3.5 H ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ Ο υπολογισμός ενός ολοκληρώματος κατευθείαν από τον ορισμό είναι συνήθως μία δύσκολη και πολύ κοπιαστική διαδικασία. Στην παράγραφο αυτή θα αναζητήσουμε τρόπο υπολογισμού ολοκληρωμάτων χωρίς τη χρήση του ορισμού. Σ' αυτό θα μας βοηθήσει το γνωστό, ως θ ε μ ε λ ι ώ δ ε ς θ ε ώ ρ η μ α τ ο υ ο λ ο κ λ η ρ ω τ ι κ ο ύ λ ο γ ι σ μ ο ύ. Η απόδειξη του θεωρήματος αυτού στηρίζεται στο επόμενο θεώρημα, το οποίο μας εξασφαλίζει την ύπαρξη παράγουσας μιας συνεχούς συνάρτησης f σε ένα διάστημα Δ |
ΘΕΩΡΗΜΑ
Για παράδειγμα ΣΧΟΛΙA
● Από το παραπάνω θεώρημα και το θεώρημα παραγώγισης σύνθετης συνάρτησης προκύπτει ότι : με την προϋπόθεση ότι τα χρησιμοποιούμενα σύμβολα έχουν νόημα. Για παράδειγμα,
ΘΕΩΡΗΜΑ (Θεμελιώδες θεώρημα του ολοκληρωτικού λογισμού)
|
ΑΠΟΔΕΙΞΗ Σύμφωνα με το προηγούμενο θεώρημα, η συνάρτηση είναι μια παράγουσα της f στο [α,β]. Επειδή και η G είναι μια παράγουσα της f στο [α,β], θα υπάρχει c ϵ R τέτοιο, ώστε
Από την (1), για x = α , έχουμε οπότε c = G(α). Επομένως,
οπότε, για x = β , έχουμε και άρα Πολλές φορές, για να απλοποιήσουμε τις εκφράσεις μας, συμβολίζουμε τη διαφορά G(β) − G(α) με , οπότε η ισότητα του παραπάνω θεωρήματος γράφεται Για παράδειγμα ,
ΕΦΑΡΜΟΓH 1. Δίνεται η συνάρτηση i) Να βρεθεί το πεδίο ορισμού της F. ii) Να μελετηθεί ως προς τη μονοτονία και τα ακρότατα η F. ΛΥΣΗ |
i) Η συνάρτηση έχει πεδίο ορισμού το σύνολο
Για να ορίζεται η F, πρέπει τα άκρα 2, x του ολοκληρώματος να ανήκουν στο ίδιο διάστημα του πεδίου ορισμού της f. Άρα, πρέπει x ϵ [1, +∞) , οπότε το πεδίο ορισμού της F είναι το σύνολο [1, +∞). ii) Για x ϵ [1, +∞) έχουμε : Επειδή η F είναι συνεχής στο [1, +∞) και ισχύει Fʹ(x) > 0 για κάθε x ϵ (1, +∞) , η συνάρτηση F είναι γνησίως αύξουσα στο [1, +∞) , οπότε παρουσιάζει ελάχιστο το F(1) = 0.
Μέθοδοι ολοκλήρωσης ● Ο τύπος της ολοκλήρωσης κατά παράγοντες για το ορισμένο ολοκλήρωμα παίρνει τη μορφή
Για παράδειγμα, ας υπολογίσουμε το ολοκλήρωμα . Έχουμε : |
● Ο τύπος ολοκλήρωσης με αλλαγή μεταβλητής για το ορισμένο ολοκλήρωμα παίρνει τη μορφή
Για παράδειγμα, ας υπολογίσουμε το ολοκλήρωμα . Έχουμε : Αν θέσουμε u = lnx , τότε du = (lnx)'dx , u1 = ln1 = 0 και u2 = lne = 1. Επομένως , ΕΦΑΡΜΟΓH Nα υπολογισθούν τα ολοκληρώματα ΛΥΣΗ |
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Nα υπολογίσετε τα ολοκληρώματα :
2. Nα αποδείξετε ότι
3. Nα αποδείξετε ότι 4. Αν η γραφική παράσταση της συνάρτησης f διέρχεται από τα σημεία Α(0,0) και Β(1,1), να βρείτε την τιμή του ολοκληρώματος , εφόσον η f ʹ είναι συνεχής στο [0,1]. 5. Να βρείτε τις παραγώγους των συναρτήσεων |
6. i) Να βρείτε την παράγωγο της συνάρτησης ii) Να αποδείξετε ότι .
1. Αν για κάθε x ϵ R, να βρείτε το g(1). 2. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση είναι σταθερή. 3. Αν , να προσδιορίσετε τα διαστήματα μονοτονίας και τα τοπικά ακρότατα της f. 4. Aν , να βρείτε την Fʹ(x). 5. Να αποδείξετε ότι η συνάρτηση είναι σταθερή (0,+∞) στο και να βρείτε τον τύπο της. 6. Να βρείτε το . 7. Να υπολογίσετε τα ολοκληρώματα
8. Να υπολογίσετε τα ολοκληρώματα
9. Να υπολογίσετε τα ολοκληρώματα |
10. Αν , να υπολογίσετε τα ολοκληρώματα 11. Έστω μια συνάρτηση f με f ʹʹ συνεχή και για την οποία ισχύει Αν f(π) = 1, με τη βοήθεια της ολοκλήρωσης κατά παράγοντες, να υπολογίσετε το f(0). 12. Έστω οι συναρτήσεις f, g , με fʹʹ , gʹʹ συνεχείς στο [α,β]. Αν f(α) = g(α) = 0 και f ʹ(β) = gʹ(β), να αποδείξετε ότι |