ΑΚΡΙΔΕΣ ( Acrida )

Είναι Ορθόπτερα στης οικογενείας των Acrididae, ενώ Acrida  είναι μόνο ένα γένος. Στην καθημερινότητά μας συνηθίζουμε να αποκαλούμε ακρίδες όλες τις οικογένεις της υποτάξης Caelifera ( Κοιλοφόρα ), Ορθόπτερα με κοντές κεραίες. Επίσης ο μη ειδικός μπορεί να ονομάσει ως <<ακρίδες>> και τα είδη της υποτάξεως των Ensifera ( Ξιροφόρα ), Ορθόπτερα με μακριές κεραίες.

            Στην Ευρώπη έχουμε μόνο τέσσερα ( 4 ) είδη του γένους Acrida, ενώ στην Ελλάδα δύο ( 2 ). Αυτά είναι α) Acrida ungarica  και β) Acrida turitta ( μόνο στη Κρήτη ).

Περιγραφή.

          Τα Ορθόπτερα αυτά έχουν παχύ και πλατύ σώμα, με μεγάλο κεφάλι. Εκεί φέρουν δύο κεραίες, οι οποίες είναι συνήθως σχεδόν μικρότερες σε ύψος από το σώμα τους. Στα πλάγια έχουν δυο μεγάλα σύνθετους οφθαλμούς και τα στοματικά τους μόρια είναι μασητικού τύπου. Οι γνάθοι τους είναι πολύ ισχυροί. Με αυτούς μπορούν να δαγκώνουν σκληρά αντικείμενα. Επίσης στα πλάγια φέρουν ειδικά τυμπανικά όργανα, με τα οποία μπορούν να αντιλαμβάνονται ακόμα και τον μικρότερο θόρυβο. Έχουν τα εμπρόσθια πόδια μικρότερα από τα πίσω και μπορούν να κάνουν μεγάλα άλματα. Τα αρσενικά διαθέτουν στα πίσω πόδια κάποιες προεξοχές στην εσωτερική επιφάνεια των μηρών. Τρίβοντας αυτές τις πτυχώσεις πάνω στις νευρώσεις των φτερών τους ή τρίβοντας τα φτερά μεταξύ τους, παράγουν έναν ήχο (τριγμό), με τον οποίο προσελκύουν τα θηλυκά.

Η αναπνοή τους γίνεται με αναπνευστικές οπές που ονομάζονται τραχείες. Το πεπτικό τους σύστημα αποτελείται από το στόμα, τον πρωκτό και το μεσαίο έντερο. Το νευρικό τους σύστημα βασίζεται στα γάγγλια.

Αναπαραγωγή.

          Οι θηλυκές ακρίδες κατά το φθινόπωρο γεννούν γύρω στα 150 αυγά. Αποθέτουν τα αυγά ανοίγοντας τρύπες στο έδαφος. Αυτό γίνεται με τους ωοαποθέτες, δύο ζεύγη σκαπτικών οργάνων, τα οποία διαθέτουν μόνο τα θηλυκά στο άκρο της κοιλιάς τους. Ο ωοαποθέτης τους έχει ξιφοειδές σχήμα, εξ ου και η ονομασία Ξιφοφόρα. Τα αυγά προσκολλώνται μεταξύ τους στο έδαφος με μία κολλώδη ουσία που παράγεται από το έντομο. Μετά την εκκόλαψη των αυγών, οι ακρίδες πεθαίνουν. Τα μικρά βγαίνουν την άνοιξη και αμέσως τρώνε τα γύρω φυτά, ως ότου αναπτυχθούν τα φτερά τους. Τότε γίνονται τέλεια έντομα, μπορούν να πετάξουν και να σχηματίσουν σμήνη.

 Εξελικτική πορεία.

            Τα κοιλοφόρα θεωρούνται πιο αρχέγονα από τα ξιφιφόρα. Πιθανώς εξελίχτηκαν από κοινούς προγόνους με τα Φασματώδη στην Πέρμια περίοδο. Οι διαίρεση μεταξύ ξιφοφόρων και κοιλοφόρων  θεωρείται πως έγινε στο τέλος της Λιθανθρακοφόρου περιόδου. Σύμφωνα με την παραδοσιακή άποψη από τις κοινούς προγόνους εξελίχτηκαν στη μία τα ορθόπτερα με ξιφοφόρα και κοιλοφόρα,  στην άλλη τις δυο τάξεις μάντοφασματώδη και φασματώδη. Μερικοί εντομολόγοι όμως υποστηρίζουν πως τα ξιφοφόρα αποσπάστηκαν από όλες τις άλλες ταξινομικές ομάδες των ορθοπτεροειδή, και μόνο αργότερα τα φασματώδη με τα μάντοφασματώδη διαιρούνται από τα κοιλοφόρα.

           

Βιολογία - βιοηθολογία

Τα αυγά εναποτίθενται από τα θηλυκά άτομα είτε μεμονωμένα, είτε σε ομάδες συνήθως μέσα στο έδαφος. Την άνοιξη πραγματοποιείται η εκκόλαψη των αυγών. Καθώς οι ακρίδες μεγαλώνουν και αναπτύσσονται υφίστανται εκδύσεις αλλάζοντας την δομή και την μορφή τους. Ο αριθμός των εκδύσεων που υφίστανται ποικίλει ανάλογα με το είδος, αλλά σε γενικές γραμμές είναι από 4 έως 6. Αφού το άτομο περάσει από όλα τα νυμφικά στάδια φτάνει στο στάδιο του ακμαίου. Στην συνέχεια και μετά από την σύζευξη με κάποιο αρσενικό άτομο του ίδιου είδους το θηλυκό άτομο αρχίζει να εναποθέτει αυγά στο έδαφος.

Η χρονική περίοδος που λαμβάνει χώρα η εκκόλαψη των αυγών, η νυμφική ανάπτυξη, η έξοδος και η διάρκεια ζωής των ακμαίων και η εναπόθεση των αυγών των  εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το είδος των ακρίδων όπως επίσης σε σημαντικό βαθμό και από το περιβάλλον και τις κλιματικές συνθήκες. Μια πρώιμη άνοιξη επιταχύνει αυτά τα γεγονότα, ενώ αν αργήσει να έρθει έχει ως αποτέλεσμα την καθυστέρησή τους. Το γεωγραφικό πλάτος επίσης επηρεάζει την εμφάνιση αυτών των γεγονότων. Ένας ακόμη παράγοντας που παίζει ρόλο είναι το υψόμετρο. Οι χαμηλές θερμοκρασίες που επικρατούν σε περιοχές με μεγάλο υψόμετρο είναι υπεύθυνες για την καθυστέρηση του εποχικού κύκλου των. Οι  ακρίδες διαχειμάζουν ως αυγά προστατευμένα μέσα στο χώμα. Ανάλογα με το είδος των ακρίδων, τα αυγά αυτά εκκολάπτονται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.

Η διάρκεια ζωής της ακρίδας μπορεί να φθάσει θεωρητικά και τον έναν χρόνο, στην πράξη όμως είναι μεταξύ 3-6 μηνών.

Στην Ελλάδα υπάρχουν τέσσερα ( 4 ) είδη ακρίδων. Ο τρόπος πτήσης τους δεν ακολουθεί συγκεκριμένο μοντέλο και ως εκ τούτου είναι επισφαλής κάθε υποθετική χάραξη της πορείας τους.

Αντιμετώπιση

Είναι καλό να είναι γνωστές οι θέσεις ωοθεσίας για μπορεί να γίνει πιο αποτελεσματικά η αντιμετώπισή τους όταν εμφανισθούν τα έντομα και μετακινηθούν στον αγρό ή σε οποιαδήποτε σημείο μας ενδειαφέρει, δημιουργώντας και πάλι πρόβλημα. Γι ’αυτό είναι σημαντικό να παρακολουθούνται κατά την διάρκεια της Άνοιξης τυχόν ακριδοκηλίδες  σε ακαλλιέργητες ή καλλιεργούμενες εκτάσεις.

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα  στην αντιμετώπισή τους είναι το γεγονός πως δεν έχουμε ταυτόχρονη εκκόλαψη των αυγών. Αυτό δίνει την ψευδαίσθηση των πολλών γενεών ενώ στην πραγματικότητα έχουμε μία γενιά το χρόνο.

  

Η χημική καταπολέμηση πραγματοποιείται νωρίς την άνοιξη αμέσως μετά την εμφάνιση των νεαρών νυμφών. Την περίοδο αυτή μπορεί να γίνει ψεκασμός μόνο των σημείων που εμφανίζεται υψηλός πληθυσμός νεαρών νυμφών. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στον έλεγχο εκτάσεων που δεν καλλιεργούνται και είναι κοντά με καλλιεργούμενους αγρούς καθώς είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν εκεί σημεία με υψηλό αριθμό ατόμων. Η χημική καταπολέμηση στο στάδιο του ενηλίκου είναι δύσκολη καθώς τα έντομα έχουν μεγαλύτερη διασπορά και μικρότερη ευαισθησία στο εντομοκτόνο σκεύασμα.

       Το μοναδικό έως τώρα είναι  εγκεκριμένο σκεύασμα είναι το Karate Zeon 10CS.

Δρ. Τάσος Σαββίδης, 14/07/2016