Ο Ιμπρεσιονισμός είναι καλλιτεχνικό ρεύμα που ξεκίνησε στη Γαλλική ζωγραφική τη δεκαετία του 1860 (περίοδο της αυτοκρατορίας του Ναπολέοντα Γ’), επιδιώκοντας την απόδοση, με κατάλληλη τεχνοτροπία, όσο το δυνατόν πιο πιστά, της άμεσης εντύπωσης (impression) που προκαλεί ένα αντικείμενο ή μια καθημερινή εικόνα.
Χαρακτηριστικά του κινήματος
Το κίνημα χαρακτηριζόταν, κυρίως, από την προσοχή στα χρώματα και στο παιχνίδισμα του φωτός και της κίνησης, την αδιαφορία για το περίγραμμα, την απέχθεια προς τα σκοτεινά χρώματα και, κατά συνέπεια, την “έξοδο” από τους κλειστούς χώρους των στούντιο στους υπαίθριους χώρους (plein air), όπου ο καλλιτέχνης μπορούσε να διευρύνει τα όρια των παραστάσεων του και να έχει έναν άμεσο δεσμό με τη φύση και τη ζωή. Η νέα αυτή κατεύθυνση αποτελούσε μιαν εξέγερση εναντίον της ακαδημαϊκής αισθητικής, της επιτηδευμένης “τέχνης του ατελιέ” και τους περιορισμούς που επέβαλλε τόσο στις μορφές όσο και στο περιεχόμενο. Συγκεκριμένα η Ακαδημία υπαγόρευε όχι μόνο τη θεματολογία (στη ζωγραφική κυρίως ιστορικά, θρησκευτικά θέματα και πορτραίτα) αλλά και τις τεχνικές που όφειλαν να ακολουθούν οι ζωγράφοι της εποχής (συντηρητικά χρώματα, αφανείς πινελιές).
Τεχνικές του Ιμπρεσιονισμού
Ο ιμπρεσιονισμός στη ζωγραφική χαρακτηρίζεται από τις παρακάτω βασικές τεχνικές:
- Μικρές και συχνά εμφανείς πινελιές που δημιουργούν ένα χαρακτηριστικά παχύ στρώμα μπογιάς στον καμβά. Με αυτό τον τρόπο δεν μπορούν να αποτυπωθούν πολλές λεπτομέρειες του θέματος αλλά γενικά χαρακτηριστικά του.
- Χρήση κυρίως των βασικών χρωμάτων, με μικρή ανάμειξη μεταξύ τους (η διαδικασία της ανάμειξης αυτής γίνεται από τον ίδιο τον θεατή του έργου).
- Σπάνια χρήση του μαύρου χρώματος, μόνο στις περιπτώσεις που αποτελεί μέρος του θέματος. Οι ιμπρεσιονιστές δεν χρησιμοποιούσαν το μαύρο χρώμα προκειμένου να επιτύχουν σκιάσεις ούτε το αναμείγνύαν με τα βασικά χρώματα.
- Απουσία διαδοχικών επιστρώσεων χρώματος. Οι ιμπρεσιονιστές ζωγράφιζαν πιο γρήγορα, χωρίς να περιμένουν απαραίτητα το χρώμα να στεγνώσει.
- Έμφαση στον τρόπο που το φως ανακλάται πάνω στα αντικείμενα, αποτύπωση του θέματος με ένα είδος επιστημονικού ενδιαφέροντος.
- Ζωγραφική κυρίως σε ανοιχτούς χώρους, συνήθως με φωτεινά και έντονα χρώματα.
Κύριοι ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι
Φρεντερίκ Μπαζίλ, Ζαν Μπερώ, Gustave Caillebotte, Εντγκάρ Ντεγκά, George Wharton Edwards, Frederick Carl Frieseke, Eva Gonzalès, Armand Guillaumin, Childe Hassam, Johan Jongkind, Laura Muntz Lyall, Εντουάρ Μανέ, Willard Metcalf, Κλωντ Μονέ, Berthe Morisot, William McGregor Paxton, Lilla Cabot Perry, Καμίλ Πισαρό, Πιερ Ωγκύστ Ρενουάρ, Theodore Robinson, Zinaida Serebryakova, Άλφρεντ Σίσλεϋ, John Henry Twachtman, Βίνσεντ βαν Γκογκ και ο J. Alden Weir
Αν και βραχύβιο (ως το 1886), το κίνημα του ιμπρεσιονισμού επηρέασε όλη την κατοπινή εξέλιξη της τέχνης. Ειδικά, κάθε σπουδαία ανάπτυξη στη ζωγραφική του 20ού αι. ανάγεται στους ιμπρεσιονιστές.