Koejawel is 'n plant in die mirtelfamilie (Myrtaceae) en genus Psidium, wat ongeveer 100 spesies van tropiese struike en klein boompies bevat. Hulle is inheems aan Meksiko, Sentraal-Amerika en die noorde van Suid-Amerika. Koejawels word nou gekweek in die hele tropiese en subtropiese gebied van Afrika, Suid-Asië, Suidoos-Asië, die Karibiese Eilande, subtropiese streke van Noord-Amerika, Hawaii, Nieu-Seeland, Australië en Spanje.
Indië 15,188,000 
China 4,350,000 
Thailand 2,600,000 
Indonesië 2,131,000 
Pakistan 1,888,500 
Meksiko 1,827,300 
Brasilië 1,190,000 
Bangladesj 889,176 
Nigerië 850,000 
Filippyne 800,551 Res van die Wêreld 7,238,639 Wêreldtotaal 38,953,166 (Data getoon vir 2011) Bron: FAOSTAT[2]
Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir koejawel. Wikispecies het meer inligting verwant aan: Koejawel
Koejawel is 'n plant in die mirtelfamilie (Myrtaceae) en genus Psidium, wat ongeveer 100 spesies van tropiese struike en klein boompies bevat. Hulle is inheems aan Meksiko, Sentraal-Amerika en die noorde van Suid-Amerika. Koejawels word nou gekweek in die hele tropiese en subtropiese gebied van Afrika, Suid-Asië, Suidoos-Asië, die Karibiese Eilande, subtropiese streke van Noord-Amerika, Hawaii, Nieu-Seeland, Australië en Spanje.
Les guayabes (Psidium) son un xéneru d'unos cien especies d'árboles tropicales y árboles pequeños na familia Myrtaceae, natives del Caribe, América Central, América del Norte y América del Sur. Les fueyes son opuestes, simples, elíptiques a ovalaes, de 5 a 15 centímetros de llargu. Les flores son blanques, con cinco pétalos y numberosos estambres.
La fruta ye comestible, redonda o en forma de pera, ente 3 a 10 cm de diámetru (hasta 12 cm en cultivos selectos). Tien una corteza delgao y delicao, color verde maciu a mariellu na etapa madura en delles especies, rosa a colloráu n'otres, magaya blanca cremosa o anaranxada con munches semillitas dures y un fuerte arume carauterístico. Ye rica en vitamines C, A, B, amás tien beneficios nutritivos una y bones la so magaya ye considerada aceda y mengua los niveles de LDL (tresportáu por VLDL).[ensin referencies]
Promediu por 100: enagua 78; proteínes 0.9; grasa 0.40; azucres 7.70; hidratos de carbonu 2.70; fibra bruta 8.50; acidez n'ácidu tánico 1.00; ceniza 0.80; caloríes 43.24; la guayaba contién grandes cantidaes de vitamina C, A y B1. La guayaba tamién ye una fonte escepcional de licopeno, apurriendo aprosimao de 5200 μg cada 100 g.[2]
Por cada 100 gramos de guayabes hai alredor de 0,5 gramos de sustances antiosidantes, según un estudiu realizáu na India, proporción tres vegaes mayor que n'otres frutes.[3]
Les guayabes cultivar en munchos países de la zona intertropical subtropical polos sos frutos comestibles. Delles especies cultívense comercialmente. Los más importantes tán nel cuadru a la derecha. La fruta come toa, como una mazana, o rebanada y sirvida con azucre y crema como postre. N'Asia, la guayaba cruda somorguiar en sal o polvu de ciruela pasa. La guayaba fervida tamién ye usada extensivamente pa faer dulces, auries, mermelaes (goiabada) y zusmios. Ye una de les frutes con mayores niveles de vitamina C, por gramu contién unes 4 vegaes más que la naranxa, lo que la convierte nun antigripal natural. Les fueyes y la corteza son astringentes intestinales, especialmente nes fories de los neños, pos son riques en tanín, 30 g de fueyes por 150 ml d'agua, el cocimientu ye emplegáu pa llavar úlceras. La corteza y el raigañu del guayabo son un bon reconstituyente que cura l'anemia y debilidaes nervioses, tomando'l cocimientu con frecuencia. El so conteníu natural de productu frescu son 273 unidaes en 100 g (vease tamién vitamina A).
Les plantes son sensibles a les xelaes. En delles rexones tropicales, incluyendo Ḥawai, delles especies convirtiéronse en parrotales invasivos. Tamién ye d'interés pa los cultivadores domésticos n'árees de clima templáu, como una de les poques frutes tropicales que pueden desenvolvese hasta que dean fruta en tiestos dientro de la casa.
Les guayabes cultívense comercialmente na Costa del Sol malagueña, siendo introducíes a mediaos del sieglu XX.[4] Les guayabes tán abondando anguaño, una y bones siendo cultivos d'altos beneficios tán sustituyendo adulces los cultivos tradicionales como'l chirimoyo o los cultivos cítricos.
La guayaba ye una fruta bien apreciada comercialmente en Colombia yá que puede utilizase n'ensame de preparaciones, como zusmios, duces y néctares siendo parte importante de la gastronomía y cultura colombianes. Colombia ye unu de los mayores productores de guayaba del mundu, sicasí la so producción nun ye esportada por cuenta de la enorme demanda interna d'esta fruta. Esto motivó a dellos productores a realizar inxertos con pera, pa producir la famosa guayaba-pera, de tamañu más grande, pulgu más gruesu y de color verde, magaya amarellentada y más dura, anque'l sabor nun varia demasiáu. En Colombia ye bien común consumir esta fruta en zusmiu o direutamente ensin pulgar (quitar el pulgu).
El «bocáu» ye un dulce que se preparar con guayaba bien madura y panela (de caña d'azucre), a base de cocer dambos n'agua a poco fueu y removiendo, hasta que l'agua se evapore (similar a la preparación de arequipe y de carambelu). Termina siendo de contextura gruesa un pocu chiclosa, un pocu asemeyáu al dulce de marmiellu. El so sabor ye bien duce y prestosu y color coloráu; el color, consistencia y el sabor pueden variar acordies con diversos factores como la variedá de guayaba y el métodu de preparación. Tien la particularidá de ser cortáu en rectángulos gruesos y envueltu en fueyes de bijao seques color castañu claro, lo que-y da una presentación bien étnica, prestosa ya inconfundible, anque en delles rexones ye envolubráu de fueyes verdes de plátanu como un tamal.
Les principales ciudaes productores de bocáu son Cali (Valle del Cauca), Moniquirá (Boyacá), Barbosa y Vélez (Santander), anque ye nesta postrera onde se caltién como tradición de dellos sieglos, polo cual tien una reconocencia nacional, yá que se diz que nun hai bocáu como'l veleño. La capital mundial de la guayaba ye guavata (Santander) un conceyu bien aledaño a velez, que ye unos de los mayores productores de guayaba por cuenta de los grandes plantíos de guayaba esistentes na rexón.
La producción guayabera en Méxicu dase fuertemente ente Calvillo y Cañones, que s'alluguen ente los estaos d'Aguascalientes y Zacatecas respeutivamente; tamién se produz nel oriente de Michoacán, ye dicir en Zitácuaro, Jungapeo, Juárez, Tuxpan y Tuzantla, y na rexón sur del Estáu de Méxicu Coatepec Farines, Temascaltepec y Zumpahuacán, Sinaloa en tol estáu en forma llocal. Tamién s'atopen al sur del país nel estáu de Chiapas, nos conceyos de Tonalá, Tuxtla Gutierrez y Pijijiapan.
Acostuma consumísela como fruta y tamién en postres, tales como los casquitos de guayaba, mermelada y en dulce o pasta, esti últimu postre algamó gran popularidá en mercaos internacionales.
Tamién s'utiliza una variedá de guayaba en miniatura (Psidium salutare (Kunth) O. Berg) que crez a les marxes del ríu Cuyaguateje na provincia de Pinar del Ríu na ellaboración de vinu y llicores bien conocida como "Guayabita del Pinar".
El xéneru foi descritu por Nicholas Edward Brown y publicáu en Journal of Botany, British and Foreign 66: 141. 1928.[5]
Psidium: nome xenéricu que deriva del llatín y significa "granada".[6]
.
Les guayabes (Psidium) son un xéneru d'unos cien especies d'árboles tropicales y árboles pequeños na familia Myrtaceae, natives del Caribe, América Central, América del Norte y América del Sur. Les fueyes son opuestes, simples, elíptiques a ovalaes, de 5 a 15 centímetros de llargu. Les flores son blanques, con cinco pétalos y numberosos estambres.
La fruta ye comestible, redonda o en forma de pera, ente 3 a 10 cm de diámetru (hasta 12 cm en cultivos selectos). Tien una corteza delgao y delicao, color verde maciu a mariellu na etapa madura en delles especies, rosa a colloráu n'otres, magaya blanca cremosa o anaranxada con munches semillitas dures y un fuerte arume carauterístico. Ye rica en vitamines C, A, B, amás tien beneficios nutritivos una y bones la so magaya ye considerada aceda y mengua los niveles de LDL (tresportáu por VLDL).[ensin referencies]
Psidium (lat. Psidium) - mərsinkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
Els guaiabers (el seu fruit és la guaiaba) són plantes que formen el gènere Psidium (que significa "magrana" en llatí),[2] el qual consta d'unes 100 espècies d'arbusts i petits arbres tropicals. L'espècie Psidium guajaba és la que origina el nom vulgar del gènere.
Són plantes originàries de Mèxic, Amèrica Central, i nord d'Amèrica del Sud. Alguns de forma natural (surant en l'oceà) s'han estès al sud-est d'Asia, el Carib i algunes parts d'Àfrica. Actualment es cultiven a tota la zona tropical i fins i tot en la zona subtropical.
La més freqüent és Psidium guajava.
Els guaiabers són de la família mirtàcia (la de la murtra i elseucaliptus) i tenen fulles fosques i de disposició oposada, simples, d'el·líptiques a ovades i de 5 a 15 cm de llarg. Les flors són blanques amb cinc pètals i nombrosos estams.
Els gèneres Accara i Feijoa estaven abans inclosos en el gènere Psidium.
Guaiaba deriva de la paraula en idioma arauac via el castellà, que s'ha adoptat amb algunes variacions per la majoria d'idiomes. Dins la zona originària d'aquests arbres, en quítxua s'anomena sawintu, en nàhuatl xālxocotl i en guaraní es denomina arasa.[3]
El fruit a més dels humans agrada a altres mamífers i ocells que poden dispersar els fruits en els seus excrements.
A algunes regions tropicals algunes espècies han esdevingut espècies invasores com per exemple P. littorale) a Hawaii. D'altra banda altres han esdevingut rares o prop de l'extinció com P. dumetorum a Jamaica.
Els arbres madurs de moltes espècies poden resistir temperatures de +5 °C cosa que no poden fer els arbres joves. Per això és dels pocs arbres tropicals que en zones temperades poden donar fruit cultivades com plantes d'interior.
Les guaibes es qualifiquen de superfruits, ja que són riques en vitamines i àcids grassos omega.
Guaiaba (de Psidium guajaba), per 100 g de part comestible Calories 36-50 Humitat 77-86 g Fibra alimentària 2.8-5.5 g Proteïna 0.9-1.0 g Greix 0.1-0.5 g Cendres 0.43-0.7 g Glúcids 9.5-10 g Calci 9.1–17 mg Fósfor 17.8–30 mg Ferro 0.30-0.70 mg Carotè (Vitamina A) 200-400 I.U àcid ascòrbic (Vitamina C) 200–400 mg Tiamina (Vitamina B1) 0.046 mg Riboflavina (Vitamina B2) 0.03-0.04 mg Niacina (Vitamina B3) 0.6-1.068 mgFont: US Department of Agriculture from Healthaliciousness.com
A Wikimedia Commons hi ha contingut multimèdia relatiu a: Guaiaber 
Els guaiabers (el seu fruit és la guaiaba) són plantes que formen el gènere Psidium (que significa "magrana" en llatí), el qual consta d'unes 100 espècies d'arbusts i petits arbres tropicals. L'espècie Psidium guajaba és la que origina el nom vulgar del gènere.
Són plantes originàries de Mèxic, Amèrica Central, i nord d'Amèrica del Sud. Alguns de forma natural (surant en l'oceà) s'han estès al sud-est d'Asia, el Carib i algunes parts d'Àfrica. Actualment es cultiven a tota la zona tropical i fins i tot en la zona subtropical.
Die Guaven (Psidium), auch Guayaven genannt, sind eine Pflanzengattung in der Familie der Myrtengewächse (Myrtaceae). Diese Gattung hat eine rein neotropische Verbreitung.
Psidium-Arten sind verholzende Pflanzen und wachsen als immergrüne, Sträucher oder kleine Bäume. Die Borke ist grau und glatt. Die Rinde der Zweige ist behaart. Die gegenständig an den Zweigen angeordneten Laubblätter sind in Blattstiel und Blattspreite gegliedert. Die einfachen Blattspreiten besitzen eine Fiedernervatur.
Die Blüten stehen einzeln oder paarweise in den Blattachseln über zwei Tragblättern. Die relativ großen, zwittrigen Blüten sind vier- bis fünfzählig mit doppelter Blütenhülle (Perianth). Der glocken- bis krugförmige Blütenbecher (Hypanthium) ist mit dem Fruchtknoten verwachsen. Die vier oder fünf Kelchblätter sind ungleich. Die vier oder fünf Kronblätter sind weiß. In vielen Kreisen stehen insgesamt viele Staubblätter mit ellipsoiden Staubbeuteln. Der unterständige Fruchtknoten ist vier-, fünf- oder mehrkammerig. In jeder Fruchtknotenkammer befinden sich zahlreiche Samenanlagen. Der lineale Griffel endet in einer ausgedehnten Narbe.
Die kugeligen bis birnenförmigen, fleischigen Beeren enthalten viele Samen. Auf der Beere sind die haltbaren Kelchblätter erkennbar. Die gut entwickelte Plazenta ist fleischig. Die Samen besitzen eine harte Samenschale und einen gekrümmten Embryo mit langem Hypocotyl sowie zwei kurzen Keimblättern (Kotyledonen).
Carl von Linné stellte 1753 die Gattung Psidium mit der Typusart Psidium guajava L. in Species Plantarum, 1, S. 470[1] auf.[2] Synonyme für Psidium L. sind: Calyptropsidium O.Berg, Corynemyrtus (Kiaersk.) Mattos, Cuiavus Trew, Episyzygium Suess. & A.Ludw., Guajava Mill., Guayaba Noronha nom. nud., Mitropsidium Burret.[3][4]
Die Gattung Psidium gehört zur Tribus Myrteae in der Unterfamilie Myrtoideae innerhalb der Familie Myrtaceae.[4]
Die Arten der neotropischen Gattung Psidium gedeihen in tropischen bis subtropischen Gebieten.[3] Ein Zentrum der Artenvielfalt sind karibische Inseln; allein auf Kuba sind etwa 22 Arten endemisch.
Zur Gattung Psidium gehören 91[3] bis 150 Arten:
Einige Arten liefern Obst.
Erdbeer-Guave (Psidium cattleyanum Afzel. ex Sabine, Syn.: Psidium littorale Raddi):
Blätter und Blüten
Unreife Früchte
Reife Früchte
Geerntete Früchte
Trotz Ähnlichkeit gehört die Brasilianische Guave (Acca sellowiana) nicht zu dieser Gattung.
Die Guaven (Psidium), auch Guayaven genannt, sind eine Pflanzengattung in der Familie der Myrtengewächse (Myrtaceae). Diese Gattung hat eine rein neotropische Verbreitung.
Psidium is a group o trees an shrubs in the myrtle faimily, descrived as a genus bi Linnaeus in 1753.[3][4] It is native tae wairmer pairts o the Wastren Hemisphere (Mexico, Central an Sooth Americae, the Wast Indies, Galápagos, an the soothren Unitit States).[5][6][7][8][9][10][11]
Psidium esse un taxon.
Plus de 50 species, p.e.:
Illo es un arbore de talia medie que pote attinger 8 m de altitude
Le folios, de forma oblonge, pote attinger 15 cm de longe e 7 cm de large.
Illo ha flores blanc e es pollinisate per le insectos.
Native del Indias Occidental e de America Central, illo es un arbore fructuose que on trova in omne America Tropical. Originari de forestas tropical humide e sic, on le trova tamben super le bordos de fluvio. In Europa, illo non es multo ben adaptate e illo non resiste al temperaturas negative prolongate.
Le Goyabiero es un arbore fructal de grande importantia economic. Le fructo del Goyabiero es appellate Guayaba, Il plures varietates de guayabas con fructos de diverse color como jalne o verte. Le fructos es consumite de forma natural o pote ser transformate in confectura, dulces, galea o succo de fructa.
Psidium is a group o trees an shrubs in the myrtle faimily, descrived as a genus bi Linnaeus in 1753. It is native tae wairmer pairts o the Wastren Hemisphere (Mexico, Central an Sooth Americae, the Wast Indies, Galápagos, an the soothren Unitit States).
Wayawa[1][2] (genus Psidium) nisqakunaqa huk wayuq yurakunam, misk'i ruruyuq.
Lliwmanta aswan tarpusqa wayawa mallkiqa sawintum (Psidium guajava).
Wikispecies nisqaqa qillqasqa p'anqayuqmi kay hawa: Wayawa
In Xālxococuahuitl Psidium spp. (caxtillāntlahtōlli guayaba) cē cuahuitl tlanelhuatlamantli tlatēctli īpan in myrtaceae cenyeliztli, īxōchihcual in xālxocotl ca.
Η Γκουάβα (ισπανική προφορά: γουάβα, Guava) είναι γένος τροπικών θάμνων και μικρών δέντρων της οικογένειας των Μυρτίδων. Περιλαμβάνει γύρω στα 100 είδη και είναι ιθαγενές στο Μεξικό, την Κεντρική Αμερική, τη βορειότερη Νότια Αμερική, σε μέρη της Καραϊβικής και σε μερικά μέρη της Βόρειας Αφρικής. Σήμερα καλλιεργείται σε όλες τις τροπικές περιοχές. Η γκουάβα αναφέρεται με το όνομα Psidium guajava (Ψίδιον η γουαγιάβα)[1] σε ποικίλες ιατρικές αναφορές.
Έχουν τα τυπικά χαρακτηριστικά των Μυρτοειδών, δηλαδή σκληρά φύλλα σκούρου χρώματος, τα οποία είναι απλά και το μήκος τους φθάνει τα 15 εκατοστά. Τα άνθη τους είναι λευκά, με πέντε πέταλα και πολυάριθμους στήμονες.
Σε πολλές τροπικές περιοχές, μεταξύ των οποίων και στη Χαβάη, μερικά είδη έχουν εξελιχθεί σε ζιζάνια. Από την άλλη πλευρά, μερικά είδη είναι πολύ σπάνια και ήδη τουλάχιστον ένα από αυτά , η γκουάβα της Τζαμάικας ή P. dumetorum έχει πια εξαφανιστεί.
Τα γένη Accara και Feijoa (Φεϊζόα) (= Acca, Άκκα, γκουάβα ανανάς) είχαν συμπεριληφθεί παλαιότερα.
Η ονομασία προέρχεται από τη γλώσσα των ιθαγενών Αραουάκων (Arawak) "guayabo" ("δέντρο γκουάβα"), μέσω του Ισπανικού guayaba. Έχει προσαρμοστεί σε πολλές Ευρωπαϊκές και Ασιατικές γλώσσες, που έχει παρόμοια μορφή.
Ένας άλλος όρος για τις γκουάβες είναι το Περού, που προέρχεται από το αχλάδι. Είναι κοινή στις χώρες που συνορεύουν με το δυτικό Ινδικό Ωκεανό και κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται από τα Ισπανικά ή τα Πορτογαλικά.
Στην Ινδική υποήπειρο και τη Μέση Ανατολή, η γκουάβα ονομάζεται "amrood", ενδεχομένως, μια παραλλαγή του "armoot" που σημαίνει "αχλάδι" στην Αραβική και τη Τουρκική γλώσσα.
Στα Σουαχίλι ονομάζεται "mapera".
Τα φυτά αυτά καλλιεργούνται σε τροπικές και υποτροπικές χώρες για τον εδώδιμο καρπό τους. Πολλά είδη καλλιεργούνται για εμπορικούς σκοπούς. Η γκουάβα-μήλο (P. guajava, Ψίδιον η γουαγιάβα) είναι η πιο γνωστή διεθνώς.
Τα ώριμα δέντρα στα περισσότερα είδη είναι κάπως ανθεκτικά στο κρύο και μπορούν να αντέξουν θερμοκρασίες των 5 °C, σε αντίθεση με τα ώριμα φυτά.
Τα φρούτα γκουάβα είναι στρογγυλά σε σχήμα αχλαδιού, ενώ η διάμετρός τους κυμαίνεται από 3 ως 10 εκατοστά. Έχουν χρώμα ωχροπράσινο προς κίτρινο (το δεύτερο όταν είναι ώριμα, μόνο σε μερικά είδη, ή ροζ με κόκκινο σε άλλα). Ο πολτός του είναι λευκός ή πορτοκαλί προς σομόν και έχει πολλά σκληρά κουκούτσια και άρωμα, που θυμίζει αυτό των αρωματικών φρούτων, όπως μήλων, φρούτων του πάθους ή φράουλας. Έχει ξινή αλλά ευχάριστη γεύση και άρωμα που θυμίζει αυτό των ροδοπετάλων.
Το φρούτο τρώγεται εξ ολοκλήρου. Πολλοί άνθρωποι προτιμούν να αποκόπτουν τους μεσαίους σκληρούς σπόρους που βρίσκονται μέσα στον πολτό. Ο πολτός είναι πολύ γλυκός στο κέντρο του, ενώ προς τα έξω είναι πικρός όπως στα άγουρα αχλάδια, ενώ η φλούδα είναι πικρή στη γεύση αλλά πλούσια σε φυτικές χημικές ουσίες. Συνήθως την αφαιρούν, όμως μπορεί να αποτελέσει μέρος δίαιτας ως πλούσια πηγή φυτικών ινών.[2]
Συχνά επίσης το φρούτο προσφέρεται ως επιδόρπιο. Στις χώρες της Ασίας, η φρέσκια άγουρη γκουάβα εμβαπτίζεται σε σκόνη από δαμάσκηνο ή αλάτι. Η γκουάβα που είναι βρασμένη χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την παρασκευή γλυκών, μαρμελάδων, ζελέ και χυμών. Επίσης στην Ασία παρασκευάζεται αφέψημα από τα φύλλα και τους καρπούς του φυτού. Ο χυμός γκουάβας είναι πολύ δημοφιλής στο Μεξικό, στην Αίγυπτο και στη Νότια Αφρική. Οι κόκκινες guavas μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βάση για αλατισμένα προϊόντα και να αντικαταστήσουν την τομάτα, ειδικά σε όσους είναι ευαίσθητοι στα οξέα της τελευταίας.
Το ξύλο του φυτού χρησιμοποιείται για τη προετοιμασία καπνιστού κρέατος και για διαγωνισμούς μπάρμπεκιου στη Χαβάη.
Συχνά τα φρούτα γκουάβα θεωρούνται υπερφρούτα, πλούσια σε βιταμίνες Α και C, Ω-3 και Ω-6 λιπαρά οξέα και φυτικές ίνες. Χαρακτηριστικό είναι ότι μία μόνο γκουάβα περιέχει 4 φορές τις ίδιες βιταμίνες C με ένα πορτοκάλι. Το φρούτο είναι επίσης πλούσιο σε κάλιο και μαγνήσιο [3].
Η διατροφική αξία εξαρτάται από το είδος, καθώς η γκουάβα-φράουλα περιέχει μόλις 37 χιλιοστογραμμάρια βιταμίνης C για κάθε 100 γραμμάρια.[4]
Τα φρούτα περιέχουν ακόμα πολλά αντιοξειδωτικά.[5][6][7] As pigments provide plant food their colors, guavas that are red, yellow or orange in color have more potential value as antioxidants sources than unpigmented species.[8]
Τα είδη του γένους Psidium χρησιμοποιούνται ως τροφή από ορισμένα Λεπιδόπτερα, όπως την Erinnyis ello, Eupseudosoma aberrans, Snowy Eupseudosoma (E. involutum) και Hypercompe icasia. Τα είδη της μηλογκουάβας προσβάλλονται από ζιζάνια αλλά και από το βακτήριο Erwinia psidii. Εχθροί των φυτών είναι επίσης πολλά θηλαστικά και πτηνά. Στο γεγονός αυτό οφείλεται και η διάδοση του φυτού, καθώς τα ζώα συνήθως τρώνε τον καρπό και σκορπούν στη γη τους σπόρους με τις κουτσουλιές τους.
Τα φύλλα κυρίως του φυτού έχουν γίνει αντικείμενο έρευνας για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες από τη δεκαετία του 1950.[9] Επί παραδείγματι, από προκαταρκτικές ιατρικές μελέτες, έχει διαπιστωθεί η χρήση του φυτού για τη θεραπεία του καρκίνου, φλεγμονών και του πόνου.[10][11][12] Τα αρωματικά έλαια από τα φύλλα γκουάβας έχουν δείξει ισχυρή δράση κατά του καρκίνου σε πειράματα στο εργαστήριο.[13]
Στην παραδοσιακή ιατρική, τα φύλλα γκουάβας χρησιμοποιούνται για τη διάρροια[14] και για τη θεραπεία του διαβήτη.[15][16]
Ταϊλανδέζικες γκουάβες
Αγίνωτες γκουάβες
Ώριμες γκουάβες
Γκουάβες της Ινδονησίας
Μηλογκουάβες
Η Γκουάβα (ισπανική προφορά: γουάβα, Guava) είναι γένος τροπικών θάμνων και μικρών δέντρων της οικογένειας των Μυρτίδων. Περιλαμβάνει γύρω στα 100 είδη και είναι ιθαγενές στο Μεξικό, την Κεντρική Αμερική, τη βορειότερη Νότια Αμερική, σε μέρη της Καραϊβικής και σε μερικά μέρη της Βόρειας Αφρικής. Σήμερα καλλιεργείται σε όλες τις τροπικές περιοχές. Η γκουάβα αναφέρεται με το όνομα Psidium guajava (Ψίδιον η γουαγιάβα) σε ποικίλες ιατρικές αναφορές.
Έχουν τα τυπικά χαρακτηριστικά των Μυρτοειδών, δηλαδή σκληρά φύλλα σκούρου χρώματος, τα οποία είναι απλά και το μήκος τους φθάνει τα 15 εκατοστά. Τα άνθη τους είναι λευκά, με πέντε πέταλα και πολυάριθμους στήμονες.
Σε πολλές τροπικές περιοχές, μεταξύ των οποίων και στη Χαβάη, μερικά είδη έχουν εξελιχθεί σε ζιζάνια. Από την άλλη πλευρά, μερικά είδη είναι πολύ σπάνια και ήδη τουλάχιστον ένα από αυτά , η γκουάβα της Τζαμάικας ή P. dumetorum έχει πια εξαφανιστεί.
Τα γένη Accara και Feijoa (Φεϊζόα) (= Acca, Άκκα, γκουάβα ανανάς) είχαν συμπεριληφθεί παλαιότερα.
अमरूद ( वानस्पतिक नाम : सीडियम ग्वायवा, प्रजाति सीडियम, जाति ग्वायवा, कुल मिटसी) एक फल देने वाला वृक्ष है। वैज्ञानिकों का विचार है कि अमरूद की उत्पति वेस्ट इंडीज़ से हुई है।
भारत की जलवायु में अमरूद इतना घुल मिल गया है कि इसकी खेती यहाँ अत्यंत सफलतापूर्वक की जाती है। पता चलता है कि १७वीं शताब्दी में यह भारतवर्ष में लाया गया। अधिक सहिष्ण होने के कारण इसकी सफल खेती अनेक प्रकार की मिट्टी तथा जलवायु में की जा सकती है। जाड़े की ऋतु में यह इतना अधिक तथा सस्ता प्राप्त होता है कि लोग इसे निर्धन जनता का एक प्रमुख फल कहते हैं। यह स्वास्थ्य के लिए अत्यंत लाभदायक फल है। इसमें विटामिन "सी' अधिक मात्रा में पाया जाता है। इसके अतिरिक्त विटामिन "ए' तथा "बी' भी पाए जाते हैं। इसमें लोहा, चूना तथा फास्फोरस अच्छी मात्रा में होते हैं। अमरूद की जेली तथा बर्फी (चीज) बनाई जाती है। इसे डिब्बों में बंद करके सुरक्षित भी रखा जा सकता है।
अमरूद के लिए गर्म तथा शुष्क जलवायु सबसे अधिक उपयुक्त है। यह गरमी तथा पाला दोनों सहन कर सकता है। केवल छोटे पौधे ही पाले से प्रभावित होते हैं। यह हर प्रकार की मिट्टी में उपजाया जा सकता है, परंतु बलुई दोमट इसके लिए आदर्श मिट्टी है। भारत में अमरूद की प्रसिद्ध किस्में इलाहाबादी सफेदा, लाल गूदेवाला, चित्तीदार, करेला, बेदाना तथा अमरूद सेब हैं।
अमरूद का प्रसारण अधिकतर बीज द्वारा किया जाता है, परंतु अच्छी जातियों के गुणों को सुरक्षित रखने के लिए आम की भाँति भेटकलम (इनाचिंग) द्वारा नए पौधे तेयार करना सबसे अच्छी रीति हैं। बीज मार्च या जुलाई में बो देना चाहिए। वानस्पातिक प्रसारण के लिए सबसे उतम समय जुलाई अगस्त है। पौधे २० फुट की दूरी पर लगाए जाते हैं। अच्छी उपज के लिए दो सिंचाई जाड़े में तथा तीन सिंचाई गर्मी के दिनों में करनी चाहिए। गोबर की सड़ी हुई खाद या कंपोस्ट, १५ गाड़ी प्रति एकड़ देने से अत्यंत लाभ होता है। स्वस्थ तथा सुंदर आकर का पेड़ प्राप्त करने के लिए आरंभ से ही डालियों की उचित छँटाई (प्रूनिग) करनी चाहिए। पुरानी डालियों में जो नई डालियाँ निकलती हैं उन्हीं पर फूल और फल आते हैं। वर्षा ऋतु में अमरूद के पेड़ फूलते हैं और जाड़े में फल प्राप्त होते हैं। एक पेड़ लगभग ३० वर्ष तक भली भाँति फल देता है और प्रति पेड़ ५००-६०० फल प्राप्त होते हैं। कीड़े तथा रोग से वृक्ष को साधारणात: कोई विशेष हानि नहीं होती।
अमरूद मीठा और स्वादिष्ट फल होने के साथ-साथ कई औषधीय गुणों से भरा हुआ है। सर्दियों में अमरूद खाने के फायदे ही फायदे हैं। दंत रोगों के लिए अमरूद रामबाण साबित होता है। अमरूद के पत्तों को चबाने से दांतों के कीड़ा और दांतों से सम्बंधित रोग भी दूर हो जाते हैं। इसके अलावा भी ये कई औषधीय गुणो के लिए जाना जाता है।[1][2]
अमरूद ( वानस्पतिक नाम : सीडियम ग्वायवा, प्रजाति सीडियम, जाति ग्वायवा, कुल मिटसी) एक फल देने वाला वृक्ष है। वैज्ञानिकों का विचार है कि अमरूद की उत्पति वेस्ट इंडीज़ से हुई है।
अम्बा, Psidium (अङ्ग्रेजी: Guava, Poor man's apple; अन्य नाम:अम्बक, बेलौती) म्यारटेसी परिवार अन्तर्गत पर्ने फल हो। यसको रूख १५ देखि २० फिटसम्म अग्लो हुने यो पतझड वर्गको वनस्पति हो। अम्बा नेपालमा पहाड, भित्री मधेश र तराईमा लगाइएका पाइन्छन्, करिब १५०० मिटरको उचाइसम्म यसको खेती सफलतापूर्वक गरिएको पाइन्छ । यी फलहरू व्यापक छन् मेक्सिको, दक्षिण अमेरिका, गालापागोस टापू, संयुक्त राज्य अमेरिका।[१][२][३][४][५][६][७]
अम्बालाई उष्ण र उपोष्ण हावापानी चाहिन्छ। फल्दाफूल्दा सुख्खा वातावरण अम्बालाई २३ डिग्री सेलसियसको तापक्रम र १००० देखि २००० मिलिलिटरको वार्षिक वर्षा आवश्यक पर्छ।
प्रकृतिको देन फलफुलहरुको मानव स्वास्थ्यमा आफ्नै विशेष प्रकारको महत्व हुन्छ । यसै सन्दर्भमा अम्बा पनि मानव शरीरका लागि निकै नै लाभदायक छ । जानकारहरुका अनुसार नेपालका प्रायः सबै क्षेत्रमा पाईने यस फलमा भिटामिन सी, फाइबर तथा अरु महत्वपूर्ण खनिजहरु पाइन्छन् । अम्बाको फलका साथै यसको पात पनि त्यत्तिकै महत्वपूर्ण छ । यसका पातमा भएका एण्टी अक्सिडेण्ट, एण्टी व्याक्टेरियल लगायतका गुणहरुले विभिन्न किसिमका स्वास्थ्य समस्या हल गर्न सघाउ पुग्दछ ।
अम्बाको पातबाट बनेको चिया मुधमेह रोगीका लागि निकै फाइदाजनक हुन्छ । यसको सेवनबाट रगतमा चिनीको मात्रा कम हुन्छ ।
अम्बाको पात झाडापखाला समस्यामा पनि निकै सहयोग हुन्छ । ३० ग्राम अम्बाको पात र एक मुठ्ठी चामलको पीठोमा दुई गिलास पानी हालेर उमालेको पानी दिनको दुई पटक पिउँदा निकै संचो हुन्छ।
मोटा मानिसहरुका लागि तौल घटाउने समस्याको साथी पनि हुन सक्दछ, अम्बाको पात । यसले कार्बोहाइड्डमा पाइने स्टार्चलाई चिनीमा बदलिने प्रक्रियालाई रोक्छ जसबाट तौल घटाउन मद्दत पुग्दछ ।
अम्बाको पात खाँदा खाना नपच्ने समस्याबाट छुटकारा पाइन्छ । यी पातले डाइजेष्टिभ इन्जाइमलाई बढाएर खाना पचाउन मद्दत गर्दछन् ।
अम्बाको पातको चिया मुटुका लागि पनि फाइदाजनक हुन्छ । यसले रगतमा क्लोस्ट्र्ेलको मात्रा कम गराउन सघाउन पुग्दछ ।
अम्बाको पातको अर्को गुण यसले कपाल बलियो बनाउनुका साथै छालाको पनि राम्रो हेरचाह गर्दछ। यसका लागि अम्बाको ताजा पातको रस पिउनु उपयुक्त मानिन्छ ।
अम्बाको पातमा कुनै पनि प्रकारका ऐलर्जीको समस्याबाट पार पाउने गुणहरु विद्यमान छन् । यी पातहरुमा ऐलर्जीलाई अवरोध तत्वहरु पाइन्छन् ।
अम्बाको पातमा एण्टीसेप्टिक गुण पाइने हुनाले डण्डीफोर हटाउन पनि मद्दत गर्दछ । यो समस्यामा अम्बाको ताजा पातहरुलाई पिसेर डण्डीफोर भएको ठाउँमा लगाउनु पर्दछ । नियमितरुपमा यसको प्रयोगबाट बिस्तारै डण्डीफोरको समस्याबाट मुक्ति पाउन सकिन्छ।
अम्बा, Psidium (अङ्ग्रेजी: Guava, Poor man's apple; अन्य नाम:अम्बक, बेलौती) म्यारटेसी परिवार अन्तर्गत पर्ने फल हो। यसको रूख १५ देखि २० फिटसम्म अग्लो हुने यो पतझड वर्गको वनस्पति हो। अम्बा नेपालमा पहाड, भित्री मधेश र तराईमा लगाइएका पाइन्छन्, करिब १५०० मिटरको उचाइसम्म यसको खेती सफलतापूर्वक गरिएको पाइन्छ । यी फलहरू व्यापक छन् मेक्सिको, दक्षिण अमेरिका, गालापागोस टापू, संयुक्त राज्य अमेरिका।
ਅਮਰੂਦ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: guava, /ˈɡwɑː.və/)[3] ; ਬਨਸਪਤੀ ਨਾਮ ਸੀਡੀਅਮ ਗਵਾਵਾ, ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਸੀਡੀਅਮ, ਜਾਤੀ ਗਵਾਇਵਾ, ਮਿਟਸੀ ਕੁਲ ਦੇ ਪੌਦੇ ਹਨ। ਸੀਡੀਅਮ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੇ ਅਮਰੂਦ ਜਿਆਦਾ ਤਰ ਮੈਕਸਿਕੋ,ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਮੱਧ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
પેરુ, જમરૂખ અથવા જામફળ (પેરુડી, જમરૂખડી કે જામફળીનું વૃક્ષ) વૈજ્ઞાનિક વર્ગીકરણ મુજબ મિર્ટેસી કુળ ()ની પ્રજાતિ સાઇડિયમ (Psidium જેનો લેટિનમાં અર્થ થાય છે દાડમ[૨])નું સભ્ય છે. આ વનસ્પતિ નાના વૃક્ષ સ્વરૂપે જોવા મળે છે. પ્રજાતિ સાઇડિયમ આસરે ૧૦૦ જેટલી જાતિઓ ધરાવે છે જે મોટે ભાગે ઉષ્ણકટિબંધીય પ્રદેશોમાં ક્ષુપ કે નાના વૃક્ષ સ્વરૂપે જોવા મળે છે. આ ફળ મેક્સિકો, મધ્ય અમિરિકા અને દક્ષીણ અમેરિકાના ઉત્તરીય ભાગનું વતની છે. આજકાલ પેરુનું વાવેતર સમગ્ર ઉષ્ણ કટિબંધ અને સમષીતોષ્ણ કટિબંધ જેવા ક્ષેત્રો જેમકે દક્ષીણપૂર્વી એશિયા, હવાઈ, કેરેબિયન, ફ્લોરિડા અને આફ્રિકામાં કરવામાં આવે છે
સૌથી સામાન્ય રીતે મળી આવતાં પેરુની જાતિ એ "એપલ ગ્વાવા" એટલે કે "સફરજન પેરુ" (Psidium guajava) તરીકે ઓળખાતી જાતિ છે.
મિર્ટોઇડી ગોત્રના લક્ષણો પેરુડીમાં સ્પષ્ટ પણે જોઈ શકાય છે, જેમકે જાડા અને ઘાટા પર્ણો કે જે સામસામે ગોઠવાયેલા હોય છે અને સાદા, લાંબા કે લંબગોળાકાર, અને ૫-૧૫ સેમી લાંબા હોય છે. પુષ્પો સફેદ, પાંચ દલપત્ર (પાંખડી) વાળા અને અસંખ્ય પુંકેસર ધરાવતા હોય છે.
પેરુને અંગ્રેજીમાં ગ્વાવા કહે છે આ નામ અરવાક ભાષાના શબ્દ ગ્વાયાબો અર્થાત્ પેરુનું ઝાડ પરથી ઉતરી આવ્યો છે. ગ્વાયાબો શબ્દ સ્પેનિશમાં જઈ ગ્વાયાબા બન્યો અને તે રોમન મૂળની યુરોપીય ભાષા જેમકે રોમેનિયન, સ્વીડીશ, ડેનિશ અને નોર્વેજીયન ભાષામા ગ્વાવા તરીક્કે વપરાયો ગ્રીક (Γκουάβα) અને રશિયન (Гуава)માં તેને ગ્વાવે (ડચ અને જર્મન), ગોયાવે , ફ્રેંચમાં ગુજવા, પોલીશમાં, 'ગોઈઆબા કહે છે.
યુરોપ બહાર અરેબિક ભાષામાં તેને જવાફા કે ગવાફા (جوافة), જાપાની ભાષામાં ગુઆબા (グアバ), તમિળમાં કોઈયા (கொய்யா), ટોંગન માં કુઆવા કહે છે.
આ ફળનું એક અન્ય નામ પેર પરથી પણ શરૂ થાય છે આ નામ ભારતીય ઉપમહાદ્વીપના પશ્ચિમમાં પ્રચલિત છે. આ શબ્દ સ્પેનિશ ફળ પેર પરથી ઉતરી આવ્યો હોય તેમ લાગે છે. આ ફળ આ ક્ષેત્રમં એટલું ફેલાયેલું છે કે તેનું મૂળ શોધી શકાતું નથી. મલયાલમ, સિંહાલી અને સ્વાહીલી ભાષામાં તેને પેરા કહે છે. મરાઠીમાં તેને પેરુ (पेरू), બંગાળીમાં પેરાહ (পেয়ারা), કન્ન્ડમાં પીરાલેય ('ಪೇರಲೆ') કે સીબી કાય ('ಸೀಬೇಕಾಯಿ ') અને ધીવેદી ભાષામાં ફેયુરુ કહે છે. તેલુગુ ભાષામાં તેને "જામ કાય" અને ઉડિયા ભાષામાં પીજુલી કહે છે. હિંદીમાં તેને અમરુદ ('अमरुद', 'امرود') કહે છે.
સાઇડિયમ પ્રજાતિના વૃક્ષોનો ઉપયોગ ઘણી ઈયળો અને ફુદા દ્વારા ખોરક તરીકે કરવામાં આવે છે. ઉંધઈ જેવા અમુક જીવાતો સાઇડિયમ વૃક્ષોને લકવો મારતી હોય છે. એરવિનીયા સાઇડી નામના જીવાણુઓ એપલ ગ્વાવાને સડો લાગુ કરે છે.
ફળ માત્ર માનવો જ નહીં પણ ઘણા પક્ષીઓ અને સસ્તનોને પણ ભાવે છે. આ ફળનો આટલો વ્યાપ પણ આ વસ્તુને આભારી છે કેમકે પક્ષીઓ અને પ્રાણીઓ તેમણે આરોગેલા ગળોના બીજ તેમના મળમાં ફેલાવે છે.
હવાઈ સહીત ઉષ્ણ કટિબંધના અમુક ક્ષેત્રોમાં પેરુની અમુક પ્રજાતિઓ (સ્ટ્રોબ્રી ગ્વાવા અને પી. લીટ્ટોરેલ ) આક્રમણકારી પ્રજાતિ આક્રમણકારી બની ગઈ છે. અમુક હદે સાદા પેરુ એપલ ગ્વાવા પણ આક્રમણકારી બન્યા છે. જયારે પેરુની અમુક પ્રજાતિઓ લુપ્ત પ્રાયઃ છે. અમુક પ્રજાતિ તો લુપ્ત થઈ ગઈ છે જેમકે જેમૈકા ગ્વાવા
હવાઈ ક્ષેત્રમાં પેરુના લાકડાનો ઉપયોગ માંસ પકવવા માટે થાય છે. સમગ્ર યુ.એસ.એ. માં બર્બેક્યુ (એક પ્રકારનો ચૂલો) શરતમાં તે વપરાય છે. ક્યુબામાં આના પાંદડા પણ બાર્બેક્યૂમાં વપરાય છે. જે માંસને એલ વિશિષ્ટ ગંધ આપે છે.
ઉષ્ણ કટિબંધ અને સમષીતોષ્ણ કટિબંધના ક્ષેત્રોમાં આ વૃક્ષના ખાવાલાયક ફળો માટે તેની ખેતી કરવામાં આવે છે. અમુક જાતેના પેરુ ધંધાદારી રીતે વાવવામાં આવે છે. તેમાં એપલ પેરુ ના સૌથી સામાન્ય છે. તેના રોપ આંતરરાષ્ટ્રીય ક્ષેત્રે સ્રળતાથી મળે છે. .
પાકટ વૃક્ષો ઠંડીને સહન કરી શકે છે, ૫ ડિગ્રી સે. જેટલું નીચું ઉષ્ણતામાન સહન કરી જાય છે. જોકે નાના રોપ તે સહન કરે શકતાં નથી. ઉત્તર્ પાકિસ્તાન માં રાત્રે ઉષ્ણતામાન ૫ ડિગ્રી સે. જેટલું નીચું જાય છે પન ત્યાં પેરુના વૃક્ષો અસ્તિત્વ જાળવી રાખે છે. અમુક પ્રજાતિઓ દા.ત. સ્ટ્રોબેરી પેરુ ટૂંકા ગાળા માટે શૂન્યથી નીચે ના ઉષ્ણતામાન પણ સહન કરી શકે છે.
ઉષ્ણ કટિબંધમાં લોકો આ વૃક્ષને પોતાના આંગણામાં પણ રોપે છે. બીજમાંથી વિકસતું વૃક્ષ બે વર્ષમાં ફળો આપવાનું ચાલુ કરી દે છે.
ખેતીવાડી વાળાઓ સામાન્ય રીતે પેરુ અને પેરુડી (જામફળી, વૃક્ષ)થી ઓળખાવે છે.
પેરુનું ફળ તેની પ્રજાતી અનુસાર લગભગ ૪ થી ૧૨ સેમી જેટલું ગોળાકારે મોટું હોય છે. આની બાહ છાલ ખરબચડી હોઈ સહેજ કડવાશ પડતી કે નરમ કે મીઠી પણ હોય છે. પેરુની જાત અનુસાર તેની છાલની જાડાઈ બદલે છે. કાચું હોય ત્યારે તેની છાલ લીલી અને પકી ગયાં પછી તે પીળી, રાતી કે પોપટી બની જાય છે.
પેરુની સુગંધ લીંબુને મળતી આવે છે પણ તેટલી તીવ્ર નથી હોતી. આનું ગર મીઠું કે ખાટું હોઈ શકે છે. તેનો રંગ સફેદ કે ગુલાબી હોઈ શકે છે. તેના બીયાં ની સંખ્યા અને કઠિણાઈ પેરુની જાત અનુસાર વધે ઘટે છે.
હવાઈમાં પેરુને સોય સોસ અને વિનેગર સાથે ખવાય છે. ક્યારેક ક્યારેક તેમાં ચપટી સાકર અને મરી પન ઉમેરવામાં આવે છે. પેરુને કાપીને આ સોસમાં ડુબાડવામાં આવે છે.
પાકિસ્તાન અને ભારતમાં આ ફળોને એમજ ખવાય છે. પ્રાય:તેની ઉપરથી બે કાપા પાડી ચાર ચીરી બનાવીને તેના ઉપર મીઠું મરચું ભભરાવીને ખવાય છે. રેંકડીવાળા આવી રીતે કાપીને મીઠું મરચું ભભરાવીને પેરુ આપે છે. ભરતમાં સંચળ ભભરાવેની પણ પેરુ ખવાય છે
ફીલીપાઈન્સમાં સીનીગેન્ગ નામની વાનગી બનાવવા પાકા પેરુનો ઉપયોગ થાય છે.
આમાંથી ભોજન પછી ખવાતી મીઠાઈ કે ફ્રુટ સલાડ પણ બને છે. એશિયામાં પેરુની ફાડને પ્રુન પાવડર કે મીઠામાં ડુબાડીને સાચવવામાંઅ આવે છે
આ ફળમાં વધુ પ્રમાણમાં પેક્ટિન નામનું દ્રવ્ય હોવાથી તેનો ઉપયોગ કેન્ડી, જેલી, જામ, માર્માલેંડ બનાવવામાં ઉપયોગ છે. આ સિવાય ફળોના રસ અને અગોસ ફ્રેસ્કાસ બનાવવા માટે પણ આનો ઉપયોગ થાય છે.
હવાઈ, ક્યુબા, કોસ્ટા રિકા, પ્યુટોરિકો, કોલમ્બીયા, વેનેઝુએલા, ઈજિપ્ત, મેક્સિકો અને દક્ષીણ આફ્રીકામાં પેરુનો રસ ઘણો પ્રચલિત છે.
લાલ કે ગુલાબી પેરુઓનો ઉપયોગ સોસ અને અન્ય ખારા પદાર્થો બનાવવા માટે થાય છે. ખાસ કરીને ટમેટાં ના અમ્લીય ગુણો પ્રત્યે સંવેદનશીલ લોકોની રસોઈ માં ગ્રેવીના આધાર તરીકે બનાવવા માટે.એશિયામાં પેરુના ફળો અને પાંદડા ઉમેરીને એક પેય બનાવવામાં આવે છે.બ્રાઝિલમાં ચા-ડી-ગોઈયાબેરિયાનામનું એક પેય બનવાય છે જેનો અર્થ થાય છે પેરુના પાંદડાની ચા. આ ચા વૈદકેય ગુણો ધરાવે છે.
પેરુ પાચક રેષા અને વિટામિન A તથા C, ફોલીક એસીડ અને પોટેશિયમ, મેંગેનિઝ અને તાંબુ પાચક ક્ષારો માં સમૃદ્ધ છે. આ ફળ ઓછી કેલેરી અને વધુ પોષક તત્વો ધરાવતા ફળ તરીકે જાણીતું છે. આ ફળમાં એક સંતરા કરતાં ચાર ગણું વધારે વિટામિન C હોય છે. [૩]
પેરુની જાત પ્રમાણે તેના પોષક તત્વોનું પ્રમાણે બદલાય છે. સ્ટ્રોબેરી પેરુના પ્રતિ એક ખોરાક ભાગમાં ૯૦ મિ. ગ્રામ. વિટામિન સી હોય છે. આ પ્રમાણ સામાન્ય પેરુની પ્રજાતીઓ કરતાં ૨૫% વધુ હોય છે. આના એક ભાગનો ખોરાક આદર્શ ભોજન સંહિતા અનુસાર જરૂરી એવી પુખ્ત વયના વ્યક્તિની વિટામિન સી સંબંધી જરૂરિયાતને પૂરી કરે છે. [૪]
પેરુ કેરોટીનોઈડ અને પોલીફીનોલ્સ જેમકે ગેલોકેટિચીન[૫] ગ્વાઈજાવેરીન,લ્યુકોસાયનીડીન અને એમ્રીટોસાઈડ[૬] – જેવા પ્રમુખ શ્રેણીના એન્ટીઓક્સિડેન્ટ કણો ધરાવે છે. આમ તે વનસ્પતિ ખોરાકમાં વધુ એન્ટી ઓક્સિડેન્ટ ધરાવતું એક ફળ છે. [૭] આ કણોજ પેરુની છાલ કે ગરને રંગ આપતાં હોય છે, આથી લાલ ઇએ ગુલાબી રંગ ધરાવતાં પેરુ પીળા કે લીલા પેરુ કરતાં વધુ પ્રમાણમાં પોલીફીનોલ કેરોટીનોઈડ, પ્રો વિટામિન એ, રેટિનોઈડ જેવા એન્ટી ઓક્સિડેન્ટ કણો ધરાવે છે.[૮]
% Daily Value in parentheses. પોષણ સંબંધી માહિતી સ્ત્રોત: US Department of Agriculture National Nutrient Database from Nutritiondata.com
૧૯૫૦થી પેરુ, ખાસ કરીને તેના પાંદડા અને તેમાં રહેલા રાસાયણિક તત્વોની ઓળખ, વૈદકીય ગુણધર્મો અને ઐતિહાસિક ડોશીમાનું ઘરવૈદુ પર સંશોધન ચાલુ છે.[૯] મોટા ભાગનું સંશોધન સર્વ સામાન્ય એવા એપલ પેરુ પ્ર ચાલુ છે કેમકે બાકીની પ્રજાતિઓ અજ્ઞાત છે. પેરુના પાંદડા અને ચૃક્ષની છાલ કેંસર, જીવાણું સંક્રમણ, બળતરા અને દર્દ જેવી વ્યાધિઓમાં ઉપયોગિ સાબિત થયું છે.[૧૦] Essential oils from guava leaves display anti-cancer activity in vitro.[૧૧]
ડોશીમાના વૈદુમાં પેરુના પાનનો ઉપયોગ ડાયરિયાના ઈલાજ માટે [૧૨] અને, તેના થડની છાલ નો ઉપયોગ જીવાણુ વિરુદ્ધ એસ્ટ્રીન્જન્ટ તરીકે થાય છે. પેરુના પાંદડાનો ઉપયોગ મધુપ્રમેહના ઉપયોગ માટે થાય છે.[૧૩][૧૪] ટિનિડાડમાં પેરુના વૃક્ષના પાનની ચાનો ઉપયોગ દાયરિયા, ડીસેન્ટ્રી અને તાવના ઈલાજ માટે થય છે.[૧૫]
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
|accessdate=, |date= (મદદ) |year= (મદદ) |accessdate= (મદદ) |accessdate= (મદદ) પેરુ, જમરૂખ અથવા જામફળ (પેરુડી, જમરૂખડી કે જામફળીનું વૃક્ષ) વૈજ્ઞાનિક વર્ગીકરણ મુજબ મિર્ટેસી કુળ ()ની પ્રજાતિ સાઇડિયમ (Psidium જેનો લેટિનમાં અર્થ થાય છે દાડમ)નું સભ્ય છે. આ વનસ્પતિ નાના વૃક્ષ સ્વરૂપે જોવા મળે છે. પ્રજાતિ સાઇડિયમ આસરે ૧૦૦ જેટલી જાતિઓ ધરાવે છે જે મોટે ભાગે ઉષ્ણકટિબંધીય પ્રદેશોમાં ક્ષુપ કે નાના વૃક્ષ સ્વરૂપે જોવા મળે છે. આ ફળ મેક્સિકો, મધ્ય અમિરિકા અને દક્ષીણ અમેરિકાના ઉત્તરીય ભાગનું વતની છે. આજકાલ પેરુનું વાવેતર સમગ્ર ઉષ્ણ કટિબંધ અને સમષીતોષ્ણ કટિબંધ જેવા ક્ષેત્રો જેમકે દક્ષીણપૂર્વી એશિયા, હવાઈ, કેરેબિયન, ફ્લોરિડા અને આફ્રિકામાં કરવામાં આવે છે
ପିଜୁଳି ଏକ ପ୍ରକାରର ଫଳ ।
ପିଜୁଳି
கொய்யா அல்லது சிடியம் (Psidium) என இலத்தீன் மொழியில் அழைக்கப்படுவது ஒரு நிலைத்திணைக் குடும்பம் ஆகும். இது ஒரு குறுமரமாகும். இக்குடும்பத்தில் அண்ணளவாக 100 இனங்கள் உள்ளன. மெக்சிக்கோவையும் நடு அமெரிக்காவையும் தென் அமெரிக்காவின் வடபகுதியையும் பிறப்பிடமாகக் கொண்ட இக்குடும்பத்தைச் சேர்ந்த மரங்கள் கடல் ஓட்டங்கள் மூலம் உலகம் முழுவதும் பரவலடைந்துள்ளன. கொய்யா இன்று வெப்பவலய நாடுகளில் காணப்படுகிறது.
கொய்யா அல்லது சிடியம் (Psidium) என இலத்தீன் மொழியில் அழைக்கப்படுவது ஒரு நிலைத்திணைக் குடும்பம் ஆகும். இது ஒரு குறுமரமாகும். இக்குடும்பத்தில் அண்ணளவாக 100 இனங்கள் உள்ளன. மெக்சிக்கோவையும் நடு அமெரிக்காவையும் தென் அமெரிக்காவின் வடபகுதியையும் பிறப்பிடமாகக் கொண்ட இக்குடும்பத்தைச் சேர்ந்த மரங்கள் கடல் ஓட்டங்கள் மூலம் உலகம் முழுவதும் பரவலடைந்துள்ளன. கொய்யா இன்று வெப்பவலய நாடுகளில் காணப்படுகிறது.
జామ లేదా జామి (ఆంగ్లం Guava) మిర్టేసి కుటుంబానికి చెందిన పండ్ల చెట్టు. భారతదేశంలో ఒక సాధారణమైన ఇంట్లో పెరిగే చెట్టు. దీనిని తియ్యని పండ్లకోసం పెంచుతారు. జామ పండ్లలో కొన్ని తెల్లగా ఉంటాయి. కొన్ని ఎర్రగా ఉంటాయి.
జామ మొక్కలు మిర్టిల్ కుటుంబానికి చెందిన సిడియం కోవకు చెందిన మొక్కలు. శీతోష్ణస్థితి బట్టి 100 వేర్వేరు రకాలుగా లభ్యమవుతున్నాయి. ఇవి మెక్సికో, మధ్య, దక్షిణ అమెరికాలకు జాతీయ మైనవి. జామపండు, 4 సెం.మీ నుండి 12 సెం.మీ పొడవు ఉండి చూడడానికి ఏపిల్ పండులాగాని, బేరి పండులాగ గాని ఉంటుంది. లోపలి కండ తెలుపు, ఎరుపు లేదా గులాబీవర్ణం కలిగి తియ్యగా ఉండి కమ్మని వాసనతో దృఢమైన పచ్చని పై తొడుగు కలిగి ఉంటుంది. స్ట్రా బెర్రీ జామ (పి. కాటిల్ యానమ్) బ్రెజిల్ దేశంలో పుట్టి, ఎర్రని పళ్లు కలిగి ఉంటుంది. ఈ పళ్లు పై పొర గరకుగా లోపలి గుజ్జు ఎర్రగా, రుచికి స్ట్రాబెర్రీ లాగ ఉంటాయి. ఈ పండు ఒక విలక్షణమైన సువాసనతో నిమ్మకంటే కొంచెం తక్కువ ఘాటుగా కలిగి ఉంటుంది. జామపండు లోపలి గుజ్జు తియ్యగా లేక పుల్లగా ఉండి తెలుపు నుంచి ముదురు గులాబీ వర్ణం కలిగి ఉంటుంది. లోపలి గింజలు గట్టిగా ఉండి, పండుకూ పండుకు వాటి సంఖ్య మారుతూ ఉంటుంది. జామతోటల్లో ఈగ పురుగు నిర్మూలన
పెక్టిన్ నిల్వలు పైన తొడుగులో ఎక్కువగా ఉండటం చేత ఉడికించిన జామను కాండీలు (అమెరికాలోని స్వీట్స్) జాములు, నారింజతో చేసే జాములు, రసాల తయా రీలో ఉపయోగిస్తారు. టొమాటోలకు బదులు గా, ఎర్రజామ ఉప్పుతో చేసే ఉత్పత్తులలో ఉపయోగిస్తారు. జామ పళ్ల నుంచి, ఆకులనుంచి 'టీ' కూడా తయారు చేస్తారు. పోషకవిలువలు జామపళ్లను 'మేలైన ఫలాలుగా' పేర్కొనవచ్చు. ఎందుకంటే వీటిలో విటమిన్ 'ఏ', విటమిన్ 'సి' నిల్వలు అధికంగా ఉంటాయి. వీటి గింజలు కూడా ఒమేగా-3, ఒమేగా-6 కరుగని కొవ్వు ఆవ్లూలు, పీచు పదార్థాలు ఎక్కవగా కలిగి ఉంటాయి. ఒక జామపండులో విటమిన్ 'సి' నిల్వలు ఒక నారింజపండులో కన్నా నాలుగురెట్లు అధికంగా ఉంటాయి. వీటిలో మిన రల్స్, పొటాషియం, మెగ్నీషియం నిల్వలు అధిక మొత్తాలలో ఉండి సాధారణంగా అవసర మైన పోషకాలు తక్కువ కేలరీలలో ఉంటాయి. జామపళ్లలో ఉండే కెరటోనాయిడ్లు, పొలీఫెనాల్స్- ఇవి ఆక్షీకరణం కాని సహజరంగు కలిగించే గుణాలు ఈ పళ్లకి ఎక్కువ ఏంటీ ఆక్సిడెంట్ లక్షణాలను కలుగజేస్తాయి. ఔషధపరమైన ఉపయోగాలు నాటు వైద్యంలో 1950 సంవత్సరం నుంచి జామ ఆకులు వాటిలోని విభాగాలు, ఔషధ లక్షణాలు పరిశోధ నలలో అంశంగా ఉన్నాయి. జామ ఆకులు, బెరడు నుంచి తయారు చేసిన పదార్థాలు కేన్సర్, బాక్టీరియా ద్వారా వచ్చే అంటు వ్యాధులు, వాపులు, నొప్పి నివారణలో వైద్యంగా వాడుతున్నారు. ఈ జామాకుల నుంచి తయారు చేసిన నూనెలు కేర్సర్లు విరుద్ధంగా పనిచేస్తున్నాయి. ఈ జామ ఆకులను నాటు వైద్యంగా డయేరియాకి మందుగా ఉపయోగిస్తారు. బెరడు ఏంటీ మైక్రోబియల్, ఏస్ట్రింజంట్ లక్షణాన్ని కలిగి ఉంటుంది. వీటిని చక్కెర వ్యాధి తగ్గించడంలో కూడా ఉపయోగిస్తారు. కొన్ని దేశాల్లో జామ పండు పై తొక్క తొలగించి పంచదార పాకం పట్టి ఎరుపు రంగు కలిపి రెడ్ గోవా అనే పేరుతో విక్రయిస్తారు.
కాలరీలు 36-50 తేమ 77-86 గ్రా పీచు 2.8-5.5. గ్రా ప్రొటీన్స్ 0.9-1.0 గ్రా క్రొవ్వు 0.1-0.5 గ్రా యాష్ 0.43-0.7 గ్రా కార్బోహైడ్రేట్లు 9.5-10 గ్రా కాల్షియం 9.1-17 గ్రా పాస్ఫరస్ 17.8.30 మి.గ్రా ఐరన్ 0.30-70 మి.గ్రా కెరోటీన్ (విటమన్ 'ఏ') 200-400 ఎస్కార్బిక్ ఆవ్లుము (విటమిన్ 'సి') 200-400 మి.గ్రా. ధియామిన్ (విటమిన్ బి1) 0.046 మి.గ్రా రిబోప్లేవిన్ (విటమిన్ బి2) 0.03-0.04 మి.గ్రా నియాసిన్ (విటమిన్ బి3) 0.6-1.068 మి.గ్రా
వ్యాధినిరోధక శక్తిని పెంచుతుంది . శక్తివంతమైన యాంటి ఆక్షిడేంట్ గా ఉపయోగపడుతుంది, కణజాలము పొరను రక్షిస్తుంది, కొలెస్టిరాల్ ను తగ్గిస్తుంది,
జామ ఏడాది పొడవునా అడపాదడపా లభిస్తున్నా శీతాకాలం లోనే వీటి రుచి బలే గమ్మత్తుగా ఉంటుంది . ప్రపంచంలో అన్ని దేశాలలోను లభిస్తుంది . . ఆసియా దేశాలలో విసృఉతంగా పండుతుంది . కమలా పండులో కంటే ఇదు రెట్లు అధికంగా విటమిను " సి " ఉంటుంది . ఆకుకూరలలో లభించే పీచు కంటే రెండింతలు పీచు జామకాయలో ఉంటుంది . చర్మాన్ని ఆరోగ్యంగా ఉంచేందుకు అవసరమయ్యే " కొల్లాజన్ " ఉత్పత్తికి ఇది కీలకము, కొవ్వు మెటబాలిజాన్ని ప్రభావితం జేసే " పెక్టిన్" జామలో లభిస్తుంది . ఇది కొలెస్ట్రాల్ ను తగ్గించి, పేగుల్లో ప్రోటీన్ పరిశుభ్రతను పరిరక్షించడంలో సహకరిస్తుంది . జామలో కొవ్వు, క్యాలరీలు తక్కువగా ఉంటాయి కావున బరువు తగ్గాలనుకునే వారికి ఇది మంచి పండు . జామకాయలో పోషకాలు, విటమిన్లు, పీచు పదార్థం వంటి గుణాల వల్ల చక్కెర వ్యాధిగ్రస్తులు సైతం ఆరగించవచ్చు. నీటిలో కరిగే బి. సి. విటమిన్లు, కొవ్వులో కరిగే విటమిన్ ఎ జామకాయలో ముఖ్యంగా లభించే పోషకాలు. ఇక జామపండు పై చర్మంలో విటమిన్ సి అత్యధికంగా ఉంటుంది.
జామకాయలో ఉండే పీచు పదార్థం వల్ల మలబద్ధకం నివారించబడుతుంది. బొప్పాయి, ఆపిల్, నేరేడు పండు కంటే జామకాయలోనే పీచు పదార్థం ఎక్కువగా ఉండటంతో ఇది సుగర్ వ్యాధికి చక్కటి ఔషధం .
అలాగే జామ ఆకులను నమలడం వల్ల పంటి నొప్పులు తగ్గడమే కాక ఆకలి కూడా పెరుగుతుంది. పైగా కొన్ని రకాల వ్యాధుల బారిన పడి ఆకలి మందగించిపోయిన వారికి ఇది ఆకలి పుట్టించగలదు.
పోషక విలువలు ప్రతి వంద గ్రాములకు నీరు: 81.7 గ్రా: కొవ్వు. 0.3 గ్రా. ప్రోటీన్ 0.9 గ్రా పీచు పదార్తాలు: 5.2 గ్రా. సి.విటమిన్ 212 మి.గ్రా. పాస్పరస్. 28 మి.గ్రా సోడియం 5.5 మి.గ్రా పొటాసియం: 91 మి.గ్రా. కాల్సియం: 10 మి.గ్రా ఇనుము; 0.27 మి.గ్రా. శక్తి: 51 కిలో కాలరిలు.
జామ లేదా జామి (ఆంగ్లం Guava) మిర్టేసి కుటుంబానికి చెందిన పండ్ల చెట్టు. భారతదేశంలో ఒక సాధారణమైన ఇంట్లో పెరిగే చెట్టు. దీనిని తియ్యని పండ్లకోసం పెంచుతారు. జామ పండ్లలో కొన్ని తెల్లగా ఉంటాయి. కొన్ని ఎర్రగా ఉంటాయి.
జామ మొక్కలు మిర్టిల్ కుటుంబానికి చెందిన సిడియం కోవకు చెందిన మొక్కలు. శీతోష్ణస్థితి బట్టి 100 వేర్వేరు రకాలుగా లభ్యమవుతున్నాయి. ఇవి మెక్సికో, మధ్య, దక్షిణ అమెరికాలకు జాతీయ మైనవి. జామపండు, 4 సెం.మీ నుండి 12 సెం.మీ పొడవు ఉండి చూడడానికి ఏపిల్ పండులాగాని, బేరి పండులాగ గాని ఉంటుంది. లోపలి కండ తెలుపు, ఎరుపు లేదా గులాబీవర్ణం కలిగి తియ్యగా ఉండి కమ్మని వాసనతో దృఢమైన పచ్చని పై తొడుగు కలిగి ఉంటుంది. స్ట్రా బెర్రీ జామ (పి. కాటిల్ యానమ్) బ్రెజిల్ దేశంలో పుట్టి, ఎర్రని పళ్లు కలిగి ఉంటుంది. ఈ పళ్లు పై పొర గరకుగా లోపలి గుజ్జు ఎర్రగా, రుచికి స్ట్రాబెర్రీ లాగ ఉంటాయి. ఈ పండు ఒక విలక్షణమైన సువాసనతో నిమ్మకంటే కొంచెం తక్కువ ఘాటుగా కలిగి ఉంటుంది. జామపండు లోపలి గుజ్జు తియ్యగా లేక పుల్లగా ఉండి తెలుపు నుంచి ముదురు గులాబీ వర్ణం కలిగి ఉంటుంది. లోపలి గింజలు గట్టిగా ఉండి, పండుకూ పండుకు వాటి సంఖ్య మారుతూ ఉంటుంది. జామతోటల్లో ఈగ పురుగు నిర్మూలన
పెక్టిన్ నిల్వలు పైన తొడుగులో ఎక్కువగా ఉండటం చేత ఉడికించిన జామను కాండీలు (అమెరికాలోని స్వీట్స్) జాములు, నారింజతో చేసే జాములు, రసాల తయా రీలో ఉపయోగిస్తారు. టొమాటోలకు బదులు గా, ఎర్రజామ ఉప్పుతో చేసే ఉత్పత్తులలో ఉపయోగిస్తారు. జామ పళ్ల నుంచి, ఆకులనుంచి 'టీ' కూడా తయారు చేస్తారు. పోషకవిలువలు జామపళ్లను 'మేలైన ఫలాలుగా' పేర్కొనవచ్చు. ఎందుకంటే వీటిలో విటమిన్ 'ఏ', విటమిన్ 'సి' నిల్వలు అధికంగా ఉంటాయి. వీటి గింజలు కూడా ఒమేగా-3, ఒమేగా-6 కరుగని కొవ్వు ఆవ్లూలు, పీచు పదార్థాలు ఎక్కవగా కలిగి ఉంటాయి. ఒక జామపండులో విటమిన్ 'సి' నిల్వలు ఒక నారింజపండులో కన్నా నాలుగురెట్లు అధికంగా ఉంటాయి. వీటిలో మిన రల్స్, పొటాషియం, మెగ్నీషియం నిల్వలు అధిక మొత్తాలలో ఉండి సాధారణంగా అవసర మైన పోషకాలు తక్కువ కేలరీలలో ఉంటాయి. జామపళ్లలో ఉండే కెరటోనాయిడ్లు, పొలీఫెనాల్స్- ఇవి ఆక్షీకరణం కాని సహజరంగు కలిగించే గుణాలు ఈ పళ్లకి ఎక్కువ ఏంటీ ఆక్సిడెంట్ లక్షణాలను కలుగజేస్తాయి. ఔషధపరమైన ఉపయోగాలు నాటు వైద్యంలో 1950 సంవత్సరం నుంచి జామ ఆకులు వాటిలోని విభాగాలు, ఔషధ లక్షణాలు పరిశోధ నలలో అంశంగా ఉన్నాయి. జామ ఆకులు, బెరడు నుంచి తయారు చేసిన పదార్థాలు కేన్సర్, బాక్టీరియా ద్వారా వచ్చే అంటు వ్యాధులు, వాపులు, నొప్పి నివారణలో వైద్యంగా వాడుతున్నారు. ఈ జామాకుల నుంచి తయారు చేసిన నూనెలు కేర్సర్లు విరుద్ధంగా పనిచేస్తున్నాయి. ఈ జామ ఆకులను నాటు వైద్యంగా డయేరియాకి మందుగా ఉపయోగిస్తారు. బెరడు ఏంటీ మైక్రోబియల్, ఏస్ట్రింజంట్ లక్షణాన్ని కలిగి ఉంటుంది. వీటిని చక్కెర వ్యాధి తగ్గించడంలో కూడా ఉపయోగిస్తారు. కొన్ని దేశాల్లో జామ పండు పై తొక్క తొలగించి పంచదార పాకం పట్టి ఎరుపు రంగు కలిపి రెడ్ గోవా అనే పేరుతో విక్రయిస్తారు.
မာလကာသီး ရဲ့ အာနိသင်
လူတွေ နေ့စဉ်နဲ့အမျှ စားသုံးနေကြတဲ့ အစားအစာတွေထဲမှာ ဆေးဘက်ဝင်တဲ့ သဘာဝ အသီးအနှံတွေပေါများစွာရှိပါတယ်။သဘာဝအသီးအနှံတွေဟာ စိမ်းစိမ်းစိုစို ၊လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်၊ အရည် တစ်ရွှမ်းရွှမ်းနဲ့ လူတွေအတွက်ဆေးဘက်ဝင်အကျိုးပြုလွန်းပါတယ်။ အသီးတစ်မျိုးစီမှာ မတူညီတဲ့ ကျန်းမာရေးအကျိုးပြု အာနိသင်တွေရှိတတ်ကြပြီး အကျိုးရှိရှိ မှီဝဲသုံးဆောင်ပါက အကျိုးကျေးဇူးကြီးမားလှပါတယ်။
မာလကာသီး ဆိုရင် လူတွေရဲ့အိမ်ခြံဝင်းတွေထဲမှာ လွယ်ကူစွာ ပေါက်ရောက်သီးမှည့်နေကြတဲ့အသီးတစ်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။ အပင်ပေါ်မှာ အပြွတ်လိုက်အခိုင်လိုက်သီးမှည့်နေတတ်ကြပြီး အလွယ်တကူ ဆွတ်ခူးစားသုံးနိုင်တဲ့ အသီး၊ ဈေးဆိုင်တွေမှာ အလွယ်တကူ ဝယ်ယူစားသုံးနိုင်တဲ့ အသီးတစ်မျိုးဆိုရင် ပိုမှန်ပါလိမ့်မယ်။ သူ့ရဲ့အရသာက ချိုချိုလေးနဲ့စားလို့ကောင်းလွန်းသလို ကျန်းမာရေးအကျိုးကျေးဇူးပြုမှုတွေလည်းရှိပါတယ်။
ဝမ်းရောဂါ ပျောက်ကင်းစေဖို့အထောက်အကူပြုခြင်း
လူတွေဟာ မိုးရာသီမှာ အထူးသဖြင့် ဝမ်းပျက်ဝမ်းလျောရောဂါအဖြစ်များတတ်ကြပါတယ်။ မာလကာသီးဟာလည်း အခုလို မိုးရာသီမှာ ဆိုရင် ပိုလို့ ပေါပေါများများ စားသုံးနိုင်ကြပါတယ်။ဒါကြောင့် မိုးရာသီအတွင်းမှာ ဝမ်းပျက်၊ ဝမ်းလျောဖြစ်ပွားရင် မာလကာသီးကို စားပေးခြင်းဖြင့် ရောဂါဝေဒနာကို ပျောက်ကင်းစေဖို့ ကုသရာမှာ များစွာ အထောက်အကူပြုပါတယ်။ဝမ်းချုပ်ခြင်းတို့ဖြစ်ပွားလာခဲ့ရင်လည်း မာလကာသီးကို စားပေးခြင်းဖြင့် ဝမ်းချုပ်ခြင်းတို့သက်သာပျောက်ကင်းစေနိုင်ကြောင်း ဖော်ပြထားကြပါတယ်။
အအေးမိ၊ချောင်းဆိုးတို့ကို ပျောက်ကင်းစေခြင်း
သဘာဝတရားဟာ လူတွေအတွက် ရာသီဥတုနဲ့မျတအောင် အသီးအနှံကို သီးပွင့်စေပါတယ်။မိုးရာသီမှာ အများအားဖြင့် ရာသီဥတုအခြေအနေရ အအေးမိခြင်း ၊ နှာစေးခြင်း ၊ ချောင်းဆိုးခြင်းတို့ ဖြစ်ပွားတတ်ကြပါတယ်။ သဘာဝတရားကြောင့် ဖြစ်ပွားတဲ့ ဒီလို ရောဂါ မျိုးကို ကုသပျောက်ကင်းစေနိုင်ဖို့ မာလကာသီး က ထူးခြားစွာ အာနိသင်အစွမ်းထက်ကြောင်း လည်းဖော်ပြထားကြပါတယ်။
ကိုယ်အလေးချိန်ကို လျော့ကျစေခြင်း
ကိုယ်အလေးချိန်ကိုလျော့ချလိုသူများအနေနဲ့ မာလကာသီး မှာပါဝင်တဲ့ဓာတ်သဘာဝတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး စိတ်ပူစရာမလိုဘဲ ကိုယ်အလေးချိန်ကို လျော့ကျစေဖို့ များစွာ အထောက်အကူပြုခြင်းဘဲဖြစ်ပါတယ်။ မာလကာသီး မှာ ဗီတာမင် ၊ပရိုတိန်း နဲ့ အာဟာရ အရင်းအမြစ်ပေါများစွာ ပါဝင်ပြီး လူကို ဝစေတဲ့ ကိုလက်စထရောမပါဝင်ပါ။အခြားအသီးတွေနဲ့ နှိုင်းစာရင် အချိုဓာတ် အရမ်းကို နည်းပါးပါတယ်။မာလကာသီး တစ်လုံးစားလိုက်တဲ့အခါ ၄-၅ နာရီခန့် ဗိုက်မဆာဘဲ အဆာခံနေနိုင်တဲ့အတွက် ကိုယ်အလေးချိန်လျော့ချရာမှာလည်း အကျိုးရှိစေပါတယ်။
အမြင်အာရုံကို ကောင်းစေခြင်း
မာလကာသီးတစ်လုံးမှာ ဗီတာမင် အေ ကြွယ်ဝစွာ ပါဝင်နေခြင်းကြောင့် မျက်လုံးရဲ့အမြင်အာရုံကိုကောင်းစေပါတယ်။ ဥပမာ- ကြွက်သားတွေအားပျော့ခြင်း၊ အမြင်အာရုံမှုန်ဝါးခြင်း နဲ့ မျက်လုံးကျန်းမာရေးတို့ကို များစွာ အထောက်အကူပြုခြင်းတို့ဘဲဖြစ်ပါတယ်။
ကင်ဆာရောဂါကာကွယ်နိုင်ခြင်း
ကျွမ်းကျင်သူဆေးပညာရှင်တို့လေ့လာတွေ့ရှိထားချက်အရ မာလကာသီးတစ်လုံးမှာပါဝင်တဲ့ဓာတ်သဘာဝတွေဟာ သုတ်ရည်ဂလင်းကင်ဆာ ၊ ရင်သားကင်ဆာ၊ ပါးစပ်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ကင်ဆာတို့အပေါ် ရောဂါ မရင့်သွားအောင် သက်ရောက်မှုများစွာ ပေးကြောင်းဖော်ပြထားကြပါတယ်။ မာလကာရွက်ရဲ့အဆီဟာ ကင်ဆာကြီးထွားမှုကို လျော့ချရာမှာ ခေတ်ပေါ်ဆေးဝါး တွေထက် ပိုမို ထိရောက်မှုရှိကြောင်းလည်းဖော်ပြထားကြပါတယ်။
ဗီတာမင် စီ ချို့တဲ့ရောဂါအတွက် အထောက်အကူပြုခြင်း
မာလကာသီးမှာ လိမ္မော်သီးထက် ဗီတာမင် စီ ပိုမို ပြည့်ဝစွာ ပါဝင်ခြင်းကြောင့် ဗီတာမင်စီ အားနည်းခြင်းကြောင့် သွေးရောဂါဖြစ်ပွားမှုကို များစွာ ကာကွယ်လျော့ချ စေနိုင်ခြင်းဘဲဖြစ်ပါတယ်။
ဦးနှောက်အားတိုးစေခြင်း
မာလကာသီးတစ်လုံးမှာ ဗီတာမင် B 6 နဲ့ B 3 တို့ပါဝင်နေခြင်းကြောင့် သွေးလည်ပတ်မှုကိုအားကောင်းစေခြင်း နဲ့ မှတ်ဉာဏ်ပိုင်းဆိုင်ရာဆောင်ရွက်ချက်တွေကိုများစွာ အထောက်အကူပြုစေပါတယ်။ ဒါကြောင့် မာလကာသီးကို နှစ်သက်စွာ စားသုံးပေးခြင်းဖြင့် မှတ်ဉာဏ်အားကောင်းပြီး ဉာဏ်ရည်ကို ထက်မြက်စေနိုင်ဖို့ များစွာ အထောက်အကူဖြစ်စေပါတယ်။
အသားအရေပိုင်းဆိုင်ရာကောင်းခြင်း
မာလကာသီးမှာ ဗီတာမင် အေ ၊ ဘီ ၊စီ နဲ့ ပိုတက်စီယမ်တို့ ပေါများစွာ ပါဝင်နေခြင်းကြောင့် အသားအရေကို လှပစေသလို အိုမင်းရင့်ရော်မှုတွေ လည်း ကိုထိန်းချုပ်ပေးကြောင်းလေ့လာဖော်ပြထားကြပါတယ်။
သွေးပေါင်ချိန်ကိုလျော့ကျစေခြင်း
မာလကာသီး ဟာ သွေးထဲမှာရှိတဲ့ ကိုလက်စထရောတွေကို လျော့ချပေးသလို သွေးကြောကျဉ်းတာကိုကာကွယ်ပေးခြင်း ၊ သွေးမတည်မငြိမ်ဖြစ်တာကိုထိန်းပေးနိုင်ခြင်း၊ သွေးပေါင်ချိန်ကို လျော့ချပေးခြင်းတို့မှာများစွာ အကျိုးကျေးဇူးပြုပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ဆီးချိုကိုထိန်းပေးနိုင်သလို အကျိတ်ဂလင်းကျန်းမာရေးအတွက်လည်း ကာကွယ်ပေးပါတယ်။သွားနာ၊ သွားကိုက်သူတွေအနေနဲ့ မာလကာရွက်ကို ထောင်းပြီး အရည်ကို ထည့်ပေးခြင်းဖြင့် သွားကိုက်၊သွားနာ၊ သွားဖုံးရောင် နဲ့ ပါးစပ်နဲ့သက်ဆိုင်တဲ့ ဒဏ်ရာ အနာတရတွေကို လျင်မြန်စွာ ပျောက်ကင်းစေနိုင်ပါတယ်။ အကြောဆွဲခြင်း ၊ ဝက်ရုူးပြန်ခြင်း နဲ့ ကူးစက်ရောဂါဖြစ်ပွားမှုတို့ကိုပါ လျော့ကျပျောက်ကင်းစေခြင်းဘဲဖြစ်ပါတယ်။
ဒါကြောင့် လူတွေအနေနဲ့မာလကာသီးတစ်လုံးကို ကြိုက်လို့ဖြစ်စေ၊ စားကောင်းလို့ဖြစ်စေ စားဖြစ်ကြတဲ့အခါ ဒီအသီးတစ်လုံးရဲ့တန်ဖိုးဟာ မိမိတို့ရဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာကျန်းမာရေးအပေါ်ဘယ်လို အကျိုးကျေးဇူးပြုတယ်ဆိုတာ ဗဟုသုတဖြစ်နိုင်ကြစေဖို့ဝေမျှ လိုက်ပါတယ်။
ဗီတာမင်စီ ကြွယ်ဝတဲ့ မာလကာသီး
ဗီတာမင် (Vitamin) ကို ‘ဗိုက်တာမင်’လို့လည်း ပြောကြပါတယ်။ ဗိုက်တာမင်ဆိုတာ Vita (ဗိုက်တာ)နှင့် Amin (အာမင်) ဆိုတဲ့ စာလုံးနှစ်လုံးကို စုပေါင်းစပ်ပေါင်း လုပ်ထားတာပါ။
ဗိုက်တာ+အာမင် (Vita+Amin) = ဗိုက်တာမင် (Vitamin) ဖြစ်ပါတယ်။
Vita-က ‘အသက်’ လို့ အဓိပ္ပာယ်ရပါတယ်။ Amin က Amino Acid (အမီနို အက်ဆစ်) ဆိုတဲ့ ဓာတ်ပေါင်းကို ကိုယ်စားပြုထားတဲ့ စကားလုံးဖြစ်ပါတယ်။ ဗိုက်တာမင် (Vitamin) ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို စပြီးတီထွင်စဉ်က ဗိုက်တာမင်တွေဟာ အမီနိုအက်ဆစ်ဓာတ်ပေါင်းတွေပဲလို့ ထင်ခဲ့လို့ပေးခဲ့တာပါ။ ခုခါမှာ ဗိုက်တာမင်တွေဟာ အခြားဓာတ်ပေါင်းတွေလည်း ဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုတာ သိလာပါပြီ။ ဒါပေမဲ့ ဗိုက်တာမင်ဆိုတဲ့ စကားလုံးကိုပဲ ဆက်ပြီးသုံးနေပါတယ်။ ဗိုက်တာမင်ကို သက်စောင့်ဓာတ်တွေလို့ မြန်မာမှုပြုခဲ့ပါသေးတယ်။ အသက်ရှင်သန်ဖို့ မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ ဓာတ်ပေါင်းဆိုတဲ့ မူရင်းအဓိပ္ပာယ်နှင့် အလွန်နီးစပ်ပါတယ်။ ခုခေတ်မှာတော့ ဗိုက်တာမင် ဒါမှမဟုတ် ဗီတာမင်လို့ပဲ အသံထွက်အတိုင်း ပြောကြတာများပါတယ်။ သက်စောင့်ဓာတ်လို့ သိပ်မပြောကြတော့ပါဘူး။ ဗိုက်တာမင်ဆိုတဲ့ စကားရဲ့ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်မှာ ဒီဓာတ်ပေါင်းတွေဟာ-
(၁) လူတွေ အသက်ရှင်သန်ဖို့ မရှိမဖြစ်လိုအပ်တယ်။
(၂) လူတစ်ယောက်အတွက် တစ်ရက်မှာ လိုအပ်တဲ့ ပမာဏက နည်းနည်းကလေးသာဖြစ်တယ်။
(၃) လူ့ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ မထုတ်လုပ်နိုင်တဲ့အတွက် ပြင်ပ (အစားအသောက်တွေ) ကနေ မဖြစ်မနေ ရယူရမယ်ဆိုတဲ့ အချက်သုံးချက် ပါဝင်ပါတယ်။
ဒီအချက်သုံးချက်လုံး ကိုက်ညီတဲ့ ဗီတာမင်တစ်မျိုးက ဗီတာမင်စီ (Vitamin C) ဖြစ်ပါတယ်။ ဗီတာမင်စီ ဟာ အက်စကောဘစ်အက်ဆစ် (Ascorbic Acid) ဆိုတဲ့ ဓာတ်ပေါင်းဖြစ်ပါတယ်။
ဗီတာမင်စီ
အက်စကောဘစ်အက်ဆစ် (ဗီတာမင်စီ)ဟာ လူတွေ အသက်ရှင်သန်ရေးအတွက် မရှိမဖြစ်လိုအပ်တယ်ဆိုတဲ့ ပထမအချက်ကို ရှင်းပြပါမယ်။ အက်စကောဘစ် အက်ဆစ် (ဗီတာမင်စီ) ချို့တဲ့မှုကြောင့် လူ့အသက်ပေါင်းများစွာ ဆုံးရှုံးခဲ့ရတဲ့သမိုင်းရှိပါတယ်။ ရက်ရှည်လများ ကြာမြင့်စွာ ပင်လယ်ရေကြောင်း ခရီးနှင်နေကြရတဲ့အခါ အသီးအရွက် လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်တွေ မစားရတော့ဘဲ ကောက်နှံ၊ အသားနှင့် ကုန်ခြောက်တွေကိုသာ စားသုံးကြရတဲ့ ရေတပ်သားတွေ၊ သင်္ဘောသားတွေ အမြောက်အများဟာ ဗီတာမင်စီ ချို့တဲ့မှုရောဂါကြောင့် သေဆုံးခဲ့ကြပါတယ်။ ဒီရောဂါကို စကာဗီ (Scurvy) လို့ ခေါ်ပါတယ်။ ပင်လယ်ရေကြောင်းခရီးတွေမှာ အသီးတွေ မဖြစ်ဖြစ်အောင် ရှာဖွေကျွေးတဲ့အခါ သစ်သီးဖျော်ရည်တွေ တိုက်တဲ့အခါမှာ စကာဗီရောဂါကြောင့် အသေအပျောက် မရှိတော့ပါဘူး။ ဒါကြောင့် သစ်သီးဝလံတွေ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေမှာ အများအပြားပါနေတဲ့ အက်စကောဘစ်အက်ဆစ်ကို ဗီတာမင်တစ်မျိုးလို့ သတ်မှတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဗီတာမင်တွေကို အေဘီစီနှင့် အမည်ပေးခဲ့ရာမှာ အက်စကောဘစ် အက်ဆစ်က ဗီတာမင်စီ ဆိုတဲ့အမည်ကို ရခဲ့ပါတယ်။
ဗီတာမင်စီဟာ ဗီတာမင်ဆိုတဲ့ စကားရဲ့ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်ထဲက လူတွေအသက်ရှင်သန်ဖို့အတွက် မရှိမဖြစ် လိုအပ်တယ်ဆိုတဲ့အချက်နဲ့ ကိုက်ညီတဲ့အကြောင်း ပြောပြီးတဲ့နောက် နောက်ထပ်အချက်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ တစ်ရက်မှာ ပမာဏအားဖြင့် နည်းနည်းကလေးသာ လိုအပ်တယ်ဆိုတဲ့အချက်ကို ဆက်ပြီးပြောပါမယ်။ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်၊ အဆီ၊ ပရိုတင်းဆိုတဲ့ အာဟာရဓာတ်တွေကို လူတစ်ယောက်ဟာ တစ်ရက်မှာ ပမာဏအားဖြင့် ဘယ်လောက်စားရတယ်ဆိုတာဖော်ပြတဲ့ ယူနစ်က ဂရမ် (Gram) ဖြစ်ပြီး အက်စကောဘစ်အက်ဆစ်ကို လူတစ်ယောက် တစ်ရက်မှာ စားရမယ့်ပမာဏကို ဖော်ပြတဲ့ ယူနစ်ဟာ မီလီဂရမ်ဖြစ်ပါတယ်။ တစ်မီလီဂရမ်ဆိုတာ တစ်ဂရမ်ရဲ့ အပုံတစ်ထောင်ပုံ တစ်ပုံသာရှိပါတယ်။ တစ်ဂရမ်ဆိုတာ မြန်မာအလေးချိန် တစ်ပဲသား (တစ်ကျပ်သားရဲ့ ၁၆ ပုံတစ်ပုံ) သာရှိပါတယ်။ လူတစ်ယောက် တစ်ရက် မှာလိုအပ်တဲ့ ဗီတာမင်စီပမာဏဟာ အလွန်နည်းတဲ့ ပမာဏဖြစ်ပါတယ်။
ဗီတာမင်စီမှာ ဗီတာမင်ဆိုတဲ့စကားရဲ့ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်ထဲက အချက်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ လူ့ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ မထုတ်လုပ်နိုင်တဲ့အတွက် ပြင်ပ (အစားအသောက်တွေ)ကနေ မဖြစ်မနေ ရယူရမယ်ဆိုတဲ့ အချက်နှင့်လည်း ကိုက်ညီပါတယ်။ လူတွေဟာ ဗီတာမင်စီလို့ အမည်ရထားတဲ့ အက်စကောဘစ်အက်ဆစ်ကို ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ လုံးဝမထုတ်လုပ်နိုင်ပါဘူး။ အစားအသောက်တွေကနေ မဖြစ်မနေရအောင် စားသုံးရပါတယ်။
မာလကာသီး
မြန်မာတွေ စားနေကျအသီးတွေထဲမှာ မာလကာ သီးဟာ ဗီတာမင်စီအကြွယ်ဝဆုံး အသီးတစ်မျိုးဖြစ်ပါ တယ်။ မာလကာသီး ၁ဝဝ ဂရမ်မှာပါတဲ့ ဗီတာမင်စီ ၁၃ဝ မီလီဂရမ်မှ ၂၃ဝ မီလီဂရမ်ဟာ လူတစ်ယောက်အတွက် တစ်နေ့သာ လိုအပ်ချက်ရဲ့ ၂ ဆ-၃ဆ လောက်ရှိပါတယ်။ မာလကာသီး အလုံးကြီးကြီး လေးစိတ်တစ်စိတ်လောက်၊ အရွယ်လတ်ဆိုရင် တစ်ခြမ်းလောက်၊ အရွယ်သေးသေးဆိုရင် တစ်လုံးလောက်စားရုံနဲ့ လူတစ်ယောက် တစ်နေ့တာလိုအပ်တဲ့ ဗီတာမင်စီပမာဏကို ရနိုင်တယ်လို့ မှတ်ထားနိုင်ပါတယ်။
မာလကာသီးမှာ အခွံနားကပ်နေတဲ့ အပြင်ပိုင်းက အသားဟာ ဗီတာမင်စီ ပိုပြီးကြွယ်ဝပါတယ်။ အတွင်းပိုင်း (အလယ်ပိုင်း)က အသားမှာ အပြင်ပိုင်းက အသားလောက် ဗီတာမင်စီ မများပါဘူး။ မာလကာသီးမှာ အပူပိုင်းဇုန်မှာဖြစ်ထွန်းတဲ့ အသီးမျိုးဖြစ်တာမို့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပေါပေါများများ စားသုံးနိုင်တဲ့ အသီးမျိုးဖြစ်ပါတယ်။ လူကြိုက်လည်းများပါတယ်။ အနောက်နိုင်ငံတွေမှာတော့ မာလကာသီးဟာ လိမ္မော်သီးလောက် စားသုံးမှုမများပါဘူး။ ဒါကြောင့် အနောက်နိုင်ငံတွေက ရေးတဲ့စာအုပ်တွေထဲမှာ ဗီတာမင်စီအကြောင်းရေးလျှင် လိမ္မော်သီး၊ လိမ္မော်ရည်တို့ကိုပဲ ရေးကြတာများပါတယ်။ တကယ်တန်းယှဉ် ကြည့်လိုက်မယ်ဆိုရင် မာလကာသီး ၁ဝဝ ဂရမ်မှာ ဗီတာမင်စီ ၁၃၂ မီလီဂရမ် လောက်ပါပြီး လိမ္မော်သီး ၁ဝဝ ဂရမ်မှာ ဗီတာမင်စီ ၄၃ မီလီဂရမ်လောက်သာ ပါပါတယ်။
မာလကာသီးအပြင် ဗီတာမင်စီကြွယ်ဝတဲ့ မြန်မာတွေစားနေကျ အခြားအသီးတွေက မရမ်းသီး၊ သရက်သီး၊ သင်္ဘောသီးနှင့် ဆီးဖြူသီးဖြစ်ပါတယ်။ မရမ်းသီးစိမ်း ၁ဝဝ ဂရမ်မှာ ဗီတာမင်စီ ၂၄ဝ မီလီဂရမ်လောက်ပါပြီ။ အမှည့်ဆိုရင် ၁ဝ၇ မီလီဂရမ်လောက် ပါပါတယ်။ သရက်သီးအစိမ်း ၁ဝဝ ဂရမ်မှာ ဗီတာမင်စီ ၆၂ မီလီဂရမ်လောက်၊ သရက်သီး ရွမ်းပျင်းဆိုရင် ၄၈ မီလီဂရမ်လောက်ပါပြီး အမှည့်ဆိုရင်တော့ ၃၆ မီလီဂရမ်လောက် ပါပါတယ်။ အချဉ်ဓာတ်နည်းသွားလေ ဗီတာမင်စီ နည်းသွားလေဆိုတဲ့ သဘောဖြစ်ပါတယ်။ ဆီးဖြူသီးဟာလည်း ဗီတာမင် စီ ကြွယ်ဝတဲ့ စာရင်းမှာ ပါပါတယ်။ သင်္ဘောသီးမှာတော့ အမှည့်က အစိမ်းထက် ဗီတာမင်စီပိုပြီး ကြွယ်ဝပါတယ်။ သင်္ဘောသီးစိမ်း ၁ဝဝ ဂရမ်မှာ ဗီတာမင်စီ ၃၈ မီလီဂရမ် လောက်ပါပြီး မှည့်သွားတဲ့အခါ ၇၃ မီလီဂရမ်ထိ များလာပါတယ်။ ဆီးဖြူသီးနှင့် မရမ်းသီးဟာ မာလကာသီးတို့ လိမ္မော်သီးတို့ သင်္ဘောသီးတို့လို များများစားနိုင်တဲ့ အသီးမျိုး၊ နေ့တိုင်းစားပါဆိုရင် စားနိုင်မည့် အသီးမျိုးတော့ မဟုတ်ပါဘူး။
ဟင်းရွက်စုံ
ဗီတာမင်စီကို ဟင်းရွက်မျိုးစုံကလည်း ရနိုင်ပါတယ်။ မြန်မာတွေ စားနေကျအရွက်ထဲမှာ ဒန့်သလွန်ရွက်၊ ဓာတ်ချဉ်ပေါင်၊ နံနံပင်၊ တမာရွက်တို့ဟာ ဗီတာမင်စီ ကြွယ်ဝတဲ့ အရွက်တွေဖြစ်ပါတယ်။ မယ်ဇလီရွက်၊ ဘူးညွန့်၊ ရှောက်ရွက်၊ သင်္ဘောရွက်တို့ဟာလည်း ဗီတာမင်စီ ကြွယ်ဝပါတယ်။ ငရုတ်သီးကြိုက်သူတွေအတွက် ငရုတ်သီးဟာ ဗီတာမင်စီ ကြွယ်ဝတဲ့ အသီးတစ်မျိုးဖြစ်ပါတယ်။
မာလကာသီးတို့၊ ဒန့်သလွန်ရွက်တို့ဆိုတာ မြန်မာတွေစားနေကျ အသီးအရွက်တွေထဲက ဗီတာမင်စီ အကြွယ်ဝဆုံး အစားအစာတွေ ရွေးပြီးပြောထားတာပါ။ တကယ်တော့ ချဉ်ဖန်တဲ့ အရသာရှိသော အသီးတွေ၊ အစိမ်းရင့်ရောင်အရွက်တွေမှာ ဗီတာမင်စီ ကြွယ်ဝတယ်လို့ မှတ်ထားလိုက်ရင် မမှားနိုင်ပါဘူး။ ဗီတာမင်စီဟာ အသီးအရွက်တွေထဲမှာ ပေါပေါများများ ပါနေတာကြောင့်၊ ထမင်းစားတဲ့အခါ ဟင်းအနေနဲ့ဖြစ်စေ၊ တို့စရာအနေနဲ့ ဖြစ်စေ၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေ ပါနေတယ်။ ထမင်းစားပြီး အချိုတည်းတဲ့အခါဖြစ်စေ၊ ထမင်းတစ်နပ်နှင့် တစ်နပ်ကြားမှာ သွားရည်စာအနေနဲ့ဖြစ်စေ သစ်သီးစားတတ်သူတွေမှာ ဗီတာမင်စီချို့တဲ့မှုဖြစ်တယ်ဆိုတာ မရှိပါဘူး။ ဟင်းသီးဟင်းရွက် သစ်သီးဝလံပေါများပြီး အသားငါးထက် ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေကို ပိုမိုအားထားပြီး စားသုံးကြတဲ့ မြန်မာတွေထဲမှာ ကျန်းမာနေတဲ့ လူတစ်ယောက် ဗီတာမင်စီ ချို့တဲ့ဖို့ဆိုတာ မလွယ်ပါဘူး။
အက်စကောဘစ်အက်စစ်မှ ဗီတာမင်စီဖြစ်လာပုံ
လူတွေ နေ့စဉ်စားတဲ့ အစားအစာတွေထဲမှာ ဗီတာမင်စီ ပေါများလွန်းအားကြီးလို့ လူတွေဟာ ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ အက်စကောဘစ်အက်စစ် ထုတ်လုပ်တဲ့အလုပ်ကို စွန့်လွှတ်လိုက်တယ်ဆိုတဲ့ အကြောင်းပြောပြချင်ပါတယ်။
ကမ္ဘာဦးအစက လူတွေ တိရစ္ဆာန်တွေအပါအဝင် ကျောရိုးရှိတဲ့ သတ္တဝါအားလုံးလိုလိုဟာ အက်စကောဘစ် အက်စစ်ကို ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ ကိုယ်တိုင်ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။ အဲဒီတုန်းက လူတွေ နေ့စဉ်စားတဲ့ အစားအစာတွေဟာ အက်စကောဘစ် အက်စစ်မပါတဲ့ အစားအစာ (အသားငါး)တွေသာ ဖြစ်တဲ့အတွက် အက်စကောဘစ် အက်စစ်ကို ကိုယ့်အားကိုယ်ကိုး (မိမိခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ) ထုတ်လုပ်သုံးစွဲကြပါတယ်။ အဲဒီအချိန်က အက်စကောဘစ် အက်စစ်ဟာ လူတွေအတွက် အစားအသောက် ကနေ မဖြစ်မနေ ရအောင်စားသုံးရမယ့် အာဟာရမျိုး မဟုတ်တဲ့အတွက် ဗီတာမင်မဟုတ်သေးပါဘူး။
နောက်ပိုင်းမှာ လူတွေဟာ သဘာဝအလျောက် ပေါက်ရောက်နေတဲ့ အပင်တွေက အရွက်တွေ အသီး တွေကို ခူးဆွတ်ပြီး စားလာကြပါတယ်။ ပိုပြီး အတွေ့အကြုံများလာ၊ ယဉ်ကျေးလာတဲ့အခါမှာ အပင်တွေကို စိုက်ပျိုးစားသောက်တတ်လာကြပါတယ်။ ဒီအခါမှာ အစားအစာက ရလာတဲ့ အက်စကောဘစ် အက်ဆစ်ပမာဏဟာ နေ့စဉ်လိုအပ်ချက်ကို ပြည့်မီနေပြီ၊ လုံလောက်နေပြီဖြစ်တဲ့အတွက် ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ အပင်ပန်းခံ၊ အလုပ်ရှုပ်ခံပြီး မထုတ်လုပ်တော့ပါဘူး။ လူ့ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ အက်စကောဘစ် အက်စစ် ထုတ်လုပ်တဲ့အလုပ်ကို မလုပ်တာ နှစ်ပေါင်းများစွာကြာလာတဲ့အခါ ဒီလုပ်ငန်းမှာ အသုံးပြုရတဲ့ (Gluconolactone Oxidase) အစရှိတဲ့ အင်ဇိုင်း (Enzyme-ဓာတ်ကူပစ္စည်း)တွေဟာ တဖြည်းဖြည်း လျော့နည်းလာရာက လုံးဝမရှိတော့တဲ့ အခြေအနေထိ ရောက်သွားပါတော့တယ်။ လူတွေမှာ အက်စကောဘစ်အက်စစ်ကို ကိုယ်တိုင်ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်းလည်း ပျောက်ကွယ်သွားပါတော့တယ်။
ခုဆိုရင် လူတွေမှာ ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း အက်စကောဘစ်အက်စစ် ထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းအတွက် လိုအပ်တဲ့ အင်ဇိုင်းမရှိတော့ပါဘူး။ အက်စကောဘစ်အက်စစ် ထုတ်လုပ်နိုင်စွမ်း ပျောက်ကွယ်နေပါပြီ။ အက်စကောဘစ် အက်စစ်ရရှိဖို့ အစားအသောက် (အသီးအရွက်) တွေကိုသာ ရာနှုန်းပြည့် မှီခိုရတဲ့ အခြေအနေကို ရောက်နေပါပြီ။ ဒီအခါမှာ အက်စကောဘစ်အက်စစ်ဟာ ဗီတာမင် ဆိုတဲ့ ဓာတ်ပေါင်းတွေမှာရှိတဲ့ အချက်သုံးချက်ထဲက တတိယအချက်ဖြစ်တဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ မထုတ်လုပ်နိုင်တဲ့အတွက် ပြင်ပ (အစားအသောက်တွေ)ကနေ မဖြစ်မနေ ရယူရမယ်တဲ့အချက်နှင့် ကိုက်ညီသွားပြီး ဗီတာမင်ဆိုတဲ့ အဟာရအုပ်စုမှာ ဗီတာမင်ဆိုတဲ့အမည်နဲ့ ပါဝင်လာခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
အက်စကောဘစ်အက်စစ်ဟာ လူတွေအတွက်သာမက တိရစ္ဆာန်အချို့အတွက်လည်း အစားအသောက်ကနေ မဖြစ်မနေရယူရမည့် ဗီတာမင်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီ တိရစ္ဆာန်ထဲမှာ ပူး၊ လင်းနို့ စတဲ့ တိရစ္ဆာန်တွေပါပါတယ်။ ကျား၊ ခင်္ဩေ့၊ ခွေးစတဲ့ အသား စားတိရစ္ဆာန်တွေကျတော့ အသီးအရွက်မစားတဲ့အတွက် အက်စကောဘစ်အက်စစ်ရဖို့ အစားအစာတွေကို အားကိုးလို့မရပါဘူး။ မိမိ ကိုယ်တိုင် ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ ထုတ်လုပ်ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် အသားစားတိရစ္ဆာန်တွေအတွက် အက်စကောဘစ်အက်စစ်ဟာ ဗီတာမင်မဟုတ်ပါဘူး။
အစားအစာတွေက ဗီတာမင်စီနှင့် အားဆေးတွေထဲက ဗီတာမင်စီ
လုံးတီးဆန်နှင့် ပေါင်မုန့်ညိုညိုတွေစားတာဟာ စက်ကြိတ်ဆန် ဖြူဖြူချောချော၊ ပေါင်မုန့် ဖြူဖြူနုနု စားတာထက် အကျိုးရှိတဲ့အကြောင်း၊ ပေါင်းဆန်စားလျှင် ဗီတာမင်ဘီဝမ်း၊ ဘီတူးနှင့် နိုင်ယာစင် (Niacin) စတဲ့ ဗီတာမင်တွေနှင့် အခြားအာဟာရတွေ ပိုပြီးကြွယ်ဝကြောင်းပြောတဲ့အခါ ထမင်းဖြူဖြူနုနုလေးစားပြီး ဘားပလက် ဆေးပြား သောက်လိုက်မှာပေါ့လို့ ပြန်ဖြေသူတွေ ရှိပါတယ်။ သူတို့ဟာ အာဟာရဓာတ်အမျိုးမျိုး သဘာဝအတိုင်း ပါဝင်နေတဲ့ အစားအစာတွေထက် အားဆေးဆိုတဲ့ ဆေးပြားဆေးရည်တွေကို ပိုပြီးအားကိုးတတ်သူတွေ ဖြစ်ပါတယ်။
ဗီတာမင်စီဆေးပြားကို အရမ်းအားကိုးသူတွေ ရှိပါတယ်။ စီဗစ်ဆေးပြားသောက်ထားရင် တော်ရုံနဲ့ နှာစေး ချောင်းဆိုး မဖြစ်ဘူး။ မဖျားဘူး၊ တုပ်ကွေးမမိဘူး၊ ကိုယ်ခံစွမ်းအားကောင်းတယ်ဆိုပြီး စွဲစွဲမြဲမြဲသောက်နေသူတွေ ရှိပါတယ်။ စီဗစ်ဆေးပြား၊ ဆေးရည်တွေ မကောင်းဘူး ပြောတာ မဟုတ်ပါဘူး။ စီဗစ်ဆေးပြားဆေးရည်တွေက ကိုယ်ခံစွမ်းအားကို မြင့်စေတယ်ဆိုတာကိုလည်း မငြင်းပါဘူး။ ဗီတာမင်စီကို ဆေးပြား၊ ဆေးရည်တွေသောက်မှ ရနိုင်တာမဟုတ်ဘူး။ ဟင်းသီးဟင်းရွက်၊ သစ်သီးဝလံ စတဲ့ ဗီတာမင်စီ ကြွယ်ဝတဲ့ သဘာဝအစားအစာတွေက ပိုကောင်းတယ်ဆိုတာ ပြောချင်တာပါ။ ဗီတာမင်စီ ကြွယ်ဝတဲ့ မာလကာသီး ၁ဝဝ ဂရမ် (အရွယ်ခပ်ကြီးကြီးတစ်ခြမ်း) စားလျှင် ဗီတာမင်စီအပြင် ရရှိနိုင်တဲ့ အခြား အာဟာရဓာတ်တွေကို ကြည့်ကြရအောင်။
မာလကာသီး ၁ဝဝ ဂရမ်ကနေ အင်အား ၆၈ ကယ်လိုရီလောက် ရနိုင်ပါတယ်။ မာလကာသီးမှာ အင်အားဖြစ်စေတဲ့ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်အာဟာရ ၁၄ ဂရမ်လောက် ပရိုတင်းအာဟာရ ၂.၅ ဂရမ်လောက်နှင့် အဆီ ၁ ဂရမ် မပြည့်တပြည့်ပါနေလို့ ဖြစ်ပါတယ်။ စီဗစ်ဆေးပြားစားလို့ အင်အားမရနိုင်ပါဘူး။ မာလကာသီး ၁ဝဝ ဂရမ်မှာပါတဲ့ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ် အာဟာရ ၁၄ ဂရမ်လောက်ထဲမှာ သကြားက ၉ ဂရမ်လောက်သာဖြစ်ပြီး ကျန်တဲ့ ၅ ဂရမ်လောက်က အစာမျှင် (Dietary Fibre) အမျိုးမျိုးအစား ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။ အစာမျှင်ကြွယ်ဝတဲ့ အစားအစာတွေကို မှန်မှန်စားသုံးခြင်းက ဝမ်းမှန်ခြင်း (ဝမ်းမချုပ်အောင် ကာကွယ်ခြင်း)၊ အစာလမ်းကြောင်းတလျှောက် ရောဂါကင်းစေခြင်း၊ အူမကြီးကင်ဆာနှင့် အခြားကင်ဆာအမျိုးမျိုးမဖြစ်အောင် ကာကွယ်ခြင်းဆိုတဲ့ အကျိုးကျေးဇူးတွေ ရနိုင်ပါတယ်။ စီဗစ်ဆေးပြားကနေ ဘာအစာမျှင်မှ မရနိုင်ပါဘူး။
မာလကာသီး ၁ဝဝ ဂရမ်ကနေ ဗီတာမင်စီ ၂၃ဝ မီလီဂရမ် (၁ဝဝ မီလီဂရမ်ပါတဲ့ စီဗစ်ဆေးပြား နှစ်ပြားစာနီးပါး) အပြင် ဗီတာမင်အေ (Vitamin A) ၃၁ မိုက်ခရိုဂရမ်၊ ဘေတာကယ်ရိုတင်း (Beta Carotene) ၃၇၄ မိုက်ခရိုဂရမ်၊ ဗီတာမင်ဘီဝမ်း (Vitamin B1) ဝ.ဝ၆၇ မီလီဂရမ်၊ ဗီတာမင်ဗီတူး (Vitamin B2) ဝ.ဝ၄ မီလီဂရမ်၊ နိုင်ယာစင် (Niacin) ၁.ဝ၈၄ မီလီဂရမ်၊ ပင်တိုသင်းနစ်အက်ဆစ် (Pantothenic) ဝ.ဝ၄ မီလီဂရမ်၊ ဗီတာမင်ဘီဆစ် (Vitamin B6) ဝ.၁၁ မီလီဂရမ်၊ ဖောလစ်အက်ဆစ် (Folic Acid) ၄၉ မိုက်ခရိုဂရမ်၊ ဗီတာမင်ကေ (Vitamin K) ၂.၂ မိုက်ခရိုဂရမ် ရနိုင်ပါသေးတယ်။ စီဗစ်ဆေးပြားမှာ ဗီတာမင်စီ ကလွဲလို့ တခြား ဘာဗီတာမင်မှ မပါပါဘူး။
မာလကာသီးတစ်ခြမ်းစားလျှင် ဗီတာမင်စီ အများအပြား၊ အခြားဗီတာမင်တွေ အနည်းငယ်စီအပြင် သတ္တု အာဟာရအချို့ကိုလည်း ရနိုင်ပါသေးတယ်။ အဲဒါတွေက ကယ်လစီယမ် (Calcium) ၁၈ မီလီဂရမ်၊ သံဓာတ် ဝ.၂၆ မီလီဂရမ်၊ မက်ဂနီစီယမ် (Magnesium) ၂၂ မီလီဂရမ်၊ မင်းဂနိစ် (Manganese) ဝ.၁၅ မီလီဂရမ်၊ ဖော့စပရပ်စ် (Phosphorus) ဆိုတဲ့ မီးစုံး ၄ဝ မီလီဂရမ်၊ ပိုတက်စီယမ် (Potassium) ၄၁၇ မီလီဂရမ်နှင့် ဇင့် (Zinc) ဝ.၂၃ မီလီ ဂရမ်ပါပါသေးတယ်။ မာလကာသီးကြိုက်သူတစ်ယောက်ဟာ အသီးတစ်လုံး ကုန်အောင်စားမယ်ဆိုရင်တော့ ခုပြောခဲ့တဲ့ပမာဏရဲ့ နှစ်ဆရှိတဲ့ ဗီတာမင်တွေ အခြား အာဟာရတွေကို ရရှိနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။
မာလကာသီးမှ သွေးတိုးနှင့် နှလုံးသွေးကြောရောဂါရှိသူတွေ၊ သွေးတိုးနှင့် နှလုံးသွေးကြောရောဂါဖြစ်မှာ စိုးရိမ်နေသူတွေ ကြောက်ကြတဲ့ ဆိုဒီယမ် (Sodium) အလွန်နည်းသလို၊ အဆီကလည်း နည်းပါတယ်။
အပင်ထွက်အကျိုးပြု ဓာတ်ပေါင်းလိုက်ကိုပင်း (Lycopene)
အသီးအရွက်စတဲ့ အပင်ထွက်အစားအစာတွေ စားတဲ့အခါ ဗီတာမင်တွေ သတ္ထုအာဟာရတွေအပြင် အာ ဟာရမဟုတ်တဲ့နည်းနှင့် ကျန်းမာရေးကို အကျိုးပြုတဲ့ ဓာတ်ပေါင်းတွေ၊ ရောဂါကာကွယ်နိုင်စွမ်းရှိတဲ့ ဓာတ်ပေါင်းတွေကိုလည်း ရရှိနိုင်ပါတယ်။ အပင်ထွက် အစားအစာတွေမှာသာပါနေပြီး၊ အသားငါး၊ နို့၊ ကြက်ဥ၊ ဘဲဥ စတဲ့ တိရစ္ဆာန်အတွက် အစားအစာတွေမှာ လုံးဝမပါတဲ့ အဲဒီအကျိုးပြုဓာတ်ပေါင်းတွေကို ဖိုက်တိုခယ်မီကယ် (Phytochemical) တွေလို့ ခေါ်ပါတယ်။ မာလကာသီးမှာ ဖိုက်တိုခယ်မီကယ် အများအပြား ပါဝင်ပါတယ်။ အဓိက နှစ်မျိုးက ဘေတာကယ်ရိုတင်း (Beta Carotene) နှင့် လိုက်ကိုပင်း (Lycopene) တို့ဖြစ်ပါတယ်။
ဘေတာကယ်ရိုတင်းဟာ လူ့ခန္ဓာကိုယ်ထဲမှာ ဗီတာမင်အေ အဖြစ် ပြောင်းသွားနိုင်တာမို့ ဗီတာမင်အေလောင်းလျာ (Provitamin A) လို့လည်း သိထားကြပါတယ်။ မာလကာသီးစားတဲ့အခါ ဘေတာကယ်ရိုတင်းဟာ ဗီတာမင်အေအဖြစ် ပြောင်းသွားပြီး အာဟာရဓာတ်အနေနဲ့ အကျိုးပြုသလို ဗီတာမင်အေဖြစ် ပြောင်းမသွားတဲ့ ဘေကာကယ်ရိုတင်းတွေကလည်း အင်တီအောက်စိဒင့် (Anti-Oxidant) အာနိသင်နဲ့ အကျိုးပြုပါတယ်။ အင်တီအောက်စိဒင့် အာနိသင်ဆိုတာက ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ ရုပ်ကလပ်စည်း (Cell- ဆဲလ်) အစိတ်အပိုင်းတွေကို ဖျက်ဆီးပြီး နာတာရှည်ရောဂါ၊ ကင်ဆာရောဂါတွေဖြစ်စေတတ်တဲ့ ဖရီးရယ်ဒီကယ် (Free Radicals) ဆိုတဲ့ ဓာတ်ပစ္စည်းကလေးတွေကို နှိမ်နင်းနိုင်တဲ့ အာနိသင်ဖြစ်ပါတယ်။
လိုက်ကိုပင်း (Lycopene) ဆိုတဲ့ ဖိုက်တိုခယ်မီကယ် တစ်မျိုးဟာလည်း မာလကာသီးမှာ ကြွယ်ဝစွာပါနေပါတယ်။ မာလကာသီး ၁ဝဝ ဂရမ်မှာ လိုက်ကိုပင်း ၅၂ဝဝ မိုက်ခရိုဂမ်လောက်ပါပါတယ်။ လိုက်ကိုပင်းက ဆီးကျိတ် (Prostate) ကင်ဆာကာကွယ်နိုင်စွမ်းရှိတယ်လို့ ယုံကြည်ကြပါတယ်။ အသီးအရွက်မျိုးစုံမှာ ကျန်းမာရေးကို အခြားနည်း (အာဟာရမဟုတ်တဲ့နည်း)နဲ့ အကျိုးပြုတဲ့ ဖိုက်တိုခယ်မီကယ်ဓာတ်ပေါင်းတွေဟာ အမျိုးအစားအားဖြင့် ရာထောင်ချီပြီး ရှိနေပါတယ်။ သူတို့ဟာ အရောင်အမျိုးမျိုး ရှိကြပါတယ်။ ဥပမာ ဘေတာကယ်ရိုတင်းက ဝါတယ်၊ လိုက်ကိုပင်းက နီတယ်စသဖြင့်ပေါ့။
မာလကာသီးမှာ အူဖြူသီး၊ အူနီသီးရယ်လို့ ရှိနေခြင်း၊ အူဖြူသီးမှာ ဖြူတဲ့အသီး၊ နည်းနည်းဝါတဲ့ အသီးရယ်လို့ ရှိတဲ့အပြင်၊ အူနီသီးမှာလည်း နည်းနည်းနီတဲ့ အသီး၊ အတော့ကိုနီတဲ့ အသီးရယ်လို့ အရောင်အမျိုးမျိုး၊ အရောင်အနုအရင့် အမျိုးမျိုးရှိနေတာမို့ အကျိုးပြုဓာတ်ပေါင်းတွေလည်း စုံလင်မယ်ဆိုတာ ခန့်မှန်းလို့ရပါတယ်။ ဘာအရောင် အသီးမျိုးက ပိုကောင်းသလဲဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြောရမယ်ဆိုရင်တော့ အသီးအရွက်တွေ စားတဲ့အခါ သက်တန့်မှာပါတဲ့ အရောင်မျိုးစုံပါအောင် စားတာအကောင်းဆုံးပဲလို့ ဖြေလိုက်ပါရစေ။ အူဖြူလည်း စား အူနီလည်းစား အစုံစားပါလေ့ ဆိုလိုပါတယ်။
_ ကိုးကား..... (၁) … Yangon Life blog (၂) … ဒေါက်တာလှကြည်
Saytuun (Ingiriis: Guava, af-carabi الجوافة) waa midho ka mid ah khudaarta taas oo ka baxda dhirta oo siday tahay lagu cuno.
Midhaha Saytuunku waa kuwo wareegsan oo leh midab casuus ah iyo dhibco badan oo korka kaga yaala. Sidoo kale, midhaha saytuunku waa cunto bisil oo sidiisa ayaa lagu cunaa.
saytuunka ayaa u kala baxa 100 jaad oo ka kala baxa wadamada dhulbaraha dhaca ee ku yaala afrika, laatiin ameerika, wada kariibiyanka, iyo waliba bariga dhexe.
Saytuun (Ingiriis: Guava, af-carabi الجوافة) waa midho ka mid ah khudaarta taas oo ka baxda dhirta oo siday tahay lagu cuno.
Midhaha Saytuunku waa kuwo wareegsan oo leh midab casuus ah iyo dhibco badan oo korka kaga yaala. Sidoo kale, midhaha saytuunku waa cunto bisil oo sidiisa ayaa lagu cunaa.
saytuunka ayaa u kala baxa 100 jaad oo ka kala baxa wadamada dhulbaraha dhaca ee ku yaala afrika, laatiin ameerika, wada kariibiyanka, iyo waliba bariga dhexe.
Psidium is a genus of trees and shrubs in the family Myrtaceae. It is native to warmer parts of the Western Hemisphere (Mexico, Central and South America, the West Indies the Galápagos islands).[3]
This genus was described first by Linnaeus in 1753.[4][5] Many of the species bear edible fruits, and for this reason several are cultivated commercially.[6] The most popularly cultivated species is the common guava, Psidium guajava.
Fossils are known from the Paleogene of Patagonia.[7]
Psidium is a genus of trees and shrubs in the family Myrtaceae. It is native to warmer parts of the Western Hemisphere (Mexico, Central and South America, the West Indies the Galápagos islands).
Gujavo estas ĝenerala nomo de pluraj specioj de planto de la familio Myrtaceae kaj de la genro Psidio (latine: Psidium), kiuj kreskas nature ekde Meksiko ĝis Sudameriko. Tiu planto disvastiĝis al Afriko kaj ankaŭ al sudorienta Azio pere de la marfluoj. En la genro Psidium estas proksimume 400 specioj de gujavoj, kiujn oni malsamigas ĝenerale je du tipoj: gujavoj kaj arasaoj. Gujavujoj estas arbetoj kaj iliaj fruktoj estas pli grandaj ol la fruktoj de la arasaoj. La arasujoj estas ofte trovitaj kiel arbustoj kaj sia morfologio varias de specio al specio. Krome la fruktoj de la arasujoj varias en koloro (estas troveblaj verdaj, flavaj kaj ruĝaj fruktoj), dum la fruktoj de la gujavujoj estas normale flavaj. La en la mondo plej disvastigita specio de gujavo estas Psidium gujava, kies pulpo povas esti ruĝa, blanka, oranĝa aŭ viola. La gujavoj estis hejmigitaj de la homo kaj pro tio ili havas ĝenerale komercan valoron. Arasaoj estas arbustoj kaj estas ĝenerale naturaj. Iliaj fruktoj estas pli malgrandaj ol tiuj de la gujavoj kaj tipe ne havas komercan valoron, tamen ili tre bongustas. La atlantika arbaro kaj la amazona arbaro gardas centojn da specioj de gujavoj kaj arasaoj, kies fruktoj estas manĝaĵo al pluraj specioj de bestoj.
La 21-an de Julio 2014 okaze de la 47-a ILEI-Konferenco 2014 en Montevideo, Urugvajo, la partoprenantoj plantis gujav-arbeton antaŭ la Parlamenta Palaco, kie okazis la malfermo de la Konferenco.
Gujavo estas ĝenerala nomo de pluraj specioj de planto de la familio Myrtaceae kaj de la genro Psidio (latine: Psidium), kiuj kreskas nature ekde Meksiko ĝis Sudameriko. Tiu planto disvastiĝis al Afriko kaj ankaŭ al sudorienta Azio pere de la marfluoj. En la genro Psidium estas proksimume 400 specioj de gujavoj, kiujn oni malsamigas ĝenerale je du tipoj: gujavoj kaj arasaoj. Gujavujoj estas arbetoj kaj iliaj fruktoj estas pli grandaj ol la fruktoj de la arasaoj. La arasujoj estas ofte trovitaj kiel arbustoj kaj sia morfologio varias de specio al specio. Krome la fruktoj de la arasujoj varias en koloro (estas troveblaj verdaj, flavaj kaj ruĝaj fruktoj), dum la fruktoj de la gujavujoj estas normale flavaj. La en la mondo plej disvastigita specio de gujavo estas Psidium gujava, kies pulpo povas esti ruĝa, blanka, oranĝa aŭ viola. La gujavoj estis hejmigitaj de la homo kaj pro tio ili havas ĝenerale komercan valoron. Arasaoj estas arbustoj kaj estas ĝenerale naturaj. Iliaj fruktoj estas pli malgrandaj ol tiuj de la gujavoj kaj tipe ne havas komercan valoron, tamen ili tre bongustas. La atlantika arbaro kaj la amazona arbaro gardas centojn da specioj de gujavoj kaj arasaoj, kies fruktoj estas manĝaĵo al pluraj specioj de bestoj.
La 21-an de Julio 2014 okaze de la 47-a ILEI-Konferenco 2014 en Montevideo, Urugvajo, la partoprenantoj plantis gujav-arbeton antaŭ la Parlamenta Palaco, kie okazis la malfermo de la Konferenco.
Las guayabas (Psidium) son un género de unas cien especies de árboles tropicales y árboles pequeños en la familia Myrtaceae, nativas de América. Las hojas son opuestas, simples, elípticas a ovaladas, de 5 a 15 centímetros de largo. Las flores son blancas, con cinco pétalos y numerosos estambres.
La verdura es comestible, redonda o en forma de pera, entre 3 a 10 cm de diámetro (hasta 12 cm en cultivos selectos). Tiene una corteza delgada y delicada, color verde pálido a amarillo en la etapa madura en algunas especies, rosa a rojo en otras, pulpa blanca cremosa o anaranjada con muchas semillitas duras y un fuerte aroma característico. Es rica en vitaminas C, A, B, además tiene beneficios nutritivos ya que su pulpa es considerada ácida y disminuye los niveles de LDL (transportado por VLDL).[cita requerida]
Promedio por 100: agua 78; proteínas 0.9; grasa 0.40; azúcares 7.70; hidratos de carbono 2.70; fibra bruta 8.50; acidez en ácido tánico 1.00; ceniza 0.80; calorías 43.24; la guayaba contiene grandes cantidades de vitamina C, A y B1. La guayaba también es un fuente excepcional de licopeno, proporcionando aproximadamente de 5200 μg cada 100 g.[2] Por cada 100 gramos de guayabas hay alrededor de 0,5 gramos de sustancias antioxidantes, según un estudio realizado en la India, proporción tres veces mayor que en otras frutas.[3]
Las guayabas se cultivan en muchos países de la zona intertropical subtropical por sus frutos comestibles. Varias especies se cultivan comercialmente. Los más importantes están en el cuadro a la derecha. La fruta se come toda. Algunas personas muerden las semillas pero otras las evitan, como si fueran tunas o pitahayas, o rebanada y servida con azúcar y crema como postre. En Asia, la guayaba cruda se sumerge en sal o polvo de ciruela pasa. La guayaba hervida también es usada extensivamente para hacer dulces, jaleas, mermeladas (goiabada) y jugos. Es una de las frutas con mayores niveles de vitamina C, por gramo contiene unas 4 veces más que la naranja. Las hojas y la corteza son astringentes intestinales, especialmente en las diarreas de los niños, pues son ricas en tanino, 30 g de hojas por 150 ml de agua, el cocimiento es empleado para lavar úlceras. La corteza y la raíz del guayabo son un buen reconstituyente que cura la anemia y debilidades nerviosas, tomando el cocimiento con frecuencia. Su contenido natural de producto fresco son 273 unidades en 100 g (véase también vitamina A).
Las plantas son sensibles a las heladas. En algunas regiones tropicales, incluyendo Hawái, algunas especies se han convertido en arbustos invasivos. También es de interés para los cultivadores domésticos en áreas de clima templado, como una de las pocas frutas tropicales que se pueden desarrollar hasta que den fruta en macetas dentro de la casa.
La guayaba es una fruta muy apreciada comercialmente en Colombia ya que puede utilizarse en multitud de preparaciones, como jugos, dulces, mermeladas, casquitos y néctares, siendo parte importante de la gastronomía y cultura colombianas. Colombia es uno de los mayores productores de guayaba del mundo, sin embargo su producción no es exportada debido a la enorme demanda interna de esta fruta. Esto motivó a varios productores a realizar injertos con pera, para producir la famosa guayaba-pera, de tamaño más grande, cáscara más gruesa y de color verde, pulpa amarillenta y más dura, aunque el sabor no varía demasiado. En Colombia es muy común consumir esta fruta en jugo o directamente sin mondar.
El «bocadillo» es un dulce que se prepara con guayaba muy madura y panela, a base de cocer ambos en agua a fuego lento y removiendo, hasta que el agua se evapore. Termina siendo de contextura gruesa un poco chiclosa, semejante al dulce de membrillo, de color rojo intenso y de sabor muy dulce y agradable; el color, consistencia y el sabor pueden variar de acuerdo con diversos factores como la variedad de guayaba y el método de preparación. Se corta en rectángulos gruesos y se envuelve en hojas de bijao secas color castaño claro, lo que le da su característica presentación, aunque en algunas regiones es envuelto de hojas verdes de plátano.
Las principales ciudades productoras de bocadillo son Moniquirá (Boyacá), Barbosa y Vélez (Santander); de esta última procede la denominación de origen bocadillo veleño. La capital mundial de la guayaba es Guavatá (Santander), municipio aledaño a Vélez, el cual es unos de los mayores productores de guayaba.
La producción guayabera en México se da fuertemente entre Calvillo (Aguascalientes) y el Cañón de Juchipila (Zacatecas). También se produce en Michoacán, en los municipios de Zitácuaro, Jungapeo, Juárez, Tuxpan, Tuzantla y Taretan; y en la región sur del estado de México, es decir, los municipios de Coatepec Harinas, Temascaltepec y Zumpahuacán. Además, en todo el estado de Sinaloa, en forma local. También se encuentran al sur del país en el estado de Chiapas, en los municipios de Tonalá, Tuxtla Gutiérrez y Pijijiapan.
Se acostumbra consumirla como fruta y también en postres, tales como los casquitos de guayaba, mermelada y en dulce o pasta, este último postre ha alcanzado gran popularidad en mercados internacionales.
También se utiliza una variedad de guayaba en miniatura (Psidium salutare (Kunth) O. Berg), conocida como "guayabita del pinar", que crece a las márgenes del río Cuyaguateje en la provincia de Pinar del Río. Con dicha variedad se macera un ron homónimo, así como licores derivados del mismo.
Es muy popular el consumo de la guayaba en Venezuela. En este país se consume como fruta entera, en néctares (jugos), batidos (licuados), merengadas (batidos con leche) e inclusive se preparan mermeladas, jaleas o bocadillos similares al bocadillo veleño colombiano. La mermelada también es empleada para la elaboración de panes dulces, como lo es el "pan de guayaba" altamente consumido por los venezolanos. En efecto, se suele elaborar el llamado bocadillo mixto o «bandera española», el cual consiste en intercalar una tableta hecha de bocadillo de leche en polvo entre dos bastoncillos de bocadillo de guayaba. También es popular consumir los llamados "casquillos de guayaba" (mitades del fruto ahuecadas) en almíbar, acompañadas o no de queso crema.
En Brasil se llama "goiaba". Hay las variedades de pulpa roja y blanca. Se consume como fruta o en un dulce igual que el bocadillo colombiano llamado goiabada (guayabada) en portugués. Si el dulce es hecho con toda la fruta, no solamente con la pulpa, incluyéndose las cáscaras, es llamado "goiabada cascão" (guayabada cascarón). "Romeu e Julieta" (Romeo y Julieta) es una combinación muy popular de "goiabada" con queso fresco.
Las guayabas se cultivan comercialmente en la Costa Tropical de Granada, siendo introducidas a mediados del siglo XX.[4] Las guayabas están proliferando actualmente, ya que siendo cultivos de altos beneficios están sustituyendo poco a poco los cultivos tradicionales como el chirimoyo o los cultivos cítricos.
El género fue descrito por Nicholas Edward Brown y publicado en Journal of Botany, British and Foreign 66: 141. 1928.[5]
Psidium: nombre genérico que deriva del latín y significa "granada".[6]
Las guayabas (Psidium) son un género de unas cien especies de árboles tropicales y árboles pequeños en la familia Myrtaceae, nativas de América. Las hojas son opuestas, simples, elípticas a ovaladas, de 5 a 15 centímetros de largo. Las flores son blancas, con cinco pétalos y numerosos estambres.
La verdura es comestible, redonda o en forma de pera, entre 3 a 10 cm de diámetro (hasta 12 cm en cultivos selectos). Tiene una corteza delgada y delicada, color verde pálido a amarillo en la etapa madura en algunas especies, rosa a rojo en otras, pulpa blanca cremosa o anaranjada con muchas semillitas duras y un fuerte aroma característico. Es rica en vitaminas C, A, B, además tiene beneficios nutritivos ya que su pulpa es considerada ácida y disminuye los niveles de LDL (transportado por VLDL).[cita requerida]
Psidium Myrtaceae familiako zuhaitz eta zuhaixken generoada, Linnaeusek 1753an deskribatua.
Ipar Hemisferioko eskualde epeletan (Mexiko, Erdialdeko eta Hego Amerikan, Mendebaldeko Indiak, Galapagoak eta hegoaldeko Estatu Batuak) jatorria du.[2][3][4] Espezie askok fruitu jangarriak dituzte, eta, hau dela eta, hainbat landatzen dira. Garrantzitsuena guaiaba (Psidium guajava) da.
Psidium Myrtaceae familiako zuhaitz eta zuhaixken generoada, Linnaeusek 1753an deskribatua.
Ipar Hemisferioko eskualde epeletan (Mexiko, Erdialdeko eta Hego Amerikan, Mendebaldeko Indiak, Galapagoak eta hegoaldeko Estatu Batuak) jatorria du. Espezie askok fruitu jangarriak dituzte, eta, hau dela eta, hainbat landatzen dira. Garrantzitsuena guaiaba (Psidium guajava) da.
Guavat (Psidium) on kasvisuku myrttikasvien heimossa. Siihen kuuluu 110 lajia.[1] Guavat ovat troopisessa Amerikassa, Etelä-Amerikasta Yhdysvaltojen Floridaan, luontaisesti esiintyviä puita ja pensaita. Niistä useaa viljellään hedelmäsadon vuoksi.
Guavat (Psidium) on kasvisuku myrttikasvien heimossa. Siihen kuuluu 110 lajia. Guavat ovat troopisessa Amerikassa, Etelä-Amerikasta Yhdysvaltojen Floridaan, luontaisesti esiintyviä puita ja pensaita. Niistä useaa viljellään hedelmäsadon vuoksi.
Psidium est un genre d'arbres et arbustes de la famille des Myrtaceae, natifs des parties les plus chaudes du continent américain (de l'Amérique du Sud au sud des États-Unis).
Psidium est un genre d'arbres et arbustes de la famille des Myrtaceae, natifs des parties les plus chaudes du continent américain (de l'Amérique du Sud au sud des États-Unis).
Guava (kujava, gvajava, lat. Psidium) – rod biljaka iz porodice mirtovki (lat. Myrtaceae). Ovaj rod ima oko 100 vrsta. Autohtone su u Latinskoj Americi. Uzgajaju se i u tropskim krajevima u Aziji, Africi i Australiji.
Guave su drvenaste biljke, a rastu kao zimzeleni grmovi ili mala stabla. Kora debla je siva i glatka, a kora grančica ima dlake po sebi. Listovi su raspoređeno nasuprotno te imaju napiljen rub.
Cvjetovi se javljaju pojedinačno ili u parovima u pazušcu dvije brakteje. Relativno su veliki i hermafroditni. Lapova ima četiri ili pet i nejednaki su, dok latica ima također četiri ili pet i bijele su boje.
Mesnate kruškolike bobice sadrže mnogo sjemena, koje je tvrdo i ima dvije supke. Plod je jestiv i sadrži mnogo vitamina i minerala.
Ukupno ima devedesetak vrsta:
Stablo guave
Plodovi
Guava (kujava, gvajava, lat. Psidium) – rod biljaka iz porodice mirtovki (lat. Myrtaceae). Ovaj rod ima oko 100 vrsta. Autohtone su u Latinskoj Americi. Uzgajaju se i u tropskim krajevima u Aziji, Africi i Australiji.
Guave su drvenaste biljke, a rastu kao zimzeleni grmovi ili mala stabla. Kora debla je siva i glatka, a kora grančica ima dlake po sebi. Listovi su raspoređeno nasuprotno te imaju napiljen rub.
Cvjetovi se javljaju pojedinačno ili u parovima u pazušcu dvije brakteje. Relativno su veliki i hermafroditni. Lapova ima četiri ili pet i nejednaki su, dok latica ima također četiri ili pet i bijele su boje.
Mesnate kruškolike bobice sadrže mnogo sjemena, koje je tvrdo i ima dvije supke. Plod je jestiv i sadrži mnogo vitamina i minerala.
Psidium (L., 1753) è un genere di piante appartenente alla famiglia delle Myrtaceae, originario di America Centrale e Meridionale[1].
È comunemente noto come guava (in senso lato), difatti questa denominazione propriamente si riferirebbe alla specie economicamente più importante qui inclusa, Psidium guajava.
Le foglie sono opposte, semplici, ovali, lunghe 5–15 cm.
I fiori sono bianchi, con 5 petali e numerosi stami.
I frutti sono commestibili, tondeggianti o piriformi, lunghi da 3 a 12 cm secondo le specie e le varietà. La buccia sottile, di colori diversi secondo le specie, nasconde una polpa cremosa, con molti semi piccoli e duri.
La distribuzione naturale del genere Psidium comprende l'America Centrale e Meridionale. Alcune specie sono coltivate nelle regioni tropicali di tutto il mondo.
All'interno del genere Psidium sono incluse le seguenti 91 specie[1]:
Psidium (L., 1753) è un genere di piante appartenente alla famiglia delle Myrtaceae, originario di America Centrale e Meridionale.
È comunemente noto come guava (in senso lato), difatti questa denominazione propriamente si riferirebbe alla specie economicamente più importante qui inclusa, Psidium guajava.
Psidium is een geslacht van planten uit de mirtefamilie (Myrtaceae). Het geslacht omvat rond de 100 soorten aan tropische struiken en kleine bomen. Alle soorten binnen het geslacht komen van oorsprong uit Mexico en Centraal-Amerika, maar tegenwoordig worden de soorten ook verbouwd in Afrika, Zuid-Azië, Nieuw-Zeeland en de Caraïben.
De vruchten van de planten uit het geslacht Psidium zijn eetbaar. Behalve door mensen worden de vruchten door veel zoogdieren, vogels en insecten gegeten. Ze dienen bijvoorbeeld als voedsel voor de rupsen van sommige schubvleugeligen zoals de Erinnyis ello), Eupseudosoma aberrans, E. involuta, en Hypercompe icasia.
Deze soorten worden niet langer tot het geslacht gerekend.
Psidium is een geslacht van planten uit de mirtefamilie (Myrtaceae). Het geslacht omvat rond de 100 soorten aan tropische struiken en kleine bomen. Alle soorten binnen het geslacht komen van oorsprong uit Mexico en Centraal-Amerika, maar tegenwoordig worden de soorten ook verbouwd in Afrika, Zuid-Azië, Nieuw-Zeeland en de Caraïben.
De vruchten van de planten uit het geslacht Psidium zijn eetbaar. Behalve door mensen worden de vruchten door veel zoogdieren, vogels en insecten gegeten. Ze dienen bijvoorbeeld als voedsel voor de rupsen van sommige schubvleugeligen zoals de Erinnyis ello), Eupseudosoma aberrans, E. involuta, en Hypercompe icasia.
Guavaslekten er en slekt i myrtefamilien innenfor ordenen Myrtales. Den omfatter om lag 100 arter med utbredelse i tropene i Mexico, Latin-Amerika og noen arter i det nordlige Afrika.
Artene er busker eller lave løvtrær, ofte verter for larver eller møll. Arten guava (Psidium guajava) finnes i flere varianter, og dyrkes for sin frukt, som selges kommersielt for konsum. Det produseres også rom og andre ferdigprodukter av frukten, og den har visse medisinske egenskaper. «Jordbærguava» (Psidium littorale) vokser i Brasil og brukes ofte som smakstilsetning i matvarer. Varianten sitronguava (Psidium littorale var. littorale) vokser på Hawaii.
Også arten Feijoa sellowiana har spiselige frukter, men den regnes ikke lengre til guavaslekten.
Guava dyrkes i mange land, blant annet i India og Pakistan. De er rike på vitamin A og C.
De mest omtalte artene omfatter blant annet:
Denne botanikkrelaterte artikkelen er foreløpig kort eller mangelfull, og du kan hjelpe Wikipedia ved å utvide den. Guavaslekten er en slekt i myrtefamilien innenfor ordenen Myrtales. Den omfatter om lag 100 arter med utbredelse i tropene i Mexico, Latin-Amerika og noen arter i det nordlige Afrika.
Artene er busker eller lave løvtrær, ofte verter for larver eller møll. Arten guava (Psidium guajava) finnes i flere varianter, og dyrkes for sin frukt, som selges kommersielt for konsum. Det produseres også rom og andre ferdigprodukter av frukten, og den har visse medisinske egenskaper. «Jordbærguava» (Psidium littorale) vokser i Brasil og brukes ofte som smakstilsetning i matvarer. Varianten sitronguava (Psidium littorale var. littorale) vokser på Hawaii.
Også arten Feijoa sellowiana har spiselige frukter, men den regnes ikke lengre til guavaslekten.
Guava dyrkes i mange land, blant annet i India og Pakistan. De er rike på vitamin A og C.
Gujawa, gruszla (Psidium L.) – rodzaj obejmujący około 100 gatunków roślin tropikalnych z rodziny mirtowatych, znany też pod nazwami guawa, gwajawa, gojawa[2], psydia[3]. Rośliny te występują na Karaibach, w Ameryce Środkowej i w północnej części Ameryki Południowej.
Rodzaj należący do podrodziny Myrtoideae, rodziny mirtowatych (Myrtaceae Juss.), która wraz z siostrzaną grupą Vochysiaceae) wchodzi w skład rzędu mirtowców (Myrtales). Rząd należy do kladu różowych (rosids) i w jego obrębie jest kladem siostrzanym bodziszkowców[1].
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Myrtanae Takht., rząd mirtowce (Myrtales Rchb.), podrząd Myrtinae Burnett., rodzina mirtowate (Myrtaceae Juss.), rodzaj gruszla (Psidium L.)[4].
Jadalne owoce gujawy pospolitej mają bardzo wysoką zawartość witaminy C (ok. pięć razy większą, niż pomarańcze). Ta zmniejsza się ona o około 20%, jeśli owoc jest zakonserwowany w syropie. Miąższ i nasiona owocu są też dobrym źródłem pektyny[6].
Gujawa, gruszla (Psidium L.) – rodzaj obejmujący około 100 gatunków roślin tropikalnych z rodziny mirtowatych, znany też pod nazwami guawa, gwajawa, gojawa, psydia. Rośliny te występują na Karaibach, w Ameryce Środkowej i w północnej części Ameryki Południowej.
Psidium L. é um género botânico neotropical de plantas da família Myrtaceae, designadas vulgarmente por araçá, a que também pertence a goiabeira, que produz a goiaba. Etimologia: Psidium vem do grego Psídion, que significa morder, em referência ao sabor agradável dos frutos[1].
Segundo pesquisas, o gênero Psidium, compreende aproximadamente 110 a 130 espécies, distribuídas assim por toda América tropical. Muitas espécies são concentradas na Amazônia e no sul do México. No Brasil, são encontradas 9 espécies de Araçá no Estado de Santa Catarina.
A Psidium guajava, popularmente conhecida como goiaba, possui um longo histórico de uso medicinal. Tradicionalmente, a decocção das folhas e das cascas são usadas para tratamento de diarreia e disenteria. Além disso, as folhas da goiaba são popularmente mascadas para aliviar o mau hálito, além de outros benefícios.
No Brasil a produção da goiabeira é importante tanto pelo seu valor nutritivo, quanto pelo incremento da produção agrícola e no potencial de exportação. Sendo uma fruta de sabor considerável doce e particular, ela é usada tanto para o consumo dela fresca, quanto em forma de geleias, compotas e sucos.
Cerca de 400[2]. Entre elas:
Psidium L. é um género botânico neotropical de plantas da família Myrtaceae, designadas vulgarmente por araçá, a que também pertence a goiabeira, que produz a goiaba. Etimologia: Psidium vem do grego Psídion, que significa morder, em referência ao sabor agradável dos frutos.
Guavasläktet (Psidium) är ett släkte inom familjen myrtenväxter förekommande i Mexiko, Västindien och norra Sydamerika. Släktet består av små träd och buskar. Psidium-släktet står under taxonomisk omarbetning, och det råder osäkerhet om det exakta antalet arter, med många varieteter, former och synonymer. Exempelvis listar ITIS tiotalet arter,[2] medan andra, ofta äldre källor upptar cirka 100 arter i släktet. Flera av arterna har ätliga frukter och blad med medicinska egenskaper,[3] medan å andra sidan andra arter på många håll räknas som skadeväxter, då de sprider sig snabbt. På vissa platser, bland annat Hawaii, använder man barken av Psidium vid rökning av livsmedel.
Arten Psidium dumetorum från Jamaica betraktas numera som utdöd sedan sent 1970-tal.
Psidium littorale var. cattleianum
Psidium guajava "Thai Maroon"
Grön Psidium guajava från Taiwan
Guavafrukter från Bangalore
Indonesiska guavor
Wikimedia Commons har media som rör Guavasläktet.
Guavasläktet (Psidium) är ett släkte inom familjen myrtenväxter förekommande i Mexiko, Västindien och norra Sydamerika. Släktet består av små träd och buskar. Psidium-släktet står under taxonomisk omarbetning, och det råder osäkerhet om det exakta antalet arter, med många varieteter, former och synonymer. Exempelvis listar ITIS tiotalet arter, medan andra, ofta äldre källor upptar cirka 100 arter i släktet. Flera av arterna har ätliga frukter och blad med medicinska egenskaper, medan å andra sidan andra arter på många håll räknas som skadeväxter, då de sprider sig snabbt. På vissa platser, bland annat Hawaii, använder man barken av Psidium vid rökning av livsmedel.
Arten Psidium dumetorum från Jamaica betraktas numera som utdöd sedan sent 1970-tal.
Guavafrukter i bildPsidium littorale var. cattleianum
Psidium guajava "Thai Maroon"
Grön Psidium guajava från Taiwan
Guavafrukter från Bangalore
Indonesiska guavor
Guava (Psidium "Nar anlamında Latince Psidium kelimesinden türemiştir.[2]) Yaklaşık 100 kadar türü bulunur. Anavatanı Meksika, Orta Amerika ve Güney Amerika'nın kuzeyidir. Günümüzde Güney Asya, Hawaii, Karaipler ve Afrika'da ziraati yapılmaktadır.
En çok bilinen cinsi, Dünya'da da "guava" adıyla bilinen Elma guava (Psidium guajava)dır.
Guava tipik bir Myrtoideae üyesidir. Koyu yeşil ters yöne basit epliktik veya oval 5–15 cm uzunluk arasında değişen yaprakları bulunur. Çiçekleri beyaz ve 5 taç yapraklı,çeşitli erkek üreme organlarını içerir.
Bununla birlikte her ne kadar Latince "Psidium" takısı ile tanımlanmasalar da Accara ve Feijoa (Kaymak ağacı) cinsleri de resmi olarak (Guava) ailesinin bir üyesi olarak kabul edilmektedir.
Guava kelimesi Arawak dilinde guayabo "guava ağacı", İspanyolcada guayaba olarak tanımlanmıştır.
Pek çok Avrupa diline uyarlanmıştır: guava (Rumence, İsveççe, Danimarkaca ve Norveççe, ayrıca Yunanca Γκουάβα ve Rusça Гуава), Guave Felemenkçe ve Almanca), goyave (Fransızca), gujawa (Lehçe), goiaba Portekizce.
Avrupa dışında ise Arawak dilinden etkilenerek, jwafa, Japonca guaba (グアバ), Tamilce "koiyaa" (கொய்யா), Tongaca kuava veTagalogca bayabas olarak tanımlanmaktadır.
Pera olarak armuttan etkilenildiği düşünülerek Malayca, Batı Hint Okyanusu, Svahilice, Seylanca, Bengalce dillerinde Guava ve türleri tanımlanmaktadır.
Bununla birlikte hiçbir Latince, İspanyolca v.s etkileşim içinde kalmadan kendine özgü bu meyveye adlar veren toplumlarda vardır.(Örneğin: Sawintu (Quechua dilinde) ve xālxocotl (Nahuatl dilinde)
Guava bitkisi pek çok kırkayak türüne,tırtıla,bakteriye ve mitelara,çeşitli türden böcek ve sineklere ev sahipliği yapmaktadır.Meyveleri sadece insanlarca tüketilmemekte pek çok memeli ve kuşlarda meyvelerinden yararlanmaktadır.
Bununla birlikte Çilek Guava ve Elma Guava'nın akrabaları olan v.s türler sonradan getirildiği Hawai gibi bazı bölgelerde işgalci tür olarak kabul edilmektedir.Diğer taraftan bazı türleri ise doğal ortamları yok edildiğinden sayıca ya azalmıştır veyahut Jamaika Guavası olarak kabul edilen P. dumetorum türü gibi nesli neredeyse tükenmiştir. Guava'nın dalları Hawaii'de etin pişirilmesinde tütsü gibi,Amerika Birleşik Devletlerinde barbekülerde kullanılmaktadır.Küba'da ise yaprakları barbekülerde kullanılmaktadır.
Guava pek çok ülkede meyvesi için üretilmektedir. Elma guava (P. guajava) ve diğer pek çok kültür türleri ise ticari amaçla yetiştirlmektedir.
Guava'nın özellikle kırmızı renkli türleri (Kırmızı Elma guava ve Çilek guava gibi kırmızı renkli türleri) diğer türlerine göre soğuğa daha dayanıklıdır.
Özellikle olgun ağaçlar makul derecede soğuğa dayanıklı olup,kısa sürelide olsa 5 derecenin altındaki soğuklara dayanabilir fakat genç bitkiler bu şekildeki soğuklara dayanamaz.Bu özelliği sayesinde ısının geceleri 5 derecenin altına düştüğü Pakistan'ın kuzey kesiminde dahi ağaçların yaşadığı bilinmektedir. Bununla birlikte Kaymak ağacı gibi Guava ailesi içindeki bir kısım türler -10 derecelik soğukları dahi tolere edebilmektedirler. Bununla birlikte Guava ev içinde saksılarda rahatlıkla yetiştirilebilen ender tropik bitkilerden biri olması ve güzel bulunan kokusu sebebiyle bahçe ve ev yetiştiricilerincede talep görmektedir.
Guava meyvesi, yaklaşık 4 ila 12 cm uzunluğunda,türe bağlı olarak yuvarlak veya oval şekildedir. Genel olarak meyvenin dış kabuğu serttir,türüne göre acı,yumaşak veya tatlı bir tada sahiptir.Yine türe göre kabuğunun kalınlığı değişir, çoğu zaman olgunlaşmadan önce yeşil olan kabuk olgunlaşınca, sarı,vişne çürüğü rengi alabilir veyahut yeşil rengini koruyabilir.
Guava limona benzer fakat onun aksine fazla keskin olmayan aroması ile bilinir. Guava'nın meyvesinin etli kısmı derin pembe (Kırmızı guavalarda) veyahut beyaz olabilir (beyaz guavalarda),bu kısmın tadı ekşi veya tatlı olabilir. Bunun dışında orta kısımda bulunan meyve tohumlarının sayısı ve sertliği türlere bağlı olarak değişir.
Hawai'de guava meyveleri soya sosu ve sirke ile kullanılır. Nadiren, soya sosu ve sirke karışımın içine az şeker ve kara biber ilave edilir. Kesilen meyveler bu dip sosun içine batırılır.
Pakistan ve Hindistan'da, guava meyveleri çiğ olarak yenir, tipik olarak meyve 4de bölünür ve az tuz, karabiber ilave edilir bazen ise kırmızı biber ilave edilerek yenir. Sokak satıcıları bir çift rupiye bu meyvelerin her birini bu şekilde satar.
Bu meyve meyve salatalı ve tatlılarda da kullanılmaktadır. Asya'da taze guava dilimleri erik tozunun içine veya tuza batırılır. Hindistan'da özel bir kaya tuzu serpilerek yenir.
Yüksek miktarda pektin içermesi nedeniyle guava meyveleri gıda endüstrisinde, tart, meyve, jöle yapımında, içeceklerde, kokteylerde kullanılır.
Hawaii, Küba, Meksika, Kolombiya gibi ülkelerde guava suyu oldukça popülerdir.
Guava meyveleri kimi ülkelerde aitliği nedeniyle domatesin yerine kullanılmaktadır. Asyada meyve ve yapraklarından demlenmiş içecekler yapılmaktadır, Brezilya'da ise sadece yapraklarından çay yapılmakta ve şifalı olduğunda inanılarak kullanılmaktadır.
Guava yüksek oranda içerdiği diet lifleri,A vitamini,C vitamini,folik asit,potasyum,manganez,bakır gibi elementler sayesinde süper meyveler grubu içerisindedir.Öyle ki düşük kalorili bilinen türden bir tane guava (elma guavası) bir portakalın 4 katı kadar vitamin içerebilir.[3][4]
Ancak vitamin değerleri türden türede değişmektedir mesela bilinen bir çilek guava 90 gr c vitamini içermesine karşın bazı türleri bundan daha az c vitamini içerebilmektedir.[5]
Guava bol miktarda beta karoten,polipenol gibi anti oksidanlarda içermektedir. Bununla birlikte anti oksidan ve A vitamini oranları kırımızı ve portakal renkli guavalarda daha fazla iken sarı ve yeşil guavalarda çok daha düşüktür.[6][7][8][9]
Bilinen Guava (Kırmızı Elma Guavası),165 glık bir porsiyon meyveye göre besin değeri,Günlük Ortalama Değerleri Karşılama Oranı Kalori 112 Nem 133 g Diyet Lifler 8.9 g (36%) Protein 4.2 g (8%) Yağ 1.6 g (2%) Kül 2.3 g Karbonhidrat 23.6 g (8%) Kalsium 30 mg (3%) Fosfor 66 mg (7%) Demir 0.4 mg (2%) Potasyum 688 mg (20%) Bakır 0.4 mg (19%) Beta-caroten (A Vitamini) 1030 IU (21%) Askorbik asit (C Vitamini) 377 mg (628%) Tiamin (B Vitamini 1) 0.1 mg (7%) Riboflavin (B Vitamini 2) 0.1 mg (4%) Niasin (B Vitamini 3) 1.8 mg (9%) Folik asit 81 mcg (20%)% Günlük Değerler Parantez içindedir. Beslenme Değerlerine Dair Bilgiler: US Department of Agriculture National Nutrient Database from Nutritiondata.com
1950den beri, Guava'nın özellikle Elma Guavası üzerine tıbbi araştırmalar yapılmakla birlikte ayrıca halk tarafından da çeşitli amaçlarla bu meyve kullanılmaktadır.[10] Guava yaprakları ve kabuklarının kanserde tedaviye yardımcı olarak kullanılabileceği,ağrılara iyi gelebileceği,anti baktiriyel olarak yararlanılabileceği bazı tıp çevrelerince iddia edilmektedir. .[11] Bunun yanında Guava yağının kanseri engelleyici etkisi olduğu yönünde çalışmalarda bulunmaktadır.[12] Ancak bu çalışmalar henüz tam olarak ispatlanmamıştır.Bu sebeple,bu yapılanların sadece ilaçlara takviye amaçlı olduğunu ve hiçbir şeyin tıbbi ilaçların yerini ne yazık ki tutamadığını bir kez daha hatırlatarak; doktorunuza danışmadan bu tür uygulamalara girişmenizi tavsiye etmemekteyiz.
Bunun yanında geleneksel tıpta guava yaprakları ishal tedavisinde kullanılmaktadır,[13] yine kabuğunun, for antimikrobiyal özellikleri olduğuna inanılmaktadır. Yine halk arasında Guava yaprak ve kabukları diyabet tedavisinde tedaviye yardımcı olarak kullanılmaktadır.[14] Trinidad'ta ishale ve ateşe karşı bu ağacın yapraklarından yapılan çay kişilere içirilmektedir.[15]
|erişimtarihi= (yardım) |url= değerini kontrol edin (yardım). URL–vikibağı karışıklığı (yardım)KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)
|başlık= dış bağlantı (yardım)KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link) (HTML abstract)|başlık= dış bağlantı (yardım)KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link) (HTML abstract)|başlık= dış bağlantı (yardım)KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)
|url= değerini kontrol edin (yardım).KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link)
|başlık= dış bağlantı (yardım)KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link) |url=http://www.ars.usda.gov/sp2UserFiles/Place/66210000/Reprint969.pdf PDF fulltext|başlık= dış bağlantı (yardım)KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link) |url=http://agspace.nal.usda.gov:8080/dspace/bitstream/10113/15907/1/IND44037805.pdf PDF fulltext|başlık= dış bağlantı (yardım)KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link) (HTML abstract)|başlık= dış bağlantı (yardım)KB1 bakım: Diğerlerinin yanlış kullanımı (link) KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi (link) (HTML abstract)|başlık= dış bağlantı (yardım) (HTML abstract)Guava (Psidium "Nar anlamında Latince Psidium kelimesinden türemiştir.) Yaklaşık 100 kadar türü bulunur. Anavatanı Meksika, Orta Amerika ve Güney Amerika'nın kuzeyidir. Günümüzde Güney Asya, Hawaii, Karaipler ve Afrika'da ziraati yapılmaktadır.
Батьківщина — Південна та Центральна Америка. Гуаяву культивують в багатьох тропічних країнах як плодову рослину. Існує карликовий вид цього дерева, що росте у вигляді невисокого куща.
Листя 10-15 см завдовжки, продовгуватої або яйцеподібної форми, знизу опушені, зверху голі.
Кора 2-4 мм завтовшки, гладка, зовні блідо-рожева, місцями в тріщинах.
Цвіте гуаява постійно, поєднуючи на гілках одночасно і квіти, і плоди усіх стадій — від зав'язей до повністю стиглих.
Плід — грушоподібна ягода розміром 4-15 см, ароматна і солодка.
Chi Ổi (danh pháp khoa học: Psidium) là tên gọi một chi thực vật gồm khoảng 100 loài cây bụi và cây nhỡ nhiệt đới thuộc họ Đào kim nương (Myrtaceae), có nguồn gốc México, Caribe, Trung Mỹ và miền bắc Nam Mỹ. Lá mọc đối, đơn, hình elíp hoặc hình trứng, dài 5–15 cm. Hoa trắng, năm cánh, nhiều nhị.
Quả ổi chín
Ổi 'Thái Maroon'
Quả ổi xanh
Ổi Indonesia
(tiếng Anh)
Chi Ổi (danh pháp khoa học: Psidium) là tên gọi một chi thực vật gồm khoảng 100 loài cây bụi và cây nhỡ nhiệt đới thuộc họ Đào kim nương (Myrtaceae), có nguồn gốc México, Caribe, Trung Mỹ và miền bắc Nam Mỹ. Lá mọc đối, đơn, hình elíp hoặc hình trứng, dài 5–15 cm. Hoa trắng, năm cánh, nhiều nhị.
Psidium L.
Пси́диум, или Гуа́ва (лат. Psídium) — род растений семейства Миртовые, включает в себя около 100 видов.
Ареал гуавы — тропики. Родина рода — Америка, от тропических районов Мексики до северной части Южной Америки. Однако, некоторые виды были интродуцированы в Африку, Индию, Юго-Восточную Азию и Океанию.
Виды псидиума — небольшие вечнозелёные или полулистопадные деревья или кустарники, обычно высотой до 3—4 м, но некоторые могут превышать 10 м.
Плоды обычно от 4 до 12 см в длину, обычно круглые или овальные. Имеют выраженный приятный аромат, напоминающий запах лимонной цедры, но не такой резкий. Кожура может быть плотной и горькой, а может быть тонкой и сладкой. Цвет от зелёного до жёлтого и даже бордового. Мякоть имеет сладкий или кисловатый вкус. Семена могут быть очень твёрдыми.
Плоды гуавы широко используются в питании (желе, джемы, соки) и изготовлении алкогольных напитков. Наиболее распространены в культивировании гуава земляничная и гуайява.
По информации базы данных The Plant List, род включает 112 видов[2]:
Пси́диум, или Гуа́ва (лат. Psídium) — род растений семейства Миртовые, включает в себя около 100 видов.
番石榴属（学名：Psidium）是桃金娘科下的一个属，为灌木或乔木植物。该属共有约150种，分布于热带美洲。[2][3]
这是一篇桃金孃科小作品。你可以通过编辑或修订扩充其内容。
구아바속(학명: Psidium 프시디움[*])은 도금양과에 속하는 속이다.
