Feidhmeanna Teanga.

 Eiseamláirí de na Feidhmeanna Teanga   Scoil:  _________________        

Catagóir:  Caidreamh  sóisialta a dhéanamh (R.C. lch. 20)

 

Ba chóir go gcuirfí ar chumas an pháiste	Naíonáin	Ranganna 1 agus 2	Ranganna 3 agus 4	Ranganna 5 agus 6
beannú do dhuine	Dia duit. Dia is Muire duit. Tá fáilte romhat.	Dia daoibh. Dia is Muire duit/daoibh. Conas atá tú?	Dia is Muire duit. Dia is Muire duit is Pádraig.	Dia is Muire daoibh. Dia is Muire duit/daoibh is Pádraig.
slán a fhágáil	Slán.	Slán anois. Slán go fóill. Slán agus go raibh maith agat.	Slán tamall.	Slán agus go n-éirí an bóthar leat. Feicfidh mé tú/sibh níos déanaí/amárach.
glaoch ar dhuine	A mhúinteoir. Tar anseo.	A athair. A Mháire A Sheáin	A dhuine uasal. A bhean uasal.
aird a lorg		Gabh mo leithscéal. An bhfuil sibh réidh/ullamh? Tá/Níl	Nóiméad amháin más é do thoil é. Éistigí.	An féidir liom labhairt leat /ar feadh nóiméad /  rud éigin a fháil
bualadh le duine	An bhfuil tú go maith?	Conas atá tú? go maith. Tá mé tinn. srl	Aon scéal nua.
cur in aithne	Seo é / í. Seo x. Sin X.
comhghairdeas a dhéanamh		Lá breithe sona duit.	Maith thú.	Comhghairdeas.
comhbhrón a dhéanamh	Á. Tá brón orm.		Mí-ádh.	Déanaim comhbhrón leat. Beidh lá eile agat/agaibh.

 

 

 

 

Catagóir: Dul i gcion ar dhuine nó ar dhaoine eile   (R.C. lgh. 21,22)

Ba chóir go gcuirfí ar chumas an pháiste	Naíonáin	Ranganna 1 agus 2	Ranganna 3 agus 4	Ranganna 5 agus 6
cead a lorg, a thabhairt, agus a dhiúltú	An bhfuil cead agam dul amach / dul go dtí an leithreas? Tá/Níl.	An bhfuil cead agam x a fháil/ mo lámha a ní? Tá / Níl. Ceart go leor. Brostaigh. Ar aghaidh leat. Níl cead agat x a fháil.	An bhfuil cead agam an fhuinneog a oscailt/an doras a dhúnadh? Tá / Níl. Fan go fóill.	An bhfuil cead agam teacht isteach / bheith ar dtús?
buíochas a léiriú	Go raibh maith agat.	Go raibh míle maith agat.		Míle buíochas.
smaoineamh a chur chun cinn		An féidir linn …….? An bhfuil cead againn …..?	Cén fáth nach féidir linn x a dhéanamh?	Cad mar gheall ar ….?
iarradh ar dhuine rud éigin a dhéanamh	Suigh síos / seas suas. Stop. Cuir an x ar an mbord.	Faigh an leabhar rolla/ x. Tóg amach X.  Pioc suas na páipéir.  Glan an clár dubh	Suígí síos. Seasaigí suas. Tógaigí amach na leabhair, Déanaigí …… Bígí ……… Téigí
duine a ghríosadh			Lean ort. Ar aghaidh leat.
magadh faoi dhuine			Is pleidhce thú.	Ar chuala tú an scór?
cuireadh a thabhairt, a dhiúltú, glacadh leis nó   fiosrú faoi			Ar mhaith leat teacht go dtí mo theach, mo chóisir srl. Ba/Níor mhaith liom. Cá mbeidh sé ar siúl? Cén t-am? Cén dáta / lá? Ní féidir liom mar ……..	An dtiocfaidh tú go dtí … ? Tiocfaidh / Ní thiocfaidh. Go raibh maith agat don chuireadh / ach ní féidir liom dul mar ……
foláireamh a thabhairt do dhuine	Bí ag siúl. Ná bí ag rith. Ná bí ag caint.	Tóg go bog é. Ná bí ag pleidhcíocht.	Ná bígí ag x. Ná bígí ag x nó ……….. Bí/bígí cúramach. Tabhair aire.	Go deas réidh más é bhur dtoil é.
stádas a fhógairt nó a cheistiú			Is mise an duine is fearr sa rang.  Is mise laoch na imeartha.	Conas gur tusa ?
maíomh	Tá mé go maith ag _.	Tá mé go hiontach ag __.	An bhfaca tú é sin?	Is mise an duine is fearr / ag ___.
dúshlán duine a thabhairt			Ní féidir leat é sin a dhéanamh.	Geallaim duit nach féidir leat X a dhéanamh.

Catagóir:  Dearcadh a léiriú agus a lorg  (R.C. lgh. 22,23)

Ba chóir go gcuirfí ar chumas an pháiste	Naíonáin	Ranganna 1 agus 2	Ranganna 3 agus 4	Ranganna 5 agus 6
eolas nó aineolas, cuimhne  nó easpa cuimhne a  léiriú agus fiosrú fúthu		Tá/níl a fhios agam. An bhfuil a fhios agat?	An cuimhin leat? Is/ní cuimhin liom. Níl a fhios agam cá bhfuil ….. Níl a fhios agam cé a …	An bhfuil aithne agat ar an duine seo? Tá / Níl.
cinnteacht, éiginnteacht, féidearthacht a léiriú,  fiosrú fúthu	Tá / Níl ‘Sea / Ní hea		Tá / Níl mé cinnte. An bhfuil tú cinnte? Tá / Níl	Ca bhfuil an x? Níl mé cinnte. B’fhéidir go bhfuil sé …
leibhéal dóchúlachta a léiriú agus fiosrú faoi     is dócha    gan amhras      is féidir    gan seans			Cá bhfuil Sinéad? Is dócha go bhfuil sí tinn.	B’fhéidir go bhfuil sé san ospidéal / tinn. An mbeidh sé anseo / an bua againn an dóigh leat? Beidh gan dabht / gan amhras. Níl /Tá mé cinnte.
taitneamh nó easpa taitnimh a léiriú	An maith leat? Is/ní maith liom.	Is breá liom. Is fuath liom. Is fearr liom.	Ar mhaith leat? Ba/níor mhaith liom. Is fearr liom x ná y.	An dtaitníonn _ leat? Taitníonn / Ní thaitníonn. B’fhearr liom x ná y.
Mianta a léiriú nó fiosrú fúthu	An bhfuil sé go deas / maith? Tá / Níl.	Ar mhaith leat milseán? Ba mhaith liom / Níor mhaith liom.	Ba mhaith liom x. Ar mhaith leat éisteacht leis an téip? Ba mhaith liom.	Ba mhaith liom deoch a fháil / leabhar a léamh / leabhar nua a cheannach / dul ag snámh / dul amach ag súgradh. Cad ba mhaith leat a dhéanamh?
rogha a léiriú agus fiosrú fúithi		Is fearr liom x. Cé acu is fearr leat?	Is fearr liom x ná y.	Cé acu ab fhearr leat ? B’fhearr liom x ná y.
leithscéal a ghabháil	Tá brón orm.		Gabh mo leithscéal.
sásamh nó míshásamh a léiriú nó fiosrú fúthu	Go maith! Go deas!	Go dona!	Tá / Níl sé sin go maith / go dona. Cad a cheapann tú? Ar fheabhas / go dona.	An bhfuil sé seo go maith (an dóigh leat) ? Tá / Níl
aontú nó easaontú le ráiteas	Tá / Níl	Is ea. / Ní hea Fíor / bréagach	Briathra dearfa agus diúltach san Aimsir Chaite m.sh Bhris / Níor bhris. Tá / Níl an ceart agat.	Aontaím / Ní aontaím An n-aontaíonn tú?. Tá sé sin fíor / bréagach. Níl sé sin fíor.
ábaltacht nó easpa ábaltachta a léiriú	Is féidir liom. Ní féidir liom. An féidir leat x?	An féidir leat x?	Is féidir liom leadóg a imirt / sacar a imirt. An bhfuil tú in ann…..? Tá /Níl. Tá mé in ann …. Níl mé in ann …..	Is féidir liom x a scríobh / x a dhéanamh / x a bhriseadh srl.
séanadh	(An raibh tú ag gaire?) Ní raibh.	(An bhfaca tú ?) Ní fhaca.  (Ar chuala tú?) Níor chuala. (Ar thóg tú?) Níor thóg.	(Ar fhág tú?) Níor fhág. (Ar bhris tú?) Níor bhris.	(Ar bhuail tú?) Níor bhuail (Ar chaill tú?) Níor chaill.
maithiúnas a léiriú	Tá brón orm. Ceart go leor.	Tá go maith. Tá sé ceart go leor.	Tá brón orm, ní fhaca mé tú. Tá brón orm, ní raibh a fhios agam go raibh tú ansin.	Ní raibh a fhios agam gur leatsa é.
tacaíocht a léiriú	Maith thú. Go deas. Go maith. Tá tú an-mhaith.	Ar fheabhas. Go hiontach. Go breá. Maith sibh.  Tá sé sin go maith.	Beidh tú go breá – ar aghaidh leat.
díomá a léiriú			Tá díomá orm.	Is mór an trua é.
dóchas a léiriú	Beidh tú ceart go leor.		Tá súil agam…	Tá súil agam go dtiocfaidh sé/sí. Táim ag súil go mór le
ligean air/uirthi		Tá tinneas cinn / tinneas fiacaile orm. Tá pian i mo bholg/ i mo cheann.	Féach, is féidir liom eitilt. Is x mé. Is féidir liom ……	Táim ag ligean orm gur x mé.
scéalta a chumadh nó a insint	Bhí … Thit … D’ith … D’ól… Fuair …..	Ar maidin …. Inné ……. Lá amháin ……	Dé Sathairn seo caite … Aréir …. Arú inné …	Anuraidh … Ar dtús … Ansin …. Tar éis tamaill … faoi dheireadh / ar deireadh
léiriú gur gá nó nach gá rud éigin a dhéanamh agus fiosrú  faoi			An bhfuil orm/orainn é seo a dhéanamh? Tá / Níl Tá orm dul abhaile anois mar ……	Caithfidh mé dul a chodladh go luath mar .. Caithfidh mé éadaí nua a cheannach mar …./ m’obair bhaile a dhéanamh nó ….

Catagóir:   Eolas a thabhairt agus a lorg  (R.C. lch. 25)

 

Ba chóir go gcuirfí ar chumas an pháiste	Naíonáin	Ranganna 1 agus 2	Ranganna 3 agus 4	Ranganna 5 agus 6
Aithint	Peann Sin peann. Is liomsa é.	Is madra mór é sin.	Cailín / buachaill an-mhaith / an-deas / dána is ea é/í.	Teach trí stór atá ann.
tuairisciú	Anseo /as láthair Tá sé/sí tinn, sa bhaile, as láthair. Níl sé/sí anseo. Tá cnag ar an doras. Tá Liam dána / ag ithe / ag troid. Tá an leabhar ar an mbord.	Tá sé/sí ag an bhfiaclóir / i seomra eile / san ospidéal. Thit sé sa chlós. Bhí………… Chuaigh ……. Tá / Bhí X ag troid sa chlós. Tá x ag ithe an lóin. Thug San Nioclás x dom. Inniu an Luan / Máirt / Céadaoin / Déardaoin / Aoine.	Chonaic mé é/í ar maidin. Níl a fhios agam cá bhfuil sé/sí. Beidh sé ar ais amárach. Chuala…… D’ith mé / d’ól mé ……. Chuaigh …….. Tá sé tirim / ag cur baistí / ag cur sneachta / arís / anois.	Beidh an cluiche ar siúl ar a trí a chlog amárach. Tá beirt – deichniúr as láthair. B’fhéidir go bhfuil sé/sí ……
teachtaireacht a thabhairt	Seo duit an rolla / nóta / litir.	Seo nóta duit ó …… Tá Niamh tinn. Tá cóta nua ag x.	Tá litir agam duit ó ….. Ní bheidh mé ar scoil amárach. Beidh mé ag dul go dtí an fiaclóir ar a 10 a chlog. Ní bheidh x ar scoil go dtí an x mar tá sé/sí tinn.	Beidh an bus déanach inniu. Glaofaidh mé ort/oraibh nuair a bheidh sé in anseo.
ceartú	Ná bí ag _.	Ná déan é sin. Ní hea, is liomsa é. Ní liomsa é – tá mo chóta gorm.	Ná caith páipéir sa chlós. Ní leatsa é – is liomsa é.	Ná bígí ag pleidhcíocht. Thug sé dom é.
ceisteanna a chur agus a fhreagairt	An bhfuil cead agam dul amach / dul go dtí an leithreas? Tá / Níl. Cá bhfuil x? Sa chlós / sa seomra / sa leithreas / sa chófra / sa bhosca. An bhfuil sé (dathanna / gníomhaíochtaí) ? An bhfuil tú tinn? Tá /Níl. Cad atá sa _? Cé hé / hí sin? Cad é sin? An leabhar é? Ní hea / Sea.	Ar ith/ól tú? D’ith mé / níor ith mé. D’ól mé / níor ól mé. Cad/céard a tharla? Cé leis é seo? Ar thóg, thit, bhris, chuala, tháinig? An raibh, bhfaca, ndeachaigh, ndearna ? Cén dath atá ar an X? Cathain? (laethanta na seachtaine – inné, ar maidin, ag am lóin) Conas? Cén t-am? (uair) Cé mhéad? Cad is ainm duit? Cén aois tú? Cén rang ina bhfuil tú?	Ceisteanna le briathra ón Aimsir Chaite, Aimsir Láithreach, Aimsir Gnáthláithreach (dearfach agus diúltach). Cad is dóigh leat? Cén t-am? (leathuair tar éis, ceathrú tar éis, ceathrú chun) Cén fáth?  Mar ………..	Ceisteanna le briathra ón Aimsir Fháistineach (dearfach agus diúltach). Cad é do thuairim? Is dóigh liom go / gur ……. Cén sort /saghas? Cén praghas? Meas tú?

Catagóir: Soiléiriú a lorg i gcomhrá  (R.C. lch. 20)

Ba chóir go gcuirfí ar chumas an pháiste	Naíonáin	Ranganna 1 agus 2	Ranganna 3 agus 4	Ranganna 5 agus 6
easpa tuisceana a léiriú			Ní thuigim. Cé mhéad atá air?	Ní feidir liom é a dhéanamh.
cabhair a lorg			An féidir leat cabhrú liom? Cad is brí le x ?	Conas a deireann tú / a déarfá?
litriú a lorg			Litrigh x más é do thoil é. Cén Ghaeilge atá ar x ?	Conas a litríonn tú / litreofá ?
athrá a lorg			Abair é sin arís más é do thoil é.	Abair é go mall le do thoil.

 

Catagóir:   Struchtúr a chur ar chomhrá (R.C. lch. 26)

Ba chóir go gcuirfí ar chumas an pháiste	Naíonáin	Ranganna 1 agus 2	Ranganna 3 agus 4	Ranganna 5 agus 6
oscailt			Ar chuala tú? Tá an lá go hálainn / go dona / fliuch / fuar / go deas.	Tá tú ag obair go crua /dian.
féincheartú			Ó, gabh mo leithscéal, tá brón orm ….  Ní hea ach …… Ní anois ach níos déanaí / níos luaithe / ag am …..	Fan go bhfeicfidh mé.
cur síos a dhéanamh céim ar chéim			Ar dtús….. Ansin ……… Tar éis tamaill …….. Leis sin	Níorbh fhada ……. Ar deireadh …..
coimriú			….. agus is mar sin a tharla. Sin, sin.	…. agus mar sin / dá bhrí sin / dá bharr ní bheidh sé ar scoil.
deireadh a chur le comhrá			Sin é. Ceart go leor mar sin. Tá deifir orm anois. Tá orm imeacht. (mar)	Caithfidh mé imeacht. Beidh mé ag caint leat arís. Feicfidh mé arís / amárach / níos déanaí thú.

1. Tuairisciú
2. Cead a thabhairt
3. Cead a lorg
4. Cead a dhiúltiú
5. Éileamh a dhéanamh
6. Áiteamh ar dhuine
7. Gearán a dhéanamh
8. Soiléiriú a dhéanamh
9. Leithscéal
10. Stádas a fhógairt
11. Ceisteanna
12. Tomhais
13. Ag Malartú
14. Seilbh
15. Caidreamh sóisialta
16. Dul i gcionn ar dhuine
17. Dea-scéal a thabhairtUailmhianta a léiriú
18. Cabhair/dea-thoil a lorg
19. Orduithe
20. Dea-rúin
21. Aimsir
22. Dearcadh a lorg
23. Mianta a léiriú
24. Tuairim a lorg
25. Caithfidh/Ní chaithfidh a dhéanamh
26. Foláireamh a thabhairt
27. Rá go/nach bhfuil rud ar eolas
28. Cleachtaí breise

Ag tnúth le hócáid

Caidreamh sóisialta a dhéanamh 

TUAIRISCIÚ

 

• Ní dheachaigh mé _______.

(ag snámh, ag damhsa, ag rothaíocht, ag imirt peile)

 

• Ní dheachaigh mé ag snámh mar bhí _______ orm.

(slaghdán, casacht, scornach thinn, tinneas cluaise, tinneas cinn)

 

• Ní dheachaigh mé go dtí an cluiche mar bhí _______.

(pian i mo chois, pian i mo bholg)

 

TUAIRISCIÚ

 

• Inniu mo lá breithe.
• Inniu lá breithe mo Dhaidí / mo Mhamaí.
• Beidh mo lá breithe ann i gcionn seachtaine / cóicíse / trí lá.
• Is gearr go mbeidh mo lá breithe ann.

Is fada liom go mbeidh mo lá breithe ann.

 

TUAIRISC

 

• Tá mise chun coinín a fháil.

 

• Tá _____ ag cara mo Mhamaí.

(madra, cat, carr nua ……)

 

• Bhuaigh cara mo Dhaidí / mo Mhamaí

(rothar, carr, £100, £1,000)

 

Thug mé leabhar do Iníon Uí Sheoighe.

 

TUAIRISCIÚ : Chuaigh / Ní dheachaigh

 

• Chuaigh mé go dtí _______.

(an t-ospidéal, an séipéal, an t-ollmhargadh, an pictiúrlann)

 

• Chuaigh mé ar cuairt go dtí teach  _______.

(mo Mhamó, mo Dhaideo, mo Mhamaí, mo Dhaidí)

 

 

TUAIRISCIÚ

 

• Inniu mo lá breithe.
• Inniu lá breithe mo Dhaidí / mo Mhamaí.
• Beidh mo lá breithe ann i gcionn seachtaine / cóicíse / trí lá.
• Is gearr go mbeidh mo lá breithe ann.
• Is gearr go mbeidh mo lá breithe ann.

Is fada liom go mbeidh mo lá breithe ann.

 

 

TUAIRISCIÚ

 

• Níl mé in ann _______ a fháil.

(mo bhróga, mo chóta, mo mhála, mo lámhainní, scaif)

• Níl mé in ann an clogad a dhúnadh / a fháisceadh.
• Níl mé in ann _______ seo a dhéanamh.

(an pátrún, an cheist, an obair)

• Níl mé in ann an claibín / clúdach a bhaint _______.

(den fhlaigin, den bhosca, den ghabhdán, den bhúidéal)

 

 

TUAIRISC

 

• Is gearr go mbeidh _______ ann.

(an Nollaig, mo lá breithe, lá breithe mo Dhaidí / mo Mhamaí, laethanta saoire na Nollag)

 

• Beidh _______ ann i gceann cúpla lá.

(an Nollaig, mo lá breithe, lá breithe mo Dhaidí / mo Mhamaí, laethanta saoire na Nollag)

 

• Tá mise chun _______ a mhaisiú don Nollag.

(an teach, an crann, an seomra ranga, an halla)

 

• Tá mise chun _______ a fháil don Nollag.

(stoca mór, cluiche, mireanna mearaí, leabhar)

 

• Is fada liom go mbeidh _______ ann.

 

• Beimid ag fáil laethanta saoire ar an 23ú lá de mhí na Nollag.
• Beidh lá Nollag ann ar an 25ú lá de mhí na Nollag.

 

 

TUAIRISC

 

• Tá mise chun m’obair bhaile a dhéanamh go luath.
• Tá mise chun m’obair bhaile a dhéanamh sulabhféachaim ar an teilifís.

Tá mise chun cabhrú le mo Mhamaí / Dhaidí sula bhféachaim ar an teilifís.

 

 

TUAIRISC

 

• Níl mé in ann _____ a fháil.

(mo bhróga, mo chóta, mo leabhar, mo phinndaite)

 

• Níl mé in ann _____ a scaoileadh

(mo iall / iallacha, mo bhróga, mo chlogad)

 

• Níl mé in ann an _____ a oscailt

(flaigín, gabhdán, buidéal, bosca)

 

TUAIRISCIÚ : Chonaic / Ní fhaca

 

• Chonaic mé Pól / Sorcha ag an _______.

(gcluiche, aifreann, aerfort, linn snámha, ollmhargadh, bpictiúrlann)

 

• Chonaic mé Caitríona / Brian sa _______.

(chlós, pháirc, dráma, halla, charr)

 

• Chonaic mé Máire ach ní fhaca mé Síle ar an _______.

(mbus, mballa, mbóthar, gcosán, traein)

 

 

 

 

 

 

 

TUAIRISC

 

• Is gearr go mbeidh _______ ann.

(an Nollaig, mo lá breithe, lá breithe mo Dhaidí / mo Mhamaí, laethanta saoire na Nollag)

 

• Beidh _______ ann i gceann cúpla lá.

(an Nollaig, mo lá breithe, lá breithe mo Dhaidí / mo Mhamaí, laethanta saoire na Nollag)

 

• Tá mise chun _______ a mhaisiú don Nollag.

(an teach, an crann, an seomra ranga, an halla)

 

• Tá mise chun _______ a fháil don Nollag.

(stoca mór, cluiche, mireanna mearaí, leabhar)

 

• Is fada liom go mbeidh _______ ann.

 

• Beimid ag fáil laethanta saoire ar an 23ú lá de mhí na Nollag.

 

Beidh lá Nollag ann ar an 25ú lá de mhí na Nollag.

 

 

Tuairisc

 

• Níl mé in ann  a fháil. (mo bhróga, mo chóta, mo leabhar, mo phinndaite)
• Níl mé in ann  a scaoileadh. (mo iall / iallacha, mo bhróga, mo chlogad)
• Níl mé in ann an                    a oscailt. (flaigín, gabhdán, buidéal, bosca)

 

Tuairisc a thabhairt:

 

Thit mé de mo rothar.

Thit mé den bhalla/ den bhord/ den chathaoir.

Thit an fear grinn den rópa.

 

D’éirigh mé tinn ar an mbus. (“fuair mé tinn”)

Nuair a thuirling mé den bhus bhí mé ceart go leor.

 

Thárla sé sin dom uair amháin cheana nuair a bhí mé beag. (“nuair a raibh mé beag”).

 

Tuairisciú

 

Inniu lá breithe mo Dhaideo/mo Mhamó/mo dheartháir/mo dheirfiúr.

 

Inniu mo lá breithese

 

Tá mé sé bliana inniu.

 

Tá mé seacht/ocht/naoi/deich mbliana inniu.

 

Tá mé aon bhliain déag/dhá bhliain déag inniu.

 

Tá mé trí bliana déag inniu.

 

Inniu lá breithe cara mo Mhamaíse/cara mo Dhaidíse/cara mo Mhamósa.

 

 

Tuairisciú

 

Bhí ceithre phiscín ag mo chatsa / ag cat s’eagainne aréír.

 

Bhí trí choileán ag mo mhadrasa / ag madra s’eagainne.

 

Bhí sé choinín ag mo choinínse / ag coinín s’eagainne maidin inniu.

 

Is gearr go mbeidh piscíní ag cat mo Mhamó.

 

Is gearr go mbeidh coileáin ag madra Jack – mo chomharsa béal dorais.

 

Dúirt sé go dtabharfadh sé ceann de na coileáin domsa.

 

Dúirt mo Mhamó go dtabharfaadh sí ceann de na piscíní dúinn ach níl mo Mhamaí á iarraidh.

 

 

• Tuairisc a thabhairt:

 

Tá mise ar aon aois leatsa.

Tá mo dheartháir ógsa ar aon aois le do dheartháirse.

Tá mo mhadrasa ar aon dath le do mhadrasa.

 

Tá mo bhrógasa caite.

Tá mo bhróga tíse caite.

Tá mo bhróga peilese ró-mhór dom.

Tá mo bhróga reathsa ró-bheag dom.

Tá siad do mo ghortú.

 

Tuairisciú:

Tá mise chun            a mhaisiú don Nollaig.                                                     

(an teach, an crann, an seomra ranga, an halla).

Tá mise chun           a fháil don Nollaig.

(stoca mór, clár scátála, míreanna mearaí, dlúth dhiosca ceoil, leabhar….)

Is fada liom go mbeidh           ann.

Beimid ag fáil laethanta saoire ar an 21ú lá de mhí na Nollag.

Beidh lá Nollag ann ar an 25u la de mhí na Nollag.

 

Tuairisc a thabhairt:

 

Thit mé de mo rothar.

Thit mé den bhalla/ den bhord/ den chathaoir.

Thit an fear grinn den rópa.

 

D’éirigh mé tinn ar an mbus. (“fuair mé tinn”)

Nuair a thuirling mé den bhus bhí mé ceart go leor.

 

Thárla sé sin dom uair amháin cheana nuair a bhí mé beag. (“nuair a raibh mé beag”).

 

Tuairsciú: Chuaigh / Ní dheachaigh

 

• Chuaigh mé go dtí ……..
• (an t-ospidéal, an séipéal, an t-ollmhargadh, an pictiúrlann)

 

• Chuaigh mé ar cuairt go dtí teach…….

(mo Mhamó, mo Dhaideo, mo Mhamaí, Mo Dhaidí)

 

Tuairisciú:

 

• Fuair cara mo Dhaidíse / Mhamaíse carr nua.
• Bhris cara mo Dhaidíse a chos.
• Bhuaigh cara mo Dhaidíse ticéad don chluiche peile.
• Bhuaigh cara mo Mhamaíse dhá chéad Euro sa chrannchur.
• Cheannaigh cara mo Dhaideósa teach beag sa Spáinn.

Cheannaigh cara mo chomharsan coileán / hamster (nua). Tá sé san ospidéal anois agus caithfidh mo chomharsa aire a thabhairt don choileán.

 

Tuairsciú: Chuaigh / Ní dheachaigh

 

• Chuaigh mé go dtí ……..
• (an t-ospidéal, an séipéal, an t-ollmhargadh, an pictiúrlann)

 

• Chuaigh mé ar cuairt go dtí teach…….

(mo Mhamó, mo Dhaideo, mo Mhamaí, Mo Dhaidí)

 

Tuairisc a thabhairt…

Ní thosódh an carr ar maidin.

t-inneall ar an mbád.

meaisín níocháin.

 

Tuairisc a thabhairt:

 

• Thit mé de mo rothar.
• Thit mé den bhalla/ den bhord/ den chathaoir.
• Thit an fear grinn den rópa.
• D’éirigh mé tinn ar an mbus. (“fuair mé tinn”)
• Nuair a thuirling mé den bhus bhí mé ceart go leor.

Thárla sé sin dom uair amháin cheana nuair a bhí mé beag. (“nuair a raibh mé beag”).

 

 

Tuairisc a thabhairt:

 

• Rinne mise an pátrún / suaitheantas / maisiúchán sin !
• Ní dhearna mise mo shuaitheantas fós!
• Is é Pól a rinne an ceann sin!
• Is í Clíodhna a rinne an pictiúr sin!
• Is iad páistí / daltaírang … a rinne na seamróga sin!
• Is iad daltaírang … a rinne na cinn sin!

Is iad na naíonáin a rinne na cinn thuas / thíos ansin!

 

• Bhí me ar mo laethanta saoire
• Chuaigh me go dtí an trá.
• Chuaigh me sa charr.
• Chuaigh me san traein.
• Chuaigh me san eitleán.

 

 

 

CEAD A THABHAIRT

 

• Cead a thabhairt

Tá cead agat breith ar an hamstar / ar an gcoinín.

Tá cead agat é a shlíochadh

 

• Cead a thabhairt

Tá cead agat teacht go dtí mo theachsa traáthnóna.

Tá cead agat breith ar an hamstar.

Tá cead agat breith ar an gcoinín.

Tá cead agat é a shlíocadh.

Cead a thabhairt

 

• Tá cead agat teacht go dtí mo theachsa traáthnóna inniu/amárach.
• Tá cead agat breith ar an hamstar.
• Tá cead agat breith ar an gcoinín.

Tá cead agat é a shlíocadh.

CEAD A LORG

 

• An bhfuil cead agam _______ a chur orm?

(mo bhróga troma, mo chóta, mo gheansaí, mo scaif)

 

• An bhfuil cead agam _______ a bhaint díom?

(mo bhróga tí, mo gheansaí, mo chóta)

 

Cead a lorg

 

• An bhfuil cead agam leabhar/rialóir/peann luaidhe a fháíl?
• An bhfuil cead agam é seo a ghearradh amach?
• An bhfuil cead agam é seo a ghreamú?
• An bhfuil cead agam é seo a chrochadh ar an mballa?

An bhfuil cead agam mo gheansaí/mo chóta/mo mhála a chur isteach sa rang?

 

CEAD A LORG

 

• An bhfuil cead agam mo gheansaí a bhaint díom ?

(mo bhróga, mo chóta, mo chlogad)

• An bhfuil cead agam mo gheansaí a chur orm ?
• An bhfuil cead agam an clog a thabhairt amach / isteach ?
• An bhfuil cead agam dul leí / leis ?

 

CEAD A LORG

 

• An bhfuil cead agam dul go dtí an leithreas.

 

• An bhfuil cead agam _____ a fháil?

(leabhar, deoch, páipéar, siosúr)

 

• An bhfuil cead agam _____ a fháil?

(mo chóta, mo gheansaí, mo bhróga troma, mo lón)

 

 

 

CEAD A LORG

 

· An bhfuil cead agam pictiúr _______ ?

(a dhathú, a tharraingt, a ghearradh amach.)

 

• An bhfuil cead agam scéal a _______ ?

(scríobh, léamh, insint, chumadh)

 

• An bhfuil cead againn _______ a imirt ?

(cluiche peile, cispheile, iománaíocht)

 

CEAD A LORG

 

• An bhfuil cead agam an clog a thabhairt isteach ?

 

• An bhfuil cead agam scéal a _______ ?

(scríobh, léamh, insint, chumadh)

 

• An bhfuil cead againn_______ a imirt ?

(cluiche peile, cispheile, iománaíocht)

 

• An bhfuil cead agam bréagéadaí a chaitheamh ar scoil uair éigin ?

 

• An bhfuil cead agam imirt sa chúirt chispheile ?

 

 

• Cead a lorg

An bhfuil cead agam glaoch a chur ar mo Mhamaí / mo Dhaidí le do thoil ?

An bhfuil cead agam péint, dath, taos (slaod) a chur ar seo ?

An bhfuil cead agam é seo a dhathú, a ghearradh, a ghreamú, a chrochadh ar an mballa ?

 

• Cead a lorg

An bhfuil cead agam __________ a fháil, a dhéanamh, a ghearradh, a ghreamú, a chrochadh.

An bhfuil cead agam ….mo gheansaí, mo chóta, mo mhála, a chur isteach sa rang.

 

• Cead a lorg

An bhfuil cead agam leabhar/rialóir/peann luaidhe a fháíl?

An bhfuil cead agam é seo a ghearradh amach?

An bhfuil cead agam é seo a ghreamú?

An bhfuil cead agam é seo a chrochadh ar an mballa?

 

An bhfuil cead agam mo gheansaí/mo chóta/mo mhála a chur isteach sa rang?

 

• Cead a lorg

An bhfuil cead agam glaoch a chur ar mo Mhamaí / mo Dhaidí le do thoil?

An bhfuil cead agam péint, dath, taos (slaod) a chur ar seo ?

an bhfuil cead agam é seo a dhathú, a ghearradh, a ghreamú, a chrochadh ar an

mballa?

 

• Cead a lorg:

 

An bhfuil cead againn cluichí a imirt muna bhfuilimid ag dul amach ag am lóin ?

An bhfuil cead againn suí le chéile muna mbímid ag caint ?

An bhfuil cead againn leadóg bhoird a imirt má bhíonn sé fós ag cur báisti ag am sosa ?

An bhfuil cead againn cúpla nóiméad eile a chaitheamh leis na ríomhairi ?

 

Dul i gcionn ar dhuine

• Cead a lorg:

 

An bhfuil cead againn cluichí a imirt muna bhfuilimid ag dul amach ag am lóin ?

An bhfuil cead againn aire a thabhairt do na naíonaín  i rith am lóin 

An bhfuil cead againn suí le chéile muna mbímid ag caint ?

An bhfuil cead againn leadóg bhoird a imirt má bhíonn sé fós ag cur báisti ag am sosa ?

An bhfuil cead againn cúpla nóiméad eile a chaitheamh leis na ríomhairi ?

An bhfuil cead againn  a bheith saor o obair bhaile ar an Luan má fhaighimid úll óir inniu?

 

Cead a lorg:

An bhfuil cead agam(sa) leabhar/criáin/liathróid/mata a fháil?

pictiúr/dathú/ ealaín a dhéanamh?

an fheithid/an seilide/speig-neanta a fheiceáil?

an bord/clár dubh/doirteal a ghlanadh?

clog a bhualadh?

seans a fháil (an cliuiche a imirt?)

 

Cead a lorg

 

• An bhfuil cead agam leabhar/rialóir/peann luaidhe a fháíl?
• An bhfuil cead agam é seo a ghearradh amach?
• An bhfuil cead agam é seo a ghreamú?
• An bhfuil cead agam é seo a chrochadh ar an mballa?

An bhfuil cead agam mo gheansaí/mo chóta/mo mhála a chur isteach sa rang?

 

 

Cead a lorg:

An bhfuil cead agam(sa) leabhar/criáin/liathróid/mata a fháil?

pictiúr/dathú/ ealaín a dhéanamh?

an fheithid/an seilide/speig-neanta a fheiceáil?

an bord/clár dubh/doirteal a ghlanadh?

clog a bhualadh?

seans a fháil (an cliuiche a imirt?)

 

 

Cead a lorg

 

• An bhfuil cead agam mo gheansaí / mo chóta / mo chlogad
  • a chur orm?
  • a bhaint díom?

 

• An bhfuil cead agam mo lón / mo cheapaire m’úll
• a ithe?
• a chríochnú ?

a fháil?

 

CEAD A LORG

 

• An bhfuil cead agam dul go dtí an leithreas.

 

• An bhfuil cead agam _______ a fháil ?

( leabhar, deoch, páipéar, siosúr )

 

• An bhfuil cead agam _______ a fháil ?

( mo chóta, mo gheansaí, mo bhróga troma, mo lón )

 

Cead a dhiúltú

Níl cead agat mo lón a bhlaiseadh !

Níl cead agat mo liathróid a thabhairt abhaile.

 

• Cead a dhiúltú

Níl cead agat baint le mo mhálasa / mo bhoscasa.

Níl cead agat baint le haon rud liomsa

 

• Cead a dhiúltú

Níl cead agat baint le mo lón.

Níl cead agat mo lón a bhlaiseadh.

Níl cead agat mo liathróid a thabhairt abhaile leat.

 

• Cead a dhiúltú

Níl cead agat baint le mo mhálasa / mo bhoscasa.

Nil cead agat baint le haon rud liomsa

 

 

• Cead a dhiultú:

Dúirt mé leat nach raibh cead agat baint le mo mhálasa.

Dúirt mé leat nach raibh cead agat baint le rud ar bith liomsa.

Dúirt mé leat gan cur isteach ar mo dheartháir.

Dúirt mé leat gan é sin a déanamh arís.

Dúirt mé leat gan é sin a dhéanamh go deo aris.

Dúirt mé leat eiri as a bheith ag spochadh asam.

 

Cead a dhiúltú

• Níl cead agat baint le mo lón.
• Níl cead agat mo lón a bhlaiseadh.

Níl cead agat mo liathróid a thabhairt abhaile leat.

 

Rud éigin a éileamh ar dhuine nó iarraidh ar dhuine rud éigin a dhéanamh.

Fág seo !

Fág an bealach !

Éirigh as !

An n-osclóidh tú an bosca, mála, flaigin, buidéal, clogad seo le do thoil. !

An scríobhfaidh tú d’uimhir teileafóin / do sheoladh anseo dom le do thoil.

 

 

Riachtanas a léiriú

 

Teastaíonn uaim ceist a chur ar Iníon Uí Choincheanainn. le do thoil.

 

Teastaíonn uaim glaoch a chur ar mo Mhamaí.

 

Teastaíonn uaim an leabhar seo a mhalartú ar cheann eile.

 

Teastaíonn uaim a bheith ar fhoireann Chaitlín / Phóil.

 

Teastaíonn uaim a bheith ag imirt i lár páirce

 

Caithfidh tú é a fhágáil oscailte / dúnta.

 

Caithfidh tú é a chríochnú anois / ag am lóin / sa bhaile.

 

Caithfidh tú é a thabhairt do do Mhamaí / do Dhaidí.

 

Caithfidh tú é a thabhairt ar ais amárach.

 

Caithfidh tú é a fhilleadh mar seo.

 

 

Rud éigin a éileamh ar dhuine nó iarraidh ar dhuine rud éigin a dhéanamh.

Fág seo!

Fág an bealach!

Éirigh as!

An n-osclóidh tú an bosca, mála, flaigín, buidéal, clogad seo le do

thoil!

An scríobhfaidh tú do d’uimhir teileafóin / do sheoladh anseo dom le do thoil.

 

 

Áiteamh ar dhuine

Tá sé an-éasca.  Bain trial as.

Níl sé ródheacair.  Bain trial as.

Déan iarracht amháin eile.

 

GEARÁIN

 

• Tá _______ do mo leanacht.

(Máire, Seán, Bairbre, Colm)

 

• Tá _______ do mo tharraingt

 

Tá _______ do mo thachtadh.

 

GEARÁIN

 

• Sheas – ar mo chois / mo mhála / mo leabhar
• Sheas – ar an gcathaoir / ar an mbord / ar an bplanda.
• Rug – orm agus d’fhaisc sé mo lámh.
• Tharraing – mo ghruaig / mo gheansaí / mo chathaoir
• Bhruigh – isteach romham ar an líne.

 

GEARÁIN

 

• Tá an buachaill / cailín sin do mo leanacht
• Tá na buachaillí / cailíní sin dár leanacht
• Bhí _____ ag cur isteach ar mo chluiche
• Tá páistí ag súgradh sna toir / sna sceacha.

Tá páistí i bhfolach sna toir.

 

GEARÁIN

 

• Tá A – ag iarraidh na liathróide a bhaint díom.

 

• Tá B – ag iarraidh an liathróide a choinneáil.

 

• Is liomsa an liathróid.  Níl cead agat í a choinne’ail.

 

Bhain A – truisle asam.

 

GEARÁIN

 

• Sheas – ar mo chois / mo mhála / mo leabhar
• Sheas – ar an gcathaoir / ar an mbord / ar an bplanda.
• Rug – orm agus d’fhaisc sé mo lámh.
• Tharraing – mo ghruaig / mo gheansaí / mo chathaoir

Bhruigh – isteach romham ar an líne.

 

GEARÁIN

 

• Bhuail / Ghortaigh / Tharraing / Bhruigh _______ mé.

 

• Thug _______ cic dom.

 

• D’fháisc Antaine / Anna mo lámh.

 

• Tá Antaine / Anna do mo scríobadh.

 

• Tá Antaine / Anna do mo chrá.

 

Tá _______ do mo tharraingt

 

GEARÁN

 

• Thug _____ cic dom.
• Tá _____ ag troid liomsa / linne.
• Ghortaidh / Bhuail / Tharraing

Chuir sé amach a theanga liom.  /  Chuir sí amach a teanga liom.

 

GEARÁIN

 

• Tá mise chun insint ort.
• Éirigh as nó inseoidh mé ort.
• Chuir tú amach do theanga liom.
• Chuir sé amach a theanga liom.
• Chuir sí amach a teanga liom

 

Tá Máirtín ag cur straince ar féin liom.

 

GEARÁIN

 

• Chuir Seán amach a theanga liom.
• Chuir Síle amach a teanga liom.
• Chaith Mathún seile liom.
• Chaith Mathún seile ar an talamh.

Tá mise chun insint ort.

 

GEARÁIN

 

• Tá mo bhróg do mo ghortú.

 

• Tá Cáit / Cathal do mo ghortú.

 

• Tá Cáit / Cathal do mo bhualadh.

 

Tá na buachaillí / cailíní sin ag spochadh asam / asainn

 

Gearáin

 

• Tá mise chun insint ort.
• Éirigh as nó inseoidh mé ort.
• Chuir tú amach do theanga liom.
• Chuir sé amach a theanga liom.
• Chuir sí amach a teanga liom.

Ta Máirtín ag cur straince ar féin liom.

 

Gearán agus gabháil leithscéil

 

A: D’fhág tú ceapaire/crústa/brus aráin ar mo bhordsa.

B: Ó gabh mo leithscéal. Caithfidh mé é a chur sa bhosca bruscair.

 

A: Leag tú an t-úll as mo láimh

B: Ó gabh mo leithscéal ní dhearna mé in aon turas é.

 

A: Leag tú na criáin.

B: Ó gabh mo leithsceal is timpiste a bhí ann.

 

A: Tá deoch ag sileadh as do bhuidéal/do fhlaigín/do ghabhdán.

B: Ó tá go deimhin. Caithfidh mé é a chur sa doirteal.

 

A: Tá do shrón / do ghlúin ag cur fola.

B: Ó caithfidh mé ciarsúr a fháil.

 

 

Gearáin a dhéanamh

 

Bhain …… truisle asam

 

Dúirt sé/sí nach ndearna sí in aon turas é  ach tá a fhios agam go ndearna.

 

Bhain Córa truisle as Tomás.

Chonaic mé í á dhéanamh. (“ag déanamh é”)

 

Gearáin agus Éagaoin

 

Bhí A- ag magadh / fonóid / scigireacht fúm.

 

Dúirt mé leis / léi éirí as ach lean sé air / lean sí uirthi.

 

Dúirt mé leis / léi go raibh mé tinn / tuirseach / mí-shásta.

 

Dúirt mé leis / léi go raibh sé do mo ghortú / do mo chrá / do mo tharraingt.

 

Dúirt mé leis / léi go raibh mé chun insint uirthi.

 

Gearáin a dhéanamh

 

Bhain …… truisle asam

 

Dúirt sé/sí nach ndearna sí in aon turas é  ach tá a fhios agam go ndearna.

 

Bhain Córa truisle as Tomás.

Chonaic mé í á dhéanamh. (“ag déanamh é”)

 

 

 

Gearáin a dhéanamh

 

Bhain …… truisle asam

 

Dúirt sé/sí nach ndearna sí in aon turas é  ach tá a fhios agam go ndearna.

 

Bhain Córa truisle as Tomás.

Chonaic mé í á dhéanamh. (“ag déanamh é”)

 

 

Gearán a dhéanamh

 

• Tá …… do mo leanacht
• Tá …… do mo tharraingt
• Tá .……do mo ghortú

Tá …….do mo thachtadh

 

 

Gearáin:

 

Dúirt Alan nach maith leis mé.

Dúirt Beití nach maith léi mé.

Dúirt C nach raibh sé/sí mór liom.

Dúirt E nach raibh sé/sí ag iarraidh imirt liom.

 

Tá Ciarán/Bríd do mo leanacht agus ní theastaíonn sé sin uaim!

Tá na páistí sin dár leanacht agus ní theastaíonn sé sin uainn!

 

Gearán agus gabháil leithscéil

 

A: D’fhág tú ceapaire/crústa/brus aráin ar mo bhordsa.

B: Ó gabh mo leithscéal. Caithfidh mé é a chur sa bhosca bruscair.

 

A: Leag tú an t-úll as mo láimh

B: Ó gabh mo leithscéal ní dhearna mé in aon turas é.

 

A: Leag tú na criáin.

B: Ó gabh mo leithsceal is timpiste a bhí ann.

 

A: Tá deoch ag sileadh as do bhuidéal/do fhlaigín/do ghabhdán.

B: Ó tá go deimhin. Caithfidh mé é a chur sa doirteal.

 

A: Tá do shrón / do ghlúin ag cur fola.

B: Ó caithfidh mé ciarsúr a fháil.

 

 

Gearán a dhéanamh

 

• Tá …… do mo leanacht
• Tá …… do mo tharraingt
• Tá .……do mo ghortú
• Tá …….do mo thachtadh

 

GEARÁIN

 

• Bhí E… ag iarraidh breith orm.
• Bhí sé ag iarraidh mé a chiceáil.
• Chuir Seán amach a theanga liom.
• Chuir Síle amach a teanga liom.
• Chaith Mathún seile liom.

Gearáin a dhéanamh

 

• Bhain …… truisle asam
• Dúirt sé/sí nach ndearna sí in aon turas é  ach tá a fhios agam go ndearna.
• Bhain Córa truisle as Tomás.
• Chonaic mé í á dhéanamh. (“ag déanamh é”)

 

Soiléiriú a lorg i gcomhrá

 

Soiléiriú a lorg

 

An ndúirt an múinteoir nach raibh aon obair bhaile againn?

An ndúirt an múinteoir nach raibh aon chluiche peile ann inniu?

An ndúirt Proinsias nach raibh aon liathróid aige?

An ndúirt an dochtúir leat  nach raibh cead agat dul ar scoil?

An ndúirt do Dhaidí leat nach raibh cead agat imirt ar an ríomhaire ?

Soiléiriú a lorg / Easpa cumais a léiriú

 

• Ní féidir liom é seo a dhéanamh / a thuiscint / a oscailt / a dhúnadh / a fháisceadh.
• Ní thuigim an cheist seo.
• Ní thuigim thú.
• Ní thuigim céard atá tú ag rá / Ní thuigim céard atá á rá agat.
• Níl a fhios agam céard atá tú ag rá.

 

 

Soiléiriú a lorg i gcomhrá

 

• Easpa cumais a leiriú

Ní féidir liom é seo a dhéanamh / a thuiscint / a oscailt / a dhúnadh / a fháisceadh.

Ní thuigim an cheist seo

Ní thuigim thú

Ní thuigim céar atá tú ag rá. / Ní thuigim céard atá á rá agat.

 

Níl a fhios agam céard a dheanfaidh mé.

Níl a fhios agam cá gcónaíonn tú.

Níl a fhios agam cá gcuirfidh mé na boscaí seo.

 

 

 

Soiléiriú a lorg / Easpa cumais a léiriú

 

• Ní féidir liom é seo a dhéanamh / a thuiscint / a oscailt / a dhúnadh / a fháisceadh.
• Ní thuigim an cheist seo.
• Ní thuigim thú.
• Ní thuigim céard atá tú ag rá / Ní thuigim céard atá á rá agat.
• Níl a fhios agam céard atá tú ag rá.

 

Soiléiriú a lorg

 

An ndúirt an múinteoir nach raibh aon obair bhaile againn?

An ndúirt an múinteoir nach raibh aon chluiche peile ann inniu?

An ndúirt Proinsias nach raibh aon liathróid aige?

An ndúirt an dochtúir leat  nach raibh cead agat dul ar scoil?

An ndúirt do Dhaidí leat nach raibh cead agat imirt ar an ríomhaire ?

 

Soiléiriú a lorg:

• An gcaithfidh mé mo phictiúr/mo scéal a chríochnú anois/ar dtús?
• An gcaithfidh mé mo chóta a chur orm?
• An gcaithfimid ár gcótaí a chur orainn?
• An gcaithfidh mé mo bhróga ‘athrú?
• An gcaithfimid ár mbróga ‘athrú?
• An gcaithfidh mé mo chóta a chur orm?
• An gcaithfimid ár gcótaí a chur orainn?
• An gcaithfimid fanacht istigh ag am lóin?
• An gcaithfimid dul go dtí an halla?

 

 

 

 

 

Seilbh a chur in iúl.

 

Cóipleabhar Choilm / Sheáin / Chaitríona / Bhairbre / Ronáin.

 

Teach / gairdín / carr / cara / cat / madra / mo Mhamó.

 

 

LEITHSCÉAL

 

LEITHSCÉALTA

 

• Tá aiféal / brón orm.
• Ní dhearna mé in aon turas é
• Is timpiste a bhí ann.
• Chaill mé / Chailleamar an bus.
• Níor dhuisigh mé in am ar maidin.

 

 

Gearán agus gabháil leithscéil

 

A: D’fhág tú ceapaire/crústa/brus aráin ar mo bhordsa.

B: Ó gabh mo leithscéal. Caithfidh mé é a chur sa bhosca bruscair.

 

A: Leag tú an t-úll as mo láimh

B: Ó gabh mo leithscéal ní dhearna mé in aon turas é.

 

A: Leag tú na criáin.

B: Ó gabh mo leithsceal is timpiste a bhí ann.

 

A: Tá deoch ag sileadh as do bhuidéal/do fhlaigín/do ghabhdán.

B: Ó tá go deimhin. Caithfidh mé é a chur sa doirteal.

 

A: Tá do shrón / do ghlúin ag cur fola.

B: Ó caithfidh mé ciarsúr a fháil.

 

 

STÁDAS Á FHOGAIRT

 

Stádas a fhógairt

Mise an cúl báire.

Mise an captaen.

Mise atá i gceannas .

Tusa?

Cé dúirt gur tusa an captaen? / Cé dúirt gur tusa atá i gceannas?

 

CEISTEANNA:

 

CEISTEANNA

 

• An ndúirt tusa go raibh / nach raibh cead agamsa imirt ?
• An ndúirt tusa nach raibh tú ag iarraidh imirt liom ?
• An ndúirt tusa go raibh tú chun insint orm ?
• An bhfuil leathlá againn inniu ?
• An bhfuilimid ag fáil obair bhaile ?
• An bhfuilimid chun peil a imirt ?

An bhfuilimid chun “leanacht” a imirt ?

 

CEISTEANNA

 

• Cén t-ainm atá ort ?
• Cén sloinne atá ort ?
• Cén aois tú ?
• Cén seoladh atá agat ?
• Cén uimhir telefóin atá agat ?
• Cén uair a bheidh do lá breithe ann !
• Cén aois a bheidh tú ?

 

Cén t-ainm atá ar do Dhaidí / do Mhamaí ?

 

Ceisteanna a chur faoi na ceachtanna

 

An gcaithfidh mé é go léir a dhéanamh?

An gcaithfidh mé na ceisteanna a scríobh?

An gcaithfidh mé líne a fhágaint idir gach ceist?

An gcaithfidh mé gach sum/ceist a dhéanamh?

An bhfuil cead agam an t-áireamhán a úsáid?

leabhar táblaí a úsáid.

scriosán a úsáid?

cárta oibre eile a fháil?

 

 

Ceisteanna a chur faoi na ceachtanna

 

An gcaithfidh mé é go léir a dhéanamh?

An gcaithfidh mé na ceisteanna a scríobh?

An gcaithfidh mé líne a fhágaint idir gach ceist?

An gcaithfidh mé gach sum/ceist a dhéanamh?

An bhfuil cead agam an t-áireamhán a úsáid?

leabhar táblaí a úsáid.

scriosán a úsáid?

cárta oibre eile a fháil?

 

Ceisteanna a chur:

 

• An bhfuair cara do Mhamaí/Dhaidí an cat/madra/bronntanas duit fós?
• An bhfuair tú bearradh gruaige?
• Ar bhearr tú do ghruaig?
• Cé ‘bhearr do ghruaig duit?
• Cé mhéad a chosnaíonn / chosnaigh sé do ghruaig a fháil bearrtha?

 

• Cén fáth a bhfuil tú ag caoineadh?
• Cén fáth a bhfuil tú crosta?
• An bhfuil tú crosta liom / liomsa?
• Céard a rinne mé?
• Cén fáth nach bhfuil tú / sibh ag caint liom?

imirt liom?

Cén fáth nach bhfuil sibh ag ligint domsa imirt libh?

 

Ceist a chur:

• Cén t-ainm atá ort? (“Cén ainm atá tú?”)
• Cad is ainm duit?.
• Cén rang ina bhfuil tú? (“Cén rang atá tú?”)
• Cén aois tú?
• Cén aois é do dheartháir/ do dheirfiúr?

Cén rang ina bhfuil sé/sí?

 

Ceisteanna agus freagraí

 

• Cé leis an mála / cóta / caipín / leabhar….seo?
• Is liomsa é/ Ní liomsa é.
• Cé leis na bróga / cartaí / bréagáin …..seo.

Is liomsa iad. / Ní liomsa iad.

 

Ceisteanna a bhaineann le súgradh sa chlós:

 

• Cén cluiche a imreoimid?
• Cén cluiche atá á imirt agaibhse?
• An bhfuil cead agam imirt libh(se)?
• Ar mhaith leat imirt linn / linne?
• Ar mhaith leat a bheith sa chluiche linn?
• Cé a bheidh sa tóir orainn?

Cá bhfuil an tearmann/ an phluais? *the den*

 

Ceisteanna a chur:

 

Cé hé / hí?

 

• Cé hé an buachaill / an fear sin?
• Cé hí an cailín / an bhean sin?
• Céárd/cad a dúirt sé/sí?

 

Céard/Cad 

 

• Céárd/cad a dúirt sé/sí liom? (“le mise”!)
• Céárd a dúirt sé liom a dhéanamh / a fháil?
• Céard a dúirt sí leat a scríobh?
• Céard a dúirt sé leat a rá le do mhúinteoir?

 

Conas/Cén… ?

• Conas a imríonn tú an cluiche?

Cén chaoi a n-imríonn tú an cluiche?

• Conas a dhéanann tú an sum seo?
• Cén chaoi a ndéananntú….?

 

• Cén fáth a ndearna tú é sin?
• Cén fáth ar leag tú an caisleán?
• Cén t-ainm atá ar an múinteoir/máistir?
• Cén sloinne atá ar an máistir?
• Cén seoladh atá ag an scoil?

 

 

TOMHAIS:

 

TOMHAIS

 

• Tomhais céard atá agam do mo lón.

 

• Tomhais céard atá agam i mo lámh.

 

• Tomhais céard atá uaim don Nollag.

 

• Tomhais céard atá mise chun a fháil don Nollaig.

 

• Tomhais céard atá agam do mo Mhamaí / mo Dhaidí don Nollaig.

 

Tomhais céard atá déanta agam do mo Mhamaí / mo Dhaidí.

 

TOMHAIS

 

• Tomhais céard atá agam do mo lón.
• Tomhais cé mhéad lá eile go dtí mo bhreithlá.
• Tomhais céard a gheobhaidh mé do mo bhreithlá.
• Tomhais céard a dhéanfaidh mé do mo Mhamaí dá breithlá.
• Tomhais céard a dhéanfaidh mé do mo Dhaidí dá bhreithlá.
• Tomhais céard a cheannóidh mé ………………..

Tomhais céard a dhéanfaidh mé nuair a rachaidh mé abhaile.

 

 

TOMHAIS

 

• Tomhais cá bhfuil mé ag dul _______.

(tráthnóna, amárach, arú amárach)

 

• Tomhais cá raibh mé _____.

(inné, aréir, arú aréir)

 

• Tomhais cá ndeachaigh mé don deireadh seachtaine

 

Tomhais cá ndeachaigh mé do mo laethanta saoire.

 

TOMHAIS

 

• Tomhais céard atá agam do mo lón.

 

• Tomhais céard atá agam i mo lámh.

 

• Tomhais céard atá uaim don Nollag.

 

• Tomhais céard atá mise chun a fháil don Nollaig.

 

• Tomhais céard atá agam do mo Mhamaí / mo Dhaidí don Nollaig.

 

Tomhais céard atá déanta agam do mo Mhamaí / mo Dhaidí.

 

Tomhais

 

• Tomhais cá bhfuil mé ag dul     (tráthnóna, amárach, arú amárach).
• Tomhais cá raibh mé (inné, aréír, arú aréir).
• Tomhais cá ndeachaigh mé don deireadh seachtaine.

Tomhais cá ndeachaigh mé do mo laethanta saoire.

 

 

Tomhais!

Tomhais céard atá agam don lón/do mo lón.

Tomhais céard atá agam i mo lámh.

Tomhais céard atá uaim don Nollaig.

Tomhais céard a gheobhaidh mé do mo Mhamaí/Dhaidí/don Nollaig.

Tomhais céard atá mé chun fháil don Nollaig.

 

AG MALARTÚ

 

AG MALARTÚ

 

• An ndéanfaidh tú malartú liom ?
• An ndéanfaidh tú cártaí a mhalartú liom ?
• Tabharfaidh mé an cárta seo duit ar an gcárta sin.
• Tabharfaidh mé dhá chárta duit ar an gcárta lonnrach.

Tabharfaidh mé na trí chárta seo duit ar an gcárta lonnrach.

 

Ag Malartú lena chéile.

 

• An ndéanfaidh tú cártaí a mhalartú liom?
• An ndéanfaidh tú malartú liom?
• Tabharfaidh mé an cárta seo duit ar an gcárta sin.
• Tabharfaidh mé dhá chárta duit ar an gcárta sin.

Má thugann tusa an cárta sin dom tabharfaidh mise an dá cheann seo duitse.

 

 

 

SEILBH

 

• Is liomsa an peannluaidhe sin.
• Tá fhios agam gur liom é.
• Tá fhios agam gur liom é marbhí scriosán dearg ar a bharr.
• Ceapain gur liom é ach níl mé cinnte / dearfa,  cinnte dearfa.

Ceapaim gur le Cathal / Máire é.

 

• Seilbh a chur in iúl.

 

Cóipleabhar Choilm / Sheáin / Chaitríona / Bhairbre / Ronáin.

 

Teach / gairdín / carr / cara / cat / madra / mo Mhamó.

 

Seilbh a chur in iúl:

Is le                   an cóipleabhar seo.

(Seán , Caitríona, Bairbre, Rónán) – Cóipleabhar Choilm, Sheáin, Bhairbre, Ronáin….

Tá teach mo Mhamó in aice le mo theachsa.

Fuair madra/cat mo mhamó bás.

Bhuaigh cara mo Mhamó an lotto.

 

 

SEILBH

 

• Is liomsa an peannluaidhe sin.
• Tá fhios agam gur liom é.
• Tá fhios agam gur liom é marbhí scriosán dearg ar a bharr.
• Ceapain gur liom é ach níl mé cinnte / dearfa,  cinnte dearfa.

Ceapaim gur le Cathal / Máire é.

 

Seilbh a chur in iúl

 

• Seo é mo gheansaísa /  mo chótasa / mo bhoscasa / mo mhálasa.
• Is liomsa an geansaí / cóta / mála / pictiúr seo.
• Is leatsa an cóta seo a Sheáin.
• Ní liom. Ní liomsa é.
• Níl a fhios agam cé leis é.
• Tá cóta cosúil leis sin agamsa. Tá mo chótasa cosúil leis sin.
• Tá cóta díreach cosúil leis sin agamsa.

 

 

CAIDREAMH SÓISIALTA 

 

Caidreamh Sosialta a dhéanamh

 

• Beannú do dhuine

Dia duit !

Cen chaoi an bhfuil tú?  Conas atá tú ?

 

 

• Glaoch ar dhuine

A Mháire !, A Choilm!, A Shéain !

 

• Cur in aithne

Seo é mo dhearthair Sean

Seo í mo dheirfiúr Cáitlín

Seo é mo chara Pól.

 

Caidreamh Sosialta a dhéanamh

 

• Freagairt do bheannú

Dia is Muire duit.

Tá mé go maith go raibh maith agat,

Tá mé go maith slán a bhéas tú.

 

 

• Glaoch ar dhuine ar an bhfón

Dia duit ! An tusa Síle / Seán ?

Ba mhaith liom / Is mian liom labhairt le _____ le do thoil.

 

 

• Comhghairdeas a dhéanamh.

Comhghairdeas !

D’imir tú / sibh go hiontach.

D’éirigh go hiontach leat / libh.

D’éirigh thar cionn / thar barr libh.

 

Caidreamh Sóisialta a dhéanamh

 

• Beannú do dhuine

Dia duit!

Cén chaoi a bhfuil tú? Conas atá tú?

 

• Glaoch ar dhuine

A Mháire!, A Choilm!, A Sheáin!

 

• Cur in aithne

Mise Caoimhe. Seo é mo dheartháir Seán.

Mise Piaras. Seo í mo dheirfiúr Sorcha.

 

• Ag cinntiú aitheantais.

An tusa múinteoir rang a trí?

An tusa Bean Mhic Eoin?

 

An tusa múinteoir rang a dó?

An tusa an Máistir Ó Beaglaoich?

 

Caidreamh Soisialta a dhéanamh:

 

• Freagairt do bheanú

Dia is Muire duit

Tá mé go maith go raibh maith agat,

Tá mé go maith slán a bheas tú.

 

• Glaoch ar dhuine ar an bhfón 

Dia dhuit! An tusa Sile / Seán?

An tusa Mamaí Choilm?

Ba mhaith liom / Is mian liom labhairt le……le do thoil.

 

 

• Comhghairdeachas a dhéanamh

Comhghairdeachas!

D’imir tú / sibh go hiontach.

D’éirigh go hiontach leat / libh.

D’éirigh thar cionn /thar barr libh.

 

Caidreamh Sóisialta a dhéanamh:

• Ag cur aithne ar a chéile

 

Is mise Liam.

Cé hé tusa?

Is mise dearthair/deirfiúr Mhairtín.

Is mise cara Dheirdre.

Seo i mo dheirfiúr Sinéad.

Seo e mo dheartháir Eoin.

An deartháir  le Caoimhe tú?

An é Seán is ainm duit ?

An deirfiúr le Colm tú?

An é Maire is ainm duit ?

 

 

Caidreamh Sóisialta a dhéanamh

 

• Beannú do dhuine

Dia duit!

Cén chaoi a bhfuil tú? Conas atá tú?

 

• Glaoch ar dhuine

A Mháire!, A Choilm!, A Sheáin!

 

• Cur in aithne

Mise Caoimhe. Seo é mo dheartháir Seán.

Mise Piaras. Seo í mo dheirfiúr Sorcha.

 

• Ag cinntiú aitheantais.

An tusa múinteoir rang a trí?

An tusa Bean Mhic Eoin?

 

An tusa múinteoir rang a dó?

An tusa an Máistir Ó Beaglaoich?

 

 

DUL I GCIONN AR DHUINE

 

Dul i gcion ar dhuine

Ní theastaíonn uaim mo chóta a chuir orm mar beidh mé ró-the.

Ní theastaíon uaim mo chota a bhaint díom mar beidh mé ag dul abhaile anois.

Ní theastaíonn uaim mo cheapairí a ithe mar ní maith liom (subh, cáis, feoil, líomhás, bananaí).

 

Dul i gcion ar dhuine

 

• Cead a lorg

An bhfuil cead agam glaoch a chur ar mo Mhamaí / mo Dhaidí le do thoil ?

An bhfuil cead agam péint, dath, taos (slaod) a chur ar seo ?

An bhfuil cead agam é seo a dhathú, a ghearradh, a ghreamú, a chrochadh ar an mballa ?

 

• Cead a dhiúltú

Níl cead agat baint le mo mhálasa / mo bhoscasa.

Níl cead agat baint le haon rud liomsa

 

• Rud éigin a éileamh ar dhuine nó iarraidh ar dhuine rud éigin a dhéanamh.

Fág seo !

Fág an bealach !

Éirigh as !

An n-osclóidh tú an bosca, mála, flaigin, buidéal, clogad seo le do thoil. !

An scríobhfaidh tú d’uimhir teileafóin / do sheoladh anseo dom le do thoil.

 

• Áiteamh ar dhuine

Tá sé an-éasca.  Bain trial as.

Níl sé ródheacair.  Bain trial as.

Déan iarracht amháin eile.

 

Dul i gcion ar dhuine

 

• Cead a lorg

An bhfuil cead agam __________ a fháil, a dhéanamh, a ghearradh, a ghreamú, a chrochadh.

An bhfuil cead agam ….mo gheansaí, mo chóta, mo mhála, a chur isteach sa rang.

 

• Cead a thabhairt

Tá cead agat breith ar an hamstar / ar an gcoinín.

Tá cead agat é a shlíochadh

 

• Cead a dhiúltú

Níl cead agat mo lón a bhlaiseadh !

Níl cead agat mo liathróid a thabhairt abhaile.

 

DEA SCEAL A THABHAIRT:

 

Deá-scéal a thabhairt:

Inniu mo bhreithlá / lá breithe.

Inniu breithlá mo Dhaidí/ mo Mhamaí/ mo dheartháir/ mo dheirfiúr.

Cothrom an lae inniu a phós mo thuismitheoirí.

 

Deá-scéal a thabhairt:

Is gearr go mbeidh                 ann .

(an Nollaig, mo lá breithe, lá breithe mo Dhaidí/mo Mhamaí, laethanta saoire na Nollag.)

Beidh             ann i gceann cúpla lá.                         

(an Nollaig, mo lá breithe, lá breithe mo Dhaidí/mo Mhamaí, laethanta saoire na Nollag.)

 

 

UAILLMHIANTA A LÉIRIÚ:

 

Uaillmhianta a léiriú

 

Nuair a bheidh mé mór beidh  mé i mo shiúinéar, i mo ghruagaire, i mo thiománaí bus/traenach, tacsaí.

 

Ba mhaith liom a bheith/níor mhaith liom a bheith…

(i mo pheileadóir/i mo dhochtúir/i mo fhiaclóir).

 

• Uaillmhianta a léiriú 

 

Ba mhaith liomsa a bheith i mo pheileadóir mór le rá.

Ba mhaith liomsa a bheith i mo aisteoir.

Ba mhaith liomsa a bheith i mo gharda/amhránaí/fhiaclóir/leictreoir…

B’fhearr liomsa a bheith i mo fheirmeoir/scríbhneoir.

Níor mhaith liom a bheith i mo …….. mar ……..

 

Uaillmhianta a léiriú

 

Nuair a bheidh mé mór beidh  mé i mo shiúinéar, i mo ghruagaire, i mo thiománaí bus/traenach, tacsaí.

 

Ba mhaith liom a bheith/níor mhaith liom a bheith…

(i mo pheileadóir/i mo dhochtúir/i mo fhiaclóir).

 

Uaillmhianta a léiriú

 

• Nuair a bheidh mé mór beidh  mé i mo shiúinéar, i mo dhochtúir, i mo thiománaí bus/traenach, tacsaí, i mo mhúinteoir/innealtóir.

 

• Ba mhaith liom a bheith/níor mhaith liom a bheith…

(i mo pheileadóir/i mo dhochtúir/i mo fhiaclóir).

B’fhearr liom a bheith i mo…

 

 

CABHAIR/DEA-THOIL A LORG:

 

 

Cabhair/Dea-thoil a lorg

 

An bhfanfaidh tú liom más é do thoil é

 

An dtabharfaidh tú lámh chúnta dom más é do thoil é.

 

An dtabharfaidh tú cead dúinn cispheil a imirt ar ball más é do thoil é.

 

An mbéarfaidh tú ar mo mhála dom ar feadh nóiméid le do thoil.-

(caithfidh mé mo chóta a dhúnadh).

 

 

 

Ordaithe

 

Fág seo!

 

Fág seo go beo!

 

Éirigh as an tseafóid sin!

 

Caith uait an chloch/an maide/an tslat sin!

 

Bailigh leat/gread leat/imigh uaim!

 

Scaoil liom/scaoil leis/scaoil léi!

 

 

 

DEA RÚIN

 

 

Dea-rúin

 

Mo Phaidreacha-  Tá mé chun iad a rá gach maidin agus oíche.

 

 

   M’obair bhaile-    Tá mé chun í a dhéanamh roimh am dinnéir / am té.

 

 

   Mo sheomra leapa– Tá mé chun é a choinneáil  glan néata.

 

 

   Mo chuid éadaí / leabhar / bréagán- Tá mé chun aire a thabhairt dóibh

 

 

Rudaí Eile:

 

 

a dhéanamh a mhaisiú a ghlanadh a chur ar ais

 

a dheisiú  a dhathú a cheannach a fhágáil ar oscailt

 

 

 

 

AIMSIR:

 

 

 

An Aimsir Fhliuch

 

• Drochaimsir !

Ta sé ina dhortadh báistí …..

Ta sé ag stealladh báistí….

Ta sé ina dhíle báistí…..

Ta sé ag cur na sceanna greasaí….

Níor thug mé liom mo chóta báistí.

Beidh mé báite go craiceann.

Beidh mé fliuch báite.

 

 

 

Dearcadh a lorg:

 

An cuimhneach leat Seachtain na Gaeilge na bliana seo caite?

An cuimhneach leat gur chanamar le chéile sa halla?

An cuimhneach leat go raibh muid ag damhsa le rang eile?

An cuimhneach leat an seinm ar na bodhráin?

-Nach raibh sé go hiontach!

 

Dearcadh a chur in iúl

 

Is breá liom an samhradh/an fharraige

 

Is breá liom a bheith ag léamh/ag seinm ceoil/ag rothaíocht/ag snámh/ag siúl

 

Taitníonn iománaíocht liom ach is fearr liom peil.

 

Taithníonn an t-earrach liom ach is fearr liom an samhradh.

 

Is fearr liom an samhradh mar…

 

Is fuath liomsa an geimhreadh mar…

 

Mianta a léiriú

 

Ar mhaith leat cluiche a imirt?

Ar mhaith leat ‘Cén t-am é a mhac tíre’ a imirt?

Ar mhaith leatsa a bheith mar an mac tíre?

Ar mhaith leat cispheil / leadóg bhoird / cluiche ludó a imirt?

 

Ba mhaith liom cluiche lenachta a imirt.

Ba mhaith liom fichill a imirt.

 

Tuairim a lorg:

 

Céard a cheapann tú den phictiúr seo?

Céard a cheapann tú den leabhar seo?

Céard a cheap tú den scannán Shrek / Harry Potter / Monsters inc.?

 

Foláireamh a thabhairt.

 

Stop ag spochadh asam nó inseoidh mé ort.

Stop ag spochadh asainn nó inseoimid ort.

Éirigh as

Éirigí  as

Inseoidh mé don mhúinteoir ort / oraibh.

Is tromaíocht é sin.

Bíodh a fhios agat gur tromaíocht í sin.

Tá an grúpa sin ag tromaíocht orm / orainn.

Bhain Córa truisle asam.

Bhain Córa geit asam.

Chuir sise amach a teanga liom.

 

 

A rá go bhfuil/nach bhfuil rud éigin ar eolas agat

 

Tá a fhios agam (“is is agam”)

 

Níl a fhios agam cá bhfuil mo bhosca lóin.

 

Tá a fhios agamsa cá bhfuil do bhosca lóin

(do mhala, do chóta, do phictiúr, do theach)

 

Níl a fhios agam cár fhág mé…

mo phas bus, mo bhróga tí, mo chárta.

 

Níl a fhios agam cár chuir mé

mo chóipleabhar, m’áireamhán, mo pheann luaidhe

 

Tá a fhios agam cár chuir tú

do chóipleabhar….

 

Ní raibh a fhios agam

cá raibh an leabharlann, an phictiúrlann, an amharclann, an bhialann.

 

Cleachtaithe breise:

Daidí / Mamaí / Aintín / Uncail mo charasa.

 

Ag tnúth le h-ócáid:

Is fada liom go mbeidh mo bhreithlá ann

mbeidh na laethanta saoire ann.

mbeidh sé in am lóin.

mbeidh Oíche Shamhna ann.

 

Beidh Oíche Shamhna ann i gceann …

Beidh mo bhreithlá ann i gceann …

 

Is gearr go mbeidh Oíche Shamhna ann.

mo bhreithlá ann.

sé in am dul abhaile.

sé in am dul a chodladh.

an cluiche ag tosú.

 

Ábaltacht a chur in iúl

• Tá mé in ann (ábalta) é seo a chaitheamh san aer.
• (“Tá mé ábalta caith é seo suas”.)
• Titeann sé anuas (“Thiteann sé anuas”)
• Tá mé féin in ann m’iallacha a cheangal.
• Tá mé féin in ann m’ainm a scríobh.
• Tá mé féin in ann mo chóta a chur orm.

Tá mé féin in ann é a dhéanamh. (“Tá mé féin in ann déanamh é”)

 

Meabhrú dá chéile

• Caithfidh mé meabhrú do mo Mhamaí / Dhaidí go bhfuil leathlá againn amárach. *Caithfidh mé cur i gcuimhne do….*
• Caithfidh mé meabhrú do mo……… go mbedh cluiche (peile) againn i ndiaidh na scoile amárach. *Caithfidh mé cur i gcuimhne do…*
• Caithfidh mé meabhrú do Chaitríona go bhfuil lá gan éide scoile ar an Déardaoin.

Caithfidh mé meabhrú do……….. go bhfuil an t-airgead don turas scoile le tabhairt isteach ar an Aoine.

 

Nós imeachta a dhearbhú nó a meabhrú da chéile

 

• Caithfidh tú do chóta a chur ort sula dtéann tú amach.
• Caithfidh tú do bhróga tí a chur ort sula dtéann tú ag damhsa.
• Caithfidh tú do chlogad a chur ort sula n’imríonn tú iománaíocht.

Caithfidh tú d’áit a ghlanadh sula dtéann tú abhaile.

 

Cabhair a thairiscint:

• An gcabhróidh mé leat an seomra/na boird a ghlanadh?
  • na scuaba péinte a ní.?
  • do bhróga/do chóta/do bhosca a dhúnadh?
• An lasfaidh/múchfaidh mé na soilse?
• An ndúnfaidh/osclóidh mé an doras?
• An gcuirfidh mé uisce ar na plandaí?
• An nglanfaidh mé an clár dubh/glantóir?

An mbaileoidh mé na criáin/na pinn luaidhe/na leabhair?

 

Aird a tharraingt:

 

• Féach ormsa (X “ar mise” X)
• Féach céard atá mé in ann a dhéanamh!
• Tá mé ag féachaint ort!

 

• Féach orainne!
• Tá mé ag féachaint oraibh!

 

• Féach ar mo gheansaíse / mo chótasa / mo bhoscasa / mo mhálasa /

mo phictiúrsa

• Féach céard atá agamsa!
• Féach céard a fuair mé do mo lón / mo lá breithe!
• Féach céard a fuair mé ó mo Dhaidí / mo Mhamaí !

 

• Féach céard a rinne mé! (X “a dhearna mé” X)
• Féach céard a rinne tú le mo liathróidse!
• Féach céard atá greamaithe de mo bhróg / mo mhála!

 

• Nach bhfuil an spéir / gairdín go hálainn!

Nach bhfuil na pictiúir go hálainn!

 

Duine/Daoine a ghríosadh –eg. Ag imirt chluiche

 

• Maith thú!
• Coinnigh ort! / Coinnigí oraibh!
• Lean leis!
• Bog isteach air/uirthi!
• Teann isteach air/uirthí!

Ná tabhair aon aird air/uirthi (siúd)!

 

Sábháilteacht á chur in iúl

 

• Bímidne an-chúramach leis na coinnle.
• Bímidne cinnte nach mbíonn coinnle in aice leis na cuirtíní.

Ní fhágaimid coinnle ná soilse ar lasadh nuair a bhímid ag dul a chodladh/amach.