Enjoying your free trial? Only 9 days left! Upgrade Now
Brand-New
Dashboard lnterface
ln the Making
We are proud to announce that we are developing a fresh new dashboard interface to improve user experience.
We invite you to preview our new dashboard and have a try. Some features will become unavailable, but they will be added in the future.
Don't hesitate to try it out as it's easy to switch back to the interface you're used to.
No, try later
Go to new dashboard
Published on Dec 18,2016
Like
Share
Download
Create a Flipbook Now
Read more
Published on Dec 18,2016
KM GRAD 3 vol 2 PROFESER Read More
Home Explore KM GRAD 3 vol 2 PROFESER
Publications:
Followers:
Follow
Publications
Read Text Version
More from Mauritius Institute of Education
P:01



P:02

Mo tinom: ......................................................Mo sirnom: .......................................................

P:04

Ki pase la? Bann lavantir Vanessa ek Leo Grad 3 volim 2Younit Kreol Morisien (i)

P:05

Panel Redaksion Kreol MorisienManb Panel Mauritius Institute of EducationNicholas Natchoo - Kordonater, LecturerDr (Mrs) Nita Rughoonundun-Chellapermal - Asistan Kordonater, Associate ProfessorProfeser Lekol PrimerPascal DesveauxAhad MungralieKashmeera BhurtunJean-Noël Jolicoeur (Rodrigues)Remersiman:Corinne Legentil, Jasmina Ravanne Albert & Zan Nwel (Sapit 5: “Océane rakonte”)Henry Koombes, Pascale Siew & Editions VIZAVI (Tou bann ilistrasion ‘Tikoulou’)Diana Heise, ABAIM & James Purbhoo (Sapit 6: “Lame-la kone”)Michel LegrisDabysing SpevilleIlistrasion ek miz-an-paz:Leveen NowbotsingGaëlle Li To LunIsstiac GooljarPanel deziem editionNicholas NatchooPascal DesveauxISBN : 978-99949-37-64-6© Mauritius Institute of Education (2015)This publication is carried out on a strictly non-profit making basis and is meant to be distributed freely tostudents and educators by the Ministry of Education and Human Resources, Tertiary Education and ScientificResearch.It is strictly prohibited to reproduce this material or use it for any other motive, unless the permission of theMIE and the Ministry of Education and HR, TE & SR is obtained in writing.(ii)

P:06

Somer Sapit 5 - Oceane rakonte paz 1- 19 Epizod 1 paz 6 - 11 Epizod 2 paz 12 - 19 Sapit 6 - Zwe sa lamizik! paz 21 - 48 Epizod 1 paz 24 - 33 Epizod 2 paz 34 - 48 Sapit 7 - Lasas Trezor paz 49 -80 Epizod 1 paz 52 - 64 Epizod 2 paz 65 - 80Evaliasion 1-3 paz 81 - 93 Evaliasion 1 paz 81 - 84 Evaliasion 2 paz 85 - 88 Evaliasion 3 paz 89 - 93 (iii)

P:07

Sinbol Deskripsion bann sinbol Mo ekoute Mo dir / Mo explike Mo diskite Mo aprann Mo ekrir Mo kolorye Mo souligne Mo antoure Mo met rayt / lakrwa Mo fer koresponn bann mo Mo fer koresponn mo ek zimaz Mo remet an-ord(iv)

P:08

Oceane rakonte 5Sapit- Lir ek konpran enn zistwar plizoumwin long dan varyete Kreol ki koze dan Rodrig- Pran laparol pou kominike- Devlop enn konpreansion bann mo ki form parti varyete Kreol ki koze dan Rodrig 1 / paz enn

P:09

Repiblik maritim Moris Losean IndienRepiblik maritim Moris se enn group zil ki trouv dan LoseanIndien. Parmi ena lil prinsipal Moris kot ena lakapital: Port-Louis.Me ena ankor plizier zil kouma Rodrig, Agalega, Sin Brandon,arsipel Sagos ek Tromelin.Rodrig se deziem pli gran zil nou larepiblik. Li trouv a les depi lilMoris ek li konsidere kouma diziem distrik. Ena anviron 42,000dimounn ki viv Rodrig ek kapital zil Rodrig se Port-Mathurin.Kouma dan bann lezot lil Repiblik Moris, dan Rodrig ousi mazoritedimounn koz Kreol. Selman, Kreol ki dimounn pratike dan zilRodrig ena bann diferans avek Kreol ki dimounn pratike dan lilMoris. Ena bann mo, lexpresion ek aksan ki nou retrouve zisdan Rodrig. 2 / paz de

P:10

ilistrasion (modifie) : Bernadette Mok Tsze Chung, Vwayaz ti zanimo. 1999Dan sa sapit-la, to pou ena lokazion lir bann text ki finn ekrirdan varyete Kreol ki pratike dan Rodrig. Dorenavan, alafin saksapit, to pou kapav lir enn text ki finn ekrir an Kreol Rodrige.* Nou finn konserv bann mem prinsip ki ena dan Rapor Lortograf Kreol Morisien pou bann text ki finn ekrir an Kreol Rodrige.Kestion Oral:1. Dan ki losean Repiblik maritim Moris trouve?2. Kotsa Rodrig trouve depi lil Moris?3. Kouma kapital Rodrig apele?4. Ki langaz mazorite dimounn koze dan Rodrig?5. Eski to kone ki ete enn arsipel? 3 / paz trwa

P:11

Mo gete mo dir• Ki zot trouve dan sa foto-la?• Ki bann materyo finn servi pou ranz sa lakaz-la?• Ki ena akote ti lakaz-la?• Dekrir sa plas kot sa lakaz-la trouve.• Eski sa lakaz-la ena fasilite kouran? Si wi kouma nou konn sa?• Eski sa lakaz-la solid? Kifer? 4 / paz kat

P:12

Not pou profeser Obzektif − Amenn bann zelev verbaliz zot repons dan enn fason kler e presi. Organizasion klas: An ti-group / Kolektif − Sak zelev obzerv desin-la dan so liv an-silans. − Profeser demann bann zelev koz lor desin-la. Bann zelev lib pou dir seki zot finn trouve. − Apre ki zelev finn fini exprim zot, profeser poz bann kestion ki anba desin-la dan liv. − Poz bann kestion “Mo gete mo dir” avan e dan lord ki finn done. − Bann kestion “Mo reflesi mo dir” pou swiv e touzour dan lord ki finn done. – Pou bann profeser Kreol ki dan Moris, pa bliye mansione ki sa foto-la se dan Rodrig. Bann profeser dan Rodrig kapav mem demande kot sa ete. Mo reflesi mo dir• Dapre twa, kouma bann dimounn ki res la fer pou gagn delo?• Eski se enn bon mwayin pou ramas delo?• Ki manier kapav fer pou ramas delo apart kouma finn montre dan foto-la?• Kifer li inportan ramas delo?• Eski delo finn deza aret koule kot twa? Ki zot ti fer?• Kot delo sorti? 5 / paz sink

P:13

Epizod 1Depi ki li finn kit Rodrig, Vanessa pa aret zwe avek so kokiyaz…Li res mazinn bonnfam lamer ek so ti kamarad Oceane ki zotde ti zwenn lor laplaz aswar. Avek enn soupir li dir: “Oceane,kan mo pou retrouv twa?” Dan mem moman, dan enn tivilaz Rodrig ki apel Port-Sud-Est, Oceane pe mazinn sa swarli ti zwenn Vanessa ek Leo lor laplaz Mourouk-la. Sa swar-la liti bien bien tris me so rankont avek Vanessa ti redonn li ennsourir. Ala zistwar Oceane.Depi li tipti, Oceane finn touzour atase ek lamer, dayer seatraver lamer mem ki li finn gagn so nom kan li finn ne lorMauritius Pride1 ant Rodrig ek Moris set-an de sela. Sa zour-la,so manman Marie-Noelle ek so papa Rody ti anbarke lor batodan Port-Louis. Zot ti pe retourn Rodrig pou vinn konstrir zotfami lor zot later dan Port-Sud-Est. Vwayaz-la ti mouvmante,lapli pa ti pe aret tonbe ek bann vag ti bien-bien ot. Malgre sa,bann dimounn lor bato pa ti pe trakase. Zot ti pe rakont-rakontzot vizit dan Moris kan enn sel kout zot finn tann enn ti babaplore: Oceane ti finn ne. 1 Mauritius Pride - Bato ki ti pe fer traze ant Moris, Rodrig, Larenion, Madagascar, Algalega.Kestion Oral:1. Kot Oceane reste?2. Kouma manman ek papa Oceane apele?3. Kot Oceane finn pran nesans? 6 / paz sis

P:14

Kan zot finn ariv Rodrig, Marie-Noelle ek Rody finn rekoumanstravay dan zot bitasion. Zot finn plant may, maniok, patat,kornflor, larout, ti piman ek sak fwa mwa Me, zot karo ti ranpliek zwagnon. Parfwa zot ti pe al donn manman Marie-Noellekoudmin plante dan Camp Pintade, laba zot plant sirtou zarikorouz. Fodre gete kan zot ti pe plant sa zariko-la, amizir plantezot ti pe sante: “Ramas to badjou2 semez ramas to badiou Ramas to badjou semez tro pe depase Mo napa per twa semez mo napa per twa Mo napa per twa semez mo per to gode3”Kan Marie-Noelle ek so manman ti pe plant zariko, tou bannfami ti vinn donn koudmin, ti enan enn zoli lagam4. Bann zomti pe trap zot pios, fer transe ek bann madam ti pe met lagrindan later. Kan zariko finn pare pou rekolte, tou dimounn tirevinn donn koudmin ek sakenn ti gagn so par zariko lor ennti pa de dans sega tanbour. Mazok, kotis5, tou dimounn ti pedans lor son lakordeon. 2 badjou - Enn kalson ki bann madam ti met anba zot rob lontan. 3 gode - Ki ena bann fo pli ek ki bien larz anba. 4 lagam – Lambians lazwa ek lamizman. 5 Mazok, Kotis - De varyete dans tradisionel Rodrig ki finn gagn zot nom apartir bann dans eropeen.Kestion Oral:1. Ki Marie-Noelle ek Rody finn fer kan zot finn rant Rodrig?2. Ki Marie-Noelle ti pe plante?3. Kouma sa ti pe pase pou rekolt zariko? 7 / paz set

P:15

KonpreansionAktivite Konpreansion1. Mo reponn sa bann kestion-la. Not pou profesera. Kot sa Marie-Noelle ek Rody Obzektif: ti anbarke lor bato? − Lir ek konpran enn zistwar ki finn ekrirb. Ki zot ti plante lor zot later? dan varyete Kreol ki servi dan Rodrigc. Letan ariv mwa me, ki Marie-Noelle − Idantifie bann linformasion dan enn ek Rody ti pe plante? zistward. Dan ki vilaz zot ti al plant zariko rouz?e. Ki zot ti pe danse kan fini rekolte? Materyel − Liv zelev2. Mo explik bann mo ki Lektir text souligne dapre sans ki − Avan lektir, fer bann zelev observ zimaz, li ena dan fraz-la. dir ki zot pe trouve, ek profeser poz bann kestion kouma :a. avek enn soupir 1. Ki sann-la sa tifi-la?b. atase ek lamer 2. Ki li pe fer?c. finn bizin readapte − Text konpreansion, li an sekans.d. dan so bitasion Apre sak sekans, ena bann kestion oral.e. Mo napa per twa semez − Kapav met bann zelev an group pou ki zot tou gagn lasans partisipe.3 . Mo dir ek mo ekrir lekontrer sa bann mo-la. Aktivite 1 − Fer enn zelev lir konsign-la.a. anbarke − Fer enn lot zelev reformil konsign ekb. konstrirc. trakase verifie si tou zelev konpran seki bizin ferd. parfwa dan sa aktivite-la.e. ramase − Travay bann kestion-la oralman. − Ankouraz bann zelev pou zot lir bann kestion-la ek diskit ant zot avan donn repons. − Akonpagn bann zelev ki gagn difikilte. − Fer bann zelev ekrir repons dan zot kaye ek verifie si zot finn bien not zot bann repons.Aktivite 2− Fer zelev lir, rod bann mo-la dan pasaz ek soulign zot.− Zelev travay an group pou explike ki sa bann mo-la vedir.− Apre travay oral, profeser met bann repons-la lor tablo.− Fer zelev kopie/ koriz repons ki lor tablo-la dan zot kaye.− Verifie kaye bann zelev pou gete si zot finn bien kopie depi lor tablo.Aktivite 3− Fer zelev lir, rod bann mo-la dan pasaz ek anserkle zot.− Zelev travay an group pou rod lekontrer bann mo-la.− Demann enn zelev dan sak group dir ki bann mo zot finn trouve.− Valid bann repons ansam avek bann zelev ek ekrir bann repons ki bon lor tablo.− Fer bann zelev ekrir bann repons dan zot kaye.8 / paz wit

P:16

Konpreansion4. Mo match avek repons ki koresponn. Mo reekrir bann fraz-la dan mo kaye. • kokiyaza. Vanessa pa aret zwe avek so • ● ●• seve ●• lisien • Marie-Noelle ek Rodyb. Oceane pe mazinn sa swar li ti zwenn • • Port-Sud-Est • Vanessa ek Leo ●• mwac. Mo napa per twa semez mo napa per • ●• nou ●• twa ●• bredd. Dan Camp Pintade laba, zot plant sirtou • ●• maniok ●• zariko rouz ● • badioue. Mo per to • • bitasion ●• godeNot pou profeser Aktivite 4 − Apre ki fini fer zanfan lir, fer zot travay an group pou rod bann bon repons (Travay oral). − Fer zanfan fer matching (Travay individiel). − Bizin servi lareg, rey lalinn prop ek koumans lor pwin e fini lor pwin. − Zelev kopie bann repons-la dan zot kaye. − Verifie kaye bann zelev pou gete si zot finn bien kopie repons. 9 / paz nef

P:17

Lapes ourit dan RodrigOliver inn pran so lafrinn, Rebecca avek so baget, so filwar ek so boy1,enn bot tro larz dan so lipie: zot pe deklar peser ek pe al rod enn ti ourit.Oliver kriye, “Hey Rebecca, ena enn lakaz ourit la, pik to baget tatesi enan.”Rebecca reponn, “Enan enn, kot to lafrinn?”Oliver pik ourit-la avek so lafrinn apre zot pas li dan filwar. Enn zoliti ourit trwa liv, bien lwin avek bann ourit 10, 15 ek mem 25 liv kibann gran abitie lapes kan lapes ourit fek ouver. Dan Rodrig lapesourit ferme depi Out ziska Oktob. Sa letan-la, bann ourit gagn letanreprodwir ek bann tipti gagn letan grosi. Apre de mwa fermtir lapes,bann ourit-la bien gro ek kan lapes ouver bann Rodrige manz ouritan abondans ek dan bann pla varye: salad ourit sek, ourit griye,ourit frir, ourit bwi, ladob ek bann lezot ankor. 1 boy - nou servi boy pou flote lor dilo. Souvan li dan form ron ek ena ler ladan. Sin: boueMo rod bann mo dan text-la pou konplet bann fraz.a. Oliver ek Rebecca kontan al lapes ______________.b. Lapes ourit ferme depi __________ ziska ________.c. Bann zanfan servi baget pou ___________ ek lafrinn pou _____________ ourit.d. Bann Rodrige kontan prepar diferan __________ avek ourit. 10 / paz dis

P:18

Proze Zero Plastik dan RodrigAn 2014, lasanble rezional Rodrig finn pas lalwa ‘zero plastik’.Savedir ki dan Rodrig pa pou gagn drwa servi plastik pou astekomision ek sarye legim. Aster-la, bizin servi ti tant bakwa kanal bazar.Aktielman enan plis ki 80000 sak plastik ki zete dan depotwar1Roche Bon Dieu sak lanin. Mem si li pratik pou sarye bannprodwi kouma pwason konzele, plastik koz boukou polision2kan zet li dan lanatir. Li tarde pou pouri ek kan li tom dan lamerparfwa bann zanimo marin aval li ek mor toufe.Dan Montagne Cabris Est, misie Jolicoeur akeyir sa nouvolalwa-la avek optimis. Depi lontan li ranz tant bakwa, me zameli finn reisi fer sa metie-la vinn enn sours de reveni kipermet so fami viv. Avek lalwa 'zero plastik' kikfwali pou kapav vann plis tant ek viv inpe pli bien.Dan enn zour Misie Jolicoeur kapav ranzde tant, me fodre li deza ena so bakwa.Normalman bann fey bakwa pran de atrwa zour pou sek kan enan soley. Enn tantbakwa kapav tini ziska sink an. Sa li plis dirabki plastik ek sirtou kan li vie, li pouri ek anrisi later. 1 depotwar - landrwa piblik kot zet salte. 2 polision - degradasion lanvironnman par bann salte, lafime, sibtans simik dan later, delo ek ler.1. Ki lanin finn met proze 'zero plastik' dan Rodrig?2. Kifer pa bon servi sak plastik?3. Ki landrwa Misie Jolicoeur reste?4. Ki plant Misie Jolicoeur servi pou ranz tant? 11 / paz onz

P:19

Epizod 2Avek so ti kokiyaz dan so lamin, Oceane pe mazinn Vanessa, ekli pous enn soupir “Vanessa, kan mo pou retrouv twa.” Oceaneti pou kontan rezwenn Vanessa me Moris lwin ek Rodrig.\"Oceane, Oceane… kot to ete?’’\"Manman, mo isi anba lavarang.’’\"Ki to pe fer? Depes twa, lekol pre pou rantre la! To pou arivlekol tar si to res dan rev koumsa.’’Oceane al prepar li vit-vit, zordi enan exkirsion.Oceane bien zwayez, zordi pa amenn liv lekol, ni kaye… pa pouekrir ek fer devwar. Zis kouma laklos sone dan lekol Port-Sud-Est, Oceane rant par labaryer. Misie Volbert finn bien trouv li pekous-kouse pou rant dan klas:\"Oceane depes twa, lasanble pe koumanse!’’Vit-vit Oceane depoz so sak ek al fer lalign. Hannah pe bienriy li:‘’To finn ariv boner zordi Oceane. Yer nou ti fini rant dan klaskan to ti arive.’’Zordi Misie Volbert pou amenn so klas al vizit rezerv GrandeMontagne. Ler pou mont dan bis, Oceane devan net. Li asizkot lafnet pou li kapav santi labriz dan so seve kan bis peroule. Hannah ek so gro sak vinn pran plas akote li. Depi lekolmaternel St Michel zot lekol ansam, ek zordi zot ankor meyerkamarad. 12 / paz douz

P:20

Toutlong semin zot parye dir ki landrwa inn arive:- Songes- Pompee- Lataniers- Grande MontagneHannah konn plis ki Oceane, tou li kone mem li, akoz samem souvanzot gagn lager me touzour zot refer lape apre enn ti dispit.Kestion Oral:1. Kot Oceane ti ete kan so manman ti pe rod li?2. Kot Oceane pe ale zordi?3. Ki sann-la meyer kamarad Oceane?Apre 30 minit vwayaz, zot finn ariv rezerv Grande Montagne.Misie Volbert explik zot ki sa rezerv-la apel koumsa akoz litrouv lor Grande Montagne. Avan mont lor montagn, zot pasdan sant Louis Dominique Farla ki trouv dan lantre rezerv. Sasant dokimantasion-la finn gagn so nom dapre enn forestie kitou dimounn ti bien respekte dan Rodrig.‘’Ki travay forestie fer?’’ Misie Volbert koumans poz kestion.‘’Apre dimounn dan bwa.’’ Oceane reponn.‘’Kifer forestie apre dimounn dan bwa?’’‘’Forestie protez nou lafore, zot pa kontan kan dimounn kouppie, alor zot apre bann dimounn ki koup dibwa.’’ Hannah reponn.‘’Bravo Hannah. Wi, enn forestie, li la pou protez nou lafore ekveye ki dimounn respekte nou bann pie.’’Lor Grande Montagne, Oceane ek Hannah trouv enn karodibwa telman dans ek gran ki zot ti panse zot inn ariv danenn lot pei. Zamin zot ti panse pou trouv sa kantite pie-ladan mem landrwa. Oceane finn inpresione me enn zafer pe 13 / paz trez

P:21

intrig li. Enan bann ti pano akote bann pie-la ek parfwa enanbann langaz li pa konpran lor la. Mem Hannah, ki abitie konntou zafer pa pe reisi donn li enn bon repons. Oceane pran sokouraz ek demann Misie Volbert:‘’Misie Volbert, kifer sa bann pie-la ena ti pano?’’‘’Lor sak ti pano finn ekrir nom pie ki akote li. Finn met sa poudimounn kone kouma pie-la apele.’’ Misie Volbert reponn.‘’Abe ki finn ekrir lor sa pano la?’’ Hannah demande.‘’Sa pie ki zot trouve isi la, nou apel li \"Vacoas\", me dimounnplis apel li bakwa. Dimounn servi so fey pou fer tant ek bannlezot prodwi artizana.’’Oceane ek Hannah pa ti kone si fer tant avek bakwa. ToultanHannah finn trouv so manman al bazar avek enn gro tant mezame li finn demann li avek ki fer sa.Kestion Oral:1. Komie letan zot finn pran pou ariv Grande Montagne?2. Ki travay forestie fer?3. Kifer ti ena bann pano akote bann pie?Prosenn pie ki zot zwenn apel 'bwa begas', Misie Volbert demannso bann zelev kas sakenn enn fey ek kraz li avek zot ledwa.‘’Ki zot santi?’’ Misie Volbert demande.‘’Mmm! Enn loder karot sa Misie Volbert. Abe kifer apel li 'bwabegas'? Ti kapav apel li bwa karot sa!’’Bann zanfan finn bien kontan zot vizit lor Grande Montagne. Zotfinn trouv bann nik zwazo, parmi enn zwazo apel 'Fauvette', zamezot ti deza trouv sa zwazo-la avan. Li parey ti mwano me solabek pli long.Misie Volbert dir zot ki sa zwazo-la andemik. Enn zwazo andemikenan li zis dan Rodrig, pa pou retrouv li dan okenn lot pei.’Be savedir enan li zis kot nou?’’ Oceane demande. 14 / paz katorz

P:22

‘’Wi Oceane, zis kot nou… e nou bizin protez li ek pa kas so nik.’’Bann zanfan pran zot dezene lor montagn. Kan fini, zot ramas touzot bann zafer, zot pa kit ni enn ti plastik, zot kit landrwa-la propkouma zot ti trouv li.Hannah ti pe anvi reste ankor inpe plis lor Grande Montagne pouli lir tou ti pano, me finn ler pou retourn kot lekol. Oceane plisinterese avek bann sante zwazo pe sante. Li ousi li pe fer \"kwi-kwi\". Misie Volbert ape riy li.‘’To sant kouma zwazo tou aster? Met twa pare, mwa prosin fetlamizik-la, mo pou anvoy twa al sante pou nou.’’Oceane kontan, li pou al aprann enn sante zordi mem.Bien vit bis fini ariv kot lekol. Kouman laklos sone, Oceane galouperant lakaz, li ena boukou kiksoz pou al rakont so manman zordi. KonpreansionAktivite Konpreansion Not pou profeser1. Mo reponn sa bann kestion-la. Obzektif: − Lir ek konpran enn zistwar ki finn ekrira. Kot Oceane pe al exkirsion?b. Kouma so profeser apele? dan varyete Kreol ki servi dan Rodrigc. Ki bann pie zot finn trouve? − Idantifie bann linformasion dan ennd. Ki travay Misie Farla ti fer?e. Ki landrwa nou kapav trouv Fauvette? zistwarf. Ki dimounn fer avek fey bakwa? Materyel2. Mo explik mo ki souligne dapre − Liv zelev sans ki li ena dan fraz-la. Lektir texta. So klas al vizit rezerv Grande Montagne. − Avan lektir, fer bann zelev observ zimaz,b. Toutlong semin zot parye. dir ki zot pe trouve, ek profeser poz bannc. Zot refer lape apre enn ti dispit. kestion kouma :d. Forestie protez nou lafore. 1. Kot bann zanfan-la ete?e. Oceane ek Hannah trouv enn karo dibwa 2. Ki zot pe fer? − Text konpreansion, li an sekans. Apre telman dans ek gran. sak sekans, ena bann kestion oral. − Kapav met bann zelev an group pou ki zot tou gagn lasans partisipe. Aktivite 1 − Fer enn zelev lir konsign-la. − Fer enn lot zelev reformil konsign ek verifie si tou zelev konpran seki bizin fer dan sa aktivite-la. − Travay bann kestion-la oralman. − Ankouraz bann zelev pou zot lir bann kestion-la ek diskit ant zot avan donn repons. − Akonpagn bann zelev ki gagn difikilte. − Fer bann zelev ekrir repons dan zot kaye ek verifie si zot finn bien not zot bann repons. 15 / paz kinz

P:23

KonpreansionAktivite Konpreansion3. Mo rod bann mo dan pasaz pou konplet bann fraz-la.a. Oceane _________ twa, lasanble pe koumanse.b. Oceane finn inpresione me enn zafer pe______ li.c. Oceane ek Hannah pa ti kone si fer _________ avek bakwa.d. Bann zanfan finn bien kontan zot vizit lor _______e. Oceane plis _______ avek bann sante zwazo pe sante.4. Mo match avek repons ki koresponn. Mo kopie fraz-la. • dan avion.a. Oceane ek Hannah pe al Grande Montagne • • dan bato. • dan bis. • betrav.b. Fey bwa begas ena parfin • • karot. • banann. • exotik. • ekolozik.c. 'Fauvette' enn zwazo • • andemik. • fet lam izik.d. Mwa prosin Oceane pou sante dan • • laniverser. • lames.Not pou profeserAktivite 2− Fer zelev lir, rod bann mo-la dan pasaz ek soulign zot.− Zelev travay an group pou explike ki sa bann mo-la vedir.− Apre travay oral, profeser met bann repons-la lor tablo.− Fer zelev kopie/ koriz repons ki lor tablo-la dan zot kaye.− Verifie kaye bann zelev pou gete si zot finn bien kopie depi lor tablo.Aktivite 3 Aktivite 4− Zelev lir konsign. − Apre ki fini fer zanfan lir, fer zot travay an− Profeser demann zelev explike group pou rod bann bon repons (Travay oral). ki bizin fer dan sa aktivite-la. − Fer zanfan fer matching (Travay individiel).− Zelev lir sak fraz e propoz enn mo − Bizin servi lareg, rey lalinn prop ek koumans pou konplet fraz-la. lor pwin e fini lor pwin.− Not tou propozision zelev lor tablo. − Zelev kopie bann repons-la dan zot kaye.− Verifie si ena bann mo-la dan pasaz. − Verifie kaye bann zelev pou gete si zot finn− Verifie ki bann mo ki bann zelev finn bien kopie repons. propose fer sans dan fraz-la.16 / paz sez

P:24

Fraz kourt/fraz long LekritirLir sa 2 fraz-la1 Vanessa manz dipin. 2 Toule gramatin, avan li al lekol, Vanessa manz dipin avek diber ek fromaz, ki so mama finn prepare pou li.Eski 2 fraz-la pe dir mem zafer?Lekel fraz ki pli long?Soulign bann informasion ki ena an plis dan fraz pli long la.Mo rapel: Enn fraz kapav long ouswa kourt. Dan enn fraz long, ena plis linformasion.1. Eliminn bann informasion ki kapav tire pou fer bann fraz sinp. Reekrir bann fraz sinp dan to kaye.a Depi li tipti, Oceane kontan al lamer avek so bann kamarad.b Yer, Olivier finn pik enn ourit 20 liv avek enn lafrinn. 17 / paz diset

P:25

2. Apartir sa bann fraz kourt la, mo ekrir bann fraz long. Mo servi bann mo ki dan braket.a Enn sat pe bwar. (ti – nwar – dile – dan so bol)b Misie-la pe lapes. (ourit – dan lamer – avek enn lafrinn)3. Apartir sa bann fraz kourt la, mo invant bann fraz long.a Vanessa pe zwe.b Tikoulou pe rod enn dodo. c Tizan inn mont lor pie. 18 / paz dizwit

P:26

ref photo: http://www.caraibeexpress.com/IMG/bmp/1-7.bmp Fet Pwason Zordi le premie Mars. Apre sink mwa repo, lasezon lapes lasenn repran. Toule premie Mars ziska le premie Oktob, se peryod lapes lasenn dan Rodrig. Sa zour louvertir lapes-la, Rodrig antie viv lor ritm lapes lasenn. Boukou dimounn pran konze pou al dan pesri, al kot pos1 peser pou al rod enn pwason lasenn. Seki zot pli kontan sa le premie Mars la, se mile. Mile se enn pwason ki intimman lie avek lapes lasenn dan Rodrig. An-efe nou lapes li, vann li ek manz li zis peryod 1e Mars a 1e Oktob, setadir pandan lapes lasenn. Kan ariv le 1e Mars, tou fami dan Rodrig oule gagn sa pwason-la lor so lasiet pou dine: se enn sinbol ki lapes lasenn inn ouver. Malgre ki nou apel sa fet-la fet pwason, nou kapav ousi apel li fet mile. Fet pwason, li enn lokazion pou tou Rodrige manifeste so kiltir. Pou sa lokazion-la, bann touris ek lezot viziter vinn bann temwin privilezie lakominion ki enan ant Rodrige ek lamer. Sa zour-la ou kapav gout apepre tou pla a-baz pwason, dans dan lafoul, ekout zistwar bann peser ek tir foto ouswa dans avek bann danser tradisionel. 1 pos - enn langar oubien kabann kot peser dormi ek stok zot materyel 19 / paz diznef

P:27

20 / paz vin

P:28

Zwe sa lamizik! 6Sapit- Servi bann mo presi pou dezign bann eleman ki form parti vokabiler lamizik- Lir ek konpran enn zistwar ki long- Idantifie verb ki exprim santiman dan enn fraz- Akord verb dan so tan apropriye dan enn fraz- Ekrir enn ti zistwar dapre enn observasion zimaz- Servi ‘n’ ek ‘nn’ pou ekrir bann mo 21 / paz vint-e-enn

P:29

Mo gete mo dir• Ki Vanessa pe fer?• Ki bann lezot tifi-la pe fer?• Dekrir linz ki bann tifi-la finn mete.• Ki bann garson-la pe fer?• Ki bann garson-la finn mete lor zot latet?• Ki zot pe trouve o-milie bann zanfan-la?• Ki bann linstriman lamizik ki zot pe trouve?• Anou imit son bann linstriman ki nou pe trouve. 22 / paz vennde

P:30

Not pou profeser Obzektif − Amenn bann zelev verbaliz zot repons dan enn fason kler e presi. Organizasion klas: An ti-group / Kolektif − Sak zelev obzerv desin-la dan so liv an-silans. − Profeser demann bann zelev koz lor desin-la. Bann zelev lib pou dir seki zot finn trouve. − Apre ki zelev finn fini exprim zot, profeser poz bann kestion ki anba desin-la dan liv. − Poz bann kestion “Mo gete mo dir” avan e dan lord ki finn done. − Bann kestion “Mo reflesi mo dir” pou swiv e touzour dan lord ki finn done.Mo reflesi mo dir• Kifer finn alim dife?• Ki bann lezot linstriman lamizik ki zot kone?• Ki linstriman lamizik ki zot kontan?• Kouma zot santi zot kan zot ekout lamizik?• Ki bann laparey nou servi pou ekout lamizik?• Dir enn-de sante ki zot kontan.• Anou sant enn sante ki nou kone. 23 / paz venntrwa

P:31

Epizod 1“Ti ena enn ti marmit, enn ti poul nwar ti dans ladan...”Vanessa ek Leo pe sant-sante lor sime lakaz. Depi enn semenn,tou bann klas pe fer bann repetision pou organiz fet lamizikdan lekol. Mis Sonia pe prepar bann Trwaziem pou dans lor sazoli sante-la.Kan Vanessa ariv lakaz, li dir so mama ki li pou bizin enn zipsega pou danse. Erezman so mama enn bon modis1, e li abitiefer bann zoli rob pou Vanessa. Li finn rod bann latwal rouz, ble,zonn ek ver, pou fer so top ek so long zip. Vanessa, avek sozip sega lor li, finn debout devan laglas. Li fier seki li trouve e lipanse ki so zip pou pli zoli ki bann lezot.Kouma ariv Lindi, Vanessa extra kontan pou retourn lekol. Litelma exsite ki, kouma li rant dan lakour lekol, li al rod so bannkamarad pou montre zot so zip.“Waw! Vanessa to mama bien konn koud,” Kamini dir li. Tou sobann kamarad vinn fer so letour, pe get so zip.“Eski to mama pou kapav fer enn parey koumsa pou nou?”Vanessa inpasian ki ler repetision arive pou ki li pas so zip lor li.Leo galoupe vinn zwenn zot. E li dir: 24 / paz vennkat

P:32

“Eeee! Get sa! Mo granper finn donn mwa sa. Li finn montremwa kouma zwe lamizik ar sa”, Leo ti ena enn triyang2 danso lame. “Mo granper ti enn gran santer sega dan so lepok.Me zordi li sante zis kan nou fer fet an fami.”Laklos sone. Tou zanfan al lasanble. Vanessa ena enn gransourir parski li kone ki pandan klas Kreol Morisien zot pou ferrepetision. Kan ariv ler pou al dan klas Kreol Morisien, Vanessademann permision pou al sanz so linz. Li anvi met so top ek sozoli zip sega. Pandan repetision, latansion ti tourne ver limem.Mis Sonia dir Vanessa gard so zip bien e lot kou pa met li pourepetision atansion li abime. 1 Modis - enn madam ki koud linz 2 Triyang - enn linstriman lamizik an metal ki fer form triyangKestion Oral:1. Ki sante Vanessa ek Leo sante lor sime lakaz?2. Kifer bann zanfan ti pe antour Vanessa?3. Ki sann-la finn montre Leo zwe triyang?Ariv Vandredi, zour pou fer fet Lamizik dan lekol. Bann zanfanpa pe kapav konsantre dan klas kan profeser pe explike. Anplis,metdekol finn anonse gramatin dan lasanble ki pou ena ennsirpriz pou bann zelev. Zot tou pe kirye pou kone ki sa sirpriz-la.Apre rekreasion, bann zelev finn sorti klas par klas avek zot sezpou vinn kot preo. Finn fini instal bann bafoul ek laparey lamizik.Pou servi teras anba preo kouma enn podium. Kouma bannzelev fini instal zot sez ranze par ranze, bann seki pou danseek sante al prepar zot.Fet koumanse e tou bann zanfan tap lame pou aplodi sakpartisipan. Finn ariv ler pou ki Vanessa ek so bann kamaraddanse. Me Mis Sonia dir bann zanfan ki li finn bliye so CD. 25 / paz vennsink

P:33

Zis kouma li fini dir zot sa, enn bann zanfan koste kot podium.Zot ti met t-shirt blan e lor la ti ekrir ‘Ti Marmit’. Kouma Vanessatrouv zot li fini kone ki pou arive. Samem ti sirpriz-la. GroupTi Marmit finn gagn linvitasion pou sante dan lekol. Bann-la koumans sant ‘Ti Marmit’ e Vanessa ek so bann kamaradkoumans danse lor podium. Tou zanfan pe tap lame. Membann profeser ti pe sante. Enn bann zanfan Ti Marmit finnmem al trap lame metdekol pou fer li vinn devan pou danseansam avek bann lezot zanfan.Apre sa, finn ena bann lezot nimero sante ek danse. Alafin sati spektak-la, metdekol finn remersie tou bann zanfan ki finnpartisipe e spesialman Group Ti Marmit ki finn deplase pouvinn sante. Enn bann adilt ki responsab dan group-la finn profitlokazion pou dir enn ti mo:“Bonzour bann zanfan. Mo invit zot tou pou vinn pas ennlazourne avek nou dan sant 'Ti Marmit'. Mo trouve ki zot ennbann zanfan formidab. Mo espere retrouv zot biento. Mersipou zot lakey.”Kestion Oral:1. Ki sa sirpriz ki metdekol finn anonse la?2. Eski vremem Mis Sonia finn bliye so CD? Kifer li finn dir sa?3. Ki responsab group Ti Marmit finn dir bann zanfan? 26 / paz vennsis

P:34

Leo finn telman insiste avek so papa ki, landemin, so papafinn amenn li avek Vanessa pou al dan sant Ti Marmit. Labazot finn aprann lir ek ekrir Angle ek Kreol ansam avek bannzanfan. A zot gran sirpriz, Tizan ousi ti laba. Zot finn dezeneavek bann-la.Apre ti ariv ler pou al dan bann latelie3 pou aprann lamizik. Tiena trwa latelie: ravann, lagitar ek laflit. Vanessa finn al danlatelie laflit ek Leo finn swazir pou al dan latelie ravann ansamavek Tizan. Leo finn gagn lasans zwe ravann, me so ravann tiena enn drol son. Apre finn ena enn ti lasanble avan ki zot alzwe bann zwe tradisionel.“Eski zot pou vini toule Samdi?” Tizan demann Vanessa ek Leo.“Si mo ti kapav, mo ti pou vinn la toule Samdi,” Vanessa reponn.“Mwa ousi parey. Me ravann ki mo ti pe zwe la ti ena enn drolson. Bann zanfan ti pe riy mwa. Mo anvi revini pou aprannzwe ravann. Me selma mo papa pa lib toule Samdi. Domaz.”Leo reponn.Toulede zanfan ranpli ar enn santiman melanze ant lazwa sabann moman ki zot pe pase ek latristes akoz zot pou bizinretourn kot zot. Me erezman, avan zot ale, responsab sant TiMarmit finn dir zot ki kan zot anvi, zot kapav revini e ki zotpou touzour lebienveni. E zot pou gagn lasans ousi pou retrouvTizan. 3 Latelie - enn group dimounn ki pe travay lor enn size an partikilie.Kestion Oral:1. Dan ki latelie Vanessa ek Leo finn ale?2. Kifer papa Leo pa lib toule Samdi?3. Eski twa ousi to anvi al dan Sant Ti Marmit? Kifer? 27 / paz vennset

P:35

KonpreansionAktivite Konpreansion  1. Mo reponn sa bann kestion-la dan mo kaye.a. Ki fet bann zanfan pe prepare? Not pou profeserb. Lor ki lamizik Mis Sonia pou fer bann zelev danse?c. Ki Vanessa finn demann so mama fer pou li? Obzektif:d. Ki Leo finn montre so bann kamarad e − Lir ek konpran enn zistwar. − Idantifie bann linformasion dan enn ki sann-la finn donn li sa?e. Kot sa Vanessa ek so bann kamarad pe danse? zistwarf. Ki bann zanfan fer dan sant Ti Marmit?g. Ki sann-la Vanessa ek Leo finn zwenn laba? Materyelh. Kifer Vanessa ek Leo pa pou kapav revinn dan sant − Liv zelev Ti Marmit toule Samdi? Lektir text − Avan lektir, fer bann zelev observ2. Mo explik bann mo ou expresion   ki souligne dapre sans ki zot zimaz, dir ki zot pe trouve, ek profeser ena dan fraz-la. poz bann kestion kouma : 1. Kot Vanessa ek Leo ete? 2. Ki zot pe fer? − Text konpreansion, li an sekans. Apre sak sekans, ena bann kestion oral. − Kapav met bann zelev an group pou ki zot tou gagn lasans partisipe.a. Tou bann zanfan pe fer repetision pou organiz Aktivite 1 − Fer enn zelev lir konsign-la.fet lamizik. − Fer enn lot zelev reformil konsign ekb. Vanessa inpasian pou pas so zip lor li. dvaenrifsiae asikttiovuitzee-llae.v konpran seki bizin ferc. Zot trouv enn bann zanfan koste kot podium. − Travay bann kestion-la oralman.d. Metdekol finn remersie tou bann zanfan. − kAensktioou nr-alaz ebkandniszkeilteavnpt ozuotzaovtalnirdboannnne. Leo finn insiste avek so papa. repo ns. 3. Mo dir ek ekrir lekontrer sa bann mo-la.   − Akonpagn bann zelev ki gagn difikilte. − Fer bann zelev ekrir repons dan zot kaye ek verifie si zot finn bien not zot bann repons.a. zoli Aktivite 2b. fini − Fer zelev lir, rod bann mo-la dan pasazc. labad. revini ek soulign zot.e. lazwa − Zelev travay an group pou explike ki sa4. Mo swazir mo ki bon ek mo ekrir bann mo-la vedir. dan lespas ki finn done pou sak fraz. − Apre travay oral, profeser met bann repons-la lor tablo. − Fer zelev kopie/ koriz repons ki lor tablo-la dan zot kaye. − Verifie kaye bann zelev pou gete si zot finn bien kopie depi lor tablo.laflit, triyang, zip, t-shirt, CDa. Mama Vanessa abitie koud zoli _______ pou li.b. Mis Sonia dir ki li finn bliye so ________.c. Leo finn gagn enn _______ avek so granper.d. Ti ena enn bann zanfan ki ti met ______ blan, ki ti pe sante.e. Vanessa finn aprann zwe _______________. 28 / paz vintwit

P:36

Konpreansion5. Mo relie avek repons ki koresponn e mo kopie fraz-la dan mo kaye. • fet lamizik.a. Lekol ti pe prepar • • fet lindepandans. • exkirsion. • sofer.b. Mama Vanessa enn bon • • modis. • peser. • tronpet. • batri.c. Granper Leo ti konn zwe • • triyang. • enn minis.d. Pou fet lamizik, metdekol ti invit • • bann paran. • group Ti Marmit. • ravann.e. Dan sant Ti Marmit, Leo ti aprann zwe • • triyang. • laflit. Not pou profeserAktivite 3− Fer zelev lir, rod bann mo-la dan pasaz ek anserkle zot.− Zelev travay an group pou rod lekontrer bann mo-la.− Demann enn zelev dan sak group dir ki bann mo zot finn trouve.− Valid bann repons ansam avek bann zelev ek ekrir bann repons ki bon lor tablo.− Fer bann zelev ekrir bann repons dan zot kaye.Aktivite 4− Zelev lir konsign.− Profeser demann zelev explike ki bizin fer dan sa aktivite-la.− Zelev lir sak fraz e propoz enn mo pou konplet fraz-la apartir lalis ki finn donn zot.− Not tou propozision zelev lor tablo.− Verifie ki bann mo ki bann zelev finn propose fer sans dan fraz-la.Aktivite 5− Apre ki fini fer zanfan lir, fer zot travay an group pou rod bann bon repons (Travay oral).− Fer zanfan fer matching (Travay individiel).− Bizin servi lareg, rey lalinn prop ek koumans lor pwin e fini lor pwin.− Zelev kopie bann repons-la dan zot kaye.− Verifie kaye bann zelev pou gete si zot finn bien kopie repons. 29 / paz vintnef

P:37

Kouma fabrik enn ravann tradisionel? 3 2 1Bizin enn brans Tras enn ron dan later.pie lakol. Fer brans pie lakol la gagn form ron.Letan ravann- 6 Gagn enn lapo kabri. Metla fini sek, kapav lasann lor la. Atas lapo-lakoumans bat sega. avek enn pie. 45 Pou lapo-la kol lor serk-la, prepar enn lakol avek lagrin Redi lapo-la lor serk-la. tamarin ek lapoud kanz.An 2012, Diana Heise ek ABAIM finnfer enn film dokimanter lor fabrikasionravann dapre so metod tradisionel.Sa film ki apel \"Lame la kone\" finndifize dan sinema pou premie fwaan 2014.Mo reponn bann kestion:1. Avek ki pie fer ravann tradisionel?2. Ki lapo servi pou ranz enn ravann?2. Ki ingredian servi pou fer lakol pou kol lapo lor serk? 30 / paz trant

P:38

A   BAIM: Ki sann-la sa? ABAIM se enn asosiasion ki finn kree an 1982 pou ed bann dimounn aveg. Avan ABAIM ti vedir \"Association pour le Bien-être des Aveugles de l’Ile Maurice\" (A.B.A.I.M).   An 1995, proze 'Saturday Care' pran nesans ek ABAIM desid pou fokaliz so laksion lor bann zanfan vilnerab dan enn   kartie defavorize Beau-Bassin, atraver bann program lakonpagnman skoler, latelier lamizik ek ledikasion fizik. Sant lasosiasion-la trouv dan lekol gouvernman Colonel Maingard. ABAIM finn ousi lans bann proze similer   dan Le Morne ek Grand Baie. 31 / paz trant-e-enn

P:39

OrtografDiferans ant \"n\" / \"nn\"1. Mo anserkle mo kot mo tann son [ã] ek mo soulign mo kot mo tann son [an].Dan enn lepok bien lontan, Not pou profeserNou pei ti forme par bann volkan, ObzektifZordi nou enn perl dan losean. − Travay lor prinsip grafi-foni pou ekrir bann mo.Lor enn batman ravann, Aktivite 1Apresie nou siro kann, − Reekrir kontinn-la lor tablo.Ek reponn nou sirandann. − Lir kontinn-la ansam avek bann zelev.Sirandann! − Met laksan lor son [ã] ek lor son [an] kanKi lame pa met legan? pe lir.2. Tizan finn fer inpe fot kan li − Poz kestion zelev pou verifie konpreansion. finn ekrir sa ti text-la. − Fer enn-de zelev relir kontinn-la, lalign par Ed li pou re-ekrir text-la san fot. lalign.Letann lontann bann zannfann pa ti − Kan fini lir premie lalign, demann bannpe al lekol par vann. Nou grannperti pe bizin marse pou al lekol. zelev ki son zot tande alafin mo “lontan”.Dann lasannble, zot met zot ann rann − Amenn bann zelev dir ki manier ekrir sonek ekout met dekol. Apre zot rannt [ã] dan “volkan” = ‘a’ + ‘n’. Soulign “an”.dann klas. Pa ti ena sez kouma − Fer enn lot zelev lir deziem lalign. Demannasterla. Zot ti pe bizin asiz lor bann.Apre lekol, zot ti pe gagn plin letann bann zelev si zot finn tann son [ã].pou zwe. Mem pa ti ena ase − Fer enn/de zelev dir dan ki mo tann son [ã].larzann avann, lavi ti bien zoli. (rep: “volkan”) − Demann zelev-la explike kouma li kone dan “volkan” ena son [ã]. (Li tann son-la + li trouv ‘a’ + ‘n’). − Demann zelev si li tann son [ã] dan “bann”. – Demann li kifer non mem si li trouv ‘a’ + ‘n’. − Fer zelev pran konsians ki kan ena 2 ‘n’ apre ‘a’ nou pa tann [ã] me [an]. − Kontign exersis-la ek fer bann zelev soulign mo kot tann son [an] ek anserkle mo kot tann son [ã]. Aktivite 2 − Organiz zelev an ti-group. − Fer enn zelev lir premie fraz. − Demann zelev si zot pe trouv text-la bon. Fer zot dir ki problem ena. − Demann bann zelev rod bann mo ki finn mal ekrir. − Demann zot par exanp ki problem ena avek “lontann”. − Fer bann zelev rapel ki “a+n+n” fer [an] ek non pa [ã]. − Demann zot ki bon manier ekrir “lontan” ek fer zelev reekrir mo-la bien. − Fer premie fraz-la kolektivman avek tou zelev. − Pou leres fraz, demann bann zelev travay an group. − Alafin, demann sak group prezante ki koreksion zot finn fer.32 / paz trannde

P:40

Ortograf3. Mo ekrir silab ki manke pou konplet bann mo.   Gagn drwa servi bann silab plis ki enn fwa.ban bann dan kan kann lan mannnann ran san sann tan van vann Exanp: ra vann le ___________ pi ___________ pa ___________ ri ___________ mi ___________ di ______________________ te ___________ se___________ de re ___________ la ___________ ka ______________________ le ba ___________Not pou profeserAktivite 3− Les zelev lib pou travay zot limazinasion pou rod bann mo, parski kapav ena plizier repons.− Par exanp, pou premie nou kapav aksepte – “letan”, “ledan”, “lelan”, “legan”. 33 / paz tranntrwa

P:41

Epizod 2Leo pa finn kontan son ki so ravann ti pe fer kan li ti al dan santTi Marmit. Apre so mezavantir1, li finn anvi gagn enn ravann pouli. Dan sant Ti Marmit, Tizan finn dir li ki kot Ton Misel li kapavgagn enn bon ravann. Alor, Leo finn demann so papa amennVanessa ek li kot Ton Misel enn Samdi. Ton Misel se enn vie artismizisien ki fer ravann depi bien lontan. Anmemtan, Leo espere lipou reisi trouve kouma fer enn ravann.Sa Samdi-la, kan Vanessa, Leo ek so papa ariv kot Ton Misel, lipe deza pe okipe avek fabrikasion enn ravann. Li poz so bannzouti pou akeyir zot.- Bonzour, Ton Misel! Papa Leo dir.- Bonzour, mo kapitenn! Ki sa zenn-om ek sa zenn-fi ki ar ou la?Ton Misel reponn.- Sa mo ti garson sa, li apel Leo. E sa ti mamzel-la apel Vanessa.- Bonzour Ton Misel! Vanessa ek Leo dir ansam.- Ansante! Alor zenn-om, ou pe gete kouma mo pe fer sa ravann-la la?- Wi! Mo trouve ou fer sa vit-vit, Leo reponn.Papa Leo rakont Ton Misel mezavantir ki Leo finn gagne avekso ravann kan li ti al dan sant Ti Marmit. Lerla Ton Misel explikli ki sirman ravann-la pa ti ase sofe, e ki so lapo pa ti ase redi.Akoz samem ki so ravann ti pe fer enn drol son. Leo finn profit 1 mezavantir – enn sitiasion ki met dimounn malalez. 34 / paz trannkat

P:42

lokazion pou demann Ton Misel montre li inpe plis kouma poutap ravann.- Aaa zenn-om! To pou bizin ena enn tipe pasians la. Mo ena enn latas2 pou fini.Zot finn asize pou get Ton Misel met lapo lor seki pou vinnenn fitir ravann. Ti etonan kouma enn vie misie kouma li, tiena ase lafors pou redi sa lapo-la lor sa lankadreman ron andibwa la. Ton Misel finn ousi explik zot ki li servi lapo kabri pouranz ravann. 2 latas – enn travay presi ki bizin konplete absoliman.Kestion Oral:1. Ki mezavantir ti finn ariv Leo dan sant Ti Marmit?2. Ki Ton Misel ti pe fer kan Vanessa, Leo ek so papa finn arive?- Kan premie fwa, mo finn gagn lokazion pou mont lor ennlasenn pou sante pou enn konkour, mo pa ti ankor konn ranzravann. Mo ti bizin aste enn. A lepok, mo ti pe res dan Rose-Hill. Mo ti al pran mo ravann kot enn misie par laba-mem. Meso ravann pa ti bon. Avek letan mo finn aprann kouma pou ferli par momem. Zordi, kan mo met lapo lor enn ravann, pa bizinsofe. Kapav servi deswit.Vanessa res etone ar kantite ravann diferan groser ki li trouveotour li. Ena depi so gro, kouma larou loto, ziska so tipti, groserenn lasiet.- Eski ou fer zis ravann? Vanessa demann Ton Misel.- Non! Mo fer ousi triyang ek maravann3. Me sa bann-la mo fer lor komann.Vanessa rakont Ton Misel ki zot fer Kreol Morisien dan lekol. Alor,Ton Misel desid pou poz so bann zouti ek rakont de zanfan-laenn zistwar, so zistwar: 35 / paz trannsink

P:43

\"Kan mo ti ena zot laz mo ti al lekol kot bann lefrer4. Mo pa finn gagn lasans fer boukou lane lekol. Zis First. Me depi tipti, kan nou ti pe zwe avek mo bann frer ek ser, nou ti pe aranz linstriman ar lamok ek bwat ferblan. Nou ti a kinz frer ek ser. Nou ti pe zwe lamizik ek sante. Sa lepok-la, bann Angle ti ankor pe diriz Moris. Zot ti pe fer bann adolesan rant dan larme. Kan mo finn anvi ale, mo mama pa finn les mwa. Ler mo finn ariv laz pou ale, mo finn al Lezip. Laba, mo finn zwenn bann lezot solda sorti Sesel, ek bann pei Lafrik. Kan mo ti pe retourn Moris, mo finn zwenn enn dimounn sorti Kenya. Nou finn partaz nou lang ek ousi sakenn finn sant pou so kamarad. Alor mo finn desid pou servi lang nou bann zanset dan mo bann sega. Kan mo finn gagn zanfan, mo finn transmet mo sega mo bann zanfan. Me mo finn ousi fer tou pou ki zot al lekol ek gagn enn bon ledikasion.\"- Mo granper ousi ti pe sant sega avan. Li finn mem montre mwa kouma zwe lamizik ar triyang, Leo rakonte. 3 maravann - Enn linstriman perkision rektang kouma enn bwat ki ena lagrin sipay ladan. 4 lefrer - Enn misie ki travay pou legliz katolik, inpe parey kouma monper. Kestion Oral: 1. Kot Ton Misel ti pe reste lontan? 2. Ki klas Ton Misel finn fer kan li ti lekol? 3. Ki Ton Misel ti al fer dan Lezip?Ton Misel ti ere pou partaz inpe so zistwar avek nou dekamarad. Li montre zot bann foto lontan kan li ti ankor zenn, eli ti pe fek koumans vinn popiler gras a sega. Li mem montrezot sertifika pri meyer segatie dan Moris ki li ti gagne. 36 / paz trannsis

P:44

- Mo espere ki zot ousi pou kontinie transmet nou sega zenerasion ki pe vini. Mo fier kan mo get zot de.Ton Misel donn sakenn enn ravann.- Mo montre zot enn ti batman, apre nou larg enn son.Vanessa ek Leo akonpagn Ton Misel pou so sante. Ton Miselena enn ti zako ki apel Reno. Reno konn tap jembe. Alor TonMisel met li ousi avek so jembe dan ti lorkes ki li finn forme.Kwik vinn poz lor zepol Ton Misel pandan ki li pe sante. Ler getli, ti a krwar ki vremem li enn kapitenn. “Bien malere, bien malere, Bien malere pou twa mo zenn fam. Bien malere pou twa mo zenn fam, Tou sa ki ena so mari lor bato. Mo kapitenn, trap to telefonn do we we...”Lanbians telma gran ki ena dimounn lor sime pe arete pouekoute. Enn vie ton ki pe tap so ravann, de zanfan, enn zakoek enn ti zwazo ki pe sante, ala enn lorkes ki inpe spesial!Apre ankor de sega, finn ariv ler pou Vanessa ek Leo dir TonMisel orevwar ek mersi pou ravann ki li finn donn zot kado.Ton Misel dir zot ki si zot revini lot kou ek zot ti zwazo, li poumontre zot ankor de-trwa batman ravann e Reno ousi avagagn lasans retrouv so ti kamarad Kwik. Leo ek Vanessa finnbien apresie sa linvitasion-la ek reponn ki ziska ki zot rezwenn,zot pou partaz saki zot finn aprann ar zot bann kamarad. 37 / paz trannset

P:45

KonpreansionAktivite Konpreansion1. Mo reponn sa bann kestion-la.  a. Kot Leo ek Vanessa finn ale? Not pou profeserb. Kifer Leo finn demann so papa amenn li laba?c. Ki Ton Misel fabrike? Obzektif:d. Komie zanfan ti ena dan fami Ton Misel? − Lir ek konpran enn zistwar.e. Ki sann-la Ton Misel ti zwenn kan li ti pe − Idantifie bann linformasion dan enn zistwar retourn depi Lezip? Materyelf. Ki sann-la ena dan sa lorkes ki pe sant sega − Liv zelev kot Ton Misel? Lektir textg. Ki Vanessa ek Leo finn gagne kan zot finn − Avan lektir, fer bann zelev observ zimaz, dir ki zot pe trouve, ek profeser poz bann sorti kot Ton Misel? kestion kouma : 1. Kot Vanessa ek Leo ete? 2. Ki zot pe fer? − Text konpreansion, li an sekans. Apre sak sekans, ena bann kestion oral. − Kapav met bann zelev an group pou ki zot tou gagn lasans partisipe.2. Mo explik bann mo dapre sans ki Aktivite 1 zot ena dan pasaz-la. − Fer enn zelev lir konsign-la. − Fer enn lot zelev reformil konsign ek verifiea. akeyirb. zanset si tou zelev konpran seki bizin fer dan sac. popiler aktivite-la.d. batman − Travay bann kestion-la oralman.e. malere − Ankouraz bann zelev pou zot lir bann kestion-la ek diskit ant zot avan donn repons.   − Akonpagn bann zelev ki gagn difikilte. − Fer bann zelev ekrir repons dan zot kaye ek3. Mo lir ek ekrir lekontrer sa bann mo-la. verifie si zot finn bien not zot bann repons.a. bon Aktivite 2b. pasians − Fer zelev lir, rod bann mo-la dan pasaz ekc. diferand. koumans soulign zot.e. lasans − Zelev travay an group pou explike ki sa 38 / paz trantwit bann mo-la vedir. − Apre travay oral, profeser met bann repons- la lor tablo. − Fer zelev kopie/ koriz repons ki lor tablo-la dan zot kaye. − Verifie kaye bann zelev pou gete si zot finn bien kopie depi lor tablo. Aktivite 3 − Fer zelev lir, rod bann mo-la dan pasaz ek anserkle zot. − Zelev travay an group pou rod lekontrer bann mo-la. − Demann enn zelev dan sak group dir ki bann mo zot finn trouve. − Valid bann repons ansam avek bann zelev ek ekrir bann repons ki bon lor tablo. − Fer bann zelev ekrir bann repons dan zot kaye.

P:46

Konpreansion4. Mo rod bann mo dan pasaz pou konplet bann fraz-la.  a. Ton Misel finn al __________ kan li ti solda.b. So bann frer ek ser ousi ti kontan sant __________ kan zot ti zanfan.c. Ton Misel ena enn zako ki apel ____________.d. Vanessa ek Leo finn gagn enn ravann ___________ ar Ton Misel.  5. Mo swazir mo ki bon parmi bann repons e mo ekrir li dan les pas vid-la.a. Ton Misel fabrik maravann ek triyang _____________. A kan li anvi B lor komann C toulezour D sak semennb. Leo finn demann ____________ amenn li kot Ton Misel. A Vanessa B so mama C so papa D Ton Miselc. Dan so lavi, Ton Misel finn deza fer ______________. A solda B sofer C kapitenn D pofeserd. Zot ti a ___________ frer ek ser dan fami Ton Misel. A kat B kinz C dis D wite. Reno ti enn _____________ ki konn tap jembe. A lisien B zwazo C sat D zakoNot pou profeserAktivite 4− Zelev lir konsign.− Profeser demann zelev explike ki bizin fer dan sa aktivite-la.− Zelev lir sak fraz e propoz enn mo pou konplet fraz-la.− Not tou propozision zelev lor tablo.− Verifie si ena bann mo-la dan pasaz.− Verifie ki bann mo ki bann zelev finn propose fer sans dan fraz-la.Aktivite 5− Zelev lir konsign.− Profeser demann zelev explike ki bizin fer dan sa aktivite-la.− Zelev lir sak fraz e propoz enn mo pou konplet fraz-la apartir lalis ki finn donn zot.− Not tou propozision zelev lor tablo.− Verifie ki bann mo ki bann zelev finn propose fer sans dan fraz-la. 39 / paz trantnef

P:47

GramerIdantifie verb dan fraz Not pou profeserAnou get lezot verb ki bann verb aksion. ObzektifBann verb ki exprim santiman. − Amenn zelev devlop konsians bann verb ki1. Mo ekrir enn fraz pou sak zimaz.   exprim santiman ek zot valer kominikatif dan enn fraz.2. Mo soulign an ble bann verb ki exprim santiman Aktivite 1 dan bann fraz anba. − Rapel: enn verb, se enn mo ki refer a enna. Ton Revel deteste al dispanser sak fwa aksion ou leta enn zanimo, dimounn ou enn pou so randevou. obze. − Parmi bann diferan tip verb ki existe, noub. Mo prefer bwar enn bon fangourin glase ena bann verb ki exprim enn santiman: ki enn fos zi doranz! Ex: deteste, prefere, regrete, exsite, trakase, dekouraze, air, adore, rasire…c. Granper Vivil regrete li pa finn gagn − Pou sa aktivite-la, kapav poz zelev kestion: lasans pou aprann Kreol Morisien kan “Ki sa ti garson-la pe fer? Kouma li paret?” li ti lekol. “Kouma tifi-la paret? Kouma zot kone?” − Amenn bann zelev dir bann verb aksion (ex: lid. Bann zelev Grad III ti vreman exsite kan pe riye) ek bann verb ki exprim bann zot finn aprann ki pou ena enn deziem lemosion (ex: kontan, trist…) exkirsion. − Explik bann zelev ki ena bann verb ki pa fer referans a bann aksion me ki exprim enne. Sa planter-la dekouraze kan so bann lemosion, enn santiman. Explike ki ena pie pa raporte. diferan tip santiman/lemosion e ki souvan sa bann santiman/lemosion la akonpagne avek bann aksion ki vizib (ex: plore kan trist, boude kan ankoler…) − Kapav organiz enn zwe dan klas. Fer enn zelev vinn devan klas ek li mim enn lemosion. − Bann zelev bizin devine ki lemosion ki sa zelev-la pe montre. Aktivite 2 − Fer zelev lir sak fraz. Idantifie tou verb dan fraz-la. − Soulign bann verb-la avek kreyon ek ekrir zot lor tablo. − Poz zelev kestion lor sak verb ek fer zot idantifie verb ki exprim santiman. − Soulign verb-la kouler ble.3. Mo ranpli bann tire avek enn verb Aktivite 3 ki exprim santiman. − Zelev lir fraz ek rod enn verb apropriye pou ranpli sak tire. − Bann zelev pou bizin fer atansion pa meta. Mo _____ latizann ki bann medsinn bann verb aksion dan bann tire. lafarmasi. – Fer bann zelev relir bann fraz ek verifie ki bann fraz-la fer sans.b. Mo _____ bann sega tipik.c. Tony pe _____ tansion li bizin ferenn pikir.d. Get kouma Mario _____ kan li tann dir nou pou al lamer Dimans.40 / paz karant

P:48

KonzigezonPrezan1. Mo kolorye dan ki klas mo ete sa lane-la kouler ble. GRAD 1 GRAD 4 Not pou profeser GRAD 2 GRAD 5 Obzektif – Amenn zelev devlop konsians tan verbal prezan GRAD 3 GRAD 6 ek so valer kominikatif dan enn fraz.2. Mo soulign bann verb tan prezan kouler ble. Enn ti rapel: Prezan - Enn form verbal ki montre, enn aksion ki pe fer aster-la ouswa ki abitie fer.Lasesres fer nou lavi vinn amer. Karo ki ti Pou akord enn verb tan prezan, nou ekrir verb-la sanver avan finn vinn kouler maron. Nepli ena marker preverbal.delo dan larivier. Lespwar transform an Ex: Leo aprann zwe ravann dan sant Ti Marmit.dezespwar. Kwik anvole al demann ledavek divan. Atansion, marker ‘pe’ pa enn marker letan ki indik prezan, se enn marker aspe diratif ki indik ennLabriz soufle bann niaz. Lapli tonbe ek aksion an kour parey kouma “continuous tense” danbann plant koumans pouse. Leo dir Angle. Souvan kan nou koze, nou servi aspe diratifVanessa: “Dan labsans delo, nou konn so me (ex: Mo pe manze) me ena ousi aspe diratif danlinportans.” Vanessa reponn: lepase ek dan lefitir (ex: Mo ti pe manze. Mo pou pe“Nou bizin pa gaspiye, nou pou pli ere.” manze.)3. Mo ekrir sa bann fraz-la   Aktivite 1 – Koumans aktivite-la par enn diskision dan klas.dan tan prezan. Kapav poz bann kestion kouma dan ki klas banna. Yer bann zwazo ti sante. zelev ete sa lane-la. Fer diferans anti ki klas zot tib. Yer mo ti manz dipin. ete lane dernie ek ki klas zot pou ete lane prosenn…c. Lontan dimounn ti aranz lakaz lapay. – Kapav demann bann zelev ki klas zot fer sa lane-d. Demin mo pou aroz sa bann plant-la. la, akote ki sann-la zot asize…e. Lontan ton Mario ti bwar enn ver – Ankouraz bann zelev fer bann fraz dan letan prezan. delo douma li leve. – Kan fini diskisiob klas, demann bann zelev kolorye kare ki indik klas ki zot ete sa lane-la. – Fer bann zelev ekrir enn fraz dan zot kaye: Sa lane-la mo dan klas trwaziem. Aktivite 2 – Avan travay sa aktivite-la, li rekomande pou repran se ki ti fer dan liv Grad 3, Volim 1, Sapit 2, Epizod 2. – Fer enn revizion lor letan prezan. – Fer zelev lir sa text-la fraz par fraz. – Idantifie bann verb dan fraz. – Fer zelev soulign tou verb avek kreyon. – Kouma pe idantifie enn verb ekrir verb-la lor tablo. – Kan finn fini ekrir tou verb, poz zelev kestion lor tan verbal sak verb. – Soulign bann verb tan prezan kouler ble. Atansion, se gras a marker preverbal (ti, pou) ki nou rekonet ki enn verb pa dan tan prezan.Aktivite 3– Fer bann zelev travay an group pou sa aktivite-la.– Dan enn premie tan, bann zelev pou bizin reper bann indikater letan (yer, lontan, demin…)– Bann zelev pou bizin transform sa bann indikater letan-la pou fer li vinn prezan (ex: yer=zordi; lontan=aster…).– Bann zelev pou idantifie bann verb dan sak fraz ek zot pou reper marker preverbal.– Bann zelev pou tir bann marker preverbal pou transform bann fraz-la dan letan prezan.– Bann zelev pou relir sak fraz pou verifie ki zot fer sans.– Bann zelev pou rekopie bann fraz-la dan letan prezan dan zot kaye. 41 / paz karant-e-enn

P:49

Mo Kapitenn Michel Legris finn ne an 1930 dan Rose-Hill. Boukou dimounn ti pe kriye li “Mo kapitenn”. Depi li tipti, Michel Legris ti kontan fer lamizik, li ti kontan zwe sef-d-orkes. Li ti al lekol lefrer ziska klas ‘first’ me li finn bizin arete akoz enn dimal ki li ti gagne dan so lipie. Kan li finn gagn 18 an, Michel Legris finn al dan larme. Sa lepok-la, Moris ti ankor enn koloni Angle ek ti pe pran dimounn depi Moris pou al fer solda pandan deziem ger mondial. Safinn permet li vwayaze dan bann pei kouma Lezip ek rankontreboukou dimounn.Letan li ti pe retourn Moris par bato, li finn fer konesans ennsolda sorti Kenya ki ti koz enn langaz ki apel ‘Swahili’. Sekoumsa mem ki li finn koumans met enn-de parol an Swahilidan so bann sega.Michel Legris ti gagn konkour 'Summertimes Lanwit Sega' an1972 gras a so sante ‘Mo kapitenn’ ek li finn al dan boukou peipou reprezant sega tipik ki fer dan Moris.Michel Legris ti pe ranz ravann kot li dan Rivière du Rempart ekboukou artis, touris ek amater sega ti pe aste sa linstriman-laavek li.Ti fasil rekonet Michel Legris gras a bann sapo ki li ti abitiemete.Mo kapitenn finn desede laz 84-an lane 2015. 42 / paz karannde

P:50

Kan mo ti dan larme laba, pa ti ena ravann. Bann Angle ti servi enn galon feray pou met lesans. Sa ti apel Jerikann. Alor nou ti pran samem pou fer ravann kan nou ti pe met lanbians pou sante. Mo sant enn sante pou zot:Bien malere, bien malere, bien malere pou twa mo zenn famBien malere pou twa mo zenn famTou saki ena so mari lor batoMo trouv Signaux signale, mo trouv Signaux signaleMo trouv Signaux signale, pa bato dan laba ki rantreApan wapi, mo zoli sana, apana wapi, mo zoli sanaLarm dan to lizie tifam, regre dan to leker tifam, to pran momouswar tifam, to souy to lizieLarm dan to lizie tifam, regre dan to leker tifam, to pran momouswar tifam, to souy to lizieKestion Oral: Jerikann1. Ki tinom gate Michel Legris?2. Ki pei li ti ale kan li ti al dan larme?3. Ki travay Michel Legris ti pe fer kan li finn retourn Moris? 43 / paz karanntrwa

P:51

Lekritir   Mo krwaze Mo swazir ek ekrir mo ki koresponn avek sak desin dan lespas ki finn indike.   dolok m z o a 1 zez – Enn linstriman lamizik tradisionel dan Sagos ki zwe avek lakord.lagitar lakordeon zez1 jembe dolok violon triyang sitararmonika marakas piano laflit maravann tabla44 / paz karannkat

P:52

Lekritir1. Mo observ sa desin-la ek   mo ekrir enn ti zistwar.Enn zour Edgar pe zwe lagitar _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Not pou profeser Obzektif Fer zelev ekrir enn ti zistwar swit a enn obzervasion zimaz. Aktivite 1 – Organiz zelev an ti group pou observ bann desin. – Ankouraz bann zelev dir seki zot pe trouve dan bann desin. – Sak group kapav partaz zot bann observasion avek klas. – Ekrir propozision bann zelev lor tablo. – Amenn bann zelev konpran ki sa 4 desin-la fer parti enn mem sekans zistwar. – Letan fini diskite, travay lor bann eleman vokabiler ki pou inportan pou ekrir ti zistwar-la (ex: sat, garson, lagitar…) – Koumans par lir premie fraz (Enn zour Edgar pe zwe lagitar…) ek demann bann zelev ki pe arive kan li pe zwe lagitar. – Ankouraz bann zelev fer bann fraz pli long ek azout bann detay kouma: kotsa Edgar ete? Avek ki sann-la li ete? – Fer bann zelev fer enn premie brouyon par zotmem. – Letan zot fini, zot kapav lir seki zot finn ekrir. – Kapav ekrir seki bann zelev pe dir lor tablo. – Alafin fer bann zelev reekrir ti zistwar-la dan zot kaye. – Idealman, zistwar-la bizin fer omwin 4 fraz. 45 / paz karannsink

P:53

Lekritir Mo met sak linstriman lamizik dan so group.Tape fer son: Soufle fer son:________________ ________________________________ ________________________________ ________________________________ ________________________________ ________________Sakouye fer son: Zwe ek lakord fer son:________________ ________________________________ ________________________________ ________________________________ ________________________________ ________________Lalis instriman:violon marakas saxofonn sitar batri mandolinnarmonika laflit maravann dolok triyang tanbourintronpet jembe lagitar46 / paz karannsis

P:54

LekritirMelimeloMo remet bann let an-ord pou dezign sak instriman.T I BAR _____KODO L _____NAVARN ______N A T O U B R _______ P R O N E T T _______M A R I O N O M A______M F O X N O S A N S______N D A K O R N O E L L_______NN A T O U B R I N T________N 47 / paz karannset

P:55

Lekritir Linstriman ek lamizik tradisionel dan Rodrig Ena boukou varyete lamizik dan Rodrig, me tou Rodrige pli kontan lamizik tradisionel. Kouma zot tann enn son lakordeon tou dimounn koste. Letan tanbour, triang ek bonm1 bate, bann danser ek dansez dan zot rob a-fler koumans danse. Ena plizir kalite danse kouma: one step, polka, lavals, kadri, mazok, kotis ek sega. Sa bann danse-la finn gagn zot nom a lepok dimounn ti al fer larme dan Lerop. Laba zot finn tann bann nom kouma polka, mazurka, Scotish ek zot finn amenn sa dan Rodrig. Lavals li, li finn gagn so nom a lepok kolonial kan bann kolon Franse ti fer bann bal ek dans zot ‘valse’. One step 1bonm – Enn linstriman lamizik tradisionel ki dan form enn lark. Ena enn lakord ki atase ek enn kalbas dan so bout. Dan Moris apel sa instriman-la enn 'bob'. Mo reponn sa bann kestion-la: 1. Ki bann linstriman servi dan lamizik tradisionel Rodrig? 2. Nomm trwa danse ki bann Rodrige kontan. 48 / paz karantwit

P:56

Lasas Trezor 7SapitLamizik- Servi enn voklabiler presi pou dezign bann diferan parti enn bato- Lir ek konpran enn zistwar ki long- Idantifie verb ki exprim aksion mantal dan enn fraz- Akord verb dan so tan apropriye dan enn fraz- Ekrir enn ti zistwar apartir obzervasion enn sekans zimaz- Sevi 'n' ek 'nn' pou ekrir bann mo 49 / paz karantnef

P:57

Mo gete mo dir• Kot bato-la ete?• Ki to trouve lor bato-la?• Kouma apel sa obze dan form enn pik la? Ki so itilite?• Kouma apel sa obze ki resanble enn volan loto? Ki so itilite?• Kouma apel sa gro bwat-la? Ki ena ladan? 50 / paz sinkant

P:58

Not pou profeser Obzektif − Amenn bann zelev verbaliz zot repons dan enn fason kler e presi. Organizasion klas: An ti-group / Kolektif − Sak zelev obzerv desin-la dan so liv an-silans. − Profeser demann bann zelev koz lor desin-la. Bann zelev lib pou dir seki zot finn trouve. − Apre ki zelev finn fini exprim zot, profeser poz bann kestion ki anba desin-la dan liv. − Poz bann kestion “Mo gete mo dir” avan e dan lord ki finn done. − Bann kestion “Mo reflesi mo dir” pou swiv e touzour dan lord ki finn done.Mo reflesi mo dir• Kifer bato-la pa pe flote?• Ki finn kapav arrive pou ki bato-la inn ariv la?• Dapre zot kouma inn dekouver bato-la?• Ki sann-la ki diriz enn bato?• Kouma apel bann dimounn ki travay lor enn bato?• Nom de-trwa nom bann bato ki zot kone. 51 / paz sinkant-e-enn

P:59

Epizod 1Enn Samdi, kan Vanessa retourn so lakaz, so mama dir li:- Vanessa! Vanessa! To ena de kamarad ki pe rod twa deor.Kouma mama Vanessa dir li sa, li galoupe li al gete. Li trouvTikoulou, Leo, Dimounn ek Kwik. Leo ek Tikoulou an plin diskision.Zot paret dan enn gran deba1.- Bonzour! Ki finn arive? Kifer zot pe diskite koumsa? Vanessa demann zot.- Bonzour Vanessa! Tikoulou pe dir mwa li finn trouv enn mesaz sekre dan enn lakav. Mo pe dir li ki kikenn, pou badine, finn met sa. Li pe dir mwa non, nou bizin al ar li pou al gete! Leo reponn.- Wi! Parski sa bann sign mo finn trouve la pa finn ekrir sa. Koumadir kikenn finn grav bann form lor ros. Mo pa krwar finn fer sa pou badine. Anou al get sa enn kou. Kikfwa sa pou ed nou retrouv dodo! Tikoulou dir.Vit-vit, Vanessa demann so mama permision si li kapav akonpagnso de kamarad pou al get sa lakav-la. So mama dir wi ekprepar dipin pou sakenn; Leo profite pou al rod zi ek so atlaskot li. Kan zot fini prepar zot bann bagaz pou lazourne, zot alget Mamou. Mamou, se enn sofer taxi ki kontan rann servis. Livreman kontan pou al avek zot dan zot lavantir. Anplis, Mamou 1 deba – Diskision lor enn size.52 / paz sinkannde

P:60

enn gran fann Tikoulou. Mem si li abitie fer kours pou Champs deMars dan Samdi, li dir limem ki lot semenn li ava ale.- Alor, kot nou ale? Mamou demann bann zanfan.- Direksion Roches Noires, Mamou! Nou bizin al Lakav Madam! Tikoulou reponn.Kan zot ariv laba, Tikoulou donn sakenn enn tors.- Fer atansion kot zot marse. Ena labou partou! Tikoulou dir zot. Kestion Oral: 1. Ki mama Vanessa dir Vanessa? 2. Ki Vanessa fer avan li ale? Kifer dapre twa? 3. Kifer Mamou pe amenn zot?Zot rant dan lakav-la enn deryer lot: Tikoulou devan, Vanessa,Leo, Dimounn ek Mamou dernie avek Kwik lor so zepol. Lakav-lagran, me pli zot avanse pli sime retresi. Ariv enn moman, Mamoubizin bes so latet pou li kapav kontinie marse. Apre de minitmarse, zot ariv kot enn kontour. Kan zot get deryer zot, nepliena lalimier. Zis kot kwin kontour-la, ena enn bann form lor miraylakav-la koumadir enn gran laport ki finn desine lor miray. Ti enabann gravir2 lor form-la.- To trouve Leo? Pa kapav kikenn finn fer sa pou badine! Tikoulou dir.- Eee! Koumadir form enn dodo! Leo kriye. So lavwa fer eko dan lakav.- Non! Pa enn dodo sa. Map Moris sa! Vanessa dir.Kot lapat sa dodo-map Moris-la, zot trouv koumadir trwa triyang.Ena enn lakrwa lor enn triyang. Vanessa fini konpran ki sa banntriyang-la se bann montagn. Mamou tir so portab e li pran ennfoto sa map-la. Apre zot sorti depi dan lakav. Kan zot ariv deor, 2 gravir – Reprodiksion enn desin ou enn lekritir lor enn matier dir. 53 / paz sinkanntrwa

P:61

Leo dir zot ki bizin rod sa montagn ki ena lakrwa-la. Li tirso atlas pou zot kapav gete ki kote sa montagn-la ete. Zotidantifie li kouma 'Montagne Lion'.- Mo sir ena dodo lor sa montagn-la. Anou al rode, Tikoulou dir.Kan zot ariv kot Montagne Lion, finn ariv ler dezene. Alor zotrod enn plas kot ena lerb pou zot asize ek manz zot dipin.Tikoulou ti pe inpasian pou mont montagn pou al rod dodo. Kestion Oral: 1. Kouma zot ti pe marse dan lakav? Kifer dapre twa? 2. Ki sa gravir-la ti resanble? 3. Ki bann kiksoz zot finn idantifie lor gravir-la?Kan zot fini manze, Mamou propoze ki li ek Dimounn atannlamem pou ki bann-la avans pli vit. Kwik, al devan touzourpou li kapav explik bann zanfan-la kot pou pase. Pou mont lorMontagne Lion, pa fasil, me avek led Kwik zot reisi trouv ennfason pou ariv lao.La, zot trouv enn ti lakav kot ena enn lot gravir. Me sann kout-la ena bann desin. Zot idantifie enn lizie, enn sinbol lamer, ennfles ki montre lesid, enn lil ek enn trou dan miray lakav-la. Dantrou-la, ti ena enn bout papie ki ti pe depase. Avek boukouprekosion zot ris papie-la e zot trouv enn bout map. Poureflesi, zot sorti deor pou sey desifre3 bann sinbol ki finn gravedan miray e rod konpran sa map-la. 3 desifre – Lir/dekod enn mesaz ki dan enn langaz difisil pou konpran.54 / paz sinkannkat

P:62

- Lizie? Ki kapav ete sa? Vanessa dimande.- Kapav pe dir nou get kitpar? Tikoulou reponn.Zot get direksion lamer pou esey konpran. Sirpriz! Zot trouv l’îleaux Aigrettes. Tikoulou ki ti abitie ar bann enigm fini konpranbann sinbol-la. Me ena ousi sa bout map ki ti dan trou miraylakav…- Bon! Mo panse ki nou pa pou reisi al rod seki ena lor map-la. Mank enn gro bout ladan. Vanessa dir.- Kikfwa nou kapav re-al dan Lakav Madam. Nou pou gagn seki manke laba. Tikoulou dir zot.Li anvi kone si li pou trouv dodo lor lil-la. Bann zanfan redesannpou al zwenn Mamou ek Dimounn ki pe atann zot.- Alor! Ki bon nouvel? Mamou dimande.- Nou finn gagn enn map. Me mank enn gro bout ladan. Leo reponn.Finn koumans fer nwar. Tou bann zanfan remont dan loto, lekertris. Zot ti panse ki zot pou reisi konpran sa mesaz sekre kizot finn gagne dan lakav-la. Mamou dir zot pa bizin dekourazeparski zot kapav repran zot lavantir demin. Vanessa ek Leo,malgre zot desepsion, finn pas enn bon lazourne. Mamou kitsak zanfan devan so laport. Lavantir-la ti interesan me lazournefinn pas tro vit. Tikoulou pe espere ki kan zot re-ale lot kou,zot reisi trouv dodo lor l’île aux Aigrettes. Kestion Oral: 1. Dapre twa, kifer Mamou res anplas? 2. Ki sann-la finn reisi konpran ki vedir sa bann sinbol-la? 3. Kouma bann zanfan-la ti ete kan zot finn desann? 55 / paz sinkannsink

P:63

KonpreansionAktivite Konpreansion1. Mo reponn sa bann Not pou profeser kestion-la dan mo kaye. Obzektif:a. Ki sann-la finn vinn get Vanessa gramatin? − Lir ek konpran enn zistwarb. Kifer Tikoulou pe anvi ki Vanessa ek − Idantifie bann linformasion dan enn zistwar Leo vinn avek li? Materyelc. Kot Tikoulou finn trouv sa mesaz sekre-la? − Liv zelevd. Ki zot finn trouve dan Lakav Madam?e. Kot zot finn ale e kot landrwa-la trouve Lektir text − Avan lektir, fer bann zelev observ zimaz, dir dan Moris?f. Ki sann-la ki pa finn mont lor montagn ki zot pe trouve, ek profeser poz bann kestion kouma : e kifer? 1. Kot Vanessa ek Leo ete?g. Ki zour ki zot finn viv sa lavantir-la? 2. Ki sann-la ki avek zot? 3. Ki zot pe fer?2. Mo explik mo ou expresion − Text konpreansion, lir an sekans. Apre sak ki souligne dapre sans ki li sekans, ena bann kestion oral. ena dan pasaz. − Kapav met bann zelev an group pou ki zot tou gagn lasans partisipe.a. Mamou ti enn dimounn ki kontan rann servis.b. Zot ti pe mars anran. Aktivite 1c. Zot idantifie li kouma Montagne Lion. − Fer enn zelev lir konsign-la.d. Mamou propoz ki li res anplas. − Fer enn lot zelev reformil konsign ek verifiee. Avek boukou prekosion zot ris papie-la. si tou zelev konpran seki bizin fer dan sa3. Mo dir ek ekrir lekontrer aktivite-la. sa bann mo-la. − Travay bann kestion-la oralman. − Ankouraz bann zelev pou zot lir bann kestion-la ek diskit ant zot avan donn repons. − Akonpagn bann zelev ki gagn difikilte. − Fer bann zelev ekrir repons dan zot kaye ek verifie si zot finn bien not zot bann repons. Aktivite 2 − Fer zelev lir, rod bann mo-la dan pasaz ek soulign zot. − Zelev travay an group pou explike ki sa bann mo-la vedir. − Apre travay oral, profeser met bann repons- la lor tablo. − Fer zelev kopie/ koriz repons ki lor tablo-la dan zot kaye. − Verifie kaye bann zelev pou gete si zot finn bien kopie depi lor tablo.a. kontan __________ Aktivite 3b. dernie __________ − Fer zelev lir, rod bann mo-la dan pasaz ekc. anplas __________d. fasil __________ anserkle zot.e. dekouraze __________ − Zelev travay an group pou rod lekontrer bann mo-la. − Demann enn zelev dan sak group dir ki bann mo zot finn trouve. − Valid bann repons ansam avek bann zelev ek ekrir bann repons ki bon lor tablo. − Fer bann zelev ekrir bann repons dan zot kaye.56 / paz sinkannsis

P:64

Konpreansion4. Mo match avek repons ki koresponn. Not pou profeser Mo reekrir bann fraz-la dan mo kaye. - trezor. Aktivite 4a. Tikoulou finn trouv enn - dodo. − Apre ki fini fer zanfan lir, fer zot - mesaz sekre. travay an group pou rod bann - dimounn. bon repons (Travay oral).b. ‘Dimounn’ ti enn - lisien. − Fer zanfan fer matching - zwazo. (Travay individiel). − Bizin servi lareg, rey lalinn prop ek koumans lor pwin e fini lor pwin. − Zelev kopie bann repons-la dan zot kaye. − Verifie kaye bann zelev pou gete si zot finn bien kopie repons. - lor enn miray lakav.c. Zot finn trouv mesaz sekre-la - lor portab Mamou. - dan enn liv. - dan Lakav Madam.d. Zot finn gagn enn bout map - lor Montagne Lion. - lor l’île aux Aigrettes. - Lakav Madam.e. Map-la ti montre - Montagne Lion. - île aux Aigrettes. 57 / paz sinkannset

P:65

Vokabiler1. Mo lir sinifikasion bann mo.   Apre mo plas sakenn lor tire ki apropriye dan desin anba.Tribor: enn bato so kote drwat.Babor: enn bato so kote gos.Lema: poto lor bato pou tini lavwal. Kantite lema ki ena lor enn bato varye dapre so groser. Bann ti bato ena enn sel lema me bann pli gro ena de ou trwa.deryer tribor lavwa lema babor devan58 / paz sinkantwit

P:66

Vokabiler2. Mo relie sak zimaz avek so nom. Apre mo relie avek so definision. • • lavwal • • pou diriz bato • • far • • pou tini enn bato anplas • • lepor • • pou gid bann bato dan lanwit • • gouvernay • • pou gard bann bato • • lank • • pou konn direksion • • bousol • • pou bato bouze avek divan 59 / paz sinkantnef

P:67

Vokabiler   3. Mo ekrir enn sinifikasion pou sak sinbol.  4. Mo desinn enn sinbol pou sak mo.   Pavion pirat pirat kanon5. Mo swazir enn sinbol pou desinn dan   sak kare e mo met so sinifikasion.  60 / paz swasant

P:68

Vokabiler  6. Mo swiv bann letap an-ord pou desinn enn bato.   12 34 56 61 / paz swasant-e-enn

P:69

VokabilerTrezor Labarb Nwar  7. Mo ranpli sak tire avek enn mo ki apropriye.atake debark navige trezor ekipe kasietreziste kokin Bien lontan, ti ena enn pirat ki ti apel Labarb Nwar. Sa pirat-la ti pe atak bann lezot bato ki ti pe ____________ dan lamer. So gran vwalie ti ____________ avek 40 kanon. Pa ti ena okenn lezot navir ki ti pe kapav ____________ so latak. Souvan li ____________ ek li kokin. Li mem ti pli for dan lamer. Mem rekin ti pe per li.Sitan li ti ____________ lor, so bato ti vinn lour. Pouevite ki so bato koule, Labarb Nwar finn rod enn lil poukasiet so bann ____________. Apre boukou zour, li finn____________ lor lil Moris. Li trouv enn ti baz serye danlesid nou ti zil pou ____________ so kof.62 / paz swasannde

P:70

VokabilerTrezor Labarb Nwar (laswit)  8. Mo ranpli sak tire avek enn mo ki apropriye.indis kanon rises bato batay lekipaz akrosaz mapLabarb Nwar ek so ____________ fouy enn gran trou bien fonek zot anter tou zot ________. Apre sa, zot plant enn pie lafousdan sa plas-la. Zot aroze toulezour ziska ki pie-la pouse. Zot trouvnou ti zil telma zoli ki zot desid pou res lamem. Lerla, kan zot finnkonn tou landrwa, zot finn met plizir ____________ pou ki zotkapav retrouv zot trezor.Apre, Labarb Nwar repran ____________ pou al dan enn lilki trouv pre kot Lamerik. Li ti al laba pou invit so bann kamaradpou vinn fer enn letour lor lil Moris. Kan Labarb Nwar ariv lor lil-la,li gagn enn ____________ avek Robert Maynard. Malerezmanso bann ____________ pa ti pe fonksionn kouma bizin, li finnperdi ____________ e perdi lavi.Ziska zordi ankor ena dimounn ki touzour pe rod trezor Labarb Nwar.Me pena boukou ki kone ki lamal-la anba enn pie lafous dan lesid lilMoris. 63 / paz swasanntrwa

P:71

Ortograf Not pou profeserDiferans ant ‘en’ / ‘enn’, ‘in’ / ‘inn’ Obzektif − Travay lor prinsip grafi-foni pou1. Mo anserkle mo kot mo tann son [en] kouler rouz Mo anserkle mo kot mo tann son [ẽ] kouler ble. ekrir bann mo. Mo anserkle mo kot mo tann son [in] kouler ble. Aktivite 1Dan lamer losean Indien, ti ena boukou bato − Reekrir kontinn-la lor tablo.Eropeen, ki ti pe navige aswar ek gramatin. − Lir kontinn-la ansam avek bann zelev.Dan nou lamer zot trouv dofin, labalenn ek − Met laksan lor son [ē] ek [in] kan pe lir.rekin. Kan lekipaz gagn fin, ek nepli ena biskwi − Poz kestion zelev pou verifie konpreansion.kabinn, zot vinn dan nou pei pou manz dipin, − Fer enn-de zelev relir kontinn-la,avek pwason marlin, ek zot bwar zi tamarin.Ena fwa bann pirat ti pe atak zot pou kokin lalign par lalign.zot bann trezor ki zot ti pe amene depi lasinn. − Kan fini lir premie lalign, demann bannBann pirat-la ti pe anter zot trezor dan toukwin, sa bann trezor-la finn atir latansion boukou zelev ki son zot tande alafin mo “Eropeen”.malin, ki vinn rod sa lor teritwar Morisien. − Amenn bann zelev dir ki manier ekrir son2. Vanessa finn fer inpe fot kan li finn ekrir   [ē] dan “Indien” ek “Eropeen” = ‘e’ + ‘n’. sa ti text-la. Ed li pou re-ekrir text-la san fot. Soulign “en”. − Fer enn lot zelev lir deziem lalign. DemannTi ena de kouzin, Lora ek Sora, ki ti pe travay bann zelev si zot finn tann son [ē].lor masin dan enn lizin pre kot lesalin. Midi zot − Fer enn/de zelev dir dan ki mo tann son [ē].fin al dan lakantin pou pas zot lafin. Lora fin pas (rep: “gramatin”)en koman dipin sardin ek li fin dir zot tir lamin − Demann zelev-la explike kouma li kone dandan dipin-la. Sora fin swazir pou manz enn “gramatin” ena son [ē]. (Li tann son-la).min bwi. Lora fin bwar en ver zi grenadin ek − Amenn bann zelev remarke ki danSora fin pran en zi rezin. Apre saken fin manz “gramatin” pa finn servi ‘e' + ‘n’ me ‘i’ + ‘n’.en poudin. − Explik bann zelev ki laplipar letan servi ‘i’ + ‘n’ pou ekrir son [ē] me ki ena ka kot servi ‘e’ dan plas ‘i’ (ex: bann metie, nasionalite kot ena alternans maskilin/feminin; dan bann mo kot tann son [jē] ex: lisien). − Demann zelev si li tann son [ē] dan “kabinn”. Demann li kifer non mem si li trouv ‘i’ + ‘n’. − Fer zelev pran konsians ki kan ena 2 ‘n’ apre ‘i’ nou pa tann [ē] me [in]. − Kontign exersis-la ek fer bann zelev soulign mo kot tann son [ē] ek anserkle mo kot tann son [in]. Aktivite 2 − Organiz zelev an ti-group. − Fer enn zelev lir premie fraz. − Demann zelev si zot pe trouv text-la bon. Fer zot dir ki problem ena. − Demann bann zelev rod bann mo ki finn mal ekrir. − Demann zot par exanp ki problem ena avek “lontann”. − Fer bann zelev rapel ki “i+n+n” fer [in] ek non pa [ē]. − Demann zot ki bon manier ekrir “lontan” ek fer zelev reekrir mo-la bien. − Fer premie fraz-la kolektivman avek tou zelev. − Pou leres fraz, demann bann zelev travay an group. − Alafin, demann sak group prezante ki koreksion zot finn fer.64 / paz swasannkat

P:72

Epizod 2Dimans gramatin boner, Mamou pas pran bann zanfan-la. Lidir zot pa bizin amenn manze parski ena tou dan Mahebourg.Me avan, direksion Lakav Madam pou zot al rod lot bout mapki zot ti gagne lor Montagne Lion. Kan zot arive, Tikoulou enaenn sel tors avek li. Li finn telman mazinn dodo aswar ki li finnbliye amenn tors pou tou dimounn.- Ki pou fer la? Tikoulou demande.- Be zot kone? Ale zot trwa! Dimounn, Kwik ek mwa nou atann zot lamem. Pa tro tarde selma; ena regat1 dan Mahebourg zordi. Fode pa ki nou rat depar bann bato-la! Mamou dir bann zanfan.Touzour anran, sakenn lame lor zepol so kamarad, Tikoulou,Vanessa ek Leo marse ziska sa landrwa kot zot ti arete derniefwa. Zot rod partou lor gravir dodo-map Moris, me zot pa trouvnanye. Enn kou, zot santi enn labriz soufle. Zis sa moman-la,Tikoulou so tors tegn. Vanessa koumans kriye.- Personn pa larg so kamarad sinon nou pou perdi! Tikoulou dir zot.- Nou swiv miray nou ale. Leo dir. 1 regat – Enn lekours lor lamer kot bann vwalie met paryaz. 65 / paz swasannsink

P:73

Tikoulou, ki ti devan, poz so lame lor miray pou pran direksionsorti. So lame poz lor enn ros ki bouze. Kouma ros-la bouze,zot trouv sa form laport lor miray-la ouver e zot trouv lalimier.- Ki ete sa? Vanessa koumans gagn per.- Nou al get enn kou! Tikoulou dir. Kestion Oral: 1. Ki bann zanfan amenn ar zot kan zot sorti? 2. Kifer Tikoulou finn amenn enn sel tors? 3. Ki arive dan lakav?Kan zot swiv lalimier-la, zot sorti kot enn lot lakav. Me zot trouveki zot nepli dan Roches Noires. Pena batiman ni lakaz, zis laforeek fatak partou. Deor, ena enn saret avek enn seval. Akoteena enn misie pe asiz anba enn pie. Misie-la paret kouma ennesklav, li ena enn semiz ek enn pantalon desir-desire lor li.- Bonzour misie! Kot nou ete la? Tikoulou demann misie-la.- La Moris-la. Twa pa kone? Mwa la depi gramatin. Mwa pa finn trouv zot rantre. Zot kot sorti? Misie-la demann zot.- Eee! Li pa konn koz Kreol bien. Kifer li koz koumsa? Leo dir dan zorey Vanessa.Zot trouv enn zwazo vinn poz lor zepol misie-la.- Kwik? Ki to fer la? Vanessa dir.- Sa pa Kwik. Sa Koko. Sa wazo pou mwa. Mwa apel Alber. Mwa sers trezor pirat. Mwa ena papie, me desire. Mwa pa trouve trezor. Misie-la reponn e li tir enn bout papie.Vanessa fini konpran ki sa bout map ki zot manke la ar Alber.Alor Vanessa, Leo ek Tikoulou desid pou ed Alber pou rodsa trezor-la. Zot explik li ki bizin al direksion Mahebourg. Tou 66 / paz swasannsis

P:74

zanfan mont lor saret e Alber amenn zot laba. Se enn lil Morisbien diferan. Pena okenn batiman lor zot larout. Dayer zot peswiv enn santie later pre ar lakot. Zot rekonet plizier landrwa.- Mo krwar nou finn retourn dan lepok lontan. Mo pe rekonet bann landrwa-la me pena batiman ni lakaz! Leo dir Vanessa ek Tikoulou.- Wi, Mwa ousi mo finn remark sa! Vanessa reponn.Kan zot ariv Mahebourg, zot trouv bann vie bato lontan avekbann gran lavwal. Ena bann bato ki finn kraze lor laplaz. Alberfer zot mont dan enn pirog, direksion l’île aux Aigrettes. Laba,zot met toulede map ansam pou idantifie plas kot trezor-lafinn antere.Kan zot reisi trouv plas-la, Alber, Tikoulou, Leo ek Vanessakoumans fouy disab ek zot lame. Zot gagn enn ti kof2. Avekzot kof, zot retourn kot lakav. Ti finn ariv tanto.- Ayo! Mamou pe atann nou pou al regat! Vanessa dir.Alber finn tir trwa perl depi dan kof-la e li finn donn bannzanfan-la sakenn enn. 2 kof - Enn bwat ki ranferm enn zafer sekre. 67 / paz swasannset

P:75

- Mwa espere retrouv zot biento. Alber fer zot salam kouma zot rant dan lakav.Li finn donn zot enn lalanp avek labouzi pou zot kapav retrouvzot sime andan. Kan zot finn sorti lot kote, Mamou ti ankor peatann avek Dimounn ek Kwik.- Fini retourne tou? Kot zot finn gagn sa lalanp-la? Tors-la kote? Sa fer zis sink minit depi zot finn ale!Tikoulou degaze rod enn lot tors, li retourn andan me sa ros-la finn disparet. Ti ena zis sa map lor miray-la. Li sorti e li dirbann-la seki li finn trouve. Vanessa ek Leo sagrin zot pa poukapav re-al get Alber. Me zot gard zot bann kado bien.Finalman ti ankor gramatin e zot finn al get regat Mahebourg.Lazourne ti inoubliyab. Kestion Oral: 1. Ki zot finn servi pou al l’île aux Aigrettes? 2. Kouma zot finn kone kot trezot ete? 3. Kifer kan Tikoulou retourn dan lakav, ros-la finn disparet? Not pou profeser Obzektif: − Lir ek konpran enn zistwar − Idantifie bann linformasion dan enn zistwar Materyel − Liv zelev Lektir text − Avan lektir, fer bann zelev observ zimaz, dir ki zot pe trouve, ek profeser poz bann kestion kouma : 1. Kot Vanessa, Leo ek Tikoulou ete? 2. Ki zot pe fer? − Text konpreansion, li an sekans. Apre sak sekans, ena bann kestion oral. − Kapav met bann zelev an group pou ki zot tou gagn lasans partisipe. 68 / paz swasantwit

P:76

KonpreansionAktivite Konpreansion Not pou profeser1. Mo reponn sa bann Aktivite 1 kestion-la dan mo kaye. − Fer enn zelev lir konsign-la. − Fer enn lot zelev reformil konsign ek verifiea. Kot Mamou amenn bann zanfan-la gramatin? si tou zelev konpran seki bizin fer dan sa aktivite-la.b. Ki pou ena dan Mahebourg? − Travay bann kestion-la oralman.c. Ki arive kan tors Tikoulou tegn? − Ankouraz bann zelev pou zot lir bannd. Eski zot ti ankor Moris kan zot ti kestion-la ek diskit ant zot avan donn repons. − Akonpagn bann zelev ki gagn difikilte. sorti lot kote lakav? − Fer bann zelev ekrir repons dan zot kaye ek Ki zafer ki dir nou sa? verifie si zot finn bien not zot bann repons.e. Kouma Alber finn amenn bann zanfan Mahebourg? Aktivite 2f. Ki zot finn trouve dan Mahebourg? − Fer zelev lir, rod bann mo-la dan pasaz ekg. Komie letan bann zanfan-la finn pase lot kote lakav-la? soulign zot. − Zelev travay an group pou explike ki sa2. Mo explik mo dapre sans ki li ena dan pasaz. bann mo-la vedir. − Apre travay oral, profeser met bann repons-a. tarde b. labriz la lor tablo.c. santie − Fer zelev kopie/ koriz repons ki lor tablo-lad. diferan e. antere dan zot kaye. − Verifie kaye bann zelev pou gete si zot finn3. Mo dir ek ekrir lekontrer sa bann mo-la. bien kopie depi lor tablo.a. aswar Aktivite 3b. ouver − Fer zelev lir, rod bann mo-la dan pasaz ekc. deor d. tegn anserkle zot.e. sagrin − Zelev travay an group pou rod lekontrer bann mo-la. − Demann enn zelev dan sak group dir ki bann mo zot finn trouve. − Valid bann repons ansam avek bann zelev ek ekrir bann repons ki bon lor tablo. − Fer bann zelev ekrir bann repons dan zot kaye. Aktivite 4 − Zelev lir konsign. − Profeser demann zelev explike ki bizin fer dan sa aktivite-la. − Zelev lir sak fraz e propoz enn mo pou konplet fraz-la. − Not tou propozision zelev lor tablo. − Verifie si ena bann mo-la dan pasaz. − Verifie ki bann mo ki bann zelev finn propoze fer sans dan fraz-la. Aktivite 5 − Zelev lir konsign. − Profeser demann zelev explike ki bizin fer dan sa aktivite-la. − Zelev lir sak fraz e propoz enn mo pou konplet fraz-la apartir lalis ki finn donn zot. − Not tou propozision zelev lor tablo. − Verifie ki bann mo ki bann zelev finn propoze fer sans dan fraz-la. 69 / paz swasantnef

P:77

Konpreansion 4. Mo rod bann mo dan pasaz pou konplet bann fraz-la. a. Aswar, Tikoulou ti pe mazinn ___________. b. Zordi, ena _________ dan Mahebourg. c. Ti ena enn lot zwazo ki ti apel ___________. d. Alber ti pe rod trezor enn _____________. e. Sak zanfan finn gagn enn ____________ kado. 5. Mo swazir mo ki bon parmi bann repons e mo ekrir li dan lespas vid-la. a. Premie plas, bann zanfan ti al_______________. A Mahebourg B Roches Noires C île aux Aigrettes D Montagn Lion b. Dan lakav, Tikoulou so_______________ finn tegn. A labouzi B lalanp C portab D tors c. Alber ti resanble enn_______________. A esklav B Franse C Angle D pirat d. Zot finn al l’île aux Aigrettes_______________. A naze B marse C dan pirog D lor saret e. Zot finn gagn enn kof trezor_______________. A dan Lakav Madam B lor l’île aux Aigrettes C lor Montagn Lion D anba enn pie 70 / paz swasanndis

P:78

GramerIdantifie verb dan fraz Not pou profeserAnou get lezot verb ki bann Obzektifverb aksion kouma bann verb − Amenn zelev devlop konsians bann verb-d-ki exprim aksion mantal. eta ek zot valer kominikatif dan enn fraz.1. Mo ekrir enn fraz pou sa zimaz-la. Aktivite 1 Enn ti rapel: Enn verb, se enn mo ki refer a enn aksion (ki fer/sibir par) ou leta enn zanimo, dimounn ou enn obze. Parmi bann diferan tip verb ki existe, ena bann verb ki exprim enn aksion mantal: panse, devine, konsidere, bliye, mazine, kone, deside, reflesi, realize…2. Mo soulign an ble bann verb ki exprim − Pou sa aktivite-la, kapav poz zelev kestion: aksion mantal dan bann fraz anba. “Ki garson-la pe fer?”. − Gid zelev pou ki zot donn bann verb ki exprim aksion mantal, ki pe pas dan latet dan sa ti garson-la. Sa garson-la pe pans enn boul. Sa garson-la pe mazinn enn boul. Sa garson-la pe rev enn boul.a. Tikoulou pe panse ena enn trezor dan − Explik zelev ki sa bann verb-la exprim enn sa lakav-la. aksion mantal.b. Touletan Vanessa fini devine ki Leo finn Aktivite 2 amene dan so dipin. − Fer zelev lir sak fraz. Idantifie tou verb danc. Bann zanfan-la finn deside pou rod sa fraz-la. trezor-la. − Soulign bann verb-la avek kreyon ek ekrird. Pirat-la pa pe tro kone kot li finn anter so kof. zot lor tablo.e. Misie Wit finn bliye kouma li apele. − Poz zelev kestion lor sak verb ek fer zot3. Mo idantifie bann verb ki exprim   idantifie verb ki exprim enn aksion mantal. aksion mantal dan pasaz ek − Soulign verb-la kouler ble. mo ekrir zot dan mo kaye. Mo ekrir enn fraz avek sak verb. Aktivite 3 − Fer zelev relir text sapit 7 epizod 2 pou rodExanp:Tikoulou finn telman mazinn dodo aswar… bann verb ki exprim aksion mantal.[extre depi pasaz] − Repons: mazinn, kone, paret, konpran… − Enn fwa ki finn lokaliz enn verb ki exprim aksion mantal, soulign li ek ekrir verb-la lor tablo. − Fer sak zelev dir enn fraz lor verb-la. − Zelev ekrir enn fraz orizinal avek verb-la dan zot kaye.Verb ki exprim aksion infinitif Fraz mantal depi pasaz Mo mazinn twa pe manz sa pima-la.1. mazinn mazine 71 / paz swasant-e-onz

P:79

Gramer4. Mo ranpli bann tire avek enn verb ki exprim aksion mantal.a. Eski to _____ nou pou bizin Not pou profeser amenn liv demin? Aktivite 4b. Mazisien-la ti pe demann piblik _____ − Zelev lir fraz ek rod enn verb apropriye pou ki ena dan so bwat. ranpli bann tire.c. To enn tet-an-ler mem selman twa. − Sak zelev fer devwar-la dan so kaye. − Les zelev rod bann verb-la par zot mem. Souvan to _____ kot to finn gard to − Bann repons posib: krwar/panse; devine; bliye; kone/konpran; mazinn/pans.bann kiksoz.d. Akoz to pa swiv dan klas, to pa _____ kouma pou fer to devwar.e. _____ enn kou kot li finn kapav kasiet so bann trezor.KonzigezonFitir Not pou profeser1. Mo kolorye klas ki mo   Obzektif − Amenn zelev devlop konsians tan verbal pou ete lane prosenn. prezan ek so valer kominikatif dan enn fraz. GRAD 1 GRAD 4 Aktivite 1 GRAD 2 GRAD 5 Enn ti rapel: Fitir mark enn peryod letan ki pa ankor arive. Pou indik fitir, nou met “pou” avan GRAD 3 GRAD 6 verb. Ex: Demin mo pou vinn lekol.2. Mo soulign bann verb   tan fitir kouler ver. − Pou travay sa aktivite-la, bizin fer zelev sitie zotmem dan letan prezan avan.Semenn prosenn mo pou al lameravek tou mo fami. Nou pou naze, − Dan lax letan, nou kapav idantifie fitir parnou pou plonze, nou pou fer kouma rapor avek leprezan.pwason dan dilo. Avek mo tourel,mo pou aranz sato disab. Kan nou − Pou enn zelev ki dan Grad IV, Grad Vgagn fin, nou pou manz griyad ek reprezant lefitir, me pou enn zelev ki dankan nou gagn swaf nou pou bwar Grad VI, Grad V reprezant lepase. 72 / paz swasanndouz − Pou bien fer enn distinksion, nou poz zelev kestion: Dan ki klas nou ete? − Kan zelev reponn, nou ekrir Grad III lor enn lalinn. − Seki vinn avan reprezant lepase ek seki vinn apre form parti lefitir. Prezan Pase Fitir i ii iii iv v vi

P:80

Konzigezondilo koko. Mo pou aste glason rape avek so siro tou kouler.Aswar mo pou alim dife pou sof ravann ek nou pou danssega. Nou pou bien amize.3. Mo rod bann verb tan fitir depi pasaz. Mo ekrir enn fraz avec sak verb.Exanp: …kan zot pou al Mahebourg... (extre depi pasaz)Verb depi pasaz Infinitif Fraz1. pou al ale Mo pou al Agalega lane prosenn  4. Mo akord bann verb ki trouv dan braket dan tan fitir.a. Lane prosenn nou (travay) dan liv Katriem.b. Kan mo rant lakaz, mo (fer) devwar.c. Kan gagn konze lekol, mo (ale) Rodrig.d. Pou Nwel, mo (demande) papa enn fizi delo.e. Si mo gagn enn laflit, mo (aprann) zwe lamizik.Not pou profeserAktivite 2− Avan travay sa aktivite-la, li rekomande pou repran seki ti fer dan liv Grad 3, Vol 1, Sapit 2, Epizod 2 – Konzigezon.− Fer enn revizion lor letan fitir.− Fer zelev lir sa text-la fraz par fraz.− Idantifie bann verb dan fraz.− Fer zelev soulign tou verb avek kreyon.− Kouma pe idantifie enn verb ekrir verb-la lor tablo.− Kan finn fini ekrir tou verb, poz zelev kestion lor tan verbal sak verb.− Amenn bann zelev remark marker “pou” devan bann verb ki dan letan fitir.− Soulign bann verb letan fitir kouler ver.Aktivite 3− Zelev lir text (sapit 7, epizod 2) fraz par fraz.− Profeser poz kestion lor sak fraz pou idantifie bann verb.− Verifie si verb-la letan fitir.− Kouma nou gagn enn verb tan fitir, nou ekrir li lor tablo. Nou ekrir so linfinitif.− Demann zelev fer enn fraz avek verb-la.− Les zelev lib dan zot limazinasion pou prodir bann fraz orizinal.− Ekrir plizier fraz lor tablo.− Sak zelev swazir enn fraz ek rekopie li dan so kaye.Aktivite 4− Zelev lir sak fraz ek akord verb ki trouv dan braket dan letan fitir.− Zot bizin pou bizin azout marker “pou” pou transform bann fraz-la dan letan fitir.− Atir latansion bann zelev lor bann verb ki pran form kourt (ex: demande = pou demann). 73 / paz swasanntrez

P:81

VokabilerKouma lir enn bousol. Not pou profeser N - lenor − Poz zelev kestion: Eski zot finn deza trouv S - lesid enn bousol? Si wi, kot zot finn trouv sa? E - les W - lwes − Si posib, amenn enn bousol, mem si li fos, pou montre zanfan. − Amenn bann zelev pou dir ki fer ar sa. Aktivite 1 − Fer bann zelev idantifie enn direksion lor enn bousol. − Fer bann zelev lokaliz enn zafer/dimounn par rapor a so bousol. − Kapav fer zelev lokaliz bann lezot klas par rapor a zot klas. Aktivite 2 − Fer bann zelev servi direksion pou dir kot bato-la pe ale. − Kapav fer enn similasion dan enn lespas vid pou imit deplasman bato-la.1. Mo ekrir nom mo bann kamarad.Depi mo plas, mo poz mo bousol lor mo latab.Lenor mo latab, _______________ pe asize.Lesid mo latab, ________________ pe asize.Les mo latab, _________________ pe asize.Lwes mo latab, _________________ pe asize.2. Mo dir dan lord ki direksion bato-la bizin ale. Bato-la pran direksion_______ziska li ariv premie lil. Apre li fer ______ ek _______ ziska li ariv deziem lil. Finalman, li fer _______, ______ ek ________ pou li ariv lor dernie lil. Not pou profeser Aktivite 3 − Fer bann zelev kont pa, ant sak sinbol. − Kapav poz enn kestion alafin: Komie pa bizin fer antou avan ariv kot larivier/ros/trezor Tizan? − Kapav fer enn aktivite group, kot bann zelev invant enn kart-o-trezor dapre map lekol. Sak group pou kasiet enn trezor. Zot sanz kart ant group pou zot al rod trezor zot kamarad. 74 / paz swasannkatorz

P:82

VokabilerAl rod trezor Tizan3. Mo dekod sa kart-o-trezor-la apre mo dir kot trezor-la ete. Pwindepar enn pa larivier enn pon enn ros trezorPran depi lakaz Tizan, mars ______ pa ziska bann pie. Mars________ pa direksion larivier. Travers lor __________.Mars _________ pa ziska ros. Depi ros, mars ________ziska pie. Tizan so trezor se so pie gato kanet. 75 / paz swasannkinz

P:83

Zistwar Labiz Sa zistwar-la ti pase ena bien-bien lontan. Sa lepok-la,Moris ti apel 'Ile de France', ek bato ti sel mwayen transpor pouvwayaze otour later. Tou kiksoz ti transport par bato. Bannmarsan zepis ti sorti Lazi par bato, tial Lerop pou al vann zot prodwi. Bannesklav ti pe anbarke depi Lafrik pou aldan bann koloni Franse kouma Moris.Parfwa ti ena bann lerwa ki ti vwayazpar bato ek kan zot ti vwayaze oubiendemenaze, zot ti amenn bokou fortinnavek zot. Sa bann komers ek vwayaz-la ti atir bokou voler ek sirtou bannpirat. Enn pirat ki ti bien seleb dan saletan-la, se Olivier Levasseur. Li ti ennpirat redoutab ek dimounn ti pe kriye liLabiz. Olivier Levasseur (Labiz) Labiz ti vinn seleb gras a fortinn ki li ti vole kan li ti kaptirenn bato ki ti apel 'La Vierge du Cap' o-larz Larenion. Lor sabato-la ti ena bokou trezor: diaman, bizou, perl, lor, larzan,latwal ek bann vaz porslenn. Bann istoryen dir ki samem pli grofortinn ki enn pirat finn reisi kokin lor enn sel bato dan LoseanIndien. Kan lasas pirat finn komanse, Labiz finn bizin kasiet sotrezor. Sesel, Larenion ek mem Rodrig, li finn kasiet so trezorpartou dan losean Indien. Enn zistwar rakonte ki kan Labiz tivinn kasiet so trezor Rodrig, li ti met so trezor dan bann serkey.Kan bann esklav Labiz ti pe anter trezor, zot ti panse zot pe anter bann kadav me trezor ki ti ena dan sa bann serkey-la.76 / paz swasannsez

P:84

Bann Franse finn reisi kaptir Labiz. Kriptogram Labiz ki ti retrouveKan Labiz finn kondane a mor dan lor zil Mahe dan SeselLarenion, li ti anvoy enn mesazkode, dan form enn kriptogram1,dan lafoul. Lor sa kriptogram-la,li ti met an detay bann landrwaexak so trezor. Enn saser trezor tigagn sa dokiman-la ek lerla, li finnkoumans rod trezor Labiz dan Anseanx Anglais. Li finn rode pandantelman lontan, ki apre 20 an resersek lafouy, dan Anse aux Anglais tiena trou ek krater partou me zamepa finn reisi gagn trezor-la. Dapre enn lezand Rodrig, kan Labiz ti rant dan lapas Port-Sud-Est, li ti lonz lakot ek li ti remark enn trou dan lamer kansoley ti pe leve. Lamer ti etal2 ek gras-a sa ti kalmi lagres3gramatin-la, Labiz ti trouve ki sa trou-la kapav abrit so trezor.Li ti koup lasenn so lank bato pou desann so trezor dan trou.Pou fer sa serkey lor ek diaman-la desann, tou zom lekipaz tibizin tini lasenn. Devan net ti enan Sel, gro lebra gran kouraz ekenn bon marin ki Labiz ti bien kontan. Amizir trezor desann dantrou, li ti pe vinn pli lour akoz delo ki ti pe infiltre dan serkey-la.Lekipaz pa ti reisi tini pwa ek zot ti larg lasenn. Malerezman,Sel ti bien agripe e trezor-la ti antrenn li dan fon. Labiz nekkriye \"Sel-O!\" me tro tar, Sel ti koule avek trezor.1 kriptogram - Enn mesaz kode.2 lamer etal - Mare ba, lamer pe al sek.3 kalmi lagres - Kan pena labriz pe soufle dan lamer. Penan ni enn ti vag, lamer-la kalm 77 / paz swasanndiset

P:85

Ziska zordi, parfwa kan bann peser al lapes boner gramatin, zotdir ki zot trouv sa lasenn-la aparet kan lamer ba ek letan bon.Ena ki finn deza seydesann dan trou mezame zot finn reisiremonte. Trezor-laankor lamem dan soserkey ek Sel ankorlamem dan so trou.Trou-la finn gagnso nom gras a sakantite larzan ti enadan serkey-la. Zordili apel Trou d’argent. Trou d’argentKonpreansion   1. Mo relie avek repons ki koresponn e mo kopie fraz-la. • marin.a. Labiz ti enn • • pirat. • esklav. • La Vierge du Cap.b. Labiz ti vol enn bato apel • • Le Victorieux. • Trochetia. • bwat.c. Labiz ti met so trezor dan • • serkey. • kof. • enn lerwa.d. Sel ti • • enn pret. • enn marin.78 / paz swasanndizwit

P:86

Konpreansion  2. Mo desinn.a. Labiz lor so bato.b. Bann esklav pe anter trezor. 79 / paz swasannndiznef

P:87

Lekritir   1. Mo konplet sa ti zistwar-la apartir sa sekans zimaz la. © 1946 Casterman Edition, Belzik : Tintin, Le Secret de la LicorneEnn zour, kapitenn Mirenn ek so lekipaz pe retourn depiLenn avek enn bato ranpli ar marsandiz. Enn marin ki peveye lao lema bato... Not pou profeser Obzektif − Fer zelev konplet enn ti zistwar apartir enn sekans zimaz. Aktivite 1 − Fer zelev observ bann desin-la. − Poz zot bann kestion lor seki zot pe trouve. − Demande si zot rekonet sa personaz-la? (Kapitenn Haddock [Mirenn an version Kreol] dan Tintin). − Amenn bann zelev remarke ki bann diferan desin fer parti enn mem zistwar e ki se enn sekans. − Demann bann zelev ki sa sibol tet-de-mor lor sa pavion dan dernie zimaz-la signifie. − Demann bann zelev dir ki pou arrive dapre zot dan sa zistwar-la. − Fer enn zelev lir koumansman zistwar-la. − Les bann zelev diskit ant zot pou dir ki pou arive. − Not bann propozision bann zelev. − Fer enn sintez apartir propozision bann zelev ek striktir zistwar-la. − Ankouraz bann zelev fer bann fraz konplet pou kontign zistwar-la. − Fer bann zelev ekrir laswit zistwar-la dan zot liv. − Letan zot fini, fer zot reekrir zistwar-la net dan zot kaye. 80 / paz katrovin

P:88

1EvaliasionNot pou profeserInstriksion pou EvaliasionDan sa parti-la, ena enn text konpreansion ansam avek bann aktivite evaliasion.Li bizin kler ki sak papie evaliasion pa kapav kouver lor enn seans 50 minit.Sak aktivite kapav fer dan enn seans 25 a 30 minit. Sa pou permet profeser koriz devwar-la.Profeser bizin fer resorti ki zelev bizin travay bann aktivite-la tousel. Donk bann zelev bizin fini ena enn nivolektir rezonab pou kapav lir bann text, bann instriksion par zotmem ek fer bann aktivite-la san sipor. 81 / paz katrovin-enn

P:89

Evaliasion 1 Vanessa ek Leo dan libreri. Zot pe lir. Vanessa finn pran enn albem Tikoulou. Laklos sone. Vanessa ek Leo degaze al pran zot sak pou zot retourn lakaz. Ena bann paran ki pe atann kot laport. Vanessa ek Leo al zwenn zot bann kamarad anba pie longann. Zot abitie al lakaz marse ansam. Kan zot sorti dan lakour lekol, zot trouv enn garson ki pe rod enn zafer. Li paret mosad. Vanessa rekonet Tikoulou. Zot galoupe zot al zwenn li. Li dir zot ki li pe rod dodo. Li finn al rode partou me li pa finn reisi trouve. Alor Vanessa ek Leo aksepte akonpagn li pou al rod dodo. Kwik ousi anvi al rod dodo ansam avek zot. 1. Mo reponn sa bann kestion-la. a. Kot bann zanfan ete? b. Kouma Vanessa ek Leo abitie al lakaz? c. Ki sann-la zot trouve kan zot sorti dan lakour lekol? d. Ki sann-la pou al rod dodo avek Tikoulou? 82 / paz katrovin-de

P:90

Konpreansion2. Mo anserkle bon repons e mo ekrir li dan lespas vid-la.a. Laklos sone, bann zanfan sorti pou al lakaz. A met anran C sorti pou rekreasion B sorti pou al lakaz D retourn dan klasb. Vanessa ek Leo zwenn ______________________. A Tikoulou C Tizan B bann Ti Marmit D Alberc. Tikoulou pe rod ________________. A Kwik C enn dodo B enn lezar D enn trezord. ___________ ousi pou al rod dodo ansam ar Vanessa, Leo ek Tikoulou. A Tizan C Alber B Kwik D Mamou3. Mo ekrir lekontrer sa bann mo-la.a. pran ________________b. anba ________________c. mosad ________________d. aksepte ________________4. Mo transform bann fraz dan zot form negativ.a. Leo pe get televizion.Ex: Leo pa pe get televizion.b. Granper pe piose dan zardin.______________________________________ 83 / paz katrovin-trwa

P:91

Konpreansion c. Mo ti trouv enn martin lor pie. ______________________________________ d. Leo pe tap ravann. ______________________________________ 5. Mo swazir enn verb e met li dan form apropriye pou ranpli bann tire. a. Dan zistwar-la, Tizan _______ enn gato kanet dan later. (zwe, plante) b. Toulezour, Vanessa ek Leo _________ lekol marse. (ale, manze) c. Demin, Kwik __________ avek Ton Misel. (anvole, sante) d. Yer, Leo __________ ravann dan sant Ti Marmit. (aranze, tape) 84 / paz katrovin-kat

P:92

2Evaliasion 85 / paz katrovin-sink

P:93

Enn ti Poul Rouz pe promne dan baskour. Li trouv enn lagrin dible. Li demande ki sann-la pou plant lagrin-la. Kanar ek lezwaEvaliasion 2 dir non zot pa gagn letan. Alor nou ti Poul Rouz desid pou plant lagrin-la limem. Kan dible koumans raporte, ti Poul Rouz demande ki sann-la pou donn koudme pou rekolte. Kanar ek lezwa dir non zot pa gagn letan. Alor ti Poul Rouz desid pou fer rekolt limem. Kan fini fer rekolt, ti Poul Rouz demande ki sann-la pou amenn dible moulin pou fer kraze. Kanar ek lezwa dir zot pa gagn letan. Alor ti Poul Rouz desid pou amenn dible-la limem pou fer kraze dan Moulin. Kan dible fini kraze e ki finn gagn lafarinn, ti Poul Rouz demande ki sann-la pou pran dible pou fer dipin. Kanar ek lezwa dir non zot pa gagn letan. Alor, ti Poul Rouz desid pou fer dipin-la limem. Kan fini dir dipin, ti Poul Rouz demande ki sann-la pou manze. Kanar ek lezwa dir wi zot pou manze. Ti Poul Rouz dir non li tousel pou manze parski li finn fer tou limem. Enn readaptasion La Petit Poule RousseKonpreansion 1. Mo reponn sa bann kestion-la. a. Komie personaz ena dan sa text-la? b. Dapre twa, kifer kanar ek lezwa pa finn ed ti Poul Rouz? c. Kifer ti Poul Rouz manz tou dipin limem? d. Apart dipin, ki nou fer ar lafarinn? 86 / paz katrovin-sis katrovinset

P:94

Konpreansion2. Mo ekrir lekontrer sa bann mo-la.a. non __________b. koumans __________c. gagne __________d. ale __________e. pran __________3. Mo get bann desin-la. Mo ekrir bann pronom personel dan bann tire.4. Mo ekrir bann verb dan form apropriye.Pase Prezan fitirti al vini pou manze dormi 87 / paz katrovin-set

P:95

Konpreansion 5. Mo match pou konplet bann fraz. Mo ekrir bann fraz-la. Vanessa ek Leo abitie al triyang. Tikoulou kontan enn gato kanet. Tizan finn plant vwayaze. Leo konn zwe lekol marse. 1. ____________________________________ 2. ____________________________________ 3. ____________________________________ 4. ____________________________________88 / paz katrovin-wit katrovin-nef

P:96

3Evaliasion 89 / paz katrovin-nef

P:97

Evaliasion 3 Kokoriko! Kokoriko! Enn krokodil pa pe kapav dormi. Depi li finn aval enn kok, enn lazourne, enn lanwit kok-la kriye dan so lestoma. So vwazin vinn get li pou plengn tapaz. Krokodil rakont li so mizer. Vwazin-la dir li ki sel fason pou fer sa kok la res trankil, li bizin aval enn poul. Landemin gramatin, li aval enn poul. Kouma kok ek poul zwenn dan vant, zot desid pou fer plis tapaz pou zot kapav sorti. Kokoriko! Kot kot kot! Kokoriko! Kot kot kot! Krokodil desid pou al get dokter. Dokter fer li kone ki biento poul pou ponn dizef. Pou gagn ti pousin. Alor li demann krokodil aval enn renar pou manz tou sa bann volay-la. Landemin gramatin, krokodil aval enn renar. Kokoriko! Kot kot kot! Vini mo manz twa! Kokoriko! Kot kot kot! Vini mo manz twa! Ala bazar dan vant! Renar pe galoupe deryer kok, ki pe galoupe deryer poul. Lemesan krokodil pa reisi dormi ditou... Enn readaptasion zistwar Bruno Heitz, Cocorico (2001) 90 / paz katrovin-dis

P:98

Konpreansion1. Mo reponn sa bann kestion-la.a. Kifer krokodil pa pe kapav dormi?______________________________________b. Ki poul ek kok desid pou fer kan zot zwenn?______________________________________c. Ki dokter dir krokodil fer?______________________________________d. Eski krokodil finn bien? Kifer?______________________________________2. Mo anserkle bon repons e mo ekrir li dan lespas vid-la.a. Krokodil finn aval enn kok. A kok C kabri B lelefan D zirafb. Kok-la pe __________ dan so lestoma. A danse C zwe B kriye D dormic. Kok ek poul desid pou kriye pou zot kapav ________. A zwe C manze B sorti D dormi 91 / paz katrovin-onz

P:99

Konpreansion d. ______ pe galoup deryer kok, ki pe galoup deryer poul. A Krokodil C Dokter B Poul D Renar3. Mo ekrir enn kestion pou sak repons.a. ____________________________________? Mo pe al laboutik.b. ____________________________________? Mo apel Tikoulou.c. ____________________________________? Mo pou zwe lamarel.4. Mo swazir bon repons, mo ekrir dapre so definision. nom liv-la. dimounn ki fer desin dan liv-la. dimounn ki ekrir zistwar dan liv-la. Ilistrater Tit Oter92 / paz katrovin-douz

P:100

LekritirMo observ sa desin-la ek mo ekrir enn ti zistwar.Enn zour, Misie Wit ________________Kan li pe lir, li pa __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________Finalman, kan li pe pas devan laglas, ____________________________________________________________________________________________ 93 / paz katrovin-trez

Create a Flipbook Now
Explore more