Nabywanie wierzytelności pieniężnych przez bank – zagadnienia wybrane

Monitor Prawa Bankowego 2023/12 Grudzień

Nabywanie wierzytelności pieniężnych, dokonywane przez bank, jest czynnością bankową. Przepisy nie określają szczegółowych zasad prowadzenia tej działalności przez banki. Celem niniejszej publikacji jest omówienie niektórych aspektów aktywności banku polegającej na nabywaniu wierzytelności pieniężnych.

Jakub L. Kozdra

Michał Torończak

Nabywanie wierzytelności pieniężnych jako czynność bankowa

Zgodnie z art. 5 ust. 2 pkt 5 p.b.[1] nabywanie wierzytelności pieniężnych, o ile jest wykonywane przez bank, stanowi czynność bankową. Jak wskazuje się w doktrynie, przepisy nie regulują sposobów nabywania wierzytelności pieniężnych przez banki, jak również nie określają dopuszczalnych celów dokonywania tego rodzaju transakcji. Z przepisów nie wynikają żadne ograniczenia co do rodzaju wierzytelności pieniężnych, jakie mogą być nabywane przez banki, ani ich zbywców. W konsekwencji banki mogą nabywać szeroki zakres wierzytelności pieniężnych na podstawie różnych czynności prawnych, w szczególności cesji[2].

Wymaga podkreślenia, że aby bank mógł nabywać wierzytelności pieniężne, tego rodzaju czynność powinna być objęta przedmiotem działalności określonym w statucie. W zasadzie postanowienie statutu powinno powtarzać brzmienie art. 5 ust. 2 pkt 5 p.b. W praktyce jednak zdarza się, że w statutach banków są wpisane czynności takie jak faktoring lub forfaiting. Należy przyjąć, że na podstawie takich wpisów w statucie dopuszczalne jest wykonywanie przez bank czynności bankowej określonej w art. 5 ust. 2 pkt 5 p.b.[3].

Jak się wydaje, w ramach tej czynności mieści się transfer nie tylko stricte wierzytelności pieniężnych, lecz także praw do przepływów pieniężnych z takich wierzytelności. Może mieć miejsce na podstawie umowy nienazwanej zbliżonej konstrukcyjnie do umowy subpartycypacji stypizowanej w art. 183 ust. 4 u.f.i.[4]. Nabycie praw do przepływów pieniężnych niewątpliwie jest węższe przedmiotowo niż nabycie wierzytelności pieniężnej. Zgodnie z wnioskowaniem a maiori ad minus, jeśli bankowi wolno nabywać wierzytelności pieniężne (czyli jeśli wolno mu więcej), to tym bardziej może on nabywać prawa do przepływów pieniężnych z takich wierzytelności (czyli wolno mu też mniej).

Badanie zdolności kredytowej dłużników z nabywanych wierzytelności pieniężnych

Wymaga rozważenia, czy nabywając wierzytelności pienięŠ(...)