BONDIA ARUBA NOTICIA 23 SEPT 2015

Page 1

Diaranson 23 di September 2015 www.bondia.com Email: noticia@bondia.com Tel: 582-7800 Fax: 582-7044 1,50 Florin

Departamento meteorologico Aruba:

Advertencia di calor Temperatura halto diamars te diaranson ta banda di 35 grado Celsius na Aruba. Cu humedad relativo banda di 70 porciento. Esaki lo trece un temperatura aparentemente banda di 38 grado Celsius cada dia. E temperatura maximo anticipa ta entre 1’or pa 3’or cada dia.

Watty Vos Boulevard lo tin un balor maximo di 440 miyon florin

Bebe suficiente likido. keda si ta posibel den camber cu aire condiciona. Evita solo si ta posibel. Controla miembro di famia y bisiñanan si ta necesario. q

Polis a detene atracado riba pareha turista Lesa A5

Durante convencion di tres dia na Aruba

Sociedad di Derecho Canonico di Antias ta discutiendo carta “Motu Proprio” tocante anulacion di matrimonio

Medida di siguridad

Un advertencia di calor kiermen cu un temporada di temperatura halto y calor ta wordo anticipa. E combinacion di temperatura halto y humedad halto por causa un situacion cu malesa di calor por ta posibel.

Cuerpo Policial Aruba:

Minister di Infrastructura, Sr. Benny Sevinger:

Lesa A3

Gobierno ta informa:

CITGO a firma MoU cu Aruba E MoU aki ta habri caminda pa cuminsa haci e estudionan tecnico y economico pa posibel participacion di CITGO den operacion di e refineria. Lesa A2

Den cuadro di e investigacion cu a cuminsa desde fin di siman caba, Cuerpo Policial Aruba ta anuncia cu un rato pasa a detene e prome sospechoso den caso di atraco arma riba un pareha turista den fin di siman. E detencion a tuma luga na San Nicolas y e sospechoso ta di inicial R.C. E investigacion ta den man di e departamento cu ta investiga atraconan den Cuerpo Policial. Nan a haci uzo di e ekipo di TBP pa realisa e detencion. E investigacion no ta cla ainda, pa cual no por descarta cu mas detencion lo cay den e siguiente oranan y dianan. Pa cualkier ciudadano cu tin mas informacion of cu sa kende(nan) ta envolvi den e caso di atraco aki, por tuma contacto cu Recherchenan of por yama tip line di Polis na 11141.q


A2 LOCAL

Diaranson 23 September

Pronostico di tempo

Tempo: Levemente nubia y generalmente seco. Temperatura maximo 35 grado Celsius y temperatura minimo 29 grado Celsius. Solo ta sali 06:29 am y ta baha 06:36 pm. Biento: For di direccion oost y modera te fresco; forsa 4 te 5 ( 20 te 35 km/ora, 11

te 19 nudo ). Ocasionalmente rafaga te fresco y fuerte; forsa 5 te 7 ( 31 te 54 km/ora, 17 te 29 nudo ). Situacion general: e tempo actual no ta bay cambia hopi durante e proximo 48 oranan cu tempo seco prevaleciendo y cu shelo levemente nubia. E biento ta fresco te fuerte y ta aumenta gradualmente te

fuerte durante e siman. Tempo tropical: Tormenta tropical Ida ta ubica den Lama Atlantico y ta moviendo den direccion oost. E sistema aki no ta forma ningun peliger pa Aruba pero si lo wordo vigila di cerca pa e servicio meteorologico.

Condicion di lama: Olanan di lama ta biniendo di direccion oost cu haltura di 6 te 8 pia. Temperatura di superficie di lama 29 grado Celsius. Prospecto di tempo pa e siman: Levemente nubia. E biento ta fresco te fuerte y ta aumenta gradualmente te fuerte durante e siman. Temperatura ta fluctua riba normal.q

Sistema automatisa di SIAD ta bay wordo activa pe grondbelasting Awor por bisa cu servicio di impuesto ta drentando su sistema di automatisa cu lo bay trece cun’e cu e prome papelnan cu lo cuminsa cun’e ta e grondbelasting cu a sali laat. Pero SIAD ta cla pa cuminsa cun’e riba e sistema nobo segun Mervely Romano, vocero di e departamento. “Grondbelasting e aña aki, tambe ta un cobransa cu ta sali tur aña. E ta un cobransa cu normalmente ta saca esaki juni of juli di cada aña. E aña aki tambe tabata tin atraso cun’e, pasobra grondbelasting tambe ta implementando e den e sistema automatisa nobo y esey a sosode tambe e aña aki, cu aanslagnan, e cobransanan cu a caba di sali awor aki, a wordo procesa den e sistema automatisa nobo. Esey ta nifica cu e sistema automatisa ta wordo activa pa cierto tiponan di be-

lasting den fase.” Un di e prome fase cu a cuminsa cun’e ta implementacion di grondbelasting y motorrijtuigbelasting (number di auto). Awor aki mester a warda ora cu e sistema tabata cla y tambe tabata falta dato di otro departamentonan di gobierno pa por a procesa e cobransanan aki y p’esey tambe, e cobransa di grondbelasting a sali mas laat. El a sali awor aki durante luna di Augustus y e fecha di e cobransa ta dia 31 di augustus 2015, Sra. Romano a splica. Mirando cu e ley ta bisa cu na momento cu saca e aanslag pa e kwartaalnan cu a pasa caba di e aña, e kwartaalnan cu a pasa caba ta exigibel. “Pues por pidi e persona page un luna despues di e cobransa. P’esey awor aki ta haya cu e prome dos kwartaalnan di aña a caduca caba. Esey ta nifica cu nan ta por wordo

cobra. Mag di cobra esey despues di e cobranza, cu ta dia 30 di september. p’esey ta importante pa tene cuenta cu dia 30 di September awo, cu 75% di e suma di e cobranza lo mester wordo paga. Esey ta encera e prome, di dos y di tres kwartaal.” Pago number di auto E di tres kwartaal tambe ta caduca dia 30 di September. Mesun cos cu number di auto por ehempel, Sra. Romano a agrega. Aworaki dia 30 di September clientenan lo mester paga 75% di e cobransa y e resto e 25% ta bira e ora fin di aña cu normalmente lo ta 31 di December. Door cu dia 31 di December ta un dia cu ta cera, e siguiente dia di trabou ta bira e fecha final pa haci e ultimo pago. Segun Sra. Romano Sa cu e cobransa a sali laat y clientenan sa tambe cu si acaso nan no ta alcansa pa paga e suma

rekeri pa ley, nan lo por haci un peticion pa areglo di pago. Pa esey e clientenan lo mester acudi na Departamento di Impuesto pa haci un areglo pa e grondbelasting aki. Areglo di pago Concluyendo Sra. Romano a bisa: “Ta consehabel cu si di awor caba e cliente ta ripara cu pa dia 30 di september awo, e no por paga 75% di e suma di su cobransa, ta conseha pa e pasa na Departamento di Impuesto mas lihe posibel pa por cera un areglo di pago y asina e ta bay haya poco mas tempo pa e por paga su cobranza cu lo cay kisas financieramente mas miho. Awor aki kisas 75% di e cobransa ta cay hopi duro, pero e posibilidad pa areglo di pago t’ey. “E tin cu bay si cerca nos pa haci e areglo ey y ta haya su areglo y asina ta keda paga tur luna otro suma,” Sra. Romano a finalisa q

Gobierno ta informa:

CITGO a firma MoU cu Aruba ORANJESTAD –Ayera tardi minister Mike de Meza, titular di Asuntonan Economico, Comunicacion, Energia y Medio Ambiente, hunto cu colega minister Paul Croes, Labor, a haci un bishita na e oficinanan di CITGO na Houston. Durante e encuentro Minister Mike de Meza a firma un Memorandum of Understanding den nomber di Gobierno di Aruba cu e compania Mericano CITGO. Asina tambe a tuma e prome paso pa e posibel rehabilitacion di e refineria na Aruba. E MoU aki ta habri caminda pa cuminsa haci e estudionan tecnico y economico pa posibel

participacion di CITGO den operacion di e refineria. Dialuna mainta a sali pa Houston un delegacion encabesa pa Minister Mike de Meza. Como parti di delegacion tambe a biaha Minister di Asuntonan Social y Labor Paul Croes, como tambe conseheronan riba tereno legal, energetico y economico. Minister Mike de Meza a cuminsa conversacionnan cu CITGO for di cuminsamento di a aña aki y a topa cu ehecutivonan di e compania personalmente. E mandatario a splica cu loke ta sigui despues di e firmamento di e MoU ta un periodo di hopi actividad, di negociacion, evaluacionnan y investigacion.

Asina cu e MoU ta firma CITGO lo cuminsa manda diferente delegacion Aruba pa haci e compania petrolero Mericano su “due diligence”, consistiendo di evaluacionnan detaya di tur e aspectonan tecnico y economico di e refineria na San Nicolas. Durante e periodo di negociacion a haya asistencia di Ministerio di Asuntonan Exterior di Hulanda, nan expertonan, como tambe nos partnernan strategico riba sostenibilidad. Ademas semper a mantene Valero na altura di tur desaroyo rond di e refineria y naturalmente e compania lo ta parti di e proceso aki tambe. Minister de Meza, aunke

cauteloso, a expresa su mes na un forma positivo riba e desaroyonan. Si den caso cu yega na un acuerdo di CITGO, no lo por ta papiando di un contract di por lo menos 20 aña. Un beneficio grandi, Minister de Meza a remarca, ta cu CITGO tin acceso na crudo y ta un compania profesional y internacionalmente conoci y respeta den e mundo petrolero. E mandatario a splica cu e compania aki tin e tres factornan cu ta necesario pa un bon desaroyo di e refineria, esta experiencia, experticio y e acceso na crudo. Minister Mike de Meza a subraya cu e periodo nos dilanti lo ta uno di evaluacion intensivo. q


LOCAL A3

Diaranson 23 September

Durante convencion di tres dia na Aruba

Sociedad di Derecho Canonico di Antias ta discutiendo carta “Motu Proprio” tocante anulacion di matrimonio

ORANJESTAD – Aruba ta sede di e 11 Convencion di Sociedad di Derecho Canonico di Antias cu ta tumando luga den e salon di conferencia di La Cabana. Den e convencion importante aki cu a inicia ayera tin 38 participantenan entre nan sacerdotenan, laiconan y diacononan cu ta traha den e Tribunal Eclesiastico di e region di Caribe. E tema di e convencion aki ta: Misericordia. Reverendo Canuto F. Fuentebella conoci cariñosamente como Pader Toti kende ta encarga cu e parokia di Paradera y kende ta Presidente di e Tribunal Eclesiastico di Diocesis Willemstad a declara na Bon Dia Aruba cu tur aña nan ta organisa un conferencia pa discuti riba e

asuntonan importante di e leynan, declaracionnan y decretonan di Santo Papa. “Motu Proprio” E biaha aki nan lo pone atencion na e carta of documento cu Santo Papa a skirbi recientemente bou e nomber na Latin di “Motu Proprio” cu

ta nifica “pa nan propio iniciativa”. Den e documento aki Papa Francisco ta anuncia e medidanan pa haci e procedura di anulacion mas cortico y mas posibel pa ofrece esun cu ta victima di e relacion matrimonial. Pader Toti a declara cu e aña aki cu e convencion di tres dia ta tumando luga riba nos pais, caminda nan ta discuti un di e topiconan importante riba e asunto di e documento “Motu Proprio”. Den e convencion aki nan tin presencia di profesor di e facultad di Derecho Canonico di Sint Paul University cu lo ta dunando un seminario na e par-

ticipantenan diahuebs awor. Misericordia Pader Toti a haci referencia na e tema di e convencion rond di misericordia di Hesucristo. Como abogadonan di Iglesia el a bisa cu nan mester aplica tambe e misericordia locual Santo Papa Francisco ta enfatisa den su papado.

STA:

Trahadonan mester sindicato pa vocifera pa nan

ORANJESTAD - Un biaha mas sindicato STA mester a drenta accion y pone presion riba gerencia di Arubus pa su miembronan pa motibo cu Arubus su trahadonan no tabata haya atencion, segun presidente di sindicato STA. E presidente ta trece lo siguiente: “Mi ta bisa cu e trahadonan di Arubus tin mester di un sin-

dicato cu por vocifera pa nan y cu por sinta na mesa y discuti cu gerencia cual ta locual cu a tuma luga cu gerencia di Arubus. Nan a mustra nos cu den algun dia nan a bin cu algun mehoracion, nan a drecha airco den e cantina unda e chauffeurnan ta sinta. Nan a drecha airco den mayoria di e busnan y a pone nan funciona atrobe. Tambe e compania a pidi dos bus Volvo cu mester bin ainda, cual ta cosnan positivo pa e compania.” Di otro banda mester bisa cu desde aña 2008 bay ariba, practicamente locual cu Arubus ta genera no ta cubri tur su gastonan cual ta haci e situacion fastioso ora cu ta bay negocia un contracto colectivo. No cu e ta kita afo cu por improvisa y yega na mehoransa pa loke ta trata beneficio pa salario di e trahadonan, Sr. De Cuba a enfatisa. Locual si no tin cu bay wak ta kico ta e factornan cu ta causando esaki. Sr. De Cuba a bisa si wak cuanto permiso

tin pa esaki riba Aruba, cual kisas ta perhudicando Arubus y cu gobierno lo mester considera pa pone moratorio riba esaki. Personanan cu tin otro permiso pa transporta pasahero, kende tambe mester biba lo haci nan maximo esfuerso pa nan haya cliente, cual por causa cu Arubus no ta haya suficiente cliente of ta haya menos fluho di cliente. Otro factor fastioso pero determinante segun Sr. De Cuba ta e costo di cada trip den bus cu mester wordo subsidia. Eynan tambe ta unda Aruba ta perde placa. Pero si subi e tarifa di Arubus pa locual cu e lo mester ta, consecuentemente por ta cu niun hende lo no subi e bus. “Esakinan ta detayenan cu ta haci cu Arubus no ta genera suficiente placa pa e compania draai manera cu mester ta.” No obstante mester por pusha esaki den miho direccion, tin cosnan cu mester wordo

drecha cual e delegadonan di Arubus a tuma nota di dje, cosnan cu mester por wordo drecha. A palabra cu nan cu ta bay sinta y a manda un protocol pa gerencia unda cu director a bisa cu e tambe lo pone su puntonan den esaki cual STA no tin problema cun’e. “Ta spera cu por cuminsa negocia mas pronto cu ta posibel. Nos a haya un bista den liñanan grandi pa locual e compania tin como debe, pero kier splicacion mas detaya di esaki. Ta cosnan interno di e compania, otro siman dios mediante lo sinta cu e persona concerni pa e splica den detaye unda exactamente e sapato ta preta y pa wak unda por trece mehoracion. Y ki medida mester decision wordo tuma.” El a termina bisando cu STA nunca ta negocia pa “break even” y keda bay atras, semper ta negocia pa bay dilanti e caso aki lo no ta diferente.q

Den e convencion aki tin un delegacion grandi cu a bin for di Trinidad y Tobago, tambe di St. Vicent y Grenada, Antigua, Jamaica y tambe participantenan di nos Diocesis di Willemstad cu ta consisti di seis isla entre nan Aruba. Tambe tin invitadonan manera presidente di Antilles Canon Law Society y Vicario hudicial di Arkidiocesis na Trinidad , Pader John Persaud. Awe nan lo tin un misa bilingual na parokia di Santa Anna na Noord pa 6:30 p.m. Y mañan nan lo tin un Santo Sacrificio di Misa di clausura pa 11’or di mainta den e sede di e convencion mes. Despues e participantenan lo haya oportunidad pa disfruta di tour rond di nos isla. q

Fiscal Mayor: Recompensa di 5.000 florin pa tip di oro Fiscal Mayor ta ofrece un recompensa di 5.000 florin pa e tip di oro cu lo hiba na detencion y huicio di e sospechoso(nan) den e atraco arma violento riba habitante di un cas na Tanki Flip. E atraco aki a tuma luga riba diahuebs 17 di september ultimo. E atracadonan a drenta cas di e muhe y a menasa su persona cu un arma, mientras nan a horta articulonan for di den su cas. E victima a wordo mara riba un stoel. Si bo ta dispone di informacion cu posiblemente por hiba na soluciona di e caso aki, por fabor tuma contacto cu Polis. Bo por meld bo mes cerca señor D. Jacobs na Oficina di Recherche, Oranjestad na Frankrijkstraat 7 (telefon 527-3250). Bo por eventualmente yama tip line tambe na 11141 y duna bo informacion. Lo bo wordo yama bek. q


A4 LOCAL

Diaranson 23 September

CAFT: Acepta asistencia financiero di Hulanda

Pa refineria ‘berde’ si ta bay te Hulanda! Den e acuerdo di 2 di mei 2015 a keda acorda, banda di e stipulacionnan principal cu a bira bon conoci, cu Aruba por haya asistencia di Hulanda riba tereno financiero. Esey ta importante pa e reportahe directamente liga na CAFT, pero tambe pa e mehoracion di e administracion financiero di gobierno di Aruba. Te awor no a tende nada mas di esey. Si por a tuma nota cu premier Eman a bay te Hulanda pa bay busca conseho y apoyo tecnico pa su idea di un refineria “berde”. Loke de paso ta lanta e pregunta si cinco aña pasa nos experto berde aki den desaroyo sostenibel no tabata na altura cu tabata existi caba e tecnologia cu awor e kier introduci. Of por ta cu e tambe no sa mucho pero ora ta conveni ta subi internet y acepta lo prome cu e topa? Por ta cu den e caso di financia awor, orguyo falso ta hunga un papel. Pero esey lo no ta bon, orguyo semper ta mal consehero. Den e sentido ey gobierno por tuma un ehemplo na e gabinete anterior (Oduber) cu tabatin su friccionnan cu Hulanda, pero cu a yega na acuerdo pa haya apoyo experto riba tereno financiero. Tambe tabata produci un rapport financiero cada seis luna cu tabata comparti cu Hulanda. E esfuersonan a hiba tambe na e rapport di e comision Mehran cu a haci un analisis completo di financia publico. Entre otro a yega na conclusionnan fuerte encuanto tamaño y pago di e aparato publico. E resistencia fuerte contra aumento di gasto di payroll via indexering di salario di ambtenaar di parti di gabinete Oduber no tabata basa riba fabula, sino riba e cifranan duro nan dilanti. Di otro banda, tabata falta ainda e curashi pa enfrenta e problemanan grandi cu fondo di pension general y esun di empleado publico. Pero no por bisa cu tabatin un maneho di “habri man laga bay”cu si a bira e “trade mark”di gabinete Eman di 2009 pa awe. Nan sugerencianan a keda sin cumplimento Tur esey a cambia na 2009, ora cu partido AVP a tuma over. Den nan euforia e amigonan di CDA den gobierno Hulandes a lubida di biaha riba e rapport di cada seis luna aki. Ta ora cu e barco a cuminsa pega, tabatin un reunion na Den Haag entre Eman y ministro di Financia de Jager unda a cuminsa expresa preocupacion serio pa e rumbo cu financia publico na Aruba a cuminsa tuma. Na e momento ey ainda Eman tabata kere cu nos palmanan ta crece te den cielo y no kier a tende di

niun asistencia ni mucho menos supervision. Awor por comprende di e ultimo rapport di CAFT cu nan tambe atrobe ta pone enfasis riba e asistencia Hulandes pa por actua mas rapido, no solamente cu e reportahe sino tambe cu e mehoracion di e sistema administrativo. Por ta cu gobierno di Aruba no tin mucho gana di acepta ayudo tecnico pasobra nan lo mester paga esaki nan mes, segun e protocol di mei 2015 y ademas nan lo haya “pottenkijkers”cu ta haya sa con cushina financiero di gabinete Eman ta funciona, of no ta funciona. Pa bolbe na actualidad di CAFT: den nan recomendacionnan den nan ultimo rapport nan ta propone concretamente: 1.Prepara tanto medida pa baha gasto como pa aumenta entrada pa contra aresta eventual contratiempo di tal manera cu e norma di deficit di 3,75 lo no ta den peligro.2. Si no a start un trayecto ainda pa corta bek e crecemento structural di gasto a corto plaso, mester haci esaki mas pronto cu ta posibel. Uza asistencia tecnico di Hulanda pa agilisa e proceso aki. 3. Percura pa haci preparacion suficiente (politico y huridico) pa medida pa aumenta entrada, por ehemplo un aumento di BAZV of BBO, sin retraso por keda implementa. 4. Uza e resultadonan di e self-assesment (nulmeting) pa mas eficiente y efectivo posibel realisa e mehoracion di e maneho financiero. Aki tambe asistencia tecnico por ser uza pa evita perdida di tempo. Muy probablemente gobierno di premier Eman no lo haci uzo di e oferta Hulandes pasobra esaki ta encera un peligro adicional pa nan. Nan lo admiti hende den nan seno cu por detecta iregularidad financiero y lo por opone contra haci gasto cu no ta autorisa via presupuesto, of gasto cu ta haci pero pa cual no ta prepara cambio di ley di presupuesto, manera Rekenkamer ta constata y corectamente ta yama esaki violacion di ley. E diferencia cu ta keda ta cu na Hulanda nan ta mira e tipo di violacion di ley aki como algo sumamente grave. E lo por costa un ministro su puesto pasobra probablemente su mesun partido lo vota den parlamento pa baha su persona. Mientras cu na Aruba, y nos a trece esaki mas biaha dilanti como un di e problemanan cardinal di nos democracia, ta inimaginabel cu un fraccion cu ta apoya gobierno ta vota contra su mes ministro. Y asina nada ta cambia.q


LOCAL A5

Diaranson 23 September

Minister di Infrastructura, sr. Benny Sevinger:

Watty Vos Boulevard lo tin un balor maximo di 440 miyon florin structura a considera e presentacion di e proyecto di Watty Vos Boulevard como “un momento importante pa desaroyo di nos pais”. El a declara cu durante ultimo aña nos gobierno a inverti hopi den nos producto Aruba y specialmente den infrastructura di nos pais. E tipo di inversion aki –segun e minister- ta crea “oportuni-

ORANJESTAD – E proyecto di Watty Vos Boulevard lo tin un balor di 440 miyon florin. Asina Minister di Infrastructura, sr. Benny Sevinger a declara den cuadro di un presentacion cu ayera tardi e compania internacional Mota-Engil cu sede na Colombia a realisa riba e proyecto aki. E mandatario a laga sa cu e suma aki ta loke nos pais ta bay paga den 20 aña. E ta haya cu e proyecto mes ta mas barata, ya cu e ta envolvi tur cos, tambe interes y mantencion di e proyecto aki durante dos decada. Minister Sevinger a haci su som y den total nos ta bay paga alrededor di 22 miyon florin anualmente durante 20 aña pa cubri e suma total di 440 miyon florin. El a bisa cu e suma aki cu lo wordo inverti den e proyecto aki -cu lo cuminsa den e prome kwartaal di aña 2006no lo conoce cambio ya cu e suma maximo ta 440 miyon florin. E ta un proyecto PPP (Private Public Partnership) cu Gobierno. “Esaki lo cu nos tin riba mesa na e momento aki”, el a declara Aunke e ta premira cu e prijs lo por ta mas abou cu e suma aki. Pa atende financieramente cu e proyecto aki, minister Sevinger a indica cu nan a haya aprobacion di Parlamento. Facilidad Minister encarga cu infra-

dad pa nos hendenan pa futuro”. E proyecto aki di Watty Vos Boulevard ta un di e cuater proyectonan grandi cu nan ta bin atendiendo cun’e durante e ultimo seis aña di e gabinete actual. Sinembargo el a recorda cu nan ta proyectonan cu a cuminsa mas cu 30 aña pasa bou diferente gobierno. E proyecto aki lo facilita nos

trafico. El a menciona cu e conexion entre nos aeropuerto cu e zona hotelero lo bira mas facil. Considerando cu e waf di container lo wordo muda pa Barcadera, ta asina importante cu e caminda aki mester cana paralel cu e caminda di Green Corredor pa e hendenan cu ta bin di San Nicolas, ora cu nan ta yega e rotonde na altura di aeropuerto, evita di drenta den un

congestion cu tin cu pasa dilanti di Smith Boulevard. Pa evita esaki, Watty Vos Boulevard lo bira un alternativa pa esun cu traha den direccion di hotel lo por pasa rond di Oranjestad y bay direccion di e zona hotelero. Tambe esaki lo bira un ruta rapido pa tur esunnan cu lo desea di move lihe pa e area hotelero.q


A6 LOCAL

Diaranson 23 September

Segun minister Benny Sevinger

Compania cu a gana bid di proyecto Watty Vos Boulevard a cumpli cu tur rekisito y screening

ORANJESTAD – Ya caba tin un compania cu lo ta encarga cu ehecucion di e proyecto Watty Vos Boulevard. Ta trata di e compania internacional MotaEngil cu sede na Colombia. Encuanto e asignacion di e proyecto aki na e compania menciona, minister di Infrastructura, sr. Benny Sevinger a bisa cu prome nan a screening tur e companianan cu a participa di e destaho aki.

Un total di cinco compania a participa. Segun e mandatario, nan tabata ta cinco compania grandi y internacional. Di e grupo aki tres a wordo scogi y na final un cu ta e compania Mota-Engil ta esun cu a gana e bid. “Nos tin un serie di rekisitonan cu compania a bid ariba dje”, el a bisa. Minister Sevinger a declara cu den e proceso pa yega na e compania cu lo carga e realisacion di e proyecto aki a wordo tene na cuenta nan experiencia internacional.

fondonan y relacion cu e proyectonan cu nan a yega di realisa riba nan cumplimento di acuerdo cu e fecha stimula y e presupuesto asigna. Igualmente el a laga sa cu Banco Central tambe a realisa screening riba e compania. Ademas e compania mester a cumpli cu diferente puntonan den cuadro di e dialogo pa concretisa e realisacion di e proyecto. Un punto relevante tin di haber kico e realisacion di e proyecto aki lo nifica pa economia di Aruba y pa e trahadonan local. “Pero mas cu

tur, con bo proyecto ta bay soluciona e problema cu nos tin y cu a wordo describi di parti di Aruba”, el a bisa. Problema di trafico Minister Sevinger a indica cu den e problemanan a wordo describi e cantidad di auto cu ta core riba e caminda cu lo forma parti di e proyecto di Watty Vos Boulevard. E problema pa atende cu e fluho di auto a wordo proyecta aki 20 aña, considerando e crecemento di nos poblacion y e cantidad di auto di acuerdo cu nos poblacion. Tambe

e aspecto fisico di infrastructura di e proyecto aki a pasa tambe tur e testnan y nan a score esun di mas halto, el a bisa. Otro aspecto tin di haber cu e siguridad den trafico cu e proyecto aki lo por trece pa nos comunidad. Na final un di e aspectonan mas principal ta e calculacion cu nan a haci riba e balor total di e proyecto aki. Segun minister Sevinger, e calculacion cu e compania MotaEngil a haci riba e balor total di e proyecto aki ta “esun mas miho den tur cu a participa”. q

E mandatario a haci referencia na e presentacion realisa pa sr. Nuno Figueiredo kende ta manager di MotaEngil na Colombia, kende a exhibi un video di e diferente mega- proyecto cu nan a yega di realisa rond mundo. Rekisitonan y screening Otro aspecto cu a tene cuenta cun’e tin di haber riba nan

Filomena College Mavo ta conta cu sosten total di mayornan cortina, pa yuda 1 airco traha miho cu ta haya ayudo di algun fan, cu e docentenan mes a cumpra. E klasnan cu falta airco ainda, awo ta conta cu cortina y fan, pa asina brinda e alumnonan un clima mas faborabel pa concentra, haci les y siña.

E aña escolar nobo 2015 – 2016 a inicia y sigur e tin su retonan cun’e, mirando cu scol no ta dispone di fondo necesario pa por brinda e alumnonan tur cos. E temperatura na Aruba no ta uno di mas faborabel, specialmente den e oranan di merdia. Desde cu e aña escolar aki a cuminsa, Filomena College mavo a haci un peticion na

cualkier compania/mayor/instancia pa yuda resolve e problema di airco, incluyendo mantencion. Danki Dios cu e peticion a haya oido y riba diasabra y diadomingo ultimo, 1 mayor conhuntamente cu 2 amistad di bon curason, a bin pa duna 22 airco servicio. Esaki sigur ta un gran alivio pa scol, ya cu e airconan tabatin mester di un servicio urgente. Banda di esaki e mayor tambe a cumpra algun

Finalmente e mayor a regala un airco inverter di 18.000 btu, pa e lokaal 12, cu den vakantie a horta e airconan y tabata draai solamente riba fan. Henter e famia grandi di Filomena College mavo ta masha gradici pa e bunita gesto aki y sigur ta di aplaudi e apoyo cu nos scol y nos alumnonan ta ricibi di nos mayornan como tambe comunidad, pa asina conhuntamente educa nos hobennan tocante kico ta responsabilidad social. q


LOCAL A7

Diaranson 23 September

Den mayoria caso AZV a traspasa clientenan mas nobo ORANJESTAD - Tin basta hende malcontento cu e cambio cu a keda haci di parti di AZV pa manda algun hende di un dokter pa otro pa cual esaki mester a keda haci pa baha e volumen di clientenan di un dokter pa un otro dokter por haya e cliente. Vocero di AZV Solange Tchong ta splica. “AZV a haya su mes den e situacion unda cu casi obligatorio mester a traslada algun pashent di e practicanan di dokter di cas, practicanan grandi, over pa un otro. Ta papia awor aki di e pashentnan di dokter Alvarez-Quesada, dr. Edwin de Cuba, dr. John Croes. Tambe ta wak cu e hendenan aki ta haya nan den un situacion unda cu nan no ta gusta cu AZV mester a tuma un decision di avisa nan cu tin cu bay haci traslado.” Sra. Tchong a sigui splica: “Ta asina cu a wak e practicanan aki, cu nan ta hopi grandi. Mi mester menciona tambe cu tin otro practica, cual ta esun di dokter Kelvin Cayama. Ta trata aki di 4 practica den total na unda cu AZV mester a tuma un decision pa traslada pashentnan, pasobra nos ta mara na e parti na unda cu nan ta wak cu nan ta hopi grandi.” Garantisa cuido AZV palabracion entre AZV y HAVA cu e cantidad maximo cu por tin ta 2475 pashent. Hasta a haci un tipo di excepcion na unda cu ta bisa cu te cu 2850 por bay, pero manera ta riba e cantidad ey, ya ta pa-

pia di practicanan demasiado grandi. Segun Sra. Tchong Desde e introduccion di AZV na 2001, tabata asina cu semper a purba di duna e clientenan e chens pa haci cambio di dokter di cas. Y esaki a resulta si cu a wak cu tin algun practica cu sinembargo a keda grandi. Di un banda AZV ta bisa cu ta un señal bon pasobra kisas e dokternan di cas aki ta dunando asina un bon servicio cu pashentnan no kier bay, pero di otro banda AZV sa cu por core riesgo cu por tin influencia riba servicio. Consecuentemente tin cu bisa cu esaki nunca ta e afspraak of e palabracion unda cu kier ta. Pa garantisa cuido pa servicio keda bay bon, pero tambe teniendo na cuenta cu AZV ta wak caba cu e practicanan aki apart cu nan ta grandi, tambe tin algun dokternan di cas cu ya caba ta yegando edad unda cu ta bisa cu nan tambe tin cu cuminsa baha e cantidad di

pashent, cuminsa baha e cantidad di trabou, pasobra nan ta bayendo direccion di edad di pensioen, of e edad cu contracto di AZV ta bay caba. “E pashentnan di e dokternan menciona anterior, ta pashentnan cu den simannan nos dilanti lo ricibi carta na cas cu ta bay haci un traslado di e pashentnan aki pa un otro dokter di cas, pa motibo cu tin cu percura pa e division di pashentnan ta bon distribui, bou di e otronan. Pero tambe pasobra awor aki ta haya e oportunidad, door cu ta hayando algun dokter di cas nobo,” Segun Sra. Tchong Factor importante di cambio Un biaha mas, e ta un decision un tiki fastioso, pasobra AZV no ta gusta haci esaki. Nos no ta gusta tuma decisionnan pa cliente, pero a haya nos mes obliga un biaha mas pa motibo di e diferente factornan cu ya a keda menciona, cual un di nan practicanan

ta hopi grandi. Ta core riesgo como pashent e ora ey cu e servicio por baha. E otro factor hopi importante ta cu ta dokternan di cas di cual edad ta cuminsa subi y AZV mester tene cuenta awor cu mester cuminsa distribui e pashentnan aki pa otro dokternan di cas. Pasobra dentro di algun aña ya caba e actual dokternan di cas aki tambe ta bay cu pensioen of lo bay tin un terminacion di contract, Sra. Tchong a splica. Escogencia clientenan cu lo cambia A puntra Tchong con a dicidi cua cliente lo bay na dokter nobo. E ta splica cu e clientenan aki cu ricibi carta, tin cu tene e comprension pa e propio dokternan di cas cu den algun caso e tin di haber cu edad ta subi y cu mester baha cantidad di cliente. Banda di esey ta un situacion caminda cu ta crea oportunidadnan nobo pa e pashentnan mes pa cera conoci cu dokternan di cas y asina bay den un trayecto nobo cu un otro dokter di cas. “No ta un situacion cu AZV tabata desea. E situacion mas ideal ta keda semper cu bo asegurado, bo pashent por scoge su propio dokter di cas, pero atrobe den algun caso hopi excepcional manera esaki unda cu tin cuater practica asina grandi, mester a bay

over na tuma e decision aki.” Locual cu a scoge pa defini ken ta cambia di e dokter ta e ultimo cu a drenta ta sali prome, cu esaki kiermen cu a bay wak ken ta ultimo pashentnan y a traslada nan prome. Pero tin cu menciona cu berdad tabata tin algun caso desafortunadamente algun baby y algun mucha chikito a wordo traslada pa un dokter di cas nobo. Den e caso ey, a dicidi di toch pasa e muchanan ey bek pa nan actual dokter di cas, esta e mayornan ey, lo ricibi un carta bek, unda cu ta splica cu no a haci e traslado. Pero atrobe loke ta enfatisa ta cu tin hopi adulto cu mester a bay mas leu cu wak solamente drenta ultimo sali prome, como cu ta practicanan grandi. Sra. Tchong a splica Practicanan bieu Sra. Tchong a splica cu por mira e grandura di e practicanan aki como cu nan ta existi prome cu AZV a cuminsa, pues ya nan tabata gusta pa hopi cual ta haci e situacion mucho mas dificil. Finalisando el a bisa cu ta consciente como AZV cu e no ta un noticia agradabel pa por ricibi, pasobra abo tin libertad pa scoge. Pero tin cu tene cuenta cu AZV a haya su mes den un situacion excepcional na unda cu mester a haci esaki. Y cu bista riba futuro cu e practicanan aki, dado momento ta bay over na terminacion di contracto y nos tin cu bay pasa e hendenan aki e ora ey pa otro dokternan di cas nobo cu ta bay bin, Sra. Tchong a termina. q


A8

Diaranson 23 September

LOCAL

TNO Caribbean a facilita competencia di ‘Bridge’ riba energia sostenibel mas eficiente. E contribucion parti den tres fase a inicia na Januari, ora cu GE Lighting a participa den e tayer di Energia Sostenibel di BRIDGE pa entrenamento di educadonan.

E ekipo ‘Lighting with Science’ di campus na Barbados, Cave Hill Campus di e University of the West Indies (UWI), a gana e prome competencia di Energia Sostenibel di Bridge. E ekipo a consisti di Educado Thomas Rogers en studiantenan Hanif Charles, Darlene Field, Cherish Forde, Destine Gay y Christopher Saunders, kendenan awor ta entre e profesionalnan mas prepara pa carga e demanda di energia sostenibel den Caribe. E competencia tabata patrocina pa General Electric, GE, un partner den e programa Bridge. BRIDGE ta para pa Building capacity and Regional Integration for the Development of a Generation of Entrepreneurs den Energia Sostenibel y Informacion y Tecnologia di Comunicacion. E programa ta financia pa e Banco di Desaroyo InterAmericano, IDB y ta dirigi na desaroya capital humano pa cumpli cu e demanda di futuro pa tecniconan, profesionalnan y empresarionan den e sectornan di Energia Sostenibel y ICT den Caribe. TNO Caribbean ta respon-

Potret ta ilustra e Ekipo Lighting with Science at e Parke Nela di GE na Cleveland, Ohio.

sabel pa implementacion di e programa BRIDGE. E necesidad pa energia sostenibel y eficiencia den energia ta sigui crece den Caribe, cu ta pusha e demanda pa un forsa laboral pa diseña, opera y mantene e sistemanan aki. IDB y su partnernan, incluyendo GE, a lansa e programa BRIDGE pa surpasa e bashi entre e forsa laboral actual, capacidad, nivel di habilidad y e forsa laboral futuro rekeri pa cumpli cu e demanda di

sistemanan di energia sostenibel cu ta den desaroyo. E esfuersonan di e programa ta enfoca na Trinidad & Tobago, Barbados y Jamaica. Den un esfuerso pa acerca un gran scala di topiconan rond di henter region Caribe, cada partner a scoge un punto di enfoke. E contribucion di GE a dirigi riba e impacto di Iluminacion y su crecemento di mercado sostenibel pa sistemanan cu energeticamente ta

Pa e di dos fase, cu intencion pa incorpora envolvimento di studiante, GE a anuncia e competencia di iluminacion cu a haya e titulo “Ilumina un Oportunidad.”E competencia tabata un oportunidad pa e studiantenan di e educadonan cu a participa na tayernan anterior, crea proyectonan di iluminacion eficiente y presenta nan na GE pa potencial implementacion; competi pa gana un pasantia paga cu un di e distribuidonan local di GE na Jamaica. A ricibi concepto di proyecto di un total di 10 ekipo cual a keda husga pa GE basa riba e cantidad di oranan kilowatt cu a reduci, maneho di proyecto, reduccion di impacto ambiental, e retorno di inversion y factibilidad general di e criterio di implementacion di e proyecto completo. E ganadonan di e competencia, e Ekipo Lighting with Science, dirigi pa nan educado, a pasa dos dia y mey na e Instituto di Iluminacion y Electrico na Cleveland, Ohio unda nan por a aprecia e adelantonan tecnico tumando luga den e sector di iluminacion. Segun participante Destine Gay, e miho experiencia pe di e biaha pa Ohio tabata e “blafon cu tabata move den e sala di entrenamento, cu a uza pa demostra e diferente tipo di luznan y e diferencia

entre nivelnan di luz y e ambiente cu nan por crea.” Como parti di e tres fase di e proyecto, tres miembro di e ekipo ganado y dos di e Litetonics a acepta e invitacion pa e pasantia patrocina pa GE cu GENCO, un di e distribuidornan di luz na Jamaica. E obhetivo di e competencia y e pasantia tabata pa fomenta oportunidad profesional den e sector di energia sostenibel, un area di crecemento actual y futuro den Caribe. Of, manera participante Hanif Charles a bisa: “Mi a siña cu banda di e careranan regular manera dokter, abogado of educado, tin hopi otro areanan di profesion, particularmente den e industria di Iluminacion y Energia.” E Programa BRIDGE lo sigui core te cu 2017, den colaboracion cu Scottish Development International, Edinburgh Center for Carbon Innovation, Gobierno di New Zealand, Phillips,GE y e programa GIZ’s REETA. E contribucionnan no ta monetario, sino mas bien ta den forma di ofrece entrenamento, ekipo di laboratorio y espacio pa pasantia, y tur ta yuda hobennan den e desaroyo, instalacion, operacion y mantencion di tecnologia y ICT y promove actividad empresarial den Caribe. Pa mas informacion, tuma contacto cu Ruurd Schoolderman dit TNO Caribbean, Lider di Ekipo di Implementacion di BRIDGE na ruurd.schoolderman@ tno.nl, telefon (218) 2516174 of Erwin Edwards, Gerente di Proyecto di IDB na erwine@caribsurf.com.q

Balie di Kadaster cera despues di merdia ORANJESTAD – Dienst Landmeetkunde en Vastgoedregistratie, conoci como Kadaster, ta duna di conoce cu su balie lo ta cera pa pu-

blico solamente despues di merdia entrante 22 di september 2015 te cu 25 di september 2015. Durante e periodo aki lo nan ta habri parti mainta so pa atende publico. Esaki en conexion cu e segundo fase di e proyecto “Raka-systeem”. E balie lo ta habri bek pa publico segun orario normal entrante 28 di september 2015. Gerencia di Kadaster ta pidi disculpa pa e inconveniencia cu esaki ta trece cun’e y ta yama su clientela danki pe comprension.q


riba caya A9

Diaranson 23 September

Bomberonan a domina candela di mondi KEITO - Dialuna den oranan di anochi habitante di Keito a drenta den panico ora nan a mira candela den mondi. E candela tabata basta grandi y

pega cu e cas den bisindario. E vlam tabata basta halto. Habitantenan a bati alarma na Centro di Alarma 911. Cen-

Muchanan sospechoso rond di cas SAN NICOLAS — Central a manda Polis na un cas den Comanchestraat pa un persona sospechoso. Na e sitio,Polis a papia cu e muhe S., kende ta bisa cu tabatin dos mucha homber para den su cura banda di su auto. Polis a controla hunto cu S. den e cura, pero no a haya nada particular. Polis a bisa S. pe pone su auto den garashi pa evita. Un rato despues, un bisiña di e cas a yama Polis. E ta bisa cu supuestamente ta trata di e dos muchanan den Caya Kiviti riba un bicicleta. Tur dos muchanan ta di entre 15 y 20 aña. Tur dos ta color cla y uno tin un jas di America. Tur dos a disparce den Weverstraat. Polis a controla den bisindario, pero no a topa cu nada particular.

Chauffeur burachi por poco a dal polis ORANJESTAD — Un polis tabata dilanti warda di Polis na Playa y ta mira un auto bayendo cu velocidad halto direccion pabou den Wilhelminastraat. Polis mester a hala un banda pa no wordo gedal pa e auto. Polis a drenta den auto y a sigui tras di e auto. Na haltura di Mojito Bar, Polis a para e auto. E chauffeur a baha for di auto y a cana bay cerca e Polis. Mesora e Polis a mira cu e chauffeur y ocupante ta fuertemente bou di influencia di alcohol. Tur dos a keda deteni y hiba warda di Polis. Ta trata di R.G.G.Y. y A.G.L., tur dos naci na Colombia.

Dos mucha sospechoso JUANA MORTO — Central a manda Polisnan na un cas den Juana Mortostraat pa un kiebro. Na e sitio, e muhe E. ta bisa cu desconocinan a forsa su porta dilanti, pero e alarma a zona y nan a core bay y e kier duna keho. E bisiña a tuma contacto cun’e un rato prome cu e alarma a zona y a bisa cu el a mira un muhe pasa ey banda hunto cu un mucha homber color scur di mas o menos 15 aña, bisti cu un T-shirt shinishi. E mucha homber tabata riba su tereno. Ora cu Polis tabata tuma e keho, nan a mira un mucha homber color scur cu un T-shirt shinishi y short riba un bicicleta. Riba e stuur di e bicicleta tabata tin un mucha homber di mas o menos 9 aña, sin caminda sinta. Ora cu polis kier a papia cu e mucha homber cu T-shirt shinishi e otro mucha homber a core bay riba e bicicleta. Polis a sigui e mucha homber y el a core drenta den cura di su cas. Ora cu Polis kier a papia cun’e, su mama a sali pafo y no tabata kier pa e mucha papia cu nan. E mucha homber ta J.J. di De Vuyst. E otro mucha homber Polisnan no a topa cun’e.

tral a despacha un unidad di bombero. Na yegada di e prome unidad y polis, nan ta bin topa cu un candela basta grandi y di biaha a drenta den

accion. Ta kere cu desconoci lo a cende un cero di mata na candela y esaki a bira basta grandi. E bomberonan a logra

domina e candela por completo. E habitantenan por tabata trankil cu no tin ningun peliger di candela mas den e bario.q

Polis ta detene hoben menor di edad pa rebelde SAN NICOLAS — Polis a haya informacion cu e mucha muhe V.D.S. a kibra tur bentana di su ex cas den Caya Guadaloupe. Polis a bay na e cas y a constata cu di berdad e mucha muhe a kibra algun glas di e cas. E no tabata mas na e sitio. Polis a topa cun’e na haltura di Carnival Village den Bernardstraat. Polis a bay cerca dje y a bisa e hoben pa e para, pero el a core bay. Polis a bay su tras y a logra gara e hoben na su brasa.

E tabata hopi agresivo y no tabata tende locual cu Polis ta bisa y a resisti pisa. Otro polis a bin na e sitio, y a purba yuda e polis, pero no a logra, pa gara e na un manera trankil y pone den boei. Mirando cu e no ta coopera Polis mester a uza man duro. Polis a pone na suela y a pone den boei. Polis a hiba e hoben warda di San Nicolas. Despues cu a consulta cu Fiscal el a keda un rato na warda te ora cu el a calma.


A10 LOCAL

Diaranson 23 September

Tur cos ta cla pa TEDx awe nochi!

Dr. Edward Chueng, Vareli Croes, Koert van Mesvoort y Jim Stoltze ta na Aruba!

ORANJESTAD – Aruba ta cla pa su prome edicion di TEDx cu ta tuma luga diaranson anochi na Cas di Cultura. Den transcurso di diamars a yega tres mas di e total di 12 orador cu ta forma parti di e programa di TEDx. Ta trata di Jim Stoltze, kende

ta e creador di TEDx na Hulanda y su funcion na e evento di Aruba ta di maestro di ceremonia. Tambe a yega e artista, tecnologo y filosofo Koert van Mesvoort, ademas di e Arubiano Varelie Croes, empresario tecnologico y Aruba su embahador den NASA, dr. Edward Cheung. Stoltze a yega cu hopi entusiasmo pa e dianan nos dilanti; e ta mira un potencial grandi den Aruba como sede di e presentacionnan aki cu ta un produccion independiente di e famoso TED Talks “Mi ta kere cu e evento aki ta bay inspira mas hende na mundo pa tira un bista mas cerca riba e isla aki pasobra cosnan hopi interesante ta crece riba e isla aki; ideanan, productonan, comunidadnan, etc.” Stoltze a bisa. Na su opinion TEDx Aruba ta traha manera un “megafoon” pa conta e storia y ideanan Arubiano cu ta bale la pena comparti y asina mas hende na mundo ta bay namora cu e idea y hendenan di Aruba. Stoltze, mescos cu Koert

van Mesvoort, tin un impresion masha positivo di e balor y potencial cu nos pais tin. E ultimo aki su presentacion ta enfoca riba e topiconan di naturaleza, tecnologia, economia y ecologia y con nan tur ta anda cu otro. “Nos ambiente tecnologico ta birando asina omnipresente cu ta imperativo pa nos sa con pa conecta economia cu ecologia,” asina van Mesvoort a bisa añadiendo cu “Aruba ta hopi rico den su moneda ecologico.” E orador di TEDx Aruba mañan anochi pa un grupo limita di 500 persona ta di opinion cu mundo mester desesperadamente di un divisa pa balor ambiental. Constantemente e ta pensa riba e manera con sernan humano ta relaciona cu tecnologia y con esaki ta birando un naturaleza riba su mes; impredecible en berdad, pero tambe inminente. Tur hende riba mundo tin cu anda cu tecnologia y e ta algo cu nos mester bini hunto y papia riba dje. Varelie Croes, kende manera a menciona ta un Arubiano exitoso bibando na New York, tin un experticio grandi den yuda empresanan rond mundo, cu ta start ups, riba e tereno di tecnologia. Su participacion den TEDx Aruba 2015 ta bin, por bisa, pa peticion popular despues di su presentacion algun luna atras den TEDx Oranjestad Women.

Durante su turno na palabra, Varelie ta bay papia riba e manera con pa nos haci miho uzo di e recursonan di tecnologia na fabor di humanidad. E ta invita tur hende pa bin cu un ‘mente habri, refleha riba loke e ta trece dilanti y pensa con pa implementa e consehonan pa crea productonan innovativo na Aruba. “Ta hopi great cu tin algo innovativo asina na Aruba. Semper bo por haya inspiracion di tende otro hende y specialmente e TED Talks,” asina Croes a comenta. “Si bo ta ocupa cu un proyecto of bo kier bira un empresario, bin tende kico por yuda bo cu bo idea.” Un di e ultimo TEDx Speakers cu a yega Aruba tabata dr. Eward Cheung, cu a splica cu ta bay trata e topico di sostenibilidad. Na NASA, e ta splica, tin hopi data relata na e cambionan cu nos planeta ta pasando door di dje y tin causa via di actividad di hende. Su discurso ta bay enfoca tambe riba loke mester haci pa e evita cu e cambionan aki sigur of afecta nos di un manera no desea. Pa mas informacion riba TEDx Aruba

2015 y con pa adkiri entrada, bishita www.tedxaruba.com of manda un e-mail pa info@ tedxaruba.com. E evento ta tuma luga na Cas di Cultura y ademas di e oradornan en bibo, ta conta tambe cu un Innovation Lab caminda empresanan local ta bay mustra nan producto y servicio. q

Presidente di AWB, Juelle Thode lo atende congreso di UCI na Richmond, Merca ORANJESTAD- Dia 25 di september proximo lo tuma luga na Richmond, Virginia e campeonato mundial di ciclismo organisa door di e federacion mundial di ciclismo, UCI. Durante di e campeonato mundial, e federacion ta probecha di e oportunidad di organisa e congreso anual pa tur su miembronan rond mundo. Contrario na e añanan anterior, e aña aki si Aruba Wielerbond lo ta presente na e asamblea representa pa su presidente, Juelle Thode. Un asamblea anual di un federacion mundial di deporte

ta hopi importante y mester ser atendi pa nos representantenan maximo di cada federacion deportivo, esaki pa un tin continuacion positivo cu lo yuda na engrandece e desaroyo di e deporte den su totalidad. Durante e asamblea di UCI lo presenta e relatonan anual, lo eligi un directiva nobo, lo duna meritonan, mientras lo papia y discuti riba diferente topiconan cu tin di haber cu e deportenan cu ta cay bou di UCI cu ta ciclismo di ruta, mountain bike y BMX. Asina tin mucho mas informacion cu lo wordo duna rond di e desaroyo di e tres deportenan

aki. E federacion di AWB mes lo purba establece contact mas estrecho cu e federacion Mericano di ciclismo pa mira si por tin un posibel trahamento hunto entre ambos pais. Lotto, e loteria di Aruba no solamente ta aporta na e desaroyo di nos atleta y trainernan pero tambe na e participacion di nos dirigentenan na congresonan importante organisa pa e federacion mundial di nan deporte. Pa nos dirigentenan deportivo e ta di suma importancia pa keda na altura di e ultimo desaroyo y posibel cambionan rond

di e maneho di e deporte door di e federacion mundial en cuestion. Un danki sigur na Lotto, e Loteria di Aruba pa medio di Comision di Subsidio cu a subsidia e biahe di e presidente di AWB pa e Congreso organisa pa e federacion mundial di ciclismo, UCI na Richmond, Merca. Cumprando weganan di Lotto, e Loteria di Aruba bo ta contribui na deporte riba nos isla. Meta di e fundacion ta pa organisa loteria, cambia bida di su hungadonan y na mes momento inverti den deporte local pa medio di donacionnan na e comision di subsidio. q


SALUD

A11

Diaranson 23 September

Vacuna di griep 2015-2016 ta riba mercado

Mas lihe bo vacuna, mas protegi bo ta! ORANJESTAD- E vacunanan prepara specialmente pa preveni griep ta riba mercado local, specialmente pa e temporada 2015/2016. Griep ta wordo ocasiona pa un virus conoci como e virus di griep (influencia virus). Ora cu un persona cu ta infecta cu griep, tosa, spet chikito ta zweef den aire cu ta contene e virus di griep. Ora bo hala rosea bo por wordo infecta. Ta dura un of dos dia prome cu un persona sinti malo pero turestempo e por sigui infecta otronan. Asina cu e griep manifesta, e prome cos cu e persona ta cuminsa sinti ta un tremendo dolor di cabes, dolor di musculo y despues keintura. Tin biaha esaki ta compaña pa un tosamento seco y dolor di garganta. Normalmente e persona ta bira bon den 3 pa 5 dia pero ta sigui sinti cansa pa 1 of 2 siman. Kico por haci contra griep? Griep por wordo evita tumando un vacuna contra gri-

cu pa motibo di edad tin un salud delicado of personanan cu nan resistencia ta abou. E personanan aki mester consulta semper cu nan dokter tocante di e vacuna. Si bo no ta un pashent di curason, pulmon, nier of diabetico of cu resistencia abou, e vacuna no ta un necesidad medico.

Tur temporada di winter, na e paisnan cu tin winter, un porcentahe halto di e populacion ta haya griep. Pa motibo cu nos isla ta wordo frecuenta pa turista, nan ta trece e griep aki y expone nos na dje. E virus di griep tin diferente variante cu ta

elimina e virus. Anti stof nan cu e curpa a traha ta ataca y elimina e virus. E vacuna di griep no por ocasiona griep, pasobra e no ta consisti di virus bibo sino morto. Ta tuma e curpa mas of menos dos siman pa crea e anti stof nan. Den e dos simannan aki bo por wordo infecta dor di e virus y haya griep. E vacuna contra griep ta yuda evita griep? Si, e vacuna di griep ta 89% efectivo pa evita di haya griep. Pa e otro 11% e vacuna ta yuda pa e sintomanan no ta asina fuerte. Tambe e vacuna ta minimalisa e posibilidad nan di complicacion causa dor di griep. Corda si, cu e vacuna no ta yuda contra verkoud of otro tipo di virus. E vacuna contra griep ta sigur? Si, e vacuna ta safe dor

ep. E vacuna di griep ta sali un biaha pa aña y mester wordo receta pa un dokter. E vacuna ta proteha pa henter un aña pero ta traha solamente preventivo, kiermen si bo tin un griep caba e no ta cur’e. Griep no ta verkoud. Den boca di pueblo, asina cu un hende no sinti bon, tin e tendencia di bisa cu ta “griep”. No ta tur e griep nan aki ta griep ocasiona pa e virus di griep. Verkoud, diarea y otro malesanan ocasiona pa diferente otro virusnan no ta wordo evita uzando e vacuna contra griep. Tur aña tin diferente griep.

cambia constantemente. Pa e motibo aki tur aña un vacuna nobo ta sali. Vacuna di griep ta yuda bo resistencia? Rond mundo e diferente tiponan di griep ta wordo investiga pa por anticipa cual ta e virus cu lo ta esun cu lo ta presente e aña ey. Basa riba e estudionan aki, e vacuna ta wordo traha tur aña. E vacuna ta consisti di pidanan di e diferente virusnan morto corta chikito. Ora cu e curpa humano wordo inyecta cu esaki e ta reacciona trahando anti stof contra e virus. Si e virus ataca, e anti stof cu e curpa a traha ta ataca y

cu e ta consisti di virus morto riba cual e curpa ta reacciona trahando anti stof nan pa bringa e griep. E vacuna ta wordo bon tolera y e reaccion mas frecuente ta cu e cuero caminda a tuma e inyeccion ta bira un tiki sensitivo y cora. Esaki normalmente ta kita dentro di 24 ora. Ken ta core mas riesgo? Aunke cu tur hende por haya griep tin cierto grupo di hende en particular cu ta wordo considera cu pa nan haya grip ta mas peligroso y ta consehabel pa tuma e vacuna. Esakinan ta inclui pashentnan di curason, pashentnan cu problema di pulmon (manera asma, bronkitis etc.), diabeticonan, pashentnan cu problema di nier, personanan

Sinembargo ta consehabel den algun caso pa tuma e vacuna. Por ehempel, si bo tin mas cu 65 aña of si bo responsabilidad na trabou ta pidi pa bo ta ausente menos posibel of si bo ta constantemente den contacto cu hopi hende. Si bo ta haya cu bo tin e necesidad di wordo vacuna, consulta cu bo dokter di cas. Mucha por wordo vacuna contra griep? Si, mucha for di 6 luna por wordo vacuna contra griep. Ta bon pa check esaki cu un pediatra. Na Merca autoridadnan ta conseha esunnan cu ta wordo considera di ta den e grupo di riesgo pa vacuna lo mas tempran posibel. Na Hulanda tur dokter di cas sistematicamente ta yama tur pashent di 65 aña pariba, pa nan ricibi e vacuna contra griep. Ta wordo calcula cu na Hulanda so, un averahe di 2000 hende ta muri y 20 pa 30,000 hende ta wordo hospitalisa cu griep pa aña. Mescos cu na mayoria pais na mundo, na Aruba e vacuna di griep ta obtenibel via di botica, solamente cu receta di dokter. q


A12

Diaranson 23 September

DEPORTE

Aruba den e Berlin marathon 2015 Dia 27 September proximo lo tuma luga e 42th BMW Berlin Marathon, Alemania. Berlin Marathon ta un di e marathon nan grandi di mundo cu ta den e 6 Mayor World Marathon na unda cu pa medio di lot ta dicidi e participacion.

E aña aki tin 3 coredo di Aruba lo ta participando na esaki. Nan ta: Shariska Winterdal Wilfred Ras Sydney Merryweather Pa participa na un Marathon (42.2 Km) ta exigi hopi disciplina, dedicacion y determinacion y sigur will power. Entrenamentonan duro y intensivo e ultimo luna nan y

siman nan. Pero cu hopi motivacion y animacion sigur lo logra y haci un bon papel den e Marathon aki. Di parti Shariska kier a gradici su famia y amigo(a) y su running team I-Run Aruba pa nan apoyo y confianza. Na Runners Aruba pa su sosten y na Alperformance training pa e preparacion den e periodo di entrenamento. q

Aruba Judo Bond lo tene un competencia di judo na Eagle Club EAGLE- Despues di un exitoso evento en conexion cu e celebracion di nos dia nacional Himno y Bandera na maart ultimo dilanti di e parkeerplaats na Subway na Palm Beach, e federacion di judo, lo organisa un evento similar pero e biaha aki na Eagle Club na Playa di 6or pa 10or di anochi. E evento lo ta diasabra 25 di september. Un bes mas e participacion lo bay ta grandi unda ta spera riba 100 atleta, mientras lo bay tin combate den e categorianan 1 – 2 – 3, cadet, junior y senior. Mester bisa cu na Aruba tin 5 club di judo den e districto di Tanki Leendert, Noord, Santa Cruz, Savaneta y San Nicolas y tur lo ta presente riba e dia aki.

atletanan elite renombra. E interes ta creciendo bou di mas mucha, y den e ultimo añanan, varios scolnan di judo a conoce un asistencia aceptabel.

Den pasado Aruba a conoce varios representacion Olimpico manera Fiderd Vis, Javier Wanga y Jaymy Mata,

Un danki sigur na Lotto, e Loteria di Aruba pa medio di Comision di Subsidio cu a subsidia e competencia di

judo na Eagle Club. Cumprando weganan di Lotto, e Loteria di Aruba bo ta contribui na deporte riba nos isla. Meta di e fundacion ta pa organisa loteria, cambia bida di su hungadonan y na mes momento inverti den deporte local pa medio di donacionnan na e comision di subsidio. q

Play-off di Aruba Softball Bond

Aruba Bank Lady Tigers ta bons bek y ta empata e serie Play-off HEINEKEN Femenino AA di Aruba Softball Bond dedica na baluartenan Marianella Danies y Ramiro Lopez a inicia diasabra ultimo riba veld di Kudawecha. Den weganan di diasabra tanto Tanki Leendert Pico Bello a gana Jaguars y Eagles a derota Aruba Bank Lady Tigers 9-8 unda ambos a pica ariba den e serie di best out of (3) 1-0. Pa su mañan diadomingo merdia Aruba Bank Lady Tigers a bin todo por todo pa un victoria. Aruba Bank Lady Tigers kende tabata lomba contra muraya a bin diadomingo dicidido pa empata e serie. Aruba Bank Lady Tigers a sali brabo desde prome inning y a percura pa gana Eagles 8-1 mediante un knockout pa empata e serie. Aruba Bank Lady Tigers 8 careda, 8 hit, 2 eror. Eagles 1 careda, 4 hit, 4 eror. Rudlyn Ras a bay henter e ruta y na un manera dominante a sa di pone e victoria riba su nomber. Gilda James ta resulta pitcher perdedo ricibiendo relevo di Giandra Thiel den di tres entrada. Miho batiadonan pa Aruba Bank Lady Tigers ta Rudlyn Ras aportando na su propio causa di 3-2, Mandy Angela 1-1, Riangela Flanegin y Jennifer Chirino ambos di 2-1. Pa Eagles a destaca na plato Shardea Croes di 2-2, Aria James di 2-1. Asina e serie entre Aruba Bank Lady Tigers y Eagles a empata 1-1. Weganan lo tuma luga diabierna awor 7pm na Pos Chikito. Ambos partido diabierna lo ta weganan decisivo. Pa 7pm Jaguars Vitamin Water vs Tanki Leendert Pico Bello. Ganado lo avansa y perdedo di e wega aki lo dispidi di campeonato. Pa 9pm Aruba Bank Lady Tigers lo enfrenta Eagles tambe den un wega decisivo pa wak ken ta bay sinta warda como sub campeon y perdedo lo inicia un serie nobo contra e ganado di Jaguars vs Tanki Leendert. Pues diabierna awor Parke di Pos Chikito lo tembla cu 2 tremendo partido femenino. Softball den pleno desaroyo.q


DEPORTE

A13

Diaranson 23 September

Miho atleta den pelea na e Aruba Caribbean Cargo/Arumia Logistics Taekwondo Cup

Diasabra ultimo tabata tin e ultimo clasificacion di Best of the Best 2015 den Centro di Bario Brazil cu participacion di 5 scol di Taekwondo y e atletanan a duna di nan banda demostrando Taekwondo na un bon nivel. For di infantil te cu junior tabata tin varios atletanan mucha muhe y mucha homber cu a bringa na unda cu e refereenan a scoge nan miho bringadonan. Master Eric Barry y Master Marilu de Veer tabata e refereenan internacional cu a scoge e siguiente atletanan como nan miho bringadonan di e dia.

1. Lixandra Bello miho bringado mucha muhe infantil di Brazil Taekwondo Stichting. 2. Rasheed Lowe miho bringado infantil mucha homber di Brazil Taekwondo

Stichting. 3. Sabrina Tromp miho bringado mucha muhe cadet di Washington Taekwondo Center. 4. Rogier Mannsur miho bringado cadet mucha

homber for di Surinam. 5. Jourdé Klabér miho bringado mucha homber junior di Brazil Taekwondo Stichting.

6.

E bringadonan di Aruba cu

a wordo selecta como miho bringado automaticamente ta selecta pa Best of the Best 2015 caba cu ta dia 3 di October 2015. Surinam a confirma nan participacion na Best of the Best 2015 caba.q

Atletanan di BMX lo competi den e 2015 UCI BMX Supercross World Cup Finals na Rock Hill, South Carolina ORANJESTAD- Pa casi un siman largo, nos atletanan elite den e deporte

di BMX, esta Zaythiel Soekandar y Feddison Flanders hunto cu coach

Pedro Estabalo a permanece na Rock Hill, South Carolina na Merca, unda e atletanan Soekandar y Flanders lo competi den e 2015 UCI BMX Supercross World Cup Finals. Durante dos dia largo, mas cu 200 coredo profesional di bike cross procedente di 25 pais lo bataya pa e tres miho puestonan disponibel. Na e careda aki e atletanan por acumula pa yega na e clasificacion Olimpico di otro aña na Rio de Janeiro, Brasil. Ya pa varios aña nos atletanan di BMX a representa Aruba

den e diferente campeonatonan grandi rond mundo. E atletanan Soekandar y Flanders a competi den e Weganan Sur Americano pa Aruba na Santiago de Chile unda ambos a yega e gran final. Recientemente e coredo Soekandar a competi den e Weganan Pan Americano 2015 na Toronto, Canada. E federacion di ciclismo, seccion BMX hunto cu coach Pedro Estaba ta trahando duro cu nos atletanan hoben unda ta biaha cu nan pa asina

nan atende camponan di entrenamento y tambe competi lo mas hopi cu ta posibel den exterior, esaki pa gana mas experencia. Esaki sigur ta un sacrificio, pero tambe un muestra di disciplina y dedicacion pa asina logra realisa e metanan poni. Un danki sigur na Lotto, e Loteria di Aruba pa medio di Comision di Subsidio cu a yuda subsidia e atletanan cu lo atende e entrenamento di BMX na South Carolina, Merca. q


A14

Diaranson 23 September

DEPORTE

Homenahe na 3 hungado di futbol veterano 40+ es a bira JTL. Rocky su posicion riba veld semper tawata links buiten. Rocky a yuda su team JTL dos biaha pa por a bay den division di honor danki na su links di oro.

Campeonato 2015 di 40+ di FEDEVETA a wordo dedica na 3 hungado, esta Rocky Petrocchi, Kenneth Simon y Clyde Roga Rogelio “Rocky “ Petrocchi Rocky naci na Aruba, 16 September 1972 a cuminsa hunga futbol cu su 14 aña pa e team RCTL cual team despu-

Despues di un lesion na rudia Rocky a keda 6 aña sin hunga futbol. Te cu na aña 2008 cu JTL a forma su team di veterano 35+ cual Rocky ta formando parti di dje te ainda. Tambe Rocky ta hungando pa e team di JTL 40+ pa dos aña caba.

iera, na Almelo Hulanda. Pero cu 19 aña e a drenta servicio militar y a cuminsa cu formacion militar na Nijmegen, eynan nan a scout e pa team NEC Nijmegen, pero e no a alcansa e try out. Despues di drenta Marina y nabega, den e momento ey futbol a

tivo, pa hinca mas tempo den su carera na Atlantis Submarines. Na 1997 el a bay hunga bek e biaha aki pa Aparicio Stars y 2001 a cuminsa su carera di hungado veterano cu F.C. Roma den 35+, actualmente e ta forma parti di Dakota Starzz 40+. Mario “Clyde” Roga Clyde un persona y deportista disciplina y ehemplar. For di un edad bastante hoben Clyde hunto cu su tata Maiky Roga tabata bay veld di Winston pa scop bala. Clyde tabata gusta hunga tanto baseball como futbol. Den ambos deporte Clyde a destaca hopi mes. Na varios ocasion su persona a yega di forma parti den seleccion y representa Aruba den tanto baseball como futbol.

Kenneth Robert Simon Naci na Aruba, 28 december 1965, cariñosamente yama “Kenito”, cu apenas 7 aña a emigra pa Hulanda. Aunke su pasion den deporte semper tabata futbol, Kenito a participa prome den judo y korfbal. Cu 16 aña Kenito a dicidi di cuminsa hunga futbol pa un team amateur AVC La Primbira solamente un pasatempo. Na aña 1990 Kenito a regresa su pais natal, aki su tata Robby Simon un gran portero di Dakota den pasado, a pidi su persona pa bay train cu Dakota, aki bou maneho di Louis Richardson, Dakota a tuma su persona cu man habri. Kenito a wordo selecta y a hunga pa e seleccion di Aruba na aña 1991. Na 1994 el a retira como hungado ac-

Clyde a cuminsa hunga futbol cu su 8 aña den e ekipo di Atlantico deportivo na Sta Cruz cu tabata wordo entrena pa Feliz Geerman RIP Y Wim Flanegin RIP. Cu su 17 aña Clyde a debuta den e fuerte ekipo di Estrella, asina tambe a logra conkista diferente campeonato di Aruba cu e Naranjadanan di Sta Cruz. Despues di algun aña hungando cu Estrella Clyde mester a bay Hulanda pa sigui cu su studio. Ora cu Clyde a termina su

estudio el a bin bek y a sigui hunga algun aña mas cu Estrella y despues a bolbe bek cu Atlantico Deportivo pa varios añanan mas. Den e campeonatonan di FEDVETA Clyde a hunga pa Teachers United y tambe Barcelona. Clyde ta conoci pa tin un caracter fuerte, pero cu hopi disciplina y respet. Clyde ta hunga futbol cu amor y dedicacion. Actualmente Clyde ta eherciendo e profesion di maestro di scol y tambe den su tempo liber ta instructor di baseball den e organisacion di Blue Marlins asina aportando na e hubentud di Aruba.q

Delegacion di mountain Bike lo competi den Elite Caribbean Championship MTB na Puerto Rico ORANJESTADRecientemente e federacion di ciclismo Arubano, AWB a haya un invitacion for di e federacion di ciclismo di Puerto Rico pa asisti na un evento di mountain bike regional, e asina yama Elite Caribbean Championship Mountain Bike, cu lo tuma luga na San Juan, Puerto Rico. Dia 25 di September proximo e evento aki lo inicia mientras cu Aruba lo participa cu dos atleta masculino y un atleta femenino. E atletanan masculino lo ta Jose Maduro kende lo competi den e categoria Elite Men, mientras cu e hoben Tim Hekman lo representa Aruba den e categoria di Junior Men. Pa loke ta e atleta femenino esaki lo ta Sandra Postma kende lo competi pa Aruba den e categoria di Elite Woman. Como coach lo bi-

aha cu e delegacion e famoso Aldrich Maduro. Mester bisa cu e atletanan di mountain bike ta den pleno preparacion pa cu e evento aki y nos tin sigur cu nan lo representa Aruba dignamente na Puerto Rico. Lotto, E Loteria di Aruba ta apoya e federacion di ciclismo kende ta trahando duro pa asina nos atletanan di mountain bike competi den e diferente campeonatonan

den nos region. Esaki sigur lo sirbi como un experiencia mas pa e atletanan di mountain bike. Un danki sigur na Lotto, e Loteria di Aruba pa medio di Comision di Subsidio cu a subsidia e biahe di e delegacion di mountain bike pa e Elite Caribbean Championship Mountain Bike cu lo tuma luga na San Juan, Puerto Rico. q


enseÑansa

A15

Diaranson 23 September

IPA a celebra apertura oficial di aña academico 2015-2016

Diabierna dia 18 di september 2015 Instituto Pedagogico Arubano (IPA) a celebra apertura oficial di aña academico 2015-2016. E apertura a marca e comienso oficial caminda a presenta e plannan innovativo y ambicion extraordinario di e instituto pa e aña nobo. Alabes a reflexiona riba e reto y logronan di e aña anterior. E aña aki e celebracion tabata extra special mirando cu IPA ta celebra su di 25 aña formando maestro pa enseñansa di Aruba.

Durante e apertura directora general, drs. Ava Thodé , a presenta e tema di IPA su aña academico cu ta den cuadro di e celebracion di 25 aña. Den su discurso drs. Thodé a trata e historia di IPA, reflexiona riba e logronan di IPA den e ultimo 25 añanan y comparti su vision pa IPA pe añanan binidero. Drs. Thodé e conta cu e estudio di maestro pa enseñansa primario tabata ofreci 46 aña pasa door di Arubaanse Pedagogische Academie (APA). A funda IPA na 1990 y asina e instituto a reemplasa APA. Durante e 25 añanan IPA a conoce varios desaroyo. Segun drs. Thodé a desaroya un curiculo nobo cu tabata completamente diseña na Aruba mes introduciendo asina un concepto educativo nobo tocante duna les y siña.

E curiculo aki lo a prepara e studiante pa bira un agente social y uno cu ta trece innovacion den enseñansa realisando asina un reforma educacional na Aruba. E diseñadornan a tene cuenta cu e aspecto socio cultural di Aruba. Mientrastanto IPA hunto cu Departamento di Enseñansa y Labor y SIMAR a cuminsa cu e discusion tocante idioma. IPA a posiciona su mes di un manera explicito tocante idioma mediante un conferencia grandi tocante idioma dunando Papiamento e reconocimento como e medio principal y instrumento cultural pa siña na Aruba. E cuestion di idioma den educacion y sociedad di Aruba tin un historia largo pa loke ta trata preocupacion, pregunta, critica , posicion y propuesta den relacion cu uzo di idioma y planificacion linguistico na Aruba. Drs. Joyce Pereira, un di e oradonan principal, a elabora un poco mas tocante e tema aki.

Drs. Thodé a comenta cu e structura di organisacion di IPA tambe tabata parti di e reforma. Tabatin cambio den structura di maneho y e departamentonan. E papel di docente na IPA tambe a cambia. Mayoria di e elementonan nobo cu a introduci den e plan di estudio tabata basa riba un vision cu ainda ta vigente awendia, 25 aña despues. A introduci por ehempel Pasantia Internacional como parti di un programa di 20 siman multidisciplinario integral for di un perspectiva multicultural. A introduci un proyecto social como parti di examen, den cua e studiantenan ta bira consciente di e proyectonan comunitario, como parti di e meta di e responsabilidad civico di e maestro. Tambe a introduci e maestro como investigado,

y investigacion den plan di estudio. Importancia di arte a haya reconocimento y forma un parti importante di e plan de estudio describi den e estudio di Lydia Emerencia. Segun drs. Thodé e demanda pa servicio di IPA a bira mas grandi. Tabatin mester di mas specialidad di estudio manera: Spaño, Ingles, Papiamento, Geografia, Historia y Educacion Fisico y Master in Special Educational Needs. Na aña 2013 IPA a ricibi e cello di calidad di Nederlands Vlaams Accreditatie Organisatie cu ta nifica cu IPA su calidad ta comparabel cu e standard internacional den enseñansa. Actualmente IPA ta forma parti di diferente proyecto nacional y internacional entre otro Scol multilingual, The Healthy School, conscious discipline, the council of children project (kinderraad), Maestro Compas y UNICARIB. Drs. Thodé a termina su discurso bisando cu reformacion educativo sostenibel ta dificil y cu e condicionnan mester ta

na luga pa un cambio sistematico y sostenibel. Traha hunto cu tur partner ta di importancia. Mirando e cambionan tecnologico mundial cu ta tuma luga nos ta realisa cu ainda nos tin un caminda largo di innovacion pa cana pa cumpli cu e demanda di nos educacion sostenibel. Necesidad di nos muchanan ta cambia y ta adkiri conocemento pa medio di tecnologia avansa. Nan ta lanta den un mundo dinamico cu ta constantemente den cambio. Por ultimo drs. Thodé a agrega cu durante 25 aña IPA a implementa cambionan necesario pa prepara nos muchanan y studiante pa siglo 21. IPA lo sigui desaroya su mes pa sigui hisa nivel di nos educacion na Aruba. Pa e ocasion special aki nos tabatin dos orado principal cu a comparti nan experencia di 25 aña na IPA cu esunnan presente. Drs. Joyce Pereira a papia tocante idioma den enseñansa y drs. Ingrid Kuiperdal a papia tocante e calidad di maestro. Banda di esaki tabatin presentacionnan di diferente grupo di studiante di IPA cu tabata sumamente placentero di mira. IPA su prome graduadonan di aña 1994 tambe a duna un tremendo presentacion cu a cay na agrado di tur presente. A otorga certificado di Propedeuse na 34 studiante di Estudio pa maestro di enseñansa primario y na 19 studiante di e estudio di Hulandes cu a termina e prome aña di nan estudio cu exito. Ademas di esaki a introduci cinco docente nobo cu lo for-

ma parti di e ekipo dinamico di IPA cual ta drs. Franklyn Carolina, drs. Magaly Felipa, Olga van Bochove, drs. Gyseth Nuesh y Gerardo Figaroa. A dedica un parti di e anochi pa honra e hubilarionan di IPA. E aña aki IPA tin diferente colega cu a haci sea 5, 10, 15 y te hasta 20 aña trahando incansablemente pa IPA: Erich Genser 5 aña, drs. Jennifer Warner 5 aña, drs. Olivia Groeneveldt 10 aña, Roke Hoen MSc. 10 aña, drs. Mirscha Winterdal 10 aña, drs. Earl Euson 15 aña, drs. Kees de Jong 20 aña y drs. Mervine Kock 20 aña. Tambe a despedi di colega drs. Diana Goedhoop cu a yega e bunita edad di pensioen. E anochi a termina den un ambiente festivo cu Massive Brassband . IPA ta gradici tur studiante, docente, personal di sosten y invitado cu tabata presente riba e anochi aki y cu a forma parti di e apertura oficial di aña academico di e instituto. IPA ta spera cu e aña academico aki por ta uno yen di logro y positivismo y ta desea e comunidad completo di IPA y enseñansa en general hopi exito den aña academico 2015-2016.q


bista

A16

Diaranson 23 September

Partido ABO

Nunca tabata tin un MER di e ‘Green Corridor’ e minister no a conta e berdad! Desde cu e minister di Infrastructura kier a pasa e parlamento un ‘fastball’, na mei ultimo, cu e proyecto di ‘Green Corridor’, nos di partido ABO a cuestiona publicamente e procedura y nos a bisa cu e proyecto aki no tin un prioridad, tin otro alternativanan hopi mas barata y no tin nada ‘Green’ den e proyecto aki. Pero a pesar di e observacionnan ambiental valido aki, hopi gremio a prefera di keda keto. E resultado di entro otro e silencio aki, tabata cu nos parlamento a bolbe legalisa e proyecto controversial aki den un dia, pa e siman siguiente hopi naturalesa a wordo destrui. Riba 10 augustus 2015, partido ABO a bolbe haci e pregunta publicamente dicon parlamento nunca a exigi di e minister di Infrastructura e estudio ambiental (MER) di e proyecto pa sa exacto kico lo tabata e impacto ambiental prome cu lo bolbe duna e minister di Infrastructura autorisacion pa hinca e pueblo den un debe adicional di minimal 750 miyon florin. Dia 14 augustus 2015, e minister di Infrastructura a scoge pa contesta e pregunta aki publicamente, na luga di haci esaki den parlamento, y el a declara cu e proyecto ‘Green Corridor’ si conoce un MER (Bon Dia, 14 augustus 2015). Wel si e proyecto tabata con-

oce un MER prome cu su tratamento den parlamento, anto dicon e minister di Infrastructura no a informa parlamento of pueblo di esaki? Nos di partido ABO no a confia e storia aki mucho y nos a haci un apelacion riba e minister di Infrastructura riba 28 augustus 2015 pa suministra nos un copia di e MER, uzando articulo 2 lid 1 di e ‘landsverordening Openbaarheid van Bestuur’ (AB 1999 no. 12). Manera ta e custumber di nos gobernantenan, e minister di Infrastructura a prefera di no contesta e carta aki, mustrando asina un falta di respet pa nos leynan. Mientrastanto e termino stipula den e ley pa contesta, a pasa. Esaki ta haci cu e minister di Infrastructura a viola un otro ley. Wel si e minister di Infrastructura ta kere cu nos di partido ABO ta asina complaciente y na soño manera nos parlamento, e ta bon ekiboca. Manera e termino pa contesta a pasa, nos a cuminsa e proceso huridico pa exigi e minister di Infrastructura cumpli cu e ley y prueba locual el a bisa na prensa ta berdad: cu ta existi un MER di e proyecto ‘Green Corridor’. Kisas e minister por a pensa cu simpel bisa na prensa cu e MER ta existi, cu tur hende lo a kere y e fiesta di e malgastamento di placa y e cobramento di e ‘finder’s fee’ y

e otro comisionnan lo sigui. Pasobra solamente aki na Aruba, e pueblo ta acepta tur cos y nos ministernan no sa gaña. E tempo ey a pasa. E mesun leynan cu ta conta pa pueblo, tambe ta conta pa un minister. Partido ABO a haya sa cu awor numa, e minister di Infrastructura a busca e compania local ‘America Sustainable Foundation’ (antes e tabata yama ‘Aruba Sustainable Foundation’) pa haci un MER. Algo di hari manera tur e naturaleza a wordo destrui caba. Pues kico ambiental e compania aki lo bay investiga? Tur e naturaleza den e area di e estudio ya a wordo elimina! Tambe nos a tende algun hende, algun di nan den servicio di gobierno, bisa cu e MER no ta obligatorio. Hopi bergonsoso pa tende esaki, sigur ora segun algun persona, Aruba ta e lider mundial den tur asunto ‘Green’. Banda di esaki e actual presidente di parlamento, a haci e MER un parti structural y obligatorio di e maneho di obranan publico pa tur proyecto grandi, tempo cu e tabata e minister di Infrastructura. Desde e tempo ey, tur proyecto priva mester a entrega un estudio socio economico y uno ambiental prome cu nan por a haya un permiso di construccion. Pues pa bisa diripiente cu e MER no ta obligatorio, pasobra aki ta trata

di un proyecto di gobierno, unda tur regla, procedura y naturaleza a wordo kibra, simplemente no por. Tambe e ta mustra algo di “ willekeur’, cu lo habri tur caminda legal pa sector priva tambe demanda e mesun tipo di privilegio! Nos di partido ABO lo sigui cu e procedura huridico pa demostra cu no tabata existi un MER di e proyecto ‘Green Corridor’, ora e construccion a cuminsa. Comprobando esey, nos lo mustra cu e min-

ister di Infrastructura a mal informa parlamento y pueblo. Den un pais democratico unda tin transparencia di gobernacion y un parlamento cu ta funciona bon, tin pa e tipo di delitonan asina un solo sancion: parlamento mester retira e minister, e proyecto mester wordo para y parlamento hunto cu ministerio publico mester cuminsa investiga e proyecto ‘Green Corridor’ pa corupcion! q

Fraccion di MEP:

CAFT ta duna Mike Eman ordo pa hisa e BBO y Mike Eman a core subi avion atrobe!

ORANJESTAD -- Ora bo sinta pensa kico Mike Eman ta haciendo den ultimo simannan bo ta realisa, cu ya e no ta trahando pa Aruba mas. Ariba custia y placa di pueblo, Mike Eman ta profilando su mes y trahando un nomber internacional pa su mes. Esaki pasobra Mike Eman tambe ta consciente cu su tempo den politica ta pasando y cu aki na Aruba casi ningun

hende ta kere mas y cu dia e bay for di politica ta den exterior so e por bay traha, pasobra na Aruba mes su credibilidad ta ZERO. E por bay traha kisas den cualkier organisacion internacional cu por uza su fantasianan y papiamento bunita ariba plataforma mundial of regional. Kisas pa un Carbon War Room mes, of hasta Hulanda lo por duna e un trabou como embahador di Reino un caminda.

Pasobra loke e mester papia di dje mes y cu ta importante pa tur pais e no ta papia ariba dje ora e ta profila den exterior. Dicon e no ta conta nan na Hulanda cu awe su mal maneho a conduci cu nos debe nacional a redobla? Y cu Aruba tin e mesun status cu Grecia pa loke ta nos situacion di debe y crisis financiero. Cu e desempleo ta halto, enseñansa den decadencia, cuido di salud malo, y un

pobresa halto. Pa no papia di nivel di criminalidad mes. Tur dia tin turista ta wordo horta y atraca akinan y nada ta wordo haci. En corto: con malo calidad di bida a bira desde cu Mike Eman ta den gobierno! A bira tempo pa desenmascara Mike Eman internacionalmente tambe unda cu e bay, pasobra aki na Aruba ningun hende no ta kere mas. Na Hulanda. Na Nacionnan

Uni. Na otro planeta mes si mester. Nos mester denuncia cu Aruba su minister presidente su cabes no ta mucho bon. Cu en bes di atende cu e menasa di aumento di BBO, e ta core subi avion pa mas di dos siman, gastando alrededor di 50 mil florin pa dia hunto cu henter su delegacion, incluyendo su miembro di prensa, anto laga Aruba pa su cuenta. Ta kico nos tin na un hende asina? Net net nada! q


POLITICO

A17

Diaranson 23 September

Fraccion di MEP:

Pone e escudo oficial di Aruba bek den parlamento

ORANJESTAD – Durante un reunion publico siman pasa den Parlamento, lider di MEP Evelyn WeverCroes a bolbe pidi e presidente di parlamento pa pone e escudo oficial di Aruba bek den Parlamento. Durante su discurso e lider di MEP a declara cu e no por keda sin expresa su disgusto total y desaprobacion total pa e shoco den sala di parlamento. Riba su mes segun Evelyn Wever-Cros, e shoco ta un

bestia fascinante, cu un forma di bida particular. Un shoco ta drumi masha hopi mes, y den e poco ora cu e tal anda, e ta busca su victimanan. Nos shoconan poco poco ta wordo mata, pasobra gobierno no tin un maneho pa cu medio ambiente ni conservacion di naturalesa, y shoconan ta den peliger di extension. Pero kico ta e señal cu bo kier duna, eliminando e escudo oficial di nos pais, y colga un shoco na su luga?

Segun e lider di MEP parlamento aki a duna e presidente di parlamento su gusto ora e kier a bin cu un logo pa pone riba flanel y pen. Parlamento aki a duna e su gusto ora e presidente a insisti pa parlamento tin su propio logo simplemente pasobra Corsou y Sint Maarten tin nan mesun logo, y pues e tambe kier uno. Fraccion di MEP a complace cun’e. “Pero hamas nos a duna e presidente di parlamento autoridad pa saca e escudo ofi-

cial di nos pais. Ni e comision di asuntonan domestico, ni e comision encarga cu e logo a duna e presidente e autorisacion ey. Pues e presidente ta actuando na forma ilegal door di elimina e escudo oficial. E presidente no ta respeta e simbolonan di libertad ni identidad. E ta bin di e generacion cu nunca a aprecia nos himno, nos bandera, e ta hende cu a expresa cu e tin rabia riba Betico Croes. Pero esey no ta

duna e autoridad pa elimina e escudo di nos pais. P’esey den ultimo reunion publico siman pasa, mi ta ripiti nos peticion, pa e pone e escudo di Aruba bek, of duna nos e escudo cu el a kita y e no kier pone bek. Pasobra asina cu nos tin e mayoria den e parlamento aki, nos si lo pone e escudo di Aruba bek den sala di parlamento, y nos lo manda e shoco ey bay sigui drumi trankil den naturalesa” ta palabranan di lider di MEP.q


lesa

A18

Diaranson 23 September

Skirbi pa Gregorio Wolff:

Kico a pasa despues di e foto di Aylan Kurdi Guera na Siria y refugiadonan II

E mucha cu keds, short blauw y camisa cora, Aylan Kurdi, benta morto ariba beach na Turkia a shock hopi hende y tambe a causa hopi sensacion cu hopi pueblonan na Europa a cuminsa habri brasa pa refugiadonan. Pero e solucion pa e problema di refugiado ta keda e guera na Siria y na otro partinan di Medio Oriente, pa esakinan no tin solucion na bista. Awor cu migrantenan ta yegando Europa na gran cantidad, hopi cu tabata na fabor di acepta Emigrantenan den nan pais a bira mas cauteloso. Maske e Canciyer di Alemania Sra. Merkel ta bisa cu su declaracion pa ricibi Refugiadonan Sirio cu man habri na Alemania, tabata uno bon analisa prome, su tono a cambia ultimo dianan, ta logico tambe ya cu nan por acepta algun shen mil migrante, pero no un miyon. Di otro banda ainda mayoria di Alemannan ta apoya nan Canciyer, esaki debi na e carga emocional cu nan tin despues di e segundo guera mundial. Siria ta den atencion actualmente, pero no ta solamente di Siria e refugiadonan cu ta crusando lama den botonan peligroso ta. Nos ta haya refugiadonan di Afghanistan, di Irak, di Somalia, di Libia, di varios paisnan Africano. Tur tin comun e metemento di Merca y paisnan di Nato den e paisnan aki. Refugiadonan Afghano Den e añanan 80, despues cu e partido People’s Democratic Party of Afghanisatan a coy manda na e pais aki, nan inicia cu proceso pa implementa reformanan importante pa mehora e situacion di e pueblo y sigur di e clase trahado, a legalisa sindicatonan y a introduci salarionan minimo, a duna special atencion na muhenan, kendenan den e sistema fleudal cu tabata reina na Afghanistan, no tabatin ningun derecho, mientras awor nan tin derecho pa bay school, Universidad, tin nan trabao cu nan entrada independiente. Afghanistan su gobierno tabata Secularista, esta cu libertad pa tur religion y tambe pa esunnan sin religion. Den Medio Oriente un estado Secularista ta un bendicion ya cu e fanatismo musulman ta

fuerte eynan. Di un estado Secularista pa uno Jihadista Despues cu Afghanistan a ricibi ayudo militar y di Union Sovietica na 1979, e gobiernonan di Carter y Reagan, hunto cu Saudi Arabia a hinca banda di 60 biyon dollar y agentenan special pa apoya e gruponan Islamico, rebeldenan Mujahidin, pa combati e gobierno di Afghanistan. E Mujahidin mas conoci tabata Osama Bin Laden, kende a ricibi banda di 300 miyon di CIA pa forma un ehercito di Jihadistanan. E total di mortonan durante e mas cu 10 añanan di e guera aki tabata entre 1 pa 1,5 miyon sernan humano. Despues cu e trupanan di Union Sovietica a bandona Afghanistan na 1989 y na 1992 e gobierno Secularista a cay, Jihadistanan a coy mando y Afghanistan a bira un Failed State. Failed State ta ora un gobierno no por duna ningun servicio publico mas, manera educacion, cuido medico, siguridad di polis, traha obranan publico, etc. Como 6 miyon Afghano a bandona Afghanistan, bira refugiado y nan ta na tur parti di mundo. Despues di 9/11 na 2001, otro invasion di Merca na e pais aki, cual te awe despues di 14 aña ainda no a termina y causando un gran cantidad di refugiadonan, cual nan tambe ta presente den e fluho grandi di emigrantenan awe na Europa. Libia Bou e gobierno di Gaddafi, Libia tabata e pais mas rico na Africa. Educacion, cuido medico y hopi asuntonan social tabata gratis. E pais tabata conoce un siguridad un tremendo infrastructura. Pueblo tabatin trabou y casnan adecua pa biba aden. Tur Africano tabata bonbini y nan ta ricibi empleo y otro condicionnan igual na esunnan di Libia. Libia tambe tabata tin un gobierno Secularista, esta cu libertad pa tur religion y tambe pa esunnan sin religion. Aki tambe ta e Moslimnan Sunita radical, Jihadistanan a cuminsa cu e lantamento na final di 2010 contra e gobierno di Libia. Cu hopi mentiranan cu despues a sali na cla, e Jihadisnan tabata uza trikinan sushi via social media pa acapara e atencion di e paisnan di Nato. E cantidad di Jihadistanan segun calculo no tabata pasa 2

mil hende. Na maart 2011, bou presion di Merca y e paisnan di Nato y cierto paisnan Arabe, Conseho di Siguridad a pasa e resolucion 1973 ariba e situacion na Libia. E resolucion ta bisa cu prome mester bini un cese de fuego, ta instala un No-Fly zone, ta uza tur medio, excluyendo un ocupacion stranhero na Libia y pa proteha tur sernan humano na Libia. Merca, e paisnan di Nato y cierto paisnan Arabe a mal uza e resolucion aki pa otro metanan. Nan a bombardia e pais, cu precision ariba e basenan militar, pero matando tambe hopi civil. Nan a captura Gaddafi y mata e homber, pues a bini Regime Change. Libia, e pais mas rico di Africa a bira un failed state. E Regime Change a resulta den un caos y guera civil cu matamento cruel di mas cu dies mil di ciudadanonan y cual ainda ta continua te awe. E Regime Change a trece como 100 gruponan arma, mayoria Jihadistanan cu nan comportacion malo den extremo y kendenan ta bringado otro pa teritorio. Awe ISIS tambe tin su filial na Libia y poco dia pasa nan a mustra mundo kico nan por haci, door di corta nek afo di basta Egipcio, kendenan ta cristian. Awe tambe tin dos grupo ta bisa cu nan, ta e gobierno di Libia. Libia tambe a bira un Failed State. Un Failed State, ta unda e gobierno di e pais no por duna ningun servicio publico mas, manera educacion, cuido medico, siguridad, traha obranan publico, etc. Logicamente shen mil di habitantenan di Libia ta busca tur forma pa bandona nan pais, subiendo barconan cual no ta sirbi pa crusa e Lama Mediteraneo pa yega Italia. Como cu Libia a bira un Failed State, e pais a bira tambe un centro pa malhechornan trece Africanonan di full e continente Africano pa yega Libia y busca di drenta Europa den e embarcacionnan fragil. Aki tambe e Regime Change ta causante di e mil di migrantenan for di otro paisnan di Africa, cu ta drentando Europa via Italia. Irak Nos tur sa kico a pasa na Irak na 2003. Aki atrobe ta e pais Estados Unidos di Merca a produci tur e mentiranan cu Irak lo tin armanan pa de-

struccion masal y tin laboratorionan cu ta bay produci armanan nuclear. E ocupacion di Merca y di otro paisnan di Nato a trece tur e gañamento na cla, ya cu nan buscamento di armanan pa destruccion masal y laboratorionan cu ta bay produci armanan nuclear, nunca a ser haya. Pero e ocupacion di Irak, segun calculo a causa morto di banda di un miyon hende y te ainda ta muri mas hende a consecuencia di e guera aki. Merca durante e prome tempo di e ocupacion a cay nan presidente Saddam Hussein preso, laga un corte cangaru ilegal husga Hussein, pa despues e muri horca. Merca a uza e body count solamente pa Mericanonan y otro soldanan di e paisnan di Nato. E Iraki no tabata tin ningun balor. Irak tabata un pais rico cu su poblacion tabata tin un nivel di bida halto. Aki tambe educacion cu su hopi universidadnan tabata gratis, cuido medico gratis, un infrastructura bon y siguridad. Irak tambe tabatin gobierno cu tabata Secularista, esta cu libertad pa tur religion y tambe pa esunnan sin religion. Den Medio Oriente un estado Secularista ta un bendicion ya cu e fanatismo musulman ta fuerte eynan. E ocupacion a haci e pais aki tambe un Failed State. E algun shen mil militar di e ehercito di Irak, di un dia pa otro a wordo manda cas, sin entrada pa nan y nan famia. Esaki a causa un desaster y ta claro cu ISIS a haci bon uzo di hopi militar bon prepara pa su gueranan. Pues e Regime Change na Irak tambe ta causante di e cantidad grandi di Irakinan cu ta huy for di nan pais. Siria Siria cu un gobierno Secularista cu respet pa tur religion y cual tabata un estorbo pa S.A. (Saudi Arabia) y otro paisnan Sunita rico cu nan religion di estado Wahhibi. Despues di mas cu 4 aña di guera, awe tin hopi desaroyo, algun positivo otronan negativo pa sigui cu e guera. Den mi articulo anterior mi a skirbi cu e confrontacionnan di augustus 2011, e Jihadistanan cu bon uzo di Social Media haciendo propaganda pa nan causa, trociendo berdad, treciendo yen di mentiranan

di cual esunnan mas importante ta cu pronto e Gobierno di Assad lo cay. Manera Semper den guera e prome cu ta muri ta e berdad y dia 18 di augustus 2011 Presidente Obama a cuminsa papia di Regime Change na Syria, e gobierno secularista mester bay. Despues na 2012 na Doha, Gatar oposicion contra Assad cu ayudo di S.A (Saudi Arabia), Gatar y e Emiratonan Arabe a forma SNC (Syrian National Coalition for Opposition and Revolutionary Forces). Na 2012 tambe, Europa a aboli e embargo di Arma pa Cria, siguiendo Merca, S.A. y e emiratonan Arabe, pa nan manda arma na gran escala pa SNC. Tambe Francia y despues tur e paisnan di Europa Uni y Merca a reconoce SNC como e unico representante di Siria. Mas laat den 2012 na Marrakesh, Maroco, tabata tin otro encuentro y aki mas placa a wordo destina pa SNC door di e paisnan Arabe, Estados Unidos y paisnan di EU. FSM (Free Syrian Army) tabata parti integral di SNC, pues FSA tabata e brasa arma di SNC y nan a ricibi ayudonan militar grandisimo y hopi propaganda pa hobennan di tur parti di mundo bay bringa nan Jihad na Siria. Oposicion crea y paga dor di Merca y paisnan di Nato, awe ta ISIS y Al-Qaeda. Na september 2013, e gruponan Islamico (Jihadista) den FSA a rechasa SNC, pasobra mayoria di esunnan sinta den SNC ta biba pafo di Siria y ta nan (Jihadistanan) tabata bringa na Syria. Defacto SNC a stop di existi. Igualmente por bisa di FSA, ya cu na e momento ey september 2013, e soldanan di FSA a bira Jihadista di e afiliado di Al-Qaeda na Siria, alNusra of di ISIS. Dolor tabata cu nan a hiba tur nan arsenal di armanan ricibi for di Merca y paisnan di Nato pa ISIS y alNusra. Defacto e brasa arma di SNC, oposicion crea door di Merca y paisnan di Nato a stop di existi, ta Jihadistanan cu e mentalidad perverso so a keda. Un situacion straño ya cu e oposicion y su ehercito cu bo tabata apoya ya no ta existi mas, pero asina mes Merca y paisnan di Nato ta keda grita cu e gobierno di Siria mester baha.

Continuacion na Pag. 19


pensa

A19

Diaranson 23 September

Guera na Siria y refugiadonan II... Continuacion di Pag. 18 Na luga di FSA, for di 2014 te awe, ta e Jihadistanan di AlQaeda y ISIS ta e unico cu ta bringando contra Gobierno di Siria. Tur dos Al-Qaeda y ISIS cu nan religion Wahhibi di Muslin Sunita, extremistanan ariba kendenan no tin ningun duda ariba nan comportacion teribel, terorista y anti humano den extremo. Un lista largo di maldad perverso Nan practica di genocide contra Muslimnan Shiita, contra Cristiannan, contra esunnan sin religion y contra esunnan cu otro religion. Nan castigonan manera sutamento cu zwiep un cantidad di biaha, cortamento afo di partinan di curpa, mata hende cu piedra, saca wowo afo, corta nek afo cu cuchiu, tira mucha mata pa cualkier infraccion chikito, uza muhenan jong y bieu como esclavonan sexual. Pues un lista largo di maldad perverso y den extremo. P’esey e gran cantidad di refugiadonan Sirio, kendenan ta huy den Siria mes, otronan ta bay otro pais. Aliansa straño Bo no ta kere pero nan tabata y ta ricibi apoyo grandi financieramente di S.A. y di otro paisnan Arabe, aliadonan di e paisnan di Nato, mientras Merca y paisnan di Europa tabata wak. Tur e actonan perverso contra Sirionan door di ISIS y Al-Qaeda no tabata tin balor te na e momento cu ISIS a cuminsa bula nek di algun Mericano y Ingles y tambe a ocupa ciudadnan grandi na Irak. E paisnan di Nato a forma un alianza contra ISIS, lagando Al-Qaeda un banda. Straño, den e alianza grandi contra ISIS diripiente tambe tin paisnan Arabe cu ta financiando ISIS. Pa tene Merca y Europa contento nan tambe a cuminsa tira bomnan ariba ISIS. Atakenan cu no tin mucho efecto, ya cu ISIS y Al-Qaeda ta sigui ocupa mas teritorio na Irak y Siria. Merca y paisnan di Nato na Europa cual ta hibando mesun lucha contra ISIS y AlQaeda igual na e gobierno di Siria, apoya pa Hezbolah di Libanon, gobierno di Iran y Rusia, asina mes no kier afilia nan mes cu e Gobierno di Siria. Pa nan Regime Change na Siria ta sigui conta, igual na e posicion di ISIS y Al-Qaeda.

Rusia y Merca ta papiando ariba Siria Siman pasa a inicia un proceso nobo, despues cu Rusia a manda mas armamento militar moderno y sofistica pa defende e gobierno di Syria,bisando cu nan lo yuda defende e gobierno di Siria, cual ta esun legitimo, cu lo necesario pa bringa ISIS y Al-Qaeda. Esaki no a cay den bon tera cerca Merca y e paisnan di Nato. Gobierno di Rusia a bisa cu nan ta haci igual na Merca y e paisnan di Nato, esta bringando contra ISIS y Al-Qaeda y nan a pidi Merca y e paisnan di Nato pa forma un berdadero alianza militar

grandi pa bringa e teroristanan di ISIS y Al-Qaeda. Merca a pidi Bulgaria pa nan cera nan teritorio aereo pa avionnan di Rusia. Pero diabierna ultimo tabata tin combersacion entre e ministronan di defensa di Rusia y Merca ariba Siria pa coordina accionnan militar. Tur tin mesun enemigo ISIS y Al-Qaeda. Por ta otro siman Putin lo topa cu Obama durante reunionnan general di Nacionnan Uni na New York. Ban spera cu e combersacionnan lo duna fruta, despu-

es cu mundo completo a keda den shock pa motibo di e potret di Aylan Kurdi. Hopi a bisa “nos mester haci algo”. Y asina mes tur dia, ayera, awe y mañan mas refugiado ta huy y hopi ta hoga na caminda. E realidad ta cu Merca, e paisnan di Nato y e paisnan rico Arabe, no lubida Israel for di 2011 ya ta haci algo na Siria. Ta nan a hinca biyonnan di dollarnan y Euro pa funda e Jihadistanan, cu training, cu tratamento medico di Jihadistanan herida, cu armanan sofistica y pagando mas cu dies mil di Jihadistanan y otro mercenarionan cu bon salario pa ataca Siria, cual ta un viola-

cion claro di Leynan internacional segun e Carta Magna di Nacionnan Uni. E solucion pa e refugiadonan di Siria ta posibel. Si e podernan di pafo di Siria hala nan Regime Change aden, stop nan apoyo na e Jihadistanan y trece solucion. Rusia y Siria ta dispuesto pa pone e posicion di Assad tambe den discusion. Si Merca y paisnan di Nato, tambe e paisnan Arabe rico no laga nan Regime Change cay, e situacion lo bira pio cu mas morto y hopi mas refugiado di Siria y hasta un guera mas feroz. Pues laga nos spera cu Aylan Kurdi no a hoga pornada.q


A20 REINO

Diaranson 23 September

Entrada di Regatta 2015 completamente gratis KRALENDIJK - Durante siman a surgi un discusion tocante di entrada pa Regatta 2015. A surgi un mal comprondemento cu lo mester paga pa entrada di Regatta. Hype Marketing & Events kier a aclara cu entrada di Regatta 2015 ta completamente gratis; tur anochi y tur presentacion lo ta pornada, incluyendo e fiesta di boto cu lo tin diasabra dia 10 di october. E aña aki e organisacion a dicidi di cera e tereno di Playa Lechi y crea un entrada principal pa e tereno. Esaki pa crea un experencia extra y pa siguridad na porta pa soru pa esunnan cu ta riba e tereno por sinti nan mes sigur. Segun Hype Events ta sigui aclara, nan por a tuma nota tambe via di rednan social cu tin mal comprondemento tocante di reglanan nobo cu ta wordo introduci e aña aki. Hype Events ta splica: :”Si nos ke pa Regatta di Boneiro bira algo grandi, duradero y sigui crece, nos mester bin cu cierto structura y regla. Un di e reglanan nobo e aña aki ta cu lo no permiti pa bishitantenan bin cu cuminda y/o bebida for di pafo, mirando cu tin bar y tent cu tur ta contribui pa cubri gastonan di Regatta 2015. Lo bay tin un bar riba e tereno cu lo bende cosnan di bebe na boter y bleki na un prijs cu ta riba mesun nivel cu e

supermercadonan local. Esey ta nifica cu: 1. pa motibo di contribui na e tentnan paden, nos ta contribui na e organisacion di Regatta. No solamente na e aña aki pero tambe na e añanan binidero. Tambe asina por garantisa e siguridad y higiena riba e tereno. 2. Nos bishitantenan ta haya un servicio extra via cu nan por yena nan jug riba e tereno di Regatta, pues bo no mester carga bo jug yen y/o core bay bin pa cumpra cosnan di bebe. E productonan lo ta disponibel di mainta te atardi.’’

Area pa sponsor/VIP Manera por mira riba e skema di Regatta, compara cu e añanan prome, tin un gran variedad di artista y banda nacional y internacional. “Nos ta mas cu contento di por a haci esaki posibel pa Boneiro, pero e ta nifica cu nos mester a acerca diferente sponsor, siendo cu gobierno so no por cubri tur gasto. Como gesto di aprecio pa nos sponsor, a bini cu e idea pa crea un area pa sponsor y VIP. Algo cu ta usual, rond mundo, ora ta trata di un evenemento cu tin sponsornan envolvi. Ya cu tin un area pa sponsor/VIP nos

a dicidi di tambe ofrece companianan of intelectualnan cu tin deseo di ricibi e servicio extra aki, por haci uzo di dje. Atrobe esaki ta yuda nos financieramente pa Regatta bira y keda exitoso, pa asina pueblo di Boneiro por keda gosa di un Regatta riba nivel halto. Riba peticion di gobierno di Boneiro pa crea otro fuentenan di entrada pa e evento nacional aki, Hype Marketing & Events a dicidi haci esaki. Gobierno di Boneiro ta para completamente tras di Hype Events pa asina yuda crece e Regatta di Boneiro y sigura e continuidad di e evento aki. Ya caba ta conoci na e organisacion cu vuelonan pa Boneiro riba e fechanan di 10 pa 12 di october pa Boneiro ta yen, yen y ta studiando e posibilidad pa buta vuelonan extra pa Boneiro. E organisacion tin Cactus Accounting, cu tambe ta un sponsor, pa traha un relato financiero. Despues di e festival esaki lo wordo presenta na gobierno di Boneiro mesora pa asina tin bista riba unda tur e fondonan financiero a wordo uza. Pa medio di e relato aki e organisadonan kier a bisa enfaticamente cu Regatta di Boneiro ta completamente gratis y e organisacion cu a tuma e tarea riba dje ta yudando pa salvaguardia y duna realse na un parti importante di Boneiro su cultura, cu ta keda un aspecto di suma importancia.q

Oficina di Turismo ta anuncia comienso di temporada crucero KRALENDIJK - Oficina di Turismo hunto cu tur compania cu ta liga na e operacion crucero ta cla pa cuminsa cu e temporada di crucero cual ta cuminsa 22 di september 2015. Total pa 2015 ta mas o menos 247 mil pasahero. Boneiro ta proyectando pa e temporada crucero 2016 aproximadamente 248 mil pasahero di cual Carnival y Royal Caribbean lo bishita Boneiro durante lunanan cu anteriormente no tabatin bishita di barco crucero. Esaki lo ta un temporada basta druk y centro di Ciudad lo tin basta movecion. Chauffeurnan lo tin cu tene na cuenta di cierto areanan cu

lo bay ta cera. Den cuadro pa duna mas miho servicio pa e pasaheronan crucero, centro di ciudad lo bay ta cera pa vehiculonan na momento cu tin mas di 1200 pasahero pa dia. E area nan cu lo wordo cera ta interheccion na ex­ City Café na Caya Isla riba y luga di parkeer di BC. Na momento cu tin bishita di dos barco den haf, e interheccion na Caya C.E.B. Hellmund y Caya Gilberto F. Croes tambe lo ta cera pa trafico. Tur compania cu ta liga na e operacion crucero di TCB lo tin un badge visibel cu ta permiti nan opera dentro di centro di ciudad durante temporada crucero aki.q

Diabierna corte lo trata e caso di asesinato di Caya Misa Alegre WILLEMSTAD - Corte den prome instancia e siman aki lo trata e caso di asesinato dje dama Christina Berry den Caya Misa Alegre. E siman aki tin atrobe varios caso de Corte cu lo keda trata . Corte ayera a start cu tratamento dje asina yama “vrije voeters zitting” cu ta trata casonan den cual e sospechosonan ta den libertad pendiente pa nan caso den

Corte. Tabatin na tur 5 caso penal, pues 5 sospechoso

cu tabatin cu responsabilisa nan mes pa echonan serio di

maltrato y menasa cu nan a comete den entre otro aña 2014 y 2015. Awe ta trata 2 caso di atraco cu violencia, ladronicia y posesion di droga y tambe arma di candela. Pa diabierna ta trata un caso cu anteriormente a keda wanta, cu ta trata di 6 sospechoso cu a falsifica papelnan di Gobierno pa por core cu glas di tint. Ta trata di e sospechosonan A.G.-de E., J.S., A.M., L.P., C.L. y M.N. Nan caso ta 9’or

di mainta. Tambe ta trata diabierna un caso di asesinato cu a tuma luga 3 di mei 2015 y na unda Sharlon Martis a perde su bida. E sospechoso ta e homber M.J.M. Den oranan di merdia, pa ta mas exacto 2’or, lo trata e caso di morto den Caya Misa Alegre na unda dia 15 di maart 2015 Sra. Cristina Barry a perde su bida. E sospechoso ta casa dje victima, e homber A.C.H.q


REINO A21

Diaranson 23 September

Radar di tempo nobo pa Servicio Meteorologico oficialmente inaugura

WILLEMSTAD – Minister di Infrastructura Suzy-Camelia-Römer a inaugura e radar di tempo nobo super sofistica na Mahuma. Esey a tuma luga dilanti diferente invitado.

awasero. Despues cu a modernisa e radar na 2003, tabata posibel pa comparti e imagennan di radar cu usuarionan, via di Internet. Debi cu no por a haya piesa mas pa drecha e radar tipo WSR-74S aki, a bira necesario compra di un radar nobo, algo cu Gobierno di Corsou a aproba. Riba oferta di tres compania, Servicio Meteorologico finalmente november aña pasa a scochi pa e miho oferta, cua a resulta di ta e compania Finlandes cu yama Vaisala. E compania aki ta bon conoci den mundo meteorologico como un fabricante nan mas confiabel di e tipo di radar nan aki. E radar nobo tipo Dual Polarization Doppler ta capaz pa no solamente detecta areanan di awasero,

A cumpra e radar bou di maneho di e minister anterior Earl Balborda cu a mira necesidad di e proyecto. A cumpra e radar nobo cerca e compania Finlandes Vaisala a base di negociacionnan cu a tuma luga aña pasa. E negociacionnan tabata encabesa pa Albert Martis director di Meteo y a conduci na un acuerdo final dia 19 di december 2014 na Helsinki. E contract ta encera tambe e treinnan esencial pa e tecniconan y meteorologo nan di Meteo, mantencion di e aparato durante di un periodo di dies aña. E radar ta importante pa vigilancia di mal tempo den espacio aereo di Corsou y tambe pa e servicio cu Meteo ta duna na e Islanan ABC. Tambe den e negociacionnan a adkiri dos programa cu lo nifica un adelanto den informacion cu lo adverti pueblo na momento cu tin cualkier menasa. E radar cu Meteo tabatin den funcion tipo WSR74S tabata solamente capaz pa detecta areanan di

pero particularmente hagel na nivelnan mas halto di atmosfera. Esaki ta sumamente importante pa aviacion, ya cu e piloto lo dispone di informacion kico e por topa cun’e durante su vuelo, specialmente banda di e nubianan di awasero,strena cu lamper. Ademas di esaki, e radar nobo ta capaz tambe pa midi direccion y velocidad di biento (wind shear) na varios nivel di atmosfera. Cu e radar aki Meteo por detecta for di trempan turbulencia di biento, cu por resulta den formacion di hos. Mas aleu e aparato aki ta capaz di detecta microburst. Esakinan ta bientonan peligroso cu ta bini abou cu velocidad halto y cu por forma un peliger pa specialmente avionnan cu ta bahando of lantando for di aeropuertonan. Pa motibo di esaki por avisa autoridadnan di aviacion na tempo pa situacionnan di tempo peligroso. Ademas di esaki, e radar ta sumamente importante pa investiga structura di ciclonnan tropical mas miho. Awor cu e radar nobo ta operacional, Servicio Meteorologico lo mustra imagennan riba su website y tambe riba Facebook. Di e manera aki publico y otro usuario por sigui desaroyo y movecion di awasero riba nos islanan atrobe ayacerca.q

Consul General di China ta boga pa eliminacion di visa Chinesnan nomico di 7.3 porshento y mas cu 250 mil empresa rond mundo, China a bira e di dos economia di importancia di mundo y ta hunga un rol di influencia den economia global. E diplomatico a papia tambe di e relacion cu Hulanda, e partner economico mas importante di Union Europeo. Comercio entre China y Hulanda ta representa 40 mil miyon dollar. Mas cu 450 compania a establece na Hulanda. E cantidad di studiante Chines na Hulanda a crece y awor aki ta

WILLEMSTAD – E consul general di China na Corsou, Sra. Chen Qiman a pidi pa eliminacion di visa pa Chinesnan. E lo contribui na economia en general, pero sigur na turismo pa nos region. Asina el a bisa ayera nochi na un recepcion bon anima pa marca e di 66 aniversario di fundacion di Republica Popular Chines. Na e encuentro tabata presente Gobernador interino Nolda Römer-Kenepa, presidente di parlamento Mike Franco, prome minister Bernard Whiteman y representante di diferente sector. E diplomatico a referi entre otro na e proceso cu a conduci na lantamento di republica Chines, despues cu a derota manera el a bisa “fascismo y agresion Hapones”. Den e ultimo 66 aña, e pais no solamente a pone fin na guera y pobresa, pero a pone tambe base pa un desaroyo, realisando un evolucion social profundo cu a haci e pais un di esunnan mas prospero di mundo. Cu un poblacion di 1.3 mil miyon habitante, un crecemento eco-

mas o menos 6700. Mas cu 225 mil turista Chines a bishita Hulanda na 2014. Tin na caminda un bishita di Rey Willem Alexander y su casa Maxima proximamente na e pais. Pa loke ta trata Corsou, e consul a expresa gratitud pa e yudansa pa establece su oficina na Schottegatweg-Oost. Tambe el a referi na e bishita di prome minister anterior Ivar Asjes na e pais y ta spera cu e prome minister actual lo sigui cu e mesun paso. “Nos ta kere cu mester facilita turista Chines cu yudansa di ambos ministerio di relacionnan exterior. Bishitantenan di China cu tin hopi entrada den e paisnan cu ta cay bou di e tratado di Schengen y tin un visa pa Merca, lo no mester di visa mas. Esey lo ta un paso grandi pa promove turismo local, asina el a bisa. Na Corsou a duna mas cu 600 visa pa esunnan cu kier bay bishita China. E diplomatico a bisa cu China tin un potencial grandi riba tereno di turismo cu 199 miyon turista pa aña y mas cu 102 mil miyon dollar di gasto internacionalmente, esun di mas halto di mundo. Cooperacion ta sigui esencial, asina e Sra. a bisa.q


A22 DEPORTE

INTERNACIONAL Lewandowski ta yuda Bayern yega top di Bundesliga

Diaranson 23 September

mand’e den e skina ariba di e gol. Si no tabata pa Ricardo Rodriguez cu a blokia su esfuerso na di 69 minuut, e lo por tabatin un di 6 gol den e partido. Lewandowski ta e prome sustituto den historia di Bundesliga pa anota 5 gol den un wega. Bayern ta 3 punto dilanti di Borussia Dortmund, pero si Borussia gana diaranson cu un diferencia di por lo menos 3 gol, contra Hoffenheim diaranson.q

BERLIN (AP) – Robert Lewandowski a haci historia den Bundesliga diamars, despues di a anota 5 gol den 9 minuut, pa yuda Bayern Munich bin di patras pa gana Wolfsburg 5-1, y asina tuma prome luga den Bundesliga. Daniel Califiuri anota e unico gol pa Wolfsburg, cual a duna nan e bentaha na di 27 minuut. El a ricibi un cruce di Julian Draxler y a control’e cu su prome toke y despues a manda e tiro masha fuerte mes den e skina di e net. Keeper di Bayern, Manuel Neuer casi a paga pa un fayo den medio campo na di 39 minuut, ora cu Caligiuri a tuma e bala di dje, y Josuha Guilavogui a purba su suerte di distancia largo. E keeper a haya alivio ora cu el a mira e tiro dal na e tubo. Pa prome biaha Bayern tabata atras durante mita tempo, e temporada aki. Pero Lewandowski a bin den wega den di 2 mita y a cambia tur cos. El a empata e wega na di 51 minuut, a pone Bayern dilanti 1 minuut despues, y a completa su hat trick 3 minuut despues. Asina mes, e no tabata cla. E hungado di Polonia a anota atrobe na di 57 minuut y a anota un otro gol 3 minuut despues di esey, ora cu el a topa cu un cruce di Mario Goetze y a

Fever ta gana Sky 100-89 pa avansa pa final di conferencia oost

CHICAGO (AP) – Tamika Catchings a anota 27 punto y Shenise Johnson a añadi 22 punto pa yuda Indiana Fever gana Chicago Sky 100-89, pa avansa pa final di conferencia oost den playoffs di WNBA.

E ta e di 5 aña consecutivo cu Indiana a avansa asina leu, empatando e record cu Los Angeles Sparks a impone di 1999-2003. Esaki por ta e racha di mas inespera, specialmente despues di e perde e prome wega contra Chicago.

Erlana Larkins a añadi 18 punto y Marissa Coleman tabatin 17 punto pa Fever, kende a avansa pa hunga contra e ganado entre New York y Washington. Catchings tambe a bira e prome hungado den historia di WNBA pa anota 1000

punto den playoffs. Awo e tin 1019 punto anota. Elena Delle Donne a lidera Chicago cu 40 punto, e tabatin mester 2 mas pa empata e record cu Angel McCoughtry a pone na 2010. E liga su Hungado Mas Valioso a tira 15 di 22 di cancha.q

Atlantis Submarine cu prijs special pa local diadomingo awo ture Center for di 1:00 PM. Tickets ta pre-benta so. Tambe nos kier a recorda pueblo cu e retail store di Atlantis tin 20% di descuento pa local riba tur nan articulo, entre otro souvenirs, T-shirts, petchi y e cosnan bunita di Biba Dushi. Nan orario ta for di 8:30 am pa 4:30 pm non-stop. ORANJESTAD - De Palm Tours kier invita henter comunidad di Aruba pa bin disfruta di e prijs special cu Atlantis Submarine lo tin diadomingo 27 di september. Atlantis Submarine ta invita

bo explora e mundo marino y gosa di un experiencia inolvidabel door di duik te na 40 meter di profundidad. Prijs special pa adulto lo ta Afl. 65,- y pa mucha Afl. 45,- (4-12).Salida ta for di Atlantis Submarine Adven-

Pa reserva por pasa na Atlantis Submarine na Oranjestad of na De Palm Tours Sales Center riba L.G. Smith Boulevard. Pa por haci uzo di e special aki cada persona mester presenta nan ID local na

cada punto di benta y tambe mester presenta e ID local un biaha mas na momento di check in. E oferta aki ta solamente valido riba diadomingo 27 di september pa

local. Pa mas informacion di e tour por yama na 522-4500 of bishita nos website of Facebook.q


rond mundo A23

Diaranson 23 September

Investigadonan a descubri un dinosaurio nobo na parti noord di Alaska

ANCHORAGE, Alaska (AP) – Investigadonan a descubri un especie nobo di dinosaurio cu tabata come mata, na Alaska, segun un reporte publica diamars. E bestia tabata un sorto di hadrosaur, un sorto di dinosaurio pato cu tabata biba den grupo, segun Pat Druckenmiller, un curator di ciencia di mundo na Universidad di Alaska su Museo na Fairbanks. Probablemente Noord Alaska tabata cubri pa un mondi den clima mas cayente. E dinosaurio a biba den scuridad pa lunanan largo y probablemente a experiencia sneeuw, e investigadonan a bisa. E fossielnan a wordo haya den piedra deposita 69 miyon aña pasa. Pa por lo menos 25 aña, e fossielnan tabata den un otro

hadrosaur, Edmontosaurus, un especie masha conoci na Canada y Merca, incluyendo Montana y South Dakota. E estudio di e dinosaurio di Alaska a revela diferente carpachi y un boca cu a hacie un especie diferente, Druckenmiller a bisa. E diferencianan no tabata obvio prome, pasobra e dinosaurionan di Alaska tabata jong. Investigadonan a saca e diferencianan den e fossielnan di Alaska, Druckenmiller a bisa, por medio di trayectorio di crecemento y por medio di compara nan cu wesonan di Edmiontosourus. Investigadonan a yama e dinosaurio Ugrunaaluk kuukpikensis. E nomber kiermen comedo di yerbe di antaño y a wordo scogi pa cientificonan cu asistencia di papiadonan di Inupiaq, cual ta idi-

oma di Eskimonan Inupiat di Alaska. E dinosaurionan a crece te 9 meter largo. Algun cien djente a yuda nan kauw e vegetacion pisa, investigadonan a bisa. Probablemente nan a cana mas tanto riba nan pianan patras, pero por a cana riba tur 4 pia, Druckenmiller a bisa. Mayoria di fossielnan a wordo haya den e Prince Creek Formation di Liscomb Bone Bed, banda di e riu Colville, mas cu 500 kilometer noordwest di Fairbanks. E tin e nomber di Robert Liscomb, kende a haya e prome wesonan di dinosaurio na Alaska na 1961, ora cu e tabata trahando mapa pa Shell Oil Co. Cientificonan di museo a coba y cataloga mas di 6 mil weso di e especie, mas cu cualkier otro dinosaurio di Alaska. Mayoria tabata jong, calcula di ta mas o menos 3 meter largo. “Ta parce manera un grupo di bestia a wordo mata di-

ripiente, cabando cu mayoria di mesun edad, pa crea e deposito aki”, Druckenmiller a bisa. Studiante di UA Fairbanks Hirotsugu Mori a completa su trabou pa doctorado riba e especie. Investigado di Florida State University, Gregory Erickson, kende ta specialisa den uza weso y djente pa interpreta e paleobiologia di dinosaurio, tambe tabata parti di e estudio. Nan

a publica nan descubrimento den “Acta Palaeontoligica Polonica.” Investigadonan ta trahando pa duna un otro dinosaurio di Alaska nomber. “Nos sa cu tin por lo menos 12 pa 13 especie diferente di dinosaurio na North Slop na Alaska”, el a bisa. “Pero no tur e material cu nos haya ta adecua pa duna un especie nobo un nomber.”q


A24 rond

Diaranson 23 September

mundo

Ministernan di UE a bay di acuerdo pa realoca 120 mil migrante ZAGREB, Croatia (AP) – Ministernan di Union Europeo a bay di acuerdo diamars pa realoca 120 mil migrante, cual ta un paso pa purba alivia e presion riba nacionnan manera Grecia y Italia, cu ta esunnan mas afecta pa e crisis di migrante. Pero cu un señal di un division entre

e miembronan di UE, e ministernan kende generalmente ta yega na decisionnan por medio di un consenso, mester a pone e plan pa vota. Milan Chovanec, e minister di asuntonan interior di Republica Checo, a tweet cu e proposicion a wordo aproba y cu Republica Checo, Slovakia, Rumania y Hungria a vota contra di dje, y Finlandia a abstene. Minister di asuntonan interior Frances, Bernard Cazeneuve a yama e acuerdo, un paso importante cu a wordo aproba pa un gran mayoria di e 28 ministernan presente. Minister di asuntonan interior Aleman, Thomas de Maiziere, a bisa cu su pais lo tuma mas cu 30 mil migrante. “Nos ta haciendo esaki pa solidaridad y responsabilidad, pero tambe na nos mesun interes”, el a bisa. “Na e momentonan aki mas o menos 50 porciento di esunnan cu yega Grecia ta biniendo Alemania. Cu e acuerdo, 26 porciento menos di e grupo aki lo bin.” Mientras cu e ministernan a papia na Brussels, migrantenan tabatin confrontacion cu polis na un campamento di transito na Croatia, y nacionnan na parti zuidoost di Europa

a zundra y menasa otro, awo cu e fluho di buscado di asilo no ta para, a aumenta tension diplomatico na un punto masha halto. Mientrastanto, e agencia di refugiado di Nacionnan Uni a bisa cu e proximo dianan lo por e ultimo chens pa un reaccion coherente di parti di Europa, como cu algun cien mil ta huy di areanan destrui pa guera den Medio Oriente, Africa y Asia. Alto Comisario pa refugiado di NU

a adverti cu e proposicion cu ta riba mesa, no ta suficiente pa stabilisa e situacion, pasobra ya tin 477.906 hende a drenta Europa via lama, e aña aki. El a urgi UE pa prepara facilidadnan lihe na Grecia, caminda algun dies mil a yega, despues di a tuma e biahe peligroso di Turkia. Esaki por ta e ultimo oportunidad pa un reaccion coherente di parti di Europa, Melissa Fleming, vocero pa UNHCR, a bisa.q

Cantidad di morto den explosion na planta di municion Checo a yega 3 PRAGUE (AP) – Un oficial a bisa cu personal di rescate a recupera 2 curpa mas di e luga di un explosion di polvo cu a sacudi un planta di municion na Republica Checo. E explosion a tuma luga dialuna na e planta Sellier & Bellot cu ta keda na e pueblo Vlasim, 60 kilometer zuidoost di Prague. Originalmente, autoridadnan a bisa cu un persona a muri. Petra Effenbergerova, vocero pa cuerpo di rescate a confirma diamars, cu tin 2 victima mas. Tur e mortonan tabata trahado di e fabrica.q

Mata cu Helen Keller a subi como mucha, kita TUSCUMBIA, Ala. (AP) – Trahadonan na e luga di nacemento di Helen Keller mester a corta un mata di mas cu 200 aña bieu, cu a activista, autor famoso a subi ora cu e ta-

bata mucha. Dialuna personal cu un chainsaw a kita e mata na Ivy Green, caminda awo ta un museo na parti noordwest di Alabama, na e ciudad di Tuscumbia.

Director Ehecutivo Sue Pilkilton a bisa TimesDaily den un storia cu a wordo publica diamars, cu a mata a sufri daño debi na un hos na juli. E tabata fofo pa varios aña, debi cu e tabata yen di insecto. “Pa siguridad di bishitantenan y di nos bisiñanan, nos mester a laga kap e”, Pilkilton a bisa. Keller a naci saludabel na 1880, y a keda sordo y ciego debi na un malesa di mucha. Su juffrouw Annie Sullivan a siñ’e comunica na cas, y Keller a haya aclamacion internacional prome cu el a fayece na edad di 87 aña na 1968. Keller a disfruta subi a mata ey ora cu e tabata mucha, Pilkilton a bisa, y Sullivan a rescat’e un biaha di den e mata.

“Juffrouw Sullivan mester a subi den e mata y yud’e baha”, el a bisa. E relacion entre Sullivan y Keller, kende a skirbi mas cu

un dozijn buki, cuminsando na 1902, ora cu e tabata un studiante ainda na Radcfliffe College na Boston, tabata e topico di un pelicula na 1962 “The Miracle Worker.”q


B1

Diaranson 23 September

Ruell Wester a gradua na Facultad Huridico di Universidad di Aruba ORANJESTAD - Riba dialuna, 21 di september 2015 a gradua na Facultad Huridico di Universidad di Aruba, sr. Ruell Ethelbert Wester El a defende su tesis cu tin como titulo: “Geslachtsverandering en officiële registratie” Comision di examen a consisti di: mr. M.C.J.M. Gielen, Prof. dr., R.de Groot y mr. J.M.A.M. Ponsioen. Universidad di Aruba ta felicita sr. Wester cu su logro.q

Diaranson 23 di September 2015 www.bondia.com Email: noticia@bondia.com Tel: 582-7800 Fax: 582-704

Leo Fun a haci entrega di un potret na minister Michelle Hooyboer-Winklaar ORANJESTADRecientemente fotografo Leo Fun a bishita Minister Michelle Hooyboer-Winklaar na su oficina, pa haci entrega di un potret na e mandatario su coleccion di ilustracionnan di shoco. E titular di enseñansa a keda masha gradici pa e bunita gesto. Minister Michelle Hooyboer-Winklaar a comenta cu e gusta potret di shoco, el a haya diferente potret di e simbolo nacional regalo, pero cu semper e tin luga pa mas. Leo Fun a splica cu su gesto ta un muestra di gratitud na Minister Hooyboer-Winklaar pa su esfuersonan, for di cuminsamento te na e ultimo firma, via di tur canal y finalmente Parlamento, pa

hende y animalnan di Aruba, tanten cu Angela Osma ta presenta un estilo diferente di mira Aruba. E exposicion ta habri te cu dia 2 di october. Minister Hooyboer-Winklaar a splica cu Biblioteca Nacional tin un bon espacio pa organisa exposicionnan di arte y e ta curasha e tipo di exposicionnan manera esun tumando luga actualmente. Talentonan den arte, manera fotografia, pintura, y otro disciplina nan ta invita pa acerca Biblioteca Nacional pa haci uzo di e espacio aki tambe.

haya status di proteccion pa e shoco y decreta e parha un simbolo nacional. E potret cu el a entrega ta saca

den Franse Pas unda cu e y Dick Heiting, un di e partnernan den e exposicion, a topa cu e shoco. E exposicion “New Light 2015” ta habri na Biblioteca Nacional na George Madurostraat riba dialuna, diaranson y diabierna for di 8:00am pa 8:00pm y riba diamars y diahuebs for di 8:00am pa 5:00pm. Leo Fun a bolbe Aruba despues di 55 aña y a uni cu Dick Heiting, kende ta bibando aki pa 15 aña. Hunto cu un di tres fotografo, Rob-

ert Angela Osma, nan a organisa e exposicion. E potretnan di Fun y Heiting tin como tema paisahe,

E sala ta na disposicion di nos comunidad di scolnan, instancianan y individuonan cu kier mustra publico general nan creacionnan, den consulta cu Biblioteca Nacional.q


B2 LOCAL

Diaranson 23 September

Minister Hooyboer-Winklaar:

"Menasa di mas grandi pa alumnonan ta esunnan cu no ta reconoce nan potencial”

di e resultado di e caso den corte. Pero si mi tin cu remarca cu mirando aña escolar 2014-2015, 44 studiante procedente di MAVO a drenta HAVO na Colegio Arubano. E aña escolar aki, 2015-2016 Colegio ta indica 68 studiante a drenta, uzando e MESUN norma nan uza den aña escolar 2014-2015. Esey ta un aumento di 54%. 2 posibel splicacion lo tin, of studiantenan di MAVO a haci hopi mas miho cu e aña anterior, of no ta 2 so a drenta, si no mas. Con cu bo bira esey, e ta algo pa celebra!

ORANJESTAD Den transcurso di añanan gobierno y comunidad ta bin confronta un situacion caminda cu cierto scolnan y directivanan di scol a crea un cultura di selecta, pone muchanan den hoki y tene muchanan pafo. Un cultura cu a bira un problema hopi grandi den nos enseñansa y cu ta forma un menasa grandi pa nos alumnonan. Den nos leynan actual ainda directivanan di scol tin hopi autonomia y autoridad pero mester reconoce cu e ta un situacion sumamente vulnerabel y peligroso si no tin un vision pedagogico optimista, ni tampoco "checks and balances" den un directiva di scol cu tin e futuro di gran parti di nos yiunan den nan man. Cu hopi esfuerso y hayando hopi contratiempo nos a bin ta adapta nos leynan e ultimo aña pa asina nos por garantisa normanan mas uniforme, transparente, husto y real pa nos hobennan. Nos por cambia ley, pero lastimamente nos no por cambia pensamento y cultura di un scol y directiva di scol cu ta keda terco den su meta di selecta y tene muchanan afo.

Ta di lamenta cu e directiva di Colegio Arubano, esta SMOA ta scoge pa punta dede riba tur hende, pero no ta realisa cu nan mes ta parti di e problema y tambe ta creando mas problema cu nan maneho y actitud pa cu nos alumnonan. Keda hisa norma y test na entrada lagando muchanan afo ta demasiado facil. Traha di berdad cu e hobennan y traha na bo calidad di educacion esey ta e reto di berdad y tambe e

responsabilidad di cada scol y profesional cu kier yama nan mes educador.

esaki ta informacion cu no por wordo verifica independientemente.

Pa loke ta trata e declaracion di SMOA/Rector di Colegio cu ta (solamente) 2 studiante a drenta Colegio despues cu Hues a dicidi cu nan mester mantene e decision di Gobierno pa aplica normanan Nacional, e mandatario a duna su reaccion: "SMOA ta bisa ta 2 hoben a drenta e aña escolar 2015-2016, pero atrobe

E no lo straña mi tampoco si en berdad esey ta e caso mirando cu Colegio a tuma contacto cu e studiantenan cu tabata pendiente pa drenta faltando solamente algun siman prome cu scol a cuminsa. Mi ta imagina cu varios famia a scoge pa manda nan yiu na Colegio San Nicolas mirando cu no tabata sigur

Na final di dia SMOA/Rector di Colegio Arubano ta wak segun nan e 2 alumnonan. Pa nos e ta un cuestion di principio, pa tin normanan husto, transparente, uniforme riba nivel nacional. Si esey ta permiti 1 of 100 alumno beneficia di esaki, nos ta dispuesto pa para pe pa garantisa interes general." e Minister di Enseñansa a duna di conoce. "Nos hobennan merece miho y nos lo traha incansablemente pa keda garantisa oportunidad igual pa tur nos hobennan cu tin e gana y potencial di sigui studia”, e mandatario ta conclui.q

Liderazgo nobo na KPMG Dutch Caribbean y na oficina di Aruba ORANJESTAD - Mientras cu na nivel di Caribe Hulandes a bin cambio den liderazgo den KPMG, aki na Aruba tambe tin un lider nobo na cabes di e oficina local. Cu esey KPMG ta cla pa sigui desaroya y alcansa e siguiente nivel di crecemento den e mercado di Caribe Hulandes. Desde dia 15 di juli 2015, Raymond Begina a bira e Presidente nobo di KPMG den Caribe Hulandes y Surnam. E tin un trayectorio largo di liderazgo den KPMG, cu un conocemento amplio den e industria di "consultancy". E ta partner den e departamento di "Advisory Services" na KPMG DC&S y tabata responsabel tambe pa asuntonan comercial. E nombramento di Raymond Begina como Presidente a bin ora Lindomar Scoop a baha for di e funcion, despues di 5 aña na timon di e organisa-

cion. E ultimo aki ta un partner tambe den KPMG DC&S den e departamento di Audit. Lindomar Scoop a traha 8 aña na Aruba y a regresa Corsou ora cu el a asumi e funcion di Presidente di KPMG. Pa loke ta e oficina di KPMG na Aruba, desde salida di Indira Solognier, a punta Wim Grootveld como e lider pa e oficina. E ultimo aki ta un Accountant cu 11 aña di experencia y bibando na Aruba desde 2014 caba y gusta e cultura di nos isla. Cu e cambio den liderazgo na nivel di Caribe Hulandes, ta intencion di Lindomar Scoop pa ta hopi mas envolvi awor cu clientenan pa e servicio di Audit, tanto na Corsou pero specialmente na Aruba unda e lo cuminsa bishita regularmente atrobe. Intencion ta pa brinda mas sosten na e oficina na Aruba, cu ta conta cu 14 profesional activo cu ta traha diariamente cu masha pasion y dinamismo den e servicio

di Audit y Advisory. KPMG Caribe Hulandes & Surinam ta parti di e red mundial di KPMG Internacional y tin mas di 150 profesional masha pasiona

trahando riba tereno di servicionan di Audit y Advisory. KPMG DC&S ta enfoca riba e 5 sectornan mas importante den nos economia, esta e sector financiero, sector publico, sector di salubridad, energia

y industria di telecomunicacion. Den e region Caribe Hulandes y Surnam, KPMG tin ademas di su oficina na Aruba, oficinanan na Surnam, Boneiro, Sint Maarten, Cuba y Corsou.q


LOCAL B3

Diaranson 23 September

Reef Care Project 2015

Pelican Adventures ta bay un stap mas leu Desde su comienso na 1994 Pelican Adventures a uni forsa cu Castro Perez di Aruba Tourism Authority pa yuda den e limpiesa di nos playanan como tambe e rifnan y asina crea e consciencia necesario riba e importancia di cuida e medio ambiente, no solamente pa e bishitantenan pero tambe pa e sostenibi-

lidad di e isla pa e generacionnan nos dilanti. E aña aki Pelican Adventures a hiba e proyecto aki un stap mas leu invitando bishitantenan cu a reserva un trip riba e famoso Champagne Brunch pa uni forsa cu e capitan, e ekipo abordo y staf den esfuersonan pa haci e rifnan na Boca Catalina y Malmok limpi.

Despues di a haya un caluroso bon bini abordo e bishitantenan a yega na e prome parada di e catamaran – Boca Catalina – unda cu tur abordo a bisti nan flappernan y duikbril y a bula den awa pa disfruta di Aruba su bunita bida marino y buscando cualkier tipo di sushi cu por tabata tin den lama. Despues e boto a hiba e

bishitantenan pa e di dos parada – e restonan di e barco Antilla – unda nan a disfruta inmensamente di e bista bao lama y te hasta a haya e oportunidad di mira un manta ray landa bay afo. Bayendo pa e ultimo parada – Malmok – tur a comenta cu e tabata un experiencia unico y cu nan a spera di a haya hopi mas sushi den e awanan di Aruba mirando cuanto boto tin rond.

Danki na 21 aña di crea e consciencia entre e habitantenan di Aruba riba e importancia di nos medio ambiente nos por ta orguyoso cu tur loke Pelican Adventures a pisca na sushi for di lama ta un par di liña di pisca, un saco di sushi y un anker bandona. Na final tur cu a participa a haya un bunita souvenir pa hiba bek nan pais un T-shirt unico di Reef Care Project 2015.q

Prome Minister di Aruba:

A reuni cu Port of Amsterdam tocante cooperacion pa desaroyo di wafnan na Aruba ORANJESTAD – E cooperacion cu Gabinete Mike Eman II ta yegando na dje cu Port of Amsterdam, ta trece dobel beneficio. No solamente ta desaroya e waf di Playa den uno pa barconan crucero, pero ta trece un conexion mas integral entre waf y centro di ciudad. Prome cu e reunion cu Prome Minister Mike Eman y su delegacion a mantene cu gerencia di Port of Amsterdam, nan a haya un recorido unda por a mira con a desaroya e concepto di un waf cu ta wordo integra den e ciudad. A desaroya e dos areanan aki den otro, Gert van Nieuwenhuizen, Managing Director di Port of Amsterdam International a splica e delegacion. Un maneho di e forma aki pa Aruba tin sentido, el a agrega, ya cu desaroyando e dos elementonan aki den otro ta haci cu “Aruba ta posiciona su mes hopi mas fuerte den dos sector”. Esaki no tabata e prome en-

cuentro entre gerencia di Port of Amsterdam y Gobierno di Aruba. Den luna di mei nan tabata presente pa un conferencia y a reuni cu tur e persona- y instancianan concerni den desaroyo di e vision di Gabinete Mike Eman II pa desaroya tanto e wafnan y sigur esun di Playa unda cruceronan ta mara wordo conecta cu centro di ciudad. “Nos a sinti despues di e reunionnan ey caba cu a logra un bon fundeshi pa crea un relacion estrecho pa termino largo,” gerente di Port of Amsterdam a comenta despues di su encuentro awor na Hulanda. E relacion entre Aruba y e haf di Amsterdam ta trece hopi beneficio pa Aruba, e ehecutivo a splica. “Asina cu nos cuminsa traha aki dos luna nos lo evalua cual ta e puntonan unda cu por logra crecemento pa Aruba y APA, pa mehora tanto turismo como e haf, y pone e economia na un posicion hopi mas fuerte, cla pa futuro y un posicion mas fuerte pa Aruba

den region.” Despues cu Gobierno e decision pa construi un waf di carga nobo na Barcadera, a traha riba e concepto pa haci e waf di Playa uno turistico. E idea ta pa habri e waf mas tanto posibel pa e fluho di hende y creando un ruta cu ta yega pa centro di ciudad. Den esaki Aruba a haya e partner ideal den Port of Amsterdam cu tin e concepto aki implementa caba den e ciudad Hulandes. E haf di Rotterdam ta hopi conoce pa e trafico di carga, pero Gobierno di Aruba a scoge pa traha cu Port of Amsterdam simplemente pasobra nan waf a desaroya “pa tin un apelacion hopi positivo riba bishitantenan y e forma con nan a conecta e centro di ciudad cu e wafnan ta hopi importante,” Prome Minister Mike Eman a splica despues di su reunion na Hulanda. Gabinete Mike Eman I y II a inverti hopi den centro di ciudad y ta busca pa haya e forma pa crea un relacion

entre e waf y centro di ciudad. “Nos a mira cu e forma moderno di desaroya wafnan ta cu no ta isola nan for di e trafico di hende. Esaki ta nifica cu e hendenan por yega mas cerca pa por experencia e bunitesa di un waf, mirando barco y botonan ta drenta y sali. Nos tur por corda tempo cu nos tabata mucha ta bay sinta mira e barconan. Pero pa motibonan di siguridad a pone hekinan.” Pero, e mandatario a agrega, awor ta buscando forma, mescos cu Amsterdam a haci, halando e hekinan mas cerca di e barco, creando un espacio hopi mas

grandi den e waf unda ciudadanonan por cana. E experiencia ariba menciona di Port of Amsterdam tabata determinante pa Aruba trata di busca un acuerdo cu e grupo aki. Di e forma aki ta crea mucho mas bida pa centro di ciudad y Aruba ta haya mas experiencia den e desaroyonan nobo cu tin. Esaki ta encera hopi mas actividad den y rond di centro di ciudad y waf, y cu e ambiente nobo cu ta crea, e barconan crucero ta keda mucho mas largo mara den waf.q


B4 LOCAL

Diaranson 23 September

Studiante Lyndon Wix:

“Ta hopi cos bon ta pasando na Aruba riba sostenibilidad” ORANJESTAD – Lyndon Wix, studiante di “Technische Natuurkunde” pero trahando riba un Minor den “Sustainable Energy”, falta tres aña pa finalisa su studio. Pero e lo desea di keda algun aña mas Hulanda pa haya suficiente experiencia cu cual despues e por duna su contribucion na Aruba riba e tereno aki, mirando e vision cu Gabinete Mike Eman II. “Tin hopi cos pasando na Aruba riba tereno di sostenibilidad cu nos no tabata na altura di dje,” e hoben studiante a bisa durante e TNO Arubadag cu a tuma luga siman pasa na Hulanda. TNO a tene un dia di informacion pa pone tur Arubiano eynan na altura di loke ta nan vision

y e meta pa cual pa nan a establece nan mes na Aruba: yuda Aruba desaroya un otro pilar economico, esun di conocemento. Wix, despues di finalisa su Bachelor lo sigui pa su master den “Sustainable Energy”, tabatin comentario positivo di e TNO Arubadag, ya cu el a haya hopi informacion y bista di loke ta pasando na Aruba. “Como studiante na Hulanda bo ta lesa de bes en cuando loke ta pasando na Aruba pero e eventonan aki ta hopi bon pa sa kico realmente ta pasando. Mi a haya hopi importante loke ta pasando na Aruba cu ta ofrece hopi oportunidad na nos hobennan cu ta studiando den e ramo di sostenibilidad.” Mirando tur e desaroyonan

E ta kere cu e direccion di sostenibilidad ta algo nobo y ta un parti dificil di e estudionan, pero e por wordo compara cu e decada di 80 ora cu hopi hoben a cuminsa studia den e ramo di ICT (Informacion, Comunicacion y Tecnologia). P’esey e ta kere cu a lo largo mundo lo bay draai rond di energia alternativa, sigur pa aki 30 aña esey lo ta domina. “Ta bon pa inverti bo tempo den esaki awor y hobennan mester wordo stimula pa drenta e ramo aki.” riba e tereno aki, sigur e lo kier duna su contribucion na su pais cu su conocemento. P’esey despues di finalisa su bachelor, e ta sigui pa su Master y djey traha algun aña pa acumula experiencia cual e

kier hiba pa Aruba. “Mi kier inverti mi conocemento na Aruba, esey ta mi pais. Mi kier contribui cu mi conocemento na e plannan cu Aruba tin pa energia alternativo,” Wix a duna di conoce.

El a presencia e presentacion di Prome Minister Mike Eman y a haya informacion pero tambe “a stimula nos pa sigui den e direccion aki,” Wix a duna di conoce.q

Studiantenan di Aruba Melony Lopez:

Investigando un sistema sostenibel pa produccion di awa nan mes na Aruba haciendo uzo di Aruba su posicion geografico, como Hub entre continentenan Americano y Europeo. Banda di cu Aruba tin un posicion geografico interesante, tambe Aruba tin un sistema hudicial y infrastructura cu ta interesante pa e comerciantenan por haci negoshi den e area Caribense y continente Latino Americano.

ORANJESTAD –Mas di 60 representante di compania Hulandes tabata presente na TNO-Arubadag cu a tuma luga fin di e siman cu a pasa na Hulanda. Cu presentacionnan di Paul de Krom presidente di Conseho di Directiva di TNO, Mart van Bracht ta director di maneho na TNO na Hulanda, Wim Nagtegaal ta vice presidente di TNO y Prome Minister di Aruba Mike Eman, por conclui cu e dia tabata uno hopi exitoso y cu hopi informacion pa esunnan presente. E informacion tabata dirigi pa companianan cu ta interesa den establece

Pero un presentacion cu a hala hopi atencion di esunnan presente na TNO Arubadag tabata di un studiante di Aruba, di TU-Delft, Melony Lopez. Na e momentonan aki ta trahando riba su master den “Sustainable Energy Technology” y tin un background den ‘Chemical Engineering”. Su presentacion ta relaciona cu e investigacionnan cu e ta haciendo den preparacion pa finalisa su estudio. Lopez ta trahando riba su tesis y segun e hoben studiante, el a wordo inspira pa e vision cu Gobierno di Aruba a cuminsa cun’e riba e topico di sostenibilidad. E investigacion cu e ta haciendo ta uno relacion cu un forma alternativo pa produci awa. E sistema ta basa riba “condensacion”. E ta bisa cu den Caribe tin hopi aire cu ta satura cu awa, pa cual tin hopi humedad y pa saca e humedad aki ta uza e awa friu di lama (profundo).

Henter su investigacion lo tuma luga na Hulanda, ya cu ta instala un laboratorio proto-type na TU Delft. “Si tin e recursonan pa haci esey na Aruba, e lo ta miho pa e investigacion,” e hoben a duna di conoce. Lopez a expresa un admiracion pa e caminda cu Aruba ta canando y a bisa cu e sistema cu e ta trahando cun’e ta basa riba awa di lama y conecta na esaki, e plan di e compania ta, ta uza e sistema OTEX. E ta uza e diferencia di temperatura di lama, di e

parti ariba y esun abou, pa draai turbinanan cu ta genera coriente. Esaki ta algo cu por fungi como e “baseload” di coriente na Aruba y cu na mesun momento ta combina cu e produccion di awa. Y pa refresca edificionan grandi manera aeropuerto, hotel, edificionan di Gobierno etc. E hoben lo finalisa den luna di maart cu su estudio Lopez ta premira cu e ta finalisa su estudio na maart otro aña y ta spera di por tin un oportunidad na Aruba pa e por pone su ideanan den practica of exporta e conoce-

mento cu el a adkiri durante su estudio y su investigacion. E ta kere cu mirando loke TNO ta haciendo, e lo ta un tremendo oportunidad pa cual e lo sigui cu e vision di Gabinete Mike Eman II, di loke el a tende durante e dia di TNO Arubadag. Aunke, el a bisa, tempo cu el a scoge pa e estudio riba tereno di sostenibilidad, ainda e vision e aki no tabata na Aruba, awor cu Gobierno di Eman a presente, e ta duna e mas speransa cu e por bolbe Aruba na final y pone su conocementonan den practica.q


LOCAL B5

Diaranson 23 September

Skirbi pa Ruthy”Lady Ruth Vrieswijk-Bergen”

Adaptacion tambe cu tempo, mientras nos ta sigui canta Tin un tempo pa tur cos. Un tempo pa yora, un tempo pa hari, un tempo pa haci, un tempo pa puntra etc. y algo asina tambe ta para den e buki mas lesa na mundo, esta, e bijbel. Si, tin un tempo pa tur cos. Y ta tuma tempo tambe pa crece of cura di un of otro malesa. E dicho cu ta bisa :”Tempo ta cura tur dolor” of e dicho “ Tempo ta oro “. Lady Ruth tambe tin su pensamento encuanto nos “Parkeer meternan” cu a wordo introduci recientemente, y cu a sorprendi tur hende con lihe y pura nan tawata kier pa tur cos funciona debidamente. Cosnan nobo semper ta tuma tempo pa adapta y custuma cu nan. Den combersacion cu algun di nos grandinan , nos por a

tende entre otro cu ta aki na Aruba so tin grupitonan di hende cu pa nan nada no ta bon, ni con bon e resultado lo ta a lo largo , semper tin cu tin cu protesta. Claro cu mayoria ta desea pa un centro di ciudad y un isla mas nechi organisa posibel, pasobra e free for all di hisa benta pone auto aki aya ta duna un sabor straño tin biaha, hasta tin auto cu tawata para dilanti garashi di hende, bo ta puntra ta na unda nan a haya nan rijbewijs. Ta bon cu e autoridadnan ta teniendo mas y mas cuenta cu pueblo y a trece cierto cambionan den e tarifanan y orarionan pa parkeer bo auto. Y papiando di auto, aunke mi mes tambe ta un chauffeur, mescos cu otronan ta opina, tin di mas auto pa un isla asina chikito,

cu bay na pia bo ta yega mas lihe. Pakico no bin cu un miho sistema di transportacion publico di bus, estilo Hulanda ? Laga busnan core den tur districto , den e cayanan mas accesibel pa e busnan core, staciona, bira y of sali bek for di e cayanan ey sin problema ? No hoef di para den cada caya , esaki ta exagera naturalmente, pero , den e cayanan na banda y meymey di e districto of algo asina, haci un estudio di esaki y despues pone esey den practica. Y no pasa cada mei ora tampoco , pero cada un ora y mei pa dos ora , y si resulta cu no tin hende, ta pasa solamente dos of tres bes pa dia eynan. Ah, kisas tin un otro persona cu miho idea ? Mi a yega di paga mas di 4 florin

na e luga di parkeer di Kong Hing na playa, pa algo mas di 2 ora, por ta 2 ora y 6 minuut asina,kemen awor por paga un florin pa mei ora y si ta keda para mas largo ta paga algo mas ? Ariba facebook e pregunta a wordo lansa tambe, ta na unda tur e placa di parkeer meternan ta bay ? Pa Arubus so ? Pueblo semper ta atento y na altura di tur locual ta sosode rond di dje y sa tambe cu adaptacion ta tuma un crenchi di tempo. Nos isla ta birando dia pa dia mas bunita, mas nechi y mas bon organisa. Pero ki bunita si un parti di e placa di parkeer meternan bay pa e casnan di nos grandinan, un ta for di nan presupuesto nan a rebaha nan entrada di haci cosnan leuk pa nan ? Coregi mi si Lady Ruth ta fout. Nos ta keda bisa, cu cosnan ta sosode segun e consenshi di esunnan envolvi . Awor si e mallnan tambe cuminsa cobra pa parkeer bo auto ? Hospital ? Ta na unda nos ta bay ? No comprende Lady Ruth malo, e tambe ta pro parkeer meternan na cierto luganan den centro di Oranjestad y of na mas luganan na unda

ta miho pa esaki, e ta algo normal na hopi luganan den mundo. Pero mi no ta gusta e “ansha” cu si bo no ta cla ainda di haci compras, bo tin cu core bay pone mas placa den e mashin?Ay no , mi no ke pensa mes cu mi tin cu bay La Linda y nan no tin locual mi ta buscando, djey pa La Moderna y tuma un crenchi mas tempo cu e dos ora y mei nan ey ? Bo por tira bo moneda den e mashin ora bo yega laat ainda of ya nan a klem bo auto ? Sorry shonnan, no ta tur dia por scucha noticia y of lesa corant debi na otro prioridadnan, talbes e cosnan aki a wordo splica caba, pero kisas ta bon pa keda ripiti na e diferente oranan pa alcansa mas di pueblo posibel ? Y....mientrastanto nos ta sigui canta karaoke y a disfruta e biaha aki scuchando un grupo di Filipinonan biba aki na Aruba, cantando nan bunita canticanan cu hopi alegria!Ora Star Karaoke bira mucho ocupa, tin cu busca un otro luga..uffffff!Tawata tin dushi ambiente si !q

AruParking:

Tur dia mas auto hayando espacio den centro di Oranjestad ORANJESTAD- Den un esfuerso pa por soluciona un custumber di hopi decada, AruParking a bira e solucion pa e retonan di espacio limita pa parkeer rond y cerca di Caya Betico Croes. Cu e maneho nobo por mira cu tur dia, mas y mas auto por yega para dilanti e tiendanan of oficinanan sin ningun problema. E meta primordial ta pa facilita y regula parkeermento den Oranjestad, pero cu enfoke special rond di caya Betico Croes, cu pa hopi aña tabata casi no accesibel pa auto debi cu empleadonan mes ta scoge e miho luganan di parkeer. Pa evita cu mester cana cu placa los pa hinca den e mashin, ta recomenda automobilistanan pa cumpra un SmartCard na AruPark, na Arubus of na e lista largo di tiendanan cu ta bende e carchi y por recarga e mesun carchi aki cuanto biaha cu bo ta desea. Ta cuminsa na 15 florin pa activa e carchi, pero asina cu e cuminsa funciona, por hinca cuanto cu bo ta desea. Cu e carchi no mester cana mas cu placa efectivo pa paga, djis pone e carchi dilanti e mashin ora di paga y e mes ta desconta e suma exacto for di bo cuenta. AruParking ta determina pa aporta den forma positivo den un centro di ciudad cu espacio pa parkeer dividi entre e empleadonan y e clientenan cu mester parkeer djis pa un rato. Den esey ya negoshinan a nota cu porfin, despues di hopi aña, cu awor si tin espacio pa staciona hasta dilanti nan tienda of oficina. q


B6 clasificado

Diaranson 23 September

Mucha Corral cuna marca Graco uza pero casi nobo cu corchon y luga special pa cambia bruki. Afl. 400.00. 7410585 (Quickcode 014650) Auto & Acesorio Nissan sentra ta bende Nissan sentra e ta core bon, automatico airco ta traha bon Afl. 2500.00 (Quickcode 014680) Call 5694882 4 mc rim cu taira size: 17’ 8 bols universal bon condicion prijs ta discutibel call/whatsapp:7350833 afl. 850.00. (quickcode 014634) Auto Suzuki Liana na benta Ami ta bende auto Suzuki liana 2006 Pa 11.000afl. E auto ta den excelente condicion . Tur cos ta funciona manera nobo. Y e tin solamente 68520 kilometer. Si abo ta interesa djis marca mi number: 690 0470 of whatsup me. Afl. 11000.00. (Quickcode 015759) Varios pieza y body parts pa Nissan March Mi tin varios pieza y body parts disponibel pa Nissan March RH drive. Mi tin full un motor tambe. Si bo a haya accident, na banda mi tin hasta e balkinan di porta corta caba y tur 4 porta. Cual-

kier pregunta of informacion Yama of Whatsapp 744-0835 (Quickcode 014616) Ta bende un Kia Picanto 2005, 85000 km stick shift, airco, ta gekeur y cla pa seguro y A- number Awg7000.00 pa test drive y mas info yama 562-7027 Bendi Ewdard Maduro (Quickcode 014605) Cas & Decoracion Ta bende nobo bunita mesa cu 2 stoel pa comedor; special pa espacio chikito of apartamento. Call or whatsapp: 564-6404 Afl. 475.00 (Quickcode 015780) 00297-5646404 Mi ta bende comedor di palo den bon estado 7423379 afl. 1500.00. (Quickcode 015776) Cashi preto. Un cashi palo den bon condicion. 5 lachi pa mas informacion yama 7417432 Of bishita nos tienda na Cumana 69 (ex codemsa bilding) Afl. 400.00. (Quickcode 015724) Deporte & Salud Buki & Oficina Bendiendo un 53ste druk bosatlas. Tuma contacto na 5611304. Afl 100. (Quick code 014591) Brommer & Bicicleta

Cervelo S2 road bike frame cervelo s2 carbon headset fsa is3 stem 3t arxhandlebar 3t ergonova front brake fsagossamer pro rearbrake fsagossamer pro brake levers shimano 105 front derailleur shimano 105 5800 10-speed rear derailleur shimano 105 5800 10-speed shift levers shimano 105 5800 10-speed cassette shimano 105 5800 10-speed 10-25 chain shimano 105 5800 10-speed cranksetfsagossamerbbrightâ„¢ 52/36 wheelsetshimano rs010 tyresvittoriarubino pro 150 tpi 700x23c saddleselle royal setaseatpostcervelo carbon, Aero, 2-Position Afl. 4750.00 (Quickcode 014635) 5605149 Mountain bike specializedmyka 26.Mi ta bende un. -specializedmyka 26’ -21 speed Afl. 399.00 (Quickcode 015768) 5698880 Pa motibo di biaha Suzuki GSX-R 750 01 mester bende den Bon condicion contact +2975944781 Whatsapp Afl. 7500.00 (Quickcode 015732) +2975944781 Smart phone bike mount nobo!

ta bende: universal smart phone bike mount, klem pa pone iphone, samsung, y otro smartphone riba bo bais. Nobo, nobo, den caha. Prijs Afls 35,-. Yama 593 6301. Afl. 35.00 (Quickcode 015726) Paña & Moda Cartera, handbag al mayor y detal cartera Mk, CH, Nicole Lee y Gucci ventas al mayor y detal. USD 35.00. luseana (Quickcode 014625) 584269231387 Varios Samsung s4 Ta bende un Samsung S4. Motibo di benta: a haya un otro cell phone regalo. Prijs: 380 florin Pa un miho bista riba e telefon. Check out e potretnan. Pregunta? Please tuma contact cu mi na 5658689. Pasa un feliz dia! Saludo. Afl. 380.00 (Quickcode 014601) Ta bende un trailer nobo, nobo 33 pa 35 Un trailer full aluminium cu tur su not bolt y U bolt stain steel Afl. 9500.00 Sea Bull Boat Sale (Quickcode 015779) 7322718

Keyboard Yamaha Portable Grand DGX-200 Keyboard Cu pedal y stand Por yama 5931921 Afl. 350.00 (Quickcode 015769) 5931921 Mi ta bende guitara electrico mi no ta uza mas so pa 115fl Afl. 115.00 (Quickcode 015741) 661420 Xbox one cu 11 wega i Carrying Case Bendiendo Xbox one 500gb cu 11 wega plus su carrying case special pa xbox. Case: CTA Digital Multi-Function Carrying Case Xbox One. Games: 1.Assasins Creed Unity 2.Assasins Creed IV Black Flag 3.GTA 5 4.COD: BLackops 3 (preordered) 5.COD: Advanced Warfare 6.Fifa 15 7.Forza Horizon: Fast & Furious 8.Minecraft: Xbox one Edition 9.Neverwinter 10.Smite 11.Metal Gear Solid V : GroundZeroes APP MI NA : 6004049 Afl. 800.00 (Quickcode 015731) Ta bende: External harddrive, 500GB, USB 3.0, colo plata, marca Oyen Digital, model U32 Shadow. E ta bini cu su pouch y kabel USB. NOBO/ NEW, prijs Afls 100,- . Yama 593 6301. Afl. 100.00. (Quickcode 015725)



panorama

B8

Diaranson 23 September

Despues di 11 aña y 11 luna trahando na Departamento di Salubridad Publico

Irena Albertus ta bay disfruta di su pensioen bon mereci personal a sinti su falta y a pidi pa e bolbe. Prome el a bay traha na laboratorio Nacional y despues el a bolbe unda cu el a cuminsa y el a traha pues na DVG te na momento cu el a baha cu pensioen. Su coleganan a organisa e despedida pe riba diabierna pa 11’or como cu dia 20 di september Irena a cumpli 11 aña y 11 luna trahando cu nan. Den transcurso di e tempo cu el a traha cu DVG, Irena a cera amistadnan valioORANJESTAD Diabierna mainta pa 11’or empleadonan di Departamento di Salubridad Publico (DVG) a reuni pa desea Irena Magdalena Albertus un dushi pensioen. E sala di reunion a keda chikito pa acomoda tur esunnan cu a bin demostra nan aprecio y cariño pa Irena y brinda e un despedida hopi alegre y unico. Como cu Irena ta cantante di Mariachi su coleganan a duna Irena un so, kende e lo sinti hopi falta di wak nan tur dia. Irena Albertus ta un persona masha amabel, trankilo y cu hopi pasenshi, kende ta brinda e bon servicio cu tur hende ta spera di dje. Su hefe, Jerry Staring a bisa cu Irena ta e prome cara y e prome stem cu clientenan ta topa na DVG y semper e ta percura pa tur hende ta bunita ricibi y atendi. mini serenata y a laga musica di mariachi resona, nan a expresa nan aprecio cu varios regalo y no keda falta un bon treat. Irena Albertus a cuminsa traha na DVG como werkster y no a para den e trabao ey, pero a pasa despues di un

tempo pa e tarea di telefonista. Como telefonista el a laga asina un bon impresion riba esunnan cu ta bin den contacto cun’e, cu el a haya e oportunidad pa bay traha na hospital, unda cu e tabata telefonista y bode. Entretanto na DVG e staf y

Irena Albertus, ademas di ta cantante di Mariachi, tin como su otro pasion cosemento. El a splica cu ta duel e cu e ta bay cu pensioen, pero di otro banda e ta hopi contento cu awo e tin mas tempo pa combersa cu y disfruta di e compania di su tres yiunan, su cas y su hobby di cosemento. El a expresa cu e ta hopi orguyoso di a sirbi su comunidad y cu el a mira varios gobierno bin y bay y tur – sin excepcion – a sa di brinda Irena un bunita relacion di trabao y a balora locual cu el a haci cu amor. Irena a bisa cu e ta spera cu e ta spera di ken cu bin traha na su luga por disfruta di e mesun cariño cu el a ricibi tur dia di su coleganan. El a gradici tur su coleganan pa e despedida festivo y, na mes momento, yena di emocion.q


SOCIAL

B9

Diaranson 23 September

Women’s Club of Aruba di bishita na The Butterfly Farm Comision di Grupo di Estudio di Women’s Club of Aruba (WCA) su meta ta pa organisa actividadnan educativo, di salud, culinario, cultural y of social pa su miembronan. Asina diasabra dia 19 di september e comision a organisa un bishita na The Butterfly Farm. Awor e miembronan cu a asisti sa mas di e diferente sorto di barbuletnan, con nan ta alimenta nan mes, kico ta e diferencia entre e barbuletnan di den dia y esunnan di anochi, con hopi nan ta biba, ki sorto di matanan local nan ta gusta etc. Na final di e actividad presidente di WCA, Sra. Benita Esguerra, a gradici Marlon Willems pa su guia y tremendo splicacion, ya cu el a sa di contesta cu satisfaccion tur pregunta di e grupo, demostrando asina su dominio pa loke ta trata e tema di barbulet. Ta di remarca cu e hoben Josy Burke, kende ta traha na balie, tambe ta un miembro di WCA. Pa mas informacion tocante e programa di Grupo di Estudio pa 20152016 cu a sali den e E-newsletter di september, miembronan di WCA por tuma contacto cu Rita Grant of Marva Solagnier di e comision di Grupo di Estudio.q

Aruba Reef Care ta logra su meta y ta mira pa futuro Campaña di conscientisacion: Organisadonan di e Aruba Reef Care 2015, Castro Perez y Franchesca Heinze ta mira atras riba un otro exitoso campaña di conscientisacion cu ta tuma luga henter aña largo y ta culmina cu e accion nacional di limpiesa ultimo. Durante henter aña boluntarionan asocia cu Aruba Reef Care Foundation ta trece atencion di e necesidad di proteccion di medio ambiente, pa medio di charla y lecturanan na scolnan y organisacionnan, via medionan social y tambe pa medio di documentacion di problematica asotando Aruba. Sushedad ta keda un problema: E problematica di sushedad ta uno cu ta resalta. E aña aki atrobe por testigua na hopi areanan unda desperdicio ta afecta den forma negativo. Tanto pa e aspecto visual di bunitesa pa un isla turistico, e sushi cu sin pensa bo ta tira un banda of laga atras, ta causa un desbalorisacion di e producto su balor. Pa flora y fauna, cual ya ta sufriendo bou perdida di areanan natural pa habri caminda pa desaroyo y clima

sofocante, sushedad ta malo den tur sentido y ta afecta nan salud y calidad di bida. Por menciona por ehempel na beachnan manera Mangel Halto, Eagle y Palm Beach, unda hopi plastic y boter pero tambe bruki di baby ta ser laga atras door di hende. Na costa Norte e cantidad di plastic atrobe ta masha grandi. Tur esaki ta trece atencion na e necesidad di hende pa coregi nan forma di anda cu esakinan. Reduccion di productonan no desea ora di haci compra, como tambe con ta deshaci di sushedad, lo mester ta enfoke central pa sostenibilidad a largo plaso. Gradicimento: Organisadonan ta gradici un

y tur cu di un forma of otro a yuda haci e evento aki exitoso. For di e tantisimo patrocinadonan, pa menciona esunnan mas grandi manera Aruba Tourism Authority, RBC Royal Bank, Santa Rosa, Fundacion Centro di Pesca Hadicurari, Mourik N.V, Total Services, Serlimar y tur e otronan cu a contribui, un sincero danki. E organisacionnan cu a recluta boluntario un mencion special pa boso esfuerso y sigui cu e bon trabou. Na cada participante tambe un sincero gradicimento. Organisadonan ta spera di por conta cu boso apoyo otro aña, cual fecha lo bira diadomingo 25 September 2016. q

23sept,


B10

Diaranson 23 September

BISTA

Gobierno ta informa:

Prome Minister Mike Eman y Minister Hulandes Jeroen Dijselbloem a reuni na Hulanda

ORANJESTAD - Diabierna atardi Prome Minister Mike Eman a reuni cu Minister di Financia Hulandes, Jeroen Dijselbloem na Den Haag. Na final di e reunion, Prome Minister Eman a bisa di ta satisfecho con e reunion a bay y cu a intercambia di pensamento tocante di e vision di Gobierno di Aruba pa e ultimo añanan.

A repasa con a surpasa e retonan cu a confronta, manera ceramento di refineria y con saca Aruba for di crisis, mehorando poder di compra y crea perspectiva pa futuro di Aruba. “Esey ta e caminda cu nos a cana tambe cu exito, bayendo for di un caida di 15% di economia pa un crecemento di pa 2 pa 3%ultimo añanan, a

baha desempleo di 12 pa 7%, y a logra crea perspectiva positivo. Tur esakinan ta e logro di e maneho cu nos a hiba cu inversion den renobacion di bario-, scol- y espacio publico, sosten pa esunnan di menos recurso.” Sr. Eman a sigui splica cu esaki ta debi na, “un vision social economico basa riba e sentido di solidaridad cu den cierto coriente politico na Hulanda nan tin hopi respet pe. Esaki ta duna nos un plataforma hopi fuerte pa mustra cu nos a cana e caminda y den e di dos fase nos ta canando e mesun caminda pa logra sostenibilidad den nos fianza publico, deficit y debe cu ta bahando. El a agrega cu si na 2009 a tuma e decision pa tuma medida, esey lo a sink Aruba. Pues e vision cu Gobierno a bini cun’e ta loke cu econo-

mistanan renombra mundialmente, laureadonan di premio nobel, ta bisa ta e caminda pa cana, bou di e condicionnan cu Aruba tabata aden na e momento ey. Banda di esaki a papia riba varios topico mas di interes, entre otro, di ayudo tecnico cu a pidi na Ministerio di Financia di Hulanda cu por wordo uza den e diferente departamentonan di Minister Angel Bermudez. Pa loke ta e CAFT, Sr. Eman ta kere cu awor cu e reglanan ta bon defini por evita cualke mal comprondemento. Contrario na loke algun den oposicion ta bisa, CAFT ta un organo cu ta conseha gobierno y por duna su consehonan sin algun problema. Pero di otro banda ta keda na Gobierno y su partnernan social pa dicidi e rumbo di pais Aruba.

Sr. Eman a splica, “nos tin palabracionnan hopi cla, cu nos a pone e normanan y nos a pone tambe pa locual ta CAFT: un instituto pa yuda controla e normanan. Di momento cu gobierno tin su presupuesto nan lo duna comentario, sea cu tur cos ta con of cu nan kier mira mas cambio, gobierno semper mester responde riba nan, pasobra asina e ta hancra den ley. Nos ta spera cu awor cu tin e claridad di e normanan, e reglanan di wega ta hopi bon hancra tambe. Esaki ta evita e tipo di mal comprondemento cu tabata tin y nos ta contento cu esaki ta hopi bon defini y cu nos por sigui cu nos vision y traha hunto den Reino di un manera mucho mas constructivo manera cu nos a bin reestablece na momento cu nos a drenta gobernacion.” q

bruto berdad e miho capitan y marino ta wordo forma y no den boto mara na waf di trankilidad. Awe mas cu tur cos e capacidadnan unico di Evelyn ta resalta manera un faro pa nos pais sali di e tormenta cu nubianan scur cu ta asota nos. Cu un caracter firme pero cu compasion e

ta mustrando nos e caminda pa sigui. Ami ta sostene Evelyn totalmente como lider paso cu su vision y liderato solo lo sali pa tur, hibando un maneho debido, husto y cu e ser humano central. Evelyn ta e lider cu nos isla mester den eleccion proximo y e siguiente decadanan nos dilanti. q

Shailiny Tromp-Lee (MEP):

Evelyn ta e lider cu nos isla mester den eleccion proximo Cu Evelyn a acepta e reto di ta lider di e partido na un momento di transicion riba su mes ta algo cu a sorprende hopi hende y den mi opinion ta algo di admira y respeta. Corda cu tabata despues di un derota grandi pa e prestigioso partido MEP, unda cu despues di 8 aña di gobernacion den cual a reduci deficit, eliminando debe di gobiernonan anterior, enfrenta crisis di 9-11 (2001), Nathalie Holloway (2005), crisis mundial financiero (2008), crisis mundial di

petroleo (2008/2009), cu Evelyn a tuma rienda over. Tabata despues di campañanan pisa, financia pa sponsornan miyonario den cual AVP a demonisa tanto e partido como tambe tur hende asocia cu MEP. Tabata un periodo den cual pa prome bes un gran cantidad di votado nobo, Arubianonan nobo cu no conoce e historia politico di Aruba, a vota masalmente pa un cambio. Memey di e tormenta aki, un mama di famia, un profesional bon studia, fiscalista, abogado riba su propio pia para, a opta pa pone su mes disponibel pa guia nos par-

tido. Algo cu como mama, sigur no ta facil paso politica lo nifica menos tempo kisas pa yiu y famia, lagando trankilidad personal y familiar, pa hiba un lucha publico pa reorganisa un partido y na mes momento expone e decisionnan robes di e gobierno. Atakenan personal di parti di e makinaria di publicidad di contra partido sigur a pone tur nan carganan den direccion di e hoben lider. Mi tin admiracion y respet pa e manera con nos lider, Evelyn a sa di nabega e awanan turbulento aki y mantene e curso. Ta den lama

Jean-Paul Gibbs (MEP):

Partido a scoge pa aclama Evelyn Wever Croes pa sigui como lider di MEP MEP ta un partido cu a pasa den momentonan dificil y den un corto tempo sra. Evelyn WeverCroes a sa di lanta e partido bek y logra traha un lista di 29 candidato cu a logra haya un representacion di 7 asiento den Parlamento di Aruba. Esaki ta

un logro hopi grandi cu bo no ta logra si bo no tin e capacidad y perseverancia cu un lider mester tin. Esunnan cu conoce Evelyn Wever-Croes di cerca sa cu e ta un persona hopi amabel cu un bon curason, bo ta ripara di biaha cu e ta un mama,

pasobra e ta semper para cla pa pone su cosnan personal un banda y tuma e tempo pa yuda bo. Si mi tin cualkier asunto legal of di cifra, Evelyn WeverCroes semper tin un conseho pa duna mi y mi por conta cu e ta corecto y esaki mirando su estudio.

Ami ta completamente di acuerdo cu Evelyn WeverCroes ta wordo aclama como lider di MEP y mi tin sigur cu e ta bay lidera nos partido na un Victoria. Aruba merece di wordo guia pa un persona integro cu conocemento di cifra y un bon curason pa saca nos di e Mega debe. Su inte-

gridad lo trece transparencia bek den gobernacion cual lo duna pueblo confiansa bek y cu su placa no ta wordo malgasta. Nos ta pasando den temponan scur pero solo ta sali atrobe pa un y tur cu MEP den gobernacion y liderazgo di Evelyn Wever-Croes. q


POLITICO

B11

Diaranson 23 September

Fraccion di MEP:

MEP ta anfitrion pa e Conferencia di COPPPAL e fin di siman aki na Aruba E fin di siman aki lo ta uno sumamente importante pa partido MEP, ya cu lo bay tin dos actividad grandi cu ta trece tanto partido MEP como pais Aruba den un luz positivo, esta e Congreso pa eleccion di lider di MEP y e conferencia di COPPPAL (Conferencia Permanente de Partidos Politicos de America Latina y Caribe) y di cual partido MEP tambe ta miembro y co fundado y cu Libertador Betico Croes como co firmante di e organisacion aki. Alabes COPPPAL ta un or-

ganisacion cu tabata sumamente importante den e lucha di nos pais pa su autodeterminacion y su Status Aparte. E cantidad di partidonan politico cu ta miembro di COPPPAL ta 62 y for di 28 pais di America Latino y Caribe. Agenda 26 september Manera ta conoci caba e conferencia di COPPPAL lo tuma luga e aña aki na Aruba. Pues partido MEP ta anfitrion di e conferencia aki, caminda varios delegado di varios pais di America Latino y Caribe lo cuminsa yega Aruba for di dia di 25 september 2015

caba. Riba e prome anochi lo tin oportunidad pa e delegadonan inscribi pa e conferencia aki y e inauguracion oficial mes lo ta su dia siguiente, esta dia 26 di September 2015. E temanan cu lo ser trata riba e prome dia di e conferencia ta Migracion, Status politico di e paisnan y islanan, Trato y Trafico di muhenan, Consecuencianan pa e hende muhe debi na migracion masculino y paridad entre hende homber y hende muhe den actividadnan politico. Ta bon pa menciona cu na October 2011 lider di MEP

sra. Evelyn Wever-Croes ya a participa na un Seminario Mecanismo de Mujeres de COPPPAL na Argentina. Agenda 27 september Riba e di dos dia di conferencia di COPPPAL, esta dia 27 di September 2015 lo tin e conclusionnan, temanan general, lectura di documento final y clausura. Despues di esaki e delegadonan internacional lo ta presente tambe durante e Congreso di MEP den Cas di Cultura. E conferencia di COPPPAL mes lo tuma luga na Holi-

day Inn Hotel y ta exclusivamente pa e delegadonan internacional y naturalmente pa e delegadonan di MEP kendenan tambe lo haci nan presentacionnan durante e conferencia. Partido MEP ta hopi bon prepara y siguramente durante e conferencia aki lo trece padilanti tambe e preocupacion di nos partido pa loke ta e minamento di nos autonomia durante e ultimo lunanan aki. Partido MEP ta desea tur e delegadonan internacional un bon bini na Aruba y ta spera cu e conferencia di COPPPAL lo resulta sumamente exitoso. q

Joe Koolman (MEP):

Lider Evelyn Wever-Croes tin mi apoyo 100%! Na aña 2011, e tempo ey como Presidente di Movimiento Electoral di Pueblo, a toca mi e honor y privilegio pa oficialmente hisa man di un gran Dama Evelyn Wever-Croes como nos lider nobo, despues di a lesa e decreto di liderazgo di nos Partido y entrega esaki na nos lider nobo. E escogencia tabata basa riba e confiansa cu nos hendenan (lidernan) a deposita den nos Lider Evelyn Wever-Croes.

Awe cuatro aña despues, ta mas rason e Pueblo tin pa sigui apoya nos Lider. Un Lider cu a demostra cu e tin e hende central den su politica; Un lider cu a demostra sinceridad y curashi, cu a conduci na un politica di credibilidad y di un oposicion fuerte; Un Lider cu tin capacidad te sobra, un sinceridad y transparencia di principio, atributonan cu Lider Evelyn Wever-Croes ta posee y cu esaki e por maneha cualkier

Pais na nivel mundial y nos tin e privilegio di tin e como Lider di Movimiento Electoral di Pueblo. Su Dedicacion, su Sacrificionan, e Pasion cu e ta atende y yuda nos Pueblo y sigur su Determinacion pa cambia e direccion di abuso cu e Gobierno Mike Eman ta manehando nos Pais y pone riba e ruta pa logra un miho Aruba, unda cu e Solo lo sali atrobe pa nos tur, henter e Pueblo di Aruba. q

Minister Sevinger :

E funcion di garantia di Reino ta pa proteha ciudadanonan y no pa mete den asuntonan interno ORANJESTAD – E peticion cu Tweede Kamer a haci na Raad van State riba e “aanwijzing” na Gobernador di Aruba pa no firma presupuesto 2014 a keda cla y a causa hopi reaccion. E rapport a duna Gobierno di Aruba rason ora cu a bisa cu Reino no por mete den asuntonan interno di nos pais. Esaki ta loke cu Minister Benny Sevinger a trece dilanti den un conferencia di prensa dialuna mainta. El a reacciona riba loke cu Raad van State a bisa encuanto e “aanwijzing” duna na Gobernador di Aruba, Fredis Refunjol, pa no firma presupuesto 2014 di Aruba. Un presupuesto cu ya caba a keda

acorda den Parlamento di Aruba. Raad van State a haya importante pa enfatisa cu e intencion di e “waarborgfunctie” no ta pa e wordo uza como un instrumento pa Hulanda pa den forma regular mantene control riba gobernacion di otro paisnan di Reino. Pa apela riba e “waarborgfunctie” den caso cu Hulanda no ta di acuerdo cu e maneho di un pais, ta bay en contra di autonomia di cada un di paisnan aki, cual ta hancra den Constitucion. E mandatario, kende a presenta den un conferencia di prensa hunto cu su colega di Husticia Arthur Dowers, a bisa cu e meta di e “waarborgfunctie” ta pa proteccion di e ciudadanonan y no ta un

carta blanco pa interveni ki ora cu kier den asuntonan interno di e paisnan (e islanan Hulandes den Caribe). “Loke cu a pasa aworaki, no mag sosode nunca mas.” E mandatario a splica cu tur ley cu e paisnan Hulan-

des den Caribe pasa ta bay Gobernador pa wordo ratifica den nomber di Rey. E mester toets e riba tres aspecto: Derechonan Humano; Estado di Derecho; Bon Gobernacion, y tur den cuadro di Tratadonan internacional. Si Gobernador sinti cu e ley ta contra un di e derechonan ey, e ta pone inmediatamente na disposicion di Rey pa dicidi si ta destrui e ley of no. Pa e tuma e decision aki, e ta mand’e Raad van State pa conseho. Si resulta cu nan conseho ta cu e no ta contra e derechonan menciona, Gobernador tin cu firma e ley. Y si RvS ta kere cu Gobernador tin rason, e ora e ta wordo manda Conseho di Minister di Reino pa destruccion. E pais mester bini cu un

ley nobo of un otro solucion. Pero e Presupuesto di Aruba no ta empugna cu ningun di e tratadonan aki y Gobernador mester a splica pakico el a wanta e ley, loke no a sosode. Aruba, segun Raad van State, no tabatin mucho opcion sino acepta e decision. E unico posibel procedura tabata pa sigui den consulta cu Conseho di Minister di Reino, pero den esaki Hulanda tin mayoria. Gobierno di Aruba awor ta laga pasado atras y ta bay concentra riba futuro. “Aki mester conclui cu ta importante pa desaroya mas lihe posibel un bon “geschillenregeling”, pa asina e tipo di erornan aki no tuma luga nunca mas,” Sevinger a bisa. q


B12 Anuncio

Diaranson 23 September

di MORTO

“Laga tur locual ta sperami ta bunita, Laga cu tur locual cu mi encontra na caminda ta bunita, Laga tur locual cu ta rondonami ta bunita, Laga tur locual cu mi ta laga atras keda bunita, y laga esakinan termina den tur bunitesa.” Cado Wever

Señor ta mi wardador, mi’n tin falta di nada, den cunucu di yerba berde E ta pone mi sosega. E ta hiba mi na awa trankil, pa mi bolbe haya forza. Salmo: 23.1 Cu inmenso tristeza na nos curazon, pero conforme cu boluntad di Dios nos ta participa fayecimento na Cali, Colombia di:

Cu inmenso tristesa na nos curason, nos ta anuncia fayecimento di:

Atanasio German Erasmus Rosa de Lima Laclé Mihor conoci como: “Fifi of Chimbo” *30-08-1946 - †21-09-2015

Na nomber di su: Rumannan: Buchi y Rita Lacle-Kelly Margarita Lacle Jan y Isabel Lacle-Silvera Sobrinonan: Harold y Jane Lacle-Figaroa Ivo y Maria Lacle-Smith Giovanni y Sulayka Lacle-Tromp Jairo Lacle Paulus y Gabi Lacle-Camacho Sobresobrinonan: Ivelie, Ivmar, Stephany, Paula, Thalia, Paul y Pauline-Ann. Primo Rumannan: Betto y Margarita Lacle-Zievinger Calin y Olga Lacle-Zievinger Juan y Patricia Lacle-Richardson Jossy y Bertha Lacle-Wolff Miriam Bareño Nathalie Naar Ternura Ortin Su bisiñanan chiquito: Giandra Lacle Aiden Loefstop Amiga di cas: Veredith Silvera Tur su primo y primanan stima, acto primo y acto primanan, su bon bisiñanan y demas famia: Lacle, Maduro, Kelly, Silvera, Figaroa, Smith, Tromp, Camacho, de Mei, Croes, Dijkhoff, Henriquez, Arends, Vrolijk, Trimon, Ras, Geerman, Wolff, Bareño, Naar, Ortin, Zievinger, Richardson, Boekhoudt, Rib, Carrasquero, Flores, Angela, Briezen, Werleman, ex-coleganan di WEB y ex-coleganan di Invest Secure ta invita pa e acto di entiero cual ta tuma lugar diabierna 25 di september 2015 na Aurora Funeral Home di 2’or pa 4’or di atardi, despues lo sali pa santana catolico Pastoor Kraanwinkel na Paradera. Nos disculpa si den nos tristeza nos por a lubida un of otro famia

Mihor conoci como: “Henny” *02-05-1932 - †18-09-2015

Na nomber di su Casa: †Stefanita Erasmus Arends Yiunan: Edwina y Yiu (Hulanda) Dennis y Mildred y Yiu Xiomara y Roy y Yiunan Susy y Dolfi y Yiunan (Hulanda) Roland y yiunan (Hulanda) Gladys (Chichi) Johny y Miriam y Yiu Rumannan: Beto y famia Martin y famia Nemencio y famia Martilda (Tila) y famia Dalfina y famia Swa y cuña nan: Marina (Mina), Ramonita (Nita), Robertina (Inchi) Nieto y nieta nan na aruba y Hulanda: Reynaldo, Falory, Marisol, Roxanna, Roosje, Stefany, Melvin, Daryl, Denson, Sue-Hey, Rachid Bisanietonan na Hulanda Prima y primonan Demas famia: Erasmus, Arends, Duque, Nunes, Molina, Angela, Pereira, Werleman, Boekhoudt, Henriquez, Donata, Borgelt, Boot, Oviedo, Tromp, Kelly, Paskel, Rasmijn, Guedez, Britten, George, Franken, Ruiz, Solognier Nos disculpa den nos tristesanan si nos por a lubida algun miembro di famia. Adress pa condolencia Aurora funeral Home, diahuebs 24 september di 7or pa 9or Acto di entiero ta tuma lugar diabierna 25 september 2015 na Aurora Funeral Home di 9or pa 11or, despues lo Sali pa Santana catolico Pastoor Kraanwinkel na Paradera. Nos ta lamenta cu despues di entiero nos no ta ricibi bishita di condolencia na cas.


local/anuncio di morto B13

Diaranson 23 September

Parlamentario Jennifer Arends-Reyes

Aruba ta celebrando Dia Mundial di Turismo cu cifranan sumamente positivo

ORANJESTAD- E siman aki rond mundo ta celebra Dia Mundial di Turismo, aki na Aruba esaki tambe lo ta e caso caminda nos pais ta celebra e dia aki cu cifranan positivo cu ta sigui marca e gran progreso cu e sector turistico a bin ta conociendo pa algun aña caba, segun miembro di Parlamento pa fraccion di AVP, Jennifer Arends-Reyes. “United Nations World Tourism Organization a declara dia 27 di September como World Tourism Day y den e cuadro aki Aruba Tourism Authority, lo tene su actividad relaciona cu e celebracion aki, diaranson 23 di September den Aruba Marriott Resort & Stellaris cu un encuentro caminda lo tin varios orador mundialmente conoci invita pa e oca-

sion aki, entre nan Secretario General di UNWTO, esta dr. Taleb Rifai. Dia internacional di turismo aki na Aruba lo wordo celebra den un ambiente sumamente positivo despues cu cifranan di e prome mita di aña a bira conoci caminda nos turismo a conoce un aumento di 16.2% pa loke ta bishitantenan cu ta keda Aruba pa algun dia. Un cifra impresionante pero cu na mes momento ta un refleho di e trabou grandi y efectivo cu Aruba Tourism Authority hunto cu e vision di Gobierno y Minister di Turismo, a bin ta hibando for di 2009. Un desaroyo importante ora cu nos tuma na consideracion cifranan presenta pa World Tourism Authority caminda ta mustra cu turismo internacional y mundial

a conoce un aumento di 4% cu ta igual na un aumento di 21 miyon di turista compara cu mesun periodo den e aña prome.Segun e cifranan aki e sector di Caribe a conoce un aumento di 7% y di esaki turismo di nos pais, sin duda a saca bentaha di e desaroyo

aki, a base di un maneho efectivo. E cifranan positivo aki pa Aruba su turismo den e prome mita di aña, a ser logra a base di un vision amplio y implementacion di un programa di promocion specif-

Omaira I. Rodriguez-Britten

“Un mundo cruel y inhusto” Señor ta mi wardador, mi’n tin falta di nada, den cunucu di yerba berde E ta pone mi sosega. E ta hiba mi na awa trankil, pa mi bolbe haya forza. Salmo: 23.1

Ki inhumano mundo a bira Hopi ta bay tuma decision Pa beneficia nan situacion Sin mira riba esun inocente. E mundo tin 5 continente Cada continente tin 194 pais Tur pais tin su gobernante Cu ta wordo eligi pa dirigi.

Ta anuncia fayecimento di:

Aki unda inhusticia ta nace Ansha pa tin poder ta crece Material ta cana cu luhuria Pa maltrata esunnan humilde. Ki bida inhusto i inhumano Unda stimacion a termina Matando otro sin piedad Creencia di a actua husto. Mita di paisnan tin pobresa No ta busca y trece solucion Manera mas facil ta elimina Unda fabrica ta cla pa mata. Ma supuesto sabio ta lubida Cu e bida tin comienso i final Ora husticia divino presenta No tin rikesa pa kita e dolor.

Raymond Duplessy *29-12-1927 - †21-09-2015

Acto di entiero lo wordo anuncia despues.

Hende ta lubida cu material Ta haci bida un dia miserabel Unda e curason ta enlokece Di arogancia ,egoismo y odio.

lesa den bijbel . romanos 1:18 deut. 15:7-11 1 juan 3:17q

ico, sumamente efectivo y continuo, cu ta algo sumamente necesario den e desaroyonan mundial di awendia. Hunto cu e maneho efectivo aki di parti di ATA tin cu menciona cu e sector hotelero a inverti un sumanan miyonario den nan facilidadnan y ta spera cu pa aña 2016 lo sigui inverti mas miyon pa drecha e producto hotelero di nos pais. Aruba Airport Authority tambe ta sigui cu upgrading di henter su facilidad caminda ta haci mas atractivo pa tur bishitante cu ta yega y bandona nos isla, ta wordo bon acomoda y lo sinti nan na cas y bon trata na tur momento. Gobierno tambe ta sigui cu proyectonan pa sigui embeyece barionan rond Aruba, no solamente pa beneficio di nos propio ciudadanonan, pero tambe pa nos bishitantenan. Un di e proyectonan importante den henter e desaroyo turistico ta keda sin duda e bario di San Nicolas caminda Gobierno hunto cu ATA ta sigui traha duro pa converti San Nicolas den un centro cultural cu no solamente lo haya varios museo pero tambe lo bira un centro di actividadnan cultural, cu diferente tipo di festival tanto musical como culinario y otro actividadnan cu lo ta dirigi riba promocion y acomodacion di nos bishitantenan. Turismo ta pasando den momentonan sumamente positivo y ta keda na nos tur pa duna un aporte positivo na e desaroyo aki considerando cu esaki ta esencial pa nos desaroyo economico,” Parlamentario Jennifer ArendsReyes ta mustra.q


B14 relaha

Diaranson 23 September

Sudoku BON DIA, train bo mente

Bon bini na Sudoku Bon Dia. Riba e pagina aki nos ta brinda bo tur dia 1 sudoku. Pa resolve bo ta pone number den cada cuadra di tal forma cu cada rij crusa of bay abou tin e number un solo biaha. Tambe den cada cuadra chikito compara cu esun mas grandi tambe tin e numbernan 1 te cu 9. E number tampoco no por ripiti den e cuadra chikito. Trahando cu e numbernan cu tin poni caba ta yuda bo yega na e solucion.q


relaha B15

Diaranson 23 September

Lo bo cuminsa for di cero den un situacion sentimental. Si bo ta considerando un relacion nobo of algun tipo di union cu otro persona, esaki lo ta hopi prometedor si bo cuminsa di cero. Number: 9, 25, 27 y 39.

Oranjestad

Dr. Yagua Tel. 586-0512

E trein di oportunidadnan ta cerca. No keda warda pa e trein di oportunidad pasa y actua. Mira rond di bo pasobra caminda menos bo ta pensa bo ta haya loke mas bo ta buscando. Number: 3, 14, 24 y 28.

EMERGENCIA

911 POLIS

100

ORANJESTAD NOORD STA. CRUZ SAN NICOLAS BRANDWEER BRANDWEER POLIS TIPLINE HOSPITAL DENTAL CLINIC AMBULANCE CENTRO MEDICO

527-3140 527-3200 527-2900 527-3000 115 582-1108 11141 527-4000 587-9850 582-1234 523-8833

Amor awor aki ta totalmente den bo mannan. E influencia planetario cu awor ta envolve bo, ta proyecta bo pa metanan nobo y e cuestion sentimental ey lo wordo aclaria. Number: 10, 15, 29 y 40. Esaki ta un etapa pa afirma bo mes pa locual ta trata bo sentimentonan den tur cos. Bo ta mas sigur y satisfecho cu e ritmo cu awo ta sosodiendo den bo bida. Bo ta hopi entusiasma y esey ta formidabel. Number: 1, 23, 30 y 47.

BOTICA

Loke ta spera bo ta hopi prometedor. E impacto positivo cu bo ta ricibiendo riba e dia aki, ta extende no solamente pa bo bida amoroso, sino den tur loke bo ta haciendo. Number: 4, 16, 31 y 47.

Oranjestad: Kibrahacha Tel: 582-2007

San Nicolas: Seroe Preto Tel: 584-4833

SERVICES SETAR ELMAR WEB TAXI-TAS PROF. TAXI TAXI D.T.S. SERVICE ARUBA

118 523-7147 525-4600 587-5900 588-0035 587-2300 583-3232

Bo actuacion lo duna resultadonan bon. E forma cu bo ta responde na cierto situacionnan, bo actitud dicidido pa caba cu loke bo no mester sigui mantene, lo asombra bo mes. Number: 5, 22, 32 y 46.

CRUISESHIP

Lo bo bolter e blachi di e foutnan cometi. Pabien, Libra, bo signo lo cuminsa cu su reinado asina ta, tur cos lo cuminsa di nobo pa bo. Bolter e blachi di erornan di pasado y enfrenta frescura. Number: 11, 17, 33 y 43.

September 23 Monarch Freewinds Adventure of the Seas

MORTUARIO

AD Patres Aurora The Olive Tree

Cos imposibel ta awo un realidad den bo bida. Lo bo cambia e manera cu bo tabata considera un relacion. Lo bo bay descubri maneranan nobo pa aumenta bo entrada. Number: 6, 21, 34 y 42.

584-2299 588-6699 584-8888

FUNDACION Arubano di Hende Visualmente Incapacita

Bo ta sinti bo mes stimula den bo bida amoroso. Un sensacion di confiansa den bo mes, hopi positivo, ta pone bo haci algo cu tabata parce demasiado tribi den pasado, pero awo ta resulta di ta mas defini. Number: 7, 18, 35 y 45.

Tel: 582-5051

FUNDACION Anti-Droga Aruba (FADA) Tel: 583-2999

FUNDACION Respetami Tel: 582-4433

Centro Diabetico Arubano Tel: 524-8888

Narcotics Anonymous Tel: 583-8989

QUOTA Club Tel: 525-2672

Women in Difficulties Foundation Tel: 583-5400

Animal Shelter 582-1623

BON DIA ARUBA – ARUBA TODAY – BUENOS DIAS ARUBA Bira abonado di Bon Dia Aruba y ricibi tur mainta hunto den bo pakete bo Aruba Today inclui. Tur Dialuna, Diaranson y Diabierna bo lo ricibi bo Buenos Dias Aruba extra. Tur esaki pa unicamente 35 florin pa luna. Bon Dia Aruba, un corant cu bo por disfruta di dje y cu tin hopi mas noticia y informacion. Un Corant cu ta imparcial y obhetivo. Un corant cu ta facil pa lesa y di un calidad superior. Tambe tin e posibilidad di paga adelanta pa 6 luna of 1 aña y lo bo ricibi un descuento riba bo pakete. Tur pensionado cu bira abonado ta ricibi un prijs special tambe. Pa mas informacion yama Bon Dia Aruba na 582-7800 of pasa personalmente na Weststraat #22. Tambe bo por manda nos un e-mail na accounting@bondia.com. Bo tin bo pakete caba? Wel disfruta di dje.q

Bon sentimento dentro di bo relacion actual. Den amor, bo relacion lo bira mas solido, algo hopi importante pa bo den e temporada aki cu Pluto directo, lo bo recupera di cierto situacionnan. Number: 8, 19, 36 y 41. Lo bo tin exito den un actividad productivo. Vinculonan social y laboral lo profundisa, incluyendo ama nan di cas Acuario, lo cuminsa un actividad diferente cu lo trece prosperidad. Number: 12, 20, 37 y 48. Bo ta cuminsando cu un ciclo totalmente di nobo. E toke alegre cu ta envolve bo lo yuda bo defini situacionnan y sali for di dificultad. Abo sa con pa duna amor. Number: 2, 13, 26 y 38.


B16

Diaranson 23 September

tendencia

New York Fashion Week

Michael Kors Primavera Verano 2016

Michael Kors ta , sin duda, un di e dise単adornan de referencia di clase medio halto di New York E secreto di su exito no ta, ni mas ni menos cu sigui kere den e sentido mas clasico di elegancia, sin cay pe den e banda laf of hinca den korset. Cu e desfile aki di Primavera Verano, Michael Kors ta bolbe desaroya un coleccion unda nos ta haya inspiracion pa cualke momento di dia, si ta mainta of anochi. Mainta ta bisti cu sastrenan riguroso, pero asina bon bisti na e rudia den forma di A y camisa blanco cu ta uni cu sayanan sofistica (muy marca de la casa), tur cu look hopi lady. Anochinan espectacular, cu bistinan cu flornan borda, transparencia y dise単onan largo cu ta crea espacio pa cierto aire hippi hopi sutil y delicado. E badpaknan ta merece di wordo menciona den un forma hopi special pa nan creacion sofistica y e estilo chic tan caracteristico di Kors. Un coleccion completo cu ta imposibel bin cu smoesje. E coleccion crea pa Michael Kors ta infalibel.q


Miércoles 23 - Septiembre 2015 www.bondia.com Email: noticia@bondia.com Tel: 582-7800 Fax: 582-7044

Política: Cuba: Por primera vez, Estados Unidos podría estar dispuesto a aceptar una condena de Naciones Unidas al bloqueo económico, co mercial y financiero del país sobre Cuba sin presentar batalla, según reseñó Asso ciated Press. C2

Diplomacia:

Conflictos:

Venezuela y Colombia: Aunque no pactaron la apertura inmediata de la frontera, los presidentes de Colombia y Venezuela anunciaron un trabajo conjunto que iniciará hoy en Caracas. El principio de acuerdo fue consignado en una declaración.

Guyana: El presidente de Guyana, David Granger, denunció un aumento de las tropas venezolanas destacadas junto a la frontera, un día después de que anun ciara que recurrirá a la Corte Internacional de Justicia para resolver la disputa

C3

MUNDO

C4

MUNDO

Más de 2 millones de musulmanes Cae la cúpula de ETA en Francia, con dos de sus máximos líderes inician la peregrinación Alrededor de dos millones y medio de peregrinos musulmanes procedentes de todo el mundo comenzaron ayer la peregrinación o “hach” a la ciudad santa saudí de La Meca con la jornada de “Al Taruia”, dedicada a la refle xión. C5

Las fuerzas de seguridad detuvieron en Francia a dos de los presuntos jefes de ETA, David Pla e Iratxe Sorzábal, en una ope ración de la Dirección General de Seguridad Interior (DGSI) francesa en colaboración con la Guardia Civil española, informaron a Efe fuentes de la lucha antiterrorista. C5

Repatrían los cuerpos de los 8 turistas mexicanos muertos en el ataque en Egipto México (20 Minutos).- Los cadáveres de los ocho mexicanos fallecidos en el ataque en Egipto, el pasado día 13, llegaron a México en un vuelo desde El Cairo, según fuentes del aeropuerto de esa capital africana.

Aprueban extradición a EE.UU. de ex vicepresidente de FIFA El FIFA gate va atando los cabos sueltos. La justicia trinitaria autorizó la extradición a los Estados Unidos de Austin “Jack” Warner, exvicepresidente de la FIFA, implicado en el escándalo de corrupción que sacude a la institución regente del fútbol mundial. C6

Entretenimiento

Shakira será ahora un ‘Angry Bird’ C16

Cultura

Presente en “liberación de libros” C10


C2 America

Miércoles 23 Septiembre

Latina

Repatrían los cuerpos de los 8 turistas mexicanos muertos en el ataque en Egipto

México (20 Minutos).- Los cadáveres de los ocho mexicanos fallecidos en el ataque en Egipto, el pa sado día 13, llegaron a México en un vuelo desde El Cairo, según fuentes del aeropuerto de esa ca pital africana. Ahmed Hamza, asistente del director general del departamento de carga del aeródromo, explicó que los cuerpos fueron trasladados al aeropuerto el pasado lunes y ayer martes fueron embarcados en un avión con destino a México, por lo que hoy ya estan en la apital azteca. El vuelo, con escala en Amsterdam, salió después de que finalizaran las autopsias de los cadáveres y los trámites para su repatriación. La titular de la SRE, Claudia Ruiz Mass-

ieu, dijo este lunes que que se esperaba para hoy miércoles la llegada a México de los restos de los ocho turistas. En el ataque, perpetrado por error por las fuerzas de seguridad egipcias, que con-

do jueves en el avión presidencial y en compañía de la canciller.

Chile seis mexicanos resultaron heridos. Los turistas heridos abandonaron Egipto el pasa-

Congelan en Chile sueldos de Latinoamérica (GloboBachelet visión).-

fundieron a los turistas con terroristas, perecieron también cuatro egipcios y otros

Podría abstenerse EE.UU. en votación sobre bloqueo a Cuba

Cuba (Cuba.cu).Por primera vez, Estados Unidos podría estar dispuesto a aceptar una condena de Naciones Unidas al bloqueo económico, comercial y financiero del país sobre Cuba sin presentar batalla, según reseñó Associated Press. Funcionarios estadou nidenses dijeron a la AP que el Gobierno del presidente Barack Obama está valorando abstenerse en la votación anual de la Asamblea General de la ONU sobre la resolución presentada por Cuba exigiendo el levantamiento de bloqueo, por lo que el voto podría celebrarse el próximo mes. Todavía no se ha tomado una decisión al respecto, dijeron cuatro funcionarios del ejecutivo que no estaban autorizados a hablar en público sobre asuntos internos delicados y reclamaron anonimato. Pero la simple conside ración de la abstención es un hecho sin precedentes. Seguir ade lante con la idea sacudiría tanto a Naciones Unidas como al Congreso en Washington. Es inaudito que un estado miembro de la ONU no se oponga a una resolución crítica con sus propias leyes. De no oponerse activamente a la resolución, Washington

y estuvo seguido de una conversación telefónica entre Obama y el presidente Raúl Castro.

estaría aliándose de facto con el ente internacional en contra de su propio Congreso, que ha rechazado levantar el bloqueo a pesar de los llamados del presidente Obama. Obama ha instado al Con-

greso a derogar el bloqueo establecido hace 54 años desde el pasado diciembre, cuando anunció que Washington y La Habana normalizarían sus relaciones diplomáticas. Los dos países reabrieron sus embajadas en territorio contrario el mes pasado y Obama ha aliviado las limitaciones sobre el comercio y los viajes a la isla en virtud de sus poderes presidenciales. No obstante, el bloqueo se mantiene en vigor. El último alivio de las sanciones se produjo el viernes

LATINOAMERICA LATINOAMERICA

El papa Francisco, quien jugó un papel clave en el acercamiento entre las dos naciones, llegó a la capital insular un día más tarde y viajará a Estados Unidos esta semana. La Casa Blanca dijo que Obama y Castro discutieron

“los pasos que Estados Unidos y Cuba pueden tomar, juntos e individualmente, para avanzar en la coope ración bilateral”. El gobierno

cubano dijo que el presidente cubano “hizo hincapié en la necesidad de expandir su ámbito de aplicación y derogar, de una vez por todas, la política de bloqueo para beneficio de ambos pueblos”. Ninguno de los comunicados mencionó la votación en Naciones Unidos. Sin embargo, y al igual que durante los últimos 23 años, Cuba presentará una resolución en la próxima Asamblea General criticando el bloqueo y pidiendo su final. Estados Unidos ha perdido estas votaciones por una mayoría cada vez mayor y con márgenes más abrumadores. El año pasado, la propuesta cubana se aprobó por 188 votos a favor frente a solo dos en contra. Solo Israel respaldó a Washington. La votación de este año será la primera desde el cambio de política estadou nidense hacia Cuba.

Chile (LaVerdad).- El gobierno chileno, tras un acuerdo con el Parlamento, resolvió congelar por un año los sueldos de la presidenta, Michelle Bachelet, ministros y otros altos cargos, además de los senadores y diputados, como una señal de austeridad frente a la desacele ración de la economía. El ajuste de remuneraciones de trabajadores del sector público, que debe entrar en vigor el próximo 1 de diciembre, no incluirá a los más altos cargo del Estado, explicó tras firmar el acuerdo el ministro de Hacienda, Rodrigo Valdés. La decisión “incluye a la presidenta de la República, a los ministros de Estado, a los subsecretarios, a los intendentes (gobernadores) regionales: (el ajuste) tampoco se aplicará a las dietas de los senadores y diputados”, precisó. La economía chilena afronta un ciclo de lenta recuperación tras un periodo de desaceleración que se extendió desde el 2013 hasta el 2014, cuando la economía creció solo un 1,9 %, frente a un 4,1 % del año anterior. En el primer semestre de 2015, el PIB (Producto Interior Bruto) creció un 2,2 % interanual y a comienzos de septiembre recortó por segunda vez en lo que va de 2015 su previsión de crecimiento del PIB para el año, desde un rango de entre 2,25 % a 3,25 % a uno de entre un 2,0 % y un 2,5 %. La volatilidad de la economía internacional, la ralentización de China, el principal socio comercial de Chile y la caída en el precio del cobre, el principal producto del país, son señalados como la causa del lento crecimiento, factores a los que se suman una baja demanda e inversión internas.


America Latina C3

Miércoles 23 Septiembre

Acuerdan vuelta de embajadores, pero la frontera sigue cerrada Venezuela y Colombia (ElHeraldo).- Aunque no pactaron la apertura inmediata de la frontera, los presidentes de Colombia y Venezuela anunciaron un trabajo conjunto que iniciará en Caracas Tras más de cinco horas de reunión en el Palacio de Carondelet, en Quito, los presidentes Juan Manuel Santos y Nicolás Maduro acordaron la “progresiva normalización de la frontera” entre Colombia y Venezuela. El encuentro, que contó con la facilitación de los mandatarios ecuatoriano, Rafael Correa, y uruguayo, Tabaré Vásquez, como presidentes de Celac y Unasur, también arrojó el retorno de ambos embajadores El principio de acuerdo fue

consignado en una declaración conjunta de siete puntos, leída por Correa al término de la reunión. Los pactos no incluyeron la apertura inmediata de la frontera oriental colombiana, cerrada por Maduro desde el 19 de agosto pasado. Los 7 puntos. Inicia la declaración hablando de “los lazos históricos, la vecindad geográfica y un origen común” entre ambos países, y de que “ambos jefes de Estado se comprometen a

construir un acuerdo que solucione los problemas de la frontera común, orientado a la fraterna convivencia, la buena vecindad, el mutuo respeto y el desarrollo económico y social”. El primer acuerdo es el del retorno de los embajadores y el segundo el de investigar la situación de la frontera. El tercer punto se refiere a “reunir a los equipos de mi nistros para el miércoles 23 en la ciudad de Caracas”. Luego se habla del acuerdo

de “la progresiva norma lización de la frontera” y de la “coexistencia de los mo delos económicos, políticos y sociales de cada país”. Y finalmente hablan de seguir trabajando con el acompañamiento de Ecuador y Uruguay. Lo que dijo Santos. Un serio Santos, que no acompañó los aplausos que le ofrendaron a Maduro en su turno al intervenir, dijo que “estos incidentes en la frontera no han debido presentarse”,

aunque se mostró respetuoso de las medidas adoptadas por el Gobierno de Venezuela, como el cierre parcial de la frontera y las expulsiones de colombianos Lo que dijo Maduro. Maduro, por su parte, manifestó su esperanza en que el cronograma trazado para estudiar los problemas comunes permita “despejar” los asuntos que afectan a ambos países para beneficio de sus respectivos pueblos y “de toda la región sudamericana”. El gobernante venezolano reconoció que el encuentro con Santos no estuvo exento “de complejidades y de dificultades” debido a lo delicado de los asuntos tratados, “pero hemos demostrado que con voluntad política sí se puede” encontrar solución

Se registraron más de 500 réplicas tras el terremoto en Chile Chile (EnergyPress).- Más de 500 réplicas se registraron tras el terremoto de 8,3 grados que tuvo lugar el miércoles pasado a las 19.55, y cuyo epicentro se ubicó a 42 kilóme tros al noroeste de la localidad de Canela Baja, en la región de Coquimbo, en Chile. El fuerte sismo que se sintió en la tarde del lunes entre las regiones de Atacama y La Araucanía, en Chile, según reporta el Ser-

vicio Geológico de Estados Unidos (USGS, por sus siglas en inglés), fue una más. El epicentro del sismo fue localizado en las costa de Coquimbo, según el USGS. Según la información del Centro Sismológico Nacional de Chile, que fijó en la magnitud en 6,7 en la escala

de Richter, el sismo ocurrió a las 14:39 horas (locales). La entidad agregó que el movimiento se registró 18 kilómetros al norte de Los Vilos y registró una profundidad de 12,5 kilómetros. En tanto, la Oficina Nacional de Emergencia (Onemi) comunicó que el temblor reg-

istró una intensidad de VII grados Mercalli en Illapel, mientras que en Valparaíso fue de VI grados. El terremoto y posterior tsunami dejaron un saldo 13 muertos, cuatro desapareci-

dos, 9.061 damnificados y 14 heridos, mientras que más de 650 viviendas quedaron totalmente destruidas, según un último balance de la Oficina Nacional de Emergencia (Onemi) difundido

Uruguayos cruzan “a mansalva” a Brasil para aprovechar el real barato Brasil (ElObservador).Brasil está barato. Así lo muestra la fuerte devaluación que viene procesando su moneda en lo que va del año (48%), pero también el aumento del trasiego de los uruguayos que cruzan los distintos puntos de la frontera para beneficiarse del abaratamiento del vecino del norte. En la vereda de enfrente, los free shops en territorio uruguayo ven cómo los brasileños vienen cada vez con menos asiduidad a realizar el turismo de compra que solían hacer con fuerza hasta hace poco tiempo. Las ventas cayeron 40% durante el primer semestre frente al

igual período del año pasado. La alcaldesa del Municipio del Chuy, Mary Urse, fue gráfica al señalar cómo impacta la devaluación de la moneda brasileña. “De

Montevideo están viniendo a mansalva a comprar del lado brasileño”, aseguró Agregó que es notorio el incremento de los uruguayos que cruzan la frontera para

realizar compras en función de precios “atractivos”. La jerarca citó algunos ejemplos de los valores que pueden obtenerse en los comercios del lado brasileño. Por ejemplo: un kilogramo de papas desde $ 15; una lata de aceite $ 23; kg de sal $ 6; 2 kg de azúcar $ 20; paquetes de fideos de 500 gramos desde $ 14 Según el Índice de Capacidad de Consumo de los uruguayos en el exterior de El Observador, (ICC- EO) en lo que va del año el poder de compra en Brasil de un salario uruguayo aumentó 19%. El precio del combustible también da un motivo para cruzar la frontera. En el Chuy, un litro de nafta Súper

del lado uruguayo se paga a $ 33 por litro, pero en territorio brasileño su valor es de $ 25 por litro. En otros puntos de la frontera con Brasil la realidad no es muy distinta. La contracara es una “merma” en las ventas de los free shops instalados en Uruguay, producto de la menor afluencia de brasileños. Dólar se acerca a los cuatro reales El real se desvalorizó La moneda brasileña se depreció 0,5% a 3,98 unidades por dólar, en su segundo menor nivel de cierre de la historia. La única vez que el real cerró a un valor más bajo fue el 10 de octubre de 2002, cuando estuvo en los 3,99 unidades.


C4 America

Miércoles 23 Septiembre

Latina

Guyana rechaza mediación de ONU e irá a la CIJ

Guyana (ElNacional).- David Granger, presidente de Guyana, anunció ayer que recurrirá a la Corte Internacional de Justicia de la Organización de Naciones Unidas para resolver la disputa fronteriza que mantiene su país con Venezuela por la región del Esequibo, ya que no considera eficaz la mediación de Naciones Unidas. “Debemos resolver este asunto a través de medios jurídicos. Iremos a la Corte. Ya no estamos interesados en el estéril proceso de buenos oficios”, dijo Granger. Agregó que tiene programado reunirse esta semana con Ban Ki-moon, secretario general de la ONU, y posiblemente con su homólogo venezolano, Nicolás Maduro, en un intento de acercar posiciones. El mandatario guyanés ha

territorial 116 años atrás y ahora el reclamo de Venezuela está afectando nuestro desarrollo, aleja inversionistas y crea una atmósfera de tensión y suspicacia”, dijo Granger a un grupo de periodistas.

buscado el apoyo de países latinoamericanos y de todo el hemisferio antes del anuncio que pronunciará ante la Asamblea General de la ONU el próximo viernes. “Mi mensaje será el de que Guyana resolvió este asunto

Guyana denuncia concentración de tropas venezolanas Guyana (LaVerdad).- El presidente de Guyana, David Granger, denunció un aumento de las tropas venezolanas destacadas junto a la frontera, un día después de que anunciara que recurrirá a la Corte Internacional de Justicia para resolver la disputa fronteriza por la región de Esequibo. “Hemos recibido informes recientes de que Venezuela ha hecho un despliegue militar extraordinario en la frontera, lo que afecta a la defensa territorial de Guyana”, dijo Granger en una conferencia de prensa convocada de emergencia. Dijo que Guyana tiene el derecho a asumir que esta presencia “anormal” de tropas en la frontera es una amenaza para su integridad territorial y por ello el Gobierno se prepara para proteger su territorio.

El papa Francisco dejó Cuba sin recibir ni mencionar a los disidentes El papa Francisco concluyó su gira por Cuba sin recibir a disidentes, que por el contrario fueron arrestados y golpeados por agentes cubanos en reiterados oportunidades cuando intentaban acercarse al Sumo Pontífice. Hechos similares se repitieron en La Habana, Holguín y Santiago, las tres ciudades en las que estuvo el líder de la Iglesia católica. Activistas intentaban acercarse al Santo Padre con folletos cuando fueron detenidos. En total, fueron unos 30 opositores arrestados. “Francisco se interesó por conversar con los opresores y no con los oprimidos. Con los mismos opresores que prohibían la religión hace 20 años””, aseguró Yusnaby Pérez. El presidente estadounidense, Barack Obama, confía en que su reunión con el Papa sirva para destacar los “valores en común” de ambos y tenga un “impacto duradero”, dentro de una vi sita a EEUU que el pontífice comienzó este martes y que lo llevará a la Casa Blanca, el Congreso y la ONU La Casa Blanca destacó la sintonía entre Obama y el Francisco, quien visitará Venezuela (ElNacional).- iremos a Roma y nos reuni- también Nueva York y FiVictor Hugo Basabe, remos con él (Francisco), el ladelfia hasta el próximo secretario general de la primero de octubre, y le pe- domingo, en una gira que Conferencia Episcopal diremos su mediación por incluirá la canonización del Venezolana (CEV) in- nuestro país”, dijo, reseñó El español fray Junípero Serra y formó que no descartan Tiempo. el Encuentro Mundial de las solicitar al papa Francisco De igual forma, Basabe ase- Familias el fin de semana. su mediación ante la crisis guró que es probable que en Obama, que ya se reunió con que actualmente atraviesa un futuro el Sumo Pontífice el papa Francisco en marzo decida visitar el país. Venezuela. de 2014 en el Vaticano, es “Eso puede ser posible, por consciente del magnetismo “La CEV está a pocos días ahora no está contemplado del santo padre y su influende encontrarse con el santo en su agenda, pero no estaría cia moral en todo el mundo, padre. La próxima semana tampoco negada”, manifestó. y es probable que aproveche su encuentro de hoy miércoles para ilustrar las áreas en las que ambos coinciden, en un momento de profunda división política en EEUU. Pese a esa aspiración, la Casa Blanca ya ha tenido un primer roce con el Vaticano, tras invitar a la ceremonia de bienvenida del miércoles a activistas transexuales, al primer obispo episco-

Iglesia Venezolana no descarta solicitar mediación del papa ante crisis nacional

pal abiertamente gay del país, Gene Robinson; y a una monja que lidera un grupo que se opone a condenar el aborto o la eutanasia. El vocero de la Casa Blanca recordó que esos invitados son solo una minúscula proporción de las 15.000 personas que asistirán a esa ceremonia en el jardín de la residencia presidencial. El jueves, un día después de reunirse con Obama, el Papa se convertirá en el primer Pontífice en dar un discurso ante el Congreso estadou nidense, donde muchos le gisladores esperan escuchar sus posiciones en temas desde la reforma migratoria hasta el aborto. Sin embargo, la jerarquía católica de Estados Unidos ha advertido de que el Papa no se alineará con ninguna tendencia política. “No obviará los temas importantes, pero su visita es

como líder espiritual, como pastor de almas. Afrontará los asuntos desde esa perspectiva y no ofrecerá ninguna solución política, porque eso debe depender de quienes escuchan su mensaje”, aseguró la semana pasada el cardenal Donald Wuerl, arzobispo de Washington. Unas 25.000 personas, entre ellos miles de hispanoha blantes y el vicepresidente estadounidense, Joe Biden, asistirán a la misa hoy miércoles por la tarde en la Basílica de la Inmaculada Concepción en Washington, para presenciar la primera cano nización en suelo estadou nidense de la historia. El Papa llegará la tarde del jueves a Nueva York, donde el viernes pronunciará un discurso en español en Naciones Unidas y visitará la Zona Cero para recordar a las víctimas de los atentados del 11 de septiembre de 2001.


Mundo C5

Miércoles 23 Septiembre

SINTESIS INFORMATIVA Yemén: Al menos veinte civiles, entre ellos varios menores de edad, murieron hoy en dos ataques aéreos efectuados por la coalición árabe en un barrio de la capital yemení, Saná. Los bombardeos causaron también decenas de heridos. Croacia: Varios miles de refugiados seguían entrando desde Serbia a Croacia de forma ilegal e incontrolada, informaron los medios de comunicación croatas.Según datos del Ministerio croata del Interior, hasta las 09.00 horas de ayer (07.00 GMT), en Croacia han entrado casi 35.000 refugiados, de ellos 2.400 a la medianoche. Burkina: Los golpistas en Burkina Faso liberaron este martes al primer ministro interino, Isaac Zida, poco después de que el ejército entrara en la capital, Uagadugú, para negociar la rendición de los responsables del golpe. Zida, personalidad clave de la transición, abandonó el palacio presidencial de Uagadugú. Rusia: “Hay 28 aviones rusos, cazas y de ataque en tierra”, desplegados en un terreno de aviación en la provincia de Lataquia (oeste de Siria), un feudo de Bashar al Assad, indicó un funcionario que se mantuvo en el anonimato. Otro agente estadounidense confirmó la presencia de estos 28 aparatos, y una veintena de helicópteros Estados Unidos: El mandatario del gigante asiático aterrizó este martes 22 de septiembre en el aeropuerto de Paine Field, en Seattle, donde comenzará su pri mera visita de Estado al país norteamericano. Xi Jinping permanecerá en Seattle hasta el próximo jueves 24, cuando viajará a Washington para reunirse con Barack Obama. Jordania: El rey Abdalá II de Jordania advirtió hoy a Israel de que sus prácticas “provocadoras” en Jerusalén Este podrían causar una “guerra religiosa” en Oriente Medio, En la nota, el monarca rechazó las recientes incursiones de las fuerzas de seguridad israelíes en la Explanada de las Mezquitas de Jerusalén. España: Un juzgado de Oviedo (norte) absolvió a Jesús Ortiz Álvarez, Henar Ortiz Álvarez y María del Carmen Álvarez del Valle, padre, tía y abuela de la reina Leticia de España, por una causa abierta relacionada con una deuda de 22.600 euros

Más de 2 millones de musulmanes inician la peregrinación Alrededor de dos millones y medio de peregrinos musulmanes procedentes de todo el mundo comenzaron ayer la peregrinación o “hach” a la ciudad santa saudí de La Meca con la jornada de “Al Taruia”, dedicada a la refle xión. Los peregrinos, vestidos con un atuendo blanco sin costuras, llegaron en las últimas horas a la zona de Mina, a unos diez kilómetros al este de La Meca, para pasar este día de meditación y rezo. Hoy miércoles entre la madrugada y el mediodía, se dispondrán a subir al monte Arafat para efectuar el principal rito de la peregrinación, en el lugar donde la tradición musulmana relata que el profeta Mahoma pronunció su último sermón hace catorce siglos. Allí permanecieron hasta la puesta de sol , para luego dirigirse a la localidad vecina de Muzdalifa, donde pasarán la noche. En Muzdalifa recogerán guijarros para lapidar tres columnas que simbolizan las tentaciones del diablo durante el tercer día de la pe regrinación, el jueves. Después, en la Gran Mezquita de La Meca tendrán que completar las vueltas a la “Kaaba”, en la que se encuentra la piedra negra que

los musulmanes consideran un pedazo del paraíso. El “hach” de este año comenzó marcado por la tragedia ocurrida el pasado día 11, cuando 107 personas murieron y 238 resultaron heridas al caer una grúa en el interior de la Gran Mezquita de La Meca, donde finalizan los ritos de este pilar del islam. Hasta la noche del domingo pasado habían fallecido un total de 322 peregrinos en La Meca. Aparte del peligro de los grupos terroristas que actúan en Arabia Saudí y los países de la región, la pe regrinación de este año está ensombrecida además por el conflicto en el vecino meridional, el Yemen. Riad encabeza la coalición árabe que respalda militarmente al presidente yemení, Abdo Rabu Mansur Hadi, y sus milicias en su lucha contra el movimiento rebelde

chií de los hutíes, que ocu paron Saná en septiembre de 2014, por lo que el mandatario se vio obligado a exiliarse en Riad durante seis meses hasta su vuelta de ayer para el inicio de la peregrinación. El Ministerio saudí del Interior advirtió de que cuenta con planes severos para impedir que cualquier grupo (de peregrinos) intente sacar provecho político del “hach” o efectúe manifestaciones y enarbole pancartas. Por otra parte, el Sindicato de Transportes de La Meca explicó que ha dispuesto un total de 17.833 autobuses, y otros 500 como reserva, para trasladar a los peregrinos a los lugares de los ritos. Asimismo, los fieles contarán con el “tren de los santos ritos” que puede trasladar a cerca de 370.000 devotos procedentes de otras zonas del país y de otras partes del

golfo Pérsico, el sur de Asia, Turquía y Europa. El billete de transporte para todos los días del “hach” cuesta alrededor de 250 riales saudíes, equivalentes a 66 dólares, informó el jefe del comité de recaudación de billetes, Farid al Gamedi. Por otro lado, el director de la Policía de La Meca, ge neral Abdelaziz al Suli, indicó que las fuerzas de seguridad han devuelto a sus zonas de residencia a alrededor de 124.000 personas que han intentado entrar irregularmente a la ciudad y zonas donde se efectúan los ritos. Algunos de ellos intentaron incluso ingresar vestidos de mujeres. Además, Al Suli reveló que la policía interceptó más de 36.000 vehículos no autorizados a entrar en las áreas dedicadas al “hach”. Una vez cumplidos los rituales, los fieles se cortarán el pelo y las uñas y degollarán a un cordero este jueves marcando el comienzo de la fiesta del Sacrificio (Aid alAdha), principal festividad del islam. Con este ritual, los musulmanes recuerdan el sacrificio de Ibrahim (Abraham), quien por amor a Alá ofreció, según la tradición musulmana, la vida de su hijo primogénito Ismael. Globovisión

UE cambia el sistema de reparto de asilados para propiciar un acuerdo La UE ha reformulado el sistema de reparto de refugiados para evitar un nuevo fracaso en la principal he rramienta que ha ideado con intención de aliviar la crisis. Los Estados discuten una nueva propuesta, que excluye a Hungría (por voluntad propia) del grupo de países desde los que se envían refugiados hacia otros territorios menos afectados. Se mantiene la cifra de 120 mil demandantes de asilo que los Estados miembros deben reubicar en los próxi-

mos dos años para compartir la presión de los países más expuestos. El bloque del Este solo aceptará si queda claro que es voluntario. Los ministros del Interior se reúnieron en Bruselas con la esperanza de cerrar el acuerdo que dejaron pendiente hace algo más de una semana: un mecanismo que permita redistribuir por el territorio comunitario a 120 mil personas llegadas en los últimos meses a los países con mayor número de entradas. La clave reside en formular un com-

promiso que tenga apariencia de voluntario —para que puedan firmarlo los países del Este, fieramente opuestos a un esquema obligatorio—, pero que vincule a todos. Ha hecho falta cambiar un elemento clave de la propuesta de la Comisión Europea.

Como receptora de los demandantes de asilo que pisan suelo comunitario, Hungría figuraba como país que más refugiados enviaba al resto, pero rehúsa participar porque, a cambio de aceptar ese alivio, Hungría debería comprometerse a registrar a todo migrante en su territorio. Tomado de Vanguardia

Cae la cúpula de ETA en Francia Las fuerzas de seguridad detuvieron en Francia a dos de los presuntos jefes de ETA, David Pla e Iratxe Sorzábal, en una ope ración de la Dirección General de Seguridad Interior (DGSI) francesa en colaboración con la Guardia Civil española, informaron a Efe fuentes de la lucha antiterrorista.

En un comunicado, el Ministerio del Interior detalló que la operación sigue abierta y no descartó más arrestos. Las detenciones se produjeron en una casa rural de la localidad de Saint-Étienne-deBaigorry, en el departamento de Pirineos Atlánticos, en el sur de Francia. Las detenciones se llevaron a

cabo a través de la operación denominada “Paradines”, en alusión al guardia civil José Antonio Pardines, la primera víctima mortal de ETA asesinado en 1968 en Guipúzcoa (norte) en un control de carretera. ETA declaró “el cese definitivo de su actividad armada” el 20 de octubre de 2011,

aunque se ha negado a entregar sus armas y busca negociar con el Ejecutivo español la situación de sus presos. Sin embargo, el Gobierno de Mariano Rajoy se ha mostrado firme en su posición de no dialogar y ha confiado a la actuación policial el final de la banda. Tomado de Globovisión


C6 Deportes

Miércoles 23 Septiembre

La selección mexicana está en jaque por lesiones de Guardado y Márquez Las bajas por lesión de Andrés Guardado y de Rafael Márquez, titulares de la selección de México, tienen en jaque al combinado a 17 días del partido contra Estados Unidos por el pase a la Copa Confederaciones Rusia 2017. Guardado se lesionó el tobillo izquierdo en un encuentro ante el Manchester United de la Liga de Campeones y su equipo el PSV Eindhoven holandés informó que estará de baja de cuatro a seis semanas. Márquez se lastimó el abductor de la pierna derecha contra el Atalanta de la Serie A de Italia este domingo y tras los exámenes médicos su equipo, el Hellas Verona italiano, anunció que tendrá que estar inactivo alrededor de cuatro semanas.

Estas bajas dispararon las señales de alarma del ‘Tri’ ante la proximidad del partido por el boleto a la Copa Confederaciones contra Estados Unidos programado para el 10 de octubre en Pasadena (California, EEUU). La Concacaf dividió el boleto de la Confederaciones entre los campeones de las Copas Oro de 2013 (Estados Unidos) y 2015 (México), y tomó la decisión de que ambos lo definan en un solo partido para definir la representación de la Confederación en ese torneo. Guardado ha sido los últimos años titular indiscutible de la selección mexicana además de que fue el líder del equipo en la reciente conquista de la Copa Oro 2015, torneo del cual fue declarado además

como el mejor jugador. Márquez ha sido el central de la defensa mexicana los últimos cuatro ciclos mundialistas y uno de de mayor experiencia en el equipo, del que ha sido capitán y líder reconocido. Las lesiones pusieron en movimiento al ‘Tri’ que de inmediato mandó a su kinesiólogo, el brasileño Carlos Pecanha, a Holanda para ayudar en la recuperación de Guardado, mientras Márquez se recuperará con su equipo. Pecanha trabajará con el cuerpo médico del PSV Eindhoven, a petición de Guardado para “acelerar” la recuperación del jugador, lo que presupone puede ocurrir en un máximo de tres semanas.

El entrenador de México, el brasileño Ricardo Ferretti, tiene a sus dos figuras en la nómina preliminar para el choque del 10 de octubre, aunque deberá empezar a buscar sustitutos. Ferretti tiene contemplados a defensas como Diego Reyes, de la Real Sociedad, y a Héctor Moreno, compañero de Guardado en el PSV Eindhoven, y como laterales en la zona de Guardado están Miguel Layún. Al mando de Ferretti, Méxi-

co ha disputado amistosos con Trinidad y Tobago (3-3) y Argentina (2-2) y en ambos tuvo que hacer varios ajustes a su plantel por las bajas por lesión que presentaron seis jugadores. Ferretti dirigirá el partido contra Estados Unidos y un amistoso ante Panamá el 13 de octubre para dejar el cargo que tomó de manera provisional por cuatro partidos, luego de que fuera despedido el seleccionador Miguel Herrera a finales de julio pasado. Tomado de Globovisión

Peruano André Carrillo: cuatro clubes importantes interesados en él

Eliminatorias: Rumbo a Rusia 2018

André Carrillo pasa por un momento complicado en el Sporting de Lisboa. El peruano, quien no ha renovado contrato porque no llega a un acuerdo económico con el club, no ha jugado las dos últimas fechas por este tema. El ex Alianza Lima termina contrato en 30 de julio del 2016, con lo que podría pasar a cualquier club en condición de libre. Esto ha llamado la atención de diferentes clubes de Europa, que han visto el buen nivel del peruano en la Copa América e inicio de temporada en el Sporting. Clubes como el Porto, Benfica, Valencia e Inter de Milán siguen atentos el caso de André Carrillo para comenzar a negociar con él en diciembre. Esta información la han publicado diferentes medios portugueses, que en estos últimos días han dado gran cobertura al problema

de André Carrillo con la directiva. Además, según normas FIFA, los jugadores pueden negociar con otros equipos seis meses antes que culminen sus contratos. Así, por ejemplo, Lewandowski fichó por Bayern Múnich cuando todavía era jugador del Borussia Dortmund. André Carrillo ha sido convocado por Ricardo Gareca para los dos primeros partidos de la Eliminatoria Rusia 2018 ante Colombia (8 de octubre en Barranquilla) y Chile (13 de octubre en Lima). Tomado de ElCo mercio

hoy el Director Técnico de Paraguay, Ramón Díaz, dará a conocer la lista de convocados en Paraguay para los juegos ante Venezuela y Argentina, en el inicio de las Eliminatorias rumbo a Rusia 2018. La cita será en el salón de conferencias de la APF, quedó confirmado luego de varios esta mañana a través de sus redes sociales. Díaz, que está a punto de cumplir un año al mando del timón Albirrojo, presentará

su nómina “oficial” para la cual siguió a 50 futbolistas durante los últimos nueve meses y realizó experimentos en la última Copa América de Chile 2015 así como en los sucesivos amistosos. Ya no hay margen para especular. El balón comienza a rodar en Puerto Ordaz, el 8 de octubre, en donde Paraguay hará una visita de riesgo a la ascendente Venezuela. Posteriormente, el 13 de octubre, el Defensores vestirá

sus mejores galas para recibir a la Argentina. La expectativa está instalada en lo que pueda generar el riojano al frente de un plantel que recuperó parte de la confianza tras el cuarto puesto en la Copa América. Queda por descubrirse, también, si volverán a vestir la Albirroja jugadores emblema como Justo Villar, Paulo Da Silva, Darío Verón o incluso el mismo Roque Santa Cruz (lesionado).

Aprueban extradición a EE.UU. de ex vicepresidente de FIFA El FIFA gate va atando los cabos sueltos. La justicia trinitaria autorizó la extradición a los Estados Unidos de Austin “Jack” Warner, exvicepresidente de la FIFA, implicado en el escándalo de corrupción que sacude a la institución regente del fútbol mundial. Faris Al-Rawi, fiscal general de Trinidad y Tobago, dio el visto bueno a la solicitud del Departamento de Justicia de EEUU. Allí el requerido enfrentará cargos por corrupción, lavado de dinero, fraude, extorsión, asociación criminal y tráfico de influencia. Warner, de 72 años, pagó una fianza de 394.000 dólares americanos tras ser detenido en mayo junto con el grueso de imputados. Sin embargo, fue notificado esta mañana e inmediatamente anunció que recurrirá la decisión, basado en que la autorización llegó después de la fecha límite. El abogado de Warner manifestó que bajo esas condiciones su defendido debería quedar en libertad sin cargos. La situación se recrudece ya que demás de desempeñarse como dirigente deportivo, es un influyente político de la oposición en su país. Warner denunció que el Gobierno ha demostrado parcialidad por este motivo e hizo pública la persecución a la opinión de sus partidarios. Conforme a la declaración de Chuck Blazer, exmiembro del Comité Ejecutivo de la Concacaf, Warner malversó, en su época de presidente de la organización, unos 57 millones de dólares e inclusive actuó de “gestor” para el arreglo de varias adjudicaciones de Mundiales.


Deportes C7

Miércoles 23 Septiembre

El hijo de Nelson Piquet recibe alta tras accidente El piloto brasileño Pedro Piquet, hijo del tricampeón mundial de la Fórmula Uno Nelson Piquet, recibió ayer el alta del hospital en que fue ingresado el domingo tras el accidente que sufrió en una competición en Brasil y en el que su coche dio nueve vueltas de campana. Pese a que el piloto de 17 años no sufrió ninguna fractura ni lesión de gravedad, los médicos del Hospital de Urgencias de Goiania lo mantuvieron internado por un día para someterlo a una serie de exámenes y mantenerlo bajo observación. Tras cumplir el protocolo médico para accidentes de

este tipo y luego de que los exámenes y las revisiones no constataran ningún daño, los galenos determinaron su alta, según un boletín médico del hospital. Piquet sufrió un grave acci-

dente en la primera vuelta de la carrera por la Porsche GT3 Cup en Brasil en el autódromo de Goiania luego de que su coche, a cerca de 200 kilómetros por hora, fuera golpeado en su parte trasera por otro vehículo. El piloto fue retirado consciente del Porsche #6 que comandaba luego de dar nueve vueltas de campana, en un accidente cuyas imágenes se han expandido como virus en las redes sociales. “Está todo bien. Fue un pequeño susto, pero estoy muy bien aquí. Gracias por el apoyo”, dijo Pedro Piquet en un mensaje en sus cuentas en redes sociales. El piloto fue acompañado en el hospital por su padre, campeón de la Fórmula Uno en 1981, 1983 y 1987. tomado de Globovisión

Mexicali será sede del Pre-Clásico Mundial de béisbol en el 2017 Por primera vez desde la creación del Clásico Mundial de Béisbol, México tendrá que pelear su puesto en una eliminatoria para la edición del 2017, pero tendrá la ventaja de ser local, ya que este jueves se anunció que Mexicali será la sede de la fase previa del evento. El seleccionado mexicano enfrentará a Alemania, República Checa y Nicaragua. Por segunda ocasión consecutiva, los organizadores del

único evento del béisbol internacional en donde participan los peloteros de Grandes Ligas realizarán cuatro eliminatorias para completar los 16 participantes del torneo, cuya próxima edición está programada para celebrarse en marzo del 2017. En esta ocasión las eliminatorias se realizarían en Sidney, Australia; Mexicali, México, y Ciudad Panamá, Panamá, en febrero del 2016, mientras que Brooklyn, New York, acogería la última fase pre-

liminar, con Israel como cabeza de serie, en septiembre de ese año. Los 12 países que están sembrados para el 2017 son el campeón República Dominicana, el subcampeón Puerto Rico, Canadá, Cuba, China, Corea, Estados Unidos, Japón, Holanda, Italia, Taiwán y Venezuela. El Clásico Mundial de Béisbol es organizado de forma conjunta por la Federación Internacional de Béisbol, la oficina del comisionado de Grandes Ligas y la Asociación de Peloteros de las Ligas Mayores. Tomado De ESPN

Conoce el nuevo formato de la Liga Venezolana de Béisbol Profesional

Falta menos de un mes para el inicio de la temporada de la LVBP, que esta campaña tendrá cambios importantes. Este año, la fase eliminatoria se va a dividir en dos partes. Cada equipo va sumar puntos de acuerdo a su puesto en la tabla de posición al final de cada jornada. Las unidades se van a sumar al finalizar las dos partes de la clasificación

para obtener una tabla ge neral. Los seis primeros van a la postemporada. A continuación la información detallada del nuevo formato para la temporada 2015 – 2016:


C8 Tendencias

Miércoles 23 Septiembre

Ciencia

Mexicano crea software para enseñar a interpretar radiografías

La necesidad de tomar mejores decisiones durante las cirugías ortopédicas motivó a un ingeniero mexicano a planear el diseño de un software para entrenar a los estudiantes de radiología y ortopedia en la interpretación de placas radiográficas en forma más eficaz y eficiente. Egresado del Instituto Tecnológico de Morelia y de la Universidad de Lehigh en Pennsylvania, Salvador Rojas

Murillo actualmente cursa un doctorado en ingeniería industrial en la Universidad de Iowa, Estados Unidos. Ahí trabaja en el desarrollo de un sistema de entrenamiento y evaluación dirigido a residentes, así como a especialistas con poca experiencia clínica. La expectativa a largo plazo del maestro Rojas Murillo es que su desarrollo logre modificar los programas

académicos de ortopedia y radiología de EU con el fin de incrementar la experiencia de médicos jóvenes en menor tiempo. “El primer objetivo del proyecto es identificar si la interpretación de radiografías es una habilidad que puede ser medible de manera clara y objetiva, ya que esta característica hace viable el desarrollo de un software para preparar a los estudiantes”, refiere Rojas Murillo. Agrega que cuando un médico observa una placa puede

interpretar las diferentes sombras que para los no especialistas son difíciles o imposibles de entender. Por ello, “verificamos la forma actual de adiestramiento y observamos que en la actualidad los alumnos aprenden por dos medios principalmente. “El primero se basa en un exhaustivo sistema de estudio de casos aprendido por medios gráficos. Y el segundo por una guía maestro-aprendiz, en el cual el maestro dirige y enseña al alumno. En consecuencia el entre-

Tecnología

Fiestas infantiles en el spa, moda polémica en auge en Argentina Niñas de entre 5 y 13 años invitan a sus amigas a celebrar un aniversario diferente en un spa, una moda en auge en Argentina que los psicólogos infantiles desaconsejan por generar “una sexualización precoz” de las menores. Ya sea en salas especialmente preparadas para la ocasión o en su propio domicilio, entre las actividades propuestas a lo largo de dos horas y media se incluyen sesiones de maquillaje y peluquería, masajes, servicios de manicura y pedicura o desfiles de moda. “Los impulsa a saltar momentos evolutivos y actividades que tienen que ver con la constitución del psiquismo y la subjetividad, y se los impulsa hacia algo, hacia una sexualización precoz que no están en condición de manejar”, aseguró a Efe la licenciada María Inés Pastore, integrante del área de infancia de la Asociación de Psiquiatría y Psicología de la Infancia y la Adolescencia (Asappia). Además, la experta y su equipo consideran que esta práctica “estimulada por los adultos” sin tener en cuenta la diferencia de edad y la preparación psíquica de las niñas, hace que las menores “ubiquen como prioritario el cuerpo”.

namiento actual es muy tardado y caro”. El ingeniero informa que desde hace tres años trabaja en este proyecto y hasta el momento han propuesto tres experimentos con los médicos. Algunos ya se han completado y otros aún se encuentran en fase de desarrollo. Objetivos > El primer objetivo del proyecto es identificar si la interpretación de radiografías es una habilidad que puede ser medible de manera clara y objetiva, ya que esta característica hace viable el desarrollo de un software para preparar a los estudiantes. > El objetivo final es desarrollar sistemas de entrenamiento que ayuden a los médicos jóvenes a adquirir altos niveles de experiencia y capacidad, quienes podrán realizar cirugías óptimas, mejorando así la seguridad y salud de la población. Tomado de Vanguardia

Tendencias

Los dispositivos de Apple sufren el mayor ciberataque de su historia Desde Asappia señalan que entre las consecuencias que pueden suponer a medio plazo para estas niñas se encontraría “la ansiedad por mantener ese cuerpo en perfectas condiciones” o la no aceptación del paso del tiempo. Pastore defiende que las niñas han jugado a pintarse o imitar a sus mayores “toda la vida”, pero “desde su forma infantil” y “desde sus posibilidades, sin “intromisión con formas adultas”. Para afrontar situaciones de conflicto en el seno familiar, la psicóloga infantil defiende el uso del diálogo para ofrecer a las menores alternativas acorde con a su edad. Por contra, Romina Yñiguez, propietaria de una de las primeras firmas que comenzaron a ofrecer este servicio

de entretenimiento infantil en Buenos Aires, “Ángeles y glamorosas”, confirmó a Efe que “la propuesta de ‘Spa Party’ (fiesta en el spa) es la que más consumen” y reclaman las familias. Ante un público “cada vez más exigente”, Yñiguez asegura que deben agudizar su ingenio para ofrecer propuestas diferentes, pero asegura que “no hay nada nocivo” en estas sesiones, ya que son planteadas como juegos o talleres que, incluso, forman de manera lúdica a las más pequeñas en cuestiones como la higiene personal.

Apple ha tenido que eliminar de su tienda virtual numerosas aplicaciones que instalan software malicioso en los iPhone, iPads y ordenadores de la marca. Se trata del ma yor ataque de estas características que ha sufrido la empresa de la manzana. Las apps habían sido creadas con una herramienta, denominada XcodeGhost, que simulaba ser el software legal que utilizan los programadores de aplicaciones para todos los dispositivos de Apple, Xcode. Según informó ayer la empresa de seguridad informática Palo Alto Networks, más de cincuenta aplicaciones estarían afectadas. Entre ellas, las populares WinZip, para comprimir archivos, o el software de mensajería instantánea WeChat. Su desarrollador, la empresa china Tencent, ha anunciado en su

blog oficial que el problema está ya solucionado El software malicioso estaba programado para recoger información sobre los dispositivos infectados —como las contraseñas y datos de acceso a banca on line—, transmitirla y permitir controlarlos a distancia. Un portavoz de Apple afirmó: “Hemos eliminado las aplicaciones de la App Store que sabemos han sido creadas con este software falso. Ahora estamos trabajando con los programadores para asegurarnos de que están usando la versión correcta de Xcode para reconstruir sus aplicaciones”. La compañía no ha desvelado el número de dispositivos que habrían instalado ya el malware, ni ha publicado recomendaciones para los usuarios afectados. ElPaís


Vida y Estilo C9

Miércoles 23 Septiembre

Tiroides sería la tercera causa más común de cáncer femenino Salud

Decoración

Cómo decorar paredes con cinta adhesiva

La tiroides, un cáncer de bajo riesgo que no presenta síntomas ni problemas futuros, sin embargo su aumento en casos diagnosticados va en aumento en la última década. De acuerdo con especialistas del Instituto Mayo Clinic, cerca del 33 por ciento de los casos se determinaron después de que el médico clínico empleara imágenes de alta tecnología, pese a la ausencia de síntomas de enfermedad tiroidea. La incidencia del cáncer de tiroides aumenta con mayor rapidez que la de los demás tipos de cáncer, lo que lo encamina a convertirse en la tercera causa más común de cáncer femenino, señaló el especialista Juan Brito Dentro del Proyecto Epidemiológico de Rochester, los especialistas analizaron los expedientes de 566 hombres y mujeres diagnosticados con cáncer de tiroides en, Minnesota, entre 1935 y 2012. Asimismo, examinaron de manera específica la cantidad de casos nuevos de cáncer

de tiroides, las muertes debidas a la enfermedad y el método de diagnóstico. Los científicos descubrieron una duplicación en la cantidad de casos nuevos de cáncer de tiroides en los últimos años, desde 7.1 por cada 100 mil personas entre 1990 a 1999, hasta 13.7 por cada 100 mil personas entre 2000 y 2012. Brito detalló: “el tratamiento tiende a ocasionar daños porque la mayoría de cánceres de tiroides se trata mediante la extirpación quirúrgica completa o parcial de la glándula tiroides”. En el informe indican que la incidencia del cáncer de tiroides aumenta con mayor rapidez que otros, por lo que podría convertirse en la tercera causa más común de cáncer femenino. Los especia listas aseguraron que un método para reducir la detección de estas lesiones sería limitando el uso de ciertas tecnologías por imágenes, y otra táctica sería conseguir que el paciente delibere sobre los tratamientos. Tomado de Xeu

Siguiendo la línea de ideas low cost para la decoración de la casa, quiero que veas cómo los amores platónicos, en cuanto a decoración se refiere, se pueden alcanzar con un poco de destreza y sin desplomar la economía del hogar. Todo, como siempre, fácil y para disfrutarlo. ¿Tenemos en casa una pared sosa y sin carácter? Mira estas fotos.

¿Ves algo en común? ¿Adivinas? ¡Decoración con cinta adhesiva! Pero no una cualquiera, no vayas corriendo al cajón del escritorio. Y es que gracias a esas personas inquietas que hay por el mundo mundial, la cinta adhesiva sirve ya para más que para arreglar desperfectos. Y los fabricantes se han dado cuenta, porque hay en el mercado una variedad enorme hasta para los gustos más exquisitos. Con algo de maña y ganas de pasar un buen domingo “de cara a la pared”, conseguiremos resultados espectaculares. No hay nada que no tengan estas paredes que no puedan tener las nuestras ¿Qué tipo de cinta usar? Washi tape. Este tipo de cinta tiene su origen en Japón. Su composición es totalmente natural a base de pasta de ar-

roz, bambú, trigo o cáñamo. Es importante saber que no contiene ningún químico por lo que no dañará las superficies donde se pegue. Para los que no lo hayáis usado, su manejo es similar a la de la cinta de carrocero que se despega con facilidad, es muy ligero y se corta con las manos sin necesidad de tijeras. Otra de las cintas que nos sirven para este menester es la llamada Duct tape. Su origen radica en la cinta americana por lo que es una cinta con un entramado de tejido natural o sintético. Su producto original es de color gris plata, por el aluminio que lleva. Se pega con fuerza a cualquier superficie por lo que al despegar si la superficie es lábil (papel, cartón…) puede dañarla, sobre paredes no hay problema. Es impermeable y muy resistente (sus primeros usos se los dio el ejército para arreglar maquinaria y automóviles). ¿Por dónde empezamos? *Las líneas rectas son muy socorridas si no tenemos una visión muy artística, pero queremos un diseño que asegure un resultado muy visual. * El diseño geométrico creo que es el que más elegancia da.

Fumadores tienen mayor riesgo de perder dientes

Desde hace tiempo se sabe que fumar mancha los dientes y afecta la salud bucal. Ahora un nuevo estudio ha confirmado que los fumadores habituales tienen un riesgo significativamente mayor de perder los dientes. (Descubre porqué perdemos los diente de leche) La investigación, realizada por investigadores de la Universidad de Birmingham y del Instituto Alemán de Nutrición, ha revelado que los hombres fumadores tienen 3.6 veces más probabilidades de perder sus dientes que lo no fumadores, mientras que la mujeres mostraron 2.5 más posibilidades. La pérdida de dientes es un gran problema de salud publica a nivel global, afectando a cerca del 30% de adul-

Los resultados fueron independientes de otros factores de riesgo, como la diabetes y se basaron en la información de 23,376 participantes. Los

La relación entre fumar y la pérdida de dientes resulto ser mayor entre personas jóvenes. Además, los hallazgos muestran claramente que

científicos también notaron que si la persona dejaba de fumar entonces el riesgo de la pérdida de dientes se reducía.

la asociación era dependiente de la dosis, quienes consumen más cigarros tienen más riesgo de perder los dientes que lo que fuman me-

Bienestar

tos entre 65 y 74 años en el mundo. (Fumar produce envejecimiento prematuro) La mayoría de la pérdida de dientes sucede debido a las caries o periodontitis crónica. Fumar puede enmascarar el sangrado de las encías, un síntoma clave de la periodontitis. Como resultado, las encías de un fumador pueden verse más saludables de lo que en realidad son, por lo que las personas no se dan cuenta del problema hasta que es demasiado tarde.

nos. Los investigadores señalaron en el reporte, publicado en Journal of Dental Research, que además de los conocidos beneficios para la salud cardiovascular y la reducción del riesgo de padecer cáncer de boca y pulmones, es claro que la salud dental es otra importante razón para dejar de fumar. Tomado de MuyInteresante


C10 Cultura

Miércoles 23 Septiembre

24 carteles/24 estudiantes: En defensa de los migrantes En 2010 un grupo de derechos humanos de origen noruego, otorgó el premio de la Fundación Rafto al obispo mexicano defensor de los derechos de los inmigrantes e indígenas: José Raúl Vera López. El Obispo de Saltillo que fue elegido por su lucha por los derechos humanos y la justicia social, según declaró en aquellos años la Fundación Rafto.

derecho a salir del propio país y entrar o salir de otro, es un derecho manifestado en la Declaración Universal de los Derechos Humanos. El ejército de este derecho es hoy declarado ilegal por los mismos estados que hace solo unas décadas hicieron campaña para hacer de esa libertad, un estandarte internacional para los estados civilizados”.

Vera, quien es considerado un crítico inflexible del abuso de poder y un valiente defensor de los inmigrantes, los indios, y otros grupos en riesgo en la sociedad mexicana, volvió en 2011 a Noruega, para impartir una charla a unos jóvenes estudiantes de diseño gráfico. Los alumnos interesados en el tema decidieron diseñar carteles que denunciaran la situación en la que los inmigrantes se ven envueltos. Cuenta Raúl Vera que en aquella ocasión explicó a los jóvenes que: “El derecho al libre tránsito, incluido el

Con base en esta premisa, los estudiantes de origen noruego crearon 24 propuestas, en ellas incluyeron frases del obispo así como fragmentos de un informe que expidió la Comisión Nacional de Derechos Humanos de México. “Por todo México , las comunidades domesticas ofrecen ayuda humanitaria a las y los migrantes aún en las circunstancias más extremas; y las organizaciones de derechos humanos hacen campaña para asegurar que el gobierno mexicano reconozca que las

personas trasmigrantes, son seres humanos con derechos. Esta es una de las lucha del Obispo de Saltillo, Fray Raúl Vera, que ha inspirado el trabajo de 24 estudiantes noruegos”, explica un cartel al inicio de la muestra en la segunda planta del Cerdo de Babel. En los carteles se abordan distintos temas, desde los sueños que los migrantes tienen al cruzar, hasta los peligros a los que se deben enfrentar en el recorrido. El mexicano solo se enfrenta a un problema cuando decide buscar el sueño americano, cruzar la frontera; en cambio el centroamericano, tiene que sobrevivir la despiadada hospitalidad de nuestros connacionales para poder lograr su sueño. Esta es una de las ideas que los alumnos toman en sus carteles y con las cuales el obispo mexicano

espera que las personas tomen para cambiar su mentalidad. Sondre Opsal, Bjorn Are, Margrethe Pedersen, Ina Saether, Kine Djupevág, Anette Mehus, Idar Boyum, Kjartan Forthun, Rigmor Hanken, Lisa Landvik, Catrine Kooyne, Mads Andrsen, Veranika Artsiushchanka, athinke Ramone y Stine Malene, son algunos de los estudiantes que crearon los carteles. En el año 2013, fue cuando la exposición vio la luz dentro del Congreso del Estado de Coahuila, solo se mostraron 19 carteles, ya que los otros

cinco fueron considerados “muy violentos”. “En esta ocasión se muestran por primera la colección íntegra, incluyendo los 5 diseños que fueron etiquetados como “violentos” por los psicólogos del Congreso del estado. En esos cinco carteles se muestra un mapa que contiene las rutas que los emigrantes tiene que recorrer así como los puntos en donde están expuestos al peligro (robo, violación, narcotráfico)”, comentó Jackie Campbell coordinadora de comunicación de la diócesis de Saltillo en México . Tomado de Vanguardia

La distancia con uno mismo

Una de las potestades que distinguen al artista genuino, cuando la materia sensible de su oficio consigue expresarse en acciones que denotan pensamiento, es la vocación de nadar a contracorriente, dislocando santo y seña para devenir otro(s) en una metamorfosis permanente: testigo fugaz del instante del movimiento. Las obras pictórica y textual de Luis Felipe Noé (1933) ocupan uno de los lugares más sólidos y vigentes del arte latinoamericano, como lo demuestra la inminente reedición de su Antiestética, obra que cumple 50 años de publicada y que abre sus páginas con un epígrafe de un joven e iracundo Vargas Llosa: “Mientras más duros y terribles sean los escritos de un autor contra su país, más intensa será la pasión que lo una a él. Porque en el dominio de la literatura, la violencia es una prueba de amor”. Acorde con el espíritu de esa obra, saldrán a la luz también dos tomos publicados por El Ateneo titulados Mi viaje y Cuaderno de bitácora, en donde se consignan textos de y sobre Noé, así como imágenes y fotografías con lo más destacado de su trayectoria.

“El pintor que más me influyó fue Perón” Para explicar cómo se configuró su estilo, Noé señala que “si yo no hubiese sido latinoamericano, y particularmente argentino, y muy específicamente porteño, mi pintura sería absolutamente distinta. Y con esto quiero decir que la obsesión que tengo de asumir el caos, que es una manera de entenderlo, no hubiese existido si yo no fuera de acá”. Asume que lo influyeron muchos pintores, pero aclara: “el pintor que más me influyó fue Perón. Y eso no quiere decir que yo viniese de una familia peronista, ni que Perón fuese pintor, pero así se me reveló. El 17 de Octubre, las manifestaciones estudiantiles, las corridas de toda esa época agitada y

todo lo que vino después. Yo fui testigo del incendio del Jockey Club. Yo lo veía, en la esquina, y me di cuenta de que era un cuadro de Goya. Iba a las manifestaciones peronistas, pero no como participante, sino como observador. Después, con los años, me salieron cuadros con carteles, con los carteles encima del cuadro”. Para Noé, “si se toma conciencia del contexto y no se quiere simplemente correr detrás de la moda de lo que pasa afuera, no va a existir ningún problema de identidad u originalidad. El problema que puede aparecer es el de poder hacer conocer una obra, poder imponerla. Es decir, todo eso que los países que tienen política cultural saben hacer y nosotros no”. Tomado de ElClarín

Usted ya encontró su libro: el mundo presenta “liberación de libros” Llegó la fecha en que usted puede ir caminando por algún espacio público y encontrarse con un libro que fue liberado por alguien para que otro lo disfrute y le saque provecho a su lectura. En todo el mundo, esta iniciativa comenzó el pasado 21 de setiembre dejando libros “perdidos”. En paises como Costa Rica por ejemplo la actividad es promovida por el Club de los Libros Perdidos de Costa Rica y en diferentes lugares se dejaron ejemplares para que quien los encuentre se convierta en su nuevo dueño. “Tenemos ya varios años de promover la liberación para fomentar el interés por la lectura entre las personas que nos visitan. Nos alegra mucho haber podido mantener viva esta actividad, por eso, invitamos a las personas a que vengan a dejar acá libros que ya han leído para que otros los disfruten y se diviertan buscando en nuestros pasillos alguno que hayan liberado”, indicó Ivannia Fumero, gerente general de Plaza Real Cariari. En una banca, en el Food Court, en los pasillos o escondido en alguna maceta, pueden aparecer esos nuevos amigos que con las letras nos llevará a viajes maravillosos gracias a la imaginación. Si nunca ha participado de esta actividad, sin duda se emocionará con la idea de que alguien encuentre el libro que usted ha sembrado, en el cual solamente tiene que escribir que el mismo debe ser puesto en libertad de nuevo, una vez que hayan terminado su lectura. Tomado de PrensaLibre


Fenomenología del rencoroso

Tanto en la versión original de la célebre House of Cards (la novela de Michael Dobbs), como en la de Netflix, el motor de Frank Underwood para destrozar la vida política y personal de su amigo el presidente es el rencor. Confiaba en que le darían un puesto que finalmente dieron a otro. A partir de ese momento, urdió su plan para erosionar al gobierno de su propio partido. El rencor es, sin duda, una de las pasiones humanas que mejor explica muchos comportamientos de los actores políticos. He ahí una limitación fundamental de los estudios de ciencia política (sobre todo los cuantitativos) atentos a los grandes clivajes, al pensamiento ideológico o a los impactos de la economía: descuidan la dimensión subjetiva de los políticos, presuponen erróneamente elecciones racionales en las personas y se ven obligados a complejas teorizaciones llenas de variables, correlaciones, causas explicativas y estadísticas sofisticadas para descifrar lo que, en muchas ocasiones, no tiene que ver más que con decisiones muy íntimas fermentadas en los jugos hepáticos de un orgullo herido. Por eso es tan importante complementar los sesudos análisis académicos de los procesos políticos con la lectura de biografías o la conversación atenta al testimonio de los actores políticos que, ya viejos y retirados, suelen sincerarse bastante y dar a los hechos, sobre los que se han esgrimido las más sutiles teorías, explicaciones más pedestres y relacionadas con la condición humana. El rencor suele ser una de esas “razones últimas”. Y si ello es así en Westminster y en Washington, imagínese en la pequeñísima Costa Rica, donde la estrechez del vecindario eleva la temperatura de las rencillas. Fascinante al respecto es la lectura de Manuel Solís Avendaño (en La institucionalidad ajena ) sobre la violencia política antes, durante y después de la guerra civil… las vendettas personales agazapadas tras las grandes causas esgrimidas, la defensa del sufragio o de las garantías sociales. Egos. En esto no hay misterio: no hay que ser Maquiavelo para saber que es mala idea ofender el amor propio de un soldado armado con el que se comparte trinchera.

Pocos tienen los recursos y perseverancia estratégica de Frank Underwood, pero el odio del amigo resentido suele devolverse, con mayor o menor saña, como un puñal difícil de anticipar. Estoy convencido: detrás de la clientelar colocación en puestos de Gobierno de personas cercanas a los círculos sociales del candidato ganador (habiendo otras mejor cualificadas para desempeñarlos), está, junto a otras motivaciones (ya analizadas por Weber hace cien años), ese temor a crearse “cuñas del propio palo” que acaben por clavarse en el riñón de una administración. Pero como nunca hay tantos puestos para tantos aspirantes, y como los más apetecibles son codiciados por muchos, todos los gobernantes saben que, irremediablemente, tras los nombramientos de mayo, siempre quedará un grupo de egos lastimados. Heridas no restañadas que más pronto que tarde (si el ofendido no es capaz de pasar página o de fingir una sonrisa y conspirar desde las cloacas del poder) desbordarán los diques de la compostura y el disimulo. No pasará mucho tiempo antes de que esos antiguos corifeos, ahora defraudados, se conviertan en críticos feroces de la gestión del gobierno que los dejó “vestidos y alborotados”. El fuego amigo es el peor. El dolor de no sentirse valorados a la altura del talento y capacidades que creen tener, los convierte en enemigos viscerales dispuestos a alzar los sables junto a aquellos que, por militar en otras tiendas, ya estaban naturalmente dispuestos al desguace. El monto de la factura que carga el rencoroso, la dimensión de las cuentas que tiene por saldar con el que

lo traicionó o denigró, es tal, que olvidará sus anteriores posiciones y principios, y hará de viejos enemigos sus nuevos amigos. Luego los analistas, muy serios, nos hablarán de “realineamientos de fuerzas”, y puede ser, pero la navaja de Ockham suele afilarse en la piedra de las bajas pasiones. Desde luego que admitir el dolor de sentirse maltratado en lo personal es socialmente ineficaz. Si usted dice: “Yo esperaba x puesto (o x deferencia) de parte del político tal, y como no cumplió mis expectativas les vengo a decir lo mala persona que es”, si hace ese berrinche, digo, solo pena va a causar. Si en cambio usted disfraza su encono de disidencia política, discrepancia ideológica o, mejor, indignación moral, no por lo que fulanito le hizo a usted, no, sino por lo que le está haciendo al país, entonces usted pasa de chimado a crítico consciente y desinteresado del desgraciado ese que lo ninguneó. ¿Ocurre solo en el mundo de la política? Claro que no, pero como tantos otros vicios es ahí donde mejor se le aprecia, debido a la elevada exposición pública de ese oficio. ¿Descalifica eso todas las críticas a los que mandan? Por supuesto que no, pero tenerlo presente ayuda a comprender algunas. ¿Explica eso todos los fenómenos de ruptura o transfuguismo político? De ningún modo (los grandes factores estructurales y las diferencias de pensamiento siguen acercándonos y distanciándonos a los seres humanos), pero exige que, en nuestras grandilocuentes hipótesis para explicar esos fenómenos, no olvidemos el barro del que estamos hechos los hijos de Adán. Tomado de Nación

Caricatura del Día

Tomado de Cristiancaricaturas

Opinion C11

Miércoles 23 Septiembre

Rogelio Arce: La felicidad como meta personal debe ser compartida Puede sonar egoísta el término personal, pero lo hago como referencia, dado que todos los hombres y mujeres personalmente formamos la sociedad; por lo cual mi referencia de meta personal debe entenderse como el esfuerzo que cada cual debe hacer por sí solo, nadie puede darnos “la felicidad”, ya que esta es un estado interior de cada uno. No hay error mayor que creer que alguna persona u objeto nos puede dar felicidad: puede hacernos sentir bien, pero eso no es felicidad (necesariamente, acaso sea bienestar); por tanto, la felicidad está íntimamente ligada a nosotros como una dicotomía mente-cuerpo, donde el vehículo que transporta nuestra mismidad es el cuerpo, sin él no podríamos interactuar con el mundo que nos rodea, gente incluida. La felicidad no tiene relación directa con el bienestar económico personal, salvo en la medida que nos impida cubrir las necesidad básicas de alimentación, abrigo y vivienda, por lo demás no es conditio sine qua non para ser feliz, muchas veces la abundancia material se convierte en un lastre que nos impide ser felices. Tampoco la privación de los bienes mínimos puede darnos oportunidad de despegar hacia un estado más placentero que pondere nuestra existencia y nos haga felices. Tampoco podemos ser felices inmersos en el sufrimiento físico, pero más del noventa por ciento de los seres humanos están suficientemente saludables para poder sentir placer por estar vivos y buscar la felicidad. Lo primero que tenemos que hacer si deseamos ser felices, es olvidar que el estado de felicidad nos será dado automáticamente por el dinero, el poder o el estatus social: ellos pueden engañarnos a tal punto que creamos ser felices y al final del camino veremos que hemos sido infelices sin saberlo. La evolución humana inteligente como la conocemos, no va más allá de veinte mil años, y es en los últimos diez mil que hemos sido racionales (aunque nos cuesta creerlo) y apenas siete mil en que nos hemos creado teorías y posiciones teológicas que buscan explicar lo que no tiene explicación, buscan darnos la felicidad en la otra vida, pues aquí parece que no podemos encontrarla. Claro que hay posibilidad de ser felices en esta vida, pero para eso es necesario deshacernos de etiquetas inútiles y concretar lo que entendemos por felicidad. Uno puede ser feliz incluso en la adversidad, se puede ser feliz sin riqueza, se puede ser feliz en un mundo cada día más materialista y lleno de maldad, porque la felicidad no es más que un fenómeno interior y nosotros somos los únicos que podemos escrutar dentro de nosotros mismos y elegir lo que queremos sentir con respecto a nosotros mismo y al mundo que nos rodea, aceptaremos introducirnos en nuestro más íntimo rincón solo si realmente lo deseamos; la mayoría de los humanos les huye a la meditación y a la reflexión por un miedo inconsciente a reconocer lo que somos, a reconocer nuestra realidad íntima. Tomado de PrensaLibre


C12 Cocina

Miércoles 23 Septiembre

y Comidas

Cómo cocinar pechugas de pollo jugosas

Unos las aman, porque es una carne fácil de comer y no tiene nada de grasa, otros no las aman tanto porque les parece una carne seca e insípida. Pero con la técnica que os voy a contar hoy para conseguir pechugas de pollo jugosas siempre y de forma muy fácil, todos las vais a disfrutar muchísimo. El truco para conseguir siempre pechugas de pollo jugosas es seguir resta receta la pie de la letra Para ello necesitamos: •Pechuga de pollo de tamaño medio entera •Mazo de cocina (o un vaso o un frasco de cristal) •Sartén con tapa que ajuste muy bien •Aceite (opcional, si la sartén es antiadherente no hace falta) •Sal y condimentos al gusto •Un reloj o cronómetro Y tenemos que hacer lo siguiente: 1.Golpear la pechuga con el mazo o bien con el culo de un vaso o frasco de cristal para aplastarla un poco. 2.Salarla y condimentarla al gusto. 3.Poner a calentar la sartén a fuego alto con un poco de aceite si no es antiadherente. 4.Cuando esté caliente, echamos nuestra pechuga y la cocinamos durante aproximadamente medio minuto por cada lado

Tarta de Guayaba

la mayoría de los puertorriqueños nos encanta la guayaba, un alimento rico en fibra y a la que se le atribuyen muchas propiedades. Son muchas las recetas que se han creado utilizando esta fruta tropical. La que les voy a presentar a continuación, es una tarta de guayaba, algo diferente porque se compone, de una masa de bizcocho densa, (no es la masa

Ingredientes -200 g de garbanzos cocidos, lavados y escurridos -1 aguacate maduro -3 cucharadas de aceite de oliva virgen extra y un poco más para servir -1 cucharada sopera colmada de tahini -El jugo de una lima pequeña -1/2 diente de ajo pelado y sin el germen

-1 pizca de comino molido -Sal -Pimienta recién molida -1 cucharada de perejil picado o cilantro -Pimienta rosa para decorar

tradicional de tarta) donde se utiliza un molde de tarta para hornearla, lo que hace que la receta sea una muy fácill de confeccionar. Al momento de servirla te recomiendo la espolvorees con azúcar pulverizada, mejor conocida como azúcar 10x. Ingredientes: -2 barras de mantequilla -1 ½ taza de azúcar -3 tazas de harina regular -1 pizca de sal -2 huevos grandes -1 cucharadita de vainilla -1 cucharadita de polvo de hornear -¾ partes de una lata de pasta de guayaba Procedimiento: 1.Poner a calentar el horno a

para que se selle la superficie. 5.Tapamos la sartén, bajamos el fuego a algo menos de la mitad y lo dejamos así 10 minutos de reloj sin tocar nada (ni abrir la tapa, ni tocar el fuego ni nada).

1.En el vaso de una picadora

Brochetas de ternera con grillé de hortalizas Ingredientes: -4 bifes de nalga o bola de lomo de 150 g aproximadamente -Jugo de limón -½ vaso de vino blanco -1 pizca de comino, pimienta -Rocío vegetal -4 palitos para brochetas Para la guarnición: -1 berenjena -1 cebolla -1 ají rojo -Sal en cantidad moderada y pimienta Para la salsa: -4 cdas. de mayonesa light -Jugo de limón -1 cdita. de ají molido -2 cdas. de perejil fresco picado -Piel de limón rallada -1 pizca de cúrcuma Preparación:

325 grados. 2.Batir la mantequilla y el azúcar. Luego añadir los huevos, sal, vainilla y el polvo de hornear. 3.Finalmente se añade la harina. 4.En un molde de tarta engrasado, se pone la mitad

de la masa (es posible que necesites utilizar tus dedos para estirar la masa) y encima la guayaba cortada en lascas. 5.Por último, se cubre con el restante de la masa. 6.Se coloca en el horno durante 45 minutos. Tomado de CocinaUpgraded

ponemos todos los ingredientes excepto el aguacate, el perejil y la pimienta rosa.

Trituramos todo bien. 2.Añadimos el aguacate y seguimos triturando hasta obtener una mezcla lisa y homogénea. 3.Servimos regado de un hilo de aceite de oliva virgen extra, perejil picado y pimienta rosa molida. Tomado De Cocinillas

Hummus de Aguacate Preparación de Hummus de aguacate

6.Pasados los 10 minutos, apagamos el fuego y, sin destapar, lo dejamos 10 minutos más para que termine de hacerse con el vapor que se ha ido acumulando el tapa. Tomado de cocinillas

CUIDA TU FIGURA

Cortar los bifes en 4 tiras a lo largo, colocarlas en una fuente y cubrirlas con la mezcla de jugo de limón, vino blanco, comino y pimienta. Dejar en la heladera durante una hora. Si las brochetas son de madera, colocarlas en un recipiente con agua, durante ½ hora. Insertar las tiras de carne como si se cosieran y luego aplanarlas para que queden bien finas. Cubrirlas con rocío vegetal, y cocinar en la bifera o plancha junto con las hortalizas cortadas en ruedas finas y cubiertas también con rocío vegetal, pincelándolas de vez en cuando con el jugo de la marinada. Aparte, mezclar los ingredientes de la salsa. Una vez cocidas las brochetas y las hortalizas, acomodarlas en los platos y cubrir con la salsa. Servirlas frías o calientes. Tomado de Dr. Cormillot


Curiosidades y Absurdos C13

Miércoles 23 Septiembre

Ecatepec: cómo es vivir en el peor lugar para ser mujer de todo México A Dulce Cristina Payán Urvano se la llevaron de la puerta de su casa el domingo 15 de enero de 2012. Su hermana Abigail vendía discos detrás de la entrada del hogar y escuchó cómo Dulce se reía con su novio. A las 8.30 de la noche una furgoneta se detuvo y ambos desaparecieron. Al novio lo soltaron al rato, pero ella apareció muerta horas después. Tenía 17 años. En la sala de la casa de los Payán, la recuerdan con un altar en un rincón, decenas de osos de peluche e imágenes suyas. “Descanse en paz”, dicen algunas, y están

En todo el país no hay peor lugar para ser mujer que Ecatepec. Si México es un país que se ha ido acostumbrando a convivir con la idea de que la vida no vale, lo que ocurre

decoradas con dos lazos negros.Su padre, Pedro, no di simula la indignación que le produce lo que le sucedió a su hija y lo que sigue ocurriendo en la zona donde vive. Lograron atrapara al responsable y este confesó: “Sí, fui yo, ¿y qué?”, les dijo el asesino. Hoy está preso y todavía no ha sido sentenciado. En la familia Payán el dolor y el miedo no se van, y hablan del hueco que dejo Dulce. La colonia Hank González es de las más vulnerables del municipio donde más feminicidios (asesinatos de mujeres por razones de género) han ocurrido en México en el último tiempo.

con las mujeres en esta zona del estado de México, apenas al norte del Distrito Federal, raya lo absurdo. Es un lugar donde se combina el horror de la muerte fácil, el desprecio hacia la mujer, la inseguridad gene ralizada y la impunidad. Tere es Teresa Martínez Velasco, una chica de Ecatepec que en julio terminó la preparatoria y piensa estudiar psicología social y criminología. “Pinches putas, pónganse a trabajar”, eso tuvo que escuchar de la boca de unos hombres tiempo atrás cuando junto a un grupo de mujeres realizaban una re presen-

tación en el municipio. Rescataron sus vestidos de fiesta de 15, se maquillaron como si hubieran sido golpeadas y salieron a las calles para alertar sobre la violencia contra la mujer. Les tiraron agua caliente. Las insultaron. Las denigraron. Las historias son conocidas, pero no siempre hay denuncias. La gente, dice, ya tiene miedo hasta de denunciar, temor de enfrentar a las autoridades. Les piden plata para mostrar un expediente, para hacer unas copias, dinero hasta para mantener el caso abierto, que investiguen el homicidio puede costar 2.000 pesos (US$120): la justicia tiene su precio. Para Amador, un sociologo mexicano hay una clara intención de parte de las autoridades de “silenciar o de obstaculizar. No se visibilizan los casos porque también las

autoridades dicen: ‘No denuncies porque si tú denuncias puedes entorpecer todo esto’”. El año pasado se reportaron hallazgos de hasta 40 cuerpos desmembrados. Lo primero que le dicen a los padres, explica, es que no se haga ruido con la desapa rición de una persona porque la “ponen en riesgo”, y desalientan que hagan búsquedas por su cuenta, coloquen carteles en las calles o hasta

Son cifras pero alcanzan para helar la sangre: 1.554 mujeres desaparecidas en el estado, 400 en Ecatepec, la mayoría de entre 15 y 17 años. El Observatorio dice que se han cometido 1.003 feminicidios en todo el estado, que comprende 125 municipios, entre 2012 y 2015, y 183 de ellos ocurrieron en Ecatepec. Sin embargo, la PGJEM asegura que sólo tiene el registro de 160 feminicidios, de los

hagan campañas en redes sociales. Batalla por las cifras Tampoco parece haber interés de las autoridades en que se conozcan las cifras que dimensionan la magnitud del horror que vive Ecatepec. María de la Luz Estrada preside el Observatorio Ciudadano Nacional del Feminicidio, una entidad no gubernamental que agrupa a 49 organizaciones de derechos humanos y de mujeres. En conversación con BBC Mundo explica que desde fines de 2010 le han pedido a la Procuraduría General de Justicia del Estado de México (PGJEM) que revele los datos sobre feminicidios.

cuales el 60% se han resuelto. “El Estado de México es un corredor de trata de mujeres y Ecatepec es un foco rojo” La epidemia Seis de cada diez mexicanas mayores de 15 años han sufrido algún incidente de violencia, de parte de su pareja u otras personas, de acuerdo a cifras oficiales. “Tú como mujer no podrás sacar una carrera. Termina tu prepa y júntate. Si yo como hombre no lo logré, menos tú que eres mujer: eso me lo dicen en la propia familia, imagínate en la calle. Así te acostumbras y piensas que es así. Lo más que puede aspirar una mujer es a embarazarse”. Tomado de BBC

Los güevedoces: los niños de República Dominicana a los que el pene les empieza a crecer a los 12 años

Johnny vive en un pequeño pueblo de la provincia de Barahona, en el sur de República Dominicana, donde él y otros como él son conocidos como güevedoces. Lo que se puede traducir como “con penes a los 12 años”. Como los otros güevedoces, Johny fue educado como una niña porque no tenía testículos ni pene visibles. Solo cuando se acercaba a la pubertad le creció el pene y descendieron sus testícu-

los. Johny, conocido antes como Felicita, recuerda ir a la escuela con un pequeño vestido rojo, aunque dice que nunca le gustó hacer “cosas de niñas”. De Carla a Carlos También conocimos a Carla, que a la edad de siete años está a punto de convertirse en Carlos. Su madre empezó a percibir el cambio desde hace tiempo. “Cuando cumplió cinco años, me di cuenta de que

siempre que veía a uno de sus amigos niños, quería pelear con ellos. Sus músculos y su pecho empezaron a crecer. Podías ver que iba a ser un niño. Yo la quiero sea quien sea. Niña o niño, me da igual”. Pero, ¿por qué sucede esto? Una de las primeras personas en estudiar esta inusual condición fue Julianne Imperato-McGinley, de la Universidad de Medicina de Cornell, en Nueva York. En la década de 1970, llegó a esta zona remota de República Dominicana, atraída por los reportes extraordinarios de las niñas que se convertían en niños. Cuando llegó, vio que los rumores eran ciertos. Hizo multitud de estudios sobre los güevedoces, incluyendo biopsias de sus testículos que

debieron ser bastante dolorosas, antes de descubrir finalmente el misterio. El “juego” de los cromosomas Cuando una persona es concebida, tiene normalmente un par de cromosomas X si va a ser una niña, o un par de cromosomas XY si va a ser un niño. Condición genética Cuando Imperato-McGinley investigó a los güevedoces, descubrió la razón por la que no tienen genitales masculinos al nacer: tienen deficiencia de una enzima conocida como 5-alfa reductasa, que normalmente convierte la testosterona en dihydrotestosterona. Esta deficiencia parece ser una condición genética, bastante común en esta parte de la República Dominicana,

pero muy rara en otros sitios. Así que los niños, a pesar de tener un cromosoma XY, parecen niñas cuando nacen. En la pubertad, como otros chicos, reciben otra dosis de testosterona. Esta vez el cuerpo responde y les nacen músculos, testículos y pene. Una observación final interesante que hizo Imperato-McGinley fue que todos estos chicos, a pesar de ser educados como chicas, mostraron casi todos preferencias heterosexuales. Tomado de BBC


C14 Servicio

Miércoles 23 Septiembre

al lector

Loteria de florida Dr. Yagua fingal 5860512

Next Jackpot: TODAY Wednesday, September 23, 2015 $2 Million

Para los nativos de tu signo puede ser un buen día para arreglar cosas en casa, y pueden tener en sus manos más de lo que pueden manejar. Pedir ayuda es una manera de lidiar con toda la presión. Comparte la riqueza y las tareas del hogar con tu pareja Si alguien quiere acercársete, es posible que tenga que ser más amable que la mayoría, ya que puedes a veces asustarte fácilmente en el romance. Hoy trata de comunicarte con esa parte interior de ti que quiere actuar cada vez que esa persona especial está cerca. Para los nativos de tu signo es un gran día para pensar en lo lejos que has llegado en cuanto a tu vida amorosa. En el pasado, puedes haberte conformado con menos de lo que realmente querías. Ahora estás pidiendo lo que quieres, ¡y lo estás consiguiendo! Los nativos de tu signo seguirán siendo el centro de atención hoy, y la gente se peleará por obtener tu opinión o invitarte a reuniones exclusivas. No tienes que dejar de ser quien eres para agradarle a nadie. Es tu magnetismo personal, puro, el que hace hablar a la gente. Las cosas podrían estar tranquilas en tu vida amorosa hoy, y descansarás o te tomarás unos momentos a solas. Por supuesto, quieres estar con tu pareja todo el tiempo. Pero esto puede ser agotador, por no decir aburrido para ambos. Descansa.

Botica Kibrahacha Botica Serro Blanco

Precio del Dolar Monarch/Adventure/ freewinds

Horoscopo ¿ Quieres saber como te irá en el amor?

COMPRA: 16.9878 VENTA: 16.9958

COMPRA: 0.8781 VENTA: 0.8784

COMPRA: 697.9950 VENTA: 698.500

COMPRA: 6.8900 VENTA: 6.9400

COMPRA: 3107.6499 VENTA: 3109.3999

COMPRA: 28.4750 VENTA: 28.5000

COMPRA: 8.53 VENTA: 8.58

COMPRA: 3.4997 VENTA:

COMPRA: 6.35 VENTA: 6.40

COMPRA: 3.2742 VENTA: 3.2828

IPC 43209.98 -408.16

MERVAL 9832.80 -444.00

DJI 0.00 N/A (N/A)

B. SPA 46342.1367 -248.0625

NASDAQ 4738.75 -90.21 oro 1123.00 -10.10

3.5032

NIKKEI 18070.21 -362.06 PETROLEO 45.59 -1.09

Hoy es un gran día para que las personas de tu signo exploren el lado más divertido del romance; conecta con grupos y preséntales sus miembros a tus amigos y compañeros de trabajo. En este contexto, tu pareja realmente brillará y causará una gran impresión. Para los nativos de tu signo, el día de hoy tiene que ver con ese traicionero equilibrio entre la vida amorosa y el trabajo que todos nos esforzamos por mantener. Últimamente, alguien ha estado pidiendo demasiado de ti en casa o en el trabajo. La seguridad es posible para los nativos de tu signo hoy. Puede que tu pareja no siempre este de acuerdo contigo en cuanto a sus finanzas compartidas, pero hoy los dos están de acuerdo en que necesita tomarse un descanso juntos. Hoy es un gran día para que experimentes en el plano de las relaciones. Quizás quieras intentar unir más tu vida con tu actual pareja, pero dar pequeños pasos como abrir una cuenta de banco conjunta, por ejemplo, puede unirlos más. Tendrás lo que necesites Es un día de prueba y error para los nativos de tu signo en el que se esfuerzan por decir y hacer lo correcto en las relaciones románticas. Puedes tener la sensación que tú y tu persona amada están tirando en direcciones opuestas en un asunto personal. Pero a medida que avanza la discusión, estarás mas unidos Para los nativos de tu signo, es un gran día para pensar en cómo puedes ir más allá de lo que crees que eres capaz de hacer en el amor. Todos nosotros ponemos límites artificiales a lo que creemos que se puede y no se puede tener cuando se trata de romance. Quítate las caderas y sé libre. Para los nativos de tu signo, es un buen día para sentirte a gusto con tu ser querido y saber más acerca de esta persona especial en tu vida. Es un día para ensuciarse las manos, literal y metafóricamente. La jardinería con tu amor puede ser algo muy divertido, casi tanto como limpiarse después


Gente y Entretenimiento C15

Miércoles 23 Septiembre

Luis Miguel se deja querer por una fan

Rompiendo sus propios esquemas y reglas de concierto, Luis Miguel se acercó demasiado a una fan durante su actuación en Texas, Estados Unidos. Sin abandonar el elegante estilo que lo caracteriza, “El Sol de México” se vio sonriente, lleno de energía y bailador en el concierto. Pero lo que sorprendió a todos los presentes, fue el momento cuando una de sus fans decidió acercarse a la primera fila para llamar su atención ¡lo logró!, todo gracias a un velo de novia que traía en la cabeza. Lo que sí, es que esta respu-

esta no es común durante los conciertos del intérprete y sorprendió aún más al bro-

mear con ella y decir a todos los presentes: “Nos vamos a casar”. Tomado De Xeu

30 aniversario del Rock in Río Brasil

La decimosexta edición del Rock in Río comenzó el viernes, en una jornada encabezada por Queen, y reunirá a cerca de 150 bandas y cantantes. Los auténticos rockeros, con pelos largos, camisetas negras y con muchas ganas de disfrutar de las variantes más duras y poderosas de esta música invaden diariamente las jornadas de la edición brasileña del festival Rock in Río. En esta edición de su 30 aniversario, el Rock in Río ha pretendido recuperar en parte sus orígenes y ha dedicado tres de sus siete días al rock duro y al metal, más que en años anteriores, cuando fue cuestionado por reservar demasiado espacio al pop y otros ritmos comerciales a pesar del nombre del festival. Queen regresó al festival 30 años después de su primera e imborrable actuación con

un emotivo homenaje a su cantante Freddie Mercury, fallecido en 1991, y hoy sustituido por Adam Lambert. Elton John y Rod Stewart protagonizaron una noche de baladas, canciones románticas y músicas para el recuerdo en la tercera jornada de la edición brasileña del Rock in Río. En esta edición de 30 aniversario del Rock in Río, que tiene tintes especialmente nostálgicos, hay muy pocas caras nuevas y casi todos los artistas invitados son viejos conocidos del público carioca. Los 85.000 presentes en la

Ciudad del Rock corearon Rocket man y otros superventas como I guess that’s why they call it the blues. El Rock in Río, que celebra su decimosexta edición y la sexta en esta ciudad brasileña, empezó el pasado viernes y celebrará cuatro días más de conciertos entre el jueves y el domingo de la próxima semana. El jueves y el viernes próximos serán dos días dedicados al rock duro, con bandas como System of a Down y Slipknot, mientras que los dos últimos días del festival serán dedicados al pop, con Rihanna y Katy Perry.

El lado más emotivo de la entrega de los Emmy Awards 2015

Una ceremonia tan importante como la entrega de Premios Emmy es el lugar perfecto para conocer a los mejores actores de la televisión. También es una clara referencia para saber cuáles son las tendencias de moda y estilo. Pero más allá del glamour y la fama, cada nominado dejó ver un poco de su verdadero yo en un evento lleno de sorpresas, amor y conciencia social. Tracy Morgan asombró a todos cuando apareció en el escenario del Microsoft Theater. El actor de Saturday Night Live se mantuvo un año alejado de las cámaras después de sufrir un accidente que lo dejó en coma. Tracy, feliz de celebrar la vida, llegó con un característico saco guinda para presentar el premio a la Mejor Serie de Drama. Antes de revelar al ganador, él mismo se conmovió al ser testigo de la ovación de pie que los asistentes a la ceremonia hicieron en su honor.

Al evento, Sofía Vergara no sólo llegó con un hermoso vestido plateado. Su rostro lució diferente este año gracias a la gran sonrisa que no pudo ocultar. El motivo no es otro más que la compañía de Joe Manganiello, el hombre que ama y con quien unirá su vida ante el altar en noviembre. Cómplices en bromas sobre lo que sucedía en el escenario, la pareja fue captada platicando sin perder el gesto de felicidad con el que llegaron a la ceremonia. Para Sofía, esta fue una distracción de los preparativos para su boda. Ella misma se ha encargado de planear la gran fiesta desde que su prometido le entregó un hermoso anillo de compromiso en diciembre pasado. Este año, nominados e invitados atrajeron las miradas de los televidentes por un pequeño listón verde que resaltaba entre sus vestuarios. Al principio, este accesorio poco común era un misterio que despertó la curiosidad de los usuarios de las redes sociales. Uno de los motivos aparentes era el apoyo a Each Mind Matters, un movimiento en pro de la salud mental en California. Bastó con ver de cerca el característico moño para leer que la verdadera razón era una Demanda de Acción Climática. La campaña fue presentada por el Consejo de Defensa de Recursos Naturales y busca que líderes mundiales hagan algo para luchar contra el cambio climático. La noche cerró con el emotivo festejo del elenco de Veep tras ganar el Emmy a Mejor Serie de Comedia. Por primera vez en cinco años, Modern Family se quedó sin la estatuilla que desde 2010 estuvo en manos de los creadores de la serie protagonizada por Sofía Vergara. Tomado de Hola


C16 Gente

y Entretenimiento “Estoy feliz de llevar este show a Colombia”: Topa

Miércoles 23 Septiembre

Con trajes llenos de colores, canciones con letras pegajosas, una banda de ‘rulos’ en vivo y mucho baile, el viaje del ‘express’ de Disney Junior traerá a Topa a Colombia, para que los niños y sus padres disfruten, aprendan y se diviertan en el que promete ser un show único. Diego Topa, el argentino y personaje principal lleva más de 4 años haciendo este shows de la mano de Disney Junior y su público aunque pequeño en estatura y edad es muy fiel, esta será la primera vez que viene a Colombia y su primera parada será en Pabellón Amarillo de

Plaza mayor en Medellín el 26 de septiembre, luego de a certijos y aventuras estará en el Centro de Eventos Autopista Norte el 27 de septiembre y volverá a Colombia el 3 de octubre a Barranquilla al Coliseo de la Universidad del Norte. Antes de su viaje a Colombia, el Capitán Topa explicó cuáles son sus expectativas en su visita al país y que le encantaría que ahora que Shakira tiene hijos, se le mida a participar en el show. Topa hablo de su show, afirmando que es un teatro, que es en vivo, algo que es fundamental, porque llevamos esa televisión al teatro en vivo

Shakira será ahora un ‘Angry Bird’, en la nueva versión del juego

Carlos Vives repetirá concierto en diciembre tras falla en sonido Shakira dio a conocer a través de las redes sociales que fue personificada en el juego animado Angry Bird Pop, con una pajarita de cabellera larga y rubia. La cantante que publicó la fotografía de su personaje, invitó a todos sus seguidores a descargar gratis la aplicación del juego y así poder disfrutar de la nueva pajarita barranquillera que integra desde hoy la familia Angry Birds. Esta no es la primera vez que una artista aparece en el juego, anteriormente lo hicieron Katy Perry, Britney Spears y Nicki Minaj.

El samario dijo que volvería en diciembre a Barranquilla a realizar un concierto gratuito para quienes no escucharon bien su presentación del pasado fin de semana. Las dos producciones se defienden. “Se parece el mango al jobo, papayuela y fruta bomba, la guama a la cañandonga, tamarindo y algarrobo…”, estas fueron las primeras letras de Carlos Vives cuando apareció en el escenario, alrededor de las 12:20 de la noche. El público de inmediato se levantó a ovacionarlo por haber iniciado su show con la canción Barranquilla. Sin embargo, la primera estrofa de la canción fue interrumpida por pequeños baches de silencio, al parecer el micrófono del samario estaba fallando, pero el espectáculo continuó y siguió deleitando al público con éxitos como Pa’ Mayte, La cañaguatera y

Tu amor eterno. Pero las fallas del sonido eran innegables y el público de las zonas generales y de las gradas empezó a corear la frase: “no escuchamos”. El cantante fue avisado que dos de los cinco retornos estaban dañados y suspendió alrededor de 15 minutos su presentación para que la producción encargada arreglará el problema. “Vamos a esperar que mejoren la falta de sonido atrás para que

con los personajes originales, con la banda en el escenario, con ‘los rulos’, rulos, Ricardo, rulos Rolando, Carlos, Natalio, Doris, Francis, los bailarines y el capitán Topa claro, es un show de una hora y cuarto en donde cantamos, bailamos, nos gozamos los hits, tenemos pantallas, vestuarios y todo para que el tiempo se pase volando y sea para toda la familia. Yo amo hacer esto, desde hace 15 años lo hago con Disney quienes fueron los que me abrieron las puertas al mundo, estoy feliz de hacer Topa Junior Express tenemos un gran nivel de raiting y es maravilloso todo lo que me está sucediendo. Estoy feliz de hacer este show en Colombia, a donde nunca antes fui, así que la expectativa es el triple no solo porque son tres espectáculos, sé que los lugares se agotan que tuvimos que abrir una nueva fecha en Bogotá y eso es emocionante.Tomado de ElUniversal

Barranquilla baile conmigo”, dijo Vives. Las fallas del sonido eran evidentes. Por redes sociales, como Twitter y Facebook la gente se pronunciaba. Gina Peña, asistente al evento, comentó que -atrás- la voz de Vives era inaudible, pero que con los artistas teloneros como Maluma, si se había escuchado bien. Productores se defienden. Las presentaciones en general de los artistas Mike Rodríguez, Mr. Black, Maluma y Arcángel se escucharon bien; el grupo vallenato Kvrass tuvo problemas con el micrófono, sin embargo, culminó su presentación sin contratiempo. Anibal Mejía, productor de sonido contratado por Chapman Producciones, firma organizadora del evento, aseguró en diálogo con EL HERALDO que las fallas del sonido en la presentación de Vives “son responsabilidad del productor del cantante”.


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.