De maatschappelijke baten van kansspelen overtreffen “ruimschoots” de kosten ervan voor de Nederlandse samenleving. Dat komt naar voren uit een verkennende analyse van Atlas Research in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het ministerie van Justitie en Veiligheid.
In 2019, het laatste jaar waarin de cijfers niet vertekend zijn door de gevolgen van de coronapandemie, was het saldo van de baten minus de kosten voor de gehele kansspelmarkt ruim 2 miljard euro, meldt het onderzoeksbureau. “Een groot deel van de Nederlandse bevolking neemt wel eens deel aan een kansspel. Spelers hebben daar plezier in of zien het als een manier om goede doelen te steunen”, aldus de onderzoekers. Dit zogenoemde consumentensurplus vormt, samen met de afdracht aan goede doelen, sport en de Staat, “een belangrijke maatschappelijke baat”.
De grootste maatschappelijke kostenpost zijn de gevolgen van kansspelverslaving, zoals de kosten voor verslavingszorg en schuldhulpverlening. Ook tellen bijvoorbeeld de kosten mee die ontstaan als gevolg van een lagere arbeidsproductiviteit door gokproblemen. Het saldo valt echter positief uit. “Gemiddeld genomen overtreffen de baten de kosten ruimschoots”, aldus de analyse.
Het onderzoeksbureau merkt daarbij wel op dat de kosten en baten “scheef verdeeld zijn over de verschillende soorten kansspelen en verschillende typen spelers”. Zo doen loterijen het erg goed, maar hebben de andere legale kansspelen een kleiner positief saldo. Voor illegale kansspelen geldt dat die de welvaart verlagen. Ook blijkt dat vooral spelers met een geringe kans op een gokverslaving voor het positieve saldo zorgen. “Voor hoogrisicospelers geldt juist dat de maatschappelijke kosten van problematisch speelgedrag de baten overstijgen”, meldt Atlas. “Dit benadrukt dat de relatief kleine groep hoogrisicospelers aandacht behoeft. Voorkomen moet worden dat zij afglijden naar ernstigere vormen van speelgedrag.”
Verder blijkt uit de analyse dat de regulering van online gokken in 2021 via de Wet kansspelen op afstand (Koa) een positief effect heeft gehad op de onlinekansspelmarkt. “Het totale welvaartseffect van de wet Koa bedroeg in 2022 per saldo ongeveer een half miljard, omdat de baten veel meer zijn toegenomen dan de kosten”, stellen de onderzoekers. Cijfers over de landgebonden markt in 2022, waar bijvoorbeeld loterijen en casino’s onder vallen, verschijnen pas later dit jaar.