Aloysia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Aloysia
Ilustracja
Aloysia citrodora
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

werbenowate

Rodzaj

Aloysia

Nazwa systematyczna
Aloysia Paláu
Parte Práct. Bot. 1: 767 (1784)[3]
Typ nomenklatoryczny

A. citrodora A. Paláu y Verdéra[4]

Synonimy
  • Xeroaloysia Tronc[3].
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Aloysia wrightii
Aloysia gratissima

Aloysia – rodzaj roślin należących do rodziny werbenowatych (Verbenaceae). Obejmuje 41 gatunków[3]. Rośliny te występują w strefie tropikalnej i subtropikalnej obu kontynentów amerykańskich od Kalifornii, Utah i Teksasu po północną część Chile i Argentyny[3]. Rośliny te występują zwykle w formacjach suchych, zaroślowych, często rosną na terenach skalistych[5].

Rośliny zawierają olejki eteryczne i wiele gatunków wykorzystywanych jest do zaparzania naparów (~ herbat) wspomagających trawienie. Popularnie wykorzystywana jest zwłaszcza lippia trójlistna A. citrodora[6]. Gatunek ten uprawiany jest także jako ozdobny, wykorzystywany do aromatyzowania likierów i sporządzania aromatycznych mieszanek ziołowych (potpourri)[7]. Z drewna A. virgata wykonywane są narzędzia rolnicze[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Aromatyczne półkrzewy i krzewy[6] osiągające do 5 m (większość gatunków znacznie niższa)[5].
Liście
Zimozielone lub sezonowe, okółkowe, ogonkowe, zwykle szorstkie w dotyku i gruczołowato owłosione[6][5].
Kwiaty
Zebrane w luźne lub gęste kwiatostany groniaste lub kłosokształtne, wzniesione lub zwisające, wyrastające w kątach liści. Kwiaty są krótkoszypułkowe i wsparte drobnymi, wąskimi przysadkami. Kielich rurkowaty z czterema wyraźnymi, ostrymi lub szydlastymi ząbkami na szczycie. Płatki korony cztery w dolnej połowie zrośnięte w prostą rurkę, w górnej z rozpostartymi łatkami koloru białego, kremowego lub jasnożółtego. Pręciki są cztery, przyrośnięte do połowy rurki korony i zwykle w niej schowane, czasem dwa wystają z rurki[6]. Zalążnia górna, dwukomorowa, w każdej komorze z pojedynczymi zalążkami. Szyjka słupka pojedyncza, cienka[5], krótka, z bocznym znamieniem[6].
Owoce
Suche rozłupnie otoczone trwałym kielichem[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj z rodziny werbenowatych Verbenaceae[2][8]. W przeszłości gatunki tu zaliczane włączane były do rodzaju lippia Lippia[5] (czego pamiątką jest nazwa zwyczajowa gatunku – lippia trójlistna Aloysia citrodora).

Wykaz gatunków[3]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-03-27] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-03-27] (ang.).
  3. ↑ a b c d e Aloysia Paláu. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-03-27].
  4. ↑ Aloysia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-03-27].
  5. ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 397. ISBN 0-333-73003-8.
  6. ↑ a b c d e f g The Families and Genera of Vascular Plants. VII. Flowering Plants. Dicotyledons. Lamiales. K. Kubitzki (red.). Berlin, Heidelberg: Springer, 2004, s. 458, 462. ISBN 978-3-642-62200-7.
  7. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 34, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  8. ↑ Genus: Aloysia Paláu. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-03-27].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aloysia&oldid=72328699”