Nawozówka bydlęca
 Owocniki na łajnie krowy | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
nawozówka bydlęca |
| Nazwa systematyczna | |
| Cheilymenia granulata (Bull.) J. Moravec Mycotaxon 38: 474 (1990) | |
Nawozówka bydlęca (Cheilymenia granulata (Bull.) J. Moravec) – gatunek grzybów z rodziny Pyronemataceae[1].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Chaeilymenia, Pyronemataceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1790 r. Jean Baptiste François Bulliard nadając mu nazwę Peziza granulata. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu Jiří Moravec w 1990 r.[1]
Ma 37 synonimów. Są nimi wszystkie odmiany i formy. Niektóre z pozostałych to:
- Ascophanus granulatus (Bull.) Speg. 1878
- Ascophanus striatus K.S. Thind, E.K. Cash & Pr. Singh 1959
- Cheilymenia elaphorum (Rehm) W.Y. Zhuang & Zheng Wang 1998
- Cheilymenia sordida (J. Moravec) J. Moravec 1990
- Cheilymenia striata (K.S. Thind, E.K. Cash & Pr. Singh) J. Moravec 1990
- Coprobia granulata (Bull.) Boud. 1907
- Coprobia striata (K.S. Thind, E.K. Cash & Pr. Singh) Waraitch 1977
- Humaria granulata (Bull.) Quél. 1886
- Thelebolus striatus (K.S. Thind, E.K. Cash & Pr. Singh) K.S. Thind 1974[2].
W 2024 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym dla synonimu Coprobia granulata nadała polską nazwę nawozówka bydlęca[3]. Jest niespójna z aktualną nazwą naukową.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Typu apotecjum (miseczka) o średnicy 2–6(10) mm. Powierzchnia wewnętrzna (hymenialna) pomarańczowa lub w różnych odcieniach od żółtej do czerwonej. Powierzchnia zewnętrzna ziarnista z krótkimi, szklistymi włoskami[4].
- Cechy mikroskopowe
Zarodniki 12,5–17,5 × 6,5–8,5 μm, podłużnie prążkowane. Spektakularne i typowo bardzo główkowate parafizy.
- Gatunki podobne
Podobne są Cheilymenia stercorea, Cheilymenia fimicola i Cheilymenia theleboloides. Również wytwarzają na łajnie pomarańczowe apotecja, ale Ch. granulata odróżnia się od nich, ale brakiem włosków na brzegu owocnika i chropowatą powierzchnię zewnętrzną. Włośniczka tarczowata (Scutellinia scutellata) tworzy jasnopomarańczowe, kielichowate owocniki z wyraźnymi włoskami brzeżnymi, ale występuje na gnijącym drewnie, a nie na łajnie[5].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Cheilymenia granulata występuje w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie, Azji, Australii i na Nowej Zelandii[6]. Gatunek pospolity[4]. W Polsce M.A. Chmiel przytacza wiele stanowisk (jako Coprobia granulata), najstarsze podał Bogumir Eichler w 1902 r.[7] Grzyb koprofilny występujący na odchodach zwierząt roślinożernych[7]. Owocniki przez cały rok[4].
Grzyb niejadalny ze względu na miejsce występowania[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-12-17] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-12-17] (ang.).
- ↑ Rekomendacja nr 3/2024 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2024-04-02].
- ↑ a b c Cheilymenia granulata (Bull.: Fr.) Moravec [online], Mycocharentes [dostęp 2022-12-17] (fr.).
- ↑ California Fungi – Cheilymenia fimicola [online], California fungi [dostęp 2022-12-17] (ang.).
- ↑ Występowanie Cheilymenia granulata (Bull.) J. Moravec na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2022-12-17] (ang.).
- ↑ a b Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, ISBN 978-83-89648-46-4.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.