Peltoforum
 Peltophorum dubium | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj |
peltoforum | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Peltophorum (Vogel) Benth. J. Bot. (Hooker) 2: 75 (1840)[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
P. vogelianum Bentham[4] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Peltoforum[5] (Peltophorum (Vogel) Benth.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych (Fabaceae) z podrodziny brezylkowych (Caesalpinioideae). Obejmuje 7 gatunków[3]. Występują na wszystkich kontynentach w strefie tropikalnej i subtropikalnej; dwa rosną w Ameryce Południowej (na wschód od Andów) i na Antylach, jeden w Afryce i reszta w południowo-wschodniej Azji, z czego jeden sięga do północnej Australii[3][6]. Różne gatunki są szeroko rozprzestrzenione w uprawie i rosną jako introdukowane niemal w całej strefie międzyzwrotnikowej[3]. Są to drzewa tropikalnych lasów suchych i wilgotnych lasów nizinnych (rzadziej górskich), formacji związanych z brzegami mórz – namorzynami, lasami nizin zalewowych oraz formacjami zaroślowymi i widnych lasów przechodzących w sawanny[6].
Rozpowszechnione są w uprawie jako rośliny ozdobne i cieniodajne (zwłaszcza peltoforum oskrzydlone[7]). Wykorzystywane są poza tym jako rośliny barwierskie i lecznicze. Drewno wykorzystywane jest w stolarstwie i jako opałowe. Liście służą jako pasza dla zwierząt domowych[6]. Ze względu na wysoką zawartość białek (ok. 44%) nasiona P. dubium uznawane są za potencjalnie wartościowe pożywienie także dla ludzi[6].
Nazwa rodzaju utworzona została z greckich słów pelte i phoros oznaczających „tarcza” i „noszę”, w nawiązaniu do tarczowatego kształtu znamienia na szczycie słupka[6].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Drzewa o pędach bez kolców[8].
- Liście
- Sezonowe, podwójnie pierzastozłożone, z naprzeciwległymi odcinkami drugiego rzędu i z licznymi, siedzącymi listkami[8].
- Kwiaty
- Obupłciowe, zebrane w grona i wiechy wyrastające szczytowo na pędach i z kątów liści. Podsadki są niewielkie, trwałe lub odpadające, przysadek brak. Działek kielicha jest pięć i są podobne do siebie. Płatki korony są okazałe, żółte, dachówkowato zachodzące na siebie. Pręcików jest 10, ich nitki są wolne, nieco dłuższe od korony i szczeciniasto owłosione u nasady. Zalążnia siedząca, z dwoma lub większą liczbą zalążków. Szyjka słupka nitkowata, długa, zwieńczona okazałym, tarczowatym lub główkowatym znamieniem[8].
- Owoce
- Lancetowato-podługowate, rzadziej silnie wydłużone strąki, ścieśnione bocznie i oskrzydlone, zawierające od 2 do 8 nasion[8].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
_(433669354).jpg)
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z rodziny bobowatych Fabaceae, a w jej obrębie z podrodziny brezylkowych Caesalpinioideae i plemienia Caesalpinieae[9]. Blisko spokrewnione rodzaje zwane są od tego rodzaju grupą Peltophorum[6].
- Wykaz gatunków[3]
- Peltophorum africanum Sond.
- Peltophorum dasyrhachis (Miq.) Kurz
- Peltophorum dubium (Spreng.) Taub.
- Peltophorum grande Prain
- Peltophorum pterocarpum (DC.) Backer ex K.Heyne – peltoforum oskrzydlone
- Peltophorum racemosum Merr.
- Peltophorum venezuelense L.Cárdenas, Rodr.-Rodr. & Varela
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-12-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-12-20] (ang.).
- ↑ a b c d e f Peltophorum (Vogel) Benth.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-12-20].
- ↑ Peltophorum (Vogel) Benth.. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2023-12-20].
- ↑ Jens G. Rohwer, Atlas roślin tropikalnych, Warszawa: Bertelsmann Media, 2002, s. 68, ISBN 837311-378-9.
- ↑ a b c d e f G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 152. ISBN 978-1-900347-80-8.
- ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 691, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d Dezhao Chen, Dianxiang Zhang & Ding Hou, Peltophorum (Vogel) Bentham, [w:] Flora of China [online], eFloras.org [dostęp 2023-12-20].
- ↑ Genus Peltophorum (Vogel) Benth.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-12-20].