Torpedo (rodzaj)

	Torpedo
	Duméril, 1805
	; Przedstawiciel rodzaju – drętwa pawik (T. torpedo)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ryby chrzęstnoszkieletowe
Podgromada	spodouste
Infragromada	Euselachii
(bez rangi)	płaszczki
Rząd	drętwokształtne
Rodzina	drętwowate
Rodzaj	Torpedo
	Typ nomenklatoryczny
	Raja torpedo Linnaeus, 1758
Synonimy
	Narcacion Klein, 1776; Narcacion Walbaum, 1792; Torpedo Rafinesque, 1810; Narcobatus de Blainville, 1816; Narcacion Bleeker, 1865; Fimbriotorpedo Fritsch, 1884; Eunarce Fowler, 1910;
	Narcacion Klein, 1776; Narcacion Walbaum, 1792; Torpedo Rafinesque, 1810; Narcobatus de Blainville, 1816; Narcacion Bleeker, 1865; Fimbriotorpedo Fritsch, 1884; Eunarce Fowler, 1910;
Gatunki
	13 gatunków – zobacz opis w tekście
	13 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Torpedo – rodzaj morskich ryb chrzęstnoszkieletowych z rodziny drętwowatych (Torpedinidae).

Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą gatunki występujące w wodach oceanów – Atlantyckiego i Indyjskiego^[11]^[12].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała do 130 cm; masa ciała (największa opublikowana) do 6 kg^[12].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1805 roku francuski zoolog André Marie Constant Duméril w publikacji własnego autorstwa poświęconej systematyce zoologicznej^[1]^[11]. Gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie monotypowe) drętwa pawik (T. torpedo)^[11]^[13].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Torpedo: łac. torpedo, torpedinis ‘drętwa’, od torpere ‘drętwienie, paraliż’^[14].
Narcobatus: gr. ναρκη narkē ‘każda elektryczna ryba, która powoduje uczucie drętwienia przy dotknięciu’^[15]; βατις batis ‘płaska ryba, zwykle stosowana w odniesieniu do płaszczki lub rai’^[16]. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie): Raja torpedo Linnaeus, 1758^[17].
Narcacion: gr. ναρκη narkē ‘każda elektryczna ryba, która powoduje uczucie drętwienia przy dotknięciu’^[15]; łac. przyrostek zdrabniający -ion^[18]. Gatunek typowy: nie wymieniony.
Fimbriotorpedo: łac. fimbriae ‘frędzle, krawędź’^[19]; rodzaj Torpedo Duméril, 1805. Gatunek typowy (późniejsze oznaczenie): Torpedo marmorata Risso, 1810^[20].
Eunarce: gr. ευ eu ‘dobry, ładny, typowy’^[21]; ναρκη narkē ‘każda elektryczna ryba, która powoduje uczucie drętwienia przy dotknięciu’^[15]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Torpedo narke Risso, 1810 (= Raja torpedo Linnaeus, 1758).

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki^[11]:

Torpedo adenensis Carvalho, Stehmann & Manilo, 2002
Torpedo alexandrinsis Mazhar, 1987
Torpedo andersoni Bullis, 1962
Torpedo bauchotae Cadenat, Capapé & Desoutter, 1978
Torpedo fuscomaculata Peters, 1855
Torpedo mackayana Metzelaar, 1919
Torpedo marmorata Risso, 1810 – drętwa europejska^[22]
Torpedo panthera Olfers, 1831
Torpedo polleni (Bleeker, 1865)
Torpedo sinuspersici Olfers, 1831
Torpedo suessii Steindachner, 1898
Torpedo torpedo (Linnaeus, 1758) – drętwa pawik^[23]
Torpedo zugmayeri Engelhardt, 1912

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Nazwa nieważna, publikacja Kleina została uznana za nieważną na mocy uprawnień Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego.^[2].
↑ Nazwa nieważna, odrzucona do celów nomenklatorycznych na mocy uprawnień Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej^[4].
↑ Gatunek typowy (absolutna tautonimia): Raja torpedo Linnaeus, 1758; młodszy homonim Torpedo Duméril, 1805.
↑ Młodszy homonim Narcacion Gill, 1861 (Torpedinidae).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b A.M.C. Duméril: Zoologie analytique, ou, Méthode naturelle de classification des animaux: rendue plus facile a l’aide de tableaux synoptiques. Paris: Allais, libraire, 1806, s. 102, 343. (fr.).
↑ ICZN. Opinion 89. Suspension of the Rules in the Case of Gronow 1763, Commerson 1803, Gesellschaft Schauplatz 1775 to 1781, Catesby 1771, Browne 1789, Valmont de Bomare 1768 to 1775. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 1B (3), s. 321–327, 1958. (ang.).
↑ J.T. Klein: Neuer Schauplatz der Natur nach den richtigen Beobachtungen und Versuchen in Alphabetischer Ordnung. Cz. 2. Leipzig: M.G. Weidmanns Erben und Reich, 1776, s. 237. (niem.).
↑ ICZN. Opinion 21. Shall the genera of Klein, 1744, reprinted by Walbaum, 1792, be accepted?. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 1B (3), s. 51–53, 1958. (ang.).
↑ J.J. Walbaum (red.): Petri Artedi sueci genera piscium. In quibus systema totum ichthyologiæ proponitur cum classibus, ordinibus, generum characteribus, specierum differentiis, observationibus plurimis. Redactis speciebus 242 ad genera 52. Cz. 3. Grypeswaldiæ: Impensis A.F. Röse, 1792, s. 580. (łac.).
↑ C.S. Rafinesque: Indice d’ittiologia Siciliana, ossia, Catalogo metodico dei nomi Latini, Italiani, e Siciliani dei pesci, che si rinvengono in Sicilia: disposti secondo un metodo naturale: eseguito da un appendice che contiene la descrizione di alcuni nuovi pesci siciliani: illustrato da due piance. Messina: Presso Giovanni del Nobolo, con approvazzione, 1810, s. 48, 60. (wł.).
↑ H.M.D. de Blainville. Prodrome d’une nouvelle distribution systématique du règne animal. „Bulletin des Sciences, par la Société Philomáthique de Paris”. Année 1816, s. 121, 1816. Paris. (fr.).
↑ P. Bleeker. Description du Narcacion Polleni, espèce inédite des mers de l’île de la Réunion. „Nederlandsch Tijdschrift voor de Dierkunde”. 3, s. 171, 1865. (fr.).
↑ G.T. Fritsch. Ergebnisse der Vergleichungen an den elektrischen Organen der Torpedineen. „Sitzungsberichte der Königlich Preussischen Akademie der Wissenschaften zu Berlin”. Jahrgang 1884 (1), s. 451, 1884. (niem.).
↑ H.W. Fowler. Notes on batoid fishes. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 62, s. 472, 1910. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., RichardR. Van der Laan RichardR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 5 marca 2024 [dostęp 2024-03-31] (ang.).
↑ ^a ^b R. Froese & D. Pauly: Torpedo. FishBase (ver. (02/2024)). [dostęp 2024-03-31]. (ang.).
↑ Ch.L. Bonaparte: Systema Ichthyologicum. Rome: 1839, s. 7. (łac.).
↑ Ch. Scharpf: Family Torpedinidae Henle 1834 (Electric Rays or Torpedo Rays). The ETYFish Project. [dostęp 2024-03-31]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Jaeger 1959 ↓, s. 163.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 35.
↑ D.S. Jordan: The genera of fishes. Cz. 1: From Linnaeus to Cuvier, 1758-1833, seventy-five years, with the accepted type of each. A contribution to the stability of scientific nomenclature. Calif: Stanford University, 1917, s. 95, seria: Leland Stanford junior university publications. University nr 27. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 124.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 103.
↑ D.S. Jordan & B.W. Evermann. The fishes of North and Middle America: a descriptive catalogue of the species of fish-like vertebrates found in the waters of North America, north of the Isthmus of Panama. Part I. „Bulletin of the United States National Museum”. 47, s. 77, 1896. (ang.).
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 98.
↑ K. Kowalska, J.M. Rembiszewski & H. Rolik: Ryby. Wiedza Powszechna: Warszawa, 1973, s. 52, seria: Mały słownik zoologiczny. (pol.).
↑ Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982, s. 1–663. ISBN 83-215-2103-7.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).

[3] Nazwa nieważna, publikacja Kleina została uznana za nieważną na mocy uprawnień Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej, ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego.^[2].

[nn-6] Nazwa nieważna, odrzucona do celów nomenklatorycznych na mocy uprawnień Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej^[4].

[8] Gatunek typowy (absolutna tautonimia): Raja torpedo Linnaeus, 1758; młodszy homonim Torpedo Duméril, 1805.

[11] Młodszy homonim Narcacion Gill, 1861 (Torpedinidae).

[dum-1] A.M.C. Duméril: Zoologie analytique, ou, Méthode naturelle de classification des animaux: rendue plus facile a l’aide de tableaux synoptiques. Paris: Allais, libraire, 1806, s. 102, 343. (fr.).

[iczn1-2] ICZN. Opinion 89. Suspension of the Rules in the Case of Gronow 1763, Commerson 1803, Gesellschaft Schauplatz 1775 to 1781, Catesby 1771, Browne 1789, Valmont de Bomare 1768 to 1775. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 1B (3), s. 321–327, 1958. (ang.).

[kle-4] J.T. Klein: Neuer Schauplatz der Natur nach den richtigen Beobachtungen und Versuchen in Alphabetischer Ordnung. Cz. 2. Leipzig: M.G. Weidmanns Erben und Reich, 1776, s. 237. (niem.).

[iczn2-5] ICZN. Opinion 21. Shall the genera of Klein, 1744, reprinted by Walbaum, 1792, be accepted?. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 1B (3), s. 51–53, 1958. (ang.).

[wal-7] J.J. Walbaum (red.): Petri Artedi sueci genera piscium. In quibus systema totum ichthyologiæ proponitur cum classibus, ordinibus, generum characteribus, specierum differentiis, observationibus plurimis. Redactis speciebus 242 ad genera 52. Cz. 3. Grypeswaldiæ: Impensis A.F. Röse, 1792, s. 580. (łac.).

[raf-9] C.S. Rafinesque: Indice d’ittiologia Siciliana, ossia, Catalogo metodico dei nomi Latini, Italiani, e Siciliani dei pesci, che si rinvengono in Sicilia: disposti secondo un metodo naturale: eseguito da un appendice che contiene la descrizione di alcuni nuovi pesci siciliani: illustrato da due piance. Messina: Presso Giovanni del Nobolo, con approvazzione, 1810, s. 48, 60. (wł.).

[bla-10] H.M.D. de Blainville. Prodrome d’une nouvelle distribution systématique du règne animal. „Bulletin des Sciences, par la Société Philomáthique de Paris”. Année 1816, s. 121, 1816. Paris. (fr.).

[ble-12] P. Bleeker. Description du Narcacion Polleni, espèce inédite des mers de l’île de la Réunion. „Nederlandsch Tijdschrift voor de Dierkunde”. 3, s. 171, 1865. (fr.).

[fri-13] G.T. Fritsch. Ergebnisse der Vergleichungen an den elektrischen Organen der Torpedineen. „Sitzungsberichte der Königlich Preussischen Akademie der Wissenschaften zu Berlin”. Jahrgang 1884 (1), s. 451, 1884. (niem.).

[fow-14] H.W. Fowler. Notes on batoid fishes. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 62, s. 472, 1910. (ang.).

[cof-15] RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., RichardR. Van der Laan RichardR. (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer's Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 5 marca 2024 [dostęp 2024-03-31] (ang.).

[fro&pau-16] R. Froese & D. Pauly: Torpedo. FishBase (ver. (02/2024)). [dostęp 2024-03-31]. (ang.).

[bon-17] Ch.L. Bonaparte: Systema Ichthyologicum. Rome: 1839, s. 7. (łac.).

[ety-18] Ch. Scharpf: Family Torpedinidae Henle 1834 (Electric Rays or Torpedo Rays). The ETYFish Project. [dostęp 2024-03-31]. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=203_163]-19] Jaeger 1959 ↓, s. 163.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=75_35]-20] Jaeger 1959 ↓, s. 35.

[jor-21] D.S. Jordan: The genera of fishes. Cz. 1: From Linnaeus to Cuvier, 1758-1833, seventy-five years, with the accepted type of each. A contribution to the stability of scientific nomenclature. Calif: Stanford University, 1917, s. 95, seria: Leland Stanford junior university publications. University nr 27. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=164_124]-22] Jaeger 1959 ↓, s. 124.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=143_103]-23] Jaeger 1959 ↓, s. 103.

[jor&eve-24] D.S. Jordan & B.W. Evermann. The fishes of North and Middle America: a descriptive catalogue of the species of fish-like vertebrates found in the waters of North America, north of the Isthmus of Panama. Part I. „Bulletin of the United States National Museum”. 47, s. 77, 1896. (ang.).

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=138_98]-25] Jaeger 1959 ↓, s. 98.

[KRR-26] K. Kowalska, J.M. Rembiszewski & H. Rolik: Ryby. Wiedza Powszechna: Warszawa, 1973, s. 52, seria: Mały słownik zoologiczny. (pol.).

[Rutk-27] Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982, s. 1–663. ISBN 83-215-2103-7.

[1]

[a]

[3]

[b]

[5]

[c]

[6]

[7]

[d]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[2]

[4]