Newşe Dînê Êzîdiyan

T’ÊMÛRÊ MESO
NEWŞE DÎNÊ ÊZÎDIYAN
ЕЗИДСКОЕ СВЯЩЕНОСЛОВИЕ
THE YEZIDI HOLY HYMNES
2019
1
NEWŞE DÎNÊ ÊZIDIYAN
2
T’ÊMÛRÊ MESO
2018
Карта распространения езидизма1
1. Sheykhan – Шейхан 2. Dohuk – Дохук 3. Behzani/Bashiqa – Бахзани/Башика

4. Sinjar – Синджар 5. Jazira – Джазира 6. Tur 'Abdin – Тур Абдин
7. Kurd Dagh – Курд Дах 8. Transcaucasia – Закавказье
1
binêr: Proceedings of the International Symposium held in Istanbul, 4th – 6th May 2007, Birgül Açıkyıldız «Cultural Interaction between Anatolia and Mosul
in the Case of Yezidi Architecture» (p 159)
3
ВСТУПИТЕЛЬНОЕ СЛОВО
важаемый читатель! Эта книга поможет вам открыть врата в духовный мир езидов, представителей
У таинственной религиозной общины, которая была основана учениками великого суфийского мастера
шейха Ади ибн Мусафира в XII веке на территории северной Месопотамии.
Большинство езидов живут на своих исторических землях в Ираке, в близи города Мосула, в городах
Синджар (Шангал), Дохук, Захо, Шейхан, вокруг Ниневии и в многочисленных селениях, расположенных
в округе. В близи Синджара отмечены деревни Бардам-ли, Манйакарс, Джадала, Тарф, Кувис, Дадика,
Самока, Хабайа, Мандикан, Хатами, Тел Касаб, Карсин, Бакран, Иусфан, Махкран, Дилкан. В районе
города Шейхан расположено селение Ба’адра (столица езидов) и деревни Айн-суфни, Башика, проживают
также на землях между Артушем, рекой Гомал и горой Маклуб. В Турции езиды населяют Тур, Абдин,
Нисибин, Диарбакр, Мардин, Мидьят, Батман, Вераншахир, Сирнах, побережье озера Ван и город Эрзерум,
в Сирии — Африн, Амуд, Камушлы. Большая диаспора езидов переселилась и осела на территории
Армении, Грузии и России, последняя волна миграции приходится на страны Европейского союза.
На протяжении восьми веков езидское сообщество, подвергаясь постоянным нападкам и гонениям со
стороны исламских радикалов (насчитывает 74 геноцида), стоически хранило приверженность к
вероучению своего наставника. Представители духовенства, строго оберегая основы религии от иноверцев
и мирян, передавали сакральные знания последующим поколениям из уст в уста.
С 80-х гг. XX века миром всех езодов Тахсин-беком, с одобрения Высшего духовного собрания, был снят
запрет на письменную фиксацию священных текстов.
Данный свод священных гимнов — первый шаг на пути сложения езидского Псалтиря.
В процессе отбора образцов езидского священословия для данной книги, автору пришлось выполнить
дополнительно работы следующего порядка:
1. Подвести все представленные молебны под одно письмо, в качестве которого избран наиболее
распространённый латинский алфавит — опубликованные на арабской графике и на кириллице
тексты переложены на латынь, что значительно расширяет круг читателей.
2. Во избежания погрешностей при прочтении, тексты молитв приводятся в транскрипции.
3. Отредактированы грамматические, орфографические, пунктуационные и стилистические ошибки,
проставлены знаки препинания.
4. Введена классификация по виду и жанру религиозной поэзии.
5. Поскольку кавлбежи (сказители) являются носителями разных диалектов, по возможности язык
повествования унифицирован.
6. С целью сбережения всего духовного наследия и удобства сличения молитв, записанных от
разных информаторов, тексты разбиты на стихи и строки, пронумерованы, и размещены друг под
другом.
7. Для сравнительного анализа и установления истоков религии езидов, в качестве приложения
представлены священные тексты курдов других конфессий: мусульман, христиан и
зороастрийцев.
Книга может быть использована ученными-религиоведами в качестве дополнительного источника

знаний по езидскому богословию, предназначаться в качестве требника священослужителям, а в
традиционной езидской семье стать молитвенной книгой, быть истребована как курдами–мусульманами,
так и представителями других вероисповеданий региона Курдистан, и для тех, кто интересуется
локальными религозными течениями.
4
T’ÊMÛRÊ MESO
.
I. Qewl
5
Qewl — k’êra ȓuhê êzdiyaye
1. QEWLÊ TAWISÎ MELEK’2;3

S. 1 1 Ya4 Ȓebî, a’la5 şanek, û a’la mek’anek, û a’la silt’anek6!
2 Ya Ȓebî, tuyî K’erîmî, tuyî Ȓahîmî!
3 Ya Ȓebî, her tu Xwedayî7,
4 Her tuyî layîqî medih û senayî!
S. 1 1 Ya Ȓebî, a’la8 şanek, a’la mek’anek, a’la silt’anek.
2 Ya Ȓebî, tu Xwedayî!
S. 2 1 Ya Ȓebî, tu Melikê9 melkê10 cîhanî!

2 Ya Ȓebî, tu Melikê melkê K’erîmî,
3 Tu Melikê E’rşê E’zîmî.
4 Ya Ȓebî, ji enzel da her tuyî Qedîmî.
S. 2 1 Ya Ȓebî, tu Melikê11 canî,
2 Tu Melikê melkê K’erîmî,
3 Tu ji enzel da yî Qedîmî
S. 3 1 Tu tam, û kam, û ȓayî!

2 Ya Ȓebî, her tu Xwedayî,
3 Her tu hay layîqî medih û senayî!
S. 2 4 Ĥeta ĥetayê tu kama ȓuĥayî.
S. 4 1 Ya Ȓebî, tu Melikê ins û cinsî!

2 Ya Ȓebî, tu Melikê E’rş û K’ursîy!
3 Ya Ȓebî, tu Melikê Gay û Masî!
4 Ya Ȓebî, tu Melikê a’lem û qudsîy!
S. 3 1 Ya Ȓebî, tu Melikê cin û insî, E’rş û K’ursîy,
S. 5 1 Tu il-Semedî, il-Lutfî12, Lemayî!

2 Tu il-Semedî, Ĥey il-Mecîdî,
3 Vehdê ferz il-Ĥemîdî13.
S. 3 2 Semedî, Lutf û Lemayî, Ĥey, il-Mecîdî,
3 Vaĥid14 il-Ferd, il-Ĥemîdî.
S. 6 1 Ya Ȓebî, tu Xwedawendê sep’ehrî!

2 Ya Ȓebî, tu Xwedanê Meh û Mehrî15!
3 Ya Ȓebî, tu Xwedanê ceh û merî
S. 4 1 Ya Ȓebî, tu Xwedawendê seferî,
2
http://www.yezidi-european-society.de/ku/?Diha_%FB_Qewl:Qewl%EA_Tawis%EE_Melek; Xeribo (Ilyas) http://www.rojava.net/08.06.2007_Qewl.htm
3
[2] Dua’ Tawisî melek’ (pp 990–992)
4
Если читать какое-либо из этих имен Аллаха выборочно, то надо читать с добавлением вначале «йя» взамен начальных артиклей «аль-», «ар-», «аз-
» и так далее. Т.е. например, имя «ар-Рахмаан» читается в этом случае как «йя-Рахмаaн»
5
e’la
6
sulten
7
xudayî
8
ela
9
melek
10
melek
11
melek
12
lift
13
himîd
14
waĥid
15
binêr: mihr
6
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Tu Xwedawendê Meh û Me[h]rî,

3 Tu Xwedawendê çendî omerî,
S. 7 1 Ya Ȓebî, tu Xwedawendê etayî!

2 Ya Ȓebî, tu layîqî medih û senayî!
S. 4 4 Tu Xwedawendê etayî.
S. 8 1 Ya Ȓebî, ji îsma tuyî bilindî!

2 Te nav li çune, tuyî çendî,
3 Na zêyî, ne zayî, tu zendî!
S. 5 1 Ya Ȓebî, ji nava tuyî bilindî,
2 Te nav çende, tuyî çendî!
S. 9 1 Miqadestê dû p’ayî!
2 Tuyî layîqî medih û sena[yȋ]!
S. 5 3 Tu miza zendê du p’ayî!
S. 10 1 Ya Ȓebî, tu k’erem daye ĥûtî16,

2 Mendayê qûtî,
3 Ĥelîmî melikûtî17.
S. 6 1 Ya Ȓebî ,tu k’erem dayê ĥutî,
2 Tu mendayê qutî,
S. 11 1 Ya Ȓebî, tu Alîmê ilmay!

2 Ya Ȓebî, tu hem ĥekîmî, û hem mecalî!
S. 6 3 Tu Alîmê ilmayî.
S. 12 1 Ya Ȓebî, te ne xafe, te ne xwerde18,

2 Xwedan malî, xwedan p’erde.
3 Ya Ȓebî, mek’anê te wê li ĥemû e’rde!
S. 7 1 Ya Ȓebî, tu Xwedan malî, Xwedan p’erde,
2 Ciyê te li ĥemû e’rde!
S. 13 1 Ya Ȓebî, te ne lewne, te ne ȓenge,

2 Te ne awaze, te ne denge,
3 Te ne endame, te ne çenge.
4 Ya Ȓebî, kes nizane tuyî kusay.
S. 8 1 Ya Ȓebî, te ne lewme19, te ne ȓenge,
3 Te ne, endame20, te ne denge,
4 Ya Ȓebî, kes nizanit tuyî çawanî?!
S. 14 1 Ya Ȓebî, tu weliyê ferza nimêjî,
2 Ȓuĥ dip’erêjî21,
3 Ji milan milkan dibêjî22,
4 Ya Ȓebî, Ĥakimê şah û gedayî.
S. 9 1 Ya Ȓebî, tu weliyê nimêjî,
2 Tu mal û milka dip’erêsî23,
16
hatî
17
melik kûtî
18
xurde
19
lone
20
îndam
21
biner: p’erês
22
dibêjî
23
diberêzî
7
S. 15 1 Ya Ȓebî, tu Ĥakimê cimletî a'lem!

2 Ya Ȓebî, te t’obe danabû liser Adem.
S. 10 1 Ya Ȓebî, tu Ĥakimê şah û gedayî,
2 Tu Ĥakimê cimletî a’lem24,
3 Te t’obe kirbû li Adem,
4 Ȓê bû Îsa bin Miriyem.
S. 16 1 Ya Ȓebî, Ĥakimê şefayî25!

2 Ya Ȓebî, tu Ȓeĥmî, K’eremî, Emînî!
3 Ya Ȓebî, tuyî il-Semedî, em çû nînin.
S. 11 1 Ya Ȓebî, tu Ȓeĥmî, tu K’eremî,
2 Tu Emînî, tu Semedî, em çu26 nînin.
S. 17 1 Ya Ȓebî, ezî k’etîme, yî t’awîme,

2 Tu hem dermanî, û hem dawayî,
3 Tu hem dermanî, û hem t’ebîbî!
4 Tu Ĥakîmî27, em ẍerîbîn28.
S. 12 1 Ya Ȓebî, êk nema li t'ayî,
2 Ya Ȓebî, ez k’etîme, t’awîme,
3 Tu dermanî, tu ĥekîmî,
4 Tu Ĥakimî, em di ẍerîbîn.
5 Ya Ȓebî, tu dizanî derd û dermanê me li k’o dibî.
S. 18 1 Ya Ȓebî, her tu dizanî dermanê me bi çi dibe.

2 Ya Ȓebî, tu ȗnsê xirbayî29!
S. 13 1 Ya Ȓebî, tu ȗnsê xirbayî30,
2 Sȗc, û gune[h], û mişurî31.
S. 19 1 Li sûc, û guneh, û mişeweşe32,

2 Me kirin teĥiyat û gewşe,
3 Ya Ȓebî, li me bibexşe.
S. 14 1 Me nas kirin, me kirin teĥiyat û goşe,
2 Ya Ȓebî, her tu me bibexşe!
3 Ya Ȓebî, tu Heyî, tu Heyî, tu Heyî.
S. 20 1 Ya Ȓebî, her tuyî hey, û tu Xweday,

2 Her tu layîqî medih û senay!
S. 21 1 Ya Ȓebî, tu xaliqî — em mexlûqîn,

2 Tu mirazî — em daxwazîn!
şaxê – 233
S. 1 1 Ya Xwedê, bilinde navê te,
2 Bilinde cihê te,
3 Bilinde P’adşahiya te!
24
alim
25
şîfa
26
binêr: t’u
27
ĥekîm
28
xerîbîn
29
xurbayî
30
xurba
31
mişut
32
mişewie
33
[50] (rr. 53-55)
8
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 2 1 Ya Xwedê, her tu Xwedayî,

2 Her tu hêjayî medih u senayî,
3 Ya Xwedê, her tu Xwedayî!
S. 3 1 Tu Melikê34 milke canî,

2 Tu Melikê dilovanî,
S. 4 1 Tu Melikê milkê merdî,

2 Tu Melikê E’rşê gewre yî,
3 Ya Xwedê, ji here de her tuyȋ hayî,
S. 5 1 Ya Xwedê, her tu kama ȓuĥayî,

2 Tu Melikê sȗk ȗ semayî,
3 Tu t’amî, ȗ kam, ȗ ȓayî,
S. 6 1Ya Xwedê, tu xwedanê35 cin u insî,

2 Tu xwedanê E’rș u K’ursîy,
3 Tu Melikê Gay u Masî,
S. 7 1 Ya Xwedê, tu xwedawendê seferî,

2 Tu xwedanê ceh ȗ merî,
3 Tu xwedanê Mîh u Mehrî,
S. 8 1 Ya Xwedê, ji nava tuyî bilindî,

2 Те ne çȗne, tuyî çendî,
3 Na zoyî, ne zayî, tu zendî,
4 Ya Xwede! her tu Xwedayî!
S. 9 1 Ya Xwedê, tu merdîdarê ĥutî,

3 Tu dilovanî, Xwedayê k’utî,
S. 10 1 Ya Xwedê, tu xwedan malî, xwedan p’erde,

2 Ya Xwedê, te ne xafe36, te ne xurde,
3 Ciyê te we li ĥemȗ e’rde,
S. 11 1 Ya Xwedê, te ne ȓenge,
3 Te ne endame37, te ne çenge,
4 Ya Xwedê, kes nizane tu çawayî!
S. 12 1 Ya Xwedê, tu weliyê ferza nimêjî,

2 Ȓewanan dip’erêsî,
3 Tu milan ji milka diberêjî,
34
melek
35
xudan
36
qaf
37
îndam
9
S. 13 1 Ya Xwedê, tu hozanê t’evahî a’lem,

2 Te t’obe danabȗ ser Adem,
3 Ȓêbȗ Îsa kure Meryem.
S. 14 1 Ya Xwedê, tu merdî, dilovanî,

2 Ezî k’etime, t’awîme, tu hozanî,
3 Tu hem derdî, ȗ hem dermanî!
S. 15 1 Ya Xwedê, tu ȗnsê xirbayî,

2 Sȗc ȗ guneh ȗ mișurî38,
S. 16 1 Me naskirin, me kirin silav ȗ gewșe,

2 Ya Xwedê, tu li me bibexșe,
S. 17 1 Ya Xwedê, her tuyî Hayî,

2 Ȗ her tu Xwedayî,
3 Ya Xwedê, tu serware șah ȗ gedayî,
4 Ȗ her tuyî hêjayî medih ȗ senayî!
S. 18 1 Ya Xwedê, tu Xwedayî, em enzanin,

2 Tu mirazî ,em daxwazin,
3 Ya Xwedê, her tu Hayî,
2. MEDHÊ XWEDÊ
şaxê — 139
S. 1 1 Amîn! Amîn! Amîn!
2 T’ibarekê40 xulqîn41,
3 Bi ĥimetiya42 Şemsedîn, Fexredîn û Nasirdîn43, șêx Sin û Sicadîn, șêxû Bek’ir, Qadirê Ȓeĥman,
Ĥesin Maman44!
S. 2 1 Ya Ȓebî, tu Dayîmî45, tu Ȓehîmî46,

2 Tu Melikê47 milkê k’erîmî,
3 Ji enzelda tu Qedîmî!
S. 3 1 Tu Melikê sew-sefayî,
2 Semedê48, Lûtf49 navayî,
3 T’obayê50 xan û ȓewayî,
4 T’obayê ferz û ĥemdî,
5 Тu layîqê medih51 û senayî52.
38
mișut
39
[16] (стр 23–26)
40
tu barek
41
xuluqîn
42
ĥemetiye
43
Nasredîn
44
Ĥesmeman
45
dayîn
46
Reĥîm
47
melek
48
semend
49
lut’v
50
tubayê
51
me’ĥe
52
sînayî
10
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 4 1 Te dahir53 kir dinya a’lem,

2 Te em kirin tejwadî Adem,
3 Tu xwedanê E’rş û K’ursîy,
4 Хwedanê a’lemê û qudsî54.
S. 5 1 [Ya] Ȓebî, tu barê ĥeqîyê siwarî55,

2 Herçar qulbê dîne dîyarî56,
3 Xişîna murîyê t’opal ĥişiyarî.
S. 6 1 [Ya] Ȓebî, çiqas bilindî, awqas şikir,

2 Weke ĉilk û ĉiya,
3 Weke qume binê beĥra,
4 Weke steyr-p’erê e’zmana,
5 Weke xirugêt57 berfê, dilapê barana.
S. 7 1 Şikir dayîne teȓa,

2 Şikir k’erema teȓa,
3 Şikir kêmasiya teȓa,
4 Şikir standine teȓa jî.
S. 8 1 Her Xwedayî, her xwedanî,

2 Him Mecayî58, him Mekkeyî,
3 Тu Melikê milk û cîyayî,
4 P’adşê şah û gedeyî,
5 Vilayîyê59 ferz-nimêjeyî.
6 Тu e’zmana ȓeĥmê diȓêjî,
7 Ȓuĥa didî, ȓuĥa dip’arêzî60,
S. 9 1 Хwedanê61 Meh û Tarî,

2 Хwedanê Şemsê narî,
3 Хwedanê ĉem û beĥrî,
4 Хwedanê etayî.
5 Kes nizane tu çawayî,
S. 10 1 Te ne awaze, te ne denge62,
2 Te ne male, te ne ĥale,
3 Te ne şirîke, ne hewele,
4 Tu Xwedayî, qe em çine,
5 Mewlayî, em t’ewî ba wîne63,
6 Zar zefin64, lê te bîrin.
S. 11 1 Ya Ȓebî, bidî xatirê ĥezar yek navê xwe,

2 Xatirê xas û qelendara,
3 Xatirê ewlîye, emîya,
4 Tu bidî хatirê dua’ qebûla,
5 K’îjan cem te хwedane maş, barat’in.
6 Тu bidî xatirê Tawisa qedîmî,
7 Хêra dayînî, şêra welgeȓînî.
8 Ya Ȓebî, tu bêyî heware Êzdîxanê,
53
dihar
54
qutisî
55
siyar
56
duharî
57
kulîyê
58
binêr: mescid il-nebîy
59
welîyê
60
dip’arêjî
61
xudan
62
reng
63
bawîne
64
zarzefin
11
9 Xayîkî ji zulmê, teyrakê, t’ofenê.
S. 12 1 Ya Ȓebî, tu bideyî хatirê her ĥeft qubê65 Lalîşê,

2 Bideyî хatirê dua’yê mala Adiya,
3 Хatirê dua’-dirozgê Şemsê хwedane
4 Qup û qewata dîne Êzdîxanê.
S. 13 1 Bidî хatirê sitîya Şexs,

2 Хatirê sitîya Tawis,
3 Хatirê sitîya Mewîj,
4 Mewîjê e’zmana hatî xwarê66,
5 Mêraȓa bû maş fitarê67.
S. 14 1 Тu bidî хatirê sitîya Zîn,

2 Хatirê sitîya Gul, sitîya E’reb,
3 Хatirê Xatûne Fexre,
4 Хatirê ĉara p’îr Afat68.
5 Bidî хatirê Ȓoja qirarê,
6 Ȓoja bet’er warê,
7 Ȓoja duȓê û merhebê69.
8 Ya Ȓebî, tu bêyî hewara êzdîxanê.
9 Xayîkî ji teyrakê, zulmê, t’ofenê.
Amîn! Amîn! Amîn!
şaxê — 270
2 Bi ĥimetiya Şems il-dîn, Fexir il-dîn, Nasr il-dîn, Sicad il-dîn, şêx Ĥesen, șêxû Bek’ir, Qadir il-Ȓeĥman!
S. 2 1 Ya Ȓebî, tu K’erîmî,
2 Tu Rеĥîmî, Tu Xwedayî,
3 Melikê milk û ciyayî,
4 Melikê zuq û sefayî,
5 Melikê milkê K’erîmî,
6 Ji enzel de tu Qedîmî.
7 Tu a’badî k71’om û ȓuĥayî72,
8 Sеmed, lûtf û niwayî,
9 Û Melikê cin û insî,
10 Mеlikê Ademî qidsî,
11 Semedî, Hayî û Mecîdî,
12 A’badî, ferz û himdî,
13 Layîqî medih u senayî.
S. 3 1 Ya Ȓebî, Xwedawindî73 sep’erî,

2 Xwedayî mah û tarîyî,
3 Xwedanê Şems u narîyî,
4 Xwedanê E’rşê E’zîmî,
5 Xwedawindî etayî.
6 Ya Ȓebî, kes nizane tu çawayî.
7 Ta na ĥisinî, ta na bilindî,
65
qulb
66
xar
67
fit’ar
68
pîra Fet
69
mirk’ev
70
Silewe il-Êzîdîyê [30] (pp149–150)
71
ebed
72
ruayî
73
Xidawind
12
T’ÊMÛRÊ MESO
8 Ta na çonî, ta na çendî.
S. 4 1 Ya Ȓebî, Ĥakim cema’ye û alîme,

2 Ta dahir dikir t’obeyî74 Adime.
S. 5 1 Ya Ȓebî, ta na male, ta na p’are,

2 Ta na besîke, ta na şenge,
3 Ta na evre75, ta na ȓenge,
4 Ma dikirî ẍem û sefa,
5 Ta dikirî Îsî û Miriyem76.
S. 6 1 Ya Ȓebî, tu K’erîmî, Ȓehîmî, Emînî,

2 Tu Semedî, ez t’unîma77,
3 Ez t’awî78 me, û k’etime
4 K’etimî ji ta bîrim,
5 Me dikirî ji tarî k’êfşî.
S. 7 1 Ya Ȓebî, gunah û sȗcê min,

2 E’rd buk’ir û bihuşta79,
3 Wellaĥ80, wellaĥ, wellaĥ! Amîn!
şaxê – 381
2 Теberekê Xulqîn82!
3 Bi hurmetê Şemsedîn, Fexredîn83, Nasirdîn84, Sicadîn, şêx Sîn, șêxû Bek’ir, Qadirê Ȓeĥman!
2 Bi ĥimeta Şemsedîn, Fexredîn, Nasirdîn, Sicadîn, șêx Sin, șêxû Bek’ir, Qadirê Ȓeĥman!
S. 2 1 Ya Ȓebî85, tu K’erîmî,
2 Tu Ȓehîmî, Тu Xwedayî86,
3 Ji e’zelda Tu Qadîmî,
4 Melikê mûlk û cîyayî,
5 Melikê cin87 ve isnî,
6 Melikê Ademê qutsî,
7 Melikê mûlkê K’erîmîi,
8 Melikê sewq u sefayî,
9 Abadê kam û ȓewayî,
10 Abadê ferz û ĥemdî,
11 Semedê lutf [û] newayî,
12 Semedê Hayî88 û Mecîdî,
13 Tu layîqê methê senayî.
S. 2 1 Ya Ȓebî, tu k’erîmî,
2 Tu Ȓehîmî, Тu Xudayî,
3 Мelek’e89 mûlk û jîyayî,
4 Melekê sewq û sefayî,
74
tube
75
awir
76
Mirîm
77
tu nîma
78
toyî
79
bikir û behişa
80
welle
81
[27] (стр 221–226)
82
Xeliqîn
83
Feqredîn
84
Nesredîn
85
Rebbî
86
Xudayî
87
cinn
88
hayîl
89
binêr: Melik
13
5 Melekê mûlkê K’erîmî;

6 Ji e’zelda Tu Qedîmî,
7 Tu abadê kam û ȓewayî,
8 Semedê lutf û newayî,
9 Tu melekê cin ve isnî,
10 Мelek’ê Ademê qûtsî,
11 Semedê Hayî û Mecîdî,
12 Ahadê ferz û ĥemdî,
13 Layîqê methê senayî.
S. 3 1 Ya Ȓebî, Xwedavendê sep’erî,

2 Xwedanê șems u nari,
3 Xwedanê ĉem u beĥrî,
5 Xwedavendê etayî,
6 Ĥakimê şah û gedanî,
7 Ĥakimê cimlat û a’lemî,
8 Тe dikirî tobayê Adem,
9 Те dikirî Îsa u Miriyem90,
10 Тe me dikirî kam u sefa[yî],
S. 3 1 Ya Ȓebî, Xwedavendê sep’erî,
2 Xwedanê Meh û Tarî [jî],
3 Xwedanê șems u nari,
5 Xwedevenda etayî.
S. 5 1 Ya Ȓebî, Ĥakimê şah û gedanî,

2 Ĥakimê cemae’t û a’lemî,
3 Те dahir dikir t’obeyê Adem.
S. 6 1 Ya Ȓebî, te ne male, te ne p’еre,
2 Тe ne baske91, te ne çenge,
3 Тe ne avaze, te ne ȓenge,
4 Мe dikirî kam û sefa[ye],
5 Те dikirî Îsa û Miriyem[e].
S. 4 1 Ya Ȓebî, kes nuzane92 tu çawayi93.

2 Тe ne hisne, te ne bilindî,
3 Тe ne çuyîne, te ne çendî,
4 Тe ne male, te ne р’еrе,
5 Тe ne baska, te ne çenge,
6 Тe ne avaze, te ne ȓenge.
S. 4 1 Ya Ȓebî, kes nuzane, tu çawayî.
2 Тe ne hisne, te ne bilinde,
3 Тe ne çuyîne, te ne çende.

2 Tu Semedî, ez qet tu nînim,
3 Ez t’awîme, k’etîme,
4 K’etîme, ji tе bîrim,
5 Те me dikirî ji tarî k’ifş[e],
6 Guneh û sȗca min bigir, bibexşe!
7 Ya Ȓebî, ya Ȓebî, ya Ȓebî! Amin!
2 Tu Semedî, ez t’u nîme,
90
Meyrem
91
besk
92
binêr: nizane
93
çevayi
14
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ez t’awîme k’etîme,
4 K’etîme, ji tе bîrim,
5 Мe dikirî ji tarî k’ifş[e].
6 Ya Ȓebî, tu K’erîmî,
7 Ya Ȓebî, guneh û sȗcê min bigre94 û bibexşîne95!
8 Wellaĥ96! Wellaĥ! Wellaĥ! Amin!
1 Ya Ȓebî, ji îsma tuyî bilindî
şaxê – 497
1 Ya Ȓebî, tu Dayîmî,
2 Tu K’erîmî, Ȓehîmî, tu Qedîmî,
3 Tu Xweda yê98 her Xweda yî,
4 Xweda yê milkê K’erîmî,
5 Tu Xweda yê E’rșê E’zîmî,
6 Enzel da danî Qedîmî,
7 Her Xwedayê, her Xwedayî.
8 Hin mek’anî, hin mecayî,
9 T’awbe kam ȓewayî,
10 Keba t’aw ȓewayî,
11 Tu Xwedayê cin û insî,
12 Xwedanê99 E’rş û K’ursîy,
13 Tu Xwedayê a’lem û qudsî,
14 Semende lib t’u nemayî,
15 Semende Heylil Mecrûmî,
16 Her Xwedayê, her Xwedayî
17 Hin mek’anî, hin mecalî100,
18 Kes nizane tu çewayî,
19 Her Xwedayê, her xwedayî,
20 Te ne xave, te ne xurde,
21 Te ne male, te ne p’erde,
22 Te ne lewme, te ne ȓenge,
24 Kes nizane tu çewanî,
26 Weliyê ferz û nemêjanî,
27 Leme-leme kam dibêjî101,
28 Ȓuĥa didî, ȓuĥa diperêjî,
29 Ĥakimê șa û gedenî
30 Ĥakimê cimĥî a'lem,
31 Te dîhar kir Îsa û Meyrem,
32 Te em kirin t’ejbetî Adem,
33 Sûc û gune mișawișin,
34 Te em kirin t’eybet û k’ewșin,
36 Hin mek’anî, hin mecalî,
37 Kes nizane tu çewayî!
Ȓeĥme li102 dê-bavê hostayî! em ẍerîbîn
94
girt
95
bexşe
96
Wulle
97
[29] (323–324) (№ 1682)
98
xuda
99
xudan
100
Hin mek’ayî, hin mecayî
101
divêjȋ
102
ȓemel
15
3. QEWLÊ P’ADŞAY103 — QEWLÊ XWEDANEN104

S. 1 1 P’adşê minî P’adşa,
2 Ewî çêkir ĉiya û deşta,
3 Ew neqaşê ĥemû neqşa.
S. 1 1 P’adşê mine P’adşe,
2 Çêkiriye ĉiya û deşte,
3 Neqaşê ĥemû neqşe.
S. 2 1 P’adşê minî Xefare105,

2 Ji ba wî têtin biryare106,
3 Bo dinyayê û herçar kenare107.
S. 2 1 P’adşê min e’fûk’are,
2 Jibo wî t’im tê biryare,
3 Jib108o dinya û herçar kenare.
S. 3 1 P’adşê min dinya çêkir,

2 Bi ĥed û sed, ȓêk û p’êk kir,
3 Bênî109 Adem têde xinê kir.
S. 3 1 P’adşê min dinya çêkir,
2 Bi ĥed û sed, ȓêk û p’êk kir,
3 Bênî Adem têde xinê kir.
S. 4 1 P’adşê minî suȓ il-sema,

2 Xwedanê şev û ȓoj û dema,
3 Ji ba wî têtin k’erema.
S. 4 1 P’adşê min suȓ li sema,
2 Xwedanê şev û ȓoj û dema,
3 Ji ba wî tê t’im k’erema.
S. 5 1 P’adşê min Ȓebê milyak’ete,

2 Ȓebê her ĥeft suȓêt bi t’aqete,
3 Û her ĥeft mêrêt bi ĥeybete.
S. 5 1 P’adşê min Ȓebê milyak’ete,
2 Ȓebê her ĥeft suȓê bi t’aqete,
3 Her ĥeft mêrên bi t’aqete.
S. 6 1 P’adşê min qinyat110 çêkir ji duȓe cewhere111,

2 Û sparte her ĥeft suȓêt her û here,
3 Vê ȓojê melek’ê Tawis kire serwere.
S. 6 1 P’adşê min qinyat ava kir ji duȓ û cewhere,
2 Spartbû her ĥeft suȓên her û here,
3 Tawisî melek’ kire serwere.
S. 7 1 P’adşê112 min Ȓebê Ademe,

2 Ji ba wî têtin k’ereme,
3 Li ĥemû wexta û li ĥemû dema.
103
[11] (pp 13–24).
104
http://www.ahrata.com/index.php/forum/4-qewle-ezdia-/82-qewle-xwedanan; http://www.ezdixandi.com/forum/38-264-1 http://www.eziden-
celle.de/html/_eziden/_gebete/gebete-q-18.htm90 qewlê Fexredîn
105
binêr: Ẍefûr
106
binêr: birîyal
107
kinar
108
ji bo
109
bin
110
kinyat
111
cewahir
112
Padişa
16
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 7 1 P’adşê min Ȓebê Ademe,

2 Ji ba wî t’im tê k’ereme,
3 P’adşê ĥemû wext û deme.
S. 8 1 P’adşê min Melikê Bêrîye,

2 Û Ȓebê p’êẍember û mehdîye,
3 Û Ezdayê minî jorîye.
S. 8 1 P’adşê min Melikê Bêrîye,
2 Ȓebê xas û mehdîye.
3 Ew Ezdayê minî jorîye.
S. 9 1 P’adşê min Ȓebê Silêmane,

2 Û Ezdayê ins û cinsa ne,
3 Û ĥemû jêȓa ser k’êşa.
S. 9 1 P’adşayê min Ȓebê Silêmane,
2 Û Ezdayê ins û cinsa ne,
3 Ĥemû jêȓa ser k’êşane.
S. 10 1 Babê nebîy113 Birahîm114 Xelîle,

2 Û xwe115 bo Xwedê116 kirbû dexîle,
3 Lew qurbana bo Xwedê117 kirbû kuȓê xwe Simaîle118.
S. 10 1 P’adşê min Ȓebê a’leme,
2 Ȓebê Lewĥ û Qeleme,
3 Ĥemû jêȓa p’erwestene.
S. 11 1 P’adşê min Ȓeb il-Semede,

2 Ȓebê Mûsa, Îsa û Mihemede,
3 Ĥemû jêȓa bir sicûde.
S. 12 1 P’adşê min Ȓebê jorîye,

2 Ȓebê k’eşîş, û qelender, û sofîye,
3 Ȓebê şêxê minê Adîye.
S. 11 1 P’adşê min Ȓebê jorîye,
2 K’arê dinya bi destê wîye,
3 Ȓebê şêxê minê Adîye.
S. 13 1 P’adşê min êkî mezine,

2 Û P’adşayê ĥemû momine,
3 Ȓebê dinê Ezdayê mine.
S. 12 1 P’adşê min êkî mezine,
2 P’adşê ĥemû momine,
3 Xwedayê dinya û Ezdayê mine.
S. 14 1 P’adşê min Ȓeb il-Sebûre119,

2 Ew xaliqê agir û nûre,
3 Her yî bi Ĥeqe, û yî Ẍefûre.
S. 13 1 P’adşê min Ȓeb il-Sebûre,
2 Xaliqê agir, û ȓonahî, û nûre,
3 Her yî bi Ĥeqe, û herî Ẍefûre.
S. 15 1 P’adşê min êkî emîne,

2 Ji ba wî têtin mizgîne,
113
nebî
114
Îbrahîm
115
xo
116
Xodê
117
Xudê
118
Simayîl
119
xefûr
17
3 Bo ĥemû muxliqa û çendî dîne.

S. 14 1 P’adşê min êkî emîne,
2 Ji ba wî têtin mizgîne,
3 Bo ĥemû muxliqa û çendî dîne.
S. 16 1 P’adşê min Ȓebê qinyatê,

2 Heke em pê bigrin e’nyatê120,
3 Ew dê me dike şefa’ete.
S. 15 1 P’adşê min Ȓebê qinyate,
2 Da pê bigrin e’nyate,
3 Ew li me dike şefa’ete.
S. 17 1 P’adşê minî ȓêbere,

2 Û Xwedê êkî Ekbere,
3 Navê wî jî her û here.
S. 16 1 P’adşê minî ȓêbere,
2 Ewî êkî Ekbere,
3 Dua’ jêȓa ya fere.
S. 18 1 P’adşê121 min Êkî me’bûde,

2 Xwedanê122 Lewĥa meĥfûde123,
3 Her layîqî dua’ û sicûde.
S. 19 1 P’adşê min Ȓebê ĥeqîyê,

2 Dibexşînit xwedanê hîvîyê,
3 Ewe ji meȓa didet xweşîyê124.
S. 17 1 P’adşê min Ȓebê ĥeqîye,
2 Bexşender xwedanê hêvîye125,
3 Ew bi t’ifaq li me didê xweşîye.
S. 20 1 P’adşê minî E’dîle126,

2 Ji ĥemû aliya yî k’amile,
3 Ew miraza ĥemû dila.
S. 18 1 P’adşê minî E’dile127,
2 Ji ĥemû aliyan k’amile,
3 Ewe miraza dilê momine.
S. 21 1 P’adşê min xwedanê ȓisqaye128,

2 Atqatê ĥemû dilaye,
3 Li ĥalê ĥemû kesa yî haye.
S. 19 1 P’adşê min xwedanê ȓisqaye129,
2 Atqata ĥemû dilaye,
3 Li ĥalê ĥemû kesaye.
S. 22 1 Li ĥemû dema û li ĥemû wexta,

2 Ewe P’adşayê e’rd û t’exte,
3 Ji ba wî têtin ȓisq û bexte.
S. 20 1 Li ĥemû dem û li ĥemû wexta,
2 Ewe Ȓebê ĥemû e’zman û t’exta,
3 Ji ba wî tên ȓisq, nesîb, û bexta.
120
inyat
121
pedşê
122
xudan
123
binêr: meĥfûz
124
xoşî
125
binêr: hîvî
126
adil
127
binêr: E’dîl
128
ȓizq
129
ȓizq
18
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 23 1 P’adşê min xwedanê miraze,

2 Xwedanê ne’met û naze,
3 Bi ĥemû wesfa ew yî ȓaze.
S. 21 1 P’adşê min xwedanê miraze,
2 Xwedanê ne’met û naze,
3 Em bi ĥemû wesfa ȓaze.
S. 24 1 P’adşê mino yê berek’etê,

2 Nazilê nazê û ne’metê,
3 Xwedanê dinê û axretê.
S. 25 1 Xwedanê axretê û dine,

2 Hasil key miraza minê,
3 Êzdanê mino yî bi t’inê.
S. 23 1 P’adşê min xwedanê axretê û dine,
2 Ewî hasiland miraza minê,
3 Ezdanê min û çiqas dine.
S. 26 1 P’adşê minî Ȓehîme,

2 Ew baranekê dibarîne,
3 Dinê û a’lemê pê dijîne.
S. 24 1 P’adşê minî Ȓehîme,
2 Berek’etê dibarîne,
3 Xelq û a’lem pê dijîne.
S. 27 1 P’adşê min Xweda ye,

2 Dîndara wî li me xêr û şa ye,
3 Ciyê wî li ĥemû dila ye.
S. 28 1 P’adşê min sit’are,

2 Xwedêyekî Cebare,
3 Ciyê wî li ĉiya û ware.
S. 25 1 P’adşê minî sit’are,
2 Ezdanê min êkî cebare,
3 Cihê wî li ĥemû cih û ware.
S. 29 1 P’adşê min hosta ye,

2 Ew bi a’lemê haga ye,
3 Ew li ĥemû e’rda ye,
S. 26 1 P’adşê min hosta ye,
2 Dinya her pê ava ye,
3 Cihê wî li ĥemû e’rda ye.
S. 30 1 P’adşê min Nûre,

2 Ew ji me ne yî dûre,
3 Ewî Alîme bi e’rd û e’zman û beĥrêt k’ûre.
S. 27 1 P’adşê minî Nûre,
2 Ew ji meȓa ne yî dûre,
3 Li e’rd, û e’zman, û beĥrên k’ûre.
S. 31 1 P’adşê min êkî Ekbere,

2 K’îna kesî ne ye libere,
3 Her û her ȓehim li wan dibere.
S. 28 1 P’adşê min êkî herî mezine,
2 K’îna kesî liber t’ine,
3 Her û her ȓehim libere.
S. 32 1 P’adşê min êkî Qedîme,
19
2 Li dine û axretê E’zîme130,

3 Li ĥemû derda ewî ĥekîme.
S. 29 1 P’adşê min êkî Qedîme,
2 Li e’rd û e’zman êkî E’zîme,
3 Li ĥemû derda ĥekîme.
S. 33 1 Ya Xwedê, tu ȓuĥa dibey, tu ȓuĥa tînî,

2 Û tu sebir û arama dila deçînî,
3 Tu dikeye mû û nabizdînî.
S. 30 1 Ya Ȓebî, tu ȓuĥa dibe û tîne,
2 Sebir û aramê dila de diçîne,
3 Tu momina nabizdîne.
S. 34 1 Ȓêya Xwedê ȓastî ye,

2 Û k’arê Xwedê ĥeqî ye,
3 Û suȓa Xwedê mixfî ye.
S. 35 1 Ȓêya Xwedê min ȓastî ye,

2 Û P’adşayê, û şik tê nî ye,
3 Xwedê Melikê Bêrî ye.
S. 31 1 Ȓêya Xwedayê min ȓastî ye,
2 P’adşê şik têde nîne,
3 Xwedê Melikê Bêrî ye131.
S. 36 1 Ya Xwedê, tu xwedanê mirwetê,

2 Tu Xwedanê naz û ne’metê,
3 Tu Ȓebê dinê û axretê.
S. 32 1 Hert’im xwedayê mirwetê,
2 Xwedayê ĉira û berek’etê,
3 Ȓebê dinê û axretê.
S. 37 1 Ya Xwedê, tu Melikê E’rşa yî,

2 Û tu bi a’lemê agah yî 132,
3 Tu li ĥemû e’rda yî.
S. 33 1 Ya Xwedê, tu Melikê E’rşî,
2 Li ĥemû k’aran bi ĥeqî,
3 Li ĥemû dilan heyî.
S. 38 1 Ji qewlê şêx Fexrê babzere,

2 Xwedê êke Ekbere,
3 Navê wî jî her û here.
S. 34 1 Ji qewlê șêx Fexrê babzere,
2 P’adşê min êkî herî mezine,
3 Navê wî jî her û here,
S. 39 1 Îlaĥȋo, te ne wek’île,
2 Û te ne k’efîle,
3 Tu ligel ĥemû dewra û bedîle.
S. 35 1 Îlaĥȋo, te ne wek’île,
2 Te ne delîle, û ne k’efîle,
3 Te ne hevale, ne bedîle.
S. 40 1 Îlaĥȋo, te ne t’ifale133,
2 Û te ne daye, û ne babe, û te ne kale,
3 Û bêy te ĥemû tiştî betale.
130
hezîm
131
Melikê Berî
132
hagah
133
tefal
20
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 36 1 Îlaĥȋo, te ne t’ifale,
2 Te ne dêye, ne bave, û ne kale,
3 Bê te ĥemû tişt betale.
S. 41 1 Ya Xwedê, tu dibey, û tu tînî,

2 Tu didey, tu distînî,
3 Tu ȓeĥmekê bi me da bibarînî.
S. 42 1 Ya Xwedê, tu dibey, û tu tînî,

2 Tu dişkînî, û tu dicebirînî,
3 Tu ȓeĥmeke bi me da bibarînî.
S. 43 1 Ya Xwedê, tu geş dikey, û diwerînî,

2 Û tu didey, û tu distînî,
3 Û tu ȓeĥmekê bi me da bibarînî.
Em di kêmin, û Xwedê yî t’emame!
4. QEWLÊ SENA134
S. 1 1 Tu Xwedê minî ez dayî,
2 Êkî, li e’zmanî P’adşayî,
3 Tu serwerê ĥeftayî!
S. 2 1 Tu duȓî û ji duȓêyî,
2 Tu nûrî û ji suȓêyî,
3 Her tû jibo min Xwedêyî!
S. 3 1 Milyak’et ji nûra teye,

2 Beĥr ji k’erema teye,
3 E’rd ji firwara teye.
S. 4 1 Êkî li e’zmanî Xwedayî,

2 Nûrî, duȓî û P’adşayî,
3 Layîqî pesin û senayî.
S. 5 1 Tu serwerê milyak’ete,
2 Xwedê ĥeftî û du milete,
3 Her tuyî hîvîya xulyaqete.
S. 6 1 Tu Melikê ins û cinsî,

2 Te xulqand Gay û Masî,
3 Layîqê E’rş û K’ursîy.
S. 7 1 Tuyî xwedanê destûra,

2 Misĥefa Ȓeş, Mişûra,
3 Celu, Êncîl û Zembûra.
S. 8 1 Laliş ji nûra teye,

2 K’abe ji ĥeybeta teye,
3 Quds ji k’erema teye.
S. 9 1 Te av li coya hurand,
2 Duȓ li beĥra e’firand,
134
SENA http://www.bahzani.net/services/forum/archive/index.php/t-56653.html
21
3 Kevn û beşer te xulqand.
S. 10 1 Xwedê minî Ezdanî,

2 Tu layîqi pesnanî,
3 Bo min ol û erk’anî.
S. 11 1 Tu Xwedê ĥeqîqetê,
2 Nijyarê wê cinetê,
3 Sebir ji k’erema te tê.
S. 12 1 Her tuyî Ezdanê mezin,

2 Horî û hê[y]vên cot kirin,
3 Ĥeqîqet pê ȓê kirin.
S. 13 1 Ĥeqîqet û suȓe te,

2 Jê çêdibûn coqete,
3 Mi135 ji P’adşê xwe minete.
S. 14 1 P’adşê bo min semiyanî,

2 Xwedê e’rd û e’zmanî,
3 Ol û atqan erk’anî.
S. 15 1 Tu Xwedê qelendere,
2 Delîlê p’êẍembere,
3 Hîvîya mi ji te mehdere.
S. 16 1 Êkî Xwedê her tû yî,

2 Nijyarê kevnê tû yî,
3 Aşiqê derwêşa tû yî.
S. 17 1 Tu suȓî, tu nezerî,
2 Aqubetî, mehderî,
3 P’adşayî her û herî.
5. QEWLÊ MERSUMA CEBÊRE136

Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 P’adșê min Ȓebê il-Semede137,
2 Wî e’fakir138 çarde t’ebeq e’zman ȗ e’rde,
3 Ew layîqî ibadetê139 ȗ sicude.
S. 2 1 P’adșê min bi xwe xaliqe,

2 Nȗrek ji wî zêde bȗ ȗ bȗ serokê meleke,
3 Ȓonahiya wî dabȗ çarde t’ebeqe.
S. 3 1 Şêx Ĥesen ĥed ȗ sed danan bi mersume,

2 Bo Êzdiya têde danîn ĥed ȗ sed, ȗ t’ixume,
3 Ewî li qanȗnê bi meșin, wan nabene duzexa bi dume.
S. 4 1 Qanȗn e’sasa e’rdaye,

2 E’zman ȓawestabȗ bi dua’ye,
135
forme kurtî: min
136
[52] (rr. 27-44)
137
Ȓebê Semede
138
afakir
139
ebadet
22
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ȓoj ȗ Heyv têde xuyaye.
S. 5 1 Ȓoj ȗ Heyv nȗrin,

2 Ilmê wan ji beĥrêt k’ȗrin,
3 Milyak’etê Xwedê yî yît140 nêzîkin, neyî dȗrin.
S. 6 1 P’adșayê min xaliqe,

2 Ji nȗra xwe çêkir Tawisî melek’e,
3 Kire serwarê her ĥeft meleke.
S. 7 1 Her ĥeft meleke bi nȗrê dixemilin,

2 Yî yît141 ibadetin142, yê faxirin,
3 Yî qudretîne, p’iȓ aqilin.
S. 8 1 Ji wê k’asê Adem vedixwar ȗ bȗ șiyare,

2 Jê çêkir Hewa ji p’eraswa xweȓe,
3 Bi qudretê ji Ademȓa bȗ heval ȗ yare.
S. 9 1 Silt’an Êzî ĥezar ȗ êk nave,

2 Ew dinyaye liba[l] wî sae’t ȗ gave,
3 Ew dizanit li besta çend kevir linave,
4 Ȗ li beĥra çend k’eșkul ave,
5 Ewî Hewa kire bȗk ȗ Adem kire zave.
S. 10 1 P’adșayê min çêkir ĉiya, ȗ deșt, ȗ berî, ȗ beĥr bi t’emame,

2 Sibĥane ji te xaliqî, li bedena maka heye beĥreka bi ẍemame,
3 Di wê beĥrê da çêbȗn jin ȗ zelame.
S. 11 1 P’adșayê min Ȓeb il-Semede,

2 Ji ba wî hat ĥed ȗ sede,
3 Ȓê, ȗ ȓesm, ȗ îman, çu cara liser nede.
S. 12 1 Dinya xweșe143 bi heval ȗ dostî,

2 Guhê xwe bidene vî qewlê gotî,
3 Da hȗn neçine dojeha144 ẍafilêt sotî.
S. 13 1 Xwedan îman di șiyarin,

2 Ĥed ȗ sed ji xweȓa vavarin,
3 Da hȗn bizanin dojehek heye, t’ijî dupișk ȗ marin.
S. 14 1 Wan zanî axret ye bi daje ȗ behiște145,

2 Jêk cuda kirin ĥelal ȗ ĥeram giște,
3 Li axretê heye ciza ȗ behiște146.
S. 15 1 Ji bana hatîye qewl ȗ dua’ye,

2 Li Celwa șêxê Ĥesen wa xweyaye,
3 Nêr ȗ mê hev pișk daye.
S. 16 1 Heke te nîne dunda ȗ zerwete,

2 Ĥeqê te heye ya dȗyê bînî bi me’rîfete,
3 Da li șuna te ȓabit xulqete.
140
îît
141
îîb
142
ebadet
143
xuș
144
dojex
145
binêr: bihușt
146
Li axretê heye siza ȗ bește
23
S. 17 1 Gava dil ȗ ĉava xeberda,

2 Ev qanȗna e’rda,
3 Bi ĥelalî here di serda.
S. 18 1 Heger du dil bȗne yeke,

2 Cayîze tu bixwezî ji bab ȗ dayîke,
3 Heger te e’mir hejdeye, bo te ĥeqe mareke.
S. 19 1 Şêxên șêx Ĥesen dixwezin du șehde bêne,

2 Neh ȗ nîv misqal zêȓ nextê wêne,
3 Li mersuma qelen ĥeqê dayî ȗ babêne.
S. 20 1 Bi nîșanîyê bȗye bȗke,

2 Bo te șehdene, birazava ȗ xȗșk ĥemȗke,
3 Ĥevde sal e’mir ye biçȗke.
S. 21 1 Gava Xwedê dane te zarȗ ȗ male,

2 Ji kura, ȗ kiça, ȗ tevale147,
3 Mal bi navê kuȓane ȗ bihra nabit betale.
S. 22 1 Dema jin mabȗ bêye,

2 Ȗ libal heye êxt’îm ȗ sêvîye,
3 Gava te bi zorî ȓakir, qelenê wê yî ĥeramkirîye.
S. 23 1 Jinebî (bî jin) di sebirin,

2 Bi zarokêt xwe di fekirin,
3 Xwe bi axretê qanc kirin.
S. 24 1 Hincîyê dayîka êxt’îma ȓakir,

2 Bo t’emaya malê dine k’arkir,
3 Ji gunehêt wan de mal xwe xirakir.
S. 25 1 Bîjin hindek di nazikin,

2 Bi e’mrê xwe di kiçikin,
3 Di bê zarokin ȗ di sivikin,
4 Wan ĥeq heye șȗ bikin.
S. 26 1 Gava bîjinê viya ȓabit,

2 Ȗ ĥalê wê yê muĥtac bit,
3 Gava ewê șȗ kir, de nextê wê yî ĥelal bit.
S. 27 1 Jinebî hindek di bê zarone,

2 Şȗ naxwazin ȗ bi mana xwe qanc bȗne,
3 Pișka malê — ĥeqê wane.
S. 28 1 Jin ȗ mêr hindek di bê zirwetin,

2 Di malê de wan di bê k’ulfetin,
3 Mîrat’ê wan bê zelam, ȗ kesên wan k’etin.
S. 29 1 Wekî te kiçek148 ji xweȓa xwestî,

2 Bi șehdeya șêxê Celwe yê te girtî bi destî,
3 Ȗ bê sȗc te berda, tu bi qanȗnê șkestî.
S. 30 1 Wekî te bê sȗc berda,

2 Fetwayê bide, ȗ ĥeqe liser te,
147
binêr: teva
148
binêr: keç
24
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Qanȗn heye ȗ dê vegeȓit liber te.
S. 31 1 Qanȗn bigre ȗ qewî be,

2 Ȗ xwe bi ĥorastî li dine be,
3 Ȗ li axretê ne sotî ȗ gunehêt wî be.
S. 32 1 Jin ȗ mêr herdu ji ciyekî,

2 Ȗ ĥeqê wan herdu weke yekî,
3 Herdu li ȓoja axretê bi ĥisabekî.
S. 33 1 Jêk vekirin ĥelal ȗ ĥerame,

2 Ĥeramkirin jinmam ȗ jinxale,
3 Ȗ met’ ȗ xalet bi mersuma Xwedê Te’ale.
S. 34 1 Ît nêzîkin xal ȗ mame,

2 Jinêt zarokêt wan ew jî ĥerame,
3 Ew ĥed ȗ sed ĥeqekî t’emame.
S. 35 1 Dayîk, ȗ xușk, ȗ jinbira, ȗ birazî,

2 Şubhetê wan zarok ȗ xwarzî,
3 Mersumî ĥeramkirye ewan jî.
S. 36 1 Şêx ȗ p’îr ȓêberêt t’erîqete,

2 Bo mirîda ĥerfeka bi t’aqete,
3 Bo mirîda kêr nayên qet ȗ qete.
S. 37 1 Şêx, ȗ p’îr, ȗ mirîd, ĥed ȗ sede,

2 Her êk ji wan hene, ĥerfêt wan bi xete,
3 Zewac di nav wan da ĥerame ȗ dîyanetêt dî jî bi serte149.
S. 38 1 Fere ȓoja bȗk ȗ sinete150,

2 Zadekî çêke ȗ bike dawete,
3 Ew ferzekî șêxê sinete.
S. 39 1 Şêxê sinetê weha gatîye:

2 «Fere li me Êzdîye,
3 Sinetkirin ferzeka ȓêye».
S. 40 1 Ferzêt Êzdîyatîyê di k’okin,

2 T’oq151 ȗ simbêl jî cotin,
3 Qewlêt mêra eve jî gotin.
S. 41 1 Qewlêt mêra e’sase,

2 Wan vexwarbȗ ji k’ase,
3 Pê avakirin mecase152.
S. 42 1 Şêx Ĥesen dibêjit: «Sinet, sineta mine,

2 Hincîyê li pê wê yê — mamine,
3 Hincîyê înk’are — ew dijmine».
S. 43 1 Çilegira ne êșîne, ew jî bi axretê hîvîne,

2 Havîn ȗ zivistanê bi ȓojîne, ȗ bi wek’az, ȗ t’izbîne,
3 Çend cara bi ibadetin ȗ cindȋyêt silt’îne.
149
serde
150
sunet
151
tok
152
binêr: mecal
25
S. 44 1 Ew cindȋyêt silt’în bi hîvîne, bi mehderin,

2 Li ȓêya Xwedê ȗ șêx Adî bi cehwerin,
3 Ew jî bi șêx Şeims meferin.
S. 45 1 Çarșembȗ ȓojeka çake,

2 Hincîyê fariqe bȗ ji make,
3 Xaliq dê ĥemȗ a wefake.
S. 46 1 Mirin heye, bê dermane,

2 Mersum danî ji e’zmane,
3 Dê pê xinêkî leșî ȗ cane.
S. 47 1 Ĥeqê mirya xêr ȗ ȓeĥme,

2 K’ifin, ȗ șȗștin, ȗ goȓ, ȗ xeme,
3 Ȗ qewl, ȗ beyt’ ĥemȗ deme.
S. 48 1 Sê ȓoja ĥeta bi hev te,

2 K’omeka lêzim ȗ fera liber te,
3 Ȓeĥma lêke ȗ zadî çêke, ewe xêr ȗ xizmete.
S. 49 1 Banga me Xwedê yeke,

2 Li ĥed ȗ seda me șaș neke,
3 Li ibadetê me bê maș neke.
S. 50 1 E’mir li dine her hindike,

2 Êxt’îm ȗ sêwiye xwedan bike,
3 Behișta ferdus ĥasil bike.
S. 51 1 Şȗștin fere ȗ xweș tiște,

2 Paqijî jê di yêt bêhne behiște,
3 Bișo serî, ȗ dest, ȗ ĉava, ȗ leșî, ȗ cila giște.
S. 52 1 Îman çêbȗ bi yeqîne153,

2 Ibadetê bike bi bijwîne,
3 Ew sinete ȗ nasîne.
S. 53 1 Peyva xweș ibadete,

2 Zimanê șîrin154 xweș xilmete,
3 Harîkirin bi xwe ẍîrete.
S. 54 1 Bazirganî hege bi ĥeqîye, guneh nîne,

2 Maldar bi sȗk ȗ qeyserîne,
3 Heke bi mirwet bin, li bazarî ne di exsîrîne155.
S. 55 1 Hege bazirgan di yête male,

2 Hege jêk ve nedan ĥeram ȗ ĥelale,
3 Bazirganya wî ji binyat de ye betale.
S. 56 1 Hege bazirgan ji bazirganyê îne,

2 Ȗ ne li pê neqila mewlîne,
3 Ȓoja axretê mașê wî nine.
S. 57 1 Hege bazirgan ji bazirganiyê di yê ye,

2 Ȗ kul ȗ e’melê wî li pê ye,
153
êqîn
154
șirîn
155
dixsirîne
26
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ȓoja axretê ew xweștivê156 Xwedê ye.
S. 58 1 Hȗn livê dinê di ĥişyar bin,

2 Bo qedrê mêvan ȗ ẍerîba di k’ar bin,
3 Da li ȓoja axretê liber P’adșayê xwe bi zar bin.
S. 59 1 Bi derew ȗ nebuwa agir geș bȗ,

2 Bi ȓastî ȗ sebrê behișt xweș bȗ,
3 Bi ȓeĥmê ȗ dana Xwedê best bȗ.
S. 60 1 Cayîze hȗn di jîr bin,

2 T’ebayî xelqê157 gehî bin,
3 Da li axretê hȗn mîr bin.
S. 61 1 ………………………. ,
2 ……………………….. ,
3 ……………………….. ..
S. 62 1 Xerqe ĥerfeka girane,

2 Fere li me Êzdiyane,
3 Ew dilê xerqe nehêlin çȗ carane.
S. 63 1 Em dilê xerqê nahêlin êkcare,

2 Eve mersume ji ba Xwedê Cebare,
3 Liser destê șêx Adî, șêxê șare.
S. 64 1 Feqîra êke çêkir,

2 Xwe ji xweșî ȗ lewzetên dine kir,
3 Ev dinya hêla ȗ berbi axretê kir.
S. 65 1 Qirara mêra weha gatiye,

2 Xwedanê selef ȗ ȓîbayê herî sotiye,
3 Hikmê wan dojehe ȗ devêt mara ȗ ga ĥutiye.
S. 66 1 Xwedan selef ji șerma di jarin,

2 Li axretê di bê piștin, di bê beĥrin,
3 Li dojehê di bê gazî ȗ hawarin.
S. 67 1 Bin Ademo, tu ne çȗ tiștî,

2 Vê dinyeyê bi xwe nekî bar ȗ piștî,
3 Yan tu bê mîrî158, yan tu bê ĥiștî159.
S. 68 1 P’adșê minî Ekbere,

2 K’îna kesî ne ye libere,
3 Ȗ her ewe ȗ ȓeĥma wî p’iȓe.
S. 69 1 Ȓoj qubleta ibadetê,

2 Ȓabe liber xilmetê,
3 Ji Xwedê bixwaze t’ifaq ȗ ȓeĥmetê.
S. 70 1 Ibadetê bike ȓojê sê cara,

2 Li sibê, ȗ șehdetê, ȗ hêvara,
3 Li pêșberî Ȓojê, ev qubleta îxtiyara.
156
xoștiv
157
xelk
158
mir
159
binêr: ĥiș
27
S. 71 1 Heyv jî nȗra îlaĥîye,

2 Li șevêt tarî kir ȓonahîye,
3 Silav ferze bo yê ji nȗ dîye.
S. 72 1 K’oçek ȓêberin,
2 Bi ibadetin ȗ yî bi ferin,
3 Ji batinda xwedan meferin.
S. 73 1 Hindek k’oçek bi horîne,

2 Ji batinê yê bi hîvîne,
3 Peyvêt wan bi bînîne.
S. 74 1 Ȓeng hebȗ di qudretîne,

2 Mexluq, ȗ dar, ȗ ber, pê xemilîne,
3 Bo t’oq ȗ girîvanî ȓengê heșîne.
S. 75 1 Libsê îmanê yî sipîye,

2 Yî nazike, yî tenge, yî qewîye,
3 Hȗn ne hingêvnê, ew zȗ diẍeyrîye.
S. 76 1 Ev dinya ye xweșe ȗ t’ijî naz ȗ ne’mete,

2 Bi qewata Xwedê ȗ k’eramete,
3 Bo ĥemȗ xuliyaqe xêr ȗ berek’ete.
S. 77 1 Bi desturî Xwedê ȗ k’erema Bêrî160 Te’ale,

2 Bixwe ji xwarina xweș ȗ ĥelale.
S. 78 1 Hincî teyr, ȗ tewal, ȗ fikaye,

2 Şîrê wan ĥelale ȗ bê xetaye,
3 Goștê wî ĥelale, heke bi desturî navê Xwedaye.
S. 79 1 Teyr hindek difȓin,

2 Bi bang ȗ basket xwe mefirin,
3 Goștê wan yê ĥelale, heke ser biȓin.
S. 80 1 P’adșê min êkî meĥbude,

2 Xwedanê Lewĥ161 il- meĥfude,
3 Ew layîqî ibadetê ȗ sicude.
S. 81 1 Li axretê xwe ȓȗsipî bike,

2 Li dinê ibadetê zor bike,
3 Sê ȓojya bigre ȗ ferzêt xwe bi cî bike.
S. 82 1 Ferzêt xwe bi cîhke ȗ derbas be,

2 Berî mirinê here Lalișê, p’êxwas be,
3 Da li axretê xêrate te nas be.
S. 83 1 Ewê xwe bikujit çi e’cêbe,

2 Linav mirova k’iryarekî ẍerîbe,
3 Wî bi xwe dojeh kire nesîbe.
S. 84 1 Ewan ji îmanê xwe dȗr kir,

2 Li dinê ȗ axretê xwe ȓȗ sar kir,
3 ………………………………… .
160
barî
161
luĥ
28
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 85 1 Kuștin belayeka mezine,

2 Cizayê wan ĥebse162, ȗ li axretê sotine,
3 Çȗ cara nak’evine ser ȓêya momîne.
S. 86 1 Bêxof ȗ zalima neĥebînin,

2 Çinkî163 ew dijminêt164 meseb ȗ dînin,
3 Hevalya wan neken, di bê yeqînin.
S. 87 1 Nifiret ji e’zmana li wan k’ar bȗn,

2 Wan dizanî ĥeqî heye ȗ her di xwar bȗn,
3 Ȓoja axretê li cehnimê bi bar bȗn.
S. 88 1 Qanȗn li e’rdî çêbȗ ji șefae’tê165,

2 Da deste xwedan îmana ȗ atqetê,
3 Çiqas zalim hene, ĥemȗ li k’ișê, li matê.
S. 89 1 Heke yekî bi vî te pișkêne,

2 Ibadetê bike ȗ xwe netirsîne,
3 Bela di zavin Șêșim dê jêȓa îne.
S. 90 1 Heke te da yekî bext ȗ berat’e,

2 Berat’ nîșana e’rd ȗ qinyate166,
3 Xwedê heye, ew zor nifĥate.
S. 91 1 Li bextê xwe yê bi heder be,

2 Guh nede xelqê167, ȗ bi xwe ser be,
3 Batin heye, dê ji teȓa mefer be.
S. 92 1 Hevalê te, yê liser bextê te ye,

2 Șîreta lêke, ew e’yba te ye,
3 Linav xelqê ew serhevda te ye.
S. 93 1 Li cînarê xwe yê ĥişyar be,

2 Li xweșî ȗ șayî wî yî dîyar be,
3 Li makê e’rdî yî șifa be.
S. 94 1 Heke yî bi bexte wî feyde kir,

2 Jibo hevk’aryê we çêtir kir,
3 Mal ȗ e’yal we êmin kir.
S. 95 1 Nebêje nefret nîne,

2 Mominî bi ȓecȗne, bi hîvîne,
3 Șehdêt wan ĥemȗ xilas ȗ ewlîne.
S. 96 1 Çiqas qewl ȗ beyt’ hatine gotin,

2 Li Celwê ȗ Mișĥefa Ȓeș ĥemȗ catin,
3 Xweș kirin bihușt168 ȗ xelqê dojehê bi agir sotin.
S. 97 1 Sotin ȗ agir digifișin,

2 Zinak’ar ȗ derewîn — di feĥșin,
3 Momin ȗ xwedan xêr — di geșin.
162
ĥibs
163
çunku
164
dujmin
165
șifat
166
kinyat
167
xelk
168
behișt
29
S. 98 1 Yê male xelqê dizî — yî bê namȗse,

2 Ȗ yê li dîwan ȗ meclisa — wek casuse,
3 Ĥeqê wan li dinê ȗ axretê ciza ȗ ĥebse.
S. 99 1 Mal ĥeram — yî șermîne,

2 Li e’mrê dine wan xêr nîne,
3 Li qiyametê di bê hîvîne.
S. 100 1 Xwedan xêret yî bi mirwetin,

2 Li behiștê yî bi dewletin,
3 Li dinyayê yî bi ĥeybetin.
S. 101 1 Xwedê, tu layîqî ibadetê,

2 Ew ferzeke ji sinetê,
3 T’ifaq ȗ ȓastî sere xilmetê.
S. 102 1 Șeveke linav șevane,

2 Bi gatina șêx Sinê Adiyane,
3 Ew șev berat’e, xwe nabînit wekî wane,
4 Xêr ȗ ibadeta wê șevê hindî ĥemȗ mehane.
S. 103 1 Heke sere pilane ȗ heke Çarșembuwa meha Nîsane,

2 Ȗ heke serê ȓojyane, ȗ heke cima’ne, ȗ heke Îda qurbane,
3 Li sinetê Îd, ȗ cejn, ȗ keferzane.
S. 104 1 Șêx ȗ p’îr wek’îlin,

2 Ferzêt ĥeqîqetê kefîlin,
3 Li axretê xwedanê wan li dîwana mîrin.
S. 105 1 Xwedan qiryara hol kir,

2 Bi navê silt’an Êzî ẍîret kir,
3 Ȓoja axretê ji dojêh dȗr kir.
S. 106 1 Xwedê yo, te ne daye, ȗ ne babe, ȗ ne tevale169,

2 Ĥemȗ tișt bê yî betale bê ȓoja Xwedê Te’ale,
3 Xwezka bi wî êzdî bit, ev qewl ji xweȓa bikite ȓastemale.
Em di kêmin, Xwedê yî t’emame!
6. QEWLÊ ÇARŞEMBÊ170 — BEYT’A NESȊĤETÊT ÇARŞEMBÛYÊ171

S. 1 1 Çarşembû ȓojeka fadile,
2 Melîk Fexredîn e’frandbû ji eşq û dile,
3 Nas nedikir ȓuĥêt çû ẍafile.
S. 2 1 Çarşembû ȓojeke bi ĥesabe172,

2 Ji ba wan meleka hatî ev cewabe,
3 Derîyêt xêra di vekirîne ji ȓojhelat ĥeta ȓojave.
S. 3 1 Çarşembû biȓî173 kirase,

2 Ji meȓa dana e’sase,
169
binêr: teva
170
Feremez Xeribo http://www.kaniyasipi.de/ku/modules.php?name=News&file=article&sid=1521
171
Bedel feqîr Ĥecî http://bedel.maktoobblog.com/705227/beyta-arembuye-beyta-nesihetet-carmbuye.
172
hisab
173
perî
30
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Nabî xwe ji t’oqê174 bikî xilase.
S. 4 1 Çarşembû ȓojeke xase,

2 Hincî mêrê sê ȓik’ina bo xwe ji îmanê biket e’sase,
3 Tawisî melek’ yî qadire wê ȓuĥê ji agirê dojêh biket xilase.
S. 5 1 Çarşembûyê xweş kir175 jîyan,

2 K’esk kir deşt, û ĉiya, û zevî, û zozan,
3 Ew jî bi k’erema P’adşê176 minê Êzdan.
S. 6 1 Çarşembû ji meȓa geleke,

2 Cendî heyne si’ûd û feleke,
3 Ĥemû bi destê Tawisî melek’e.
S. 7 1 Dema çarşembû têt ji sip’êde,

2 Ibadetê bike ji Xwedêȓa bi ta’et û zêde,
3 Tawisî melek’ li te di yête fêde.
S. 8 1 Dema çarşembû ȓoj hiltê ye,

2 Ĥincî mêrê zû ȓabit ji xewa berê sibê ye177,
3 Medih û sena biket bo navê Xwedê ye178,
4 Dua’ Tawisî melek’ ye lê ye.
S. 9 1 Tawisî melek’ yî ȓêberê yî serwere,

2 Ew melek’ê her û here,
3 Ew dizanit livê dinyayê çend qender ax û av, û agir, û bayî û bere.
S. 10 1 Ya Tawisî melek’, tu melek’ê axretê û dinyayê,

2 Tû bideye xatira çarşembûyêt her donzde[h]179 mehayê,
3 Tû me li fecrê ȓakey ji xewêda bikeyin ibadetê û dua’yê.
S. 11 1 Ibadet li me ye fere,
2 Pirs biken ji derwêşan û qelendere,
3 K’a çarşembû çend bi xatere180.
S. 12 1 Derwêş û qelenderêt safîne,

2 Ji îmanê bi ȓonahîne,
3 Li çarşembûya di serdayîne.
S. 13 1 Hatin serdayîn li çarşembûyan,

2 Daxwez181 kirin ji Melike Ȓeĥman,
3 Ȓuĥêt zalima bêxne dojêh û devê maran.
S. 14 1 Hincîyê navê Tawisî melek’ bîne,

2 Ye fere çarşembûyê bisadiqîne,
3 Tawisî melek’ dê wê ȓuĥê ji qeda û bela sit’irîne.
S. 15 1 Hincîyê wacibê çarşembûyê bînte cîye,

2 Borê xwe hefsarket li ĥemû cîye,
3 Înşallaĥ182 Tawisî melek’ jê ȓazîye.
174
tok
175
xoşkir
176
pedșa
177
subê
178
Xûdê
179
duwazide
180
binêr: xatir
181
daxiwaz
182
insallah
31
S. 16 1 Wacibêt çarşêmbûyê li me fere,

2 Neken li çarşembûyê çu zîyan û zerere183,
3 Dê cehwer den li dîwan û mehdere.
S. 17 1 Li mehderê deng bike,

2 Çarşmbûya serê Nîsanê ȓeng bike,
3 E’melê xwe safî bike.
S. 18 1 Çarşembûyê e’mel xweş tê,

2 Ji xêrê, ji xilmetê, ji xîretê, ji ibadetê184,
3 Xwezka wê ȓuĥê bi cî bînit vê nesîĥetê.
S. 19 1 Hat çarşembûya sore,

2 Nîsan xemilandbû bi xweȓa185,
3 Ji batinda ye bi more.
S. 20 1 Hat çarşembûya sor û zere,

2 Behar xemilandbû ji k’esk, û sor, û sipî, û zere,
3 Me pê xemilandbû seredere.
S. 21 1 Hincîyê serederê bixemilîne,

2 Bila pirsyarket ev jiber çîne,
3 Eve xelatêt Tawisî melek’ û silt’an Êzîne,
4 Tawisî melek’ ewê malê ji qeda û bela disit’irîne.
S. 22 1 Bêjme we gelî sinîye186,

2 Hîvîya li çarşembûyê zor hîvîye,
3 Hincîyê ferzêt ĥeqîqetê bînite cîye.
S. 23 1 Bêjme we gelî sinetê,

2 Li şeva çarşembûyê nefsê nebe şehwetê,
3 Jiber xatira axretê.
S. 24 1 Heke hûn digirin axretê,

2 Li çarşembûyê neken xeletê187,
3 Da we bixwînin188 li baẍê189 cinetê.
S. 25 1 Dibêjime we ji ĥeqîqetê,
2 Hûn sist nebin li ibadet û me’rîfet[ê],
3 Tawisî melek’ dêde te wê qewetê190.
S. 26 1 Qewate ji îmanê, îmane bi nîşane,

2 T’oq û meft’ûl, simbêl û girîvane,
3 Evana191 di ferin bo mêrane.
S. 27 1 Ĥincîyê bi îmanê xwe192 nas kir,

2 Li çarşembûya serê nîsanê daxwez kir,
3 Tawisî melek’ ew ȓuĥ xelat kir.
S. 28 1 Hat çarşembûya e’wilî,
183
binêr: zirar
184
ebadet
185
xora
186
sûnîye
187
binêr: xelat
188
bixûnin
189
bax
190
binêr: qewat
191
ewne
192
xo
32
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Duȓ193 bi ȓenga xemilî,

3 Ev dinya pê dik’amilî.
S. 29 1 Hat çarşembûya faxirî,

2 Ya Tawisî melek’ her tûyî qadirî,
3 Te p’îranî dahir kir û kire ȓik’in ji e’wilî.
S. 30 1 Ya Tawisî melek’ te ev dinya bi p’îranî kir,

2 K’arê p’îranî te qebûl kir,
3 K’arê bê p’îranî te ĥez ne dikir.
S. 31 1 Hat çarşembûya qere,

2 Dua’ ji Melikê194 Ekbere,
3 K’arê p’îranî biçite sere.
S. 32 1 Hat qere çarşembûya qere,

2 Hincîyê girîvanê ĥeqî yê libere,
3 Tawisî melek’ jê ȓa mefere.
S. 33 1 Hat çarşembûya qere,

2 Xelat ji Melikê Ekbere,
4 Bo ȓuĥê, ji îmanê guȓî diken ĉira,
S. 34 1 Çarşembû ȓojeke xweyane195,

2 Ev dinya ťemam bila pê bizane,
3 Tawisî melek’ ji meȓa şehde û îmane.
S. 35 1 Çarşembû ȓojeke p’ake,

2 Hincî kesê fariqe bû ji make,
3 Xaliq ĥemûya dê wefake.
S. 36 1 Çarşembû ȓojeke bi nîşane,

2 Hîncîyê bigirit qedrê dayîk û babane,
3 Dayîm merk’eba wî li beĥrêt giran ye melevane.
S. 37 1 Çarşembû ȓojeke Emîne,

2 E’zîz Tawisî melek’ê min nav şêrîne,196
3 Bi navê melik Şerfedîn, ji me ȓa bûye dîne.
S. 38 1 Dîne û şik tê nîne,

2 Kesê dibêjit we nîne,
3 Melik Şerfedîn suȓa e’nîya wî distîne.
S. 39 1 Ya melik Şerfedînê minî, her û herî,

2 Tû bideye xatira e’rd, û e’zman, û dar, û berî,
3 Tû li me nekeye tengavî, zû li banga me werî.
S. 40 1 Tû li banga me werî Lalişê,

2 Li çarşembûya serê Nîsanê,
3 Melek Adî dikarit197 înk’ara bînite ser ȓêya îmanê.
S. 41 1 Înk’ar di şikdarin,
2 Ẍafil198 di k’ifarin,
3 Li axretê di bê zarin,
193
duȓ
194
melek
195
xuyan
196
şirîn
197
diqarit
198
xafil
33
4 Ciyê bo wan vejwartî li axretê dojehe û narin.
S. 42 1 Înk’ar çendî bi înk’irit,

2 Û ẍafil çendî bi k’ifirit,
3 Li axretê cor û e’zaba wî zêde di kitirit.
S. 43 1 Hûn biȓênine ĥeqîqetê,

2 Ye t’ijîye ji ibadetê û me’rîfetê,
3 Mixabin hûn xwe bidene alî jiber navê we tê.
S. 44 1 Çarşembû ȓoja sulhetê,

2 Hincîyê bo xwe bibîne hedretê,
3 Her çarşembû ȓoja șefa’etê.
S. 45 1 Heke te bivêt ser xweȓa key core,

2 Zadekî li çarşembûyê bide dore,
3 Tawisî melek’ yî ẍefûre, ew nûre liser nûre.
S. 46 1 Çarşembû ȓojeke girane,

2 Hincî ȓuĥa bi ol, û e’deb, û erk’ane,
3 Ew dê hola xwe bete ser holane.
S. 47 1 Dibêjme we gelî êzdîyane,

2 Xelatêt Tawisî melek’ bi gelek ȓengane,
3 Xîreta dînî serê ĥemûwane.
T’emametî linavê Xwedê û Tawisî melek’ê mêrane!
7. QEWLÊ ÇARŞEMA SOR199
S. 1 1 Çarşema serê Nîsanê,

2 Gul û çîçek hatine meydanê,
3 Tawisî melek’ ȓeyîsê îmanê.
S. 2 1 Çarșema serê Nîsanê,

2 Şêx Adî, șêx Alê Şemsa xweste dîwanê,
3 Xwedê berê xwe da Ezîdxanê,
4 Liser me dibe ferza îmane,
5 Ewe e’yda200 Êzîdxanê!
S. 3 1 Nîsanê deng lê kire,

2 Bihara xwe dixemilîne,
3 Bi k’esk, sor, sipî û zere,
4 Ti ĥedê meha t’ine liber min bide xebere!
S. 4 1 Çarsem ȓojeke fadile,

2 Tawisî melek’ e’firandiye ji eşq û dile,
3 Bar tê nebe kesê ku yî ẍafile,
4 Deng yeke, û ĥezar ȓenge!
S. 5 1 Ezim e’rda derwêş,

2 Liser min digeȓe çiqas ȓuĥ liber milet û cêş,
3 Bila ji Xwedê û Tawisî melek’ pêştir xwe nede pêş!
199
http://www.eziden-celle.de/html/_eziden/_gebete/gebete-q-07.htm
200
êyîd
34
T’ÊMÛRÊ MESO
8. QEWLÊ XWEDANÊ MALÊ201; 202

S. 1 1 Bi destûrî203 xwedanê malê,
2 Dilê min mabû livê xeyalê204,
3 Hûn biȓênin hikmeta silt’an Êzîdû205 vê salê!
S. 2 1 Eve bû sala serê e’cêba!

2 Vekin derê deft’eran û k’itêba,
3 Li hikmeta silt’an Êzîd meken lêba!
S. 3 1 Lêba li hikmeta silt’an Êzîd mekin,

2 Derê deft’eran û k’itêban vekin,
3 Heke ne hikmeta silt’an Êzîd ye, serê min bi oẍleme kin!
S. 4 1 Gelî mêra bêjme we ji yeqîne206,

2 Melîk Şemsedîn dayîm borê wî yî bi zîne,
3 Qasidê silt’an Êzîd e’zîz melîk Fexredîne!
S. 5 1 Mêr dibêjin we ye:

2 «Xunk’ar207 ne yî liser t’extê xwe ye,
3 Wê çoye cengê şa[h] ye208».
S. 6 1 Şah dibêjite xane:

2 «Dê jiser t’extî ȓebit Osmane,
3 Li ȓûyê vê meclîsê, dê bite hikmê mehdî zemane!»
S. 7 1 Aşiqo yî feleke,
2 Deng li xanû qoçêt xwe dikete:
3 «Hikmê teyî betale, e’mirê te ne geleke».
S. 8 1 Aşiqo, yî derwêş,
2 Tû livê suȓê bike t’eftêş!
3 We’de wê hatî, silt’an Êzîd, dê tesmîlî aẍê feqîra ket t’extê Qizilbêş.
S. 9 1 Aşiqo deng diket bi zêȓo209,

2 Tu livê suȓê bike seẍbêro!
3 We’de hatî silt’an Êzîd, dê tesmîlî aẍê feqîra ket t’extê xunk’êro!
S. 10 1 Aşiqo, deng diket bi zare,

2 Tu livê suȓê bike pirsyare!
3 We’de hatî silt’an Êzîd, tesmîlî aẍê feqîra biket t’extê xunk’are!
S. 11 1 T’emam bû w’edê dinê,

2 Hûn bora girêdin çê,
3 Goy ȓeva bû melîk șêx Sin xwedanê210 sidiqê!
S. 12 1 T’emam bû w’edê ĥeqîqetê!

2 Hûn bora girêdin bi t’aqetê,
201
[2] (pp 364–367)
202
Qewlê ola Êzdayîya http://www.mirbotan.com/guzel-siirler/1386-qewle-xudane-male.html
203
distûr
204
xîyal
205
Êzî
206
êqîn
207
xundk’ar
208
șaye — șahê îranê (X.C. Reșo)
209
binêr: zar
210
xûdan
35
3 Goy ȓeva bû melik șêx Sin, xwedanê sadiqê û xilmetê!
S. 13 1 T’emam bû hind û ĥezare,

2 A’lem bûne ĥusindare,
3 Ewê ȓojê feqîra li ĥizura silt’an Êzîd mey[a] vedixware!
S. 14 1 Hind û ĥezar di herete,

2 A’lem bûne cimlete,
3 We’de wê hatî silt’an Êzî, tesmîlî aẍê feqîra biket maş, û berat, û xete!
S. 15 1 Cêşek ȓabûyî berberî E’rşa,

2 Silt’an Êzî bi destê xwe jibinî hilweşanda,
3 Dê nijîyar ket şêr Mehmed211 Ȓeşa.
S. 16 1 Ew bû cêşê bilinde,
2 Siltan Êzî hilweşand bû jibin de,
3 Dê nijyar ket qere șêx Mende212 .
S. 17 1 Ew bû cêşê mezine!
2 Silt’an Êzîd hilweşandbû jibine,
3 Dê nijyar ket melîk șêx Sine.
S. 18 1 Ew bû cêşê k’ibîre!
2 Li herdu mila k’êşa bûn şîre,
3 Ewê ȓojê linav beynê sekinî silt’an Êzî, aẍayê min û çendî feqîre!
S. 19 1 Cêşek ȓabû ne yî ji qanûne,

2 Şaş p’êça wan wekî ya ferûne,
3 Derwêş qutik dê wan, k’etin zebûne.
S. 20 1 Hûn mebêjin derwêşî qutike,

2 Herçî e’rdê biçimê li nike,
3 Herçî mêrê li qewlê șêx Adî li deft’era melîk Fexredîn yî bi şike,
4 Ew dê ȓoja axretê çî li ĥalê xwe bike!
Em di kêmin, șêx Adî ťemame!
9. QEWLÊ ȊMANÊ
şaxê – 1213
Bi destûrî Xwedê!
S. 1 1 Xelqno jîr û zane,
2 Werin ji minȓa bidin beyane,
3 K’a îman ya bi çi nîşane?
S. 2 1 Wextê nifûsa me li dinê digeȓîya,

2 Min hindek dîtin gedayîye,
3 Biĥesibînin214, wan e’ynat215 çîye?
S. 3 1 Biĥesibînin çenda li kêm da,

2 Hincî îmana xwe bi t’emaya dine da,
211
Mamed
212
Şêxmend
213
http://bedel.maktoobblog.com/705298/ Bedel feqîr Ĥeci: cavkani Lalish Duhok org. Ev qewle lêkolînvan û qewilbêjê hêja û qedirgiran (PÎR DÎMA) ji
welatê Gurgistanê ji minȓa şandîyê, em jî li çend malperên înternêtê belavdikeyin, hivîdarîn sud û mifa jê bête wergirtin.
214
hesib
215
e’ynet
36
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ew çî ji ȓisqê dojêh ȓa?
S. 4 1 Ji ya me êzdîya ye xweya216 ye,

2 Ne bi qudûm heye, ne bi xewna ye,
3 Bi qelema girtîne û erk’ane.
S. 5 1 Libsê îmanê hilînin,

2 T’oqa217 silt’an Êzîd ne xeyrînin,
3 Ewa erk’aneke, k’a çendî dimînin?
S. 6 1 Derewîn heye yê betale,

2 Û çirke liba[l] hevale,
3 Bê qîmete liba[l] extîyare.
S. 7 1 Wê ilme yê t’eke, wê te kevnîne218,

2 Wê te ĥesibîne, wê te ceribîne,
3 K’a k’î di ȓeve û k’î dimîne?
4 Sed xwezka219 wî be nexeyrîne.
S. 8 1 Ew k’î bû berî Adem li e’rda bû?

2 Bi wî hêvênî, bi çi ȓenga bû,
3 K’î îmam bû, k’î hosta bû?
S. 9 1 Ji wî hêvênî bi çi ȓengîne,
2 Bi sadiqe220, û ĥeya221, û nasîne,
3 Aşiqin fidawîne.
S. 10 1 Ew bû suȓa222 me ya ji mêja,
2 Adem çêkir, Hewa jêȓa,
3 Beşer çêkir ji cerbêȓa.
S. 11 1 Hincî borê bet’er bê li xafkir,

2 Û ew lê av li beĥrê k’arkir,
3 Ew xwe ji zuretê Adem ĥesabkir.
S. 12 1 Miletek heye ne ji Ademe,

2 Hincî beĥra av tê nema,
3 Dar k’esk bin li gelek ĉema.
S. 13 1 Ew miletê yî bi mirwete,
2 Yî bi xîrete, yî bi ibadete223,
3 Hêvênê wan ji ba milyak’ete.
S. 14 1 Derewîn heye yî betale,

2 Yî bê ibadete, yî xeybetk’are,
3 Yî derewîne, yî betale.
S. 15 1 Heke êkî derewek liba[l] xwe çêkir,

2 P’adşê min derd û derman bi ĥeqê wî kir,
3 Ew şkestî bû, xwe li goȓa wî kir.
S. 16 1 Ber t’îkê nexwe ew derware,
216
xuya
217
tok
218
kewn
219
xozka
220
sidq
221
heya
222
sur
223
ebadet
37
2 Derewê neke, wê belabe,

3 Dojeh heye bi dupiştk û mare.
S. 17 1 Xwe bi malê dinê nek’ubrîne,

2 Moĥt’ac224 hatin te digo nîne,
3 Heke yê bi aqile dewistîne,
4 Heke temak’are, bila ĥeqîyê tîne.
S. 18 1 Ji temayê şîn berda,

2 Ji bênamûsî li îman derda,
3 Hikm heye wê bê te, ser te.
S. 19 1 Bixebite, xwe jê derîne,

2 Moĥt’ac hatin liber te digrîne,
3 Û tu bê ȓecû bûyî, te digo nine,
4 P’adşa ewe diwestîne.
S. 20 1 Jiber malê dinê nanivin,

2 Dojeh heye wê tê dik’evin,
3 Ew t’obekin jê dernak’evin.
S. 21 1 P’adşayê min e’zman çêkir,

2 E’rdê Xwedê te’m tê kir,
3 Qasî ĥemûyê hikm çêkir.
S. 22 1 Cehnem heye, ye bê xweşîye225,

2 Şewqek têda ne diîsîye,
3 Ji vê bêtir û hindî dîye.
S. 23 1 Wê wan havêjne nav seqere,

2 Ewin bê xêrin, bê mehdere,
3 Ewê bê beĥr bin li herdu sere.
S. 24 1 Liwê ĥebsê nayêt sibehî,

2 Çend cemed heye jê dernak’evî,
3 Ew bû bazareke te ji xweȓa kirî.
S. 25 1 Wextê li e’rda te dewr dibiȓî

2 Tu çend li xwe bide yî ser nak’evî,
3 Hevalêt te birine agirê guȓî.
S. 26 1 Ibadet bike da bi serk’evî,

2 Bi ȓêda bisekine jê dernekevî,
3 Tu xebîr bûyî te îman kirî.
S. 27 1 Birime behiştê226 mêrgekê,

2 Ȓengê xweş lê hiltê,
3 Ev dinya ne hêjaye saleke hîngê227.
S. 28 1 Ew bihuşt ye enzelîye,
2 Min mêrgek liwê dît bi xweşîye228,
3 Qesrek tê bû diîsîye.
S. 29 1 Ew qesre çendîye mezine,
224
muhtac
225
xoşî
226
binêr: bihuşt
227
hingê
228
xoşî
38
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Pênc sed e’rife229 tê hene yêt ȓûniştine,

3 Ew k’î mêr bû digo: «Ser navê mine!»
S. 30 1 Birime bihuşta Adî ĥewase,

2 Min liwê dît def, û zembîr, û êẍler230, û șaze231,
3 Horî sekinîne hîvîya k’ase.
S. 31 1 Li bihuştê mêrgek tê bû,

2 Horiya bin Hena ji ba me bi ȓê bû,
3 Milkê wê liwê mêrgê bû.
S. 32 1 Li bihuştê mêrg bi nav bûn,

2 Horî têda zaf bûn,
3 Li hatina e’rda qane nebûn.
S. 33 1 Li bihuştê mêrg hene t’ijî te’me,

2 Coyêt avê jê berdane,
3 Şalûl û bilbil liser dixwînin232 bi zar û zimane.
T’emametîya vî qewlî li Xwedê û Xwedane!

Em kêmin, û Xwedê t’emame!
şaxê – 2233; 234; 235

S. 1 1 Îmane, çi nîşane,
2 Wexta ne e’rd bû, ne e’zmane,
3 Ne dinyaye, ne binyane.
S. 1 1 Îman bi çi nîșane,
2 Berî ne e’rd hebȗ ne e’zmane,
3 Ne ĉiya hebȗ ne însane,
4 Ne derya hebȗ, ne binyane.
S. 2 1 Ne bajare, ne qinyate236,
2 Ne mîr Biraîmê Adame, ne jî Xoȓistane,
3 Berî not ĥezar sal kaniya Sipî qulbeye237, xerqe șêx Adî șehdeye238.
S. 1 1 Îmane, çi nîşane,
2 Ne e’rde, ne jî e’zmane,
3 Ne dinyaye, ne bajare, ne jî qinyate,
4 Ne mîr Birahîmê239 Adame, ne jî Xoȓistane240.
S. 2 1 Ȓê hebȗ t’erîqete,
2 Îman hebȗ me'irîfete,
3 Ewê ȓojê kaniya Sipî kire qublete.
S. 3 1 Ȓengê îmanê çîye?

2 Kelîma enzelîye,
3 Suȓaşêxê Adîye.
S. 2 1 Ȓengê îmanê ji çiye?
2 Kelîma enzelîye,
229
xurfe
230
axler (aẍeler?)
231
saz
232
dixûnin
233
[29] (№ 1703) (417–422)
234
[6] (кн.2, стр 49); [3] (194–200)
235
[50] (rr. 97-101)
236
kinîyaye
237
binêr: qible
238
șe’deye
239
Brahîm
240
Xurîşan
39
3 Navê şêxê Adîye241.

S. 3 1 Rengê îmane çîye,
2 Gotina herî pêșîye,
3 Navê silt’an Êzdîye.
S. 4 1 Şêxê Adî xweyî silt’ane242,

2 Nav dik’irê243 te didim beyane.
S. 5 1 Beyana nav dik’irê te dideme,

2 Wexta ne lêh hebû, ne qeleme,
3 Berî not ĥezar sal ezî сem teme.
S. 3 1 Şêxê Adî xwe silt’ane,
2 Çardeh244 t’ebeqe245 e’rd û e’zman dide beyane,
3 Ne Lewĥe246, ne Qeleme,
4 Barî not ĥezar salî сem teme.
S. 4 1 Ya silt’an Êzî çendî mede ji te dideme,
2 Ji berî depe ȗ qeleme,
3 Ji berî Hewa ȗ Ademe,
4 Berî wê not ĥezar sal ezî liba[l] teme.
S. 6 1 Barî not ĥezar sal ezî wê bûm,

2 Bê bavî, bê dê bûm,
3 Ezî qudreta P’adşê bûm.
S. 4 1 Barî not ĥezar salî liwê bûm,
2 Bê bavî, bê dê bûm,
3 Ji qudreta P’adşê bûm.
S. 5 1 Berî not ĥezar sal ezî liwê bȗm,
2 Ne yî ji bab bȗm, ne yî ji dê bȗm,
3 Ezî liber xilmeta mewlê bȗm.
S. 7 1 Qudreta wî P’adşayî,
2 Dame destê wî hostayî,
3 Miȓa çêkirîye xweşî247û şayî.
S. 5 1 Ji qudreta wî P’adşayî,
2 Dame destê wî hostayî248,
3 Miȓa çêdikir xweşî û şayî.
S. 6 1 Ez birime ber merdiya wî P’adșayî,
2 Ez dame destê wî hostayî,
3 Yê ji meȓa kir xweșî ȗ șayî.
S. 8 1 Xweşî û şayî yê miȓa çêdikiro,

2 Seyîdo, bin Xidiro,
3 Miȓa anî k’aseke buk’iro.
S. 6 1 Xweşî û şayî çêdikirî,
2 Seyîdo, tuyî bin Xidir,
3 Te da destê min k’aseke buk’ir249,
S. 7 1 Xweșî ȗ șayî ji meȓa kirî,
2 Tu Xidir, lawê Xidirî,
3 Те da destê min k’aseka buk’irî.
S. 9 1 K’asa miȓa anî,
241
şêx E’dî
242
sult’an
243
dik’r
244
çarde
245
evek
246
luh
247
xoş
248
osta
249
bikir
40
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Mi xwar pê dizanî,
3 Dame ser ilmekî250 Qat’anî.
S. 7 1 Ew k’asa te miȓa anî,
2 Wekî min zanî, wekî min vedixwarî251,
3 Te danîme ser ilmekî252 Qat’anî.
S. 8 1 Ew kasa te ji min ȓe anî,
2 Min vedixwarî weke tu zanî,
3 Te ez danîme ser ȓamana Qat’anî.
S. 10 1 Qat’anî ya we dibêye,
2 Ȓê û t’oȓe erk’aneke çêye,
3 Mehda253 nav dik’irê Şerfedînê dîn dibêye.
S. 8 1 We Qat’aniya dibihême,
2 Istûna t’oȓe erk’anekî çême,
3 Medha254 didim nav dik’irê silt’an255 Êzdîd, erk’aneke çême.
S. 9 1 Ji Qat’anî yê we dibême,
2 Bi ol ȗ еrk’апê çême,
3 Da pesna xweșewîst melik Fexredîn bême.
S. 11 1 Medha nav dik’rê Şerfedînê dîne,

2 Wê vê dinê bive mizgîne,
3 Wê derk’evin xeybetêd t’eleb256 zêȓîne.
S. 10 1 Da em biden pesna xweșewîst melik Șerfedîne,
2 K’engî ji meȓe bêtin mizgîne,
3 Xebat wek gora zêȓîne.
S. 12 1 Xeybetê derk’evin,
2 Eva dinyayê levk’evin,
3 Bedîlê mêra şik k’evin.
S. 9 1 Ev bedîlê derk’evin,
2 Ev bedîlê levk’evin,
3 Ev bedîlê mêra şik hevin.
S. 11 1 Ev mizgîne wê derk’evî,
2 Ev dinya wê li hevkevî,
3 Sinetxane dê li xwe șik k’evî.
S. 13 1 Bedîlê mêra yê bivin şike,

2 Herçê kesê destê xwe damina xerqê șêx Adî mala Adiya bigre,
silt’an șêx Adî yê mirazê wana сem xwe hasil bike.
S. 10 1 Ev bedîlê mêra bivine şike,
2 Herça qesta mala Adiya damine xerqe bike,
3 Silt’an Êzdîd mirazê wî сem xwe hasil bike.
S. 12 1 Sinet mabȗ li xwe șike,
2 Kesekî di her bendê xaliqe,
3 Ewê qesta damana xerqê șêx Adî bike.
S. 13 1 Șêx Adî bi xwe îmane,

2 Çi deryake hoye girane,
3 Xewasa duȓe jê înane.
S. 14 1 Xewasa jê înabȗn duȓe,

2 Hincî kese ji P’adșê xwe bir ev suȓe,
250
ulm
251
vedixar
252
u’lm
253
me da
254
meda
255
sultan
256
terep
41
3 Ewî ji deryan deranîbȗ duȓe.
S. 15 1 Ji wê di îna xwaȓe,
2 Liber sekinîn herçar yare,
3 Xozî me bi damana xerqê șêx Adî hebe p’are.
S. 14 1 Duȓa vê beĥrê257 der anî258,

2 Ser k’efa destê xwe danî,
3 Lê çêkir xerqekî ȓeșî nûranî.
S. 16 1 Silt’an Êzî duȓ ji deryaye deranî,
2 Ser k’efa259 deste xwe danî,
3 Jê çêkir t’anc, ȗ hilê, ȗ xerqê ȓeșî nȗranî,
4 Bir ser xweȓa danî.
S. 15 1 Duȓa wê beĥrê hinare,

2 Lê sêwirîn herçar yare,
3 Hadêr gudêra dîwana silt’an Êzîd heve p’are.
S. 11 1 Duȓa wê beĥrê denare,
2 Tê seyran herçar yare,
3 Ya șêx Adî mêra, tê heve p’are.
S. 16260 1 P’adșayê min erk’anekê cor kir,

2 E’yn il-Beyzayê der anî, xerqê ser k’efa destê xwe mor kir,
3 E’wil Êzîdê sor kir, feqîra pey sefer kir.
S. 15 1 P’adşayê min erk’an сor kir,
2 Xerqe E’yn il-Beyzayê derxist, ser k’efa destê xwe mor kir,
3 E’wil de Êzdîdê Sor kir.
S. 17 1 P’adșê min erk’an birî jore,
2 Pileya xerqê șêx Adî wa li more261,
3 Ew cilê silt’an Êzdiyê minî sore.
S. 18 1 Silt’an Ezî xerqe li berk’ kir262,

2 T’ancekî ȓeșî nȗranî, bi ser kir,
3 Feqîra li pê sefer kir.
S. 17 1 Pey sefer kirîye feqîre,

2 Ĥerça xelat kirîye fênîke mîra,
3 Ew jî xelat dike wa mifta, wa k’ilîla.
S. 18 1 K’ilîl ew miftene,
2 Destê wa cindȋya vedivene,
3 Her pênc ferzê ĥeqîqetê, qasî kêr e’malê me ma șehdene.
S. 19 1 Tu hin mașî, hin medayî,

2 Melek șêx Sin – Mistefaye,
3 Ĥemû derdan yî bin wefaye.
S. 20 1 Bin wefaye ĥemû der da,

2 Ĥerçê kesê ĥeqîya ȓêya silt’an șêx Adî xeber da263,
257
be’r
258
deranî
259 lep
260
S. 16 1 P’adșayê min erk’aneke cor kir,
2 Xerqe e’ynzil der anî,
3 Beynzil ser k’efa destê xwe mor kir,
4 E’wil Êzîdê sor kir,
5 Feqîra pey sefer kir.
261
jore
262
ber kir
263
xever
42
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ewan jî ajotîye mezine meydanê melekan ser da.
S. 21 1 Ewan jî ajotîye mezine meydanê melekan sere,

2 Ĥerçê kesê vî qewlî atqat îman baware,
3 E’lametê șêx Fexrê Adiya ye, wê heȓe ĥetanî here.
S. 22 1 Çi qendîla cîde,
2 Lê cema’ we264 bûn mirîde,
3 Xerqe hat suȓa silt’an Êzîde.
S. 19 1 Çi erk’aneka cîda,
2 Xweyabȗ265 linav mirîda,
3 Ew erk’ana silt’an Êzîda.
S. 23 1 Çi qendîla buk’ir266,
2 Dinê bibû dik’ir,
3 Xerqe hat xelata șêxû Bek’ir.
S. 12 1 Çi erk’aneke dik’ir,
2 Nav mêra da bû buk’ir,
3 Xerqe hat xelatê șêxû Bek’ir.
S. 13 1 Çi erk’aneke ev ĥal,
2 Nav mêra da bû delal,
3 Xerqe hat xelatê şêxê Şelal.
S. 14 1 Çi erk’aneke neder,
2 Nav mêra da bû bedel,
3 Xerqe hat xelatê Şemsê T’et’er.
S. 20 1 Çi erk’aneka bi hinere,
2 Xuya[n]bȗ linav babzere,
3 Ew erk’ana șêx Șemsê267 T’et’ere.
S. 24 1 Çi qendîla mezine,
2 Lê cemae’ bûn momine,
3 Xerqe hat xelata șêx Sine.
S. 25 1 Çi qendîla nûrîne,
2 Nazil biye e’zmîne268,
3 Xerqe hat xelata melek Şemsedîn, melek Fexredîn, melek Nasirdîn, melek Sicadîne.
S. 26 1 Çi qendîla girane,
2 Nazil bûye269 E’rșane,
3 Xerqe hat xelata mêrane.
S. 21 1 P’adșayê min erk’an cor kir,

2 Xerqe kaniya Sipî derxist ȗ mor kir,
3 Ji berî gișta liber silt’an Êzdiyê sor kir.
S. 27 1 Xerqe tînin,
2 Erk’anê ser datînin,
3 Mala Adiya feqîra ȓa diîsînin.
S. 16 1 Erk’anekê tînin,
2 Xerqê șêx Adî ser datînin,
264
cemwe
265
xuya
266
bik’ir
267
Şims
268
esmîn
269
biye
43
3 Mala Adiya ȓa270 diîsînin.

S. 22 1 Hun erk’anê tinin,
2 Xerqa șêx Adî liser datinin,
3 Ji mala Adiya ȓe diîsînin.
S. 28 1 Mala Adiya șehde ve,

2 Kaniya Sipî qulba ve,
3 Ya silt’an șêx Adî, mêra gotin me ȓonkayî nav dik’irê te heve.
S. 17 1 Mala Adiya şehde ve,
2 Kaniya Sipî quble ve271,
3 Xerqe îmane.
S. 23 1 Mala Adiya șehde be,
2 Kaniya Sipî quble be,
3 Xerqe îman be.
S. 18 1 Ȓengê îmanê ji çî ye?

2 Kelîma enzelî ye,
3 Navê şêxê Adî ye. (binêr S. 2)
S. 24 1 Rengê îmanê çî ye,
2 Gotina herî peșî ye,
3 Navê silt’an Êzdî ye.
S. 29 1 Dîwarekî datînim сisne,

2 T’emam dikim pesne,
3 Bedîlek ȓabîye, kesî haș kesî nîne.
S. 19 1 Dîwarekî datînim сisne,
2 T’emam dikim pesne,
3 Dîwarî bi binyane272,
4 Hosta yî pêȓa sergerdane273.
S. 25 1 Dîwarekî çêken bi cesne,
2 Hincî lê kirin pesne,
3 Yê fêniyê kes haj ji kesne.
S. 30 1 Dîwarekî datînim kêm t’aqete,

2 Osta yî pêȓa yî ĥeqîqete,
3 Ha biȓa bidine ĥizêmete.
S. 31 1 Suȓe mixfî274 dahir275 dikirin,

2 Mișteriyê wî qumașî werin,
3 Werin mișteriyê wî qumașî.
S. 20 1 Çil qizê beĥrî liwê bû,
2 Yeke nûranî tê bû,
3 Lal, duȓ anîbû, jê bû.
S. 26 1 Çêl keçî beĥrî liwê bȗ,
2 Yeka nȗranî tê bȗ,
3 Lal, duȓ anîbȗ, je bȗ.
S. 21 1 Lal ȗ duȓê wa beĥra,

2 T’eslîm kirne wa extîyara,
3 Deng nake ĥemû şaȓa276.
S. 27 1 Lal, duȓe wa derya,
2 Radest kirne wan extîyara,
270
re
271
qul beve
272
binyaye
273
sergidaye
274
nixmî
275
dîhar
276
şahaȓ
44
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Deng neçe ĥemȗ șara.
S. 32 1 Herçê kesê dest bazî,

2 P’ê bazî, ziman baz,
3 Ew jî hole xwe mala Adiya ȓa dike k’aș.
S. 33 1 Ȓokê birime ber pê p’ira Seratê,

2 Xerqeyê here bȗsatê,
3 Qalbê ne seveqê xerqe ve, wê bimîne k’ișême’tê.
S. 34 1 Ȓokê birime ber pê p’ra nehînê,

2 Xerqeyê heȓe xezînê,
3 Qalbê ne seveqê xerqe ve,wê heȓe te’til cihînê.
S. 22 1 Siveye277, ȓojê p’enсe dane,
2 Mêr, milyak’eta silavet vedane,
3 Nîşanga silt’an Êzdîd xerqe bûn, ȓû e’rda dimane.
S. 28 1 Sibeye ȓojê p’ênc dane,
2 Mer, firîșteya, silavêt vedane,
3 Nișana silt’an Êzdî xerqe bȗ, ȓȗyî e’rda dimane.
S. 23 1 Hêvare278, ȓojê p’enсe dadihiştin,

2 Mêr, milyak’eta, silavet ȓadihiştin,
3 Nîşanga silt’an Êzdîd xerqe bûn, ȓû e’rda dihiştin.
S. 29 1 Sibeye ȓojê p’enc dadihistin,
2 Mer, Firîște silavêt ȓadihistin,
3 Nișana silt’an Êzdî xerqe bȗ ȓȗ yî e’rda dihiștin.
S. 30 1 Li pê seferê kirbȗ feqîre,

2 Hincîyê li nefsa xwe bike êxsire,
3 Ji pișt diçe pêș dindara mîre.
S. 31 1 Silt’an șêx Adî nasbȗ li ĥemȗ e’rde,

2 Henjî bi gotina P’adșê xwe xeberde,
3 Meriyê melek bi serde.
S. 32 1 Ewan ȓêya melek dabȗ sere,

2 Mala Adiya. xerqa șêx Adî bêtin behwere279,
3 Mala Adiya, xerqa șêx Adî, ola me her ȗ here.
S. 33 1 Çî coyeke ȓast meydane,

2 Ez bejme we gelî birane,
3 Amaneta280 li we dikim, mala șêx Mendê Fexrane.
S. 34 1 Hun werin bik’irin qumașî,

2 Li pey nezana nedin serkașî
3 Da ȓoja axretê kul ȗ k’iryare we nece belașî.
S. 35 1 Rast bajon deriya bikin xilmetê,

2 Bikin p’erweste, bikin ibadetê281,
3 Da șêx Adî mas ȗ berat’an bide Ezdiyen Șerqê,
Șame, hazir ȗ guhdaran ji xezîna qudretê.
S. 35 1 Xitmê nevî ya dihatin du birîn,

2 Ĥemûșka dêm dijmirîn,
277
sive
278
siveye
279
binêr: bawer
280
emanet
281
ebadet
45
3 Ser xitmê vî qewlî seyȋdim Mirsilî[n].

S. 36 1 Ji qewlê șêx Mendê Ferxane,
2 Ȓaste mala mera îmane.
Em kemin, Xwedê t’emame!
10. QEWLÊ NASIRDȊN282 — QEWLÊ ȊMANÊ283 (şaxê – 3)

S. 1 1 Îmane, bi çî nîşane,
2 Ji berê ne e’rd hebû, ne binyane,
3 Ne ĉiye hebû, ne sikane.
S. 1 1 Îmane, bi çî nîşane,
2 Wekî ne e’rd hebû, ne e’zmane,
3 Ne beĥr hebû, ne binyane,
4 Ne ĉiye hebû, ne sikane.
S. 2 1 Rê hebû — me’rîfet,
2 Îman hebû — t’erîqet,
3 Ewê ȓojê kaniya Sipî bo mêra dikir qublet.
S. 2 1 Rê hebû — t’erîqete,
2 Erk’an hebû — me’rîfete,
3 Wê ȓojê silt’an Êzî kaniya Sipî bo mêra kir qublete.
S. 3 1 Ewê ȓojê kaniya Sipî dikire qubleta mêrane,

2 Û ji berî e’rd û e’zmane,
3 Çendî medha jê didem nîşane.
S. 3 1 Ewê ȓojê silt’an Êzî kaniya Spî kire qubleta mêrane,
2 Berî e’rd û e’zmana, berî beĥr û binyana, berî ĉiye û sikana,
3 Ya silt’an Êzî çendî ji te diden medih û nîşane.
S. 4 1 Çendi medha jê dideme,

2 Ji berî Lewĥ û Qeleme,
3 Ji berî Hawa û Ademe,
4 Ya silt’an Êzî, ji berî hingî bi not ĥezar salî ezî li bo284 teme.
S. 4 1 Ya Ȓebî, çendî medhe ji te didame,
2 Berî E’rş û sema,
3 Berî Lewĥ285 û Qelema,
4 Berî Hawe û Adema,
5 Berî Îsa û Miryema,
6 Ya Ȓebî, berî not ĥezar sal ez liba[l] teme.
S. 5 1 Ya silt’an Êzî, ji berî hingî bi not ĥezar salî ezî liwê bûm,
2 Ez ne yî ji bab bûm, ne yî ji dê bûm,
3 Ez dayîm liber k’erema mewlê bûm.
S. 5 1 Ya silt’an Êzî, berî not ĥezar sal ez liwê bûm,
2 Ne ji babê bûm, ne ji dê bûm,
3 Liber xilmeta mewlê bûm.
S. 6 1 Ez birime ber k’eremeta wî ȋlaĥî,

2 Daname ber destê wî hostayî,
3 Yê ji miȓa kirî xweşî û şahî.
S. 6 1 Dibirime ber k’eremeta wî mewla yî,
282
[2] (rr. 179–184)
283
[1] (pp. 83-89); [2] (rr. 171–178)
284
liba
285
loh
46
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Didame destê wî hosta yî,

3 Ji meȓa çêdikir xweşî û şa yî.
S. 7 1 Yê xweşî û şayî ji minȓa kirî,

2 Te ez birime ser t’erîqeta melikê faxrî,
3 Hingî min zanî tu Xidirî, yî bi Xidirî.
S. 7 1 Xweşî û şahî ji me ȓa çêdikirî,
2 Dibirime ser t’erîqeta melikê faxrî,
3 Xidiro, bin Xidirî.
S. 8 1 Hey Xidiro, yî Xidir,

2 Te k’asek da min buk’ir,
3 Min vexwar bi navû dik’ir.
S. 8 1 Hey Xidiro, bin Xidir,
2 Te k’asek da min buk’ir,
3 Min vexwar bi nav dik’ir,
4 Dibirime ser ilmekî faxir.
S. 9 1 Te k’asek ji minȓa anî,

2 Min vexwar weke te dizanî,
3 Te ez birime ser ilmê Qat’anî.
S. 9 1 Te k’asek ji minȓa anî,
2 Min vexwarî weke tu286 dizanî,
3 Ez dibirime ser ilmê Qat’anî.
S. 10 1 Qat’anî we dihbê287 me,

2 Bi me’rîfet û erk’anê yî çê me,
3 Da bideyn medhêt e’zîz melik Fexredîn divême.
S. 10 1 Ji Qat’aniyê dihbê me,
2 Ol, û erk’an, me’rîfeta bi ȓê me,
3 Medhêt e’zîz melik Fexredîn divême.
S. 11 1 Da bideyn medhêt e’zîz melik Şerfedîne,

2 K’engî dê ji minȓa êtin288 mizgîne,
3 Ewî ȓojê, dê derk’evit xîveta t’eref zêȓîne.
S. 11 1 Da bideyn medhêt e’zîz Şerfedîne,
2 Wê k’engê bo me êt mizgîne,
3 Dê derk’evit xîveta289 t’eref zêȓîne.
S. 12 1 Ewê ȓojê xîveta t’eref zêȓîn dê derk’evî,

2 Ewê ȓojê dinya dê lêk k’evî,
3 Ewê ȓojê sinetxane dê li xwe şik k’evî.
S. 12 1 Xîveta t’eref zêȓîn dê derkevî,
2 Ev dinya dê lêk k’evî,
3 Sinetxane dê li xwe290 bi şik k’evî.
S. 13 1 Ewê ȓojê sinet li bo dêmînit bi şike,

2 Û kesekî ber benda Xaliqe,
3 Qesta damana xerqê șêx Adî bike.
S. 13 1 Sinetxane dê li xwe bibe şike,
2 Hincî kesê bendeyê Xaliqe,
3 Wê qesta damana silt’an șêx Adî bike.
286
tû
287
binêr: dibêjit
288 binêr: bêtin
289
ẍeybet
290
xo
47
S. 14 1 Şêx Adî bi xwe îmanê,

2 Çî beĥreke girane,
3 Xewasa duȓ jê înane.
S. 14 1 Silt’an șêx Adî bi xwe îmane,
2 Beĥra wî beĥreke girane,
3 Xewasa duȓ291 jê înane.
S. 15 1 Xewasa jê înabû duȓe,

2 Kesekî di ber P’adşê xwe bi hevsuȓe292,
3 Dê ji wê beĥrê derînin duȓe.
S. 15 1 Xewasa jê înabûn duȓe,
2 Hincî kesê bi P’adşayê xweȓa hevsuȓe,
3 Ewî ji beĥra der anîbû duȓe.
S. 16 1 Duȓ ji wê beĥrê der înin,

2 Û silt’an Êzî liser k’efa xwe danîn,
3 Jê çêkirin t’anc, û hile, û xerqêt nûranî.
S. 16 1 Silt’an Êzî duȓ ji beĥra der anîn,
2 Şêx Adî liser k’efa deste xwe danîn,
3 Je çêkir t’ac û hile293, xerqê ȓeşî nûranî
4 Dibirin ser xweȓa danîn.
S. 17 1 P’adşayê min erk’an kirî jore,

2 Xerqe kirî more,
3 Dereca xerqe wa li jore,
4 Berk’ kir294 silt’an Êzîdê minî Sore.
S. 18 1 Şêx Adî wê bê bi erk’ane,

2 Kirî li jorê, xerqe anî kirî more,
3 Xerqe libasê silt’an Êzîdê minî Sore.
S. 19 1 Silt’an Êzîdê min xerqe li berk’ kir,

2 T’acekî ȓeşî qudretî nûranî liser kir,
3 Feqîra li pê sefer kir.
S. 20 1 Li pê sefer kirî feqîra,

2 Hincîyê li nefsa xwe biket êqsîre,
3 Bêşik dêçite pêş dîndara mîre.
S. 21 1 Ji wê têne xware,
2 Liber sekinî herçar yare,
3 Me di damana xerqê șêx Adî hebit p’are.
S. 17 1 Ji bana hatibû ȓedaye,

2 Şêxê Ĥesenî Mistefaye295,
3 Silt’an Êzî li ĥemû derda yî mifaye296.
S. 22 1 Ji banî hatî ȓedaye,
2 Şêxê Ĥesenî Mistefaye,
3 Belê, P’adşê min silt’an șêx Adî li ĥemû derda yî mifaye.
S. 18 1 Ya silt’an Êzî, mifadê te wê li hamû derda,

2 Me ji k’ilîma te xeber da,
3 Ȓêya melika dabû bi serda.
291
dur
292
binêr: hevsar
293
çile
294
berkir
295
Mustefa
296
binêr: mifade
48
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 23 1 P’adşayê min silt’an șêx Adî mifa[de] bû li ĥemû derda,

2 Hincîyê bi k’ilîma P’adşayî xeber da,
3 Ewan ȓêya meleka bi ser da.
S. 19 1 Ȓêya melika dabû bi sere,

2 Hincîyê bi ol û erk’anêt șêx Adî bêtin bawere,
3 Mala Adiya t’erîqeta her û here.
S. 24 1 Ȓêya meleka, me dabû sere,
2 Hincîyê bi ol û erk’ana xerqê șêx Adî bêtin bawere,
3 Mala Adiya t’erîqeta me, her û here.
S. 20 1 Ne bêjin mala Adiya çî ye,

2 Hey koro, te ĉav sipî ye,
3 Te hay ji manîya297 xerqê șêx Adî nî ye,
4 Çima dibêjî xerqê șêx Adî çengek zergûze298 û lepek hirîye!
S. 25 1 Mebên mala Adiya k’î ye,
2 Hey koro ĉav sipî ye,
3 Te haj manîyê xerqê șêx Adî nîye299,
4 Cema’300 dibêjî: hindek zergûz û lepek hirîye301?
S. 26 1 Hey koro, ĉav sipîye,

2 Tû nizanî manîya xerqê șêx Adî çîye,
3 Dibêjin manîya xerqê șêx Adî çengek zergûz, lepek hirîye.
S. 21 1 Hey koro, zergûz more,

2 Dereca xerqê șêx Adî wa li jore,
3 Dua’ li wî libsî, ya silt’an Êzîdê minî Sore.
S. 27 1 Hey koro, yî kore,
2 Xerqe hirîye, zergûz more,
3 Dereca xerqê șêx Adî wa li jore,
4 Xerqe libasê Êzîdê minî Sore.
S. 22 1 Çî erk’anekî qewîye,
2 Dahir302 bû linav wan welîye,
3 Ew erk’ana şêxê Adîye303.
S. 28 1 Ewe erk’ana qewîye,
2 Dahir bûn di nêv ewlîye,
3 Ewe erk’ana şêxê minî Adîye.
S. 23 1 Çî erk’anekî cîde,
2 Dahir buwe linav wan mirîda,
3 Ew erk’ana silt’an Êzîde.
S. 29 1 Ewe erk’ana cîde,
2 Dahir bû di nêv mirîda,
3 Ewe erk’ana silt’an Êzîde.
S. 24 1 Çî erk’anekî mezine,
2 Dahir buwe linav wan momine,
3 Ew erk’ana melik șêx Sine.
S. 30 1 Çî erk’ana mezine,
2 Dahir bû nav momine,
297
binêr: me’nȋ
298
zergur
299
niye
300
cima
301
hiriye
302
hir
303
Edî
49
3 Ewe erk’ana melik șêx Sine304.
S. 25 1 Çî erk’anekî buk’ir,
2 Û li dinê buwe dik’ir,
3 Ew erk’ana șêxû Bek’ir.
S. 31 1 Ewe erk’ana buk’ir,
2 Li dinyayê bûye navû dik’ir,
3 Ewe erk’ana șêxû Bek’ir.
S. 26 1 Çî erk’anekî nûrîne,
2 Û dahir linav wan zergûne,
3 Ew erk’ane Şemsedîn û melik Fexredîne.
S. 32 1 Ewe erk’ana nûrîne,
2 Dahir bû di nav zergûne,
3 Ewe erk’ana melik Fexredîne305.
S. 33 1 Ewe erk’ana bi hinere,

2 Dahir bû di nêv babzere,
3 Ewe erk’ana șêx Şemsê T’et’ere.
S. 27 1 Hun xerqa binin,

2 Û erk’anê liser deynin,
3 Û hun bi feqîra ȓa bişînin,
4 Feqîr sere xwe pê bi hilînin.
S. 34 1 Hûn xerqe yî bînin,
2 Erk’an liser deynin,
3 Ji feqîra ȓa bişînin,
4 Da feqîr bi serê xwe hilînin.
S. 28 1 Mala Adiya şehde ye,

2 Û kaniya Sipî kire qulbe ye306,
3 Cinsê me yî ji axê ye.
S. 35 1 Feqîra hilanî xerqe ye,
2 Mala Adîye şehde ye,
3 Cesedê me ji axê ye,
4 Kaniye Sipî quble ye.
S. 36 1 Dîwarek danî cesne,

2 E’sas havête ji besne,
3 E’zîzê min ji vê dine kesî hoy ji kesî nine.
S. 29 1 Çî dîwarek çêbû bi nijîne307,

2 Heke e’sasa te jibine,
3 Ji ew paş, p’êl û mewcêt giran jiber naçine.
S. 37 1 Dîwarek jê bi nijine,
2 E’sas havêtê jibine,
3 Her gêl û me jî yê giran308, zên û zêde bibine.
S. 30 1 Heke e’sasa te ne ji binyane,

2 Liber diçin p’êl û mewcêt girane,
3 Xwedan li axretê jiber yî sefîle, yî sergeȓdane.
S. 38 1 Dîwarê ne ji binyane,
2 Bi serda tên mewc û p’êlêt girane,
3 Li ȓoja axretê xwedan liberî sefîlî sergeȓdane.
304
Şêx Sin
305
Ewe erk’ana Şêşims û melik Fexredîne
306
binêr: qible
307
nejin
308
binêr: Her p’êl û mewcêt giran
50
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 31 1 Çî coyekî buk’ir,
2 Û li dinê bûye dik’ir,
3 E’silê coyî sikir.
S. 39 1 Hostayê minî buk’ir,
2 Li dinyayê bûye nav dik’ir,
3 E’silê coyê heye sikir.
S. 32 1 Çî coyeke ȓast meydane,

2 Dibêjî me we gelî birane,
3 Amanetê309 we dikem şêx Mendê Fexrane.
S. 40 1 Coyeke û ȓast meydane,
2 Bêjme we ji xwedane,
3 Amaneta we ligel mala şêx Mandê Fexrane.
S. 41 1 Hûn bipirsin ev ȓoj babek,

2 Ev dinya se’at û gavek,
3 Mala Adiya ĥemû navek.
S. 33 1 Hun birayîêt min werin,

2 Û suȓêt mixfî310 dahir kirin,
3 Muşterîyê qumaşî werin.
S. 42 1 Mala Adiya hûn werin,
2 Suȓêt mixfî dahir kirin,
3 Muşterîyêt qumaşî hûn werin.
S. 34 1 Werin muşterîêt qumaşî,

2 Û nezanî nedene serk’aşî,
3 Da ĥemû e’melêt we neçine dîwana silt’an Êzî bi belaşî.
S. 43 1 Hûn werin muşterîyêt vî qumaşî,
2 Pê nezane, hûn nedin ser kaşî,
3 Da ȓoja axretê kul û e’melê we neçit belaşî.
S. 44 1 Bêjme we xwedanêt maşa,

2 Pê nezane nedine serkaşa,
3 Da ȓoja axretê kul û e’melê we neçit belaşe.
S. 45 1 Ȓast bajone qap’iyê,

2 Bi ȓastî ȓêya Xwedê bigrin,
3 Bikin xilmetê, bik’êşin ibadetê311,
4 Şêx Adî maş û berat’e bide êzdîyê Şerqê û Şamê, hazir û guhdêra ji xizîna qudretê.
T’emametîye vî qewlî ji xwedanî!

Em di kêmin, Xwedêyî t’emame!
Ȓeĥme li dayî û babêt guhdara312!
Em di kêmin, Xwedê û șêx Adî di t’emamin!
11. QEWLÊ DUȒA313

S. 1 1 Êzdanê min wê ji enzelê zemana,
309
êmanet
310
muxfî
311
ebadet
312
gohdar
313
Laliş № 36, 2012 (rr. 60–63) Belevkirin: E’dnan Xêravaî. https://ru.calameo.com/books/00251831720d66ffd52cf
51
2 Xwedîyê ĥemû dem û hêwana,

3 Xaliqê çendî duȓ û cana,
4 Linav e’zmana heye zor duȓe û mek’ana.
S. 2 1 Linav e’zmana heye zor duȓe û e’rde,

2 Melik Fexredîn ji we xeber de,
3 Ilm got û qafî bi ser de.
S. 3 1 Ilm got û bi ser de qafe,

2 Linav e’zmana heye zave,
3 Zor ax, û ber, û xunave.
S. 4 1 Zor ax, û ber, û duȓe,

2 Bi qudreta Êzdanê bi suȓe,
3 Her duȓekê navek lisere.
S. 5 1 Her duȓek liser nîşana,

2 Zor gewhar û mercana,
3 Liba[l] Xwedê ĥemû e’yana.
S. 6 1 Liba[l] Xwedê e’yane bi zara,

2 Bi nav, û nîşan, û misqala,
3 Duȓa zer agire, û agir dibara.
S. 7 1 Duȓa zer agirê sore,

2 Cî girt li e’zmanê jore,
3 Şewq avête duȓ, duȓê li dore.
S. 8 1 Duȓa zer bi seransere,

2 Dixumxume beĥrê agire,
3 Şev û ȓoj navemire,
4 Bi dewran-dewran here hile.
S. 9 1 Dewran-dewran dihilêtin,
2 Bîna agirî ji wê têtin,
3 Duȓa zer agir û p’êtin.
S. 10 1 Duȓa zer ji qudretê mekinî,

2 Li e’zmanî duȓê cî girt û sekinî,
3 Duȓa sor û sipî li duȓê dibezinî,
4 Sal bi sal beĥrê bi av û ĥesinî.
S. 11 1 Sal bi salû seransere ,

2 Duȓa zer nûre libere,
3 Ya sipî e’mbar dike û digêȓe,
4 Şevê tarî dikem zelêle.
S. 12 1 Şevê tarî diken ȓonahîye,

2 Duȓa sipî jî wa digeȓîye,
3 New jî li duȓê ya sor bi mehîye.
S. 13 1 Duȓa sor wa li hewaye,

2 Bi qudreta Xwedê ȓawestaye,
3 Ya bi av, û ax, û ber, û baye.
S. 14 1 Duȓa sor bi seransere,

2 Heriya bi geȓe û girovere,
3 T’ijî av, û ax, û agir, û bere.
52
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 15 1 Av û ax, û agir, û ber, liser sekinî,

2 Linav axê berê nasinî314,
3 Linav beĥrê beĥra bayî mekinî.
S. 16 1 Beĥra bitir linav beĥra ave,

2 Jor mexlûq tê hene bi nave,
3 Bi qudreta Xwedê ȓuĥ diberde t’ebave.
S. 17 1 Bi qudreta Êzdanê enzelîye,

2 Wa li e’zmana jor beĥrê dîye,
3 Li wan cemede ji e’wil ĥeta bi dawîye.
S. 18 1 Ji e’wil ĥeta bi axir tarîye,

2 Wa li e’zmana jor ax, û av, û ber dîye,
3 T’uxmê nebat liwêne diîsîye.
S. 19 1 T’uxmê nebat ne diîsî bi êksere315,

2 Li nov e’zmana heye zor ax, û av, û bere,
3 Liwêne bû t’uxmê ĥeywan û beşere.
S. 20 1 Liwêne bû bi yek care,

2 Duȓa sor ye maldare,
3 Av, û ax, û bayî, û agir di spare.
S. 21 1 Av û ax, û bayî û agire.

2 Duȓa sor ya bi xerze ji bak’ire,
3 Çendî muxliq pê bi xatire.
S. 22 1 Çendî muxliq pê xinê bûn,

2 Duȓa sor ji enzelî demê bûn,
3 Û çendî duȓ li dine bûn,
4 Ĥemû bi qudreta Xwedê bûn.
T’emametiya vî qevlî linavê Xwedê yê her û her hebûyî!

Em di kêmin, û Xwedê t’emame!
12. QEWLÊ SUȒA316

S. 1 1 Ew bû suȓa jipêş.
2 CayIze em liwê suȓê biken t’eftêş.
3 Da li pê we xilet nebe cêş.
S. 2 1 Ew suȓa bi xêr,
2 Cayîze em liwê suȓê biken îstexbêr,
3 Ewê suȓê ez kirim cuwanmêr317.
S. 3 1 Ew suȓa li min dike leze,

2 Wê suȓê Elî hinarte ẍeze,
3 Li pê wê suȓê diçim eze.
S.4 1 Ew suȓ min dilezîne,

2 Ew suȓ min bi xasa ȓa digehîne,
314
yasinî
315
binêr: yekser
316
[2] (pp 247–251)
317
ciwamêr
53
3 Ew suȓ dê min dorîne.
S. 5 1 Ew suȓ liber dore astenge,

2 Liber wê suȓê hiltê mange,
3 A’lem bi navê wê suȓê bange.
S. 6 1 Seyîdî Nesîm xwe bi wê suȓê didorande,

2 Ĥusêyînî318 Ĥelac sere xwe li ȓêya silt’an Êzî ȓecamande.
S. 7 1 K’î dibêje ew suȓ derewe?

2 Bi wê suȓê ȓon bûn ȓoj û şeve,
3 Wê suȓê p’êk şîrin kirin Adem û Hawa.
S. 8 1 Ew ẍafilêt xafe319,
2 Li wan Sipî bin herdu ĉave,
3 Ẍafil di korene, nizanin ewê suȓê Hawa kire bûk, Adem zava.
S. 9 1 Şirotîya wê suȓê heye,

2 Bi ĥeqî her eveye,
3 Bi şira ne ĥewceye
S. 10 1 Bi wê suȓê têtin barane,

2 Bi wê suȓê şîn dibit dare,
3 Bi wê suȓê dik’amile çendî behare.
S. 11 1 Ewê suȓê xweş kirin dem û ĥeywan,

2 Ew e’ynatek da dîwan,
3 Şerab ço kirin ji mêwan,
4 Xelqê vexwar, pê dibûne ĥeyran.
S. 12 1 Ewê suȓê got û me jê xeber da,

2 Ewê suȓê çar k’itêb nazil kirine e’rda,
3 Ew suȓ mifade320 liser cîqas derda.
S. 13 1 Ew bû suȓa K’ibîr,
2 Cayîze em liwê suȓê bibin xebîr,
3 Wê suȓê çar k’itêb nazil kirine e’rda,
4 T’ewrat, Misĥef, Zembûr, Încîl.
S. 14 1 Ew bû suȓa jipêş,
2 Cayîze em liwê suȓê biken t’eftêş
3 Ewê suȓê, mîr Birahîm ji Xoȓistanê îna Lalişê, kire derwêş
4 Wî t’erik dan jin, û mal, û mêş.
S. 15 1 Zor bi wê suȓê digehiştin,

2 Dilê wan ji mêl û muĥbeta silt’an șêx Adî dip’eristin,
3 Ew çon, jin û mal di dews da hiştin.
S. 16 1 Zora ew suȓ xeyale321,

2 Zora t’erk kirin male,
3 Ew çȗn û axret kirin xeyale.
S. 17 1 Ora male xwe t’erk kirin,

2 Hûn ȓêya șêx Adî çak bikin,
3 Da hûn bi silametî ȓabûhirin.
318
Ĥisên
319
binêr: xav
320
mife’et
321
xîyale
54
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 18 1 Ew suȓa p’iȓ t’emene,

2 Cayîze em ser û male xwe lê bidene,
3 Ewê suȓê bi gawira322 şêrîn kirin seneme.
S. 19 1 Ew suȓa p’iȓ ĥesabe,

2 Ewê suȓê navdar kirin Mekke û K’abe,
3 Wê suȓê p’êk şêrîn dikirin pis û baba.
S. 20 1 Zora liwê suȓê dikir pise,

2 Ewê suȓê şerîf323 kirin Mekke û K’abe,
3 Ewê suȓê p’êk şêrîn dikirin bab û pise.
S. 21 1 Ew suȓa jîr nedere,

2 Ewê suȓê e’ynatek da Avdelê Omere,
3 Ewê suȓê şemewin xulqand ji bere.
S. 22 1 Ew bû suȓa bi xêr,
2 Cayîze em liwê suȓê biken îstexbêr,
3 Wê suȓê nefesêt birsî324 kirine t’êr.
S. 23 1 Ewê suȓê t’êr kirin nefesêt birsî,

2 Zora liwê suȓê dipirsî,
3 Qesit kirne beĥra, bi telbe ya nebîy Unisî325.
S. 24 1 Ew suȓa buk’ir326,
2 Ewê suȓê şefeqet327 li zora dikir,
3 Ewê suȓê şêx Zêndîn ji Lalişê hinarte Misir.
S. 25 1 Aşiqo, yî felek,
2 Min zor dîtin gelek,
3 Ev nezanî me şandiye wegarandiye merk’eb û k’elek.
S. 26 1 Aşiq deng diket bi nehîne,

2 Xasa pê hatî bawerî ûyeqîne328,
3 Ẍafil329 di korene û beĥr tê nine.
Em kêmin, û șêx Adî ťemame!
13. QEWLÊ K’ASA330

S. 1 1 Ji qewlê mewlê me,
2 Heȓe destûrê bide ẍulême,
3 Ez331 medhê k’asa divême.
S. 2 1 Ev332 bû k’asa ji muĥbetê,
322
binêr: k’afir
323
şirîf
324
binêr: birçî
325
Onis
326
bûkir
327
şefqet
328
êqîn
329
xafil
330
[2] Qewlê mewlê me (rr. 945–952)
331
em
332
ew
55
2 Hincîyê P’adşayê min nuqtekî333 ji wê k’asê didetê,

3 Sed xwezke min bi wê be, bi wê suhbetê.
S. 3 1 Ew bû k’asa baqî,
2 P’adşayê min di navda bû saqî,
3 Dilo, tu çendî muşt’aqî!
S. 4 1 Dilo, tu çendî k’eserî,

2 Hincîyê nuqtekê ji vê k’asê vedixwerî,
3 Şikraniya wê k’asê mabû liserî.
S. 5 1 Ji berî ne kirbû tu nijîyare,

2 Qalbê Adem p’êẍember ne kirbû dehare,
3 Mêra ji muĥbetê nedera wê k’asê vedixware.
S. 6 1 Qalbê Adem p’êẍember nijî,

2 Nûra muĥbetê hat û tê diqendilî,
3 Ȓuĥ hat û tê wetinî.
S.7 1 Liwê k’asê dayê mersumê ȓedayê,

2 Ȓuĥ hat û gehayê.
S. 8 1 Ew k’asa nûrîne,
2 Adem p’êẍember ji dil, û eşq, û yeqîne334,
3 Lew cinsetê wî geȓiya bû goşt û xûne.
S. 9 1 Adem p’êẍember ji wê k’asê vedixwar û vedijîya,

2 Mest bû, dihejîya,
3 Goşt lê huȓî, xûn lê digeȓîya.
S. 10 1 Adem p’êẍember ji wê k’asê vedixware,

2 K’eremeta335 wê k’asê dihate dîyare,
3 Lew Adem bêhinijî, pê dibû siware.
S. 11 1 Ew k’as bi Adem p’êẍember xweş tê,

2 K’eremeta wê k’asê hat û digehiştê,
3 Ewê k’asê Adem bire bihuştê.
S. 12 1 Şehîd p’êẍember ji wê k’asê dibeste,

2 Wî ne p’ê hebû, ne deste,
3 Silt’an Êzî ȓonayêk di ber wî jî dixiste.
S. 13 1 Şehîd p’êẍember ji wê k’asê vedixware,

2 K’eremeta wê k’asê dihate dîyare,
3 Lew harîya bin ĥena bora dihinare.
S. 14 1 Çî horîyeke çê ye,
2 Bi k’eremeta wê k’asê Ĥeşem û Qurêş jê ye.
S. 15 1 Ew bû ĥerfa jipêş,
2 Cayîze em liwê ĥerfê biken t’eftêş,
3 Ewê ĥerfê ji hev kirin Ĥeşem û Qurêş.
S. 16 1 Ĥeşem û Qurêş ji hev dikire,

2 Qal û qîl çêdikire,
3 Silt’an Êzî bi şîrê ĥeqîyê ji hev dikire.
333
nuxte
334
êqîn
335
keramet
56
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 17 1 Ew k’as da nebîy Nuĥ,

2 K’eremeta wê k’asê lê dibû suĥ,
3 Ewî ji ava t’ofenê xilas dikirin gelek ȓuĥ.
S. 18 1 Ew k’as da Birahîme,
2 Malê wî, malekî zorî, zavî, e’zîme,
3 Da bi ȓêya êkî K’erîme.
S. 19 1 Da ȓêya êkî Celîl,

2 Nuqitek nazil bû ji qendîl,
3 Nav lê dane Birahîm Xelîl.
S. 20 1 Birahîm Xelîl ji wê k’asê vedixware,

2 K’eremeta wê k’asê dihate bale,
3 Lew li wan sarbû nare.
S. 21 1 Bi qudreta Ȓeĥmane,
2 Nebîy Simaîl vexwarî ji k’asa girane,
3 Lew qudreta wî nazilî bû berane.
S. 22 1 Ew k’as da Dawide,
2 K’eremeta wê k’asê we dîte,
3 Lew li dest nerm dibû ĥedîde.
S. 23 1 K’eremeta wê k’asê bi Dawid ȓakirî,

2 Ne ĥewca yî ibadetan û agirî,
3 Bi destê xwe ço dik’irê; xurde, û zirî.
S. 24 1 Ew k’asa K’ibîre,
2 Silêman p’êẍember vedixwar, pê dibû mîre,
3 Hêcet336 hebû hem gustîle hengustîle.
S. 25 1 Qudreta Ȓeĥmane,
2 Silêman p’êẍember vedixwar ji k’asa girane,
3 Lew hikm dikir li ins, û cins, û çendî cane.
S. 26 1 Ew k’as ji Mûsa ȓa dihate,

2 K’eremeta wê k’asê we der hate,
3 Lew ji Mûsa ȓa nazilî337 T’ewrate.
S. 27 1 Mûsa vedixwarî jê ye,

2 Û k’eremeta wê k’asê ye338,
3 Lew Mûsa bû k’ilîmçîyê Xwedê ye.
S. 28 1 Îsa ji wê k’asê vedixwarî,

2 K’eremeta wê k’asê dihat û dihedirî,
3 Încîl bora di nazilî.
S. 29 1 Ew k’as da Îsa,
2 Vedixwar wî û hindirîse,
3 Ji e’rda fiȓî, ço e’zmana dilîse.
S. 30 1 Ûsivê nebîya ji wê k’asê vedixwarî,

2 K’eremeta wê k’asê dihate dîyarî,
3 Li wan ȓon bûn çar ĉavêt tarî.
336
ĥêcet
337
nizilî
338
k’asê
57
S. 31 1 Da di Aqube, da Zelîxa meĥbube,

2 Li wan ȓon bûn ĉav û dil û qilube339.
S. 32 1 Eyub p’êẍember vedixwarî ji wê xemȓa yê,

2 P’adşayê min sebreke we dida yê,
3 Îlaĥȋo, tuyî Hadêrî, tuyî Nadirî, tuyî Qadirî,
4 Sebrekî bide me, em pê bisebirin,ĥeta ev dev bi goştê gay …340
S. 33 1 Ew k’as da Ûnisê ȓeqasî,

2 Çil şevî û ȓojî ma libinê beĥrê zigê masî,
3 Ĥeta Xwedê xwe bi ĥaq nasî.
S. 34 1 Ew k’as da bin Mensure341,

2 Xewasî342 li beĥrêt k’ûre,
3 Silt’an Êzî yî nêzîke, ne yî dûre.
S. 35 1 Ew k’as da seyîdî Nesîmîye,

2 K’eremeta wê k’asê we dîye,
3 Wî hayî ji gurîyana sere xwe nîye.
S. 36 1 Seyîdî, maş fere,

2 K’afira girwandbû seransere,
3 Ji eşqî wê k’asê nalînek jê nedihatin dere.
S. 37 1 Ew k’as da nebîy Zek’erî ye,

2 K’eremeta wê k’asê dî ye,
3 Wî hayî ji birîna mişarê nî ye.
S. 38 1 Wan biȓî û kire dualî,

2 K’eremeta wê k’asê dihate dîyarî,
3 Ji eşqa wê k’asê nalîyekê ne dinalî.
S. 39 1 Wan biȓî bû gişte,

2 K’eremeta wê k’asê hat û digehişte,
3 Sed xozike min bi wê ȓuĥê be, Xwedê yî li pişte.
S. 40 1 Birahîmê leg ji wê k’asê vedixware,

2 K’eremeta wê k’asê dihate dîyare,
3 Ĥeta legê, ser serî firandin ew teyare.
S. 41 1 Çil ȓojî diruste,

2 Wî ne dixwar, ne diniviste,
3 Ĥeta legê, teyarî ser serî vediguhiste.
S. 42 1 Çil ȓojî bi hijmare,

2 Wî ne dikir, û ne dixware,
3 Ĥeta legê ser serî firandin ew teyare!
S. 43 1 Çil ȓojî livê bû,

2 Mehekeke xasa lê bû,
3 Ĥeta legê teyar liser serî cihê bû!
S. 44 1 Ew k’as da mîr Birahîmî Ademane,

2 Wî vedixwar ji k’asa girane,
339
binêr: qalb
340
binêr: Qewlê ĥezarû yek nava S. 32.2 Ĥeta wî derbî, goştê gîyanê min xwarî
341
miswur
342
ẍewisî
58
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Lew wî t’erk kir Xoȓistane.
S. 45 1 Wî t’erk kir Xorsa,

2 Nedera xwe da xasa,
3 Buwe ȓênasek ji wan ȓênasa.
S. 46 1 Ew k’as da E’merî bin Xetabe,

2 Ewî dikuştin dayî û babe,
3 Ne jê ȓa xêre, ne sewabe.
S. 47 1 Elî ji wê k’asê vedixware,

2 K’eremeta wê k’asê dihate bale,
3 Lew şîrê qet’ilê bora dihinare.
S. 48 1 Bi qudreta Qadirî,
2 Elî bi sê xelata xelat kirî,
3 Fetme, û Zulfeqar, û Dindilî.
S. 49 1 Ew k’as da Aba Bek’ir,

2 Wî vedixwarî ji k’asa bi navû dik’ir,
3 Lew nebîy Meĥemed bi sadiqê343 xwe kir.
S. 50 1 Ew k’as da nebîy Meĥemede,

2 Vedixwarî ji k’asa suȓ û cehde,
3 Bûwe p’êẍemberê yekî il-Semede.
S. 51 1 Ew k’as da Êzdîne mîre,

2 Li dine û axretêyî xebîre,
3 Silt’an Êzî t’eslîm kirin Şems û Fexrêt mîre.
S. 52 1 Ew k’as da Şemsê Êzdîne,

2 K’ilît û mifte bi destê wine,
3 Çu girtin û berdan bêyî șêx Şems nine.
S. 53 1 Ew k’as da șêxû Bek’ir,

2 Yî şîrine344 weke şekir,
3 Şêx Adî ew k’erem ligel te kir,
4 Lew ciyê te liba[l] xwe kir.
S. 54 1 Ew k’as da şêx Berk’ate,

2 Xelat kirî bi ĥeft xelata,
3 Ji e’rda fiȓî ço semawata.
S. 55 1 Ew k’asa cîde,
2 Hatîye bo mirîda,
3 Ew k’asa silt’an Êzîde!
14. QEWLÊ T’EXTE345

S. 1 1 P’adșê min t’extê nûrê çêkir,
2 P’adșê min mesken çêkir,
3 P’adșê min seyȋrȋ û seyȋran lê kir.
343
sedîq
344
şirîn
345
https://ru.calameo.com/read/0025183175daa83339ace
59
S. 2 1 T’extê Melikê346 K’ibȋr,

2 T’extê lê dibû ew mîr,
3 Ewȋ alîm, ewȋ besîr.
S. 3 1 T’extê Melikê Elȋf,

2 Nûr gehiște herçar t’eref,
3 Suȓê daye mang û sedef.
S. 4 1 T’extê Melikê Cebare,

2 P’adșayê min tarȋ û ȓonayȋ ȋnane xware,
3 Xasa pê bestbû firware.
S. 5 1 T’extê lê dibû ew silt’an,

2 P’adșayê min tarȋ û ȓonayȋ dane e’rd û e’zman,
3 Xasa pê bestbû ȋman.
S. 6 1 P’adșayê min linav t’extê xwe yȋ bi suȓa,

2 P’adșayê min xwedanê347 ilmê348 p’iȓe,
3 P’adșayê min muĥbê melekê ĥuȓe.
S. 7 1 Ew qewlekȋ bi nȋșane,
2 P’adșayê min linav t’extê xwe girtbû mek’ane,
3 P’adșayê min muĥbê xwedan ȋmane.
S. 8 1 P’adșayê min linav t’extê xwe yekȋ Ekbere,

2 Liba[l] wȋ dihatin nûr û nedere,
3 P’adșayê minȋ dahire li ĥemû dera.
S. 9 1 P’adșayê min linav t’extê xwe yê, eĥmere,

2 Ji ba wȋ dihatin nûr û nedere,
3 P’adșayê min dizane çi heye li ĥemû dera.
S. 10 1 P’adșayê min linav t’extê xwe yê mixfȋ bû,

2 Liser zarê ĥemû xasan û nebîyan bû,
3 Ĥeca me Zimzim û qubet il-Bidor û koniya Sipȋ bû.
S. 11 1 P’adșayê min linav t’extê xwe yê amine,

2 Melik349 Fexredȋn xadime,
3 Ĥeca me k’af, û miẍar, û qubet il-Bidor350, û Zimzime.
S. 12 1 Ew t’extê ji muĥbetê,
2 P’adșayê min wê liwê coqetê,
3 P’adșayê min wê liwê suĥbetê.
S. 13 1 Çi suĥbeteke baqȋye,
2 T’extê nûr û șev, Ȓoj û Heyv liser sekinȋye,
3 Ĥeca me k’af, û miẍar, û Zimzim, û qubet il-Bidor, û koniya Sipȋye.
S. 14 1 Suĥbeta her ĥeftane,

2 T’extê nûr û șev, ȓoj û heyv liser destane,
3 Şerab il-tiĥûr k’asa wane.
S. 15 1 P’adșaye û her ĥeft melek vêȓa,

2 T’extê nûr, û șev, û ȓoj, û heyv, û stêra,
346
melek
347
xudan
348
alim
349
melek
350
qublet bidor
60
T’ÊMÛRÊ MESO
3 P’adșayê min şerab bi xwe digêȓe.
S. 16 1 P’adșayê min linav t’extê xwe Melik il-E’rșe,

2 T’extê nûr, û heyv, û șev, û ȓoj geșe,
3 P’adșayê min cî danȋ Lalișe.
S. 17 1 P’adșayê min ȓoj kirîye geșe,

2 T’extê nûr û șev, Ȓoj û Heyv pê dibûn geșe,
3 P’adșayê min danî berê ȓeșe.
S. 18 1 P’adșaye û her hefr melek vêre,

2 E’rșek e’firandibû351 li jore,
3 Mifte Şems û Fexre.
S. 19 1 P’adșayê min û her ĥeft melekên k’afûne,

2 E’rșek e’firandibû bê stûne,
3 Mifte Şems û Fexrê zergûne.
S. 20 1 E’rd û e’zman bi hevȓe dêminin,

2 T’extê nûr û șev, ȓoj û heyv liser disekinin,
3 Mifte Şems û Fexredȋnin.
S. 21 1 Dergehên e’zmanan yȋ zerin,

2 Mifte Şems û Fexrin,
3 Așiq berzê șayȋ û qederin.
S. 22 1 Dergehên e’zmanan yȋ zêȓȋnin,

2 Mifte Şems û Fexredȋnin,
3 Așiq berzê șayȋ û mizgȋnin.
S. 23 1 Çend k’êlimêt352 min digot ji duȓê ne,

2 Yarên mixfȋ di hêne,
3 Bo min ĥemȗ [w]a li ȓê ne.
S. 24 1 Çend k’êlimêt353 min digot ji teĥiyatin,

2 Yarên mixfȋ hatin,
3 Bo min ĥemȗ xelatin.
S. 25 1 P’adșayê min linav t’extê xwe yȋ eĥmere,

2 Dinya ber fitile, geȓe,
3 Ȓengê zêde hatine dere.
S. 26 1 Ev qewlekȋ bi nȋșane,
2 P’adșayê min linav t’extê xwe girtbû mek’ane,
3 P’adșayê min muĥbê xwedan ȋmane.
S. 27 1 P’adșayê min yê xebîre bi vê ȓayê,

2 E’rșek e’firandbû wê dinyayê,
3 Cehwer dabû ji beyzayê.
S. 28 1 P’adșayê min yȋ xebȋre bi vê e’nyatê,

2 E’rșek e’firandbû ȓu yê qinyatê,
3 Cehwer dabû ji beyzayê.
S. 29 1 P’adșayê min linav t’extê xwe bû ji e’wilȋ,

2 Mûsa û Îsa xemilȋ,
351
afirandbû
352
kȋlȋmêt
353
kelȋmêt
61
3 P’adșayê min, tu sȋqala dila.
S. 30 1 P’adșayê min linav t’extê xwe yȋ bi k’ereme,

2 Berî muxliqane û çend deme,
3 Ewȋ da ademȋ ȓuĥ û deme.
S. 31 1 P’adșayê min sȋqala dila,

2 Dest ji ȓêya xwe me hêla,
3 Daneye nivȋsȋn ji ẍafila354.
S. 32 1 Daneye nivȋsȋn ji lenge,

2 Yȋ xebȋr be ji ĥemû ȓenge,
3 Da zebênî bite nekin cenge.
S. 33 1 P’adșayê min yȋ buk’ir,

2 Li dinê û a’lemê kirye dik’ir,
3 Ezȋzê min, tu dizanȋ te çi kir.
S. 34 1 P’adșayê minȋ buk’rȋn bû,

2 Li ĥemû e’rdanȋ, sekinȋ bû
3 Li ĥemû deft’eran serê xitmê bû.
S. 35 1 Ji qewlê șêx Fexrê Adiya,

2 P’adșayê min yȋ Bêrȋye,
3 Yi dahire li ĥemû cȋya.
S. 36 1 Ew qewle, qewlekȋ bi qiriyare,

2 Mifta ĥeftȋ qewlȋ bi hijmare,
3 Em nȋnin, û Xwedê yî dehare.
15. QEWLÊ BEĤRA355; 356; 357; 358

S. 1 1 Ȓojekê ez fikirîm,
2 Dama bȗm heyrîm,
3 Li beĥreke k’ȗr seyrîm.
S. 1 1 Ȓojekê ez fikirîm,
2 Dama bûm, ĥeyrîm,
3 Li beĥreke k’ûr seyrîm.
S. 1 1 Ȓojekê difikirîm şevan û ȓoja,
2 Damamekê digrim liber xwe da.
S. 1 1 Ȓojekê difikrîm, şevan û ȓoja,
2 Damamekê digrim liber xwe da.
S. 2 1 Çi beĥreke k’ȗre,
2 Sibĥan ji te melekê dilĥuȓe,
3 Alîyêd vê beĥrê bi sae’ta yî dȗre.
S. 2 1 Çî beĥreke k’ûre,
2 Sibĥane ji te Melikê359 Ẍefûre,
3 Serefê vê beĥrê bi sae’ta yî dûre.
S. 3 1 Çi beĥreke xase,
354
xafil
355
[50] Qewlê beĥra (rr. 190-193)
356
P’adșa [2] (rr. 222–227)
357
http://www.ezdixandi.com/forum/38-298-1
358
http://yeziden.de/285.0.html
359 melek
62
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Ye k’ȗre, bê binase,
3 Ȓik’ineke ȗ çar e’sase360.
S. 5 1 Çî beĥreke xase,
2 Ya k’ûre, bê qiyase,
3 Ȓik’ineke û çar e’sase.
S. 3 1 Çi beĥreke qiyase,
2 Ȓik’ineke — çar e’sase,
3 Çar e’sase — ȓik’ineke xaliqê xase,
4 Xaliqê xasê dîwanê șêx Adî ku zivete libase.
S. 3 1 Çi beĥreke qiyase,
2 Ȓik’ineke — çar e’sase,
3 Çar e’sase — ȓik’ineke,
4 Xaliqê xasê dîwanê șêx Adî ku zivete libase.
S. 4 1 Çi beĥreke pane,
2 Sibĥan ji melekê dilovane,
3 Alîyêd vê beĥrê ne dixweyane.
S. 3 1 Çî beĥreke pane,
2 Sibĥane ji te Melik il-Ȓeĥmane,
3 Serefê vê beĥrê ne yî xweyane361.
S. 5 1 Çi beĥreke k’ȗre,
2 P’adșa li me dike bexșe ȗ bore,
3 Em ji dȗr înane dore.
S. 6 1 Çi beĥreke mezine,
2 Ĉirakî nȗranî diîsîye362 libine,
3 Çar со je diçine.
S. 4 1 Çî beĥreke mezine,
2 Qendîleke nûranî diîsîyê libine,
3 Çar co jê diçine.
2 Qendîleke jî bê bine,
3 Çar cewê jê çûne.
2 Qendîleke je bê bine,
3 Çar cewê jê çûne.
S. 6 1 Çî beĥreke ĥede,
2 Sibĥane ji te Melik il-Semede,
3 Me bi șêxê xwe363 medete364.
S. 4 1 Çi beĥreke bê ĥede,
2 P’adşê mêra yî Semede365,
3 Medeta şêxê xwe me,
4 Zor medhê şêxê xwe dideme.
S. 4 1 Çi beĥrek bê ĥede,
2 P’adşê mêra yî semede,
3 Medeta şêxê xwe me,
4 Zor medhê366 şêxê xwe didime.
S. 7 1 Çî beĥreke emîqe,
2 P’adșê min lê girt șufîqe,
360
esas
361
xoyan
362
diêsiye
363
xo
364
meded
365
semend
366
meth
63
3 Ji dûr tîne nizîke.

S. 5 1 Çi beĥreke emîqe,
2 P’adşê mêra yî şifîqe,
3 Dûr bûm, hatime nêzîke.
S. 5 1 Çi beĥreke emîqe367,
2 P’adşê mêra yî şiblîqe,
3 Dûr bûm, hatime nêzîke.
S. 7 1 Em ji dur înane kenare,

2 P’êl têne me bi dijware,
3 Me bi Xweda haware.
S. 8 1 Ji dûr me tîne kenare,
2 Mewc368 têne me dijware,
3 Me bi șêxê xwe haware.
S. 6 1 Dûr bûm, hatime kenara,
2 P’êl didame du cara.
3 Hewara şêxê xwe me,
4 Zor medhê şêxê xwe dideme.
S. 6 1 Dûr bûm, hatime kenara,
2 Pêl didame du cara,
3 Hawara şêxê xwe me,
4 Zor medhê şêxê xwe didime.
S. 8 1 Hawar ji Xweda yê xwe me,

2 Çendî pesna je didime,
3 P’adșê min ewe yî li E’rșe li seme.
S. 9 1 Heware șêxê xwe me,
2 Çendî medha jê dideme,
3 Min liwê dî E’rș û seme.
S. 9 1 P’adșê min liwê E’rș kir,

2 Neqașê çendî neqaș kir,
3 Du cindȋya qubek ferș kir.
S. 10 1 P’adșê min liwê E’rș kir,
2 Neqașê çendî neqaș kir,
3 Dû cindȋya qubet feriș kir.
S. 10 1 P’adşê min E’rş dikir,
2 Ferş dikir, nexşê xwe dadanî,
3 Neqaşê hûr lê dikir.
S. 10 1 P’adşê min E’rş dikir,
2 Ferş dikir, nexşê xwe datanî.
S. 10 1 Du cindȋya duȓek digêȓe,

2 Hȗn nehrîvan bin ji Xwedêȓe,
3 Her zerbeke mala Adiya yanzde ĥezar zerb369 vêȓe.
S. 11 1 Du cindȋya duȓek digêȓa,
2 Hûh șehde bin ji Xwedêȓa370,
3 Her zerbeke mala Adiya yanzde ĥezar zerb vêȓa.
S. 11 1 Du cindȋya ȓimek digeȓandin,
2 Wan cindȋya ȓime digêȓandin,
3 Hûn şehde bin boy kenarê Xwedêȓa
S. 11 1 Du cindȋya ȓimek digeȓandin,
2 Wan cindȋya ȓim digêȓandin,
3 Hûn boy kenarê Xwedêȓa şehde bin.
367
emlîq
368
moc
369
zêr
370
Xudê
64
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 12 1 P’adşê min zelpek têda,

2 Donzde[h] ĥezar silavet ber vedêda,
3 Nav dik’irê silt’an Êzdîdê min dergekî duȓêȓa.
S. 12 1 P’adşê min zelpek teda,
2 Donzdeh ĥezar silavet ber vedida,
3 Nav dik’irê silt’an371 Êzdayê min dergekî duȓêȓa.
S. 11 1 Ez hizirîm liwê ye,

2 Dergeke, ȗ sê ȓê ye,
3 Du ȓuniștîne, yek her tim diçe ȗ tê ye.
S. 16 1 Fikirîm liwê ye,
2 Derge yeke, sê ȓê ye,
3 Dayîm yek diçe û tê ye.
S. 12 1 Liba[l] dilê min bȗ xweyane372,

2 K’ursȋyeke ȗ șeș p’eyane,
3 Fitîleke ȗ çar ĉirane.
S. 17 1 Dergekî e’yane,
2 K’ursîyeke bi șeș p’êyîne,
3 Qendîleke û çar ĉirane.
S. 13 1 T’imê yekî ji wan yî ȓûniştîye, du dî jî yê p’îyane,
2 Dilê minî ji wan ve e’yane,
3 Fitîleke çar ĉirane.
S. 13 1 Tim yekî ji wan yî rûniştîye, du de ji ya p’îyane,
2 Dilê minî ji wan ve e’yane,
3 Fitîleke çar çirane.
S. 13 1 Herçar ĉira ȗ fitîlek,

2 Du menber ȗ qendîlek,
3 Heșt dergeh ȗ k’ilîlek.
S. 18 1 Çar ĉira û fitîlek,
2 Dû menber û qendîlek,
3 Heșt derge û k’ilîlek.
S. 14 1 Çar ĉirayê fitîlekê,
2 Ĥeft dergene k’ilîmekê.
S. 14 1 Çar çirayê fitîlekê,
2 Ĥeft dergene k’ilîmekê.
S. 15 1 Yanzdeh xendeqa yî k’ûre,

2 Ĥeft tarîne, çar nûrînin.
S. 15 1 Çi bajarekî çar sûre,
2 Yanzde xendeka yî k’ûre,
3 Ĥeft tarîne, çar nûrîne.
S. 14 1 Min liwê ditbu bajarek,

2 Navda hebȗ darek,
3 Liser sekinîbȗ siwarek.
S. 12 1 Min liwê dî bacarek,
2 Navda hebû darek,
3 Liser sekinî siwarek.
S. 7 1 Minê dîye beĥrek,
2 Ort’ê da heye dîwarek,
3 Ser sekinîbû şêresiwarek.
S. 7 1 Minê dî ye beĥrek,
2 Ort’ê de heye dîwarek,
371
sultan
372
xuyan
65
3 Ser sekinîbû şêreswarek.
S. 15 1 Liser sekinî ew mîre,

2 Xewle kirin ew feqîre,
3 Wê dikin ȓay ȗ qîre.
S. 13 1 Liser sekinî ew mîre,
2 Xewle kirin ew feqîra,
3 Wê diken ȓaw û t’egbîre.
S. 8 1 Minê dî ye emanek,
2 Xewle dibû feqîrek,
3 Ew jî dikir ȓay û tedbîrek.
S. 8 1 Minê dî ye emanek,
2 Xewle dî bû feqîrek,
3 Ew jî dikir ȓaw û tivdîrek.
S. 16 1 Çi mîrekî mezine,
2 Xwedanê yanzde ĥezar qewșine,
3 Tîpêt giran jiber di herine.
S. 14 1 Çî mîrekî minî mezine,
2 Xwedanê373 yanzde ĥezar qewșene,
3 Tîpêt giran jiber diheȓine.
S. 9 1 P’adşê minî mezine,
2 Xwedanê yanzdeh cotên qewşine,
3 Nifûsê wan leşkerê giran va diçûne.
S. 9 1 P’adşê minî mezine,
2 Xwedanê yanzde cotin qewşine,
3 Nifûsê wan leşkerê giran va diçûne.
S. 17 1 Bajareke ȗ çar șȗrin,

2 Tê heye yanzde xendekêd k’urin,
3 Ĥeft di tarîne, çar bi nȗrin.
S. 15 1 Bacareke û çar suȓin374,
2 Tê hene yanzde xendekêt k’ûrin,
3 Ĥeft di tarîne, çar bi nûrin.
S. 18 1 Ez hizirim bi nedere,
2 Melek șêx Sin sekinîbȗ375 liser menbere.
3 Wê dixwîne376 herçar deft’ere.
S. 19 1 Fikirîm bi nedere,
2 Melik șêx Sin sekiniye377 ser menbere,
3 Wê dixwîne herçar deft’ere.
S. 19 1 Hûn xwedanê nedera,
2 Melik șêx Sin sekiniye ser menbera378,
3 Vedike qewla, dixwîne deft’era.
S. 18 1 Hûn xwedanê nedera,
2 Melek șêx Sin sekiniye eşkera,
3 Vedike qewla, dixwîne deft’era.
S. 19 1 Qat’anî ȗ menberin,
2 P’irtȗk ȗ deft’erin,
3 Bejneke ȗ çar beșerin.
S. 20 1 Qat’anî û menberin,
2 K’itêbin û deft’erin,
373
xudan
374
șurin
375
ȓȗniștbȗ
376
dixȗne
377
ȓuniștîye
378
member
66
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Bejneke û çar beșerin.

S. 16 1 Qadî menberin,
2 K’itêbe, deft’erin,
3 Ȓik’ineke çar beşerin.
S. 16 1 a. Qadî menberin,
1 b. Cindî serwerin,
2 K’itêbe, deft’erin,
3 Ȓik’ineke çar beşerin.
S. 20 1 Herçar mirov bi ȓewanekê,

2 Herdu tahê sihekê,
3 T’eba kirin ji derekê.
S. 21 1 Herçar beșer bi loĥk[ê],
2 Herdu bi teysek[ê],
3 T’eba kirin derek[ê].
S. 17 1 Çar beşerê ȓik’inekî,
2 Du da379 min dîne cîkî,
3 Nav dik’irê silt’an Ezdîdê min hildan, avîtine sûkî380.
S. 17 1 Çar beşerê ȓik’nekî381,
2 Du da min dîne cîkî,
3 Nav dik’irê sil’tan Ezda min hildan, avêtine sȗkî.
S. 21 1 Herçar yaret t’ebane,

2 Tîpeke linav wan yanzde tîpane,
3 Du di ȓȗniștine, yek ji p’îyane.
S. 22 1 Herçar yarêt t’ebane,
2 Ĥerfeke linav yanzde ĥerfane,
3 Du di382 ȓuniștine, dayîm yek ji p’êyane,
4 Waĥid li qehar yek ji wane.
S. 22 1 Dema bidin xebera,

2 Wê dibêjin qewl, wê dixunin ji deft’era,
3 Da hun ji bibin xwedan nedere.
S. 23 1 Sae’ta biden xebera,
2 Bêjin qewla, bixunin deft’era,
3 Da hûn jî bibin xwedan nedere.
S. 23 1 Dema didin hesêba,

2 Wê dibêjin qewl, wê dixunin k’itêba,
3 Bo xwedaned e’cêba.
S. 24 1 Sae’ta biden ĥisêba,
2 Bêjin qewlan, bixunin k’itêba,
3 Bo xwedan e’cêba.
S. 24 1 Qat’anî çendî wate digotin,

2 Dayîke ȗ çar dotin,
3 Ew ji batin de hate gotin.
S. 25 1 Qat’anî çend manî yî digotin,
2 Dayî yeke383, çar dotin,
3 Ji Yasîn384 da hate gotin.
S. 19 1 Ĥerfa navê wê Yasîne,
2 Yek wan Mekke, yek Medîne,
3 Xazil ko mi bizanbiya k’î e’rdîne.
379
ta
380
sîk
381
rukn
382
dido
383
dayîre
384
basin
67
S. 25 1 Batin ȗ me’rifete,
2 Ȓuniștina wan muĥbete385,
3 Vexwarina wan șerbete.
S. 26 1 Yasîn û me’rîfete,
2 Ȓuniștina wan muĥbete386,
3 Vexwerina wan șerbete.
S. 26 1 Xweșiya387 li wan zor kir,

2 Bi maș ȗ cembaqî kir,
3 Lew xasa liwê qebȗl kir.
S. 27 1 Wan liwê zû kir,
2 Bi k’as û cenbeqî kir,
3 Lew xasa li wir qebul kir.
S. 27 1 Lew xasa liwê suhbet kir,

2 Bi k’as ȗ evîn kir,
3 Lew xasa liwê loqet kir.
S. 28 1 Wan li wir suhbet kir,
2 Bi k’as û muĥbet kir,
3 Lewma li du loqet kir,
S. 28 1 Lew xasa liwê qebȗl kir,

2 Bi k’as ȗ evîn kir,
3 Lew xasa lidu loqet kir.
S. 29 1 Gelî bira, ĥeta win liwêne,

2 Derheqê ẍafila mebêne,
2 Ew jî li benda Xwedêne.
S. 29 1 Gelî bira ĥeta hûn liwêne,
2 Derheqê ẍafila mebêne,
3 Ew jî benda Xwedêne.
S. 30 1 Mebêje ji derheqê ẍafila,

2 Bi xof ȗ tirs bin ji ĥemȗ dila,
3 Da ȓoja axretê bibin xwedan mal ȗ mezela.
S. 30 1 Mebêjin derheqa ẍafila,
2 Xof388 û tirs bin ji ĥemû dila,
3 Da ȓoje axretê jî bibin xwedanê malan û mezela.
S. 31 1 Ji qewlê derwêșê Qat’anî,

2 Șêx Adî beĥre, jê diçin çoya ȗ kanî,
3 Çȗne ber ȓoniya mehrebanî.
S. 31 1 Ji qewlê derwêş Qat’anî,
2 Şêx Adî beĥre, jê diçȗn co û kanî,
3 Çȗne ber nûra Ȓeĥmanî.
S. 32 1 Xas, xas bȗn, ẍafil di kore bȗn,

2 Bi ȓêya șêx Adî ȗ melek șex Sin ne dizanî,
3 Liser holê sekinî ye derwêș Qat’anî.
S. 32 1 Xwes389 xweș bûn, ẍafil di kore bûn,
2 Bi ȓêya șêx Adî û melik șêx Sin ne dizanî,
3 Liser hole sekinîye derwêş Qat’anî.
385
mehbet
386
mehbet
387
xoșiya
388
xov
389
xaș
68
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 20 1 Derwêş Qat’anî çar manî yî390 digotin,

2 Bang da, nayêne gotinê,
3 Axretê nayêne firotinê.
S. 19 1 Derwêş Qat’anî çar manî digotin,
2 Ban dê nayêne gotin,
3 Axretê nayêne firotin.
T’emametiya vî qewlî li Xwedê!

T’emamya vî qewlî li Xwedê û xwedanî!
Em di kêmin, Xwedê ťemame!
16. QEWLÊ ILMÊ NADIR391

S. 1 1 P’adşa392 li naw duȓê li xewle bû,
2 Ne e’rd hebû, ne e’zman bû,
3 Ne ĉiya, ne sikan bû,
4 Bawerî navek jê Xweda393 bû.
S. 2 1 P’adşa di nav duȓê da bû,

2 Bi giranî sê ĥezar û se nav li xwe394 danî,
3 Navek jê bawerî pê anî.
S. 3 1 Xwedê bawerî çêkir,

2 Not û neh ȓeng pêȓa viȓê kir,
3 Bi wê baweriyê xwe jî nava duȓê cihê kir.
S. 4 1 P’adşa li duȓê geȓiya,

2 Av jê weriya,
3 Bû beĥr pengiya.
S. 5 1 P’adşa sê duȓ çêkiriye,

2 Bi wê baweriyê linava beĥrê daniye,
3 Her not û neh ĥezar salî darek jê mek’anê wîye.
S. 6 1 Ew bû dara bi nav ẍewa,

2 Serî li xwar, ȓehêt wê li hewa,
3 Meleka ȓahişt nûra li serê sera P’adşa êk jê ewe.
S. 7 1 Ew bû dara bi nav ẍeware,

2 K’ok li hewa, serî li xware,
3 Ji qudretê av vedixware,
4 Bi baweriyê xerqe kirin nijyarê.
S. 8 1 Bi baweriyê xerqe nijyar kirin,

2 Not û neh erk’an ser kirin,
3 Ji ew paş meleka bawer kirin.
S. 9 1 Meleka bawerî pê anîn,

2 Xerqe birin liser xweȓa danîn,
3 Ji ew paş meleka şehda û îmanêt xwe pê anîn.
S. 10 1 Bawerî ȓastî ye,
390
me’nî
391
[1] Dua’ bawerîye (rr. 104–106)
392
pedşa
393
Xuda
394
xo
69
2 Xulqandin Gay û Masî ye,

3 Zergûz û mîye,
4 Hêvênê395 wan çêkirin ji kaniya Spîye.
S. 11 1 Bi bawerî yê ȓik’inê e’rd û e’zmana danî ye,

2 Ĥeft t’ebeqe e’rd û e’zman liser pişta Gay û Masî ye.
S. 12 1 P’adşa bawerî û ȓastî danîn linav meleka,

2 Bi wan ava kirin çardeh t’ebeqe,
3 P’adşa ĥeqe û navê wî Ĥeqe.
S. 13 1 Melek fikirîn,
2 Li êkû du êwirîn,
3 Bi wê bawerî yê li beĥra ilm396 seyrîn,
4 E’rd çêkirin, e’zman liser ȓa nijinîn,
5 Bi navê Xwedê şikirîn.
S. 14 1 P’adşayî bawerî kir k’oka not u neh nave,

2 Melek hatin hindave,
3 Xulqandin meha qer mek’anê wê mêrga bi xûnave.
S. 15 1 P’adşayî bi bawerî yê ȓuĥ nijyar kirin,

2 Li qendîla kirin,
3 Piştî not ĥezar salî li e’rda dahir kirin,
4 Dilê meleka pê şahî û şa kirin.
S. 16 1 Bawerî serê ĥemû xêra,

2 Meleka sema qanûnî li e’zmana digêȓa,
3 Momin bi wê bawerî yê gehiştin dîwana Cebêra.
S. 17 1 Momin bi wê bawerî yê e’mel çê ne,

2 Bi şev û ȓojê li xilmeta Xwedê ne,
3 Aşiq bê serin, bê destin, bê p’ê ne,
4 Livirin, ji wê tê ne.
S. 18 1 Ew bûn melekêt ber bedîle,

2 Ji wan ço şewq, şemal û nûre.
17. QEWLÊ BÊ Û ELȊF397

S. 1 1 Bê û Elîf398 — t’extê nûrî sedef,
2 P’adşê min linavda yî bi xef.
S. 2 1 P’adşê min linavda yî mixfî bû,

2 Ew bi xwe[w]a xwe ȓazî bû,
3 Hêj kevne ye dahir bû,
4 Ew bi xwe[w]a, xwe nasî bû.
S. 3 1 Ew bi xwe dip’araste399,
2 Muĥbet her êk û heste,
3 Ew nûr bû bi xwe dip’araste.
395
hêvên
396
e’lm
397
[1] (pp. 71–73).
398
elêf
399
diperiste
70
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 4 1 P’adşê min nûr bû, nûr hate,

2 Aşiq — Celîle, me’şûq400 — Celale,
3 Mêr dipirsî ew ĥale.
S. 5 1 Mêra dipirsîbû ew suȓe,

2 Mêr ĥeyrane bi xweȓa,
3 P’adşê min bi xwe e’firandbû duȓe.
S. 6 1 P’adşê min bi xwe e’firand duȓa beyza

ye, 2 Mêr neder pê da ye,
3 Jê çêkir şêxê Ĥesen il-Mustefa ye.
S. 7 1 Da bideyn medha duȓa sipî ye,

2 K’asek jê die’firî ye401,
3 Ew bi xwe bû xwe ȓazî ye.
S. 8 1 Berî mişûre, berî xete,

2 Berî qeleme, berî ĥeqîqete,
3 Mêr nasî bû ew muĥbete.
S. 9 1 Muĥbeta ji wê ye,
2 Ĥeqiqeta me ji wê hewedê ye,
3 Dayî mirîda, dotû dê ye.
S. 10 1 Dayî ȓeda da, dotê ȓeda ne da,

2 Nav xasêt șêx Adî bû wesfete402,
3 Dayî li dotê şehde da.
S. 11 1 Dayî — mirîde, dot — dê ye,

2 Bêjine min, k’î ji berî k’ê ye?
S. 12 1 Ji e’wil Beyza liberê,

2 Zerîyê bê Ehmerê,
3 Bêje min k’î ji beĥrê403.
S. 13 1 Sibĥane ji te sibĥanî,
2 Nebîya qedem hilanî,
3 Serwerê ewlî ya nav pê danî.
S. 14 1 Serwerê ewlîya dahir bû,

2 Şêx Adî bin Musafir bû,
3 Mêra li pê Ellaĥû Ekber bû.
Em di kêmin, Xwedê yî ťemame!
18. QEWLÊ HERȊ BERÊ KU BÛ?404

Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Herî berê k’u bȗ?
2 Xeber bide hêș nebȗ bȗ,
400
maşoq
401
hefiriye
402
usfet
403
berê
404
[52] (rr. 22-26)
71
3 Bêje min ji e’wil P’adșayê min li k’u bȗ?
S. 2 1 Durust405 bide k’ilîma durust,

2 P’adșayê min ne dixwer ȗ ne dinivist,
3 Ji e’wil P’adșayê min çî dip’arist406?
S. 3 1 Durust bide beyane,

2 P’adșayê min êkî Ȓeĥmane,
3 Ji e’wil P’adșayê min derd çêkir, anî dermane?
S. 4 1 Ew qewle, qewlekî me qîle,

2 P’adșayê min êkî E’dîle,
3 P’adșayê min nȗr bȗ, nȗr jê dibȗ ĥasile.
S. 5 1 Ji e’wil P’adșayê min nȗr bȗ,

2 Neqașê neqșê hȗr bȗ,
3 Ji berê xet, ȗ k’itêb, ȗ mișur bȗ.
S. 6 1 Muĥbete ji qevdê ye,

2 Nȗre li derge ye, șewqe li e’rdê ye,
3 Di navda ĥebîbê Xwedê ye.
S. 7 1 Muĥbeta ji qevda ȓaste,

2 Nȗreka dî jê di bîraste,
3 Li pêşîya destê xwe vedguhaste.
S. 8 1 Muĥbeta ji qevda zere,

2 Nȗrê da nȗrê nezere,
3 Jê sêwirand melik șêx Sin bi cehwere.
S. 9 1 P’adșayê min muĥbet ji ba xwe die’firand407,

2 Îna liba[l] xwe didebirand,
3 Melik șêx Sin jê disewirand.
S. 10 1 P’adșayê min muĥbet ji ba xwe dixulqand,

2 Îna liba[l] xwe di mue’liqand408,
3 Melik șêx Sin jê difariqand.
S. 11 1 P’adșayê min muĥbet ji ba xwe dimezicand,

2 Îna liba[l] xwe dixuricand,
3 Melik șêx Sin jê difericand.
S. 12 1 Çil salî zeman, P’adșê min mabȗ li qendîle,

2 Așiq celale, me’șȗq celîle,
3 P’adșayê min hêvên da Adem, ȗ Nuĥ, ȗ Birahîm Xelîle.
S. 13 1 P’adșayê min muxfî suȓe,

2 Êk ĥerf ĥedê p’iȓe,
3 Beyzayê k’af da duȓe.
S. 14 1 Beyzayê dabȗ k’afe,

2 P’adșayê min çobȗ nava,
3 P’adșayê min çêkirin Bê ȗ Elafe.
S. 15 1 P’adșayê min Bê ȗ Elîf kirin t’ebave,
405
durist
406
binêr: p’arastin
407
afrand
408
e’liqand
72
T’ÊMÛRÊ MESO
2 P’adșê min çobȗ nave,

3 Ew li xwe bȗ, li xwe dikir silave,
4 Ew li xwe bȗ, lipêș destê xwe westave.
S. 16 1 Lipêș destê xwe veweste,

2 Așiqa p’iȓ heweste,
3 Jiber așiqa liber ne diwesta.
S. 17 1 Ji așiqa dabȗ dere,

2 Nȗrê da nȗrê nedere,
3 Jê disewirand șêx Ĥesenê minî bi cehwere.
S. 18 1 Așiqa we dabȗ cewabe,

2 P’adșayê min çobȗ nava,
3 Duȓ mewcî ȗ bȗ ava.
S. 19 1 Duȓ mewcî ȗ hecicî,

2 Bȗ beĥr ȗ mewcî,
3 P’adșayê min nȗr bȗ, bi hikmê xwe difericî.
S. 20 1 P’adșê k’ef dane,

2 Jê çobȗ duxane,
3 P’adșayê min jê nijyar kir e’rd ȗ e’zmane.
S. 21 1 Beĥrê k’ef ȓevî,

2 P’adșayê min jê çêkirin e’rd, ȗ e’zman, ȗ zevî,
3 Ewiye wek P’adșayê min pê devî.
S. 22 1 Beĥrê k’ef da giște,

2 P’adșayê min fikirî liber ȗ piște,
3 P’adșayê min jê nijyar kir dojeh ȗ bihuște409.
S. 23 1 Me muĥbet hebȗ ji dêr,

2 Heke ne ĥebandinan Cebêr,
3 Dê kir bane înk’êr410.
S. 24 1 Nanête înk’ar kirin,

2 Nȗr bi nȗrê diêwirin,
3 Muĥbet bi nedera hev didebirin.
S. 25 1 Xwedê ȗ nebîy catin,

2 Not ȗ neh k’ilîm411 bi hevȓa digotin,
3 Ew bi xwe bȗn, li xwe dihindotin.
19. QEWLÊ QERE FURQAN412

şaxê — 1413
S. 1 1 Çî sibeyeke sewda bû,
2 Ĥal li me p’eyda bû,
409
buhișt
410
binêȓ: înk’ar
411
k’ilam
412
Ferkan
413
[1] (pp. 94–103)
73
3 Ji e’wil û axir P’adşa li minî xweya414 bû.
S. 2 1 Çî sibeyeke xweşe415,
2 Dane dest min xeteke ȓeşe,
3 Go: «Ya derwêş416, k’erem bike, P’adşa te dixwînite417 E’rşê».
S. 3 1 Çî sibeyeke sore,
2 Dane dest min xetekî bi more,
3 Go: «Ya derwêş, k’erem bike P’adşa te dixwînite418 jorê».
S. 4 1 Çî sibeyeke bi xirûre,
2 P’adşayê min bo min nazil kirbû ilm, û berat’, û xet, û mişûre,
3 Go: «Ya derwêş, k’erem bike P’adşa te dixwînite jurê».
S. 5 1 Çî sibeyeke bi qîmete,
2 P’adşayê min bo min nazil kirbû ilm, û berat’, û xete,
3 Melik Fexredîn pêş P’adşê xwe vediweste, pirsyarekê419 jê dikete.
S. 6 1 Melik Fexredîn pêş P’adşê xwe vediweste, pirsyarek jê kirî:

2 «Îlaĥîo, tuyî Wehidî, Qahirî,
3 Ji berî binyane e’rda, ji berî e’zmane, ji berî mêra, ji berî meleka,
muĥbeta420 bi teȓa çêbû, te çî jê çêkirî?»
S. 7 1 P’adşa dibêjitê: «Fexro yê minî faxre,

2 Cewaba te li min lêzim û fere,
3 Ji berî binyane e’rda, ji berî e’zmana, ji berî mêra, ji berî meleka,
muĥbeta min dip’arast421 xerqeye».
S. 8 1 Melik Fexredîn pêş P’adşê xwe vediweste,

2 Ewî p’ê danabû ser p’ê, dest danabû ser deste,
3 Go: « Eseh cewaba baxo yê mine diruste,
4 Be’dî ĥeft sal muĥbeta baxo yê min çêbû, ma bê p’araste».
S. 9 1 P’adşa deng diket bi zare,

2 Duȓ mewicî, bûwe beĥre,
3 Ticara û wan çêbû xerqe kirine çare,
4 Be’dî not ĥezar sala li qendîlê kir û veşare,
5 Ji nû paş dahir kirin herçar yare.
S. 10 1 Dahir kirin herçar yarêt zergûne,

2 E’silzade, șêx Adî û melik șêx Sine, Nasirdîne û Sicadîne,
3 Ewan ev dinya bi k’ar tîna.
S. 11 1 Ewan ev dinya tîna bi k’are,

2 Duȓ mewcî, bûwe beĥre,
3 P’adşa û herçar yare li merk’ebê dibûn siware,
4 Seyrîn herçar kenare,
5 Li Lalişê sekinîn, gotin: «Eve Ĥeq422 ware».
S. 12 1 Ĥeq war sekinîn.

2 P’adşaye min hêvên havête beĥrê, beĥr dimeyînî,
414
xoye
415
xoșe
416
derweş
417
dixȗnit
418
dixûnit
419
pisyar
420
mihbet
421
diperist
422
Heq
74
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Duxanek jê duxunî, her ĥeft423 e’zman pê nijinî.
S. 13 1 Melik Fexredîn dibêjitê: «P’adşa weye,

2 E’rş û K’ursîy k’efa teye,
3 Te bi çî erk’anî kaniya Sipî bo mêra dikire qublete?»
S. 14 1 We dibêjit P’adşayê minî nûranîye: «Fexre û silt’an Êzî ye,

2 T’ac û hil ser serê xwe danî ye,
3 Li birke kaniya Sipî hilanî ye,
4 Ji nû paş mêra şehda û îmana xwe pê anî ye.
S. 15 1 Melik Fexredîn pirsyarek424 ji P’adşayê xwe dikî ye:

2 «E’zîzê min dê bo min bêjî ȓastî ye,
3 K’a hêvênê kaniya Sipî ji çî ye?»
S. 16 1 P’adşa dibêjitê: «Fexro yî be’îde,

2 Ilmdarekî ilmê cîde,
3 Heke tû pirsyara hêvênê kaniya Sipî ji min dikî,
4 Hêvênê kaniya Sipî ji her û here».
S. 17 1 P’adşa dibêjitê: «Fexro, tarî û zulmete,

2 Wahid li qehar ĥeqîqete,
3 Miftê șêx Adî pê vedibit kaniya Sipî, bo mêra dikire qublete».
S. 18 1 Melik Fexredîn pirsyareke dî ji P’adşê xwe dikete:

2 «E’zîzê min, tû xaliqê minî her û here,
3 Ji berî binyana e’rda, ji berî e’zmana, ji berî mêra, ji berî milyak’eta,
xerqe bi destê k’î mêrî çêdikire?»
S. 19 1 P’adşa dibêjitê: «Fexrê mino yî faxire,

3 Ji berî binyana e’rda, ji berî e’zmana, ji berî mêra, ji berî milyak’eta425,
min xerqe bi destê silt’an Êzî çêdikire».
S. 20 1 Melik Fexredîn pirsyareke dî ji P’adşê xwe dikire:

2 «E’zîzê min, tu xaliqê minê her û herî,
xerqe bi destê k’î mêrî dikire bere?»
S. 21 1 P’adşa dibêjitê: «Fexrê minî faxire,

min xerqe bi destê Êzî dikire bere».
S. 22 1 P’îrê xerqê min silt’an Ezîde,

2 Manîyeke428 be’îde,
3 Atqata min û çendî mirîde.
S. 23 1 Silt’an Êzî p’îrê xerqê mine,

2 Atqata min u çendî momine,
3 Bînaya herdu ĉavêt mine.
S. 24 1 Silt’an Êzî dest havête qendȋla qudretê, duȓek deranî,
423
çar
424
pisyar
425
milka
426
milketa
427
binêr: behişt
428
binêr: me’nȋ
75
2 Silt’an șêx Adî ser k’efa xwe danî,

3 Jê çêkir t’ac, û hil, û xerqêt nûranî,
4 Dane dest xasêt șêx Adî, di ber xwe kirin weke tû dizanî.
S. 25 1 Di ber xwe dikirin ew suȓe, ew xerqe ye,

2 Bi silt’an Êzî den şehde ye,
3 Ji nûra wan kişifî berê sibe ye.
S. 26 1 Berê sibê ji nûra wan kişifî,

2 E’rd û e’zman t’êk ȓeçivî,
3 Mêr li wehdaniyê ȓûniştin,
4 Ĥeq ȓêya șêx Adî û melik șêx Sin hevȓa diaxivtin.
S. 27 1 Mêr li wehdaniyê ȓûniştin,

2 Ĥeq ȓêya șêx Adî û melik șêx Sin hevȓa xeberda:
3 «Belê e’zîzê min, tû mife’tî ser çiqas derda,
4 Bi çî erk’anî jêk vekirin e’zman û e’rde?»
S. 28 1 «Belê, Fexro min e’rd û e’zman ji êk kire,

2 Min Heyv û Ȓoj navda dahir dikire,
3 Min ev meclîsa bi navê șêx Adî û melik șêx Sin ava kire».
S. 29 1 P’adşa dibêje: «Fexro, min xulqandin şev û ȓoje,

2 Min nav dana bihuşt429 û dojeh,
3 Min melik Fexredîn dikire heyv, melik Şemsedîn dikire ȓoje».

2 «Te ev bihuşta xweş ava dikire,
3 Eve çî dojehe pêş miqabilî wê diêwire?»
S. 31 1 P’adşa dibêjitê: «Fexrê mino yî faxire,

3 Min ev dojeh bo wan ava dikire yê bi ȓojê sê care bi navê Tawisî melek’ dik’ifire».

2 «Te ev bihuşta xweş ava dikire,
3 Eve çî Adem bû navda diêwire?»
S. 33 1 P’adşa dibêjitê: «Fexro p’iȓ wesfete,

2 Min ji Adem vavartibûn ĥeftî û du milete,
3 Û heştî ĥezar xulyaqete».
S. 34 1 Ewan ĥerfa jipêş,

2 Cayîze liwê ĥerfê biken t’eftêş,
3 Jê kirin Ĥeşem û Qurêş.
S. 35 1 Ĥeşem û Qurêş jê kirin,

2 Qal û qîr nav dahir kirin,
3 Silt’an Êzî şîrê ĥeqiyê jê kirin.
S. 36 1 Qurêş bi navê silt’an Êzî têt bawerî û îmane,

2 Belê, e’zîzê min, te da ĥerfa k’afiran û misilmana430,
3 Te bo wan nazil kir T’ewrat, Zembûr, Încîl û Qura’ne,
4 Sinetxane dê bi çî înit bawerî û îmane».
S. 37 1 Wê dibêjit P’adşayê min xwedan erk’ane:
429
behişt
430
bisilman
76
T’ÊMÛRÊ MESO
2 «Belê Fexro, dê nazilî e’rda kem qewl, xerqana,

3 Da sinetxane431 pê bêt şehde432 û bawerî îmane».
S. 38 1 Melik Fexredîn ji P’adşê xwe diket pirsyare:

2 «Navê te yê şîrin, yî şîrin433 еxtiyare,
3 Dê bi çî erk’ane qewl û xerqa nazil keye e’rdane?»
S. 39 1 Wê dibêjit P’adşayê minî nûraniye:

2 «Mêşe û zergûze û mîye,
3 Hêvênê hersêka ji kaniya Sipîye».
S. 40 1 P’adşa dibêjit: «Fexro nava mîhê û zergûzê dê çêkim xerqeye,

2 Feqîr dêken ber xoye,
3 Sinetxane dê pê înit bawerî û şehdeye.
S. 41 1 Qewl û xerqe t’efsîl dikire,

2 Nazilî e’rda dikire,
3 T’esmîlî melik Fexredîn dikire,
4 Melik Fexredîn t’esmîlî xasêt șêx Adî dikire,
5 Xasêt șêx Adî pê hatibû şehde û bawere».
S. 42 1 P’adşê min zergûz t’efsîl dikire,

2 Nazilî e’rda dikire,
3 T’esmîlî melik Fexredîn dikire,
4 Melik Fexredîn t’esmîlî xasêt șêx Adî dikire.
S. 43 1 Xasêt șêx Adî tesmîlî feqîra dikire,

2 Feqîra xerqêt xwe pê ȓeş dikire,
3 Sinetxane pê hatibû şehda û bawere».
S. 44 1 P’adşayê min hikmê434 xwe p’iȓ hosa,

2 Da nav mêra û nefesa,
3 Da destê p’îra fitre û zeka,
4 Da destê şêxa bisk û meqese.
S. 45 1 P’adşê min bi hikmê xwe Ẍefûre,

2 Jibo wî hatibû destûre,
3 Da destê şêxa bisk û meqese,
4 Da destê p’îra zek’at û Mişûre.
S. 46 1 Hindek xatira xerqe li webî,

2 Maya xerqe bila webî,
3 Û ji kenarê min çî nebî,
4 Herçar t’erîqêt dest [û] damana te bî.
S. 47 1 Mîr li dîwana silt’an Êzî go: «Xerqe libasê îmane,

2 Hincîyê lê yî bi şike, yî bi gumane, șêșim
3 Dê bi çenglêt wî girin hêvêne nav sefdêt misilmana.
S. 48 1 Ciyê wî li axretê vejwarte,

2 Tenge, û tûnge, û qîre qet’rane,
3 Ĥeta e’bd435 li a’badê her ew ciyê wane».
S. 49 1 Ewan xasa lêk dinêȓî,
431
sunetxane
432
şade
433
şirîn
434
hikm
435
ebed
77
2 Li dîwana silt’an Êzî bû şûşe û biriqêt436 zêȓî,

3 Û k’asa şerab il-tiĥûr bo mêra nob bi nob li êkû du digêȓî.
S. 50 1 P’adşa dibêjitê: «Fexro, dê ȓojekê, bi navê silt’an Êzî êt bawere,

2 Dê t’esmîlî bêgoya bikem wan k’afire,
3 Yê Sin wan nekem t’emame».
S. 51 1 P’adşa dibêjitê: «Ȓojekê ez dê ême ȓuwê e’rda,

2 Dê derman kem dilê birînan û k’ovane,
3 Hincîyê li vî qewlî, yî bi şike, yî bi gumane,
4 Dê bi cenglê wî girin hêvêne, nav sevdêt misilmana.
S. 52 1 Cî bo wî li axretê vejwarte,
2 Tûnge û tenge û qîrê qet’rane,
3 Ĥeta bi e’bd li a’badê her ew ciyê wane. (binêr S. 48)
S. 53 1 Ew qewle qewlê Qere Ferqane,

2 T’emametîye vî qewlî melek il-mewt 437 û Govonê Zerzane.
Em di kêmin, șêx Adî herî t’emame!
şaxê – 2438; 439

S. 1 1 Sibekê440 ȓabûm, sewda bûm,
2 Ĥalek li min p’eyda bû,
3 E’wil P’adşayê min miva xweyan441 bû.
S. 1 1 Sibekê ȓabûm442 sewda bûm,
2 Ĥalek ji min p’eyda bû443,
3 E’wil P’adșayê444 min xwe[yan] bû.
S. 2 1 Sibekê ȓabûm, bêĥiș bûm,

2 K’etime nivînê, nexweș bûm,
3 Bendeyê Melikê E’rș bûm.
S. 2 1 Sibekê ȓabûm bêĥiș bûm,
2 K’etime nivînê nexweș bûm,
3 Bendê Melikê445 Erș bûm.
S. 3 1 Çî sibeke xirûre,
2 P’adşayê min daye destê melek Fexredîn446 ilme447, berat’e, û mișûre,
3 Go: «Fexro, bixwîn448 berî jêre, berî jore».
S. 3 1 Çi sibeke xurûre,
2 P’adșayê min daye destê melik Fexredîn449 ilm, berat’450, mișûre451,
3 Go: «Fexro, bixwîne, çendî jore, çendî jêre».
S. 4 1 Çî sibeke nedere,
2 P’adşayê min daye destê melek Fexredîn ilme, berat’e, deft’ere,
436
birîq
437
mot
438
[29] Qewlê Qerefirqan (rr.426–430) (№ 1705)
439
[31] Qewlê Qereferxanî (rr.32–35)
440
sive
441
xwa
442
ȓabûm
443
p’eyîda bûm
444
P’at’șa
445
Melek
446
Ferxedîn
447
ulm
448
bixûn
449
Ferxedîn
450
berat
451
mîșûr
78
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Go: «Fexro, bixwîn seransere».

S. 4 1 Çi sibeke nedere452,
2 P’adșayê min daye destê melik Fexredîn ilm, berat’, deft’ere,
3 Go: «Fexro, bixwîne, seranser[e]».
S. 5 1 Çî sibeke sore,
2 P’adşayê min daye destê melek Fexredîn xeta more,
3 Go: «Fexro, bixwîn berî jêre, berî jore».
S. 5 1 Çî sibeke sore,
2 P’adşayê min daye destê melik Fexredîn xeta more,
3 Go: «Fexro, bixwîne berî jêre, berî jore».
S. 6 1 Çî sibeke xweşe,
2 P’adşayê min daye destê melek Fexredîn xeta ȓeşe,
3 Go: «Fexro, bixwîn berî binamîya e’rd, û e’zman453, û E’rşê».
S. 6 1 Çî sibeke xweşe,
2 P’adşayê min daye destê melik Fexredîn xeta ȓeşe,
3 Go: «Fexro, bixwîn binamîya e’rd, e’zman454, E’rşê».
S. 7 1 Çî sibeke bi qîmetîye,
2 Şêx Fexrê Adiya pirsek P’adşayê xwe dikirîye,
3 Go: «E’zîzê min, muĥbeta455 berî binamîya e’rdê û e’zman çi bû, çi jê p’eyda dikirî?»
S. 7 1 Çî sibeke bi qîmetiye,
2 Şêx Fexrê456 Adiya pirsek P’adşayê xwe kiriye,
3 Go: «E’zîzê min, muĥbeta berî binamîya e’rd û ezman çi bû, çi p’eyda dikir?».
S. 8 1 Şêx Fexrê Adîya pêș P’adşayê xwe va wadiwaste,

2 P’ê daye p’ê, dest daye deste,
3 Go: «E’zîzê min, muĥbeta berî binamîya e’rdê û e’zman çi bû, çi jê dip’ariste?»
S. 8 1 Şêx Fexrê Adiya pêș P’adşayê xwe va wediweste,
2 P’ê dide p’ê, dest dide deste,
3 Go: «E’zîzê min, muĥbeta berî binamîya e’rd û e’zman çi bû, çi lê dibarest[e]?»
S. 9 1 P’adşayê min go: «Fexro weye,

2 Xeberê Xwedê — xeberê teye,
3 Muĥbeta berî binamîya e’rdê û ezman p’eyda kirîye xerqeye».
S. 10 1 P’adşayê min go: «Fexro, mi457 xerqê șêx Adî kir nijyare,
2 Kire qendîlê vedișare,
3 Hew pașwar mêr-melek pê kirin dîhare».
S. 11 1 Şêx Fexrê Adiya P’adşayê xwe deyn458 dikirî,

2 Go: «E’zîzê min, tî E’dîlî, Qadirî,
3 Te derê qendîlê ber k’ê vedikirî?»
S. 9 1 Şêx Fexrê Adiya P’adşayê xwe deyn dike xeberdane,
2 Go: «E’zîzê min, tu Hadirî, tu Qadirî,
3 Te derê qendîlê459 ber k’ê vedikirî?»
S. 12 1 P’adşayê min șêx Fexrê Adiya deyn dikire,

2 Go: «Mi derê qendîlê ber șêxû Bek’ir[ê] feqîr vedikire,
3 Berî mêr-meleka xerqê qîmetî, șêxû Bek’ir feqîr ber dikire».
S. 10 1 P’adşayê min go: «Fexro weye,
452
nedir
453
e’sman
454
e’sman
455
mobet
456
Şêferx
457
forme kurtî: min
458
deyîn
459
qendîl
79
2 Xeberê Xwedê — xeberê teye,

3 Derê qendîlê ber șêxû Bek’irê feqîr vedikirin.
4 Berî mêr–meleka xerqê460 qîmetî, șêxû Bek’ir feqîr ber dikirin».
S. 13 1 Şêx Fexrê Adiya P’adșa yê xwe deyn dikirî,

2 Go: «E’zîzê min, te e’rdê çêkirye bihușt û dojeh,
3 E’zmana çêkirîye Hîv û Ȓoje».
S. 11 1 Şêx Fexrê Adiya P’adșayê xwe deyn dike xeberdanê,
2 Go: «E’zîzê min, te e’rdê çêkirîye bihușt û dojeh, —
3 Go — e’zmana kirîye Hîv û Ȓoje».
S. 14 1 P’adşayê min șêx Fexrê Adiya dihewoje,

2 Go: «Fexro, min e’rdê çêkirîye bihușt û dojeh,
3 E’zmana melek Fexredîn kirîye — Hîv, melek Şemsedîn kirîye — Ȓoje».
S. 12 1 Go: «Fexro, we ye,
2 Xeberê Xwedê — xeberê te ye,
3 Min e’rdê çêkirîye bihușt, dojeh,
4 E’zmana melik Fexredîn kirîye — Hîv, melik Şemsedîn kirîye — Ȓoje».
S. 15 1 Şêx Fexrê Adiya P’adșayê xwe deyn dikirî,

2 Go: «E’zîzê min, ew bihușta xweșe çêdikirî,
3 Ew çi dojeh nexweșe te ȓû çêkirî?»
S. 16 1 P’adşayê min șêx Fexrê Adiya deyn dikirî,

2 Go: «Fexro, ew bihușta461 xweșe min çêdikirî,
3 Dojeh nexweșe mi ȓû çêdikirî,
4 Ĥerçê kesê nav dik’irê min bibhurî,
5 Min wan ĥeft462 bavê wanȓa milk’anek çêdikirî.
S. 17 1 Şêx Fexrê Adiya P’adșayê xwe deyn dike xeberdanê463,

2 Go: «E’zîzê min, te da ye ser peșka ĥemam cuye, fileye, surmane,
3 Da ye destê wana Încîle, T’ewrate, Qurane,
4 Lê ew ometek, ometa meye, wê pê çi bîne bawerî û îmane?»
S. 18 1 P’adşayê min go: «Fexro, we ye,

2 Xeberê Xwedê — xeberê te ye,
3 Emê bișînine ȓû e’rdê qewle û xerqe ye,
4 Bira pê bîne bawarî û șehdeye464».
S. 19 1 Şêx Fexrê Adiya P’adșayê xwe dipirsîyê,

2 Go: «E’zîzê min, e’mrê te E’rșe ĥetanî K’ursîyê,
3 Gelo manîya465 wî xerqe yî çiyê?»
S. 20 1 P’adşayê min go: «Koro, te ĉav466 bivne sipîyê,

2 Tu nizanî manîya wî xerqeyî çiyê,
3 Hinek zergûze467, lepek hirîyê».
S. 21 1 P’adşayê min go: «Fexro, xerqe ye, zergûze, moze, mî ye,

2 Havênê herçara yî kaniya Sipîye.
460
xerqe
461
buhuşt
462
hevt
463
xeverdan
464
șe’de
465
binêr: me’nȋ
466
ĉe’v
467
zergoz
80
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 22 1 P’adşayê min go: «Fexro, silt’an468 Êzîd p’îrê xerqê mine,

2 Manîke mezine,
3 Ew atqata me cimlî momine».
S. 23 1 P’adşayê min go: «Fexro, ezê xerqe nava mêrada tême îmane,
2 Ĥerçê kesê ȓuĥê wî xerqe yî k’erbî, k’înî, tane,
3 Ciyê wanî qane, qîre û qet’rane».
S. 24 1 Silt’an Êzîdê milê wan bigre, bavêje ser ȓefê surmanane,

2 Nanenî nezeke avîye, avîya ĥemû kerîyane,
3 Bandê wî ȓuĥî nave șivaka șêx Adî, șîrin melek șêx Sinê469 Adiyane.
20. QEWLÊ QENDȊLA470; 471

S. 1 1 Zênare, zênare,
2 Şêx Adîo, me bi te haware472,
3 Bedîl li me bûye k’ifare.
S. 1 1 Zênare, zênare,
2 Şêx Adîo, me bi te haware,
3 Bedîl îro li me bûne k’ifare.
S. 2 1 Bedîl hatin û bihurîn,

2 Çendî têde fikirîn,
3 Navda mabûn heyrîn.
S. 2 1 Bedîl hatin û bihurîn473,
2 Çend têde fikirîn,
3 Navda mabûn ĥeyrîn.
S. 3 1 Bedîl hatin û diçûne,

2 Kêm bûn alîm û xetxûne,
3 Lewma ji êk û du birî nasbûne.
S. 3 1 Bedîl dihatin û diçûne,
2 Kêm bûn alîm û xetxûne,
3 Lewma me ji êk û du biȓî nasbûne.
S. 4 1 Hûn bifikirne bedîla,

2 Gûhê xwe medene ẍafilan û bexîla,
3 Lew ȓonahî ji nav me ȓabû, ço qendîla.
S. 4 1 Werin bedîla bifikirin,
2 Gûhê xwe medene ẍafil û bexîla,
3 Lewma ȓonahî ji nav me çû qendîla474.
S. 5 1 Çi qendîleke buk’ir,
2 P’adşê min bi ȓehim û şefqêt xwe kir,
3 Ewî jê çêkir șêxû Bek’ir.
S. 5 1 Çî qendîla buk’ir,
2 P’adşê min bi ȓehim û şefqêt xwe kir,
3 Ewî jê çêkir șêxû Bek’ir.
468
sultan
469
Şîxsin
470
[1] (pp. 90–93)
471
[2] (rr. 418–420)
472
hewar
473
buhurîn
474
Lewma jî ȓon adayî nav me çû qendîla
81
S. 6 1 Çi qendîleke zere,
2 Nazil bû ji E’rşê lisere,
3 Şêxû Bek’ir bû merebiyê șêx Şemsê T’et’ere,
S. 6 1 Çî qendîla zere,
2 Nazil bû ji E’rşê sere,
3 Şêxû Bek’ir hat, buwe merebiyê șêx Şemsê475 T’et’ere,
S. 7 1 Çi qendîleke nûrîne,
2 Dahir bû ji e’zmîne,
3 Şêxû Bek’ir bûwe merebiyê, Şemsedîn û melik Fexredîne.
S. 7 1 Çî qendîla nûrîne,
2 Nazil bû ji E’rșê jorîne,
3 Şêxû Bek’ir hat, bû merebiyê șêx Şems û Fexredîne.
S. 8 1 Çi qendîleke girane,
2 Nazil bû ji e’zmane,
3 Şêxû Bek’ir bûwe merebiyê herçar birane.
S. 8 1 Çî qendîla girane,
2 Nazil bû ji e’zmane,
3 Şêxû Bek’ir hat, bû merebiyê herçar birane.
S. 9 1 Çi qendîleke geşe,
2 Nazil bû ji E’rşe,
3 Dergevan şêx Fexrê ȓeşe.
S. 9 1 Çî qendîla geşe,
2 Nazilbûye ji E’rşe,
3 Dergevan şêx476 Fexrê ȓeşe.
S. 10 1 Çi qendîleke mezine,
2 Ȓehim û şefeqet P’adşê mine,
3 Ewî jê çêkir melîk șêx Sine.
S. 10 1 Çî qendîla mezine,
2 Bi ȓehim şefeqet P’adşayê mine,
3 Ewî jê çêkir melîk șêx Sine.
S. 11 1 Melîk șêx Sin dibêjit: «Wekî dinya av bû,

2 P’adşê min linav bû,
3 Ew k’î mêr liber ȓawesta bû?»
S. 11 1 Mêra ji melik șêx Sin pirsîye: «Wekî dinya av bû,
2 Darek di nav bû
3 Ew k’îjan mêr bû, liber ȓawesta bû?»
S. 12 1 Mêra ji melik șêx Sin pirsî ye,

2 Ew șêx Sinê îbn Adî ye:
3 «Te zerb û hiner û k’eremetêt P’adşê xwe çawa dî ye?»
S. 12 1 Melik șêx Sin dibêje,
2 Ew șêx Sinê îbn Adî ye:
3 «Zerib û k’eremeta P’adşayê xwe gelek dî ye?»
S. 13 1 Wê dibêjit melik șêx Sinê Adî:

2 «Min zerb, û hiner û k’eremetêt P’adşê xwe dî,
3 Ĥemû cara bi navê silt’an șêx Adî».
S. 14 1 Ji qewlê șêx Fexrê zergûne,

2 Pirs biken ji Melikê Bêrune477,
475
binêr: Şêşim
476
şê
477
beyrûn
82
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Gelo çawa ev e’zman ȓawestabû bê stûne?

S. 17 1 Ew qewle, qewlê melik Fexredînê zergûne,
2 Pirs biken Melikê478 Bêrune,
3 Gelo e’zman çawa ȓawestabû bê stune479?
S. 15 1 Melik Fexredîn we dikire ȓaye,

2 Ewî û herçar biraye,
3 Vêkȓa diken t’ebaye,
4 Go: «Stûna e’zman ȓawestabû bi dua’ye».
S. 18 1 Wê dibêje melik Fexredînê Adî:
2 «Ew herçar bira t’eva yî,
3 Ȓada ne bi hevra yî,
4 Di bê stune e’zman ȓawesta bû bi dua’ yî».
S. 16 1 Şêx Adî hate Ĥeq ware480,

2 Sicûdebû ber û dare,
3 Şêx Adî linav mêra serdare.
S. 13 1 Şêx Adî li Ĥeq warê bû,
2 Dar û ber sicude pê bû,
3 Dilê E’deviye pê xweș bû.
S. 17 1 Şêx Adî hate Lalişe,

2 Xemilî bi xerqê ȓeşe,
3 E’deviye481 ĥal pê xweşe.
S. 14 1 Şêx Adî hat Lalișe,
3 Dilê E’deviyan pê xweşe.
S. 18 1 Şêx Adî li Lalişê bû,

2 Xemilî bi xerqê ȓeş bû,
3 E’deviyan ĥal pê xweş bû.
2 Xemilî bu, bi xerqê ȓeş bû,
3 Dilê E’deviyan pê xweş bû.
S. 19 1 Ev dinya, dinya ye zere,

2 Bin Adem têda yî bê bawere482,
3 Meferê me ma șêx Şemsê T’et’ere.
S. 16 1 Ev dinya, dinyaye zere,
2 Bende têda bê bawere,
3 Meferê me, male șêx Şemsê T’et’ere.
S. 20 1 Ev dinya, dinyayeke mezine,

2 Kêm bûn alîm û momine,
3 Meferê me ma melik șêx Sine.
S. 20 1 Çî qendîla mezine,
2 Kêm bûn alîm û momine,
3 Meferê me mabû melik șêx Sine.
S. 21 1 Ev dinya, dinyayeke bi cîde,

2 Xof û ȓehim ne ma li dilê mirîda,
3 Meferê me ma silt’an Êzîde.
S. 19 1 Ew qewle, qewlekî bi cîde,
478
melek
479
binêr: stûn
480
Hekar
481
E’dewiye
482
bewer
83
2 Xof ne ma di dilê mirîde,

3 Meferê me mala silt’an Êzîde.
S. 22 1 Bedîl borîn, min weha dî,

2 Dê dahirbit Şerfedîn il-Mehdî,
3 Meferê me ma silt’an șêx Adî.
S. 23 1 Ji qewlê p’îr Ȓeşê Ĥeyrane,

2 Hincîyê bi ȓastî û dirusî dest p’avête damana yarû birane,
3 Dayîm merk’eba wî li beĥrêt giran melevane.
S. 24 1 Ji qewlê p’îr Ȓeşê bi cîde,

2 Dibêjme we gelî mirîde,
3 Me dîn — Şerfedîn, atqat — silt’an Êzîde.
Emî di kêmin, șêx Adî t’emame!

Emî di kêmin, Xwedê û șêx Adî t’emamin!
21. QEWLÊ SEFERÊ483; 484

S. 1 1 Ȓojekê ez sefer bȗm,
2 Liber xilmeta P’adșê xweyî mezin bȗm,
3 Li deft’era melek Fexredîn der bȗm.
S. 1 1 Ez ȓojekê sefer bûm,
2 Ber xilmeta P’adşê xweyî Ekber bûm,
3 Deft’era melik Fexredîn der bûm.
S. 2 1 Dihizirîm liwê deft’erê,

2 Bi dest, ȗ p’ê, ȗ ser, p’erweste dibime berê,
3 Lew gehîște min ji wê suȓê485.
S. 2 1 Fikirîm liwê deft’erê,
2 Û dest û p’ê û serê sicûde dibeme berê,
3 Lew gehişte min ji wê geȓê.
S. 3 1 P’adșê minî li xewleye,

2 Ew bi t’u kesî ne ĥewceye,
3 Min te k’are ji mêrê bi e’deb, ȗ îman, ȗ heyaye.
S. 4 1 P’adşê min xewluye,
2 Ew bi kesî ne yî ĥewcuye,
3 Minetk’are ji mêrê bi e’deb, yî bi îman, û bi ĥeya.
S. 4 1 Gelî bira, li we dikim șîretê,

2 Henjî bi ȓastî bike xilmetê,
3 Ew dê li P’adșê xwe bike minetê.
S. 3 1 Gelî bira ez li we dikem nesîĥetê,
2 Û çî mêrê bi ȓastî biket xilmetê,
3 Ew dê bi P’adşê xwe [di]ket minetê.
S. 5 1 Gelî bira, heke we divêt cilê imanê bikne bere,

2 Bi ȓastî mala xwe bike sefere,
3 Mêrê bê șerm ew kere.
S. 5 1 Gelî bira, heke we divêt libsê îmanê bikene bere,
483
[50] (rr. 229-233)
484
Qewlê Ez ȓojekê sefer bûm [2] (rr. 528–533)
485
sur
84
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Dê bi e’deb bi mala xwe ken sefere,

3 Mêrê bê ĥeya, navê wî k’ere.
S. 6 1 Mêrê bê șerm ew gemare,

2 Șîret pê nabe ĉare,
3 Hostayê wi zixte ȗ dare.
S. 6 1 Mêrê bê ĥeya, navê wî «ĥimare»,
2 Şîret lê nabit ĉare,
3 Hostayê wî zixte û dare.
S. 7 1 Gelî bira, heke we livê wateyê bipirsî,

2 Dê zebȗn bin, șkestî,
3 Ew dê bi hefsar bin, serva bestî.
S. 7 1 Gelî bira, heke we bivêt me’nîya bipirsî,
2 Dê zebûn bin şkestî,
3 Û dê bi hefsar bin ser va bestî.
S. 8 1 Melek Fexredîn xweș delîle,

2 Ȓawestabȗ li qendîle,
3 Ewî hêvên da Adem, Nȗh ȗ Birahîm Xelîle.
S. 8 1 Melik Fexredîn xweş delîle,
2 Ew sekinî li qendîle,
3 Ewî hêvên da Adem, û Nuĥ, û Birahîm il-Xelîle.
S. 9 1 Gelî bira, ji wan nebin ser berdaye,

2 Win binêrin Cȗdî ȗ çendî çiyaye,
3 Cȗdî zebȗnî kêșaye,
4 Lew keștiya Nȗh liser ȓawestaye.
S. 9 1 Ji wan nebin ser berdaye,
2 Hûn biȓêne Cudî û çendî ĉiyaye,
3 Cudî zebûnî k’êşaye,
4 Lew sefîna Nuĥ ço liser ȓawestaye!
S. 10 1 Ewan k’arkiribȗn sefîne,

2 Wê têda suȓeke nȗrîne,
3 Ew suȓa xweșewîst melek Fexredîne.
S. 10 1 K’arkir sefîne,
2 Wate da suȓeke nûrîne,
3 Yeqîn486 ew suȓa e’zîz melik Fexredîne!
S. 11 1 Melek Fexredîn wa bi keștiyêre,

2 Ewî avête ji mê ȗ nêre,
3 Melek Fexredîn bȗ delîl, ȗ digêȓe.
S. 11 1 Melik Fexredîn bi sefînêȓa
2 Ewî havêtê ji nêr û mêye,
3 Melik Fexredîn bû delîl û digêȓa.
S. 12 1 Melek Fexredîn ȓêzanekî e’rife487,

2 Ew ji duȓan488, perçan sedefe,
3 Melek Fexredîn zane k’î Bêye ȗ k’î Elêfe.
S. 12 1 Melik Fexredîn delîlekî e’rife,
2 Ew ji duȓan bircan sedefe,
3 Ew dizanit k’î Bê ye, k’î Elife.
S. 13 1 Melek Fexredîn ȓêberekî çêye,

486
êqîn
487
ê’rif
488
dur
85
2 Ew ȓêberê çendî ȓêye,

3 Melek Fexredtn zane Ĥesenî ji hisnêye.
S. 13 1 Melik Fexredîn delîlekî çê ye,
2 Û ȓêberê çendî rê ye,
3 Melik Fexredîn dizanit Ĥesenî ji hisnê ye.
S. 14 1 Ĥesen ji hisnê489 p’eyda bȗ,

2 Ȓoniya wî li qendîlê ȓawesta bȗ,
3 Bi evîna șêxê Ĥesen șa bȗ.
S. 14 1 Ĥesen ji hisnê peya dibû,
2 Nûra wî li qendîlê ȓawesta bû,
3 Bi muĥbeta şêxê Ĥesen şa bû.
S. 15 1 Șabȗ ji wê muĥbetê,
2 Li e’zmana kire șêxê siпеtê,
3 Li e’rdê hêz da me ȗ gelî siпеtê.
S. 15 1 Şa bû ji wê muĥbetê,
2 Û ewî qewat da nebîyê ometê,
3 Ew li e’zmana suȓa şêxê sinetê.
S. 16 1 Ji ba zebȗna490 hatî cewabe,

2 Go xweyanbit491 zor sehabe,
3 Нêvênê wan ji ba melek șêх Sinê bi wabe.
S. 16 1 Ji ba zebûna hatî ciwabe,
2 Ku dê dahirbit zor sehabe,
3 Hêvênê wan ji ba melik șêx Sinê biwabe.
S. 17 1 Ji ba zebȗna hatibȗ xebere

2 Go dê xweyanbe zor p’êẍembere,
3 Нêvênê wan ji ba melek șêх Sinê bi cehwere.
S. 17 1 Ji ba zebûna hatî xebere,
2 Ku dê dahi bit zor p’êẍembere,
3 Hêvênê wan ji melik șêx Sinê bi cehwere.
S. 18 1 Melek șêх Sinê cehwerdarê çendî cehwere,

2 Ȓoniya wî ji qendîla dihate dere,
3 Ewî nav lê dana, gotê: «Tuyî p’êẍembere».
S. 18 1 Melik șêx Sin cehwerdarê çendî cehwera,
2 Nûra wî ji qendîla dihate dere,
3 Ewî nav lê dana, gotê: «Tuyî p’êẍembere!»
S. 19 1 Melek șêх Sinê p’iȓ hêjaye,

2 Bi ȓoniya wî guȓiyabȗ ĉiraye,
3 Ew liba[l] me p’iȓ buhaye.
S. 19 1 Ji ba melekêt e’zman hatî ciwabe,

2 Ku dê dahirbit zor sehabe,
3 Hêvênê wan jibo șêx Şemsê biwabe.
S. 20 1 Bangçî wê diçine ser minare,

2 Wê dikin gazî ȗ haware,
3 Ew suȓa șêх Sin bȗ, gel çiqas yare.
S. 20 1 …… ……………….kirbû minaret,
2 Diçine ser, diken gozî û haware,
489
husin
490
zibȗn
491
xuyabit
86
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ew suȓa șêx Şemse ligel çiqas492 yare.
S. 21 1 Bangçî wê diçine ser derave,

2 Ewe suȓa melekêd e’zmîn, cewabe,
3 Ew suȓa șêх Șims bȗ, gel çiqas sehabe.
S. 21 1 Bangekî diçine ser derava,
2 Ew suȓa melekêt e’zman ciwabe,
3 Suȓa șêx Şemse ligel çiqas sehaba.
S. 22 1 Gelî bira, win tima nebin livê dinê,

2 Zimanê xwe kurt bikin ji gotinê,
3 Da win ji t’elpa nemînin bi t’inê.
S. 22 1 Gelî bira, hûn tema nebin livê dinê,
2 Û zimanê xwe kuȓtken ji gotinê,
3 Da ji t’elpa493 nemînin bi t’ine.
S. 23 1 Henjî mêrê mabȗ ji t’elpêye,

2 Dê lê kurt bin dest ȗ p’êye,
3 Ew t’u494 carî ȓê nabin ser ȓêye.
S. 23 1 Mêrê mabû ji telp’ê ye,
2 Dê lê kuȓt bin dest û p’ê ye,
3 Dêmînit, rê nabete ser çu ȓê ye.
S. 24 1 Henjî ji ȓêya ola xwa dur dik’ete,

2 Di serî de namîne çi dewlete
3 Qumașê wî dimîne bê qîmete.
S. 24 1 Hincîyê ȓêya mesebê xwe biket xilmete,
2 Li serî namînit dewlete,
3 Qumaşê wî dêmînin bê qîmete.
S. 25 1 Qumașê wî dimîne bê buhaye,

2 Pêve nanêre çu hostaye
3 Xwedan kewgirî, damaye.
S. 25 1 Qumaşê wî dêmînin bê beha ye,
2 Pêve naȓênit çu hosta ye,
3 Xwedanî k’ewgirîye, dama ye.
S. 26 1 Win t’emen bidine qumașî,

2 Bidne destê bendel ȗ bașî,
3 Heke yê bê kêmasî be, dêçite ser bazareke bașî.
S. 26 1 Hûn temen biden qumaşî,
2 Bidene destê bende li başî,
3 Heke yî bê êbe, dêçite ser bazareke başî.
S. 27 1 Qumașa bibin ȗ bigeȓînin,

2 Bibine ba xewaca da bibînin,
3 Heke yî bê kêmasî be, ew dê bi serê xwe hilînin.
S. 27 1 Qumaşî bidene destê delala, bila biben û bigêȓînin,
2 Bibene nik, xwaceyî495 bibînin,
3 Heke yî bê êbe, ew dê bi serê xwe hilînin.
S. 28 1 Ji ew paș birne ser sera xwedanê firoșe,

2 Heke hate ser te bazarek boșe,
492
çîqa
493
talip
494
t'i
495
binêr: ĥac
87
3 Li xwe zêde neke, da li te nebe bê noșe496.

S. 28 1 Hew paş birime ser suȓa xwedanê firoşe,
2 Heke hate ser te bazareke boşe,
3 Li xwe zêde neke, da li te nebite bê noşe.
S. 29 1 Li xwe zêde neke buhaye,

2 Muhteșem liser ȓawestaye,
3 Da li te giran nebin yarȗ biraye.
S. 29 1 Tu xwe zêde neke beha yî,
2 Û «mihtesin», liser ȓawesta yî,
3 Da ji te gîro nebin yarû bira yî.
S. 30 1 Gelî bira, bejme we dawî bedîle,

2 Xezîne bȗпе bi k’ilîle,
3 Da sinetxane nemîne sêfîle.
S. 30 1 Da ji te gîro nebin yarû birane,

2 Û bi çengilê te negirin, te nebene ber şire’ne,
3 Ew axir bedîle, û xizîna bibin k’ilîla,
4 Sinet çend têtîye sefîle.
S. 31 1 Ez bêjme we yarȗ birane,

2 Liba[l] wan, we xweyane,
3 Bawerkin wê ȓabe t’ofane.
S. 32 1 Çi t’ofaneka wek qîre,

2 Neyar li me bȗne șêx ȗ p’îre,
3 Kes nema xilmeta P’adșê netê bîre.
S. 31 1 Liba[l] wan we e’yane,

2 Yeqîn dê ȓabit t’ofane,
3 Çî t’ofaneke K’ibîre,
4 Xelqê497 dijmin wê li me bûyîne wek şêx û p’îre.
S. 32 1 Şêx û p’îr û mirîd,

2 Û «li ĥed meĥed ma nirîd»,
3 «Anit almifir ya silt’an Êzîd».
S. 33 1 Ya silt’an Êzî, me bi te mefere,

2 Liwê dîwanê liwê civatê were,
3 Xweșewîstê min, sinetxane li mixatire.
S. 33 1 Silt’an Êzîd mefere,
2 Li wan bestî mehfale498,
3 Sinetxane li “mixatire”.
S. 34 1 Xweșewîstê mino, ji mêjve k’eftime ber wê xilmetê,

2 Hey P’adșê mino, yê dinê ȗ axretê,
3 Qence xilmetk’arê xwe bixwîne xilmetê.
S. 35 1 Banga mine xwedanê Ĥeq warê499,

2 P’adșê mino, jiber me hilîne vê fikarê,
3 Da tiwafkin Zimzimê digel k’af ȗ miẍarê.
S. 34 1 Banga mine xwedanê Ĥeq warê,
2 E’zîzê mino, liber hilîne vê fiqarê,
496
enoș
497
xelk
498
meĥfel
499
Hekar
88
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Tu hawekê bide ber sinîya da bêne Lalişê vê care.
S. 36 1 Banga mine melek șêх Sinê bi wabe,

2 Xweșewîstê min, zȗ li mehdera me ȓabe,
3 Mala me ȗ siniya meke xirabe.
S. 36 1 Banga min melik șêx Sinê biwabe,
2 E’zîzê min, livê mehderê ȓabe,
3 Da male li sinetê nekeyî xirabe.
S. 37 1 Banga mine ji șêx Șems bi saf ȗ tirsî,

2 Bi ȓoniya xwe xemilandbȗ E’rș ȗ K’ursîy,
3 Xweșewîstê min, tu li mala me u siniya bipirsî.
S. 35 1 Banga min șêx Şemse,
2 Bi nûra xwe zeyînandbû e’riş û k’ûrse,
3 Hawekê bide sinîya da bêne Lalişe.
S. 38 1 Banga mine șêx Fexrê Adî ya,

2 Ew serafê duran ȗ hindî ya,
3 Xweșewîstê min hawekî bide ser me ȗ sinî ya.
S. 37 1 Banga min şêx Fexrê Adiya,
2 Ew serafê duȓan û hindîya,
3 Tu hawekê bide ser me û sinîya.
S. 39 1 Sinetê em sotin bi vî kirasî,

2 Ew hind di zebȗnin, hind di p’exwasî,
3 Ȓastiya Êzî ȗ Tawisî melek’ bikine nasî.
S. 38 1 Sinî sotin libin vî kirasî,
2 Û hind di zebûnin, hind di p’êxwasin,
3 Ewan bi ĥeq ȓêya șêx Adî di ser xweȓa nasî.
S. 40 1 Ew bȗ k’asa nȗrîne,
2 Dabȗ mêra bi nehîne,
3 Hindek pê dibȗn leșkerêd silt’îne,
4 Hindek pê dibȗne sewda ȗ dîne.
S. 39 1 Ew bû k’asa nûrîne,
2 Û da mêra bi nehîne,
3 Hindek pê dibûne cindȋyêt silt’îna,
4 Hindek pê dibûne mecnun, sewdaser, livê dinyayê di dîne.
S. 41 1 Ew bȗ k’asa ji dêr,
2 Avgêȓ bi xwe hêzdêr,
3 Pê haldar bȗn mêr.
S. 40 1 Ew bû k’asa ji dêr,
2 Û saqî bi xwe Cebêr,
3 Pê ĥaldar bûn mêr.
S. 42 1 Mêr pê dibȗn haldare,

2 Wê dikin gazi ȗ haware,
3 Xwedê êke ȗ navê wî ĥezare.
S. 41 1 Mêr pê ĥaldar bûn,
2 Û ewan gazî û hawar bûn,
3 Şêx Adî yeke û nave wî hazar bûn.
S. 43 1 Ji qewlê miskîno Jare,

2 Henjî gotina vî qewlî bêtin înk’are,
3 Li axretê bora vedwestî, dojeh ȗ are.
S. 44 1 Ji qewlê xweșewîst melek Fexredîne,
89
2 Henjî ȓamana, șêx Adî bêtin behwêr li yeqîne500,

3 Ciyê wî liba[l] melekê dojêh nîne.
S. 42 1 Ji qewlê miskîno Jaro,

2 Û sed ȓeĥme li dayîk û babêt guhdare,
3 Ne li xelqê nivistî, li xelqê şîyare.

22. QEWLÊ ZEBÛNȊ [DIL] MEKSÛR501; 502; 503

S. 1 1 Her zebûnekî dil meksûre,
2 [Heger] Ji ba e’zîz melik Fexredîn bihata destûre,
3 Dê medhê504 bideyn ji beĥrêt k’ûre.
S. 1 1 Zebȗnуkî dil meksȗre,
2 Heke ji ba melik Fexredîn bêtin desture,
3 De pesna deyn ji beĥrêt505 k’ȗre.
S. 1 1 Çi zebûnekî506 meksûre507,
2 Bal e’zîz melik508 Fexredîn bihata destûre,
3 Minê medih509 bidana beĥrê510 k’ûre.
S. 2 1 Her zebûnekî kêm t’aqete,

2 [Heger] ji ba e’zîz melik Fexredîn bibata îcazete,
3 Beĥrêt giran em bideyn wesfete511.
S. 2 1 Zebȗnуkî kêm t’aqete,
2 Heke ji ba melik Fexredîn bêtin îcazete,
3 Dê ji beĥrêt k’ȗr deyn wesfete512.
S. 2 1 Çi zebûnekî kêm t’aqete,
2 Bal e’zîz melik Fexredîn bihata îcazete513,
3 Minê beĥra emekê514 bida zor wesfete.
S. 3 1 Li min cema’ dibûn babzere,

2 Ji beĥrêt giran em bideyn xebere,
3 Tê heyne duȓ515 û cewhere.
S. 3 1 Li min cema dibȗn babzere,
2 Dê ji wê beĥrê deyn xebere,
3 Ewê beĥrê tê heyne duȓ ȗ cewhere.
S. 3 1 Cema’ bûn zerbabe,
2 Wê beĥrê bidin cebabe,
3 Têda hene duȓ û cewhere516.
500
êqîn
501
[2] (rr. 161–170); [1] (рр. 57–65)
502
[50] (rr.114-120)
503
[31] Qewlê zebûn (rr. 44–48)
504
medh
505
beĥrêd
506
zebun
507
mesûr
508
melî
509
met’ĥ
510
be’r
511
usfet
512
osfet
513
e’cazet
514
e’miq
515
diȓ
516
cewar
90
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 4 1 Li min cema’ dibûn zerbabe,

2 Ji beĥrêt giran bideyn t’ebabe,
3 Beĥrêt giran mîr di nave.
S. 4 1 Li min cema’ dibȗn zerbabe517,
2 Dê ji wê beĥrê deyn t’ebabe,
3 Beĥre ȗ duȓa mîr di nave.
S. 5 1 Medhê bidin kitîr518,

2 T’extê lê dibû mîr,
3 Ewî ilm, ewî besîr.
S. 5 1 Pesna neken ji bîr,
2 T’extê lê dibȗ emîr,
3 Ew qet ji bîr nake belengaz ȗ êxsîr.
S. 4 1 Medha bidin kitîr519,
2 T’extê te lê emîr,
3 Ya Ȓebî, tî Te’alî520, tî Besîr.
S. 6 1 Wekî P’adşayî li duȓê bû,

2 Ĥisnetek521 jê cihê bû,
3 Şaxa muĥbetê ava bû.
S. 6 1 P’adșe min duȓ jê bȗ,
2 Xweșiyek jê çêbȗ,
3 Șaxa muĥbetê jê bê.
S. 7 1 Pê ava bû şaxa muĥbetê,

2 Serê silt’an Ezî t’aca dewletê,
3 Li t’ilîya wî gustîla qudretê,
4 Şikir em havêtîne ser pişka sinetê.
S. 7 1 Jê bȗ șaxa muĥbetê,
2 Li destê silt’an Êzî heye gustîla qudretê,
3 Em havetine ser pișka sinetê.
S. 8 1 Aşiqa mîr dî[t], kir nase,

2 Jêk vavartin zembîl û k’ase,
3 Kirin ȓik’inê çendî e’sase.
S. 8 1 Asiqa ew mîr dît ȗ kir nase,
2 P’adșaye, ȗ muĥbete, ȗ k’ase,
3 Kire ȓik’inê522 çendî e’sase.
S. 5 1 Xasa mîr dît, kire nase,
2 P’adșaye523 — duȓe, muĥbete524 — k’ase,
3 Kire ȓik’inê çendî e’sase525.
S. 9 1 Kirin ȓik’in û ȓik’inî,

2 Duȓ bi ĥeybetê hincinî,
3 T’aqet nema hilgirî.
S. 9 1 Kire ȓik’in ȗ ȓik’inî,
2 Duȓ ji ĥeybetê hincinî,
3 Hêz nemabȗ bisebirî.
S. 6 1 Kirin ȓik’in, ȓik’inî,
2 Duȓ ji ĥeybeta526 hincinî,
517
zirbab
518
binêr: kitir
519
k’ivîr
520
e’gali
521
ĥisîyatek
522
ȓikn
523
Patșa
524
mobet
525
asas
526
hêbet
91
3 Sor bû, sipî bû, sefirî.
S. 10 1 T’aqet nema bi sebirî,

2 Zor bi ȓenga xemilî,
3 Sipî bû, sor bû, sefirî.
S. 10 1 Hêz nemabȗ hilgirî,
2 Duȓ bi ȓenga xemili,
3 Sor bȗ, sipî bȗ, bȗ zerî.
S. 11 1 Duȓ bi xemilî geş bû!

2 Wekî ne e’rd bû, ne e’zman bû, ne E’rş bû,
3 Hingî P’adşê min bi k’êȓa xweş bû?
S. 7 1 Sor bû, sipî bû, sefirî, geș bû,
2 Ne e’rd bû, ne e’zman bû, ne E’rş bû,
3 P’adșayê min k’êȓa k’êfxweş bû?
S. 8 1 P’adșayê min k’êȓa herê kir,

2 Şaxa muĥbetê lê kir,
3 Ĥesiniya xwe cihê kir.
S. 9 1 Lê kiriye șaxa muĥbetê,

2 Dest avîte qelema qudretê,
3 Hew paș va șêxê ometê.
S. 10 1 P’adșaye min hikmê xweyî girane,

2 Danîbû nav wan zor erk’ane527,
3 Go: «Xerzê528 nûrî çi nîșane?»
S. 12 1 P’adşê min duȓ ji xwe cihê kir ,

2 Bi yarekîȓa he re529 kir,
3 Xerqê nûranî çêkir.
S. 13 1 Xerqê nûranî babe,

2 Duȓ û cewher kir nave,
3 Yek — e’yne ȗ yek — ĉave.
S. 11 1 Xezcê nûrî bave530,
2 Du cehwer531 hatine nave,
3 Yek — e’yne532, yek — ĉave.
S. 14 1 Yek — e’yne ȗ yek —besere,

2 P’adşê min dabû duȓê nedere,
3 P’adşa dizane k’î libere, k’î lisere.
S. 12 1 Yek — e’yne, yek — beșere,
2 P’adșayê min dabû533 dorê xebere,
3 P’adșaye min zane k’ê lisere, k’ê libere.
S. 15 1 P’adşê min xweş kir suhbete,

2 P’adşa û k’ase, û muĥbete,
3 Ewan çêkirbû ĥed u sede,
4 Lêk ȓuniştin muĥbete.
S. 11 1 P’adșê min xweș suhbete,
2 Lek ȓȗniștibȗn muĥbete,
527
mekan
528
xerc
529
erê
530
binêr bab
531
cewar
532
e’ne
533
da bû
92
T’ÊMÛRÊ MESO
3 P’adșê min liwêderê çêkir ĥed ȗ sede.
S. 16 1 Ĥed û sed çêkir,

2 Ĥeqîqet û şe’rîe’t534jêk cihê kir,
3 Sinetxane mixfî bû, dahir kir.
S. 12 1 P’adșê min ĥed ȗ sed liwê çêkirî,
2 Șeri’et ȗ ĥeqiqet jê cihê kirî,
3 Sineta vegatrȋ bȗ hingî xweya535 kirî.
S. 17 1 Sinetxane mixfî bû, kire dahire,

2 Ĥeqîqet di navda d hinare,
3 Wan li k’u girtbû ware?
S. 13 1 Sineta veșatrî bȗ. hingi xweya kire,
2 P’adșê min ȓastî navda dihinare,
3 Gotê: «Xweșewîstê min sinet li k’ȗ bȗ, li k’ȗ girtibȗ ware?»
S. 18. 1 Wekî e’rd û e’zman ne disekinî,

2 Lalişek pêş miqabil dinijinî,
3 Muĥbeta xerza nûranî di navda disekinî.
S. 19 1 Dilê minda ne mabû t’u core,

2 Lalişek ava kirin li jorê,
3 Denge lêdan qubet il-Bidore.
S. 20 1 Lalişa ber sikane,

2 Kaniya Sipî nîşane,
3 Nîşana e’rd û e’zmana.
S. 21 1 P’adşayê minî K’amilî, hikm girane,

2 Di navda dana zor erk’ane,
3 Muĥbeta xerza nûranî dane wan bi nîşane.
S. 22. 1 Çi mewlayekî ĥûkm ȓewa,

2 Mersûmek nazilbû ji cewa,
3 Ji qudretê, sinet mu’eleq mabû li hewa.
S. 14 1 Çî mewlayekî minî hikm ȓewa,
2 Mersum dak’etibȗ ji cewa,
3 Bi qudretê, suȓa sinetê maliq westabȗ li hewa.
S. 13 1 P’adșayê min hikmê xweyî ȓewa,
2 Mexsûs dak’ete536 cewa,
3 Sinet mue’leq537 mabû538 hewa.
S. 23 1 Ji qudrete mu’eleq ȓawesta bû sinete,

2 Sinet birne ber P’adşê min zor şikyete,
3 Min go: «E’zîzê min mehzeret wê muĥbete».
S. 15 1 Bi hinerê maliq westabȗ sinete539,
2 Ȗ bire ber P’adșê xwe șikayete,
3 Gote: Xweșewîstê min hizret muĥbete540.
S. 14 1 Mue’leq mabû hewa sinete,
2 Birine bal541 P’adșaye min hurmete542,
534
şêrîe’t
535
xuya
536
da kete
537
maliq
538
ma bû
539
sunet
540
muhebet
541
bali
542
huriyet
93
3 E’zîzo, me te ĥizret û muĥbete543.
S. 16 1 Çi mewlayekî minî hikm girane,

2 Linav wan dana zor erk’ane,
3 Evîn ȗ xerzê nȗrî navda bi nîșane.
S. 17 1 Xerze nȗrî babe,

2 Du cewher k’eftine nave,
3 Êk zimane êk çave.
S. 18. 1 Êk ĉave, êk besere,

2 P’adșê min da duȓî bi nedere,
3 P’adșa dizanit k’î lisere, k’î libere.
S. 19 1 P’adșaye ȗ her ĥeft suȓet xewlene,

2 Nêrîinekê linav xwe dikene,
3 Bawer dê qinyateke avakene.
S. 24 1 Qendîla ji bana nazilîve,

2 P’adşê min pê hilînabû ĉave,
3 P’adşayî çî gote duȓê, ji duȓê werîya bû ave.
S. 20 1 Qendîl ji bana hat, muĥbet k’efte nave,
2 P’adșê min pê hilînabȗ ĉave,
3 K’a beje min çî gote duȓê, jê weryabȗ ave.
S. 15 1 Muĥbet danî, qendîl544 avîte nave,
2 P’adșayê min pê hilanîbû ĉave,
3 Go: «Min çi got bû duȓê, duȓê weriyabû ave».
S. 25 1 Av ji duȓê weriya,
2 Bû beĥr û pengiya545,
3 P’adşê min merk’eb best, tê geȓiya.
2 Buwe derya ȗ pengiya,
3 P’adșê min merk’eb best ȗ navda digeȓiya.
S. 16 1 Av li duȓê weriya bû,
2 Beĥr pengiya bû,
3 P’adșaye min merk’ebê546 siwar547 bû,
4 P’adșayê min tê geȓiya bû 548.
S. 26 1 P’adşa û herçar yare,

2 Li merk’ebê dibûn siware,
3 Tê seyrîn çar kenare,
4 Li Lalişê sekinîn, gotin: «Eve Ĥeq ware549».
S. 22. 1 P’adșaye ȗ herçar yare,
2 Li merk’ebê dibȗn siware,
3 Тêк seyrîn çar kenare,
4 Li Lalișê sekinîn gotin: «Eve Ĥeq ware».
S. 17 1 Merk’ebêyî siware,
2 Seyrî çar kenare,
3 Lalișa nûrîn sekinî ĥeq û ware.
S. 27 1 Ĥeq ware, sekinî,
543
mobet
544
qendil
545
pengîya
546
morkeb
547
siyar
548
Ser geȓiya P’adșayê min
549
Heqwar
94
T’ÊMÛRÊ MESO
2 P’adşê min hêvên havête beĥrê, beĥr meyînî,

3 Duxanek jê duxinî,
4 Her ĥeft e’zman pe nijinî.
S. 23 1 Li Ĥeq war sekinîn,
2 P’adșê min hêvên havête beĥrê, beĥr dimeyinîn,
3 Dumanek jê duxinî her ĥeft e’zman pê nijinîn.
S. 18 1 Ĥeqû warî sekinî,
2 Havênek avîte beĥrê, beĥr meyînî,
3 Duxanek550 jê duxinî551,
4 P’adșayê min çardeh t’ebeq552 e’rd û e’zman pê nijînî.
S. 28. 1 P’adşê min e’zman p’araste553,

2 Mek’an danî, t’ext vediguhaste,
3 Muĥbeta ji qevda ȓaste.
S. 24 1 P’adsê min e’zman bîraste,
2 Viyan ji qevda ȓaste
3 P’adșê min cih dane, t’ext veguhaste.
S. 22 1 P’adșayê min e’zman bîȓaste,
2 Muĥbet qewaza554 ȓaste,
3 T’ext çêkir, mek’an guhaste.
S. 29 1 P’adşê min li e’zmana sefer kire,

2 Sefer kirbû, ker bi kere,
3 Kire ȓik’inê çendî menbere.
S. 25 1 P’adșê min li e’zmana kirbȗ sefere,
2 Kire seferekî ker bi kere,
S. 21 1 P’adșayê min E’rșa kir sefere,
2 Sixir kire ker bi kere,
3 Kire ȓik’ina çendî menbere555.
S. 30 1 Aşiqa jê xeber da,

2 Şaxekî dî jê berda,
3 Kirne ȓik’inê çendî e’rda.
S. 26 1 Așiqa we jê xeberda,
2 Șaxekî dî jê berda,
3 Kire ȓik’ine çendî e’rda.
S. 31 1 E’rd mabû buhitî556,

2 Xidûdekî xwidî,
3 E’zîzê min, e’rd bê wê suȓê net’ebitî.
S. 28 1 E’rd mabȗ yî behitî,
2 Xidudekî xeditî,
3 Got: «Xweșewîstê min e’rd bê wê suȓê nat’ebitî».
S. 32 1 Be’dî çil salî bi hijmare,

2 E’rdî bi xweȓa negirtbû hişare,
3 Ĥeta muĥbeta xerza nûranî bi navda ne dihinare.
S. 29 1 Piștî çil salî bi hijmare,
2 E’rdî bi xweȓa negirt heșare,
3 Ĥeta Laliș di navda dihate xware.
550
dûxanek
551
duxûnî
552
tebek
553
pêrast
554
qewz
555
mehber
556
bihitî
95
S. 33 1 Ku Laliş nazilî,
2 Nûra muĥbetê hat ji qendilî,
3 E’rd şa bû, bi ȓenga xemilî.
S. 30 1 Laliș ku dinezilî,
2 Șaxa muĥbetê hingavte serî,
3 Homayî bi ȓenga xemilî.
S. 34 1 Ku Laliş dihate,
2 Li e’rdê şîn dibû nebate,
3 Pê zeynandbû çiqas qinyate557.
S. 31 1 Laliș ku dihate,
2 Li e’rdê șîn dibȗ nebate,
3 Pê zeynîn çiqas qinyate.
S. 35 1 Çendî qinyat pê zeynî,

2 Ax û av û agir û bayî t’êk hincinî,
3 Qalbê Adem p’êẍember pê nijinî.
S. 32 1 Ku qinyat pê zeynî,
2 Çar qismet pê hincinî,
3 Axe, ȗ ave, ȗ baye, ȗ agirî,
4 Qalbê Adem p’êẍember jê nijinî.
S. 36 1 P’adşê min Ȓeb il-E’zete,

2 Ji e’wil e’firandbû milyak’ete,
3 Dana dest wan doj û cineta.
S. 19 1 P’adșayê min Ȓeb il-Semede558,
2 Xulqand çiqa horî, milyak’ete559,
3 Pê çêkir dojeh560, cinete.
S. 20 1 Dojeh, cinet çêdikirî,

2 Duȓa qendîl nav dikirî.
S. 37 1 P’adşê min û her ĥeft suȓêt xewlene,

2 Ȓayekê dikin, yeqîn561 qinyatekê ava bikene.
S. 38 1 Şembûye danî e’sase,

2 Li înîyê kirin xilase,
3 Be’dî ĥeftsed sal, ĥeft suȓ gihiştine duȓan û k’ase.
S. 33 1 Li înê danabȗ e’sase,
2 Li șembȗyê kir xilase,
3 Piștî ĥeftsed sal, ĥeft suȓ hatine doran k’ase.
S. 39 1 Ĥeft suȓ hatin hindave,

2 Qalbê Adem p’êẍember mabû bê gave,
3 Go: «Ȓuĥê, bo çî naçîyê nave?»
S. 34 1 Piștî bi ĥeftsed sal, ĥeft suȓ hatine hindave,
2 Qalb mabȗ bê gave,
3 Gote ȓewanê: «Tu bo çî naçiyê nave?»
S. 40 1 Ȓuĥê go: «Bo aşiqa me’lûme,

2 Ĥeta ji bana neyêt șaz û qidume,
3 Nîveka ȓuĥê û qalbê Adem zor t’ixûbe562».
S. 35 1 Rewane got: « Liba[l] așiqa we me'lȗme,
557
kinîyat
558
remil semed
559
miliyaket
560
doze
561
êqîn
562
tixume
96
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Ĥeta bo min ji bana nên șaz ȗ qidȗme,

3 Nîveka ȓewanê ȗ qalbê Adem p’êẍember t’ixȗme».
S. 41 1 Şaz û qidum hatin û hidirî563,

2 Nûra muĥbetê hingavte564serî,
3 Ȓuĥ hat û tê wetinî.
S. 36 1 Șaz ȗ qidum hatin ȗ hidirî,
2 Ȗ ȓoniya evînê hingivte serî
3 Ȓewan hat ȗ qalbe Adem p’êẍember êwirî.
S. 42 1 Wekî qalbê Adem p’êẍember dikir nijare,

2 Xasa liber pestin berî care,
3 K’asa ji muĥbetê bi nedere.
S. 43 1 Ji wê k’asê wedixware,
2 Ji wê k’asê dida mersûmê ȓidaye,
3 Ȓuĥ hat gihaye.

2 Vedijîye, mest bû, hijîya,
3 Goşt lê dihurîye, xûn lê digeȓîya.
S. 37 1 Adem p’êẍember ji wê kasê vedixwar ȗ vedijîya.
2 Mest bȗ, hejîya,
3 Goșt lê horiya, xwîn tê geȓîya.

2 K’eremeta wê k’asê hate dîyarê,
3 Lew pêngijî, pê dibû siware.
2 K’erameta wê k’asê hate dîyare,
3 Lew Adem p’êẍember pêngijî, pê dibȗ șiyare.
S. 46 1 Ew k’ase nûrîne,
2 Adem p’êẍember vedixwar, bi eşqa dilê yeqîne,
3 Lew cesedê wî geȓiye goşt û xwîne565.
S. 47 1 Ew k’ase bi Adem xweş tê,

2 K’eremeta wê k’asê digehiştê,
3 Ewê k’asê Adem dibire bihuştê.
S. 39 1 Adem p’êẍember ji wê k’asê vexwar ȗ pê xweș tê
2 P’irfirazî k’asê hat ȗ gehiștê,
3 Lew Adem p’êẍember hilgirt ȗ bire buhiștê566.
S. 40 1 P’adșê minî bi hêz ȗ t’aqete,

2 Ji Adem wê bȗn coqete,
3 Jê vavartin ĥeftê ȗ du milete.
S. 48 1 Şahîd p’êẍember ji wê k’asê dibû meste,

2 Ewî ne p’ê hebû, ne deste,
3 Lew silt’an Êzî k’eremet li ber dixiste.
S. 49 1 Şahȋd p’êẍember ji wê k’asê vedixware,

2 K’eremeta wê k’asê hate bale,
3 Lew horiya çawa bora dihinare.
563
binêr: hadêr
564
hingift
565
xûn
566
binêr: bihușt
97
S. 50 1 Çi horîyeke çêye,
2 Bi k’eremeta wê k’asêye,
3 Ĥeşem ȗ Qurêş herdu jêne.
S. 52 1 Hatî bedîla Nuĥ û nebîya,

2 Qewmek dahirbû di dilê wanda zor k’ifirîye,
3 Lew li Xwedê xwe bûne axîye.
S. 41 1 Boy bedila Nȗh ȗ nebîya,
2 Gelek xweyakir, di dilê wan hebȗ zor kifrîya,
3 Lew li Xwede bȗne axîya.
S. 51 1 Be’dî wê ĥeywanê,
2 Pê wanȓa qewmek dahirbû dilê wanda nîne xofa îmanê,
3 Ew jî xerîq bûne sala t’ofanê.
S. 42 1 Piștî wê hêwanê,
2 Gelek xweyakir, dilê wan mabȗ tirsa îmanê,
3 Lew P’adșê min fetisandbȗn bi ava t’ofanê.
S. 53 1 Ew k’ase dane Nuĥe,

2 Bi k’eremeta wê k’asê dibû sûhe,
3 Lew ji t’ofana xilas kirin gelek ȓuĥe.
S. 43 1 Piștî wan bedîla,

2 Gelek xweyakir ne yî e’dîle,
3 Nuqtek weriya ji qendîle,
4 Wê di navda Birahîm Xelile.
S. 54 1 Ew k’ase da Birahîme,
2 Malê wî zorî zavî e’zîme,
3 Ĥemû daye ȓêya êkî K’erîme.
S. 55 1 Ĥemû daye ȓêya êkî Сelîle,

2 Nuqtek nazilbû ji Qendîla,
3 Nav lê dana Birahîm il-Xelîle.
S. 56 1 Birahim Xelîl ji nuqteke sadiqe567,

2 Bi sê ĥerfa bû multeqe,
3 Lew Xwedê xwe naskir bi ĥeqe.
S. 44 1 Birahîm Xelîl ji nuqteke sadiqe,
2 Bi sê tipa dibȗ multeqe,
3 Ĥeta Xwede xwe naskir bi ĥeqe.
S. 57 1 Xwedê xwe bi ĥeq naskir,

2 Nivê568 Nemȓûd û Azir û Senema ne ĥiskir,
3 Gîyanê xwe ji k’ifiriyê xilaskir.
S. 45 1 Ĥeta Xwede xwe bi ĥeq nas kir,
2 Ligel Azir ȗ Nemrȗd ȗ p’ȗta got ȗ bej kir,
3 Lew gîyanê xwe ji kifiriyê ȓizgar kir.
S. 58 1 Gîyanê xwe ji k’ifiriyê vavirî,

2 K’afira luqmande agirî,
3 Axî (Emîn) Cebraîl lê bûye mişterî.
S. 46 1 Gîyanê xwe ji kifriyê vavarî,
2 Gawira luqmande agirî,
567
sideqe
568
nîva
98
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Lew axî569 Cebraîl570 lê bȗye mușterî.
S. 59 1 Be’dî wî Xelîl delîlêye,

2 Îsa û Mûsa û Mihemed il-Mustefaye,
3 Eşqa wî ço ba hindek dilaye.
S. 60 1 Sed û bîst û çar ĥezar nebîy hatin û bihurîn,

2 Sed û bîst û çar ĥezar welî hatin û bihurîn,
3 Silt’an Êzî yek-yek dihijmirîn.
S. 47 1 Çend bedîl hatin ȗ buhirîn,
2 Çend xas hatin ȗ min dihijmirîn,
3 Ew silt’an șêx Adîye t’ance ji serî ĥeta bi axirîn.
S. 61 1 Silt’an Êzî nûr bû, bi wê nûrê xemilî,

2 Silt’an șêx Adî571 t’ac bû, ji e’wil ĥeta bi axirî.
Ȓeĥma Xwedê li hostayê min, li ĥemû mirov û ȓêncbera,

malû mezela em têda, Xwedê ava ket!
T’emametîya Xwedê û șêx Adî!

T’emametî șêx Adî!
Ȓeĥme li dê-bavê hostayî!
23. QEWLÊ E’FRANDINE QINYATÊ572;573

S. 1 1 Zebûnekî574 minî dil meksûre,
2 Heke ji ba e’zîz melik Fexredîn bêtin destûre,
3 Em dê medha deyn ji beĥrên k’ûre.
S. 2 1 Zebûnekî minî kêm t’aqete,

2 Heke ji ba e’zîz melik Fexredîn bêtin îcazete,
3 Em dê ji beĥrên k’ûr deyn wesfete.
S. 3 1 Li min cema’ dibûn babzere,

2 Ji wê beĥrê deyn xebere,
3 Tê hene duȓên cewahre.
S. 4 1 Li min cema’ dibûn zerbabe,

2 Dê ji wê beĥrê deyn t’ebabe,
3 Beĥre, û dojeh, û qîr di nave.
S. 5 1 Medha bidin ji kitîr,

2 T’extê t’enê dibû e’mir,
3 Ewe alîm, ewe xebîr.
S. 6 1 P’adşê min ji duȓê bû,

2 Ĥisnetek jê çêbû,
3 Şaxa muĥbetê575 lê bû.
S. 7 1 Lê bû şaxa muĥbetê,
569
axîl
570
Cibraîl
571 Şîxadî
572
[4] Qewlê zebûnî dil meksûr Rûpel 37, çapxana fêrkirina bilind, Hewlêr 1996 http://www.ezdixandi.com/forum/38-258-1
573
Ev qewl çawa li navça Efrînê tê gotin.
574
zibûn
575
mehebet
99
2 Li destê silt’an Êzî heye qelema qudretê,

3 Il-ĥemdillah576 û şikir ez avêtime ser pişka sinetê.
S. 8 1 Aşiqa ew mîr dît û kir nase,

2 Jêk vavartin muĥbete û k’ase,
3 Kire ȓik’inê çendî e’sase.
S. 9 1 Kire rikn û rikinî,

2 Duȓ ji ĥeybetê hinçinî,
3 T’aqet nema hilgirî.
S. 10 1 T’aqet nema liber bisebirî,

2 Duȓ bi ȓenga xemilî,
3 Sor bû, sipî bû, sefirî.
S. 11 1 Duȓ bi ȓenga geş bû,

2 Berê ne e’rd hebû, ne e’zman hebû, ne E’rş bû,
3 K’a bêje min P’adşê min bi k’êȓe xweş bû?
S. 12 1 P’adşê min xweş suhbete,

2 Lêk ȓûniştibûn muĥbete,
3 P’adşê min liwêderê kir ĥed û sede.
S. 13 1 P’adşê min ĥed û sed liwê çêkirin,

2 Şe’rîe’t û ĥeqîqet jêk cihê kirin,
3 Sinet577 mixfî bû, hingî dahir kirin.
S. 14 1 Sinet mixfî bû hingî kir dîyare,

2 P’adşê min ĥeqîqet navde dihinare,
3 Gotê: «E’zîzê min, sinet li k’u bû, k’u girtîbû ware?»
S. 15 1 Çî mewlayekî minî hikm ȓewa,

2 Mersûm nazil bû ji cewa,
3 Bi qudretê suȓa sinetê mue’leq578 westabû li hewa,
S. 16 1 Bi qudretê mue’leq westabû sinete,

2 Û bir jiber P’adşê xwe îcazete,
3 Gotê: «E’zîzê min, me ĥizret muĥbete».
S. 17 1 Çi mewlayekî minî hikm girane,

2 Linav van dana zor erk’ane,
3 Muĥbet û xerzê nûrî dane wan bi nîşane.
S. 18 1 Xerzê nûrî babe,

2 Du cewher k’eftine nave,
3 Yek — e’yne, yek — ĉave.
S. 19 1 Yek — e’yne yek — besere,

2 P’adşê min da duȓê bi nedere,
3 P’adşa dizane k’î lisere, k’î libere.
S. 20 1 Qendîl ji bana nazilî579, muĥbete k’efte nave,

2 P’adşê min pê hilînabû ĉave,
3 K’a bêje min çî gote duȓê jê weriyabû ave?
576
Elhemdullah
577
sunnet
578
ma’liq
579
nizilî
100
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Bûye derya û pengiya,
3 P’adşê min merk’eb best û tê geȓiya.
S. 22 1 P’adşê min li merk’ebê dibû siware,

2 P’adşeye û herçar yare,
3 T’êk seyrîn çar kenare,
4 Li Lalişê sekinî û got: «Eve Ĥeq ware!»
S. 23 1 Ĥeq ware û sekinî,

2 P’adşê min havên580 avête beĥrê, beĥr meyînî,
3 Duxanek jê duxinî, her ĥeft e’zman pê nijinî.
S. 24 1 P’adşê min e’zman biȓaste,

2 Muĥbeta ji qevda ȓaste,
3 P’adşê min mek’an dane, t’ext veguhaste.
S. 25 1 P’adşê min li e’zman kirbû sefere,

2 Ew bû çar sefer kirbû ker bi kere,
S. 26 1 Aşiqa we jê xeber da,

2 Şaxekî dî jê berda,
3 Kire ȓik’inê çendî e’rda.
S. 27 1 E’rd mabûye behitî,

2 Xedudekê xeditî,
3 Got: «E’zîzê min, e’rd bê wê suȓê nat’ebit».
S. 28 1 Piştî çil salî bi hijmare,

2 E’rdê xweȓa negirt heşare,
3 Ĥeta Laliş bi navde dihate xware581.
S. 29 1 Laliş ku dihate,
2 Li e’rdê şîn dibû nebate,
3 Pê zeynî çiqas qinyate582.
S. 30 1 Ku qinyat pê dizeynîn,
2 Çar qismet t’êk hincinî,
3 Ax, û av, û ba, û agirî, qalbê Adem p’êẍember jê njinî.
S. 31 1 Şembû dana e’sase583,

2 Îniyê kir xilase,
3 Piştî ĥeftsed sal, ĥeft suȓ hatin duȓan û k’ase.
S. 32 1 Piştî ĥeftsed sal ĥeft suȓ hatine hindave,

2 Qalb mabûye bê gave,
3 Gotê: «Ȓuĥê tu bo çî naçiyê nave?»
S. 33 1 Ȓuĥê got: «Liba[l] aşiqa we me’lûme,

2 Ĥeta bo min ji bane nên șaz û qudûme584,
3 Nîveka ȓuĥê û qalbê Adem p’êẍember zor t’ixȗme585».
580
hêvan
581
xar
582
kinyat
583
asas
584
qedûm
585
tuxûm
101
S. 34 1 Şaz û qudûm hatin û hadêrî586,

2 Û nûra muĥbetê hingivte serî,
3 Ȓuĥ hat û qalbê Adem p’êẍember siwarî.
S. 35 1 Adem p’êẍember ji wê k’asê vedixwar û vedijiya,

2 Mest bû, hejiya,
3 Goşt lê huriya, xûn587 tê geȓiya.

2 K’erema wê k’asê hate dîyare,
3 Lew Adem p’êẍember pê nigijî, pê dibû siware.
S. 37 1 Adem p’êẍember ji wê k’asê vedixwar û pê xweş tê,

2 K’erema wê k’asê hat û gehiştê,
3 Lew Adem p’êẍember hilgirt û bire bihuştê.
S. 38 1 P’adşê minî Ȓeb il-Semede,

2 Ji Adem bûn coqete,
3 Jêk vavartin ĥeftê û du milete.
S. 39 1 Bûye bedîla Nuĥê nebîya,

2 Qewmek dê dahir be li dilê wan heye zor k’ifirîya,
3 Ew jî wê li Xwedê xwe bine yaxîya.
S. 40 1 Piştî wê hêvênê,
2 Qewmek dê dahir be, di dil de namîne îmanê,
3 Ew jî dê xeȓiqbin bi ava t’ofanê.
S. 41 1 Piştî wan bedîle,

2 Qewmek dê dahir be, ne yê E’dîle,
3 Nuqtek588 dê nazilbe ji qendîle,
4 Wê linav dahirbe Birahîm Xelîle.
S. 42 1 Birahîm Xelîl ji nuqtek sadeqe589,

2 Bi sê ĥerfa dibû multeqe,
3 Ĥeta Xwedê xwe nas kir bi ĥeqe.
S. 43 1 Ĥeta Xwedê xwe bi ĥeq naskir,

2 Ligel Azir, Nemȓûd û senema behskir,
3 Lew gîyanê xwe ji k’ifiriyê xilaskir.
S. 44 1 Piştî wan xelîl ȋlaĥîye590,

2 Îsaye û Mûsaye,
3 Meĥemedê nû k’amile,
4 Muĥba wî dê hingavte591 hindek dile,
5 Xitmê mîra seyîdê mursile.
S. 45 1 Ya seyîd il-Murslî,
2 Çend bedîl hatin û bihurî,
3 Çend xas hatin, min hijmêrî,
4 Ew silt’an șêx Adîye, t’ace ji e’wil ĥeta bi axirî.
586
hidir
587
xwîn
588
nuxte
589
sideq
590
Xelîlullaye
591
hingift
102
T’ÊMÛRÊ MESO
24. QEWLÊ E’FIRȊNA DINYAYÊ592

S. 1 1 Ya Ȓebî, dinya hebû tarî,
2 Têda t’unebûn mişk û marî593,
3 Te zênda kir t’eze ĥalî,
4 Cî594 nema, gul jê barî.
S. 2 1 Ya Ȓebî, tu hostayê K’erîmî!

2 Te vekir ȓê û dirba tarî,
3 Tu hostayê her tiştî,
4 Bihuşt çêkir ȓenge bî.
S. 3 1 E’rd û e’zman t’u hebûn,

2 Dinya fire, bê bine bû,
3 Însan, ĥeywan jî t’unebûn.
4 Te xwe lê saz kir.
S. 4 1 Di beĥrada t’enê hebû duȓ,

2 Ne dimeşiya, ne diweşiya595,
3 Te xweş ȓuĥ anî ber,
4 Nûra xwe lê p’eyda kir.
S. 5 1 Goşt û ȓuĥ hatine ber,

2 Nûra ĉavan lê hatine der,
3 Dest û p’ê kire leş,
4 Lê şêrîn kir got û bêj.
S. 6 1 Xwedawendê me hostayê Ȓeĥmanî,

2 Ȓê û dergeyê dinyayê vekir, her tişt ji meȓa der anî,
3 Bû bihuşt e’rdû avanî.
S. 7 1 Xwedawendê me tiştî di nasî,

2 Duȓa k’asê jê kir e’sase,
3 Jê p’eyda kir mêrê xase,
4 Got: «Eve hê, ne bes».
S. 8 1 Duȓ ji ĥeybeta Êzdan

hincinî, 2 T’aqet nekir, hilgeȓî,
3 Ji ȓengê însan xemilî,
4 Sor û sipî lê hêwirî.
S. 9 1 Êzdanê me bi Ȓeĥmanî,
2 Ĥisn596 û cemal ji meȓa anî,
3 Destûr da qelemê qudretê,
4 Em avêtin nav suȓa muĥbetê.
S. 10 1 Hêvên avête beĥrê, beĥr pê meyanî,

2 Duxanek597 jê duxinî598,
3 Çardeh t’ebeqe e’rd û e’zman pê nijinî,
4 Êzdanê me duȓ der anî.
592
[1] (pp. 66–71); [2] (rr. 182-192)
593
me’r
594
çu
595
dimeşiya
596
binêr: ĥusn
597
dexanek
598
dexin
103
S. 11 1 Muĥbet avête nave,

2 Jê p’eyda kir du ĉave,
3 Jê herikî p’iȓ ave.
S. 12 1 Av ji duȓê herikî,
2 Bû beĥra bê serî, bê binî, bê ȓê, û bê derî,
3 Êzdanê me ser beĥrê geȓî.
S. 13 1 Êzdanê me sefîne çêkir,

2 Însan, ĥeywan, teyr û tû,
3 Cot bi cot li sefînê siwar kir.
S. 14 1 Xwedawendê me sefîne sere,

2 Serîkî digeȓe çar kenare,
3 Sefîne qul bû, av k’ete sere,
4 Marî xiȓê xwe dane bere.
S. 15 1 Xwedawendê me sefîne ajot,

2 Ji kenar çû ber kenare,
3 Ajote Lalişê, got: «Ĥeq ware».
S. 16 1 Silt’an Êzî xweş ȓêbere,

2 Laliş ko ȓik’inê beşere,
3 Niha êzdî jê xebere.
S. 17 1 Ya Ȓebî, bang dikim şêxê mezên,

2 Ĉavkanî av jê dizên.
3 Ya Ȓebî, te dinya çêkir, dinya bi xêr,
4 Însan têda dijîn bi t’êr.
S. 18 1 Şevêt ȓeş, şevêt tarî,

2 Cî nema gul jê barîn
3 Xwedawendî, K’erîm û Ȓeĥmanî.
S. 19 1 Kire ȓik’in e’rd û e’zman,

2 Da ber me ȓuĥ û ziman.
3 Xwedawendê me Ȓeb il-Semed,
4 E’firandin ĥeft599 milyak’et,
5 Cuda kir doj û cinet.
S. 20 1 Xwedawendê me e’rda çêkir, e’zman guhastin,

2 Mecalê e’rdê biȓastin,
3 Nobeta qeza guhastin,
4 Li gunehbaran bû ȓuĥistin.
S. 21 1 Çiqas Xwedawendê me dinya kir sefere,

2 Sixir dikir dar û bere,
3 Pê nijine ȓik’inê menbere.
S. 22 1 Laliş jorda anî xware,

2 Laliş bû xweş cî û ware,
3 Li e’rdê şînbû nebate,
4 Pê zeynî, zêndî qinyate.
S. 23 1 Xwedawendê me Ȓeĥmanî,
2 Çar qism ji meȓa danî,
599
șeș
104
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Pê ĥebîba Adem nijinî.

4 Xwedawendê me Ȓeĥmanî,
5 Çar qism li ȓûyê dinê danî.
S. 24 1 Yek — ave,
2 Yek — nûre,
3 Yek — axe,
4 Yek jî — agire.
5 Xwedawendê me bi ȓeĥme,
6 Dîyar kir șaz û qudûme.
S. 25 1 Nîveka Adem û ĥeft suȓ600 zor t’ixûbe.

2 Ĥeft suȓ geȓiya, hat hendave,
3 Qalbê Adem mabû bê gave
4 Go: «Ȓuĥo, çima naçî nava?»
S. 26 1 Xwedawendê me qudrete,
2 Zeynandî çiqas xulyaqete,
3 Wanra601 çêkir doj û cinete.
S. 27 1 Xwedawendê me e’rd çêkir, e’zman guhastin,

2 Mecale e’rdê biȓastin,
3 Nobeta qeza ȓastin,
4 Ji însan qencîtî xwestin.
S. 28 1 Laliş ji e’zman dihate,

2 E’rd şîn dibû, giya hate,
3 Pê ĉêyran çiqas qinyate.
S. 29 1 Xwedawendê me înî kir e’sase,

2 Şembî biȓî kirase602,
3 Çarşemê kir xilase.
4 Ĥeftsed sal paş ĥeft suȓ hat duȓan û k’ase.
S. 30 1 Ĥeftsed salî ji berî Adem jimare,

2 E’rdê xweȓa603 negirtî şiyare,
3 Ĥeta Lalişa nûrî navda hinare604.
S. 31 1 Û ji bana605 ȓuĥ hadêrî606,

2 Hat û çû bihurî,
3 Nûra muĥbetê607 hingivte serî,
4 Hat qalbe Ademda hêwirî608.
2 K’asa suȓê ji Ademȓa anî.
3 Av ji k’asê vexwar, vejiya,
4 Cîda mest bû, hejiya.
S. 33 1 Goşt jê xwest wî ȓuĥî,

2 Xûn609 canê wî geȓî,
600
hevsur
601
jêra
602
keras
603
xiyare
604
henare
605
banda
606
hedirî
607
mobet
608
êwirî
609
xwîn
105
3 Xêret k’ete nav serî,
S. 34 1 Adem xwar ji wê k’asê,

2 Suȓa k’asê xweş lê tê,
3 K’eremeta k’asê gehiştî bihuştê,
4 Meleka milê wî girt, avête bihuştê.
S. 35 1 Adem ji k’asê vedixware,

2 K’eremeta k’asê pêve dîyare,
3 Xwe pê nijî, bû ĥişiyare.
S. 36 1 Go: «Ev e’rd çi xweşe610,

2 Gîhayê şîn ser geşe,
3 Ȓoj, ȓoja mêrê k’eleşe».
2 Ji meȓa k’eremek anî,
3 Dem û dezgê baş danî.
S. 38 1 Hey Ademo, ȓû dinê,

2 Herdem bike îmanî,
3 Xwedawend em xilaskirin ji t’ofanê.
S. 39 1 Gelî mirîdan bikin k’arî,

2 Xêra qudretê me hate xwerî,
3 E’rd û e’zman didin xêrê,
4 Hûn jî bibin xwedanê xêrê,
5 Qet ji bîr nekin vê xeberê.
25. QEWLÊ NIJYAR611

S. 1 1 P’adşaye û mewlaye,
2 P’adşa li hikmî ȓewaye,
3 Wî dahir kir dua’ye.
S. 2 1 Firwar ji beĥrêt k’ûre,

2 Hilme ȓastîyê nûre,
3 Wê dahirbit destûre612.
S. 3 1 Destûre û yasaye,
2 Firwara P’adşaye,
3 Duȓe ĥeqîqet têdaye.
S. 4 1 Berî Qudsû Orselîme613,

2 Berî nebîy Birahîme,
3 Ez heme suȓa zindîme.
S. 5 1 Xwedê yeke, Xwedêye,

2 Hêvênê wî ji suȓeye,
3 Ew babe, û kuȓe, û dêya.
S. 6 1 Ji nûrê çêbûn milyak’et,
610
xașe
611
612
distûr
613
Quds û Orselîme
106
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Ji suȓêne û ji qudret,
3 Her ĥeft yarê bi îcazet.
S. 7 1 Ewin melekêt bedîl,

2 Bi maşin ji P’adşê E’dîl614,
3 Li ĥezreta Melikê Celîl.
S. 8 1 Yezdane P’adşê mezin,

2 Firwarek hate gotin,
3 Duȓ lerizî xuh jê k’etin.
S. 9 1 Xuha duȓê xunave,

2 Beĥra bê bine ave,
3 P’adşa k’elekê615 da nave.
S. 10 1 P’adşa li merk’ebê siware,

2 P’adşaye û here çar yare,
3 Lalișê girtin ware.
S. 11 1 Lalișa nûranîye,
2 Ji qudretê çekirîye,
3 Ji suȓa Melikê jorîye.
S. 12 1 Xwedê dua’yek lê bû,

2 Dua’ li avê û beĥrê bû,
3 Ji beĥrê hêlimek çêbû.
S. 13 1 Hêlim çobû e’zmane,

2 Xemilandî bi stêrane,
3 Ew firwara P’adşane.
S. 14 1 Dayê nûra muĥbetê,

2 Ȓon bû bi sewqa qudretê,
3 Ew bû berê qubletê.
S. 15 1 Ew ȓoj, ȓojeke nîşane,

2 Çarsembû we Nîsane,
3 Îda milyak’etane.
S. 16 1 P’adşa hate suhbetê,

2 Bû serwerê coqetê,
3 E’firandin ĥed û sedê.
S. 17 1 Wan ĥed û sed çêkirin,

2 Dua’ye xwe lêkirin,
3 Ĥeqîqet pê ȓêkirin.
S. 18 1 Ĥeqîqet nesîĥete616,
2 Suȓ, û atqan, û xete,
3 Liba[l] P’adşê min ĥeybete.
S. 19 1 Suȓ ji nava duȓêye,

2 P’adşaye her Xwedêye,
3 Kira ȓik’inê e’rdêye.
614
Celîl
615
kelak
616
ne sirhete
107
S. 20 1 Hijmar bûye617 çil sale,

2 E’rde ne ye bi heşare,
3 Ĥeta suȓ nête dîyare.
S. 21 1 Suȓ jî ji duȓa wîye,

2 Lalişa kaniya Sipîye,
3 Bû hêvênê e’rdîye.
S. 22 1 Laliș hêvênê e’rdî,

2 E’rd bi hêvênî t’ebitî,
3 Sinîyê girt çar qurnetî.
S. 23 1 Ku e’rd bi xemilê avabû,

2 Çar ȓeng t’ev vestȓa bû,
3 Agir, ax, av û ba bû.
S. 24 1 Herçar ji duȓê e’firîn,

2 Leșê Adem sêwirîn,
3 Gîyan mabȗ e’firîn û bê ȓuĥ û jîn.
S. 25 1 Ĥeftsed sal gîyan yî xave618,

2 Ĥeft suȓ hatine hindave:
3 «Ȓuĥ çima naçiye nave?»
S. 26 1 Bersiva ȓuĥê waye:

2 «Liba[l] we her tişt ȓewaye,
3 Firwar li cem P’adşaye».
S. 27 1 Li bana firwar k’amilî,

2 Nûr bû, hingivtiye serî,
3 Ȓuĥ hat gîyan êwirî.
S. 28 1 Ji k’asê Adem vexwarîya,

2 Xûn û gost t’ev lê geȓîya,
3 Ȓuĥ hat, Adem vehejîya.
S. 29 1 Ew bû k’asa muĥbetê,
2 Xwedanêt k’eremetê,
3 Adem pê ço cinetê.
S. 30 1 P’adşa xwedan qudrete,

2 Ji Adem çêbû coqete,
3 T’ev ĥeftî û du milete.
S. 31 1 Ademe û horîye,
2 Suȓa Melikê jorîye,
3 Jê cota çêbûn cindȋye.
S. 32 1 Hêvên ji ĥeqîqetê,
2 Ewe suȓa sinetê,
3 Dahirbû gel coqetê.
S. 33 1 Dahirbû Ezdayîye,
2 Kolê P’adşê jorîye,
3 Feqîrê kaniya Sipîye.
S. 34 1 Ew dîyarîya milyak’ete,
617
bûwe
618
xo ve
108
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Xwedan t’oq619 ĥeqîqete,

3 Min ji P’adşê xwe minete.
S. 35 1 Bedîla Nuĥê nebîya,

2 Beşerî ji bîr kir P’adşa,
3 Lew ava ȓeş lê geȓîya.
S. 36 1 Dahir bû xalek ji qendîl,

2 Ew bû Birahîm Xelîl,
3 Sê suȓ lê dibûne delîl.
S. 37 1 Xwe naskir Birahîm Xelîl,

2 Bû p’êẍemberê bedîl,
3 Got: «Êke Melikê Celîl».
S. 38 1 Pașî Îsa û Mûsane,

2 P’êẍemberên e’rdane,
3 Wan jî yasa danane.
S. 39 1 Yasîn620, û mişûr, û xete,

2 T'ev duȓin ji qudrete,
3 Ji ba Xwedê û milyak’ete.
S. 40 1 Baweriya min Xwedêye,

2 Yeke li e’zmanî çêye,
3 Ĥeft milyak’et ji nûȓêye.
S. 41 1 Her ĥeft suȓêt qudretê,

2 Serwerin li cinetê,
3 Firwar ji ba P’adşê me tê.
S. 42 1 Firwar ji ba P’adşane,
2 Yek serwerê ĥeftane,
3 Dîyarî t’oq û erk’ane.
S. 43 1 Serwerê ĥefta yeka,

2 Şêrîn Tawisî melek’e,
3 Miraza hasil dike.
S. 44 1 Tawisê milyak’ete,
2 Meleke nûre ĥeybete,
3 Meferê me li axrete.
S. 45 1 Meferê êzdîye,
2 Liba[l] P’adşê jorîye,
3 Nûre û suȓe û ĥeqîye.
26. QEWLÊ ŞÊXÛ BEK’IR621; 622; 623; 624 — I
S. 1 1 Aşiq û me’șûqêt625 mûkirê626,

619
tok
620
Yasa
621
[2] șaxê – 1 (rr. 185–190)
622
[2] șaxê – 2 (rr. 191–196)
623
http://www.lalish.de/modules.php?name=News&file=article&sid=54; [3] șaxê – 3 (rr. 208-214)
624
[29] (rr. 378–381) (№ 1695)
625
maşoq
626
mukur
109
2 Me yarek divêt vê ĥerfê buk’irê,

3 K’a bêjne min duȓ ji P’adşaye yan P’adşa ji duȓê?
S. 1 1 Aşiq û me’șûqêt mûkirê627,
2 Me yarek divêt vê ĥerfê yî mûkirê,
3 K’a duȓ ji P’adşaye yan P’adşa ji duȓê?
S. 1 1 Aşiq û me’șûqên k’ûrî,
2 Me yarek divê livê ĥerfêyî mûkurê,
3 K’a duȓ ji P’adşaye, yan P’adşa ji duȓê?
S. 1 1 Aşiq628 me’șȗqe629 suȓê,
2 Yarek divê vê ĥerfê me mûkurê,
3 Hûn binêȓin çika duȓe ji P’adşêye, yan P’adşayî ji duȓê?
S. 2 1 Aşiqê û me’șûqî yî çêye,

2 T’eftêşa min livê cewabêye,
3 K’a bêjne min duȓ ji P’adşêye, yan P’adşa ji duȓêye?
S. 2 1 Aşiqê e’rifî çêye,
2 T’eftêşa me ji vê cewabêye,
3 K’a duȓ ji P’adşê ye, an P’adşa ji duȓê ye?
2 T’eftêşa me ji wê cewabêye,
3 K’a duȓ ji P’adşaye, yan P’adşa ji duȓêye?
2 T’imtêşa me vê cavêye,
3 Hûn binêȓin çika duȓe ji P’adşêye, yan P’adşayî ji duȓêye?
S. 3 1 Aşiq, û e’rif, û zana,

2 Mim yarek divêt, vê ĥerfê bidet beyane,
3 K’a bêjne min duȓ, t’exte û P’adşê min têda girtî mek’ane?
S. 3 1 Aşiqê e’rifî zana,
2 Hilûn ji minȓa biden beyane,
3 Duȓ, t’exte û P’adşayî tê girtin mek’ane?
S. 3 1 Aşiqê e’rifî zane,
2 Werin ji minȓa bidin beyane,
3 Duȓ t’exte û P’adşa lê girt mek’ane?
S. 3 1 Aşiqo e’rifê zana,
2 Yarek divê vê ĥerfê me bide beyane,
3 Duȓ t’exte, P’adşayê min lê girtîye mik’ane?
S. 4 1 P’adşê min duȓ ji xwe çêkir,

2 Seyrand û seyran pê kir,
3 Û sewirand û ber p’êk kir630.
S. 4 1 P’adşê min duȓ ji xwe
çêkir, 2 Seyrî, seyran lê kir,
3 Û sêwirî û ber p’êk kir.
S. 4 1 P’adşê min duȓ ji xwe
cihêkir, 2 Seyrî seyran lê kir,
3 Sêwirî û ber p’êk kir.
S. 4 1 P’adşayê min duȓ ji xwe çêkir,
2 Sewirand, k’ewirand bervê kir,
3 Seyîdî seyîran dey lê kir.
S. 5 1 P’adşê min duȓ ji xwe vavare631,

2 Duȓ qendîleke maldare,
627
mukur
628
Aşoq
629
mașoq
630
pêkir
631
binêr: vavart
110
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Qendîl û nûr sit’are.

S. 5 1 P’adşê min duȓ ji xwe vavare,
3 Qendîlê nûr sit’are.
S. 5 1 P’adşê min duȓ ji xwe vavare,
3 Qendîlê nûr sit’are.
S. 5 1 P’adşayê min duȓ ji xwe vavare632,
2 Qendîla meye dare,
3 Ew qendîle nûr sit’are.
S. 6 1 Ku duȓ şekilî ye,

2 P’adşaye birî xerqe jê ye,
3 Dayîm mêra, milyak’eta silavîye lê ye.
S. 6 1 Duȓ ji kelîma P’adşê ye
2 Xerqe derk’eftî jê ye,
3 Dayîm mêra silavîye lê ye.
S. 6 1 Duȓ ji k’ilîma P’adşê
ye, 2 Xerge derk’eftî jê ye,
3 Dayîm mêra silave lê ye.
S. 6 1 Duȓe ji k’ilîma P’adşê,
2 Xerge șêx Adî derk’etîye jê,
3 E’wilîn da mêra silam elê.
S. 7 1 Ku ji duȓê derk’eftî xerqe,

2 Pê zeynanidî Şame ĥeta Şerqe,
3 Şêx Adî deng li șêxû Bek’ir kir, got: «Hil û, xerqeyî li berk’ ke633!»
S. 7 1 Ji duȓê derk’eftî xerqe,
2 Pê zeynî Şame ĥeta bi Şerqe,
3 Şêx Adî deng li șêxû Bek’ir kir, got: «Hil û, xerqe yî li berk’ ke!»
S. 7 1 Ji duȓê derk’etîye xerqe,
2 Pê Şe’m zeyînandîye ĥetanî Şerqe,
3 Şêx Adî deng634 șêxû Bek’ir kir, go: «Hilîne û berke».
S. 8 1 Şêxû Bek’ir dibêjit: «E’zîzê min, ez ji mêja vê yekê yî ĥewceme,

2 Çiqas zêȓ û malê xwe bîr pê dibeme,
3 Ĥemû yî li oẍira635 xerqê șêx Adî neder deme».
S. 8 1 Şêxû Bek’ir go: «E’zîzê min, ez ji mêj liwê ĥerfê ĥewceme,
2 Çiqas zêȓ û malê xwe bîr pê dibeme,
3 Ez ĥemûyî li oẍira xerqê șêx Adî neder deme».
S. 7 1 Şêxû Bek’ir got: «E’zîzê min, ji mêje livê ĥerfê ĥewceme,
2 Çiqas zêȓ û malê p’iȓ pê dibeme,
3 Ĥemû li oẍira xerqey neder didime.
S. 8 1 Şêxû Bek’ir go: «E’zîzê min, ez vê yekê ĥewceme,
2 Ĥemû mal û zêȓ xwe bideme,
3 Ĥemû oxira xerqê șêx Adî ĥeq nezer bide min».
S. 9 1 «E’zîzê min, Ez ji mêja vê yekê dinêȓim,

2 Çiqas malê xwe bîr, pê dibêrim,
3 Ĥemûyî li oẍira xerqê silt’an șêx Adî, ĥeq neder sip’êrim».
S. 9 1 «E’zîzê min, ji mêj vê ĥerfê guhdêrim,
2 Çiqas zêȓ malê bîr, pê dibêrim,
3 Ez ĥemûyî li oẍira xerqê silt’an șêx Adî, ĥeq neder sip’êrim».
S. 8 1 «E’zîzê min, ji mêje livê ĥerfê guhdêrim,
632
wevar
633
ber ke
634
deyl
635
oxir
111
2 Çiqas zêȓ û malê p’iȓ pê dibîrim,

3 Ĥemû li oẍira xerqey neder disep’êrim».
S. 9 1 Şêxû Bek’ir go: «E’zîzê min, ez vê yekê gudêrim,
2 Çendîk mal û zêȓê xwe pê bidêrim,
3 Ĥemû oxira xerqê șêx Adî, ĥeq nezer bisip’êrim».
S. 10 1 P’adşayê min ev nefsa qebiland,

2 Hidrîsê636 Xeyat xerqe li bejinê fesiland,
3 Feqîra li pê nefiland.
S. 10 1 P’adşê min ev nefes qebiland,
2 Hidrîsê637 Xeyat xerqe di fesiland,
3 Feqîra li pê nefiland.
S. 10 1 P’adşayê min vê yekê diqebiland,
2 Hidlîsî638 Xeyat xerqe anî fesiland,
3 Feqîra vêȓa diniqiland.
S. 11 1 Li pê neqilandbû feqîra,
2 Hincîyê t’erk ket xirabe, fênîya, û wîra,
3 Dê wî xelat ket miftan û k’ilîla.
S. 11 1 Li pê neqilandbû feqîra,
2 Hincîyê t’erk ket xirabe, fênîya, û wîra,
3 Dê xelat ken bi miftan û k’ilîla.
S. 9 1 Li pê neqilandibû feqîre,
2 Hincîyê t’erk kir xirabe, fêniya, wire,
3 Dê xelat kin miftan û k’ilîla.
S. 11 1 Vêȓa diniqiland feqîra,
2 Ĥerçî kesê berê xwe bide xirave, fêrîya, e’rye,
3 Wê xelat bike wan mifta, wan k’ilîla.
S. 12 1 Ew k’ilîl û ew miftene,
2 Bi destê wan cindȋya vedibine,
3 Yê her pênc ferzêt ĥeqîqetê li dîwana șêx Adî û melik șêx Sin, ȓoja axretê, bo wan bi şehdene.
3 Yê her pênc ferzêt ĥeqîqetê li ȓoja axretê bora bi şehdene.
3 Her pênc ferzên ĥeqîqetê ȓoja axretê jêre şehdene.
S. 12 1 Ew k’ilîlin, ew miftene,
2 Destê wa cindȋya vedivene,
3 Her pênc ferzê ĥeqîqetê ȓoja axretê, ser me mane şehdene639.
S. 13 1 P’adşê min e’wil ku mîr bû,

2 Xwedanê cêşê K’ibîr bû,
3 Ĥeft suȓa640 silt’an Êzîdê minê feqîr bû.
3 Ĥeft suȓê silt’an Êzîdȓa xebîr bû.
3 Bi ĥeft suȓêd silt’an Êzîȓayî xebîr bû.
S. 14 1 P’adşayê min e’wil ku641 mîr bû,
636
Edrîs
637
Edrîs
638
Îndlîs
639
şe’de
640
hevsur
641
e’wlik
112
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Xwedanê642 ceșê K’ibîr bû,

3 Ĥeft suȓê silt’an643 Êzîdê minî feqîr bû.
S. 14 1 P’adşê minî P’adşe,

2 Neqaşê çendî neqşe,
3 Silt’an Êzî dizanit k’î libere k’î lipaşe.
S. 14 1 P’adşê minî P’adşa,
2 Neqaşê çendî neqşa,
3 Silt’an Êzî dizanit, k’î libere k’î l paşe.
S. 12 1 P’adşê minî644 P’adşe,
2 Neqşê çendî neqşe,
3 Silt’an Êzî dizanit k’î libere, k’î lipaşe.
S. 13 1 P’adşayê minî P’adşa,
2 Neqaşê ser çendî neqaşa,
3 E’zîzê min zane k’î libere, k’î lipaşe.
S. 15 1 P’adşê mino yî li wehdanîya,

2 Dostê dilê minî Bêrîya,
3 Xilmeta bi sadiq û ya wekî te divîya.
S. 15 1 P’adşê min li wehdanîye,
2 Dosta dilê minî pê di e’limîye,
3 Xilmeta bi sadîqîya weye, wekî P’adşê min pê divîye.
S. 13 1 P’adşê minî wehdanîye,
2 Dostê dilê min pê di ilmîye645,
3 Xilmeta bi sadiqîye weye, wekî P’adşê min pê divîye.
S. 16 1 P’adşê mino suȓ li sema,

2 Berê ne Lewĥ hebû, ne Qeleme,
3 Liba[l] silt’an Êzî ew se’ete, ew deme.
2 Ji berê ne Lewĥ hebû, ne Qeleme,
3 Ya silt’an Êzî, liba[l] te ew se’ete, ew deme.
2 Berê ne Lewĥ hebû, ne Qeleme,
3 Ya silt’an Êzî, liba[l] te ew se’ete646, ew deme.
S. 15 1 P’adşayê minî suȓ li647 sema,
2 Wexta ne Lewĥ648 bû, ne Qeleme,
3 E’zîzê min ew seĥete, ew deme.
S. 17 1 Berê ne Qelem hebû, ne Lewĥe,

2 Min yarek divêt, bêjin ew ĥerfê li ku dibûye,
3 Li ku melek yek bû649, bûne du ye?
S. 17 1 Ji berî ne Qelem hebû, ne Lewĥe,
2 Me yarek divêt, vê ĥerfê şiro biket li k’uye?
3 Melek yek bû650, bûne duye?
S. 15 1 Berê ne Qelem hebû, ne Lewĥe,
2 Me yarek divê vê ĥerfê şiro biket, ye li k’uye?
3 Melek yek bû, bûne duye.
S. 16 1 Wexta ne Qelem bûye, ne Lewĥye,
2 Yarek dive: «Binê k’a li k’uye,
642
xudan
643
sultan
644
minyî
645
e’limiye
646
seat
647
ȗ
648
luh
649
bûn
650
bûn
113
3 Melek yek bû, bûne duye.
S. 18 1 Ber firwara P’adşêye,

2 T’eftîşa me liwê cewabêye,
3 Melek du bûn, bûne sêye.
S. 18 1 Ber firwara P’adşêye,
2 T’eftîşa min vê cewabêye,
3 Melek du bûn, bûne sêye.
S. 16 1 Liber firwara P’adşêye,
2 T’eftîşa me liwê cewabêye,
3 Melek du651bûn, bûne sêye.
S. 17 1 Ba firwara P’adşê,
2 T’imtêşa me vê cavê,
3 Melek dudu bûn, bûne sisê.
S. 19 1 P’adşê mino yî Cebare,

2 Ji ba te hatî firware,
3 Melek sê bûn, bûne care.
S. 19 1 P’adşê minî yî Cebare,
2 Ji ba te hatî firware,
S. 17 1 P’adşê minî Cebare,
2 Ji ba hetbû firware,
2 Ba wî bata ferware,
3 Melek sisê bûn, bûne care.
S. 20 1 P’adşê mino yî mizêce,

2 Ew dinya se’ete û sênce,
3 Melek çar bûn, bûne pênce,
4 Her yek bo mifadê652, her yekû ȓênce.
S. 20 1 P’adşê minȋ yî mizêce,
2 Ew dinya se’ete û sênce,
4 Her yek bo mifadê, her yekû ȓênce.
S. 18 1 P’adşê minî mizênce,
2 Melek çar bûn, bûne pence,
3 Her pênc bûne şefa’etê653, ĥer ȓêkû ȓênce.
S. 19 1 P’adşayê minî mizênce,
3 Her pênc bune mitĥê ȓênce.
S. 21 1 P’adşê min livê yekê yî xweşe,

2 Melek pênc bûn, bûne şeşe,
3 Her şeş bûne melekêt E’rşe.
S. 21 1 Dilê min bi vêkê xweşe,
3 Her şeş bûne melekêt E’rşe.
S. 19 1 Dilê min livê yekêyî xweşe,
3 Her şeş bûn melekên E’rşe.
S. 20 1 P’adşayê min vê yekê dilxweşe,
3 Her şeş bûne melekê E’rşe.
651
dû
652
mife’et
653
şifet
114
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 22 1 P’adşê min xweş kirî suhbete,

2 Melek şeş bûn, bûne ĥefte,
3 Her ĥeft lêk di êwirîn muĥbete.
S. 22 1 P’adşê min xweş kirî suhbete,
2 Lêk ȓunişitbûn suhbete,
3 Melek şeş bûn, bûne ĥefte.
S. 20 1 P’adşê min xweş kir suhbete,
2 Lêk ȓûniştin muĥbete654,
3 Melek şeş bûn, bûne ĥefte.
S. 21 1 Sobet xweş sovete,
2 K’ase, badîye û movete655,
3 Melek şeş bûn, bûne ĥefte656,
S. 23 1 Her ĥefta ku êfirîn,

2 Bi ȓastî lêk diêwirîn,
3 Nûra êk dibirîn.
S. 23 1 Her ĥeft ku die’firîn,
2 Bi ȓastî lêk diêwirîn,
3 Bi muĥbetê bi nedera êk dibirîn.
S. 21 1 Her ĥeft ku di e’firîn,
2 Bi ȓastiyê lêk diêwirîn,
3 Bi muĥbetê bi nedera yek didebirîn.
S. 22 1 Her ĥeft diẍafilîn657,
2 Ciyê ȓastîyê dihewirîn,
3 Ew movetê êk dibirîn.
S. 24 1 Nedera xasa linav xwe dane medere658,

2 Ewê ȓojê sinet daneye fere.
S. 24 1 Neder, xweş nedere,
2 Nav xwe danebû mehdere,
3 Liwêder çêkirin sinetû fere659.
S. 23 1 Neder xweș nedere,
2 K’etîye nava mêre madere,
3 P’adşayê min lê çêkirîye sinetû fere.
S. 25 1 Dilê min vê yekêyî şaye,

2 Feqîrek hinarte her-herî ev îmane,
3 Nav lê dana, E’yn il-Beyzaye»,
4 Ev meclîs bi navê șêx Adî û melik șêx Sin bû avaye.
S. 25 1 P’adşê min wekire ȓaye,
2 Feqîrek şand her-herê av înaye,
3 Nav lê kir E’yn il-Beyzaye».
S. 22 1 P’adşê min we kire ȓaye,
2 Feqîrek şand hûr-hûr av înaye,
3 Nav lêkir kaniya Sipîye (E’yn il-Beyzaye).
S. 24 1 P’adşayê min vê yekê dilşaye,
2 Feqîrek şandîye t’ebeqa660 her-herê avek înaye,
3 Navê wê danîye E’yn il-Beyzaye661,
4 Ev ȓoje miclisa mêrê êzdî pê bûye avaye.
654
muhbet
655
binêr: muĥbet
656
ĥevt
657
dixafilîn
658
binêr: mehder
659
sinet û fere
660
tevek
661
e’ynzil beyzaye
115
S. 26 1 Feqîra jê xeber da,

2 Ji e’zmana ĥeta bi e’rda,
3 Ji e’rda ĥeta bi serda,
4 Ava kaniya Sipî mifade ser çiqas kul û derda.
S. 26 1 Feqîra we jê xeberda,
2 Ji e’zmana ĥeta bi e’rda,
3 Ji e’rda ĥeta bi serda,
4 Ava kaniya Sipî mifade ser çîqas derda!
S. 23 1 Feqîra we jê xeberda,
2 Ji e’zman ĥeta bi e’rda,
3 Ava kaniya Sipî şefa’eta [liser] çiqas derda.
S. 27 1 P’adşê min Cebare,

2 Ji duȓê e’firandbû çare662,
3 Baye, û axe, û ave, û nare.
2 Ji duȓê e’firand bû care,
3 Axe, ave, baye û agire.
2 Ji duȓê e’rfan dibûn care,
3 Axe, û ave, û baye, û agire.
S. 25 1 P’adşayê minî Cebare,
2 Ji duȓê fariq kirne care,
3 Baye, ave, axe û nare.
S. 28 1 Herçar yarêt faxirin,

2 K’î di înan û k’î dibirin,
3 K’î ji mersumî663 fariqe dikirin?
S. 28 1 Herçar ku di faxirin,
2 Bi k’ê di înan û k’ê dibirin?
3 Bi k’ê mersumê ji duȓê fariqe dikirin?
S. 25 1 Herçar ku di faxirin,
2 Bi k’ê di înan û bi k’ê dibirin,
3 Bi k’ê mersûmê ji duȓê fariq kirin.
S. 29 1 Herçar yarêt dirusin,

2 Ne dixwerin û dinivistin,
3 K’î ji mersûmê duȓê ve diguhastin.
S. 29 1 Her çarêt dirusin,
2 Ne dixwere û diniviste
3 Bi kê ji mersûmê ji duȓê ve diguhaste?
S. 26 1 Her çarên diruste,
2 Ne dixwerin ne di niviste664,
3 Bi k’ê mersûmê ji duȓê ve diguhiste.
S. 26 1 Herçare dirustin,
2 Ne dixwarin665, ne jî dinivistin,
3 K’ê mesruf ji duȓê vediguhastin.
S. 30 1 Mersum ne hatîye mêr bixuricî,

2 Duȓ jiber P’adşa xuricî,
3 Şêx Berk’at hat û tê mezicî.
S. 30 1 Mersum ne hate mîr bicewizî,
2 Duȓ jiber P’adşayî xuricî,
3 Ciyê şêx Berk’at bû, hat û tê mezicî.
662
car
663
mersub
664
diviste
665
dixarin
116
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 27 1 Mesruf nehatîye mîr mizewcî,

2 Te nizanbû ew çi mêre hatîye te mizewcî,
3 Duȓ ber P’adşayê min xuȓicî.

2 Hincîye bi ȓastî bestî dest dihavête damana yarû birane,
3 Beĥrêt giran merk’eba wê here melevane.
S. 31 1 Ji qewlê quȓeşê ĥeyrane,
2 Hincîye bi ȓastî bestî dest di havête damana yarû birane,
3 Dayîm merk’eba wî li beĥrêt girane melevane.
S. 28 1 Qewlê p’îr Ȓeşê Ĥeyrane,
2 Mork’eve li beĥrê666 girane,
3 Ew dayne me li wane.
S. 32 1 Ji qewlê p’îr Ȓeşê cîda,

2 Dibêjime we gelî mirîde,
3 Me din Şerfedîne, atqata me silt’an Êzîde.
S. 32 1 Ji qewlê Quȓeşê cîda,
2 Dibêjme we gelî mirîde,
3 Me din Şerfedîne, atqata silt’an Êzîde.
S. 29 1 Qewlê p’îr Ȓeşê cîda,
2 Dibêjime we gelek mirîda,
3 Dînê me Şerfedîne,
4 Qulbet667 kaniya Sipî,
5 Atqat navê silt’an Êzdîd t’emam.
Em di kêmin, Xwedê û șêx Adî di ťemamin!

Em di kêmin, Xwedê û șêx Adî di ťemamin!
27. QEWLÊ HERÊ BERÊ K’O BÛ?!668

S. 1 1 Herê berê k’o bû,
2 Xeber bide hêj nebû bû,
3 Bêje min, ji e’wil P’adşayî min li k’o bû?!
S. 2 1 Dirust bide k’ilîma dirust,

2 P’adşayê min ne dixwar û ne dinivist,
3 E’wil P’adşayê min çî dip’erist669?!
S. 3 1 Dirust bide beyane,

2 P’adşayê min yekî Ȓeĥmane,
3 E’wil P’adşayê min derd çêkir, yanî dermane?!
S. 4 1 Ew qewl, qewlekî meqbile670,

2 P’adşayê min yekî E’dile671,
3 P’adşayê min nûr bû, nûr jê dibû ĥêsile.
S. 5 1 E’wil P’adşayê min nûr bû,

2 Neqaşê neqşê hûr bû,
3 Ji berî xet, û k’itêb, û deft’er, û mişur bû.
666
be’r
667
binêr: qible
668
[2] (rr. 259–262)
669
binêr: p’erestin
670
binêr: meqbûl
671
binêr: E’dîl
117
S. 6 1 Seyîdî muĥbete ji qevdeye,

2 Nûre li dêrgeye, şewqe li e’rdêye,
3 Navda ĥebîbê Xwedêye.
S. 7 1 Seyîdî, min ĥeybete672 ji qevda ȓaste,

2 Nûreke dî jê dibîȓaste,
3 Pêşa destê xwe veguhaste.
S. 8 1 Muĥbeta ji qevda zere,

2 Nûrê da nûrê nezere,
3 Jê sewirand melik şêx Ĥesenî minê bi cehwere.
S. 9 1 Seyîdî, P’adşayê min muĥbet ji ba xwe e’frand,

2 Îna liba[l] xwe, didebirand,
3 Melik șêx Sin jê disewirand.
S. 10 1 Seyîdî, P’adşayê min muĥbet ji ba xwe dixulqand,

2 Îna liba[l] xwe, die’liqand,
3 Melik șêx Sin jê difariqand.
S. 11 1 Seyîdî, P’adşayê min muĥbet ji ba xwe dimezicand,

2 Îna liba[l] xwe, dixuricand,
3 Melik șêx Sin jê difaricand.
S. 12 1 Seyîdî, çêl salî P’adşayê min mabû li qendîle,

2 Aşiq — сelala, me’şûq673 — Celîla,
3 P’adşayê min hêvên da Adem, û Nuĥ, û Birahîm il-Xelîle.
S. 13 1 P’adşayê min mixfî674 suȓe,

2 Yek ĥerf ĥedê p’iȓe,
3 Beyzayê k’ef da duȓe.
S. 14 1 P’adşayê dabû K’af,

2 P’adşayê min çobûye nav,
3 P’adşayê min çêdikirin Bê û Elef675.
S. 15 1 P’adşayê min Bê û Elîf kirin t’ebabe,

2 P’adşayê min çobû nave,
3 Ew bi xwe bû, li xwe dikir silave!
4 Ew bi xwe bû, lipêş destê xwe vewesta.
S. 16 1 Lipêş destê xwe veweste,

2 Aşiqa pê heweste,
3 Ji aşiqa liber ne diwesta.
S. 17 1 Ji aşiqa dabû dere,

2 Nûrê da nûrê nedere,
3 Jê disewirand şêx Ĥesenê min bi cehwere. (binêr S. 8)
S. 18 1 Aşiqa dabû cewabe,

2 P’adşayê min çobûye nave,
3 Duȓ mewcî û buye ave.
S. 19 1 Duȓ mewcî û hecicî676,

672
hibet
673
maşuq
674
muxfî
675
binêr: Elîf
676
binêr: hecacî
118
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Buye beĥr û mewcî,

3 P’adşayê min nûr bû, bi hikmê xwe difericî.
S. 20 1 Seyîdî, beĥrê k’ef dane,

2 Jê ço duxane,
3 P’adşayê min jê nijîyar kir e’rd û e’zmane.
S. 21 1 Seyîdî, beĥrê k’ef dar da,

2 Aşiqa we jê xeber da:
3 «P’adşayê min nijîyar kir e’zman û e’rda».
S. 22 1 Seyîdî, beĥrê k’ef ȓevî,

2 P’adşayê min jê çêkirin e’rd, û e’zman, û zevî,
3 Eweye wek P’adşayê min pê divî.
S. 23 1 Seyîdî, beĥrê k’ef da gişta,

2 P’adşayê min fikirî liber û pişte,
3 P’adşayê min jê nijîyar kir doj û bihuşte.
S. 24 1 Seyîdî, me muĥbet hebû ji dêr,

2 Heke ne e’bande Cebêr,
3 Dêkir bane înk’êr677.
S. 25 1 Seyîdî, nête înk’ar kirin,

2 Nûr bi nûrê diêwirin,
3 Muĥbetê bi nedera hev didebirin.
S. 26 1 Seyîdî, Xwedê û nebîy cotin,

2 Not û neh k’ilîm678bi hewȓa, digotin,
3 Ew bi xwe bûn, li xwe dihindotin.
…………………………………………..
…………………………………………..
…………………………………………..
(Ew qewl ne yî t’emame û çend sebeqe jê di k’uwîne)
28. QEWLÊ MELIK SALIM679

S. 1 1 Distirêm bi xeberêt k’itêbe,
2 Ji e’rifêt zana û bi ĥisêbe,
3 Berî Birahîm680 p’êẍember çêbe.
S. 2 1 Melek nazilbû li Şame,

2 E’rif û zana [b]û bi fame,
3 Cebêrî hinarte ba me.
S. 3 1 Cebêrî hinarte Şamê,

2 E’rifek bixunit Xamê,
3 K’î dizanî cewabê, welamê.
S. 4 1 Êzdîn mîr digo: «Ba wî bûm,

2 Liwê nuqtê hayî bûm,
677
binêr: înk’ar
678
kilam
679
[2] (rr. 326–328)
680
Birhîm
119
3 Ji qendîlê li cem wî bûm».
S. 5 1 Meleke, melikê mêran,

2 Qendîle di nêva e’zman681,
3 Jibo me hînabû peyka Ezdan.
S. 6 1 Silt’ênî682 li bo xwe hinare,

2 Bo Lalişê û herçar kenare,
3 Bo me xweş yare.
S. 7 1 Ji bora Birahîmî kirbû sicûde,

2 Dehêke ji male xwede683,
3 Bû mîrê bi cîde.
S. 8 1 Melike ew dî use,
2 Nav yara, li cem Tawise684,
3 Berî Îsa û Mûsa685.
S. 9 1 Melîkek ȓabû li Orşelîme,

2 Sadiqekî zor qedîme,
3 E’rifekî e’lîme.
S. 10 1 Ew nûra selîm û sadiq,

2 Zanayê bi fehm û natiq,
3 Ferwara Xwedayê xaliq.
S. 11 1 Melekê sadiq686û ĥeqîqe,

2 Bo Birahîme zorî şefîqe.
S. 12 1 Sadiq li Birahîmî maşê xwe wergirt,

2 Birahîmî ji Salim ilm wergirt.
S. 13 1 Selam silt’anî anî,

2 Mişûr û xetî sibĥanî,
3 Sed û ĥed hingî ȓanî.
S. 14 1 Nuqteyek ji ilmê ĥeqîqet,

2 Hat xwarê suȓa nûra t’erîqet.
29. QEWLÊ QIYAMETÊ — QEWLÊ T’ERCAL

şaxê – 1687; 688
S. 1 1 Şerefim lawê Dawȗde,
2 Kuștîbȗm pênȗsa ȗ’de,
3 Xortek bȗm, ȓêya ceȗ’de.
S. 1 1 Şerefim lawê Dawide,
2 Kuştbûm qelema ude,
3 Şeref ȓêya caude.
681
esman
682
binêr: silt’an
683
xoda
684
Taûs
685
Muse
686
sidiq
687
[50] (rr. 194-198)
688
[2] Qewlê T’ercal (rr. 485–488)
120
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 2 1 Şerefim lawe p’îre,

2 Dilsot bȗm ji ȓêza mîre,
3 Ez xortek bȗm ȓêya feqîre.
S. 2 1 Şerefim lawê p’îra,
2 Dilsot ji ȓezay mîra,
3 Şeref bûm ȓêya feqîra.
S. 3 1 Şeref deng diket e’sase,

2 Fêmê min xweș689 qiyase690,
3 Tu Xidirê, an Liyase?
S. 3 1 Şeref deng kir li e’sase,
2 Fêmê min xweş qiyase691,
3 Nizanim tu Xidirî, yan Ilyase?
S. 4 1 Hey Xidiro, yî Xidirî692,

2 Ber hêza Qadirî,
3 Amê kușibȗ dahirî.
S. 4 1 Xidiro yî, ya Xiderî,
2 Tu liber ĥimeta Qadirî,
3 A’mê em kuştin dahirî.
S. 5 1 Dahirî693 a’mê kuștin,

2 Zora mala xwe dihiștin,
3 Wan șuna xêrêt xwe, șeȓ dihistin.
S. 5 1 A’mê em dahir kuştin,
2 Zora male xwe hiştin,
3 Wan şuna xêrêt xwe șeȓ hiştin.
S. 6 1 Hun lêkin herîre,

2 Berdin xerabe, fêniya, wîre,
3 Da ji we gazî nebin gund ȗ cinîre.
S. 7 1 Liber mersȗma Xwedayê delale,

2 Xêr çȗn, man șeȓ ȗ qale,
3 Bawerkin we ȓabe T’ercale.
S. 6 1 Ew jî ber mersuma Barî Te’ala,
2 Dê li wir bit qîl û qale,
3 Yeqîn694 dê ȓabit T’ercale.
S. 8 1 Dê ȓabe T’ercale,
2 K’iryare wî k’iryarekî betale,
3 Hin dêçin, ȗ hin naçine ji bale.
S. 7 1 Dê ȓabit T’ercale,
2 Fe’lê wî fe’lekî betale,
3 Hinê biçine bal, hin naçine bal.
S. 9 1 T’ercal ji sibĥanê derk’eft,

2 Leșkerekî zorî zav liber k’eft,
3 Ji te'liyê kêm xeber k’eft.
S. 9 1 T’ercal ji sibĥanê dekret,
2 Leşkerekî zorî zav liber ket,
3 Ji Te’alî kêm xeber ket.
689
xoș
690
qeyas
691
qîyas
692
axder
693
dehar
694
êqîn
121
S. 10 1 T’ercal ji sibĥanê hate dere,

2 Leșkerekî zorî zavî libere,
3 Ji te'iliyê kêm xebere.
S. 8 1 T’ercal ji sibĥanê hate dere,
2 Leşkerekî695 zor zav heye libere,
3 Ew ji Te’alî diden xebere.
S. 11 1 T’ercal dêçite e’rdê Şamê,

2 Dê li wir qelsket îslamê
3 Dê nêzîk be ȓoja qiyame.
S. 10 1 T’ercal dêcite e’rdê Şamê,
2 Dê li wir naqisket Îslamê,
3 Dê li wan ket ȓoja om il-qiyamê.
S. 11 1 P’adşê min li ĥalê me beze miskîn bipirsî,

2 I’sa dê êt Misrê, ȓûnêt ser t’ext û k’ursî,
3 Ewê ȓojê mîh ji gûr natirsî.
S. 12 1 P’adsê me li ȓewêa me beze miskîna pirsî dîsa,

2 Dê were gerdȗnê ĥezretî Îsa,
3 Dê bikujê, wî kuȓê Sîse.
S. 12 1 P’adşê min li ĥalê me beze miskîn bipirsî dîsa,
2 Dê dahirbit ĥezretî Îsa,
3 Dê bikujit wî kurê sîse.
S. 13 1 Dê kujit kuȓê miskîne,

2 Bi ȓohilatve bibin mizgîne,
3 Bila xort bikin dîne.
S. 13 1 Dê bikujit wî kurê miskîne,
2 Bi Ẍerbêve bibên mizgîne,
3 Ji ew paş li wir qayîm biken dîne.
S. 14 1 Bersivê bidne K’uȓdistanê,

2 Bila xort kin îmanê.
3 Şerfedîn mîre liwê dîwanê.
S. 15 1 Bersivê bidine poriya,

2 Bila berden ȓeș xumriya,
3 Şerfedîn mirê Adiya.
S. 16 1 Şerfedîn ji șkeftê hate dere,

2 Sed ĥezar qewșen libere,
3 Ronahî wek ale lisere.
S. 17 1 Şerfedîn ji șkeftê derk’eft,

2 Sed ĥezar qewșen liber k’eft
3 Ȓonahiyek bi ser k’eft.
S. 18 1 Şerfedîn berê xwe ji șkeftê wergêȓa,

2 Sed ĥezar qewșen vêȓa,
3 Hespit bozin, zîv ȗ zêȓa.
S. 19 1 Şerfedîn dê were ji ẍerbe,

2 Ȓast ȗ ĉep dihingêvit derbe,
3 Ẍafil dêmirin ji k’erbe.
S. 20 1 Şerfedîn ji Ȓojava têye,
695 lêşker
122
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Ȓast ȗ ĉep dihingêvit derbêye,

3 Ẍafil dêmirin ji k’erbêye.
S. 21 1 P’adșê min li ȓewșa me beze miskîna pirsî,

2 Îsa dê li Misrê ȓȗnê ser t’ext ȗ k’ursî,
3 Piștî wê, Şerfedîn dê hikm ke[t], çil sala mîh ji gur natirstî.
S. 14 1 P’adşê min li ĥalê me beze miskîn bipirsî,
2 Îsa dê li Misrê ȓûnêt ser t’ext û k’ursî,
3 Piştî wî Şerfedîn dê hikm ket, çil sal mîh ji gûr natirsî.
S. 22 1 Êt696 wekî melik Şerfedîn çil salî xwe kirî,

2 Ev gerdȗn hat ȗ ȓabuhirî697,
3 Ji ew pașî Hacuc ȗ Macuc dê dahirî.
S. 15 1 Yê wekî melik Şerfedîn çil salê xwe dikirî,
2 Ev dinya t’êk ȓabuhirî,
3 Hacuc û Macuc dahir kirî.
S. 23 1 Dê xweyabin698 Hacȗc ȗ Macȗc cara,

2 Dê bixemilînin çiqas șara,
3 Dê çik ken avêd derya.
S. 16 1 Ĥacuc699 û Macucêt cara,
2 Ewê çik ket avêt beĥra,
3 Dê kêmken berek’etêt xweȓa.
S. 24 1 Dê hilgirin berek’etêd e’rdane,

2 Çovanker dê ȓȗnîne çovane,
3 Bira dê bankine birane,
4 Werin da bikin xêrane,
5 Yeqîn îro li me dawiya demane.
S. 17 1 Dê kêmken berek’etêt e’rdane,
2 Hezîz dêk’eft700 qebirstane,
3 Bira dê gazîket birane,
4 Dil ji xweȓa701 bikeînin xêrane,
5 Yeqîn êro li me axirzemane.
S. 25 1 Ewê ȓojê ne kesî kesa dibî,

2 Ne babe pisa dibî,
3 T’erqin li E’rșa dibi,
4 K’ursiya P’adșê li xwar dibî
5 Dadger bi xwe P’adșa dibî.
S. 18 1 Ȓojakê ji ȓojan dibî,
2 T’eriqênî li E’rşa dibî,
3 K’ursîya P’adşayî li xwar dibî,
4 Ĥakim bi xwe P’adşa dibî.
S. 26 1 Ewê ȓojê, ji ȓohilat dê were baye,

2 Dê hingivt çiqas ĉiyaye,
3 Dê vê gerdȗnê kete pembuyekî nȗ jenaye,
4 Tu ji ȓohilat birêne, ȓoava ye xweyaye.
S. 27 1 Ji ȓoavave dê were ȓoje,

2 Ewê ȓojê dê qulpit bihușt702 ȗ dojeh,
696
êd
697
binêr: ȓabihurî
698
xuya
699
Hacuc
700
dêkevt
701
xoȓa
702
buhișt
123
3 Ne sed xoziya wî mêrî îmane li koșe,
S. 28 1 Wê bang dike dê ȓabin ser çoke,

2 Ji goristana derk’etin coq bi coqe,
3 Ewan ĥemȗwa ji Şamê berbi Qudsê soqe.
S. 21 1 Ji qiburê703 derk’etin coqe,
2 Di dilê wande heye şayî û şoqe,
3 Ewan ĥemȗwa ji Şamê berbi Qudsê soqe.
S. 29 1 Ji goristane der tê,

2 Çiqas e’frînerê ȓewan liber tê,
3 Ĥemȗ liber ferwarê yekî fer tê.
S. 30 1 Ji goȓê derêne,
2 Çiqas e’frînerê ȓabin ji goȓêne,
3 Ewan zêde guneh lêne.
S. 31 1 Ewe ȓoja Xwedî ĥisabe,

2 Me divêt Xwedê bide wê cewabe,
3 Ewê ȓojê, pis yî bê zare ji babe.
S. 32 1 Ewan derewêt xwe digote,

2 Ȗ malê xwe bi ȓibê difirote,
3 Ewan xêrêt xwe bi ciyê șeȓêd xwe, difirote.
S. 33 1 Henciye malê ȓibê dixware,

2 Zebênî dê êne ser, bê ĥed ȗ hejmare,
3 Dê wî bigrin ȗ bavejne dojêh ȗ devêd mare.
S. 20 1 Hincîyê male selef û ȓibê di xware,
2 Ewê li wir ket gazî û haware,
3 Ne sed xwezma bi ȓuĥêt gunehk’are.
S. 34 1 Hincîyê malê xwe bide bi ȓibêye,

2 Zebênî dê qeyda kene pêye,
3 Ew çȗ ȓêya nabe ser çȗ ȓêye.
S. 19 1 Hincîyê malê xwe didet bi selef û ȓibêya,
2 Dê lê kuȓt bit dest û p’êya,
3 Ew çu ȓê nabete ser çu ȓêya.
S. 35 1 Wê bang dike hêzdare,

2 Bila ben ew setemkar ȗ ew k’ufare,
3 Yê malê min bi ĥeramî dixware.
S. 22 1 Heȓin ser minbara deng hilînin,

2 Navû dik’irê Êzî liwê bînin,
3 Dê hinerê wî şêresiwarî bînin.
S. 23 1 Silt’an Êzî li ẍafilayî bi ẍezebe,

2 Ji wan beĥra derînin kanî û selebe,
3 We’de hatîye silt’an Êzî vê dinyayê biket yek yek mesebe.
S. 36 1 Wê bang dike melek Adî,

2 Bila bên ew efendî ȗ ew qadî,
3 Yê bi dad, ȗ ĥed, ȗ sedên min nedibȗ ȓazî.
Em di kemin, Xwedê t’emame!
703
binêr: qebir
124
T’ÊMÛRÊ MESO
şaxê – 2704
1 Ȓojekê ji ȓojan dibî,
2 T’erqîn li E’rşan dibî,
3 Xebare li ĉiyan dibî,
4 Siniye705 li beĥran dibî.
5 Ne kesî kesan dibî,
6 Ne babê pisan dibî,
7 Ewê ȓojê xelqê zalim, liwêderê nuqisan dibî.
8 Ew bû ȓoja dijiwar dibî,
9 K’ursîy ya P’adşa li xwar dibî,
10 Qazî bi xwe Cebar dibî.
11 Ne sed xwezî bi ȓuĥa înk’ar dibî,
12 Sed xwezme bi ȓuĥa Xwedî k’iryar706 dibî.
13 Ew bû ȓoja mezin dibî,
14 Qazî bi xwe k’erîm dibî,
15 Xelq ĥemû xetxuyin dibî.
16 Ewê ȓojê ne sed xwezme bi wê ȓuĥa derewîn dibî.
17 Ew bû ȓoja liwêdibî,
18 K’ursîy ya P’adşê li e’rdê dibî,
19 Qezî bi xwe Xwedê dibî.
20 Sed xweziya wî mêrî, kul û e’melê wî vêdibî,
21 Her kesekî kul û e’melê wî vêdibî.
22 Hey nebî, he[y] nebî,
23 Dilovanê yare bî,
24 Ĥimeta seyîda nebî,
25 Me hazir û guhdaran, liber dîwana șêx Adî û melik şêx Sin hebî.
30. QEWLÊ ĤEZAR Û YEK NAVA707

S. 1 1 P’adşayê minî ĥezar û yek nave,
2 Liba[l] wî ev dinya se’at û gave,
3 Silt’an Êzî dizane li beĥrê çend k’eşkûl ave,
4 Li besta çend kevir linave,
5 Silt’an Êzȋ Hawa kire bûk, Adem zava.
S. 2 1 Çendî binyane, çendî pesare,

2 Çendî berîye, çendî beĥre,
3 Ĥemû liser k’efa Xwedê û silt’an Êzî dîyare.
S. 3 1 Çendî pesare û çendî binyane,

2 Çendî beĥre û çendî berîye,
3 Ĥemû liser k’efa Xwedê û silt’an Êzîye.
S. 4 1 P’adşê minî Bêrîye,

2 Xwezî min bizanîye,
3 K’anê Gay mezintire, anî Masȋye708?
S. 5 1 Şirûta min ji vêye,

2 T’eftîşa me ji wê cewabêya,
704
Ji p’irtûka «ÊZDANAME». I. Weşanên «Laliş» 2. Rû №116. Almaniya, Bîlêfêld
705
suniye
706
qiriyar
707
[2] (rr. 213–221); [1] (pp.74–81); http://www.ezdixandi.com/forum/38-290-1
708
me'sî
125
3 Ĥeft709 cara Masî mestire ji Gêye.
S. 6 1 Bi qudreta yekî Ekbere,

2 Masî ĥeftî û du p’eȓe,
3 P’eȓek jê k’embere,
4 Wî p’eȓî Gay lisere.
S. 7 1 Birime ber wî hostayî,

2 Ĥeft meleke sekinîne liber sere wî Gayî,
3 Her ĥeft melekêt xas û qelenderêt P’adşayî.
S. 8 1 P’adşê minî Bêrîye,

2 Xasa mîr dinasîye,
3 Lewa kirine serwerê her ĥeft melekêt Adîye.
S. 9 1 Beĥra nav Nisêbîne,

2 Her ĥeft melek il-zemîne,
3 Xweziya710 min bizaniye, nesîĥetê wan çîne,
4 Birhanê wan ji yeqîne711.
S. 10 1 K’asek ji minȓa di îna,

2 Her ĥefta vedixwîne,
3 Pê dibûn melek il-zemîne.
S. 11 1 Her ĥefta vedixware,

2 Duȓ mewcî, bûwe beĥre,
3 Nijyare wan çî bû, ji meȓa dikir nijyare.
S. 12 1 Gay û Masî jê vedixware,

2 Lew liser pişta xwe qebûl dikirin deşt, û banî, û berî, û beĥre.
S. 13 1 Hat nik Mia’wî xwedanê k’ase,

2 Hey dîwaro ji e’sasê,
3 Silt’an Ezi xwedanê k’asê.
S. 14 1 Ew k’as da şêx Misafir,

2 Hey welȋo çendî712 faxir,
3 Lew suȓa P’adşayî li nik te, ji e’wil ĥeta bi axir.
S. 15 1 Ew k’as da şêx Berk’ate,

2 Xelat kir ĥeft xelate,
3 Go: «Ji e’rdê fiȓî çû semawate».
S. 16 1 Ew k’as da şêx Bek’ir,

2 Şêx Adî k’erema xwe ligel te kir,
3 Lew ciyê te li bo xwe kir.
S. 17 1 Ew k’as da Êzdîne mîre,

2 Li dinê û axretê yî xebîre,
3 Liser milê Şems û Fexrê mîre.
S. 18 1 Ew k’as da Şemsê Êzdîne,

2 K’ilîl û mifte bi destê wîne,
3 Çî girtin û berdan bê Şemsê Êzdîna nîne.
709
heft
710
xozî
711
êqîn
712
çenî
126
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 19 1 Ew k’as da Mehmedê K’emale,

2 Sinhetekî713 çê heye libale,
3 Şevê û ȓojê her wî xeyale.
S. 20 1 Ew k’as da şexe sinetê,

2 K’erem ji ba xwedanê wê k’ase bora tê,
3 Li e’zmana bû şexê sinetê,
4 Li e’rda qewat714 da nebȋyêt ometê.
S. 21 1 Ew k’as bo E’lî ve dihate,

2 K’erema wê k’asê we dersate,
3 Dibê lew E’lî bi sê xelata kir xelate.
S. 22 1 Ba qûdreta Qadirî,
2 E’lî sê xelata kirî,
3 Yek Fatime, û yek Zilfiqare, û yek Dindilî.
S. 23 1 Ew k’as da bin Mensûre,

2 Qesid kir çû beĥret k’ûre,
3 Silt’an Êzî yî nêzîke, ne yî dûre.
S. 24 1 Ew k’as da seyîd Nesîme,

2 Hey Cebaro yî ji qedîme,
3 Silt’an Êzî li ĥemû derdayî ĥekîme.
S. 25 1 Ew k’as da p’îr Mendê Goȓanî,

2 Fiȓîya, ço nik wê beĥrê danî,
3 Lew hikm kir k’afirstanî.
S. 26 1 Ew k’as da derwêş Qat’anî,

2 Vedixwar weke tu dizanî,
3 Lew bi xêra P’adşê xwe dizanî.
S. 27 1 Sêsed û şêst û şeş nebîyêt mursilin,

2 Ĥemû bi wê nûrê dixemilîn,
3 Liber hikmeta silt’an Êzî dixurcilîn.
S. 28 1 Îlaĥîȋo, tuyî Qadirî û Ĥadirî715,

2 Sebrekê liber min bisebirî,
3 Ĥeta wî derbî, goştê gîyanê min xwarî.
S. 29 1 Şehîd p’êẍember ji wê k’asê dibû meste,

2 Ewî ne p’ê hebû ne deste,
3 Lew silt’an Êzî k’eremek liber dixweste.
S. 30 1 Ew k’as da Yûnisê ȓeqasi,

2 Çil ȓojî maye zigê masî,
3 Ji nu paş P’adşê xwe bi ĥeq nasî.
S. 31 1 Ji hindava çome pêşe,

2 Silt’an Êzî livê dinê geȓiyabû libsê derwêşe,
3 Ev dinya libin destê silt’an Êzî bi p’ar û bêşe.
S. 32 1 Ji hindava çome xware716,

2 Ligel min hebû sed efsare,
713
binêr: sinet
714
qewet
715
binêr: hadêr
716
xar
127
3 Silt’an Êzî axret bo mêra dikir ȓastemale,

4 Ya silt’an Êzî, em mirazê xwe ji te dixwazin: dîn û îman, ne male.
S. 33 1 Dibê: «Sêsed, û şêst, û şeş nebîyet mursilin,

2 Ĥemû ji wê k’asê dixemilin,
3 Jiber ĥeybeta silt’an Êzî dixurcilin».
S. 34 1 Liba[l] qudreta Qadirî,

2 Silt’an Êzî li ȓuyê vê meclîseda êwirî,
3 Gelo, bêjine min, silt’an Êzî bi çend lewna hat û çend lewna bihurî?

2 Duȓ mewcî, bû beĥre,
3 Silt’an Êzî ev dinya di destê șêx Şems717 û Fexrê mêrava spare.
S. 36 1 Dibê: «Bi hinara718 bûm, şov dikir,

2 Bi hinara bûm, tov dikir,
3 Bi hinara bûm, xof dikir.
S. 37 1 Bi hinara bûm, şov t’ine,

2 Bi hinara bûm, xof t’ine,
3 Bi hinara bûm, tov t’ine.
S. 38 1 Bi hinara bûm, çêr li cewa,

2 Bi hinara bûm, next li ȓewa,
3 Bi hinara bûm, beharê ĥezreta wan çengek dewe.
S. 39 1 Bi hinara bûm, dirav t’ijî berî,

2 Bi hinara bûm, di asyada di xûrî,
3 Bi hinara bûm, di bircada, liber dîwara dimirî.
S. 40 1 Bi hinara bûm, di çûwe dizî,

2 Bi hinara bûm, dikir gazî,
3 Bi hinara bûm, digo hilo vaye dizî».
S. 41 1 Ya silt’an Êzî, tu bi xwe bayî,

2 Tu bi xwe liser ȓawestayî,
3 Tu dibêjî dizî were tu dibêjî xwedanê male, diz vayî».
S. 42 1 Ya silt’an Êzî, tu bayî,

2 Tu bayê berî çiqas baranî,
3 Tu hilê milê mêrayî.
S. 43 1 Tu şûrê devê kevlana,

2 Tu t’ivenga milê sekmana,
3 Ya silt’an Êzî, em mirazê xwe ji te dixwazin — dîn û îman, ne male.
S. 44 1 Ya silt’an Êzî, tu wê li e’rda, tu wê li e’zmana,

2 Tu wê li beĥra, tu wê li binyana,
3 Tu wê zara, tu wê liser zimane.
S. 45 1 Ya silt’an Êzî, tu wê li e’rda, tu wê (li) sema,

2 Tu wê li Lewĥa, tu wê li Qelema,
3 Tu wê li şahîya, tu wê li xema,
4 Tu wê ligel Îsa, bîn Miryema.
S. 46 1 Tu e’wra digeȓînî,
717
Şêşms
718
binêr: hiner
128
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Tu baranê dibarînî,
3 Tu beĥrêt giran dimeyînî,
4 Tu vê dinyayê bi k’ar tînî,
5 Tu bo me meseb û dînî,
6 Sed xwezma min bi ȓuĥê be, tu bideyî û jê nestînî.
S. 47 1 Ya silt’an Êzî, tu wê li mifta, tu wê li sindirûka,

2 Tu wê ligel mezina, tu wê (li) gel piĉûka,
3 Ligel zava, ligel bûka,
4 Li[gel] metrana, ligel k’eşîşa,
5 Tu wê ligel zêndana, ligel ĥebîsa.
S. 48 1 Tu li[gel] bacara, ligel beqala,

2 Tu li[gel] sûka ligel delala,
3 Ya silt’an Ezî, em mirazê xwe ji te dixwazin — dîn û îman, ne male.
S. 49 1 Ya silt’an Êzî, tu mîrê vê dinyayê k’eremdarî,

2 K’eremdarî, tuyî xebîrî,
3 Ya silt’an Êzî, ji e’wil ĥeta bi axir, me tu li bîrî.
S. 50 1 Qesreke û ĥezar binyane,

2 Bacareke û ĥezar dik’ane,
3 Serîyeke û ĥezar zimane.
S. 51 1 Ew qesra bi t’inê,
2 K’ilîl û mifte tên ji xizînê û batinê,
3 Çend li ĥezreta silt’an Êzî ȓûdinên diken xwendinê.
S. 52 1 Ew qesra du ȓêyîne,
2 Dergê wê zêȓîne,
3 Sed ĥezar bayî lê tîne.
4 Sed xozme min bi wê ȓuĥê be, Êzdîbe,
5 Bêje vî qewlî: Amîn! Amîn! Amîne!
Ȓeĥmet lêbe, min ev qewl jê pirsî,

Ȓeĥmet li ȓuĥa dayîyê babê719 hazir yê guhdêra!
31. QEWLÊ SILAV, SILAVÊD720 CEBÊRE721; 722

Ev qewle ȓojêd pîroz ȗ Tawis gêȓunê ȗ șînê, ya li malêd mirîya têne gotin, dibêjinê ( mishabet)
Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Silav, silave ji hêzdêre,
2 Dîndara silt’an Êzî bi xêre,
3 Xwezî 723me ew dîndar dîtibȗ t’êre.
S. 1 1 Silav, silavêt Cebêre,
2 Dîndara silt’an Êzî li me bi xêre,
3 Xwezî724 me ew dîndar dîtiba t’êre.
S. 2 1 Xwezî me t’êr dîtibȗ ew dîndare,

2 Hizretê lê dibȗ melekê hêzdare,
719
binêr: bav
720
silavêd
721
[50] (rr. 144-148)
722
[51] Qewlê silavêt Cebêre (rr. 325-331)
723
xozî
724
xozî
129
3 Xasa liber pestibȗ perî ȗ ĉare.

S. 2 1 Xwezî me t’êr dîtiba ew dîndare,
2 Ĥizreta lê dibȗ melekê Cebare,
3 Xasa liber bestibȗ perî ȗ ĉare.
S. 3 1 Xasa liber pestibȗ ĉar ȗ perî,

2 Xwezî silt’an Êzî bo me vekiriba ew derî,
3 Sipasiya wê tipê li me bi mal ȗ serî.
S. 3 1 Xasa liber bestibȗ ĉar ȗ perî,
2 Xwezî silt’an Êzî bo me vekiriba ew derî,
3 Şikirîna wê ĥerfê li me bi mal ȗ serî.
S. 4 1 Li wan dergeha, li wan derîya,

2 Mirazêt lê dibȗ melekê Adîya,
3 Ewe miraza me ĥemîya.
S. 4 1 Li wan dergeha, li wan qap’îya,
2 Ĥizreta lê dibȗ melekê Adîya,
3 Ew miraza me ĥemîya.
S. 5 1 Mêra ji berbi meșe cem barê ye.

2 Mirazê me li Lalișê ye,
3 Me ji Lalișê miraz xwastê ye.
S. 6 1 Me ĥemiya ew miraza,
2 Xwezi silt’an Êzî bihata,
3 Wî avakiriba çendî welata.
S. 5 1 Me ĥemȗwa ew miraze,
2 Xwezi silt’an Êzî bihate,
3 Wî avakiriba çendî welata.
S. 7 1 Wî avakiribû çendî dinê.

2 K’ilît ȗ miftêt725 batinê,
3 Çendî mexlȗq pê dibȗn xinê.
S. 6 1 Wî avakiriba çendî dinê.
2 Bi k’ilît ȗ miftêt batinê,
3 Çendî mexliq pê dibȗn xinê.
S. 8 1 Pê xinê dibȗn çendî mexlȗqa,

3 Dê liwê k’ombin leșker, ȗ cimlet, ȗ coqa,
3 Ewê ȓojê silt’an Êzî dê betalke p’irtȗk ȗ çendî t’oqa.
S. 9 1 Silt’an Êzî xwedan726 îmane,

2 Xwedan ol ȗ erk’ane,
3 Xwedan xera girane.
S. 10 1 Dem hatîye dê xweyanbe727 aldare,

2 Xwedan îman ȗ erk’an, dêbine p’așa, ȗ wezîr, ȗ xundek’are.
3 Ewê ȓojê silt’an Êzî ev qinyat ĥemî bi destê wan ve spare.
S. 7 1 We’de hatî dê k’ifșbin bêraqdare,
2 Xwedan îman ȗ xwedan erk’an, dêbine p’așa ȗ xunk’are728
3 Ewê ȓojê silt’an Êzî ev dinya bi t’emametî bi destê wan ve spare.
S. 11 1 Bi ȓonahiya silt’an Êzî k’eramet vavirtim,

2 Ji ẍafila xelas kirim,
3 Ez ji șire’te ȓizgar kirim.
725
miftêd
726
xudan
727
xuya
728
xundk’ar
130
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 12 1 Silt’an Êzî hêjayî xasana,

2 Hun guhê xwe medene nezana,
3 Qumașê xwe nefiroșin, erzana.
S. 8 1 Dîndara silt’an Êzî minasibê xasane,
2 Hȗn guhê xwe nedene p’iȓane,
3 Qumașê xwe nefroșin erzane.
S. 13 1 Qumașê xasa yî bi ĥeqîqete,

2 Gêȓa silt’an Êzî gêȓeke bi t’aqete,
3 Nav li xwe dana ĥeqîqete.
S. 9 1 Qumașê xasa ĥeqîqete,
S. 14 1 Nav li xwe dana ȓastîye,

2 Hencî mêrê liwê gelîye,
3 Silt’an Êzî suȓa melikê Bêrîye729.
S. 10 1 Nav li xwe dana ĥeqîye,
2 Hencî mêrê liwê gelîye,
3 Silt’an Êzî melikê Bêrîye.
S. 15 1 Birime dîwanê ȗ hidretê

2 Ewe ciyê e’debê ȗ me’rifetê,
3 Silt’an Êzî bi xwe wê liwê suhbetê.
S. 11 1 Birime dîwanê ȗ ĥidretê
2 Ewe ciyê e’deb ȗ me’rifetê,
3 Silt’an Êzî wê li suĥbetê.
S. 16 1 Silt’an Êzî wê liwê dîwanê,

2 Șêx Şems wê liser k’ursiya berê sikanê,
3 Da ji Dawidî bin Derman bideyn nîșanê.
S. 12 1 Silt’an Êzî wê liwê dîwanê,
2 Șêx Şems wê liser k’ursîka berê sikanê,
3 Da ji Dawidî bin Derman nîșanê.
S. 13 1 Silt’an Êzî bi xwe P’adșaye,

2 Ĥezar ȗ êk nav li xwe danaye,
3 Navê mezin her Xwedaye.
S. 17 1 Navê șîrin730 silt’an Ezîde,

2 Wê derk’etî li pênȗsan ȗ dewîte,
3 Mirovê înk’ar go me nedîte.
S. 14 1 Navê șîrin731 silt’an Ezîde,
2 Wê derk’eftî li qeleman ȗ dewîte,
3 Mirovêt înk’ar gotin me nedîte.
S. 18 1 Mirovê înk’ar go me nedî ye,

2 Silt’an Êzî suȓa melike Bêrî ye,
3 Yî linav xasa, yî suȓ veșartî ye.
S. 15 1 Mirovêt înk’ar gotin me nedî ye,
2 Silt’an Êzî melikê Bêrî ye,
3 Linav xasa yî suȓ mixfî ye.
S. 19 1 Linav xasa yî veșartî suȓe,

2 Ewî ji xwe e’frandibȗ duȓe,
729 melekê bêrîye

730
șirîn
731
șirîn
131
3 P’adșê min nȗr bȗ, bi ȓenge xware732.

S. 16 1 Linav xasa yî mixfî suȓe,
2 Ewî ji xwe afrandibȗ duȓe,
3 P’adșê min nȗr bȗ, her bi ȓenge xweȓa.
S. 20 1 Çî ȓoniyeke nava ȓenge,

2 Deneke ȗ ĥezar [ȓ]enge,
3 Berdo leng, yî înk’are, yî lenge.
S. 17 1 Çî nȗreke nava ȓenge,
2 Deneke, ȗ ĥezar ȓenge,
3 Ber tê nine xelqê xam ȗ înk’ar, ȗ lenge.
S. 21 1 P’adșayê minî sebrîne,

2 Xwedayê minî êkemîne,
3 Êkemînê min Xwedaye.
S. 22 1 Ya Xwede, tu e’frînerê minî haye,

2 Li ĥemȗ derda tuyî dewaye,
3 Li ĥemȗ gîyandara tuyî bi sefaye.
S. 18 1 Ya silt’an Êzî, tu xaliqekî minî hayî,
2 Li ĥemȗ derda tu dewayî,
3 Bo ĥemȗ muxliqa tu sifayî.
S. 23 1 Ya silt’an Êzî șefae’ta733 te ye p’iȓe,

2 Birime nav almasan ȗ duȓe,
3 Zanabȗnek divêt ji almasa vedet duȓe.
S. 19 1 Ya silt’an Êzî șefae’ta te yî p’iȓe,
2 Birime nav almasan ȗ duȓe,
3 Me e’rifek734 divêt ji almasan vedet duȓe.
S. 24 1 Zanabȗnek divêt duȓ ji almasa vedete,

S. 20 1 Me e’rifek divêt duȓan ji almasan vedete,
S. 25 1 Nav li xwe dana ĥeqîye,

2 Hincî mêrê liwê gelîye,
3 Silt’an Êzî suȓa melike Bêrîye.
S. 26 1 Ĥeqîqet bê qiyasa735,
2 Birime nav duȓan ȗ almasa,
3 Silt’an Êzî hêjayî xasa.
S. 21 1 Ĥeqîqet yê bê qiyasa,
2 Birime nav duȓan ȗ almasa,
3 Dîndara silt’an Êzî minasibê xasa.
S. 27 1 Silt’an Êzî hêjayî xasane,

2 Hincî ȓewana wî bi t’ore ye bi zaniste, ye bi erk’ane.
3 Silt’an Êzî bê guman yarê wane.
S. 22 1 Dîndara silt’an Êzî minasibê xasane,
2 Hincî ȓuĥa bi e’deb ȗ erk’ane.
3 Silt’an Êzî bêșik muĥbê wane.
732
xor
733
șifat
734
êrif
735
qeyas
132
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 28 1 Silt’an Êzî yarê wan bêșike,

2 Hincî ȓewana bê k’erbe, bê k’îne, be ȓike,
3 Siltan Ezi miraza wê ȓewanê bike.
S. 23 1 Silt’an Êzî muĥbê wane bêșike,
2 Hincî ȓuĥa bê k’erb, ȗ k’în, ȗ ȓike,
3 Siltan Ezi miraza wê ȓuĥê dike.
S. 29 1 Ȓastî ye bi qiyase,
2 Ewan Bêrî dît, nekir nase,
3 Lew silt’an Êzdiyê meyî ȓênase.
S. 24 1 Ĥeqîqet yê bê qiyasa736,
2 Ewan Bêrî dît ȗ nekir nase,
3 Silt’an Êzî yê ȓênase.
S. 30 1 P’adșê minî li dine,

2 K’ilît ȗ miftet batinê,
3 Ew cindî dêçine dîwana silt’an Êzî ken xwendinê.
S. 25 1 P’adșê min yê li dine,
2 Bi k’ilît ȗ miftet batinê,
3 Ew cindî dêçine dîwana wî ȗ dêken xwendinê.
S. 31 1 Hincîyê ligel wan cindȋya hol ȓivaye,

2 Serê xwe li tîpa silt’an Êzî daye,
3 Hol hola silt’an Êzî bi xwe P’adșaye.
S. 26 1 Hincîyê ligel wan cindȋya hol ȓevaye,
2 Serê xwe li ĥerfa silt’an Êzî daye,
3 Hol, hola silt’an Êzîde,
4 Silt’an Êzî bi xwe P’adșaye.
S. 32 1 Ev gerdȗn va ye,
2 Ji bilî derewa tê nemaye,
3 Ȓastî gehiște xwedane xweye.
S. 27 1 Ev dinyaye vaye,
2 Jider derewa xwe tê nemaye,
3 Ȓastî gehiște xwedane xweye.
S. 33 1 Ȓastî ji dinê hilate,

2 Kuȓê Adem ser șeȓe ȗ xebate,
3 Ez hincî digeȓim dilê minî ȓehte.
S. 28 1 Ȓastî ji dinê hilate,
2 Bin Ademî liser șeȓ ȗ xebate,
3 Hincî digeȓêm, dilê min pê ne yî ȓeĥete.
S. 34 1 Ez digeȓim li van dera,

2 Bipirsin ji derwêșan ȗ qêlendera,
3 Gelo k’engî dê êt aẍê737 me yê fera.
S. 29 1 Ez digeȓêm li van dera,
2 Dipirsim ji derwêșan ȗ qêlendera,
3 Gelo k’engî dê bo me êt aẍê738 me yê fera.
S. 35 1 Me dil dikulin, birîn cotin,

2 Wateyên k’ȗr nêne gotin,
3 Xelqê em bi loma sotin.
S. 30 1 Me dil dikulin, birîn cotin,
2 Me’nîyêt k’ȗr nayêne gotin,
736
qîyas
737
axe
738
axe
133
3 Xelqê em bi loma sotin.
S. 36 1 Хеlkê em sotin bi loma,

2 Xweșewîstê min te li me dirêjkir doma,
3 Lew ji pișt me ȓevî k’oma.
S. 31 1 Хеlkê em sotîn bi lome,
2 E’zîzê min, te li me dirêjkir doma,
3 Lew ji pișt me ȓevî k’oma.
S. 37 1 K’om ji pișt me ȓevîya,

2 Pirs bikin ji wan cindȋya
3 Gelo k’engî dê bo me were Mehdîya.
S. 32 1 K’om ji pișt me ȓevîya,
2 Pirs biken ji wan cindȋya
3 Gelo k’engî dê bo me yêt Mehdîya?
S. 38 1 P’adșê minî faxirî,

2 Eve ĥezar ȗ yek sal buhirî,
3 Ev gerdȗn bi dihizirî.
S. 33 1 P’adșê minî faxirî,
2 Eve ĥezar ȗ êk sal buhirîn,
3 Ẍafil bi me di k’ifirîn.
S. 39 1 Kifirê bo ji înk’êra739,
2 Bipirsin ji wan mêra,
3 Gelo, kengî dê bo me yêt hêzdêra.
S. 34 1 K’ifirî bȗn înk’êra,
2 Bipirsin ji wan mêra,
3 Gelo, k’engî dê bo me yêt xebêra.
S. 35 1 K’ifirî bȗn ȓafidîye,

2 Bipirsin ji wan cindȋye,
3 Gelo, k’engî dê bo me yêt Mehdîya?
S. 40 1 Ev gerdȗn çar zanist ȗ çar qurnete,

2 P’adșê min bo min daxist zaniest, ȗ berat’, ȗ mișur, ȗ xete,
3 Xwezî silt’an Êzî me bernadete.
S. 36 1 Ev dinyaye çar ilme ȗ çar qurnete,
2 P’adșê min bo me nazil kirin ilm, ȗ berat’, ȗ mișur, ȗ xete.
3 Silt’an Êzî me bernadete.
S. 41 1 Ev qewle qewlê șêx Adî,

2 Hincî mêrê șkestî ȗ bestîyêd șêx Adî bitirsî,
3 Șêx Adî wê ȓojê, sê саȓа de li ȓewșa wê ȓewanê bipirsî.
32. QEWLÊ MEHA 740

S. 1 1 «Ibadet741 il-Me’bud, Lutf742 û Cemal»743,
2 Her kesekî tiştek heye libal,
3 Ew bi qumaşê xwe dê bite delal.
739
binêȓ: înk’ar
740
[2] (rr. 263–272)
741
ebadet
742
Lift
743
[50] Qewlê mehan: Min Xwedê naskir, ewê be heval (r. 178)
134
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 2 1 «Ibadetû il-Me’bûd, Lutf û Cemal» nebit finê744,

2 P’adşayê min êkî bi t’inê,
3 Ewî sewirandbû çendî dinê.
S. 3 1 P’adşayê min ev dinya sewirand,

2 Û dipîva, û diqedirand,
3 Ĥîjde ĥezar xulqet di nêvda didebirand.
S. 4 1 P’adşê min duȓ mek’ane,

2 Liba[l] wî wa e’yane,
3 Wî xulqand E’rd û E’zmane.
S. 5 1 Ew bû cara ji mêje,
2 P’adşê min qontar kir şev û ȓoje,
3 Linavda dana bihuşt û dojeh.
S. 6 1 Linavda dana Ȓj û Heyve,

2 Da ji ẍafila biçin tîfe,
3 Ewan ne zanî Tawisî melek’ ev dinya bi bosta dipîva.
S. 7 1 Pîva û kir qedare,

2 Şêx Şems bi xwe xunk’are745,
3 Ȓonahîya șêx Şems da binêt beĥra.
S. 8 1 P’adşê min liber hikmê xweyî ȓewaye,

2 Ewî deşt çêkir ȓukibande ser ĉiyaya,
3 Kevna wê dinyayê baye.
S. 9 1 P’adşê min Ȓeb il-Semed,

2 «Li mîwilid, li mîlid»
3 «Sibĥan int’ xilqit îum (îwim?) Ellaĥid».
S. 9746 1 P’adşê mi747 p’iȓ bi hêzbȗ,

2 Ewî xwe bi xwe e’firandbȗ,
3 Ȓoja yekem kir yekșambȗ.
S. 10 1 P’adşê minî bê xem bû,

2 Linav duȓa Xwedayî bi k’erem bû,
3 Ewî e’frandbû dusembû.
S. 11 1 P’adşê min Bêrîye,

2 Qedara vê dinê bi destê wîye,
3 Ewî sêşembû dikire sisêye.

2 Jiba wî wa firware,
3 Ewî çarşembû dikire çare.
S. 13 1 Çarşembû ȓojeke fadile,

2 Melik Fexredîn e’frandbû ji eşq û dile,
3 Nas ne dikir ȓuĥêt çu ẍafila.
S. 14 1 P’adşê min mizênca748,
744
[50] Qewlê mehan: Qenciya Xwedê nabe fine (r. 178)
745
xundk’ar
746
[50] (r. 179)
747
forme kurtî: min
748
misênc
135
2 Ev dinya749 liba[l] wî sae’t e750 û sênce,

3 Lew wî pêncşembû kirbuwe pênce.
S. 15 1 P’adşê min nûrîne,

2 Ewî e’firandbû îne,
3 Kire xotbet751, dana ser çiqas mêrê mislîne.
S. 16 1 P’adşê min her ĥeft ȓoj dikirin hijmare,

2 Û ev dinya çêdikir û hildipesare,
3 Ew ȓoj şembû bû, Mûsa bin E’mirî dihinare.
S. 17 1 Ji P’adşê xwe didem medehe,

2 Çar înî û sê dehe,
3 Lêk ȓukbandin, kirne mehe.
S. 18 1 Em donzde[h] mehêt bi nav,

2 Şeş di ĥişkin, şeş bi xunav,
3 Her donzdeh meh wê liber ĥimeta melik șêx Sinê bi nav.

2 Jibo wî we ferware,
3 Her donzdeh meh lêk ȓukibandin, kirine sale.
S. 20 1 Me yarek divêt yî e’rif, yî zane,

2 Û ji meȓa bidet beyane,
3 K’a binyata her donzdeh mehakî ji wane?!
S. 21 1 Ji qewlê Fexrê zergûne,

2 Herîye bi ĥerfe, ye bi nasîne,
3 Binyata her donzdeh meha K’anûne.
S. 22 1 Hatime nav k’uf û k’ane,

2 Wekî têt û dibit zivistane,
3 Zêndane liser çiqas mexluqê bi gîyane.
S. 23 1 K’anûnê te malik nebit wêran,

2 Heke domkeyî sayan, û befra ,û bayî gêȓan,
3 Dê di bî şehde752 zebûnkeyî şêran.
S. 24 1 K’anûnê wa ji xwe xeber da:

2 «Ezim seqaya e’rda,
3 Belê mife’tim ser çiqas derda».
S. 25 1 K’anûn dibê: «Seqaya e’rda ezim,

2 Û ji sarîya xwe wa di tezim,
3 Ez jî liber qirara mîrê xweye bi lezim».
S. 26 1 K’anûn ço bi serda hatî Subata ȓeşe,

2 Digel K’anûnê diket qerqeşe,
3 Gotê: «Tu çoyî, bêhna dinyayê bi minîye xweşe».
S. 27 1 We dibêjit K’anûna berî:

2 «Hey subetê, te ȓeş û ȓeş berinî,
3 Kes nizanit tu dostî, ne dijminî!
4 Çu muxlaqet li te nadebirî».
749
dunîye
750
seht
751
xutbe
752
şade
136
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 28 1 K’anûn dibêjit: «Em du mehêt P’adşayî kirin xelat,

2 Li me dik’evin çile û arba’inan753,
3 Ji ĥedê wîye ligel me bi k’elimit Subat!
S. 29 1 Subatim, Subat bi navim,

2 Demye dibarim,
3 Demye bi tavim».
S. 30 1 Subatê di spare,
2 Deng nekirbû êk care,
3 Bi serda hatî Adare.
S. 31 1 Adar dibêjitê: «Ez Adarim,

2 E’wil k’ilîla çendî beharim,
3 Zeynetim ser çiqas şarim».
S. 32 1 Adar dibêjit: «Ezim kenîşka deştê,

2 Hincîyê bên û buha min gehiştê,
3 Her ne yî mirîbin, bi serî ĥiș tê.
S. 33 1 Adar bi serda hate,

2 Û li e’rdê şîn lê hat nebate,
3 Pê zeynanid çiqas qinyate,
S. 34 1 Adarim, Adara bi nehînim,

2 Heger nebatekî duwa biȓeşînim,
3 Vê dinyayê di xêr û bêrêda, dê t’emînim.
S. 35 1 Subet dibêjitê: «Me yarek divêt ji bedîla,

2 Bipirsin k’a Adariye bi çî k’ilîle,
3 K’aye sexîye, yan bexîle?
S. 36 1 Bexîle, û bexîl bi nave,

2 Heke754 domket sayan û bayane,
3 Dê di gola de çik avane».
S. 37 1 «Adarim, Adar bi nehînim,

2 Heke nebatekî duwa biȓeşînim,
3 Vê dinyayê di xêr û bêrêda, dê t’emînim».
S. 38 1 Adarê dispare,
2 Deng nekiribû yek care,
3 Bi serda hatî Nîsana ixtîyare755.
S. 39 1 Nîsan wa têt û diket qerqeşe:

2 «Heke ez vekem derê qumaşe,
3 Her yanzdeh meha dê deme paşe».
S. 40 1 Nîsan wa didet xebere:

2 «Heke ez behara xwe bixemilînim ji k’esk, û sor, û sipî, û zere,
3 Ji ĥedê yanzdeh meha ligel min biden xebere!
S. 41 1 Adar dibêjit: «Nîsanê, tu meheke p’iȓ bêjî,

2 Ye bi jengî, ye bi qirêjî»,
3 Got: «Tu dîskî t’ijî dikeyî û p’ênekê lê dideyî û dirêjî».
753
êrbeyîn
754
heqe
755
binêr: extîyar
137
S. 42 1 Adar dibêjit Nîsanê: «Tu meheke bi nuqtû756 Barî,

2 Heke P’adşa li te sistket hevsarî,
3 Kevir û kuĉika bi serê xelqêda dê barî».
S. 43 1 Nîsan wa didet xebere:

2 «Heger berezîv bibarin û bere,
3 Ew jî firwara P’adşê minî Ekbere».
S. 44 1 Nîsan ço, bi serda hatî Gulanî jare,

2 «Ez Gulana bi gulim,
3 Ye bi şalul û bilbilim,
4 Belê melhema birînêt kulim.
S. 45 1 Sexye ko sexyane,
2 Li deştê t’êr dikem birsyane,
3 Belê beharim ser çiqas ĉiyane».
S. 46 1 Nîsan dibêjitê: «Gulanê behara teye boze,

2 Ye bi mêşe, ye bi kelmoze,
3 Belê jê zivêr bû ȓevengêt k’oze.
S. 47 1 Behara teye bi dehil û diȓî757,

2 Çiqas muxliq yî bi fiȓî,
3 Te ȓisqê758 gelek beze miskîna wê biȓî».
S. 48 1 Gulan dibêjit: «Nîsanê, nesîb759 ne ye bi mine,

2 Wê li mîrê mezine,
3 Teyr ji firwara wî difirine.
S. 49 1 Gulanê te li malê bik’evit Xizîrane,

2 Dewleta hoye girane,
3 Ye bi dexle, ye bi dane».
S. 50 1 Xizîran we deng di hiltîne:

2 «Ez mehekim ye bê behare, ye bê şînî,
3 Li min p’eyda dibin bêderêt hingivînî.
S. 51 1 Li min nîvî bû sale,

2 Xweş têt bayê şemale,
3 Gelek beze miskîna jê gehiştibû yê ĥale.
S. 52 1 Suȓa P’adşayî hate hindave,

2 Li Şems û Fexrêt mîra dikem silave,
3 Li sêzdeyî Xizîranê vegeȓyabûn tave».
S. 53 1 Tîrmeh dibêjit: «Ez meheke germim,

2 Ĥelîmeke hoye nermim, ĥelîmeke hurim,
3 Ye bi cîyî xûn û bêderim,
4 Ez xêrekim, ye bê şerm».
S. 54 1 T’ebaxê wa deng hilîna:

2 «Ez mehekim navê min havîne,
3 Ez berkekim ser çiqas baze miskîna».
756
nuxte
757
binêr: du
758
ȓizq
759
nisîn
138
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 55 1 Tîrmeh dibêjit: «T’ebaxê ye xenerekî wa digate,

2 Te qumaşê xwe bi t’emenekî difirote,
3 Te gelek baze miskîn li deştê ji germa disote».
S. 56 1 Ez mehekim bi nav havînim,

2 Çiqas fêkî hene ĥemȗ wa dê gehînim,
3 Û ĥemû ya dê bi payîzêȓa gehînim.
S. 57 1 Dê ji payîzê deyn wesfetê760,

2 Ye t’ijîye ji xêrê, ji nazê, ji ne’metê,
3 Jê têt bêhna cinetê.
S. 58 1 Jê têt bêhna bihuştê,

2 Goştê belek tam xweş tê,
3 Liser ȓêya, li zozana, hem li deştê».
S. 59761 1 Îlon dibe: «Tirmehe, te gotineke ẍafil digote,

2 Te qumașê xwe bi behakî difrote,
3 Te gelek beze miskîn ji germa disote.
S. 60 1 Îlon hat û derê qumaşê xwe vekir,

2 Li dinya û li welata buwe dik’ir,
3 Xusin û cemal li Şems û Fexr.
S. 61 1 Îlon dibêjit: «Ez cindȋ ya mehanim,

2 Ye bi meclîs û ȓeş ȓîĥanim,
3 Liber Şems û Fexrêt mîraye e’yanim.
S. 62 1 Em du mehin, navê me Çirî,

2 Ji cem P’adşayî di xelat kirî,
3 Li me dik’evin naz, û ne’met, û tirî.
S. 63 1 Em du mehin di k’amil û ťemam,

2 Li me dik’evin na, û ne’met, û tam»,
3 Go: «Payîz mîre, her yanzdeh mehêt dî bin xulam!»
S. 64 1 Hat meha bi nav Cebêre,

2 Ser yanzdeh meha digêȓye,
3 Gelek beze miskîna jê dîbû xêre.
33. QEWLÊ GAY Û MASȊ762

S. 1 1 Min êk divêt yî jîr bî,
2 Li ĥemû manîya763 yî xebîr bî,
3 Liba[l] şêx Fexrê Adiya yî p’îr bî.
S. 2 1 Şêx Fexrê Adiya lê bit fêde,

2 Hûn xebîr bin bi wêde,
3 Ji vê dinyayê û pêde.
S. 3 1 Ne ye bi buxtane, ne ye bi zore,
760
ûsfet
761
[50] Qewlê mehan (r.185, sebeqe 58)
762
[2] (rr. 252–258); Laliş 11, 2000 (rr. 201–208) Belavkirin: Derman Xelef Şarî https://ru.calameo.com/books/002518317359580de1d22;
763
binêr: me’nȋ
139
2 Li xasa sayîye764 li ẍafila e’wre,

3 Jêrû beĥre765 û jêr Gaye.
S. 4 1 Bêje min weke dibûwe,

2 Ewî Gayî serî li Șarqêve766,
3 Bi Ẍerbêve duve767.
S. 5 1 Ba e’rifa wa e’yane,
2 Ewî Gayî çî nîşane,
3 Çend sitirone, çend didane.
S. 6 1 Ew Gaye sehtî pîre,

2 Qurnet û qurnet yî xebîre,
3 Ȓêya pênс sed salî meyzîre.
S. 7 1 Ew Gay sebirê dêrî,

2 Sicûdê dik’êşte êkî Bêrî,
3 Ĥeta dema ȓuĥê bispêrî.
S. 8 1 Ew Gayî sehtî qewîye,

2 Jipêş ve sexrekî sipîye,
3 Jêrû beĥre û jêr kesekî nedîye.
S. 9 1 Bi ĥimeta wî sexrî,
2 Babê pis nexirî,
3 Lê cema’ fexrî.
S. 10 1 E’cêba di wê da,
2 Nîva simê di Gê da,
3 Tê hêye sêsed û şêst û şeş bacarê benî768 Adema tê da.
S. 11 1 Nîva herdu sima,

2 Ye t’ijîye ji bajêrêt benî Adema,
3 Wan jî beĥr tê heye ji şahîya769, û ĥeqîya, û xema.
S. 12 1 Nîva herdu simêt Gayî,

2 Wêt têde heyn sêsed û şêst û şeş bajêrêt binî Ademe avayî,
3 Ew jî ȓawestiyan770 navû dik’irêt771 Xwedayî.
S. 13 1 Navê îmamê wan Zêndîne,

2 Ĥaca wan ĥaceka nûrîne,
3 Ew jî ȓawestiyan ber nûra melik Şemsedîn û Fexredîne.
S. 14 1 Dilê minî bi êşe,

2 Pêş wî Gayî heye mêşe,
3 Ew Gayî ji mêşê yî bi hindêşe.
S. 15 1 Beĥra jêrî Gêye,

2 K’ursîy ya P’adşayî772 va lêye,
3 Şêx Fexrê Adiya li ĥemû e’rda û ȓêya.
764
saye
765
ber
766
șêrȋq
767
dû ve
768
binî
769
binêr: șayî
770
ȓawestiyaîn
771
nav û dik’a rêt
772
pedşa
140
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 16 1 Fexro, tu xasî,
2 Tû bi Xaliqê xwe keyî û libasî,
3 Gayî mezintire yan Masî?!
S. 17 1 P’adşê minî Ekbere,

2 Ser pişta Masî ĥeftî [û du] p’eȓî keskî le bere,
3 P’eȓekî Gayî wê lisere.
S. 18 1 Ĉiyaye, û fere, û ĥedude773,

2 Ne ciyê774 xelqê775 ẍafilî meqsude,
3 Yê e’zabê didete ber wan Êkî me’bûde.
S. 19 1 Ĉiyayekî ȓeş wê li hembere,

2 Mişûrî diçine sere,
3 Ĉiya dihijin jiber yê bi sifet776, yê bi mehdere.
S. 20 1 Mişûrî di êne xware,

2 Xwezî min bizanîya bilinîya wî ĉiyayî cend miqdare,
3 Menzilî pênc sed salî bi hijmare.
S. 21 1 Ba e’rifa wa e’yane,
2 Wa derk’eftî di qewlane,
3 Ĉiyayekî ȓeş wê li nêv e’wrane.
S. 22 1 Ĉiyaye, û fere, û ĥedude,

2 Ew ne ciyê xelqê777 ẍafil û meqsude,
3 Ew salheke778 linav siude.
S. 23 1 Xelqê Xişîm xwe ji guneha vek’êşin,

2 Jêr beĥre û jêr beĥreke şîn.
S. 24 1 Jêrû beĥre û jêr qiyamete,

2 Wan bi xweȓe divete,
3 E’rdê ĥisêbê779 lê dik’ete.
S. 25 1 Ĥisêbe û et’êbe780,
2 E’rdek wê hey navê wî e’cêbe,
3 Wê têde dixwînin781 k’itêbe.
S. 26 1 E’rdek wê heyî ȓaste,

2 Yî sipîye weke maste,
3 Mor782 û miska jê efȓaste.
S. 27 1 Îlaĥȋo, Tu ȓuwa li me sipîke,

2 E’rdek wê hey, navê wî simîke,
3 Jêr beĥre û jêr kesî nedîte.
S. 28 1 Beĥr ĥezêmeta783 silt’îne,

2 Jêr beĥre û jêr du beĥrêt dîne,
3 Tê heyne zor medîne.
773
hidud
774
necê
775
xelk
776
binêr: şefa'et
777
xelk
778
saliĥ
779
binêr: ĥeseb
780
binêr: et’eb
781
dixûnin
782
nor
783
ĥezêmet
141
S. 29 1 Medînek ji wane,
2 Tê heyne zor binyane,
3 Ĥeftî ĥezar ĥeywane784.
S. 30 1 Hêwanek jê mefere,
2 Tê heyne zor beşere,
3 Ĥeftî ĥezar hefsere.
S. 31 1 Beĥr hezîmeta silt’îne,

2 Wa têde suȓeke785 narîne,
3 Yeqîne786 ew suȓa e’zîz melik Fexredîne.
S. 32 1 Me navû dik’irê P’adşê minî Celale,

2 Ewî xebîre bi ĥal û ĥewale,
3 Ji qewlê sibĥane787 û Te’ala788.
S. 33 1 P’adşê min bi hikmetêȓa bi serda,

2 Me ji tehiyatê xeber da,
3 Xêr bi me da xweş e’rde.
S. 34 1 Ew e’rd xweş mek’ane,

2 Li wî e’rdî ĥeyran789 dimame,
3 Navê wî qumî bin qame.
S. 35 1 Me ji tehiyatê xeber ço,

2 Ewî Gayî serî li Şerq ço,
3 Bi Ẍerbê dûve der ço.
S. 36 1 Me qewata bi Xwedêne bi çûve,

2 Ĉiyaye, û baniye, û zilêmate, û ser nişîve,
3 Ewî Gayî hilgirt bi piştîve.
S. 37 1 K’ufe, û her êk û tişte,

2 Ĉiya û banîye, zilêmat û deşte,
3 Ewî Gayî hilgirt bi pişte.
S. 38 1 Şêx Fexrê Adiya go: «Dilê min bo van me’niya p’erçivtin790»,

2 Nav ĉavê ĥutî beĥr ĥeftin,
3 Mewca791 didin bi qudretê lêk nedik’eftin.
S. 39 1 Beĥr navû dik’irêt P’adşê minî ȓewaye,

2 Ĥute liser ȓawestaye,
3 Jêr beĥre û jêr beĥreke bi baye.
S. 40 1 Jêr beĥre û jêr ebrasa,

2 T’ewrat da destê Mûsa,
3 Ser gelek tiştî kire casuse.
S. 41 1 Wey792 li xelqê k’ifir,

2 Li meĥikê ȓawesta sifir,
784
Heftî he zar hey wane
785
surek
786
êqîn
787
sibhan
788
tal
789
hiyran
790
percivtin
791
mew ca
792
weȋ
142
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Jêr beĥre û jêr beĥreke bi befir.
S. 42 1 Liwê dibûn Ĥesenê zerbave,

2 Ciyayek li me’niya793 ȓawestave,
3 Jêr beĥre û jêr beĥreke bi ave.
S. 43 1 Em sê westa pesinî,
2 Qudretî têde mekinî,
3 Jêr beĥre û jêr beĥrekî ĥesinî.
S. 44 1 Dilê min qirêr kir,

2 Hincîyê nefseka birsî t’êr kir,
3 Ewî bihuşt794 eseĥî kir,
4 Jêr beĥre û jêr da jibo xwe xêr kir.
S. 45 1 Îlaĥȋo tu xasa mehivoje,

2 Tu E’deviya mesoje,
3 Jêr beĥre û jêr beĥreke bi ȓoje.
S. 46 1 Melek Fexredîn Manga zere,

2 E’cêb nemîne li Qemere,
3 Jêr beĥre û jêr dane dere.
S. 47 1 Ji berî Qelem û Lewĥe,

2 Jê helgirin çû sȗĥe,
3 Ji qewlê sal û luhe,
S. 48 1 Beĥr navû dik’irête795 P’adşê minî K’ibîr,

2 T’extê e’rif lê dibin xebîr,
3 Jêr beĥre û jêr dane dîr.
S. 49 1 Şêx Fexrê Adiya got: «Dilê min bo van me’niya796 sotin»,

2 Çendî e’lim hatin ev ilme digotin,
3 Jêr beĥre û jêr çu797 yadî jê ne digotin.
Em di kêmin, û Xwedê yî t’emame!
34. QEWLÊ E’RD Û E’ZMAN798; 799; 800

S. 1 1 Bi qudreta êkî Beyrune,
2 Bipirsin ji xelqê hûne,
3 K’a çawa ev e’zmana ȓawesta bê stûne.
S. 1 1 Bi qudreta P’adşaye minî Beyrune,
2 Bipirsin xelqê hûne,
3 Gelo ev e’zmane çawa ȓawesta bê stûne?
S. 1 1 Bi qudreta Melikêt Bêyrûne,
2 Xelqo, bifikirin hûne,
3 E’rd û E’zman ȓawestane801 bê stûne.
793
binêr: me’nȋ
794
behișt
795
dikar
796
me’niya
797
cu
798
Qewlê e’rd û e’zman http://www.ezdixandi.com/forum/38-295-1
799
[1] Qewlê e’rd û e’zman (pp. 386-390)
800
Дж. Джалил и О. Джалил Qewlê e’smîn http://www.kurdist.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=64
801
ȓawastan
143
S. 2 1 Bi qudreta P’adşê minê Ĥeqe,

2 Nijyar802 kir çardeh t’ebeqe,
3 K’a ev e’zmane çawa ȓawestabû mu’eleqe803.
S. 13 1 Bi qudreta P’adşê minî Ĥeqe,
2 Ewî nijyar kirbû804çardeh t’ebeqe,
3 Bi qudreta, E’zman ȓawestabû mu’eleqe.
S. 2 1 Bi qudreta yekê Ĥeqe,
2 P’adşayê min nijyar kirne cardeh t’eveke,
3 E’rd û E’zman bê stûn ȓawestane mu’eleqe.
S. 3 1 Bi qudreta Ȓeĥmanî,
2 Meleka deng hilanî,
3 Ev E’zman ȓawestabû mu’eleq li banî.
S. 2 1 Bi qudreta Ȓeĥmanî,
2 Meleke wê deng hilanî,
3 Gelo ev E’zmane çawa ȓawestabû mu’eleq li banî?
S. 3 1 Qudreta yekî Ȓeĥmanî,
2 Meleka we deng hilanî,
3 Go: «E’rd û E’zman bê stûn ȓawestane».
S. 4 1 Melek cewab daye:

2 «Şehde bi xwe P’adşaye,
3 Stûna E’rd û E’zman ȓawestabû bi wan dua’ye».
S. 3 1 Meleke cewab daye:
2 «Şehde bi xwe P’adşaye,
3 Stûna E’zman westabû pê dua’ye».
S. 4 1 Meleka wa cav didaye:
2 «Şehdê xwe P’adşaye,
3 Stûna E’zman pê ȓawestaye — ew dua’ye».
S. 5 1 Ev qewle, qewlekî xase,

2 E’zman bi E’rdî dik’etin behse:
3 «E’rdo, tu — eşkerî, ez — xase».
S. 4 1 Ev qewle, qewlekî xase,
2 E’zman bi E’rdêȓa dik’et behse:
3 «E’rdo, tûyî ejgerî, ezî — p’akim, tûyî ejgerî, ezî — xasim».
S. 5 1 Eva qewla qewlekî xase,
2 E’zmên E’rdêȓa kirye behse,
3 Go: «Ta ji t’ojan gire, eze xase».
S. 6 1 E’rdo, tu eşkerî ez çakim,

2 Ez ne ji jengim, û ne ji xakim,
3 Ez ji cehwerekî p’akim».
S. 5 1 E’zman dibêjite E’rdê:
2 «Ne ji nakim, ne ji xakim,
3 Ez ji cewherekî p’akim».
S. 6 1 E’rdê li E’zmînȓa kire behse:
2 Go: «Ne senge, ne li xange,
3 Ne ez jî cehwereke805 xase».
S. 7 1 E’rd dibêjitê: «E’zmano, e’silê min û te ji derekî,

2 Em nijyarkirîn ji cewherekî,
3 Şefaqe806 li me dikete derekî».
802
nişyar
803
maliq
804
nijrandibû
805
cewar
806
şefeq
144
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 6 1 E’rd dibêjite E’zmanî: «E’silê min û te ji derek,

2 Em nejirandine ji cewherek,
3 Şefaqe807 li me dike nederek».
S. 7 1 E’rde go: «E’zmano e’silê min tê ji derekê,
2 Em t’iviqandine ji cehwerekê,
3 Şefaqa808 em anîne pêş nezerekê».
S. 8 1 Şefaqe li me dikete Cebêre,

2 Em xulqîn li here,
3 Ser min p’eyda bûn naz, û ne’met, û xêre.
S. 7 1 Şefaqe li me dike Cebêre,
2 Em xulqtîne li here,
3 Ber min p’eyda dibit naz, û ne’met, û xêre.
S. 8 1 E’rdê go: «E’zmano, şefaqa me kir Cebêre,
2 Ez t’iviqandim li hêre,
3 Ser min cêkirye naz, û ne’met, û xêre».
S. 9 1 «Naz û ne’met dibînî,

2 Xwedê bendekî giran ser min datînî,
3 Çiqas muxliq xêr ji me dibînî».
S. 8 1 «Naz û ne’met dibînin,
2 Bendiya ser min hiltînin,
3 Çiqas muxliq bi gîyanin, ĥemû bi xêrin».
S. 9 1 «Naz û ne’metê hûn dibînin,
2 Bende ser me hiltînin,
3 Ciqas xulyaqet ez xêrê pê dighînim».
S. 10 1 E’rd dibêjitê: «Е’zmano, tu birayê min liserî,

2 Bê T’eke û bê Berî,
3 Ser min p’eyda dibit naz, û ne’me,t û terî».
S. 16 1 E’rd dibêjite E’zmanî: «Tu birê minî serê,
2 P’êtekî livê berê,
3 Ser min p’eyda dibit naz, û ne’met, û tire».
S. 10 1 E’rdê go: «E’zmano, tu birê minî serî,
2 Tuyî bê T’ikî, bê Berî,
3 Xwedêo, ser min cêkirye naz, û ne’met, û tirî».
S. 11 1 «Gul, û sosin, û beybûn,

2 Sêv, û bîh, û zeyt’ûn,
3 Ew jî liser min hasil dibûn».
S. 9 1 «Ji min dibînin gul û sosin,
2 Xox û beybûn, bî[h], û sêv, û zeyt’ûn,
3 Ew jî liser min hasil dibûn».
S. 12 1 E’rdê go: «E’zmano, xox, û bî[h], û zeyt’ûn,
2 Gul, û ȓeĥane, û beybûn»,
3 E’rdê go: «E’zmano, ew jî ser min hasil dibûn».
S. 12 1 «Bi qudreta Ȓeĥmane,

2 Ser min hatin herçar navêt girane,
3 T’ewrat, û Încîl, û Zembûr, û Qura’ne,
4 Hatin ji ba Melikê809 Ȓeĥmane».
S. 12 1 «Bi qudreta Ȓeĥmane,
2 Nazil bû herçar navêt girane,
3 T’ewret û Incîl, Zembûr û Ferqane».
807
șifqe
808
șivqa
809
melek
145
S. 13 1 Erdê go: «E’zmano, qudreta yekî Ȓeĥmanî,

2 Çar navê hatine ser min giranî,
3 Êncîle, T’ewrate, Zembûre, Furqanî810».
S. 13 1 «Herçar navêt mişûre811,

2 Hatin ji ba Melikê Ẍefûre,
3 T’ewrat, û Încîl, û Qura’n, û Zembûre812».
S. 14 1 «Bi qudreta P’adşê minî Ẍefûre,
2 Nazil bûn herçar navêt mişûre,
3 T’ewret û Incîl, Ferqane813 û Zembûre».
S. 14 1 Êncîle, Qura’ne, T’ewrate, Zembûr,
2 Evin herçar navêd mişûr,
3 Nazil bûne ji cem êkî Ẍefûr».
S. 14 1 E’rdê we dikire ĥedêde:

2 «Naz û ne’met ser min têne,
3 Çiqas muxlêqetêt bi gîyan bo xwe lê diĉêrine».
S. 11 1 E’rdê we kir ĥedêde,
2 Go: «E’zmano, naz û ne’metê ser min tête,
3 Ew jî ĥeywanete pê diĉêrête».
S. 15 1 «Naz û ne’met dibînî,

2 Xwedê bendek ser min datînî,
3 Çiqas muxliq bi gîyan bo xwe lê diçêrînî». (binêr S. 9)
S. 16 1 Ev qewle qewlekî xase,

2 E’zman bi E’rdara diketin behse:
3 «Fêris û milyak’et min xweş ĥewase».
S. 24 1 Ew qewle, qewlekî xase,
2 E’zman E’rdêȓa diket behse,
3 E’zman dibêjite e’rdî: «Fêris814 û milyak’et ser min xweş awaze».
S. 15 1 E’zman E’rdêȓa kire behse,
2 Go: «Ewa qewle qewlakî xase.
3 Mêr û meleka ser min xweş ĥewase».
S. 17 1 E’rd dibêjite E’zmane:

2 «Ser te hene milyak’et û fêrisîne,
3 Ew çû nefes û şubhet liba[l] wan nȋne».
S. 20 1 E’rd dibêjite û e’yb815 û zȋnê:
2 «Ser te hene milyak’et û fêrisîne,
3 Çî nefsa şewhet liba[l] nȋne».
S. 16 1 E’rdê wê digote E’zmîne:
2 «Ser te melek û fêrisîne,
3 Ewana nevs û şubhet816 t’unîne817».
S. 18 1 E’rd dibêjite E’zman:

2 «Xwedê bendek liser min danî,
3 Ser min hene du nefesêt giranî, ew jî bendêt îmanî».
S. 21 1 E’rd dibêjite E’zmanî:
2 «Xwedê Te’ala, bendekî giran liser min danî,
3 Tê hebû du nefsa giranî».
810
Firqan
811
meşûr
812
T’ewrat, û Încîl, û Zembûr, û Qura’ne
813
Firqan
814
firis
815
e’b
816
şe’bet
817
tunîne
146
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 17 1 «Bi qudreta êkî Ȓeĥmanî,

2 Xwedêo bende ser min danî,
3 Vêȓa hene du nevsê giranî».
S. 19 1 Ew jî bendêt Xwedêne,
2 Du nefesêt giran hene liwêne,
3 Ewan xwe ji guneha vedik’işêne».
S. 22 1 Ew jî li xwedan îmane,
2 Ew jî di benda Xwedêne,
3 Dû nefsa giran li wane».
S. 18 1 Ewin bendê Xwedêne,
2 Du nevsê giran jê dibêne,
3 Ewin xwe ji-ya xirab dipêne».
S. 20 1 E’zman deng diket bi ĉêra:

2 «Е’rdo ez p’aqijtirim ji zîv û zêȓa,
3 Min ji jor da li kul û e’melêt te dinêȓa».
S. 17 1 E’zman deng diket bi ĉêre:
2 «Ez p’aktirim ji zîv û zêȓe,
3 Ji jor da ez kul û e’melêt te dinêȓim».
S. 22 1 E’zmên we deyn dikir bi ĉêre,
2 Go: «E’rdo, ez çêtirim zîv û zêȓe,
3 Jor da ser kul818 û e’melê te da dinherê».
S. 21 1 E’zman dibêjitê: «Ez bi xwe deng nekirim,

2 Ji zêȓ û zîva p’aqijtirim,
3 Ez ji jor da li kul û e’melêt te difikirim».
S. 15 1 E’zman dibêjite E’rdî: «Ezî deyn nekirim,
2 Ji zêȓ û zîv p’akiştirim,
3 Ji jor da kul û e’melêt te digirim».
S. 22 1 E’zman dibêjitê: «E’rdo, ez yî p’ak û bê e’yb,

2 Ser te hene derew, û qet’il, û zina, û xêb,
3 Ew jî ser te digeȓê ȓûyê vê dinê bê e’cêb».
S. 18 1 E’zman dibêjite E’rdî:
2 «Ser te hene qet’il, derew, zinê û e’yb,
3 Ew jî digeȓin ser ȓuwê e’rdê bi e’cêb».
S. 19 1 E’zmên go: «E’rdo, ezim — ĉak, ta — bi e’yb,
2 Ser te dibe qet’il, buxtan819 û ẍeyb,
3 E’ĉêv meclîsa vê dinyayê digeȓin e’cêv».
S. 23 1 E’zman bi E’rdê tê gotinê:

2 «Ser te heye qet’il, û derew, û xêb, û zinê,
3 Ew jî bi e’cêb ser te digeȓên ȓûyê vê dine».
S. 19 1 E’zman we diket gatine:
2 «E’rdo, li sar te hene qet’il, û derew, û zinê, û êb,
3 Ew jî digeȓin ser ȓuwê e’rdê bi e’cêb».
S. 24 1 E’rd dibêjitê: «E’zmano, ezim e’rdê derwêş,

2 Ser min digeȓên coq, û cumlet, û cêş,
3 Kesek bi k’ubarî naçite pêş».
S. 10 1 E’rd dibêjite E’zmanî: «Ezim e’rdê derwêş,
2 Liser min hene coq, û cumlet, û cêş,
3 Kes bi k’ubarî820 naçite pêş».
S. 23 1 E’rdê go: «E’zmano, ezim e’rdê derwês,
818
kêl
819
buxdan
820
kibar
147
2 Ser min digeȓê cimlet û cêş».

3 E’rdê go: «E’zmano, kes k’ubaryê naçe pêş».
S. 25 1 E’rd dibêjitê: «E’zmano, ezim e’rdê feqîr,

2 Ser min digeȓên coq, û cumlet, û cêşêt K’ibîr,
3 Kesek bi k’ubarî naçite pêş mîr».
S. 11 1 E’rdê go: «Ezim e’rdê feqîr,
2 Liser min hene coq, û cûmlet, û cêşê K’ibîr,
3 Kes bi k’ubarî naçite pêş mîr».
S. 24 1 E’rdê go: «E’zmano, ezim e’rdê K’ibîr,
2 Ser min digeȓê cimlet, û cêş, û feqîr».
3 E’rd go: «E’zmano, kes k’ubaryê naçe ber dindara mîir».
S. 26 1 Safî derî mizgefte,

2 Yarî ȓunişt li xewle da,
3 Ĥeft suȓêt fêris û milyak’ete.
S. 25 1 Zebinê dev mizgefta,
2 Yarêd ȓûniştine xewleta,
3 Ĥevsir fêrizêd milyak’eta.
S. 27 1 Safî derê xezêye,

2 Yarî ȓunişt li xewleye,
3 Ĥeft suȓêt milyak’ete,
S. 23 1 Ew jî gunehê821 xwe822dik’êşine safîya û dil xwe ȓazî ye,
2 Ew berî ȓûniştî bû li xewlê ye,
3 Ĥeft suȓêt823 xweş û milyak’et liwê ya.
S. 28 1 Şar li min cema’ dibûn qutbe,

2 Çar kenar sekinîn xotbe824,
3 Melik șêx Sin liserî xitme.
S. 26 1 Şora lê cema’ dibûn qutbe,
2 Çar kenarêt min sekinîbûn xotbe825,
3 Melik șêx Sin ser xitme.
S. 28 1 Ziyaretê cem we dibin xwe dibin,
2 Herçar t’eref berbi quble826,
3 Nav dik’irê șêx Adî, melik șêx Sin serê xitma.
S. 29 1 Şevêt tênî e’lim dixwînin827,

2 Diçine ser menberê û deng hiltînin,
3 Navê șêx Adî û melik șêx Sin serda ditînin.
S. 27 1 Şevêt înîyê e’lim dixwînin,
2 Dengê xwe hiltînin,
3 Navê șêx Adî û melik șêx Sin dizik’irînin.
S. 27 1 Şevêd înîya e’lim dixwînin,
2 Ȓadivine ser menbera828, deng hiltînin,
3 Nav dik’irê șêx Adî, melik șêx Sin Ĥeq tînin.
S. 30 1 Ellaĥû Ekbere,
2 E’lim diçine ser menbere,
3 Ji Furqan829 didin xebere.
821
gunah
822
xo
823
sur
824
xutbe
825
qut
826
binêr: qible
827
dixûnin
828
member
829
Firqan
148
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 26 1 Ya Ellaĥû Ekber,
2 E’limed ȓadibine ser [menbere],
3 Ji Furqanê830 didine xeber.
S. 31 1 Bi qudreta Melikê Celîl,

2 Ser min hene nûr û qendîl,
3 Ezraîl, Israfîl, Ezazîl, Cebraîl, Şifqaîl, Mîkaîl, Derdaîl.
4 Her ĥeft melekêt K’ibîr.
S. 25 1 E’zman dibêjite E’rdî: «Ser min hene nûr û qendîl,
2 Ezraîl û Cebraîl831, Mîkaîl û Israfîl, Ezazîl, Şimxaîl û Derdaîl,
3 Her ĥeft melekêt K’ibîr,
4 Ji berî çendî bedîl, di destê wanda mifte û k’ilîl,
5 Her û her sekinîne li qaf û qeysîr li ĥezreta Melikê Celîl».
S. 29 1 E’zman go: «E’rdo, ser min heye Ezraîl û Cebraîl, Durdaîl, Mikaîl,
Xuşrafîl, Ezrafîl, Ezra Eziz,
2 Ewin her ĥeft melekê K’ibîr,
3 Nazil bûne cem êkî Qedim».
S. 32 1 Li destê wan heye mifte û k’ilîl,

2 Berî xasa çendî bedîl,
3 Wê li ĥezreta Melikê Celîl».
S. 33 1 E’zman deng diket bi Nûre:

2 «E’rdê Lewĥek heye ji min û ber û jure,
3 Qelema wî ji ĥeqîqetê ye suȓe».
S. 28 1 E’zman we deng dike bidore,
2 Go: «E’rdo, lo hekî min bere jore,
3 Ew jî Qelemê wî ĥeqîqî sore».
S. 34 1 E’rdê, we dikire ĥikyate:

2 «E’zmano, heke832 melik șêx Sin ji ba te hate, e’zman dê maba bi mate».
S. 31 1 E’rdo we diket ĥikyate:
2 «Heke suȓa șêx Sin ji bana hate, e’zman dê maba mate».
S. 31 1 E’rdê wa kir ĥikyate,
2 Go: «Wexta nebî833 Mehmed banava dihate, hîngê834 e’zman mabû mate».
S. 35 1 E’rd wê diket gotine:

2 «E’zman, bes li me bike gol gefêt mezine,
3 Lalişa nûranî, Qudsû Xelîl, Mekke û Medîne ew liser mine.
S. 36 1 Bi qudreta Melikê Celîl,

2 Lalişa Nûranî, Qudsû Xelîl835, Mekke û Medîn,
3 Ew jî liser min digeȓên ȓûyê vê dinê bi sebîl».
S. 29 1 «Bi qudreta Melikê Celîle,
2 Ser min hene Laliş nûrîne, Qudsû Xelîle,
3 Ji yek digeȓin ser ȓûyê wê dine sebîle».
S. 30 1 E’rdê go: «E’zmano, qudreta yekê Sebîr,
2 Mekke, Medîn, Quds Birahîm836 Xelîl, Lalişa Nûranî»,
3 E’rdê go: «E’zmano, ew jiser min dibûne sebîl837».
S. 37 1 E’rd dibêjitê: «E’zmano, ez medha ji xwe nadem,
830
fira’n
831
Cibraîl
832
heqe
833
nevî
834
hingê
835
Quds û Xelîl
836
brahîm
837
sedîb
149
2 Ser min nijyar kirin Adem,

3 Ji suȓa melik șêx Sin li xitm838».
S. 30 1 E’rd dibêjite E’zmanî: «Ez medha xwe nadem,
2 Ser min nejirand bû Adem,
3 Suȓa839 melik șêx Sin li xatem840».
S. 38 1 E’zman dibêjitê: E’rdo, ser min hene Ȓoj û Heyv,

2 Ez p’aqijtirim ji zêȓ û zîv».
S. 33 1 E’zman dibêijte E’rdî: «Ser min hene Ȓoj û Heyv,
2 Ez p’akitirim ji zêȓ û zîv».
S. 32 1 E’smên go: «E’rdo, çêtirim ji zêȓe û zîv,
2 Ser mi heye Ȓoje û Hîv».
3 E’rdê go: «E’zmano, ne ser mi jî hene xelqê nazikî let’îf».
S. 39 1 E’rd dibêjitê: «Ser min hene xelqê nazik, let’îf, ciwan û k’amil,
2 Mîr û ĥakimêt E’dil841,
3 Ew jî ser min dibûn hasil».
S. 32 1 «Mîro, ĥekîmê842 E’dil,
2 Ser min hene melikê nazikî, cuanî, let’îfî, k’êmil,
3 Ew jî digeȓin ser ȓûyê dine bi E’dil843».
S. 33 1 E’rdê go: «E’zmano, ezim e’rdê k’amil,
2 Ser min diqerin mîr, ĥakimed E’dil.
3 Ewan jiser min dibûne hasil».
S. 40 …………………………………….
…………………………………….
…………………………………….
S. 34 1 E’rd dibêjite e’zmanî: «Ser min hene xelqê844 cuanî, let’îfî k’amil,
2 Ew jî digeȓin ser wê dine bi hasil845».
S. 41 1 E’zmanî we cewab daye:

2 «E’rdo, heke ji min nehatiba tav û baye,
3 Ev meclîse dê bi çî bit avaye?»
S. 36 1 E’zman gufte daye:
2 «E’rdo, heke jibo min nehate baran û baye,
3 Ev meclîsa kevna Xwedê bi çî dibit avaye?»
S. 21 1 E’zmên we gef dixare,
2 Go: «E’rdo, wekî cem min neyê baran û baye,
3 Miclisa vê dinyayê wê pê çi bive avaye?»
S. 42 1 E’zmanî we cewab daye:

2 «Heke ji ba min nehatiba bayî û tave,
3 Ev dinya dê bi çî bite avaye?»
S. 35 1 E’zman we gufte daya:
2 «E’rdo, heke ji cem min ne hata baran û bayî,
3 Ev kevna Xwedê dê bi çî bin avaya?»
S. 20 1 E’smên we gef didave,
2 Go: «E’rdo, weki cem min neyê baran û ave,
3 Miclisa vê dinyayê wê pê çi avave?»
S. 43 1 E’zman deng diket bi xwe ye:
838
xatim
839
sur
840
binêr: xitm
841
E’dîl
842
hakm
843
e’sêl
844
xekê
845
xasil
150
T’ÊMÛRÊ MESO
2 «E’rdê Xwedê ser şehde ye,

3 Ji ĥeyfa te yî welle ye».
S. 37 1 E’zman dibêjite xwe ye846:
2 «Xwedê li min û te şehdeye».
2 E’rd û E’zman p’êk hatin weke xûşik û birane.
S. 34 1 Bi qudreta êkî Ȓeĥmanî,
2 Axî Cebraîl nazilbûye [ji] banî,
3 E’rd û E’zman hev anî.
T’emametiya vî qewlî Xwedane,

Melek847 il- mewt, û Gavanê Zerzane,
Ȗ herçar birane!
Ser xitma vî qewlî Dawidê bin Dermane!
35. QEWLÊ NEFSÊ848

S. 1 1 Xelqê849 jîrî zane,
2 Werin ji meȓa bidin xweyane850,
3 K’a nefs ye bi çîye nîșane?
S. 2 1 Wekî nefs li dilî bela bȗ,

2 Aqil ji serî cȗda bȗ,
3 Mal li ȓewanê xêra bȗ.
S. 3 1 Șerm erk’anek ji aqile,

2 Hincîyê zordarî li nefsa xwe dikire,
3 Cehwer li qalbê wî dișuxule.
S. 4 1 Heke te ciwanek dîtye ȓeng sipehî,

2 Nefsa te çuyî ȗ tu tê fikirî,
3 Bi ȓastiya Xwedê tu dixisirî.
S. 5 1 Heke te ciwanek dîtye șîrine851,

2 Ȓêya te bi ĥelalî ji xweȓa bîne,
3 Batin te nahejmirîne.
S. 6 1 Namȗsa xelqê ne ĥelalê te ye,

2 Wekî te dinya li wan kire doje ye,
3 Ma te ne dizanî mirin heye?
S. 7 1 Temayî șaxê nefsê ye,

2 Çawa tu bȗye maldarê dine ye,
3 Ma te hesêb nedikir ji mirinê ye?
S. 8 1 Yê ji malê dinê dihesiland,

2 Bê namȗsî dît, xwe ne dipîvand,
3 Batine ĥemȗ dihejmirand.
846
xûêyê
847
il mele
848 [50] (rr. 485-488)
849
xelk
850
xuyan
851
șirîn
151
S. 9 1 Неке tu yekî dibînî tirs nîne,

2 War ȗ namȗs çima dikey dest jê werîne,
3 Heke ne batin heye wê te pê bișkîne.
S. 10 1 Çȗme mêrgehekêye xewle bȗ,

2 Min ciwanek dît kesî lê ne bȗ,
3 Min got: «Xweșewîstê min ne ji xwarina me bȗ».
S. 11 1 Çȗme mêrgehekê xewle cî ye,

2 Min ciwanek dît ye qîmetî ye,
3 Got: «Nefs agirê guȓî ye».
S. 12 1 Aqil dibêjite nefsê: «Tu heya bakê,

2 Axret heye dê me di zîndakê,
3 Agir heye dê me di belakê».
S. 13 1 Weki aqil ȗ cewher dibȗne hevale,

2 Nefs dimir, ne dikir sewale,
3 Bihușt852 heye bistan ȗ baẍe.
S. 14 1 Birime dîyarî wê dadgehê,

2 Min dojeh dît bi qefla diçinê,
3 Sebeb nefs bȗ, ew dibirnê.
S. 15 1 Çȗme mergehekê ye xewle bȗ,

2 Peyv ȗ gotina zav lê hebȗ,
3 Ew dihesibandin yê hevalê we bȗ.
S. 16 1 Heke ew șașbȗn hȗn xwe ȓakin,

2 Xwe ji t’ebaya wan cȗdakin,
3 Xerab sȗd nakin.
S. 17 1 Ne ji qehrêd xelqê desta tê werîne,

2 Sȗdê te qet jê nîne,
3 Batin heye te pê dixisrîne.
S. 18 1 Gelek heyne xwe ji qenciyê dikirin,

2 Sȗdê dibînin li xwe nafikirin,
3 Temayê dibînin li xwe ne bi hekerin.
S. 19 1 Hindek li çiyaya difikirin ji zehme tê,

2 Li bajêra dișuxulin kes șeȓ ne tê,
3 Ew dê gehîne nav ȓefa ew tê.
S. 20 1 Hindek diçine bajêra wê di heyn wan tema diken,

2 Le wer tînin ji dîn cȗda diken,
3 Hêdî-hêdî ȓê jiber hinda diken.
S. 21 1 Yê diçite bajêra, divêt yî bi fikir be,

2 Heke jinek vêȓa be, divêt lê yî bi heker be,
3 Ne lê bibite bela, ȗ lê yî bi cebir be.
S. 22 1 Hevaletiya wan bi xwe agire,

2 Dê xwe li wekene dost wekî bira,
3 Da dînê șîrin ji we biqehire.
852
buhișt
152
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 23 1 Wê ciwanekê diînin awir xedare,

2 Di nefsa wê da heye pête ȗ are.
3 Dê bi xerabara bite hevale.
S. 24 1 Xirab dê desta di we alînin,

2 Ȓêka te mayê dê ji weȓa werînin,
3 Da dest di war ȗ namȗsa we werînin.
S. 25 1 Hȗn bendekî di nîvêka xweda deynin,

2 Xwe ji temaya male dinêȓa neșikênin,
3 Nefsa bilind bavêjin, da dîwanêt xasa bi destxînin.
S. 26 1 Hȗn bendekî danên nîveka xwe ȗ xelqê ye,

2 Yek diçe ȗ yek tê ye,
3 Gerdȗn deryaye, em wê dik’eftine ber p’êlê ye.
S. 27 1 Heke te got me eve hêla,

2 Nefs agirê guȓîye di zeviyêda,
3 Gerdȗn deryaye, em wê dik'eftîne têda.
S. 28 1 Gerdȗn deryaye li gelek cîye,

2 Nefs agirê guȓîye,
3 Șkestina jinê ji ba mêrî sewalîye.
S. 29 1 Agir ȗ barȗd herdu xeterin,

2 Herdu vêkȓa853 nașuxulin,
3 Dostêt Xwedê her xwe digirin.
S. 30 1 Bê e’silî neyne854 mala xwe ye,

2 Nebêje sȗdê min jê heye,
3 Ji deha êk xilaf nabit aqilê xwe ye.
S. 31 1 Bê e’silî neyne ji sȗdêȓa,

2 Malê xwe xerc neke jêȓa,
3 Dê bi ĥemȗ wê bixisirî vêȓa.
S. 32 1 Wekî em hatine ȓȗy vê dine ye,

2 Zanayî, șaxê îmanê ye,
3 Nezanî șaxê sewalê ye,
4 Jîrî ȓusipîyatiya ȓewanê ye.
T’emametiya vî qewlî li Xwedê!
36. QEWLÊ ȊMAN BI ÇI NȊŞANA?855

S. 1 1 Hincîyê hikm kir li zimanî,
2 Wek boriyê liber Ȓeĥmanî,
3 Wek çil çile û mocade hilanî.
S. 2 1 Hincîyê hikmke zimanê xwe ye,

2 Bizanê bi wezin deng bike ye,
3 Ne ĥewcey çile û micade ye.
853
vêgira
854
ne îne
855
http://www.lalish.de/modules.php?name=News&file=article&sid=49
153
S. 3 1 «Hey zimano, yê xebate,

2 Xebera xweş — nebate,
3 Xebera ne xweş çî menfae’te856?
4 Dê dilê însanî p’êkî ȓahete.
S. 4 1 Hey zimano, yê sotinê,

2 Xeberek ya hey, ne ya gotinê,
3 Dê bo çî dahirkî ȓûyê dinê?»
S. 5 1 Ĉav baziyê serî,

2 Dil xunk’are857 wê li wî berî.
3 Ĉav dibîne, dil dixwaze, ziman dibêje: «Min dewrî!»
4 «Zimano, xwezî min tu kirbaye ker bi kerî!»
S. 6 1 Ĉav dibîne, dil dixwaze, ziman dibê: «Bîne û minde».

2 «Zimano, xwezî min tu biȓî858 bay jibin de».
S. 7 1 Ziman dibêjê: «Dilo, ez delalim,

2 Ĥeta ji ba te ne xulqenyê — balim,
3 Ez p’erçûmekî keȓ û lalim.
S. 8 1 Sibĥane ji te sibĥane,
2 Te dane min aqil û fame,
3 Te ez ji Şerqê birime Şame».
S. 9 1 «Hey nefsê, ye bê me’rîfetê, ye bê ȓê ye,

2 Şevên giran te dawe li xederê859 ye,
3 Tê xeyale li me hisakey ĉirên xederê ye.
S. 10 1 Tê xeyale li me hisakey ĉirên guȓî,

2 Gava teyrê dewletê fiȓî,
3 Yarû birên axretê nasbûnî ji me biȓî.
S. 11 1 Nefsê, çendî tu dikî gumanê,

2 Tu xalî nabî ji xederê û duxanê,
3 Te xeyale xwedanê xwe xilaskî ji îmanê».
S. 12 1 Nefsê çendî dikî xebatê,

2 Wek qazî disekine li pê p’ira Selatê860,
3 Tu alî hêviyê me bihêlî li qismatê861?
S. 13 1 Te mal li me xirab kir hey k’ifirê,

2 Te em xilas kirîn ji nesirê,
3 Ji leyimûn şê ebrus ji Leyilet il-Qedirê».
S. 14 1 «Aqilo, xeberên te di k’ûrin,

2 Qeda û qutkên dinyayê di p’iȓin,
3 Dinya dunge, lêxin û bibirin».
S. 15 1 Aqil dibêje: «Nefsê newata,

2 Çî kesê buxwe luqmeke bê ȓeda,
3 Ȓoja axretê dê li pêşiyê bibe qeda».
856
menfêt
857
xwendk’ar
858
burî
859
xedir
860
Silat
861
kişû mate
154
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 16 1 Nefse k’ibîre862,
2 Beĥre û ne bîre,
3 Ya liser destê a’le mîre,
4 Ya libin destê feqîre,
5 Yê nefsa xwe kirî êxsîre.
S. 17 1 Feqîra yeke çêkir,

2 Xwe ji xweşî û levzeta dinê kir,
3 Livê dinyayê berbi axretê kir.
S. 18 1 …………….
2 Wekî te bor be ȓû,
3 ………………
S. 19 1 Lixav û hevsar liserî ker bi ker bû,

2 Borê te li ĥemû mêrga wer bû,
3 Ew şolê nefsê bû,
4 Ȓengê xwedanî jiber şkest bû.
S. 20 1 Wek ĥeya ji hizin der dibî,

2 Wek ȓezekî bê ber dibî,
3 T’ijî gay û k’er dibî,
4 Xwedan li axretê vêȓa bê mefer dibî.
S. 21 1 Ĥeya ji hizin dûr dibî,

2 Wek ȓezekî bê şûr dibî,
3 T’ijî gay û k’er dibî,
4 Bi kêr meriya tê ĥeya û e’deb û aqilî.
S. 22 1 Ji wan nebin mişemir mebide ya,

2 Rê bi ȓastiyê dibe xwe ya863,
3 Bi kêr meriya tê hizin û e’deb û heya.
37. QEWLÊ NEFS Û AQIL864; 865; 866

(QEWLÊ SIBEKÊ JI TÊT E’DEVIYA – QEWLÊ AXRETÊ)
S. 1 1 Çi sibake xweș ȗ tarîye,
2 Em da bidin pesna șêxê Adîye,
3 Ĥeca me Zimzime, șkefte, kaniya Sipîye.
S. 1 1 Sibekê ji têt E’devîya,
2 Birime dîwana şêxê Adîye867,
3 Ĥaca me Zimzime û qubet il-Bidore û kaniya Sipîye.
S. 2 1 Ĥece ȗ șik tê nîye,

2 Ew qubleta mala Adîye,
3 P’adșa bi xwe șêx Adîye.
S. 3 1 Zimzime û qubet il-Bidorin 868,

2 K’ursîyêt di batinda bi morin,
3 Ew ciyê êzdiyê minî sorin.
862
kebîr
863
xuya
864
[50] Qewlê axretê (rr. 199-204)
865
[2] Qewlê sibekê ji têt E’devîya (rr. 573–579)
866
Pîr Xidir Slêman Qewlê axretê Êzdiyetî, Hewlêr 1996
867 şêxê E’dîye
868
qublet li bidorin
155
S. 2 1 Zimzime û qubet il-Bidorin,

2 K’ursîyêt di batinda bi morin,
3 Mek’anê Êzîdê minî sorin.
S. 3 1 Em biden medhêt erk’anê,

2 Silavêt me liwê dîwanê,
3 Em ji mîrê mezin biden beyanê.
S. 4 1 Birime Lalișê cem mîre,

2 Dana pêşîya min coqetet feqîre,
3 Ez k’oçek bȗm kirime xilmetk’arê p’îre.
S. 4 1 Ez birime Lalişa mîre,
2 Min liwê dîtin dîwanêt feqîra,
3 Ez koçek bûm, kirme xadimêt p’îra.
S. 5 1 Birime dîwana bi ȓeng,

2 Min liwê dîtin șaz ȗ mȗxnî, exler ȗ çeng,
3 Gelê xam yî, berdoleng yî, înk’arî leng.
S. 6 1 Birime dîwanêt zerbaba,

2 Min liwê dîtin cindȋyêt mîr yêt zorî zava,
3 Xwedan869 bawer dê li P’adșê xwe kin silava.
S. 5 1 Birime dîwana P’adşayê xweyî zerbabe,
2 Min cindȋyêt mîr liwê dîtin, zor di zave,
3 Xwedan îman, xwedan erk’an li P’adşê xwe diken silave.
S. 7 1 Birime wê dîwanê,
2 Bi destȗrî xwedanê erk’anê,
3 Mêr ji P’adșê xwe diden nîșanê.
S. 8 1 Feqîr yî not ȗ neh erk’ane,

2 P’erwesta yekem zimane,
3 Nasîbȗnî ser xitme wane.
S. 6 1 Feqîrî not û neh erk’ane,
2 E’wil ibadet870 zimane,
3 Xof silametîya871 ȓêyane,
4 Nasînî ser xitmê wane.
S. 9 1 Nasîbȗnî xwe nas kir,

2 Tirsa xwe ȓizgar kir,
3 Mêr bi xêr gehiște ber P’adșayî.
S. 7 1 Nasînê xwe nas kir,
2 Bi xofê xwe xilas kir,
3 Mêr bi xêrê digehine dîwana P’adşayî.
S. 10 1 Hincîyê872 ĥakim bike li zimanî,

2 Ew yî boriyê ber Ezdayê dilovanî,
3 Weye wekî çil çile ȗ micade hilanî.
S. 8 1 Hincîyê hikm bike li zimanî,
2 Weye bihorîye liber Ȓeĥmanî,
3 Wek çil çile û micade hilanî.
S. 11 1 Hincîyê ĥakim bike li zimanê xwe ye,

2 Bizane, bipîvane, deng bike ye,
3 Ew ne yî ĥewce yî çile ȗ micade ye.
869
Xudan
870
ebadet
871
binêr: selamet
872
henciyê
156
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 9 1 Hincîyê hikm bike li zimanê xwe ye,

2 Bi wezne deng bike ye,
3 Ne ĥewce yî çile û micade ye.
S. 12 1 Hey zimano, yê xebate,

2 Xebera xweș nebate,
3 Xebera ne xweș çî mefete.
S. 13 1 Hey zimano, yê sotine,

2 Gotinek wa heye nayê gotinê,
3 Bo çi derk’eve ȓȗye dinê?
S. 10 1 Ĉav bazîyê serî,

2 Dil xunk’are873 di wî berî,
3 Ĉav dibîne, dil dixweze, ziman dibêje: «Ji minȓa werî»,
4 «Xwezî zimano, min tu kirbaye ker bi kerî».
2 Dil xunk’are874 wê li wî berî.
3 Ĉav dibîne, dil dixwaze,
4 Ziman dibêje: «Min dewrî!»
5 «Zimano, xwezî min tu kirbaye ker bi kerî!»
S. 14 1 Ĉav bazê bilinde,

2 Dil xunk’are, wê di binde,
3 Ĉav dibîne. dil dixwaze, ziman dibêje: «Bȋne ȗ min de».
4 «Hey zimano, xwezî min tu biȓîbaye jibin de».
S. 11 1 Ĉav bazîyê bilinde, dil xunk’are jê û bin de,
2 Ĉav dibîne, dil dixweze, ziman dibêje: «Bi min de,
3 Xwezî zimano, min tu bibiȓiye jibin da».
S. 2 1 Ĉav baziyêbû linge875,
2 Dil xunk’are wê libin de.
3 Ĉav dibîne, dil dixwaze,
4 Ziman dibê: «Bîne û min de!»
S. 12 1 Zimano, yî bi xebate,
2 Peyîva xweş şekir û nebate,
3 Ya ne xweş çî mifade876,
4 Dilekî hêsayî bikî ȓehete.
S. 4 1 «Hey zimano yî xebate.
2 Xebera xweş nebate,
3 Xebera ne xweş çî mifete,
4 Dilê mirovî pê bikî ȓuĥete!»
S. 13 1 Zimano, ji sotinê,
2 Xeberek heye ne ya gotinê,
3 Bo çî dahirkeye ȓûyê vê dine?»
S. 3 1 «Hey zimano, yê sotinê,
2 Xeberek wa hey ne ya gotinê,
3 Dê bo çî dahirkî ȓuĥ wê dine?»

2 Dil xwandek’are we liberî,
3 Ĉav dibîne, dil dixwaze. ziman dibêje: «Bîne ȗ min di werî».
4 «Zimano, xwazî min tu kirbiya ker bi kerî».
873
xwendk’ar
874
xwendk’ar
875 lin
876 nifhete
157
S. 16 1 Dilê min dibêjî,

2 Ziman xamiya dirêjî,
3 P’adșa cerga lê dibirêjî.
S. 17 1 Dilê min dibête,

2 Ziman xamiya dirête,
3 P’adșa cerga le diperête.
S. 18 1 Ziman dibeje: Dilo, ezî delalim,

2 Ĥeta ji ba te ne e’fire, nête ba min,
3 Ez perçȗmekî keȓî lalim.
S. 14 1 Ziman dibêjit: «Dilo, tuyî delîlim,
2 Ĥeta ji ba te ne xulifit, ne yête ba min,
3 Ez p’erçumekî keȓî lalim».
S. 5 1 Ziman dibêjitê: «Dilo, ez delalim,
2 Ĥeta ji ba te ne xulqat û nête balim,
3 Ez p’erçumekî keȓ û lalim».
S. 15 1 Dil dibêje: «Ziman xamîya dirête,

2 P’adşa cergê wan dip’erête.
2 Da min nefse, û aqile, û fame,
3 Ji Şerqê birime Şame.
S. 6 1 «Sibĥane, ji te sibĥane,
2 Te dane min aqil û fe’me877,
3 Te ez ji Şerqê birime Şame».
S. 19 1 Tu çi Xwedaye kî t’emame,
2 Te da min nefs, ȗ aqil, ȗ fame,
3 Ez li Ȓojhilat bȗm, birime Șame.
S. 20 1 Ji Șamê birime Ȓojhilatê,

2 Nefsê bê me’rifetê,
3 Tu ȓanabirê ji p’ira Seratê.
S. 17 1 Ji Şamê birime Şerqeye,
2 Hey nefsê bê me’rîfetê, bê ȓêye!
3 Şevêt giran te de’we li ẍederêye878.
S. 7 1 Hey nefsêyê bê me’rîfetêye, bê ȓêye879,
2 Şevên giran te dayîm de’wa li ẍederêye880.
S. 21 1 Șevêt giran gazi li xwedanê xwe dikî zêde,

2 Tu ȓȗnê di malêde,
3 Nefsê te xeyale881 tu wan ȓizgar biki ji ĉirêt pête.
S. 18 1 Nefsê, te de’wa li ẍederê dikir zêde,
2 Nefsê, tu ȓune di malêde,
3 Te xeyale, tu li xwe hêsa bikî ĉirayîyêt p’ête.
S. 8 1 Şevên giran te dayîm de’wa li ẍederêye û zêde,
2 Tu ȓûnê di malêde,
3 Te xeyale li me hisakî ĉirayî ji p’ête!
S. 22 1 Nefsê te xeyale li wan hisay bikî ĉirayêt guȓi,

2 Wekî firindê dewletê firî,
877
fam
878
ẍiderêye
879 bêreye
880
xedrêye
881
xiyal
158
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Nefsê tu sebeb yarȗ birêt axrete nasînî birî.

S. 19 1 Nefsê, te xeyale, tu li xwe hêsakî ĉirayîyêt guȓî,
2 Û wekî teyrê dewletê difrî,
3 Nefsê, tu sebeb, yarû birayêt axretê nasînî birî.
S. 9 1 Te xeyale li me hisakî ĉirên guȓî,
2 Gava teyrê dewletê fiȓî,
3 Yarû birên axretê nasbûnî ji me biȓî.
S. 23 1 Yarȗ birêt axretê ji wan birî nasîne

2 Wekî qadî dibȗ emîne,
3 Nefsê te xeyale tu wan xilas bikey ji ȓêya yekî emîne.
S. 20 1 Yarû birayêt axretê birî nasîne,
2 Wextê qadî dibû emîne,
3 Nefsê, te xeyale882, tu xwe şermîn bikî ji êkî K’erîme!
S. 24 1 Nefsê çendî tu bikî gȗmanê,

2 Dilê te vala nabe ne ji t’ozê, ne ji ẍederê, ne ji dȗmanê,
3 Nefsê te xeyale tu wan xilas bikey ji îmanê.
S. 22 1 Nefsê, tu çendî dikî gumanê,
2 Dilê te xalî nabê, ji agirî, ji duxanê,
3 Nefsê, te xeyale, tu xwe xilas bikî ji îmanê.
S. 10 1 Nefsê, çendî tu dikî gumanê,
2 Tu xalî nabî ji ẍederê883û duxanê,
3 Te xeyale xwedanê xwe xilaskî ji îmanê!
S. 25 1 Nefse, tu çendî dikî xebatê,

2 Wekî qadî ȓȗdnine ser berê eresatê,
3 Nefsê te xeyale tu wan bihêlî li kiș ȗ mate.
S. 21 1 Nefsê, çendî dikî xebetê,
2 Wekî melik șêx Sin dibe qadîyê p’ira Selatê,
3 Te xeyale, tu xwe bihêlî, li kişê, li mate.
S. 11 1 Nefsê, tu çend dikî xebatê,
2 Wekî qazî disekinit li pê p’ira Selatê,
3 Tu wa li hîvîyê me bihêlî li k’î omate884?»
S. 26 1 Nefsê te mal li xwe xerab kirye hey k’ifirê,

2 Te xwe xilas kirye ji wê gawirê,
3 Tu ne ji ȓastiya Xwedê mestirê!
S. 23 1 Nefsê, te mal li xwe xirab kir, hey k’ifirê.
2 Te xwe xilas kirîye ji nisrê.
3 Ji leyîlun, ji şêx ebrus, ji leyîl il-Qedirê.
S. 27 1 Nefsê yare xweșîya885,

2 Tu natirsî ne ji tirșiya ȗ ne ji te'lîya,
3 Nefsê her șerm bike ji ȓȗȓeșîya.
S. 24 1 Nefsê, yara xweşîya,
2 Tu natirsî ji ȓuȓeşîya,
3 Xwe naêşînî ji te’lîyan û tengîya!»
S. 28 1 Nefsê gote: «Aqilo, gotinêt te di k’urin

2 Qede ȗ qutikêt vê gerdunê di p’iȓin,
3 Ev gerdȗn tenge lê bidin ȗ bibiȓin».
S. 25 1 Nefsê go: «Zimano, ne wete, xeberêt te di k’ûrin,
2 Û qeda û qotikêt dinyayê di p’iȓin,
3 Dinya dunge, lê biden û bibrin!»
882 binêr: xeyal
883 xedrê
884 ûmat
885
xoșî
159
S. 12 1 Nefs dibêje: «Aqilo, xeberê te dik’ûrin,

2 Qeda û qutikêt dinê di p’iȓin,
3 Dinya dûnge lê bidin û bibiȓin!»
S. 29 1 Aqil dibêje: «Nefse, xwe p’iȓ bernede,

2 Hincîyê pariyekî bi xwe bernede,
3 Dê li axretê li pêșiye bi te qede».
S. 26 1 Go: «Nefsê ne wete!

2 Tu hincîyê bixot luqmeke bê ȓeda,
3 Dê li axretê li pêşîyê bi te qeda».
S. 13 1 «Nefsê wekî te bor bêt’er bû,
2 Borê te li ĥemû mêrga wer bû».
3 Ew şolê nefsê bû, ȓengê xwedanî jiber zer bû.
S. 14 1 «Nefsê wekî te bor ne dibeste,

2 Li xav û hevsar çûn ji deste,
3 Borê te li ĥemû mêrga dikir qeste!»
4 Ew şolê nefsê bû, ȓengê xwedanî jiber dişkeste.
S. 16 1 Wekî ĥeya ji ĥisin der dibî,

2 Wekî ȓezekî bê ber dibî!
3 T’ijî gawir886 dibî,
4 Xwedan li axretê bê mefer dibî!
S. 17 1 Wekî ĥeya ji ĥisin dûr dibî,

2 Wekî ȓezekî bê şûr dibî,
3 T’ijî gay û k’er dibî!
4 Bi kêr mêra tê: ĥisin, e’deb û ĥeya!
S. 18 1 Ji wan nebin mişemir mebdeye!

2 Ȓê bi ȓastî di ber xweya!
3 Bi kêr mêra têtin: ĥisin, e’deb û ĥeya!
S. 30 1 Nefsa mezin deryaye, ne bîre,

2 Jor libin destê mêrê zana, jêr libin destê mêrê leqire,
3 Yê li nefsa xwe kiri êxsire.
S. 27 1 Nefse k’ibîre,
2 Beĥre û ne bîre,
3 Ser destê amê887, libin destê mêrê feqîre.
S. 15 1 Feqîra yeke çêkir,
2 Xwe ji xweşî û levzeta dine kir,
3 Li dinyayê berbi axretê kir.

2 Xwe ji xweșî888 ȗ bașiya dinê kir,
3 Livê dinyayê berbi axretê kir.
S. 32 1 Feqîrî not ȗ neh erk’ane,

2 Ji not ȗ neha bi xwe sê ya bi zane,
3 Babekî dê li dîwana mîr hebe cî ȗ mekane.
S. 28 1 Feqîrî not û neh erk’anî miqerimin,
2 Ji not û neh sê ya ji xweȓa bi e’limin,
3 Da ȓoj babik hûn liber P’adşayê xwe bi kelîmin.
886 gay û kûr

887
em
888
xușî
160
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 33 1 Erk’anek jê nasîne,
2 P’adșê xweș divîne,
3 P’adșê li dila girtibȗ bawerîne.
2 Hincî dilê têda dibû qewîne,
3 Cebêr qewî, ew xweş dibîne.
S. 34 1 Erk’anek jê ȓastîye,
2 P’adșê ji xwe bîȓastîye889,
3 Pêș xwe veguhastîye.
S. 29 1 Erk’anek jê ȓastî,
2 P’adşayî ji nik xwe bîȓastî,
3 Pêşan destê xwe guhastin.
S. 35 1 Erk’anek je ĥeya ye,

2 P’adșayî ji nik xwe kir p’eyda ye,
3 Ev civate bi navê wîye ava ye.
S. 30 1 Erk’anek jê ĥeya ye,
2 P’adşayî ji nik xwe kir p’eyda ye,
3 Gelî mêra, bo we îna ye.
S. 36 1 Ya derwîș, xerqe sit’are,

2 Hincîyê bi ol ȗ erk’anê, xerqê silt’an șêx Adî bike cade,
3 Xerqe, ew xerqeye, li axretê bo mêra bibe șade890.
S. 39 1 Derwêş, xerqe miraze,

2 Ol û erk’anêt xerqeyî bike cade,
3 Xerqe, ew xerqeye ȓoja axretê liser kul û e’melêt mêra dibe şade.
S. 37 1 Ya derwîș, xerqe sit’ara i’yȗbe,

2 Hincîyê bi ol ȗ erk’anê, xerqê silt’an șêx Adî bînin zȗ be,
3 Xerqe, ew xerqeye, li axretê bo mêra dibe tixȗbe.
S. 40 1 Derwêş, xerqe sit’ar îl îube,
2 Ol û erk’anê xerqeyî zû be
3 Xerqe, ew xerqeye, ȓoja axretê ji mêraȓa danîbû t’ixûbe.
S. 38 1 Ya derwîs, çi li hoçekê xerqê șêx Adî yî nivîsiye,

2 Tiștê te danenayî, hilîne bi deste,
3 Xerqe, ew xerqeya, Balulî dîwane, Bazîdî Bastame mirazê xwe ji xerqê silt’an șêx Adî dixweste.
S. 41 1 Derwêş, wa li huçkê xerqeyî nivîsî,
2 Ya te dananî bide ser meyîne qeste,
3 Ol û erk’anêt xerqeyî vewest,
4 Xerqe, ew xerqeye, Behlulî li dîwana Bayzîdî Bastam
pêş miraza xwe ji silt’an șêx Adî dixwest.
S. 39 1 Li e’rda Ezraîlim, li e’zmana meleke xasim,

2 Di dila da melike waswasim,
3 Xweșya livê dinyayê min dîtî: k’eșkul, ȗ t’izbî, ȗ zembîl, ȗ wek’az, ȗ k’asin,
4 Bele, ẍafil di korine, ȓast ȓêya Xwedê ȗ șêx Adî ser xweȓa nenasin.
S. 42 1 Li e’rda Izrayîle,
2 Li e’zmana melikê xas,
3 Li dila melikê waswas.
S. 40 1 Kesê suȓa891 ȓastiyê vê bî.

2 Kul ȗ k’iryarê wî çê bî.
889
veguhast
890
binêr: şehde
891
sur
161
3 Babek dê dîwana mîr ȗ Xwedê bî.

S. 33 1 Hincîyê suȓa Ĥeqîyê vê ye,
2 Û kul û e’melê wî çê ye,
3 Ȓoja babek li dîwana Xwedê892 ye.
S. 41 1 Kesê suȓa ȓastiyê agahdar bî,

2 Ji xewa ẍefletê893 șiyar bî,
3 Xemila vê dinyayê liber ĉava sar bî,
4 Babekî dê li dîwana mîr ȗ hêzdar bî.
S. 34 1 Hincîyê suȓa Ĥeqîyê xeberdar dibe,
2 Xewa ẍefletê894 pê siwar dibe,
3 Zeyîneta vê dinyayê liber ĉava Te’al895 dibe.
S. 32 1 Hincî xwanê li ȓêye,

2 Kul û e’melê wî çêye,
3 Ew bêşik ĥebîbê Xwedêye
S. 42 1 Wekî te bor bet’er bȗ

2 Lixav ȗ hevsar liserî ker bi ker bȗ,
3 Ew șolê nefsê bȗ, ȓengê xwedanî jiber zer bȗ.
S. 43 1 Wekî te bor ne dibeste,

2 Lixav ȗ hevsar çȗп ji deste,
3 Borî li ĥemȗ mêrga dikir qeste,
4 Ew șolê nefsê bȗ, ȓengê xwedanî jiber șkeste.
S. 44 1 Wekî șerm ji çelengiyê der dibî,

2 Weki ȓezeki bê ber dibî,
3 T’ijî gay ȗ k’er dibî,
4 Xwedan896 li axretê vêȓa bê mefer dibî.
S. 45 1 Șerm ji çelengiyê dur dibî,

2 Weki ȓezeki bê șur dibî,
3 T’ijî gay ȗ k’er dibî.
S. 46 1 Suȓa ȓastiyê ĉirê geșe,

2 Leng ȗ berdolenge ne ye xweșe,
3 Qence mêrê derwêș ȓȗnêt kuncê xanya, p’erweste bike ciyê tarî ȗ ȓewșe.
S. 35 1 Suȓa Ĥeqîye ĉirayîyê geşe,
2 Bi xam û înk’ara ne ye xweşe,
3 Cayîze mîrê derwêş, li kuncêt xanîya, li tarîyêt ȓeşe.
S. 47 1 Qence derwêș azad bin bikir,

2 Ȓȗsipî bin, bi navȗ dik’ir,
3 Yekem mêrê xerqê sparte șêxu Bek’ir.
S. 36 1 Qence derwêş diĥur bin, di buk’ir,
2 Di ȓûsipî bin, bi nav dik’ir,
3 Derwêş, e’wil xerqe spartine șêxû Bek’ir.
S. 48 1 Ya derwêș xerqe sit’are,

2 Hincîyê vexwarbȗ k’asa zelale,
3 Derwêșînî bo wîye ĥelale.
S. 37 1 Derwêş, xerqe sit’are,
2 Û hincîyê vexwarî ji k’asa tale,
892
Xwidê
893
xeflet
894
xilfet
895
Tee’l
896
xudan
162
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Derwêşî bo wîye ĥelale.
S. 49 1 Hey P’adșê mino yê dinê ȗ axretê,

2 Bi destê silt’an Êzî heye qelema qudretê,
3 Sipas ji Xweda em havêtine ser piska sinetê897.
S. 44 1 Silt’an Êzî P’adşayê minî dinê û axretê,
2 Destê silt’an Êzî gustîla qudretê,
3 Serê silt’an Êzî t’acê dewletê,
4 Il-ĥemdillah û şikir, em anîne ser pişka sinetê
S. 43 1 Min sê tiştêt xweş dîtin,

2 K’eşkûl898, û zembîl, û wek’az,
3 Ẍafil di korin, silt’an Êzî ne nas.
S. 38 1 Birime dîwana șêx Şemsê T’et’ere,

2 K’ember best, xerqe ȓeş, hile zere,
3 Tu li min û hevalê min, bikî xêr, her û here.
S. 50 1 Melek Fexredin ji P’adșê xwe diket pirsyare,

2 Belê, xweșewîstê min, navê teyî șîrin899, extîyare,
3 T’ercal p’irtuk anî xware,
4 Те qet suȓeka ȓastiyê ji meȓa nekir dîyare.
S. 45 1 Melik Faxredîn pêş P’adşayê xwe vediweste, jê dike pirsyare.
2 Go: «E’zîzê min, navê te yî şîrinî şerîf900 exrîyare,
3 Te çar k’itêb nazil kirne xware,
4 Qet suȓeke ĥeqîqetê bo me ne kire dehare?»
S. 51 1 P’adșa dibêje: «Fexro, ji malet mîre,

2 Те ȓêberî kir li xelqe hozanî, zanayî, jîre,
3 Те ya sax li k’êder dite?»
4 Gote: «Xweșewîstê min qewl ȗ ȓastiya li dîwanit feqîre».
S. 46 1 P’adşa dibêjitê: «Fexrê mino ji mala mîra,
2 Te îmamî kir liber xelqê e’rifî, zana û jîre,
3 Te ya ȓast li k’ûr dî?»
4 Go: «Belê e’zîzê min, qewl û ĥeqîqete li dîwanêt feqîra.
S. 52 1 P’adșe dibêje: «Fexre mino yî p’iȓ wesfete901,

2 Те pêșengî kir li ĥeftê ȗ du milete,
3 Те ya sax li k’êder dite?».
4 Gote: «Xweșewîstê min li dîwanit feqîra qewl ȗ ĥeqîqete.
S. 47 1 Fexrê mino yî p’iȓ wesfete902,
2 Te îmamî kir liber ĥeftê û du milete,
3 Hîjdeh903 ĥezar xulyaqete,
4 Te ya ȓast li k’ûr dî?»
5 Go: «Belê e’zîzê min, li dîwanêt feqîra qewl û ĥeqîqete».
S. 48 1 Fexrê mino ji malêt mîre ilmdaro, xwedanê904 ilmê be’îde,

2 Te ya ȓast li k’ûr dî[t]?»
3 Go: «Qewl û ĥeqîqete li dîwanêt feqîra».
S. 53 1 Fexrê mino yî ȓêzane,
897
sunet
898 keşkul
899
șirîn
900
şirîf
901
osfet
902 ûsfete
903
hijde
904 xwidan
163
2 Ez dêçime e’zmane,
3 Dê înim qewl ȗ xerqane,
4 Da sinetxane pê bit bawerî ȗ îmane».
S. 49 1 Fexrê minî jîrî zana,
2 Te îmamî kir liber xelqê905 e’rifî906 zana,
3 T’emametîya vî qewlî li melk il-mewit, û Dawidî bin Dermane, û Gavanê Zerzane!
Em di kêmin, șêx Adî t’emame!

Ȓeĥme dayî û babêt guhdara!
38. QEWLÊ MIŞT’AQÊ907 SÊ BORIM908

S. 1 1 Mişt’aqê sê borim,
2 Xewasê beĥrêt k’ûrim,
3 Ji Adîya ezî bi mişûrim.
S. 2 1 Şkestîme, besta min ji malêt mîre,

2 Hey Hesedo, xadimê p’îre,
3 Firwara min bi xelqê e’rifê, zanayê, jîre.
S. 3 1 Xelqê e’rifê zana werin,

2 Li beyana bifikirin,
3 Bo xwe nesîĥeta ji vî qewlî hilgirin.
S. 4 1 Bo xwe hilînin nesîĥetê,

2 Wa derk’eftiye mişûran û xetê,
3 Mêr yî xilase bi xilmetê.
S. 5 1 Hûn li xilmetê ne di kislan bin,

2 Li xêr û xêrata kirî ne di p’oşman bin,
3 Da li axretê ne di sefîl û sergeȓdan bin.
S. 6 1 Xêrekê bikin ji Xwedêȓa,

2 Kirinekê bikin bi ȓêȓa,
3 Da ne yî gîro bî bi nefsêȓa.
S. 7 1 Bila hûn ne gîroyît nefsê bin,

2 Ne pîverêt ȓê bin,
3 Da li axretê negirtiyêt ĥebsê bin.
S. 8 1 Qence hûn di p’iȓ wesfet bin,

2 Ne bi mûkir, ne bi ĥîlet bin,
3 Da li axretê liber P’adşê xwe ne di bê e’zet909 bin.
S. 9 1 Ne bi ĥîlet bin, ne bi mûkir,

2 Dîyar910 bin bi buk’ir,
3 Di ȓûspî bin bi nav dik’ir.
S. 10 1 Di ȓûspî bin Ya Sinî911,

2 Borê calix metanî,
3 Ji hindiȓû p’aqişke denî.
905 xelk
906
êrîf
907
binêr: muşt’aq
908
909
îzet
910
dihur
911
sûnî
164
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 11 1 Borê calix meĥebînin,

2 Hûn çendê di meyzînin,
3 T’elpêt giran şûnda nemînin.
S. 12 1 Borêt calix ne di çêne,

2 Li xafêt sebirê ne dilêne,
3 Ji xirabîyê çare pêne.
S. 13 1 Borêt calix meseyrin,

2 Hûn çendî tên di fikirin,
3 Ew zû xwedanê xwe li meydanê diêxînin.
S. 14 1 Bila borê teyî k’ehêl bê,

2 Suxmetekî bi t’îmar bê,
3 Da li axretê xebereke fehş nekî, betal bê.
S. 15 1 Bila xebera te ne ye fehş bî,

2 Li dîwanêt xasa tu ne li paş bî,
3 Da li axretê liber P’adşê xwe ne yî bê maş bî,
S. 16 1 Bila borê teyî ȓêber bê,

2 Bila li xofê sebirê liser bê,
3 Tu goykerî goy liber bê.
S. 17 1 Heke tu goykerî, heȓe goyê li meydanê li k’aşoyî,

2 Heke tu maşxwerê mîrê xweyî,
3 K’eremke heȓe û dêyî ew dibî.
S. 18 1 K’eremke heȓe meydanê,

2 Bila borê teyî xûrt be livê lêkdanê,
3 Heke tu maşxwerê mîrê xweyî, k’eremke heȓe dîwanê.
S. 19 1 Sebir bo mêra erk’aneka çê ye,

2 Tirs silametiya ȓê ye,
3 Nasbûnî ĉirayê neqilê ye.
S. 20 1 Sebrê ji xweȓa ȓêzanke,

2 Ȓastiya xwe tê beyanke,
3 Ȓastiyê li beĥrêt giran melevanke.
S. 21 1 Ȓastî û me’rîfete,
2 Hincî mîrê saẍ yî bi t’erbiyete,
3 Ew li axretê suȓ boşekî bi t’aqete.
S. 22 1 Me yek dive yî suȓ poş bî,

2 Net’ebayî xelqê poş bî,
3 Ne erzan duȓ firoş bî.
S. 23 1 Erzan mefroşe duȓe,

2 Mebe bazara cihêlan û kuȓe,
3 Ew zû bang didin li suȓe.
S. 24 1 Nabe li suȓa bang didêrî,

2 Hincî ȓêya Ȇzî bibîne û bike înk’êrî,
3 Ew maşê zebêniya bi destê kesekî ve naspêrî.
S. 25 1 Me yek dive yî saẍ bê,

2 Yî bê sûc, yî bê gûneh, yî bê binas bê,
165
3 Di xofê da sinî xilas bê.
S. 26 1 Tu ȓûnê di xofê de,

2 Sê bor bane t’ine vilê de,
3 Ȓast p’ajo û heȓe pê de.
S. 27 1 Me yek dive yî bi ser bê,

2 Li ibadetê912 yî fer bê,
3 Ne p’iȓ gotinê dû xeber bê.
S. 28 1 Ji wan mebin dû xebere,

2 E’cêb mebin li sere,
3 Da hûn li axretê nebin dizêt xebere.
S. 29 1 Bila hûn li xebera ne di casûs bin,

2 Li dîwanê ne wek k’abûs bin,
3 Da sibey li axretê liber P’adşê xwe ne di bênamûs bin.
S. 30 1 Megeȓên li pişt dîwara,

2 Gûhê xwe medine peyîvêt cînara,
3 Da li axretê şûna wan peyva li gûhê we nedin bizmara.
S. 31 1 Bêjme we ya mişûran û xetan,

2 Et’les nabine k’itan,
3 Kesî nedîtîye baz bigrin betan.
S. 32 1 Nefsa k’ubar913 mare belê,

2 Hincîyê kevanê914 qûdretê bi serde p’ale,
3 Da we bibine wan cîya, her holeke wan bi hezalê.
S. 33 1 Da we bibine wan dergeha wan cîya,

2 Li wan olîya,
3 Ew ciyê xasan û welîya.
S. 34 1 Da we bibine wan serîra,

2 Li wan dergehêt mîra,
3 Sed xwezme liwê ȓuĥê ne êşandî hosta, merebî, şêx û p’îra,
4 Da li axretê bibine cînar bi xasanȓa.
S. 35 1 Ji wan nebin beyan li bet’ir,

2 Nekin şolêt bê aqil,
3 Bo mêr çake e’deb û aqil.
S. 36 1 Ji wan nebin mişemirêt mebdeya,

2 Ȓê bi ȓastîyê dibe xweya915,
3 Bo jinê çake ĥisn916 û ĥeya.
S. 37 1 Ez ne bînim ĥisnê bê ĥeya,

2 Gava qehrê ĥemû çû bê fêdeye,
3 ………………………..
S. 38 1 Ĥeya ji ĥisnê der dibê,

2 Wekî ȓezekî bê ber dibê,
3 Xwedan li axretê bê mefer dibê.
912
ebadet
913
k’ibar
914
kivan
915
xuya
916
hisn
166
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 39 1 Aqil hîdayete,
2 Hincî mêrê bê t’erbiyete,
3 Ew ȓuĥe liba[l] P’adşayê xwe bê e’zete.
S. 40 1 Min dît hê wişmê,

2 Ez çûm ne gehiştmê,
3 Yeqîn917 xilmeta min ye kêmbû, lew ne gehiştmê.
S. 41 1 Heke înk’ara mêrê k’oçeke,

2 Gav yî bê kaze, û gav yî bê çeke,
3 Melik Fexredîn xilmeta wî qebûl neke.
S. 42 1 Hincî ciwanî li ȓêye,

2 Ĥemû k’iȓyarêt wî çêye,
3 Ew dayîm ĥebîbê Xwedêye.
S. 43 1 Liba[l] e’rifa we dibêne,

2 Hincî dilê ȓeĥma Xwedê t’êne,
3 Ew ne ji xelqê bihuştêne.
S. 44 1 Liba[l] e’rifa we dîyare,

2 Hincî dilê bi xezebe û bi jehre,
3 Ewî mala xwe avakirye bo dûpişkan û mare.
S. 45 1 Ĥezet918 bijî, t’êr bijî,

2 Hincî dilê ji ȓeĥma Xwedê dibû t’ijî,
3 Ewî mala xwe avakirye bi destê xwe, bi xwe nijî.
S. 46 1 Bêjme we ya filan,
2 Hûnin ȓezvanêt sêvan û gulan,
3 Bi xof û tirsin li ĥemû deran.
S. 47 1 Li ĥemû deran bi xof û tirsîn,

2 Li dîwanêt xasa pirsiyaran pirsîn,
3 Da li axretê ber P’adşê xwe hûn bi hasilîn.
S. 48 1 Derwêşê minî qelendere,

2 Geȓyabû der bi dere,
3 E’ynata li dil qeda wê li sere.
Em di kêmin Xwedê yî t’emam!
39. QEWLÊ AŞÊ MUĤBETÊ919

S. 1 1 Bidey ĥezar distî şîlanê,
2 Ĥezar ĥidodî920 e’sil ji meydanê,
3 Ĥemûyê bik’êşe ber derê dîwanê,
4 Fayde naket bo mêrî xêr ser li îmanê.
S. 2 1 Bidey ĥezar mîhê zerî,

2 Ĥezar ĥidodî e’sil, e’silî şîrî,
917
êqîn
918
Hesed
919
[2] (rr. 350–354)
920
hidûdî
167
3 Ĥemûyê bik’êşe ber derî,

4 Fayde naket bo mêrî xêr îman liserî.
S. 3 1 Bidey ĥezar mîhêt sorî geȓden dirêj921,

2 Ĥezar ĥidodî e’sil ji mêj922,
3 Hem wê bik’êşe ber derê niqêș,
4 Mêr bê ser naçite pêş.
S. 4 1 Bidey çend zêȓa li male,

2 Qumaş sûka destê delale,
3 Bo Ĥeq û Te’ala.
S. 5 1 Muĥb mala şe’rîe’te,

2 Minet923 bi Ĥeqî wê diherte,
3 Înşallaĥ P’adşayê924 min dê sinetê e’fûkete.
S. 6 1 Aşiqo, ber û pê me,

2 Dilê wan jibo tê cerêne,
3 Sing û seriya sera di xewêne.
S. 7 1 Hûn xanîya bînin,

2 Sing û ser danînin,
3 Qebûliya ew jî tê nînin.
S. 8 1 Derwêş bi selaĥîyetê925,
2 Hincîyê bi ȓastî û sadiqî ber926 qap’îya șêx Adî û melik șêx Sin biket xilmetê,
3 P’adşa dê wî xun te hidretê.
S. 9 1 Derwêş di çêne,
2 Bê serin, bê destin, bê p’êne,
3 Cindarêt mewlêne,
4 Ew li hêrene, ew ji wêder têne.
S. 10 1 Bêjme we gelî sinîya,

2 Dest bernedin ji malêt Adîya,
3 Hêwîya wan zar hîwîya.
S. 11 1 Desta ji malêt Adiya berneden,

2 Melik șêx Sin pêşîmamê927 xwe ken,
3 E’yn il-Beyza qublet928 ken.
S. 12 1 Qubleta me E’yn il-Beyza[da],

2 Cebir hatin medih jê da,
3 Mek’anê P’adşayê min, sitîya êzdîyê têda.
S. 13 1 Hey koro, yî ĉav sipîye,

2 Te hay ji me’nîya xerqê șêx Adî nîye,
3 Tu çime dêbêjî çengek zergûz û lepek hirîye?
S. 14 1 Hey koro, ji kore,

2 Dereca xerqê silt’an șêx Adî, wa li dereceke zore,
3 Ew libasê silt’an Êzîdê minî Sore.
921
dirêș
922
mêș
923
munet
924
pedşa
925
silahet
926
der
927
pêşmam
928
binêr: qible
168
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 15 1 Heke te mominek dît — ibadetke929,

2 Heke te darek dît — zîyaretke,
3 Heke te e’rdek dît — işaretke.
S. 16 1 Sadiqa min xweş sikane,

2 Ȓêya min xweş erk’ane,
3 Me’rîfeta min xweş nîşane.
S. 17 1 Aşiqê t’erîqetim,
2 Ȓêberê ĥeqîqetim,
3 Lew ez dibêjim bi dewletim.
S. 18 1 Sed xweziya mine bi wî mêrî,

2 P’adşa bixwînite930 ber dêrî,
3 Hevȓanekî xwe li aşê muĥbetê bihêrî.
S. 19 1 Ew bû aşê muĥbetê,
2 Ava wî ji ĥeqîqetê,
3 Berê wî ji me’rîfetê.
S. 20 1 Ew bû aşê hosta Cebare,

2 Wê têda xelqê ehlî qiryare,
3 Gehê nadete xelqê xware.
S. 21 1 Manîya931 wî aşî me’nîyeke mezine,

2 Qeȓaşê wî yî momine,
3 Çî dawî932 ez neçim her geha mine.
S. 22 1 Ew bû şîret li Me’awî kirî,

2 Pisekî te debit dahirî,
3 Nîveka vê dine pêbit k’ifirî.
S. 23 1 Her bi ehde, herîye bi qirare933,

2 Me’awî sundek ji nebîyȓa dixware,
3 Got: «Ez nazewcim yek care!»
S. 24 1 Ji bana hatibû ȓedaye,

2 Eqrebî bi me avî dadaye,
3 Go: «Ya mîro, çî derdekî bê wefaye!»
S. 25 1 Me’awî çite nav malêt ĥekîma,

2 Dermanekî bo vî derdî bîna,
3 Dibêjitê: «Heȓe malekê bo xwe934 bîne».
S. 26 1 Mala tînim dê ve bî,

2 Ji pîrî, ji cîȓane bî,
3 Da qut û cehwer vêȓa nebî.
S. 27 1 Mala tînim xuşka E’mere,

2 Ji pîrî we dihijên dest û p’ê û sere,
3 Vêȓa nemabû, ne qut, ne cehwere.
929
ebadet
930
bixûnit
931
binêr: me’nȋ
932
davî
933
qirîyare
934
xo
169
S. 28 1 Nav qadîya û ekabira,

2 Ewan ȓayek linav xwe dikire,
3 Xuşika E’mer li Me’awî mehr dikire.
S. 29 1 Şamîya got: «Il-ĥemdillah935 û şikir936»,

2 Pîrek bû not sal e’mir kir,
3 Sibê ȓabûn qîzka çardeh sale buk’ir.
S. 30 1 Şamîya got: «Selawat li hikmê Ȓebî,

2 Kesekî ev e’cêbî nedî,
3 (A’ciz) bit û (cabet sebî)».
S. 31 1 Feqîra got: «(Hada muĥbî),

2 (Hêza) silt’an Êzîd bi xwe bî,
3 (Hu dînî, hu mesebî)!»
S. 32 1 Ya silt’an Êzî, tu liber me veke yî derîyêt bûab,

2 Min zor quba dîtin mîrav,
3 Gelî sinîya, desta berden ji şolêt xirab.
S. 33 1 Desta ji şolêt xirab berden,

2 Em ne hatîne îmana xwe liser deyn,
3 Em ne tîne bi me’rîfetê xeber deyn.
S. 34 1 Li ĥerfê, hey e’sil, e’sil ji t’erefî,

2 Beĥrêt k’ûrin, kesî nakete t’erefî,
S. 35 1 T’erefê wan beĥrane,

2 Sinî ji nehtî digrin qehrane,
3 Da webene ciyê mêrdarane.
S. 36 1 Heke divêt tûyî mêrdar bî,

2 Borê bi gijnîj937 siwar bî,
3 Da li axretê bi xwedan bî.

2 Hincîyê bi ȓastî û bestî, dest dihavête damana yarû birane,
3 Beĥrêt giran merk’eba wan her ye melevane.
S. 38 1 Ji qewlê p’îr Ȓeşê cîde,

2 Dibêjime we gelî mirîde,
3 Şerfedîn atqata me û silt’an Êzîde.
Em di kêmin, Xwedê û șêx Adî ťemamin!
40. QEWLÊ ȒIMÊ ȒASTIYÊ938

S. 1 1 Ȓima ȓastiyê bigêre ȗ pêş xwe ve bavêj,
2 Pişt xwe ve menêre ȗ here pêș,
3 Heke tuyî maşxarî939, ȓast bajo ȗ ȓast bêj.
S. 2 1 Ȓima ȓastiyê p’alke,
935
hemdulla
936
şukir
937
binêr: bore ginijê – ziman ȗ k’arêt qenc ȗ ȓast (Silêman Cafer)
938
[52] Qewlê șîrê ȓastiyê (rr. 57-59)
939
mașxor
170
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Pêș xwe ve bavêj, ber xwe ve kalke,

3 Heke tuyî mașxarî, maşê mîrê xwe li xwe ĥelalke.
S. 3 1 Wekî sulî di beste,

2 Ȓima ȓastiyê hilgirtibû bi deste,
3 Heke tuyî maşxarî, te bi ĥelalî maşê xwe ji mîrê xwe di xweste.
S. 4 1 Wekî te sulî hilanîye,

2 Ȓima ȓastiyê ye bi destîye,
3 Heke tuyî mașxarî, te bi ĥilalî maşê xwe ji mîrê xwe divîye.
S. 5 1 Beĥra qudretê mewc û hawar tê,

2 Ĥeyam hatîne sed ĥezar bar tê.
S. 6 1 Beĥra qudretê bar tê nebit xelqê940 zalim,

2 Zor merk’eb bestbûn, xelqê e’lim,
3 Ĥeyam hatine sed ĥezara, êk dêmînit saẍ ȗ selim.
S. 7 1 Beĥra qudretê ye di cîde,

2 Zor merk’eb bestbûn xelqekî mirîde,
3 Ew merk’eb ya silt’an Êzîde.
S. 8 1 Beĥhra qudretêye mezine,

2 Zor merk’eb bestibûn xelqî momine,
3 Ew merk’eb ya melik șêx Sine.
S. 9 1 Feqîrya bi bawerî ji e’wil da,

2 Xasa li pê vê xirabe fêniyê hilda,
3 Zor ji fêniyê çobûn, ȓastiya mîrê wan mabû di dilda.

2 Xwe ji xweșiyêt dinê kir,
3 Ev dinya berda û pișt pê kir.
S. 11 1 Wekî te dilê xwe kire xane,

2 Mala xwe kire mêrostane,
3 Gelek nexweșî têda kirne dermane.
S. 12 1 Wekî te dilê xwe xan kir,

2 Mala xwe mêrostan kir,
3 Gelek nexweșî têde derman kir.
S. 13 1 Xizîne di çep û ȓastin,

2 K’ilîl û mifte șêx Adî bi destê xwe p’arastin,
3 Ji mewluda silt’an Êzîd ev qewl ĥemû ȓastin,
4 Her kesek ȓoja axretê ser e’melê xwe, dê ête veguhastin.
Em di kêmin, Xwedê t’emame!
41. QEWLÊ ÇAKÊ ME BI SERDA941

S. 1 1 Çakê me bi serda,
2 Me ji yekîniyê agahî da,
940
xelk
941
[50] (rr. 463-467)
171
3 Zora gerdȗn girt, ȗ dȗmahik berda.
S. 2 1 Ewan silt’an Êzî na hebînî,

2 Kesê bivêt herȓo, ȓȗ yî dojêh bibînî,
3 Dê xwe bi ȓêya silt’an Êzî ȓecamînî.
S. 3 1 Bi wê ȓecamê kelim,
2 Derê ji enzelim,
3 Jiberî qal ȗ berim.
S. 4 1 Jiberî qîl ȗ qale,

2 Gîyana min ĥezar sale,
3 Ez li ĥezreta P’adșê xweyî delale.
S. 5 1 Ji yara were, ezî no me,

2 K’oka xwe Șamî me,
3 Berî çendî nebîy me.
S. 6 1 Bi k’ok binî meme,

2 Ji yara ez yî xewleme,
3 Mezinê çendî sehabeme.
S. 7 1 Zor bi çava me nasnaken,

2 Diken vê gotinê hindaken,
3 Me di nav xweda bi dayî ȗ babiken.
S. 8 1 Me yarek divêt yî Qurêșî,

2 Me nasbiket t‘ebayî wî artêșî,
3 Me bixonte ser ȓêya pêșî.
S. 9 1 Gelî bira betal neken xilmetê,

2 Eve bȗ ya bi kêrî we tê,
3 K’a bêje min ew k’î mêr bȗ, hêvêne wî ji muĥbetê?
S. 10 1 Muĥbet jiber î dep ȗ pênȗs bȗ,

2 Bi P’adsê xweȓa herdem bȗ,
3 Ew xema ser çiqas xem bȗ.
S. 11 1 Muĥbet ji berî Bê u Elef bȗ,

2 P’adsê min navda yî bi xef bȗ,
3 Ew hert’im li șe’rîe’tê bi gef bȗ.
S. 12 1 Ez wê têm ȗ deng hiltînim,

2 Evîndarê suȓa nȗrînim,
3 Еz șeȓa’ kesî na hebînim.
S. 13 1 Șeȓa’ kes ne dip’aristin,

2 Dilê min jiber evîna silt’an șêx Adî hate biȓîtin,
3 Dem hatîye dê xwe bideme kuștin.
S. 14 1 Ȓastî di bîȓastim,
2 Dibirime ser ȓêya ȓastim,
3 Ȓast ȓêya șêx Adî ȗ melik șêx Sin bi balve guhastim.
S. 15 1 Ez hatime dê ȓabihirim,
2 Bi ȓastî çêkirim,
3 Hizreta șêx Adî ȗ melik șêx Sin bi balve birim.
172
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 16 1 P’adșê min we kire t’eqdîr,

2 Dane pêşîya min feqîr,
3 Ez birime hidreta mîr. hizret
S. 17 1 Feqîr liwêne,
2 Candarê teme ȗ lêne,
3 Evîndarêd wê ȓêne.
S. 18 1 Evîndarê mêra meleke,

2 Xwezî xwendî bame942 ser qent’erêt așiqe,
3 Min liwê naskir hejar Tajdîn bêșike.
S. 19 1 Xwezî çȗbame dîwana wan derwêșa,

2 Yê dilê wan jiber evîna silt’an Adî di êșa,
3 Hey dilo, tu çendî bi êșa.
S. 20 1 Hey dilo, tu çendî bi kulî,

2 Çend nalîn ȗ irzinka tu ȓadihêlî,
3 Xwezî miraza me ȗ hazira li dîwana silt’an Êzî bi hesilî.
S. 21 1 Xwezî li dîwana șêх Adî me hesilîba ew mirade,

2 Ȓȗyê vê gerdȗne ne qewl maye, ne wehde,
3 Gelek xelq943 bi bisteyî ser ȓêya șêх Adî gavde.
S. 22 1 Me êk divêt me nas bikete,

2 Т’êk ȓabȗn çi milete,
3 Ev gerdȗn wa bȗye ȓȗmete.
S. 23 1 Me êk divêt me nas bikirî,

2 Ȓêya ȓastiyê ber benda veșirî,
3 Xwedan944 îman ȓunișt, bo ȓewșa xwe girî.
S. 24 1 Gelê încanî dîne,

2 Ewan pestibȗ îman bi zîne,
3 Gelek xelq945 haje ȓêya șêх Adî nîne.
S. 25 1 Gelê încanî serxweșe,

2 Tiștê livê gerdȗnê yî zav qadî ȗ qeșe,
3 Ȓȗmet nemabȗ delq ȓeșe.
S. 26 1 Gelê încanî mișure,

2 Zor gel ȓast Ĥeqî na ête bîre,
3 Ȓȗmet nemabȗ feqîre.
S. 27 1 P’îȓ ji ȓê ne,
2 Șêx ji dorê ne,
3 Feqîr candarî mewlê ne.
S. 28 1 Feqîr candarin,
2 P’îȓ ȓê vejwarin,
3 Șêx li dîwanê wekî xunk’arin946.
S. 29 1 Kesekî vê yekê bêtin qanê,
942
xondibame
943
xelik
944
xudan
945
xelk
946
xwendek’ar
173
2 Mirîd bi danê, p’îȓ bi nișanê

3 Feqîr bi erk’anê947, șêx xunk’arin, wê li dîwanê,
4 Em ĥemȗ hêvîdarin948 ji îmanê.
S. 30 1 Gîyanê949 min gorî wan siwara,

2 Wê desta didene letan ȗ mok’ara,
3 Wê bajone dojêh ȗ devê mara,
4 Wê ȓizgar diken gunehk’ara.
S. 31 1 Gîyanê min gorî malêt Adîya,

2 Desta didene letan ȗ hindîya,
3 Wêt hajone dojêh ȗ tengîya,
4 Wê ȓizgar diken wan șaștîya.
S. 32 1 Gîyanê min gorî malêt mîra,

2 Desta didene letan ȗ herîra,
3 Wê bajone dojêh ȗ zemherîra,
4 Wê ȓizgar diken wan êxsîra,
5 Êxsîrêt zîndana mîra.
S. 33 1 Zebênî yê dikene gazî ȗ haware,

2 Belê xweșewîstê min eve bȗ mașê me xilmetk’are,
3 Mala Adiya dê ji me stînin gunek’are.
S. 34 1 Gelî950 zebêniyêt min yêt heder,

2 Ev ew cindîne, yêt ȓêya min birîn ser
3 Hincîyê wan viya, ȗ hincîye wan heskir, bila bi xwe ji dojêh bêne der.
S. 35 1 Gelî mala Adiya, heke hȗn xatira min têt bînin,

2 Zebêniyêt min ne êșînin,
3 Hincî we viya, we heskir ji dojêh derînin.
S. 36 1 Ji qewlê p’îr Ȓeșê Ĥeyrana,

2 Hincîyê min ȓastîbe, destî pavête damana yarȗ birana,
3 Hert’im keștiya we li deryêt giran ye melevana.
S. 37 1 Ji qewlê p’îr Ȓeșê cîda,

2 Bêjme we gelî mirîda,
3 Me dîn Șerfedîn, bawerî silt’an Êzîda.
Em kemin, Xwedê yê t’emame!
42. QEWLÊ DERWÊŞ QAT’ANȊ951; 952

S. 1 1 Ȓojekê fikirîm,
2 Damama ĥeyȋrîm953,
3 Beĥrekê954 seyîrîm.
947
irk’an
948
binêr: hîvîdar
949
giyan
950
gelê
951
[29] (rr. 349–352) (№ 1689)
952
[29] (rr. 422–425) (№ 1704)
953
ĥeyîr
954
be’r
174
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 1 1 Sibekê955 ȓabûm ĥeyȋrm956,

2 Damame k’ewgirîm,
3 K’etime beĥrekê seyrîm.
S. 2 1 Çi beĥreke girane,
2 Sibĥan ji melikê957 Ȓeĥmane,
3 T’erefê vê beĥrê seĥeta ne xweyane958.
S. 3 1 Çi beĥreke k’ure,
2 Sibĥan ji Melikê Ẍefûre,
3 T’erefê vê beĥrê seĥeta dûre.
S. 2 1 Çi beĥreke k’ure,
2 Sibĥan959 te xaliqê minî Ẍefûre,
3 T’ebeqê960 wê beĥrê salte dûrin.
S. 3 1 Çi beĥreke pe’ne,
2 Sibĥan te xaliqê minî Ȓeĥmane,
3 Go: «T’ebeqê wê beĥrê kesekîva nexwene, mive vane».
S. 4 1 Çi beĥreke bê ĥede,
2 Sibĥan ji xaliqê961 Semede,
3 Mi șêxê xwe da962 medhe963.
2 Qendîleke libine,
3 Çar cew jê diçine.
2 Qendîleke bine,
3 Çar cew jê diçine.
S. 6 1 Çi beĥreke bê qiyase964,
2 Ȓik’ineke çar e’sase965,
3 Me liwê dît xelqê xasa.
2 P’adșayê miȓa șefîqe,
3 Dûrbîna me nêzîke.
2 P’adșayê min miȓa șofîqe,
3 Dûr anîme nêzîke.
S. 8 1 Dûrbîna me kenare,
2 P’êl têne mi dijare968,
3 Mi șêxê xwe haware.
S. 6 1 Dûr anîme kenara,
2 P’êlê wê beĥre têne du care,
3 Şêxê xwe dibim haware.
955
sive
956
ĥeyîr
957
melk
958
xuyan
959
sivĥan
960
tevek
961
xalq
962
di
963
di mede
964
qeyas
965
asas
966
yemîq
967
hemîq
968
dijare
175
S. 9 1 Hawara șêxê xweme,

2 Zor medha jê dideme,
3 Me liwê dît E’rș û sema.
S. 7 1 Hawara șêxê xweme,
2 Zor me[h]da nav dik’irê te dideme,
3 P’adșayê min ewe yekê ser me.
S. 10 1 Me liwê dît bajarek,

2 Nabda hebû dîwarek969,
3 Ser sekinîbû șêresiwarek970.
S. 11 1 Ser sekinîbû emînek,

2 Xewlêdabû feqîrek,
3 Ewane dikir ȓaw û t’ivdîrek.
S. 12 1 Mîrê min mîrekî mezine,

2 Xwedanê971yanzde ĥezar cot qoșȗne972,
3 Cêșîyê giran ber nifûsa wan diçine.
S. 10 1 P’adșayê minî mezine,
2 Xwedanê yanzde ĥezar cot qoșine973,
3 Cêșê giran ewin ber diçine.
S. 11 1 Min dî wê mehde didane,

2 Ĥerfa nava yanzde ĥerfane,
3 We’dil qadil yek ji wane.
S. 13 1 Bajarekî çar sûȓe,

2 Yanzde xendeqanî k’ûre,
3 Ĥeft jê tarîne974, çar jê nûre.
S. 12 1 Çi bajarekî çar sûȓe,
2 Yanzde erk'anî975 k’ûre,
3 Ĥefte976 tarî, çare nûrin.
S. 13 1 Me wê dî[t]bû beĥrek,
2 Ser wê beĥrê hebû dîvarek,
3 Ser wê dîvarî sekinîbû șêresiwarek.
S. 14 1 Cem wî șêresiwarî hebû êk mîrek,

2 Ji wana xewle feqîrek,
3 Ewî dikir ȓayek977, ewî dikir t’ivdîrek.
S. 14 1 P’adșayê min wê E’rș

kir, 2 Neqașekê nexș kir,
3 Du cindȋya qube ferș kir.
S. 8 1 P’adșayê min ȓavû E’rș kir,
2 Neqașê xwe danî, nexș kir,
3 Min dî du cindȋya quvek ferș kir.
S. 15 1 Du cindȋya duȓek978 digêȓa,
969
dîharek
970
șêresîyarek
971
xudan
972
qoșen
973
binêr: qoșȗn
974
te’rî
975
erqan
976
ĥevt
977
ȓak
978
duȓ
176
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Şehde bin979 keskî vêȓa,

3 Zerî yeke, donzdeh ĥezar cilawet navê silt’an980 șêx Adî, melek șêx Sin vêȓa.
S. 9 1 Min dî du cindȋya duȓek981 digêȓa,
2 Hûn șehde982 bin nave P’adșêȓa,
3 Her sicȗdeke wê duȓê yanzde ĥezar cot qoșȗn șikrîne nav dik’irê P’adșêȓa.
S. 16 1 Bi fikirîme liwê ye,

2 Dergekî duȓê ye,
3 Yek ȓûniștîye, du dayîma p’ê ye,
4 P’adșayê min ewe, ser K’ursîya ĥeqîyê ye.
S. 15 1 Vir fikirime wêye,
2 Dergeke û du ȓêye983,
3 Dayîme yekî ȓûniștî ye, duda ji p’êne.
S. 17 1 Ba dilê mewe e’yane,

2 K’ursîke û șeș p’îyane,
3 Fitîleke, çar ĉirane.
S. 16 1 Dilê mive e’yane,
2 K’ursîke, çar p’îyane,
3 Fitîleke, çar ĉirane.
S. 18 1 Çar çira fitîlek,

2 Ĥeft derge k’ilîlek,
3 Ĥeft menbera qendîlek.
S. 17 1 Çar çira fitîlekê,
2 Ĥeft derge k’ilîlekê,
3 Ĥeyșt menbera qendîlekê.
S. 19 1 Me liwê dî nedera,
2 Melek șêx Sin ȓabîye ser menbera984,
3 Vedike qewla, dixwîne985 deft’era.
S. 20 1 K’ itêb û deft’erin,
2 Qadî û menberin986,
3 Bejneke çar beșerin.
S. 19 1 K’itêb û deft’erin,
2 Qendîl û menberin987,
3 Ȓuĥeke çar beșerin.
S. 21 1 Herçar beșerê bejnekê,

2 Te’v û sî yeke988,
3 T’evay bûne cîyeke.
S. 20 1 Çar beșerê bejnekê,
2 Peya bûne derekê,
2 Ew jî dikin xeberekê.
S. 22 1 Ĥerfa nav Yasîne,

2 Yek — Mekke, û yek — Medîne,
3 Xwezka mi bizanbîya ciyê wan k’une?
979
şe’de
980
sultan
981
duȓ
982
şe’de
983
duȓêye
984
mexber
985
dixûne
986
member
987
mermer
988
Te’vê sî û yeke
177
S. 18 1 K’itêb û Yasînin989,
2 Mekke û Medînin,
3 Xazla mi zanibîye ciyê wana k’îne.
S. 23 1 Ĥerfa nav yanzda ĥerfane,

2 Wedil qewala yek jê wane.
S. 24 1 Sekin990, bidin xebera,

2 Vedikin qewla, dixwînin deft’era,
3 Ew ĥerfa cem xwedanê nedera.
S. 22 1 Gelî mêra, sekin, bikin xebera,
2 Vekin qewla, bixwînin deft’era,
3 Ew yeke cem xwedanê nedera.
S. 25 1 Sekin, bidin ĥesêba991,

2 Vedikin qewla, dixwînin k’itêba992,
3 Ew ĥerfa cem xwedanê e’cêba993.
S. 23 1 Gelî mêra, sekin, bikin ĥesêba,
2 Vekin qewla, bixwînin k’itêba,
3 Ew yeke cem xwedanê e’cêba.
S. 24 1 Gelî mêra sekin, gilîyê ẍafila994 ne bêne,

2 Me ẍafil dîbûn liwêne,
3 Êwelleĥ ewin xwe ya xirav di pêne.
S. 26 1 Mekin derheqe995 ẍafila996,

2 Xofbin, tirsbin ĥemû dila,
3 Bandê bivine malxê mezela.
S. 25 1 Gelî mêra sekin, mebihên gilîyê ẍafila,
2 Xofbin997, ȓeĥmbin998 ĥemû dila,
3 Hûnê jî ȓokê bivine malxê wa mezela.
S. 27 1 Mekin derheqe ẍafila,

2 Ẍafil jî bendayê Xwedêye,
3 ……………………………. .
S. 28 1 Qat’anî çend me’nî digotin:

2 «Dayîmeke di dotin,
3 E’rșa dihate gatin batin nehate firotin».
S. 21 1 Eva me’nîya derwêş Qat’anî digotin:
2 «Dayîmeke çar dotin,
3 E’zmana999 dihate gotin,
4 E’rda ne dihate firotin».
S. 29 1 Qat’anî me’rîfet kir,

2 K’as û muĥbet1000 kir,
3 Xasa wêderê xas tê qebûl kir.
S. 26 1 Derwêş Qat’anî wey kir,
989
asîn
990
se kin
991
ĥesêv
992
k’itêv
993
e’cêv
994
xafil
995
derheqe
996
xafil
997
xofvin
998
ȓe’mvin
999
e’sman
1000
mobet
178
T’ÊMÛRÊ MESO
2 K’as û badî1001 danî, mey kir,

3 Xasa wê derê1002 laqet1003
dikir.
S. 30 1 Xweșka wane go zû kir,

2 K’as û cambaqî kir,
3 Xasa wêderê xas tê qebûl kir.
S. 27 1 Derwêş Qat’anî zû kir,
2 K’as û badî danî, mey kir,
3 Xasa wê derê laqet dikir.
S. 31 1 Eva qewla qewlê derwêş Qat’anî,

2 Şêx Adî beĥr bû, jê diçû cew û kanî,
3 Ẍafila kor bûn, pê nizanî.
S. 28 1 Eva qewla qewlê derwêş Qat’anî,
2 Mila hilê1004 ȓeșî nûranî,
3 Xasa xas dizanî,
3 Ẍafila korin, me’nîyê vî qewlî nizanî.
43. QEWLÊ ABÛ1005 BAK’IRÊ OMERA
şaxê –11006
S. 1 1 Destûrî malê bava,
2 Hîmeta șêx Sinê1007 bave,
3 E’zîzo, ferd osto, ma[h]dera me ȓave.
S. 2 1 Destûrî male Adîya,

2 Dibêjime1008 we gelî axîya,
3 Nesîĥetê1009 we dikim gelî cindȋya.
S. 3 1 Gelî cindȋya we dikim nesîĥetê,

2 Kesê qap’îya silt’tan1010 șêx Adî bike ibadet1011 û xilmetê,
3 Mêr bê mehek qap’îya silt’tan șêx Adî ne tê.
S. 4 1 Abû Bek’irê Omera melamînin,

2 Şems û Fexrê mîra meseb û dînin,
3 Xasa hay kir, ẍafila1012kor bûn, agirê xezebêda dimînin.
S. 5 1 Abû Bek’irê Omera mehevojin1013,

2 Şems û Fexrê mîra Hîv û Ȓojin,
3 Xasa hay kir, ẍafila kor bûn, agirê xezebêda disojin.
S. 6 1 Abû Bek’irê Omera yeke çê dît,
1001
barî
1002
wêderê
1003
loqet
1004
ĥullê
1005
Bav
1006
Qewlê Bav Bekrê Omera [29] (rr.360–366) (№ 1691)
1007
Şîxsin
1008
divêjime
1009
nesilĥet
1010
sultan
1011
ebabet
1012
xafil
1013
mehojin
179
2 Ȓû dine beĥreke1014 yeker dît,

3 Abû Bek’irê Omera Ĥeq Ekber dît.
S. 7 1 Abû Bek’irê Omera yeke fer dît,

2 Ȓû dine beĥrekê yeker dît,
3 Abû Bek’irê Omera Ĥeq Xwedê dît.
S. 8 1 Abû Bek’irê Omera meste ji mêj,

2 Tu ne bitirs, ne bihindêj,
3 Te çi dîwana silt’an șêx Adî dîtîye, were dîwana șêx Adî da, melek șêx Sin da bibêj.
S. 9 1 Abû Bek’irê Omera mestê ji mêjva,

2 Tu ne bitirs, ne bihindêj,
3 Te çi dîwana silt’tan șêx Adî dîtîye, were dîwana șêx Adî da, melek șêx Sin da bibêj.
S. 10 1 Ewe k’asa mi da,

2 Dabû dastê babil û hinda,
3 Serĥabe biramo ya mida.
S. 11 1 Ewe k’asa mi dayî,

2 Dabû dastê babil û hindayî,
3 Serĥabe biramo ya mi dayî.
S. 12 1 Ewe k’asa ȓa didene,

2 Ewe k’asê t’ijekin mi bidene,
3 Serfa vê k’asê serfeke girane, mêr dixwin1015 derb1016 û seĥet pê diheȓene.
S. 13 1 Ewe k’asa ȓa di dêrî,

2 Ewe k’asê t’ijekin mi bispêrî,
3 Serfa vê k’asê serfeke girane, mêr dixwin derb û seĥet xwe pê dispêrî.
S. 14 1 Ewe k’asa miște,

2 Ser dilê mida dahiște,
3 Serfa vê k’asê serfeke girane, derĥa dil-hinavê mi pê dip’ariște.
S. 15 1 Ewe k’asa t’ijî,

2 Ser dilê mida wê diȓijî,
3 Serfa vê k’asê serfeke girane, derĥa dil-hinavê mi pê dinerijî.
S. 16 1 Abû Bek’irê Omera mestê cîda,

2 K’asa mêr pê dibin mirîde,
3 K’as, k’asa E’bû Ta’lê cahile da destê silt’an Êzîde.
S. 17 1 Abû Bek’irê Omera mestê emine,

2 K’asa mêr pê dibin sêk’ine,
3 K’as, k’asa E’bû Ta’lê cahile da destê melek șêx Sine.
S. 18 1 Silt’ano, serê silt’ana,

2 Xaliqekî minî [ji] e’rda ĥeta [bi] e’zmana,
3 Silt’an șêx Adî ewe, mêr jê didin beyane.
S. 19 1 Silt’ano, sere cêșa,

2 Melĥemê kula, birîna ĥemû ȓêșa,
3 Silt’an șêx Adî ewe, mêra dike ber derê Qurêșa1017.
1014
be’r
1015
dixun
1016
derp
1017
Kurêș
180
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 20 1 Silt’ano, sere mileta,

2 Xaliqekî minî ĥeftê û dû mileta, ĥîjde ĥezar muxulqeta,
3 Silt’an șêx Adî ewe, mêr jê didin wesfeta.
S. 21 1 Qewlê lawê hoste,

2 Ser tewîla hespê bostê,
3 Me yar bira hene ferdostê.
S. 22 1 Qewle mendê Tokila,

2 K’ê nifûsa yar birê axretê qebiland,
3 Bandê dîwana șêx Adî, melek șêx Sin dihasiland.
S. 23 1 Qewle mendê Mameda,

2 Ȓojekê wê bive ĥed û seda,
3 Mêr hene dîwana șêx Adî bereberî seda.
S. 24 1 Qewle Mendê Zerza yî,

2 Wekî du dil bivne t’eva yî,
3 Bi1018 destûrî șêx Adî wê ĉiya hildin bidne ser ĉiya yî.
S. 25 1 We nabe, we nasewirî,
2 Kesê mașxur mașê xwe1019 ĥelalî bixwarî,
3 Na wecibe erk’anê bore wî t’evî ĥemû ȓevîye biĉêrî.
S. 26 1 We nabe, we nasewirî qete,

2 Kesê mașxur mașê xwe ĥelalî bixwete,
3 Na wecibe erk’anê bore wî t’evî ĥemû ȓeviye heȓete.
S. 27 1 Kesî borî ne bestî,

2 Hevsar lîvan sêrî çûbû destî,
3 Gîhayê ĥemû merga digestî.
4 Ȓedayê nevsê bû, ȓoja bandê ȓengê wî ber xwedanê1020 wî zer bû.
S. 28 1 Kesî borî bet’er bî,

2 Hevsar lîvan sêrî ker bi ker bî,
3 Gîhayê ĥemû merga wer bî.
4 Ȓedayê nevsê bû, ȓoja bandê ȓengê wî ber xwedanê wî dișkestî.
S. 29 1 Birao, birayê min hay kin,

2 Sata ȓuĥê min, qelbê min cuda kin,
3 Zenare mork’evê nezane, dêma șol nakin.
S. 30 1 Birao, birayê min werin,

2 Sata ȓuĥê min, qelbê min di berin,
3 Biramo, hûnê dê mûmê min kûl bi kerin.
S. 31 1 Birao, birayê min bînin,

2 Qalbê min ser çardara bișidînin,
3 Dest vî cînîyazî nexe, birê axretê t’unîne.
S. 32 1 Qalbê min xwar1021 bû,

2 Suȓeke1022 xasa cem dîhar bû,
3 Ew suȓa silt’an Êzîdê minî dêm cemal bû.
1018
bê
1019
xu
1020
xudan
1021
xar
1022
suȓ
181
S. 33 1 Qalbê mi zevî bû,

2 Suȓeke xasa cem dîbû,
3 Suȓa silt’an Êzîdê minî bêlî bû.
S. 34 1 Navê k’oçek — di jarin,

2 Navê extîyar — di jarin,
3 Wek’azê destê wanda darin,
4 Ȓoja meydana meleka ew șêresiwarin.
S. 35 1 Navê k’oçek — miskînin,

2 Navê extîyar — miskînin,
3 Wek’azê destê wanda darînin,
4 Ȓoja meydana meleka ew zora ser zîna difiȓînin.
S. 36 1 Ȓojekê bive axire,

2 Dahir1023be t’erfekê faxire,
3 Şîrqînê E’rșane,
4 Zimînê e’rdane,
5 Ĥezêza qebrane,
6 Sinîye1024 ji beĥrane,
7 Ye kesê kesane,
8 Ne bavê pisane,
9 Birê axretê hawekê1025 tîne ser gunek’arê birane,
10 Destê tarîyê1026 șivatê derdixe ber ȓonayê ĉirane.
şaxê –21027
S. 1 1 Hûn Abu Bek’irê1028 Omera melomînin,
2 Şems û Fexrêt mîra meseb û dînin,
3 Ẍafilêt korene, her bila di agirê xezebêda bimînin.
S. 2 1 Abu Bek’irê Omera mehevojin,

3 Şems û Fexrêt mîra Heyv û Ȓojin,
3 Ji ẍafila bigeȓin, her bila di agirê dojêh da bisojin.
S. 3 1 Ji qewlê Abu Bek’irê Omera,

2 Hincîyê li k’êşa mesebê xweyî t’ekerî mekire,
3 Ȓoja axretê ne şefa’et heye, ne mehdere.
S. 4 1 Ji qewlê Abu Bek’irê Omerayî zerzayî,

2 Heke du mêr kire t’ebayî,
3 Bi firwara șêx Adî û melik șêx Sin, dê ĉiyayî danêne ser ĉiyayî.
S. 5 1 Weke te bor ne dibeste,

2 Li xof1029 û hevsar çȗn ji deste,
3 Borê te li ĥemû mêrga dike qeste.
4 Ew şolê nefsê bû, xulqê Xwedanî jiber şkeste.
S. 6 1 We nabî, we nașêwirî1030,
2 Ne wacibê erk’anêye, borê te li ĥemû mêrga biçêrî,
1023
deher
1024
sunî
1025
hewek
1026
te’rî
1027
[1] Qewlê Babekrê Omera (pp. 376–379); [2] (rr. 421–424)
1028
Babek
1029
xaf
1030
nasêwirî
182
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ew şixulê1031 nefsê bû, ȓoja axretê xulqê1032 xwedanî ji berk’ kirî1033.
S. 7 1 We nabî, we nașêwirî qete,

2 Ne wacibê erk’anêye, borê te li ĥemû mêrga biçêrete,
3 Ew şixulê nefsê bû, xulqê xwedanî, ȓoja axretê jiber şkeste.
S. 8 1 Çendî medha1034 dibême,

2 Pirsiyara melikê miqême,
3 Dabû destê şêxê Silême.
S. 9 1 Ew bû şêxê Silême,
2 Stûna qidême,
3 Qesit kir, çû cême.
S. 10 1 Hincîyê t’erîqa wî dijmine,

2 Barê wî hêsine,
3 Ȓoja axretê cizê wî sotine.
S. 11 1 Hiciyê t’erîqa wî dijmin dibî,

2 Û ĉiyayê Sîp’anê Xelatê libin dibî,
3 Ȓoja axretê, ne ji van û ne ji wan dibî.
S. 12 1 Birime dîwana feqîrêt bi more,

2 K’ase, û meye, badeye dore,
3 K’asek da min, pê dibûm t’oȓe.
S. 13 1 Ji ola Ezî safî bûm,

2 Sehîy1035ezî êzdî bûm,
3 (Ji) Ẍafila ez nenasî bûm.
S. 14 1 Ẍafil di b nasîne,
2 Têne min bi k’erban û k’îne,
3 Ewin dijminê min û dîne.
S. 15 1 Ẍafil wê tên dibezin,

2 Ĉav li ẍafilan mekin,
3 Li ȓêye ola xwe nehulizin,
4 Da ȓoja axretê hûn bi agirê xezebêda megevizin.
S. 16 1 Xweştir ji bihuştê heye,

2 K’ase, û muĥbete, û meye,
3 Ew k’ase silt’an Êzî bi xweye.
S. 17 1 Cineta baqî ciyê Tawisî melek’e,

2 Ciyê șêx Adî, ciyê Êzîde,
3 Ciyê mala Adiyane.
S. 18 1 Melik wê e’melê salih dibime,

2 Wê ĥerfê sêlerin,
3 Wê k’asê êcerin,
4 Seyrkin Êzî mezin.
S. 19 1 Şêx Xidir şêxekî çê ye,

2 Şêx Ĥisên li pê sicûdê dik’êşe ber mewlê ye.
1031
şûxl
1032
xulk
1033
ber kirî
1034
medeha
1035
sehî
183
S. 20 1 Şêx Xidir şêxekî delale,

2 Şêx Hisênî libale,
3 Sicûde dik’êşe ber Omer Xale.
S. 21 1 Omer Xala p’îrekî ji enzelîye,

2 Hêvênê1036 wî ji kaniya Sipîye,
3 Kirine ser xitmê çendî e’dewîye.
S. 22 1 Sed bîst çar ĥezar nebîy hatin û bihurîn,

2 Silt’an Êzî yek bi yek hijmirîn,
3 Silt’an Êzî nûr bû, ji nûrê xemilî,
4 Silt’an șêx Adî t’ac ji e’wilî ĥeta bi axrî.
44. QEWLÊ DȊYA ŞÊX MUS1037
S. 1 1 Bi destûrî malêt baba,

2 Ĥimeta melik șêx Sin bûa be,
3 Mefer dost mehdera meȓa be.
S. 2 1 Destûrî malêt Adiya,

2 Ĥimeta melik șêx Sinê Adiya,
3 Yala birano, nesîĥê li we dikim gelî cindȋya.
S. 3 1 Gelî cindȋya li we dikem nesîĥetê,

2 Hincî mêrê liber qap’iya șêx Adî u melik șêx Sin biket xilmetê, bik’êşit ibadetê,
3 Mêr liber P’adşê xwe bê miĥik netê.
S. 4 1 Xeberê bigehînin lawê hostê,

2 Ewe bû t’ewla hespê boz tê,
3 Yala birano, ciyê yar birêt axretê li mefer dost tê.
S. 5 1 Aba Bek’irê1038 Omera melamînin,

2 Şems u Fexrêt mîra mezheb û dînin,
3 Yala birano, ji ẍefila bigeȓên, bila di agirê ẍezebê da bimînin.
S. 6 1 Aba Bek’irê Omero mehevêjin,

2 Şems û Fexrêt mîra Heyv û Ȓojin,
3 Yala birano, ji ẍefila bigeȓên, bila di agirê ẍezebê da bisojin.
S. 7 1 Ji qewlê Aba Bek’irê Omera,

2 Hincî mêrê li ȓêya mesebê xweyî t’eker, yî mekare1039,
3 Yala birano, li dîwana șêx Adî û melik șêx Sin,bi şefa’et lê heye, ne mehdere.
S. 8 1 Ji qewlê Aba Bek’irê Omera zerzayî,

2 Heke dû bira kire t’ebabî,
3 Bi firwara silt’an șêx Adî dê ĉiyayî danêne ser ĉiyayî.
45. QEWLÊ DERWÊŞ ĤEBȊB
1036
havên
1037
[2] (rr. 869–870); (Ji çîroke pîr Şerevî u silt’an şêx Mus)
1038
Ebabekir
1039
mekere
184
T’ÊMÛRÊ MESO
şaxê – 11040
Derwêş Ĥebîb pêşî derwêş bû. Di nav gel de digeȓiya, ȓêya ȓast, ȓêya Xwedê digot, kesên jê ĥez dikirin
guhê xwe didanê, yê din jî guhê xwe nedidanê, ew jî bi qîma xwe bûn.
Bi qenciya xwe çendeha sal di nav gel de digeȓiya û ev yek dom kir, milet û ixtîyara1041 wî dişopandin û
gihane encamekê û gotin: «Ev derweşekî zafî qence û ne aliyê xwerinê ye, aliyê qenciyê ye. Em navê wî çi
deynin?» Hineka got ji navê Derweş çêtir çi heye û hineka got em navê wî bikin derwêş Ĥebîb. Berî here,
çȗn xatir jê xwestin û yekî jêre got:
«Ya derwêş Ĥebîb, serî ji me nehêlî».
Derwêş Ĥebîb got: «Goȓê Lenga betilî yê xaro-maro Înşallaĥ nikarin cewabê bidin. Çendî hindava li dîn
û dîyaneta1042xwede wersilî, yê bi destê nefsa mezin bigrin bi avêjine Tat el Tirî. Ȓoja huzurî ĥeq tu yarû
birayê axretê ne têne hawarê ne têne gazî, lê nabin mişterî».
Çendî wersilî ji hicretê,
Gerek xas û milyak’et jî bitirsin ji ĥeybetê.
Hîngê1043 milkê qenca û xasa çêdibe li baẍê cinetê,
Ê bi destê nefsa mezin, bigrin biavêjin binê zindana,
Ew der ciyê wane ĥeta ȓoja qiyametê.
Hîngê milet got: «Ya derwêş Ĥebîb em jî li cinetê moĥt’acin, em jî dixwazin heȓine cinetê».
Got: «Em jî ne ti moĥt’acin û silt’an Êzî got ez ji we ȓe duȓ û t’acim ji we ȓe bawarin»,
Got: «Ya silt’an Êzîd, em liba[l] te bi hinerin,
Û em bi e’ynate, bi qewata te deyn dikin.
Û çendî yarû birayê axretê emê hûr girin.
Hûr û gir bira werin meydanê,
Xwedanê sebirê, yanî îmanê,
Yê bi destê nefsa mezin, yê bigrin bavêjin binê zindanê,
Ew der ciyê wana ĥeta axrzemanê».
Derwêş Ĥebîb got:

«Got heȓin bipirsin ji wan xasa,
Pisê pilinga dibine pisê baza.
Însanê di hindava dîn û Xwedê de ȓast be, gava diçin ȓêya qenciyê û dîn ȓêya wî fireh dike
û dikine hole-hol û dikin gaze-gaza».
Got: «Ya derwêş Ĥebîb hûr girin, hûr girî».

Got: «Ezî ji dîyanetê xweȓa bi k’êfim, bi eşqim, bi şahîme,
Bi biçukanȓe jî ȓadibim, bi mezinanȓe jî ȓadibim.
Ez dikarim bi biçukanȓe jî xeber bidim, ez dikarim bi mezinanȓe jî xeber bidim.
Hûr girim, hûr girînim,
Ez ji dîyanetê xweȓe bi k’êf, eşq û şahînim.
Ez aşiqekî nûrînim,
Ez hatime bi ȓêya qenc dîyaneta xwe de dicadînim,
Hatime ȓêya dîyaneta dînê xwe bi ĥeq bibînim».
Tawisî melek’ gotiye:
«Ez ne muĥbê1044 mirovê derewînim,
Derewîna me namînin,
Mirovê derewa bike, jê bigeȓin hûn çikas bileptînin xiraptir dike.
Yê viȓek, yê derewînin,
Ji ȓêya ĥeqiya nazemînin,
Ȓoja ĥizurî ĥeq,
Xasê șêx Adî wê li ĥemû k’ar û e’melê wanê bigazînin.
Hatim bibînim wê dîndarê,
1040
http://eziden-celle.de/?page_id=254&preview=true Ĉavkanî: Ûsuvê Keleş
1041
binêr: extîyar
1042
diyanet
1043
hingê
1044
mehb
185
Weke kulîlka șîn1045 bibe biharê,

Em hatine cem yarû birayê axretê bikin bazarê,
Em hatin bikin bazara mîra,
Gelî bira, gelîyê Êzdiya, dûr bin ji xirabiya, û ji înk’ê bê p’îra,
Û semaxê bidine xwe û mirovê di ȓêya dîyanetê xwe de ȓast be,
Wê zû li me dîyar be pirsiyara mêhdî1046 mîra,
Yê zû li me dihar be pirsiyara mêhdî feqîra,
Destê silt’an Êzîdê min k’oteke ser şêran û mêra,
Kes liber Êzîd dit’une, liber Tawisî melek’, liber șêx Adî, bê aqil nebin û ît’îraza1047 wan nekin».
Derwêş Ĥebîb dibêje:

«Ez derwêşim, ez hatime ȓêya ȓast ji miletê qencȓa bêjim,
Ez bi ȓêya dîyanetê xwe lipêşim,
Ez derwêşekî ser ȓatayî me, ezî qencim, ezî bi kêf, bi eşq,
Bi dîyanetê xweȓa şahî me, Înşallaĥ hertim ȓêya qenc, ȓêya Îlaĥî me,
Ez derwêşekî babĥalim, ez xweş sûkim, xweş sewalim,
Xweş mutacirim, xweş delalim,
Ez derwêşekî liwê me,
Ez xewasê1048 e’rdê me,
Ez xewasê beĥrê me.
Ez mişterîkê dîn û dîyanetê xwe silt’an Êzîd, Tawisî melek’, șêx Adî û suȓê
me, Ez hatime dîn û dîyanetê xwe bidim û bême,
Ez derwêşekî wa hame,
Ez xelefekî ȓû dame,
Înşallaĥ ez li ȓêya mêr û meleka me.
Mir û milyak’et1049 wa dibête,
Gelî bira, gelî milet hay ji xwe hebin,
Xwedê heye, mirin heye,
Ȓeb il-A’lemîn lipêş me daniye agirê dojêh, agirekî p’ête,
Li hema qismetê xwe ji Xwedayê xwe bivête,
Çi dojakî tenge, t’ijî agire, t’ijî p’erenge.
Ji xelqê viȓek, yî derewîn, yî înk’arî lengî, berdû lenge,
Ĥizura ĥizurî ĥeq tu yarû birayê axretê nikarin bêne hawarê, bêne cenge,
Çi dojakî xemdare, û t’ijî agirekî dijware,
Jê xelqê viȓekî, derewînî, fesadî, zengî, berdû lengî înk’are,
Ȓoja ĥizurî ĥeq t’u yarû birayê axretê1050 ne têne gazî, ne têne hawarê.
Min dil pê mabû k’esirî,
Derwêş Ĥebîb hat û bihurî,
Ĥeqê destê derwêş Ĥebîb neĥeq bû, me jê pirsî:
«Tu hê betilî», me jêre got: «Xwedê k’engî çêbûye?»
Derwêş Ĥebîb bersiv neda û xeyîdî.
Derwêş Ĥebîb got:
«Min dil pê şah bû k’u em bi dîyanetê xwe, k’êfa min zaf ji weȓa hat û min serî ji we nebirî,
û ȓêya ȓast şanî weda.
Min dil pê şah bû,
Mirov lazim ȓêya dîn û dîyanetê xwe bawer bike, dev jê ber nede, berê ilmdarê xwe nede asêkê.
Yê ťemam Xwedê ye».
Derwêş Ĥebîb dibêje:

«Gelî milet bira tirsa min hebe ji Xwedê ye,
Feqîrî erk’anekî çê ye,
Bixebitin ji dîyanetê xweȓa bi dilikê ye,
Ji dil û can ji dîyanetê xwe bixebitin, li pey ȓê û ȓesmê xwe heȓin û ĥed û sedê xwe zanibin,
1045
k’esk
1046
mêdî
1047
îtras
1048
xewaz
1049
melekiyat
1050
yar û birayê axiretê
186
T’ÊMÛRÊ MESO
Hûn hîngê karin qismetê xwe bixwazin ji Xwedêy.

Ȓêya șêx Adî bi e’mirê, Tawisî melek’ ji meȓa ȓastirîn ji ȓastîye,
Gerek mirov ji dîyanetê xwe bike bawerî û yeqîne1051,
Her kesê di hindava dîn û dîyanetê xweȓa bi qehr be, bi k’erb be, yî bi k’îne,
Tawisî melek’, serê sera Xwedê ye,
Navbera min û wî ĥeftê ĥezar ĉiyayê berfîne.
Ȓêya șêx Adî ĥed û sedê, șêx Adî ji meȓa ȓast kirî ye ȓaste, ne xware weke şûrekî mirov p’arzin bike,
weke genimekî mirov serat bike.
Ȓêya șêx Adî ji meȓa ȓast kirî ne xware,
Heçî hindava dîn û Tawisî melek’î bi k’erbe, yî bi k’îne, yî bi qehre,
Tawisî melek’ dibêje navbera: «Min û wî ĥeftê ĥezar dîware!»
Ȓoja ĥizurî ĥeqê wî însanî bavêjin agirê dijware,
Wî ne gazî, ne haware.
Ȓêya șêx Adî, ilmê șêx Adî mezine ne biçuke,
Gelî bira heçî însanê hindava dîn û dîyanetê xwe de dilê xwe p’aqij neke, neke sûke,
Ew li axretê ne dibe zava, ne dibe bûke.
Derwêş Ĥebîb dibêje: «Dilê min liwê yekê mabû moĥt’ace,
Gelî milet, gelî êzdiya silt’an Êzîd ji meȓa îlace1052
Ji meȓa delqe1053 û t’ace».
Delqe û t’ac li mabû,
Û nîvê qalbê derwêş Ĥebîb dîn û dîyanetê wî ne xwezî bi wî be jê mabû,
Delqe û t’ac libasê Xaliqê me bû,
Ȓojhilat, û Ȓojava, û qublet, û șemaliye,
Ĥemû ser destê Xwedê,
Û silt’an șêx Adî, û silt’an Êzîd ye,
Atrosa1054 dîyanetê xwe nekin.
Heçî însanê girîvaneke ȓastî libere,
Gereke mirov ji dîyanetê xwe bike bawere,
Heçî ji dîyanetê xwe neke bawere,
Ȓoja ĥizurî ĥeq ĥesabekî zafî zorî lisere»,
«Xwedanê k’eremê, pêşîya gelîyê Laleşê, me di ĥalê sinetê, banga ȓeĥmetê1055.
Sed ȓeĥma Xwedê li dê û bav hazir, û guhder, û vê cemae’tê!»
şaxê – 21056
S. 1 1 Ya derwêş, sera ji xema hilîn,
2 Borê lenga betilîn,
3 Çendî li ĥezreta silt’an Êzî wesilîn.
S. 2 1 Çendî wesilîn li ĥezretê,

2 Xas bi tirsîn ji ĥeybetê,
3 Milkê xasa baẍê cinetê.
S. 3 1 Li cinetê ezî maşxwerim,

2 Bi ĥimeta te deng dikirim,
3 Piştî yerê xwe ezî hogirim.
S. 4 1 Hogir bila bêne meydanê,

2 Bînin xwedanê sebirê û sikanê,
3 Nefsê k’ibîr bigrin bavêne zêndanê.
S. 5 1 Bifikirin li wan ȓaza,
1051
êqîn
1052
înanc
1053
dirk
1054
etras
1055
ȓahmet
1056
[2] (rr. 360–363)
187
2 K’ifş bikin pisêt pilinga ji pisêt baza,

3 Çawîş mezin li meydana meleka deng dike,
4 Dikin ĥal û gaze-gaze.
S. 6 1 Ya silt’an Êzî, ez liba[l] te bi hinerim,

2 Bi ĥimetê deng deyn dikirim,
3 Piştî yarê xwe, ezî hogirim.
S. 7 1 Hogirim, hogirînim,
2 Ezî şahîme, dengê xwe hiltînim,
3 Ez hatim dîndara silt’an Êzî bibînim.
S. 8 1 Ez hatim bibînim wê dîndarê,

2 Ez kulîlka şîn bûme livê beharê,
3 Hatim ligel yarû birêt axretê bikim bazarê.
S. 9 1 Ez hatim bikim bazara mîra,

2 Ĉav nedin xirabîya, û derev, û wîra,
3 We’de hate dê dahirbit mehdî feqîre.
S. 10 1 We’de hatîye dê dahirbit mehdî mîra,

2 Hûn xebîr bin ji me’niyan û kêre,
3 Destê silt’an Êzî k’oteke liser şeȓan û xêre.
S. 11 1 Ez derwêşekî bi ȓê me,
2 Xewasê beĥrê me,
3 Mişterîyê silt’an Êzî û ȓê me.
S. 12 1 Derwêşekî gedayî me,

2 Bi xwe şahî me,
3 Ez îro sibakê li dîwana ȋlaĥî me.
S. 13 1 Derwêşekî bab ĥalim,

2 Xweş sûkim1057, xweş sewalim1058,
3 Xweş wergêȓim, xweş delalim.
S. 14 1 Derwêşekî weha me,

2 Xelefekî nû dame,
3 Mêra-meleka bi ȓenga dame.
S. 15 1 Mêra-meleka wê dibê te,

2 Li pêşîya me danabû agir, û doj, û p’ête,
3 Îro sibê, qismetê xwe ji P’adşê xwe divête.
S. 16 1 Çî dojehke tenge,
2 T’ijî agir û t’ijî p’erenge1059,
3 Ciyê xelqê xamî, berdunekî, lenge,
S. 17 1 Çî dojehke ẍedare,
2 T’ijî agire, û t’ijî p’erenge,
3 Ciyê xelqê xamî berdunekî lengî înk’are.
S. 18 1 Ȓoja ĥerfa derwêş Ĥebîb dahirî,

2 Momin dil pê k’etirî,
3 Ĥeqê bi destê silt’an Êzî, ĥeqê wî betilî.
1057
sukim
1058
siwalim
1059
binêr: piling
188
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 19 1 Mominî şa bûn, dilê min gote te wê cewabê ji e’wile,

2 Ĥeqê ji destê silt’an Êzî, bi ĥeqê wî betile.
S. 20 1 Gelî bira bixebitin, nabine wê gul û di k’ê jê ye,

2 Tu jî îro sibekê, qisetê xwe ji P’adşayê xwe dive ye.
S. 21 1 Ȓêya șêx Adî bi em nahîne,

2 Hincîyê ȓasta, xerfê șêx Adî, mala Adî ye,
3 Yî bi k’erbe, yî bi qehre, yî bi k’îne,
4 Nav bêna wî û silt’an Êzî, ĥeftî ĥezar ĉiyayê befrîne.
S. 22 1 Ȓêya șêx Adî ye ȓaste, ne ye xware1060,

2 Hincîyê bi xerfê șêx Adî mala Adî ye,
3 Bi k’erbe, bi qehre, bi k’îne,
4 Nav bêna wî û silt’an Êzî, ĥeftî ĥezar diware.
S. 23 1 Ȓêya șêx Adî mezine, ne ye piçuke,

2 Hincîyê dilê xwe bo mala Adî ye, li axretê neket sûke,
3 Li axretê ne dibit zava, ne dibit bûke.
S. 24 1 Dilê min liwê û vê yekê yî moĥt’ac bû,

2 Silt’an Êzî delq1061 û t’ac li bo dilê minwe
bû, 3 Delq û t’ac libasê xaliqê me bû.
S. 25 1 Hincîyê girîvanekî ȓastî libere,

2 Ĥesabekî zorî lisere.
T’emametîya silt’an șêx Adî û baqî Ellaĥ!
46. QEWLÊ LAWEKÊ1062 P’ȊRANO1063

S. 1 1 Hey Lawekî p’îrano, heyameka denga me bê,
2 Te me’nî heyne ceng bi nîşan.
S. 2 1 Hey Lawekî p’îrano, yarî hene ĥeya dikin,

2 Denga dibên te pêwanî ȓikêba,
3 Destê wan yî li Celewa,
4 Ĉavê wan mue’leq li stêȓa dimînî li hewa.
S. 3 1 Hey Lawekî p’îrano, min cindî siwarek divê ji malêt Adiya,

2 Û min minêdîyek ji mêra meleka biçe ser banêt bilind bang didêrî,
3 Bor berdaye bora binî bo bestîya havil birî.
S. 4 1 Hey Lawekî p’îrano, șêr derk’etin ji bîşa,

2 Bazî fiȓîn ji mewtina,
3 Feqîrêt xwedan1064 k’erem ȓabûn jiberberêt mêrava.
S. 5 1 Hey Lawekî p’îrano, ev dinya bi çî dimînî?

2 Bi dilê ne layîqa û aşiqê peza k’uvî dimînî.
3 Nalînêt min tên weke yê dil bi birîna,
4 Û erzinkêt min tên weke yê dil bi kovana,
5 Xwezî li pê wan nalîn û erzinka ez biçûma.
1060
xar
1061
diliq
1062
lawik
1063
http://www.ezdixandi.com/forum/38-807-1 Belavkirin: Bedelê feqîr Ĥecî
1064
xudan
189
S. 6 1 Hey Lawekî p’îrano, heke ĥeqe te ne kivanî k’işandî.

2 Û heke te ne tîrek meşyandî,
3 Û heke te ne birînek xweyandî.
S. 7 1 Hey Lawekî p’îrano, heke te ne kivanî k’êşayî.

2 Û heke te ne birîne xweyayî.
3 Û heke te ne tîre meşyayî.
S. 8 1 Hey Lawekî p’îrano, her kêlekê kalyek,

2 Û her milekî nalyek.
3 Ew ĥala besta zimanî,
4 Ĥeta kirim nek’evne binê didanî,
5 Kale kala cigeȓê ne birî ji batmanê.
S. 9 1 Hey Lawekî p’îrano, ew ĥalê wî bê hîvî,

2 Û ĥeta kirma didanê wî jî nekire nîvî,
3 Kale kala cigeȓê ne birî ji hîvî.
S. 10 1 Hey Lawekî p’îrano, ev dinya bi çî dimînî?

2 Bi dilê ne layîqa dimînî,
3 Mîna berxekî li beharê û seyadê wî jiber makê hilînî.
S. 11 1 Hey Lawekî p’îrano, heke tu ne yî mal hiştî,

2 Û heke tu ne yî dil birijtî,
3 Û heke tu ne yî gîyan kuştî.
S. 12 1 Hey lawekî p’îrano, mal hiştîya, malê xwe divê,

2 Û dil birijtîya, dilê xwe dive,
3 Û gîyan kuştîya, gîyanê xwe divê.
S. 13 1 Hey Lawekî p’îrano, her kêlekê kalyek,

2 Û her milekî nalyek.
3 Belê te ne ȓastîya zimêne,
4 Û te ne sunda bi silt’êne1065,
5 Belê eve bû xilmeta te lê gîyan dida.
S. 14 1 Hey Lawekî p’îrano, wextê te mert’al havêt nêva mila û te xiȓand,

2 Û te maş û cembeqî ji mîrê mezin distand,
3 Lew mîrê mezin berê xwe ji te werdigeȓand.
S. 15 1 Hey Lawekî p’îrano, zemanekî birime mezin meydana meleka,

2 Min kor dîtin bi dav û dahol,
3 Xendek hebûn bi nehîn,
4 Min zor di wan kor û xendekada dîn,
5 Ewin yêt ser geȓdenî û gêla cehnîv bi nehîn,
6 Belê ser ȓimê wan şkestî.
S. 16 1 Hey Lawekî p’îrano, leng nebe daleng, te nexwînin,

2 Xwe bi ȓima ȓastîyê venê, bila te bi dest ne vekişînin,
3 Pêt lenga di ȓikêbada namînin,
4 Destê lenga sêfa naqefilînin,
5 Xam û înk’ar, leng û berdoleng dê li ẍurbetêt giranda mînin,
6 Belê dilê xwedan îman û xwedan erk’ana çu cara ji mêr û muĥbeta silt’an șêx Adî xalî namînin.
S. 17 1 Hey Lawekî p’îrano, ojekê dê pêyêt lenga ji ȓûyê vê xirabe fênîyê k’işînin,
2 Û dê zîna ser kivalaȓa xweşînin,
1065
sultên
190
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Û xam û înk’ar leng û berdoleng dê di ẍurbetêt giranda mînin,

4 Belê dilê xwedan îman û xwedan erk’ana, ji mêr û muĥbeta1066 silt’an șêx Adî namînin.
S. 18 1 Hey Lawekî p’îrano, here kind neke borê teye,

2 Avê bidê bi sheet, cehî bidê bi qiyas1067,
3 Bejneke te ye bilind, geȓdeneka te ye xas,
4 Ȓast p’ajo bi ȓêda, êba serê sumê derke,
5 Ji ew paş borê xwe li mezin meydana meleka bi sere derke.
S. 19 1 Hey Lawekî p’îrano, zemanekî ez birime mezin meydana meleka,

2 Min dît ezî cindî, û borê min borê cindiya,
3 Û silyêt min p’êlê dikirin silîyêt ceng ĉiya.
S. 20 1 Hey Lawekî p’îrano, zemanekî ez birime mezin meydana meleka,

2 Ez ne yî cindî, borê min ne borê cindiya,
3 Û silyêt min p’êlê dikirin ne silyêt ceng ĉiya.
S. 21 1 Hey Lawekî p’îrano, ez birime berdolenge,

2 Borê min k’êşane ber xerbende, silîyêt min bûne silîyêt lenge,
3 Hey ho te malik nebit wêran, te şermezar kir Lawikê p’îre.
S. 22 1 Hey Lawekî pîrano, biȓênê mêlê çî kir?

2 Xwe di dilê silt’an Birahîm bi cî kir.
3 Lew silt’an Birahîm Xoȓistan t’erk kir.
S. 23 1 Hey Lawekî p’îrano, silt’an Birahîm t’erk kir Xoȓistane,

2 Nedera xwe da nedera xasane,
3 Lew bû ȓêzanekî ji wan ȓêzane.
S. 24 1 Hey Lawekî p’îrano, mêra mîre!

2 Ȓonaya dilêt feqîre!
3 Bar tê nebit çu cerg k’ûre.
S. 25 1 Hey Lawekî p’îrano, mêra meleke,

2 Ȓonaya dilêt aşiqe!
3 Bar tê nebit xwedanêt şike.
S. 26 1 Hey Lawekî p’îrano, mêra meleka fesale,

2 Û ciwanê biçite bale,
3 Destkuja wî ye ĥelale.
S. 27 1 Hey Lawekî p’îrano, mêra meleka ĥeqîqete,

2 Û ciwanê bi balve diherite,
3 Û p’îrînyekê lê dik’ete,
4 Dê ji êbê betalke te1068.
S. 28 1 Hey Lawekî p’îrano, dê betalket ji êbê,

2 Û di pişt yek û duda meken xêbê,
3 Lêk ȓûnên bi ĥeqîya șêx Adî û melik șêx Sin, vêkȓa biken ĥeq û ĥisêbê.
S. 29 1 Hey Lawekî p’îrano, banga mine bo xwedanêt me’rîfetê,

2 Mêra meleka bik’efte sinetê, nek’efte xulfetê,
3 Îro dinya ye, sibe1069 bangê axretê.
S. 30 1 Hey Lawekî p’îrano, banga mine bo xwedan e’sila, ne bo bêe’sila,
1066
muhebet
1067
qîyas
1068
betal kete
1069
sube
191
2 Xwedan e’sil bo xwe vedşêrin,

3 Belê bêe’sil nizanin bo xwe veşêrên, diçine ser banêt bilind û bang didêrin.
S. 31 1 Hey Lawekî p’îrano, sil nabin çekêt cindȋya,

2 Xalî nabit ji dilêt şewqîya,
3 Mêr û meleke xalî nabin ji mezelêt pis Adîya.
S. 32 1 Hey Lawekî p’îrano, zemanekî birime mezin meydana meleka,

2 Min sê k’or didîtin di k’ûr di tarî,
3 Min cindȋyêt mîr didîtin di dîwanî,
4 Ew di mejxulin bi suȓa silt’anî.
S. 33 1 Hey Lawekî p’îrano, li te cayîze mêrê derwêş

2 Sê borêt wî di ȓabest hebin şehekî cergehî,
3 Kimêlekî meydanî, bozekî ȓoja qet’ilê.
S. 34 1 Hey Lawekî p’îrano, av namînit, ile selîbek ji selîbêt kanîya,

2 Û gîya jî namînit, ma li mêrgekê ji mêrgêt e’silîya,
3 Mêr û meleke xalî nabin ji mezelêt pis aẍîya.
S. 35 1 Hey Lawekî p’îrano, min zênare liwê ȓojê,

2 Li zavîyê li zinarê li axir ȓojê,
3 Dê bi çengilê ẍafil û zalima girin û havêjne binê dojêh.
S. 36 1 Hey Lawekî p’îrano, hola mine dure di ȓêj,

2 Min cindȋyêt mîr dîtin di mest, ne di gêj,
3 Borê xwe bestibûn ji mêj.
S. 37 1 Hey Lawekî p’îrano, heke tu ne yî aşuq, 2

Û heke tu ne yî m’eşoq,
3 Û heke te stêrek nebit li foq,
4 Tu dê çawa bi suȓa P’adşay bîye serê coq.
S. 38 1 Hey Lawekî p’îrano, heke te ne dilî kul,

2 Û heke te ne ĉavî zil,
3 Û heke te ne zimanî şil,
4 Tu dê bi k’ê key, û tu dê çawa bi suȓa P’adşay bîye miraz hasil.
S. 39 1 Hey Lawekî p’îrano, heke te ne ser zenge lêvano, 2

Û heke te ne cehwerî li baskano,
3 Û heke te ne alînga nêva ĉavano,
4 Tu dê çawa bi suȓa P’adşay1070 bîye ser coqano.
S. 40 1 Hey Lawekî p’îrano, ȓojekê coqetêt zîyareta, dê pisêt p’îra di berberê mîrave xuşînin,
2 Pisêt p’îra bê gilî û gazindêt vê xirabe fênîyê liba[l] mîrê xwe gehînin,
3 Û pisêt p’îra dê liba[l] mîrê xwe ȓûspî mînin,
4 Xam, û înk’ar, û leng, û berdoleng, dê di ẍurbetêt giranda mînin,
5 Dilê xwedan îman û xwedan erk’ana çu cara ji mêr û muĥbeta silt’an șêx Adî xalî namînin.
S. 41 1 Hey Lawekî p’îrano, ȓojekê coqetêt zîyareta, sicadêt kevne berana dê di berberê mêrave xuşînin,
2 Dê kevne berana ji t’oz û xubarêt vê xirabe fênîyêda weşînin,
3 Û kevne beran dê bi dêrevanêt bilind ve lezînin,
4 Û kevne beran dê gilî û gazinêt vê xirabe fênîyê liba[l] mîrê xwe gehînin,
5 Û kevne beran dê liba[l] mîrê xwe ȓûspî mînin,
6 Xam û înk’ar, leng û berdoleng dê di ẍurbetêt giranda mînin,
7 Dilê xwedan îman û xwedan erk’an çu cara ji mêr û muĥbeta silt’an șêx Adî xalî namînin.
1070
pedîye
192
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 42 1 Hey Lawekî p’îrano, k’a ew duȓa ȓon di e’nya teda?

2 Ez nizanim ne te li temaya malê dinê da,
3 Û ne te ȓeda nefsê da.
S. 43 1 Hey Lawekî p’îrano, belêkem belê ew duȓa ȓon di e’nya minda,

2 Ne min li temaya malê dinê da, û ne min li ȓeda nefsê da,
3 Hew çerx û felekêt min liba[l] mîrê min man, felek gur bû, hat û xwe lêda.
S. 44 1 Hey Lawekî p’îrano, min gelek livê dinyayê dîtin bi nav,

2 Û li axretê di bê nav.
S. 45 1 Hey Lawekî p’îrano, min gelek livê dinyayê dîtin di bê nav,

2 Û li axretê bi nav.
S. 46 1 Hey Lawekî p’îrano, t’elbeya mîr bike, qest bike mezelêt p’îra,
2 Mezelêt p’îra meskenêt mîra,
3 Mîr wê li qatê ĥeta ȓoja om il-qîyametê.
S. 47 1 Hey Lawekî p’îrano, t’elbeya ĥakim1071 bike, qest bike dilêt momina,
2 Dilêt momina meskenê ĥakima,
3 Ĥakim wê li qatê ĥeta ȓoja om il-qîyametê.
S. 48 1 Hey Lawekî p’îrano, t’elbeya şêra bike, qest bike bîşêt tarî,
2 Bîşêt tarî meskenê şêra,
3 Şêr wê li qatê ĥeta ȓoja om il-qîyametê.
S. 49 1 Hey Lawekî p’îrano, t’elibeya baza bike, qest bike dêrevanêt bilind,
2 Dêrevanêt bilind meskenêt baza,
3 Baz wê li qatê ĥeta ȓoja om il-qîyametê.
S. 50 1 Hey Lawekî p’îrano, ȓojekê t’erqênîyek dêk’efte E’rşane,

2 Û zumênîyek dêk’efte qebirstane,
3 Ȓuĥ dê kevne ber hestîyan û xiwane,
4 Bira dê bakene birane, da bo xwe bikeyin xêrane,
5 Îro ese, li me axir zemane.
S. 51 1 Hey Lawekî p’îrano, ȓojekê axir zeman dibî,

2 Û t’erqênî li E’rşan dibî,
3 Û xubare li ĉiyan dibî,
4 Û ne kesî kesan dibî,
5 Û ne babê pisan dibî,
6 Û xam û înk’ar, leng û berdoleng liwêderê nuqsan dibî ,
7 Haweke yarû birêt axretê bi saẍî bi ser gunehk’arêt biran dibî.
S. 52 1 Hey Lawekî p’îrano, ȓojekê dê p’ira zirav di derê dojêh ȓa ȓak’işînin,

2 Û zebênî dê bi gunehk’ara ve lezînin,
3 Şubêt gelek mêra û cênîkêt gelek hurmeta dê di destê zebênîyada mînin.
S. 53 1 Hey Lawekî p’îrano, ȓojekê xutbê dibî,

2 Qazî bi xwe Xwede dibî,
3 Ĥezar pê şun bi yekî dibî,
4 Ne xwezîya ȓuĥa înk’ar1072 dibî,
5 Sed xwezma mine bi wê ȓuĥê, e’melê wî çê dibî.
S. 54 1 Hey Lawekî p’îrano, ewê ȓojê ĥezîm1073 dibî,
1071
hêkim
1072
inkêr
1073
hezîm
193
2 Û qazî bi xwe k’erîm dibî,

3 Ne xwezka bi ȓuĥa derewîn dibî,
4 Xwezka mine bi wê ȓuĥê emîn dibî.
S. 55 1 Hey Lawekî p’îrano, ȓojekê Cebar dibî,

2 K’ursîya P’adşa yî li xiwar dibî,
3 Ne xwezka ȓuĥa înk’ar dibî,
4 Xwezka mine bi wê ȓuĥê xwedan qiryar dibî.
S. 56 1 Hey Lawekî p’îrano, ȓoja om il-qîyametê,

2 Kes bi kêr kesî netê,
3 Yan şêxekî ĥeqîqetê,
4 Yan p’îrekî me’rîfetê,
5 Şêx û pîr, hosta û merebî, yarû birêt axretê,
6 Ew ferin bo me û sinetê1074,
7 Îro dinya û sibêy bo bangê axretê.
S. 57 1 Hey Lawekî p’îrano, silt’an Êzîd dibêjit: «Bakene malêt Adîya û bînin,
2 Û zebênî dê bi gunehk’areve lezînin,
3 Heke bi xweşi ne da, dê bi k’otekî jê stînin».
S. 58 1 Hey Lawekî p’îrano, cêşekî xedare,

2 Û zebênî wê dikene gazî û haware,
3 Go: «Mala Adiya wa ji me distînit gunehk’ara».
S. 59 1 Hey Lawekî p’îrano, cêşekî xedare,

2 Û zebênî wê dikene gazî û haware,
3 Go: «Mala Adiya wa ji me distînit gunehk’ara,
4 Eve bû maşe me xilmetk’ara».
S. 60 1 Hey Lawekî p’îrano, silt’an Êzîd dibêjite mala Adiya: «Heke hûn xatira min dibînin,
2 Hûn zebênîyêt min ne êşînin,
3 Hincî we bivê, hincî we ĥiskir bo xwe ji dojêh derînin».
S. 61 1 Hey Lawekî p’îrano, gelî mala Adiyano, dibêjime we bi ĥeder,

2 Ew cindȋyê ȓêya xwe birye ser,
3 Ewî ji dojêh bînine der.
S. 62 1 Hey Lawekî p’îrano, gîyanê min gorî bo wan cindȋya,

2 Desta didene ber letan û hindîya,
3 Dê hêvêne dojêh û tengîya, dê xilas ken wan xetaîya.
S. 63 1 Hey Lawekî p’îrano, gîyanê min gorî bo wan feqîra,

2 Desta didene ber letan û herîra,
3 Dê havejne dojêh û zemherîra,
4 Dê xilas ken wan êsîra,
5 Ew êsîrêt ĥebsa mîra.
S. 64 1 Hey Lawekî p’îrano, gîyanê min gorî bo wan şêre 1075 siwara,
2 Destan didene ber letan û mik’ara
3 Dê havêjne devê dojêh û mara,
4 Dê xilas ken wan gunehk’ara.
S. 65 1 Hey Lawekî p’îrano, heke te bi vê bibîye derwêş,

2 Gîyanê xwe biqelêş,
1074
sûnet
1075
şere
194
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ȓimê1076 ȓast bade, ȓast p’avê, ȓast heȓe pêş.
S. 66 1 Hey Lawekî p’îrano, heke te bi vê bibîye feqîr,

2 Gîyanê xwe bike êxsîr,
3 Ȓimê ȓast bade, ȓast p’avê, û ȓast heȓe pêş dîndara mîr.
S. 67 1 Hey Lawekî p’îrano, xerqe libasê Cebare,

2 Kesê jipêş xerqê șêx Adî hilînit dare,
3 Ȓoja axretê ew ẍafilekî gunehk’are.
S. 68 1 Hey Lawekî p’îrano, kesê serma xerqe yî bi girî,

2 Û bi e’wrêt xezeb tê bi fikirî,
3 Ȓoja axretê dê k’afir mirî.
S. 69 1 Hey Lawekî p’îrano, li ȓoja li pê p’ira Selatê,

2 Dê xerqe yî hilînin, dê bene bisatê,
3 Belê qalbê k’afir dêmînit li kiş û matê.
S. 70 1 Hey Lawekî p’îrano, ewe ȓoja pê p’ira ne’îmê,

2 Xerqe yî dê hilînin û bene xizînê,
3 Qalbê k’afir dêmînit li kela cehîmê.
S. 71 1 Hey Lawekî p’îrano, ewe ȓoja li pê p’ire,

2 Û li pêşîya me ĥemûya agire,
3 Ewê ȓojê me silt’an Êzîd mefere.
S. 72 1 Hey Lawekî p’îrano, me zênare liwê ȓojê,

2 Li zavîyê li zinarê li axir ȓojê,
3 Dê bi çengilê ẍafila girin hêvêne binê dojêh.
S. 73 1 Hey Lawekî p’îrano, ȓojekê silt’an șêx Adî dê qîȓênyekê ser gelîyê Lalişeȓa hilînêt,
2 Û şêrêt gelîyê Lalişê dê bi dêrevanêt bilind ve lezînin,
3 Û şêrêt gelîyê Lalişê dê ȓûspî liba[l] mîrê xwe mînin,
4 Û şêrêt gelîyê Lalişe dê xam û înk’ara, leng û berdoleng, dê di ber stêraȓa xuşînin,
5 Xam û înk’ar, leng û berdoleng, dê di ẍurbetêt giranda mînin,
6 Dilê xwedan îmana û xwedan erk’ana çu cara ji mêr û muĥbeta silt’an șêx Adî xalî na mînin.
Em di kêmin, û Xwedê yî ťemame!
47. QEWLÊ ĤESEDÊ IL-T’EWRȊ1077

S. 1 1 Wê dibêje Hesedê il-T’ewrî:
2 «Werin birayên min yên mişterî,
3 K’a ev dinya bi çend lawna hat, û bi çend lewna borî.
S. 2 1 Zeman neman wekî berme,

2 Ji dinê hilat ĥeya û şerme,
3 Xelqê buxtan girte ser me.
S. 3 1 Hûn buxtaniyê mekin biran,

2 Dilê xwe safî bikin ji xediran1078,
3 Zor ji vê dinyayê çûn bi gunehên giran.
1076
ȓumê
1077
1078
binêr: xederan
195
S. 4 1 Zor hatine ĥedê ȓêya.

2 Ew xebîr nebûn bi çi meniya,
3 Ew şikdarin li hev ȓêya.
S. 5 1 Ew li hev ȓêya şikdarin,

2 Li ȓêya șêx Adî di înk’arin,
3 Lew li axretê bi piştîne, bi barin.
S. 6 1 Ewin yê li axretê bi barin, bi piştî,

2 Hincî mêrê dilê t’erîqeta xwe ji xwe hiştî,
3 Wekî tovekî ĥeram tu bavêjî zeviyekê, şîn be û negehiştî.
S. 7 1 Ku tovê te bû stirî,
2 Ev bû kiryaȓa te kirî,
3 Lew xwedan li axretê vêȓa mabû yî ĥeyrî.
S. 8 1 Dibêjim we șêxan û p’îra,

2 Ĉav nedin xirabe, fêniya, wîra,
3 Bar tê nîne çi cerik k’ûra.
S. 9 1 Dibêjime xwedanên kevnan û k’ara,

2 Di pêşîya xwe viȓêkin pênc bara,
3 Mal namînin li van wara.
S. 10 1 Dem hatîye dê mala ji nav mala êwirînîn,

2 Neku dila bi çêrna kul kîn,
3 Neku xelqê bi zimanê xwe sil kîn.
S. 11 1 Dilê min di bête di pête,

2 P’adşa cerga lê di birête,
3 ……………………………
S. 12 1 Dilê min dibêjî,

2 Ziman xamiya dirêjî,
3 P’adşa cerga lê dibirêjî.
S. 13 1 Dibêjime we șêxan û p’îr,

2 Hûn di zana bin, di dilgîr,
3 Da li axretê bêjine we hey p’îr.
S. 14 1 P’îro, heke tu ne yî dildarî,

2 Û ne zanayekî xweyî di p’arî,
3 Weye wekî li axretê gura tu xuwarî.
S. 15 1 P’îro, heke tu ne yî ȓêberî,

2 Û heke dilê t’erîqeta ji te bexirî,
3 Ĥerame maşê tu di xweyî1079.
S. 16 1 P’îro heke tu ne yî ȓênasî,

2 Û zalimekî dil qiyasî1080,
3 Dê ȓêya șêx Adî bi çî nasî.
S. 17 1 P’îr bi nasînin,
2 Ĥeq li ĥeqiyê dibînin,
3 Ȓêya șêx Adî çu misêmayî tê nînin.
S. 18 1 P’îr di bê k’erbin, di bê sûne,

1079
dixoyî
1080
qeyas
196
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Ew dizanin me’nî yî li k’une1081,

3 Belê, nezan dibêjin ȓê dûne.
S. 19 1 Wey li nezanên p’iȓ bêjî,

2 Ewin yê xamiya dirêjî,
3 Ewin yê derheqî birê axretê dibêjî.
S. 20 1 Hincîyê derheqê birê axretê dibêjî,

2 Kivanê wî dê bimîne yê bêjî,
3 Ȓoja axretê ĥeyre1082 tîra xwe dê bi çî havêjî.
S. 21 1 Hincîyê derheqê birê axretê dibête,

2 Êbek dê li kivana wî de ȓête,
3 Ȓoja axretê yî ĥeyre tîra xwe dê bi çi havête.
S. 22 1 Hincîyê digel t’erîqeta xwe dijmin bî,

2 Barê wî dê asin bî,
3 Cezayê wî dê sotin bî.
S. 23 1 Hincîyê digel t’erîqeta xwe dijmin bî,

2 Û heke ĉiyayê Sîp’anê Xelatê libin bî,
3 Ȓoja axretê ne ji van, ne ji wan dibî.
S. 24 1 Hincî ligel t’erîqeta xwe erzan bibî,

2 Û li xêr û xêrata kirî p’oşman bibî,
3 Ȓoja axretê dê sefilekî sergeȓdan bibî.
S. 25 1 Heke birayekî te ji muqibile,

2 Bi teȓa yê sotî dile,
3 Liser cewaba te ya e’wile,
4 Heke ew desta ji te bihêle,
5 Tû desta jê mehêle.
S. 26 1 Heke birayekî te ne yî ji muqibile,

2 Ne yî liser cewaba te ya e’wile,
3 Bi teȓa ne yî sotî dile,
4 Heke ew desta ji te ne hêle,
5 Tu desta jê bihêle.
S. 27 1 Ew birayê ji te dixwete,
2 Ligel neke çu mie’melete1083,
3 Ew kêr nayê qet û qete.
S. 28 1 Ew birayê ne yî guhdare,
2 Heke havîne, û heke behare,
3 Ew ji kenarê başkave yî sare,
4 Ew birayê ne yî bi teȓa tîreke bê p’eȓe,
5 P’avêje li pê meȓa.
S. 29 1 Ew birayê ne yî gihdaştî,
2 Darek di destî de ne yî aştî,
3 Her bi xwe qaley û bi xwe qaştî.
S. 30 1 Me birayek divê ligel xwe bira kin,

2 Sadiqê bi xweȓa t’eba kin,
1081
kûne
1082
heyriye
1083
miamelet
197
3 Xweşiyê bi xweȓa şa kin,

4 Xemê bi xweȓe xema kin,
5 Heyî û ne yî vêkȓa p’ar kin.
S. 31 1 Qelî bira li we dikim ȓayê,

2 Hincîyê mêrê ĥeq bi ȓêya șêx Adî bi ĥeq, ser xweȓa dayê,
3 Nisbet (meznahî) bi kêr mêrê derwêş nayê.
S. 32 1 Di vê mêrê derwêş yê qelender bî,

2 Li ibadetê yî fer bî,
3 Ne p’iȓ gotineke dû xeber bî,
4 Da li axretê li dîwana șêx Adî bi şefa’et bî, bi mahder bî.
S. 33 1 Heke mêrê derwêş ne yî qelendere,

2 Ne yî bi ibadete, ne yî bi fere,
3 P’iȓ gotineke dû xebere,
4 Li axretê li dîwana șêx Adî û melik șêx Sine ne şefa’et heye, ne mehdere.
S. 34 1 Gelî bira neku dila bi waswas1084 kin,

2 Ĥeq ȓêya șêx Adî ser xweȓa nas kin,
3 Mêrê çê bin, xwe ji destê zebêniya xelas kin.
S. 35 1 Gelî bira mêrên çê bin bi danê,

2 Xebîr bin bi erk’anê,
3 Ji e’wil dinê ĥeta bi axirzemanê.
S. 36 1 E’sseyî1085 axirzeman heye,

2 Gava hate ser gîyanê we micadeye,
3 Ew axirzeman bi xweye.
S. 37 1 We dibêje Hesedê feqîre,

2 Neqila me bi neqila mîre,
3 Ȓêya me bi şêxan û p’îre.
S. 38 1 Hesedê feqîr we dibêye,

2 Hincîyê nas ne kirbû neqila mawlêye,
3 Meslê mîrê ȓêye.
S. 39 1 P’îro, ji enzelê,
2 Bik’ele liwê k’elê,
3 Da ȓûspî bî li mehfelê.
S. 40 1 Da ȓûspî bî di mehfelên mêra,

2 Xebîr be bi me’niyan û kêra,
3 Bi xanî mexo goştê t’êra.
48. QEWLÊ MISKȊNO JARO1086; 1087; 1088; 1089

S. 1 1 Hey binî Ademo,
2 Miskîno Jaro Ademo.
S. 1 1 Hey benî Ademo!
1084
wazwaz
1085
ese
1086
[50] (rr.173-177)
1087
1088
[2] (rr. 646–651)
1089
[29] Beyt’a miskîn (rr. 435-437) (№ 1709)
198
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Miskîno Jaro, Ademo!
S. 7 1 Ev dinya e’rdê derwêşe,

2 Têda digeȓin cimle cêşe,
3 Kesek bi nefsa k’ubar1090 naçe pêşe.
S. 10 1 Erê bendao1091, di pey jina mêr menal,

2 Gelek așiq hatin çûne ew ĥal,
3 Miskîno jaro, ya ademî.
S. 2 1 Ev gerdȗn mestexane,
2 Wekî xewna șevane,
3 Herȓo yara hinane.
S. 2 1 Ev dinya mestexaneye,
2 Wek xewna şevaye,
3 Herȓoj yara hinaye.
S. 3 1 Ev e’rde xane,
2 Însan têda bazirgane,
3 Hindeka mala xwe bar kir, hindeka ji nȗ dane.
S. 27 1 Dinya xane û mane,
2 Binî Adem têda bazigane,
3 Sibê ȓabûn, go: «K’anê filan îbn filane?»
S. 4 1 Gerdȗn xane ȗ xan dinijî,

2 Jiber benda, bȗye t’ijî,
3 Hindek wê dimirin, ȗ hindê wê dijî.
S. 28 1 Dinya xane û xana nijî,
2 Ji bingiha bû t’ijî,
3 Hind wê dimirin, hind wê dijî.
S. 8 1 Dinya heye xana t’ijî,
2 Hin dimre û hin dijî,
3 Ȓojekê bê serîya me jî,
S. 35 1 Gerdȗn xane ȗ xan dimînî,

2 Binî Adem bazirgane ȗ lê datînî,
3 Bazirganî barkir, ȗ xan șunda dimînî.
S. 29 1 Dinya xane û xan dimînî,
2 Binî Adem bazirgane û lê datînî,
3 Bazirganî bar kir û xan şunda dimînî.
S. 9 1 Dinya heye xan û mane,
2 Însan têda bazirgane,
3 Bazirgan diçe, xan cîdane,
S. 5 1 Bin Ademo, tu bi xwe veweste,

2 Ew sindirȗka1092 miftan dișkeste,
3 Hind wê dimirin, ȗ hindeka mal ji Xwede dixweste.
S. 23 1 Binî Ademo, bi xwe vewest,
2 Sindirȗka1093 mifta şikest,
3 Hind wê dimrin, hinda mirin dixwest.
S. 6 1 Bin Ademo, te darî li wer de,

2 Heke te xêrek dabe di ber de,
1090
k’ibar
1091
bendao
1092
sindirok
1093
sindiȓuk
199
3 Carekî dî zebênî nayêne ser te.

S. 24 1 Binî Ademo, te dar jur da,
2 Heke te xêr û xêrat kirîne, çone jiber te,
3 Babek ji zebêniya li axretê nayêne ser te.
S. 7 1 Here mirin neke ji bîr,

2 Gelê hozan, zanayî, jîr,
3 Ew jî di nav goȓêda bȗne êxsîr.
S. 8 1 Here mirin neke ji xeyal,

2 Her kesekî tiștek libal,
3 Dê bo wî tiștî bibe delal.
S. 9 1 Da berî me bibin ji hêr,

2 Desta ji çake mal ȗ mehêl,
3 Da me bene bihușta ji dêr.
S. 10 1 Da me bene bihușta bi gol,

2 Min li wan birca dîtin kevok,
3 Horî bȗn, jê diçin deng.
S. 11 1 Heke ĥezar salî t’emam key,

2 Mîryatiyê li Ȓojhilat ĥeta bi Șam key,
3 Dawiyê her dê ji k’asa mirinê tam key.
S. 32 1 Binî Ademo, ĥezar salî t’emam keyî,
2 Mîrîyatîya Şerq ĥeta bi Şam keyî,
3 Her dê ji k’asa mirinê tam keyî.
S. 12 1 Heke ĥezar salî li dine bî,

2 Bi zêȓ ȗ malê dinê yî xinê bî,
3 Her dê ȓojekê mevanê gorê bî.
S. 31 1 Binî Ademo, ĥezar salî li dinê bî,
2 Zêȓ û malî xinê bî,
3 Her dê ji ȓuwê vê dinê finê bî.
S. 7 1 Erê bendeo, sed salî li dinê bî,
2 Bi zêȓ û zîv dinê xinê bî,
3 Axir ȓojekê bendayê mirinê bî,
S. 13 1 Binî Ademo, li malê dinê nebe tema,

2 Zer u male gerdȗne neke cema,
3 Gerdȗn bo p’êẍemberêd Xwedê nema.
S. 6 1 Benî Adem livê dinyayê mebe tema,
2 Vî zêȓ û malî gelek meke cema’,
3 Dinya bo Ȓesûlê Xwedê nema.
S. 30 1 Binî Ademo, li dine mebe tema,
2 Zêȓ û malî meken cema’,
3 Dinya bo Ȓesulêt Xwedê şik nema.
S. 18 1 K’anê Aqȗbê пebî?

2 K’a ew salixê çav erebî?
3 Ewan ji dizanî mirin her de hebî.
S. 11 1 K’anê Aqubê nebîy?
2 K’a salixê ĉav e’rebî?
3 Ewan şik zanî dê mirin hebî.
S. 5 1 K’anên Ûsiv, Ûsivê nebîy,
2 K’a salixê ĉav e’rebî,
3 Ew jî zane dinyayêda mirin hebî,
200
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 19 1 K’a Ȗsivê ve wesfetê1094?

2 K’a Zelîxa dem ĥimetê1095?
3 Li wan jî ȓizîn tilî ȗ dest ȗ p’ê.
S. 12 1 K’a Ûsivê wesfetî?
2 K’a Zelîxa ĥimetî1096?
3 Ewan ȓizîn hestî, û dest, û p’ê.
S. 14 1 K’anî Silemanê hikm dikir?

2 K’anî Belqîsa bi navȗ dik’ir?
3 Ewan jî gerdȗn ji xweȓa t’erk dikir.
S. 3 1 K’a Silêmanê hikm dikir?
2 K’a Bilqîza nav dik’ir?
3 Tu jî xweş bî, ewan dinya ji xweȓa t’erk dikir.
S. 17 1 K’anê Silêman p’êẍemberê hikm dikir ins û cins, û çendî dinê?
2 K’a Bilqîza bi zêȓîye xinê?
3 Ew şik ji ȓuwê dinê, bûn finê!
S. 6 1 K’anên Silêman p’êẍemberê hikm dikir,
2 K’a Bilqîza navû dik’ir1097,
3 Ew jî çûn, dinya t’erk kir,
S. 15 1 K’a Silemanê p’êẍembera?

2 K’a Belqîsa bi zêȓê zera?
3 Ew jî çȗn nav ax ȗ bera.
S. 4 1 K’a Silêmanê p’êẍemberan?
2 K’a Bilqîza bi zêȓê zeran?
3 Tu jî xweş bî, ew jî çûn nav ax û beran.
S. 16 1 K’anê Silêmanê p’êẍember?!
2 K’a Bilqîza bi zêȓîye zere?
3 Ew şik çone nav ax û bere!
S. 16 1 K’a Silemanê hikm dikir li ins ȗ cins ȗ çendî teyar,

2 K’a Belqîsa bi xelî ȗ sipîçar,
3 Ew jî çȗne nav ax ȗ berêt sar.
S. 18 1 K’anê Silêman p’êẍemberê hikm dikir ins û cin,s û çendî teyar?
2 K’a Bilqîza bi xêlî sipîçal?
3 Ew şik çone nav ax û berê sar!
S. 17 1 K’a Silemanê hikm dikir li ins ȗ cins ȗ çendî dine,

2 K’a Belqîsa bi zêȓ ȗ zîvê dinê ye xinê,
3 Ewan jî vexwar ji k’asa mirinê.
S. 20 1 K’a ew Mȗsaye kelîm?

2 K’a ew Îsaye qedîm?
3 Ew jî çȗne ĥezreta melîke1098 Ȓehîm.
S. 13 1 K’anê Îsaye qedîm?

2 K’a Mûsayê kelîm?
3 Ew şik çone ĥezreta Melikê K’erîm.
S. 9 1 K’anê E’lî, k’anê E’mer?

2 K’anê nebîyê esĥabe liber?
1094
ûsfet
1095
hișmet
1096
ĥişmet
1097
nav û dik’ir
1098 melek
201
3 Ew şik çone nav ax û ber!
S. 10 1 K’anê E’lî, k’anê Itman?

2 K’anê nebîy serî xitman?
3 Hûn di xweş bin, ew şik ne man!
S. 21 1 K’a ew xasêt livir di xas?

2 K’a derwêșêt bi t’izbî ȗ wek’az?
3 Ewan jî di nav gorêda kirin qiyas1099.
S. 5 1 K’anê Xidir, k’anê Ilyas1100?
2 K’anê derwêşê t’izbî û wek’az,
3 Tu jî xweş bî, ew jî di nav axê da kirin qiyas.
S. 6 1 K’a xasêt livir di xas,
2 K’a Ĥemze, k’anê Ebas,
3 Hestîyêt wan nav axê girtin qiyas1101.
S. 2 1 K’anên xasê livir di xas,
2 K’anên Ĥemze, k’anên E’bas,
3 Ew jî ber mirinê nebûn xilas,
S. 22 1 K’a ew xasêt livir di zor,

2 K’anî p’êẍemberên li dor,
3 Ew jî linav axê girtin heyf ȗ cor.
S. 7 1 K’a xasêt livir di zor,
2 K’anê nebîyêt sehabe li dor,
3 Hestîyêt wan şik nav axê girtin ĥeyf û cor.
S. 3 1 K’anên xasê livir di zor,
2 K’a Nevîyê se’be li dor,
3 Ew jî çûne hidreta yekê li jor,
S. 4 1 K’anên xasê livir ĥezîm,

2 K’anên ĥeçka me dî,
3 Ew jî çûne hidreta yekê ĥebîb,
S. 8 1 K’a xasêt livir di k’erîm?

2 K’a qewal, k’a nedîm?
3 Ew şik çone ĥezreta1102 Melikê Ȓehîm.
S. 23 1 K’anî zanyar, k’a enbî ya,

2 K’a enbîya ȗ k’a ewlî ya,
3 Ew jî di nav gorêda bȗn tî ȗ tî ya.
S. 8 1 K’onî Ĥemze, k’onî E’lî?
2 K’onî ewlîya, k’onî enbiya?
3 Ew di nav goȓêda bûne tûtiya.
S. 1 1 K’anê e’lim, k’a enbîye?
2 K’a Ĥeşem, k’a ewlîya?
3 Hestîyêt wan şik nav axê bûn totîya.
S. 1 1 K’a e’lim1103, k’a enbîya1104,
2 Ewan jî axê girt totîya,
1099
qeyas
1100
Elyas
1101
qeyas
1102
hizret
1103
evika
1104
emîya
202
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 2 1 Nabêt mirin biken ji bîr,

2 Xelqê e’rifî, zana, yî jîr,
3 Hestîyêt wan nav axê bûn êqsîr.
S. 3 1 Nabêt mirin xeyal heȓin,

2 Wa fer bûye, xêra bikin,
3 Da berê me şêr ȓa bibin.
S. 4 1 Da berê me bibin ji hêr,

2 Dasta ji çake mal û mehêl,
3 Da me bene bihuşta ji dêr.
S. 5 1 Da me bene bihuşta bi gol,

2 Min li wan birca dîtin kevok,
3 Horî bûn, jê diçin deng.
S. 24 1 Banga mine ji P’adșê mezin,

2 Ĉavkanîne coy jê diçin,
3 Ewê mergê sewle libin,
4 Ya Xwede, derd ȗ derman herdu le dane min.
S. 15 1 Banga mine şahê mezin,
2 Ĉavkanîne xweyî jê diçin,
3 Ya Ȓebî, derd û derman herdu te dane min.
S. 25 1 Banga mine ji P’adșê mêrdaran,

2 Ĉavkanîne coy je berdan,
3 Ya Xwede, derd ȗ derman herdu te dan.
S. 14 1 Banga mine şahê mêrdar,
2 Ĉavkanîne xweyî jê berdan,
3 Ya Ȓebî, derd û derman herdu te dan.
S. 26 1 Banga mine ji P’adșê serbest,

2 Ewê mêrgê sewle di best,
3 Pelgêt sewle sor ȗ k’esk di best,
4 Ezî hejar bȗm, k’eșkul dest.
S. 27 1 Çȗme merga bi nav,

2 Ewê mêrgê sewlek di nav,
3 Pelgêt sewlê zêȓ ȗ dirav,
4 Ezî xizan bȗm, ne dibirime nav.
S. 21 1 Birime mêrgê behîyek di nav,
2 Belgê behî zêȓ û diȓav,
3 Ez miskîn bûm, birime nav.
S. 15 1 Birime merga sewlek linav,
2 Belgê sewlê zêȓ û dirav,
3 Ez miskin bûm, me miskîna ne kir silav,
S. 16 1 Ez birime merga sewlek bi ȓast,

2 Belgê sewlê zêȓê k’esk,
3 Ez miskin bûm, mi neda li dest,
S. 22 1 Birime mêrgê, solik di mist,

2 Belgê sole sor û k’esk,
3 Ezî miskîn bûm, k’eşkûl1105 bi dest.
1105
keşkul
203
S. 28 1 Hȗn bakene Ĥebîbî necar,

2 Bila t’abȗtekê çêke ji dar,
3 Da di navda suȓêt1106 ĉav xumar.
S. 19 1 Bang1107 kene Ĥebîbî necar,
2 Bila t’ebûtekê çêket ji dar,
3 Dê nav ȓazêt ĉav xumar.
S. 29 1 Hȗn bakene hosta Ĥebîbî,

1 Bila t’abȗtekê çêke her dê webî
2 Da di navda suȓêt ĉav e’rebî.
S. 20 1 Bang kene hosta Ĥebîb,
2 Bila t’ebûtekê çêketîye we bî,
3 Dê ȓazêt salihê ĉav e’rebî.
S. 30 1 Dibêjime we xwedanêt1108 konan ȗ k’aȓa,

2 Pêșȋya xwe viȓêken pêșbara,
S. 25 1 Dibêjime we xwedanêt konan û k’ara,
2 Pêşîya xwe viȓêken pêşbara,
S. 31 1 Dibêjime we xwedanêt konan ȗ k’ar,

2 Çend cindîne hin șêresiwar,
3 Ev gerdȗn bo kesî nabe heval ȗ yar.
S. 26 1 Dibêjime we xwedanêt konan û k’ar,
2 Çend cindîne, hind şêresiwar,
3 Ev kevne bo kesî nabite heval.
S. 32 1 Mala gorê çende tarîye, çende k’ure,

2 T’ijî mare, t’ijî mȗre,
3 Ya Xwede, tu dikarî du așiqa jêk bikî dȗre.
S. 9 1 Mala goȓê çende tarî û çende k’ûre,
2 T’ijî mare û t’ijî mûre,
3 Ya Ȓebî, tu dikarî du aşiqan ji yek bikî dûre.
S. 11 1 T’irba mine liser kanîyê,

2 Xuydan dik’șe ji e’nîyê,
3 Jê dixaze e’zapê cînarîyê,
S. 12 1 T’irba mine ort’a herdu ava,

2 Hêsir tê ji herdu ĉava,
3 Jê dixaze e’zapê dê û bava,
S. 13 1 Derzya ort’a herdu mala,

2 Min pirsî, te çiȓa neda,
3 Ew jî bû e’zapê ĥeft1109 sala,
S. 33 1 Werin ... werin xizim ȗ lêzim,

2 Dax ȗ sed kovan ȗ k’eser,
3 Xelqê1110 șîrin1111 lêvêt șekir,
1106
sur
1107
ban
1108
xudan
1109
ĥevt
1110
xelk
1111
șirîn
204
T’ÊMÛRÊ MESO
4 Nema pê biden xeber.

S. 10 1 Werin, werin xizim û lêzim,
2 Wê gavê girya me bêt.
S. 11 1 Dax û sed kovan û k’eser,

2 Xelqê şêrîn lêvên şekir,
3 Nema bidin xeber.
S. 34 1 Werin ... werin lêzim werin,

2 Xelqê mêrga ĥeciya ew mîr dike,
3 Xêr ȗ șeran Ẍefȗr1112 dike,
4 Daxa dilan ji bîr dike.
S. 14 1 Werin, werin lezim werin,
2 Emê îro gelek bigirîn.
S. 15 1 Xelqê mêrga ĥeciya ew mîr dike,

2 Xêr û şeȓan Ẍefȗr1113 dike,
3 Daxa dilan bap’îr dike.
S. 36 1 Mendo, megrî, menale,

2 Hêstira ji ȓuĥêt xwe bimale,
3 Ferwara Xwedê êke nabe betale.
S. 13 1 Me girî, menal,
2 Hêstiran ji ȓûyê xwe bimal,
3 Ev dinya bo p’êẍemberê Xwedê nema.
S. 34 1 Mendo, megirî, menal,
2 Hestira ser ȓuwê xwe mical,
3 Heke firwara Xwedê hat, nabit betal.
S. 37 1 Mendo, megrî mafê teye

2 Șîn ȗ girî bê faydeye,
3 Goȓ ȗ k’efen mala meye.
S. 12 1 Qewî girya me bê,
2 Hizin û girî bê fêdeye,
3 Goȓ û k’efen mala meye.
S. 33 1 Mendo, megirî, ĥeqê teye,
2 K’efen1114 û goȓ mala meye,
3 Belê hizin û girî bê faydeye,
S. 14 1 Mendo, megrî heqe teye,
2 Şayî û girî bê feydeye,
3 Goȓ û k’efen ku heye male meye,
S. 38 1 Ez wê digrîm șerme,
2 Kesên buxtan girte ser me,
3 Ji dine hilat fedî ȗ șerme
S. 39 1 Ez wê digrîm, dikim șîr,

2 Gerdȗn girte ser vavîr,
3 Șiret пета, çȗ ji bîr.
S. 35 1 Ez wê digrîm, şezeme,
2 Xelqê bûxtan girte ser me,
3 Ji dine hilat ĥeya û şerme.
1112
ẍefîr
1113
ẍefîr
1114
k’ifin
205
S. 36 1 Ez wê digrîm, dikim şîr,

2 Dinya girte ser vavîr,
3 Şîret nema biket kîr1115.
S. 40 1 Ez wê digrîm weke baran,

2 Pê wan cindȋya, li pê wan,
3 Pê extîyar ȗ cirabȗn li ĥemȗ șaran.
S. 37 1 Ez wê digrîm, weke baran,
2 Pê wan cindȋya li pîvan1116,
3 Ixtîyar1117 û ĉira bûn li ĥemû şaran.
Em yêt kêmin, Xwedê yî t’emame!
49. QEWLÊ SILAVÊT MELIKÊ1118 K’ERȊM1119; 1120

S. 1 1 Silavêt melikê K’erîm,
2 Aşiqê suȓa berîm,
3 Me de’weye mal û serîm.
S. 1 1 Silavêt melikê K’irîm,
2 Ez bûm aşiqê suȓa1121 berîm,
3 Bi mal û serî ew suȓ dipirsîm.
S. 2 1 Suȓa pê dip’ersim xaliq,

2 Muĥbet1122 di dilî da mabû mue’liq1123,
3 Min zor livê dinyayê dî[t] ȓûsipî, nû baliq.
S. 2 1 Suȓa me dip’arast1124 xaliqe,
2 Muĥbê dila mabû mue’liqe1125,
3 Zor hatine dinê di ȓuĥsipî1126 ne di baliqe.
S. 3 1 Zor hatin ĥedê mêra,

2 Ewan gûh li me’niya nedigêȓa,
3 Ne dizanî ji ku tê șeȓ û xêre.
S. 3 1 Zû k’eftine beĥra tarî,

2 Mijûl bûn bi vî mirarî,
3 Ew çon, ferza xwe ne bijarî.
S. 4 1 Zor k’etine beĥrêt tarî,
2 Mijûl bûne bê qirarî,
3 Aşiqêt dinyayê çû ji ola1127 xwe ne dibijarî.
S. 4 1 Ew mirarî bi xwîne,
2 Gelî birayêk megirin bi k’erb û k’îna,
3 Ev fêne, fênekîya derewîne,
S. 5 1 Ewê qirarê bi xwîne,
1115
binêr: kêrhatin
1116
piwan
1117
binêr: extîyar
1118
Melk
1119
[2] (rr. 586–590)
1120
1121
sur
1122
mehbet
1123
maliq
1124
diperist
1125
mûhliq
1126
rîhsipî
1127
owl
206
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Pê negre giryan û k’îne,

3 Ev fêne, fêneka derewîne.
S. 5 1 Sera wî mirarî,
2 Ji yek megirin sarî,
3 Ev dinya xweşe bi yarî.
S. 6 1 Suȓa wê qirarê,
2 P’êk megrin sarê,
3 Ev dinya xweşe birayêt yarê.
S. 6 1 Se’eta ẍereza nefsê bi çuwe,

2 Cengekî mala Adiya li duwe,
3 Ẍerez ve digeȓî zuwe.
S. 7 1 Gava xedera1128 nefsê çûye,
2 Heke cengê mala Adiya li duye,
3 Xeder vekirîye zû ye.
S. 7 1 Se’eta ẍereza nefsê dibete,

2 Cengekî mala Adiya li pê neherete,
3 Birano, zînhar gelekî bi ĥeybete.
S. 8 1 Gava xedera nefsê bite,
2 Heke cengê mala Adiya li pê neherete,
3 Birano, çende bi ĥeybete.
S. 8 1 Gelî bira, betal mekin cengî,

2 Li bo te ku du ȓunin bi ceq dengî,
3 Belê me îman naskir bi wî ȓengî.
S. 9 1 Gelî bira betal mekin cengê,
2 Hûn ȓûnên bû ĥeft dengî û binase bikî ȓengî,
3 Me ola xwe naskir bi vî ȓengî.
S. 9 1 Gelî bira dibêjme we ji ĥala,

2 Hincîyê dilê xwe neket sîqale,
3 Mîna kevne xirabekî, eve sed salî vala.
S. 10 1 Gelî bira dibêjme we ji ĥale,
2 Dil bûye sîqale,
2 Mîna xirabekî sed salî vale.
S. 10 1 Hûn dilê xwe bi sîqal kin,

2 Suȓa mîr kenar kin,
3 Ji ew paş qestî bal kin.
S. 11 1 Dilê xwe bi sîqal kin,
2 Suȓa mêra ji xeyal nekin,
3 Herdem qesta bal kin.
S. 11 1 Birano, yekî ji xweȓa bi gîyan bin,

2 Ser û male xwe bi şikra din,
3 Dîndara silt’an șêx Adî bi vê yekê têt standin.
S. 12 1 Birano, yekê ji xweȓa bi ẍîrab kin,

2 Ȓêya șêx Adî bi cehde1129 kin,
3 Gîyanê xwe liber P’adşayê xwe gelekî bi e’zeb1130 kin.
S. 12 1 Çêbin û gihur nekin,
2 Ȓêya silt’an Êzdîd ji bîr nekin,
3 Da ȓoja axretê gîyanê we bi îza nekin.
1128
xedr
1129
ce’d
1130
ezab
207
S. 13 1 Bêjme we ya cêş,
2 Hûn siwar nebin borê serk’êş,
3 Ma hûn nizanin, mezin meydana meleka zor xendek heyne lipêş.
S. 13 1 Dibêjme we ya cêş,
2 Siwar mebin li borêt serk’êş,
3 Mezine meydana meleka, zor xendek di hêne pêş.
S. 14 1 Borê ĥuȓ siwar bin,

2 Bi nefesa ȓaguhda rbin,
3 Bi ĥemû muxliqaȓe yar bin.
S. 14 1 Li borê bihil siwar bin,
2 Li qewla gûhdar bin,
3 Bi ĥemû mûxliqaȓe yar bin.
S. 15 1 Nasê nefsê,
2 Li ȓȗyê vê meclîsê,
3 Mêr xilase bi pirsê.
S. 15 1 Nasê nefsê,
2 Li ȓȗyê vê meclîsê,
3 Mêrê xilas birsê.
S. 16 1 Here nefesê binasî,

2 Beĥra ilmê xewasî1131,
4 Di nêv xasa da yî xas bî.
S. 16 1 Nefsê ye nas bî,
2 Mecrê giran xiwas bî,
3 T’ebaya xelqê xas bî.
S. 17 1 Ji qewlê bin Xidire,

2 Hincîyê girîvanê bi ĥeq libere,
3 Ĥisabekî zorî lisere.
S. 17 1 Feqîrê me bi core,
2 Hincîyê nefsa wî di zore,
3 Ew derdik’eve jibore.
S. 18 1 Hincî girîvanê ĥeqîyê li stȗ ve,

2 Xebera xam û nûre,
2 “Cej bi nête” Ȓebê tu bi çȗwe.
S. 19 1 Sedeq1132 ew nefes we bû,

2 Hincîyê haj me’nîyê dînê xwe dibû,
3 Ȓeca me’rîfetê liba[l] feqîrî dibû.
S. 20 1 Feqîrye bi zore,
2 Hincîyê nefsa wîye jore,
3 Ew zû dik’eft ser bore.
S. 21 1 Hincîyê nefsa wî li xware,

2 Suȓa mîr hebit li kenare,
3 Ew maşê mîrê xwe bi ĥeq dixware.
S. 18 1 Hincyê nefsa wî ye xware1133,
2 Maşê mîrê xwe bi ĥelalî dixware,
3 Ji şermêȓa xeyale.
1131
ẍewas
1132
Sedeq
1133
xiwar
208
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 22 1 Hincîyê bi ĥeramî bixotin maşe,

2 Dê bi ĉepilê wî girin havêjne paşe,
3 Ȓoja axretê ji dîwana cindiya dûrî ĥaşe.
S. 19 1 Hincîyê bi ĥeramî bixwet maşe,
2 Ji dîwana cindya ewî ĥaşa,
3 Silt’an Êzdîd dê wî havête paşe.
S. 23 1 Ȓoja axretê dûrî mala Adiyane,

2 Mala Adiya lê napirse,
3 Ne bi zare, ne bi zimane.
S. 24 1 Ne bi zare, ne bi jare,
2 Ŕu ji bilindîya were xare,
3 Ȓêya ȓastîyê dîyare.
S. 20 1 Ne bizore,
2 Ne bi jehre,
3 T’oz bilindî, ji ȓastiya ȓê ye dîyare.
S. 25 1 Nefsa bilind ne ȓezane,

2 Ȓastî ȓonaya dilane,
3 Ceblê girtî mek’ane.
S. 21 1 Ȓastî ye ȓêzane,
2 Ȓonaya dilane,
3 Ȓastî ȓêya Yezdane.
S. 26 1 Ȓastî û me’rîfete,
2 Hincî cane bi t’erbîyete,
3 Ew ȓuĥe liber P’adşê xweyî bi e’zete.
S. 22 1 Ȓastî me’rîfete,
2 Mêrê qebeh t’erbiyete,
3 Li axretê gîyanê wî bi e’zete.
S. 27 1 Ȓastî binyan xase,

2 Sehet bit warê nase,
3 Ȓêya îmana xwe binase,
4 Ew ȓuĥe liber P’adşê xwe gelekî xase.
S. 23 1 Ȓastî binyat xase,
2 Ya ji sehabe ew mekase,
3 Yê Xwedê xwe bi tirs nase.
S. 28 1 Ȓastî binyan zêȓe,

2 Bi wan cindȋyaȓa digêȓe,
3 Dayîm mie’melet1134a wan bi Xwedêȓe.
S. 24 1 Ȓastî binyat zêȓe,
2 Wan cindȋya xweȓa gêȓa,
3 Yê herdem hîvî bi Xwedêȓe.
S. 25 1 Ȓastî binyat zêȓ bû,

2 Hincîyê ber lê bû,
3 Hincîyê dixwar bû, di kêr bû.
S. 29 1 Bêjme we ji binêne,
2 Ĥemû ji me’nêne,
3 Ĥemû ji neqilêne.
S. 30 1 Bêjme we ya saqî,
2 Şirove biken qeĥfî,
1134
me’amelet
209
3 Di vê dayîm bore we yî bi li xof bî.
S. 31 1 Borê ĥur li xof kin,

2 Ȓêya qenc çak kin,
3 Li mîrê xwe [y]e silav kin.
S. 26 1 Borê hirîna neke,
2 Ȓêya ĥeqiyê ji bîr neke,
3 Heȓe dostê xwe silavke.
S. 32 1 Ji borî vebe wekî heȓe,

2 Li xofê ȓastî bide sere,
3 Xwedanê borî ser pişta wî goyîkere.
S. 27 1 Heke em di ber borê ve bicîn sere,
2 Heke xira linav ȓastiyê bidîn sere,
3 Xwedanê borê ser pişta wî goyîkere.

2 Hincîyê mezin meydana meleka binasîya,
3 Ewî hûn kir bi me’nîya.
S. 34 1 Hincîyê mezin meydana meleka binase,

2 Ew dîwanekî ji e’sase,
3 Ew ȓuĥeke, liber P’adşayê xwe [y]e gelekî xase.
S. 35 1 Feqîrî ku nuwe,
2 Xebere xam û nuwe,
3 Geyîj nîne devê wîya Ȓebî tu biçuwe.
S. 36 1 Feqîrî erk’anekî çêye,

2 Derwêşekim xwe ve k’êye,
3 Dayîm ba vî yek Xwedêye1135.
S. 28 1 Ji qewlê p’îr Xidire,

2 Hincîyê girîvanê ȓastîyê libere,
3 Şikir dêçite dîwana mal û sere.
Em di kêmin, Xwedê û șêx Adî ťemame!

50. QEWLÊ MERSUMA BORȊ1136

S. 1 1 Hatîye mersuma borî1137,
2 Derewîn ẍezeb lê dibarî,
3 Ciyê wî dojeha tarî.
S. 2 1 Ew mersuma Cebêre,
2 Diȓozin ȓuĥa nekêre1138,
3 Cihêl bit, an ji pîre.
S. 3 1 Hat mersuma Xwedêye,

2 Diȓozin li dojeh xêye,
3 Hawar dad bê mife’yê ye.
1135
Xwidê
1136
[2] (rr. 595–598)
1137
binêr: barî
1138
neker
210
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 4 1 Hat mersuma Te’ala,

2 Bo ĥemû pîr û kala,
3 Guhdêrine van gala.
S. 5 1 Diȓozinî ne ĥebînin,
2 Dê bi guȓê qelînin,
3 Şefa’et1139 ji wanȓa nînin.
S. 6 1 Diȓozin bê bawere,
2 Dupişkekî dahire,
3 Ye k’ifiriye, k’afire.
S. 7 1 Dojeh bo wan xweş ware,

2 Cem Yezdanî neyare,
3 Car lêdane, car nare,
S. 8 1 Hat mersuma Yezdanî,

2 Yê ȓastîyê bizanî,
3 Ji wîȓa ȓeĥma Ȓeĥmanî.
S. 9 1 Goya ȓastî nebate,

2 Bihuşt bo wî xelate,
3 Ȓastî ȓêka necate.
S. 10 1 Hat mersuma Ẍefarî,

2 Derewê meke çu carî,
3 Ber xezeba Cebarî.
S. 11 1 Hat mersuma Tawisî,

2 Bi ĉiȓve agir biȓusî,
3 Di destî da şîrê ȓusî.
S. 12 1 Hat mersuma Êzdî,

2 Di ȓo kerê hendî,
3 Bisojin hêd-hêdî.
S. 13 1 Hat ferwara şê1140 Sinî,

2 Melekê ins û cinsî,
3 Berê ȓastî dêçinî.
S. 14 1 Ferwara şêx T’ebrîze (şêx Şems),

2 Bo wane xena rêje,
3 Ew ȓastgoyê berêze.
S. 15 1 Qere Fexrê Furqanî,

2 Ferwarek ewî anî,
3 Ȓastbêjî li cem xaqanî.
S. 16 1 Ferwar dabû çar suȓa,

2 Bixemilînin bihuşt bora,
3 Derewê neket çu cara.
S. 17 1 Ĥemû e’mirê yaktaye,

2 Derewê neket bi t’ebaye,
3 Mîna yare, xwe daye.
1139
șife’t
1140
binêr: șêx
211
S. 18 1 Ji qewlê p’îr Ȓeşê Ĥeyran,

2 Guh bidene van peyvan,
3 Eweye ȓêka Ezdan.
S. 19 1 Vêt me hebit ev k’ame,

2 Her dê vexwîn ji came.
51. QEWLÊ ÇI SIBEYEK TARȊYE1141

S. 1 1 Sibeyeke ji tarî ye,
2 K’arê wan û mirinêyî kirî ye,
3 K’a werin ji meȓa bêjin xêr û xêratêt we ji meȓa kirîn çî ye?
S. 2 1 Sibeyeke ji ĥale,
2 Ser wan bûye qîr û qale,
3 Ji meȓa bêje xîret û namûs çî heye libale?
S. 3 1 Sibeyeke şêve,
2 Birime ciyê ĥeqan û ĥisêbe,
3 Wan ĥisêb nîne ji mêl pêva.
S. 4 1 Bin Adem yî mal şîrine1142,

2 Herȓoj, her şev1143 vedihewîne,
3 Ewî ĥesab bi mirinê nine.
S. 5 1 Bin Adem yî zinêk’are,

2 Bi şevê û ȓojê yî guhdare,
3 Pê bawer nebe yî şermezare.
S. 6 1 Zinêk’ar1144 û k’ufir herdu buxtane,

2 Li dinyayê belane,
3 Li axretê di hindane.
S. 7 1 Ĥeta nîva e’mirî — li dine bû,

2 Ji nîvê û paşî — liser ȓê bû,
3 Ji wê paşî — t’evlî dojêh bû.
S. 8 1 Di nîvê e’mir de ilme kir,

2 Li qulix ȗ gel tolazêt gundî xwe k’eşxe kir,
3 Ji wê paşî xwe ji axretê bê mefer kir.
S. 9 1 K’a ew ĉavê liser te serî?

2 K’a ew dewra xweş bi teȓa dibihurî1145?
3 Te ĥesab1146 nedikir dê çiye nav agirê guȓî?
S. 10 1 K’a ew ĉavê te yê işaretê1147?
1141
[50] (rr. 438-441)
1142
şirîn
1143
ȓoj
1144
binêr: Daman pîsî
1145
dibuhirî
1146
hisab
1147
îşaret
212
T’ÊMÛRÊ MESO
2 K’a ew yarêt te digirtin ji neyî ji netewiyetê?

3 Te ĥesab nedikir ji axretê?
S. 11 1 Birime baẍê1148 gula, gula sor ewicî,

2 Gul di baẍade qurmiçî,
3 Yî bê temen bûne didericî.
S. 12 1 Birime baẍê gula gul navê,

2 Dostên Xwedê têne silavê,
3 Bê e’sil k’ektine davê.
S. 13 1 Gula bînin û bixemilînin,

2 Gulêt baẍa temen tê nînin,
3 Rezêt bê şûre mehebînin.
S. 14 1 Hatî cêşê1149 atqatê,

2 We maf nine, livê netewiyetê,
3 Fexir gêle wê li pey me tê.
S. 15 1 Wan bigrin û wan bînin,

2 Hijmarken wan bihejmirînin,
3 Ji t’elpên giran ew şûnve dimînin.
S. 16 1 Zebêniyêt zav vehêzirîn,

2 Şîrê zirav seqa kirîn,
3 Ser nezana șîn û girîn.
S. 17 1 Ew dembûsê girane,
2 Şerqînî tê ser nezane,
3 Dem bû mafê ȓuĥê nezane.
S. 18 1 Bihuşt1150 heye liser xweşîya,

2 T’ijîne ji t’elpêt ewlîya,
3 Ew ĥemû gelê dîn dinasîya.
S. 19 1 Min liwê dîtin avahiyên sor û sipî ye,

2 T’elpêt xasa li pişt t’elpêt horî ye,
3 Ew ĥemû gelê dîn nasîye.
S. 20 1 Ew çî dare şewq pêve?

2 Nuqteke gehê ew yeke bi ȓêve,
3 Sibe bû, dibû şêve.
S. 21 1 Sebeb çiye ew naçinê,

2 Ew dewrana xweş birin ji ȓûyê dinê,
3 Çend dimeşin nagehinê.
S. 22 1 Çendî dimeşin berbi jêre,

2 Ewan xwe ji alîma vedişêre,
3 Ew ji bê e’sila nedibûn t’êre.
S. 23 1 Alîm yî fere ser sinetê,

2 Ew gule linav ometê,
3 Ew dihasilîne axretê.
S. 24 1 Ew k’î ye dibêje alîm sȗd nîne,
1148
bax
1149
artêș
1150
behişt
213
2 Ew însana di e’rifîne,
3 Ji axretê dihasilîne.
S. 25 1 Ew alîm li qeda weye,

2 Hikmê xweş li pêşîya weye,
3 Di zêdebin sȗda weye.
S. 26 1 Here û were xûna teye,

2 Darek li nîva ĥewşa teye,
3 Mêarê lêde sȗda teye.
S. 27 1 Mêrê lêde ne bi nezanî,

2 Ewê darê ber girt û xilfek dibirî,
3 Xilfê dikire erzanî.
S. 28 1 Ew civat lipêşî mala weye,

2 Wêda neçe, ne ȓêya teye,
3 Ew çi bêjin bê sȗdeye.
S. 29 1 Ew çi bêjin ȓêya dinê,

2 Qewlê1151 giran qube libinê,
3 Qesra zêȓîn neqîb k’eftinê.
S. 30 1 Xatira wî bira yî,

2 T’evda ȓabin bi t’eba yî,
3 T’emamî bi navê Xweda yî!
Em di kêmin, û Xwedê ťemame!
52. QEWLÊ ẌAFILÊ BÊNASȊN1152

S. 1 1 Ẍafilê bênasîne,
2 Hatîye ser me bi k’erb ȗ k’îne,
3 Ew heye dijminê dîne.
S. 2 1 Ẍafilo, tu axirî yê gulbe,

2 K’axeza berîyê şilbe,
3 Ȓohilatê ȓabe, tarîstanê hil be.
S. 3 1 Ẍafilê bê e’debe,
2 Hatȋye ser me xezebe,
3 Îlaĥîo, merk’eba ẍafila ȓast nebe,
S. 4 1 Îlaĥîo, merk’eba ẍafila ȓast ne bûyî,

2 Bandê ĥewca mêrekî xerqe bûyî.
S. 5 1 Ĥewce me da ji moĥt’ac,
2 Banga xwe dikin feqîrê dilqê bi t’ac,
S. 6 1 Banga xwe dikin feqîrê t’acî k’ulik,

2 Dîwana șêx Adî k’amilî bi nik,
3 Îlaĥîo, tu mirazê mêra bikî bêşik.
1151
kevl
1152
[50] (rr. 424-426)
214
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 7 1 Ẍafilo, ji mal bezî,

2 T’irêqa xweȓa da neherizî,
3 Bandê nav agirê cehnemêde venegevizî.
S. 8 1 Ẍafilo,dibezî ji male,
2 T’irêqa xweȓa nekî qale,
3 Bandê nemînî vale.
S. 9 1 Ẍafilo, dibezî berî stêre,

2 T’irêqa xweȓa nekî şêre,
3 Bandê ne yê ȓûyê te nebû û çêre.
S. 10 1 Herçi bi feqîranȓe dijmin dibûyî,

2 Barê wan ĥesin dibûyî,
3 Weke ĉiyayê Sîp’anê Xelatê bilind dibûyî,
4 Ȓuĥê wan cî-cî sokin dibûyî.
S. 11 1 Xwezîka biçûma dîwana șêx Adî, ciyê sola,

2 K’as û badî hewdê dola,
3 Herça nuqte1153 xarîye, bûye safîkî p’ola.
S. 12 1 Safîkî pola me,

2 Bavekî berbihêrî me,
3 Lê ĥerfêda yî serbirî me.
S. 13 1 Xaliqo, ȓengê te dibînim lewra ȓengê bahara,

2 T’aceke serê extîyara1154,
3 Hileke1155 ser milê mêrdara.
S. 14 1 Xaliqo, ȓengê te dibînim lewra ȓengê payîza,

2 T’aceke serê e’zîza,
3 Hileke ser milê mêrdara dîsa.
S. 15 1 Xaliqo, ȓengê te, t’u ȓenga namîne,

2 Her çiqas bandê te bibîne,
3 Aqil, fem, feraset1156 sêrî de dimîne.
S. 16 1 Cîk li bihuştê xweştir hebûn,

2 K’as û badî yê me bûn,
3 Ferdos ciyê silt’an Êzdayê xwe bûn.
S. 17 1 Ma cime mêrê feqîr, ew jî xweȓe dikirî,

2 Ma cime mêrê feqîr nenihêre ber tuye,
3 Şêx Adî yeke, ne duye,
4 Ji hev avaye hirî, pembûye.
S. 18 1 Hirî û pembû ji hev avane,

2 Mêrê xwedan1157 îmane,
3 Pêş hinare, pêş me dane.
S. 19 1 Pêş me dane, pêş hinarteye,

2 Silt’an Êzîd sekinîye ber derê dergeye1158,
3 Ji mêranȓe vala dike qesran û qubeye.
1153
nuxt
1154
ixtîyar
1155
hule
1156
firisat
1157
xudan
1158
binêr: dergeh
215
S. 20 1 Min dî law di ĥikyata,

2 Silt’an Êzîd sekiniye ber derê p’ira Sirata.
S. 21 1 Birisatê li tișê e’merî têne,

2 Têne nav êzdî û madî,
3 Pê kor bûne efendî, qadî.
S. 22 1 Efendî, qadî xwe bi korin,

2 Gotina ilmê me dene xebîrin,
3 Bandê destê şêxê Xwedî1159 sêfil û êxsîrin.
S. 23 1 Şêx Xidir şêxekî çê ye,

2 Şêx Ĥusêyn go: «Ȓabine ji p’ê ye,
3 Wana jî sûcek birîye ber mewlê ye».
S. 24 1 Şêx Xidir, şêxekî k’are,

2 Şêx Ĥusên jêȓa bû hevale,
3 Wana jî sûcek birîye ber Omer Xale.
S. 25 1 Omerî Xala p’îrekî enzelî,

2 Ew serdarê çiqas velîyȋ1160,
3 Wana jî sûcek birîye ber Şêxê Adî.
S. 26 1 Adîo, Misafiro,
2 Herça te kir, kesa nekiro,
3 Çiqas surman1161 bû, pêkir k’afiro.
S. 27 1 Tu li beĥra ji nehîna,
2 Șûrê ĥeqîyê derxî bi xezîna,
3 Dad û medad destê tede bibe nasîna.
S. 28 1 T’asek da min ȓik’ana amê,

2 Min vexwarî ťemamê,
3 Destûra șêx Adî nava mala Şamê.
Em di kêmin Xwedê ťemame!
53 . QEWLÊ BÊGOYE1162
Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Îlaĥȋo, Tuyî Ĥeqî,
2 Bêgoya nekî,
3 Şeqşê şê1163 Fexrê Adiya yî sadiqe yî șexî.
S. 1 1 Îlaĥȋo, Tuyî Ĥeqî,
2 Beygoya bikey șeqî,
3 Şêx Fexrê Adiya yî sadiqe yî sexî.
S. 2 1 Şêx Fexrê Adiya ne malê kesî dixware,

2 Ne dilê kesî di azare,
3 Bêgoya ji destê wî dikire gazî û haware.
S. 2 1 Bi malê kesî xwariye,
1159
Xudî
1160
welî
1161
binêr: misilman
1162
[2] (rr. 580-585)
1163
binêr: șêx
216
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Ne dilê kesî azardiye,

3 Beygoya ji destî dikire hawar û gazîye.
S. 3 1 Wey li bêgoyêt e’wane,

2 Şêx Adî û melik șêx Sin dilê wan xalî neket ji êşan û jane,
3 Û çu bi ĉavêt xwe nabînin, li şêx Fexrê Adîya diken buxtane.
S. 3 1 Wey li beygoya ȗ e’wana,
2 Şêx Fexrê Adiya dilê wan xalî neket ji êş û jana,
3 Ew çu bi ĉavê xwe nabînin, ewê li şêx Fexrê Adiya diken buxtana.
S. 4 1 Mal li malêt beygoya bi zên,

2 Kiĉêt wan negehin bi wefên,
3 Ew çu bi ĉavê xwe nabînin, ewê derheqê şêx Fexrê Adiya dibên.
S. 5 1 Beygo digișt bin,

2 Stirîyêt wan weke xișt bin,
3 Mezin ȓabin kicik li pișt bin.
S. 4 1 Bêgo, li mara siwar bin,

2 Dûpişk ȓikêt dar bin,
3 Min bi șêx Adî û melik șêx Sin hîvîye, ji herdu ĉava jar bin.
S. 6 1 Bêgo li mara di siwar bin,
2 Dûpişk ȓikê bi dar bin,
3 Bi șêx Adî û melik Fexrê Adiya yî hîvîme, ȓoja axretê ji herdu ĉava ew dê jar bin.
S. 7 1 Dupişkêt dajê semerin,

2 Marêt wan di ĥeft1164 serin,
3 Li wan ȓuĥa di înk’arin,
4 Ewê ȓojê sê cara bi navê silt’an Êzî û Tawisî melek’ di k’ifirin.
S. 5 1 Bêgo di keȓ, di kas bin,

2 Havînê di p’êxwas bin,
3 Zivistanê di bê kiras bin,
4 Min bi șêx Adî û melik șêx Sin ji xweşîya vê dinê di xilasbin.
S. 6 1 Bêgo di keȓ, di kor bin,

2 Havînê li Cizîrê bin,
3 Zivistanê libin befra t’êr bin,
4 Min bi șêx Adî û melik șêx Sin hîvîye ji xweşîya vê dine di dûr bin.
S. 7 1 Ewan yê xêra xelqê nevên,

2 Bayê sor, hestî û xaniyêt wan bik’evin,
3 Çawa jiber mehdeȓa şêx Fexrê Adiya di ȓevin.
S. 8 1 Bêgo, mila tu li banî,

2 Ne şkeft destî bikevit, ne xanî,
3 Min bi șêx Adî û melik șêx Sin hîvîye, ew di p’êxwas bin ji binyanî.
S. 8 1 Beygo mala wan wa libin banî,
2 Ne șkeft bi dest wan bik’eft, ne xanî,
3 Bi șêx Adî û melik șêx Ĥisinê Adiya yî bi hîvîme, ew her bi p’êxwasî, bi nalî.
S. 9 1 Bêgo, mila tu bin li kepirî,

2 Befre, bagêre, lê bête stu kirî,
3 Min bi șêx Adî û melik șêx Sin hîvîye kiçik û mezinêt wan ĥeta k’î yî lê derî.
S. 10 1 Bêgo, li firwîn ser ve,
1164
hevt
217
2 Şevêt K’anûnê bimînin jider va,

3 Min bi șêx Adî û melik șêx Sin hîvîye, mezin ȓabin, kiçik liber va.
S. 11 1 Bêgo, zoma ser bin,

2 Havînê p’er xwe bin,
3 T’oz û bogêra werbin,
4 Min bi șêx Adî û melik șêx Sin hîvîye, xêra wan ya xweş ligel yek k’idîler (?) li berbin.
S. 12 1 Ewan bêgoyêt k’ifirî,

2 Melik Fexredîn lêkir nifirî,
3 Bi çengilê wan girt û havête nav guȓka agirî.
S. 9 1 Wey li beygoyêt k’ifirê,
2 Melik Fexredîn lêkir nifiȓê,
3 Şêx Fexrê Adiya bi çengilê wan girt û havête nav befirê.
S. 13 1 Îlaĥȋo, wê şevê befir û ba bê,

2 Şika1165 sayîka K’anûnê1166 lêdabê,
3 Da bêgo liwêderê bi ĥeq û ciza bê.
S. 10 1 Beygo yî weha bî,
2 Li herșa befir ȗ ba bî,
3 Hișke salekê li Kanunê lêda bî,
4 Da beygo bi ĥeq ciza bî.
S. 14 1 Bêgo, şuna agirî destê xwe ber befirê germ biken,

2 Şuna lihêf û doşeka, teniştêt xwe bi bera nerm biken.
S. 11 1 Ciyêt beygo [y]a ber koser bin,
2 Li t’oz ȗ agira wer bin,
3 Cînarêt wan t’irk ȗ t’et’er bin,
4 Bi șêx Adî û melik șêx Ĥisinê Adiya yî bi hîvîme,
heȓo siba ȓabin, xeberêt wan yêt xweș gedîler bin.
S. 12 1 Beygo, k’erem ken,

2 Bi destêt xwe ȗ newiqêt xwe bera nerm ken,
herȓo siba ji xew ȓabin ji êk ȗ du șermken.
S. 13 1 Beygo, havîna di p’êxvas bin,

2 Li çilê1167 zivistanê di bê kiras bin,
ji xweșî ȗ șahîyêt dinê ȗ axretê xilasbin.
S. 14 1 Beygo, li șev mala bigeȓin,

2 Bi xwe dewekî tirș bibînin,
3 Çenîyêt nanî tê biçînin,
4 Șêx Adî û melik șêx Ĥisin bi qismet negehînin,
5 Dengizek ji wêva bêt pînekê lê bidet wê jî biȓijînin.
S. 15 1 Bêgo, xêrê nebînin,

2 Hindek devê tirş ji nav gundî bo xwe bînin,
3 Hindek çinêkê nanî bo xwe tê biçînin,
4 Min bi șêx Adî û melik șêx Sin hîvîye, wî jî qismetê wan negehînin.
S. 16 1 Ew bêgoyêt ȓû asin,
2 Dîwana dibêjin weke almasin,
3 Belê silt’an Êzîyê min bi xwe nenasin.
1165
sika
1166
Kanun
1167
cil
218
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 15 1 Wey li beygoyêt ȓû asin,

2 Li dîwana di tîjin wekî almasin,
3 Silt’an Êzî bi ĥeq nenasin.
S. 17 1 Ȓûyê bêgoya ȓeştirin ji tenîya dêza!

2 Şêx Adî û melik șêx Sin lê xweş neket fêkê payîza!
3 Ĉava ew jêkve diken dilêt e’zîza.
S. 16 1 Ȓûyêt beygoya di tîjin ji teniya dîza,
2 Hincî kesê jêk veket dilêt dȗ e’zîza,
3 Şêx Adî û melek șêx Ĥisinê Adiya lê xweş naket fêkiyê xwe payîza.
S. 18 1 Îlaĥȋo, yî Bêrî!
2 Ew bû deşta bi ȓakêrî,
3 Tu hikmê bêgoya bi destê xwe ve bispêrî.
S. 19 1 Xuşkê û Fexrê șeȓ kir,

2 Ȓûniştin çê kir,
3 Serê bêgoya k’êr kir.
S. 20 1 Çome kaniyê têm1168 dibe,

2 Çome avê têm dibe,
3 Gelo e’melê bêgoya nik şêx Fexrê Adiya kêm dibe?
S. 17 1 Ĉumê avê dêm dibî,
2 Kaniya avê ĥișk dibî,
3 Kul ȗ e’melê beygoya liba[l] șêx Fexrê Adiya kêm dibî.
S. 18 1 Me e’rdek di hajoya, ha ji min were merze,

2 Me tenure dana, ha ji min were mașe,
3 Kul ȗ e’melê beygoya liba[l] șêx Fexrê Adiya yî belașe.
S. 21 1 Min tenurek1169 çêkir, min go: «Qayî aşe»,

2 Min xanîyek çêkir, min go: «Qayî maşe,
3 Gelo e’melê bêgoya nik şêx Fexrê Adiya herî nelaşe!?»
S. 22 1 Min mêwek çand, min go: «Qayî ȓeze»,

2 Min kêlek dana, min go: «Qayî merze,
3 Gelo e’melê bêgoya nik şêx Fexrê Adiya herî bi leze!?»
S. 23 1 Min hijîrek çand, derk’eft kerik bû,

2 Çînarekê min hebû, qewî yî bi ȓik bû,
3 Wextê min di axaft, ew jî bi e’melê xweyî bi şik bû.
S. 19 1 Min hijîrek çand, derk’eft keȓik bû,
2 Çînarekî min hebû qewî, yî bi ȓik bû,
3 Gava min di axaft, ew li e’melê xwe bi şik bû,
4 Mal wêranî, wî ne dizanî talya dewleta wîye li k’u bȗ.
S. 24 1 Min gundek da best, derk’eft bazî bû,

2 Ȓezwanekî min hebûyî, cihu bû,
3 Ewî jî dizanî taliya dewleta min k’u bû.
S. 25 1 Heke înk’are, mêrê mîre,

2 Xofa cidê wî nête bîre,
3 Ew xilas nabit ji qeydan zincîra.
S. 26 1 Heke mêrê înk’ar p’aşa be,

2 Ser t’extê xwe ȓawesta be,
1168
dêm
1169
ter û nek
219
3 Qet dilê min pê xweş nabe.

S. 20 1 Mala min ava bî,
2 Mêrê înk’ar eger p’așa bî,
3 Dilê min pê xweș nabî.
S. 27 1 Înk’ar çu çê naken,
2 Şevêt giran xewê naken,
3 Wan divêt t’elpekê ji xwe ȓaken.
S. 28 1 Înk’ar, înk’irî1170,
2 Heke ĥeqî hat û hedirî,
3 Cî lê nîne mêr bisebirî.
S. 22 1 Înk’ar yî înk’irî,
2 Heke ĥeqî hat û bo dahirî,
3 Ciyek nine ew lê bisebirî.
S. 29 1 Înk’ar, înk’îne,
2 Heke dîwan best û girêda cî nine,
3 Mêrê înk’ar pêve hiltîne.
S. 21 1 Înk’ar yî, înk’êr da,

2 Heke ĥeqî hat ew girê da,
3 Cîyek nîne herî pê da.
S. 30 1 Ewan înk’ara bi ĥeq negirin,

2 Dûrî t’erîqetêt buk’irin,
3 Heke qismetekî çak gel heye, ewî jî jê helgirin.
S. 23 1 Hȗn înk’ara bi ĥeq negeȓin,
2 Ji dȗrî t’erîqet bigrin,
3 Heke çȗne denê, qismetek ligel bit, wî jî ji dest wergirin.
S. 31 1 Ewan înk’ara bi ĥeq nînin,

2 Dûrî t’erîqetêt bi xwinin,
3 Heke qismetekî çak gel heye ewî jî jê bistînin.
S. 24 1 Hȗn înk’ara bi ĥeq nebînin,
2 Ji dȗrî t’erîqetê bixwînin,
3 Heke çȗ nedenê, qismetek ligel bit, wî jî bistînin.
S. 32 1 Heke leşker1171 ĥezar dibî,

2 Dûrî înk’ar dibî,
3 Firwara silt’an șêx Adî û melik șêx Sin, herdu jî ber dibî.
S. 25 1 Înk’ar ĥezar dibî,
2 Dȗ jê înk’ar dibî,
3 Bi firwara silt’an șêx Adî herdu yek dibî.
S. 33 1 Heke înk’ar mêrê şobaşîye,

2 Çî cihêlê bê xêr, bê xweşîye,
3 Dubar ji Te’alîye, ji dest tengîye.
S. 28 1 Heke yî înk’are mêrê bozbeșîye,
2 Ciyê têda, ciyekî bi xweș ȗ șahîye,
3 Dȗ beĥra tengî ȗ te’lya ji destê wîye.
S. 34 1 Heke înk’are, malxweyê gunde,

2 Nefs k’ubare, nefs bilinde,
3 Ew jî dê li oẍlema silt’an Êzî, dê bit hinda.
S. 26 1 Heke yî înk’are, mezinê gunda,
1170
enkir
1171
lêşker
220
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Yî nefs k’ubar, ne yî nefs kinda,

3 Ew dê di eẍlema silt’an Êzî da bit hinda.
S. 35 1 Heke înk’are, malxweyê male,

2 Çî şarê feqîran û jara,
3 Ew jî li axretê, yî bê milke, yî bê ware.
S. 27 1 Heke yî înk’are, malxweyê male,
2 Cînarê derwêș ȗ jare,
3 Li axretê yî make yî bê ware.
S. 36 1 Heke înk’ar e’mêrê p’îra,

2 Ew xofa cidê wî nête bîra,
3 Destê wî ȓamuse jî her ji dure.
S. 31 1 Heke yî înk’are mêrê p’îra,
2 Xofa cidê wî nête bîra,
3 Destê wî, ȓamuse jî wî, here di wîre.
S. 37 1 Heke înk’are şêxê teye,

2 Bi ĥeqîya șêx Adî û melik șêx Sin, fitoyê wî ser te heye,
3 Lez nike û p’îrînîyekî lê bike,
4 Qismetekî ji benî xweȓa çêke,
5 Bi silametî ji mala xwe viȓêke.
S. 30 1 Heke yî înk’are șêxê teye,
2 Bi ĥeqî ȓêye șêx Adî ȗ melek șêx Ĥesin ser te heye,
3 Bixebite ȗ p’îrînîyekê te bikere qismetekî di bînê li xurçikê bikeye,
4 Destê wî bi ȓamuse ȗ silametî ji mala xwe viȓêkeye.
S. 38 1 Heke înk’are mêrê k’ere,

2 Ciyê wî teşbere,
3 Sibeyîkê jî ligel mala xwe qale û șeȓe.
S. 29 1 Heke yî înk’are mêrê k’ere,
2 Bincîraxa wîye keșbere,
3 Her ȓa siba ȓadibit ligel mala xweyî bi qal ȗ șeȓe.
S. 39 1 Heke înk’are mêrê k’oçeke,

2 Geȓî bi wek’aze, geȓî bi çeke,
3 Şêx Adî û melik șêx Sin dua’yê li xilmeta wî neke.
S. 32 1 Heke yî înk’are mêrê k’oçeke,
2 Hege bi wek’aze, hege bi çeke,
3 Melik Fexredîn xilmeta wî qebȗl neke.
S. 40 1 Heke înk’are mêrê qewala,

2 Xwedanê1172 defa şeş mala,
3 Şêx Adî û melik șêx Sin maşê wî lê neket ĥelale.
S. 33 1 Heke yî înk’are mêrê qewala,
2 Xwedanê defa bi şeş mala,
3 Wê digeȓêt mal bi mala,
4 Heke mașê xwe bi ĥeramî dixwere,
5 Li axretê yî make yî bê ware.
S. 41 1 Heke înk’are mêrê di berde xerqeye,

2 Ȓojê sê cara ibadeta xerqê xwe nekete,
3 Cî bûyî vejwartîye, qîre, û qetrîne, û dojeye.
S. 34 1 Heke yî înk’are mêrê di ber dikan xerqeye,
2 Heke ȓojê sê cara ibadeta xerqê xwe nekeye,
3 Ciyê vavartî jêȓa tengî ȗ dojeye.
1172
xwidan
221
S. 42 1 Ji qewlê derwêş T’acdîne,

2 Hincîyê her pênc ferzêt ĥeqîqetê li nik nîne,
3 Ciyê wî tenge, û qîre, û qetrîne.
S. 35 1 Ji qewlê miskîn T’ajdîne,
2 Hincî mêrê șêx, ȗ p’îr, ȗ hosta, ȗ merebî, ȗ yarȗ birêt axretê nine,
3 Ciyê bo wan vavartî tengî, û te’lî, û dojeh, ȗ qîl, ȗ qetrane,
4 Ĥeta ku ȗ ebed el abdîn ew ciyê wane.
Sed ȓeĥmetêt Xwedê li dayî û babêt wî, bêjit amine!

Em di kêmin û Xwedê yî ťemame!
54. QEWLÊ BEDȊLA SINĤET K’AMILA1173
Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Hatibȗ bedîla sinĥet k’amîla,
2 Veșêrin extyarên E’dîla.
S. 2 1 Eve bȗya me ji amî hilanî,

2 Ew bȗ T’ercalî Șamê danî,
3 Hikmê bê xofa bi xweȓa anî.
S. 3 1 Ez xebîr kirim bi herçar ȓik’ina,

2 Danabȗ ber min ĥemȗ ȓenga,
3 Min zanî meĥkema qiyametê nabit bê denga.
S. 4 1 Ȓengek jê serfa dîne,

2 Hincîyê bêjin qiyamet nîne,
3 Șêx Fexrê Adiya jê yî bi gazîne.
S. 5 1 T’eqdîr hatî dê bi te wefa ye,

2 Ne bajêr dimînit, ne cama’ye,
3 Ne deșt dimînit, ne ĉiya ye.
S. 6 1 Ew k’îye xeta min naxwînit1174,

2 Ȗ amê min naĥînit,
3 Sedê sêzdê bedîla neh sedê xwe di nasînit.
S. 7 1 K’erema wan cin bȗ,

2 Ȓonaya wan ne ya bilind bȗ,
3 Li sedê sêzdê bedîla neh sedê ew hil bȗ.
S. 8 1 Li sedê sêzdê bedîla neh sedê,

2 Ȓuĥê sêzdara hate e’rdê.
S. 9 1 K’erem ȗ ȓonahya li ȓoj da,

2 Wan ji taryê xeber da,
3 Ewan ne zanî amê Xwedê mife’te1175 liser çiqas derda.
S. 10 1 Ewan sêrkera naĥebînin,

2 Çendî dihêne xwe ȗ dilezînin,
3 Ȓoja babekê ji t’elpê giran ew dişonde dimînin.
1173
[52] (rr. 54-56)
1174
naxunît
1175
mifĥet
222
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 11 1 Ewan sêrkera çi nîșane,

2 K’erem û ȓonahya ȓojane,
3 Ewan ji tariyê xeber dane,
4 Ji sedê sêzdê bedîla neh sedê amê Xwedê danîne ser ȓêyane.
S. 12 1 Sedê sêzdê bedîla neh sedê bû,

2 K’erem û ȓonahya li xizînê bû,
3 Buxtanya li bedîlê bȗ,
4 Nifrîna șehsiwarê deșta Bêbanê ȗ mîr Amadînê Șemsaye li bedîlê bû.
S. 13 1 Li sedê sêzdê bedîla neh sedê destpêkir,

2 Geleka ji derewê e’sas çêkir,
3 Ȗ ji nebȗyê ȗ buxtanê kiras lêkir,
4 Șehsiwarê deșta Bêbanê ȗ mîr Amadînê Șemsa û E’bdile’zîzê Ĥerbî ẍezȗ lêkir.
S. 14 1 Çendî derewîn li dinêne,

2 Çend bi zêȓ ȗ malê xwe li pêne,
3 Ȓojê babek1176 gîroyê nefsê ne.
S. 15 1 Çend di derewîn li dînin,

2 Çend di hên jêȓa ditewînin,
3 Ȓojê babek ew ji t’elpên giran di șonda dimînin.
55. QEWLÊ HEVSARȊ1177
S. 1 1 Gelî bira, guh bidêrin,

2 Ilmê Xwedê ĥemû nesîĥet û xêrin,
3 Xet û berat’ê silt’an Êzdîd zêȓin,
4 Da mirîd bi xwe hilînin û bi xwe veşêrin.
S. 2 1 Da mirîd hilînin ji xweȓa,

2 Medene xelqê mederek,
3 Da mişemir1178 neçit ji xwere.
S. 3 1 Da mişemir neçit bi belaşî,

2 Hûn baxoy1179 bidin bi qumaşî,
3 Ji ew paş1180 jê bixwazin malî û başî.
S. 4 1 Xilmet bikin sed salan û zêde,

2 Heger di serî heye fête,
3 Ji xwe nîşan ewe jipêş ve tête.
S. 5 1 Heke jipaş ve dê herete,

2 Û heke ya bi mikre, ya bi ĥîlete,
3 Mehek1181 dê k’ifş k’ete,
4 Ne e’sil dinyaye, e’sil axrete.
S. 6 1 Asin ku asine,
1176
bavek
1177
1178
mişemer
1179
behay
1180
baş
1181
mehik
223
2 Hosta dibînin di nasine,

3 Di nav kurha agirî dikene.
S. 7 1 Heke ya bi mikre, ya bi fene,

2 Dad sed keȓe te jî diherene.
S. 8 1 Şîrê e’sil ne ji asinî,

2 Heger xwedan sed car bi pesinî,
3 Gava dana ber mihkê,
4 Ew bi xwe dê çite ser gêsnî.
S. 9 1 Şîrê e’sil ne ji pûlay,

2 Heke xwedan sed car cehwer day,
3 Gava dana ber mihikê, e’yba wî dê bit xweyay1182.
S. 10 1 Mebe muĥbê xelqê1183 av zîr kirî,

2 Hosta dibîne dikete nav kurha agirî,
3 Mehek nahêle xulqê1184 xwe veşêrî.
S. 11 1 Ew kevanê nû helqe ye,

2 Yî kêm şaxe, yî kêm p’e ye.
3 Gava dana ber mihikê, e’yba wî dê bit xweya ye.
S. 12 1 Ew kevanê ne ji nû sudare,
2 Ji nezanî wergeȓiya îngeke û nûbare,
3 Gava dana ber mehekê, e’yba wî dê bit dîyare.
S. 13 1 Çend bedew û olaqin1185,

2 E’wrêt beharê ĥemû di pa’nin,
3 Belê mirov bi nezanî jêk venedakin.
S. 14 1 Bînin û bigrin bi manê,

2 Zîn bikin û bibine seyranê,
3 Lê dirêj kin meydanê,
4 Dê liwêderê k’ifşbin k’ehêl1186 û bergîrêt gaȓanê.
S. 15 1 Ew siwarêt me di qadirin,
2 Liba[l] mîrê xwe bi xatirin,
3 Li ĥemû e’rda bo me di hazirin.
S. 16 1 Ew siwarêt me di bisatin,
2 Liba[l] mîrê xwe bi xelatin,
3 Li ĥemû e’rda bo me wê dihatin.
S. 17 1 Gelî bira hûn t’ebayî t’erîq bin,

2 Xwedanê ilmê ĥeqîq bin,
3 Da hûn bi xasaȓa di ȓefîq bin.
S. 18 1 Da hûn bi xasaȓa bi hev suȓ1187 bin,

2 Da xwedanê ilmê p’iȓ bin,
3 Da xwedanê ilmê zav bin.
S. 19 1 Li dîwanêt xasa hûn bi ȓû û nav bin,

2 Da hûn ne t’ebayî xema bin,
1182
xuya
1183
xelk
1184
xulk
1185
ulaq
1186
kihêl
1187
sûr
224
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Da hûn şoqiyêt k’asa bin,

4 Da hûn liwêderê cînarêt mêr û milyak’eta bin.
S. 20 1 Ȓojekê dê bite axire,

2 Dê liwêderê mînit dojeh û cengekî gire,
3 Ewê ȓojê bira dê haykene ser gunehk’arê bira.
S. 21 1 Ȓojekê dê bite hizîz û gazî,

2 Yê wan dê li wêderê mînin ȓûs û tazî,
3 Ewê ȓojê P’adşa ĥeqiyê û neĥeqiyê dê ji me xwazî.
S. 22 1 Zor dê mînin liwêde,

2 Heke haweke birayê axretê neçû pêde,
3 Herȓo sibê zebênî e’zaba1188 wan kirne zêde.
S. 23 1 Heke li pê çû haweka bira,

2 Dê liwêder minit dojeh û cengekî gire,
3 Ewê ȓojê ji tariyê hîna ber ȓoniya ĉire.
S. 24 1 Ewê ȓojê ji tariyê dê hînine ber ȓoniya wî ĉirayî,

2 Dê bene ber k’eremeta wî P’adşayî,
3 Yê ji meȓa kirî xweşî û şayî.
S. 25 1 Dê bene hikmeta1189 wî Cebarî,

2 Xwedan qesir û qisûrê vejwarî,
3 Yê liber car1190, û cefayê dua’yê ȓabwarî.
S. 26 1 Hûn çê bikin sed carî ji xweȓa çêkin,

2 Pêşbara di pêşîya xwe viȓêkin,
3 Da hûn ciyekî liwêderê bi xwe çêkin.
S. 27 1 Da hûn bi cî bin,
2 Xwedanê qesir, xox, milk û p’î1191 bin,
3 Û hûn t’ebayî xelqê çê bin.
S. 28 1 Da hûn ne t’ebayî xema bin,

2 Xêr û xêrata kirî, ne di poşman bin,
3 Da ȓoja axretê ne di sefîl bin, ne di sergeȓdan bin.
S. 29 1 Dibêjme we xwedanêt mașa,

2 Bi nepe’nî hûn gir nekin şaşa,
3 Ȓojekê we dixwînite1192 dîwanê p’aşa.
S. 30 1 Gelî siniya, îman ewe ya we birî,

2 Ĉav nedene xelqê mişemirî,
3 Da zuretê we li pey we dernek’eve k’ifirî.
S. 31 1 Dibêjme we ne ji k’ubarî,
2 Hûn ĥelîm bin dildarî,
3 Eve bû ĥeqiya hevsarî,
4 Ĥezar ȓeĥmetê Xwedê li dayî û babê guhdarî.
1188
ezab
1189
hikmet
1190
cor
1191
pîh
1192
xunte
225
56. QEWLÊ ŞÊXÊ SIRȊ1193

S. 1 1 Ji qewlê vî şêx Sirî,
2 Vî e’rifî, vî babzerî,
3 Guhdêr bin heyî1194 hadêrî.
S. 2 1 Jin dibit bi ĥeya bit, bi t’oȓe,

2 E’deb bo jinê xweş bi nore1195,
3 Ne ya bi gazinde bit p’ore-p’ore.
S. 3 1 Jin dibîya bi şerm û sit’ir bit,

2 Ne t’îqe-t’îq û pêk’enî bit,
3 Ber xilmeta mêrî bit.
S. 4 1 Ne geȓêt serkol mal bi male,

2 Ligel mêra biket gift û gale,
3 Ew ne ye piçuke, ne ye t’ifale.
S. 5 1 Jinka sefîl, serberda yî,

2 Tu ya mezinî, ya fama yî,
3 Bo elet û derd û jana yî.
S. 6 1 Jinka e’sil ber e’mirê mêrî,

2 Ew ya fehîme bi e’sil û jêrî,
3 P’adşa ciyê wê xweş ket li jêrî.
S. 7 1 Jinka bi îman û erk’ane,

2 Ne herȓo sile li mal babane,
3 Şolek ne layîqe, ne ciwane.
S. 8 1 Jinka bi aqil1196, û fam, û jîr bî,

2 Herdem li ta’eta e’mirê mêr bî,
3 Bo sêwî û hejara bi xêr û bîr bî.
S. 9 1 Jinê qed ziȓ bar neke yî,

2 Li malê bê beĥr neke yî,
3 Ji beĥrê darik neke yî.
S. 10 1 Heger hat û mêr mirî,

2 Malê xir nede kuȓî,
3 Ji keç1197 û dayê jî nebirî.
S. 11 1 Nîvek qîz û nîvek dayî,

2 Liwê xêra Xwedê dayî,
3 Ya dîbû kuȓî wê mayî.
S. 12 1 Kuȓ, û qiz, û jin hejî,

2 T’evayî divîya bijî,
3 P’aqjî û dil ke jî.
S. 13 1 Şêx, û p’îr, û e’rife,

2 Ho danabû xêlife.
1193
[2] (rr. 601–603)
1194
eyî
1195
binêr: nar
1196
eqil
1197
kiç
226
T’ÊMÛRÊ MESO
Em di kêmin, Xwide ťemame!
57. QEWLÊ ŞEQE SERȊ1198

saxê – 11199; 1200
S. 1 1 Ji qewlê șeqe serî,
2 Nesîĥetêt vî babzerî,
3 Gava mêvan hat û hidirî1201,
4 Cayîze jipêş ve bişikirî.
5 Wek’azî ji destî bigrî,
6 Ne kû bi ĉavekî1202 bik’enî û bi êkî bigrî, ĉav
7 Ne kî1203 ĥeft mirî ji malê mirî.
S. 1 1 Ew nesîĥetêt vî babzerî,
2 Gava mêvan hat û hedirî,
3 Cayîze jipêş ve bişikirî.
4 Wek’azî ji destî bigrî,
5 Neku bi ĉavekî bikenî û bi êkî bi girî,
6 Weye nekî ĥeft mirî ji malê mirî.
S. 2 1 Gava mêvan hat jider ve,

2 Cayîze ȓabî jiber ve,
3 Nekû êkî nexwendî bê bi ser ve.
S. 2 1 Ser malxweyê male we ferze,
2 Gava mêvan hat jider ve,
3 Cayîze ȓabî jiber ve,
4 Ne ku êkî nexwindî bêt bi ser ve.
S. 3 1 Ne kû li xwe firakî zik,

2 Û bêye xwerinê bi ȓik,
3 Xelqê1204 dora jî çav li nik.
S. 3 1 Ne ku li xwe fira key zik,
2 Û bê ye xwerinê bi ȓik1205,
3 Xelqê dora ĉav li nik1206.
S. 4 1 Ne kû li xwe bikî bi xêrî1207,

2 Çoka li e’rdî ȓahêlî1208,
3 Cayîze li dor xwe û hevala binêrî.
S. 4 1 Ne ku zikî1209 li xwe bikeyî bi t’êrî,
2 Çoka li e’rdê ȓahêlî,
3 Cayîze li dor xwe û hevala binêrî.
S. 5 1 Ne kû li e’rdî biqûtî1210 ejnûya,

2 Û p’arî bideye nav pidûya,
3 Cayîze pavêye pişt sito û ȓûya.
1198
Ji qewlên Şêx Fexrê Adîyan
1199
https://yezidentum.jimdo.com/qewls/qewl%C3%AA-%C5%9Feqser%C3%AE
1200
[2] (rr. 604–608)
1201
binêr: hadêr
1202
ĉe’v
1203
nekî
1204
xelk
1205
bi rik — binêr: bi lez ȓunê
1206
nik — binêr: binerin
1207
bikî bi xêrî — binêr: xerkê li xwe kê
1208
ȓahêlî — binêr: direşkî
1209
zig
1210
biqûtî — binêr: nû destpêbikî
227
S. 5 1 Neku li e’rdê biqûtî ejnowa,

2 P’arî bideye nav piduwa,
3 Cayîze p’avêjîye pişt sito û ȓuwa.
S. 6 1Çî e’cêbeka dijware,

2 Mirovê xwerinê dixot yî p’iȓ gale,
3 Xelqê dora jêyî şermezare.
S. 6 1 Çî e’cêbeka dijware,
2 Mirovê xwerinê dixwet yî bê p’iȓ gale,
3 Xelqê dorayî şermezare.
S. 7 1 Fere liser mêrê meclîsê,

2 Ȓojê sê cara li dîwana xwe bipirsî,
3 Gelo k’ê xwariye û k’î maye birsî.
S. 7 1 We fere ser mîrê meclîsê,
2 Cayîze ȓojê sê cara li dîwana xwe bipirsî:
3 Gelo k’ê xwarîye û k’î maye birsî?
S. 8 1 Mêro xwedanê1211 e’nyatê,

2 Cayîze ȓojê sê cara pirs bikî ji civatê,
3 Gelo k’ê xwarîye û k’î maye û k’î nehatê.
S. 8 1 Mîro te vê e’ynatê,
2 Cayîze ȓojê sê cara pirs bikey ji civatê:
3 Gelo k’ê xwarîye, û k’î maye, û k’î nehatê?
S. 9 1 Ez nebînim mêrê beranî,

2 Weke olaqa garanî,
3 Û hermeta bi t’inê biçte k’arwanî.
S. 11 1 Ez nebînim mîrayê beranî,
2 Olaqa garanî,
3 Hermeta bi t’inê biçite k’arwanî.
S. 10 1 Ez nebînim mêrê bi t’inê,

2 Û maka biket zinê,
3 Û mêrê bin ĥûkmê jinê.
S. 10 1 Ez nebînim mêrê bi t’inê,
2 Kalê biket zinê,
3 Û mêrê libin ĥûkmê jinê.
S. 11 1 Ez nebînim kalê bi kezî,

2 Û keçka ban bi ban1212,
3 Û hermeta dang û daman ȓizî.
S. 20 1 Melik Fexredîn got: «Ez nebînim kalê bi kezî,
2 Keçka ban-ban bezî,
3 Hermeta dang û daman ȓizî».
S. 12 1 Ez nebînim kalê bikete noş,

2 Û sola bi bişkoj,
3 Û hermeta binivêbî ȓoj.
S. 22 1 Melik Fexredîn got: «Ez nebînim kalê bikete noş1213,
2 Û sola bi bişkoj,
3 Hermeta binivit bi ȓoj.
S. 13 1 Ez nebînim warê berbi zinar,

2 Û sala du1214 bihar,
1211
xudan
1212
ban bi ban — binêr: gerhak
1213
binêr; vexwerin
1214
dû
228
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Û kalê bi guhar û pîrejina bi yar.

S. 14 1 Ez nebînim warê berbi zinar,
2 Û sala du behar,
3 Kalê bi guhar, pîrejina bi yar.
S. 14 1 Ez nebînim ava bi dar p’irik,

2 Û hermeta bi çînçirik,
3 Û malxweyê malê kepû girik.
S. 13 1 Ez nebînim ava bi kar p’irik,
2 Hermeta bi çînçirik,
3 Malxweyê male yî kebûgirik1215.
S. 15 1 Ez nebînim dewê tirşê lîna,

2 Û tayê kevne k’ona,
3 Û hermeta bela-bela biçe şîna.
S. 12 1 Ez nebînim dewê tirş lîna,
2 Şayêt kevne k’ona,
3 Hermeta bel-bele biçite şîna.
S. 16 1 Ez nebînim kalê panî pind,

2 Û derwêşê ȓind,
3 Û mêvanê mal li gund.
S. 21 1 Melik Fexredîn got: «Ez nebînim kalê panê pind,
2 Derwêşê [ne] ȓind,
3 Mêvanê mal li gund».
S. 17 1 Dilê min bi sê kesa nasojî,

2 Mirovê bi ĥal bit û bê e’yş1216 bijî,
3 Mirovê korebê û destê xwe bi xenayê birêjî,
4 Mirovê pîremêrbê liber koçkê xwe derheqê a’lemê bêjî.
S. 15 1 Melik Fexredîn go: «Dilê min bi sê tişta nasajî,
2 Mirovê bi ĥal bit, destê xwe bi xenayê birêjî1217,
3 Mirovê pîremêr bit, derguşkê xwe ȓunêt, derheqê a’lemê bêjî».
S. 16 1 Melik Fexredîn got: «Ez nebînim wane,

2 Mêrê biçite dîwana,
3 Li pê neçin sifre û nane.
S. 18 1 Hey hêstir ji e’silê k’erê,

2 Darekî binê û êkî sere,
3 Her dê zivirîye ser e’silê berê.
S. 26 1 Hestiro1218, e’silê te ji k’erî,
2 Darekî qunê, êkî serî,
3 Her dê zivirte ser e’silê berî.
S. 19 1 Hêstir di k’erbabin,
2 Li meydanê ȓanabin,
3 Qelsebab qet çênabin.
S. 27 1 Hestir di k’erbabin,
2 Li meydanê ȓanabin,
3 Qelsabab qet çênabin.
S. 20 1 Heke qelsebab bûn çêye,

2 Ȓojeke, û duye, û sêye,
1215
kebugirik — binêr: qels
1216
eyîş
1217
destê xwe bi xenayê birêjî — binêr: zengînî destê xwe dirêjkê
1218
hêstir
229
3 Her dê zivirne ser e’silê babêye.

S. 28 1 Heke qelse bab bûn çêye,
2 Ȓojeke, û duwe, û sêye,
3 Dê her zivirte ser e’silê babêye».
S. 21 1Xwedan1219 e’sil ez bim gorî,

2 Û bêe’sil wekî k’erê sito bi morî,
3 Ew bêxwendin, dihajone serê jorî.
S. 29 1 Melik Fexredîn got: «Xwedan e’silî ez bibim gorî,
2 Bêe’sil di wene wekî k’erê sito bi morî,
3 Ew bêxwendin, dihajone serê jorî.
S. 22 4 Wil li bêe’silê bê nebîy,

5 Gava di ber xweda dît kiras û k’efî1220,
6 Divê ewî jî kurta, xulamekê xwe hebî.
S. 23 1 Wey li bêe’silê bê nebîy,
2 Wextê di ber xweda1221 dibînit kiras û k’ofî,
3 Divêt ewî jî kurta, ẍûlamekî xwe hebî.
S. 23 1 Wil li bêe’silê bê sinyate,

2 Gava der fethê1222 wî dihate,
3 Xeyale goştê leşê xwe dixwate.
S. 24 1 Wey li bêe’silê bê sinîyane,
2 Gava der fethê wî dihate,
3 Ne xeyale goştê gîyanê xwe dip’arate.
S. 24 1 Heke bêe’sil siwarbû,

2 Û bi ser sîbera xweda xwarbû,
3 Heke xwedan ocax1223, li serî nedin, harbû.
S. 25 1 Heke bêe’sil siwarbû,
2 Bi ser sîbera xweda xwarbû,
3 Heke xwedan1224 e’sil serî neden, harbû.
S. 25 1 Xwedan e’sil tû ȓûnê serê jorî,

2 Heke tû yî bi miskî, yî bi enberî,
3 Ew bi xwe dê bang ket û dêrî.
S. 30 1 Xwedan e’silo, ȓûnê li alîyê jêrî,
2 E’cubê ne îne sêrî,
3 Heke tû ĥiskeyî, bi xwe bang didêrî».
S. 26 1 Deyn meke deravek,

2 Hevraz meke gavek,
3 Nanek heye îro nede bi gavek.
S. 27 1 Selefxwer yî bê sewabin,
2 Nivêjê wan dê dibê duwa bin,
3 Mer beçê[t] wan dê ne direwa bin.
S. 28 1 Wey li selefxwerêt bê dîn,

2 Di zikî de heye k’erb û k’în,
3 Taliya wan, yan ye ĥar, yan ye dîn.
S. 29 1 Min gelek livê dinyayê dîtin tê ȓisik,
1219
xûdan
1220
binêr: k’ofî
1221
xwedo
1222
derfet
1223
ûcax
1224
xudan
230
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Li pê malê xwe bûne disik,

3 Ji xirabiya û vênîya, lê weryan ȓû1225, birû1226 û bisik.
S. 30 1 Min gelek livê dinyayê dîtin keda yî,

2 Xwedê malek dayê bi paşa yî,
3 Taliyê ew jî xirab bûn ji ewlîya yî.
S. 31 1 Heke du mêra kire ĥikayete,

2 Û ber bûne êk bi şikayete,
3 Dê ji destê wan t’enabe welat û berwelate.
S. 9 1 Ez nebînim mêrê bi e’nîyat,
2 Heke malxwo li nik xwe şikîyat,
3 Dê ji destê herduwa xirabit welat.
S. 32 1 Heke havîne û heke zivistane,

2 Mêrê biçe dîwane,
3 Cayîze li pê biçin sifr û nane.
S. 17 1 Heke havîne û heke zivistane,
2 Mêrê ço dîwana cayîze li pê biçin sifre û nane,
3 Mêrê êzdî bite eşqê misilmane1227,
4 Ewî xolî sere xwe kir bi herdu destane.
S. 18 1 Kêrêt qelsa deroken,

2 Ĉêlekê ber di ȓoken,
3 Ji ew paş şîrî jê ercoken.
S. 19 1 Kêrêt qelsa berbi wêne,

2 Mêra ȓê lê têne,
3 Bazîya, bazî jê di zêne».
S. 33 1 Heke tu kesekî bibinî,

2 Xêrekê vêre bigehînî,
3 Nebêjê tu ji k’î dînî.
S. 34 1 Heke te xêrek dabî,

2 Û bi avekê ȓe berdabî,
3 Li nik Xwedê her hinda nabî.
S. 35 1 Çêkin birano, çêkin,

2 Pêşbara dipêşîya Xwede viȓêkin,
3 Bo xwe ciyekî liwê dinê çêkin.
S. 36 1 Bila hûn yît weyî1228 bin,

2 Bi xof û ne’met û bi bîh1229 bin,
3 Hûn t’ebay xelqê gehî1230 bin.
4 Da hûn t’ebay xasa bin,
5 Ne hûn t’ebay xamiya1231 bin,
6 Da her û her li xweşiyan bin.
S. 37 1 Ji şêxe Fexir bigrin şîreta,

2 E’deb, û yeqîn1232, û k’erameta,
3 Da li dinê bijîn bi silameta.
1225
ȓih
1226
birho
1227
bisilman
1228
binêr: yê pêșî bin
1229
binêr: ĥiș, aqil
1230
binêr: gehiştin, fehmkê.
1231
binêr: neqenca, nezana
1232
êqîn
231
S. 38 1 Melik Fexredîn got: «Ji milka aş,

2 Ji bacêra simtraş1233,
3 Ne çe dîwana mêrê bero paş.
S. 31 1 Melik Fexredîn got: «Ji milka aş,
2 Û ji sine’ta simtraş,
3 Û li dîwana mêrê ber û paş.
S. 39 1 Qêrat ne dare,
2 Kîj ne ware,
3 Babelîsk1234 ne behare».
S. 32 1 Kîj ne ware,
2 Babelîsk ne behare,
4 Qêrat ne dare».
S. 33 1 Melik Fexredîn got: «Ez ne bînim sê tişta:

2 Olaqa1235 loq-loq,
3 Û hermeta tîq-tîqok,
4 Mêwan bêjite mêwanê xwe me yêyo,
5 Xwedê xirabket malêt ewana bêbexta, beygo, hûn bêjin Amîn herȓo!»
S. 40 1 Ez nebînim olaqa loq-loqo,

2 Û hermeta tîq-tîqo,
3 Û mêvanê bêje mêvanî mayo1236.
4 Xwedê xirabket malêt bêbexta û êwana û beygo1237,
5 Hûn ĥemû bêjin Amîn herȓo1238 û herȓo.
şaxê – 21239
Ji qewlê șeqî serî, û nesîĥet1240, û şîretê wî babzerî:
S. 1 1 Gava mêvan hat û da derî,

2 Gerek mirov ȓabe di ber de bi şikirî ,
3 Gerek mirov wek’azê wî ji desta bigrî,
4 Nego mirov ĉavekî bigrî, yekî bik’enê,
5 Ku mirov ĉavekî bigrî yekî bik’enê,
6 Weke mala ĥeft mirî ji malê mirî,
7 Malxwê malê ferze.
S. 2 1 Gava mêvan hat jider de,

2 Gerek mirov ȓabe jiber de,
3 Belkî yekî gundî hat ew jî ȓûnişt di ber de,
4 Nego çaxê ku mêvan tu ȓûnê çoka li e’rdê ȓadê,
5 Û tu zik li xwe mezin bikî weke bi xêrî,
6 Nego tu li xwe fereh bikê zik,
7 Weke mirovê ĉav mik,
8 Wekî xwerinê bixwin li wan bibe ȓik,
9 Nebî tu xwerinê bixwe tu bibêjê ez no,
10 Û tu p’ariyê mezin e’cele bikî,
11 Û p’ariyê mezin bidî ber pido,
1233
binêr: mekîna qusandinê ye helaqa
1234
belalisk
1235
olaẍ
1236
binêr: yê min
1237
êwana û beygo — binêr: fitna û fesadî
1238
hero
1239
http://eziden-celle.de/?page_id=274&preview=true; Ĉavkanî: Ûsivê Keleş
1240
nisîhat
232
T’ÊMÛRÊ MESO
12 Gerek tu xwerinê deynê navbera xwe herdo.

13 Dibêjê çi e’cêbeke dijware,
14 Gelo hun li mêvanê xwe nabin guhdare,
15 Û xwerinê dixwin bê p’erwere1241.
16 Gelo mêvanê dora xwe û civata xwe nabin şermezare,
17 Dîbê heke havîne û heke zivistane,
18 Heçî însanê Xwedê dayê malê dinyayê, û heȓe koçk, û dîwana,
19 Gerek bide sifre û nane.
20 Melik Fexredîn gotiye: «Heçî însanê nede sifre û nane,
21 Xweyî neke mêvane».
22 Melik Fexredîn gotiye: «Ez nebin wane,
23 Weke mala ser mala ne,
24 Mêvanê ser mêhvane,
25 Heçî însanê bi dilê safî — dev ji mirovên xwe û pismamên xwe berde,
26 Bibe tekiliya mêrê misilmane,
27 Ȓoja paşî yê poşman bibe.
28 Weke xwelî li serê xwe bike bi herdu destan,
29 Ferze li mîrê meclîsê.
30 Ferze mîrê meclîsê ȓojê sê caran li malxwê wê malê bipirsê,
31 K’î xwariye, k’î nexwariye,
32 K’î çûye, k’î hatîye,
33 K’î maye, k’î birçîye,
34 Ferze li mîrê ĥikyatê.
35 Hey mîro mîrê ĥikyatê,
36 Gerek li te nebe ĥikyatê,
37 Gerek ȓojê sê caran malxwê male
38 Bipirsê ji civatê,
39 K’î xwariya, k’î nexwariye,
40 K’î çûye, k’î maye,
41 K’î birçî ye, k’î nehatê».
42 Melik Fexredîn dibêje:
43 «Xwedê mal dabû wî gedayî,
44 Ew bi malê xwe k’ubar bû, go ezim p’adşayî,
45 Ew bê nîjade ji e’wil dayî,
46 Xwedê mal dabû pêȓe şik,
47 Însanê nebaş jê nehesidin,
48 Ew wî lidûv malê xwe kire şûşek’arî û dizik,
49 Guh medine wî însanê, di xerabiyê, de ewirandî,
50 Ȓuĥ û simbêl, gilî, û guşik».
51 Melik Fexredîn gotiye:
52 «Dilê min bi sê kesan naşewite,
53 Yî bi ĥale bi k’ar bijî,
54 Yî pîre, yî kore, yî keȓe,
55 T’im liber dîwara di ȓûnî û dibêjî.
56 Hey însanê bêe’silî bê nivî.
57 Wextê tu tazî bûyî.
58 Însanê bê e’sil guh da te.
59 Te li xwe kir kiras û derpî.
60 Te însanê bê e’sil kire xulam. û bi xweȓa dibî,
61 Hey bê e’silê, bê binyat.
62 Bê e’silê, bê zinyat,
63 Guh nedin wan,
64 Wan ît’ibar nebin,
65 Wextê ferzenge bê e’sile, dihat ji destê wan xirab, û deşt, û welat.
66 Bê e’sil gavê siwar dibin,
67 Avê t’êr dibin û li Xwedê nanêrin,
1241
perwar
233
68 Li siya serê xwe xwar dibin,

69 Ku mirov li wan nexê har dibin,
70 Cêlê qelsa serokin,
71 T’êr dixwin, tên dibêjin, em jî serokin.
72 Cêlekî jê berbi ȓokin,
73 Hêja jêre bi cokin,
74 Cêlê qelsa berbi wêna,
75 Bazît, û bazîtê ne,
76 Mêra ȓû û simbêlê têne.
77 Însanê baş be li wî însanî ît’ibar be,
78 Li însanê nebaş ît’ibar nebin,
79 Yê dibêjin ta’take derwêşiyê helake,
80 Mal t’aqeta însan nake,
81 Her kes nikarê xwe têke kirasê derwêşiyê.
82 Gerek ku însan xwe kire kirasê derwêşiyê,
83 Însan t’im ya ȓast bêje,
84 Mal ji Xwedê dibêjê min kire qewat ji însanȓa, û jiyana xwe,
85 Wê li dinyayê jî derbaske, û axretê jî ji xweȓa pê bikire,
86 Mal t’aqeta însan nake.
87 Selefxware selefna,
88 Nimêje şike bi ȓewane,
89 Însanê xayîn bê guh nedinê,
90 Însanê merd be, yê jîr be, hêviya jê nake, hêviya wî ji Xwedê ji wî ye,
91 Ȓast bajo gavek, ȓast be,
92 Bi fikir delavek, ĥeta li pişta te hebe nanek,
93 Ȓastiya Xwedê yê li deriye bavek».
94 Melik Fexredîn dibêje:
95 «Nebînim însanê devê tirş di mala xwe de hilîne,
96 Zahf kevne kun dimîne,
97 Kebaniya malê yê paşî di ber de heȓe bikê sîne».
98 Melik Fexredîn gotiye: «Ez nebînim ava dar pirist,
99 Malxwê malê kep û kirist,
100 Kebaniya malê cir-cirist».
101 Melik Fexredîn gotiye: «Ez nebînim derwêşê ne yî ȓind,
102 Weke mêvanê mal li gund,
103 Hermeta malxwê malê poz bilind,
104 Hermeta malê panî pind».
105 Melik Fexredîn gotiye: «Ez nebînim mîrê beranî,
106 Gedeyê dîwanî,
107 Bi zilamanȓa heȓe karwanî».
108 Melik Fexredîn gotiye: «Ez nebînim mîrê bi t’enê,
109 Weke berxê ber bizinê,
110 Weke mişkê terezinê.
111 Mêrê xwe t’êke bin e’mirê jinê,
112 T’ucara ȓûspî nabe li hewata dinê».
113 Melik Fexredîn gotiye: «Ez nebînim mîrê bi e’nyat,
114 Li gundiya, li cînara, li maliya, li pismama dikê şikyat.
115 Ji destê wî xerab dibe cih, deşt, û welat».
S. 3 1 Melik Fexredîn gotiye: «Ez nebînim kalê xeber noş,

2 Weke sola bi bişkoş,
3 Hermeta ȓazê bi ȓoj,
4 Dinya li serê wê hermetê dibê doj».
5 Melik Fexredîn gotiye: «Ez nebînim kalê bi kezî,
6 Hermeta da û rizî,
7 Keçka ban bizî».
8 Ew ji destê Xwedê û melik Fexredîn,
9 Ewin dikine hawar û gazî.
234
T’ÊMÛRÊ MESO
10 Melik Fexredîn gotiye: «Ez nebînim warê ber zinar,

11 Pîra di paşiya e’mirê xwe de bi dost û yar.
12 Weke kalê guh bi guhar,
13 Sala kêm buhar1242».
14 Ew ji destê Xwedê û melik Fexredîn dikin gazî û hawar.
15 Melik Fexredîn dibêjê: «Şûr û hesp, û jinin,
16 T’ayfekî1243 dijminin,
17 T’ucaran li wan ne êminim.
18 Şûr kalan dare,
19 Hesp bê ît’bare,
20 Jin ji p’arsûwan de xware.
21 T’ayfekî dijminin, t’ucaran li wan ne êminim».
22 Melik Fexredîn gotiye:
23 «Xweyî e’silin ez bi gorî,
24 Bê e’sil weke kerê stû bi morî,
25 Bê gotin diçine serê jorî,
26 Xweyî e’sile li jêrî,
27 Tu mayî nebe li şêrî,
28 Heke tuyî miskî,
29 Dayîme tê li xofa Xwedayê xwe binêrî».
58. QEWLÊ DAYȊK Û BABA1244

S. 1 1 Mend ji şex Fexir pirsîye:
2 «Tu bi ĥeqî key Îlaĥiye,
3 Erk’ana1245 mêrê êzdî çîye?»
S. 2 1 Fexir wê ban dike1246 suȓe,

2 Ji k’eşkûla1247 xwe tîne der duȓe,
3 Ji Mendê xweȓa dihûne û vediçiȓe:
S. 3 1 «Firwarek hat ji e’zmana,

2 Ȓê û ȓisim, û ĥed û sed bo me danane,
3 Êk ji wan wesîyeta dayîk û babane.
S. 4 1 Firwar hatîye ji ba Melikê Celîl,

2 Li ĥemû wexta li ĥemû bedîl,
3 Ji berî Îsa û Mûsa û Birahîm Xelîl.
S. 5 1 Firwar hat ji ba Êzîdê Sore,

2 Bi e’mirê wî lêda more,
3 Li e’mirê wî bi weste û lê nebore1248.
S. 6 1 Hizra xwe bike livê dinê,

2 Bi e’mirê P’adşayî bi t’inê,
3 Ewî dana bab, ewî dana dê.
S. 7 1 Ez dibêjme we, hûn nekin ji bîr,

2 Ez dibêjme we xelqê e’rifî, zana, yî jîr,
3 Hûn çu cara bêy dayîk û baba nekin t’ekbîr.
1242
buhar
1243
taîfe
1244
Ji qewlên Şêx Fexrê Adîyan http://www.ezidinasi.com/la/?page_id=88
1245
irkan
1246
badiket
1247
keşkul
1248
ne bore
235
S. 8 1 Liser teye danaye ĥeqe,

2 Ligel dayîk û baba neken axaftina ȓeqe,
3 Da ser û ziman liser we nebin şeqe.
S. 9 1 Kesanê dilê wan hişte,

2 Ewî dilê t’erîqeta xwe ji xwe hişte,
3 Li axretê yî bê p’ale yî, bê pişte.
S. 10 1 Heke tu li wan bikey silave,

2 Û zîyaretî bî li dest û ĉave,
3 Li ĥemû suba, li ĥemû gava.
S. 11 1 Yî şkestîye destê ser ȓabî,

2 Li dinê û axretê t’ena nabî,
3 Dê di agirê dojêh de teȓabî.
S. 12 1 Ew pisekî sefîl yî ȓû ȓeşe,

2 Ew gayekî şaş yî beşe,
3 Mêrê bê dayîk û baba gava xwe p’avêt û bimeşe.
S. 13 1 Neh meha tu Xwedan kirî,

2 Ji av û agir tu dûr kirî,
3 Xewêt şeva li xwe ĥeram kirî.
S. 14 1 Bab li e’rda hostaye,

2 Mal bi wîye ȓawestaye,
3 Ta’eta wî, ta’eta Xwedaye1249.
S. 15 1 Heke tu çil çilî bi ȓojî bî,

2 Heke tu çilêt dî bi micade û ibade1250t li pê bî,
3 Fayde naket, tu ne li ta’eta dê û babe bî.
S. 16 1 Heke tu dilê dayê şayî nekey,

2 Û dilê babê tena nekey,
4 Fayde naket, heke tu sed salî ibadet bikey.
S. 17 1 Heke dayîk û bab ji te nebine ȓazî,

2 Tu çend bikeye hawar û gazî,
3 Tu çu cara miraz nabî.
S. 18 1 Nebêje tû dayîkeke pîrî,

2 Û bê hizreke, bê bîrî,
3 Heke bi wê dayîkê nebit, tu naçiye dîwana mîrî.
S. 19 1 Nebêje pîremêrekî kale,

2 Û zergûnekî bê ĥale,
3 Heke bi wî babî nebe, tu naçiye dîwana Xwedê Te’ale.
S. 20 1 Ew gava nesaẍ dibin,

2 Ew bê desit û p’ê dibin,
3 Cayîze hingî di xizmet da bin.
S. 21 1 Bi destî bigre bigêȓe,

2 Bi Lalişêve bihinêȓe,
3 Ȓeĥmekê vêȓa bibêre.
1249
Xuda
1250
ebadet
236
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 22 1 Vêȓa bide xêre,

2 Û dua’yekê bike ji melekê Cebêre,
3 Da tu şermezar nabî ligel melikan û mêre».
59. QEWLÊ BEDIR Û MEND1251; 1252

S. 1 1 Mend dibêjitê: «Silaved me bidin ji ĥerfe,
2 Bînaye dilê mino ji herdu t’erfe,
3 Xebîr be ĥemû serfe.
S. 1 1 Silavên me bêtirin,
2 Ji ȓoniya dilê min ȗ herçar t’erefin.
S. 2 1 Hey xebîr û xebere,

2 Hey şîroyî mehdere,
3 Melik Fexredîn îmame yî babzere.
S. 2 1 Zanabȗn li ĥemȗ sefere,
2 Zanabȗn li mehdere,
3 Melek Fexredîn pêșenge yî babzere.
S. 3 1 Melik Fexredîn îmame yî zerebabe.

2 Bînaye dilê mino, herdu ĉave,
3 Melik Fexredîn fitilê digeȓit ser xasan û xafe».
S. 3 1 Melek Fexredîn pêșenge yî zerbabe,
2 Ȓoniya dilê min ȗ herdu ĉave,
3 Melek Fexredîn xase, fitile digeȓe ser xasan ȗ xabe.
S. 4 1 Mend dibêjitê: «Bedro, her ji Xwedîyê xwe bitirsî,

2 Em hatîna me’nîya ji şêx bipirsin,
3 Yî di dilade heye E’rş û K’ursîy.
S. 4 1 Mend got: «Bedro, heke tu nezanî bixebite nezaniyê ji xwe bi derke,

2 Yekî qasî1253 xwe xeberke,
3 Hecî șêxe ku serî li berke».
S. 5 1 Vê bû t’acir ji e’sila,
2 Xebîrbe me’nîyan û fesle,
3 Em hatîna ji şêx bipirsin mesela».
S. 5 1 Bedir got: «Mendo, tu dara ji e’lse,
2 Em hatine ji șêxȓe bikin fesle,
3 Em hatine ji șêx bipirsin ew çi e’lse».
S. 6 1 Mend dibêjitê: «Bedro, bi wî kem, êkî Ekbere,

2 Cizwatek ji ilmê melik Fexredîn t’inê yî fere,
3 Dabû çend aşiqe ȓûyê vê dine babzere».
S. 6 1 Mend got: «Bedro, her tu ji Xwedê bitirsî,

2 Em hatine wateya, ji wî xweșewîstî bipirsî,
3 Yê di dilê wî de ĥezkirina E’rș ȗ K’ursîy».
S. 7 1 Mend dibêjitê: «Bedro, bi wî kem nabit finî,

2 Cizwatek ji ilmî melik Fexredîn bi t’inê,
3 Dabû çend aşiqe ȓûyê vê dine».
1251
https://www.youtube.com/watch?v=xBxDnQI0TjA Belavkirin: Omar Adani
1252
[50] Qewlê Bedir Mend (rr. 332-335)
1253
qastî
237
S. 7 1 Mend got: «Bedro, ez bi wîkim nabe finê,

2 Sebeqek. ji ilmê melek Fexredîn bi t’inê,
3 Da çiqasê așiqên li ȓêye vê dinê».
S. 8 1 Mend dibêjitê: «Bedro, ji binyat tuyî şêrî,

2 Bi ȓîya de tu dêçî, tu wê diçêrî,
3 Min nezanî tuyî dibînî t’ebayî dêrî.
S. 8 1 Mend got: «Bedro, ez bi wîkim xwedanê1254 xêr ȗ șeȓe,

2 Sebeqek ji ilmê melek Fexradîn fere,
3 Da ciqas evîndared babzere».
S. 9 1 Mend got: «Bedro, tu jibo șeȓê dînekî vekê derîye,

2 Tu bi ȓêya Xwede diçîye,
3 Tu wê her bighê pileya jorîye.
S. 10 1 Неке tuyî dînê, ȓênasbî,

2 Ser reșkî bi xasbî,
3 Bextê bê qurnasbî».
S. 11 1 Mend got: «Bedro, heke tu nizanî, bixebite, nezaniyê ji xwe bi derke.

2 Yekî qasî xwe xeberke,
3 Hecî șêxe ku serî li berke». (binêr S. 4)
S. 12 1 Mend got: «Bedro, bifikire ber xwe ve,

2 Kesên tên ser ȗ ber t’eve,
3 Yên ku dibêjin șêx Fexrê Adiya her eve.
S. 13 1 Ewe șêx Fexrê Adiya,

2 Suȓa1255 me siniya1256,
3 Zanaye li e’rd, ȗ e’zman, ȗ zevîya».
S. 14 1 Mend got: «Bedro, tu dara ji e’lse,

2 Em hatine ji vêra bikin fesle,
3 Em hatine ji șêx bipirsin e’sil u fesle». (binêr S. 5)
S. 9 1 Her yê yî dîtiya ȓê nasîya,

2 Bê xetakî, bê qurtasîye,
3 Ser ȓeşekî bê xwasîye.
S. 10 1 Xilmet bike sed sal û zêde,

2 Tu ȓûnê ji guhdare,
3 Tu ne şêxî ji hevale,
4 Kesek ligel baxoyê xwe ne kirye qale».
S. 15 1 Mend got: «Bedro, p’erwestê bike sed sale,
2 Ȗ pașê bifikire ȗ bike hevale,
3 Hên tu ne yî șêхê, tuyî hevale».
S. 11 1 Mend dibêjitê: «Bedro, hêj tu dik’amilî,

2 Dest ji êl û mal bihêlî,
3 Da bi şêxȓe biwesilî».
S. 16 1 Mend got: «Min got, tuyî k’amilî,
2 Ji dost, ȗ êl, ȗ meriva, xwe nehêlî,
3 Da tu bi șêxȓe biwesilî.
1254
xudan
1255
suȓ
1256
suniya
238
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 17 1 Șêx çirakî șewq sore,

2 Siwar dibȗ li hespê bore,
3 Baweriya wî bi yekî li jore.
S. 12 1 Mend dibêjitê: «Bedro, hey p’îro, pisê p’îre,

2 Hey yê e’rifo nav1257 wan jîre,
3 Kesekî ne bezandî bore mîre».
S. 19 1 Hey p’îr ȗ pise p’îre,
2 Zanayê nav wan, yê jîre,
3 Kesî nebezandiye borê mîre».
S. 13 1 Çi ĉirayîkî ber k’ûre,

2 Nab qewlê Xwedê, nav xedîsê Ȓesûle1258,
3 Ya Ȓebî, me ne nivîsî ji çu cerik û k’ûre!
S. 14 1 Ya Ȓebî, tu me nenivîsî1259 ji ĉêr belaşe,

2 Kesek pirsyar ne dikirîya ji pisê p’adşe1260,
3 K’a k’î ȓê diçite aşe?»
S. 18 1 Tu diçiyê derên belașe,
2 Kesî nepirsiye ji pisê p’așe,
3 K’i bi ȓêde diçite așe.
S. 20 1 Bedir got: «Mendo, bes dilê min bi van ĉêra bike ȓehete,
2 Heke min zanîba șêxek dihate,
3 Minê ji șêxȓe amide kira xelate».
S. 15 1 Mend dibêjitê: «Bedro, kesek bêt ser teve,

2 Çî dibêj tê ber xwe ve1261,
3 Netirse bêje qutb zemin eve».
S. 16 1 Mend dibêjitê: «Bedro, heke tu nezanî, nezaniya ji xwe derke,

2 Çî şêxî go, xeberke,
3 Hincîyê şêx go serî li berke».
S. 17 1 Mend dibêjitê: «Bedro, hey ne li dîwane şêx Fexrê Adiya,

2 Eve bû suȓa me siniya1262,
3 Ew xebîre e’rd, û e’zman, û zeviya».
S. 18 1 Bedir dibêjitê: «Mendo, bes ĉêre bike belaşe,

2 Hege t’acir hatin, vikir derê qumaşe,
3 E’t’ar dê xwe di îna paşe».
S. 21 1 Mend got: «Bedro, bese jêȓa bide belașe,
2 Bazirgan hatin, vekirin qumașe,
3 Firoșk’ar k’ișiyane pașe».
S. 19 1 Mend dibêjitê: «Bedro, bes bike qal û qîle,

2 Ez çi bikem tu ȓuniştîya ser ciyê delîle,
3 Paşî șêx Fexrê Adiya ez û tu nayîn bi derzîyekî bi du pole»,
S. 22 1 Mend got: «Bedro, bes bike qal ȗ qîle,
2 Çi bikim tî ȓȗnștiye ser ciyê delîle,
3 Bêy sêx Fexrê Adiya ez ȗ tu nêne derziyek bi du pole.
1257
naf
1258
Risul
1259
nivisî
1260
p’adşe
1261
xove
1262
sunîya
239
S. 23 1 Xortekî te me dit bijandî,

2 Xeta te ji mere dișandî,
3 Şerma min pê direvandî
S. 24 1 Binyakî te me ji dêr,
2 Ezê pirseke ji te bikim istexbêr,
3 Tu hatî desta hilîne liber xunk’êr.
S. 20 1 Mend dibêjitê: «Bedro, bes dilê min biĉêre, bike ȓahete,

2 Heger min zanîbe şêx atqate,
3 Dê min bi şêx kirba mih cîzate».
S. 21 1 Mend dibêjitê: «Bedro, ez bê vîrek bi dil ji wande,

2 Wekî te ev cewab ji miȓa şande,
3 Te şermîya min pê direvande».
S. 22 1 Bedir dibêjitê: «Mendo, ez û tu axirzemînin,

2 Em çu me’nîya ji êk naĥebînin,
3 Ez hatîme dest liber xunk’êr hilînim».
S. 23 1 Bedir dibêjitê: «Mendo, me’nîyan bi ȓida,

2 Ȓabe ji miȓa xeberde,
3 P’adşayê min çî nicar kirbû e’zman û e’rde?
S. 25 1 Pirsa me hatî bi ser de,
2 Ȓabe ji meȓe xeber de,
3 K’a P’adșê min ji çi çêkirin e’zman ȗ e’rde?
S. 24 1 Her tu dibêjî ji duȓa zere,

2 Ew duȓa ne ji axe, ne ji bere,
3 Ji male Melikê ejdere!
4 Ji k’u bû ji k’u tê, te dere?
S. 26 1 Her tuуê bêjê ji duȓa1263 zere,
2 Ne ji axe, ȗ ne ji bere,
3 Ji k’î derê bu, ji k’î derê anîbȗ dere?
S. 25 1 Duȓe, û beĥre, û [h]ewe,

2 Duȓe, û bihuşt, û kirewe,
3 P’adşayê min çêkirbû ewe.
S. 27 1 Duȓa derya li hewa,
2 Bihușt ȗ dojeha ȓewa,
3 P’adșê min ji çi çêkirin ewa.
S. 28 1 K’ursiya e’rd ȗ e’zmane,

2 Ȓabe ji miȓe bide xweyane1264,
3 K’a binê ew ji Xwedêne, lê Xwedê ji wane?
S. 26 1 Her tu dibêjî bihuşt yî qewîye,

2 Qasî e’rd, û e’zman, û zevîye,
3 Tu bêje min k’a t’ixûbê wê çîye?
S. 29 1 Her tuyî bêjê dojeh ȗ qewîye,
2 Qasî e’rd ȗ e‘zman ȗ zevêye,
3 Bêje min ser t’ixuma wan çîye?
S. 27 1 Her tu dibêjî cinet terz li misteĥeqîye1265,

2 Qasî e’rd û e’zman, û zevîye,
1263
dur
1264
xuyan
1265
misteqîme
240
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Tu bêje min k’a t’ixûbê wê çîye?

S. 30 1 Her tu yê bêjê bihușt ji mere mizgîne,
2 Qasî e’rd ȗ e’zman ȗ zevîne,
3 Bêje min ser t’ixȗmê wan jî çîne?
S. 28 1 Melik al-Arz û Melik il-Semawat1266,

2 Ehlî bihuştê ĥeq qinyat1267,
3 Yê doj çî siniyat1268».
S. 31 1 Wa dibêje melekê e’rd ȗ semawate,
2 Gelê bihuștê hew qinyate,
3 Gelê dojêh çi bo wan hate?»
S. 29 1 Mend dibêjitê: «Bedro, here ku xwe dukujî,

2 Tu bi xwexwe disojî.
S. 30 1 K’ursîy ya e’rd û e’zmane,

2 Ȓabe ji meȓa bide beyane,
3 K’a ew li Xwedêne, yan Xwedê li wane?»
S. 31 1 «Tu ȓune ez têm li pêde,

2 Tu ȓune li malêde,
3 Ew k’î bû, li k’ê da?»
S. 32 1 «Dibêjime te ciwan1269 ji qatê,

2 Ȓabe ji miȓa bike ĥikyatê1270,
3 K’a P’adşayê min çî çêkir р’irê Selatê?»
S. 32 1 Mend got: «Bedro, bêjme te bersiva ji qatê,
2 Ȓabe ji minȓa bike civatê,
3 Binê, P’adșê min ji çi çêkirin p’ira Siratê?
S. 33 1 «Dibêjime te ew xebere,
2 Ew p’ire ne ji axe, ne ji bere,
3 Ji male Melikê ejde[re]».
S. 33 1 Her tuyê bêjê ji duȓa zere,

2 Ji mala melekê ejdere1271,
3 Ji k’î derê bȗ, ji k’î derê anîn dere?»
S. 34 1 Mend got: «Bedro, tu ȓȗne liwêde,

2 Ez wê têm bi ȓêde,
3 Bêje min ew k’î bu, ȗ bi k’êde,
4 K’ê dîtibe yê k’oĉek be, bi extîyarê xwe ve girê de?»
S. 35 1 Mend got: «Bedro, tuyî hevalê ȗ ji hevojê,

2 Tu ĉirayêd berȓojê,
3 Tu bi xwe bidê, ȗ bi xwe disojê».
S. 36 1 Mend got: «Bedro, guh bidêre, bêhnekê bi xwede,

2 Xelatekê bi êxê xwe de,
3 Ew jî wê bi mirîdê xwede».
S. 34 1 Mend dibêjitê: «Bedro dibêjime te cewabe sihîh,
1266
al-Simawat
1267
kinîat
1268
sinîat
1269
cewan
1270
heqîyatê
1271
hêjder
241
2 Bi wî berî kem li Mekkeyê,

3 Derece e’zîz melik Fexredîn kes nagehê».
S. 35 1 Mend dibêjitê: «Bedro min çend nebîy dîtine,

2 Çend mesel min pirsîne,
3 Çend me ĥec bi navin,
4 E’lî û E’sman dizavin,
5 E’mir û Aba Bek'ir bê şiv westabin».
S. 36 1 Bedir dibêjitê: «Mendo me’nîyîk ji te dixweste,

2 Te kir wekî heste,
3 Tu — beĥrî, ez — beste!»
S. 37 1 Mend dibêjitê: «Bedro çi we1272 bide ber xwe ve,

2 Te sêvek bi şêxê xwede1273.
S. 37 1 Bijîjkekî mêra me,

2 Xweya nabe, ĥeta ȓoja li qiyame».
3 Em di kêmin Xwedê yî t’emame!
S. 38 1 Ana û ant sar silî,

2 Ya ĥekîmê mêrano,
3 Ya t’ebîbê dilano,
4 Bila tiştek çê nebî,
5 Nav beyne min û te bî».
60. QEWLÊ ŞÊX Û AQÛBÊ MÛSA1274; 1275; 1276

S. 1 1 Çendî ȓoje û çendî şeve,
2 Ez fikirîme ber xwe ve,
3 Masîyek liwê beĥrê, duȓek li deve,
4 Ew masî, ewî beĥrê, ewê duȓê, dik’êşe ber xwe ve.
2 Ez fikirîme ber xwe ve,
3 Min masîyek dȋ beĥrê de dît, duȓek1277 di deve,
4 Ew beĥre wî masî û wê duȓê dikêşe dev xwe ve.
S. 1 1 Şêx go: «Aqûbê mino, çendî ȓoje, çendî şeve,
2 Min e’cêbek dîtiye ewe,
3 Masîkî beĥrêdaye, duȓeke deve,
4 Ewî masî, ew beĥr, ew duȓ, dikşand xwe ve».
S. 2 1 Aqûb go: «Ey şêxê mino ji suȓê!

2 Ne ji wî masî, ne ji wê beĥrê, ne ji wê duȓê,
3 Te bi çî mewîj dît bane liser berê?»
S. 2 1 Aqûb dibêje: «Şêxê minî ji suȓe,
2 Heger ne jiber wê beĥrê,
3 Ne ji wî masî, ne ji wê duȓê,
4 Dê çawa min û te mêwîj dî ban liser wê berê?»
S. 2 1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino, tu xwedanê suȓê,
2 Qe[t] ne ji wî masiyê be, ne ji wê beĥrê be, ne ji wê duȓê,
1272
gue
1273
xode
1274
[2] (rr. 512–527)
1275
1276
1277
dur
242
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Me ça dîtibe k’işmiş ser berê?»
S. 3 1 Şêx go: «Aqûbo, di vê mêrî, mêr be,

2 Şebhatî şêr be,
3 Li çêra xweyî p’aye sêr be».
S. 3 1 Şêx dibêje: «Aqûb min, di vê mêr, yî mîr bî,
2 Wekî şêrê nêr bî,
3 Bi jîriya xwe himberî șêx bî».
S. 3 1 Şêx go: «Aqûbo, di vê mêrê, mêr be,
2 Û şebhatê1278 şêrê nêr be,
3 Li çêra xweyȋ p’aye zêȓ be».
S. 4 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, heke mêr ne yî mêrdare,

2 Li ilmê1279 xwe ne yî siware,
3 Ȓoja axretê şêxê wî ji desta yî bê zare».
S. 4 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, mêr ne yî mêrdare be,
2 Bi ilmê xwe ne yî siwar be,
3 Li axretê șêxê wî jê bê zar be».
S. 4 1 Aqûb go: «Seyȋdayê, wekî mêr ne mêrdar be,
2 Û ilmê1280 xwe ne siwar1281 be,
3 Ȓoja axretê, şêxê wî desta da bê zar be».
S. 5 1 Şêx go: «Aqûbo, peza bi stewrî medoș,

2 Ȓastîya bi pola mefroș,
3 Mebe miĥbê xelqkê1282 îman li koş».
S. 5 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, peza stewr[ȋ] nedoş,
2 Ȓastiya dilan bi pol1283 nefroş,
3 Nebe muĥbê xelqê».
S. 5 1 Şêx go: «Aqûbê mino, peza stewrî medoş,
2 Ȓastiya pola mefroş,
3 Mebe mişteriyê meriyê îman koş».
S. 6 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, zêȓa mehavêje zikaka,

2 Ji êk vede xafîyan û çaka,
3 Înşallaĥ1284 weled tê li e’silê maka».
S. 6 1 Aqûb dibêjit: «Şêxê mino, zêȓa nevêje1285 zikakan,
2 Ji êk veke xaman û p’akan,
3 Zarok nayên li e’silê makan».
S. 6 1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino, zêȓa nevêje nav zikaka,
2 Ji hev1286 veke xav û çaka,
3 Ewled naçin e’silê maka».
S. 7 1 Şêx go: «Aqûbê mino, nekî dînî,

2 T’oximê xwe ĥișke, beyanya mereşînî,
3 Tê ȓoja axretê stirîya1287 jê hilînî».
S. 7 1 Kesêkî, kesak divî,

2 Nabe lê şik bik’evî,
3 Tov nayê li qîmeta zevî.
S. 7 1 Kesê kesan xweş divî,
1278
șe’bet
1279
e’lim
1280
ulm
1281
siyar
1282
xelk
1283
pûl
1284
Înşela
1285
navêje
1286
jev
1287
strî
243
2 Kêr nayê lê bi şik k’evî,

3 Tov nayê li qameta zevî.
S. 8 1 Şêx go: «Aqûbo, ev zeviya ser sed dirêj,

2 Bi t’oze, bi qirêj,
3 Tê heye suȓet, û teĥiyat, û nivêj».
S. 8 1 «Ev zeviya ser sedêye dirêj,
2 Ye p’aqije, ye bê t’oze, ye bê qirêj,
3 Tê heye suȓet û teĥiyat û nivêj». (S. 10)
S. 10 1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino, zeviya serseda dirêj,
2 Bê t’oze, bê xubare, bê niqêş,
3 Serî heye ferz, û teĥiyat, û nimêj».
S. 9 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, ew zeviya zêde,

2 Sê gêsna lêde,
3 Ew paş tovê xwe pêde».
S. 9 1 «Ew zeviya zêde,
2 Tu sê gêsna lêde,
3 Ji wê paş tovê xwe pavêje têde,
4 Ne ku tu bi dînî, tovê xwe li ĥișke beyaran biȓeşînî».
S. 9 1 Şêx go: «Aqûbê mino, zeviya ji zeviyane zêde,
2 Ĥeft gîsna lêde,
3 Hew paş t’oximê xwe pêde».
S. 10 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, ne ko tu bikî dînî,

2 Tovê xwe li ĥișke beyarekî biȓeşînî.
3 Ȓoja axretê, tu wê stirya jê hilînî».
S. 11 1 Şêx go: «Aqûbo, biçîne weke tu dizanî,

2 Pavêj birca qanî,
3 Xwedan t’aqet nîne ji dexil û danî».
S. 10 1 «Da li axretê stirya jê hilînî,
2 Biçîne weke tu dizanî,
3 Pavêj tovekî p’iȓ deqanî (bê çeqanî),
4 Da xwedan1288 xenê be bi dexil û danî».
S. 12 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, ev zeviye ji dewlete,

2 Xwedê dexil û danekî we didete,
3 Gelek xelq heye hesûdî û ȓê dibete».
S. 11 1 «Ev zeviye dewlete,
2 Xwedê dexilekî zaf wê bide te,
3 Gelek xelq bi hesûdî wê binêrin te».
S. 8 1 Aqûb go: «Seyȋdayê min, zeviya dewlete,
2 T’ijî naz û ne’mete,
3 Xweyȋ lê t’êr bîye muĥbete».
S. 13 1 Şêx go: «Dilê min kelat ber kelate,

2 Agirekî we jider hate,
3 Jiber sojî deşt, û çîya, û banî, û welate».
S. 11 1 Şêx go: «Aqûbê mino, dilê min kelate,
2 Agirek têda hil dihate,
3 Dişewitî welat û berwelate».
S. 14 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, dilê min kelat nijî,

2 Agirekî wê da gurmijî,
3 Deşt, û çiya, û banî, û welat jiber sojî».
1288
xudan
244
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 12 1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino, dilê min kela nijî,

2 Agirek têda digurmijî,
3 Dişewitî welat û berwelatê din jî».
S. 15 1 Şêx go: «Aqûbo, jêk dûrin serkanî û ĥișkelî,

2 Ĥeta ĥișkelî av pê tê,
3 Serkanî digete ber mewlê».
S. 12 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, jêk dûrin serekanî û ĥișkerlo1289,
2 Ĥeta ĥișkelo av pêde tê,
3 Serekanî dighêje ber mewlê».
S. 14 1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino, ji hev dûrin ĥișkelî û serkanî,
2 Ĥeta ĥișkeliya av jê bê,
3 Serekanîyê here ber cewla Şȋxadî1290, ber cewlê».
S. 16 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, ew serkaniya sar û germe,

2 Ew kaniya binyat û ber me,
3 Bi xwe gerim be, lê nabe dermane».
S. 13 1 Aqûb dibêjit: «Şêxê mino, suȓ ye sara, an germe,
2 Ew kanî çî binyat jiber me,
3 Xwe kirye lê nayê çû deman».
S. 13 1 Şêx go: «Aqûbê mino, sere sar û germin,
2 Sere kaniya binî anî ber me,
3 Xwe kirye t’u lê nabe derman».
S. 17 1 Şêx go: «Aqûbo, weke ji piştê babê kal bî,

2 Û berê dayê t’ifal1291 bî,
3 K’engê bi vê me’rîfetê xeyal1292 bî?»
S. 16 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, wextê ji pişta bavê pîr bûy,
2 Liber dayê bi şîr bûy,
3 Ji hingî û virve ji wê me’rîfetê bê xeber bûy».
S. 15 1 Şêx go: «Aqûbo, wekî ji pişta bavê kal bî,
2 Û berê dayê t’ifal bî,
3 K’engê vê me’rîfetê xeyal bî?»
S. 16 1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino, wekî pişta bavê xulqîm,

2 Berê dayê t’ifiqîm,
3 Hingê ez me’rîfetê giliya șifiqîm1293».
S. 18 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, wextê ji pişta babê pîr bûm,

2 Û berê dayê şîr bûm,
3 Hingî bi vê me’rîfetê ezî xebîr bûm».
S. 17 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, wextê ji pişta bavê kal bûme,
2 Liber dayê t’ifal bûme,
3 Ji hingî û virve ji wê me’rîfetê bê xeyal bûme».
S. 20 1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino, ez pişta bavê kal bûm,
2 Berê dayê t’ifal bûm,
3 Hingê ez me’rîfetê xeyal bûm».
S. 19 1 Şêx go: «Aqûbo, wekî ji pişta babê hurîya,

2 Û berê dayê ȓevîya,
3 K’ehgê bi vê me’rîfetê ĥisîya?»
S. 14 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, wexte tu ji pişta bavê huriya yȋ,
2 Û liber dayê meşya yȋ,
1289
ĥișker
1290
Şêxadî
1291
tefal
1292
xîyal
1293
siviq
245
3 Ji k’engî ve bi vê mérîfeftê ĥisya yȋ».

S. 17 1 Şêx go: «Aqûbo, wekî ji pişta bavê ȓuĥya yî,
2 Û berê dayê ȓevya yî,
3 K’engê vê me’rîfetê ĥisya1294 yȋ?»
S. 18 1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino, ez pişta bavê hêwyam,

2 Berê dayê ȓevyam,
3 Hingê ez me’rîfetê giliya ĥisyam?»
S. 20 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, wextê ji pişta babê dibûme,

2 Û berê dayê pêda diçûme,
3 Hingî bi vê me’rîfetê ezî hisî bûme».
S. 15 1 Aqûb dibêjit: «Şêxê mino, wextê ji pişta bavê bûme,
2 Liber dayê çûme,
3 Jî hingî û virve ji wê me’rîfetê bi xeber bûme».
S. 19 1 Şêx go: «Aqûbê mino: ez pişta bavê pîr bûm,
2 Berê dayê şîr bûm,
3 Hingê ez me’rîfetê giliya xebîr bûm».
S. 21 1 Şêx go: «Aqûbo, wekî qalbê Adem p’êẍember dixulqand,

2 Ȓuĥ qendîlê danî, di mue’liqand1295,
3 Bêje min, k’î bû, k’î vêra disediqand?»
S. 22 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, weke qalbê Adem p’êẍember die’firand1296,

2 Ȓûh ji qendîlê anî, pêȓa dihêwirand,
3 Ez dizanim k’î liwêder bû, k’ê wêȓa didebirand!»
S. 19 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, wextê qalbê Adem p’êẍember sewirand,
2 Ȓûh ji qendîlê îna û tê mu’eliqand,
3 Melik Fexredîn liwê bo vêȓe sediqand».
S. 23 1 Şêx go: «Aqûbo, wekî qalbê Adem p’êẍember çêkir,

2 Bi serî, û dest, û p’ê kir,
3 Bêje min, k’î lê bû, k’ê k’asa qudretê lê kir?»
S. 20 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, wextê qalbê Adem p’êẍember çêkir,
2 Bi ser û dest û p’ê kir,
3 Ew k’î bû k’asa qudretê lê kir?»
S. 21 1 Şêx go: «Aqûbê mino, şuxula Xwedê weku çêkir,
2 Ȓuĥ nava ser, û dest, û p’ê kir,
3 Ew k’îjan mêr bû, k’asa qudretê lê kir?»
S. 22 1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino, ew şuxula Xwedê we ku anî,

2 Ȓuĥ nava ser, û dest, û p’ê danî,
3 Ew e’zîz melik 1297Fexredîn bû, k’as pê anî».
S. 24 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, wekî qalbê Adem p’êẍember bijinî,

2 Serî û dil1298 dinijinî,
3 Ȓuĥ ji qendîlê anî, pênigijî,
4 Ez dizanim, k’î liwêder bû, k’ê digo il-ĥemdillah, t’êr bijî!»
S. 18 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, wextê qalbê Adem p’êẍember nijinî,
2 Ȓuĥ berdayê, pê nigijî,
3 K’î bû got şukir ji Xwedê, û t’êr bijî!»
S. 23 1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino, ew şuxula Xwedê wekî nijinî,
2 Ser û qalb, dest û p’ê dinijinî,
1294
hes
1295
deliqand
1296
afirand
1297
Melek
1298
ser û qalb
246
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ew e’zîz melik Fexredîn bû, go: «Hilȗ bijî!»
S. 25 1 «Wekî qalbê Adem p’êẍember dibûye,

2 Ser, û dest, p’ê da dibûye,
3 Dersed pêda diçûye».
S. 21 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, wextê qalbê Adem p’êẍember bûye,

2 Çêkir û t’emam bûye,
3 Bi firwara silt’an Êzî p’êya çûye».
S. 26 1 Şêx go: «Aqûbo, emê xeber bidin ji Adem û pêş ve,

2 Wekî av hebû, nediço co û êş ve1299,
3 Ewan çî dixwar sal û meha û cêş ve?»
S. 22 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, da em xeber bideyin ji Adem û pal ve,
2 Av hebû, ne dihate bi cohyan aş ve,
3 Ewan çî dixwar mehan û sal ve?»
S. 43 1 Şêx go: «Aqûbê mino, em xeberdin Adem pêş va,
2 Aş hebû, av nediçû cewa êş va,
3 Xwerin û vexwerina wan cimlet û cêş va».
S. 27 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, yê wela,

2 E’wil yêt ne bê mal, yê wellaĥ,
3 Ew ne di bê mam wela,
4 Xwerina wan, vexwerine wan şikir il-ĥemdillah».
S. 23 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, wela,
2 Ewin milyak’etên wî mute wela,
3 Xwerina wan şukrîn bû il-ĥemdillah.
S. 24 1 Ew bûn melekên sekinîne,

2 Ji nûra Îlaĥîne,
3 Xwerina wan il-ĥemdillah û şukrîne.
S. 27 1 Aqûb dibêjit: «Şêxê mino, ezim Aqûbê Mûsa,

2 Hey fexro yî fêrisa,
3 Tu ȓûnê li meclîsa,
4 Yê wekî Aqûbê Mûsa,
5 Şêx Fexrê Adiyan jê bike pirsa».
S. 46 1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino, ezim Aqûbê Mûsa,
2 Fexran û fêrisa,
3 Yê bîna şêx wê ȓûnên meclîsa,
4 Yê bîna Aqûb wê ȓûnên û jê bikin pirsan û pirsa».
S. 28 1 Şêx go: «Aqûbo, xeber bidin ji Adem û bal ve,

2 Wekî av hebû, ne diçu kenar ve,
3 Ewan çî dixwar, cêş û meha û sal ve?»
S. 29 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, ewan nebîyêt Cebêre,

2 Xwandina wan ji dêra,
3 Ewan ne dixwar, ji ȓeĥma Xwedê dibin t’êre».
S. 25 1 Ew bûn melekên wî yên Cebêre,
2 Xwendina wan ji dêre,
3 Ewan tiştek ne dixwar, ji ȓeĥmata Xwedê dibûn t’êre».
S. 44 1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino, nebîyne, nebîyê Cebêrin,
2 Xwendina wane ji dêrin,
3 Xwerina wan, il-ĥemdillah1300 şikir û ji ȓeĥma Xwedê t’êrin».
1299
binêr: aș(ve)
1300
elhemdilla
247
S. 30 1 «Ewan nebîyêt mislîne,

2 Ji nûra Îlaĥîne,
3 Xwerina wan, vexwerine wan, il-ĥemdillah û şikrîne».
S. 31 1 Şêx go: «Aqûbo, ezim kuȓê ȓewala,

2 Min go ȓevandî ji nav sed û bîst û çar ĥezar siwara,
3 Ez çom, ȓastiya xwe ne got çu yara».
S. 26 1 Şêx dibêjit: «Aqûbo, ezim lawê ȓiwala,
2 Min go ȓevend sed û bîst û çar ĥezar siwara,
3 Ez dê çim, min ȓastiya xwe ne gote çû yara».
S. 45 1 Şêx go: «Aqûbê mino, ezim serê șara,
2 Min gogek ȓevandiye nava [sed û] bîst û çar ĥezara,
3 Hela hê min saxîke dilê xwe negotiye t’u biran û yara1301».
S. 32 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, tuyî faxrê fêrisa,

2 Yêt wekî şê[x] Fexrê Adiya ȓunêt meclisa,
3 Yê wek min çiye şêx Fexrê Adiya jê bikit pirsa».
S. 33 1 Şêx go: «Aqûbo, min e’cêbek dîye.

2 Ne e’yare, ne muye, ne zimane, ne geȓuye,
3 Dik’irê wî welat û berwelat diçuye.
4 Qewî şaristanîyê bi ȓuye?!»
S. 28 1 Şêx ji Aqûb pirsiye: «Aqûbo, tu bi insî key, bi cinsîye,
2 Bi Melikê Bêrîye dê ȓastiyê bo min bêjîye,
3 Min e’cêbek dîye?
S. 29 1 Welat û berwelat geȓîye,

2 Ne e’yare, ne muye,
3 Ne zimane ne gewrîye,
4 Şaristana qewî bi ȓûye».
S. 34 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, e’cêb û ne e’cêbe,

2 Deft’ere, k’itêbe, tê heye ji ilmê ẍêbe,
3 E’limê wan go k’itêbe, yê gelek tanîn ber hisêbe».
S. 30 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, ya te dîtî ne e’cêbe,
2 Deft’ere û k’itêbe,
3 Tê heye ilmê ji ẍeybe,
4 E’limê we nemabû çû k’itêbe».
S. 35 1 Şêx ji Aqûb dipirsîye:

2 «Husnîkî1302 cinsîye1303, bêje min ȓastîye
3 Jehra marî ji çîye?»
2 «Tu bi manîke bi cinsîye, bi Melikê Bêrîye,
3 Dê ȓastiyê bo min bêjî ye,
4 Bêje min jehra marî ji çîye?»
S. 27 1 Şêx go: «Aqûbê mino, husnîkî cisnîye, Melikê Bêrîye,
2 Tê bêjî min ȓastîye,
3 Çik’anê jera mar ji çîye?»
S. 36 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, ev me’ne li cem min hene,

2 E’rdek nîne, hikmê1304 Xwedê lê ne,
3 Jehra marî ji xweziya filêne».
S. 32 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, ew me’ne liba[l] min hene,
1301
biran û yara
1302
hiznîkî
1303
cizn
1304
hukm
248
T’ÊMÛRÊ MESO
2 E’rdek nîne hikmê Xwedê lê ney,

3 Jehra maran ji xweziya filêne».
S. 28 1 Aqûbî ber şêxî zebûne,
2 Deyn kir e’ynata melik1305 Fexredîne,
3 Go: «Jera mar xweziya filêne1306,
S. 37 1 «Filan xwezîya xwe davête,

2 Mar digiştê û dimête,
3 Dersed jehra xwe ji girêde».
S. 33 1 «Filên xweziya xwe avête,
2 Mar gehiştê dimête,
3 Yekser jehra xwe jê digirête».
S. 28 4 Filên xweziya xwe dirête,
5 Mar gihîştê û mête,
6 Dest fihal jera xwe pê girêdide».

2 «Melikê1307 Bêrîyê, bêje min ȓastîye
3 Binyata vê dinê k’engî danîye?»
S. 34 1 Şêx ji Aqûb di pirsîye:
2 «Tu bi insîkî, bi cinsîye, bi Melikê Bêrîyê,
3 Dê ȓastiyê bo min bêjîye,
4 Nijara vê dinê ji k’engî ĥeta k’engîye?»
S. 24 1 Şêx ji Aqûb pirsîye:
2 «Husnîkî cinsîye, Melikê Bêrîye,
4 Çika ew ȓoja ȓik’ina dinê danîne, ew k’î ȓoj bîye?»
S. 39 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, tuyî Faxrê zergûne,

2 Her bi ĥerfe, her bi nasîne,
3 Binyata vê dine li şembûyê danabȗ, xilas kirbû li îne».
S. 35 1 Aqûb dibêje: «Şêxo dest yî bi zebûne,
2 Deng dikirî bi nehîne,
3 Nijyara vê dinyayê ji şembȗ ĥeta bi îne».
S. 25 1 Aqûbî ber şêxî zebûne,
2 Deyn kir e’ynata e’zîz melik Fexredîne,
3 Go: «Ȓoja dinê danîne, şem û îne».
S. 36 1 «Li şembûyê dana e’sase,

2 Li înîyê kir xelase,
3 Piştî ĥeftsed sale ĥeft sir hatine duȓ û k’ase,
4 Li çarşemê biȓî kirase».
S. 26 1 «Şemiyê danî e’sase,
2 Çarşemê biȓî kirase,
3 Înîyê dinya kir xilase».

2 «Husnîkî1308 cisnî ye, Melikê Bêrî ye,
3 Bêje k’a vê dinê li k’êder dibûye?»
S. 37 1 Şêx ji Aqûb dipirsî ye:
2 «Aqûbo, tu bi husnêkey, bi cinsîye,
3 Bi Melikê Bêrîye, dê ȓastîyê bo min bêjîye,
4 Nîveka vê dinê li ku dibî ye?»
1305
melek
1306
firêc
1307
Melak
1308
hisn
249
S. 41 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, min bajar dîtin k’ibîr,

2 Têda heye sidq û sebîl,
3 Nîveka vê dinê Qudsû Xelîl1309».
S. 38 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, min zor dîtin yî bi delîl,
2 Tê hene sidq û sebîl,
3 Nîveka vê dinê Qudsû Xelîl».

2 «Husnîkî cisnîye, Melikê Bêrîye,
3 Bêje min ȓastîye
4 Axa jiber qalbê Adem p’êẍember mayî li k’u dibîye?»
2 «Aqûb, tu bi husnîkî, bi cinsîye,
3 Axa jiber qalbê Adem p’êẍember mayî li k’u dibîye?»
S. 29 1 Şêx ji Aqûbî pirsîye:
2 «Husnîkî cisnîye, Melikê Bêrîye,
4 Hinek ax ber qalbê Adem p’êẍember ma, li kuye?»
S. 43 1 Aqûb go: «Min baẍ dîtin bi ûsul,

2 Têda dixwinin bilbil û şalûl,
3 Axa ber qalbê Adem p’êẍember mabû, pê ava kirbûn Beyt il-Me’mur1310».
S. 40 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, min baẍ dîtin meksûre,
2 Lê dixwînin şalûl û bilbile,
3 Axa jiber qalbê Adem p’êẍember mayî pê avakir Beyt il-Me’mûr».
S. 30 1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino,

2 Axa ber qalbê Adem p’êẍember ma,
3 Pê ava kirin Qudsû Xelîle».
S. 44 1 Şêx go: «Aqûbo, hindek din liwêder mabû»,

2 Aqûb go: «Ya seyîdî, e’limê wan ne mabû,
3 Axa ber qalbê Adem p’êẍember mabû,
4 “Beyt il-Me’mur” pê ava bû».
S. 45 1 Şêx go: «Aqûbo, hindekî din liwê mabû,

2 Aqûb go: Ya seyîdî, e’limê wan ne mabû,
3 Dara temir jê p’eyda bû».
S. 41 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, hin dî liwê mabû,
2 Aqûb dibêje: Şêxê mino, e’limê we nemabû,
3 Dara xurmê jê p’eyda bû».
S. 33 1 Şêx go: «Aqûbê mino, hindekî dinê jî ber mabû».

2 E’rifa jê nemabû,
3 Dara temir jê p’eyda bû».

2 Aqûb dibêje: Şêxê mino, e’limê we nemabû,
3 Ĥemû tişt jê p’eyda bû».

2 Aqûb dibêjit: Şêxê mino, e’limê we nemabû,
3 Cin Teyar ȓeviya bû,
4 Liser çiya qurban danabû,
qudis û xelîl
1309
Считается, что мечеть Кааба - "харам" или Бейт аль-'Атик, располагается в проэкции, прямо под Байт аль-Ma`Муром (много посещаемый дом) на
1310
седьмом небосводе - местом обхода (mataf) тех, кто на небесах.

250
T’ÊMÛRÊ MESO
5 Beĥra ĥemû kesan jê nedabû».

2 Ĉira jê p’eyda bû,
3 Ser banê Kabetilleyê dana bû,
4 Cin Teyar lê dabû ȓeva bû,
5 P'ara ĥemû kesî jê nedabû».

3 Genim jê p,eyda bû».

3 Pembû jê p’eyda bû».

2 E’rifa jê ne mabû,
3 Pembû jê p’eyda bû».

3 Sinik1311, û kule, û qimil jê p’eyda bû».

3 Kul û şê jê p’eyda bû».
S. 31 1 «Şêx go: Aqûbê mino, hindekî dinê jî ber mabû».
S. 32 1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino, e’rifa jê nemabû,

2 Qubil, sibil, jê p’eyda bû».
S. 36 1 Aqûb go: Seyȋdayê mino, e’rifa jê nemabû,

2 Av û agir jê p’eyda bû».
S. 50 1 Şêx go: «Aqûbo, hindekî din jê mabû,

3 Can teyr ȓiwandbû,
4 Li her ĥeft e’zmana gêȓandbû,
5 Ser banê Lalişê danabû,
6 P’ara ĥemû kesekî jê ne dabû».
S. 51 1 «Xwedê we kir, we diqedirand,

2 Tiştek ji wê navê di e’firand1312,
3 Qalbê Adem p’êẍember pê sit’irand».
S. 44 1 «P’adşê min qedirand,
2 Tiştek jê di e’firand,
3 Qalbê Adem p’êẍember pê disit’irand».
S. 52 1 Şêx go: «Aqûbo, berî ȓoj hiltêye,

2 Min destekî goştî ji te divêye,
1311
snik
1312
afirand
251
3 Ne ji nêr, ne ji mêye?!»
S. 45 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, herȓoj ku ȓoj hiltêye,
2 Min destek goşt ji te divêye,
3 Ne ji nêr çêbe ne ji mêye».
S. 53 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, sibeye ko ȓoj zeriqî,

2 Nûr ji nûrê şifiqî,
3 Ew Şimhûnî k’îtêb jiber xulqî».
S. 46 1 Aqûb dibêjit: «Şêxê mino, herȓoj ku ȓoj zeriqî,
2 Nûr ji nûrê t’ifiqî,
3 Şemhûnî k’îb jiber xulqî».

2 «Tu bi husnîkî cinsîye, Melikê Bêrîye,
3 Ji berî xulqî k’îye?
4 Yê bi avê helikî k’îye?»
2 «Bi Melikê Bêrîyê bo min bêjîye,
3 Yê bi beĥrê xeniqî k’îye,
4 Yê ji berî xulqî k’îye,
5 Yê ji berî sit’irî k’îye?»
S. 41 1 Şêx go: «Aqûbê mino, bêje, çika ewê beĥrê1313 xeȓiqî k’îye?
2 Ewê berê t’ifiqîye k’îye?»
S. 55 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, tuyî Fexrê zergune,

2 Her bi ĥerfe, her bi nasîna,
3 Ji beĥrî xulqî Şemhúne,
4 Yê bi berî sit’irî her ĥeft mêrêt k’afune,
5 Yê nave helikî qewmê Ferune».
S. 48 1 Aqûb dibêjet: «Şêxê mino,
2 Aqûbê Mûsa bi destê te zebûne,
3 Deng dike yî nehîne,
4 Yê bi beĥrê xeniqî ferûne,
5 Yê ji berî xulqî Şemhúne,
6 Yê bi berî sit’irîn her ĥeft mêrên k’afȗne»,
2 Ewê berê xeȓiqî Şimhûne,
3 Yê berê t’ifiqîne her ĥeftin mêrê K’af û Nûne».
S. 48 1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino, çendî ȓoj zeriqî,

2 Nûr ji nûrê t’ifiqî,
3 Hingê Şimhûn bû berê xulqî».
S. 47 1 Şêx go: «Aqûbê mino, ȓoj hiltêye,

2 Min deste goşt te di vêye,
3 Ne nêr be, ne jî mê ye».
S. 56 1 Şêx go: «Aqûbo, te çend xweşo,

2 Bi van me’nîya mebe serxweşo,
3 Ĥeramo1314 xwe bi ĥelalê xelqê1315 meşo».
S. 49 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, hey cerg ȓeşo,
2 Tu bi van me’nîyan mebe serxweşo,
3 Ĥelaliya xwe bi ĥeramiya xelqê mefroş».
S. 49 1 Şêx go: «Aqûbê mino, ceger ȓeşo,
2 E’rifo, serxweşo,
1313
ber
1314
heram
1315
xelk
252
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ĥelalê xwe, ĥeramê xelqê neşo».
S. 57 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, emin liba[l] te bi nederin,

2 Bi ĥeta te deng dikirin,
3 Em ĥelalê xwe bi ĥeramê xelqê nagirin».
S. 50 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, em liba[l] te dik’irin,
2 Bi saf û [ĥeybete] te difikirin,
3 Ĥelaliya xwe bi ĥeramiya xelqê ne didirin».
S. 50 1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino, Aqûbî xwedan nedere,
2 E’ynata e’zîz melik Fexredîn deyn dikire,
3 Ĥelalê xwe, ĥeramê xelqê ne dere».
S. 51 1 Şêx go: «Aqûbê mino, deşta Kerbelayê,

2 Ĥeta şêx dîndara xwe nedayê,
3 Aqûbê Mûsa ne ȓuĥyabû pişta dayê».
S. 52 1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino, deşta Kerbe deştê,

2 Ȓaste ĥeta dîndara şêx negihîştê,
3 Aqûbê Mûsa ne ȓuĥya bû piştê».
S. 58 1 Şêx go: «Aqûbo, ho bi me’nîne, bi xeberin,

2 Ba yek û dû ȓunin behs dikirin,
3 E'limê vê dinê çend qelenderin»,
S. 52 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, kelat û ber kelat,

2 Agirek we tê helat,
3 Liber sotî çiqas çiya, deşt û welat».
S. 53 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, dilê min kela nijî,

2 Agirekê tê gurmijî,
3 Liber çiqas welat û cî».
S. 59 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, em û qelenderin,

2 Ba yek û dû ȓunin behs dikirin,
3 Ji xelefê şêx Fexrê Adiya e’limê vê dinê ĥemû werin».
S. 51 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, çendî em û qelenderin,
2 Bi mane yî, û bi xeberin,
3 Em dizanin e’limên vê dinyayê çend qederin,
4 Ji bilî șêx Fexrê Adîya hûn ĥemû werin».
S. 60 1 Şêx go: «Aqûbo, bi jîrîye,

2 Bi me’rfetêye, bi xeberêye,
3 Ȓast bajo1316, here dîwana mîrîye».
S. 61 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, em di jîrin,

2 Bi me’rîfetin, bi xebîrin,
3 Liba[l] şêx Fexrê Adiya bi ȓaw û t’egbîrin».
S. 62 1 Şêx go: «Aqûbo, ez fikirîm di fikirekîda,

2 Dama bûm di umrekîda,
3 Min sed û bîstû çar ĥezar buk’ir dîn di wê buk’irêda».
S. 54 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, fikrîm liser fikrekê,
2 Dama bûn bi umrekê,
3 Sed û bîst û çar ĥezar buk’irî dîtin bi kirekê».
S. 63 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, ez jî fikirîm di wê fikrê da,
1316
bihajo
253
2 Ez jî dama bûm di wê umrî da,

3 Min jî sed û bîst û çar ĥezar buk’ir dîn di wî buk’irî da».
S. 55 1 «Ez fikirîm di wê fikrê de,
2 Dama bûm di wê emrê de,
3 Min jî bîst û çar ĥezar buk’ir dîtin di buk'irê de».
S. 64 1 Şêx tê jî Aqûb van me’nîya xweş dibî,

2 Sor, û sipî, û ȓeş dibî,
3 Şeş û şeş dibî.
S. 56 1 Şêx tê xeber xweş1317 divêye,
2 Sor, sipî û ȓeş divêye,
3 Şeş û şeş û şeş divêye.
S. 65 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, șeş wê li serîȓa,

2 Şeş wê li dergehê mîra,
3 Şeş dane xelqê e’rifî, zanayî û jîre».
S. 57 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, şeş wê di serîre,
2 Şeş wê di dergehê mîr ȓe,
3 Şeş dane xelqê e‘rif, zana û jîre».
S. 66 1 Şêx tê ji Aqûb van me’nîya tî di bîye,

2 Ȓeş û sor, û sipî di bîye,
3 Hind û hind û hind di vîye.
S. 58 1 Şêx tê xebera hind dive,
2 Sor û sipî û ȓeş divê,
3 Hind, hind û hind dive.
S. 67 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, hind wê li beĥra û cewa,

2 Hind wê li e’rda û ȓewa,
3 Hind wê li e’zmana û hewa,
4 Şirûtê şêx Fexrê Adiya yek jê ewe».
S. 59 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, hind wê li e’rd li ȓewa,
2 Hind wê li e’zmanan, li hewa,
3 Hind wê li çare ȓewa,
4 Şirûteke șêx Fexrê Adiya jê ewe».
S. 68 1 Şêx go: «Aqûbo, wekî cara kefir deştê,

2 Heke fereca şêx Fexrê Adiya ne digehiştê,
3 Yêt wekî Aqûbê Musa ne diço ne piştê».
S. 69 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, wekî cara li kefir belayê,

2 Heke fereca şêx Fexrê Adiya ne digehayê,
3 Ez jî dizanim, yê wekî Aqûbê Musa, ne diço ne bedena dayê».
S. 70 1 Şêx go: «Aqûbo, min bora xwe hildikende,

2 Ber girtbû t’oq1318 û zende,
3 Ez hatîme liber Aqûbê Musa bibrim dare û derbenda».
S. 62 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, wextê min xwe hilkende,
2 Min liber kir tukan û zende,
3 Wê ȓojê min li Aqûbê Mûsa birîbû derbende».
S. 55 1 Şêx borê xwe hilkende,
2 Lê hilda t’oq û zende,
3 Go: «Min ĥerfekê da Aqûbê Mûsa, kire bende».
S. 71 1 Aqûb go: «Heyî şêxê mino ji male şêx Şeref,

2 Heyî bazîo, herçar t’eref,
1317
xoş
1318
tok
254
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Yêt wekî şê Fexrê Adiya lê didin geȓ û gef1319».

S. 61 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, hey şêxo, ji mala şêx Şerefe,
2 Tu xwedanê k’itêban û misĥefe,
3 Yê1320 wekî Aqûbê Mûsa çîye,
4 Şêx Fexrê Adîya ligel bikete gefa».
S. 53 1 Şêx go: «Aqûbê mino, qewmek1321 heye mehele,

2 Xwerina wî qewmî xerdele,
3 …………………………………
S. 72 1 Şêx go: «Aqûbo, borê xwe min lebisand,

2 Mezin meydana meleka min ȓeqisand,
3 Bi yêk ĥerfa ĥeqîyê Aqûbê Musa, min tirsand».
S. 60 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, wextê min borê xwe lebisand,
2 Min bire meydana melikan ȓeqisand,
3 Min bi ĥerfekê Aqûbê Mûsa tirsand».
S. 54 1 Aqûb wê ĥerfê cab nedabû.
2 Şêx borê xwe dimismisand,
3 Nava mezin meydanê melekada diȓeqisand,
4 Go: «Min ĥerfekêda Aqûbê Mûsa tirsand».
S. 73 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, ezim Aqûbê bi suȓim,

2 Ez hatime livê bim,
3 Ligel cewana şêx Fexrê Adiya hazir bim».
S. 63 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, ez Aqûbê mitirbim,
2 Ez hatime dê livir bim,
3 Ĥeta ȓoja qiyametê liber qedemgeha șêx Fexrê Adiyan bi xwe p’iȓ bim».
S. 74 1 Şêx go: «Aqûbo, hindyo,

2 Heyî qutbo1322, heyî giran ȓecîo,
3 Tu k'engê bi vê me’rîfetê xeyal bîo?»
S. 64 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, hindo,
2 Hey qutbo, giran ȓeco,
3 Tu ji k’engî ve bi vê me’rîfetê hiso?»
S. 75 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, hindok û hindune,

2 T’op û cen li cane, li dune,
3 Dayîm xulamê baxoyê xwe bi ȓecune».
S. 65 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, hindek û hindo me,
2 Heger sed car, t’op û cebilxane bidin dûme,
3 Ji hingî û virve bi vê me’rîfetê bûme».
S. 76 1 Şêx go: «Aqûbo, hind ĥeta atqat,

2 Ezê te kivanekî bikim xelat,
3 Dik’rê wî digeȓêt welat û berwelat».
S. 66 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, ji hind ĥeta bi atqate,
2 Dê kivanek li te kim xelate,
3 Dik’rê wî biçe welet berwelate».
S. 77 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, kevanek didî minî qelendere,

2 Dermanê wî ji t’oza zerne,
3 Dayîm cotê kîz me liber me».
S. 78 1 Şêx go: «Aqûbo, kevanê didim te dû me’şȗqe,
1319
gelef
1320
Ê
1321
qewat
1322
qitlo
255
2 Ne ĥișke, tê heye p’ar û pişke».

S. 67 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, kevanê bidey min dîm ji ĥeqîyê,
2 Ne ji ĥișk bê,
3 Gelek aşiq te hebin bar û pişk bê».
S. 79 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, kevanê didî min ne e’rze,

2 Pêber û ne kevne bi merze,
3 Da ȓoja axretê siware xwe ve neşêre derza».
S. 68 1 Şêx dibeje: «Aqûbo, dê kevanek li tekim ne yî ȓeza,
2 Pê me nek’efte pê merza,
3 Pê nekeve pê nere,
4 Da siware1323 xwe veneşêrin li derza».
S. 69 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, kevanek di deye min çend qenderbê,

2 Dermanê wî ji tuwa zer bê,
3 Cotek bizmê liber bê».
S. 70 1 Şêx dibêje: «Aqubo, hewe ȓoja k’ufir li belaye,

2 Heger fereca Xwedê û șêx Fexrê Adiya ne digehayê,
3 Ewê ȓojê Aqûbê Musa ne dibû ji bedena dayê».
S. 71 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, hewa ȓoja k’ufir gehiştê,

2 Heger fereca Xwedê û șêx Fexrêt Adîyan ne digehiştê,
3 Aqûbê Mûsa ne dibû ji piştê».
S. 80 1 Şêx go: «Aqûbo, p’ira Siratê ya zere,

2 Bêhn misk, û bixure, û enbere,
3 Dîwana silt’an șêx Adî ya bi mal û sere».
S. 72 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, p’ira Siratê zere,
2 Te bên1324 ji bixûr, misk û enbere,
3 Dîndara silt’an Êzî ya bi male û bi sere».
S. 81 1 Şêx go: «Aqûbo, p’ira Siratê1325 ya k’eske,

2 Te bêhn bixure, û enbere, û miske,
3 Dîwana silt’an șêx Adî, ya bi ser, û mal, û ȓisqe1326».
S. 73 1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, p’ira Siratê k’eske,
2 Te bên ji bixûr, û enbere, û miske,
3 Dîndara silt’an Êzî ya bi male, û bi ȓisqe1327».
S. 53 1 Şêx go: «Aqûbê mino,qewmek1328 heye mehele,

2 Xwerina wî qewmî xerdele».
S. 54 1 Aqûb wê ĥerfê cab nedabû.

2 Şêx borê xwe dimismisand,
3 Nava mezin meydanê melekada diȓeqisand,
4 Go: «Min ĥerfekêda Aqûbê Mûsa tirsand».
S. 82 1 Me’nîyek ji me’nîyêt ĥeqîqete,

2 Me’nîyek ji yarû birayîyêt1329 axretê,
3 Şêx ji Aqûb ȓazî ye ji vê xilmetê.
S. 74 1 Çêrek ji yên merîfetê,
2 Nefesek ji yên ĥeqîqetê,
1323
sivor
1324
bihin
1325
Selat
1326
ȓizq
1327
ȓizq
1328
qewat
1329
yar û birayîyêt
256
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Şêx ji Aqûb ȓazî bû bi vê xilmetê

4 Îro bo dinê, sibê bo banga axretê.
T’emametîya Xwedê û silt’an Şȋxadî û melik șêx Sin!

S. 1 1 Şêx go: «Aqûbo, ezim kuȓê ȓewala, (2. S. 26.1)

2 Min go ȓevandî ji nav sed û bîst û çar ĥezar siwara, (2. S. 26.1)
3 Hela hê min saẍîke dilê xwe negotiye t’u biran û yara». (1. S. 1.3)
1 Aqûb go: «Ya seyîdayê mino, ezim Aqûbê Mûsa, (3. S. 46.1)
2 Fexran û fêrisa, yê bîna şêx wê ȓûnên meclîsa, (3. S. 46.2)
3 Yê bîna Aqûb wê ȓûnên û jê bikin pirsan û pirse». (3. S. 46.3)
S. 2 1 Şêx go: «Aqûbo, çendî ȓoje û çendî şeve, (1. S. 2.1)

2 Ez fikirîme ber xwe ve, (1. S. 2.2)
3 Min me’siyek di beĥrê de dît, duȓek di deve, (2. S. 2.3)
4 Ew masî, ewî beĥrê, ewê duȓê dik’êşe ber xwe ve». (1. S. 2.3)
1 Aqûb go: «Ya seyîdayê mino, tu xwedanê suȓê! (3. S. 2.1)
2 Qene ji wî m’esîyê be, ne ji wê beĥrê be, ne ji wê duȓê, (3. S. 2.2)
3 Me ça dîtibe k’işmȋş ser berê?» (3. S. 2.3)
S. 3 1 Şêx go: «Aqûbo, divê mêrî mêr be, (1. S. 3.1)

2 Şebhatî şêr be, (1. S. 3.2)
3 Li ĉêra xwey p’aye zêȓ be. (3. S. 1.3)
4 Bi jîriya xwe himberî şêx be1330». (2. S. 1.3)
1 Aqûb go: «Ya seyîdayê mino, wekî mêr ne mêrdar be, (3. S. 4.1)
2 Û ilmê xwe ne siwar be, (3. S. 4.2)
3 Ȓoja axretê şêxê wî desta da bê zar be». (3. S. 4.3)
S. 4 1 Şêx go: «Aqûbo, peza bi stewrî nedoş, (1. S.5.1)

2 Ȓastiya dilan bi pol nefroş, (2. S. 5.2)
3 a. Nebe muĥbê xelqê îman li koş. (2. S. 5.1)
b. Mebe mişteriyê meriyê îman koş». (3. S. 5.3)
1 Aqûb go: «Ya seyîdayê mino, zêȓa mehavêje zikaka, (1. S. 6.1)
2 a. Jêk vede xofîyan û çaka, (1. S. 6.2)
b. Jêk vede xaman û p’akan, (2. S. 5.2)
c. Jêk vede xav û çaka, (3. S. 5.3)
3 Înşallaĥ, weled naçin e’silê maka». (1. S. 6.3)
S. 5 1 Şêx go: «Aqûbo, ev zeviya sersed dirêj, (1. S. 8.1)

2 a. Bi t’oze, û bi qirêj, (1. S. 8.2)
b. Ye p’aqije, ye bê t’oze, ye bê qirêj, (2. S. 6.2)
3 Tê heye suȓet, û teĥiyat, û nivêj». (1. S. 8.3)
1 Aqûb go: «Ya seyîdayê mino, zeviya ser seda dirêj, (3. S. 10.1)
2 Bê t’oze, bê xubare, bê niqêş, (3. S. 10.2)
3 Serî heye, ferz, û teĥiyat, û nimêj». (3. S. 10.3)
S. 6 1 Şêx go: «Aqûbo, zeviya ji zeviyane zêde, (3. S. 9.1)

2 Ĥeft gîsna lêde, (3. S. 9.2)
3 Hew paş t’oximê xwe pêde». (3. S. 9.3)
1 Aqûb go: «Ya seyîdayê mino, ew zeviya zêde, (1. S. 9.1)
2 Sê gîsna lêde, (1. S. 9.2)
3 Ew paş tovê xwe pêde». (1. S. 9.3)
S. 7 1 Şêx go: «Aqûbê mino, nekî dînî, (3. S. 7.1)

2 T’oximê xwe ĥişke beyaniya meȓeşînî, (3. S. 7.2)
1330
bî
257
3 Da li ȓoja axretê stirya jê hilînî». (3. S. 7.3)

1 Aqûb go: «Ya seyîdayê mino, kesêkî, kesak divî, (1. S. 7.1)
2 Nabe lê şik bik’evî, (1. S. 7.2)
3 Tov nayê li qîmeta zevî».
S. 8 1 Şêx go: «Aqûbo, biçîne weke tu dizanî, (1. S. 11.1)

2 a. P’avêj tovekî p’iȓ deqanî, (1. S. 11.2)
b. P’avêj tovekî p’iȓ bê çeqanî, (2. S. 10.2)
3 Da xwedan xenê be bi dexil û danî». (2. S.10.2)
1 Aqûb go: «Seyîdayê min, zeviya dewlete, t’ijî naz û ne’mete, (1. S.12.1)
2 Xwedê dexilekî zaf wê bide te, xweyî lê t’êr bûye muĥbete. (1. S.12.2)
3 Gelek xelq bi hesûdî wê binêrin te». (1. S.12.3)
S. 9 1 Şêx go: «Aqûbê mino, dilê min kelate, (2. S. 11.1)

2 Agirek têda hildihate, (2. S. 11.2)
3 Dişewitî welat û berwelate». (2. S. 11.3)
1 Aqûb go: «Ya seyîdayê mino, dilê min kelat nijî, (1. S. 14.1)
2 Agirek têda digurmijî, (1. S. 14.2)
3 a. Deşt û ĉiya û banî û welat jiber sojî, (1. S. 14.3)
b. Dişewitî welat û berwelatê din jî». (3. S. 12.3)
S. 10 1 Şêx go: «Aqûbo, jêk dûrin serkanî û ĥişkelî, (1. S. 15.1)

2 Ĥeta ĥişkeliya av jê bê, (1. S. 15.2)
3 a. Serkanî digete ber mewlê». (1. S. 15.3)
b. Serekaniyê heȓe ber cewla șêx Adî, ber mewlê. (3. S. 14.3)
1 Aqûb go: «Ew serkaniya sar û germe, (1. S. 16.1)
2 Ew kaniya binyat anî ber me, (1. S. 16.2)
3 Xwe kirye, t’u lê nabe derman». (3. S. 13.3)
S. 11 1 Şêx go: «Aqûbo, weke ji piştê babê kal bî, (1. S. 17.1)
2 Û berê dayê t’ifal1331 bî, (1. S. 17.2)
3 a. K’engê bi vê me’rîfeftê xeyal1332 bî». (1. S. 17.3)
b. Ji hingî û virve ji wê me’rîfetê bê xeber bî. (2. S. 16.3)
1 Aqûb go: «Wextê ji pişta bavê kal bûme, (2. S. 17.1)
2 Liber dayê t’ifal bûme, (2. S. 17.2)
3 Ji hingî û virve ji wê me’rîfetê bê xeyal bûme». (2. S. 17.3)
S. 12 1 Şêx go: «Aqûbo, wekî ji pişta bavê1333 hurîya, (1. S. 19.1)

2 a. Û berê dayê ȓevîya, (1. S. 19.2)
b. Û liber dayê meşiya, (2. S. 14.2)
3 K’ehgê bi vê me’rîfetê ĥesîya?» (1. S. 19.3)
1 Aqûb go: «Ya seyîdayê mino, ez pişta bavê hewiyam, (3. S. 18.1)
2 Berê dayê ȓeviyam, (3. S. 18.2)
3 Hîngê1334 ez me’rîfetê giliya hesiyam». (3. S. 18.3)
S. 13 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, wextê ji pişta bavê pîr bûy, (2. S. 16.1)
2 Liber dayê bi şîr bûy, (2. S. 16.2)
3 Ji hingî û virve ji wê me’rîfetê bê xeber bûy». (2. S. 16.3)
1 Aqûb go: « Wextê ji pişta bavê pîr bûm, (1. S. 18.1)
2 Û berê dayê şîr bûm, (1. S. 18.2)
3 Hingî bi vê me’rîfetê ezî xebîr bûm». (1. S. 18.3)
S. 14 1 Şêx go: «Aqûbo, ………………..

……………………………..
1331
tefal
1332
xîyal
1333
bab
1334
hingê
258
T’ÊMÛRÊ MESO
……………………………….
1 Aqûb go: «Wextê ji pişta bavê dibûme, (1. S. 20.1)
2 a. Û berê dayê pêda diçûme, (1. S. 20.2)
b.Û liber dayê çûme, (2. S. 15.2)
3 a. Hingî bi vê me’rîfetê ezî hisî bûme. (1. S. 20.3)
b. Jî hingî û virve ji wê mêrîfetê bi xeber bûme». (2. S. 15.3)
S. 15 1 Şêx go: «Aqûbo, wekî qalbê Adem p’êẍember dixulqand, (1. S. 21.1)
2 Ȓuĥ qendîlê danî, di mue’liqand, (1. S. 21.2)
3 Bêje min, k’î bû, k’î vêȓa disadiqand?» (1. S. 21.3)
1 Aqûb go: «Wextê qalbê Adem p’êẍember sewirand, (2. S. 19.1)
2 Ȓuĥ ji qendîlê îna û tê mue’liqand, (2. S. 19.2)
3 Melik Fexredîn liwê bo vêȓa sadiqand». (2. S. 19.3)
S. 16 1 [Şêx go: «Aqûbo,] xwedê we kir, we diqedirand, (1. S. 51.1)

2 Tiştek ji wê navê die’firand, (1. S. 51.2)
3 Qalbê Adem p’êẍember pê sit’irand». (1. S. 51.3)
1 Aqûb go: Weke qalbê Adem p’êẍember die’firand, (1. S. 22.1)
2 Ȓuĥ ji qendîlê anî, pêȓa dihêwirand, (1. S. 22.2)
3 Ez dizanim k’î liwêder bû, k’ê wêȓa didebirand!» (1. S. 22.3)
S. 17 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, wextê qalbê Adem p’êẍember nijinî, (2. S. 18.1)
2 Ȓuĥ berdayê pê nigijî, (2. S. 18.3)
3 Bêje min, k’î bû got şukr ji Xwedê, û t’êr bijî?» (2. S. 18.3)
1 Aqûb go: «Wekî qalbê Adem p’êẍember nijinî, (1. S. 24.1)
2 Serî û dil1335 dinijinî, (1. S. 24.2)
3 Ȓuĥ ji qendîlê anî, pê nigijî, (1. S. 24.3)
4 Ez dizanim, k’î liwêder bû, k’ê digo il-ĥemdillah, t’êr bijî!» (1. S. 24.4)
S. 18 1 Şêx go: «Aqûbê mino, şixula Xwedê weku çêkir, (3. S. 21.1)
2 Ȓuĥ nava ser[î], û dest, û p’ê kir, (3. S. 21.2)
3 Bêje min ew k’îjan mêr bû, k’asa qudretê lêkir?» (3. S. 21.3)
1 Aqûb go: « Ew şixula Xwedê weku anî, (3. S. 22.1)
2 Ȓuĥ nava serî, û dest, û p’ê danî, (3. S. 22.2)
3 Ew e’zîz melik Fexredîn bû, k’as pê anî». (3. S. 22.3)
S. 19 1 Şêx go: «Wekî qalbê Adem p’êẍember dibûye, (1. S. 25.1)

2 Serî û dest pêda dibûye, (1. S. 25.2)
3 Dersed pêda diçûye». (1. S. 25.3)
1 Aqûb go: «Wextê qalbê Adem p’êẍember bûye, (2. S. 21.1)
2 Çêkir û ťemam bûye, (2. S. 21.2)
3 Bi firwara silt’an Êzîd p’êya çûye». (2. S. 21.3)
S. 20 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, da em xeber bideyin ji Adem û p’al ve, (2. S. 22.1)
2 Av hebû ne dihate bi cohyan aş ve, (2. S. 22.2)
3 Ewan çî dixwar mehan û sal ve». (2. S. 22.3)
1 Aqûb go: «Ya seyîdayê mino, yê wellaĥ, (2. S. 23.1)
2 Ewin milyak’etên wî muta wellaĥ, (2. S. 23.2)
3 Xwerina wan şukrîn bû il-ĥemdillaĥ. (2. S. 23.3)
4 Ew bûn melekên sekinîne, (2. S. 24.1)
5 Ji nûra ȋlaĥîne, (2. S. 24.2)
6 Xwerina wan il-ĥemdillah û şukrîne1336». (2. S. 24.3)
S. 21 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, ……………….. (2. S. 22.1)

………………………………
1335
1336
binêr: șikir
259
……………………………….
1 Aqûb go: «Ya seyîdayê mino, ewan nebîyêt Cebêre, (1. S. 29.1)
2 Xwandina wan ji dêra, (1. S. 29.2)
3 Ewan tiştek ne dixwar, ji ȓeĥmata Xwedê dibûn t’êre. (1. S. 29.3)
4 Ewan nebîyêt mislîne, (1. S. 30.1)
5 Ji nûra ȋlaĥîne, (1. S. 30.2)
6 Xwerina wan, vexwerine wan, il-ĥemdillah û şikirîne». (1. S. 30.3)
S.22 1 Şêx ji Aqûb dipirsîye: «Tu bi insîkî bi cinsîye, bi Melikê Bêrîye, (2. S. 28.1)
2 Dê ȓastiyê bo min bêjîye, (2. S. 28.2)
3 Min e’cêbek dîye. (2. S. 28.3)
4 Welat û berwelat geȓîye, (1. S. 33.1)
5 Ne e’yare, ne mûye, (1. S. 33.2)
6 Ne zimane, ne gewrîye, (1. S. 33.3
7 Şaristana qewî bi ȓûye». (2. S. 15.3)
1 Aqûb go: «[Şêxê mino] ya te dîtî ne e’cêbe, (1. S. 34.1)
2 Deft’ere û k’itêbe, (1. S. 34.2)
3 Tê heye ilmê ji ẍeybe830, (1. S. 34.3)
4 Alîmê we ne mabû, çû k’itêbe». (1. S. 34.4)
S. 23 1 Şêx ji Aqûb dipirsîye: «Tu bi insîkî, bi cinsîye, bi Melikê Bêrîye, (1. S. 35.1)
2 Tê bêjî min ȓastîye, (1. S. 35.2)
3 Çik’anê jera mar ji çîye?» (1. S. 35.2)
1 Aqûb go: «Ev me’nîye li cem min hene, (1. S. 36.1)
2 Jehra maran ji xwezîya831 filêne, (2. S. 32.2)
3 Filên xwezîya xwe avête, (2. S. 33.1)
4 Mar digiştê û dimête, (2. S. 33.3)
5 a. Yekser jehra xwe jê digirête. (2. S. 33.3)
b. Dersed jehra xwe ji girêde». (3. S. 38.3)
S. 24 1 Şêx ji Aqûb di pirsîye: «Tu bi insîkî, bi cinsîye, (1. S. 38.1)

2 Bi Melikê Bêrîyê, dê ȓastîyê bo min bêjîye, (1. S. 38.2)
3 Nijyara vê dinê ji k’engî ĥeta k’engîye?» (1. S. 38.3)
1 Aqûb go: «Ya seyîdayê mino, dest yî bi zebûne, (2. S. 35.1)
2 Deng dikirî bi nehîne, (2. S. 35.2)
3 Nijyara vê dinyayê ji şembû ĥeta bi îne. (2. S. 35.3)
4 Li şembûyê dana e’sase, (1. S. 39.1)
5 Li înîyê kir xelase, (1. S. 39.2)
6 Piştî ĥeftsed sale ĥeft suȓ hatine duȓ û k’ase, (1. S. 39.3)
7 Li çarşemê biȓî kirase». (1. S. 39.4)
S. 25 1 Şêx ji Aqûb dipirsîye: (2. S. 39.1)

2 «Aqûb tu bi insîkî, bi cinsîye, bi Melikê Bêrîye, (2. S. 39.2)
4 Axa jiber qalbê Adem p’êẍember mayî li k’u dibîye?» (1. S. 42.3)
1 Aqûb go: «Ya seyîdayê mino, min baẍ dîtin bi ûsul, (1. S. 43.1)
2 Têda dixwînin bilbil û şalûl, (1. S. 43.2)
3 Axa ber qalbê Adem p’êẍember mabû, pê ava kirbûn Beyt’ il-Me’mûr». (1. S. 43.3)
260
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 26 1 a. Şêx ji Aqûb dipirsîye: «Aqûbo, tu bi insê key, bi cinsîye, (2. S. 37.1)

b. Şêx ji Aqûbî pirsîye: «Husnîkî cisnîye, bi Melikê Bêrîye, (3. S. 29.1)
3 Hinek ax ber qalbê Adem p’êẍember ma, li k’uye?» (3. S. 29.3)
1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino, (3. S. 30.1)
2 Axa ber qalbê Adem p’êẍember ma, (3. S. 30.1)
3 Pê ava kirin Qudsû Xelîle». (3. S. 30.1)
1 Aqûb go: «Ya seyîda yê mino, min bajar dîtin k’ibîr, (1. S. 40.1)
2 Tê hene sadiq û sebîl, (2. S. 38.2)
3 Nîveka vê dinê Qudsû Xelîl». (2. S. 38.2)
S. 27 1 Şêx go: «Aqûbê mino, hindekî dinê jî ber mabû». (3. S.31.1)
1 Aqûb go: «Ya seyîdayê mino, e’rifa jê nemabû, (3. S.31.2)
2 Qubil, sibil, jê p’eydabû». (3. S.31.3)
S.28 1 Şêx go: «Aqûbê mino, hindekî dinê jî ber mabû». (3. S. 35.1)
1 Aqûb go: «Ya seyîdayê mino, e’rifa jê ne mabû, (3. S. 36.1)
2 Av û agir jê p’eyda bû». (3. S. 36.2)
S.29 1 Şêx go: «Aqûbo, hindekî din liwê mabû», (1. S. 45.1)
1 a. Aqûb go: «Ya seyîdayê mino, e’limê wan ne mabû», (1. S. 45.2)
b. Aqûb dibêje: «Şêxê mino, e’limê we nemabû, (2. S. 41.1)
2 a. Dara temir jê p’eyda bû. (1. S. 45.3)
b. Dara xurmê jê p’eyda bû». (3. S. 33.2)
S. 30 1 Şêx go: «Aqûbo, hindekî din liwê mabû», (1. S. 47.1)

1 Aqûb go: «Ya seyîdayê mino, e’limê wan ne mabû, (1. S. 47.2)
2 Pembû jê p’eyda bû». (1. S. 47.3)
1 Aqûb go: «Seyîdayê mino, e’rifa jê ne mabû, (3. S. 38.1)

2 Pembû jê p’eyda bû». (3. S. 38.2)
S.31 1 Şêx go: «Aqûbo, hindekî din liwê mabû», (1. S. 46.1)
1 Aqûb go: «Ya seyîdî, e’limê wan ne mabû, (1. S. 46.2)
2 a. Genim jê p’eyda bû». (1. S. 46.3)
b. Ĥemû tişt jê p’eyda bû». (2. S. 42.3)
S. 32 1 Şêx go: «Aqûbo, hindekî din liwê mabû, (1. S. 48.1)

2 Sinik û kule, û qimil jê p’eyda bû». (1. S. 48.3)
S. 33 1 Şêx go: «Aqûbo, hindekî din liwê mabû, (1. S. 49.1)

2 Kul û şê jê p’eyda bû». (1. S. 49.3)
S. 34 1 Şêx go: «Aqûbo, hindekî din jê mabû», (1. S. 50.1)

2 Cin Teayr ȓiwandbû, (1. S. 50.3)
3 Li her ĥeft e’zmana gêȓandbû, (1. S. 50.4)
4 Ser banê Lalişê danabû, (1. S. 50.5)
5 P’ara ĥemû kesekî jê nedabû». (1. S. 50.6)
S.35 1 Şêx go: «Aqûbê mino, hindekî dinê jî ber mabû». (3. S. 39.1)
1 Aqûb go: «Seyȋda yê mino, ĉira jê p’eyda bû, (3. S. 40.1)
2 Ser banê K’abet ȋlaĥîyê dana bû, (3. S. 40.2)
3 Cin Teayr lê dabû ȓeva bû, (3. S. 40.3)
4 P’ara ĥemû kesî jê nedabû». (3. S. 40.4)
261
S. 36 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, herȓoj ku ȓoj hiltêye, (1. S. 52.1)

2 Min destek goşt ji te divêye, (1. S. 52.2)
3 Ne ji nêr çêbe ne ji mêye». (1. S. 52.3)
1 a. Aqûb go: «Ya seyîdî, sibeye ko ȓoj zeriqî, (1. S. 53.1)
b. Aqûb go: «Ya seyîdî, sibeye herȓoj ku zeriqî, (2. S. 46.1)
2 a. Nûr ji nûrê şifiqî, (1. S. 53.2)
b. Nûr ji nûrê t’ifiqî, (2. S. 46.2)
3 a. Ew Şimhûnê k’îtêb jiber xulqî». (1. S. 53.3)
b. Hîngê Şimhûn bû berê xulqî. (3. S. 37.3)
c. Şemhûnî kîb jiber xulqî». (2. S. 46.3)
S. 37 1 Şêx ji Aqûb dipirsîye: «Bi Melikê Bêrîyê bo min bêjîye, (1. S. 54.1)
2 Yê bi beĥrê xeniqî k’îye, (1. S. 54.2)
3 Yê ji berî xulqî k’îye, (1. S. 54.3)
4 Yê ji berî sit’irî k’îye?» (1. S. 54.4)
1 Aqûb go: «Ya seyîdî, Aqûbê Mûsa bi destê te zebûne, (1. S. 55.1)
2 Deng dike yî nehîne, (1. S. 55.2)
3 Yê bi beĥrê xeniqî ferûne, (1. S. 55.3)
4 Yê ji berî xulqî Şemhûne, (1. S. 55.4)
5 Yê bi berî sit’irîn, her ĥeft mêrên K’af û Nûne». (1. S. 55.5)
S. 38 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, hey cerg1337 ȓeşo, (2. S.49.1)

2 Tu bi van me’nîyan mebe serxweşo, (2. S. 49.2)
3 a. Ĥelaliya xwe bi ĥeramiîya xelqê mefroş». (2. S. 49.3)
b. Ĥelalê xwe, ĥeramê xelqê neşo. (3. S. 49.3)
1 Aqûb go: «Ya seyîdî, em liba[l] te dik’irin, (1. S. 57.1)
2 Bi saf û ĥeybete te difikirin, (1. S. 57.2)
3 Ĥelaliya xwe bi hermiya xelqê ne didirin». (1. S. 57.3)
S. 39 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, çendî em û qelenderin, (2. S. 51.1)

2 Bi me’nîyî û bi xeberin, (2. S. 51.2)
3 Em dizanin ilmên vê dinyayê çend qederin, (2. S. 51.3)
4 Ji bilî Şêx Fexrê Adiya hûn ĥemû werin». (2. S. 51.4)
1 Aqûb go: «Ya seyîdî, em û qelenderin, (1. S. 59.1)
2 Ba yek û du ȓunin behs dikirin, (1. S. 59.2)
3 Ji xelefê şêx Fexrê Adiya ilmê vê dinê ĥemû werin». (1. S. 59.3)
S.40 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, kelat û ber kelat, (2. S. 52.1)

2 Agirek we tê helat, (2. S. 52.2)
3 Liber sotî çiqas ĉiya, deşt û welat». (2. S. 52.3)
1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, dilê min kela nijî, (2. S. 53.1)
2 Agirek ê tê gurmijî, (2. S. 53.2)
3 Liber çiqas welat û cî [jî]». (2. S. 53.3)
S. 41 1 Şêx go: «Aqûbo, bi jîrîye, (1. S. 60.1)

2 Bi me’rîfetêye, bi xeberêye, (1. S. 60.2)
3 Ȓast bihajo, heȓe dîwana mîrîye». (1. S. 60.3)
1 Aqûb go: «Ya seyîdî, em di jîrin, (1. S. 61.1)
2 Bi me’rîfetin, di xebîrin, (1. S. 61.2)
3 Liba[l] şêx Fexrê Adiya bi ȓaw û t’egbîrin». (1. S. 61.3)
S. 42 1 Şêx go: «Aqûbo, fikrîm liser fikrekê, (2. S. 54.1)

2 Dama bûn bi umrekê, (2. S. 54.2)
3 Sed û bîst û çar ĥezar buk’irî dîtin di buk’irekê». (2. S. 54.3)
1 Aqûb go: «Ya seyîdî, ez fikirîm di wê fikirê de, (1. S. 63.1)
2 Dama bûm di wê e’mirê de, (1. S. 63.2)
1337
binêr: ceger
262
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Min jî sed û bîst û çar ĥezar buk’ir dîtin di buk’rê de». (1. S. 63.3)
S. 43 1 Şêx tê xeber xweş divêye, (1. S. 64.1)

2 Sor, sipî û ȓeş divêye, (1. S. 64.2)
3 Şeş û şeş û şeş divêye. (1. S. 64.3)
1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, şeş wê di serîȓa, (1. S. 65.1)
2 Şeş wê di dergehê mîr ȓa, (1. S. 65.2)
3 Şeş dane xelqê e’rif, zana û jîȓa». (1. S. 65.3)
S. 44 1 Şêx tê ji Aqûb van e’nîyatî dibîye, (1. S. 66.1)

2 Ȓeş û sor, û sipî dibîye, (1. S. 66.2)
3 Hind û hind û hind divîye. (1. S. 66.3)
1 Aqûb go: «Ya seyîdî, hind wê li beĥra û cewa, (1. S. 67.1)
2 Hind wê li e’rda û ȓewa, (1. S. 67.2)
3 Hind wê li e’zmana û hewa, (1. S. 67.3)
4 Şirûtê şêx Fexrê Adiya yek jê ewe». (1. S. 67.4)
S.45 1 Şêx dibêje: «Aqubo, hewe ȓoja k’ufir li belaye, (2. S. 70.1)
2 Heger fereca Xwedê û șêx Fexrê Adiya ne digehayê, (2. S. 70.2)
3 Ewê ȓojê Aqûbê Mûsa ne dibû ji bedena dayê». (2. S. 70.3)
1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, hewa ȓoja k’ufir gehiştê, (2. S. 71.1)
2 Heger fereca Xwedê û şêx Fexrê Adiyan ne digehiştê, (2. S. 71.2)
3 Aqûbê Mûsa ne dibû ji piştê». (2. S. 71.3)
S. 46 1 Şêx go: «Aqûbê mino, deşta K’erbelayê, (3. S. 51.1)

2 Ĥeta şêx dîndara xwe nedayê, (3. S. 51.2)
3 Aqûbê Mûsa ne ȓuĥyabû pişta dayê». (3. S. 51.3)
1 Aqûb go: «Seyȋdayê mino, deşta K’erbe deştê, (3. S. 52.1)
2 Ȓaste ĥeta dîndara şêx negihîştê, (3. S. 52.2)
3 Aqûbê Mûsa ne ȓuĥyabû piştê». (3. S. 52.3)
S. 47 1 Şêx go: «Aqûbo, min bora xwe hildikende, (1. S. 70.1)

2 Ber girtbû t’oq1338 û zende, (1. S. 70.2)
3 Ez hatîme liber Aqûbê Mûsa bibirim dare û derbende». (1. S. 70.3)
1 Aqûb go: «Hey şêxê mino ji male şêx Şeref, (1. S. 71.1)
2 Hey bazîo, herçar t’eref, (1. S. 71.2)
3 Yêt wekî şêx Fexrê Adiya lê didin geȓ û gef». (1. S. 71.3)
S. 48 1 Şêx go: «Aqûbê min, qewmek heye mehele, (3. S. 53.1)

2 Xwerina wî qewmî xerdele,
3 ………………………………….». (3. S. 53.2)
1 Aqûb wê ĥerfê cab nedabû, șêx borê xwe dimismisand, (3. S. 54.1)
2 Nava mezin meydanê meleka da diȓeqisand, (3. S. 54.2
3 Go: «Min ĥerfekê da, Aqûbê Mûsa tirsand». (3. S. 54.3)
S. 49 1 Şêx go: «Aqûbo, borê xwe min lebisand, (1. S. 72.1)

2 Mezin meydana meleka min ȓeqisand, (1. S. 72.2)
3 Bi yek ĥerfa ĥeqîyê Aqûbê Mûsa, min tirsand». (1. S. 72.3)
1 Aqûb go: «Ya seyîdî, ezim Aqûbê bi suȓim, (1. S. 73.1)
2 Ez hatime livê bim, (1. S. 73.2)
3 Ligel cewana şêx Fexrê Adiya hazir bim». (1. S. 73.3)
S. 50 1 Şêx borê xwe hilkende, (3. S. 55.1)

2 Lê hilda t’oq û zende, (3. S. 55.2)
3 Go: «Min ĥerfekê da Aqûbê Mûsa kire bende». (3. S. 55.3)
……………………………………….
……………………………………….
1338
tok
263
……………………………………….
S. 51 1 Şêx go: «Aqûbo, hindîo, (1. S. 74.1)

2 Hey qutbo, hey giran ȓecîo, (1. S. 74.2)
3 Tu k’engê bi vê me’rîfetê xeyal bîo?» (1. S. 74.3)
1 Aqûb go: «Ya seyîdî, hindok û hindune, (1. S. 75.1)
2 T’op û cen li cane, li dune, (1. S. 75.2)
3 Dayîm xulamê baxoyê xwe bi ȓê cune». (1. S. 75.3)
S. 52 1 Şêx dibêje: «Aqûbo, ji hind ĥeta bi atqate, (1. S. 76.1)

2 Dê kivanek li te kim xelate, (1. S. 76.2)
3 Dik’irê wî biçe welet berwelate». (1. S. 76.3)
…………………………………….
……………………………………
……………………………………….
S. 53 1 Şêx go: «Aqûbo, kivanê didim te dû me’şȗqe1339, (1. S. 78.1)

2 Ne ĥişke, tê heye p’ar û pişke». (1. S. 78.2)
1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, kevanê bidey min dîm ji ĥeqîyê, (2. S. 67.1)
2 Ne ji ĥişk bê, (2. S. 67.2)
3 Gelek aşiq te hebin bar û pişk bê». (2. S. 67.3)
S. 54 1 Şêx dibeje: «Aqûbo, dê kevanek li tekim ne yî ȓeza, (2. S. 68.1)

2 Pê me nek’efte pê merza, (2. S. 68.2)
3 Da siware xwe veneşêrin li derza». (2. S. 68.3)
1 Aqûb go: «Ya seyîdî, kivanê didî min ne e’rze, (1. S. 79.1)
2 P’êber û ne kevne bi merze, (1. S. 79.2)
3 Da ȓoja axretê siware xwe veneşêre derza». (1. S. 79.3)
S. 55 1 Aqûb go: «Ya seyîdî, kevanek didî minî qelendere, (1. S. 77.1)
2 Dermanê wî ji t’oza zerne, (1. S. 77.2)
3 Dayîm cotê kîz me liber me». (1. S. 77.3)
………………………………………………………
……………………………………………………….
………………………………………………………...
S. 56 1 Şêx go: «Aqûbo, p’ira Siratê ya zere, (1. S. 80.1)

2 Bên misk, û bixure, û enbere, (1. S. 80.2)
3 Dîwana silt’an șêx Adî ya bi mal û sere». (1. S. 80.3)
…………………………………………
…………………………………………
…………………………………………
S. 57 1 Şêx go: «Aqûbo, p’ira Siratê ya k’eske, (1. S. 81.1)

2 Te bên bixûre û enbere û miske, (1. S. 81.2)
3 Dîwana silt’an șêx Adî, ya bi ser û mal û ȓisqe». (1. S. 81.3)
1 Aqûb dibêje: «Şêxê mino, p’ira Siratê k’eske, (2. S. 73.1)
2 Te bên ji bixûr, û enbere, û miske, (2. S. 73.2)
3 Dîndara silt’an Êzîd ya bi male û bi ȓisqe». (2. S. 73.3)
S.58 1 Ĉêrek ji yên me’rîfetê, (2. S. 74.1)

2 Nefesek ji yên ĥeqîqetê, (2. S. 74.2)
3 Şêx ji Aqûb ȓazî bû bi vê xilmetê, (2. S. 74.4)
4 Îro bo dinê, sibê bo banga axretê. (2. S. 74.4)
T’emametîya Xwedê, û silt’an șêx Adî, û melik șêx Sin!
1339
dû me’şiq — dû alî, dû ker û temirîn
264
T’ÊMÛRÊ MESO
61. QEWLÊ T’ELPÛN Û SE’EDÛN1340

S. 1 1 T’elpûn dibêjit:«Se’edûno1341, ez zêȓê safȋ qursim,
2 Di hatina xwe1342 da yê biĥisim,
3 Ez hatȋme bi ȓêya Şȋxadȋ û melik șêx Sin duwazde me’nîya ji te bipirsim».
S. 2 1 Se’edûn dibêjit: «Seyȋdȋ, me muĥbet heye ji dêr,

2 Ez hatina te nakim ȋnk’êr1343,
3 Tû hatȋ sed carȋ bi xêr».
S. 3 1 T’elpûn dibêjit: «Se’edûno, berȋ dine û Ĥeșemê,

2 Em vavartin ji e’lemê,
3 Tû bêje min çȋ nivȋsȋbû sere qelemê».
S. 4 1 Se’edûn dibêjit: «Seyȋdȋ, hincȋ te go cirîya,

2 Gava qelem bi ȓuĥê venîya,
3 Ew teĥȋyatek bû li e’lemê digeȓîya».
S. 5 1 T’elpûn dibêjit: «Se’edûno, berȋ Adem hikmȋ,

2 Ewȋ civana1344 ĥeqȋyê bi tere e’limȋ,
3 Ji ew paș bi teȓe k’ilîmȋ».
S. 6 1 Se’edûn dibêjit: «Seyȋdȋ, berȋ Hewa û Ademe,

2 Ne1345 ax hebû, ne av hebû, ne agir hebû,
3 Min ev civane bi te da».
S. 7 1 T’elpûn dibêjit: «Se’edûno, wextê melik șêx Sin li e’zman1346 sefer kir,
2 Telbȋ1347 nûrȋ Ekber kir,
3 Tû bêje min k’ê e’wil slav li k’ê kir?»
S. 8 1 Se’edûn dibêjit: «Seyȋdȋ, hincȋ te dot, min qebûl kir,

2 Nȗr bi nȗrê t’eĥmul kir,
3 E’wil Xwedê1348 silav li Ȓesul kir».
S. 9 1 T’elpûn dibêjit: «Se’edûno, mical hatin bi car û nebȋ,

2 Ew k’ȋ bû liser bisatek ya Ȓebȋ,
3 K’ȋ dibû hosta, k’ȋ dibû merebȋ?»
S. 10 1 Se’edûn dibêjit: «Seyȋdȋ, melik șêx Sin beyzaya,

2 Ȓisla wȋ ji ba Xwedaye,
3 Ewȋ Emȋn Cibraȋl te’lȋm1349 daye».
S. 11 1 T’elpûn dibêjit: «Se’edûno, ez di e’cêbekê de mame,

2 Min tiștek nav beĥreke bi ẍimame,
3 Xwerina wȋ xwîne1350 û xweziya wȋ t’ame».
1340
Lalish № 41, 2015 (rr. 64-69) Belavkirin: Şero Îbrohȋm Kișto https://ru.calameo.com/books/002518317a11dbf98e1ff
1341
se’edun
1342
xo
1343
enker
1344
ciwan
1345
na
1346
esman
1347
binêr: t’eleb
1348
Xudê
1349
te e’lȋm
1350
xûn
265
S. 12 1 Se’edûn dibêjit: «Seyȋdȋ, ez mabûm liwê e’cêbê,

2 Min dȋtibû nav wê beĥrê,
3 Ew weled bû li zikê make».
S. 13 1 T’elpûn dibêjit: «Se’edûno, qudreta wȋ Ekberȋ,

2 Bi dûvȋ ĥeta bi serȋ,
3 Ew k’ȋ bû xwe bi dûvê xwe xurȋ?»
S. 14 1 Se’edûn dibêjit: «Seyȋdȋ, heyȋ așiqo ji batinê,

2 Êk medha daxin bi T’inê,
3 Ew bû t’oka çendȋ dine».
S. 15 1 T’elpûn dibêjit: «Se’edûno, du tișt hene,

2 Qewȋ di bo gunhene,
3 Herdu tișt șeqt derê dojêh ve herene».
S. 16 1 Se’edûn dibêjit: «Seyȋdȋ, min dȋ ve,

2 E’silê te zêȓe, ne zȋve,
3 Êk — Ȓoje, êk — Heyve».
S. 17 1 T’elpûn dibêjit: «Se’edûno, du tișt hebûn yȋ liwêne,

2 Qewlȋ di bo gunehbûn,
3 Herdu tișt șewqin bi derê dojêh vediherene».
S. 18 1 Se’edûn dibêjit: «Seyȋdȋ, tȋr hevaj,

2 Așiqo ji duȓa1351 êk-êk bifroș,
3 Êk — Heyve, êk — Ȓoj».
S. 19 1 T’elpûn dibêjit: «Se’edûn, du tișt hene, ne di xweyane1352,

2 Ne ji insin, ne ji cane,
3 Ne bi ȓuĥ, ne bi gȋyane,
4 Ewan bi hewra xeber dane».
S. 20 1 Se’edûn dibêjit: «Seyȋdȋ, hicȋya te weqfȋ,

2 Ya berê sibê hat û k’ișifȋ,
3 E’lima liber șêrifȋ».
S. 21 1 T’elpûn dibêjit: «Se’edûno, birime dêra dêr ĥebandȋ,

2 Dev û zembere li min hilandȋ».
S. 22 1 Se’edûn dibêjit: «Seyȋdȋ, min hilanȋ ẍȋrete,

2 Dev û zembere li min dewete,
3 Hincȋ mêrê herȓo1353 siba ȓabit yȋ mirûze1354 bit, cehnim bore șehbete».
S. 23 1 Se’edûn dibêjit: «Birime dȋwana ȋlaĥȋye,

2 Min liwê dȋtin xweș û șahȋye,
3 Serê ĥemû tiștȋ t’ifaq û t’ebahȋye.
S. 24 1 Ew bû dara bi t’inê,
2 T’extê ewlȋya wê libinê,
3 Dust û dujman wê diçinê.
S. 25 1 Așiq, hila heȓe,

2 Heke xêre, heke șeȓe,
1351
dur
1352
dixuyane
1353
hero
1354
merûse
266
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ĥimeta min heye bi teȓe».
T’emametȋya1355 vȋ qewlȋ li Xwedê û xwedane1356!

Em di kêmin, Xwedê yê t’emame!
62. QEWLÊ GÊLA ÇAR ZIMAN1357

S. 1 1 Silav u sed silav,
2 Li xelqê1358 xas, ne li xelqê xav,
3 Cumletê gêl di nav.
S. 2 1 Silavêt me li e’rifa,
2 Werin gêlê șêrifa,
3 Şiro biken van waleya.
S. 3 1 Yar gêlê, min dît bori qintareke Horiya,

2 Li bejina te hinya, singê ecirafiya,
3 Qurtas berdabȗ ji ȓîșîya.
S. 4 1 Te k’ofî wer anîye,

2 T’acekî ȓeșî nȗranî liser diîsîye1359,
3 Yar gêlê ji ĥeybeta te bizdîye.
S. 5 1 Yar gêlê ji ĥeybeta te bizdîya bȗm ez,

2 Hawir șêra bi ling dibez,
3 Biskit kalin mîna merez,
4 Yar gêlê tu bi dȗbekê me veșîne ez.
S. 6 1 Yar gêlê tu bi dȗbekê me veșîne,

2 Hawir șêra ȓeș li kemîne,
3 Te li bejin ȗ bala vala çîne.
S. 7 1 K’eremke ser t’extê nȗrî sedef ȓȗne,

2 Pêș te bisekinin mezîne,
3 Heke tu muĥbî1360, me biĥebîne.
S. 8 1 Heke tu evîndarî, me li bîra xwe bîne,

2 Heke tu bawermendî, em dê êne ser wî dîne.
3 Yar gêlê, ya min ȗ te kir, em xêr jê bibîne.
S. 9 1 Yar gêlê xwendeyekî te me lew,

2 Ser ȗ garden, ĉav mabȗ li xew,
3 Singê te baẍçeye, wê têda dixwînin1361 șalȗl, ȗ bilbil, ȗ kew.
S. 10 1 Kesê ȓindiya E’deviya nedîtîye,

2 Hoye, nazike, let’îfî bedew,
3 Yar gêlê kesê dîndara silt’an șêx Adî nedîtîye,
4 Ne bi nebȗy, ne bi buxtan, ne bi derew.
1355
t’imametȋ
1356
xudan
1357
[50] (rr.401-403)
1358
xelik
1359
diêsîye
1360
mihib
1361 dixȗnin
267
S. 11 1 Yar gêlê ez xwendîyekî teme neșê,

2 Hawirtîre, ya bi tîr keșê,
3 Kiras sipî, girîvan bi neqșê.
S. 12 1 Te bi k’ê dida vê nefsê?

2 Yar gêlê heke te bo șêx Fexrê Adiya hiștibê,
3 Hilȗ ji meȓa besê.
S. 13 1 Yar gêlê șêt mam, te dêm heyva nazik,

2 Ser ȗ gerden bend ȗ ciftik,
3 Kiras sore, girîvan bi hepik.
S. 14 1 Zêȓ suȓa kepȗ bi șimik,

2 Kaxeza bizmar birîbȗ șimik,
3 Min dive li xewleyekê biçime nik.
S. 15 1 Hevdengiyekê li gêla xwe bikem ye nermik,

2 Ye bê qale, ye bê qîle, ye bê ȓik,
3 Hejaro, tu ligel me ȓastbe silt’an șêx Adî, miraza me u hazira ȓast bik,
4 Hȗn bêjin amin be șik.
S. 16 1 Yar gêlê șêt mame, te dêm Heyva zerî,

2 Sê biska ji e’niya bi dêrî,
3 Tu Elî yan Emerî.
S. 17 1 Hatî kuștina gawira bikerî,

2 Leșê wê dik’evin bê serî,
3 Hejaro, tu ligel me ȓastbe, silt’an șêx Adî miraza me ȗ hazira hasil biket, li dîwana qereçerî.
S. 18 1 Min li çu sȗka nedît li destê çu sewale,

2 Min divêt li xewleyekê biçime bale,
3 Hev dengiyekê ligel gêla xwe bikem bi gale,
4 Ye bê k’erbe, ye bê k’ine, ye bê gale.
5 Hejaro, tu ligel me ȓastbe, silt’an șêx Adî miraza me ȗ hazira p’êk bîne, bêjin amîn Înşallaĥ.
S. 19 1 Yar gêlê șêt mame, te dêm Heyva weku Ȓoj,

2 Ser ȗ garden, bend u bișkoj,
3 Kiras sipî, girivan xiroș,
4 Min dit gêlê, suhbel dana,
5 Qedeh bo dast gêla xwe te dikem,
6 Min got: «Vexwe sed car bi noș,
7 Min bibe dîwana silt’an șêx Adî bi xwe bifiroș».
S. 20 1 Yar gêlê șêt mame, te dêm heyva çardey,

2 Top ȗ t’iveng têkda dibey,
3 Bȗwe toz, her ji êvarî ĥeta berê sibey,
4 Wekî leșkerêd giran dabezîne êk ȗ du, ew me deçîne xwe bi xwey.
S. 21 1 Yar gêlê tu her hey, em mirîdêd teyên1362,

2 Yar gêlê șêt mame, te dêm heyva weke xale,
3 Çav askê, gerden xezale,
5 Ciyê gêlê, k’afe ȗ Zimzime ȗ miẍare.
1362
teyin
268
T’ÊMÛRÊ MESO
63. QEWLÊ GÊLA ŞÊX MEND1363

Sêvane1364 k’esk
S. 1 1 Çi subeyeke1365 sêvane k’eske,

2 Тê bêhna ji bixȗr, ȗ ȓeșrihan ȗ, miske,
3 Yar gêla ser sorgula ȓawestabȗn biske.
S. 2 1 Çi subeyeke k’eske sêvane,

2 Herdu șabisket gêlê ji heyzerane,
3 Yar gêlê liser sorgula bisk ȓawestane.
S. 3 1 Çi subeyeke sêvane zere,

2 Тê bêhna ji bixȗr, ȗ misk, ȗ enbere,
3 Yar gêlê ser sorgula narîn bisk ȓawestane lisere.
S. 4 1 Li me hilatibȗ stêra subeha,

2 Gêl qendîleka linava qubeha,
3 Yar gêlê tu derîyî li her yar dergeha.
S. 5 1 Stêra berî subehe li min hilatin stêre,

2 Herdu șabiskêt gêlê ez bim heyran,
3 Yar gêlê te eqrebî ber dayne,
4 Cer cotekî sere.
S. 6 1 Stêra berê subehê ez dîme,

2 Hilatim ji qedîme,
3 Yar gêlê xelqê were ez giravîme.
64. QEWLÊ ŞÊX MEND Û GÊLA1366

Bi destȗrî Xwedê!
S. 1 1 Çi sibeyeka merxȗne,
2 Șêx Mendê Fexra li bore xwe kirbȗ zîne,
3 Ȗ silavê mîr Zêndîne.
S. 2 1 Çi kaniyeka liber nave,

2 Șêx Mendê Fexra liser dîtibȗn çar gêlî bejin zirave,
3 Șêx Mend li herçar gêla kir silave.
S. 3 1 Herçar gêla ji k’eremê silav vedave,

2 Go: «Ya lawo, silava te ser serê me ȗ ser herdu ĉave»,
3 Xwezî mi1367 zanîba we herçar çi nave?
S. 4 1 Yekê got: «Navê min Xaye,

2 Evîne li çendî dinyaye1368,
3 Ji ȓêza ewe xweyaye1369».
S. 5 1 Yekê got: «Lawo, navê min Fate,

2 Evîna çendî welate,
3 Zik’rê min ji Șame ĥeta Ȓojhilate».
1363
[50] (r.404)
1364
sîwan
1365
sibeyek
1366
[50] (rr. 405-408)
1367
me
1368
dunya
1369
xuya
269
S. 6 1 Yekê got: « Lawo, navê min Gule,

2 Melhema birîna kule,
3 Ji ȓêza ewe fadile».
S. 7 1 Ya din got: «Ya lawo, navê min Ĥebîbe,

2 Hincîyê bigirt qedrê xelqê ẍerîbe,
3 Ewî di bihuște baqî da, dê hebit nesîbe».
S. 8 1 Gêlê gote: «Ya lawo, tuyî qadirî,

2 Тu ȓenga li me negirî,
3 Ji me herçar gêla çêtirî».
S. 9 1 Șêx Mend got: «Hun herçar gêlên șîrinin1370,

2 Hun di șekir ȗ hingiv da dimînin, —
3 Got — xwezî min zanîba hȗn çi dixwînin».
S. 10 1 Ji sȗka ĥeta sindrȗka,

2 Ji qeyseriya ĥeta sȗka,
3 Ȓa ava șêx Mend gêla biçȗke.
S. 11 1 Gêla min ȓeș kezî,

2 Rojê ĥemȗ yê ditewizî,
3 Mîna sewda nava ȓezî.
S. 12 1 Gêlê got: «Lawo, hilo,

2 Emê herne nav baẍa ȗ ȓeza, nêva gulan ȗ qeze,
3 Emê liwê bibînin sed gula ȓengê șuhbetê eze».
S. 13 1 Șêx Mend got: « Gêlê ez bi xwe baẍçeme,

2 Bi xwe ȓezim, bi xwe qezim,
3 Pise melek Ferxedîn ezim.
S. 14 1 Ez pise melek Ferxedînim,

2 Baziyê ser t’extê zêȓînim,
3 Ez hatime șîrin gêla xwe bibînim».
S. 15 1 Gêlê got: «Hey lawo, ser sewdawo,

2 Li ĥewşa babe min ȓawestawo,
3 Li seyra te heyran mawo».
S. 16 1 Gêlê got: «Hey lawo, sewda sere,

2 Salê here, carê were,
3 Xelqê mey zana bêșik ȗ bawere».
S. 17 1 Șêx Mend got: « Gêlê sebrê ji ku bînim,

2 Ser dile șêx Mendê Fexra deynim,
3 Ezê çawa salê bêm carekê șîrin gêla xwe bibînim».
S. 18 1 Gêlê got: «Ezim p’epȗka p’iȓ mirarî,

2 Ezê ji e’rda bifirima E’rșê tarî,
3 Kes bergeh bi min nîne ji bilî melkê hêzdarî».
S. 19 1 Șêx Mend got: «Ezê bime bazekî p’iȓ zirave,

2 Ezê bifirime ȓefê tu linave,
3 Ezê bi ferwara Xwedê ȗ silt’an Êzî da birime nav dave».
șirîn
1370
270
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 20 1 Gêlê got: «Lawo, ezê bime mare,

2 Ȗ li ĥeft qadê e’rdê biçime xware,
3 Kesek miraz bi min nîne, ji bilî melike hêzdare».
S. 21 1 Șêx Men got: «Ezim pise mîra,

2 Ezê siwar bibim li kehêla ȗ bergîra,
3 Ezê li te hay bikim margîra.
S. 22 1 Ezê margîra li te hay bikeme,

2 Ȗ șaxê gelîya li te ȓast bikeme,
3 Ezê bi ferwara Xwedê ȗ silt’an Êzî te bigrim ȗ êxsîr bikeme».
S. 23 1 Gêlê got: «Lawo, ezê bime kele di xwar de,

2 Șiȓe heyne çar kenar de,
3 Șehe ȗ xunk’ar lê di hesar de».
S. 24 1 Șêx Mend got: « Gêlê, zor kele hene,

2 Ji asêbȗna ȓê lê t’inene,
3 K’ilîl ȗ miftê wan bi destî mene».
S. 25 1 Gêlê got: «Lawo, ezê bime kele ji kever1371,

2 Lê k’omdibȗn leșker1372,
3 Lê bisit’irin ȗ xwe bidne ber».
S. 26 1 Șêx Mend got: « Gêlê, zor kele hebȗn,

2 Ji asêbȗna ȓê lê t’inebȗn,
3 K’ilîl ȗ miftê wan bi destê mala me bȗn».
S. 27 1 Gêlê got: «Lawo, ezê bime sora sêve,

2 Ezê sorkime bi ĉiqê darêve,
3 Kesekî miraz bi min nîne ji bilî ȓezvanê mîr pêve».
S. 28 1 Șêx Mend got: «Ezê bime nexweșekî giran,

2 Ezê bême bin siya daran,
3 Ezê bêjme ȓezvanê mîr ezî nexweșim ȗ min sêve sor derman».
S. 29 1 Sêva sor di anin,

2 Liser dilê șêx Mend danin,
3 Șêx Mendê Fexra ĉavê xwe bi sêva sor hilanin.
S. 30 1 Gêlê got: «Hey serdaro,

2 Serdarê çendî sehabete,
3 Tе ne bi ezbet didim, ne bi e’șîrete».
S. 31 1 Gêlê got: «Hey lawo,

2 Ji desta ĥeta bi e’nîșkê,
3 Те nadime ne bi dayê ne bi xwiskê».
S. 32 1 Șêx Mend got: «Sed mehrîbane liwê dayê te jêȓa dot,

2 Ĥeta niha ev xebera xweș te ne digot,
3 Te cerge șêx Mende Fexra te bi xwe disot».
S. 33 1 Ji qewlê șêx Mendê Fexrane,

2 Ȓasmalê mêra îmane!
Em di kêmin, Xwedê t’emame!
1371
binêr: kevir
1372
lêșker
271
65. QEWLÊ XEW[E]RÊ1373

S. 1 1 Derk’etim li xewrêye,
2 K’ifş dike stêra sibêye,
3 Lalişe xwedanê qubêye.
S. 2 1 Xewrê derk’etim dere,

2 Min dît du mêr libere,
3 Yek p’îr Mende, yek p’îr Omere.
S. 3 1 Birime Usif naza,

2 Wan derga, wan derwaza,
3 Laliş heye ciyê miraza.
S. 4 1 Birime liwê ye,

2 Ciyê mirazê me lê ye,
3 Banga min ber Kekê ye.
S. 5 1 Birime beĥreke xebîr,

2 Mîrek heye, ew di mîr,
3 Cî û mikan daye destê mêrê feqîr.
S. 6 1 Cî û mikan dane destê qelendera,

2 Dengekî tê li wan sera,
3 Me Şerfedîn bawere.
S. 7 1 Çi aşiqekî serpoşe,
2 Muĥbî k’asa coşe,
3 Dik’irî, qe nefroşe.
S. 8 1 Dik’irî wa mişterî,
2 Ew çi qumaşê ser berî,
3 Tu nizanî malê here, yan serî.
S. 9 1 Ew çi qumaşê xezînê,
2 Ew qumaş t’ucar nayê k’irînê,
3 Pêştirî me’rîfetê û nasînê.
S. 10 1 Sûkê wa delalin,
2 Heçî qumaşî bale,
3 Bila wî qumaşî xwe bikin ĥelale.
S. 11 1 Çi qumaşî neqşî hûre,

2 Ew qumaşê lomay nûre,
3 Ew qumaşê yarê Ẍefûre.
S. 12 1 Ez — beĥrim, tu — geȓî,
2 Ez — siwarim, tu —p’erî,
3 Ez — mîrim, tu — miclisî,
4 Ez —erk’anim, tu — qursî…
S. 13 1 Ez — qursim, tu — Celîlî,
1373
272
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Ez — celalim, tu — delîlî,
3 Ez — girîvanê e’zîz melîk Fexredînim.
4 Girîvanê melîk Fexredîn pê digihîştin,
5 Ẍafila loma ez dikuştim.
S. 14 1 Ẍafila ez dikuştim loma,

2 Pêş min va ȓevî k’ome,
3 Xerqê ji qudretê, t’ac û t’acpoş,
4 Xerqê șêx Adî loma dike minetê.
S. 15 1 Me dike p’îraniyê,
2 Ew dereca mîraniyê,
3 Ew dereca xerqeye,
4 Xerqe libsê silt’an Êzdîdê meye.
S. 16 1 K’af û Nûn ne dibirin bere,

2 Hatin zora dibirin ne dikirin nase,
3 E’rş û K’ursîy t’ev di nase.
S. 17 1 Xaliqo, herî ĥetanî herî,

2 E’wil hosta tuyî — bêje pirsa esehî ȓastî,
3 Çika mast pê çi dimeyî?
S. 18 1 Sibekêȓa ȓabûm denî,

2 Marê qeȓqeȓ ȓabû k’enî,
3 Ez hîngê1374 feqîranȓa ȓabûme benî.
S. 19 1 Ez feqîranȓa ȓabûm k’oçeke,

2 Ev dinya heye marê beleke,
3 Amanet ît’bara xwe livê dinê neke.
S. 20 1 L vê dinê neke amanet ît’bare,

2 Ez șêx Şemsȓa ȓabûme nedere,
3 Şêxû Bek’irȓa ȓabûme mefere.
S. 21 1 Hatime ji hatîya,
2 Ez nabihêrim t’u qatîya,
3 Gazîkim destûrî șêx Adî, mala Adiya.
S. 22 1 Me qadîya lev dibhêrim,

2 Ez miskînê Şemsê şêrim,
3 Ez loma wê dibhêrim.
S. 23 1 Ez miskînê Şemsî me,

2 Min zanibû ez ji wê niqtî me,
3 Çi nuqteke xwedan p’iȓe.
S. 24 1 Çi nuqteke xwedan p’iȓe,

2 Çi P’adşakî xwedan suȓe,
3 Binya mala silt’an șêx Adî heye sê duȓe.
S. 25 1 P’adşayê min qudretê dimekinî,

2 Birq vedida dikêlimî,
3 Hîngê feqîra e’silê xwe nijinî.
S. 26 1 Mîrê xwe digirtin,

2 Van feqîra, van erk’ana,
1374
hingê
273
3 Ew çi suȓeke girane.
S. 27 1 Feqîra xasin,
2 Berî dinê, berî e’sasin1375,
3 Wan mîra vedixwar k’asin.
S. 28 1 K’asa e’silê wê elûne,

2 Wê ĥerfê kir xebîre,
3 Ez hinge bûme.
S. 29 1 Ȓik’ina dinê danî dû me,

2 Hin di ẍefilî, hin xebîre,
3 Hin yî şêxe, hin yî p’îre.
S. 30 1 Binaya e’rd û e’zman p’aristîme,

2 Wê ĥerfê kim şêrosiwarê borê hurê.
3 Tu ji k’u têy, têm ji duȓê,
4 Eşq, û muĥbet, û k’amile.
S. 31 1 Tu nifûsa p’îranîyê,
2 Şêrosiwaro li mesîlê,
3 Şêrosiwaro li qefesê.
S. 32 1 Gîyanê mara,
2 Silaveke herçar şêraȓa,
3 Silaveke şîrin ĉiyayê Şengalêȓa.
S. 33 1 Silaveke şîrin ĉiyayê Şengalêȓa,

2 T’evî baraneke hûr–hûr dibarî,
3 Dabû t’ac, t’acpoş, hilekî zorî sincebarî.
Em kêmin û Xwedê ťemame!
66. QEWLÊ XILMETÊ1376

S. 1 1 Ji qewlê Fexrê Êzdîne,
2 Herî bi ĥerfe û herî nasîne,
3 Xilmet ȓik’ineke ji erk’anê dîne.
S. 2 1 Ji qewlê Fexrî xasa,

2 Herî bi ĥerfe û herî bi nasa,
3 Mêr bi xilmetê li axretê yî xilase.
S. 3 1 Mêrî xilase bi xilmeta dîne,

2 Û hincî kesê ev erk’an nasîne,
3 Li ȓoja axretê borê wanî bi zîne.
S. 4 1 Borê wanî bi zîne li axretê,

2 Û hincî kesê li ȓêya dîn bike xilmetê,
3 Wî beĥr tê heye linav baẍçê cinetê.
S. 5 1 Linav baẍçê cinetê wî heye beĥre,

2 Û hincî kesê li ȓêya dînî xilmetk’are,
1375
asas
1376
Ji qewlên Şêx Fexrê Adîyan. Govara Laliş 37, 2013 (rr 84-88) Belavkirn: Adnan Xiravai https://ru.calameo.com/books/0025183170ab3e943247b
274
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ewî bi qîmete liba[l] Yezdanê Cebare.
S. 6 1 Ewî bi qîmete liba[l] Yezdanê Ekbere,

2 Û hincî kesê li ȓêya dînî xilmetk’are,
3 Ew herî ȓûsipîye li meclîs û mehdere.
S. 7 1 Yî ȓûsipîye û bi hêbete,
2 Hincî kesê li ȓêya dînî bike xilmete,
3 Ew li dîwana Yezdanê mezinî bi e’zete.
S. 8 1 Ewî bi e’zete liwê dîwanê,

2 Şêx Fexir xwedanê erk’anê,
3 Îman bi xilmet ȓewanê.
S. 9 1 Îman bi xilmetê ȓewa bû,

2 Şêx Adî bi xilmetê şa bû,
3 Not neh erk’an ji qudretê beya[n] bû.
S. 10 1 Not neh erk’an ji qudretê nazilî,

2 Şêx Adî yek bi yek dihêjmirî,
3 Xilmet jî bi nav kir û nedirî.
S. 11 1 Xilmet jî bi nedir kire nava,

2 Xwedê yeke bi ĥezar û yek nava,
3 Xilmet jî navde t’ebave.
S. 12 1 Xilmet jî ferzeke ji e’sasa,

2 Ji not neh erk’anêt xasa,
3 Dahir bû dewran û k’asa.
S. 13 1 Dahirbû dewran û deme,

2 Û wexta çêbû Hewa û Ademe,
3 Milyak’eta bi xilmetê k’êşabû seman.
S. 14 1 Milyak’etê bi xilmetê sema k’êşabû,

2 Liber nav dik’irê P’adşa bû,
3 Xwedanê E’zman û E’rşa bû.
S. 15 1 Neqaşê dinê û batinê,

2 Herî dahire û nebit finê,
3 Benî Adem çêkir bi xêr û xinê.
S. 16 1 Benî Adem çêkir û debare,

2 Dinya çêkir û qenun sep’are,
3 Û hincî kesê li qenunê yî xilmetk’are,
4 Ew ligel batinê yî bi hevale.
S. 17 1 Ew ligel batinê yî bi kilame,

2 Hincî kesê xilmetê bike û neke xame,
3 Bi van erk’ana ĥeqê wan li bihuştê yî ťemame.
S. 18 1 Bi van erk’ana ĥeqê, wan li bihuştê di k’amile,

2 Û hincî kesê xilmetk’are ji eşq û dile,
3 Livê dinê û li axretê mirazê wî yî hasile.
S. 19 1 Livê dinê û li axretê hasilbû mirazê wîye,

2 Hincî kesê xilmetê k’ara ji eşq û îmana qewîye,
3 Ewî bi ĥimete ji e’wil ĥeta bi dawîye.
275
S. 20 1 Ewî bi ĥimete ĥemî wextana,

2 Hincî kesê xilmetk’ara ji eşq û îmana,
3 Milyak’etan li bihuştê danî ciyê wana.
4 Teyrê bihuştê di distrên bi nave wana,
5 Awzan dixnin bo ĥizura wana,
6 Nebîy û welîy li cema’ dibin dîwana,
7 Û ĥeta e’bd li a’badê843 her ew ciyê wana.
S. 21 1 Ew bû ta’lîya xilmetê,
2 Li ȓoja axretê ci ma.
T’emametiye vî qewlî linavê Xwedê — xwedanê k’eremetê!

Em kêmin, Xwedê yî t’emama!
67. QEWLÊ MUHRA1377 MÊRA1378
S. 1 1 Mihra mêra ku dihate,

2 Așiq kirin xelate,
3 Dilo miskȋno te çȋ sinyate.
S. 2 1 Miskȋnekȋ minȋ dil delȋle,

2 Geȓiyabû linav xasêt e’dȋle,
3 Şerbetek vexwar șehê șêx Şemsê minȋ sebȋle.
S. 3 1 Birime nav wan xasa,

2 Saqȋ digêȓin k’asa,
3 Sehabe liwêderê nasa.
S. 4 1 Bêjme we gelȋ siniya1379,

2 Her çiyê ȓûyê vê meclîsê,
3 Dilê xwe1380 biket mahikan1381 û tehliya,
4 Ew dêmȋnit1382 ser destê șêx Fexrê Adiya.
S. 5 1 Bi sadiqa1383 yarû birane,

2 K’asek da min ji mêra vana,
3 Geȓiyabû li hestȋ û xûna.
S. 6 1 Dil çobû1384 t’emame,

2 Min vexwar ji k’asa tame,
3 Lew hate sere min aqil û fame.
S. 7 1 Hate sere min fêm û aqil,

2 Li min ȓon bûn çav û dil,
3 Lew bi zimanȋ xwendibûm1385 bilbil.
S. 8 1 Bi zimanȋ xwendibûm delal,

2 Digeȓêt Şerqe ĥeta Şam,
3 Li min k’eșfȋ bû ew ĥal.
1377
muhr
1378
Laliș № 12 2000 (rr 309-312) belavkirin: K.X. Êzdȋxan https://ru.calameo.com/books/002518317598de79305bf
1379
suniya
1380
xo
1381
mihek
1382
dê mȋnin
1383
bisidqe
1384
ço bû
1385
xundbûm
276
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 9 1 Daye min ji k’asa dêrȋm,

2 Sekinȋ guhdêrim,
3 Dil bal ve dihinêrim.
S. 10 1 Ew bû k’asa nûrȋne,
2 Dabû mêra bi nehȋne,
3 Hindeka vedixwar, pê dibûn cindȋyêt silt’ȋne.
S. 11 1 Hindeke vedixwar pê dibûn mecnûne,

2 Li dinyayê1386 digeȓyan sewdan û dȋne.
S. 12 1 Ew k’asa sipȋya,
2 Hatibû ji E’rșêt A’lȋya,
3 Hindeka vedixwar, pê dibûn ewlȋya1387.
S. 13 1 Ew bû k’asa suȓa1388,
2 Hatibû ji E’rșêt jora,
3 Mêra vedixwar, pê dibûn mora.
S. 14 1 Ew bû k’asa zere,
2 Hatibû ji E’rșêt sere,
3 Mêra vedixwarin, pê dibûn nedere.
S. 15 1 Ew bû k’asa ȓeșe,
2 Hatibû ji xezȋnê E’rșe,
3 Mêra vedixwarin, pê dibûn ĥal xweșe1389.
S. 16 1 Ezȋzê min, ji mêjê ber vê xilmetê min kir qesta,

2 Birime nav harîya, k’as liser desta,
3 Min li wan feqȋra dȋtibû coș1390 bi mesta.
S. 17 1 Min li wan feqȋra dȋtibû coș bi mestûr,

2 Dixemilȋn bi t’anc û xerqêt bi nûr,
3 Min ji wan feqȋra ne dȋtibûn jê û bere jûr.
S. 18 1 Da ji wan feqȋra bêtin xebera,

2 Ji berȋ ne Quds hebû, ne Mekkeya1391,
3 Ew feqȋr bûn, bi mȋrê xwe ȓabûn liber dergeha.
S. 19 1 Da ji wan feqȋra bêtin beyane,

2 Berê ne e’rd hebû, ne e’zmane,
3 Ew feqȋr bûn, bi mȋrê xwe ȓabûn li dȋwane.
S. 20 1 Çȋ dȋwaneka k’ibȋre,
2 Hincȋ mêrê bi saxȋ biket xilmeta feqȋre,
3 Ewȋ dil girt, kire êxsȋre.
S. 21 1 Çȋ dȋwaneka bi safe,
2 Qendȋleka nûranȋ wa di te îsȋd di nave1392,
3 Mewlayê me șêxu Bek’ir, șêx Şemse kir t’ebabe.
S. 22 1 Çȋ dȋwaneka bi ĥeybete,
1386
dunya
1387
cindȋya
1388
sur
1389
xoș
1390
coz
1391
Mekkeh
1392
Qendȋleka noranȋ w di teysȋd di nave
277
2 Hincȋyê bi saxȋ xilmeta feqȋra dikete,

3 Ẍafil di korene, ne dizanȋ silt’an Êzȋ bi xwe wê li semate1393.
S. 23 1 Wêy ẍefilê bê Xweda1394,

2 Marêt dojêh li wan dibine ĥȗta,
3 Ma hûn nizanin silt’an Êzȋ bi xwe me’bûda.
S. 24 1 Wêy li ẍefilê koreye,

2 Ew nanêrin dojêh cihê xweye,
3 Ew wextê dimrin bi silt’an Êzȋ naden șehdeye.
S. 25 1 Wêy li ẍafilê hat û bate,

2 Doj li wan e’zab û siniyate,
3 Ew wextê dimrin ne li atqate1395.
S. 26 1 Ew wextê dimrin ne li ȋmane,

2 Bi xweȓa naben çû nȋșane,
3 Lew hilgirtin û havêtin xergemane.
S. 27 1 Ji xergemanê di ȋna dere,

2 Dêbene nav sê’ran û seqere1396,
3 Li banga wan nȋne çû mehdere.
S. 28 1 Feqȋr zûrêt li bangȋ,

2 Ẍafil destêt wan dikurtin, nagehine daman û dangê,
3 ………………………………………………….
S. 29 1 Ji mêjê ber vê xilmetê t’eftêșim,

2 Latȋnekȋ kewekȋ li qefesê digivêșim,
3 Lew ez newêrim derheqȋ bêjim.
S. 30 1 Lew ez newêrim derheqȋ bidem xebera,

2 Ne e’cêbe dil bikene ker bi kera1397,
3 Ȓê ligel hevirkȋ naçit sera.
S. 31 1 Êk liser zarȋ,
2 Êk liser zimanȋ,
3 Êk liser dilȋ,
4 Xwedê jȋ naket harȋ.
S. 32 1 Pisê Ĥelacȋ (Mensûr) we dik’ire,

2 P’adșê min dergek lê vedikire,
3 K’asek dayê lê, kir șekire.
S. 33 1 P’adșê min k’asek dayê lê șirȋn kir,

2 Li sere xwe li bangȋn kir,
3 Lew li mezin meydana meleka boȓê xwe bi zȋn kir1398.
S. 34 1 Ji qewlȋ p’ȋr Ȓeșȋ Ĥeyrane,

2 Bêjme we gelȋ birane,
3 Hincȋyê bi ȓastȋ û durustȋ1399 dest havête damana yar û birane,
4 Ew her merk’eba wȋ li beĥrêt giran ye melewane.
1393
sema
1394
bixûda
1395
edqate
1396
seker
1397
kerbiker
1398
Lew li mezin meydana meleka bo ȓê xo bizinkir
1399
durist
278
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 35 1 Ji qewlȋ p’ȋr Ȓeșȋ cȋda,

2 Bêjme we gelȋ mirȋda,
3 E’tqata me silt’an Êzȋde.
Em di kêmin, Xwedê yȋ t’emame!
68. QEWLÊ SEBRÊ1400

Bi desturî Xwedê:
S. 1 1 Ji qewlê şêx Hevindî babzere,
2 Xeberek hatî ye ji e’zmanê sere,
3 Got: «Sebir bo mêra xêre û nedere».
S. 2 1 Sebir bo mêra xêre û awaze,

2 Û çendî li dil heye daxaze,
3 Bi sebirê hasilbû ew miraze.
S. 3 1 Ew miraz bi sebirê hasl bû,

2 Ev dinya bi sebirê dahir bû,
3 Xwedan sebir li Xwedê bi xatir bû.
S. 4 1 Liba[l] Xwedê bi xatir bû xwedan sebire,

2 Hincî kesê herî bi leze û bê sebire,
3 Liber wen dabû ȓêya, û derbe, û xebere.
S. 5 1 Liber wen dabû ȓêya û fikire,

2 Û hincîyê herî bi leze û bê sebire,
3 Liber wen dabû sit’ar û sikire.
S. 6 1 Sit’ar û sikir ji ba Xwedê ye,

2 Derd û derman ji wê tê ye,
3 Xwedan sebir liba[l] Xwedê yî xinê ye.
S. 7 1 Sit’ar û sikire bi ȓeĥma Xwedê sehab bû1401,

2 Dinya bi sebirê ava bû,
3 Sebir dermanê xema bû.
S. 8 1 Sebir dermanê xema xweştê,

2 Derman bi derda gehiştê,
3 Bi sebirê çȗne bihuştê1402.
S. 9 1 Hincîyê xwedan sebir û îmana,

2 Û dayîm şikirdarê Yezdana,
3 Ew ĥewalê weliyan û xasana.
S. 10 1 Ew ĥewalê weliyan û xasa,

2 Hincîyê bi sebirê bike qiyasa,
3 Ewî qaymkir serî û e’sasa1403.
S. 11 1 Ewî qaymkir e’sas û sere,

2 Hincîyê sebirê bike ji dile,
3 Livê dinê û axretê yî bi mefere.
1400
Laliș 36, 2012 (rr. 45–47) Belavkirin: Adnan Xiravayi http://ru.calameo.com/read/00251831720d66ffd52cf
1401
shabû
1402
buhişt
1403
asas
279
S. 12 1 Livê dinê û axretê yî bi sit’are,

2 Xwedan sebir herî bi ĥimete û hevale,
3 Xwezka1404 bi wana bi sebirê bikin k’are.
S. 13 1 Xwezka bi wana bi sebirê bikin e’mele,

2 Û navê Xwedê bîne ji dile,
3 Ĥemû e’melê wanî bi xêr û sere.
S. 14 1 Ĥemû e’melê wanî bi xêre

2 Hincîyê herî bi sebir û şikêre,
3 Ew herî t’enaye ji qeda û belayî st’êre.
S. 15 1 Hincîyê ȓêya sebirê bikit nasa,

2 Û liser avakit e’sasa,
3 Ew herî t’enaya ji qeda û belayî xilasa,
T’emametîya vî qewlî linavê Xwedê herî xasa!

Em di kêmin, Xwedêyî ťemame!
69. QEWLÊ CIVATÊ1405

S. 1 1 Civatê cumleta,
2 Heke we divêt bibînin hikmeta,
3 Dê guh dene qewlê ĥeqîqeta.
S. 2 1 Guh biden kesekî guhdêra,

2 Heke we divêt bibînin xêra,
3 Dê guh dene qewlê mêra.
S. 3 1 Guh biden xelqê hûne,

2 Ew qewle qewlekî ji qenûne,
3 Ĥalê me di ĥale Denûne.
S. 4 1 Kesekî bi vê ĥerfê xebîr ne,

2 Hosta, û merebî, û yarû birêt axretê, û şêx, û p’îr ne,
3 Bavek li dîwana mîr ne.
S. 5 1 Teyrekim ne ji vê ȓevê,
2 Naxim bi ȓojê, nanivim bi şevê,
3 Min bavek li dîndara mîrê xwe divê.
S. 6 1 Ev dinya se’et û gavek,

2 Bipirse li ȓoja bavek,
3 Mala Adiya ĥemû navek.
S. 7 1 Xelqo we me e’cêba,
2 Zor k’eftîne ber mikran û lêba,
3 Ew bi xwexwe înine ber ĥisêba1406.
S. 8 1 Xelqo we me tehlîye,
2 Ew nazil1407 biwe ji desta û p’îye,
1404
xweska
1405
Laliş 12, 2000 (pp 218–221) Belavkirin: Mişîr Şemo https://ru.calameo.com/books/002518317598de79305bf
1406
binêr: ĥesab
1407
nizil
280
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ew bi xwexwe diînine ber me’nîye.
S. 9 1 Çi lawekî silt’êne,
2 Hey koro te haj ȓêne,
3 K’oçek bit li extîyarê xwe ve şikêne.
S. 10 1 Çi lawekî cerig sojî,

2 Hey ĉiraw û liber ȓojî,
3 Tu bi xwexwe disojî.
S. 11 1 Çi lawekî bê wesulî,
2 Hey asino ji qembûlî,
3 Tu bi ȓêya Xwedê ne yî qebûlî.
S. 12 1 Hey qembûlî ji asin,

2 Hosta ȓêya dine di nasin,
3 Mehek bo mêra k’asin.
S. 13 1 Asino ji mehekê,
2 Hosta di înê bi met’rekê,
3 Jê di îne der êbê û xweke.
S. 14 1 Asin yê dibêjit hosta,

2 Didane ber bosta,
3 Jê çêdiken silîbêt dosta.
S. 15 1 Agirê sora ji p’êta,

2 Hosta bi met’reka pê neşêta,
3 Dêhavête nav agir û p’êta.
S. 16 1 Havête nav wan êla,

2 Hosta bi met’reka pê neket kêla,
3 Dêhavête nav t’ewlêt k’ehêla.
S. 17 1 Dêhavête nav se’îra,

2 Kesê ne şêx hebitûne p’îra,
3 Li bangiyê nayên feqîra.
S. 18 1 Siwar be li bore qemirî,

2 Li serî bike li xa vê sebirî,
3 Ȓast p’ajo dergehê e’birî.
S. 19 1 Borê qedîm zînî serke,

2 T’ac û t’acpoş e’yadet xerqe,
3 Ȓastî li lêne êbê jê derke.
S. 20 1 Min li civatê1408 dîtin sebîl,

2 Min t’ext dîtin, t’ext û serîr,
3 Qewat1409 ji şêx Mend û xof ji mîr.
S. 21 1 Hêz ji şêx Mend û xof ji ĥeder,

2 Hundî mezina li meydana meleka danabû ser,
3 K’ê hulkiryê ol û ser?
S. 22 1 Ol û erk’an, ȓê û t’erîq,
2 Mesebê me mesebekî ĥeqîq,
1408
ciwat
1409
qewet
281
3 Me jê divêt ol û t’erîq.
S. 23 1 Xweşî li bihuştê hene,

2 Liba[l] e’rifa1410 di wene,
3 Ewin p’erwerêt berî mene.
S. 24 1 Ewin p’erwerêt bihuştê,

2 Werin xwedanêt xilmetê,
3 P’adşê min dêxwînite1411 ĥezretê.
S. 25 1 Li qelemê heyne deft’er,

2 Dar di k’eskin belgêt1412 wan di zer,
3 Kanî layîqin ferşêt mermer.
S. 26 1 Li xeberêt mala Adiya,

2 Bakene wan nebîya,
3 Dê xelet keyn wan cindȋya.
S. 27 1 Hûn mala Adiya werin,

2 Suȓêt mixfî dahir kirin,
3 Bik’irêt qumaşî werin.
S. 28 1 Werin bik’irêt qumaşî,

2 Bi nezanî nedene serkaşî,
3 Da k’arêt we liba[l] P’adşa yî neçin bi belaşî.

2 Heçî yê1413 bi ȓastî dest havêta damana yarû birane,
3 Merk’eba wî herdem li beĥrêt giran ye melavane.
S. 30 1 Ji qewlê p’îr Ȓeşê cîda,

2 Werin gelî mirîda,
2 Atqata me silt’an Êzîda.
Em di kêmin, Xwedê yê ťemame!
70. QEWLÊ CIMA’ CIMAE’TA1414; 1415

S. 1 1 Qewlê cema’ cimleta,
2 Xelqo, we dikim nesîĥeta1416,
3 Werin bibînin hikmeta.
S. 2 1 Guhdar1417 bin ji guhdêra1418,

2 Dibêjime xwedanê1419 xêra,
3 Werin guh bidne qewlê mêra.
S. 3 1 Dibêjime we dîwanê xasa,

2 Ȓê û bera ȓênasa,
1410
ê’rîf
1411
dêxûnit
1412
pelg
1413
Her siyê
1414
[31] (rr. 28-32)
1415
[29] Qewlê cema cimletê (rr. 340-343) (№ 1686)
1416
nesilĥet
1417
gudar
1418
gudêr
1419
xudan
282
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ȓêbera ȓêfera,
4 Ibadet1420 bikin her pênc fera.
S. 4 1 Her pênc ferê ĥeqîqetê,

2 Şêx û p’îr, hoste û merebî, yarû birê axretê1421,
3 Mefer û sinetê1422,
4 Îro dine, [sibê] bandê axretê.
S. 5 1 Ĥalê min ĥalê Denûne,

2 Ewa qewla qewlekî qanûne,
3 Herçê kesê vê qewlê xebîre, bê șêxe, bê p’îre.
S. 6 1 Bê hoste, bê merebîne,
2 Ewan p’ar dîwana mîr nine.
S. 7 1 Zor birin beĥrê1423 tarî1424,

2 Mijûl dibûn vî virarî,
3 Vê dinê çûme wê dine hev cara xweȓa ne bijarî.
S. 8 1 Lawo1425, te ȓê lêne,
2 Koro, te haj ȓêne,
2 Lawo, tu k’açekî, extîyara1426 neșkêne.
S. 9 1 Çi lawekî cersojî,
2 Ĉirake bi ȓojî,
3 Lawo, tu k’açekî, extîyara ne hebojî.
S. 10 1 Çi lawekî bê wesûlî,
2 Ne ji qewlê Xwedê, ne ji ĥedîsa ȓesûlî.
S. 11 1 Gebûlo, ji hasin,
2 Mehekê mêra hene k’asin.
S. 12 1 Mêra û meheke,
2 Wediqetînime ber met’rekê,
3 Jê derdixin kêmê xwekê.
S. 13 1 Hasinî ĉak șivête,

2 Avîtine nava agir û p’ête,
3 Wekî mehekê pê nekir cê te.
S. 14 1 Hew paj va avîte nava iyêre1427,

2 Wekî mehekê pê nekin kêre,
3 Hew paj va avîte qeyît’er ew jî mêre.
S. 15 1 Gelî mêra, dibêjime we heder-heder,

2 Herçê kesê serhol bire ber,
3 Ewî sere xwe ȓîya silt’an1428 Êzîdê sor da biȓîbû liser.
S. 16 1 Siwar1429 kirin berê qebrê,

2 Kire sêrî hewsarê sebrê,
1420
ebabet
1421
yar û birê axretê
1422
sunet
1423
be’r
1424
te’rî
1425
lao
1426
ixtîyar
1427
binêr: e’yar
1428
sultan
1429
siyar
283
3 Bir çû ber dergê e’mrê.
S. 17 1 Zîn ji qudret, bor berk’e,

2 T’ac û t’acp’oș,
3 Ibadet bikin xerqê.
S. 18 1 Xerqe ibadet kin,

2 Ȓastîya lê kin,
3 Me’nîya der kin.
S. 19 1 Bihușta1430 baqî,
2 Milkê E’babek’irê sadiq1431,
3 Aqil, fem, yol û t’erîq,
4 Mesebê1432 me — mesebê dî.
S. 20 1 Bihușta da xweșî1433 hene,

2 Cem e’lamêd wane,
4 Ew p’erwendê lîmoyêd mene.
S. 21 1 Hûn werin lîmoyê cinetê,

2 Ȓadibe sere ĉiyayê nav Mișetê,
3 Dike gazî xwedanê xêra û xizmetê.
S. 22 1 Deft’era da hene mișûr,

2 Bihușta da hene qesr û qisûr,
3 Dar di k’eske, berg di nûr,
4 Kanî layîq, ferș û mermer.
S. 23 1 Mișûra da hene deft’er,

2 Bihușta da hene qesr, qisûr û yekser,
3 Dar di k’eskin, berg di zer,
5 Kanî layîq, ferș û mermer.
S. 24 1 Ĥudûr kirin șiva bi def,

2 Sinetê pê beste ȓef.
S. 25 1 Sinet xweș mik’ane,

2 Dimeșqîya1434 têda girt dîwane,
3 Dîwane șêx Adî, melek șêx Sin1435 ĥeqe wane.
71. QEWLÊ PIŞT P’ERDA1436

Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 K’asekê vexwe ji meya zelale,
2 Bi dil ye șîrine1437, bi zar ye tale,
3 Di e’sil ȗ dîn de ev çende ye betale
4 Hey dê mala min, mala min, ……, tu mala min!
S. 2 1 Li me hilatbȗ stêra sibê,
1430
buhușt
1431
sedîq
1432
meteb
1433
xoș
1434
Dumișqe
1435
Şîxsin
1436
[2] (rr. 192-196)
1437
șirîn
284
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Şemsê1438 bi nȗr ȗ k’eramet dahirbȗ,

3 Şefaqê1439 dabȗ çarde t’ebeqên e’rd ȗ e’zmane,
2 Bend ȗ tîrêja wê dabȗ Lalișa nȗranî ĥeta bane k’ursê,
3 Emê dest ȗ damanê melik șêx Sinê Adiya tewaf bikin,
4 Bila ȓunite ser berê se’edetê, veket derê ȓeșbelekê,
5 Liser ĥeftî ȗ du babêt qedîm bixunit ȗ xeber bidê,
6 K’a bêje bi xêra navê șêx Adî, heke hȗn pirsyara kaniya Sipî diken k’a hêvênê wê ji çîye?
S. 3 1 Li me hilatbȗ stêra zere,

2 Şemsê bi nȗr k’eramete,
3 Şefaqê dabȗ çarde t’ebeqên e’rd ȗ e’zmane,
4 Bend ȗ tîrêja wê dabȗ Lalișa nȗranî ĥeta bane menbere,
5 Bêjin bi xêra șêx Adî heke hȗn pirsyara kaniya Sipî diken hêvênê wê ji her ȗ here.
S. 4 1 Li me hilatbȗ stêra beyane,

4 Bend ȗ tîrêja wê dabȗ Lalișa nȗranî ĥeta bi celis ȗ ȓewaqê dîwanê,
7 Liser ĥeftî ȗ du babên qedîm bixunit ȗ xeber bide,
8 Bêje, gîyanê min gorî, k’a ew k’î mêr bȗ, sekinye liser berê sikanê ȗ di destî da qelema îmanê?
S. 5 1 Li me hilatbȗ stêra badîna,

3 Şefaqê dabȗ çarde t’ebeqên e’rd ȗ e’zmana,
4 Bend ȗ tîrêja wê dabȗ Lalișa nȗranî,
8 K’a bêjin bi xêra navê șêx Adî, heke hȗn pirsyara quba felekê dikin,
9 Bêjin k’a quba felekê çend zencin, çend k’ursîne?
S. 6 1 Li me hilatbȗ stêra Cebarî,

4 Bend ȗ tîrêja wê dabȗ Lalișa nȗranî ĥeta bi qubên1440 nubedare,
8 Bêjin bi xêra șêx Adî heke hȗn pirsyara quba felekê dikin, serê quba felekê nȗr sit’are.
S. 7 1 Hawara min Xwedêye ȗ dilê damayî,

2 E’wrek ji binyatê ȓabȗ, ȓaserî Lalișa nȗranî girtibȗ șewq ȗ alayî,
3 Şêxekî ji malên Adiya, p’îrekî miskînê ĥeqîqetê, ilmayekî zêdeyî ilma,
4 Bête celsa kaniyê, ȓunite ser berê se’edetê, veket derê ȓeșbelekê,
6 Bêjit ew k’î mêr bȗ, gîyanê1441 min gorî, beĥra sîĥanê bi k’eșkulka pîvaye,
7 Xîveta terab zêȓîn liser beĥrêt k’ȗr vedaye?
1438
Şims
1439
șefeq
1440
qubkên
1441
giyan
285
S. 8 1 Hawara min Xwedêye ȗ dilê melule,

2 E’wrek ji binyatê ȓabȗ, ȓaserî Lalișa nȗranî kire șewq ȗ ala ȗ nȗre,
3 Bila șêxekî ji malên Adiya, p’îrekî miskînî ĥeqîqetê, ilmayekî zêdeyî ilma,
4 Bête celsa derê kaniyê, ȓunite ser berê se’edetê, veket derê ȓeșbelekê,
6 Bêjit, gîyanê min gorî k’a ew k’î mêr bȗ, beĥra sîĥanê pîvaye bi k’eșkulkê,
7 Xîveta terab zêȓîn vedaye liser beĥrêt k’ȗr,
8 Ew aẍayê min silt’an Êzîde,
9 Mehdî Şerfedînê minê gulî nȗrî min qebȗle,
10 Wê dibin xîvetê da digêȓin, șaz ȗ meẍinî ȗ êẍler ȗ tenbure.
S. 9 1 Hey dinyayê, cindî yê șêx Adî e’zîz melik Fexredîne,

2 Me çi mal nîne malbaba me Lalișa nȗrîne,
3 Hȗn gist bêjin amîne!
72. QEWLÊ MIZGȊNȊYÊ – QEWLÊ MIZGȊNA MÊRA

şaxê – 11442
S. 1 1 K’engî bû mizgîne,
2 Coqeta ȓabû ȓuĥîne,
3 Berbi gelîyê Lalişê diçûne.
S. 2 1 Û k’engê bû coqe,
2 Mîrê mezin hilda t’oqe,
3 Dilê E’debiya şayî û şoqe.
S. 3 1 Mîrê mezin qelêmê k’arkir,

2 Sîtila mala Adiya maxberê siwarkir,
3 Dilê E’debiya şayî û şoqkir1443.
S. 4 1 Û birime dîyarê1444 bihuştê,

2 Çiqas bîhn û buxșeke xweş tê,
3 Cindî yê têda libsê ȓeş lê.
S. 5 1 Bihuştê dişxule meysere,

2 Helêl k’eskin, quba zere.
S. 6 1 Helêl k’eskin, quba nûranî,

2 K’erameta melik Şemsedîn, melik Fexredîn, melik Nasirdîn, melik Sicadîn fericî.
S. 7 1 Helêl k’eskin, quba zere,

2 Mêra da me madere,
3 Laliş ewe, gelîyê k’ûre.
S. 8 1 Gelîyê Lalişê yî bi nave,

2 Mêra da me çend car silave,
3 P’adșê min Hewa kire bȗk, Adem kire zave.
1442
1443
şa
1444
dîhar
286
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 9 1 Silava me ser sibexêrî yê,

2 Ȓuĥȗ çûye kaniya Sipîyê,
3 Qalbê maye hêlîyê1445.
S. 10 1 Ĥesen derge, derge Ẍefûrî,

2 K’esera Ȓeşe bava, k’esera Ȓeşe p’îra,
3 Girtin, birine cem ȓewaqê mîra.
S. 11 1 Min li wir dîtin feqîr bi coş,

2 Ew jî t’ace, t’acpoş,
3 K’asê wan xwarine1446, bira wan1447 bibine loş.
S. 12 1 Û birime cem ȓewaqê ȓewa,

2 Min liwê dît qendîlê, beysûs û hewa,
3 Atqata me mêrê êzdî ewe.
S. 13 1 Û birime dergê Rohilatê,

2 Liber me dibirin maş, û berat’, û xelatê,
3 Ew ji ciyê sondê silava tê,
4 Ew ji ciyê şehde îzbatê.
S. 14 1 Û birime dergê Ȓoavayê,

2 Mêrek nazil bû nava dosta, E’debiya kir silavê,
3 Silava me dostan û E’debiya, meẍberê1448 şîlanê,
4 Ew jî ciyê de’nê dendorê.
S. 15 1 Her ĥeft stûnê ȓêzêye dera va,

2 Medhet1449 dikirin nola cara,
3 Qeynt’er dikirin boy bira û yara.
S. 16 1 Hûn çêkin siwarê gêdûka,

2 Xwe bixemilînin şebhetê bûka,
3 Pêda k’esk û sor pêş derînin.
S. 17 1 Bêşik, cenime hevȓe kêlimîne,

2 Ew jî e’yduyê mêrê zalimîne.
şaxê – 21450
S. 1 1 K’engê me bête mizgîne,
2 Coqetê têda ȓiĥîne,
3 Berbi gelîyê Lalişê diçûne.
S. 2 1 K’engê bête coqe,

2 Mîrê mezin hildabû toqe,
3 Dilê E’debiya k’etibû şayî û şoqe.
S. 3 1 K’anûn bînin k’ar kin,

2 Sîtila șîlana șêx Adî bînin sîyar kin,
3 Dilê e’debiya şayî û şa kin.
S. 4 1 Binêȓin dîyarê bihuştê1451,
1445
hêle
1446
xarin
1447
lê
1448
mexber
1449
mader
1450
[29] (rr. 324–29) (№ 1683)
1451
buhuşt
287
2 Ew dîndar qewî mi xweş tê,

3 Min cindȋya dîtin libsê ȓeş lê.
S. 5 1 Gelî cindȋya, dibêjime1452 we heder-heder,

2 Bihuştê geȓîyan yekser,
3 Helê[l] nûrîn, qube bi zêȓ.
S. 6 1 Helê[l] nûrîn, qube zêȓîn,

2 Gelî mêra, werin zerîya bibînin1453,
3 K’iryametê Şemsedîn û Fexredîn.
S. 7 1 Feȓicîme quban, û mêran, û derga,

2 Şêx Şemsê xwe didim med[h]a.
S. 8 1 Feȓicîme quban û nûr,

2 Mêra û mader bestûr bi șûr,
3 Lalişe gelîyê k’ûr.
S. 9 1 Gelîyê Lalişê bi nave,

2 Têda ȓuĥîya bû ave,
3 Me wan mêra sed car1454 silave.
S. 10 1 Gelî mêra silav sed siba li xêr

2 Guhdar bin, çendî di mêr,
3 Qalbî vire, ȓuĥî li hêr.
S. 11 1 Gelî mêra silavê mêra we û dîwanê,

2 Me berxê șîlane,
3 P’adșa ewe silt’an1455 șêx Adî xwedanê1456 yalê û ark’anê.
S. 12 1 Silavê dîwanê mêra ve,

2 Her ĥeft stûna ȓêza û deȓe va,
3 K’esera Ȓeșê bava.
S. 13 1 K’esera Ȓeșê mergeh yȋ,

2 Xêra Xwedê em biçûne ber wî derge yî,
3 Emê tuabin Zimzimê dewsa șelbe yî.
S. 14 1 K’esera Ȓeșê jara,

2 Qent’ereke barkin nale care,
3 Maderekê bixazin boy biranû yara1457.
S. 15 1 K’esera Ȓeșê p’îra,

2 Xazila em biçûna cema’1458 ȓewaqê mîra,
3 Ciyê lê sema dibe feqîra.
S. 16 1 Feqîr me wê dîtin coș,

2 T’ac û t’acp’oș,
3 Ew k’as we E’debiya ĥelalbe seda noș.
S. 17 1 Silavê ȓewaqêt1459 ȓewa,
1452
divêjime
1453
bivînin
1454
cat
1455
sultan
1456
xudan
1457
biran û yara
1458
cems
1459
ȓewaqêd
288
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Têda diteîsîya find û șemalêt1460 hewa,

3 Qible1461 me E’debiya her ewa.
S. 18 1 Ewe sindirûka min ȓeng e’rûș,

2 Ber diçe birq û birûs,
3 Têda diteyîsa find, û șemal, û bêsûs.
S. 19 1 Dinalim mêlakê,
2 Dikalim nola berxa ber make,
3 Eme t’ewafken1462 Zimzimê dewsa K’ab[a] il șivakê.
S. 20 1 Dilê min vê fikarê,

2 Sindirûka melek Adî ber derê K’ab[a] il miẍarê,
3 P’adșayê min silt’an șêx Adî ye, xwedanê yalê û ark’anê.
S. 21 1 Dilê min vê hadêre tê1463,

2 Sindirûka melek Adî ber derê K’ab[a] il nixtê,
3 P’adșayê min dinê [ȗ] axretê.
S. 22 1 Ezê vê fikrê mame,

2 K’ete bîra min mergeh û Meqlû[b], ew cî, ew meqame1464,
3 Ciyê mîr Xidir lê dikir e’lêkûm1465 selame1466.
S. 23 1 Mîr Xidir lewl û mîr bû,

2 E’bil axirdayî xebîr bû,
3 Medhê1467 Seyîd Meĥmedê k’ibîr bû.
S. 24 1 Seyîdo, nav Ĥemede,

2 Mêra jê hildabûn zerb1468 û k’irîyamete,
3 Destê silt’an șêx Adî ȓede1469.
S. 25 1 P’îro ji atqatê,
2 Xemilî bû xelatê,
3 Mibexçîyê dîwanê șêx Adî dikine gazî werne simatê.
S. 26 1 Ewe simata, simata sebîle,

2 Bê qale, bê qîle,
3 Ȓê[y]a û bê bertîle.
S. 27 1 Dewrana șêx Simaîle,

2 T’esediqa delîl û jara,
3 P’ar tê nîbe keskî p’exile1470.
S. 28 1 P’exila p’ar tê nîne,

2 Ĥerçî mal û ȓisqe xwe da girîne,
3 Ew bê șîke dojehîne.
S. 29 1 Ewin nebîyê me Cebêr,

2 Xarina wane ji dêr,
3 Dexsê k’irîyametê dest mêra va dispêr.
1460
șemalêd
1461
qulbe
1462
tuabin
1463
hidret
1464
mek’an
1465
e’lêkim
1466
silav
1467
metĥ
1468
zerp
1469
reda
1470
p’exîl
289
S. 30 1 Ew nebîyê me ceș,
2 Me ȓabûne mișterîyê qumêș,
3 Şêx Şems zane k’î li pașe, k’î lipêș.
S. 31 1 Îlaĥîo, k’engê me bête ferware,

2 Mera bestbû1471 qent’ere,
3 Şêx Şems zane k’î li pașe, k’î libere.
S. 32 1 Ewin dergeyê berî Ȓohilat,

2 Așiqa lê dabû selawat,
3 Gele cindȋya ber dibirin maș û berat’.
S. 33 1 Ewin dergê berî Ȓoava,

2 Xazila bi e’dilîya ma nava,
3 Minê dostê xwe bikra silava.
S. 34 1 Herçî birîna wî heye,

2 Zûke Lalișa nûranî heȓeye,
3 Ewan derda jî derman heye.
S. 35 1 Herçî birîna wî heste,

2 Zûke Lalișa nûranî bike qeste,
3 Ewan derda jî derman dixweste1472.
S. 36 1 Herçî birîna wî melake,

2 Qest bike, here Lalișê berberê șivakê,
3 Ewan derda jî derman xweke.
S. 37 1 Herçî birîna wî mezine,

2 Qest bike Lalișê berberê fadile,
3 Ewan derda jî derman dibe.
S. 38 1 Dilê min șaye,

2 Ewa qewla qewlekî E’yn il-Beyzaye1473,
3 T’ewî celis1474 û ȓewaqêd mîra,
4 Emê qedem ken kekê şêx Şayê,
5 Tua’1475 bin lê leylanê1476.

73. QEWLÊ E’SASÊ1477

S. 1 1 Gelo bifikirin li vî e’zmanî,
2 P’adșayê min zagon çêkir ȗ bingeh danî,
3 Aqil dîyarê ya wî silt’anî.
S. 2 1 Wekî aqil ȗ dewlet bȗne hevale,

2 Kesekî bi vê biçite bale,
1471
bestûr
1472
dixast
1473
e’yilil bazaye
1474
cews
1475
binêr: dua’
1476
lêlilayê
1477 [50] (rr. 502-506)
290
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ew dizanê yan fêdeya, yan zirare.
S. 3 1 Wekî dikine peyva zêde,

2 Binêre hevalêt wî di xewlêde,
3 Tu dizanî yan zirare, yan fêde.
S. 4 1 Wekî te dikar xirabe,

2 Ji șehrezayê ȓanabe,
3 Hêdî-hêdî je cȗdabe.
4 Kesê xirab çênabe.
S. 5 1 Kirêtiya bê1478 ĥeq megrin,

2 Ew dȗrî t’erîqetê difikirin,
3 Ewnê xisar bibin ȗ malê xwe pê bixisirin.
S. 6 1 Ewnê xisar bibin di xisarê de,

2 Wekî te dît lezim li te naket fêde,
3 P’adșa ewe li te bike fêde.
S. 7 1 Gerdȗn sȗke li gelek cî ye,

2 Dema tu êkî dibînî bi ĥeqî ye,
3 Ȓisq1479 ȗ debar ye li wî Xwedî ye.
S. 8 1 Êkî qenciyek bi te kir, ji bîr neke,

2 Tuyî deyndarî, bi maf bike,
3 Da li dadgeha axretê li te fihêl bike.
S. 9 1 Xwe bi xelqêȓe nexisirîne,

2 Nebêje ev pêwîstê mine sȗd nîne,
3 Belkî ji dayîk ȗ baba diguhirîne.
S. 10 1 Heker birayê bê bawerîne,

2 Jê cȗda bibe, ȗ neĥebîne,
3 Kaniya dêm bibe, sȗd nîne.
S. 11 1 Bira tê hene,
2 K’a yê zanîbe, ji k’ê malêne,
3 Dostêt Xwedê ĥemȗ liser neqlêne.
S. 12 1 Gelek hene libal ȓȗniștinê,

2 Ew gazindê dikene ji zanyarên dinê,
3 K’a wan çi heye ĥeta em bidenê.
S. 13 1 Gelek hene dikene pirsa dîne,

2 Ji zanyara ne dirozîne,
3 K’a çend derwêș li malê ȓȗniștine,
4 Ȗ k’a çend ji malê sȗda wîne,
5 Ȗ k’a wan çi kirîne bo ȓêya dîne.
S. 14 1 Heke te bi malê xwe kir, tuy[î] nandayî,

2 Heke te bi destê xwe kir, tu destȗr dayî,
3 Heke te bi zimanê xwe kir, tu bersîv dayî,
4 U bi van erk’an digel P’adșayî.
S. 15 1 Gelî bira hȗn ne betilin,
1478 bi
1479
ȓizq
291
2 Bi ȓêya ȓastiyê biwesilin,

3 Da bi ĥeq ȗ ĥesaba nexisirin.
S. 16 1 Ez bêjme weye xwedanê1480 nedere,

2 P’erwestê biken ȗ her pênc fere,
3 Da we bi șêx Șems1481 hebit mefere.
S. 17 1 Heke tu nekey ĥesabê ĥezar salî,

2 Hekе tu ne yî bi aqilî, ȗ ne yî maldarî,
3 Îro ȓoje, wê li te bibe tarî.
S. 18 1 Bêbext nebe bi hevalê xweȓe,

2 Wê bibe dîrok ji jiyana teȓe,
3 Gerdȗn dewre, wê bê ji teȓe.
S. 19 1 Binêre li dîroka mêrdara,

2 Binêre Cimcimê silt’an ȗ hevala,
3 K’a li axretê k’ê bo Ȓojê di mala.
S. 20 1 Gelek hene di bê cewherin,

2 Ji berjewndiya xwe dișuxulin,
3 Hekе dom lê dirêj bȗ, ew zȗ vedigeȓin.
S. 21 1 Gelek hene di bê yeqînin1482,

2 Ew ji dînê xwe na êșînin,
3 Ew mehê ȗ mehê diqedînin.
S. 22 1 Gelek hene diken zehmetê,

2 Ewan ji divên t’êr bibin ji ne'metê,
3 Ew gazinda diken ji demê ew tê.
S. 23 1 Heke tu xêrekê bikî bi oldarê Xwedêȓa,

2 Heke tu k’arekî bikî bi ȓêȓa,
3 Te ĥeq heye batin li te bike fêda.
S. 24 1 Madem tuyî sekinî bi sere xwe ye,

2 Ne serê te yê biçe, ne malê te ye,
3 Batin yê ȓazaye liser mafê te ye.
S. 25 1 Heke te bivêt, tu bipirsî ȓêya dîne,

2 Ne salekê bike ȗ êkê biguhrîne,
3 Bêdera teye mezine, ne șewtîne.
S. 26 1 Heke hate pêşîya te xetere,

2 Te xeyret kir bibiye sere,
3 Wê hingê te bi șêx Șems mefere.
S. 27 1 Ew nefsê te ȓakirin,
2 Ne bi malê Xwedê xweyî1483 dikirin,
3 Nehêle ew bifikirin.
S. 28 1 Cend keĉ ȗ kuȓê te hene,

2 Heke ne li ferza dînê tene,
3 Ew nîșana zewaca tene.
1480
xudan
1481
șê Șims
1482
êqîn
1483
xoyî
292
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 29 1 Çima tu nikarî dest hilînî,

2 Tu ne yî korî, ȓoniyê dibînî,
3 Tu ne yî seqetî, tu bimînî,
4 Tu qêmîș nabî wan fêr bikî ȗ bêșînî.
S. 30 1 Gazindê neke ji meseb ȗ dîne,

2 Ev gerdȗn dewre, xwe jê derîne,
3 Batinê ĥemȗ yê liser te bihejmirîne.
S. 31 1 Demê tu bȗyî mezinê malekêye,

2 Te ser berdayî kir, heçiya têye,
3 Hingê tu bȗyî êxsîrê zewacêye.
S. 32 1 Gelek hatin, xwe dane kuștin,

2 Mal ȗ zarok bi cîda dihiștin,
3 Ĥeta bi wê suȓê ȓadigehiștin.
S. 33 1 Gelek hatin bȗne derwêș,

2 Ewan t’erk kirin jin, ȗ mal, ȗ aș, ȗ bêș,
3 Ewan dizanî gelek xweșî heye lipêș.
S. 34 1 Gelek hatin suȓ li xeyale,

2 Ewan t’erk kirin mal ȗ e’yale,
3 Ew çȗn, ewan axret ji xweȓa kirine xeyale.
S. 35 1 Ne hema bêje bihușt1484 ya mine,

2 K’a çend ferzên te yê ĥeqiqetê hene?
3 K’a çend dax ȗ sewabê dilî te hene?
4 K’a çend dostêt Xwedê șahid tene?
S. 36 1 Ez bi wê suȓê kem, nêva P’adșayî ȗ hêzdêre,

2 Mêr ji we suȓê nebin t’êre,
3 K’iryar bi mêraȓe digeȓin wek sîya dêre.
S. 37 1 Gelek hatine dinê dil k’eserin,

2 Ewan xewa șevê ji xwe dibirin,
3 Liser gel ȗ miletê xwe bihekerin,
4 Ew li çi bazara naxisirin.
S. 38 1 Wekî tu hatî ye dinê, ne liserî nebȗ xîret,

2 Te dil neșewitî bi gel ȗ milet,
3 Bi te bȗ agir ȗ bi te k’et.
S. 39 1 Gelek hatin bersîv dayî,

2 Ew livê gerdȗnê digeȓin bi hostayî,
3 Ew xweyîn1485 nabin digel Xwedayî.
T’emametiya vî qewlî li Xwedayî!
74. QEWLÊ MIRȊDIYÊ1486
1484
buhișt
1485
xayîn
1486
[1] (pp. 293–296); [2] (rr. 591–594)
293
S. 1 1 Dibêjime we xelqê e’rifî, jîrî, zane,

2 Ji mirîdiyê bidin xweyana1487,
3 Gelo mirîdî bi çî nîşane?
S. 2 1 Mirîdî dê webî,
2 Hincîyê xofa mîrê wî di dilê wîda hebî,
3 Ewî hay ji me’nîya dînê xwe dibî.
S. 3 1 Hincîyê ji me’nîye di ȓê bî,

2 Qiryara qestana xwe dihêlî,
3 Qirara bê îmana xwe bimeşe,
4 Ȓoj bab li t’ebayî li neqilê bî.
S. 4 1 Hincî mêrê bê qiryare,

2 Îmane wî ne li kenare,
3 Li dinê, li axretê yî şermînî şermezare.
S. 5 1 Hûn qestane îmana xwe qewî kin,

2 E’ynata xwe safî kin,
3 Xof li xwe nêzîk kin.
S. 6 1 Hincîyê xof libal bî,

2 Suȓa mîr kenar bî,
3 Dê bi mîrȓa heval bî.
S. 7 1 Hûn hevêt mîr bin,

2 Di ĥelîm bin, di dilgîr bin,
3 Liber nefesa êqsîr bin.
S. 8 1 Nefesa mala Adiya ye,

2 Hincîyê nefes hilîna ye,
3 Jê ȓazî bit hosta ye,
4 Maşê xilmetê dua’ ye.
S. 9 1 Her bi nasîna nefesê,

2 K’uȓa1488 vê meclîsê,
3 Mêr xilasin bi tiȓsê.
S. 10 1 Heȓin nefesê bi nasî,

2 Li beĥra e’limê xewasî1489,
3 Mêr bi xasa dê xasî.
S. 11 1 Nefes xweş erk’ane,

2 P’êkvetî mêrane,
3 Serê ĥemûyê îmane.
S. 12 1 Dayîm bi xof û îmanê,

2 Xebîr bin di erk’anê,
3 Da ȓûspî bin li dîwanê.
S. 13 1 Me ĥemȗ wa ew denge,
2 Mor kirbû bi herdu çenge,
3 Gelo libsê îmanê bi çî ȓenge?
S. 14 1 Libsê îmanê yî sipî ye,
1487
xuyan
1488
kurî
1489
ẍewas
294
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Yî nazike, yî let’îfe, yî qewî ye,

3 Hûn mehingêvine gelî sinî ye,
4 Ew zor ȓengî diẍeyirî ye.
S. 15 1 Libsê îmanê beyza ye,

2 E’yne nasîn we nima ye,
3 Hincî ȓenga hingaftin, ew zor ȓenga хweуа ye1490.
S. 16 1 Xof û tirsêt min ji Cebêrî,

2 Geȓ dêrî bi xwe didêrî.
S. 17 1 Li min cema’ dibûn cimlete,

2 Xelqino, li we dikin nesîĥete,
3 Gelo îmane bi çî nisbeta.
S. 18 1 Îmane wekî ĉave,

2 Heke muwek k’ete nave,
3 Ĥeta ȓoja axretê xwedanî ber tengave.
S. 19 1 Heke muwek k’etê bi t’inê,

2 Xwedan nasebire liber sotinê,
3 Wê ber tarî be çendî dinê.
S. 20 1 Ew jî mersûma ȋlaĥîye,
2 Hincî mêrê îmana xwe havêtîye,
3 Bê şik dinya lê buwe tarîye.
S. 21 1 Ew di korene ji nedere,
2 Heke bere, heke dare,
3 Ji nedîtinê dane sere.
S. 22 1 Ji nedîtinê [di]bêjin,
2 Di bê me’rîfetin, di bê ȓêzin,
3 Ȓoja axretê ĉirayêt me’rîfetê jiber wan veguhêzin.
S. 23 1 Me’rîfet û nasînin,
2 Ĉirayêt nûrînin, ȓêbera pê dibînin.
S. 24 1 Ȓêber û ȓê fere,
2 Bêjme we gelî qelendere,
3 Ibadet bikin her pênc ferze.
S. 25 1 Her pênc ferzêt ĥeqîqetê,

2 Şêx û p’îr, hosta û merebî, yarû birêt axretê,
3 Ferzê liser me çendî sinetê1491,
4 Îro li dinê, sibê li bangê axretê.
S. 26 1 Xelqino, hûn biȓênin li dinê,

2 Ji medhê, ji gotinê,
3 Li beĥrê û libinê.
S. 27 1 Beĥrêt giran zor mewc tênê,

2 Merk’eba wî merk’eb di xinê,
3 Merk’eb bi dua’ zu ve tê digeȓinê1492.
S. 28 1 Zor merk’eb dibestin,
1490
xoyaye
1491
sunet
1492
Merk’eb bê dua’ zu ve tê digeȓin
295
2 Nêva beĥra têxistin,

3 Merk’eba bê dua’ zû tê şkestin.

2 Hicîyê bi ȓastî bike xilmeta yarû birana,
3 Beĥrêt giran melevane.
S. 30 1 Qewlê p’îr Ȓeşê cîda,

2 Hûn guh bidêrin gelî mirîda,
3 Me dîn Șerfedîne, û atqat silt’an Êzîda.
75. QEWLÊ ŞÊXÛ BEK’IR – II

şaxê – 11493; 1494; 1495
S. 1 1 Derwêşo, serê xwe ji xema hilîn,
2 Borê ji linga betilîn,
3 Cindî çûn dîwana mîr wesilîn.
S. 1 1 Derwêşo, serê xwe xema hilîne,
2 Borê niga betilîne,
3 Cindî çûne dîwana mîr hasilîne.
S. 1 1 Derwêşo, serê xwe ji xema hilîn,
2 Borê linga betilîn,
3 Сindî çûn mîr wesilîn.
S. 2 1 Cindî çûne hedretê,

2 Xas natirsin ji hêbetê,
3 Milk’ê xasa — baẍê cinetê.
S. 2 1 Hasilîn ji qudretê,
2 Xas natirsin ji hêbetê1496,
3 Milk’ê xasa — baẍê cinetê.
S. 2 1 Wesilîne wê hedretê,
2 Xas bi tirsin ji ĥeybetê,
3 Milkê xasa — baẍê cinetê.
S. 3 1 Cinetêda maşxwer1497 bûm,

2 Dilqekî morî liber bûm,
3 Mezine meydanê melekanî gogeȓ bûm.
S. 3 1 Cinete maşxwer bû,
2 E’ynata1498 deyn nekirbû,
3 Piştî yarê xweyî gogir bû.
S. 3 1 Ji cinetê maşxwerin,
2 E’ynata deyn dikirin,
3 Piştî yarû birê1499 axretê hol dikirin.
S. 4 1 Gogeȓo ji meydanê,
2 Cindî xwedanê1500 sebirê û sikanê1501,
3 Nefsa k’ibîr bigrin û bavêjine zîndanê.
S. 4 1 Hol kirne meydanê,
1493
[6] șaxa –1 (стр 8–10) http://www.lalish.de/modules.php?name=News&file=article&sid=50
1494
[6] șaxa – 3 (стр 13–16) http://www.lalish.de/modules.php?name=News&file=article&sid=52
1495
[6] șaxa – 4 (стр 16–18) http://www.lalish.de/modules.php?name=News&file=article&sid=53
1496
hêwet
1497
maşxur
1498
e’ynet
1499
yar û birê
1500
xudan
1501
sikan
296
T’ÊMÛRÊ MESO
2 P’adşayê min xwedanê sebirê û sikanê,

3 Milê nevsa k’ubar girtin dahiştine zîndanê.
S. 5 1 Seyîdê min siwar be berê çêye,

2 Mezinê meydanê meleka dengê wan gogeȓa têye.
S. 6 1 Dengê wan gogeȓa tê gaze-gaze,

2 K’ifş bûne pisê pilingan û baze.
S. 7 1 Ya silt’an1502 Êzîd, te yî ĥunirim,

2 Piştî te deyn dikirim.
S. 8 1 Deyn dikim goyî digeȓînim,

2 Şa divim, deng hiltînim,
3 K’engê dîndara silt’an Êzîdê xwe bivînim.
S. 4 1 Go: «Dikim, digeȓînim,
2 Şa dibim, dengê xwe hiltînim,
3 Ya silt’an Êzdîd, mişt’aqê1503 teme,
4 Hatime dîndara te bibînim.
S. 5 1 Gogeȓem, gog digêȓim,
2 Şayîme deng hiltînim,
3 Hatime dîndara silt’an Êzdîd bibînim1504.
S. 9 1 K’engê bivînim wê dîndarê,

2 Ezim kulîlka baharê,
3 Ȓûniştime, yarû birê axretêȓa dikim bazarê.
S. 5 1 Dibînim wê dîndarê,
2 Ezim kulîlka serê baharê,
3 Yarû birê axretê hatine bazarê.
S. 6 1 Ĥeq bibînim wê dîndarê,
2 Kulîlkeke şîn bûme ser baharê,
3 Yar birê axretêȓa bikim vê bazarê.
S. 10 1 Bazara min, bazara mîra,

2 K’engê dîyar1505 bim alîyê feqîra,
3 Dîyara nagihîjme binîya sûkêȓa.
S. 6 1 Bazar dikin ji mirȓa1506,
2 Bernedin xinênî fênî wîra,
3 P’adşê min xelat kirne miftan û k’ilîla.
S. 7 1 Bazare li mirȓa,
2 Ez xebîrim1507 me’nîyan û k’êra,
3 Destê silt’an Êzdîd k’otele ser şeȓan û xêra.
S. 11 1 Xweş me’bûd1508, derwêş ĥebûb, dahirîn1509,

2 Momina dil k’esirîn,
3 Destê silt’an Êzîd ĥeqîyê hatîyê, ji neĥeqîyê di betilî.
S. 12 1 Momina şabû dile,

2 Cavekê didim enzele,
3 Destê silt’an Êzîd ĥeqîyê hatîye, neĥeqîyê di betile.
S. 7 1 Çi derwêşekî haye,
1502
sultan
1503
binêr: muşt’aq
1504
bivînim
1505
dîhar
1506
mira
1507
xedîrim
1508
ĥebûd
1509
dehirîn
297
2 Xilfikî1510 bê guhaye,
3 Horî meleka ȓeng pê daye.
S. 11 1 Derwêşekî hame,
2 Xilfikî1511 nûr bahame,
3 Mêr û meleka ha ȓeng didame.
S. 8 1 Çi derwêşekî gedahî,
2 Ewî xweş1512 û şahî,
3 Dîwana ȋlaĥî.
S. 9 1 Çi derwêşekî ȓê bû,
2 Xewasê beĥrê bû,
3 Mişt’aqê1513 silt’an Êzdîd wê duȓê bû.
S. 9 1 Derwêşekî li ȓê me,
2 Xewasê beĥrê me,
3 Moĥt’acê dîndara silt’an Êzdîd, wê duȓê me.
S. 13 1 Çi derwêşekî ev ĥalim,
2 Hin t’acirim, hin delalim,
3 Hin sûkim, hin sewalim1514,
4 Mişt’aqê dîndara silt’an Êzîdê xwe van duȓanim.
S. 8 1 Derwêşekî bav ĥalim,
2 Xay sûkim, xay sewalim,
3 Xay t’acirî, xay delalim.
S. 14 1 Çi derwêşekî nihame,
2 Xilfikî1515 nûyî gîhame,
3 Mîr-melekavanî ȓeng dame.
S. 10 1 Derwêşekî zergûnim,
2 Hatime ĥeq ȓiya șêx Adî ĥeq bibînim,
3 Ne moĥt’acê xelqê derewînim.
S. 15 1 Mîr-meleka we dibête,
2 Pêş weve agire guȓe û p’ête,
3 Ewan jî sibe1516 êvara, qismetê xwe P’adşayê xwe dibête.
S. 12 1 Mêr û meleka ha ȓeng dibête,
2 Pêşîya wana agirê dojeh, guȓ p’ête,
3 Ewan jî ȓisqê xwe ji P’adşayê me divête.
S. 16 1 Çi dojeke xedare,
2 T’ijî mişke û t’ijî mare,
3 Ew ciyê xelqê selefxurî înk’are.
S. 10 1 Çi dojeke xedare,
2 T’ijî agir jê nare,
3 Ciyê xelqê selefxurî înk’are.
S. 13 1 Ew çi dojeke xedare,
2 T’ijî agire, t’ijî nare,
3 Ber diçe xelqê selefxurî înk’are.
S. 17 1 Çi dojeke tenge,
2 T’ijî mişke, t’ijî mare, û t’ijî p’iringe,
3 Ew ciyê xelqê selefxurî, înk’arî û lenge.
1510
xilfekî
1511
t’ilifekî
1512
xaş
1513
binêr: muşt’aq
1514
sevalim
1515
xilfekî
1516
sive
298
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 11 1 Çi dojeke tenge,
2 T’ijî mar û pilinge,
3 Ciyê xelqê selefxurî, înk’arî, lenge».
S. 14 1 Ew çi dojeke tenge,
2 T’ijî mar1517, t’ijî pilinge,
3 Ber diçe xelqê selefxurî berdonekî, lenge.
S. 18 1 Gelî mêra bixevitin, neçine wê ye,

2 K’eledûkê jê hildikşê ye,
3 Ewana jî sibe êvara, qismetê xwe ji P’adşayê xwe dibê ye.
S. 12 1 Got: «Gelî bira k’ar kin, neçine wê ye,
2 K’êlendûkê lê hiltê ye,
3 Sibê1518 êvarê ȓisqê xwe ji P’adşê xwe bibê ye».
S. 13 1 Xweş E’rfût derwêş Adem lê dahirî,

2 Momina dil pê k’esirî,
3 Ȓoja axretê ĥeqê wan dest silt’an Êzdîd neĥeqîyê da betilî.
S. 14 1 Erk’ano, ĥerfî jore,

2 Go: «Silt’an Êzdîd xwendîyê1519 xeta more»,
3 Go: «Silt’an Êzdîd çi ĥerfe k’asa Sore».
S. 16 1 Silt’an Êzdîd erk’ana ĥeyfan û cara1520,
2 Me xandîye Xeta More,
3 Werin, binêrin silt’an Êzdîd çi e’firandîye ji k’asa Sore.
S. 15 1 Silt’an Êzdîd we dibêje1521:

2 «Anîna dînê xwe dip’arêze ji çîye,
3 Çi ĥerfe ji k’asa Sipîye?»
S. 15 1 Silt’an Êzdîd hat hedirî,
2 Momino, dil k’esirî,
3 Werin, binê[rin] silt’an Êzdîd çi e’firandîye ji k’asa Sipî.
S. 19 1 Ŕêya silt’an Êzîd ȓaste, ne bi xware1522,

2 Herçî kesê mala Adiyaȓa k’erbî, k’înî, k’are,
3 Ȓoja axretê ort’a wan û silt’an Êzîda, ĥeyştê ĥezar dîware.
S. 17 1 Ȓêya silt’an Êzdîd ȓaste, ne bi xware,
2 Herça ber mala Adiya da k’erbî, k’îne, qale,
3 Ȓoja axretê ort’a wan da ĥezar û ĥeft ĉiya, dîware.
S. 18 1 Ȓêya silt’an Êzdîd ȓaste, ne xware,
2 Kesê pey mala Adiya bigeȓe k’erb û k’îne û qale,
3 Ȓoja bangê ort’a wan, silt’an Êzdîdda, ĥeyştê ĥezar cot dîware.
S. 20 1 Ȓêya silt’an Êzîd ȓaste, ne biçûke,

2 Herçî kesê dilê xwe mala Adiyaȓa neke sûke,
3 Ȓoja axretê ne dive zava1523, ne dive bûke.
S. 18 1 Ȓêya silt’an Êzdîd mezine, ne biĉûke,
2 Herça mala Adiya dilê xwe da neke sûke,
3 Ȓoja axretê ne dive zave, ne dive bûke.
S. 19 1 Ȓêya silt’an Êzdîd mezine, ne çûke,
2 Kesê pey mala Adiya bigeȓe qale, k’erbe, k’îne, sûke,
3 Ȓoja bangê ne dibe1524 zave, ne jî bûke.
1517
me'r
1518
sivê
1519
xandîyê
1520
cor
1521
divêje
1522
xar
1523
ze’ve
1524
dive
299
S. 21 1 Ȓêya silt’an Êzîd ȓaste ne bi nehîne,

2 Herçî kesê mala Adiya ȓa k’erb û k’îne,
3 Ȓoja axretê ort’a wan û silt’an Êzîdda heyştê ĥezar ĉiyayê berfîne.
S. 16 1 Ȓêya1525 silt’an Êzdîd ȓaste, ne nihîne,
2 Ĥerça ber mala Adiya da k’erb û k’îne,
3 Ȓoja axretê ort’a wan da ĥezar û ĥeft ĉiya berfîne.
S. 17 1 Rêya silt’an Êzdîd ȓaste, nak nihîne,
2 Kesê pey mala Adiya bigeȓe qal û k’erb û k’îne,
3 Ȓoja bangê1526 ort’a wan silt’an Êzdîd da, ĥeyştê ĥezar ĉiyayê berfîne.
S. 22 1 Qelso, gîyanê xwe lez ke,

2 Tê bîna mawer1527 û miske,
3 Binhêr P’adşayê min çi e’frandîye — k’asa k’eske.
S. 23 1 K’asa tir yê ȓeşe,

2 Nazilbûye [ji] E’rşe,
3 Xasa xwarîye, ẍafile korin, pê nexweşin1528.
S. 24 1 K’asa tirî yê sore,

2 Nazilbûye [li] jore,
3 Xasa xarîye, ẍafile korin1529.
S. 25 1 K’asa tirî yê sipî yê,

2 Nazilbûye E’rşê Bêrî yê1530,
3 Xasa xwarîye, ẍafile korin, pê k’ifirî yê.
S. 26 1 K’asa na ji tirî yê,

2 Melek șêx Sin ji xuya e’nîya xwe çêkirî yê,
3 Xasa xwarîye, ẍafile kirin, pê k’ifirî yê.
S. 27 1 K’asa tirî yê mêwa,

2 E’ynata1531 wê, e’ynata dêwa,
3 Xas vedixwin1532, ẍafil diçin pêva.
S. 19 1 Dilê min wê yekê moĥt’ace1533,

2 Çi derwêşekî ȓewace,
3 Berk’ kirina1534 șêx Adî dilqe1535 û t’ace.
S. 20 1 Şêx Adî xerqe berk’ kir,

2 T’acekî ȓeşî nûranî liser kir,
3 Hêja feqîra lê sefer kir.
S. 21 1 Lê seferkir feqîra,
2 Herça t’erikandine xinînî fênî yê, [v]îra,
3 Ew jî bûne maşxwerê mîra.
S. 22 1 P’adşê min hin maşe, hin medaye,

2 Şêx Sin1536 mistefaye,
1525
ȓîya
1526
band
1527
binêr: maye
1528
nexoşin
1529
korin
1530
i’êriyê
1531
e’ynet
1532
meriv vedixun
1533
mot’ac
1534
birq
1535
ber kirin
1536
Şêxîsin
300
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ĥemû derda bû e’faye1537.
S. 23 1 Bû e’fayê ĥemû derda,

2 Herça yar t’irêqa șêx Adî xeber da,
3 Ajot mezin meydanê, ba meleka ser da.
S. 24 1 Ajot mezin meydanê meleka sere,

2 Herça vî qewlî bê baware,
3 E’lametê1538 mala Adiya here, ĥetanî here.
S. 28 1 T’emametî șêx Adî,

2 Em kêmin, șêx Adî ťemame,
3 Şêx Adî beĥre, ber diçe cew, û cober, û kanî.
4 Xasa xas zanin, ẍafile korin, me’nîya vî qewlî nizanin.
șaxa — 21539
S. 1 1 K’engê bê mizgîne,
2 Coqê tu ȓave ȓuĥîne,
3 T’elebê gelîyê Lalişê yî şîne.
S. 2 1 K’engê qalbî k’arkir,

2 Sîtil mermer xwe șêx Adî barkir,
3 Dilê E’debiya1540 şan û şakir.
S. 3 1 Me bi ca, me bi coqe1541,
2 Mîrê mezin hildabû t’oqe,
3 Dilê E’debiya şah û şoqe.
S. 4 1 Me dîyarê vê bihuştê,
2 Çi dîndareke li me xweş lê,
3 Çi cindî bû libsê1542 ȓeş lê.
S. 5 1 Gelî yara, we li1543 xeber,

2 Bihuştê geȓiyame yekser,
3 Quba1544 k’eske, helêl1545 bi zer1546.
S. 6 1 Quba k’eske helêl bi zerin,

2 K’irîyameta melek șêx Sin1547, melek Fexredîn.
S. 7 1 Difiricîm ji quba,
2 Ji mêra, ji derga.
S. 8 1 Difircîm qubê bi nûr,

2 Lalişe gelîyê bukur1548,
3 Gelȋyê Lalişê [bi] nave,
4 Zar med[h]a, ȓuĥave.
S. 9 1 Sed silavê me silavê,

1537
afa
1538
alamet
1539
[6] (стр.10–13) http://www.lalish.de/modules.php?name=News&file=article&sid=51
1540
E’deba
1541
Me bîca, me bîcoqe
1542
lems
1543
wel
1544
quva
1545
herê
1546
Quba k’eske, herê bi zer — binêr: Helêl k’eskin, quba zere.
1547
Şîxsin
1548
bikûr
301
2 Silava me sival xêrê,

3 Me ȓuĥê kaniya Sipî, qalbî lêvê.
S. 10 1 Dilê min ha k’eser kî,

2 Ĥesep’îrk ĥeta dergê xwe kî,
3 Ya silt’an Êzdîd tu ser hazir û gudêra da nederkî.
S. 11 1 K’eser kir Ȓeşê p’îra,

2 Celis1549 di ȓewaqê mîra,
3 Lê şima kir feqîra.
S. 12 1 Feqîr me dîtin li mit’êc,

2 T’acê holdarê t’ac û p’oş,
3 Evê k’asê vexwe sed car te xoş1550.
S. 13 1 Dergê berê wî Ȓohilatê,

2 Dilê min şaya xem tê,
3 Temazixî qubet il-Bidorî1551 k’ove nextê.
S. 14 1 Dergê berê wî Ȓoavayê,

2 Xwazila bihêwirîyame navê,
3 Yar birê axretêȓa bikira silavê.
S. 15 1 Sed silavê me silavê,

2 Silava me ji dîwanê,
3 Bi metbexçî1552, bi şîlanê,
4 Ciyê dandolê de’nê.
S. 16 1 Ȓewaqê ȓewa1553,
2 Sêsed û şêst û şeş find û beysûs dişxulin hewa,
3 Çiqa qubleta1554 mêrê Êzîd1555 heye, t’emam ewe.
S. 17 1 Ȓêzê stûna deȓawa,

2 Ya șêx Adî, tu bînaya herdu ĉava1556.
S. 18 1 Şêx Sin şêxê şewatê,

2 Go: «Gazîkin mêrekî al bê, ȓûnî ser mûsatê»,
3 Şems bang da, go: «Gelî mêra, werne simatê!»
S. 19 1 Simat, simata sebûrê,

2 Ya bê qale, bê qîrê,
3 Ya bê ȓêye bê bertîlê,
4 Sadiqê sêfîl û delîlê.
S. 20 1 Hatime ziyaretî bikime,

2 Sicûda yî ber dibûme,
3 Herd p’eyê șêx Adî, herd ĉavê xwe didûme.
S. 21 1 Îlaĥȋo, Tu mirazê me zû bikî,

2 Xazila biçûme wan qesra, wan sindirûka,
3 Bixemilyama şivêtê nebûka.
1549
cew
1550
binêr: xweş
1551
qubildor
1552
merberxê
1553
ȓewaqê
1554
binêr: qible
1555
Êzdîd
1556
çe'va
302
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 22 1 Sûk, sûka ȓengalo,

2 Ber diçe birq û birûsk1557,
3 Jê diçe find û beysûs.
S. 23 1 Fikarekê da dimame,
2 Bîra min ciyê mîr Xidir, e’lêk’ûm selame1558.
S. 24 1 Wekî mîr Xidir mîr bîya,

2 Wevil wexîr xebîr bîya,
3 Fetĥa dikim seyîdê1559 wî nav li mîre.
S. 25 1 Fetĥa dikim seyîdê wî nav Ĥemede,

2 Ya șêx Adî, mêr dixwazin ȓeda.
S. 26 1 Mame Ȓeşan mêrekî siware,

2 Qamçîyê wî mare.
3 Pêşberî mêra va kir ĥinare.
S. 27 1 Ay, ay, ay, ay, ay,

2 Ay, dinalim, ay dinalim ji birîna,
3 Banga xwe dikim Şemsê Êzdîna1560,
4 Ya șêx Adî, dergê Şerfedîna.
S. 28 1 Ay dinalim, birîna min ji dile,

2 Ay dinalim, da wasile,
3 Banga xwe dikim dergê fadile.
S. 29 1 Ay dinalim, birîna min ji milake,

2 Dik’alim şefa’etê berxê, jiber make,
3 Ya șêx Adî, dergê şewakê.
76. QEWLÊ XERQE1561; 1562; 1563

S. 1 1 Berî gerdȗn nebȗ,
2 Wê ȓojê xerqe hebȗ,
3 Xerqe cilê Xwedê bi xwe bȗ.
S. 1 1 Berî dinya nebû,
2 Ew ȓoj xerqe hebû,
3 Xerqe libsê Xwedê bi xwe bû.
S. 1 1 Berî dinya nebû,
2 Ew ȓoj xerqe hebû,
3 Xerqe libsê Xwedê û Tawsî melek bi xwe bû.
S. 2 1 Gerdȗn nebȗ ne disêwirand,

2 Evîn hebȗ mêra ne di înk’arand1564,
3 Wê ȓojê silt’an Êzî xerqe e’firand1565.
S. 2 1 Dinya nebû, ne disewirand,
1557
birû
1558
elêkîme silame
1559
Seyd
1560
Êzdîyana
1561
[50] (rr.107-110)
1562
Dengê Êzdiyan 6–, 1997, (r. 29)
1563
1564
e’nk’irand
1565
afirand
303
2 Muĥbet hebû mêran ne di înk’arand1566,

3 Wê ȓojê silt’an șêx Adî xerqe dahirand.
S. 2 1 Berî dinya nebû, ne disewirand,
2 Muĥbet1567 ew bû mêran ne hengirand,
3 Ew ȓoj P’adşayî xerqe di dahirand.
S. 3 1 Berê ne e’rd, ne e’zman bû,

2 Berê ne ĉiya, ne sikan bû,
3 Û ne beĥr, ne binyan bû,
4 Hîngê957 di nav xas bû,
5 Ewlîya de xerqe îman bû.
S. 4 1 Koro, te ĉavî sipîye,

2 Me’nîya1568 xerqê șêx Adî çîye?
3 E’rde bi k’ilît û ne vekiriye,
4 Ema ji suȓa Melikî bihuriye!
S. 5 1 Koro, te ĉavî kore,

2 Me’nîya xerqê șêx Adî çiye?
3 Ne vekirî ye bi Zimzim û more.
4 Derenca xerqê șêx Adî li jore,
5 Ew ji suȓa P’adşayê jore.
S. 6 1 Di k’ilimî grîvane,
2 Xerqe libasê P’adșê minî girane,
3 Ew xerqe qubleta çiqas xasane.
S. 3 1 Ji ba dilê min weye,

3 Ji nîveka dilê meye,
3 Berkirina silt’an Êzî dirqe t’ance ȗ xerqeye.
S. 4 1 Dilê min vê yekê bȗ mot’ace,

2 Çi derwêșekî minî ȓehwance,
3 Berkirina silt’an Êzî delqê ȗ t’ance.
S. 3 1 Dilê min bi vê yekê moĥt’ace,
2 Çi derwêşekî ȓehwance,
3 Berk’ kirina silt’an șêx Adî delqe û t’ace.
S. 5 1 T’anc dibeje xerqeye,

2 Ȓojê sed gunehkar têne ber damana teye,
3 Ȓastîya șêх Adî, destekî me liser teye.
S. 4 1 T’ac dibêje xerqeye,
2 Ȓojê sed gunehk’ar têne ber damana teye,
3 Ĥeqiya șêx Adî destekî ma liser teye.
S. 7 1 T’ac dêje xerqeye,
2 Sed e’vdê gunehk’are qest ke ber de mala teye,
3 Bi ĥeqiya Xwedê destekî liser yê teye!
S. 6 1 Wê deng dike girêvane,

2 Xerqe cilê P’adșekî minî girane,
3 Ew xerqe qubletê çiqas xasane.
S. 5 1 Wê dik’ilîmin girîvane,
2 Xerqe libsê P’adşeyekî minî girane,
3 Xerqe qubleta xasane.
1566
i’nkirand
1567
mihibet
1568
hingê
304
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 7 1 Xerqeye buha p’iȓe,

2 Hencî nasîbȗ ew suȓe,
3 Xerqe li bedena mêra wek duȓe.
S. 8 1 Xerqe cilê merê aẍe,

2 Hincî di hin barê xerqê de neke kul ȗ k’iryare saẍe,
3 Roja axretê yî ȓutî çîplaxe.
S. 9 1 Xerqe cilê P’adșê bi xwe ye,

2 Ewî ser qalbekî bê t’eșe1569 ye,
3 Wan xêr nedikirin, guneh li xwe dikirin zêde ye.
S. 6 1 Xerqe libsê Xwedê bi xwe ye,
2 Êwirye ser qalbekî beyt’eşe1570 ye,
3 Wan xêr nedikirin guneh li xwe dikirin zêde ye.
S. 10 1 Xerqe xelata Xwedê bi xwe ye,
2 Êwiriye ser qalbekî bê t’erse ye,
3 Ewan xêr nedikir û guneh li xwe dikir zêde ye.
S. 11 1 Xerqe dibê, ezê liwê me,

2 Bê bav û bê dême,
3 Ez liber k’erema mewlê me.
S. 12 1 Ez liber k’erema vî mewlayî,

2 Ez dame destê vî hostayî,
3 Ser min çêkirin xweş û sayî1571.
S. 13 1 Ya Ȓebê min, xweş[î] û sayî ye bide me!

2 Berî Adem, berî Hawa, berî Îsa û Mêyreme,
3 Not ĥezar sal hebûme, li dîwana te me!
S. 10 1 Xerqe cilê bi suȓe,

3 Êwirî liser milê kire,
3 Xêr nedikir, herȓoj sibê guneh li xwe dikir p’iȓe.
S. 8 1 Hincîyê bi suȓ ma1572, xerqe bigre,
2 Û bi xezeb têde bifikire,
3 Ew bêşik dê k’afir bimîne.
S. 11 1 Xerqe cilê hêzdare,

2 Hincîyê1573 hiltîne ser xerqê șêx Adî dare,
3 Li axretê liber șêx Adî ȗ melik șêx Sin yî gunehkare.
S. 7 1 Xerqe libsê Cebare,
2 Hincîyê1574 hilînte ser xerqê șêx Adî dare,
3 Li axretê liber șêx Adî û melik șêx Sin yî k’afir û gunehk’are.
S. 12 1 Xerqe cilê ta rêze,

2 Ji bo cindȋya cayêze,
3 Bi wa cindȋya diparêze.
S. 13 1 Ev qewle, qewlê xerqe ye,

3 P’îr Mend pesin jê dide ye,
3 Ev qewle ji derêya șêx Șems1575 bi xwe ye.
S. 14 1 Ji derya șêx Șems bȗ xebîre,
1569
binêr: bê t’ersî
1570
binêr: bê t’ersî
1571
sahî
1572
surma
1573
Hencît
1574
Henciyê
1575
șê Șems
305
2 Derya silt’an Êzî lê disewirin ew feqîre,

3 Bêjme we, șîreta yarȗ birayê axretê mekin ji bîre.
S. 15 1 Xerqe cilekî çê ye,

2 Xas çȗne beĥrê ye,
3 Lal, duȓ anîn jê ye.
S. 16 1 Li derya dibȗ mizgîne,

2 Ew xerqe jibo1576 wa cindȋya der anîne,
3 E bi șev ȗ ȓoj pê xerqê șêx Adî xeme, p’erweste, ȗ girîne.
S. 17 1 Li derya bȗye ĥikyate,

2 Ew xerqe bo wa cindȋya der dihate,
3 Yê șev ȗ ȓoj pê xerqê șêx Adî, хеmе, girîne, p’erweste.
S. 18 1 Li derya dibȗ xebere,

2 Ew xerqe jibo wa cindȋya anîn dere,
3 Yê șev ȗ ȓoj pê xerqê șêx Adî, хеmе, girîne, ȗ sefere.
S. 19 1 Xerqe cilê nȗrîne,

2 Ji bo wa cindȋya der anîne
3 Yê șev ȗ ȓoj pê xerqê șêx Adî șînе, p’erweste ȗ girîne.
S. 9 1 Xerqe libsê nûranî,
2 Ji xezîna qudretê der anî,
3 Di vê mîvan xatirê xerqê șêx Adî bizanî.
S. 20 1 Xerqe cilê ĥede,

2 Ji bo wa cindȋya nidede,
3 Yê șev ȗ ȓoj pê xerqê șêx Adî șînе, girîne, ȗ p’erweste.
S. 10 1 Henciye dibin bare xerqe de neke kul û e’melê saẍe,

2 Ȓoja axretê yî tazîye, yî çîplaxe,
S. 8 1 Xerqe xelatê mêrê aẍa,
2 Hincî dibin kirê șêx Adî de, neke kul û e’melê saẍa,
3 Ȓoja bangê yî ȓût û çîplaxe.
S. 9 1 Xerq[e] — duȓe,
2 Ȓast[î] —suȓe,
3 Xerqe — xelata mêrê hire.
S. 21 1 Xerqe cilê xase,

2 Çȗne derya, xewase,
3 Lal, duȓ anîn bê qiyase.
S. 11 1 Xerqe libsê xase,
2 Çûne beĥrê xewase,
3 Lal û dir anîn bê qiyase.
S. 22 1 Çêl keĉên beĥrî bȗn,

2 Her çêl yî horî bȗn,
3 Her çêl nederên kaniya Sipî bȗn.
S. 12 1 Çil qîzên beĥrî bûn,
2 Her çil yî horî bûn,
3 Her çil nedirên kaniya Sipî bûn.
S. 23 1 Yeke din liwê mabȗ,

2 P’iȓ sînî beĥrî jê p'eyda bȗ,
3 Ew ji nedera P’adșê bȗ.
1576
bû
306
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 13 1 Yeke din liwê mabû,

2 P’îr sînî beĥrî yê p’eyda bû,
3 Ew jî nedira P’adşa bû.
S. 24 1 Ji qewlê Lawikê p’îre,

2 Da em bidin pesne mîre,
3 Xelata silt’an șêx Adî xerqeye, danîbȗ ser milên feqîre.
S. 14 1 Ji qewlê Lawikê p’îre,
2 Da em bidin medhêt mîre,
3 Xelatê silt’an șêx Adî xerqeye, danîbû ser milên feqîre.
S. 25 1 Ji qewlê derwîșê Qat’anî,

2 Șêx Adî deryaye, jê çȗn kanî,
3 Xas xasin, çȗne ser nȗra dilovanî,
4 Ẍafil di korene tiștekî nizanî,
5 Ĥeq ȓêya șêx Adî, melek șêx Sin zanî.
T’emametiya vî qewlî li Xwedê ȗ xwedanî!
77. QEWLÊ BORÊT FEQȊRA1577

S. 1 1 Borêt feqîra di bestî bin,
2 Dilêt așiqa di șkestî bin,
3 Şerêt ȓastgoya babê qelendera bi mîrê xweȓa bi hîvî bin.
S. 2 1 Borêt feqîra bi hevsar bin,

2 Dilêt așiqa ne di bêzar bin,
3 Şerêt ȓastgoya babê qelendera bi mîrê xweȓa bi maș bin.
S. 3 1 Borêt feqîra bi lixaf bin,

2 Dilêt așiqa ne bi ferș1578 bin,
3 Şerêt ȓastgoya babê qelendera bi mîrê xweȓa bi ȓaf bin.
S. 4 1 Borêt feqîra bi zîn bin,

2 Dilêt așiqa bi birîn bin,
3 Şerêt ȓastgoya babê qelendera bi mîrê xweȓa silt’în bin,
S. 5 1 Borêt feqîra bila bi ĥîle bin,

2 Dilêt așiqa bi kul bin,
3 Şerêt ȓastgoya babê qelendera bi mîrê xweȓa hîl bin.
S. 6 1 Borêt feqîra bi qeyd bin,

2 Dilêt așiqa bi xem ȗ êș bin,
3 Şerêt ȓastgoya babê qelendera bi mîrê xweȓa mêr bin.
S. 7 1 Borêt feqîra ne di bê paș bin,

2 Dilêt așiqa ne di șaș bin,
3 Şerêt ȓastgoya babê qelendera bi mîrê xweȓa bi maș bin.
S. 8 1 Civat ȗ сemа’ уе,

2 Hilatbȗ tirsa dila ye,
3 Lew ber diket xema bira ye.
1577[50] (rr. 571-573)

difaș
1578
307
S. 9 1 Civat ȗ cumlê ye,

2 Hilatbȗ tirsa ȓê ye,
3 Lew bira diket хеmа birê ye.
S. 10 1 Civat ȗ cumlete,
2 Gel ku li we diket nisbete,
3 Di dila de nema șewq ȗ muĥbete1579.
S. 11 1 Civat ȗ cemîne,
2 Hilatbȗ tirsa Emîne,
3 Șewq ȗ evîn di dilada nîne.
S. 12 1 Zora ne ji xware,
2 Mîr mersȗmek dihinare,
3 Di xênime dêwe dare.
S. 13 1 Zora ne ji zevî,
2 Dibȗne avêt yêt șevî,
3 Şewq ȗ evîn ji dila ȓevî.
S. 14 1 Çî bedîlek bê wefa ye,

2 Bênî Adem têda bê ĉare ye,
3 Xêr çȗbȗn, șeȓê wan ma ye.
S. 15 1 Çî bedîlek bê wefa bȗ,

2 Bênî Adem têda bêĉare bȗ,
3 Xêr çȗbȗn, șeȓê wan mabȗ.
S. 16 1 Li bedîla ne hesede,
2 Dil dibîne cemede,
3 Lew șewq ȗ evîn di dilada nede.
S. 17 1 Bedîleka bi kêr bî,

2 Zimanê mîr li ȓê bî,
3 Pêwîste șewq ȗ evîn di dilada hebî.
S. 18 1 Şerm ji çakyê der dibî

2 Wekî ȓezekî bêber dibî,
3 T’ijî gay ȗ k’er dibî,
4 Xwedan ȓoja axretê vêȓa bê mefer dibî.
S. 19 1 Zor dixwînin1580 k’itêbê,

2 Gelî bira hȗn lêk neken lebê,
3 Ȓastiya șêx Adî ȗ melek șêx Sin vêra bikin hisêbê.
S. 20 1 Ji qewlê șêx Mendê Fexrane,

2 Ȓasmalê mêra îmane.
78. QEWLÊ K’OÇEKA1581; 1582
1579
muhbet
1580
dixȗnin
1581
[29] (rr. 338–339) (№ 1685)
1582
[5] (стр 133–134)
308
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 1 1 Çendî şevê, çendî ȓojê,

2 Fikirim berbi xwe we1583,
3 Xeyala1584 dilê min ewe.
S. 1 1 Çendî ȓojê, çendî şevê,
2 Difikirim berbi xwe ve,
3 Xeyala dilê min ewe.
S. 2 1 Şevê, ȓojê fikirim,

2 Daman da yar birê axretê digirim,
3 Ser atqata îmana xwe dimirim.
S. 2 1 Şevê, ȓojê difikirim,
2 Daman da yare birê axretê digirim,
3 Ser atqata1585 dîne Êzdî dimirim.
S. 3 1 Çûme mala merebî,

2 Qewlê Xwedê û nebîy,
3 Li berbi ȓêya1586 xwe bî.
S. 3 1 Çûme mala merebî,
2 Qewlê Xwedê û nebîy,
3 Her kesekî ser ȓêya1587 xwe bî.
S. 4 1 Hatime t’eftêşkim1588,
2 Serê xwe ȓap’êşkim,
3 Xwe ĥelal û cêşkim.
S. 4 1 Hatime t’eftêşkim1589,
2 Serê xwe ȓapêş kim,
3 Maşê xwe ĥelal û mêş kim.
S. 5 1 Berî K’af û berî Nunê,

2 Berî duȓa1590 beybûnê,
3 P’adşayê min Bêȓûne.
S. 5 1 Berê K’afê û berê Nuĥînê,
2 Berê duȓa1591 beybûnê,
3 P’adşakê1592 Bêȓûne.
S. 6 1 P’adşayê min mezine,

2 Yeqînya dilê mine,
3 Baqî melek șêx Sine.
S. 6 1 Çi P’adşakî mezine,
2 Yeqînya1593 dilê mine,
3 Melek șêx Ĥisine.
S. 7 1 Silt’anekî1594 seĥîde,
2 Gunekirin feĥîde,
3 Atqata me silt’an Êzîde.
S. 8 1 Kesê silt’an Êzîd atqate,

2 Ew deme, ew seĥete,
3 Lê nave t’u șikîyate,
1583
xweme
1584
xîyal
1585
e’tqad
1586
ȓîya
1587
rîya
1588
tewtêş
1589
tifteş
1590
dur
1591
dur
1592
Patşa
1593
wîqînya
1594
sultan
309
4 Bandê li dibe șivate.
S. 9 1 Êzîdo, e’lêkûm1595 selam,

2 Nav dik’irê te Şerq ĥeta Şam,
3 Me dîn Şerfedîn, qulbet1596 kaniya Sipî, atqata me Êzîd t’emam!
S. 7 1 Êzdîda1597 e’lêk’ûm selam,
2 Navê dik’irê ji Şerq ĥetanî Şam,
3 Êzdîd, Şerfedîn atqata me êzdîya t’emam!
S. 10 1 Aẍayê min Êzîde,

2 Beyraqa Ȓeșê p’îre,
3 Çardeh t’ebeq1598 e’rd û e’zman k’efa silt’an Êzîde.
S. 8 1 Çi P’adşakî ezdîne,
2 Beyraqê ȓeşe p’îda,
3 Çardeh t’ebeqe1599 e’rd û e’zman k’efa destê Êzdîda.
S. 11 1 Mala sinetê ser jê,

2 Ĥemû xoxe û der jê,
3 Ĥemû meyîne û ber jê.
S. 9 1 Mala sinetê1600 ser jî,
2 Me ĥemiya xоf û derd jê,
3 Berê hê name jî.
S. 12 1 Berî ĥemû meyîna,

2 Mifte ĥemû xezîna,
3 Stûna herçar dîna,
4 Dezmala Şerfedîne.
S. 10 1 Berê ĥemû mehêna,
2 Miftê ĥemû xezîna,
3 Stûna herçar dîna.
S. 13 1 Yasînê1601 digrim boy nasînê,

2 Xûșk, birê axretê digrim seva bawar[î] û yeqînê,
3 Mîrê dîwanê melek Şemsedîne.
S. 11 1 Ȓûselat destê melekê Şemsedîne,
2 Yasîne1602 digirin nasîne,
3 Yarê birê axretê bawerê wî yeqîne1603,
4 Mîrê dîwenê melekê Şemsedîne.
S. 14 1 Herge Lalișe, herge lêre,

2 Yeqîna yarû birê axretê1604 guh bidêre,
3 Birê xwe ĥerfa Êzîdê sor da dispêre.
79. QEWLÊ BAZA1605 — QEWLÊ P’ȊR ŞEREFȊ MÊRAVȊ

S. 1 1 Mestî sukranim1606,
1595
e’lêkim
1596
binêr: qible
1597
Ezdîd
1598
tevek
1599
tevek
1600
sunnet
1601
yesîn
1602
asîn
1603
êqîn
1604
1605
[2] (rr. 871–875)
1606
sikranim
310
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Nêĉîrvanê bazanim,
3 Aşiqê suȓa giranim.
S. 2 1 Aşiqê wê suȓê me,

2 Ji derê dirba ve tême,
3 Ji ȓêya baza wê tême.
S. 3 1 Xwezî min bizanî ye,

2 Ȓêya baza li k’o dibî ye,
3 Da min girtba bi nijnî ye.
S. 4 1 Nijyare ne ji gul û bare,

2 Ye bi miske, ye bi mefere1607,
3 Serê minî bi deft’ere.
S. 5 1 Min davek veda ye,

2 Serê dirba yî xwaya ye1608,
3 Bazîyek tê nima ye.
S. 6 1 Dilê min pê şa ye,

2 Mala min pê ava ye,
3 Min ne zanî, min berda ye.
S. 7 1 Min davek veda bû,

2 Serê dirba xwaya bû,
3 Bazîyek tê nimîye bû.
S. 8 1 Dilê min pê şah dibû,

2 Mala min pê ava dibû,
3 Min ne zanîbû, min berdabû.
S. 9 1 Dava min ya zirave,

2 Serê dirba min vedave,
3 Bazîyek k’efte nave.
S. 10 1 Dilê min pê şayî dibe,

2 Mala min pê ava dibe,
3 Belê, min ne zanî, min berdave.
S. 11 1 Dava min ji mu ye,

2 Serê dirba xwayabû ye,
3 Bazîyek tê wer bû ye.
S. 12 1 Dilê min pê şah dibuwe,

2 Mala min pê ava dibuwe,
3 Belê, min ne zanîbû, ji min ber buwe.
S. 13 1 Çî bazîyekî qewî ye,

2 Min di dava xwe da dî ye,
3 Min ne zanîbû, ew suȓa şêxê Adî ye1609.
S. 14 1 Çî bazîyekî cîde,
2 Min di dava xwe da dîte,
3 Min ne zanîbû ew suȓa silt’an Êzîde!
S. 15 1 Çî bazekî mezine,
1607
mehwer
1608
xoya
1609
şêx E’dî
311
2 K’eftbû dava mine,

3 Min ne zanîbû ew suȓa melik șêx Sine!
S. 16 1 Çî bazîyekî buk’ir,
2 Min ji dava xwe vekir,
3 Min ne zanîbû ew suȓa șêxû Bek’ir!
S. 17 1 Çî bazîyekî bi hinere,
2 Fiȓî, ço E’rşêt sere,
3 Min ne zanîbû ew suȓa șêx Şemsê T’et’ere.
S. 18 1 Çî bazîyekî nûrîne,
2 Fiȓî, ço e’zmîne,
3 Min ne zanîbû ew suȓa Şemsedîn û melik Fexredîne!
S. 19 1 Çî bazîyekî bilinde,
2 Bazîyek ser dixwînde1610,
3 Min ne zanîbû ew suȓa şêx Hevinde!
S. 20 1 Çî bazîyekî girane,
2 Fiȓî ço e’zmane,
3 Min ne zanîbû ew suȓa şêx Mendê Fexrane!
S. 21 1 Çî bazîyekî girane,
2 Fiȓî, ço e’zmane,
3 Li E’rşa dewran dane,
4 Mîr Ĥesin Mamane,
5 Nasirdînê babane,
6 Mîr Sicayê sicane,
7 Şêr Mehmedê Ȓeşane,
8 Şêx Mendê Fexrane,
9 Dawidî bin Dermane,
10 P’îrê T’ercimane,
11 Ȓastiyê spartbû ligel yarû birane.
S. 22 1 Li baza, ligel bazgîra,

2 Ewin pisêt feqîra,
3 Ewin seyadêt mîra,
4 Şev û ȓojê li nêĉîra,
5 Nêĉîra dîndara mîra.
S. 23 1 Baz hatin û bazirgane,

2 Bar lal, û duȓ, û mircane,
3 Wê da dinêne dorêt şarane
4 Xasêt șêx Adî hatinê ser bi serane,
5 E’zîzê mino hêşta erzane!
S. 24 1 Baz hatin bazirganêt boşe,

2 Duȓ înabûn bi goşe,
3 E’zîzê mino, xwezî te yek bi min firoşe!
S. 25 1 Baz hatin û bihurîn,

2 Hevalêt me li xwe biȓîn,
3 Dilê me ji mîr û muĥbeta1611 silt’an șêx Adî mabû k’ewgirî.
S. 26 1 Mezela duȓ nijinî,
1610
dixund
1611
meĥbet
312
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Bazîyek jê di beynî,
3 Kund hat şûnê di nihî.
S. 27 1 Mezela duȓ nijin bû,

2 Bazîyek jê fiȓî bû,
3 Kund hat û di şûnda nihî.
S. 28 1 Mezela duȓ girêde,

2 Bazî jê difirête,
3 Kund hatî şûnda da dinête.
S. 29 1 Şeref lawê Dawide,

2 Wa di destî da qelema u’de,
3 Ez şebekim di ȓêya cau’de.
S. 30 1 Şeref lawê p’îra,

2 Dil sotin — ȓasta mîra,
3 Ez şebekim di ȓêya feqîra.
S. 31 1 Şeref lawê duwa caze,

2 Di xebîr bin ji duwa ze,
3 Ez şebekim di ȓêya baza.
S. 32 1 Yek me divêt yê sipî baze,

2 Hûn xebîr bin ĥemû ȓaze,
3 Ez dişêm bidem van ȓaze.
S. 33 1 Şeref deng diket ji e’sase,

2 Fehmê min zor qiyase,
3 Tu Xidirî, anî Ilyase?
S. 34 1 Xidiro, ya Xidirî
2 P’iȓ ĥimeta qadirî
3 Li ĥemû cewaba yî hazirî.
S. 35 1 Xidir we cewab da ye,

2 Melle dixwînit1612 zeka ye,
3 Wê zêde dike bela ye.
80. QEWLÊ MIŞATÊ1613

S. 1 1 Îlaĥȋo, Tuyî Qadirî,
2 Berî ȓoja em bimirî,
3 Te kir ber vî derî hedirî.
S. 2 1 Eve bû k’esera dilî,

2 Berî ȓoja em bimirî,
3 Te kir bi Mişetê wesilîn.
S. 3 1 Mişetê sîha wan bîye,

2 Meyze kirbû li wan ciya, li wan ûlîya,
3 Ew bû qedemgeha șêx Fexrê Adiya.
S. 4 1 Li Mişetê ȓûniştbûm bisat,

1612
dixȗnit
1613
Laliş 17, 2002 (rr. 231–236) Belavkirin: E’lo şêx Xelef; http://www.ezdixandi.com/forum/38-284-1
313
2 Ji xema e’zîmat,
3 Ezî hesay dilî minî ȓehat1614.
S. 5 1 Dilo, tû çendî dikev nêĉîrê,

2 Bûy kevirê1615 liber serî ȓê1616,
3 Ji navbera ba sixirê û bîrê.
S. 6 1 Jor hate sere,

2 Li min şehde bin dar û bere,
3 Şêx Fexrê Adiya ji ȓewa dimalitin geȓe.
S. 7 1 Ji jor hate xware,

2 Li min şehde bin ber û dare,
3 Şêx Fexrê Adiya ji ȓewa dimalitin xebare.
S. 8 1 Çûme warê Zibêre,

2 Wê tê dengê pilingan û şêre,
3 Ew bû qedemgeha Şêx Fexrê Adiya bin hêre.
S. 9 1 Ew bû k’elaha1617 me mêsîya,
2 Meẍelê1618 wan pez k’ûvîya,
3 Ew bû qedemgeha șêx Fexrê Adîya.
S. 10 1 Çûme warê Harûne,

2 Wê sor diket ji beybûne,
3 Ew bû meskenê wan xatûne.
S. 11 1 Çûme ser kaniya horîya,

2 Min meyze kirbû li wan ciya li wan ûlîya,
3 Ew bû meskenê wan sitîya.
S. 12 1 Şexsek wê liber Burê,

2 Ew bû k’elaha dêm, şirûrê,
3 Şêx Fexrê Adiya fericîbû liwê nûrê.
S. 13 1 Şexsek wê liber Bûr de,

2 Bi wê qubê kim, di gelîyê k’ûr de,
3 Şewqa nûrê jê nûr de.
S. 14 1 Şexsek wê liber Xewşave,

2 Quba mîrê min bi nave,
3 Liwêderê min li P’adşê xwe kir zor silave.
S. 15 1 Şexsek wê liber Xewşava yê,

2 Ew bû k’esera dêm sewda yê,
3 Şêx Fexrê Adiya fericî bû liwê ȓa yê.
S. 16 1 Şêx Fexrê Adiya bi mal û êl ve,

2 Û bi kuç û xêl ve,
3 Hêdî hêdî dimeşiya liber Kendêl ve.
S. 17 1 Dilo, Fexro, yî bi mane,

2 Ȓeza yê șêx Şems û gul hinarê,
3 Ya șêx Şems, te kirye û pite tê xwarê.
1614
reht
1615
kevr
1616
serîȓê
1617
keleha
1618
mexolê
314
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 18 1 Ji şkeftê ĥeta bi miẍarê,

2 Li min şehde bin ber û darê,
3 Şêx Fexrê Adiya ȓê bo șêx Adî ji ȓuwa di male.
S. 19 1 Fexro, yî dil bi êşe,

2 Ji borî peya bû min dik’êşe,
3 Ez çûme ber p’îrê hêşe.
S. 20 1 Min li p’îrê hêşe dikir silave,

2 Ez çûme ser kaniya ave,
3 Ez peya bûme nave.
S. 21 1 Av têt bi Laliş ve,

2 Cî û mek’anê xweşe,
3 Ew bû qedemgehe șêx Fexrê Ȓeşe.
S. 22 1 Laliş ku Lalişe,
2 Cî û mek’anê xweşe,
3 Şêx Fexrê Adiye jîr deluwê bû geşe.
S. 23 1 Fexro, yî t’êr bijî,

2 Li derê kaniya Sipî ȓûdiniştî,
3 Li derê mîr dinivistî.
S. 24 1 Xanî yê em têde yî pane,

2 Di nav digeȓyam ȓojek û dane,
3 Li dilê șêx Fexrê Adiya namînit ne êşe, ne k’esere, ne kovane.
S. 25 1 Xanî yê em têde yî bi dere,

2 Di navde digeȓiyam çend qendere,
3 Li dilê Fexrê Adiye namînit ne êşe, ne kovane, û ne k’esere.
S. 26 1 Xanî yê em têdeyî bi cîde,

2 Ȓûniştibûn li celisa mîre,
3 Ciyê sema lê dik’êşin feqîre.
S. 27 1 Şêx Fexrê Adiye ligel coqetêt şêxan û p’îre,

2 P’ala xwe dabûye berê xefîre,
3 Berê xwe dabûye celisa mîre,
4 Ciyê sema lê dik’êşin feqîre.
S. 28 1 Şêx Fexrê Adiye ligel coqetê yî

civane1619, 2 P’ala xwe dabûye berê zave,
3 Berê xwe dabûye quba Hebabe.
S. 29 1 Xwezî çûbame deriyê995 mezine,

2 Min serê xwe danabe libine,
3 Mêr li dîwana șêx Adî û melik șêx Ĥesen996 dibin miraz hasile.
S. 30 1 Xwezî çûbame deriyê nûranî,

2 Min serê xwe liber datanî,
3 Şêx Adî yî agahe1620 yî dûrbîne bi ĥemû yê di zanî.
S. 31 1 Hincîyê birîna wî li dile,

2 Qesid bikine dîwanên fazile,
1619
ciwan
1620
agehe
315
3 Mêr li dîwana șêx Adî û melik șêx Ĥesen dibin miraz hasile.
S. 32 1 Hincîyê birîna wî li mêlakê,

2 Qesid bikine dîwana șêx Adî û makê,
3 Mêr dibin miraz hasil li dîwana șêx Adî û make, û liber Berê Şibakê.
S. 33 1 Fexro, dilê bi heste,

2 Berbi Lalişa nûranî kirbû qeste,
3 Li celisa mîrve diweste.
4 Şibaka șêx Adî girtbû bi herdu deste,
5 Me û hazir û guhdara miraza xwe ji wan dixweste,
6 Ewan miraza xwe û ya me, ji dîwana silt’an Êzdîd dixweste.
Em di kêmin, û Xwedê1621 yî t’emame!
81. QEWLÊ BISK BIȒȊNÊ1622

1 Ȓojeka ji ȓojane,
2 Biska biskane,
3 Biska Şêx Alê Şemsane,
4 Bi şehdeya șêx Adî u mêrane,
5 Lê danîn ĥed û sed, ol û erk’ane,
6 Bisk dibe bi şehdeya șêx Adî û mêrane.
7 Bi ȓoj liser kaniya Sipî dane,
8 Ĉiya li hevk’etin wek berane,
9 Di navda melik șêx Sin, şêxê şêxane,
10 Şêxû Bek’ir, șêx Şems, melik Fexredîn, Sicadîn, Amadîn, Babadîn pê girtin nîşane.
11 Bisk bûye k’af, fiȓîye e’zmane,
12 Şaya vê biskê yan berxe, yan berane.
13 Li me dîyar bû êvara miraza bi ȓengê Ezdane,
14 Ji e’rdê bilindbû, çûye e’zmane.
15 Şêx û p’îr, hosta û merebî, yarû birayê axretê bi vê biskê girtin nîşane,
16 Ya Ȓebî, tu ji vê biskê bikî çil biskane,
17 Ya Ȓebî, ji me dest, ji te dermane.
Em kêmin, Xwedê û șêx Adî ťemame!
82. QEWLÊ SER MIRȊ1623

S. 1 1 Îşeve, bê xewe,
2 Îşeve wê ȓojê dike [ĥesabe],
3 Xeyala1624 dilê min eve.
S. 2 1 Şev — ȓoj difikrim,

2 Damana birê axretê digirim,
3 Ser atqata dînê Êzîd dimirim,
S. 3 1 Me li malê merebî1625,
2 Qewl — Xwedê ya Ȓebî,
1621
Xudê
1622
Kov. Laliş, N 5; 1997 http://www.ezdixandi.com/forum/38-812-1;
1623
[14] Qewlê ji gotina şêx Xelo, gundê Qorbulax (rr. 112–113)
1624
xiyal
1625
merhebî
316
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Her kesekê ser ol — erk’ana xwe bî.
S. 4 1 Hatime t’eftêş1626 kim,

2 Serê xwe ve p’êĉ1627 kim,
3 Maşê cîda ĥelal û mêj kim.
S. 5 1 Berî K’afê, berî Nûnê,

2 Berî duȓê1628 ȗ berî qanûnê,
3 P’adşayê Bêrûnê.
S. 6 1 P’adşa yî mezine,
2 Yeqînî ji1629 dilê mine,
3 Baqî silt’an1630 Êzîdê1631 min mezine.
S. 7 1 Silt’ano, tu saĥîbî1632,
2 Te ji guneh1633 dikirim e’fû1634 bî,
3 Atqata1635 min kirye silt’an Êzîde.
S. 8 1 Her k’î kesê silt’an Êzîd atqatê,

2 Dem û sae’tê1636,
3 Bande ber nave şikyatê,
4 Ber dibe şefa’etê1637.
S. 9 1 Êzîdo, navê te e’lêk’ûm selam1638,

2 Nav dik’irê te Şerqê ĥetanî Şam,
3 Nava dik’irê silt’an Êzîd min t’emam,
S. 10 1 Me malê Adiya ferzin,

2 Beynim1639 ĥemû berzin1640.
S. 11 1 Miftê ĥemû xezîna1641,

2 Stûnê herçar dîna,
3 Resûl qetya1642 melek Şemsedîn1643, melek Fexredîna.
S. 12 1 Yasîna1644 didim boy nasîne,

2 Damana birê axretê digrim boy qirar û ĥeqînê,
3 Melekê mêra: melek Fexredîn, melek Şemsedîne.
S. 13 1 Lalişê li hêr nesebeta1645 birê xwe axretê guh bidêr,

2 Serê xwe ĥerfa dîne xwe da bispêr.
T’emametî ȓeĥme bavê hostayî!
1626
tevkêş
1627
verpêĉ
1628
dur
1629
hêqînîş
1630
sultan
1631
Êzdîd
1632
sehîb
1633
guna
1634
afû
1635
arqat
1636
sehet
1637
şivêt
1638
elekûm sela
1639
beyîn
1640
berj
1641
binêr: xezne
1642
Resilqetya
1643
Şemsedên
1644
asîn
1645
nisilet
317
83. QEWLÊ BERȊ ŞÛŞTINÊ 1646
S. 1 1 Berê min ȓohilatê,

2 Tê ser min qasidê calatê,
3 Benî Ademo, ȓabe bide şehdetê.
S. 2 1 Tu bêje: «Şehdetiya min — Ĥeq Ellaĥ!

2 Êzdî — ĥebîbî1647 Ellaĥ,
4 Mergê Meqlûbû sela!
S. 3 1 Silavê Meqlûbê mergehе,

2 E’vdê Êzdîxanê çu ber t’obe1648 sȗcda yе,
3 Cȗmayê1649 Binîmaye!
S. 4 1 Quba min — qublet il-Bidar1650!

2 Zimzin — ĥaca1651 min!
5 Kaniya Sipî — mora min!
S. 5 1 P’îrê min — nûre!

2 Ĥacî îbn Mehemmed — mişûre!
3 Bawarî atqata xwe êzdî qebûle!
S. 6 1 Şemsê min — ĉiray e,

2 Êzdî — ĥebîbê Ellaĥ ye,
3 Bawarî atqata xwe Tawisî melek’ daye!
84. QEWLÊ SERE MERGÊ1652; 1653; 1654

S. 1 1 Ȓojeke ji ȓojane,
2 Xelqê e’rifî zana,
3 Hilûn ji mirinê bidin beyane.
S. 1 1 Ȓojekê ji ȓojane,
2 Xelqê e’rifî1655, zane,
3 Hilûn ji mirinê biden beyane.
S. 2 1 Xelqê e’rifî zana,

2 Hûт werin bifikirin li beyana,
3 Nesîĥeta mirinê bigrin ji xweȓane.
S. 2 1 Xelqê e’rifî zane werin,
2 Li van beyana bifikirin,
3 Sit’arekê1656 ji mirinê bi xwe bigrin.
S. 3 1 Ȓojekê ez nebûm,
1646
[5] (стр. 131)
1647
hebûbî
1648
toube
1649
Camaye
1650
qubildar
1651
hec
1652
[2] (rr. 139–150)
1653
[1] (pp. 341–349)
1654
[29] Qewlê sera mergê (rr. 381–388) (№ 1696)
1655
ê’rif
1656
sitir
318
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Û suȓeke xewle bûm,

3 Muxliqê xaliqê xwe bûm.
S. 1 1 Belkî ez nebûm,
2 Beĥrekî1657 xewle bûm,
3 Muĥubê xaliqê xwe bûm.
S. 2 1 T’ifaqekî t’ifaqîm,
2 Beĥrekî da xulqîm,
3 Suȓa1658 mîrê xwe șiviqîm.
S. 4 1 Ew suȓa me dikujî,
2 Serê qalb dinijî,
3 Miskîno, benî Ademo, ȓuĥ hate te, hilû bijî.
S. 3 1 Ew uiȓa min dikuje,
2 Dest, û ser, û p’ê, û qalb nijî,
3 Miskîno, bin Ademo, hilû bijî.
S. 3 1 Suȓa min dikujî,
2 Dest-p’ê, serî lev hildimijî,
3 Hilû miskîno Adem [bi]jî.
S. 4 1 Suȓa enzelî,
2 Kire qendîl û nizilî,
3 Qalb pê k’amilî.
S. 5 1 Ji qendîlê nazilbû ew suȓe,

2 Îlaĥȋo, nesîbek te e’firandbû ji minȓe.
3 Ezî ȓazîme, heke hindeke, heke p’iȓe.
S. 4 1 Ji bana nazilbû1659 ew suȓe,
2 Nesîbek e’firandbû bi miȓe.
3 Emî di ȓazîne heke hendeke û heke p’iȓe.
S. 5 1 Qendîl û nizilî suȓe,
2 Hinare qismete ji miȓa,
3 Herge1660 hindike, herge p’iȓe.
S. 6 1 Beĥra Ĥeq wetinî,

2 Neh meha tê sekinî,
4 Bi qudreta ȋlaĥî dimekinî.
S. 5 1 Beĥra Ĥeq wetinî,
2 Neh meha tê sekinî,
3 Ji qudretê mekinî.
S. 6 1 Beĥra Ĥeq medine,
2 Neh meha wê sekinîm,
3 Qudretê ez mekinîm.
S. 7 1 Bi qudretê kir ťemame,

2 Çî beĥreke tarîye, bi ẍemame,
3 Îlaĥȋo, dibûm êqsîrê te, ez bûm xulame.
S. 6 1 Ji qudretê kirbû t’emame,
2 Çî beĥreke bi ẍemame,
3 Ben[dê] êqsîrê te, ez bûm xulame.
S. 7 1 Qudretê bûme ťevave,
2 Beĥra tarî1661 ximame,
3 Bendê hêsîr ez xulame.
1657
be’r
1658
sur
1659
nizil
1660
herke
1661
te’rî
319
S. 8 1 Fikirîm li fikarê,
2 Mersûm li firwarê,
3 Îlaĥȋo, te em xilas kirîn ji beĥrê.
S. 7 1 Fikirîm liwê fikarê,
2 Li mersûmê, li firwarê,
3 Min zor fariqe1662 kirbûn ji wê beĥrê.
S. 8 1 Îlaĥîo, te sit’irandim sit’arê,
2 Mersûm1663 heye boy ferwarê,
3 Îlaĥîo, te ez xilas kirîm ji beĥrê.
S. 9 1 Îlaĥȋo, te em fariqe dikirin ji makê,

2 Ji ȓonehîyê tême zikakê,
3 Wezine têm liser Şibakê,
4 Havêtim berberê make.
S. 8 1 Min zor fariqe kirbûn ji makê,
2 Ù ezna didam Şibakê,
3 Bi ȓû da çome zikakê,
4 Ez daname ber bedenê make.
S. 9 1 Îlaĥîo, te ez xilas kirîm ji makê,
2 Wesirandim ber beĥrê șivakê,
3 Devaȓîye çûme zivakê.
S. 10 1 Îlaĥîo, te ez xilas kirîm wê beĥrê,

2 Mersûm heye boy ferwarê,
3 Îlaĥîo, te ez xilas kirim vê care.
S. 10 1 Li min cema’ dibûn xizim û cînare,

2 Bab minetk’are ji mîre,
3 Li şayê xulam û feqîra.
S. 9 1 Li min cema’ dibûn xizim, û lêzim, û cînara,
2 Babî minetk’are1664 ji mêrê mîra,
3 Bi şayiya dîwanêd feqîra.
S. 11 1 Li şayê dê û babe,
2 Bila qewal bistirên def û şibaba,
3 Îlaĥîo, te em xinê kirîn bi van tiwafe.
S. 10 1 Bi şayiya dayî û baba,
2 Qewal wê distirên def û şibaba,
3 Îlaĥîo1665 te em xinê kirîn û ava.
S. 12 1 Bi van tiwafa te em xinî kirin,

2 Berî ȓoja em bimirin,
3 Bi weledekî nêr em şa kirin.
S. 11 1 Îlaĥîo te em xinê1666 kirîn,
2 Berî ȓoja em bimrîn,
3 Te bi weledekî nêr em şahî kirîn.
S. 13 1 Çî weledekî miskîne,
2 Danabû nav t’abûteke darîne,
3 Hind wê digrîn, hind wê dihizîne,
4 Ew walede navê șêx Adî û melik șêx Sin liser bi Ĥeq tîne.
S. 12 1 Çî weledekî miskîne,
1662
ferîq
1663
weslûf
1664
minêkar
1665
Ilehiyo
1666
çine
320
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Danane linav t’abûteke darîne,

3 Bi şevê û ȓojê hijîne û girîne.
S. 14 1 P’adşê min p’iȓ k’eremete,

2 Şefeqeta1667 xwe li me dikete,
3 Îlaĥîo, te ez ȓakirim ser qedema.
S. 13 1 Îlaĥîo p’iȓ k’ereme,
2 Şefeqeta1668 te hebit libin Ademe,
3 Te em ȓakirîne ser qedema.
S. 15 1 Ser qedemê xwe digeȓiyam,

2 Ȓuĥ hate dest û p’êyam,
3 Îlaĥȋo, bi te difiȓîyam.
S. 14 1 Liser qedema digeȓiyam,
2 Ȓûh hate dest û p’êyam,
3 Îlaĥȋo, bi te firiyam.
S. 16 1 Liser qedemê xwe dibezim,

2 Eşqê mîrê xwe bi lezim,
3 Pisporê babê xwe ezim.
S. 15 1 Liser qedema dibezim,
2 Li suȓa mîrê xwe bi lezim,
3 Pisporê babê xwe ezim.
S. 11 1 Îlaĥîo, te ez ȓakirme ser qedema,
2 Ser qedemê dibezim,
3 Eșqa mîrê xweyî lezim,
4 Bavê t’irê pispor ezim.
S. 17 1 Çî lawekî sermeste,
2 Aşiqê mîrê xwe heweste,
3 Babê malîyek jêȓa dixweste.
S. 16 1 Çî lawekî sermeste,
2 Bi suȓa mîrê xwe
vediweste, 3 Bab maliyek
jêra dixweste.
S. 18 1 Ew maliya bi ȓay û t’ekbîr,

2 Lê dihêwirî coqetê feqîr,
3 Vêȓa heye nîşana mîr.
S. 17 1 Çî maleka bi ȓay û t’ekbîr,
2 Lê diêwirîn coqetêd feqîr,
3 Vêȓa hebû nîşana mîr.
S. 12 1 Îlaĥîo, te ez kirime malxê mala,
2 Malaȓa û t’ivdîr,
3 Lê hewirîne coqet û feqîr,
4 Vêȓa hevin nîșanê mîr.
S. 13 1 Me șa1669 bûne cînara,

2 Şaya xulamê feqîra,
3 Qewalê șêx Adî dik’utin defan û șiveva.
S. 19 1 Nîşana mîr hebû vêȓa,

2 Îlaĥȋo, be’dî van ĥala,
3 Em kirîn malxweyê1670 mala.
1667
şifqet
1668
şefqet
1669
ca
1670
malxoyê
321
S. 18 1 Vêȓa hebû nîşana mîr Înşallaĥ,

2 Be’dî wan hewlan,
3 Îlaĥîo te em kirin malxweyêd mala.
S. 20 1 Nema bi vê yekê em bi sebirîn,

2 Zoȓ û mal li me kitirîn,
3 Besî meye, emê bidin, bixon, ĥeta ȓoja em bihurîn.
S. 19 1 Îlaĥîo, ne ma bisebrîn,
2 Te bi zêȓ û mal kirîm,
3 Bese bixoyin, bideyn, ĥeta ȓoja em bimrîn.
S. 20 1 Mekke em derwêş,
2 Ȓȋya Ĥeq bikeyn t’eftêş,
3 Liber navû dik’rêd te bibîn hawîş.
S. 21 1 Sibekê ji tarî babe,

2 Kirim nêv eskerekî zorî zave,
3 Îlaĥȋo, te em xilaskirin ji van tava.
S. 14 1 Sibekê1671 ȓabûm tarî bava,
2 K’etime nava leșkerî1672 û ȓava,
3 Nemam xilazvim gava.
S. 22 1 Îlaĥȋo, te em t’alankirin carek,

2 Ȓasta me ne ma, çu dîndarek,
3 Ne ma, me bipirse biran û yarek.
S. 21 1 T’alankirin bi carek,
2 Ne ȓastemal ma, ne dîndarek,
3 Ne li me dipirsit ne birayk, ne yarek.
S. 15 1 Nemam xilazvim gavek,
2 Ne ȓastemal ma, ne dînarek,
3 Me va nehatin bira-yarek.
S. 23 1 Wekî teyrê dewletê liser me fiȓî,

2 Li me hêsay dikir ĉirayê guȓî,
3 Nasînî liser me biȓî.
S. 22 1 Teyrê dewletê firî,
2 Te li me hesakir çirê bi girî,
3 Suxûmeta te yarû birêd axretê nasîn ji me biȓî.
S. 16 1 Meva nehatin yar-birê axretê,
2 Yar-birê axretê nasî me biȓîn,
3 Yeqîn teyrê dewletê fiȓîn,
4 Me wêsandin ĉirê guȓîn.
S. 24 1 Sebaret te nefsê, yarû birayêt axretê liser me biȓî nasî,

2 Em sotîn libin vî kirasî,
3 Hem bi zebûnî, hem bi p’êxwasî.
S. 23 1 Suxûmeta te yarû birêd axretê ji me biȓî nasî,
2 Sotin libin vî kirasî,
3 Hind bi zebûnî, hind bi pêxwasî.
S. 17 1 Yar-birê axretê me biȓîye nasîye,
2 Îlaĥîo te ez sotim ber wî livasîye,
3 P’a zebûne du p’a p’êxasîye.
S. 25 1 Îlaĥȋo, teme mendekî zebûn,

2 Îlaĥȋo, te da min ji e’rdekî ne bû,
3 Îlaĥȋo, xêr û șeȓê me ji ba te dibû.
1671
sive
1672
lêșker
322
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 24 1 Bendekî teme yî zebûn,

2 Te ez dam ji e’rdekî ne bûn,
3 Xêr û şeȓ libin destê te bûn.
S. 18 1 Zebûne te me, zebûn,
2 Te ez e’firandim ne bûn,
3 Yeqîn1673 xêr–gunê me destê te bûn.
S. 26 1 Ji ba te tên xêr û şeȓe,

2 Ĥimeta te hebit bi meȓa,
3 Îlaĥȋo, de’wedarim bi navê teȓa.
S. 25 1 Bi te didem xêr û şeȓa,
2 Hîmeta te hebit bi miȓa,
3 De’wedarim bi navê teȓa.
S. 19 1 Destê te digrim xêran û gune,
2 Ĥemetîya te heve ji meȓa,
3 Şermezar1674 nevim ji P’adșayê xweȓa.
S. 27 1 Min go: «Ezim derwêş,

2 Dua’yê1675 suȓê dikim t’eftêş,
3 Bi nav dik’irêt te bûne hewêş.
S. 28 1 Îlaĥȋo, liba[l] te navû dik’irim,

2 Saf1676 û ĥeybetêd te difikirim,
3 We’de hatîye dê ȓojekê mirim.
S. 26 1 Navê teyî dik’irîn,
2 Saf û ĥeybetêd te difikirîn,
3 We`de hatîye ȓojekê em dê mirîn.
S. 29 1 Ȓojekê ne haş bûm,

2 K’etime nivînê, nexweş1677 bûm.
3 Girtîyê Melik il-E’rş bûm.
S. 27 1 Ȓojekî ez ne hiş bûm,
2 Bendeyê Melikê E’rş bûm,
3 K’etime nav nivînê û nexweş bûm.
S. 20 1 Îlaĥîo, ezî ku hindeșim,
2 Bendê Melikê1678 E’rșim,
3 Sibekê ȓabûm, bê ĥișim,
4 K’etime nava nivînê, nexweșim.
S. 30 1 Nexweş1679 bûm, k’etime nivînê,

2 Li min cema’ dibûn lêzmê xwînê1680,
3 Bi zêȓ û mal nayême k’irînê.
S. 28 1 Nexweş bûm, k’etime nav nivîne,
2 Hatine ser min lêzmêt xwînê,
3 Bi zêȓ û mal nayême k’irîne.
S. 21 1 Nexweşim, k’etime nivînê,
2 Têne ser min lêzimê xwînê,
3 Mal û zêȓ naême kiȓînê.
S. 31 1 Ne bi zêȓe, ne bi male,
2 Babî pîrî kale,
1673
yêqîn
1674
șemezer
1675
duê
1676
sav
1677
nexoş
1678
melek
1679
nexweș
1680
xûn
323
3 Ji weleda, ev welede bi t’inê libale.

S. 29 1 Ne ye bi zêȓe, ne bi male,
2 Babî pîremêrî kale,
3 Gotê: «E’zîzê min, ji ĥeft weleda, ev weledê min wê heye libale».
S. 22 1 Ne mi zêȓe, ne mi male,
2 Bav derwêşekî delîlî kale,
3 Ewledakî1681 ewî bale.
S. 32 1 Ne bi zêȓ, ne bi malê dinyayê,

2 Babê pîrî kalî, xinê,
3 Ji weleda, ev welede bi t’inê.
S. 30 1 Ne bi zêȓe, ne bi malê dinê,
2 Babî pîremêreyî, kaley, finê,
3 Gotê: «E’zîzê min, ji ĥeft weleda, ev weledê min wê heye bi t’inê».
S. 33 1 Babê go: «Ez çî bi k’ar kim,

2 Deh peza ez bi qurban kim,
3 Serê xwe şikran kim,
4 Banga banîye nebîy Simaîl bang kim».
S. 31 1 Bab dibêjit: «Ez çî bikem çî ĉar kem,
2 Deh peza bi qurban kem,
3 Serê xwe bi şikran kem,
4 Banga mine nebîy Simaîl1682 ku ban kem».
S. 34 1 Banga nebîy Simaîle,

2 Babê pîrî, kalî, sefîle,
3 Tirsa wî ji saf û ĥeybetê Ezraîle.
S. 32 1 Banga min nebîy Simaîle,
2 Babî pîremêrî kale yî, sefîle,
3 Go: «Tirsa min saf û ĥeybetêd Ezraîle1683.
S. 23 1 Banga mine ber Ezraîle,
2 Bav derwêşekî kalî delîle,
3 Ewledakî ewî bîre.
S. 24 1 Çi bikim, çi bi ĉar kim,

2 Deh peza qurban kim,
3 Serê xwe șikran kim,
4 Banga Ezrahîl, Cebraîl1684 da ban kim».
S. 35 1 Ezraîl melikê mîre,

2 Delq1685 û t’ancê feqîre,
3 Em di ȓazîne wekî wan êqsîre.
S. 34 1 Ezraîl Melikê mêra,
2 Yî delq û t’ancêd feqîra,
3 Go: «Îlehîo, te em ȓazandin wekî êqsîra».
S. 25 1 Cebraîlo1686, melekê mîra,
2 E’zezet, celaletê feqîra,
3 Tê berdî girtîya, azakî hêsîra.
S. 36 1 Ezraîlê melekê mewtê,

2 Li ĥemû dema, li ĥemû wexta ew tê,
3 We’de hatîye ji qalbî dê birim sewtê.
S. 33 1 Ezraîl melikê mewtê,
1681
ewledanî
1682
Simayil
1683
Izrayîl
1684
Cibrahîl
1685
dilq
1686
Cebrahîl
324
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Li ĥemû dera li ĥemû e’rda ew tê,

3 Go: «Ez hatîme zor bibirim ji hew tê».
S. 28 1 Cebraîlo, melekê mewtê,
2 Haware șeherê giran dengê te tê,
3 Çewa zorê dibiȓî sewtê?
S. 37 1 Ezraîlê p’eȓ kuȓim1687,

2 Hawîȓê şara difiȓim,
3 Ne hatîme nobê li kesî bigrim,
4 Ez hatîme ȓuĥê ji qalbî bibrim.
S. 35 1 Ezraîl p’eȓî bi kirim,
2 Hawirî şara difirim,
3 Ez nehatîme nobê li kesî bigrim,
4 Ez hatîme bab û pisa jêk bibirim.
S. 26 1 Ezim Cebraîlê p’eȓ kuȓim,
2 Herçar qulbe1688 ez difirim,
3 Ez ne hatîme novê kesî biguhêȓim,
4 Ez hatîme bab û pisa jew dabiȓim.
S. 38 1 Ezraîlê p’eȓ k’eskim,

2 Hawîrê şara dip’arastim1689,
3 Ne hatîme nobê li kes kim,
4 Ez hatîme ȓuĥê ji qalbî nefeskim.
S. 36 1 Ezraîl perî bi k’eskim,
2 Hawirî şara diçiriskim,
3 Ez nehatîme nobê li kes kim,
4 Ez hatîme vî qalbî ji nefs kim.
S. 27 1 Ezim Cebraîlê p’eȓ keskim,
2 Herçar qulbe ez qevz dikim,
3 Ez ne hatîme novê qest kim,
4 Ez hatîme ȓuĥa nefes kim.
S. 39 1 Ya me ji vê yek bû,
2 Ȓuĥ ji dest û p’êya cihê bû,
3 Ȓuĥ ĉaveȓênîye suȓê bû.
S. 37 1 Ya me ji wê bû,
2 Rûh ji dest û p’êya nijê bû,
3 Ya me ji wê bû.
S. 29 1 Şuxul ku ji wê bû,
2 Peșka sinetê1690 pê bû,
3 Qalb ĉavnêȓîya1691 suȓê bû.
S. 30 1 Suȓa sembîlê,
2 Ȓuĥ behs1692 kir, çû qendîlê.
S. 40 1 Ȓuĥê ligel suȓê behs kir,

2 Berê xwe li qendîlê hevȓast kir,
3 Xwedanê xwe liwêder nas kir.
S. 38 1 Suȓê ligel ȓûhê behs kir,
2 Xwe nerm ji dest û pêya xilas kir,
3 Ewê der sae’t xwedanê xwe liwêder nas kir.
S. 31 1 Ȓuĥ ji qendîlê behs kir,
1687
kiȓim
1688
binêr: qible
1689
diperistim
1690
sunet
1691
ĉe’v
1692
be’s
325
2 Xweyekî xwe wê nas kir,

3 Gîyanê xwe xirava fênî xilas kir.
S. 41 1 E’rdê mabû qetîl û qalb,

2 Hate ser min destê zorî zavî ẍalib,
3 Ji wê k’asê vexwarî nebîy Adem.
S. 32 1 Ȓuĥu çû, ma qedîbî qelb,
2 Hêwrîye ser me destekî talib,
3 Eva k’asa vexarîye nevî Meĥemedê bin E’wdile, E’lîê bin E’bû Talib.
S. 42 1 Li min k’om bûn jin û mêre,

2 Wê digrîn diken şêran1693 şêre,
3 Ew k’asa ji enzel da, k’asa ji dêre.
S. 39 1 Li min digrîn jin û mêre,
2 Hiznek biken şêran şêre,
3 Eve bû k’asa enzel1694 jêȓa.
S. 33 1 K’asa enzelî dêre,
2 Vexarîye jina yî û mêre,
3 Şînekî ser min dikin çewa șêrin.
S. 34 1 Gelî yar-bira, vê yekê bifikirin,

2 Binê ez çewa bûme, ezê çewa bimirim.
S. 43 1 Tazî kirim û hiştim,

2 Ser pûşekî dana bûm,
3 Bi ava germ dişuştim.
S. 40 1 Ez tazî kirim û hiştim,
2 Ser pûşekî danam û şûştim,
3 Ez bi ava germ biriştim.
S. 35 1 Tazî1695 kirim wê dihiştim,
2 Dame ser pûşîn dişuştim,
3 Ava germ bû pê diviniştim.
S. 44 1 K’efenê min dipîve,

2 Qerqere du1696 gaz û nîve,
3 Miskîno, benî Ademo, li te dipîve.
S. 41 1 Kivinê min dipîve,
2 Qerqere du bihust1697 û nîve,
3 Miskîno bin Ademo, hilȗ bipîve.
S. 45 1 K’efenê min hîjdeh1698 gaze,

2 Danabû ser cinaze,
3 Wê liser min digrîn wêlî û biraze.
S. 42 1 Kivinê min hîjdeh gaze,
2 Danabû ser cinaze,
3 Dê li min digrîn wêlî û biraze.
S. 36 1 K’efenê min pîvane,
2 Qerqere min biȓîne du gaz û nîvane,
3 K’efenê min biȓîne donzdeh gazane,
4 Danime nava cinîyazane,
5 Ser min digrîn wêlî û birazîyane.
S. 37 1 Ezim mîna guleke p’ișk,

1693
şêran
1694
e’zal
1695
te’zî
1696
dû
1697
bust
1698
hijde
326
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Dame ser çardarê ĥișk,

3 Birime miskenê maran1699 û mișk.
S. 46 1 K’erem kin, du dara bînin,

2 Werise lê werînin,
3 Cinyazê1700 min di navda bişidînin.
S. 43 1 K’erem ken du dara bînin,
2 Werisekî tê werînin,
3 Cinazê min ser deynin.
S. 38 1 Dame ser çardara,
2 Hildame sisîyan û çara,
3 Birime miskanê mișkan û mara.
S. 47 1 Dara serê min sikirî gira,

2 Hilgirtbû yarû bira,
3 Min ji mala mezin xwastbû xatira.
S. 44 1 Ew bû dara leylûn sedire,
2 Hilgirtibû yarû bira,
3 Min ji mala mezin xwest xatire.
S. 48 1 Derk’etim ji mala mezim,

2 Piĉûk û mezin li pê min dibezin,
3 Zînyare1701, li xilmetê mezin bi lezin.
S. 45 1 Kirime der ji mala mezim,
2 Kiçik û mezin li pê min dibezin,
3 Zênara li xilmeta ẍerîba çî bi lezin.
S. 39 1 Birime der mala mezin,
2 Çûk û mezin pey min dibezin,
3 Ĥemûșke xizmeta mine lezin.
S. 49 1 Birime aliyê goȓistanê,

2 Cinazê min liser axa vê t’irbê danî,
3 Wê digrîn bo ĥisna vî canî,
4 Dema ji vê dinê dibit fanî.
S. 46 1 Birime aliyê goristanî,
2 Liser axa tirbê danî,
3 Hind wê digrîn bo vî ciwanî,
4 Axir ji rû wê dinê dibû fanî.
S. 50 1 Bo min dik’olin t’irbe,

2 Bi Şerqe ĥeta bi Ẍerbe,
3 Kes nemabû, venexwarbû ev şerbe.
S. 47 1 Dema dik’olin t’irbe,
2 Ji Şeriq ĥeta bi Ẍerbe,
3 Kes nema venexwaribû ji ew şerbe.
S. 51 1 T’irba min hildikene,

2 Hin wê digrîn, hin wê dik’ene,
3 Ĥemû qebûl bû xilmeta mine.
S. 40 1 T’irba min hildikene,
2 Hinek digrîn, hinek dik’enin
3 Ĥemûșke xizmeta minin.
S. 52 1 T’irba min ťemam kir,

2 Û serê min linav kir,
1699
me’r
1700
cenaz
1701
zînhar
327
3 Min li mala qedîm silav kir.

S. 48 1 T’irba min t’emam kir,
2 Serê min dinav kir,
3 Min li mala qedîm silav kir.
S. 53 1 Silavêd min li mala qedîme,

2 P’adşê min Êkî K’erîme,
3 Birime nav xelqekî zavî ĥelîme.
S. 49 1 Silavêd min li mala qedîm,
2 Birime nav xelqekî zorî zavî hezîm,
3 Min go: «Ílaĥȋo, tuy[î] Melikê K’erîm».
S. 41 1 T’irba min t’evav kir,
2 Mala qedîm silav kir.
3 «Silava te mala qedîm,
4 Sibĥane1702 te melekê K’erîm,
5 Sibĥane te melekê E’rș,
6 Ser me ȓanîyane ferș,
7 Her ferșekî weke xerș».
S. 54 1 Birê min ȓastîyê sere min bêȓastî,

2 Berî min bi qublet ve dinistî.
S. 55 1 Birê min t’aqete,

2 Yê girêka sere min vedkete,
3 P’iȓanî, minȓa fehm dikete.
S. 56 1 Banga min Melik il-E’rşe,

2 Ser singê min k’işandbû ferşe,
3 Her ferşekî weke xerşe.
S. 50 1 Ilaĥȋo, Melik il-E’rşe,
2 Ser singê min ȓadixên ferşe,
3 Her ferşek weke xerşe.
S. 57 1 Bi herîyê hunandbû derze,

2 Axê diînine ser min bi leze,
3 Du kêl danîbûn, gotin: «Benî Ademo, eve bo te merze».
S. 51 1 Heriyî datînin li derze,
2 Axê diînine ser min bi leze,
3 Du kêla danên, go: «Eve ferze».
S. 42 1 Du kêla datînin, evaye mezel,
2 Ĥeȓîyê davêjin ser derza,
3 Xalîyê davêjin ser min, çewa lezin.
S. 58 1 Kêla sere min sikirî,

2 Xelqê xanî, nazikî, let’îf li xwe hedirî,
3 Cayîze li ẍerîba biken qedirî .
S. 53 1 Ew bû kêla serê şedirî,
2 Wê li xelqê nazikî, let’îfî, hedirî,
3 Cayîze li ẍerîba bigrî qedrî.
S. 43 1 Kêla serê sedire,
2 Xelqê alî xêr hat, lê hedirî,
3 Xerîba ȓakirin qedirî.
S. 44 1 Birak dive t’aqete,

2 Girêya serê min vedikete,
3 Belkî Neke û Mekîne1703 ser min netê
1702
sivĥan
1703
Niknikîn
328
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 59 1 K’eremken, deng hilînin,

2 T’erqîn û Yasînê liser min bixwinin1704,
3 Navê șêx Adî û melik șêx Sin liser min bînin.
S. 52 1 Keremken û deng hilînin,
2 T’erqînê û Yasîna liser min bixwînin,
3 Navê Xwedê û Tawisî melek’ liser min bînin.
S. 45 1 Banga mine ber birê axretê,

2 Bira miȓa nek’eve e’ynatê1705,
3 Belkî Neke û Mekîne ser min netê.
S. 47 1 Sam û hebetê çi têne girête,

2 Çomexê destê wî agir û pête,
3 Dirêjî saltî mezin,
4 Ȓeșî weke soxin,
5 Çomexê wî ĥeftê1706 min.
S. 48 1 Ditirsim daweșîne min wî ĥevsinde mûsî,

2 Ber diçe birq-birûsî,
3 Dil-hinavê min virda dûsî.
S. 60 1 Birime xanîyê bê derî,

2 Du hatine ser min wekî t’et’erî,
3 Her yek qase dolabeke aşî wa li serî.
S. 54 1 Kirime xaniyê bê derî,

2 Du hatine ser min wê dixwînin1707 wekî t’et’erî,
3 Mîna1708 ĥeft dolabêd aşa li serî.
S. 49 1 Te ĉavê mêra dîyê,
2 Dolavê așa mestire serîyê,
3 Min dixure t’et’erîye.
S. 61 1 Du hatine ser min diken qîl û qale,

2 Êkî keȓe, yekî lale,
3 Wê ji min dipirsin ĥal û ĥewale.
S. 55 1 Du hatine ser min wê dikene qîr û qale,
2 Êkî keȓe, yekî lale,
3 Wê ji min dipirsin ĥal û hevale.
S. 62 1 Tirsa min ji yê lale,

2 Ĥeftî batman dembûs ĥesin1709 heye libale,
3 Ȓojê sê care dor ȓuĥa min dibin ĥewale.
S. 57 1 Tirsa min ji yê lale,
2 Ĥeftî batman dimbûs heye libale,
3 Ewê liser ȓûha min bûye ĥewale1710.
S. 63 1 Tirsa mine ji yê keȓe,

2 Dembûsê wî ĥeftî p’eȓe,
3 Benî Ademo, ji kenara axî1711 Cebraîl, yî korî, keȓe.
S. 56 1 Tirsa mine ji yê keȓe,
1704
bixûnin
1705
i’înet
1706
ĥevt
1707
dixûnin
1708
Mîn îna
1709
asin
1710
heval
1711
axîl
329
2 Dimbûsê wî ĥeftî p’ere,

3 Ȓojê sê cara tête bi dîyarî meȓe.
S. 64 1 Du hatine ser min, ĉav di mezin, wekî t’eşte,

2 T’ilî weke beşta,
3 E’zebê goȓê ji min dixweste.
S. 63 1 Dû hatine ser min ĉav di mezin weke t’as,
2 T’ilî di wane weke misas,
3 Nênûk di wane weke das,
4 Min go: «Sed xwezma wê ȓûhê, ye bê guneheye, bê sûc, bê binas».
S. 65 1 Du hatine ser min, ĉav di mezin weke stêr,

2 Nînok hene weke k’êr,
3 Min go: «Sed xwezîya mine bi wê ȓuĥê be, ehlî xêr,
4 Ne sed xwezîya wê ȓuĥê be, ye înk’êr1712!»
S. 64 1 Dû hatine ser min ĉav di mezin weke stêr,
2 T’ilî di wane weke bêr,
3 Nênûk di wane weke k’êr,
4 Min go: «Sed xwezme ȓûha ehlî xêr, ne sed xwezme ȓûha ink’er».
S. 50 1 Te ĉav mîna ĉavê mêra,
2 T’ilî not’lanî bêra,
3 Neynûk not’lanî k’êra,
4 Wê nave tiștekî navêjin xwedanî1713 xêra.
S. 66 1 Du hatine ser min, ĉav mezin weke qiyas,

2 Sed xwezîya mine bi wê ȓuĥê be, biçit bê sȗc, bê guneh, binas1714.
S. 51 1 Te ĉav not’lanî t’as,
2 T’ilî not’lanî ȓisas
3 Neynûk not’lanî de’s,
4 We navê xwedanê xêra ĥeq di nas.
S. 67 1 Du hatine ser min, ĉav di mezin weke t’ește,

2 Ĥeftî batman dembûsî ĥesin heye li deste,
3 Dihatin li hindava min vedweste.
S. 68 1 Tirsa min ji xwedanê dembûsî,

2 Wekî li min hiltêt dembûsî,
3 Jê diçin birq û birûsî,
4 Ji tirsa ve dil û hinavêt min p’êkve dinûsî.
S. 58 1 Ko li min dihilînit dimbûsî,
2 Wê jê diçin birq û birûsî,
3 Ji tirsa da dil û hinavêd min p’êkve dinûsî.
S. 59 1 Gava min diweste,

2 Ĥeftî batman dimbûs ĥesin1715 heye li deste,
3 Ji tirsa de zimanê min şkeste,
S. 69 1 Du hatin ji min dipirsî:

2 Miskîno, benî Ademo, tu çî insî, tu çî cinsî?
3 Hun li k’une, herȓo şeȓê we hene, me xêrêt we nedîne.
S. 60 1 Du hatine ser min ji min dipirsî,
2 Çeqmaqê wan weke k’ursî,
3 Miskîno bin Ademo, tu çî i’nsî, tu çî cinsî?
1712
enkêr
1713
xudan
1714
bê nas
1715
asin
330
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 61 1 Bin Ademo, hûn li k’ûne,

2 Herȓa siba ȓadibin şeȓêd we di nûne,
3 Me çu xêrêd we ne dîne.
S. 70 1 Em bi xwe xêrîn,
2 Liber mersuma Cebêrîn,
3 Xwedanêt xêra na azêrîn.
S. 62 1 Bin Ademo, em bi xwe xêrîn,
2 Em ȓazdarêd Cebêrîn,
3 Em xwedanêd xêra na azêrîn.
S. 71 1 Du hatine ser min, di ȓeş, se’eda suxin,

2 Bilid, se’eda mezin,
3 Ji tirsa dil û hinavêt min p’êkve dilerizin!
S. 65 1 Du hitine ser min sehte il-sixûm,
2 Di bilindin sehtek mezin,
3 Ji tirsa dil û hinavêd min têk dilerzin.
S. 72 1 Du hatine ser min di ȓeşin wekî feqîr,

2 Bisk di nermin weke herîr,
S. 66 1 Dû hatine ser min di ȓeşin wekî feqîr,
2 Bisk di nermin, weke herîr,
S. 52 1 Te ĉave ȓeșin mînanî feqîr,
2 Şê biske ȓeșin mînanî herîr,
3 Bandê bibînin1716 dîndara mîr.
S. 73 1 Dihatin û diqedimîn,
2 Bi çêrekê dikelimîn,
3 Bi ilmekî diilmîn.
S. 67 1 Gava dihatin û diqedimîn,
2 Çêrekê dikelimîn,
3 Bi ilmekî diilmîn.
S. 74 1 Ewe ilmê me ji atqatê,

2 Zebêniya birin ser p’ira Selatê,
3 Ciyê șêx Adî û melik șêx Sin lê diken şea’etê.
S. 68 1 Ew bû ilmê qatê,
2 Zebêniya ez birime serp’ê p’iȓa Siratê1717,
3 Ew bû ciyê Xwedê lê diket șefae’tê.
S. 75 1 Ew şefa’eta weye,
2 P’ira Selatê alîyek tarîya, duxan û dojeye,
3 Haweke birayîyêt axretê liser bira heye.
S. 69 1 Ew șefae’t ye weye,
2 P’iȓa Siratê, aliyek bihuşte, yek tarîye, yek dojeye,
3 Haweke yarû birêd axretê, ser gunehkarêd bira heye.
S. 76 1 P’ira Selatê ye bi nîşane,

2 Alîyek tarîye, û dojehe, û duxane,
3 Haweke birayîyêt axretê liser birane.
S. 77 1 P’ira Selatê ye bi nîşane,

2 Alîyek tarîye, û dojehe, û duxane,
3 Haweke birayîyêt axretê ser gunehk’arê birane.
1716
bivînin
Sirat — мост, проложенный над адом, ведущий в рай, по которому каждому предстоит пройти в День воскресения. Кроме того, это слово более
1717
сорока раз встречается в Коране в значении «прямой путь» /ас-сират аль-мустакым/.
331
S. 70 1 Ew şefa’eta bi nîşane,
2 P’ira Siratê alîyek behişte, êk tariye, êk dojehe,
3 Haweke yarû birêd axrete ser gunehk’arêd birane.
Em di kêmin, Xwedê û șêx Adî di t’emamin!
85. QEWLÊ T’ERQȊNÛ1718 YASȊN1719

şaxê – 11720
S. 1 1 Ji qewlê șêx Fexrê bi ĥeqî,
2 Eve bû ȓêya mirîda bi Ĥeqî,
3 Tuyî Dayîm, tuyî Baqî bi Ĥeqî.
S. 2 1 Silav li we be ên mezela,
2 Nûra Xwedê li we bibare,
3 Ciyê we bihuşt1721 be,
4 Dua’1722 nebîy1723 û enbiya li we be.
S. 3 1 Ji qewlê we ve,
2 Bi nave,
3 Den û muracûh.
S. 4 1 Ellaĥ menzil1724 elêk’ûm1725 t’acehû,

2 K’erem bikin deng hilînin,
3 T’erqînû Yasînê1726 liser min bixwînin,
4 Navê șêx Adî û melek şêx Sin ĥeq liser min bînin.
S. 5 1 T’erqînê ji Yasînê,
2 Dem-dem[e] ji K’afa, Nûnê,
3 Şerh ne ji qanûnê.
S. 6 1 Xerqe ji K’afa, Nûnê Ellaĥ,

2 Mewla cumle, a’lem miletî Ȓesûl Ellaĥ,
3 Feqîrî bismȋllaĥ, qebûlî Ellaĥ,
4 Tillaĥ, Billaĥ a’badî1727, emanî1728,
5 Emanî ji qismetî1729 zêde.
S. 7 1 Kelîmetî kul û xetab,

2 Xeta ji ẍayb1730,
3 Xerez ji xezeb,
4 Bi e’fû1731 ȓeza.
S. 8 1 Ȓeza ji ȓeĥmetê,
2 Sêx û p’îr, hosta û merebî, yarû birêt axretê,
1718
binêr: t’elqîn
1719
nasîn
1720
Ji qewlên șêx Fexrê Adiyan Qewlê t’erqîn û nasîn http://www.eziden-celle.de/html/_eziden/_gebete/gebete-q-01.htm;
1721
behist
1722
duwe
1723
nebî
1724
yenzil
1725
elêkom
1726
nasîn
1727
ebed
1728
emen
1729
qisman
1730
xeyb
1731
afû
332
T’ÊMÛRÊ MESO
3 We fere li me sinetê1732,
4 Wekî libin dara Zenciltopê1733 digirin t’erîqetê.
5 Hincîyê li pey fikira șe’rîe’tê,
6 Barî t’inebet qatî ser p’ira Selatê.
S. 9 1 Wekî melek șêx Sin ȓûmetê,

2 Liser berê E’refatê1734,
3 Li șêxa, li p’îra, li mirîda, li hazira û guhdêra, van ẍayba1735 bike șefa’etê.
S. 10 1 Min dîn û dewlet ji wê divête ȓoja îd û E’refatê,

2 Ĥezar ȓeĥmet ȋlaĥ1736 livê goȓistanê, ligel vê civatê.
3 Xwedanê k’eremê leșkerê gelîyê Lalisê mehdet1737 di ĥalê me û sinetê.
Em kêmin Xwedê yî ťemame!

T’emametî li vî cuhalî û xwedanan,
Ȓeĥmet1738 li dê û bavê hazir û guhdaran!
şaxê – 21739
S. 1 1 Ji qewlê șêx Fexrê ĥeqe,
2 Ev bȗ ȓêya mirîda bi Ĥeqe,
3 Tu Dayîm1740, tu Ĥeqe.
S. 2 1 Silav li we gelê goristanê,

2 Dak’ete ser we ji bihuștê, ji e’zmanê,
3 Navê Xwedê ȗ niyaza îmanê.
S. 3 1 Ji qewla ȗ bi navê min,

2 Eger ne ji minbe winê tunebin,
3 Guh bidine gotinên min.
S. 4 1 K’eremkin deng hilînin,

2 Telqînȗ Yasînê1741 ser min bixȗnin,
3 Navê Xweda ȗ Tawisî melek’ ser min bînin.
S. 5 1 Telqîn ji Yasîne,
2 Demdem ji K’af u Nȗne,
3 Șe’rîe’t ne ji zagȗne.
S. 6 1 Xerqe ji K’af u Nȗne,

2 Xweda mewlê ĥemȗ e’lime1742.
S. 7 1 Ezda ȗ ȓêbere,
2 Xwedayê ĥemȗ beșere,
3 Tawisî melek’ ȓênase1743 ȗ ȓêbere.
S. 8 1 Gotinên min șîretin,

2 Eger win ji xirabiyê durk’etin,
1732
sunet
1733
tûmê
1734
e’rafat
1735
xayîb
1736
ȓeĥmetilah
1737
medet
1738
ȓahmet
1739
[50] Qewlê t’elqîn nasîn (rr. 215-216)
1740
dayêm
1741
telqîn ȗ nasin
1742
alim
1743
ȓêcnas
333
3 Ciyên we bi ȓastî cinetin.
S. 9 1 Suȓa1744 ji ȓeĥmetê,
2 Șêx ȗ p’îr, hoste ȗ merebî, yarȗ birayê axretê,
3 We fere li me sinetê,
4 Wek libin dara Zenciltopê dikirin xilmetê.
S. 10 1 Hencî li pê hizrа șe’rîe’tê,

2 Barî tê ne bi qatê,
3 Ser p’ira Selatê.
S. 11 1 Wekî melek șêx Sin ȓȗniștive ser berê eresate,

2 Li șêxa, li p’îra, li mirîda, li hazira ȗ guhdara,
3 Li van durketiya bikê șefate.
S. 12 1 Min dîn ȗ dewlet ji wî dihatê,

2 Ȓoja cejn ȗ hilk’eftê,
3 Ĥezar ȓeĥma Xweda livê goristanê, livê civatê.
S. 13 1 Xwedanê1745 k’eremê,
2 Leșkerê gelî Lalisê,
3 Meded halê sinetê.
86. QEWLÊ T’ERQȊNE

şaxê – 11746
1 Selam Alê (silava Xwedê),
2 Nazil Alê (şandine Xwedê),
3 Qewlê mişur,
4 Cinete bi nûr,
5 Dua’yê Ȓesûl,
6 Ellaĥ qebûl (Xwedê lê qebûl!
7 Dengê xwe hiltînim,
8 T’erkînekê dixwînim,
9 Nav dik’irê Êzda Tawisî melek’ hiltînim.
10 T’erkîne Yasînê,
11 Dem-deme K’afa, Nunê,
12 K’ulik, xerqê bi nasînê,
13 Xuşk-birê axretê digirim, bona qirar u yeqînê1747.
14 Kaniya Sipî qulbe1748 be,
15 Xerqê Şîxedî şehde be,
16 Destê me damine xuşk-bire axretê [be],
17 Têda hebe îsmê hikmê1749,
18 Maka xêta li k’u tê ber dara Zenciltopê1750.
19 Seba p’ira Seratê1751,
20 Girtîyê xuşk-birê axretê.
21 Herça ser pişka şile’tê, p’ar lê ne tê.
1744
sur
1745
xudan
1746
[17] T’erkîne “Ferzê biratiyê” (стр 26)
1747
êqîn
1748
binêr: qible
1749
xikm
1750
tomê
1751
binêr: Selat
334
T’ÊMÛRÊ MESO
22 Bimbarekbe biratiya axretê!
şaxê – 21752
1 Selam Elê1753,
2 Nazil Elê1754,
3 Ela qebûl,
4 Minet cinet,
5 Cinet ji nûr,
6 Ellaĥî1755 Te’ala1756,
7 Te’ala Ȓesûl,
8 Qebûl dua’1757,
9 Fetĥa1758 int’în1759,
10 Qewlî int’în,
11 Qismî xetim1760,
12 Make — makînde,
13 Qulib mace Nûne1761,
14 Delîl mirace Nûne1762,
15 Îlaĥî e’lêkûm1763 t’ece Nûne1764,
16 T’erqînekê dixwînim,
17 Dengê xwe hiltînim,
18 Nav dik’irê șêx Adî, melî șêx Sin tînim.
19 T’erqîne ji Yasînê1765,
20 Dem–deme K’afe1766 Nûne1767,
21 Şehde1768 her qanûne1769,
22 Xerqê șêx Adî K’afe, Nûne1770,
23 Ewlayî, mewlayî,
24 Feqîrê simillaĥî,
25 Wellaĥ1771, Billaĥ1772, [û Tillaĥ],
26 Miletê Adem Ȓêșûl Ellaĥ,
27 Ev îda1773 emane1774,
28 Emane qisma zêdeye,
29 K’ulindayî, k’ulind xeta,
30 Xeta ji xêb,
31 Xerac xezeb,
32 Afû ȓeĥmet1775,
33 Şêx û p’îr,
34 Hosta, merebî,
35 Yar birê axretê,
1752
[31] (rr.16-18)
1753
sela melê
1754
elêê
1755
Eleyî
1756
tie’ala
1757
di’e’a
1758
fet’iĥ
1759
e’nt’im
1760
xitim
1761
macenûne
1762
miracenûne
1763
e’lêkim
1764
t’ecenûne
1765
asîn
1766
xafe
1767
xafenûne
1768
şe’de
1769
nerqenûne
1770
k’afenûne
1771
Welila
1772
webila
1773
ede
1774
emen
1775
ȓe’met
335
36 Bin dara Zenciltopê 1776,

37 Hev digrin t’erîqetê.
38 Xetmî1777 sehabê1778,
39 Sinet min cema’1779,
40 Şile’t miẍerin,
41 Kaniya Sipî qulbe1780 be,
42 Ĥeĉê kesê ser dîn k’ete,
43 P’ar lê1781 nede. Amîn! Amîn!
Fet’ĥa t’emametî șêx Adî!

Ȓeĥme1782 li dê û bavê hostayî!
87. QEWLÊ MEZIN1783

S. 1 1 Me êk divêt pê bizanî,
2 Bipirsit li ĥalê min ĥeyranî1784,
3 K’a k’u bû qiseta1785Mia’wî û silt’anî?
S. 2 1 Me yek divêt biket ĥikyatê,

2 Şêro, xwedanê atqatê1786,
3 K’a çawa silt’anî Êzî dahir bû ȓuwê qinyatê?
S. 3 1 Heke silt’anê Êzî bedena make da1787 bû,

2 Suȓ li Mia’wî p’eyda bû,
3 Mia’wî ji ĥeybeta bizdiya bû.
S. 4 1 Mia’wî vê yekê nedihate bere,

2 Bi Dimeşqê kir sefere,
3 Maka silt’an Êzî ji Şamê dikete dere.
S. 5 1 Maka silt’anê Êzî wê deng hilînî:

2 «Heçî yê ji we xȗnekê bibînî,
3 Înşallaĥ1788 ewê ji dest xȗna xwe1789 gazinî».
S. 6 1 Maka silt’anê Êzî we det xebere:

2 «Ya Mia’wî, em dê ji bacêrê we çîne dere,
3 Kes nemiriye bê meferê».
S. 7 1 Mia’wî kirbû k’ût û k’arî1790,

2 Maka silt’anê Êzî derkir ji wî şarî.
3 Şikir li wan ȓonahî bû, bû tarî.
S. 8 1 Şikir ji wan tarî ye,

2 Dê zanîba wê çî ye,
1776
zinciltê
1777
xitim
1778
tihab
1779
minceme
1780
binêr: qible
1781
tê
1782
ȓeme
1783
[1] (pp. 157–172)
1784
eyran
1785
qeset
1786
itqat
1787
p’eyda
1788
Înşella
1789
xo
1790
kût û karî
336
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Sebeb maka silt’anî Êzî ye.
S. 9 1 Maka silt’anî Êzî ji Şamê bi ȓê bû,

2 Suȓa silt’anî Êzî bi vê bû,
3 Ew ço, berê vê1791 li Besrê bû.
S. 10 1 Ew ço, berê vê li Besra ye,

2 T’emam bû qewl û we’da ye,
3 Dahir bû Êzîdî me ye.
S. 11 1 Dahir bû Êzîdê mine,

2 Ew ne yî piĉûke, yî mezine,
3 Çend wesfet1792 wê jê diçine.
S. 12 1 Çend jê çobûn wesfete,

2 Zerb пе таbûn k’eremete1793,
3 A’mî êxistibû ĥeybete.
S. 13 1 Bila Besra ya xeber ço nike,

2 Ȓisqê1794 wan xelef dike,
3 Hermetê wan cot-cot man dike.
S. 14 1 Silt’an Êzîd ji maka xwe dipirsî ye:

2 «Tu bi wî key ȋlaĥî ye,
3 Navê babê min çî ye?»
S. 15 1 «Lawo, babê te p’aşa ye,

2 Ser t’ext û mîriya xwe ȓawesta ye,
3 Dimeşq bi navê wîye ava ye.
S. 16 1 Lawo, babê te p’aşa bû,

2 Ser t’ext û mîriya xwe westa bû,
3 Dimeşq bi navê wîye ava bû.
S. 17 1 Ez jî xatûnek bûm, ji xatûnêt Dimeşqî ye.

2 Yekî ji wan bi xewna xwe d îye,
3 Pisekî min dahir bî ye,
4 Xof û tirsa wan ji destê wî ye.
S. 18 1 Ewan kire dilsarî,

2 Ez der êxistim ji wî şarî.
3 Şikir li wan ȓonahî bû, bû tarî!»
S. 19 1 «Daê, ez jî dê ȓojekê herme,

2 Cêşekî zav bi xweȓa1795 beme,
3 Tu li min biȓêne, dê çî bi serê qazî û ekabirêt Şamê keme».
S. 20 1 «Lawo, babê te mezitire ji min û teye,

2 Ew nebe, vê carê çu ligel nekeye».
S. 21 1 Silt’an Êzî suȓa wî pêda,

2 Wê sor diket wekî p’ête,
3 Ew k’î yî kore ye, silt’anê Êzî nevête!
1791
wî
1792
ûsfet
1793
keramet
1794
ȓizq
1795
xora
337
S. 22 1 Silt’an Êzî hajowa bacêrê Babilê,

2 Tê heyne dik’anêt zorî zav lê,
3 T’êkda bideye û dav lê.
S. 23 1 Silt’anê Êzî hajowa bacêrê Babilo nave,

2 Tê heyne dik’anêt zorî zave,
3 T’êkda bideye û dave.
S. 24 1 Silt’an Êzî derê bacêrê Şamê vediînî,

2 Qasidekî dû Mia’wî vedişînî,
3 [Got:] «Ya Mia’wî, tu were bi miskînî,
4 Şêrêsiwarek derva yî bacêrî te divînî».
S. 25 1 Silt’an Êzî derê bacêrê Şamê vediweste,

2 Qasidek şande dû Mia’wî dest bi deste,
3 [Got:] «Ya Mia’wî, tu k’eremke, şêrêsiwarekî derê bacêrî, te dixweste».
S. 26 1 Gava1796 Mia’wî qasid dît û tirsa bû,

2 Ĥeyrî û dama bû,
3 Çend ȓay û t’egbîrêt kirîn, ĥemû liber hinda bû.
S. 27 1 Gava Mia’wî li qasid fikirî,

2 Dama bû, heyrî,
3 Got: «Sed xwezma 1797 wî, eve sed salayî mirî».
S. 28 1 Mia’wî ji qasid diket pirsyare:

2 «Qasido, tu bi wî key nav Cebare,
3 Eve çî lewne siware,
4 Tu bi qasidî ser meda dihinare?»
S. 29 1 Mia’wî ji qasid diket istexbêre:

2 «Tu bi wî key nav Cebêre,
3 Ev çî lewne mêre,
4 Tu bi qasidî, bi ser meda dihinêre?»
S. 30 1 Qasid li me’niya vediweste:

2 «Ya Mia’wî, eve siwarekî hoy meste,
3 Libsê sore, ȓime k’eske».
S. 31 1 Qasid li me’niya ve westa ye:

2 «Ya Mia’wî, eve siwarekî hoy хweуа ye».
3 Li gîyanê Mia’wî k’eftibû t’a ye,
4 Ber hinda bû çiqas t’egbîr û ȓa ye.
S. 32 1 Mia’wî dibêjit ji male:

2 «T’u naçim bale,
3 Ezê mîrserêt xwe şînime bale».
S. 33 1 Mia’wî şande bal du mîrsere,

2 Wextê dîtin ew nedere,
3 Silt’anî Êzî dua’ lê dikir, kirine bere.
S. 34 1 Mia’wî du mîrseret dî şandine bale,

2 Wekî dîtin ew dîndare,
3 Silt’anî Êzî dua’ li wan jî kir, kirne hicare.
1796
dava
1797
xozma
338
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 35 1 Yekî bo Mia’wî diîna xebere:

2 «Ya Mia’wî, eve siwarekî hoy bi nedere,
3 Herdu mêrserêt te, wê dikirîne bere».
S. 36 1 Yekî bo Mia’wî diîna haware:

2 «Ya Mia’wî, eve siwarekî hoy dîyare,
3 Herdu mêrserêt te, wê dikirîne hicare».
S. 37 1 Mia’wî digo: «Gelî qadîya, ya min digote we, we bawer ne dikir,

2 Dê dahirbit silt’anekî buk’ir,
3 Navê wî dinê û welata dê bite dik’ir».
S. 38 1 Heke Mia’wî ji mal bi der çû,

2 Qadî û ekabir ber çû,
3 Saf û ĥeybet bi ser çû.
S. 39 1 Her bi safe, her bi ĥeybete:

2 «Siwaro, tu bi wî key nav muĥbete,
3 K’a bêje te çî xilmête?»
S. 40 1 Silt’anî Êzî we dike ye:

2 «Ya Mia’wî, eve şoleke çû ne ye,
3 Sehle, nîveka min û te ye».
S. 41 1 Mia’wî we det beyane:

2 «Siwaro, tu bi wî key Ȓeĥmane,
3 Tu dê li min bive mêvane».
S. 42 1 Silt’anî Êzî deng dihilînî:

2 «Ez peya nabim ser vî zînî,
3 Ma tu bişînîye Besra maka min bînî?»
S. 43 1 Mia’wî we cewab daye:

2 «Siwaro min şande pê maka te înaye!
3 Te çî nave, xwezî min zanîbaye?»
S. 44 1 «Çî sibeyekî se’îde!

2 Navê mine şîrin1798 silt’an Êzîde,
3 Ezim atqata çendî mirîda».
S. 45 1 Dibêjin: «Êzîdê kuȓê Mia’wî,

2 Xwedanê libsê k’eskê semawî.
3 Ez hatime ligel qadî û êkabirêt Şamê bikem da’wî».
S. 46 1 Mia’wî diket gotinê:

2 «Ew P’adşayê hoy mezine,
3 Ew bêt û xwe dikete pisê mine,
4 Ewe tiştekî zêdey dewleta mine».
S. 47 1 Mia’wî dibêjit: «Wî kem li sema,

2 Çend zêȓ û mal min heye,
3 Ez ĥemȗ wa li oẍira silt’an Êzîd deme».
S. 48 1 Mia’wî dibêjit: «Ez bikem nabit finê,

2 Çend zêȓ û mal min heye livê dinê,
3 Ez ĥemȗ wê dê li oẍîra silt’an Êzîd dem bi t’ine».
1798
şirîn
339
S. 49 1 Ew wê diken t’egbîr û ȓaye.

2 Qasid şande Besraye,
3 Maka silt’an Êzîd înaye.
S. 50 1 Îna, dibirine male.

2 Qadî û ekabir çone bale,
3 Wê bora bêjin ĥal û ĥewale.
S. 51 1 Nav qadiya û babê,

2 Vên saẍlem biken vê cewabê:
3 «Silt’an Êzî bi ilmîne ilmê k’itabê?»
S. 52 1 Maka Êzîd we det beyane:

2 «Êzîdê min bi xwe silt’ane,
3 Ew ne yî moĥt’acî ilmê Qura’ne!»
S. 53 1 Ewan qadiya ilmê xwe digotin,

2 Yêt1799 qadiya me’nî cot bi cotin,
3 Silt’an Êzî çar-çar me’nî vêkȓa digotin.
S. 54 1 Qadiya got: «Sibĥana Melikê Celîl!

2 Çend borî sal û bedîl,
3 Kesekî nedîtîye, t’ifal1800 bit ev ilmê li bîr!»
S. 55 1 Qadiya got: «Sibĥana Melikê Celal!

2 Çend borîn bedîl û sal,
3 Kesekî nedîtîye, t’ifal bit ev ilme libal!»
S. 56 1 Silt’an Êzîd we dengeye:

2 «Qedeh û badiya lêk dideye,
3 Gelî yara, vexwen ya layîqî weye!»
S. 57 1 Di ȓûnên wê vedixwene,
2 Qedeh û badiye lêk dene,
3 Gelî yara, vexwen layîqî weye!»
S. 58 1 Ewan xasa dîwana silt’an Êzî,

2 Dibûne şûşe û biriqêt1801 zêȓî.
3 Û k’asa şerab il-tiĥûr, nob bi nob li yek û du digêȓî.
S. 59 1 Qadiye dît ew borî,

2 Bo Mia’wîve horî,
3 Go: «Vê yekê nabit ye seyîdî».
S. 60 1 Qadî, û mala, û seyîda,

2 Ewan digo: «Xwezî ewan mêra nedîta,
3 Ȓoja lê dahirbit1802 silt’an Êzîda.
S. 61 1 Vê yekê nabit ye we bî,

2 Tu P’adşayî ser K’ursîye xwe bî,
3 Pis bit, yî mey vexwerî.
S. 62 1 Vê yekê nabit ya seyîdî,

2 Tu P’adşayî ser K’ursîye bilindî,
1799
êt
1800
tefal
1801
burqêt
1802
dahir bî
340
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Pis bit hoy lewend bî».
S. 63 1 Ew wê dibene ber Mia’wî şikyate,

2 Wê bora dibêjin ĥikyate:
3 «Wê ji destê silt’an Êzîd xirab bin welate».
S. 64 1 Mia’wî dibêjit: «Gelî qadiya, ewin hind hene,

2 Ba silt’an Êzî ve heȓine,
3 Şireta ĥal pê bikene».
S. 65 1 Silt’an Êzîd got: «Gelî yara hûn ȓabin,

2 Hûn qenc t’ebabin,
3 Çû carêt dî bûna ho çênabit».
S. 66 1 Silt’an Êzîd yarê xwe dibirî,

2 Li mala sebaẍî êwirî.
3 Sebaẍî e’zeteke çak e’zet kirî.
S. 67 1 Sebaẍo, serê singî,

2 Tu hilîne pengî,
3 Ji silt’an Êzîd bixwaze ĥezar û yek ȓengî.
S. 68 1 Sebaẍo, lingo ser darê çendî linga,

2 Tu tê hilîne penga,
3 Ji silt’an Êzî bixwaze ĥezar û yek ȓenga.
S. 69 1 Denge û ĥezar ȓenge.

2 Heke sebaẍî tê hilîne penge,
3 Sebaẍî zû li xwe kire denge.
S. 70 1 Silt’an Êzîd go: «Sebaẍo, nebit tu suȓa bang bidêrî,

2 Çî ji xweȓa hilgirî, çî ji xweȓa veşêrî,
3 Ĥeta sae’ta ȓuĥê dêspêrî».
S. 71 1 Sebaẍî go: «E’zîzê min çi bi k’are?

2 Heke suȓe Ĥeqî hote dîyare,
3 Min nedikarî, min suȓê xwe bangî ne kire!»
S. 72 1 Silt’an Êzîd mabû liwê ye.

2 Ȓojeke, û duwa, û sê ye,
3 Yekî xeber gehande babe ye.
S. 73 1 Yekî bo Mia’wî dibir xebere,

2 Mia’wî ser sebaẍî kire lêzim û fere,
3 Silt’an Êzîd ji mala xwe bike dere.
S. 74 1 Sebaẍî go: «Ya Mia’wî, ewe P’adşê1803 minî dinê û axretê,

2 Ez dik’êşime ber sicûde û ibadetê1804,
3 Ez dê çawa bêjme silt’an Êzîd betalke suhbetê?»
S. 75 1 Mia’wî go: «Sebaẍo, nebêje negote mine.

2 Ez dê mersûmeke wekeme,
3 Ciyê te ne li e’rd hebit û ne li sema».
S. 76 1 Sebaẍ hate mal xulqîkirî 1805,
1803
pedșa
1804
ebadet
1805
xulkîkirî
341
2 Silt’an Êzîd li sebaẍî fikirî,

3 Zanî çî li dilê sebaẍî sêwirî.
S. 77 1 Sebaẍ hate mal xulq t’êkȓa,

2 Gote silt’an Êzîd: «Hil û ji mala min heȓe,
3 Ez nikarim bime dijmin bi babê teȓa1806».
S. 78 1 Silt’an Êzîd digot: «Sebaẍo, ya min û we hinde,

2 Tu dibînî bacêrê Şamê yî çende,
3 Ez dê hêlim, bixwînit1807 têde kunde.
S. 79 1 Sebaẍo, ez nûrim, e’silê min ji Nûre,

2 K’asê digêȓim şerab il-tiĥûre,
3 We’de wê hatî, dê li bacêrê Şamê betal kem xet, û k’itêb, û deft’er, û mişûre».
S. 80 1 Silt’an Êzîd ji male sebaẍî derk’eft henekû yarî:

2 «Ez pê ve nabim vî neĥrî,
3 Ma sergeȓdanî kem vî şarî».
S. 81 1 Silt’an Êzî ji mala sebaẍî der ço,

2 Şaz û moẍnî1808 liber ço,
3 Nûra a’lemî ser ço.
S. 82 1 Şaz û moẍnî xweş moẍnîne.

2 Êẍler1809 sad û bîst û çar ĥezar weter û t’êlîne,
3 Ĥemû ber navû dik’irê1810silt’an Êzîd distirîne.
S. 83 1 Silt’an Êzîd dest havête ûşîyê tirî,

2 Ço ser derê kaniyê, danabû libin berî.
3 Bi qudretê bacêrê Şamê li mey ẍeyirî.
S. 84 1 Çî bû, çî ciriya?
2 Bacêr t’êk hijiya,
3 [Neĥra] Şamê li mey geȓiya.
S. 85 1 Çi meyeke dest bi deste!

2 Heçî muxliqê pê kirbû qeste,
3 Hêş jê venexwarî, pê dibû meste.
S. 86 1 Çî meyeke weye.
2 Heçî muxliqê nuxtekê jê vedixweye,
3 Ser û malê xwe lê deye.
S. 87 1 Çî meyeke wete.
2 Heçî muxliqê nuxtekê jê vedixwete,
3 Ser û male xwe lê dete,
4 Ev dinya ber ĉavê wî dibite dewate1811.
S. 88 1 Wey li qadî ye!

2 Ew naȓênite ciyê xwe û doje ye,
3 Gava ço dîwana silt’an Êzî, ȓênî k’ase, û badeye, û meye,
4 Lew bi silt’an Êzî nadet şa[h]deye.
1806
te re
1807
bixûnit
1808
muẍenî
1809
oẍler
1810
nav û dikar
1811
dawete
342
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 89 1 Wey li qadî ẍafila haware,

2 Xwe bi mal ve dibire,
3 Gava ço dîwana silt’an Êzî, ȓênî k’ase, û badeye, û meye lê hundire.
S. 90 1 Qazî, û ekabira, û beqala,

2 Gava çone dîwana silt’anê Êzî, ȓênî kiçikêt wan yêt buk’ir, ĥelal il-bale,
3 Vedigeȓiyane mal, diȓênîn li male.
S. 91 1 Qazî Esker1812 dişînite mala xwe bi sere,

2 Ma çî hikmek hatîye ji weȓa.
3 We divêt: «Hûn Êzidî bin bi keĉik û kuȓe».
S. 92 1 Wey li xatûna dota mîre!

2 Got: «Gelî qazî, û melle, û seyîda,
3 Hûn ji îmane xwe nebin be’îde,
4 Me şehde1813 daye bi navê silt’an Êzîde».
S. 93 1 Qazî Esker bi sûkada [di]çiye1814,

2 Yarê xwe didîte, ji yarê xwe dipirsîye:
3 «Ĥalê we di destê silt’an Êzîd da çîye?»
S. 94 1 Qazî Esker dibêjite yarê xweye:

2 «Ȓevîn ye bê fayide ye,
3 Silt’an Êzî ĥeta mal û mezelêt me li me kirine meye».
S. 95 1 Wey li qazîyê buxtanî,

2 Ço derê dîwanê, li xwe diȓand pêsîra kirasî kitanî,
3 Go: «Dad û bêdad ji destê wî silt’anî».
S. 96 1 Mia’wî go: «Gelî qazîya hûn hind hene,

2 Ȓabin ȓayekê bikene,
2 Silt’anê Êzî bigrin û hinda kene».
S. 97 1 Ewê diken t’egbîr û ȓay,

2 Li zavî, li cemay,
3 T’erefa beĥrê day.
S. 98 1 Silt’an Êzîd yarêt xwe hilane,

2 Li qela Dingizê li nivêka beĥrê dana,
3 Xivet vegirt, t’eref k’êşane, șaz û moẍnî linavda danane.
S. 99 1 Şaz û moẍnî xweş moẍnîne,

2 Oẍler1815 sad û bîst û çar ĥezar weter lêne,
3 Ĥemû liber navû dik’irêt silt’an Êzîd distrêne!
S. 100 1 Mia’wî dibêjîte wan ji ĥale:

2 «Me yek divêt biçite bale,
3 Silt’an Êzî şîrêt biket bi zare».
S. 101 1 Qazî Şîro ȓabû ji dîwanê,

2 «Ya Mia’wî ez dê bi xwe girim vê damanê,
3 Dêçim silt’an Êzîd bo te înime ser deft’era îmanê».
S. 102 1 Qazî Şîro ji dîwanê ȓadibite,

2 Berbi çadirêve diherite,
1812
e’sker
1813
şade
1814
binêr: çuye
1815
aẍeler(?)
343
3 Silav li silt’anê Êzîd dikete.
S. 103 1 Qazî Şîro ji dîwanê hilweste,

2 Berbi çadirê kirbû qeste,
3 Silav li silt’anê Êzîd kir dest bi deste.
S. 104 1 «Selamû e’lêk’ûm1816 ya silt’anî!

2 Tu mîrekî pisê p’aşanî,
3 Eve çî meye, te serê xwe tê danî?»
S. 105 1 Silt’anê Êzîd go: «Li min û te şehde bin ev civat1817 û cema’,
2 Ez dê nuxtekê ser neynûka xwe ji vê şerabê bi te deme,
3 Heger te gote min vexwe, ez dê vexweme, heger te gote min venexwe, ez venaxweme».
S. 106 1 Silt’anê Êzîd yek nuxte ser neynûka xwe dana qazî Şîro vedixwere,
2 Qazî Şîro wê diket gazî û haware:
3 «Gelî bira, vexwen, ye ĥelale,
4 Bi dil ye şîrine, bi zar ye tale!»
S. 107 1 Silt’anê Êzîd k’as li qazî Şîro ẍeyirand,

2 Bi ȓenga xemiland,
3 Binê beĥra seyrand.
S. 108 1 Wey li qazî kore!

2 Beĥra ber jore,
3 Hincîyê diȓênî, libsê silt’anê Êzîd t’êkda sore1818.
S. 109 1 Qazî Şîro k’axez ĥemû dibiȓîn,

2 Ĥemû t’erk kirin, ĥemû ker1819 bi ker kirin,
3 Ĥemû bi nava beĥrê wer kirin.
S. 110 1 Qazî Şîro nema bixwînit kaxedê,

2 Bûwe nedîmê suhbetê,
3 Bûwe ȓeqasê dawetê.
S. 111 1 Bûwe ȓeqas û ȓeqisî,

2 Bûwe xewas û xewisî,
3 Qazî Şîro bi wê suȓê newisî.
S. 112 1 Herî bi xof, û herî bi neder,

2 Mal wî dibînin t’embûr, û moẍnî, û oẍler, (aẍeler?),
3 Dil li qazî Şîro bûwe ker bi ker.
S. 113 1 Suxmetî wê k’asê, qazî Şîro wê diket hawar û gazî,

2 Qazî Şîro liwêder mabû yî ȓûsî-tazî.
S. 114 1 Qazî Şîro wê deng hiltînî:

2 «Ya Mia’wî, tu were bi miskînî,
3 Min çu cara silt’an Êzî nebînî».
S. 115 1 Mia’wî hat, ew şaş li stoyê xwe kir,

2 Go: «Hey Êzîyê minî buk’ir,
3 Tu bihêle neĥrê Şamê bi şukir1820,
4 Min bacêrê Şamê milkanî te kir.
1816
elêkim
1817
civet
1818
nûre
1819
kir
1820
binêr: şikir
344
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 116 1 Ji qewlê Xwedê û nebîy,

2 Tu bihêle neĥrê Şamê ciyê xwe bî,
3 Bacêrê Şamê milkanî te bî».
S. 117 1 Li bane min kuȓê wî silt’anî,

2 Ço ser derê me’nîyî, û ûşiyê tirî jibin berî deranî.
3 Neĥra Şamê vegeȓiya bi qewata1821 Ȓeĥmanî,
4 Êzîd bacêrê Şamê stand milkanî.
T’emametiye vî qewlî li șêx Adî û Xwedanî!
88. QEWLÊ JI HINDAVE ÇÛME BANȊ1822

S. 1 1 Ji hindave çȗme banî,
2 Li îndada gunehk’araȓa anî,
3 Me got: «Ortȗ șabaș bo navȗ dik’arê vî silt’anî".
S. 2 1 Birime bin dara gunehk’ara,

2 Di ȓȗda çȗme xware,
3 Me got: «Xweșewîstê min zînara dest hikmê te çendî bi ĥeybete, çendî dijware».
S. 3 1 Birime wî gelîyê k’ȗre,

2 Min qub liwê dîtin, hilêl bi nȗre,
3 Liber navȗ dik’are silt’an Êzȋyê minî șîrin1823, șerîf1824 уî dibihȗra.
S. 4 1 Birime ber wê mehderê,

2 Melek Fexredîn sekinî li qent’erê,
3 Melek șêx Sin ȓawesta liber P’adșê min silt’an șêx Adî,
4 Got: «Gelî mêra ȓastî her ye weko berê».
S. 5 1 Birime dîwana qudretê,

2 Șêxȗ Bek’irê feqîr, min liwê dît,
3 Ser li xewlê1825 mêr di ȓȗniștine li suhbetê.
S. 6 1 Mêr di ȓȗniștine li yekîniyê, li qiyasê1826,

2 Hȗn bifikirin li binyanê, li e’sasê,
3 Silt’an Êzî ȗ Ĥebîbî Necar ȓȗniștine liber masê.
S. 7 1 Ĥebîbî Necar ȗ silt’an Êzî liber masê di ȓȗniștin,

2 Ȓastiya ȓêya șêx Adî ȗ melek șêx Sin vêkȓa di axiftin,
3 Bi yekîniya silt’an Êzî, ȓagihaștin.
S. 8 1 Ẍafilȗ yêt mirin ji k’erbe,

2 Wê xwe didine ber dirbe,
3 Belê, me go: «Xweșewîstê min xweș te dengê qos, ȗ e’lem, ȗ herbe.
S. 9 1 Liber navȗ dik’are P’adșê min yê mezin ȗ jîr,

2 Ewin șêx Adî, ȗ melek șêx Sin, ȗ Êzdîne mîr,
1821
qewet
1822
[50] (rr. 565-570)
1823
șirîn
1824
şirîf
1825
xewte
1826
kiryas
345
3 Ewin xasêt sinetê1827 yê feqîr.
S. 10 1 Banga mine wan xasa,

2 Amedîn, ȗ șêx Babik, ȗ șêx Alê Șemsa,
3 Ewin xwedanê1828 bisk ȗ meqesa.
S. 11 1 Ewan zanî,
2 Ev gerdȗn dê Wehabî,
3 Bawerkin dê dawiya zeman ȓabî.
S. 12 1 Çî zemanekî axire,
2 Bab ji ȓêya pisa diçine dere,
3 Hawa birayê axretê liser gunehk’ared bira.
S. 13 1 Birime derya ȓeșa tarî,

2 Min liwê dîtin lal ȗ duȓ hebluyên ȓeș mirarî,
3 Pesnêt vî qewlî tên bap’îrî xweș ȗ p’îrê Alî.
S. 14 1 Birime ber we gumbetê

2 Liber min vekirin ĥezar ȗ yek k’ilitên qudretê,
3 Liber navȗ dik’are silt’an Êzî yê șîrin, șerîf ĥeta ȓoja qiyametê.
S. 15 1 Birime ber wî derî,

2 Liber min vekirin ecem ȗ perî,
3 Dîndara silt’an Êzî ye bi mal ȗ serî.
S. 16 1 Birime ber wî mek’anî,

2 P’erde jiber ĉavê min hilanî,
3 Min xas dîtin ȓȗniștine li dîwana wî silt’anî.
S. 17 1 Ji ĥewşê ĥeta kelînê,

2 K’asek da min liserê xezînê,
3 Min vedwar bi destê xwedanê nasînê.
S. 18 1 Ji ĥewşê ĥeta mezelê,

2 K’asek da min liserê qelê,
3 Bele min got: «Xweșewîstê min sipas te, ez kirme sinceq begê wê gelê».
S. 19 1 Go: «Den k’amilî,

2 Dewlet nizilî,
3 Pișt silt’an Êzî merdî șuxulî».
S. 20 1 Ez bi silt’an Êzîȓa bȗm li Qeȓe Dengizê,

2 Ez bi Îsaȓa bȗm li Qudsê,
3 Ez bi Musaȓa bȗm li Hemaye, li Humsê.
S. 21 1 Ez bi Mȗsaȓa bȗm bi Kilamê,

2 Ez bi Bazidȓa bȗm li Bestamê,
3 Ez bi silt’an Êzîȓa bȗm li e’rdê Şame.
S. 22 1 Ez bi Elîȓa bȗm siware Dindilê,

2 Bi Qadî Bilbanȓa bȗm ȓoja Mȗsilê,
3 Bi silt’an Êzîȓa bȗm hincî e’rdê ew lê.
S. 23 1 Bi Elîȓa bȗm serê Kifarê,

2 Bi silt’an Êzîȓa bȗm li Beyt il-Farê,
1827
sunet
1828
xudan
346
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Bi șêx Adîȓa bȗm ȓoja li Ĥeq ware.
S. 24 1 Ez bi Nasirdînȓa celad bȗm,

2 Bi Sicadînȓa bi xebat bȗm,
3 Liber navȗ dik’arê silt’an Êzî bi xelat bȗm.
S. 25 1 Bi șêx Misafirȓa bȗm li ehlê,

2 Bi șêx Mȗsê Enzelîȓa bȗm li ȓê,
3 Pesnê vî qewlî tên weki p’îrê xweș, p’îrê Alî.
S. 26 1 Hesê meȓa Omera,

2 Heke xêre, heke şeȓa,
3 Em di ȓazîne bi hikmê teȓa.
S. 27 1 Меșе теȓа Omer axir,

2 Hey welȋo, tu çendî faxir,
3 Liber navȗ dik’arê silt’an Êzî, yê șîrinî, șerîfî faxir.
S. 28 1 Birime derya ȓeșa tarî,

2 Mêrekî ji wan li min bȗ dîyarî,
3 Me go: «Xweșewîstê min te li min ȓonkirin herdu ĉavêd tarî».
S. 29 1 Me go: «Xweșewîstê min ya te ji meȓa hinare,

2 Heke k’are, heke zirare,
3 Em disekinîne bi ser ȗ male».
S. 30 1 Me go: «Xweșewîstê min ya te ji meȓa hinare,

2 Heke xêr, ȗ heke șeȓe,
3 Em yêt ȓazîne bi desthilatiya teȓe».
S. 31 1 Me go: «Xweșewîstê min hinciya tê, ji ba te tê,

2 Te nivîsîye liserê xetê,
3 Liber navȗ dik’arê silt’an Êzî yê șîrin, ĥeta ȓoja qiyametê».
S. 32 1 Gelî bira, hȗn guh bidêrin,

2 Qewl ȗ șirete șêx Adî ĥemȗ xêrin,
3 Xet ȗ berat’ên navȗ dik’arê silt’an Êzî xêr ȗ zêȓin,
4 Dem hatîye mêr ciya рêk biguhêrin.
S. 33 1 Gelî bira hȗn bi xêr hatin,

2 Ji dîyarî ĥeta bi batin,
3 Hikmeta silt’an Êzî bi çu ȓenga na ête standin.
S. 34 1 Zincîrit gêȓînim,
2 Ala ȓeș hiltînim,
3 Bi destȗrî silt’an Êzî ez didim ȗ distinim.
S. 35 1 Hate derê ji vî dînî,

2 Wekî P’adșê min e’rd çêkir, û e’zman liser nijinî,
3 Wê ȓojê melekê dojeh digel melek Fexredîn kenî.
S. 36 1 Melekê dojêh wêt bêjîne:

2 «Bi bilindiya Xwedê hincî ȓewanêt Êzdîne,
3 Ȓêya we li dojeh nine».
S. 37 1 Ji qewlê xweșewîst melek Fexredîne,
347
2 Hincîyê li deft’era melek Fexredin ȗ qewle șêx Adî bêtin yeqîne1829,

3 Ew ȓewane ȓêya wî li dere dojeh ve nîne.
S. 38 1 Ji qewlê șêx Fexrê faxire,

2 Hincîyê li deft’era melek Fexredîn ȗ qewlê șêx Adî nêtin bawere,
3 Eseh ew berbi dojêh ve bire.
S. 39 1 P’adșe min xerqe ji hinerê çêkir,

2 Sewirand ȗ ber ȗ pêkir,
3 Hidrîsî1830 Xeyat nefsa silt’an Êzî bȗ hosta yê lêkir.
S. 40 1 P’adșê min xerqe ji hinerê çêkir,

2 Sewirand ȗ k’amiland,
3 Hidrȋsî Xeyat nefsa silt’an Êzî bȗ fesiland.
S. 41 1 Fesiland wekî wê carê,

2 Berî binyana berî û beĥrê,
3 Mêr ȓȗniștine qublet il-Bidar bi sit’arê.
S. 42 1 Mêr qublet il-Bidar bi sit’ar ȓȗniștin,

2 Bi ȓastiya ȓêya șêx Adî ȗ melek șêx Sin vêkȓa axiftin,
3 Bi yekaniya silt’an Êzîȓa gehistin.
S. 43 1 Silt’an Êzî xerqe liber bȗ

2 T’anceki ȓeș nȗranî liser bȗ,
3 Ĥeft suȓet silt’an Êzî xas ȗ qelender bȗ.
S. 44 1 Dibêjime ĥeft suȓêt silt’an Êzî k’î ȗ k’îne:

2 «Şêx Adi ȗ melek șêx Sin, [șêxȗ Bek’ir, Șemsedîn ??] ȗ Fexredîn, Nasirdîn ȗ Sicadîne,
3 Ewan ev gerdȗn bi k’ar tine».
S. 45 1 Hate derê ji vî libasî,

2 Hincîyê ȓastiya ȓêya șêx Adi ȗ melek șêx Sin liser xweȓa nasî,
3 Ewî borê ye ȓȗhyê vê deryê bi silt’an Êzîȓa digeȓêt wekî masî.
S. 46 1 Gelî bira, ……….[xal] ȗ mame,

2 Bawer sened bȗ t’emame,
3 Li vî dînî heyran mame.
S. 47 1 Heyran mame li vî dînî,

2 Ya Tawisî melek’, tu Mangî li e’zmînî,
3 Tu bo me meseb ȗ dînî,
4 Ya Tawisî melek’, sed xweziya bi wê ȓewanê tu bidê, jê nestînî,
5 Dê bi zor dereca gehînî.
S. 48 1 Ji qewlê Omer Xale,

2 Hincîyê k’iryarê baș yî libale,
3 Mașê mîrê xwe bi fihêlî dixware,
4 Ȓoja axretê yî bi cî ye, bi ware.
S. 49 1 Pesnêt vî qewlî tên wekî tavêt buhare,

2 Sed dilovaniyêt Xwedê li babê guhdare.
Em di kemin, Xwedê yî t’emame!
1829
êqîn
1830
Edrîs
348
T’ÊMÛRÊ MESO
89. QEWLÊ DI E’MIREKȊ DA MAME1831; 1832

S. 1 1 Di e’mirekî da mame,
2 Yarekî ez ȓivame,
3 Ez ji Şerqê hatime, dêçime Şame.
S. 1 1 Di e’mirekî1833 da mame,
2 Yarekî ez ȓivame,
3 Ji Ȓojhilat birime Șame.
S. 2 1 Ez ji Şamê hatime, dêçime Şerqê,

2 Xeta min ji vê,
3 E’zîzê min, kul û e’melê min jê.
S. 2 1 Ji Șame hatîme, dêçime Ȓojhilatê,
2 Xeta min wa di vê,
3 Kul ȗ k’iryarê minî jê.
S. 3 1 Çendî di meyzînim,
2 Wê deng bilind dikem, wê diseyrînim,
3 E’zîzê min, kesekî ji te çêtir nabînim.
S. 3 1 Çendî di meyzînim,
2 Livê gerdȗnê diseyrînim,
3 Xweșewîstê min, kesekî ji te çêtir nabînim.
S. 4 1 Çend di fikirim,
2 Beyana silt’an șêx Adî di ser xweȓa hildikim,
3 E’zîzê min, ȓûyê vê meclîsê, ez ji ĥemȗwa gunehtirim.
S. 4 1 Çendî difikirim,
2 Beyana silt’an șêx Adî di ser xweȓa hilgirim,
3 Xweșewîstê min, ȓȗyê vê meclîsê ez ji ĥemȗwa gunehtirim.
S. 5 1 Şikir ez bi e’rifekî bê êb,

2 Te ez ȓûyê vê meclîsê kirme e’cêb,
3 Gunehêt min di p’iȓin, nayêne ĥisêb!
S. 5 1 Șikir ezî bi êb, tuyî bê êb,
2 Te ez li ȓȗyê vê meclisê kirime e’cêb,
3 Gunehêt min di p’iȓin, па êпе ĥesêb.
S. 6 1 Evane1834 piling dêbine bazî,

2 Kes li ȓûyê vê meclîsê nakete gazî ,
3 Ez ji xwe gelek ne ȓazî.
S. 6 1 Evane piling, dêbine bazî,
2 Kes li ȓȗyê vê meclisê nakete gazî,
3 Ez ji xwe gelek ne ȓazî.
S. 7 1 Evane piling dêbine şêr,

2 Kes li ȓûyê vê meclîsê ne peyvit bi xêr,
3 Ez banga xwe digehînime Cebêr.
S. 7 1 Eve piling dêbine șêr,
2 Kes li ȓȗyê vê meclisê ne peyvit bi xêr,
3 Ez banga xwe digehînime hêzdêr.
S. 8 1 E’zîzê min, te ez li borekî sahir kirim,
1831
[2] (rr. 368–374)
1832 [50] (rr. 528-532)
1833
emrek
1834
even
349
2 Çu cara pê nagirim,
3 Ji k’eftina xwe ezî [ĥeyrim].
S. 8 1 Xweșewîstê min, te ez li borekî siwar kirim,
2 Çu cara pê nagirim,
3 Ji k’eftina xwe ez șiyarim.
S. 9 1 Ser ĥişkê min tê nîne ĉare,

2 Xwedan ji desta yî bê zare,
3 Bi sê ȓoja, mezin meydana meleka, borê min bazdet xendekan û kendale.
S. 9 1 Ser ĥișkê min tê nîne ĉare,
2 Xwedan1835 ji desta yî bê zare,
3 Bi sê ȓoja, mezin meydana meleka, borê min bazdet xendekan ȗ kendale.
S. 10 1 Ser ĥişke û min ĉare pê nîne,

2 Heke berê wê k’efte ȓevîye,
3 Tirsa meye ji zebênîya.
S. 10 1 Ser ĥișke ȗ min ĉare pê nîne,
2 Heke berê wê k’efte ȓeviya,
3 Tirsa meye ji zebêniya.
S. 11 1 Ez ȓeviyam û gav li min biȓiyan,

2 Heke zebênî bi minȓa gehîyan,
3 Dil û hinavê min bizdîyan!
S. 11 1 Ez ȓeviyam ȗ gav li min biȓiyan,
2 Heke zebênî bi minȓa gehiyan,
3 Dil ȗ hinavê min bizdiyan.
S. 12 1 E’zîzê min, ȓûyê vê dinê meferek nîne,

2 Heke e’limekî dibêjim, bêjne min we nîne,
3 Heke xêrekî dikem, bêjne min çendî dîne,
4 Heke ĥikyatekî dikem, bêjne min çendî derewîne.
S. 12 1 Xweșewîstê min, ȓȗyê vê gerdȗnê meferek nîne,
2 Heke ilmekî dibêjim, bêjine min we nîne,
3 Heke xêrekê dikem, bêjine min çendî dîne,
4 Heke gotinekê dikem, bêjine min çendî derewîne.
S. 13 1 Werin, kesekî me’rîfet libal,

2 Xasêt șêx Adî sekinîbûn xeyal1836,
3 K’ê dîtiye aşiq bit, yî bê heval?!
S. 13 1 Werin kesekî me’rîfet libal,
2 Xasêt șêx Adî sekinîbȗn xeyal,
3 K’ê dîtiye evîndarbit, yî bê heval.
S. 14 1 Aşiqê pesta hene,

2 Ji taliyê deng dikene,
3 Ew nizanin ȓoja axretê, ew di keȓ, di korene.
S. 14 1 Evîndarê pesta hene,
2 Ji taliye deng dikene,
3 Ew nizanin ȓoja axretê ew di keȓ di korene.
S. 15 1 Aşiqêt pesta di zavin,

2 Hawîr dorî wan ĥemû şebek û davin,
3 Ew nizanin ȓoja axretê, ew di keȓî, kore, bê ĉavin.
S. 15 1 Evîndarêt pesta di zavin,
2 Hawîr dorî wan ĥemȗ șebek ȗ davin,
1835
xudan
1836
xîyal
350
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ew nizanin ȓoja axretê ew di keȓî, kore, bê ĉavin.
S. 16 1 Ewin aşiqêt pesta,

2 Venexwarîye ji k’asa mesta,
3 Sê ȓoja, mezin meydana meleka, bore min di westa.
S. 16 1 Ewin evîndarêt pesta,
2 Venexwarîne ji k’asa mesta,
3 Sê ȓoja, mezin meydana meleka, borê min diwesta.
S. 17 1 Bore min bê dewlete,

2 Di serîda nema ẍîrete,
3 Ji gava nema ĥerek’ete,
4 E’zîzê min, bîne der ji destê zebênîyêt p’iȓ ûsfete.
S. 17 1 Borê minî bê dewlete,
2 Di serîda nema xîrete,
3 Ji gava nema ĥerek’ete,
4 Xweșewîstê min, bîne der ji destê zebêniyêt p’iȓ wesfete1837.
S. 18 1 Bore min li dine,

2 Ĉavî li qetlê, li derewê, li zinê,
3 E’zîzê min, ez ditisim, min şermezar biket ji dîwan êt batinê.
S. 18 1 Borê min li gerdȗnê,
2 Ĉavî li kuștinê, li derewê, li zînê,
3 Xweșewîstê min, ez ditirsim, min șermezar biket ji dîwanêt batinê.
S. 19 1 Bore min cahile, ne bedewe,

2 Ji min divêt xwerinб û vexwerinб û xewe,
3 E’zîzê min yê mezin, mezin meydana meleka, zor ẍedar ewe!
S. 19 1 Borê min cahile, ne bedewe,
2 Ji min divêt xwerin ȗ vexwerin ȗ xewe,
3 Xweșewîstê min, yê mezin meydana meleka, zor xedar ewe.
S. 20 1 Bore min bergîre, ne k’ehêle,

2 Pêra nemaye çu fihêle,
3 E’zîzê min, ez ditirsim min şermezar biket ji diwanêt Cebêre.
S. 20 1 Borê min bergîre, ne k’ihêle,
2 Pêȓa nemaye çu k’iryere,
3 Xweșewîstê min, ez ditirsim min șermezar biket ji dîwanêt hêzêre.
S. 21 1 Heke zebênî li min huzûrîn1838,

2 Ez jiber saf û ĥeybetêt wan girîm,
3 Jiber kul û e’melê vê dinyayê (…).
S. 21 1 Heke zebênî li min hizirîn,
2 Ez jiber saf ȗ ĥeybetêt wan girîm,
3 Jiber kul ȗ k’iryare vê gerdȗnê………….
S. 22 1 Xelqno1839, meken bêjîya,

2 Xwe dur biken ji xirabîya,
3 Şêx Adî hazire, yî qadire li ĥemû cîya.
S. 22 1 Gelo, meken bêjiya,
2 Xwe dur biken ji xirabiya,
3 Șêx Adî amedeye, yî bi hêze li ĥemȗ ciya.
S. 23 1 Heke zebênî li min der hatin,
1837
osfet
1838
hizirîn
1839
xelk
351
2 Xêr û gunehyêt min k’êşane ber mîrê mezin (pisatin),

3 Heke xêr û gunehyêt min k’êşan, gunehyêt min ĥeft cara li xêra der hatin.
S. 23 1 Heke zebênî li min dihartin,
2 Xêr ȗ gunehêt min k’eșane ber mîre mezin pisatin,
3 Heke xêr ȗ gunehêt min k’êșan, gunehêt min ĥeft саrа li xêra der hatin.
S. 24 1 Xwedê wê bike xêr k’ar li xêre,

2 T’eftîş biken gunehêt mêra,
3 Heke xêr û gunehêt min k’êşan gunehêt min ĥeft cara der derk’eftin bi xêra.
S. 24 1 Xwedê wê bike xêrk’ar li xêre,
2 Teftêș biken gunehê mêra,
3 Heke xêr ȗ gunehêt min kê’șan, gunehet min ĥeft cara derk’eftin bi xêra.
S. 25 1 Ĥalê min xalê cara,

2 Min ji destê zebênîya gazî û haware,
3 Ne sed xwezika gunehk’ara!
S. 25 1 Ȓewșa min, ȓewșa cara,
2 Min ji destê zebêniya gazi ȗ haware,
3 Ne sed xwezika gunehk’ara.
S. 26 1 Ĥalê min xalê ĥesene,

2 Zebênî tên ji min pirs dikene,
3 Bêjne min, gelo te birayê axretê hene?
S. 26 1 Ȓewșa min, ȓewșa ĥesene,
2 Zebênî tên ji min pirs dikene:
3 «Bêjine min, gelo te biraye axretê hene?»
S. 27 1 Min go: «Il-ĥemdillah ez bi bira me,

2 Şêx û p’îr, hosta û merebî, yarû birêt axretê ezî melle me,
3 Liser navû dik’arê șêx Adî, şîrinî şerîf1840 ezî mita me.
S. 27 1 Min go: «Mala Xwede ava, ez bi bira me,
2 Șêx ȗ p’îr, hosta ȗ merebî, yarȗ birêt axretê ez melle me,
3 Liser nav ȗ dik’are șêx Adî, șîrinî1841 șerîf1842 ezî mita me.
S. 28 1 Kêlekî ezî wa bûm,

2 Bi keyfa xwe ezî şa bûm,
3 Bi navû dik’arê silt’an Êzî ezî mita bûm.
S. 28 1 Kêlekê ezî wa bȗm,
2 Bi keyfa xwe ezî șabȗm,
3 Bi navȗ dik’are silt’an Êzî ezî mita bȗm.
S. 29 1 Ewe ȓoja pê p’ira,

2 Pêşîya me agire,
3 Ewê ȓojê silt’an Êzî bo me mefere.
S. 29 1 Ewe ȓoja pê p’ire,
2 Pêșȋya me agire,
3 Ewê ȓojê silt’an Êzî bo me mefere.
S. 30 1 K’eftime bextê wî silt’anî,

2 Xaliqo, tu çendî ȓêzanî,
3 Ji xiwar ĥeta bi banî,
4 Ji e’rda ĥeta bi e’zmanî,
5 Silava me muxliqa li xwedanî,
1840
şirîf
1841
șirîn
1842
şirîf
352
T’ÊMÛRÊ MESO
6 Li ĥemû derda yî dermanî».

S. 30 1 K’eftime bextê wî silt’anî,
2 E’frînero, tu çendî ȓêzanî,
3 Ji xiwar ĥeta bi banî,
4 Ji e’rda ĥeta bi e’zmanî,
5 Silava me afrîneȓa, li xwedanî,
6 Li ĥemȗ derda yî dermanî.
S. 31 1 Bora înabû, borakî e’rebî ye,

2 Û lê dikir zînekî qudretî ye,
3 Ĥaca me Zimzime, û miẍare, û kaniya Sipî ye,
4 Ĥace û şik tê nîye!
S. 31 1 Bora înabȗ, borekî erebî ye,
2 Ȗ lê dikir xemilekî hinertî ye,
3 Ĥeca me Zimzime, ȗ miẍare, ȗ kaniya Sipî ye,
4 Ĥece ȗ șik tê nî ye,
S. 32 1 Zimzim û qubet il-Bidare,

2 Ew K’ursîy ya ji batinê da mi care,
3 Ew mek’anê silt’an Êzîdê minî Sore.
S. 32 1 Zimzim ȗ qubet il-Bidore,
2 Ew k’ursiya jî batine da bi more,
3 Ew ciyê silt’an Êzîdê minî Sore.
S. 33 1 Ez birime dîwana P’adşê minî Ekber,

2 K’ursîy ya silt’an Êzî sekinîbû liser,
3 Liber sekinîn ĥeftî ĥezar qelender,
4 Mor ji k’esk û sor û sipî û ȓeş liber,
5 Jê tê bêhna xweş bixur, û misk, û enber.
S. 33 1 Ez birime dîwana P’adșê minî mezin,
2 K’ursiya silt’an Êzî sekinibȗ liser,
3 Mor ji k’esk, ȗ sor, ȗ sipî, ȗ ȓeș liber,
4 Jê tê bêhna bixȗr, ȗ misk, ȗ enber.
S. 34 1 Ji muĥbeta1843 xwe digeȓînin k’as,

2 K’as ji qudretê, duȓ ji duȓeke almas,
3 Silt’an Êzî da dolaba P’adşê minî ȓênas.
S. 34 1 Ji evîna xwe digeȓînin k’as,
2 K’as ji hinerê, duȓ ji duȓeke almas,
3 Silt’an Êzî da dolaba P’adșê minî ȓênas.
S. 35 1 Me liwê dîbû xweşî û şayî,

2 Def û şibab, tenbûr, û muẍenî1844, û aẍeler1845,
3 Silt’an Êzî hasil bike çîqas miraz dixwez.
S. 35 1 Me liwê dîbȗ xweșî ȗ șayî,
2 Def ȗ șibab, tenbȗr, ȗ muẍenî, ȗ oẍler,
3 Silt’an Êzî bi destxe çiqas miraz di xwer1846.
S. 36 1 Ez birime dîwana P’adşê minî Celal,

2 Ĥeftî ĥezar qelenderî libal,
3 Nûr ji k’esk, û sor, û sipî, û ȓeş al.
S. 36 1 Ez birime dîwana P’adșê minî Celal,
2 Ĥeftê ĥezar qelenderî libal,
3 Nȗr ji k’esk, ȗ sor, ȗ sipî, ȗ ȓeș al.
1843
mehbet
1844
moẍnî
1845
aẍler
1846 dixwez
353
S. 37 1 Ji yê ȓeş xumar … ,
2 Jê tê bêhna xweş sosin, û beyîbun, û ȓeş ȓîhan,
3 Dîsan liser qedemgeha ȓawestan,
4 Hilê ȓeş li bejna wan.
5 Go: «Bila bên xwedan îman, xwedan erk’an.
6 Biçîn dîwana silt’an Êzî bikeyîn seyran».
S. 37 1 Ji yê ȓeș xumar .... ,
2 Je tê bêhna xweș, sosin, ȗ beybȗn, ȗ ȓeș ȓîhan,
3 Dîsan liser qedemgeha ȓawestan,
4 Cilê ȓeș li bejna wan,
5 Go: «Bila bên xwedan îman, xwedan erk’an,
6 Biçin dîwana silt’an Êzî bikeyn seyran».
S. 38 1 Çî seyraneke hoye bi nûr,

2 K’as linav wan digeȓiyan şerab il-tiĥûr,
3 K’as ji qudretê, duȓ ji duȓeke feẍfur1847,
4 Silt’an Êzî da destê P’adşê minî ẍefur.
S. 38 1 Çî seyraneke hoye bi nȗr,
2 K’as linav wan digeȓêyan șîrav ji nȗr,
3 K’as ji hinêre, duȓ ji duȓeke fexȗr,
4 Silt’an Êzî da destê P’adșê minî dibihȗr.
S. 39 1 Min liwê dîbû xweşî û şayî,

2 Def û şibab, t’embûr,
3 Muẍenî, û aẍeler, ew jî dêçîne ĥezreta silt’an Êzî ĥal û mişur.
S. 39 1 Min liwê dîbȗ xweșî ȗ șayî,
2 Def, ȗ șibab, ȗ tenbȗr,
3 Muẍenî ȗ oẍler, ew jî dêçine hizreta silt’an Êzî ĥal ȗ misȗr.
S. 40 1 Ez birime dîwana P’adşê minî ȓênas,

2 Liber sekinî ĥeftî ĥezar qelender û xas,
3 Nûr ji k’esk, û sor, û sipî, û ȓeş libas.
S. 40 1 Ez birime dîwana P’adșê minî ȓênas,
2 Liber sekinî ĥeftê ĥezar qelender ȗ xas,
3 Nȗr ji k’esk, ȗ sor ȗ sipî ȗ ȓeș libas.
S. 41 1 Dîsan liser qedemgeha ȓawestan hilê ȓeşî li bejna wan, êk Xidir, êk Ilyas,
2 Muĥbeta xwe digehînin k’as.
S. 41 1 Dîsan liser qedemgeha ȓawestan cile ȓeș yî li bejna wan, êk Xidir, êk Liyas,
2 Muĥbeta1848 xwe digehȋnin k’as.
………………………………………………………………..
………………………………………………………………..
………………………………………………………………..
(Ew qewle ne yî ťemame û çend sebeqe ji yê di kuvîne)
1847
fexfur
1848
muhbet
354
T’ÊMÛRÊ MESO
90. QEWLÊ ÊZȊDÛ MEDHÊ1849; 1850; 1851; 1852

— QEWLÊ GUL E’MELÊ1853
Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Ji wan mebin gul e’mele, (1 Ji wan mebin gul e’mele,)
2 Mek’evin ĥemû kela, (2 Mek’evin ĥemȗ kele,)
3 Da hûn nebin armancêt qeda û bela. (3 Da hȗn ne bine armancêt qeda ȗ bela.)
S. 1 1 Ji wan mebin kul e’mele,
2 Mekelin ĥemû kela,
3 Da ȓoje axretê we nekin e’melêt qedan û bela.
S. 2 1 Ji wan bin gul t’ifaqe, (1 Ji wan bin gul t’ifaqa,)

2 Qesid biken dîwanêt xasa, mehfelêt1854 çaka, (2 Herne dîwanêt xasa ȗ meĥfelêt çake,)
3 Da we ne havêjine zikaka. (3 Da we ne havêjne nav zikaka. )
S. 2 1 Ji wan bibin kul t’ifaqe,
2 Qesid biken dîwanêt xasa, mehfelêt çaka,
3 Da ȓoja axretê we ne havêjine zikaka.
S. 3 1 Bi silt’an Êzî bideyn medehê, (1 Bi silt’an Êzî didem medehê,)

2 Serxweş1855 kirim bi wê qedehê , (2 Serxweș1856 kirim bi wê qedehê,)
3 Xelat kirim bi stêra sibehê. (3 Xelat kirim bi stêra sibehê.)
S. 3 1 Emê bi silt’an Êzî bideyn medehê,
2 Lalișê xwedanê qubehê
3 Sarxweş kirim bi wê qedehê,
4 Xelat kirim bi stêra berê sibehê.
S. 1 1 Êzîd didim1857 medehe1858,
2 Lalișe xwedanê1859 qubê,
3 Xelat kirim stêra sibê.
S. 1 1 Êzîd didim medhê1860,
2 Lalișe, helêle xwedanê1861 qubê,
3 Ez xelat kirim steyra sibê.
S. 4 1 Bi stêra sibehê ez xelat kirim, (1 Bi stêra sibehê xelat kirim,)

2 Bi sê ĥerfa xebîr kirim, (2 Bi sê ĥerfa xebîr kirim,)
3 Hatîme û ȓabihurim1862. (3 Hatime ȗ dê ȓabihurim1863.)
S. 4 1 Bi stêra berê sibehê ez xelat kirim,
2 Bi wê ĥerfê xebîr kirim,
3 Ez hatîme ȓabihurim.
S. 2 1 Xelat kirim stêra sibê,
2 Sê ĥerfa qebûl kirim, ez hatime ȓabe,
3 Ȓabirim, birime pêșe,
4 Von ĥerfa1864 dikim t’evt’êșê1865.
S. 2 1 Steyra sibê xelat kirim,
2 Sê ĥerfa ez xebîr kirim,
3 Ez hatim ȓabuhurim.
1849
[2] QEWLÊ GUL E’MELÊ = QEWLÊ ÊZȊD Û MEDHÊ (rr. 914–918)
1850
[2] QEWLÊ ÊZȊD QEWLÊ ÊZȊD Û MEDHÊ (rr. 919–921)
1851
[31] QEWLÊ ÊZȊD Û MEDHÊ (rr. 24–27)
1852
[29] QEWLÊ SILT’AN ÊZȊD (rr. 314–318) (№ 1680)
1853
[52] QEWLÊ GUL E’MELÊ (rr. 172-176)
1854
meĥfel
1855
sarxoş
1856
serxoș
1857
dudo
1858
medeye
1859
xudan
1860
medê
1861
xudan
1862
rabuhirim
1863
ȓabuhir
1864
vê herfê
1865
binêr: t’eftîş
355
S. 5 1 Hatîm weȓa bihurim, biçime pêş, (1 Hatim, ȗ ȓabihurîm, ȗ hatime pêș,)

2 Liwê ĥerfê bikem t’eftêş, (2 Liwê ĥerfê bikem t’eftêș,)
3 Wê ĥerfê ji hevkirin Ĥeşem û Qurêş. (3 Ew ĥerfa ji hev kirîn Ĥeșem ȗ Qurêș1866.)
S. 5 1 Ez hatîme weȓa buhêrim, herme pêş
2 Wê ĥerfê dikeme t’eftêş,
3 Ji hev dikirin Ĥeşem û Qurêş.
S. 3 1 Ezê ȓabim heȓme pêș,
2 Wê ĥerfê dikim t’eftêș1867,
3 Ĥerfa ji hev1868 dikirin Heșam, Kurêș
S. 6 1 Ĥeşem û Qurêş ji hev dikire, (1 Ĥeșem ȗ Qurêș ji hev ve dikirin,)

2 Qal û qîl çêdikire, (2 Qal ȗ qîl jê çêdikirin,)
3 Feqîr di mixfî bûn, dahir dikire. (3 Feqîr di mixfî1869 bȗn, dahir dikirin.)
S. 6 1 Heşem û Qurêş ji hev ve dikirin,
2 Qal û qîl liwê dikirin,
3 Feqîr di mixfî bûn, dahir dikirin.
S. 3 1 Ji hev kirin Ĥeșem1870, Qurêșe1871,
2 Ĥeșem, Qurêșe ji hev kirin,
3 Sê ĥerfa qebûl kirin,
4 Qal, qîl di hev kirin,
S. 4 1 Heșam, Kurêș ji hev dikirin,
2 Qal û qîr beher dikirin,
3 Feqîr hîngê1872 mekîn(?)1873dikirin.
S. 7 1 Wekî feqîr di mixfî1874 bûn, (1 Wekî feqîr di mixfî bȗn,)

2 Bi ya xwe di ȓazî bûn, (2 Bi k’arê xwe di ȓazî bȗn,)
3 Bi silt’an Êzîȓa li veĥdenî1875bûn. (3 Bi silt’an Êzîȓa di weĥdanî bȗn.)
S. 7 1 Wekî feqîr di mixfî bûn,
2 Bi ya xwe di ȓazî bûn,
3 Belê ligel siltan Êzî di veĥdenî bûn.
S. 3 5 Xaliqê feqîr mixfî1876 kirin,
6 Feqîre mixfîne ȓêya1877xwe ȓazîne,
7 Destê silt’an Êzîd da we’danîne.
S. 5 1 Feqîra û mekîne(?),
2 Ĥeq ȓîya xwe ȓazîne,
3 Dest silt’an1878 Êzîd da we’danîne.
S. 8 1 Feqîr dahir bûne û nasebirin, (1 Feqîr dahir bȗn ȗ nasebirin,)

2 P’iȓ bûne û nasebirin, (2 Pê bȗne ȗ nadebirin,)
3 Lew silt’an Êzî bêxof ji vê dinyayê kêm kirin. (3 Lew silt’an Êzî bê xof ji vê dinyayê kêm kirin.)
S. 8 1 Feqîr dahr bûne nasebirin,
2 P’iȓ bûne, na hêşirin,
3 Lew siltan Êzî xwedanêt k’ifira ji vê dinyayê kêm kirin.
S. 4 1 K’ivș bûne, nasebirin,
2 Dahir1879 bûne, na e’șirin,
3 Silt’an Êzîd xwedanê xofa kêm dikirin.
1866
Qerêș
1867
t’emtêș
1868
jev
1869
muxfî
1870
heșem
1871
kurêș
1872
hingê
1873
midqîn
1874
muxfî
1875
weĥdanî
1876
mifqî
1877
riya
1878
sultan
1879
deher
356
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 6 1 K’ivș bûme nasebirim,

2 Dahir1880 bûme nasit’irim,
3 P’adșayê min ȓê û me’nî ẍafila1881 kêm dikirim.
S. 7 1 Zemanê berê webû,

2 Dilada xof, eșq, îman hebû,
3 Ĥeĉka wan digot her ew bû.
S. 9 1 Bêjme we xwedanêt Te’alîya, (1 Dibêjime we xwedanêt Te’alya,)

2 Liber xwe biken sualîya1882, (2 Liber xwe biken sulya1883,)
3 Qest bikene dîwanêt E’dewîya, (3 Qest biken dîwanêt E’deviya,)
4 Liwê bibînin xweşî1884 û şahîya1885. (4 Liwê bibînin xweșî ȗ șadya.)
S. 9 1 Bêjme we xwedanêt Te’alîyan û tengîya,
2 Liber xwe biken sualîya,
3 Qest bikene dîwanêt xasan û E’dewîya.
S. 5 1 Xwedanê xofa Te’aliya1886,
2 Hûn werin vergirin sualiya1887,
3 Dest bigrin1888 dîwanê E’deviya1889,
4 Ji wê bibînin șayan, xweșiya1890,
S. 8 1 Dibêjime1891 we xwedanê Te’alîya1892,
2 Welgeȓin e’silîya,
3 Heȓne dîwanê E’debiya,
4 Hûnê wê bibînin1893 xweșî1894 û șaya.
S. 10 1 Xweşî û şayîya liwê bibînin, (1 Xweșî ȗ șadya liwê bibînin,)

2 Xwe ji ȓêya Ĥeq mehêvişînin, (2 Xwe ji ȓêye ĥeq mehêvișînin,)
3 Amanet1895 li we di kem mal li van wara namînin. (3 Amanet1896 îman, mal li van wara namînin.)
S. 10 1 Xweşîyan û şahîya liwê bibînin,
2 Xercîya ĥeqê mehêbişînin,
3 Bêjme we mal, me li van wara namînin.
S. 6 1 Şayan, xweșiya liwê bibînin,
2 Mal wan wara namînin,
3 Serê xwe ȓêya silt’an Êzîd nehêwișînin.
S. 9 1 Xweșî û șaya hûnê wê bibînin,
2 Ĥeq ȓîya dînê silt’an șêx Adî newêșînin,
3 Me mal nemînin wan wara.
S. 10 1 Feqîre sit’are,
2 Feqîre û miskîne1897,
3 Ĥeq ȓîya dînê silt’an șêx Adî mewêșîne.
S. 11 1 Mal namînin li van wara, (1 Mal namînin li van wara,)

2 Pêşîya xwe viȓêken pêş bara, (2 Li pêşîya xwe viȓêken pêș bara,)
3 Feqîrî heye sit’are. (3 Feqîr herî sit’ara.)
1880
deher
1881
xafil
1882
sulîya
1883
binêr: sulh
1884
xoşî
1885
binêr: şayî
1886
teliya
1887
siliya
1888
bikin
1889
e’dewiya
1890
xoșiya
1891
divêjime
1892
te’lîya
1893
bivînin
1894
xoșî
1895
emanet
1896
emanet
1897
mekȋn
357
S. 11 1 Bêjme we xwedanêt kevnan1898 û k’ara,

2 Pêş xwe viȓêken pênc bara,
3 Belê feqîrî heye sit’are.
S. 7 1 Mal naminin li wan wara,
2 Xwedanê kevnan k’ara,
3 ……………………………(?)
S. 11 1 Me mal nebînin wan wara,
2 Pêșîya xwe veȓêkin pênc mala,
3 Feqîre sit’are.
S. 12 1 Feqîrî heye denge, (1 Feqîr herî bi denge,)

2 Dengekike û ĥezar ȓenge, (2 Denge ȗ ĥezar ȓenge,)
3 Me ĥemû1899 more liser ȓenge. (3 Me ĥemȗ more liser ȓenge.)
S. 12 1 Feqîrî heye denge,
2 Dengeke û ĥezar ȓenge,
3 Me ĥemûwa liser bû cenge.
S. 8 1 Feqîr heye denge,
2 Deng dike ĥezar ȓenge,
3 Ĥemûye mor ser zenge.
S. 12 1 Feqîre bi denge,
2 Her dengekî ĥezar ȓenge,
3 Ĥemû mora P’adșayê minî serzenge.
S. 13 1 Ser ȓenga me ĥemȗ wa more, (1 Ser ȓenga me ĥemȗ more,)

2 Hincî ciwanê nefsa wîye xware, (2 Hincî ciwanê nefsa wêye xare1900,)
3 Ew diçe ĥezreta silt’an Êzîdî minî Sore. (3 Ew diçe hizreta silt’an Êzîdê minî sore.)
S. 13 1 Liser ceng me ĥemȗ wa more,
2 Hincîyê nefsa wî li xware, ne li zore,
3 Bêşik dêçite ĥezreta silt’an Êzîyê minî Sore.
S. 9 1 Ser renge1901 ĥemûya more,
2 Cahilê nefsa1902 wî xare, ne li jore,
3 Ĥizreta wî silt’an Êzîdê Sore.
S. 13 1 Serzengîya ĥemîya more,
2 Herçî kesê nefsa wî xare, ne li jore,
3 Ew naçe ĥizreta Êzîdê sore.
S. 14 1 Ĥezretê xwendim ĥezretê, (1 Hizretê xwendim hizretê,)

2 Hincîyê li qap’îya șêx Adî û melik șêx Sin biket xilmetê û ibadetê1903, (2 Hincîyê li qap’iya
șêx Adî ȗ melik șêx Sin biket xilmetê ȗ ibadetê1904,)
3 Silt’an Êzî maş û berat’e didetê ji xizîna qudretê. (3 Silt’an Êzî maș ȗ berat’a didetê li xizîna
qudretê.)
S. 14 1 Hizretê xwe dikem hizretê,
2 Hincîyê liber qap’îya șêx Adî û melik șêx Sin bike xiimetê, bik’êşe ibedetê,
3 Dinê, Siltan Êzî maş û berat’e wan bişîne ji xizîna qudretê.
S. 14 1 Mîr dixandin vê hidretê,
2 Herçî qap’îya silt’an șêx Adî bike xizmet, ibadetê,
3 Maș û dera dide xezîna qudretê.
S. 15 1 P’adşayê minî delîl ȗ alȋm, (1 P’adșayê min delîl êlim,)

2 Ez berbi wêrim, (2 Ezî ber li wêlim,)
3 Bi qesrê venîya sêlim. (3 Bi qesrê ve îna sêlim.)
1898
kewnan
1899
hemû
1900
xor
1901
xeng
1902
nevis
1903
ebadet
1904
ebadet
358
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 15 1 P’adşayê mino li dinê alȋm1905,

2 Ez gelekî berbi wêrim,
3 Bi qesrê venîya sêlim.
S. 10 1 E’lima yî bin wêlo,
2 Qasidê e’limiya1906 [y]î sêlo,
3 Sêlim qasidê e’limiya.
S. 15 1 E’limayî ilm,
2 Cahilayî bin ilm,
3 Qesrê hilanîm sêlim.
S. 16 1 Sêlim bi qesrê veynîya, (1 Silt’an bi qesrê ve înîya,)

2 Kul eve we lê şidîya, (2 Kela va we lê șidîya,)
3 Îlaĥȋo, Tuyî mişurî li ĥemû cîya. (3 Îlaĥȋo, Tuyî mișurî li ĥemȗ cîya.)
S. 16 1 Sêlim bi qesrê venîya,
2 Kulabe we lê şidîya,
3 Îlaĥȋo, Tuyî mişurî li ĥemû e’rda, li ĥemû cîya.
S. 11 1 Heçî ser ȓêye șêx Adî û melik șêx Sin diçîya,
2 Girîvanê1907 lê șidîya1908,
3 Silt’an Êzîd mișûre ĥemû cîya.
S. 16 1 Sêlim qesrê hêlanîya,
2 Girîvan bû lê șidîya,
3 Silt’an Êzîd mișûr bû ĥemû cîya.
S. 12 1 Silt’an Êzîd ĥemû ciya mișûre,

2 Nêzîke, ne [yî] dûre,
3 Xewasê1909 beĥrê1910 k’ûȓe.
S. 17 1 Ew bûn qesra zêȓî tê, (1 Ew bȗ qesra izêȓî tê,)

2 Derxet û bêrî tê, (2 Derxet ȗ bêrî tê,)
3 Xulam û cêrî tê. (3 Xulam ȗ cêrî tê.)
S. 17 1 Qesra e’zîzî tê,
2 Destxet û bêrî tê,
3 Xulam û cêrî tê.
S. 17 1 Xet û izêrî tê,
2 Destxet û bêrî tê,
3 Xeta mi jêrîn tê.
S. 18 1 Xulam û cêrî zor qumaşe, (1 Xulam ȗ cêrî zor qumașe,)

2 Ewin cindȋyêt ji nûra P’adşa, (2 Ewin cindȋyêt ji nȗra P’adșa,)
3 Silt’an Êzî ji dîwana xwe bora dişîne debir û maşe. (3 Silt’an Êzî ji dîwana xwe bora dișîne
debir ȗ mașe.)
S. 18 1 Xulam û xêrî zor qumaşe,
2 Ewin cindȋyêt nȗrî P’adşe,
3 Dîwana silt’an Êzî bi bora yê bi ser û maşe.
S. 18 1 Xeta min zor qumașe,
2 Cindȋyê nûranî base,
3 Her sibe xezîna qudretê jê dertê mașe.
S. 19 1 Li wan qesra, li wan sûka, (1 Li wan qesra, li wan sȗka,)

2 Li wan mifte, li wan sindirûka, (2 Li wan mifta, li wan sindirȗka,)
3 Îlaĥȋo, ezî mişt’aqim1911 cotêt nu bûka! (3 Îlaĥȋo, ezî mișaqim canêt nu bȗka.)
S. 13 1 Wan qesira, wan sûka,
1905
êlim
1906
êlim
1907
girevan
1908
șîdiya
1909
qewas
1910
be’r
1911
binêr: muşt’aq
359
2 Wan mifta, wan sindirûka1912,

3 Em ĥeyrî1913 cotê bûka.
S. 19 1 Qesran û sûka,
2 Miftan û sindirûka,
3 Dilo, jaro, moĥt’acê cotêd bûka.
S. 14 1 Cotê bûka zor qumașin,

2 Ewe cindî hûra başin,
3 Ȓojê sê cora diçine dîwana șêx Adî, wanaȓa tên dewra mașin.
S. 20 1 Ewin bûkêt t’ebabe, (1 Ewin bȗkêt t’ebaba,)

2 K’etine ber periyan û ĥisaba, (2 K’etne ber perîyan ȗ ĥisaba,)
3 Me dîtin zava û birazava. (3 Me dîtin zava ȗ birazaba.)
S. 20 1 Ewin bûkêd t’evayî,
2 Ȓûniștine ber p’erîyan û ĥesava1914,
3 Têda hene zava1915 û benazava.
S. 21 1 Zava û birazava şeşin, (1 Zava ȗ birazaba șeșin,)

2 Bi çona xwe di serxweşin, (2 Bi çona xwe di ser xweșin,)
3 Ne e’cêbe, hin di sipîne, û hin di ȓeşin. (3 Ne e’cêbe, hin sipîne, hin ȓeșin.)
S. 21 1 Zava û benazava șeșin,
2 Çûyîna xwe k’êfxweșin,
3 K’ê dîtîye çende sore, çende sipîne, çende ȓeșin.
S. 22 1 [Il-]ĥemdillah û şikir, (1 Herdem bêjin [il-]ĥemdillah ȗ șikir,)

2 Nav xasêt șêx Adî bûye zik’ir, (2 Di nav xasêt șêx Adî de bȗye dik’ir,)
3 K’ê dîtîye, dote daye û daye buk’ir! (3 K’ê dîtye, dot da, ȗ daye buk’ir.)
S. 17 1 Îlaĥȋo, te șikir,
2 Nava xasê dîwana șêx Adî da bûne dik’ir,
3 K’ê dot ĥemed, dayîkî bûne buk’ir1916.
S. 23 1 Sibĥane ji te Melikê Semede, (1 Sibĥane ji te melekê Semede,)

2 Ewin bȗkêt nazik bi ĥede, (2 Ewin bȗkêt nazik ĥede,)
3 Ne e’cêbe ji bera bi weldin welede. (3 Ne e’cêbe ji bera bibin welede.)
S. 16 1 Îlaĥȋo Semede,
2 Ĉi canikê nazik ĥede,
3 K’ê ber bedenê bi welide welede?
S. 24 1 Îlaĥîo me Ȓeb1917 il-Semenda,
2 Te ẍafilandibû1918 ĥeftê û du milete,
3 Ĥîjde ĥezar xulyaqeta1919,
4 K’ê dîtîye meriv ber be[ĥ]ra hilde welada?
S. 24 1 Destxet ewe Cebêr kirî, (1 Destxet ewe Cebêr kirî,)

2 E’rifa we şiro kirî, (2 E’rifa1920 we șira kirî,)
3 K’ê dîtiye dote daye û daye mirî1921! (3 K’ê dîtye, dot da, ȗ daye mirî.)
S. 25 1 Ewin e’rifêt Beẍdayê, (1 Ewan êrîfa beha dayê,)

2 Dama bûn li xwe û vê ȓayê, (2 Dama bȗn li xwe ȗ vê ȓayê,)
3 K’ê dîtiye dot şîrî bidete dayê! (3 K’ê dîtye dot șîrî bidete dayê.)
1912
sindûk
1913
heyîr
1914
binêr: ĥesab
1915
ze’va
1916
bikir
1917
rebil
1918
ĥafilandibû
1919
xuleqet
1920
êrif
1921
binêr; mirîd
360
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 15 1 E’rifê1922 Beẍdayê,
2 Hûn werin bikin t’evdîrê1923 ȓayê,
3 K’ê dît [dot] șîr bide dayê.
S. 22 1 Me hat erifê1924 Beẍda[y]ê,
2 Xwe ĥeyrî bû, xwe we ȓa[y]ê,
3 K’ê dîtîye dote șîr bide da[y]ê.
S. 26 1 [Il-]ĥemdillah û şikir, (1 Herdem bêjin [il-]ĥemdillah ȗ șikir,)

2 Nav xasêt șêx Adî bûye zik’ir, (2 Di nav xasêt șêx Adî de bȗye dik’ir,)
3 K’ê dîtîye, dote bida û daye buk’ir! (3 K’ê dîtye, dot bida, ȗ daye buk’ir.)
S. 23 1 Il-ĥemdilllaĥ1925, șikir,
2 Nava dîwana xwedane dera bû navû dik’ir1926,
3 K’ê dîtîye dote ĥemle, make bik’ir1927?
S. 25 1 Îlaĥîo, te cebêr dikirî,

2 E’lîma ȓê jê dibiȓî,
3 Hadir-gudêra vêk’eve ĉirayê guȓî,
4 K’ê dîtîye dote ĥemleye, zavayî mirî?
S. 27 1 Xizînêt șêx Adî di çep û ȓastin, (1 Xizînêt șêx Adî di ĉep ȗ ȓastin,)
2 Mewcêt silt’an Êzî ĥemû1928 di ȓastin, (2 Mewcêt silt’an Êzî ĥemȗ di ȓastin,)
3 Silt’an Êzî k’ilîl û mifte bi destê xwe di bîȓastin, (3 Silt’an Êzî k’ilîl ȗ mifte bi destê xwe di
birastin,)
4 Her kesek liser kul û e’melê wî diguhastin. (4 Her kesek liser k’ar ȗ e’melê wî diguhastin.)
S. 18 1 Xezîna ĉep û ȓaste,
2 Silt’an Êzîd k’ilît-mifte destê xwe bîȓaste,
3 Ilmê1929 șêx Adî peva1930 ȓaste.
S. 26 1 Xezîne ĉep û ȓaste,
2 Mala Adiya qewaza1931 ȓaste,
3 Şêx Adî mik’anê1932 xwe guhaste.
S. 19 1 Lo lema1933, lo lema,
2 Qesira hûr binyane1934,
3 Horî lê ȓawestan[e],
4 Hileyî1935 bejna wan[e],
5 Şerabe li k’asane,
6 K’as dane ser destane,
7 Biȓêne pêşîya xasane,
8 Xasê dîwana șêx Adî lê bûne berȋstane1936,
9 Dîwana șêx Adî ĥeqê wan[e].

Ȓeĥme li dê–bavê guhdarî!
1922
e’raf
1923
t’eyîbîr
1924
ie’rif
1925
Erĥemdila
1926
nav û dik’ir
1927
binêr: buk’ir
1928
hemû
1929
ulm
1930
peve
1931
qewz
1932
mik’an
1933
lolema
1934
biniyan
1935
huleyî
1936
baristan
361
91. QEWLÊ EZDA1937 — QEWLÊ ÊZDȊD1938

S. 1 1 Hikmî dikim ĥikyate,
2 Şêr xwedanê atqate,
3 Hela binêrin Ezda çi ȓûkî hate ȓû qinyate.
S. 1 1 Hikmî dikim ĥikyate,
2 Şêr xwedanê atqate.
3 Hela1939 binêrin silt’an Êzdîd çi ȓik’inî hate ȓû qinyate.
S. 2 1 Hikmî pê dizanî,
2 Pirsê bike min ĥeyranî,
3 K’u bû qiseta Mia’wî zemanî.
S. 2 1 Hikmî pê dizanî,
2 Pirsê bike1940 mi ĥeyranî,
3 K’u bû qiseta Mia’wî wî silt’anî.
S. 3 1 Mia’wî wê xederê xwe neda bere,

2 Dimesqê1941 bajarê kir sefere,
3 Got: «Maka Ezda Dimesqeyî1942 înayî dere».
S. 3 1 Mia’wî wê xederê1943 xwe neda bere,
2 Dimeşqê1944 bajarê kir sefere,
3 Go: «Maka silt’an Êzdîd Dieşqêyî înayî dere».
S. 4 1 Maka Ezda Dimesqeyî ȓê bû,

2 Dajo ber derê Misrê bû.
S. 4 1 Maka silt’an Êzdîd Dimeşqêyî ȓê bû,
2 Dajo ber derê Misrê bû.
S. 5 1 Dajo ber derê Misrayê,

2 Dem hatîye we’dayê,
3 Dahir bûye Ezdayê mine.
S. 5 1 Dajo ber derê Misrayê,
2 Dem hatîye we’dayê,
3 Dahir bûye silt’an Êzdîdê mine.
S. 6 1 Dahir bûye Êzdayê mine,

2 Yî ne biçûke, yî mezine,
3 Zor pirsetê giran lê diçine.
S. 6 1 Dahir bûye silt’an Êzdîdê mine,
2 Ew ne çûke, yî mezine,
3 Zor pirsetê giran lê diçine.
S. 7 1 Jê diçûne zor pirsete,

2 A’mê daniye saw, hêwate,
3 Zerpane meriya k’eremete.
S. 7 1 Jê diçine zor pirsete,
2 A’mê danîye saw, hêwate,
3 Zerpane merîye k’iryamete.
1937
http://www.eziden-celle Qewlê Ezda e.de/html/_eziden/_gebete/gebete-q-08.htm
1938
[6] (rr. 26–29)
1939
hila
1940
pike
1941
Dîmesqe
1942
Dîmesqe
1943
xedir
1944
Dumişqe
362
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 8 1 Sibekê min bû sarî,

2 Ezda mekê pirsî,Got:
3 «Ĥewalê me livir çiye?»
S. 8 1 Siwekî li me bû sarî,
2 Silt’an Êzdîd make pirsî,
3 Go: «Ĥewalê me livir çîye?»
S. 9 1 «Sibekê me bû sarî,
2 Em derxistin kirne wî şarȋ1945,
3 Em wira bûn, li wan bû ronakî,
4 Em derk’etin, li wan bû tarî».
S. 9 1 «Siwekî min bû sarî,
2 Em derxistin kirne wî şarî,
3 Em li wir bûn, wan bû ronkayî,
4 Em derk’etin, wan bû tarî».
S. 10 1 Soro weke p’êto,

2 K’î kore, Ezda ne bi wêto.
S. 10 1 Soro weke p’êto,
2 K’î kore, silt’an Êzdîd ne bi wêto.
S. 11 1 Ezda derê bacarê pêve tîne,

2 Qasidekî Mia’wî û dișîne,
3 Got: «Mia’wî, k’erem ke şê[r]siwarek te dixwîne».
S. 11 1 Silt’an Êzdîd derê bacarê pêve tîne,
2 Qasidekî Mia’wî û dişîne,
3 Go: «Mia’wî k’eremke şê[r]siwarek te dixwîne1946».
S. 12 1 Got: «Tu bi wî k’î, ȋlaĥîye,

2 Tê pirsê bêjî mi ȓastîye,
3 Ew şêrsiwarê min dixwîne, k’iye?»
S. 12 1 Go: «Tu wî kî, ȋlaĥȋye,
2 Tê pirsê bêjî mi ȓastîye,
3 Ew şêresiwarê min dixwîne, ew bi k’îye?»
S. 13 1 Got: «Ez bi wî kim, ȋlaĥîye,

2 Pirsê bêjme te ȓastîye,
3 Ew şêresiwarê te dixwîne, k’îye».
S. 13 1 Go: «Ez wî kim ȋlaĥîye,
2 Pirsê bêjme te ȓastîye,
3 Ew şêresiwarê te dixwîne ew bi k’îye».
S. 14 1 Got: «Ew şêsiwarê te dixwîne, ȓeng jore,

2 Libasê destê wî more,
3 Sere min qurbave, hole hole silt’an Ezdayê Sore».
S. 14 1 Go: «Ew şêresiwarê te dixwîne ȓeng jore,
2 Livasê1947 destê wî more,
3 Serê min qurbave, hole-hole, silt’an Êzdîdê Sore».
S. 15 1 Got: «Ew şêresiwarê te dixwîne, ȓeng meste,

2 Ȓimeke k’eske-sore li deste,
3 Atqat ferwara min, têk’eve deste».
S. 15 1 Go: «Ew şêrsiwarê te dixwîne, ȓeng meste,
2 Ȓimeke k’eske-sore deste,
1945
şahar
1946
dixûne
1947
livas
363
3 Atqat ferwara min t’eve têk’eve deste».
S. 16 1 Silt’an Êzdîd go: «Ĥerça dilê min diĥevînin,

2 Bira bişînin, maka min Misrayê bînin».
S. 16 1 Ezda got: «Herça dilê min diĥevînin,
2 Bira bişînin, maka min Misrayê bînin».
S. 17 1 Qazî, melle dikire ȓay,

2 Qasidek sandine Misrayî,
3 Hildabûn, înabû dayî.
S. 17 1 Qazî, melle dikire ȓay,
2 Qasidek şandine Misrayî,
3 Hildabûn, înabû dayî.
S. 18 1 Hildabû înabû male,

2 Qazî, melle ȓabûn hatine bale,
3 Got: «Ezda, eve çi giliye, çi ĥewale».
S. 18 1 Hildabû, înabû male,
2 Qazî, melle ȓabûn1948 hatine bale,
3 Go: « Silt’an Êzdîd, eve çi gilîye, çi ĥewale?»
S. 19 1 Go: «P’adşakî mi hebû nav Silt’an bû,

2 Diu’lifand u’ilfê vê Qura’nê».
S. 19 1 Go: «P’adşakî mi hebû nav Silt’an bû,
2 Diu’lifand u’lfê vê Qura’nê».
S. 20 1 Got: «Me’niyê wane cot bûn,

2 Ew ȓûnistibûn digotibûn,
3 Ezda yek çarê wan digotibûn».
S. 20 1 Go: «Me’nîyê wane cot bûn»,
2 Ew ȓûniştibûn, digotibûn,
3 Silt’an Êzdîd yek care wan digotibûn».
S. 21 1 Me’niya wana vane,

2 Çend qane k’as û badî mane.
S. 21 1 Me’niyê wane vene,
2 Çend qane k’as û badî mene.
S. 22 1 Çend qane k’as û badî pey têne,

2 Êẍlera1949 sed û bîst û çar ĥezar e’t’ere1950 lêne,
3 Wana jî nav dik’irê Ezda hoye, hoy distrêne.
S. 22 1 Çend qane k’as û badî pey têne, Çar-çar me’nî
2 Êẍlera sed bîst çar ĥezar e’t’ere lêne,
3 Wane jî nav dikrê silt’an Êzdîd hoye, hoy distrêne.
S. 23 1 Êzda got: «Ĥeça bendê yî e’rifê xulqê, wîne jimêra,

2 Mêrê ne li vandera, vandera heȓe».
S. 23 1 Silt’an Êzdîd got: «Ĥeça bendê yî e’rifê xulqê, wîne jimêra,
2 Mêrê ne li vandera, vandera heȓe».
S. 24 1 Lengo, serekê lenga,

2 Cem xwe bike bena,
3 Den ewe, lê here ĥezar ȓenga.
S. 24 1 Lengo, serekê lenga,
2 Cem xwe bike bena,
1948
ravûn
1949
exler
1950
êt’er
364
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Den ewe, lê here ĥezar ȓenga.
S. 25 1 Lengo, serekê lengekî,

2 Cem xwe bike benekî,
3 Den ewe, lê here ĥezar ȓengî.
S. 25 1 Lengo serekê lengekî,
2 Cem xwe bike benekî,
3 Den ewe, lê here ĥezar ȓengî.
S. 26 1 Got: «Qudreta seyrana wê care,

2 Emê sibê milê Ezda bigrin, bavêjne beĥrê».
S. 26 1 Go: «Qudreta seyrana wê care,
2 Emê sivê mile silt’an Êzdîd bigrin, bavêne beĥrê».
S. 27 1 Ew suȓ Ezda e’yan bû,

2 Herçar yarê xwe hilanbû
3 Nîveka beĥra Şamê dabû, navbû,
4 Xwe çadir k’uta bû, xwe ẍeybet1951 lêdabû,
5 Van çadira, van kinyasa,
6 Pêșberî me sekiniye xelqê korî, ẍafilî, Xwedê nenasa,
S. 27 1 Ew suȓ silt’an Êzdîd e’yan
bû, 2 Herçar yalê xwe hilanbû,
3 Nîveka beĥra Şamê dabû, navbû,
4 Xwe çadir k’uta bû, xwe ẍeybet lêdabû,
5 Van çadira, van kinyasa,
6 Pêşberî me sekinîye xelqê korî, ẍafilî, Xwedê nenasa.
S. 28 1 Ezda li cindîyê dîwana xwe dinihêrî,

2 Gișke dest yeqîne1952, qelem zêȓî,
3 Wana jî nobet, nobet k’asê xwe pev duguhêrî.
S. 28 1 Silt’an Êzdîd cindȋyê dîwana xwe dinihêrî,
2 Gişke dest yeqîne, qelem zêȓî,
3 Wane jî nobet 1953, nobet k’asê xwe pev duguhêrî.
S. 29 1 Ezda nuqtek1954 daye ser neynûka xwe,

2 Daye qazî Siro, qazî Siro vedixware1955,
3 Got: «Ya Mia’wî, zarî sȋrîne lê dilî tale».
S. 29 1 Silt’an Êzdîd nuqtek1956 daye ser neynûka xwe, qazî Şiro vedixware,
2 Go: «Ya Mia’wî, zarî şîrine, lê dilî tale1957».
S. 30 1 Qazî Siro kire ĥelîmçiyê suhbetê1958,

2 Ezda qazî Siro kire ȓeqasçiyê de’watê,
3 Qazî Siro nikare bixwîne vê k’axetê.
S. 30 1 Qazî Şiro kire ĥelîmçîye sovetê suhbetê,
2 Silt’an Êzdîd qazî Şiro kire ȓeqasçîyê dawetê, 3
Qazî Şiro nikare bixwîne1959 vê k’axetê.
S. 31 1 Qazî Siro k’axetê xwe t’er[k] bi t’er[k] kirin,

2 Qazî Siro k’axezê xwe ker bi ker kirin,
3 Nîveka be[ĥ]ra Samê war kirin.
S. 31 1 Qazî Şiro k’axezê xwe ter[k] bi ter[k] kirin,
1951
xeybet
1952
êqîn
1953
navêt
1954
nuxte
1955
vedixar
1956
nuxte
1957
te’l
1958
sohbet
1959
bixûne
365
2 Qazî Şiro kexezê xwe ker bi ker kirin,

3 Nîveka beĥra Şamê war kirin.
S. 32 1 Ew deng belayî dinê û a’mê bû

2 Got: «Qazî Siro hebû welatê Îslamê,
3 Ew jî hate ser anîna dînê Ezda mala Şamê».
S. 32 1 Ew deng belayî dine a’mê bû,
2 Go: «Qazî Şirok hebû welatê Îslamê,
3 Ew jî hate ser e’yna dînê silt’an Êzdîd mala Şamê».
S. 33 1 Pê Ȓeșê, min ĥeyranê

2 Beĥrê1960 vegeȓe nefûsa1961 wî silt’anî.
S. 33 1 Pê Ȓeşê min Ĥeyranê,
2 Beĥrê vegeȓe nefesa wî silt’anê.
92. QEWLÊ ÊZDȊN EMȊR1962 (QEWLÊ ÊZDȊNE MȊR)

S. 1 1 Sê k’asanî mestim,
2 K’asa Sipî di bestim1963,
3 Bi Ȓeşî ez dirustim,
4 Êzdînê Sor dip’arastim1964.
S. 2 1 Dip’arastim serfêt giran,

2 Bi ĥimeta yarû biran,
3 Êzdîn go: «Ez mişûrim li ĥemû derdan.
S. 3 1 Li ĥemû derdan ezî mişûrim,

2 Neqaşê neqşê hûrim,
3 Berî xet û k’itêb, û deft’er, û mişûrim,
4 Ji nêzîkwere, ezî dûrim.
S. 4 1 Ji dûrwere ezî nêzîkim,

2 Serfêt giran ne jînkim,
3 E’zîzê min, liba[l] te ne jêkim.
S. 5 1 E’zîzê min, liba[l] te nasebirim,

2 Li fariqetê dê êwirim,
3 Li e’lamê1965 ezî mişterim.
S. 6 1 Mişterîme li e’lamê,
2 Hey hêvêno ji muĥbetê,
3 Hey ȓêbero ji ĥeqîqetê».
S. 7 1 Êzdîn go: «Me divê yek dila bike nase,

2 Me yarek divê yî xase,
3 Silt’an Êzî ȓênase.
S. 8 1 Min yarek divê Qurêşî be,

2 Hey şibheto hî şerîfî1966 be,
3 Îlaĥȋo, me ne şiblînî ber t’u ademiya.
1960
ber ȓê
1961
nefûs
1962
[1] (pp. 184-187)
1963
dipestim
1964
diperistim
1965
e’lem
1966 şirîf
366
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 9 1 Sehîme, ne yî adamîme,
2 Ji nuqte1967 ezî Dimeşqîme1968,
3 Ji nizane bi e’sil ez li k’ûme.
S. 10 1 Here bi e’sile, here bi nesebe,

2 Hincî canî bi çakî bi e’debe,
3 P’adşa bi xwe têda t’elebe».
S. 11 1 P’adşa we dibêjî ye:

2 «Êzdîno, bi wî key ȋlaĥî ye,
3 Navê dayîk1969 û babe te çî ye?»
S. 12 1 Ezdin go: «Li we1970 dibême,

2 Ne ji babim, ne ji dême,
3 Ez ji wê nuqtême,
4 Ji hêrame, ji wê tême»
S. 13 1 Her bi wê nuqtê min dikir fitare,

2 Min bi silt’an Êzîȓa vedixwere,
3 Lew suȓêt1971 mixfî, me pê kir dîyare1972.
S. 14 1 Suȓêt mixfî me pê dahir kir,

2 Ji ȓenga sor û sipî û k’esk û zer kir,
3 Sênca şe’rîe’tê me pê ker kir.
S. 15 1 Te çî kire li baẍa şe’rîe’tê,

2 Hey hêvêno ji muĥbetê,
3 Hey ȓêbero ji ĥeqîqetê,
4 Êzdîn go: «Ezî ȓeqas bûm linav dawetê.
S. 16 1 Linav wê dawetê ezî ȓeqas bûm,

2 Sazbendekî t’eref nas bûm,
3 Muĥbê xelqê xas bûm.
S. 17 1 Muĥbê xelqê çak bûm,

2 Ne ji bab bûm, ne ji таk bûm,
3 Li hatina xwe, ezî mişt’aq1973 bûm.
S. 18 1 Li hatina xwe ezî ĥewceme,

2 Bi silt’an Êzîȓa yî xewleme,
3 Geȓ kesîȓa xem nemame1974.
S. 19 1 Вi xab min ĥerfek dî nav Elêf,

2 Min duȓek dî çarçef sedêf,
3 Min dayîm ji wê duȓê p’eyda bû bi serêf.
S. 20 1 Ew duȓa safî sedef,

2 Ẍafila jiber girtbû qerf,
3 Me dayîm jê p’eyda serf.
S. 21 1 Me dayîm serf jê p’eyda bû,
1967
nuxt
1968
Dimaşqe
1969
dak
1970
law
1971
surêt
1972
diyar
1973
binêr: muşt’aq
1974
— Kes xwe nema —
367
2 Mewcanî ava bû,

3 E’rşek pê e’firî, me dil pê mirta bû.
S. 22 1 E’rşek e’firî, me pê kir qeste,

2 Mewcanî sermeste,
3 Lew sedef berqe, venediweste.
S. 23 1 Bêjme we cewaba ȓast,

2 Wekî P’adşê min e’zman pîȓast,
3 Şaz û qudûm di navda vediguhast.
S. 24 1 Here bi șaze, here bi qudûme,

2 Çî E’rşekî hoy me’lûme,
3 Kire îmamê ser çendî mûme.
S. 25 1 Ez disebirim, nasebirime,
2 Li a’lemê mişterîme,
3 Li farqetê êwirîme,
4 Min dît dotê li dû dayê girî.
S. 26 1 Dotê ȓeda da, dayê ȓeda neda,

2 Nav xasêt șêx Adî ȓûniştin p’iȓ wesfete1975,
3 Dayê li dotê şehde da.
1976
1 Ew zanayê Beẍdayê,
2 Dama bȗn liwê ȓayê,
3 K’ê dîtiye dot şîr bide dayê».
S. 27 1 Ezdîn go: «Şehde jê yek, ez melik Êzîd,

2 Неkе dayî ji doteȓa nebû mirîd,
3 Dot liwê mabû vaĥîd1977».
S. 28 1 Ezdîn go: «Heke ez deng bikim, wê bibe k’ubarî1978,

2 Nav xasêt șêx Adî ȓuniştin bi sit’arî,
3 Me bi ȓeşve sparî.
S. 29 1 Ȓeş xweş xelate,

2 Sipîye li ĥemû derda mife’te,
3 Heke bi dahire û batine silt’an șêx Adî atqate.
T’emametiya Xwedê1979 û silt’an șêx Adî!
93. QEWLÊ ŞIRURA1980

S. 1 1 Ez dixwînim1981 şirurekê,
2 Ĥeft bacar dîtin liber şurekê,
3 Sêzde alîm dixwînin mişurekê,
4 «Saldêre gidindehu mane, sêzde neqila hingiltê».
1975
usfet
1976
[50] Qewlê Êzdîne mîr S. 27 (r.309)
1977
wehîd
1978
k’ibar
1979
xudê
1980
[2] (rr. 375–380)
1981
dixûnim
368
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 2 1 Ez dixwînim dik’irekî,
2 Ĥeft yar dîtin buk’irekî,
3 Ĥeft meleke nijar dikin sikirekî.
S. 3 1 Ez dixwînim cehwerekê,
2 Ĥeft xas dixwezin mehderekê,
3 Ĥeft meleke safî dikin bêderekê.
S. 4 1 Suȓeke ji suȓêt batinê,

2 Sêsed û șêst û șaș alîm têda dikin xwendinê1982,
3 Liser sekinîye silt’an Êzî, nûra baqî, êkî bi t’inê.
S. 5 1 Li wan dergeha, li wan qap’îya,

2 Ĥezreta1983 lê dibû melik il-Adîya,
3 Meleka, mêra jiber dibir maş û canbeqa, ewe miraza me ĥemîya.
S. 6 1 Me ĥemîya ew miraza xelate,

2 Xwezî1984 silt’an Êzî bihate,
3 Bo me ava bikira çendî welate.
S. 7 1 Bo me ava bikira çendî dinê,

2 K’ilîl û mifte tên ji xizîna batinê,
3 Ew bû[n] cindȋyêt silt’an Êzî pê dibûn xinê.
S. 8 1 We’de hatîye dê dahirbit silt’an Êzîyê minî beranî,

2 Me liwê dit xweşî û şayî1985,
3 Def û şebab, șaz û qidum, t’embûr, êẍler1986 û cem,
4 Dîwana silt’an Êzî minasibî xasane,
5 P’ar tê nîne xelqê1987 xam, înk’arî.
S. 9 1 Cindȋyêt silt’an Êzî, mîr ȓadibin ji p’êye,

2 Hincîyê mîrê, ew k’êye,
3 Şirê ĥeqîyê li piştêye,
4 Yê maşxwer1988 bit, maşê mîrê xwe1989 bi ĥelalî dibêye.
S. 10 1 Bêjme we gelî bira bi t’aqete,

2 Dê dahirbit Tawisî melek’ê minî milîyak’ete,
3 Wê bi destê xwe bişikîne bêraqa şe’rîe’te.
S. 11 1 Heȓin ser bane deng hilînin,

2 Navû dik’arê silt’an Êzî, şerîfî1990 şîrin1991 bînin,
3 Hiner û k’eremetêt1992 wan şêresiwara bînin.
S. 12 1 E’cêb nemînin wan hinera,

2 Dê dahirbit silt’an Êzî, aẍayê misafira,
3 Xasa, meydana meleka hol lê dikire.
S. 13 1 Xasa li mezin meydana meleka hol vedaye,

2 Dê dahirbit silt’an Êzî, xweş P’adşaye,
1982
xundin
1983
ĥizret
1984
xozî
1985
şahî
1986
aẍler
1987
xelk
1988
maşxor
1989
xo
1990
şirîf
1991
şirîn
1992
keramet
369
3 Hal-hala silt’an Êzîde, silt’an Êzî xweş P’adşaye.
S. 14 1 Silt’an Êzî li ẍafila bi ẍezebe,

2 Dê ji beĥra derêxe kaniyan û selebe,
3 We’de hatîye, dê silt’an vê dinyayê bike êk mesebe.
S. 15 1 We’de hatîye, dê dahirbit melek il-Adî ye,

2 P’adşaye min li sinetê bi ȓeĥm 1993 geȓî ye,
3 Ewê ȓojê gur gi dixwaz ji mî ye.
S. 16 1 Gur ji mîyê dixwaze ȓeda yê,

2 Ji e’rda ĥeta bi sema yê,
3 Oẍlemeke weha giran nayê.
S. 17 1 Oẍlemeke weha giran nîne,

2 Bi şayî ya mehdî li zemîne,
3 We’de hatîye, dê dahirbit silt’an Êzîne,
4 Maş û berat’, û xelata ji ẍafila bistîne.
S. 18 1 Ji ẍafila standin maş, û berat’, û xelate,

2 Bi Ȓojava ĥeta bi Ȓojhilate,
3 Xwezî bi wî cîyî, holê dibû misate,
4 Lê dibû t’erîqete, lê dibû atqate,
5 Lê dibû ĥeqîqete, ȓencune şe’rîe’te.
S. 19 1 Şe’rîe’te ȓencune, şe’rîe’te me’zule,

2 Ĥeqîya silt’an Êzî, bi xêre, bi berek’et û nûre.
S. 20 1 T’ezkerek hatîye ji dîwana mîrê mezine,

2 Ji şaya, E’debiya momine,
3 Dê dahirbit liser sinetxanê, e’fû bike çendî gune1994.
S. 21 1 Çî hikmekî weha giran cirîyan,

2 Cêşekî giran hev civîyan,
3 Leng û berdunek, xilm û înk’ar ji cêşê silt’an Êzî ve vetîyan.
S. 22 1 Silt’an Êzî dibêjite dîwane xwe:

2 «Lê mêzekin gelî cindȋya, çî hikmekî weha dijware»,
3 Silt’an Êzî cêşê xwe şande ser şah û xunk’are,
4 Malê ser ĥeqa we, ve dixware,
5 Ĥemû1995 liser k’efa silt’an Êzî, yekî Cebare.
S. 23 1 We dibêje şa[h]ye:
2 «Ya silt’an Êzî, çiqas zêȓ û male min heye,
3 Şukrîna me ji navê teye,
4 Me ji damena xerqê silt’an Êzî divê sadiq, û îman, û heye’».
S. 24 1 We dibêjit xunk’arê Ȓamê ye:

2 «Ya silt’an Êzî, çiqas zêȓ û male min henê livê dinê ye,
3 Şukrîna me ji navê teye,
4 Me ji damena xerqê silt’an Êzî sadiq, û heye’, û îman divêye».
S. 25 1 Silt’an Êzî we bêjîye:

2 «Ji mêjweȓe min qewl û deft’erê Xwedîye,
3 Çendî misilman1996 ezê keme îşkçîye».
1993
reĥm
1994
binêr: guneh
1995
hemû
1996
busilman
370
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 26 1 We dibêje silt’ane:
2 «Hikmê mehdî zemane,
3 Xeracîya liser fela hilgire, p’avêje ser misilmana».
S. 27 1 We dibêjit nebîye:
2 «Ya silt’an Êzî me ji te hîvîye,
3 Xeraca mêrê misilman çîye?»
S. 28 1 We dibêjit silt’ane:
2 «Hikmê mehdî zemane,
3 Dê dahir be şahê merdane,
4 Derman bike birînan û kovane,
5 Xeracîya liser fela hilgire, p’avêje ser misilmana,
6 Her serekî dused nisêbîyana».
S. 29 1 Silt’anekî xweş mîre,

2 Li herçar kenara k’êşabû şîre,
3 Ew kela, ew bacera, standin ji wan xenzîra,
4 Da destê wan feqîra.
S. 30 1 Feqîr dibêjin silt’an Êzîde:

2 «Hey P’adşayê meyîo cîde,
3 Zer da aẍayê mirîda».
S. 31 1 Misre, û T’ewrêze, û Îskendere,

2 T’extê lal, û duȓ, û cewahere,
3 Kirne (ĥirûbêt) qelendere.
S. 32 1 Misre û T’ewrêze û Subihane,

2 T’extê lal, û duȓ, û mercane,
3 Kirne (ĥirûbêt) felane.
S. 33 1 Ĥeleb û Îstembûl û Beẍdane,

2 T’extê lal, û duȓ, û nîşane,
3 Ew kela, ew bacar, bo wan biwe fane,
4 Yê serê xwe liser ĥerfa Êzî dana,
5 Yê serê xwe li oẍira dînê xwe dana.
S. 34 1 Silt’an Êzî we deng hiltîne:

2 «Hincîyê xatira min tê dibîne,
3 Borêjo t’ewlxana bik’işîne,
4 Derê cebilxana veke, hila di ser xweȓa bik’işîne,
5 Fêdeke eşqê silt’an Êzî di virda bi dawîne,
6 Bibe guhê beĥra, av nede û vegeȓîne.
S. 35 1 Birine guhê beĥra, av nedan û vegeȓan,

2 Candî, bandî, sehîy, ser selawat,
3 Me’zul bû şe’rîe’t,
4 Hêsa bû sinet.
S. 36 1 Hatî carşembû a serê Nîsanê,

2 Hate min sȗka1997 îmanê,
3 Hat cewabek ji wê dîwanê,
4 Bêjîye: k’ifş bibin k’ihêl û bergîrêt garanê.
S. 37 1 Me û dost, û guhdare bar tê hebe,
1997
sik
371
2 Wê ȓojê, li wî qewlî liwê mishabetê.
Em di kêmin, Xwedê û șêx Adî ťemame!
94. QEWLÊ MAKÊ1998

S. 1 1 Min êk divêt pê bizanî,
2 Bipirsit ĥale me ĥeyranî,
3 Bistirêt qiseta Mia’wî1999 û vî silt’anî.
S. 2 1 Min êk divêt biket vê ĥikyatê,

2 Şêro, xwedanê atqatê,
3 K’a bêje min, silt’an Êzîd bi çend lewna hatîye ȓûyê qinyatê?!
S. 3 1 Mia’wî kirî kun û tarî,

2 Maka silt’an Êzîd derkir ji şarî,
3 Li wan ȓonahîbû, lê dibû tarî.
S. 4 1 Şikir li wan tarî ye,

2 Kesekî ji xwe bi zanî ye,
3 Zanîba sebeb çî ye,
4 Sebeb jî maka silt’anê Êzî ye.
S. 5 1 Maka silt’an Êzî ji şarî bi ȓê bû,

2 Suȓa silt’an Êzîyê min vê bû,
3 Ew ço, berê wê2000 li Besrê bû.
S. 6 1 Ew ço, berê li Besra ye,

2 T’emam bû qewl û we’da ye,
3 Dê dahirbit Êzîdê me ye.
S. 7 1 Dê dahirbit Êzîdê mine,

2 Ew ne yî piçuke, yî mezine,
3 Çend wesfet2001 jê diçine.
S. 8 1 Çend jê çobûn zor wesfete,

2 Zerb neman k’eremete,
3 Liser a’lemê êxist zor ĥeybete.
S. 9 1 Ehlê Besrayê xêr çobû nike,

2 Ȓisqê2002 wan xelef cêmike,
3 Ĥeramêt2003 wan cat-cat man dike.
S. 10 1 Sê duȓ li min xweya ye2004,

2 Melik șêx Sin E’yn il-Beyza ye,
3 Silt’anê Êzîd bi Xweda ye.
S. 11 1 Sê duȓ li min хweуа2005 bû,

2 Melik șêx Sin E’yn il-Beyzayê bû,
1998
[2] (rr. 355–359)
1999
Mea’wî
2000
wî
2001
ûsfet
2002
ȓizq
2003
heremêt
2004
xuyaye
2005
xoya
372
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Silt’anê Êzîd bi P’adşa2006 bû.
S. 12 1 Xeber geȓiya çendî welate,

2 Ȓênî silt’an Êzîyê min ji wê vedihate,
3 Silt’an Êzîd cidê şêx Berk’ate.
S. 13 1 Li dine û a’lemê bûye dik’ir,

2 Dê dahirbit silt’an Êzîyê minî buk’ir,
3 Silt’an Êzîd cidê șêxû Bek’ir.
S. 14 1 Babê Ĥewranû şehîda,

2 Wê dahir bûyî silt’an Êzîde,
3 Atqada min û çendî mirîde.
S. 15 1 Babê Ĥoranû Nûrîdîne,

2 Silt’an Êzîd li me’nîya yî şîrine2007,
3 Ligel Mia’wî yî bi k’erbe, yî bi k’îne.
S. 16 1 Mia’wî çobû dîyare,

2 Ȓênî silt’an Êzîdê min siware,
3 Feqîr sekinîn çar kenare.
S. 17 1 Feqîrêt Comayê deşta Erzenê,

2 Ku silt’an Êzîd dahirbû ȓûyê vê dinê,
3 Çend E’devî pê dibûn xinê.
S. 18 1 Feqîrêt Comayê li ĉiyayê Ȓeşana,

2 Qedrê wan qedirekî girane,
3 Dê ji wê tilp’êȓa bit bi xwe silt’ane.
S. 19 1 Şame û Besraye ewlade û ĥidaye,

2 Çî bacêrekî nazikî let’îfe,
3 Tê heyne k’ixme2008 û qedîfe,
4 Navê silt’an Êzîdî şîrinî şerîfe2009.
S. 20 1 Çî Şameke belave,
2 Silt’an Êzîd geȓiyabû linave,
3 Li E’deviya ȓon bûn dil û ĉave.
S. 21 1 Çî Şameke li çê ye,
2 Lê dahir bû silt’an Êzî ye,
3 Atqata min û çendî E’devî ya.
S. 22 1 Çî Şameke li cîde,
2 Dahir bû silt’an Êzîde,
3 Atqata min û çendî mirîda,
4 Balê mek’anî silt’an Êzîd wê li kaniya Sipîda.
S. 23 1 Çî Şameke li jore,
2 K’asek dabû min, bi more,
3 Mek’anê silt’an Êzîd qubet il-Bidore.
S. 24 1 Çî Şameke li meĥilî,
2 K’asek dabûwe min, sere gelî,
2006
pedşa
2007
şirîn
2008
kêxime
2009
şirîf
373
3 Mek’anê silt’an Êzîd birka Xwede li Godilî.
S. 25 1 Linav E’deviya bû dîyare,

2 Silt’an Êzîdê min bi P’adşaye,
3 Belê k’oçek cem pê sit’irya.
S. 26 1 Çî şêxekî bi k’ereme,
2 Hincî medha jê deme,
3 Pê sit’ira bû k’oçek ceme.
S. 27 1 K’oçek cem pê sit’ira bi eşqe,

2 Ewî k’esk kir dareke ĥişke,
3 Ev di îna Şama du bar ĥișke,
4 Ya me sinîya îman ser pişke.
95. QEWLÊ QAZȊ ESKER2010; 2011

S. 1 1 Aşiqo, ne ji vî zemanî,
2 Mehfelêt giran hilanî,
3 Aşiqo, da bideyn medhêt Êzîd û vî silt’anî.
S. 2 1 Aşiqo, mêra û mehfelêt giran deng têyî ye,

2 Aşiqo, da bideyn medhêt Êzîd û Xwedê ye.
S. 3 1 Aşiqo, mêr û meleka,

2 Aşiqo, da bideyn medhêt Êzîd û Xaliqe.
S. 4 1 Aşiqo, suȓ didî ye,

2 Axaftbû ji mehfelêt welî ye,
3 Aşiqo, da bideyn medhêt şêxê Adî ye.
S. 5 1 Aşiqo, suȓ didîte,

2 Axaft bû ji mehfelêt mirîde,
3 Aşiqo, da bideyn medhêt silt’an Êzîde.
S. 6 1 Aşiqo, yî nûrîne,
2 Axaftbû ji mehfelêt zergûne,
3 Aşiqo, da bideyn medhêt Şemsedîn û melik Fexredîne.
S. 7 1 Aşiqo, yî momine,
2 Axaftbû ji mehfelêt mezine,
3 Aşiqo, da bideyn medhêt melik șêx Sine.
S. 6a 1 Aşiqo, yî mezine,
2 Axaftbȗ ji civatet momine,
3 Aşiqo,da bideyn medhêt dîwana melik șêx Sine.
S. 7a 1 Aşiqo, yî buk’ir,
2 Li gerdune buye dik’ir,
3 Aşiqo, da bideyn medhêt dêwana șêxȗ Bek’ir.
S. 8a 1 Aşiqo, yî bi hinere,
2 Axaftibȗ ji mehfelêt babzere,
2010
[2] (rr. 381–384)
2011
S.6a; S.7a; S.8a binêr: [50] Qewlê qazî Esker (rr. 356-357)
374
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Aşiqo, da bideyn medhêt dîwana șêx Şemsê2012 T’et’ere.
S. 8 1 Aşiqo, k'oçekî p’îra,

2 Axaft bû ji mehfelêt mîra,
3 Aşiqo, da bideyn medhêt Êzîdû feqîra.
S. 9 1 Aşiqo, derdû mende,

2 Hincî mêrê k’ubarî2013 nefs bilinde,
3 Ew dê li oẍlema silt’an Êzî bit hinda.
S. 10 1 Aşiqo, t’emam bû ĥezarû sî ye,

2 Hincî mêrê velî ye2014,
3 Aşiqo, yî maş û cenbeqî ye.
S. 11 1 Aşiqo, minû ĥezar diherite,

2 A’lem bû cimlete,
3 We’de wê hatî, dê silt’an Êzîd t’eslîmî destê feqîra ket maş, û berat’, û xete.
S. 12 1 Aşiq mite’lî û ceme,

2 Dê dahirbit Îsa bin Miriyeme,
3 We’de wê hatî, silt’an Êzî dê betal ket xet, û k’itêb, û qeleme.
S. 13 1 Aşiq mite’lî û cema’ ya,

2 Dê dahirbit Îsa ya,
3 We’de wê hatî, silt’an Êzî dê betal ket k’itêb, û xet, û qelem, û hinda ye.
S. 14 1 Aşiqo, ĥakimê vî şaristanî,

2 Dest li kêleka xwe wer anî,
3 Got: «Dad û medad ji destê vî silt’anî».
S. 15 1 Aşiqo, wê[y] li qadî û ẍefila,

2 Hawara xwe malva dibire,
3 Gava ço dîwana silt’an Êzî, wê bit k’ase, û badîye, û kondire.
S. 16 1 Aşiqo, wê[y] li qadî k’ur be,

2 Silt’an Êzîd nadet şar be,
3 Gava ço dîwana silt’an Êzî, wê bit k’ase, û badîye, û maye.
S. 17 1 Wey li qadî înk’are,

2 Hawara xwe malva dihinare,
3 Gava ço dîwana silt’an Êzî, dît kiçike libale,
4 Wekî vegeȓiyan li male, dit kiçik li male!
S. 18 1 Qedî Esker dibêjite mala xwe bi suȓe2015:

2 «Çî hikm hatî ji weȓa,
3 Ma hûn dê êzdî bin bi keç2016 û kuȓe!
S. 19 1 Gelî qadî, û mala, û seyîda,

2 Hûn ji îmanê mebin be’îde,
3 Min jiber we şehde da bi silt’an Êzîde».
S. 20 1 Wey li xatûne dota mîra,

2 «Gelî qadî, û mala, û seyîda, hûn Xwedêyê xwe meken ji bîre,
2012
șê Şims
2013
k’ibar
2014
welî
2015
sur
2016
kiç
375
3 Min ber we şehda2017 xwe da bi Êzîd û feqîra».
S. 21 1 Qedî buxtane,
2 Dilê wan girtbû kovane,
3 Qedî Esker ȓû diket ahîn û erzinkêt girane.
S. 22 1 Qedî Esker sûka dîçî ye,

2 Ji yara xwe pirsî ye:
3 «Gelo, ĥal û ĥewal ji destê vî ĥakimî çî ye?»
S. 23 1 Qedî Esker dibêjite yara xwe ye:

2 «Ȓevîn bê fayde ye,
3 Silt’an Êzî mal û mezal li me kir ye me ye».
S. 24 1 Qedî bê xet û berat’e,

2 Berê wî mabû tarî û zilmete,
3 Qedî Esker ne mabû çû ĥikyate.
S. 25 1 Qedî Esker bilind ket gatine:

2 «Gelî qadî, û mala, û seyîda, û birime ser xêra mine,
3 Dêçîne ba silt’an Êzîd bîna dost, nikarîn vêȓa bîne dijmine.
S. 26 1 Gelî qadî, û mala, û seyîda,

2 Çone ba silt’an Êzîde,
3 Ya silt’an Êzî, tu şêxî, em mirîde!»
96. QEWLÊ P’ȊR HESEDÊ BOZ2018

S. 1 1 E’rifa we gu[h]ye,
2 P’adşê min her hebûye,
3 Nûr bû, nûr lê ĉûye.
S. 2 1 Ji nûrê, nûr ço,

2 Ĥeft derec ço,
3 Me xir çal, bîr ne ço.
S. 3 1 E’rifet manê k’ûrin,

2 Tê difikirin, ne zorin,
3 Şire’tî lê di dûrin.
S. 4 1 Zerbab û derwêşa,
2 Kirin t’eftêşe,
3 Dilê me êşa.
S. 5 1 Hat cêşê Êzîde,

2 Ĉavdêr di cîda,
3 P’adşê minê Weĥîde.
S. 6 1 Coq-coq werin,
2 Let û şîra, ȓima berin,
3 Qizilbêşe tira berin.
S. 7 1 P’îrê Ĥemed xeber dêra,

2 Bu al pîre çenkê şêra,
2017
şada
2018
[2] (rr. 552–553)
376
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Sê ȓaher diçûn bêra.
S. 8 1 Hat hewirekî qewî ȓeşe,

2 Ser sore, dil qerqeşe,
3 Cêşê qizibeşe.
S. 9 1 Sefuetî ne di hinsafin,
2 Zorin, di zavin,
3 Ît’îqata2019 wan xavin.
S. 10 1 Deng de te wa mêra,
2 Bên ĥemû cê k’etîra,
3 Bigrin ȓêke bi tîra, bi şêra.
S. 11 1 Çedêra çildîra,
2 Sor bûn bi xûna k’afira,
3 Wekî kay bay dîre.
S. 12 1 K’êş şîrin2020 şekirtire,

2 Ser mahikê dîyartire.
S. 13 1 Mehder P’adşaye,
2 Êzdan bi me xweş şaye,
3 Me gul t’u kese nemaye.
97. QEWLÊ E’REB BEGȊYA2021 — QEWLÊ ŞÊX E’REBBEGȊ INT’ÛZȊ2022; 2023

S. 1 1 Selamû e’lêk’ûm e’reb begîye,
2 P’adşayê min êkî ťemam Êzîye.
S. 1 1 P’adşayê min, tuyî yekê ťemam,
S. 2 1 Selamû e’lêk’ûm ya xan silt’anî Êzîde,

2 Ẍafila ew suȓ nedîte,
3 Ẍafil di korene, e’silê wan ji ĥedide.
S. 1 2 Silt’an Êzîde, e’lêk’ûm [il-]selam!
3 E’silê ẍafila ji ĥedîd,
4 Ẍafil kor bûn, ew suȓ nedît.
S. 3 1 Ẍafil di korene, di ȓû asin,

2 Di tûjin weke almasin,
3 Ew ȓêya silt’anî Êzîd ĥeq nenasin.
S. 2 1 E’silê ẍafila ji ĥesin,
2 Ẍafil dîwanê tûjin, weke almas2024,
3 Ẍafil kor bûn, ȓêya silt’an Êzîdê min ĥeq nenas.
S. 4 1 Xwedan e’sil bû mişterî,

2 Bê e’sil wergêȓine berî,
3 Xwedan e’sil hilbit, dewlet tê ye serî.
S. 5 1 Gelî bira guh bidêrin,

2 Xwedan e’sil di safîne, wekî zêȓin,
2019
îtqat
2020
şirîn
2021
[2] (rr. 385–389)
2022
[6] (стр 5–7); [3] (pp. 274-281)
2023
Entûsh
2024
elmas
377
3 Da berî jê wergêȓin.
S. 6 1 Zêȓa mitayîkê çêye,

2 Heku hosta di ȓen têye,
3 Seraf dizanit çî me’nîye.
S. 4 1 Zêȓ madeyekî çêye,
2 Hosta2025 lê dinihêre,
3 Seraf zane çi behêye.
S. 7 1 Me’nîya zêȓî vaye,

2 Heku hosta çak hilqutaye,
3 Seraf dizanit çî behaye.
S. 5 1 Me’nîya zêȓîn vaye,
2 Zêȓ ku şefêra k’utaye,
3 Hosta lê dinihêrte, seraf zane çi bihaye.
S. 3 1 Zêȓ bavêje nava agirî,

2 Xilte venaşêrî,
3 Zêȓê bê ser e’silê xweyî berî.
S. 8 1 Ew ȓoja e’fil ĥesabê,

2 Pirsîyar bike ji xelqê Medînê û xelqê K’abê,
3 Ew k’î ȓoje [dot] ĥelal kirîye li babe?!
S. 6 1 Dibêjime we alê k’itave2026,
2 Pirs bikin ji alê Medînê, ji alê K’evê2027,
3 Çikanî ew k’î bû, dot ĥelal kir li bavî?
S. 9 1 Ewan qîl û qal kir,

2 Bi şeȓe yî wesal kir,
3 Hawe û Adem ĥelal kir.
S. 7 1 Berî qîl û qal kir,
2 Ew Adem bû, dot lê ĥelal kir,
3 Şêrane lê wîsal2028 kir.
S. 10 1 Hawe û Adem me’şuqeke,

2 Ji Adem vavartbûn2029 ĥeftî û du milete,
3 Û hîjdeh2030 ĥezar xulyaqete,
4 Lew jê viȓêkirin caqete.
S. 11 1 Ez newêrim bik’ilîmin,
2 Hake ez bêjim, berî Ademin,
3 Dê bi şire’ta ȓeca min.
S. 8 1 Newêrim bik’ilîmim,
2 Wekî ez bibêjim, sineta berî Ademe,
3 Ezê bi [şire’ta] ȓicimim2031.
S. 12 1 Sinet berî Adem bû,

2 Ber qirara mîrê min bû,
3 Me’nîya sinetê, me’nîyake mezin bû.
S. 9 1 Sineta berî Ademe,
2 Ew me’nîyîke mezine,
3 Hidreta mîrê mine.
2025
osta
2026
binêr: k’itêb
2027
binêr: K’abe
2028
wisal
2029
vevert
2030
hijde
2031
binêr: ȓecamim
378
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 13 1 Bêjme we gelî sinetê,

2 Bi ȓojê sed mehek bi ser gîyanê we tê,
3 Bi ĥesudîya şire’tê.
S. 10 1 Dibêjime we sinetê,
2 Ȓojê heştê ĥezar ta’lî2032, tengî liser we tê,
3 Hûn bi ĥesûdî menêrin2033 malê şile’tê.
S. 14 1 Bi ĥesudî bi şire’tê mêzin,

2 Sed carî bi mal û zêȓin,
3 Ȓoja axretê dê wî jî, jê vavêrin.
S. 11 1 Mevê çendiyek malê, çendiyek zêȓe,
2 Ȓoja axretê hûn wan va ji heve vavêrin.
S. 15 1 Şire’ta buxtane,
2 Ȓoja di bite me erk’ane,
3 Ne xwezma ȓuĥa wane.
S. 12 1 Şile’t ku heye, buẍd û te’n e,
2 Ewin dijminê silt’an e,
3 Ȓoja axretê ew aşê bigeȓe xûne wan e.
S. 16 1 Ȓojak dê bite hizêz û gazî,

2 Dêmînite liwêderê bi ȓusî-tazî,
3 Ĥaşayî wî berazî.
S. 13 1 Rajekê wê bibe gazȋ ye,
2 Şile’tê bimîne ȓût û tezȋ ye,
3 Ĥaşa wê berazȋ ye.
S. 17 1 Beraz jî xulqatekî çê ye,

2 Her weku ȓoj hiltê ye,
3 Ew jî şikirîya xwe ji Xwedê dive ye.
S. 14 1 Beraz jî xulqatekî çê ye,
2 Sibeye, ȓoj hiltê ye,
3 Ew jî ji k’erema xwe tîne navê Xwedê ye.
S. 18 1 Ĥaşa yî xulqatê ȓizî,

2 Heke xwedan ȓojê sê cara lê biẍeyîdî,
3 Ew çu k’erb û k’înê li dilê xwe na hilgirî.
S. 15 1 Ĥaşaş2034jî xulqê zere,
2 Wekî xweyî ȓojê ĥeft cara lê biqeĥire,
3 T’u k’în bugzê dilê xwe da nagre.
S. 19 1 Çend feqe[h] û mellane,

2 K’itêbêt wan nemane,
3 Ĥeft aş liber dojêh geȓiyane.
S. 16 1 T’alib, sofî, ew mellane,
2 Ya2035 derewa xengeȓene,
3 Ȓoja axretê serê wan devê dojêh, cihenimê va diçine.
S. 20 1 Çend feqe[h] û melle bûn,

2 K’itêbêt wan ne mabûn,
3 Ĥeft aş liber dojêh geȓiya bûn.
S. 21 1 Min dîtbû li ĥeft ĉîya,

2 Ĥeft aş liber dojêh geȓîya,
3 Av ji xûna zalime dan ji sere melle û sofîya.
2032
tehlî
2033
menihêrin
2034
haşaş
2035
A
379
S. 22 1 Ew aş ne ji binyane,
2 Berê wî ji ẍezebê dane,
3 Serê sofîya û melle dihêrit ciyê dane.
S. 17 1 Çi aşekî hûr-binyane,
2 Xwedê Te’ala kevirê wî aşî ji ẍezebê2036 dane,
3 Ȓoja axretê serê t’alib, sofî û melle tê hêrane.
S. 18 1 K’itêva we nimaye,
2 Xwedê Te’ala kevirê wî aşî ji xezebê daye,
3 Ȓoja axretê serê t’alib, sofî û melle tê nona deyne.

2 Desta berneden ji malêt Adîya,
3 Hîvîya wan zar hîvîye.
S. 19 1 Dibêjime we sinîye,
2 Hûn desta bermedin ji mala Adiya,
3 Hîvîya wana zor hîvîye.
S. 24 1 Hîvîya wan zar mehdere,

2 Qere şêx Mende û șêx Şemsê T’et’ere,
3 Ew zu tên li bangîyan û mehdere.
S. 20 1 Hîvîya wan hîvîyeke bi mefere,
2 Şêx Adî ye, Şêx Mende, Şemsê T’et’ere,
3 Ewin zû têne bangîn û mahderê.
S. 25 1 Ew zu tên li bangî,
2 Melik Fexredîn xwedanê Mangî,
3 Ew zu tên li e’zabî û astengî.
S. 21 1 Ew zû têne bangê,
2 Şêx Şemsê mine xwedanê Mangê,
3 Sinetxanê nahêle avdeve, nahêle avistange.
S. 26 1 Banga me suȓêt tarî,

2 Ewî e’zîzî k’asek bo min vejiwarî,
3 Mîna miskînî vexwarî.
S. 22 1 Hawara me Xwedê, suȓê tarî,
2 Me liwê dîtin zor mirarî,
3 Me liwê nexteke selef vexwarî.
S. 27 1 Bi serf beĥra k’ûre binyan ji t’eref,

2 Min liwê dîtin zor ĥerf.
S. 23 1 Me liwê vexwarî nexteke selefê,
2 Beĥra Xwedê k’ûre, kes naghîje t’erefê,
3 Me liwê dîtin sê ĥerfê
S. 28 1 Na yêt ĥerfa dibême ji du’a sê di jêne,

2 Bal alîmêt vê dinê ĥemû bêne,
3 K’a ev me’nîyî ne ji neqilêne,
4 Cayîze ȓunên û li min bişikêne.
S. 24 1 Hersê ĥerfê wêne,
2 Ĥeftê dudu fariq jêne,
3 Ĥerame, ne ji wê neqilêne,
4 Bila eva dinya me bikşêne.
S. 29 1 Xelqo jîrî, zana,
2036
xezeb
380
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Hilûn ji minȓa biden beyane,

3 K’a mifta xerqê șêx Adî ye bi çî nîşane?!
S. 30 1 Ewî xerqe dip’ariste,

2 Bire bi ser xwe da dêxiste,
3 Destê silt’an Êzî yî k’oteke ser çiqas deste!
S. 25 1 Ewe miletê xerqe p’ariste,
2 Xerqe me’qûl kir, ser xweȓa dêxiste,
3 Destê silt’an Êzîd ser çiqas meseb, çiqas dîn, çiqas deste.
S. 26 1 T’emametî șêx Adî!

2 Em kêmin, șêx Adî ťemame!
3 Em e’bdin, beşerin, beĥra gun[eh]ane,
4 Sibê ĥeta êverê ĥezar cûȓe xeber ji devê me derdk’eve.
T’emametîya vî qewlî li Xwedane!
98. QEWLÊ ŞÊX ADȊ Û MÊRA2037; 2038; 2039

S. 1 1 Şêx Adî xwedanê k’eremê,
2 Хиуаbû li e’rebê ȗ li e’cemê.
S. 1 1 Şêx Adî xwedanê k’eremê,
2 Dahir bû li e’rebê, li e’cemê.
S. 2 1 Xweyabû2040 li Beyt’ il-Fare,

2 Bi ȓêk’et ȗ hate Ĥeq ware2041,
3 Li Lalişê mêr lê k’omdibûn mêrdare.
S. 2 1 Dahir bû Beyt’ il-Fare,
2 Qesid kir, hate Ĥeq ware,
3 Lalişê mêr lê cema’ dibûne.
S. 3 1 Li șkeftê bi ȓêk’et, hate Lalișe,

2 Ber guhêd mêra k’eftibû guş-guşe,
3 Mêr şadibûn, dil pê bûne xweşe.
S. 3 1 Li miẍare qesid kir, hate Lalişe,
2 Ber guhêd wan k’eftibû guş-guşe,
3 Ew şadibûn, dil pê bûne xweşe.
S. 4 1 Şêx Adî ji Şamê hate,

2 Bi ojhilat kir xebate,
3 Mem Ȓeşan kir xelate.
2 Bi Şerqiya kir xebate,
3 Mehmed Ȓeşan kir xelate.
S. 5 1 Xelatkir Mem Ȓeşan,

2 Dabûyê maşê şeşan,
3 Ew kir serwerê mêran.
S. 5 1 Xelat kir Mehmed Ȓeşa,
2 Dabûwê maşê şeşa,
3 Ew kire serwerê mêra.
2037 [50] (rr. 236-243)

2038
[1] (pp 178–183); http://www.yeziden.de/sheikh_adi.0.html
2039
http://www.ezdixandi.com/forum/38-273-1; http://www.lalish.de/modules.php?name=News&file=article&sid=30
2040
xuya
2041 Hekar
381
S. 6 1 Xebere linav seyîde,

2 Dîyarbû şêxekî şehîde,
3 Li Lalişê lê k’om dibûn mirîde.
S. 6 1 Xebere linav seyîda,
2 Dahirbû şêxekî şedîda,
3 Li Lalişê lê cema’ dibûn mirîda.
S. 7 1 Xebere linav e’cema,

2 Dîyarbû şêxekî şehîde,
3 Li Lalişê mirîd lê dibûn ceme.
S. 7 1 Xebere linav e’cema,
2 Dahir bû şêxekî bi k’erema,
3 Lalişê mirîd lê dibûn cema’.
S. 8 1 Xebere di nav E’cemistanê,

2 Dîyarbû şêxekî bi manê,
3 Li Lalişê mirîd lê digeȓin dîwanê.
S. 8 1 Xebere di nav E’cemistanê,
2 Dahir bû şêxekî bi me’nîyê,
3 Lalişê mirîd pê kirin dîwanê.
S. 9 1 Hatin sêxêd merdîdare,

2 Bor şêre, qamçiyê wan mare,
3 Bi navê șêx Adî diken pirsyare.
S. 9 1 Hatin sêxêd k’eremdare,
2 Bor şêre, qamiçiyê wan mare,
3 Li șêx Adî diken pirsyare.
S. 10 1 Ew bûn şêxêd xwediyêd xêre,

2 Qamçiyê wan mare, bor şêre,
3 Wê bi navê șêx Adî dikin sexbêre.
S. 10 1 Ew bûn şêxêd ehlî xêre,
2 Qamçiyê wan mare, bor şêre,
3 Navê șêx Adî diken pirsyêre.
S. 11 1 Ew bûn şêxê ji atqatê,

2 Hatibûn ba şêx Adî ĥikyatê,
3 Ya șêx Adî zonayê demê, emin li qatê.
S. 11 1 Ew bûn şêxê ji ît’qadê2042,
2 Hatibûn ba șêx Adî ĥikyatê.
3 Go: «Şêx Adî qutbê zemên, em li qatê».
S. 12 1 Şêx Adî kirbû firware,

2 Mem Ȓeşan li berekî dikir siware,
3 Peșberî mêrave dihinare.
S. 12 1 Şêx Adî kirbû firware,
2 Şêr Mehmed Ȓeşan li berekî kir siware,
3 Go: «Gelî mêra we çî heye libale?»
S. 13 1 Got: «Ya Mem Ȓeşan siwarbe li berekê,

2 Here wan mêra biêwirîne derekê,
3 Ji ew paș jê bipirse xeberekê.
S. 13 1 Ya Mehmed Ȓeşan siwarbe li berekî,
2 Ewan mêra hêwir nema li derekî,
3 Ji wan bipirse xeberekî.
2042 îqad
382
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 14 1 Here, bê buẍde, û k’erbe, û k’îne,

2 Ji wan mêra bike pirsîne,
3 Biȓêne hiner û k’eremeta wan çîne,
4 Ji ew paş berk’eve û bîne.
S. 14 1 Her bi buẍde2043, û k’erbe, û k’îne,
2 Ji wan bike pirsîne,
3 Biȓêne zerb û k’eremeta wan çîne,
4 Ji nû paş ber wan k’eve, bo min bîne.
S. 15 1 Şêx bi ȓê bûn ji male,

2 Here bi gefin, bi guȓin, bi gale,
3 Mem Rașan dibêjit: «We çî heye libale?»
S. 15 1 Şêx bi ȓê bûn ji male,
2 Bi goȓin, bi gefin, bi gale,
3 Mehmed Ravan dibêjit: «We çî heye libale?»
S. 16 1 Gelî mêra, hȗn ji mêj bi ȓêberin,

2 Hȗn bi neqîbin, bi serwerin,
3 Şêx Adî gotiye: «K‘eremkiт, hûn werin».
S. 16 1 Ji mêje ewin di ȓêberin,
2 Neqîbin, bi serwerin,
3 Şêx Adî k‘erem kirye, hûn werin.
S. 17 1 Seyîd Abû il-Wefa deng hilînî,

2 Gelî mêra k’ubariyê danên da em biçîn bi miskînî,
3 P’adșa ewe, yê ȓewanê ber be[ĥ]ra datînî.
S. 17 1 Seyîd Abû il-Wefa deng hiltêne,
2 K’ubarê2044 danin2045 da em biçîn miskînî,
3 P’adșa ewe, yê ȓewanê ber be[ĥ]ra datînî2046.
S. 18 1 Seyîd Abȗ il-Wefa dibêje wan serwera:

2 «Me gelek şêx dîtin li ĥemû dera,
3 P’adşa ewê [yê] ȓewanê di îne ber be[ĥ]ra».
S. 19 1 Seyîda Abu il-Wefa dibêje wan serwera:
2 «Me gelek şêx dîtin li ĥemû dera,
3 P’adşa ewê ȓuĥ diîne ber be[ĥ]ra».
S. 19 1 Çendî seyîdîne,
2 Wa deng dikin bi nehîne,
3 Got: « Bi hinera P’adșayî bere ȓewan têda nȋne».
2 Deng diken bi nehîne,
3 Ev bere ȓuĥ tê nîne.
S. 20 1 Wa dibêje şêxê seyîde,

2 Gava wan Mem Ȓeşan dîte,
3 Gatin: «Tu şêxî anî mirîde?»
S. 20 1 Wê dibêjit şêxî seyîda,
2 Gava Mehmed Ȓeşan dîta:
3 «Tu şêxî anî mirîda?»
S. 21 1 Got: «Ez Mem Ȓeşîme,

2 Siwarê berîme,
2043 bext
2044
kibar
2045
deynin
2046 [50] Qewlê Şîxadî û mêra S. 17 (r. 237)
383
3 Ez mirîdê șêx Adîme».

S. 21 1 «Ez Mehmedê Ȓeşîme,
2 Siwarê berîme,
3 Ez bi xwe mirîdê șêx Adîme».
S. 22 1 Mem Ȓeşan sekinî li derê bi warê,

2 Got: «Gelî mêra, win bi xêr hatin vê carê,
3 Șêx ez nînim, șêx ewe li miẍarê».
S. 24 1 Mehmed Ȓeşan sekinî liba[l] warê,
2 Got: «Hûn bi xêr hatin vê carê,
3 Şêx ez nînim, şêx ewe li miẍarê».
S. 23 1 Mêr jiber Mem Ȓeşan xurcilîn,

2 Ȓabȗn t’êk zenzilîn,
3 Li derê miẍarê wesilîn.
S. 25 1 Mêr li Mehmed Ȓeşan fikirîn,
2 Ȓabûn t‘êk zinzilîn,
3 Li derê miẍarê wesilîn.
S. 24 1 Mêr wesilîn li derê miẍarê,

2 Bi ȓȗwada, çȗne xwarê,
3 Got: «Ordî ȗ șabaș jibo xwedanê2047 Ĥeq warê2048».
S. 26 1 Mêr wesilîn li derê miẍarê,
2 Bi ȓȗwa2049 çûne xwarê,
3 Go: «Ord û şibaş jibo xwedanê Ĥeq ware».
S. 25 1 Hatin şêxêd t‘ebabe,

2 Wê li șêx Adî diken silave,
3 Şêx Adî ji merdiyê vedave.
S. 22 1 Hatin şêxêd t‘ebave,
2 Wê li șêx Adî diken silave,
3 Şêx Adî ji k‘eremê elêk’ vedave.
S. 26 1 Şêx Adî bi xwe silt’ane,

2 Her yî bi e’debe, her yî bi erk’ane,
3 Ewî ciyê mêra nîșan dane.
S. 23 1 Şêx Adî bi xweyî silt’ane,
2 Yê bi e‘debe, yê bi erk‘ane,
3 Ewî ciyê2050 mêra nîşan dane.
S. 27 1 Seyîd Ehmed hatî bi cenga,

2 Wê bi Xidir hiltînit denga,
3 «Ya șêx Adî, ciyê mêra yî sahte, yî tenge».
S. 27 1 Seyîd Ehmed hat li cenga,
2 Xidir hiltêne denga,
3 Go: «Ciyê mêra sae’tê tenge».
S. 28 1 Mem Ȓeşan got: « Seyîd Ehmedo, tu serwerê ĥemî ye,

2 Te got firwerê șêx Adî ye,
3 Heke te pișta xwe bi șkeftê venê ye,
4 Dê li te ȗ mêra firebê cî ye».
S. 28 1 Mehmed Ȓeşan dibê sayîd Ehmeda:
2 «Tuyî serwerê ĥemiya,
3 Heke te pişta xwe bi miẍarê veniya,
2047
xudan
2048
Hekar
2049
riwa
2050
cîhê
384
T’ÊMÛRÊ MESO
4 Li te û mêra fira be ciya».
S. 29 1 Seyîd Ehmed wa deng dike bi șêșe,

2 Got: «Ya șêx Adî me avek ji te divêt, ye jipêşe,
3 Da em pê bigrin destan û nimêje».
S. 29 1 Seyîd Ehmed deng dike bi şîne:
2 «Hêja me avek divêye,
3 Jipêşa da em pê bigrin destav û nivêje».
S. 30 1 Şêx Adî deng diket nehîne,

2 Got: « Seyîd Ehmedo, nivêja me meyzîne,
3 Ĥewceya me bi avê nîne».
S. 30 1 Şêx Adî xweş silt’êne2051,
2 Deng diket bi nehêne:
3 «Ĥewceya me bi avê nîne,
4 Dest nivêje ji meyizîne».
S. 31 1 Şêx Adî dibê: «Gelî mêra, avekê ji xwaȓê derkin,

2 Destê xwe sinetȗ ferkin,
3 Ji ew paş mîrê xwe bi nederkin».
S. 31 1 Şêx Adî dibêje: «Gelî mêra, avekî ji xweȓa derken,
2 Destê xwe sinetê ferken,
3 Ji nû paş mîrê xwe bi neder ken».
S. 32 1 Şêx Adî wa bi nedere,

2 Wek’az dabû bere,
3 Got: «Were ya Zimzim, were».
S. 32 1 Şêx Adî bi nedere,
2 Wek’az dabû bere,
3 Deng li avê dikire, gotî: «Te’al, ya Zimzim were».
S. 33 1 Ji qewlê pisê Cimê,

2 Çakiya șêx Adî bi kelimê,
3 Av dê derk’eve ji kaniya Zimzimê.
S. 33 1 Ji qewlê pisê Cemî,
2 T’enê șêx Adî bikelime,
3 Av dê derk’eve ji birka e’yn Zimzimî.
S. 34 1 Yê mêra wateye û ĉêre,

2 Hinciya mêra got șêx Adî înabû jêre,
3 T’izbî û wek’azê seyîd Ehmed ser k’eibê2052 bûn, hatin p’êlit avêȓe.
S. 34 1 Ya mêra me’nîye û ĉêre,
2 Çî yê wan xwastibûwe, șêx Adî înabû jêre,
3 T’ezbî û wek’azê seyîd Ehmed il-K’ibîr2053 înabûwe.
S. 35 1 We dibêjit Mem Ȓeşane:

2 «Dibejime we gelî mêrane,
3 Av înan li șêx Adî, berdane li we mêrane».
S. 35 1 We dibêjit Mehmed Ȓeşane:
2 «Şêx Adî bi xwe silt’ane,
3 Av îna bo mêrane».
S. 36 1 Çendî ku seyîdîne,
2 Wa deng dikin bi nehîne,
3 Bi navê P’adșê me hinera, av berdanê nine.
2051 binêr: silt’an

2052
binêr: K’abe
2053 il-kebîr
385
2 Deng dikin bi nehîne:
3 «T’aqeta me li av berdanê nine».
S. 37 1 Şêx Adî bi nedere,

2 Deng li avê dikire,
3 Av guȓ-guȓ çû dere.
S. 37 1 Şȋxadî bi nedere,
2 Deng li avê dikire,
3 Av guȓ-guȓ2054çû dere.
S. 38 1 Hatin şêxê bi nasin2055,

2 Ligel êk û du bi razin,
3 Alîka şêra ji șêx Adî dixwazin.
S. 38 1 Hûn şêxî bi nasin,
2 Ligel yek û du bi razin,
3 Alika şêra ji șêx Adî bixwazin.
S. 39 1 Wa dibêjit Xidir neqîbe:

2 «Hey P’adşê mino yî ĥebîbe,
3 Șêr ji me dixwazin nesîbe».
S. 39 1 Wê dibêjit Xidir neqîbe:
2 «P’adşayê mino yî ĥebîbe,
3 Bor ji me dixwazin nesîbe».
S. 40 1 Xidir wa dikire ȓaye,

2 Wê lipêș șêx Adî vewestaye,
3 Got: «Ya șêx Adî, alîka șêra gaye».
S. 41 1 We dibêjitin gêle,
2 Dikêșine ba șêx Adî dixêle,
3 Got: «Ya șêx Adî, alîka șêra ĉêle».
S. 40 1 We dibêjit kêla,
2 K’êşabû liber șêx Adî dexîla,
3 Go: «Alîka şêra ĉêla».
S. 42 1 Şêx Adî we dikir firware,

2 Ĉêlek linav șêrave dihinare,
3 Ĉêlê ne șêr hiștin, ne mirîșk, ne mare.
2 Ĉêl bi nav şêra dihinare,
3 Ne ĉêla şêr hêlan, ne mirîşka mare.
S. 43 1 Linav neqîba bû beyane,

2 Linav wan bȗ xemeka girane,
3 Got: «Ya șêx Adî, borêd me çȗn, em peya mane».
S. 42 1 Linav neqîba bû beyane,
2 Go: «Girîn dil mane»,
3 Go: «Şêrêd me çûn, em peya mane».
S. 44 1 Linav neqîba bû xweyanê ȗ istexbêre,

2 Linav wan buye хеm ȗ nihêle,
3 Got: « Ya șêx Adî, ne me qamçî mane, ne șêre.
S. 43 1 Linav neqîba bû sexbêre2056,
2054 gugur
2055
nazin
2056 estexbêr
386
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Linav ĥezîne2057 û nehêle,

3 Go: «Ĥeya me ji wan nema şêre».
S. 45 1 Mem Ȓeşan dibeje: Seyîd Ehmedo, çima naspêrî?

2 Qayim nabî bi firwara êkî Bêri,
3 Çima tu xwe bi destê șêx Adî naspêrî?
S. 44 1 Meĥmed2058Ȓeşan got: «Seyîd Ehmedo, tu bi vê yekê naspêrî,
2 Qayîm nabî bi yekî Bêrî,
3 Çima tu bi t’enê xwe bi destê șêx Adî naspêrî?
S. 46 1 Heke te bawerî bi vê netê,

2 K’eremke dê em biçin ser ĉiуayê Mișetê,
3 Bayek wê tê ji cinetê.
S. 45 1 Heke te bawerî bi vê netê,
2 K’eremke, em biçîn ser ĉiyayê nav Mişetê,
3 Bayek wê tê ji ȓeĥmetê.
S. 47 1 Bayek dê ji ȓeĥmetê ve tê ye,

2 Em dê ȓabine ser p’ê ye,
3 Hinciye hikm kir, li ȓîh ȗ simbêlêd xwe ya șêxînî bo wî li çê ye.
S. 46 1 K’eremke, em ȓabin ser p’ê ye,
2 Hincî mêrê hikm ket ȓû simbêlêd xwe ye,
3 Şêxînî bo wî li cî ye!»
S. 48 1 Şêx Adî p’iȓ wesfete2059,

2 Wê nav li mêra didete,
3 K’eremke dêçine serê ĉiyayê Mișetê.
S. 47 1 Şêx Adî li wan deng dikete:
2 «K’eremke, em biçine ser ĉiyayê nav Mişetê,
3 Da bifikirîn beyane silt’an șêx Adîye».
S. 49 1 Mêr ȓabȗn bi t’ebayî,

2 Bi ȓê k’etin, çȗne serê çiyayî,
3 Ew sekinîn, berê xwe dane bayî.
S. 50 1 Ev ĉêȓe, ĉêȓeke p’iȓ nebate2060,

2 Mêra ser doz, ȗ cenge, ȗ xebate,
3 Bayek ji dilovaniyê dihate.
S. 51 1 Mêr ȓabȗn li bayî fikirîn,

2 Beyana silt’an șêx Adî bayî wergirîn,
3 Bay hat, ȓîh ȗ simbêlêd ĥemȗwa jibinî biȓîn.
S. 52 1 Seyîd Ehmed mabȗ yȋ melȗle,

2 Dik’eșite ba șêx Adî dixȗle,
3 Ya șêx Adî, me ne ȓîh man, ne mijȗle.
S. 53 1 Șêx Adî bi seyîd Ehmed têt bi sȗwe:

2 «Seyîd Ehmedo, na sparî tȗwe
3 Lew te ne ȓîh dimȋnin. ne birȗwe».
S. 54 1 Wa dibêjit seyîd Ehmede:

2 «Hey P’adșê mino yî Semede,
3 Ezî ȓazîme her wekî teda».
2057 hizn
2058 Mamed
2059
osfet
2060
nehat
387
S. 55 1 Seyîd Ehmed wa dibê ye,

2 Ya sex Adi erk’ana te erk’aneke çê ye,
3 Bê gȗman hinera te hinera Xwedê ye,
4 Nîșanek wa li nik te, min ew nîșane ji te divê ye.
S. 56 1 Șêx Adî bi xwe P’adșaye,

2 Darsad p’irfirazî nemaye,
3 Ew nîșane daye seyîd Ehmed, ziyaretȋ bȗ, hate ser ȓaye.
S. 57 1 Seyîd Ehmed dispare,

2 Her wekî her care,
3 Got: «Xweșewîstê min hikmê te ye bi heybete li me dijware».
S. 58 1 Destê xalibî çê ye,

2 Çakiya șêx Adî bo mêra danayî ĥed ȗ sed, ȗ ȓê ye.
3 Da mêr ȓast bajon li pê ye
S. 59 1 Hincî mêrê ȓast nehajot bi ȓêda

2 Dê lê xweyabin tarî ȗ șevêda,
3 Dê zebênî k’êșîne di zîndanêda.
S. 60 1 Hatin xasêd dilhȗr e

2 We ji șêx Adî dixwezin destȗr e,
3 Ya șêx Adî, ȓêye me p’iȓ dȗr e.
S. 61 1 Gelî mêra hȗn bi xêr hatin,

2 Hȗn ji çiyayê cenbilqatin,
3 Her ji mêra bi xelatin.
S. 62 1 Tu seyîd Ehmedê k’ibirî,

2 Tu zordarekî ji êd mîrî,
3 Vê carî tȗy xebîrî.
S. 63 1 Xweșewîstê min, em ji wan ciya hatine, van ciya bi ȓast ȗ sefa,

2 Me li van ciya borandin cor ȗ cefa,
3 Boret me dê çawa, ziv[i]rîn peya.
S. 64 1 Seyîd Ehmed, tu bi k’ubarî ji wan ciya hatiye van ciya,

2 Tu borî bi simbêlan ȗ ȓuya,
3 Heke te bi dest ȗ suȓa xwe veniya,
4 Te got: «Firwara șêx Adî hinekî dê li te ȗ mêra vegeȓiya».
S. 65 1 Ji qewle șêx Șabane,

2 Çakiya șêx Adî bo mêra dane ĥed ȗ sed, ȗ ȓê, ȗ micade, ȗ çilexane,
3 Ji ew paș t’ext ji e’rdê veguhast çȗ e’zmana.
S. 66 1 Ji qewlê șêx Cinêd yê Beẍdedî,

2 Çakiya mêra ew suȓ liwê dî,
3 Ew ji hiner ȗ k’erametêd șêx Adî.
S. 67 1 Ji qewlê șêx Musî Enzelîye,

2 Çakiya mêra ew suȓ liwê dîye,
3 Ew ji hiner u k’erametêd șêx Adîye.
S. 68 1 Xeber li gerdȗnê geȓîye,

2 Xweyabȗ silt’an șêx Adîye,
3 Mêra ji serî ȗ dawî zanîbȗ ew k’îye.
S. 69 1 Ji qewlê derwêș Qatanî,
388
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Șêx Adî deryaye, wê jê diçin coyî ȗ kanî,

3 Xas xasêd șêx Adî çȗne ber ȓoniya dilovanî,
4 Ẍafil di korene, bi ȓast ȓêya șêx Adî ne dizanî.
T’emametiya vî qewlî li Xwedê ȗ xwedanî!
99. QEWLÊ BI ŞÊX ADȊ XILASIM2061

S. 1 1 Bi șêx Adî xilasim,
2 Ĥeq melik șêx Sin di nasim,
3 T’ebaya xelqê2062 xasim.
S. 2 1 Bi șêx Adî emînim,

2 Xilmeta mîrê mezinim,
3 Ezî ȓêya melik șêx Sinim.
S. 3 1 Moĥt’acim2063 dinê û axretê,

2 Melik șêx Sin şêxê sinetê2064,
3 Min nasî bû me’rîfetê.
S. 4 1 Şêx Adî xwedanê qudretê,

2 Melik șêx Sin şêxê sinetê (atqatê),
3 Min nasî bû ibadetê2065 û me’rîfetê.
S. 5 1 Şêx Adî yî E’mrane,

2 Bîȓunî Ȓeĥmane,
3 Şehde û îmana min bi nav wana.
S. 6 1 Şêx Adî yî silt’îne,

2 Melik șêx Sin meseb û dîne,
3 Şehde û îmana min bi wan hîvîne.
S. 7 1 Şêx Adî yî ẍefure,

2 Melik șêx Sin ȓesûle,
3 Şehde û îmana min bi wan qebûle.
S. 8 1 Çak bû li min hatî pişke,

2 Hêvênê2066wî ji Dimeşqe2067,
3 K’esk kir dara ĥişke.
S. 9 1 Bêjme we yî ĥidîd2068,
2 Сîyê2069 dil heye qewl û qesîd,
3 Atqata2070 wî silt’an Êzîd.
S. 10 1 Êzdîyê cidê xwe me,

2 Hincî medha jê deme,
3 Xof k’êş vê dinê nema.
2061
[2] (rr. 414-417)
2062
xelk
2063
muĥitac
2064
sunet
2065
ebadet
2066
hêvên
2067
Dumişke
2068
cidîd
2069
çî
2070
îtqad
389
S. 11 1 Hûn bi şehde û şihud bin,

2 Ser gotina me’bûd bin,
2 Da dîwanêt xasa bi miraz bin.
S. 12 1 Hate ser min ew silt’ane,

2 Ȓuĥê wî ji min distînit gîyane,
3 Şehde û îmana min bi wane.
S. 13 1 Gîyanî ji min distînit,

2 Melik șêx Sin xetê ser min dixwînit2071.
S. 14 1 Gunhêt min wê li a’funî, birime wê civatê,

2 Ye bi muĥbet û sifatê,
3 Ciyê șêx Adî, Abu il-Wefa tê.
S. 15 1 Birime wê coqetê,
2 Ez ȓuniştim hidretê,
3 Ewe mezela cidê me tê.
S. 16 1 Ewe qesra şêx E’mîr tê,

2 Ye bi zîyaret û feqîr tê,
3 Şêx Adî yî ẍefure ji wê delîle tê.
S. 17 1 Birime ciyê bab û bap’îra,

2 Wê qubê kem, têda șêxû Bek’ir û şêx E’mîre.
S. 18 1 Xwezî salî misal bame cîranî salî donzdeh mehe,

2 Xwezî min mêze kirba li wan qubeha,
3 Bi ĥisêba heşt dergeha.
S. 19 1 Dergehê qosa bi dengilî,

2 P’iȓî mîra ȓengilî,
3 Xelatê şêx Alê Şemsa de’wa û çengilî.
S. 20 1 Di «mezinlîra» we be dîyare,
2 Li min şehdebin2072 ber û dare,
3 Şêx Alê Şemsa ȓuwa da di malit ẍubare.
S. 21 1 Şêx Alê Şemsa yî a’fe, yî bi ȓecuwe,

2 Dê șêx Adî xwazit dua’ye,
3 Şêx Adî tu p’erê Berê Şibakê bideye ber ȓuwe.
S. 22 1 Hincî dihijmêrim wan dera,

2 Ser coqetê silavêt me li derê kaniya Sipî û dîwana qelendera.
S. 23 1 Xwezî șêx Adî em xwendibȗne2073 wirê2074,

2 Hincî wan dera dihijmêrim ĥeta ȓuwaqê,
3 Sed coqetê silavêt me li derê kaniya Sipî ĥeta dîwana Berê Şibakê.
S. 24 1 Ewe ciyê zora tînin mife’tê

2 Ẍerîbkem, têm ji ẍerîbîya,
3 Xwezî min mêze kirba li wan cîya,
4 Li Lalişê ĥeta Îsbîya.
S. 25 1 Bangîna me Xwedê û Îsbîya,
2071
dixûnit
2072
şadebin
2073
xûndbayîne
2074
binêr: wêder
390
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Ewe xwedanê meşan û cenbeqîya,

3 Me û hazir û guhdêra xilasket ji tengîya, te’lîya,
4 Me û hazir û guhdêra bixwîne ser bêderêt xweşîya,
5 Li dine û axretê, mefera me silt’an Êzîye.
100. QEWLÊ K’ENIYA MARA2075 — QEWLÊ ŞÊX ADȊ ŞÊXÊ ŞARANE;2076

S. 1 1 Şêx Adî şêxê şare,
2 Xwedanê beriyan û beĥre,
3 Qewl dahir kir berî pênc sed sal, berî k’eniya mara.
S. 1 1 Şêx Adî şêxê şarane,
2 Xwedanê2077 ber ȗ deryane,
3 Ev qewl xweyabȗ2078 pênc sed sal, berî k’eniya marane.
S. 2 1 Şêx Adî şêxê k’êye?

2 Xwedanê me’rîfet û ȓêye,
3 Ewî e’rd û e’zman xweş divêye.
S. 2 1 Şêx Adî şêxê k’êye?
2 Xwedanê me’rîfet û ȓêye
3 Ewî e’rd û e’zman xweş divêye.
S. 3 1 Şêx Adî şêxê ĥeqîqetê,

2 Xwedanê me’rîietê,
3 Zerb û hiner liba[l] [wî] tê.
S. 3 1 Şêx Adî xwedanê ȓastiyê ye,
2 Xwedanê erk’an ȗ me’rîfetê ye,
3 Zerb û hiner liba[l] wî tê ye.
S. 4 1 Şêx Adî, û Tawisî melek’, û silt’an Êzî yekin,

2 Hun me’nîya jêk nekin,
3 Ew zû miraza hasil dikin.
S. 4 1 Şêx Adî, û silt’an Êzî, û Tawisî melek’ yekin,
2 Win wateya ji hev nekin,
3 Ew zû miraza hasil dikin.
S. 5 1 Ewan hasil kirbû miraze,

2 P’adşayê min xeliqê ĥezar û yek nave,
3 Ẍefila dît nekir nase.
S. 5 1 Ew zȗ hasil dikin mir[a]ze,
2 P’adşe afrînere, digeȓe bi ĥezar kirase,
3 Ẍefila dît ȗ nekir nase.
S. 6 1 Ẍefila dît, nas nekir,

2 P’adşe min bi ȓehim şefeqetêt2079 xwe kir,
3 E’rd û e’zman çêkir (qewmî bin qam çêkir).
S. 6 1 Ẍefila dît ȗ nas nekir,
2 P’adşê min bi ȓehim ȗ șefae’ta xwe kir,
3 P’adşê min e’rd ȗ e’zman çêkir
S. 7 1 Ewî çêkirbûn e’rd û e’zman e,
2075
[1] (pp 391–398)
2076
[50] (rr. 244-248)
2077
xudan
2078
xuya
2079
şifqet
391
2 Qewmî îbn qam e,

3 Meyî îbn meyî, zencel îl t’emam e.
S. 7 1 Ewî çêkir e’rd û e’zman e,
2 Tê danîbȗ binyan e,
3 Ser danîbȗ derya û daristan e.
S. 8 1 Beĥra bi nav emîq e2080,

2 Wek’îlê wê beĥrê sidîq e,
3 Lew çêkirin her ĥeft t’erîq e.
S. 8 1 Ewa derya k’ûr e,

2 Xewasê vê deryayê, îman û nûr e,
3 Liser wê deryayê hene ȓêk bi nûr e
S. 9 1 Her ĥeft t’erîqe liwê hebûn,

2 Ew e’lyêt li mala me bûn,
3 Ȓik’inêt wan ji ȓik’ina zêde bûn.
S. 9 1 Her ĥeft ȓêk wê hebûn,
2 Ew zanayêt li mala me bȗn,
3 Ȓik’inêt wan ji ȓik’ina zêde bûn.
S. 10 1 Mêra û meleka wê diden medeha,

2 Xasêt nava qubeha,
3 Ew suȓa berê sibeha2081.
S. 10 1 Ya Xwedê, sibeye mêr ȗ milyaket ji te didin medeha,
2 Ewin xasên nava qubeha,
3 Ȓoniya wan da berê sibeha.
S. 11 1 Ȓonaya berê sibehê dahir bû,

2 Nûr li ibadetê k’ar bû,
3 Sed xweziya wî mêrê Êzȋdî jipêş, ĥeqiya xwe vewesta bû.
S. 11 1 Ȓonaya berî sibê li me xweya bȗ,
2 Bor li ibadetê2082 siwar bȗ,
3 Sed xweziya min bi wî kesê, liser ȓêya xwe ȓawesta bû.
S. 12 1 Sed xweziya min bi wê ȓuĥê jipêş ĥeqiya xwe vediweste,

2 Aşiq û me’şûq2083 ȓay di deste,
3 Mirazê xwe ji Xwedê dixweste.
S. 12 1 Sed xweziya min bi wî kesê, liser ȓêya xwe ȓawesta,
2 Aşiq û me’şûq2084 ȓaya bi desta,
3 Mirazê xwe ji wan bi xwesta,
4 Wan mirazê me ji ĥeqiyê bixwesta.
S. 13 1 Birime wê dîwanê,
2 Wê metbexê, liwê şîlanê,
3 Ciyê dîn û îmanê.
S. 13 1 Xazil ez bibrama wê dîwanê,
2 Wê metbexê, liwê şîlanê
3 Ew der bȗ ciyê dîn û îmanê.
S. 14 1 Dîn û îmanêt me ji wêne,

2 Ĥeqîqeta me ji wê ĥedêne,
3 Lewĥ il-meĥfuz navê Xwedêne.
2080
e’mîq
2081 subeha
2082
îbadet
2083 maşoq
2084 maşoq
392
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 14 1 Dîn û îmanêt me ji wê bȗ,

2 Ȓastiya me ji wê ĥedêbȗ,
3 Navȗ dik’are șîrin2085 ȗ șerîf, bi xwe Xwede bȗ.
S. 15 1 Da bideyn medhêt Ȓoj û Heyve,

2 Hûn li axretê kirin bi zêȓ û zîve,
3 Tawisî2086 melek’ ev dinya bi bosta dipîve.
S. 16 1 Pîva û dikir qedare,

2 Şêx Şems xwendk’are,
3 Ȓanaya șêx Şems da binêt beriyan û beĥran.
S. 17 1 Xwezî me zanîba stêrêt e’zmanî ji çîne,

2 Ji nûra ȋlaĥîne,
3 K’a ȓik’inêt van liser çî sekinîne?
S. 15 1 Xwezî min zanîba stêra e’zmêni ji çîne,
2 A ji nûra ȋlaĥîne,
3 K’a ȓuk’nê van liser çî sekinîne?
S. 18 1 Her ȓik’inêt wan avaye,

2 Ji meleka hat hingave,
3 Ji qudretê hat ji van stêra kire av û xûnave.
S. 16 1 Ȓuk’nêd wan ave,
2 Ji meleka hat hingave,
3 Bi hêza Xwedê hat ji wa stêra kire av ȗ xunave.
S. 17 1 Șêx Adî wa dibête,

2 Ne bi ilmê qelem ȗ ne bi dewête,
3 Bi hêza Xwedê wa stêra av davête.
S. 19 1 Av ji van stêra rijî,

2 P’adşayê min e’rd çêkir, e’zman jêȓa qurmijî,
3 Pêş û dilê min jêȓa bûhijî.
S. 18 1 Av ji van stera durijî,
2 P’adşê min e’rd çêkir, e’zman jêȓa qurmijî,
3 Dil ȗ hinavê min jêȓa bûhijî.
S. 20 1 Çendî e’zman heyne û beĥre,

2 Heke P’adşa biket firware,
3 Dê hikm2087 ket herçar kenare.
S. 19 1 Çendî e’zman hene û beĥre,
2 Heke P’adşe bike ferware,
3 Ȓeĥmȗ2088 nȗrê bibare, li herçar kenare.
S. 21 1 Xwezî2089 min zanîba e’zman çend miqdare,

2 Heke șêx Adî biket firware,
3 Menzîl2090 pênsed salî bi hijmare.
S. 20 1 Xwezî min zanîba ew e’zman çi miqdare,
2 Bi gotina Fexrê hêdare,
3 Mezela e’rd ȗ e’zmên pencsed sal bi hejmare.
S. 21 1 Xwezî min zanîba ew e’zman çend qedere,
2085
șirîn
2086 Tawus
2087 hukim
2088 Ȓehm ȗ
2089 xozî
2090 menzel
393
2 Bi gotina Fexrê babzere,

3 Mezela e’rd ȗ e’zmên pencsed sal bi deft’ere.
S. 22 1 Xwezî min zanîba e’zman çend giyase,

2 Ji gotine Xidir û Ilyase,
3 Gotinêt e’wil ĥeta e’sase.
S. 23 1 Xwezî min zanîba ew e’zman çi qiyase2091,
2 Bi gotina Xidir û Elyase,
3 Ji serî ĥeta bi e’sase.
S. 24 1 Xwezî min zanîba ew e’zman çi ȓenge,

2 Ew bêhne ȗ ew denge,
3 Bi ĥemiya mor ser denge.
S. 23 1 Xwezî min zanîba ev e’zman zîve yan zêȓe,

2 Ser milêt wan cindiye digêȓe,
3 Yêt2092 mie’melêt2093 wan bi Xwedêȓa.
S. 22 1 Xwezî min zanîba ev e’zman zîve yan zêȓe,
2 Liser milê wan cindiye digêȓe,
3 Yê2094 herdem baweriya wan bi Xwedêȓa.
S. 25 1 Me mor ser dengê ĥemiya more,

2 Hinjî nefsa wî xware, ne li jore,
3 Ew ȓastiya gotina silt’an Êzdiyê minî Sore.
S. 24 1 Şêx Adî şêxê hîne,

2 Bînaya ĉavêt mine,
3 Çend bispêrî șêx Adî hindî mezine.
S. 28 1 Şêx Adî șêхе ȗ hine,
2 Bêniya herdu ĉavê mine,
3 Çend wesfeta em jê didine.
S. 29 1 Em jê didin zor wesfete,

2 Wî xuya[n] kiribȗ k’eramete,
3 Li cihапê dixist zeynal ȗ ĥeybete.
S. 25 1 Meleka șêx Adî xweş divê ye,

2 Jê têt bêhna e’mber û miskê ye,
3 Çî ciyê qewl û qesîdêt șêx Adî lê bêjin, ew cî2095 bihuşte2096 lê ye.
S. 26 1 Şêx Adî șêxê li k’afê ye,

2 E’wiliye wî bi Elîfê ye2097,
3 Navê șêx Adî yê şîrin, yê şerîf2098 bi xwe2099 Xwedê2100 ye.
S. 27 1 Nebiranî şêx li k’afe,

2 Ew menadî benî ĥerfe,
3 Nûra șêx Adî wa diîsiyêt li herçar t’erefe.
S. 28 1 Şêx Adî șêx li ĥeqîqete,
2091
qeyas
2092
êt
2093
mia’mlet
2094
ê
2095
çî
2096
behişt
2097 elf
2098
şirîf
2099
xo
2100
Xudê
394
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Ȓawestabû li mue’leqe2101,
3 Nûra șêx Adî dabû her ĥeft t’ebeqe.
S. 29 1 Şêx Adî şêx li ẍefûre,

2 Ȓonaya șêx Adî da binêt beĥrêt k’ûre,
3 Ji gotina șêx Adî jê diçin wesfet2102 û nûre.
S. 30 1 Şêx Adî şêxek çêkir,

2 Novê xweyî şerîf, yê şekir lê kir,
3 Dar û bera sicûde pê kir.
S. 26 1 Şêx Adî şêxek çêkir,
2 Novê xweyî şîrin lê kir,
3 Dar û ber p’erweste li pê kir.
S. 31 1 Şêx Adî şêxek ȓa kir,

2 Ewî e’rd û e’zman bora avakir,
3 Dilê E’deviya pê şayî û şakir.
S. 27 1 Şêx Adî şêxek ȓa kir,
2 Li bona wî e’rd û e’zman ava kir,
3 Me Adiya dîl pê şa kir.
S. 32 1 Şêx Adî şêx Berk’ate,

2 Bi wê suȓe kir xelate,
3 Ji e’rdî fiȓî ço semawatê.
S. 33 1 Şêx Adî ȗ șêх Berek’ate,
2 Bi wê suȓe kir xelate,
3 Ji e’rdê fiȓî çȗ semawate.
S. 33 1 Şêx Adî şêx il me’nîyê ye,

2 E’wil bi wê Elîfê ye,
3 E’yin il-Ĥeq, navê Xwedê ye!
S. 34 1 Şêx Adî şêx il a’me,

2 Wesfetêt wî berî Îslame,
3 Qedem gûhastine ji Şame.
S. 30 1 Şêx Adî şêxê a’me,
2 Wesfeta wî berî Îslame,
3 Qedem vegûhastine ji Şame.
S. 35 1 Şama şîrin silt’an Êzîye,

2 Xwendibû2103 ji qeleman û dewîye,
3 Ẍafila înk’ar kir, go: «Me ne dîye!»
S. 31 1 Şama şîrin a silt’an Êzîye,
2 Xwendibû ji pênȗsan û dewîye
3 Ẍafila ȗ înk’ara kir, go: «Me ne dîye!»
S. 36 1 Dem û dewran wê bên jî,

2 Gotina ser min bi rêjin,
3 Qewl û qesida ba mirîda bêjin.
S. 32 1 Dem û dewrana wî ji mêjin,
2 Gotina ser min bibirêjin,
3 Qewl ȗ qeside bo mirîda dibêjin.
S. 37 1 Laliş — ziyarete,
2101 me’leq
2102
usfet
2103
xundibû
395
2 Kaniya Sipî — qublete,

3 Qublete dinê û axrete.
S. 34 1 Laliş — xweş ziyarete,
2 Kaniya Sipî — qublete,
3 Qubleta dine ȗ axrete.
S. 38 1 Laliş — sikane,
2 Kaniya Sipî ser — nîşane,
3 Nîşana e’rd û e’zmane.
S. 35 1 Laliş — xweş mekane,
2 Kaniya Sipȋ — nîşane,
3 Nîşana e’rd û e’zmane.
S. 36 1 Laliş — ciyekî çê ye,

2 Ewa ȓoja li рê p’irê ye
3 Kaniya Ȓastȋyê — navê Xwedê ye
S. 37 1 Ewa ȓoja li рê p’ira,

2 Liwê dibȗ dei’we ȗ cengeka bira,
3 Haweka yarȗ bira çekirne ser gunehk’are bira,
S. 38 1 Ewa ȓoja li рê p’ira zirave,

2 Hizret dak’etiye nave,
3 Kesê zalim ȗ gunehk’ar li wir dima bê bave.
S. 39 1 Ewa ȓoja destê p’ira zirave wekî mȗye,

2 Hizret di navde dak’etibȗye,
3 Kesê zalim yî gunehk’ar liwêderê kêmbêye.
S. 39 1 Doj û cehnem hene,

2 Ewin ciyêt bê faydene,
3 Ew dijminêt ȓuĥa mene.
S. 40 1 Doj u cehnem hene,
2 Ewin ciyet be faydene,
3 Ew dijminê ȓewanê mene.
S. 40 1 Doj û cehnem2104 cotin,

2 Bi ȓojê not û neh kelîme di nav xwede digotin,
3 Ewanî înk’ar di nav xwede disotin.
S. 41 1 Dojeh û cehneme cotin,
2 Ewê ȓojê gotin bi hevre digotin,
3 Gelek gunehk’ar di nav xwede disotin.
S. 41 1 Ewin gelîyêt k’ûre,

2 Jê diçin xasêt Ẍefûre,
3 Ji gotina: «Şêx Adî jê diçin wesfet û nûre».
S. 42 1 Ewin gelîyêt k’ûre,
2 Bang dikim xased di bihȗre,
3 Gotin: «Silt’an șêx Adî jê diçȗ saf ȗ nȗre».
S. 42 1 Ewe ȓoja gelîyê tenge,

2 Mêra liser me de’we û cenge,
3 Jê diçin wesfet2105 û ȓenge.
2104
cehinim
2105
usfet
396
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 43 1 Laliş bihuşteke2106 xweşe2107,

2 Xwedan îman, xwedan erk’an,
3 Ȓûmet nema bo delq ȓeşe.
S. 43 1 Laliş bihuşteke2108 xweşe,
2 Xwedan erk’an, xwedan îman di navda dimeșe,
3 Dergevan șêx Fexrê ȓeșe.
S. 44 1 Laliş bihuşteke qewîye,

2 Û maleke ji enzelîye,
3 Û mek’anê silt’an șêx Adîye.
Em kemin Xwede yî t’emame!
101. QEWLÊ XAN QUBAD2109

S. 1 1 Bi destûrî mêrê mîran,
2 Gelî ciwanan û pîran,
3 Guh bidêrine feqîran.
S. 2 1 Feqîr ĥal ji mêjin,

2 K’emal go: «Her ȓêjin,
3 Ji șêx Adî xeber bêjin».
S. 3 1 Şêx Adî şêxê ĥelîm bû,

2 Bîyed û cûd2110 t’eslîm bû2111,
3 Nefesa ĥesar dabû.
S. 4 1 Ȓazî bi qazî xwedan bû,

2 Ȓazî bi her (dihitu) bû,
3 Li xilmetê (limîrît) bû.
S. 5 1 Şev û ȓoj der cubû,

2 Di ĥeyrî aşiq nebû,
3 Di bore axir çobû.
S. 6 1 Ber dê ji xwe afîne,

2 Dostê di xwe afîne,
3 Di evê dilî dîne.
S. 7 1 Wesil pê ĥayîl bû,

2 Bi destê xwe mayî bû,
3 Xaliq ȓûyê qayîl bû.
S. 8 1 Meqbûl dergeh mîr bû,

2 Şêx Adî Adem nezîr bû.
S. 9 1 Şêx Adî derin safe,

2 Xolib lê îxtilafe,
3 Bedel bû tiwafe.
2106
bihişt
2107 xoş
2108 bihişt
2109
[2] (rr. 438–442)
2110
cud
2111
Bîyed û cûd t’eslîm bû – ango dinya di destê vȋ bû.
397
S. 10 1 Çom tiwafê șêx Adî,

2 Ji tiwafê (ȓuq sina),
3 Milka mawî du ca.
S. 11 1 Meskena hindê dûr çê,

2 Dayîm fereĥ û sirûr lê,
2 Dayîm me dayîm nûr lê.
S. 12 1 Nûra bêt liber dû daran tê,

2 Miqamêt dilban liser tê,
3 Nezera xaliqî zû ber tê.
S. 13 1 Hewzê birka bixêr tê,

2 Hewzê birka dir neda tê.
S. 14 1 Qebrê Şêx Adî di binda,

2 Ȓonahî, û fanos, û finde.
S. 15 1 Meqbera saĥib dest ĥalderî dil mezin tê,

2 Zimzim kaniya dilxwar tê,
3 Zimzim kaniya xweş tê.
S. 16 1 Ĥewda birka bihuştê,

2 Şa buhorî ku gehiştê.
S. 17 1 Şa bû milûka û kesana,
2 Li meskenêt zu xana,
3 Yê dixeȓiqî beĥra me’tanîyana.
S. 18 1 Beĥrê zu wesfatê,
2 Ehdê dirust wefatê,
3 Şêx Eĥmed û seyîd Abu il-Wefa tê.
S. 19 1 Şêx Eĥmed nadir,

2 Şev û ȓoj (texlit) ĥadir.
S. 20 1 Şêx Ehmed û E’bd il-Qadir Gêlanî,

2 Şêx Nûranî birka bi Laliş anî.
S. 21 1 Şêx Ĥesen û Mehmed2112 Ȓeşan tê,

2 Mehmed Ȓeşan û Şêx Ĥesen tê,
3 Navdarêt dil mezin tê,
4 P’îr Muş nûrînda tê.
S. 22 1 P’îr û şêx bi k’emal da,

2 Me dîm (teşewq) û ĥal da,
3 Ĥemû wan bi Laliş da,
4 Laliş gelîyekî seqal da.
S. 23 1 Şîna cinetê ȓenge,

2 Wê li wî alî tê denge.
S. 24 1 Wer t’êr li sefa tê,

2 Duxana eȓeq bi qam tê,
3 Ya mirîd șêx Adî, mek’anê şêxê mirîd tê.
S. 25 1 Meclîsa murşid û ȓişdî tê,
2112
Mamed
398
T’ÊMÛRÊ MESO
2 K’af û Nun û se’edetê.
S. 26 1 Qedeĥa nûrî dostan,

2 Qedeĥ ji ĥerfa boşan.
S. 27 1 Ji qehwata xweşa,
2 Şêx Adî kire hinoşe.
S. 28 1 Ew paşî xwandava înan,

2 Tîte’l û ji k’eftêt maran.
S. 29 1 Miẍar sed ĥedud anî,

2 Şîva cinetê boqdar anî.
S. 30 1 Liber meşit dayîm nûre,

2 Nûra k’esk û zere,
3 Zivirî Melikê Ekibere.
S. 31 1 Zivirî șêx Adî (tibruze) gelo bînin sere Cebare,

2 Fiȓî şêxê k’ubare,
3 Sicûdebû ber û dare.
S. 32 1 Qebirê melik nûre,

2 Çendî dar mewcude,
3 Ĥemȗ wan liber sicûde.
S. 33 1 Qebirê xaliq nezîr tê,

2 T’ayî daran berfî tê,
3 Û darêt nanîna sinetê.
S. 34 1 Qebirê șêx Adî libinê [tê],

2 Dujmin ĥed û sedê cinetê,
3 Mir şehîd qebûl firata, tiwafî tên hersala,
4 Fiȓî șêx Adî bûwa mala.
S. 35 1 Şaho tu dizanî,
2 Sitî tên bi mestanî,
3 Da bira quba nûranî.
S. 36 1 Qubêt e’mum imaret2113 ken,

2 Bi miskîna ĥişaret ken,
3 Mirîd bi tiwaf e’rd diken,
4 Xwedanêt k’eremê gelîyê Lalişê midaret ken.
S. 37 1 Tiwafî hersal tên,

2 Meĥbub dêm şemal tên,
3 Bi gelîyê şêx bi nav tên.
S. 38 1 Meĥbub, û şêx, û şengin,

2 Bi yarî û ĥeft ȓengin,
3 Filaş tên, gelî tengin.
S. 39 1 Filaş gelî yê bi xêr tên,

2 Sed coqet jin û mer tên,
3 Ji Şamê û Qudsê tên.
S. 40 1 Ji Şamê bi esnaf tên,
2113
e’maret
399
2 Meĥbub û melek ĉav tên.
S. 41 1 Gelîyê şêx k’amil tên,

2 Ji ĉiyayê ẍerîb Musil tên.
S. 42 1 Bi şal û k’ofî tên,

2 Ji mal tên, giran tên,
3 Ji Başîk û Behzanî tên.
S. 43 1 Mêvanêt liqme bi qîmet qedire,

2 Sitî der bû sedire.
S. 44 1 Ji Xetarê, Bee’dirê tên,

2 Ji Bee’dir û Xetar tên.
S. 45 1 Ji Nisêbînê, ji Şingalê tên,

2 Bi Giliwaz, bi Qedema tên.
S. 46 1 Bi Kanî, ĥezar naz tên,

2 Tiwafî Geȓdengaz tên,
3 Tiwafî gelîyê Geȓnas tên.
S. 47 1 Dîm hîr ȗ fîyan zilu mala qebira,

2 Şêx Adî bit mala (zilifatha) sedira.
102. QEWLÊ MALA BAVA2114

S. 1 1 Hay, dibême, dibême,
2 Wê qubê kim berî çême,
3 Xweş mala bavane,
4 Ava dikirin qelême,
5 Nûre ji mala şêxane.
S. 2 1 Qelêm dikire avaye,

2 Şêx Adî xwe geȓiye nave,
4 Dost ȓonkayî ya herdu ĉave,
S. 3 1 Şêx Adî Şamê fiȓî,

2 Dewranê dewran birî,
4 Belê, șêx Adî ciyê xwe Lalişê dikirî,

2 Şerqê girt xebate,
4 Şêx Adî xweyî nûrêȓayî xelate,
S. 5 1 Xelat dikir Memê Ȓeşane,

2 Dayê maşê şeşane,
2114
[6] (rr. 18–21)
400
T’ÊMÛRÊ MESO
4 Paşê k’ivş dikir serwerê mêrane,

S. 6 1 Mala me mala bavane,

2 Serekaniya çiqas siniyane2115,
4 Pê veȓêdikin zîyaretîyane,
S. 7 1 Mala me mala Adiyane,

2 Serekaniya çiqas siniyane,
4 Pêy veȓêdikin coqetiyane,
S. 8 1 Me ji Adîya, me ji Adîya,
2 Dermano, tuyî wefadî2116,
4 Xazila min wê ȓuĥê da, șêx Adî lê bibe ȓazî,
S. 9 1 Me ji Adîya gelek mêle,

2 Wê qubê2117 kim, serî helêle,
4 Hawardorê şeherê giran têne gêle,
S. 10 1 Me ji mala Adiya gelek bexşe,

2 Ez wê qubê kim, suȓe li E’rşe,
4 Hawarê şeherê giran têne qal û cenge,
S. 11 1 Lalişê wê misk û mo ye,

2 Ez wê qubê kim, serî liwê ye,
4 Cimĥa mêra dar û berê gelîyê Lalişê dibûne more,
S. 12 1 Lalişe, wê bi miske,
2 Ez wê qubê kim, serî li k’eske,
4 Cimĥa mêra li Lalişê bûye maş û ȓisqe2118,
S. 13 1 Zora sinceq anîne,

2 Lalişêda danîne,
4 Sinceq, sinceqê şêxê Adîne,
S. 14 1 Zora sinceq dive ȓastin,

2 Lalişêda veduguhastin,
4 Dinê, axretê, sincaqê șêx Adî ťemam ȓastin,
2115
suniyan
2116
afadî
2117
quve
2118
ȓizq
401
S. 15 1 Sinceqê sorin, sipîne,

2 Lalişêda danîne,
4 Sinceq, sinceqê şêxê Adîne,
S. 16 1 Sincaqê sorin, zerin,

2 Di Lalişêda dahirin,
4 Sinceq, sincaqê şêxê Ekberin,
S. 17 1 Çendî di mêfirin,
2 Destê xwe sinceqê șêx Adî, mala Adiya ȓagirin,
4 Belkî axretê, ser sadiqê heya, îmanê xwe dimirin,
S. 18 1 Çendî we qadirin,
2 Destê xwe di sincegên șêx Adî, mala Adiya werînin,
4 Belkî axretê, ser sadiqê heya, îmanê xwe dimînin,
S. 19 1 Şêx Adî hat Lalişe,

2 Xemiliye xerqê ȓeşe,
4 Dost ji ȓonkayî ya ĥerfa xweşe,
S. 20 1 Şêx Adî hatîye Lalişe,

2 Xemiliye delqê ȓeşe,
4 Cimĥa mêra dil pê xweşe.
S. 21 1 Şêx Adî û șêx Sinin,

2 Beĥrê2119wana mezinin,
4 Nefûsê2120 wan leşkerê2121 giran ve disêkinin,
S. 22 1 Şêx Adî bin Misafire2122,

3 Mêra dar û berê gelîyê Lalişêve sicûda ber dikire,
S. 23 1 Şêx Adî hat Ĥeq ware2123,

2 Mêr sicȗdabûn ber û dare,
4 Şêx Adî nava mêrade xweş serdare,
2119
be’r
2120
nefûs
2121
neşker
2122
Misêfir
2123
heqar
402
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 24 1 Şêx Adî, șêxû Bek’ir,

2 Şîrinin nola şekir,
4 Şêx Adîyê min k’erem li te kir,
5 Ciyê te li cem xwe çêkir,
S. 25 1 Ya ji Adîya, ya ji Adîya,
2 Şêxê mine, p’îrê mine!
103. QEWLÊ XWEŞ MALA BABA

şaxê — 12124; 2125; 2126
S. 1 1 Distirême, distirême,
2 Bi wê k’afê kim, berî biçême,
3 Pê ava dikirin qilême.
2 Bi wê k’afê kim, berî çême,
3 Pê ava kirbû eqilême.
2 Bi wê k’afê bikem, derî li çême,
3 Pê ava kirbû qilême.
S. 2 1 Qilêm pê dikirî ava,

2 Şêx Adî dik’irê wî geȓiya,
3 Bi Şerqê ĥeta bi Şame.
S. 2 1 Eqilêm pê kirî ava,
2 Şêx Adî geȓiyabû linave,
3 Di k’arêt șêx Adî digeȓit Şerq ĥetanî Şame.
S. 2 1 Qilêm pê kirbû ava,
2 Şêx Adî geȓiya bû linave,
3 Dik’irê șêx Adî wê digeȓêt ji Şerqê ĥetanî bi Şame.

2 Dewran, dewran didete,
3 Şêx Adî hate Lalişê, ciyê xwe dik’ete.
2 Dewrana dewran dane,
3 Şêx Adî ciyê xwe li Lalişê dana.
2 Dewran, dewran didete,
3 Hat û ciyê xwe li Lalişê dik’ete.
S. 4 1 Şêx Adî ji Şamê fiȓî,

2 Dewran, dewran birî,
3 Şêx Adî hat Lalişê, ciyê xwe dikirî.
2 Dewran, dewran birî,
3 Mek’anê Şêx Adî bi xwe dilî.
2 Dewranana dewran dibiȓî,
3 Hat û ciyê xwe li Lalişê kirî.
2124
[2] Qewlê xweş male baba, (rr. 402-406)
2125
[2] Qewlê Şîxadî (rr. 407-409);
2126
[2] Qewlê distirême (rr. 410-413);
403
S. 5 1 Şêx Adî ji Şamê hilbû,

2 Çî bazîyekî bi zengilbû,
3 Mek’anê E’deviya miraz hasilbû 2127.
2 Bazîyekî min pê zengilbû,
3 Mek’anê Şêx Adî bi xwe dilbû.
2 Bazîyekî pê bi zengilbû,
3 Mek’anê silt’an șêx Adî yî bi dilbû.

3 E’deviya ĥal pê xweşe.
2 Xemilî bû bi xerqê ȓeşe,
2 Xemilî bi xerqêt ȓeşe,
S. 7 1 Şêx Adî li Lalişe bû,

2 Li mile wî xerqê ȓeş bû,
3 E’deviya ĥal pê xweş bû.
2 Xwedanê xerqê ȓeş bû,
2 Dixemilî bi xerqê ȓeş bû,
S. 8 1 Şêx Adî hate Ĥeq ware2128,

2 Pê sicûdebû ber û dare,
3 Şêx Adî di nav mêrada serdare.
S. 8 1 Şêx Adî hate Ĥeq ware,
2 Lê sicûde dibû ber û dare,
3 Belê, ew bû zîyareta şaran û maldara.
S. 13 1 Şêx Adî hate Ĥeq ware,
2 Sicûdebû liber û dare,
3 Şêx Adî linav mêra serdare.
S. 9 1 Şêx Adî li Ĥeq war bû,

2 Ber û dar pê sicûdebû,
3 Şêx Adî di nav mêrada yî serdar bû. (biner: S. 8)
S. 10 1 Şêx Adî (îbn) il-Misafir,

2 Mêra hat silav lê kir,
3 Dar û bera sicûde li pê kir. (№ S. 27)
S. 11 1 Gelî bira, çend hûn difehmînin,

2 Dest li sinceqêt Şêx Adî û mala Adiya werînin,
3 Da hûn liser sadiq1336, û ĥeya, û îmana xwe bimînin. (№ S. 10)
S. 26 1 Çendî em di fêmînîn,
2 Desta li sinceqêt Şêx Adî û mala Adiya werînîn,
3 Da liser sadiq2129 û ĥeya îmana xwe bimînîn.
2127
ĥasil
2128
heqar
2129
sidiq
404
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 12 1 Gelî bira, çend hûn qadirin,

2 Dest li sinceqêt șêx Adî û mala Adiya bigrin,
3 Da hûn liser sadiq, û ĥeya, û îmana xwe bimirin. (№ S. 11)
S. 25 1 Çendî em di qawîn,
2 Desta li sinceqêt șêx Adî û malêt Adiya bigirîn,
3 Da liser sadiqê2130, û ĥeya, û îmana xwe bimirîn.
S. 13 1 Ewin malêt me Adîya,

2 Danîye ser kaniya sinîya2131,
3 Şamê ȓabû caqetîya. (№ S. 12)
S. 9 1 Ew bû mala me Adîya,
2 Wê liser kaniya sinîya2132,
3 Dê pê viȓêkeyîn zîyareta.
S. 17 1 Ewe mala me Adîyane,
2 Wê liser kaniya siniyane,
3 Wê viȓêdiken zîyaretiyane.
S. 14 1 Ewin malêt babaye,

2 Danîne ser kaniya siniyaye,
3 Şamê ȓabû caqeya. (№ S. 13)
S. 10 1 Ew bû mala me babane,
2 Wê liser kaniya beĥrane,
3 Dê pê viȓêkeyîn coqetiyane.
S. 16 1 Ewe mala me babane,
2 Wê liser kaniya beĥrane,
3 Wê viȓêken coqane.
S. 15 1 Şamê ȓabû caqe,

2 Serê sinceqa șêx Adî ço stêra Ĥeyoqe,
3 Dilê E’deviya k’etê şahî2133 û şaqe. (№ S. 14)
S. 6 1 Şamê ȓê bûn bi coqe,
2 Dilê E’deviya k’et şaye û şewqe,
3 Serê sinceqa șêx Adî wê li stêra Ĥeîyoqe.
S. 11 1 Ji Şamê bi ȓê bûn caqe,
2 Dilê E’deviya k’efite şayî û şoqe,
3 Serê sinceqa șêx Adî stêra li Ĥeîyoqe.
S. 16 1 Şamê ȓabû caqe,

2 Dilê E’deviya k’etî şayî û şaqe,
3 Şêx Adî di nav mêrada serê mişur û xete. (№ S. 15)
S. 7 1 Şamê ȓê bûn coqete,
2 Dilê E’deviya ket şaye û şewqete,
3 Şêx Adî serê mişûran û xete.
S. 12 1 Ji Şamê bi ȓê bûn caqete,
2 Dilê E’deviya k’efte şayî û şoqete,
3 Şêx Adî tesmîlî mêra diket maş, û berat’, û xete.
S. 17 1 Adîo, mîro, Adî,

2 Şêxê min șêx Adî,
3 Sed xwezima min bi wê ȓuĥêbe, tu jê bibî ȓadî. (№ S. 16)
S. 6 1 Hey Adîye, mîro, Adî,
2130
sediq
2131
sunîya
2132
sonîya
2133
binêr: șayî
405
3 Sed xweziya2134 wê ȓuĥê jê di bit ȓazî.
S. 18 1 Adîo, șêxê mine,

2 Xwedanê quba mezine,
3 Zȋyaretî wê jê diçine,
4 Ewe babe melik șêx Sine. (№ S. 17)
S. 7 1 Hey Adîye, şêxê mine,
3 Zîyaretî jê diçine,
4 Dê t’ewaf2135 keyîn dergehê melik șêx Sine.
S. 19 1 Me ji Adîya Wellaĥ2136 mêle,

2 Bi ewê qubê kim, serî bi hilêle,
3 Suȓê şara têne gêle. (№ S. 18)
S. 14 1 Em ji Adîya Wellaĥ mêle,
2 Wê qubê kem serî bi hilêle,
3 Hawirî şara têne gêle.
S. 10 1 Me ji Adîya Wellaĥ mêle,
2 Wê qubê bikem serî bi hilêle,
3 Hawîrî şara têne gêle2137.
S. 20 1 Min ji Adîya Wellaĥ denge2138,

2 Ewê qubê kim, serî bi ȓenge,
3 Hawîrî şara têne bi cenge. (№ S. 19)
S. 13 1 Me ji Adîya denge,
2 Wê qubê kem serî bi ȓenge,
3 Hawirî şara têne cenge.
2 Wê qubê bikem serî bi ȓenge,
3 Hawîrî şara têne cenge.
S. 21 1 Me ji Adîya Wellaĥ bexşe,

2 Bi wê qubê kim, serî li E’rşe,
3 Cema’ya mêra Lalişe. (№ S. 20)
S. 15 1 Me ji Adîya bexişe,
2 Wê qubê kem serî bi E’rşe,
3 Cema’ya mêra bi xwe Lalişe.
S. 8 1 Me ji Adîya bexşe,
2 Wê qubê bikem serî li E’rşe,
3 Cema’ya mêra Lalişe.
S. 22 1 Me ji Adîya Wellaĥ miske,

3 Bi wê qubê kim, serî k’eske,
4 Mêra jiber bir maş, û berat’, û ȓisqe2139. (№ S. 21)
S. 16 1 Ew Lalişa bi miske,
2 Quba șêx Adî ya k’eske,
3 Mêra jê birin berat’ û ȓisqe2140.
S. 18 1 Ew Lalişa bi miske,
2 Serê sinceqa șêx Adî bi malowîye k’eske,
3 Mêra jiber dibir maş, û berat’, û ȓisqe2141.
2134
xozî
2135
tiwaf
2136
welle
2137
kêl
2138
ceng
2139
ȓizq
2140
ȓizq
2141
ȓizq
406
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 23 1 Ewe Lalişa bi misk û moye,

2 Ava Zimzim bera çoye,
3 Serê quba șêx Adî hilêla goye,
4 Lew mêra caqin, û qal, û de’weye. (№ S. 22)
S. 17 1 Ew Lalişa bi misk û moye,
2 Serê quba șêx Adî goya,
3 Ava Zimzim coye,
4 Mêra ser de’we, û cenge, û erẍoye.
S. 19 1 Ew Lalişa bi misk û moyî ye,
2 Serê sinceqa șêx Adî bi goyî ye,
3 Ava Zimzim coyî ye,
4 Mêra ser de’we, û cenge, û erẍoye.
S. 24 1 Ewe sinceqa sor û zere,

2 Ji Lalişê anîn dere,
3 Ew sinceqa Melikê Ekbere. (№ S. 23)
S. 21 1 Ew sinceqa sor û zere,
2 Ji Lalişê tînane dere,
3 Sinceq, sinceqê şêxê Ekbere.
S. 25 1 Zora sinceqê p’arastin2142,

2 Lalişê veguhastin,
3 Sinceqêt șêx Adî ĥemû ȓastin. (№ S. 24)
S. 23 1 Zora sinceq wê dip’arastin,
2 Wê ji Lalişê dane guhastin,
3 Sinceq șêx Adî ĥemû diȓastin.
S. 26 1 Zora sinceqê danîne2143,

2 Ji Lalişê der anîne,
3 Sinceqêt şêxê Adîne. (№ S. 25)
S. 22 1 Zora sinceq wê danîne,
2 Wê ji Lalişê der anîne,
3 Sinceq, ĥemû sinceqêt şêxê Adîne.
S. 27 1 Ewe sinceqa sore, sipîye,

2 Ji Lalişê der anîye,
3 Ew sinceqa şêxê Adîye. (№ S. 26)
S. 20 1 Ew sinceqa sor û sipîye,
2 Wê ji Lalişê deranîye,
3 Sinceq, sinceqê şêxê Adîye.
S. 28 1 Hincîyê derdek lê dibûye,

2 Bi Lalişê qest bikin zûye,
3 Derda, derdan liwê di bûne.
S. 24 1 Hincîyê derdek lê dibû e,
2 Bi Lalişê heȓin zû e,
3 Derd û derman liba[l] șêx Adî dibû e.
S. 29 1 Hincîyê derdek lê diheste,
2 Bi Lalişê bikin qeste,
3 Derda, derdan li wê dixweste2144.
S. 27 1 Hincîyê derdek lê diheste,
2 Lalişê biken qeste,
3 Derda derman liba[l] șêx Adî dixweste.
S. 30 1 Hincîyê birîneke li dile,
2142
pîrastin
2143
anîn
2144
dixest
407
2 Qest bike Lalişa nûranî, qubêt fadile,

3 Mirazê mêra li dîwana șêx Adî, melik șêx Sin dibû hasile2145.
S. 31 1 Hincîyê birîna li mêlakê,

2 Qest bikin dîwana șêx Adî û melik șêx Sin û Berê Şibakê,
3 Mirazê mêra hasil dibû dîwana șêx Adî û make.
S. 32 1 Şerqîye, Ẍerbîye,
2 Qubletîye, şemalîye,
3 Ĥemû liser k’efa Xwedê û silt’an șêx Adîye.
S. 28 1 Şerqîye û Ẍerbîye,
2 Şamale û qublîye,
3 Ĥemû ser kefa siltan șêx Adîye.
T’emametîya Xwedê û șêx Adî!

«Em di kêmin, șêx Adî t’emame!
şaxê — 22146
S. 1 1 Dibême, dibême,
2 K’afa derecême,
3 Pê ava bû qelême.
S. 2 1 Qelêm pê dibû ava,

2 Silt’an2147 șêx Adî geȓîya bû nave,
3 E’debiya ȓon bû ĉave2148.
S. 3 1 Xweș2149 mala bavane,

2 Serekaniya çendî beĥrane2150,
3 Dirba șêxan û p’îrane,
4 Emê pê veȓêkin zîyaretîyane.
S. 4 1 Adî, her Adî,

2 Dermano, tî fûadî2151,
3 Xazîya mi wî ȓuĥî silt’an șêx Adî, melek șêx Sin2152lê bive ȓazî.
S. 5 1 Dewran, dewran dibete,

2 Silt’an șêx Adî Şamê derk’ete,
3 Ciyê xwe Lalișa nûranî dikete.
S. 6 1 Dewran, dewran di berk’e,

2 Silt’an șêx Adî Şamê derk’et,
3 Ciyê xwe Lalișa nûranî dike.[см. S. 5]
S. 7 1 Dewran, dewran dibiȓî,

2 Silt’an șêx Adî Şamê fiȓî,
3 Ciyê xwe Lalișa nûranî dikirî.
S. 8 1 Me mala Adiya we denge,

2 Ez wê qubê kim serî nûre û ȓenge,
3 Hawrî șara Lalișa nûranî dihatin cenge.
2145
ĥasil
2146
Qewlê xoş male bava [29] (rr. 344-348) (№ 1688)
2147
sultan
2148
ĉe’v
2149
xoș
2150
be'r
2151
fewad
2152
Şîxsin
408
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 9 1 Me mala Adiya we bexșe,

2 Ez wê qubê kim serî nûre û E’rșe,
3 Hawrî șara Lalișa nûranî dihatin bexșe.
S. 10 1 Me mala Adiya we mêle,

2 Ez wê qubê kim serî nûre û helêle,
3 Hawrî șara Lalișa nûranî dihatin gêle.
S. 11 1 Me mala Adiya misk û haye2153,

2 Serê qubanî goye,
3 Mêra ber birîye maș, û barat’, û nixraye.
S. 12 1 Me mala Adiya hay û miske,

2 Serê qubanî k’eske,
3 Mêra ber birîye maș û barat’ û ȓisqe.
S. 13 1 Zora sincaq anîne,

2 Lalișa nûranî danîne,
3 Ĉira sincaqê silt’an șêx Adî Lalișa nûranî ĉep û ȓastin.
S. 14 1 Zora sincaq birastin,

2 Danî Lalișa nûranî diguhastin,
3 Ĉira sincaqê silt’an șêx Adî Lalișa nûranî ĉep û ȓast diguhastin.
S. 15 1 Emê çendî fe’mê xwe dife’mînin,

2 Ĉira sincaqê silt’an șêx Adî destê xwe hiltînin,
3 Ser atqat îmana xwe dimînin.
S. 16 1 Emê çendî fe’mê xwe difikirin,

2 Ĉira sincaqê silt’an șêx Adî destê xwe ȓadigirin,
3 Ser atqat îmana xwe dimirin.
S. 17 1 Sincaqa sor û zere2154,

2 Lalișê deranîn dere,
3 Sincaq sincaqa șêxê Ekbere,
4 Silt’an șêx Adî xu gel diçûye,
5 Emê lê tuabin2155 seransere.
S. 18 1 Sincaqa sor û sipîye,

2 Lalișê deranîye,
3 Sincaq sincaqa șêxê Adîye,
4 Silt’an șêx Adî xu gel diçûye,
5 Emê lê tuabin seransere.
S. 19 1 Şêx Adî û șêx Berk’ate2156,

2 Zû bangîna wan dihate,
3 Suȓê kirbû xelate.
S. 20 1 Şêx Adî bin2157 Misafir2158,

2 Mêra hat silav lê kir,
3 Dar berê gelîyê Lalișê sicûde li pê kir.
S. 21 1 Şêx Adî Ĥeq war da2159 [bû],

2153
hoy
2154
zore
2155
binêr: t’ewafken
2156
Bekrat
2157
bi
2158
Misêfir
2159
Hekar
409
2 Şêx Şems xweyî serdar bû,

3 Ewana sicûda liber dar bû.
S. 22 1 Şêx Adî Ĥeq war bû,

2 Şêx Şems xweyî serdar bû,
3 Ewana dewra Lalișê da xunk’ar bû.
S. 23 1 Çi kesê birîne wan heye,

2 Zû bike Lalișa nûranî heȓeye,
3 Piștî Şêx Adî, melek șêx Sin ewî derdî derman heye.
S. 24 1 Kesê birîne wan heste,

2 Zû Lalișa nûranî bike qeste,
3 Piștî șêx Adî, melek șêx Sin ewî derdî derman dixweste2160.
S. 25 1 Şêx Adî xemilê ȓeș bû,

2 Xemilî delqê ȓeș bû,
3 E’debiya ĥal pê xweș2161 bû.
S. 26 1 Şêx Adî delqê ȓeș bû,

2 Xemilî xemilê ȓeș bû,
3 E’debiya ĥal pê xweș bû. (binêr: S. 25)
S. 27 1 Şêx Adî Şamê dihate,

2 Şerqîya kirbû xebare,
3 Şêr Memê Ȓeșan kirbû xelate.
S. 28 1 Xelat kir șêr Memê Ȓeșane,

2 Dayê mașê șeșane,
3 Hew pașva kirbû serwêrê mêrane.
S. 29 1 Sîtila șîlana șêx Adî bikin sîyare,

2 Mîrê mezin hildabû t’aqe,
3 Dilê E’debiya bû șayî-șoqe.
S. 30 1 Şerqê dixwin2162 dibeye,

2 Şemaqîyê girtîye qubleye2163,
3 Çardeh t’ebeq2164 e’rd û e’zman k’efa silt’an Êzîd da xwaye.

Ȓeĥme li dê-bavê hostayî û gudêre!
104. QEWLÊ ĤEMEDÊ BABA2165; 2166

S. 1 1 Menalî, menalî, Ĥemedê babê kalî,
2 Hey zêȓo ji wî k’emalî,
3 Sinîo, suȓ libalî.
S. 1 1 Menalî, menalî, Ĥemedo, tu ji bavê kalî,
2 Zêȓo tu ji k’emalî,
3 Walîyo, aqil balî,
2160
dixaste
2161
xaș
2162
dixȗn
2163
ango qulbe, binêr: qible
2164
tevek
2165
Xeribo (Ilyas) http://yeziden.de/forum/
2166
[53] MENALÎ (rr. 128-129) Ji gotinên pîr Ûsivê gundê Şamîramê.
410
T’ÊMÛRÊ MESO
4 Ĥemedê bavê çûye, miclîs maye xalî.
S. 2 1 Ĥemed borî digeȓînit,

2 Çi ciyê xalî nabînit,
3 Ĥemed borê lê bi vehwînit.
S. 3 1 Jiber cêşê șêx Adîye.

2 Şêx Cefer deng diket bi zare,
3 Du şêx nabin li ĉirare,
4 Êki dayîne, êk ĉirare.
S. 4 1 Babo ez çil salî li ĉiyay bûm,

2 Li çi denga ne bîhay bûm,
3 Çil salî ez li çê bûm,
4 Li xilmeta mewlê bûm,
5 Çi denga ne bihê bûm.
S. 2 1 Çil sala li çîya bû,
2 Ew xizmeta P’adşa bû,
3 Delalîyê wan dera bû.
S. 5 1 Çil salî hoy duruste2167,

2 Min ne dixwar û ne diniviste,
3 Min ji hew paş Xwedê xwe bi Ĥeqî dip’ariste2168.
S. 6 1 Vêca Ĥemedî xwe ji babê xwe cuda kir,

2 Û k’arê xwe kir û pişta xwe da dayî û baba.
S. 7 1 Maka Ĥemedî têye,

2 Ĥemedo, babê teye,
3 Vê carê çi ligel nekeye,
4 Mestire ji min û teye,
5 Li axretê bo te gunehye.
S. 8 1 Ĥemedî got: «Makê, xwe bide paşe,

2 Çêra dikey, çêreka belaşe,
3 Ew babê herdu ya dê deme paşe»
S. 9 1 Eve bû cara sibe yê,

2 Cer hilgirt çû ser kanî yê,
3 Berî te û babê ezî liber K’ursîy yê,
4 Cara ji tarî bavê,
5 Cer hilgirt çû ser avê,
6 Berî te û babê ezî liber wê silavê.
S. 3 1 Wextake ser kanîyê,
2 Sêvek sore li berîyê,
3 Hingê ezî jor bûm, berê min li K’ursîy yê.
S. 4 1 Dayka Ĥemed bînim,

2 Herdu bera li ber darînin,
3 Belkî Ĥemedê bavê vegerînin.
S. 5 1 Ĥemedê bavê teye,

2 Tu xebera pê medeye,
3 Ji meȓa paşê p’iȓ guneye.
S. 6 1 Go: «Dayê, Haşê!»
2167
durist
2168
di periste
411
2 Go: «Ez îdî venagerim paşê,

3 Ezê pirsekê bêjim, te nav dinêda bikim şaşê».
S. 10 1 Kaniya nava malane,

2 Sêva sor nîşane,
3 Berî te û babê ezî liber E’rşane.
4 Ĥemedê nû xete,
5 Hawirî şara lêk didete,
6 Ji qehrêt babê xwede.
S. 11 1 Ĥemedî jîre,
2 Û vegeȓya gate Cizîre,
3 Ji qehrêt babê pîre,
4 Ĥemede wê diçîya.
S. 7 1 Hemed dest kir, çû Cizîrê,
2 Êwirî li Mêrdînê.
3 Bazîyo, p’eȓ hêşînê,
4 Dê û bavê xwe qayîl nînî.
S. 12 1 Siwar borê qîmetî ye,

2 Dêçite şarê șêx Adî ye.
3 Ĥemedê serxweşe,
4 Hilgirtbû delq ȓeşe,
5 Qest kir û çû Lalişe.
6 Ĥemede wê diçîye,
7 Ĥemed Ȓeşê dibînîye,
8 Hey Ȓeşmoyî, gareyî, tu bêje min, mek’anê malxwey2169 çîye.
S. 13 1 Ȓeş wa vedigeȓî ye,

2 Şêx Adî jê dipirsî ye.
3 Ĥemedê baba wê hatî ye?
4 Bi şarê te ne yî ȓazî ye,
5 Şêx Adî ji we dibêjî ye:
6 «Hey Ȓeşmoyî gareyî ye,
7 Heke Ĥemedê baba hatî ye».
S. 14 1 Ev şarê xalê wî ye,

2 Ew dizanit bi xwe nîşan jê çî ye?
3 Ȓeş wa vedigeȓî ye.
4 Wa ji Ĥemedê baba dipirsî ye:
5 «Bi qendîla li E’rşî ye,
6 T’ijî suȓêt ewlî ya».
7 Gote Ĥemedî: «Tu dizanî serdar k’î ye?»
S. 15 1 Ĥemed jî we dibêjî ye:

2 «Ew qendîla li E’rşî ye.
3 T’ijî suȓêt ewlîya û serdar șêx Adî ye».
4 Ĥemed jî we dibêjî ye:
5 «Hey Ȓeşmoyî gareyî ye.
S. 16 1 Ew qendîla li E’rşane,
2 T’ijî suȓêt xasane».
3 Gotê: «Ȓuĥa Ȓeşê jî êk ji wane».
4 «Hey Ȓeşmo, yê weke sêla»,
5 Dest havête kivanê çingêla,
6 Tîrek dabû li kuȓe ȓuwêla.
2169
malxoy
412
T’ÊMÛRÊ MESO
7 Ji vê dinê kirbû vihêla,

8 Dergehê Ĥeq û Te’ala.
S. 17 1 Ĥemedî ȓuĥ berdane ser xeyala2170,

2 Ȓuĥ çûbû, mabû qalbekî vala.
3 Ȓuĥ Ĥemedî ve digêȓî ye,
4 Malxoyê malê li mal nî ye,
5 Hûn bêjne min xetêt qalbî kirîn çî ye?»
S. 7 5 Reşî weke sêle,

6 Desta hebû kevanekî çençêle,
7 Kuştin lawî rûkêle.
S. 18 1 Hê, hê, çî bû, çi cirî ya,

2 Xeber li a’lemê geȓî ya,
3 Ȓeşê Ĥemed wê kuştî ye.
S. 19 1 Şêx Cefere bi mal de,

2 Êk heye di xeberê Ĥemed tal de,
3 Hêstir hatin bi şêba kal de.
S. 20 1 Şêx Cefer ȓabû hildiweste,

2 Wî jî zînîyek wa li xwe dibeste,
3 Bi şarê șêx Adî ve kirbû qeste.
S. 8 1 Melle Cefer ȓadibî,
2 Li hespê xwe s[ȋ]yar bî,
3 Hewişa P’adşa da peyabî,
4 Rûnişt bû digirî.
S. 21 1 Bi êdîka șêx Adî girtbû bi herdu deste.

2 Şêx Adî we dibêjîye: «Şêx Cefero, Xelîl xuşka mine,
3 Qedrê wê, qedirekî mezine,
4 Malo, bila qewal bêne,
5 Defa hil p’avêne.
6 Ȓeşê li e’zmana çengil dirêjin,
7 Malo qewal wa sitraye,
8 Semayeka qanûnî li celis û ȓiwaqê,
9 Şêx Adî ȓawestaye,
10 Û Ȓeşê hatibû ji hewaye.
S. 9 1 Padşa di pirsîyê:
2 «Ew dengê giryê kêye?»
3 Go: «Dengê giryê melle Cefere».
S. 10 1 Go: «P’adşa dikir sixûne,

2 Melle Cefer merîyê mine,
3 Qedirê wî mezine».
S. 11 1 Go: «Ji wîȓa qewala bînin,

2 Biȓa li qefa xînin,
3 Ȓeş aşiq ji minȓa bînin».
S. 12 1 Qewala li qefa daye,

2 Ȓeş aşiq hat mîna teyraye.
3 P’adşa tîrek li Ȓeş aşiq daye.
(Dibêjin șêx Adî tîrek di destê Cafer kir û gotê: «Ȓeşê ango p’îr Mehmed Ȓeşan bikuje».)
2170
xiyal
413
11 Ȓeşê got: «Çî tîreka qewîye,

12 Hatibû ji E’rşêt A’lîye2171,
13 Min dizanî tîra șêx Adî yê.
S. 22 1 Tîra şêxê xwe me,

2 Mert’alî bernade me,
3 Dizanim ȓojekê dê pê herime.
4 Xûna Ĥemedê baba westay.
S. 23 1 Şêx Cefer ji wê bi rê bû,

2 Û ewê ȓojê Mehmed2172 Ȓeşan (Ȓeşê) li pê bû.
(Şêx Adî gote Mehmed Ȓeşan: «Li pey heȓe. Heke Cafer çû mal got min bi qewata șêx Adî
ĥeqê xwe stand, were, lê heke got min bi qewata xwe stand wî jî bikuje».)
S. 24 1 Şêx Cefer bi malȓa digehişte,

2 Û dabû xeberek ne yî duruste2173,
3 Mehmed Ȓeşan digehiştê ew jî dikuşte.
4 Ya hatî bi serê şêx Cefere,
5 Ne êtin bi serê çu2174 k’afire,
6 Li k’eftine yî mixadire.
7 Ya hatî bi serê şêx Ceferê zerzane,
8 Ne êtin bi serê çi kesane,
9 Medûdan şûna êkane.
S. 13 1 Yek hatîye serê şêx Cefer kure,
2 Neyê pêşya t’u k’afira
3 Her kes me, şûna mixatira.
105. QEWLÊ P’ȊRÊ DAWIDÊ XERBENDE2175

S. 1 1 Qedrê mêra yî çende,
2 Yî bê kule, yî bê gazinde,
3 Da bideyn medhêt Dawidê xerbende.
S. 2 1 Qedrê mêra yî we ye,

2 Yî bê kule, yî bê gazinde ye,
3 Da bideyn medhêt Dawidê xerbende ye.
S. 3 1 Bifikirine li vî ȓengî,
2 Şêx Mûse û silt’anî Zengî,
3 We dêçine șêx Adî bi cengî.
S. 4 1 Silt’anê Zeng mêrekî bi k’are,

2 Ber diçin dihol û neqare,
3 Barek kirî bare,
4 Aliyek — sîke, alîyek — jehre,
5 Dawid kire qasid, ba șêx Adî ve dihinare.
S. 5 1 Dawid wê diçîye,
2171
êlî
2172
Mamed
2173
durist
2174
çi
2175
[2] (rr. 858–861)
414
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Şêx Adî jê pirsîye:

3 «Dawido, dîyarî ya silt’anî Zeng bo min hinartî çîye?»
S. 6 1 Dawid deng diket bi zare:

2 «E’zîzê min, çu nîne jipêş te ve ne yî dîyare,
3 Dîyarî ya silt’anî Zeng bo te hinartî, aliyek — sîke, aliyek — jehre».
S. 7 1 Şêx Adî dibê: «Dawido, weye we nîne,

2 Tu hilû barê xwe dayîne,
3 Dîyarî ya silt’anî Zeng bo min hinare, aliyek — ȓune, aliyek — hingivîne».
S. 8 1 Dawidî bar xwe danaye,

2 Silt’an șêx Adî k’eremet tê nemaye,
3 Dawid liser destê șêx Adî [y]î şehda daye,
4 Dawid spart û hate ser ȓidaye.
S. 9 1 Dawid vegeȓiya, silt’anî Zeng jê dipirsîye:

2 «Dawid, tu bi Xwedê key, ȋlaĥîye,
3 Dê bêjiye min ȓastîye,
4 Hêz û k’eremetêt vî şêxî çîye?»
S. 10 1 Dawid wê we dibê ye:

2 Mîro, vegeȓê, were ser ȓê ye,
3 Bêşik hêz û k’eremeta wîya Xwedê ye.
S. 11 1 Silt’anî Zeng yeka neçê kir,

2 Zimanê Dawid girt û jibin jêkir,
3 E’cêbî û k’ubariya nefsê kir.
S. 12 1 P’îr Dawid p’îrekî bi erk’ane,

2 Sê şeva û sê ȓojane,
3 Ziman ne bû, bi destan xeber dane.
S. 13 1 P’îr Dawid p’îrekî mêrsere,

2 Nêv leşkerê silt’anî Zeng geȓiya seransere,
3 Ziman ne bû, bi desta wê didet xebere.
S. 14 1 Dawid vedigeȓîye,
2 Şêx Adî p’if kir devîye,
3 Firwara silt’an șêx Adî zimanê wî ĥeft cara çêtirbû berîye.
S. 15 1 Dawido, hilû heȓe,

2 Heger xêre û heger şeȓe,
3 Ĥimeta min hebit bi teȓa.
S. 16 1 Dawid dibêjit: «Hey P’adşê mino yî Bêrî,

2 Heger tu k’eremetekê ji zimanî mestir nahinêrî,
3 Silt’an Zeng liser destê te naspêrî».
S. 17 1 Şêx Adî bi k’eramete:

2 «Dawido, min bi teȓa şeȓte û her e’ynate,
3 Tu leşkerê silt’anî Zeng dê key berbate».
S. 18 1 Şêx Adî dad2176 dixweste,

2 Beĥra nazukî bin çengî ve dibeste,
3 Linav leşkerê silt’anî Zeng ve diweste.
2176
dot
415
S. 19 1 Dadê, dad şidêdî,

2 Herȓo sibeyka dê ȓabit siwarbit li bore kulîdî,
3 Dêçîte leşkerê silt’anî Zeng bi şkêdî2177.
S. 20 1 Dada şidêdî hilweste,

2 Herȓo sibeyka pişta xwe bi kuçikê șêx Adî ve dibeste,
3 Dêçite leşkerê silt’anî Zeng bi şkête2178.
S. 21 1 Şêx Adî, dad dihinare,

2 Li bore kulîdî kire siwarê,
3 Zadê wan t’emam dixware,
4 Silt’anî Zeng ligel malxweyê2179 xwe mabû yî şermîn, yî şermezare.
S. 22 1 Silt’anî Zeng ji malxweyê xwe dipirsîye:

2 «Tu bi Xwedê key ȋlaĥȋye,
3 K’a tu de bêjiye min ȓastîye, zigê dadê çîye?»
S. 23 1 Malxweyê wî deng dik’et bi zare:

2 «Mîro, zige dadê beĥre,
3 Dinê û a’lemê ĉar pê nȋne,
4 Ji ẍêrî Melikê Cebare.
S. 24 1 Mîro, tu zimanê dadê hilîne,

2 Di binda heye beĥreke şîne,
3 Dinê û a’lemê ĉar pê nȋne,
4 Ji xerê qutbê zemîne».
S. 25 1 Şêx Adî xwedanê qirarê,

2 Mêr cema’ kirin li miẍarê,
3 Dawid xelat kirbû wê carê.
S. 26 1 P’îr Dawid p’îrekî bi erk’ane,

2 Hatȋye ligel çil mêrane,
3 Şêx Adî Dawid kire p’îrê kirvane,
4 Ya me sadiqe, û ĥeya, û îmane.
106. QEWLÊ QADȊ BILBAN2180; 2181; 2182

S. 1 1 P’adşê minî silt’ane,
2 Dîyarkir Qadî Bilbane,
3 Kire p’îrê Masekane.
2 Dahirkir Qadî Bilbane,

2 Dîyarkirbȗ Qadî Bilbanê miskîne,
3 Ew ne yî ĥewceyî çî Misĥefan û Yasîne.
S. 2 1 P’adşê minî silt’îne,
2 Dahir kirbû Qadî Bilbanê miskîne,
2177
binêr: șikyat
2178
binêr: șikyat
2179
malxoyê
2180 [50] (rr. 353-355)
2181 http://www.ezdixandi.com/forum/38-278-1; belavkirin: Şemo Qasim Dinanî.
2182 Qewl û çîroka Qedîbilban. [2] (rr. 557– 560)
416
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ew ne yî ĥewceyî çî Misĥefan, û Yasîne.
S. 3 1 Mêranû dilî,
2 Pesna bidin ji seȓî,
3 Qadî Bilbanê Mȗsilî.
S. 3 1 Mêranû dilî,
2 Medha bidin ji E’wilî,
3 Qadî Bilbanê Musilî2183.
S. 1 1 Ji mêranû dilî,
2 Medha bidin ji E’wilî,
3 Qadî Bilban li e’rdê Musilî.
S. 4 1 Qadî Bilban lawekî kir bû,

2 Xwedanê zanîna p’iȓ bû,
3 Ji batinde yî bi suȓ bû.
S. 4 1 Qadî Bilban lawekî kir bû,
2 Xwedanê ilmê p’iȓ bû,
3 Ji batinde yî bi suȓ bû.
S. 2 1 Qadî Bilban k’uȓ bû,
3 Qadî Bilban ji batinda yî suȓ bû.
S. 5 1 Qadî Bilban yî çê ye,

2 Wê dixwînit2184 Elîf û Bê ye,
3 K’afî du bûn, kirne sê ye.
S. 5 1 Qadî Bilban yî çê ye,
2 Wê dixwînit Elîf û Bê ye,
3 K’afî du bûn, kirne sê ye.
S. 3 1 Qadî Bilban mêre, yî çê ye,
2 Xwendbû Elîf2185 û Bê ye,
3 K’afî du bû, kirne sê ye.
S. 6 1 Dayîka jîr ȗ zane,

2 Girtibȗ destê Qadî Bilbane,
3 Dibe cem mellene.
S. 6 1 Dayîka e’rifî û zane,
2 Girtibû destê Qadî Bilbane,
3 Dibite cem mellene.
S. 4 1 Babê e’rifî, zana,
2 Girtibȗ ĉepilê Qadî Bilbane,
3 Wê dibire ber mellene.
S. 7 1 Dayîk dibêje melleye:

2 «Min ev kuȓe heye,
3 Min divê tu çak șîret bikeye».
S. 7 1 Dayîk dibêje melle:
2 «Amanet2186 ev kuȓe,
3 Tu baş t’erbiyet bike».
S. 5 1 Bab dibêjite melleye:
2 «Min ev kuȓe heye,
3 Min dive tu çak nesîĥet bikeye».
S. 8 1 Melle ȓabȗye bi gef,
2183 Mûsil
2184
dixûnit
2185 Elef
2186 êmanet
417
2 Şiv hilanî bi k’ef:

3 «Qadî Bilban, bêje Elef».
S. 8 1 Melle ȓabû yê bi gef,
2 Şif hilanî bi k’ef2187:
3 «Qadî Bilban, bêje Elîf».
S. 6 1 Melle ȓabû bi gef,
2 Şiv hilanî bi k’ef,
3 Go: «Qadî Bilbano, bêje Elef!»
S. 9 1 Qadî Bilban dibêjitê 2188: «Elîf navê mîre,

2 Nebêje Qadî Bilban yî êxsîre,
3 Berî te bi vê tip’e yî xebîre».
S. 9 1 [Qadî Bilban dibêjitê:] «Elîf navê mîre,
2 Nebêje Qadî Bilban yî seẍîre2189,
3 Berî te bi vê ĥerfê yî xebîre».
S. 7 1 Qadî Bilban dibêjitê 2190: «Elîf navê mîre,
2 Mebêje Qadî Bilbanî seẍîre,
3 Qadî Bilban berî te û Adem, pênc sed salî bi vê ĥerfê yî xebîre».
S. 10 1 Melle go2191: «Bêje Bê»,

2 Qadî Bilban dibêjitê: «Bi ĥimeta êkî Bêrî,
3 Tu k’eftiye di nav pencên şêrî,
4 Неkе te aqil hebe, tu dê zû spêrî».
S. 10 1 Melle go: «Bêje Bê»,
2 Qadî Bilban dibêjitê: «Bi ĥimeta yekî Bêrî,
3 Tu k’eftiye di nav pencên şêrî,
4 Heke te aqil hebit, tu dê zû spêrî».
S. 8 1 Melle go: «Qadî Bilbano, bêje Bê!»
2 Qadî Bilban dibêjitê: «Bê – sewda di cîde,
3 Ew suȓa Mecîde2192,
4 Melle ji wê suȓê yî be’îde».
S. 9 1 Melle go: «Bêje Ĥê!»

2 Qadî Bilban dibêjitê: «Ĥê min ĥeband ji dil,
3 Tu – e’lim, ez – mutlib,
4 Em biçîn ba mîr Mislib».
S. 11 1 Melle go: «Bêje He»,

2 Qadî Bilban dibêjitê: «He – beyana çê bȗ,
3 Şaxek jê bi ȓê bȗ,
4 Erk’an ȗ kelepor jê bȗ».
S. 10 1 «Bêje Hê!»
2 Go: «Hê – beyane çê bû,
3 Şaxek jê bi ȓê bû,
4 Erk’an û me’rîfete jê bû».
S. 12 1 Melle go Qadî Bilban: «Bêje Dale»,

2 Qadî Bilban dibêjitê: «Bi Dale ez bȗmе delale,
3 Hinera Xwedaye, geȓ tim libale,
4 Ezê bibirim serê melle derhale».
S. 13 1 Melle go Qadî Bilban: «Та tu li pê êkî çê bî,
2187
Micîd
2188
got
2189
sexîr
2190
go
2191
dibeje
2192
418
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Hert’im mêra ȓastî, ȗ îman, ȗ șermî li pê bî».

S. 11 1 Melle go Qadî Bilban: «Ta – t’elpê yekî çê bî,
2 Dayîm mêra sadiq2193, û îman, û ĥeya, li pê bî».
S. 14 1 Melle go Qadî Bilban: «Bêje Sîn»,

2 Qadî Bilban dibêjitê: «Sîn – suȓa cîde,
3 Ew suȓa Qadî Bilban dîte,
4 Melle ji wê suȓê yî dure, ȗ ew nedîte».
S. 12 1 Melle go Qadî Bilban: «Sîn – suȓa cîde,
2 Ew suȓa Qadî Bilban dîte,
3 Melle ji wê suȓê yî be´îde».
S. 11 1 Go: «Bêje Sîn!»
2 Dibêjitê: «Sîn – navê yekî Bêrî,
3 Û tu wê k’etîye penca şêrî,
4 Heke te aqil heba li sêrî,
5 Tu wê zû ji minȓa spêrî!»
S. 12 1 Melle go: «Qadî Bilbano, bêje Dale!»

2 Dibêjitê: «Bi Dalê ez bûme delale,
3 Qudreta Ellaĥ Te’ala,
4 Bûme qesabê serê melle [yê] derĥale».
S. 15 1 Melle go Qadî Bilban: «Bêje Za»,

2 Qadî Bilban dibêjitê: «Za – zeyneta dilî,
3 Tu hesay bîne liser aqilî,
4 Te zerb nedîtye, lew tu na xûrcilî».
S. 13 1 Melle go Qadî Bilban: «Zay – zeyneta dilî,
2 Tu hesay bîne liser aqilî,
3 Te [zerb] nedîtye, lew tu na xûrcilî».
S. 13 1 Melle go: «Qadî Bilbano, bêje Za!»
2 Dibêjitê: «Za – zeyneta dilî,
3 Te zerib nedîtye, tu wê di xȗrcilî».
S. 14 1 Melle go: «Qadî Bilban, bi ĥimeta Bêrîye2194,

2 Heke tu bizanî mesebê, tu pê dip’arastî2195 k’îye».
S. 16 1 Melle we go: «Dema qalbe Adem pêẍember çêkir,

2 Ȗ bi ser, dest ȗ p’ê kir,
3 Ew k’î bû k’asa hinerê lê kir?»
S. 15 1 Melle we go: «Wextê qalbê Adem p’êẍember çêkir,
2 Û bi ser, dest û p’ê kir,
3 Ew k’î bû k’asa qudretê lê kir?»
S. 17 1 Qadî Bilban we dibêjitê: «Dema qalbe Adem pêẍember çêkir,

3 Tawisî melek’ bû, k’asa hinerê lê kir».
S. 16 1 Qadî Bilban we dibêjitê: «Wextê qalbê Adem p’êẍember çêkir,
3 Tawis[ȋ]2196 melek’ bû, k’asa qudretê lê kir».
S. 18 1 Ewan ilmê xwe di heyotin,

2 Melle cot-cot digotin,
3 Qadî Bilban çar-çar di verotin.
2193 sidiq
2194 Bîrîye
2195 diperistî
2196 Tawus
419
S. 17 1 Ewan ilmê xwe di heyotin,

2 Melle cot-cot digotin,
3 Qadî Bilban çar-çar diverotin.
S. 19 1 Melle mabû li matê,

2 Leșê melle lerzînke hate,
3 Melle nemabȗ bike ĥikyatê.
S. 18 1 Melle mabû li matê,
2 Leşê melle lerizînkek hatê,
3 Melle nemabû biket ĥikyatê.
S. 20 1 Melle mabû ĥeyîrî,

2 Di dilê xweda mabû k’ewgirî,
3 Çû mizgeftê êwirî.
S. 19 1 Melle mabû ĥeyîrî,
2 Di dilê xweda mabû k’ewgirî,
3 Çû mizgeftê êwirî.
S. 21 1 Çî leșkerekî qewî ye,

2 Qadî Bilban dît û nasî ye,
3 Ew leșkerê șêx Adî ye.
S. 20 1 Çî cêşekî qewî ye,
2 Qadî Bilban dît û nasî ye,
3 Ew cêşê Şêx Adî ye.
S. 22 1 Melle ȓabû helwesta,

2 Ewî p’ê dana ser p’ê, û dest dana ser desta,
3 Got: «Ew k’erem û me’rîfet liba[l] te bû meste».
S. 21 1 Melle ȓabû helwesta,
2 Ewî p’ê dana ser p’ê, û dest dana ser desta,
3 Got: «Ya Qadî Bilban, ew k’erem û me’rîfet liba[l] te bû meste».
S. 23 1 Melle mabû liwê ye,

2 Dest dana ser dest û p’ê dana ser p’ê ye,
3 Got: «E’se k’erema mêra ji ba Xwedê ye».
S. 22 1 Melle mabû liwê ye,
2 Dest dana ser dest û p’ê dana ser p’ê ye,
3 Got: «E’se k’erema mêra ji ba Xwedê ye».
S. 24 1 Melle deng diket bi xweye:

2 «Ev k’erem û me’rîfet liba[l] te heye,
3 Tu çima min nake ya mirîdê xweye?»
S. 23 1 Melle deng diket bi xweye:
2 «Ev k’erem û me’rîfet liba[l] te heye,
3 Tu çima min nake ya mirîdê xweye?»
S. 14 1 Melle go: «Qadî Bilbano, tuyî bi hoye,
2 Heke ev ilm û ȓê liba[l] teye,
3 Çima tu min nakî mirîdê xweye?»
S. 25 1 Melle mabû li mangê,

2 Dest havîte daman û dangê,
3 Got: «Tu min ȓezgar bike ji ve zext ȗ astange».
S. 24 1 Melle mabû li mangê,
2 Dest havîte daman û dangê,
3 Got: «Tu min xilas bike ji vê e’zeb û astangê».
S. 26 1 Melle hêwirî û dibêjî ye:
420
T’ÊMÛRÊ MESO
2 «Ȓêberê min șêx Adî ye

3 Û p’îrê min Qadî Bilbane!»
S. 25 1 Melle hêwirî û dibêjî ye:
2 «Ĥeqiya min șêx Adî ye,
3 Û p’îrê min Qadî Bilbane!»
S. 15 1 Qadî Bilban go: «Melê bêje Ĥeqê min bi Xwedê,
3 P’îrê min Qadî Bilbane!»
Em di kêmim, û Xwedê yî t’emame!
107. QEWLÊ MELLE ABÛ BEK’IR2197

S. 1 1 Minetk’arim ji minetê,
2 Vavartim ji şire’tê,
3 [Il-]ĥemdillah û şikir havêtime ser pişka şêxê sinetê2198.
S. 2 1 Minetk’arim ji mîra,
2 Vavartim ji xenzîra,
3 [Il-]ĥemdillah û şikrî havêtime ser pişka şêxan û p’îra.
S. 3 1 Minetk’arim ji A’diya,
2 Vavartim ji ȓafîdiya,
3 [Il-]ĥemdillah û şikirî havêtime ser pişka mala A’diya.
S. 4 1 Ji A’diya minetk’arim,
2 Bi şêx û p’îr, hosta û mirebî, yarû birêt axretê ezî p’arim,
3 Bi silt’an Êzîdȓa xunk’arim2199.
S. 5 1 Min çî duȓeke2200zer dit,

2 P’adşê xweyê2201 hiner bin dît,
3 Min di batinda qere şêx Mend dît.
S. 6 1 Aşiqê dilbendim,
2 Mîrê mezin zor dixwendim,
3 Êxsîrê qere şêx Mendim.
S. 7 1 Aşiqekî babzerim,
2 Derwêşekî qelenderim,
3 Meydana ĥila yî t’obekerim.
S. 8 1 Birime meydana ĥila,

2 Hate pêşîya min êlisa2202, melle û sofiya,
3 Gotin: «Melle Abû Bek’ir misilman2203 nabî?»
4 Min gotê: «No, Wellaĥ!»
S. 9 1 Birime meydana ĥila, min borê xwe meşand,

2 Hate pêşîya min êlisa, melle, û sofiya, û qeşe,
3 Gotin: «Melle Abû Bek’ir misilman nabî?»
5 Min gotê: «Ĥeqiya silt’an Êzî bi min ye xweşe».
2197
[1] (pp173-178); [2] (rr. 541–545)
2198
sunet
2199
xundkar
2200
dur
2201
xo
2202
êlîş
2203
bisilman
421
S. 10 1 Birime meydana dûre dirêj,

2 Min liwê t’erik kirin tehiyat, û ȓojî û nivêj,
3 Çengilê melle2204 Abû Bek’ir girtin, go: «Hilû ȓastiya bêj».
S. 11 1 «Ez wê hatim ya çak bi îman kem,

2 Mizgefta şerab il-xam kem,
3 Ĥeqiya silt’an Êzî navda beyan kem».
S. 12 1 Çendî k’itêba diînin,

2 Nuqteke2205 mey lê diȓeşînin,
3 Navê silt’an Êzîyê şîrinî2206 serîf serda diînin.
S. 13 1 Sed k’itêbin û sed misĥefin,

2 Dane destê melle Abû Bek’ir bi selefin,
3 Ĥemû çon ber nuqteke mey bi t’erefin.
S. 14 1 K’itêba sor û zere,

2 Wê dixwînim2207 seransere,
3 Wê têda navê șêx Adî û șêx Şemsê T’et’ere.
S. 15 1 Ji k’itêba ez k’eşafim,
2 Caba cay, ĉiyayê Qafim,
3 Ji Adiya ezî şerafim2208.
S. 16 1 Birime dîyarî beĥra zelale k’ûr,

2 Saqî wê beĥrê meyzeke ji duȓ2209,
3 Xewasê wê beĥrê2210 Melikê Ẍefûr.
S. 17 1 K’afira li min qirê da,

2 Mîrê mezin li min bi xêr da,
3 Belê, min sehkir bihuşt2211 ji min û bira ji dêr da.
S. 18 1 Aşiqekî di p’arêzim2212,
2 Ȓimbazekî bi ȓim bêzim,
3 Ji șêx Şems ȓa dibûm2213 ȓêzim.
S. 19 1 Ezim aşiqê a’mî,

2 Bazîdȓa bûm Bestamî,
3 Bi silt’an Êzîdȓa ȓabûm e’rdê Şamî.
S. 20 1 Bi E’lîȓa bûm şeȓê K’ifarê,

2 Bi șêx Adîȓa bûm li ȓoja miẍarê,
3 Bi silt’an Êzîdȓa bûm ȓoja li Beyt’ il-Farê.
S. 21 1 Wê li nebîyêt mahûd2214 xasa,

2 P’adşa xaliqê digirt ĥezar û yek nave,
3 Wacibe em ĥemû bikeyn nase.
2204
mula
2205
nuxt
2206
şirîn
2207
dixûnim
2208
seraf
2209
dȗr
2210
ber
2211
behişt
2212
p’arêjim
2213
dibû
2214
mahût
422
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 22 1 Divê em beĥr bi Ĥeq bigirîn,

2 Çî mêrê li meydana ĥeqî bifikirîn,
3 Dersed, ew dê Êzidî mêrîn.
S. 23 1 Ez hind kim, go: «Min ji p’iȓê,

2 Ĥeyran mobûn livê suȓê,
3 Ezî liwêderê bûm wekî Êzî e’firandibûm2215 ji duȓê.
S. 24 1 Ez hebûm berî çendî binyana,

2 Wextê nijyar dikir e’rd û e’zmane,
3 Ez kirime mêvan ser çiqas muxliqê bi gîyane.
S. 25 1 Ez hebûm berî çendî dem bûm,

2 Berî şah2216 û ẍem bûm,
3 Ew yek bû, ez vêȓa du bûm.
S. 26 1 Ezim û her ezim,

2 Aqisê nefsê qebûl – ezim,
3 Ĥusêyînî2217 Ĥelac – ezim,
4 Mensûrî Ĥelac – ezim,
5 T’irkê t’et’er – ezim,
6 Sefîne sere ĉiyayê Cudî bestî – ezim,
7 Zêȓ, û zîv, û sifir – ezim.
S. 27 1 Ezim – zêȓim, e’silê min – sifir,

2 Ẍafila ewser dît û nas nekir,
3 Lew bi der ĥeqya silt’an Êzî dibûn k’ifir.
S. 28 1 Ezim melle Abû Bek’rê Cizîrî me,

2 Bi e’silê xweyî Adî me,
3 [Il-]ĥemdillah û şikir ezî êzîdî me.
S. 29 1 Ez melle Abû Bek’rê Cizîrî bûm,

2 Bi e’silê xweyî Qurêşî bûm,
3 [Il-]ĥemdillah û şikir ezî êzîdî bûm.
S. 30 1 Ez melle Abû Bek’rim,

2 Êzîdîyekî hoy faxirim,
3 Şêx û p’îra, û hosta, û merebî, yarû birêt axretê,
4 Herȓo2218sibeyka, li derê kaniya Sipî sela dikirim.
108. QEWLÊ TEKSTÊ2219
Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Bînin, bînin,
2 Borê Memê bînin,
3 Tenga lê bișidînin,
4 Mem ji nû ȓabxînin.
S. 2 1 Borê Memê anî,

2 Zîn kir weke dizanî,
2215
hefirandibûm
2216
şeh
2217
Ĥisên
2218
hero
2219
[52] (rr. 149-150)
423
3 Mem lisere meydanê nȗranî.
S. 3 1 Borê Memê șê ye,

2 Ȓeș kirbȗn dest ȗ p’ê ye,
3 Mem xasê Xwedê ye.
S. 4 1 Şêr borê Memê ye,

2 Ȓeș kirbȗn dest ȗ e’nî ye,
3 Mem xasê șêx Adî ye.
S. 5 1 Mem xelqê du bêrî,

2 Gunehk’ara ne ejdêrî2220,
3 Ĥemȗ ji șêx Adî divêrî.
S. 6 1 Ew qube li du bane,
2 Du șêx liser ȓawestane,
3 Êk – Meme, êk – E’bdilȓeĥmane.
S. 7 1 Dasinî bi gol ȗ ĉeme,

2 Dȗmlî bi qewmê xwe2221 ve,
3 Li pê p’iȓa Seratê Meme – șabaș Meme.
109. QEWLÊ MELEK ŞÊX SIN2222 – QEWLÊ SILAV Û SED SILAV2223

şaxê – 1
S. 1 1 Silav û sed silav,
2 Hey meleko şîrin2224 kilav,
3 Ya melek șêx Sin, tu2225 baxo[yê] șêx Fexrê Adiya, ez bim xulam.
S. 1 1 Silav û sed silav,
2 Hey meleko, şîrin kilam,
3 Ya melik șêx Sin, tu baxoyî, ezim xulam.
S. 2 1 Silavêt me li melek șêx Sine,

2 Hey mêrdaro yî mezine,
3 Ya melek șêx Sin, ji ĥeybeta te dijmin dimirine.
S. 2 1 Silavêt me li melik șêx Sine,
2 Mêrdaro yî mezine,
3 Ya melik șêx Sin, ji ĥeybetê te dimirin zor dijmine.
S. 3 1 Şêxê mino ji Adiya,

2 Ȓêbero ber sinîya2226,
3 Ya melek șêx Sin, tu wê li dereca zor hîvîya2227.
S. 3 1 Şêxê mino ji Adiya,
2 Ȓêbero liber sinîya,
3 Ya melik șêx Sin, tu li dereca zor hîvîya.
2220
ajêr
2221
xa
2222
[3] (pp. 250–257)
2223
[2] (rr. 457–462)
2224
şirîn
2225
ko
2226
suniya
2227
hêvî
424
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 4 1 Şêxê mino ji Lalişê,

2 Ji qewlê te xilasbûn xişê.
3 Ya melek șêx Sin, tu baxo şêx Fexrê Adiya2228, ez beniyekî ji beniya bi te dijê.
S. 4 1 Şêxê mino ji Lalişê,
2 Qewlê te em xilas kirîn ji xişê,
3 Ya melik șêx Sin, tu baxoyê şê[x] Fexrê Adiya, benîyek tişê.
S. 5 1 Şêxê mino ťemam,

2 Di girya te di digirî Şerq ĥetanî Şam,
3 Ya melek șêx Sin, tu baxo[yê] şêx Fexrê Adiya, ez xulam.
S. 5 1 Şêxê mino yî ťemam,
2 Zik’irê te ji Şerq ĥeta bi Şam,
3 Ya melik șêx Sin, tu baxoyê şê[x] Fexrê Adiya, ez bibim xulam.
S. 6 1 Tu – beĥrî, ez – ȓo me2229,
2 Tu – kanî, ez – co me,
3 Ya melek șêx Sin tu li p’ay, ez li k’ome2230.
S. 6 1 Tu – kanî, ez – co me,
2 Tu – beĥrî, ez – ȓo me,
3 Ya melik șêx Sin, tu li p’ay, ez li k’îme?
S. 7 1 Tu – beĥrî, ez – kanî mê,

2 Tu – k’elehî, ez – holî mê,
3 Ya melek șêx Sin tu li dahir, ez li k’uyî me.
S. 7 1 Tu – beĥrî, ez – kanî me,
2 Tu – k’elehî, ez – olî me,
3 Ya melik șêx Sin, tu li p’ay, ez li k’î me?
S. 8 1 Tu – beĥrî, ez – ȓo me,
2 Tu – kanî, ez – co me,
3 Ya melik șêx Sin, tu li p’ay, ez li k’o me? (binêr: S. 6)
S. 8 1 Tu – beĥrî, ez – şîv,
2 Tu – zêȓî, ez – ziv,
3 Ya melek șêx Sin tu – Ȓojî, ez – Hîv.
S. 9 1 Tu – beĥrî, ez – şîv,
2 Tu – zêȓî, ez – zîv,
3 Ya melik șêx Sin, tu – Ȓojî, ez – Hîv.
S. 9 1 Tu – Șemsî, ez – Qemer im,

2 Tu – xunk’arî2231, ez – babzer im,
3 Ya melek șêx Sin tu – e’limî, ez – deft’er im.
S. 10 1 Tu – Șemsî, ez – Qemer im,
2 Tu – xunk’arî, ez – babzer im,
3 Ya melik șêx Sin, tu – e’limî, ez – deft’er im.
S. 10 1 Tu – e’limî, ez – ȓêzan,
2 Tu – siwarî, ez – çogan,
3 Ya melek șêx Sin, tu – goykerî ez – meydan.
S. 11 1 Tu – e’limî, ezî – ȓêzan,
2 Tu – siwarî, ez – çogan,
3 Ya melik șêx Sin, tu – gayîkerî, ez – meydan.
2228
şê Fexirê Adiya
2229
ȓûme
2230
binêr: k’ume
2231
xundkar
425
S. 11 1 Tu – Elîfî, ez – ȓo me,
2 Tu – siwarî, ez – k’aşo me,
3 Ya melek șêx Sin, tu – ferzî, ez – sinetim.
S. 12 1 Tu – gayîkerî, ez – go me,
2 Tu – siwarî, ez – k’aşo me,
3 Ya melik șêx Sin, tu li p’ayî, ez li k’o me?
S. 13 1 Tu – Elîfî, ez – loqet im,

2 Tu – Xaliqî, ez – t’erbiyet im,
3 Ya melik șêx Sin, tu – ferzî, ez – sinet im.
S. 12 1 Tu – Elîfî, ez – Bê me,
2 Tu – bajêrî, ez – ȓê me,
3 Ya melek șêx Sin, nav k’arêd te di me’nê me2232.
S. 14 1 Tu – Elîfî, ez – Bê me,
2 Tu – bacêrî, ez – ȓê me
3 Ya melik șêx Sin, navû dik’irê te ez mane me.
S. 13 1 Tu – bajêrî, ez – sûk2233,
2 Tu – miftehî, ez – sindirûk,
3 Ya melek șêx Sin, tuyî – mezinî, ez yî – piĉûk.
S. 15 1 Tu – bacêrî, ez – sûk,
2 Tu – mifteyî, ez – sindirûk,
3 Ya melik șêx Sin, tuyî – mezin, ez yî – piĉûk.
S. 14 1 Tu – babî, ez – pisim,
2 Tu – Mekkeyî, ez – Qudsim,
3 Ya melek șêx Sin, tu – mîrî, ez – meclîsim.
S. 16 1 Tu – babî, ez – pisim,
2 Tu – Mekkeyî, ez – Qudsim,
3 Ya melik șêx Sin, tu – mîrî, ez – meclîsim.
S. 15 1 Tu – mîrî, ez – heval,
2 Li min – t’acirî, ez – delal,
3 Ya melek șêx Sin, tu – sûkî, ez – sewal.
S. 17 1 Tu – mîrî, ez – heval,
2 Li min – t’acirî2234, ez – delal,
3 Ya melik șêx Sin, tu – sûkî, ez – sewal.
S. 16 1 Tu – xinê, ezî – diȓoj,

2 Tu – melhemî, ezî – ȓêj,
3 Ya melek șêx Sin, ji nav û k’arêd te dibim hawêj.
S. 18 1 Tu – xinê, ez – diȓoj2235,
2 Tu – melhemî, ez – ȓêj,
3 Ya melik șêx Sin, bi nav dik’rê te dibim hawêj.
S. 17 1 Zêwe – tu Lalişî,
2 Mekkeyê2236 – tu berê ȓeşî,
3 Ya melek șêx Sin, ji maldara – tu mal t’ijî.
2232
binêr: manȋ
2233
sûq
2234
t’êcir
2235
diȓ
2236
Mekkeh
426
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 19 1 Ji zêwa – tu Lalişî,
2 Ji Mekkeyê – berê ȓeşî,
3 Ya melik șêx Sin, ĥaldana – ĥalî t’ijî.
S. 18 1 Tu – hostayî, ez – k’itêb,
2 Bixwîne2237, heger te heye êb2238,
3 Ya melek șêx Sin, çêkirin ba te ne e’cêb.
S. 20 1 Tu – hoste, ez – k’itêb,
2 Bixwîne heke tê heye fehêt,
3 Ya melik șêx Sin, çêkirin liba[l] te ne șêt.
S. 19 1 Bixwîne seransere,
2 Heke êbek tê hate dere,
3 Ya melek șêx Sin, çêkirin ba te fere,
S. 21 1 Bixwîne seransere,
2 Heke fehêt tê ĥeta dere,
3 Ya melik șêx Sin, çêkirin liba[l] teye fere.
S. 20 1 Tu – hostayî, ez – binyat,
2 Tu – xetîbî, ez – civat2239,
3 Ya melek șêx Sin, tu – il-Ĥemdî, ez – teĥiyat.
S. 22 1 Tu – hosteyî, ez – qinyat2240,
2 Tu – xetîbî, ez – civat,
3 Ya melik șêx Sin, tu – «il-Ĥemdî», ez – teĥiyat.
S. 21 1 Tu – e’limî, ez – e’melim,
2 Tu – mêvanî, ez – mezelim,
3 Ya melek șêx Sin, linavû dik’irê2241 teyî k’amilim.
S. 23 1 Tu – hosteyî, ez – e’melim,
2 Tu – mêvanî, ez – mezelim,
3 Ya melik șêx Sin, navû dik’irê teyî k’amilim.
S. 22 1 Ji kesa me, tu – kesî,

2 Ji veliya2242 me, tu – pisî,
3 Ya melek șêx Sin, hem tu ȓuĥî, hem nefesî.
S. 24 1 Ji kesa me, tu – kesî,
2 Ji wêrîya me, tu – besî,
3 Ya melik șêx Sin, tu hem suȓî, hem nefesî.
S. 23 1 Ji naf[e]sa – tu suȓî,
2 Ji horiya – tu ĥuȓî,
3 Ji sedefa – tu duȓî.
S. 25 1 Ji suȓa – tu duȓî,
2 Ji harîya – tuyî ĥuȓî,
3 Ya melik șêx Sin, ji nefesa – tu suȓî.
S. 24 1 Ji duȓa – tu sedefî,
2 Ji Qura’na – tu Elefî,
3 Ya melek șêx Sin, ji sunda tu bo me mesĥefî.
S. 26 1 Ji duȓa – tu sedefî,
2237
bixûne
2238
binêr: e’yb
2239
civet
2240
kinyat
2241
nav û dik’ar
2242
welî
427
2 Ji Qura’na – tu Elefî2243,
3 Ya melik șêx Sin, ji sicȗda – tu mesĥefî.
S. 25 1 Ji desta – emînî,
2 [Ji] Qura’na – tu Yasînî,
3 Beĥrên giran dimeyînî.
S. 27 1 Ji desta – tuyî emînî,
2 Bo me – tu meseb û dînî,
3 Beĥrêt giran dimeyînî2244.
S. 26 1 Tu bo me meseb û dînî,
2 Ya melek șêx Sin xwezma wê ȓuĥê, tu bidî û jê nestînî,
3 Bi zor dereca gehînî.
S. 28 1 Ya melik șêx Sin, sed xwezme bi wê ȓuĥê bê, jê nestînî,
2 Zor dereca bigehînî,
S. 27 1 Seĥî tu melek șêx Sinî,

2 Mêrdarekî mezinî,
3 Bînaya ĉavê minî,
4 Sinet navê Şêx Adî, melek șêx Sin sekinî.
S. 28 3 E’sse2245, tu melik șêx Sinî,
4 Serdarekî mezinî,
5 Sinetxane bi navê șêx Adî û melik șêx Sin sekinî.

Ȓeĥme li dayî û babêt guhdara!
şaxê — 22246
S. 1 1 Selîm Ellaĥ, selîm Ellaĥ, selîm Ellaĥ!
2 Nebîyne, welîne, şe’ba Ĥesen di mê nîne,
3 Ellaĥû e’zmîne.
S. 2 1 Xwedê da emîn Cebraîl mizgîne,

2 Go: «Heȓe wî nebîy ji minȓa bîne.
S. 3 1 Ew nebȋyê dihinarê,
2 P’êya bînin, yan siwarê,
3 Ew nebȋyê pêve dihinarî,
4 Çeva, p’êya bînin, yan siwarê?»
S. 4 1 Cebraîl go: «Ya Ȓebî, ji te wa e’yane,

2 Boreqa nebîy lê siwarê bê e’zmana, nizanim k’îjane?»
S. 5 1 Ȓebê min go: «Heȓe bihuşte baẍçê ye,

2 Bor tê hene firêrî ye,
3 Ya nebîy yeke jare, mombî ye».
S. 6 1 Cebraîl çû bihuşte baẍê [ye],

2 Bor hene firêrî ye,
3 Ya nebîy yeke jare mombî ye,
4 Cebraîl dibê: «Mombîyê, mombiye te ji destê çî ye?»
S. 7 1 Bor jêȓa dibêje: «Ewe çil ȓojê min jimare,
2243
binêr: Elȋf
2244
dimehînî
2245
eseh
2246
https://www.youtube.com/watch?v=TEm5AJZaqZI
428
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Û min ne dikir û ne diwexvare,

3 Ez ji canê xwe a’ciz bûm,
4 Min digot: «Wekî yekî melik șêx Sin, nebîyê Xwedê yê heȓe e’zmana,
5 Yî çima li min ne yî siware».
S. 8 1 Emîn Cebraîl t’asek ava hildikanî ye,

2 Û serda kirî ye,
3 Bor bûye firêrî ye,
4 Bor tirîye hestî ye,
5 Ĥeft cara bor çêtir, du cara bi elî ye (?)
S. 9 1 Bor diȓewîne weke tu zanî,

2 Ting û berê nûranî,
3 Siwar dibe nebȋyê Ȓeĥmanî.
S. 10 1 Bor diȓewîne dere,

2 Zîn zêȓê zere,
3 Ting û ber, lal, û duȓ, cewhere,
4 Siwar bibe p’êẍembere.
S. 11 1 Wekî bor liwê bû,

2 Nebîy liberê li p’ê bû,
3 Bor liber digeȓiya,
4 Emîn Cebraîl ber xuriya.
S. 12 1 Go: «Boro, tu nizanî ev çî ye,

2 Ev heye’, ev nebîye,
3 Miraza te ji Xwedê xwesitîye, ev miraza te hasil kirî ye».
S. 13 1 Anî t’acê nûranî,

2 Û nebîy serê xwe li hilanî,
3 Hew pêştir boreqê p’ê-p’ê liber hilneyî anî,
4 Hile û xerqe jêȓa anî.
S. 14 1 Nebîy e’zmanê2247 yekîne,

2 Nav meleka bû mizgîne,
3 Got: «Hat melik șêx Sin, nebȋyê nûrîne!»
S. 15 1 Nebîy e’zmanê duduwe,

2 Meleka govendek girtin û meşiyan,
3 Go: «Hat melik șêx Sin, ĥebîbê Xwedê, ĥebîbê ȋlaĥîye!»
S. 16 1 Nebîy e’zmanê sisîyane,

2 Meleka govendek girtin û meşiyane,
3 Go: «Hat melik șêx Sin, ĥebîbê salîyane!»
S. 17 1 Nebîy e’zmanê çare,

2 Meleka govendek girtin û çan k’are,
3 Go: «Ya Ȓebî, neyê pêşiye ĥebîbê Xwedê t’u qeda û t’u zeda!»
S. 18 1 Nebîy e’zmanê pence,

2 Meleka govendek girtin û hence,
3 Go: «Ya Ȓebî, ne yê pêşiye melik șêx Sin ĥebîbê Xwedê t’u qeda û t’u p’ence.
S. 19 1 Nebîy e’zmanê şeşa,

2 Meleka li pêşiye melik șêx Sin govendek girtin û meşiyan,
3 Go: Ya Ȓebî, bêhna bîna melik șêx Sin ĥebîbê Xwedê çiqa[s] xweşe.
2247
asman
429
S. 20 1 Nebîy e’zmanê ĥefta,

2 Ferqîn bi e’wilî dik’eta.
3 Melik șêx Sin xas bû, çû nav xasê Xwedê û șêx Adî dik’eta.
S. 21 1 Ferqîn nuqtê2248 ji e’zmana,

2 Horî hatin t’ebeqe li bî,
3 Dixemilînin li gulê sor û sipî,
4 Diçine pêşiye nebîy.
S. 22 1 Horî hatin t’ebeqe liber,

2 Hile bi ȓeşin, k’ember zer,
3 Diçine pêşiye melik șêx Sin p’êẍember.
S. 23 1 Qesre ji qesrenê dûre,

2 Nicena vê zêȓê hûre,
3 Cîȓeqe vê gul û mefure,
4 Dîwange Xwedê u Ȓesule.
S. 24 1 Qesre ji qesrenê dere,

2 Nicena vê zêȓê zere,
3 Dîwange Xwedê û p’êẍembere,
S. 25 1 Xwedê û nebîy bûne cot,

2 Not ĥezar k’ilîmetiyê, ĥeqîqetiyê jêȓa got.
S. 26 1 Not ĥezarê ťemame,

2 Mesĥefa Ȓeş do destê melik șêx Sin,
(Ew qewle ne yî ťemame û çend sebeqe ji yê di kuvîne).
110. QEWLÊ FIWARA MELIK ŞÊX SIN2249

S. 1 1 Veda berê subê, e’zîzo veda,
2 Mêr û meleka ba dikene kekê şêx Zêndîno ji E’rşêt Semede,
3 Bila ew feqîr bên, yî yêt xerqe û hilekanî di berda,
4 Ew silt’an șêx Adî ye, mîrê mino, ji e’wil ĥeta bi a’bada2250.
S. 2 1 Veda berê subê, sêvane sipî ye,

2 Mêr û meleka ba dikene kekê şêx Zêndîn ji E’rşêt Alî ye2251,
3 Bila ew feqîr bên, yî yêt di berda xerqe û hilekanî ye,
4 Zora ji vê xirabe fênî yê hilgirtbûn ĥeyf û cor, zor te’lî ye.
S. 3 1 Veda berê subê, sêvane geşe,

2 Mêr û meleka ba dikene kekê şêx Zêndîn ji sera, ji E’rşe,
3 Bila ew feqîr bên, yî yêt di berda xerqe û hilekaniyet ȓeşe,
4 Zora ji vê xirabe fênî yê hilgirtbûn ĥeyf û cor, û zor xeberêt ne xweşe2252.
S. 4 1 Veda berê subê, sêvane zere,

2 Mêr û meleka ba dikene kekê şêx Zêndîn, ji E’rşêt lisere,
3 Bila ew feqîr bên, yî yêt xerqe û hilekanî di bere,
4 Zora ji vê xirabe fênî yê hilgirtbûn ĥeyf û cor, û zor xebere.
2248
niqte
2249
[2] (pp. 471-472) [6] (rr. 40–43)
2250
ebed
2251
Elî
2252
ne xoşe
430
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 5 1 Veda berê subê, sêvane sore,

2 Mêr û meleka ba dikene kekê şêx Zêndîn ji E’rşêt jore,
3 Bila ew feqîr bên, yî yêt di berda xerqe û hile kaniyet bi more,
4 Zora ji vê xirabe fênî yê hilgirtbûn zor ĥeyf û core.
111. QEWLÊ BORE BORÊ2253; 2254; 2255

S. 1 1 Sêxê Ĥesen [yî] silt’ane,
2 Bavêje qelbekî2256 Ȓeĥmane,
3 Şêx Adî ĥemû derdan yî dermane.
S. 1 1 Sêxê Ĥesenî silt’ane,
2 Bavêjî qelbê2257 Ȓeĥmane,
3 Silt’an Ezdîd ĥemû derda yî dermane.
S. 1 1 Sêxê Ĥesen [yî] Silt’ane,
2 Bavekî2258 qelbê2259 Ȓeĥmane2260
3 Silt’an șêx Adî ĥemû derda dermane.
S. 2 1 Sêxê Ĥesenî feqîre,

2 Bavêje qelbekî mîre,
3 Şêx Adî ĥemû derdan yî2261 xebîre.
2 Bavêjî qelbê mîre,
3 Silt’an Êzdîd2262 ĥemû derda yî xebîre.
2 Bavekî qelbê mîre,
3 Silt’an șêx Adî ĥemû derdan yî xebîre.
S. 3 1 Sêxê Ĥesenî mezine,

2 Bavêje qelbekî momine,
3 Miraza mirazxweza2263 qap’îya melek șêx Sine, ciyê gilî, gazina.
2 Bavêjî qelbê momine,
3 Qap’îyê miraza, qap’îyê melîk șêx Sine.
2 Bavekî qelbê momine,
3 Mirazê mirazxweza qap’îya melî șêx Sine.
S. 4 1 Sêxê Ĥesenî seĥîde,

2 Bavêje qelbekî mirîde,
3 Miraza mirazxweza qap’îyê silt’an Êzîde.
S. 2 1 Sêxê Ĥesenî cîde,
2 Bavêjî qelbê mirîde,
3 Qap’iyê miraza, qap’iyê silt’an Êzdîde.
S. 4 1 Sêxê Ĥesenî siĥîde,
2 Bavekî2264 qelbê mirîde,
2253
Qewlê boreborê [29] (rr. 318–323) (№ 1681)
2254
2255
Qewlê boreborê [31] (rr. 53–56)
2256
qelpek
2257
qelp
2258
bavê
2259
qelp
2260
reman
2261
derdanî
2262
Biner: Êzîd
2263
mirazxaz
2264
bavêje
431
3 Mirazê mirazxweza qap’îyê Silt’an2265 Êzîde.
S. 5 1 Sêxê Ĥesenî e’mere,

2 Xaliqekî minî her bi here,
3 Bê ferwara șêx Adî û cizareta ȓuĥ nehate bere.
2 P’adşakî minî herî bi here,
3 Ȓuĥ bêy ferwara Xwedê, husin û cisna nayê dere.
2 Xaliqê2266minî her bi here,
3 Bê ferwara2267 șêx Adî, melî șêx Sin, ȓuĥ qalbî nayête2268 dere.
S. 6 1 Sêxê Ĥesenî esede,

2 Bavêje qelbekî semede2269,
3 Bê ferwara șêx Adî cizareta ȓuĥ nehate bere.
2 Bang dike E’rşê ser meda,
3 P’adşayê min yekê Semede2270
2 Bavekî qelbê semede,
3 Serbira șêx Adî ne li male2271 sede2272.
S. 7 1 Çi e’cêbeke wa k’ibîre,
2 Ber derê mîre,
3 E’wil P’adşa dît feqîre.
S. 8 1 Çi e’cêbeke wa k’ibîr bû,

2 Ber derê mîr bû,
3 E’wil P’adşa dît, feqîr bû.
S. 7 1 Sêxê Ĥesenî celale,

2 Borê qudretê yî siware2273,
3 Şêx Adî xwe2274 t’extê xwe pêȓa qirare.
2 Borê qudretê yî siware2275,
3 Silt’an șêx Adî ĥemû derda yî dermane.
S. 8 1 Şêxê Ĥesenî duȓ2276 cemale,

2 Borê qudretê yî siware
3 Bê ferwara șêx Adî, melî șêx Sin, t’u ceseda2277 ȓuĥ te nayê bare.
S. 8 1 Şêxekî min heye Ĥeq warî ye2278,

2 Zerb2279 û kewanê qudretê p’ara wî ye,
3 Çardeh2280 t’ebeq2281 e’rd û e’zman k’efa destê silt’an șêx Adî ye.
S. 9 1 Şêxekî min hebû, Ĥeq warî2282 bû,
2265
sultan
2266
xalq
2267
fewrar
2268
nayê te
2269
semend
2270
sermed
2271
nelimale
2272
sere
2273
sîyar
2274
xu
2275
syar
2276
dur
2277
ceset
2278
Hekarî
2279
zerg
2280
çarde
2281
tevek
2282
Hekarî
432
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Zerb û kewanê2283 qudretê p’ala wî bû,

3 Çardeh t’ebeq e’rd û e’zman k’efa destê silt’an șêx Adî da bû.
S. 9 1 Şêxekî min hebû Ĥeq war da2284,

2 Zerb û kewanê qudretê p’al da,
3 Çardeh t’ebeq e’rd û e’zman k’efa silt’an șêx Adî da ĥesar da.
S. 10 1 Şêxekî min hebû Ĥeq war da,
2 Dergewanê qudretê p’al da,
3 Çardeh t’ebeq e’rd û e’zman k’efa destê șêx Adî da hesar da.
S. 10 1 Şêxekî min hebû nava e’reba,

2 Xwedanê2285 qelsan2286 û t’eleba,
3 Destê P’adșayê k’oteke ser çar meseba.
S. 30 1 Sêxekî min heye li e’rebê,
2 Xwedanê dayînê t’elebê,
3 Silt’an Ezdîd P’adşayê mine, bira medera mi bê.
S. 11 1 Şêxekî min hebû nav e’reba,
2 Xwedanê2287 qelsan2288 [ȗ] t’eleba,
3 Destê silt’an șêx Adî k’oteke, ser herçar meseba.
S. 11 1 Sêxekî min hebû E’rebistanê,

2 Xwedanê dad ol2289 û danê,
3 Me berxê șîlanê,
4 P’adşa, silt’an șêx Adî, xwedanê olê2290 û erk’anê.
S. 29 1 Şêx Zeydînê got:
2 «Şêxekî min heye E’rebistanê,
3 Xwedanê dayînê û stanê,
4 Bira medara min bê vê hanê.
S. 12 1 Sêxekî min hebû E’rebistanê,
2 Xwedanê de dorê diranê,
3 Silt’an șêx Adî xwedanê t’extê qirarê.
S. 31 1 Sêxekî min heye li Ĥeq ware,

2 Zor kevanê qudretê yî bale,
3 Çardeh t’ebeqê e’rd û e’zman k’efa destê wîda ĥesare.
S. 32 1 Sêxekî min heye Ĥeq warî yê,

2 Zor kevanê qudretêyî bal wî ye,
3 Silt’an Ezdîd P’adşayê min, ciyê wî kulî, fîlî, bêrî ye.
S. 33 1 Sae’ta2291 ȓuĥê min zebî bû,

2 Suȓekê min derwêşî mixfî2292 bû,
3 Silt’an Ezdîd P’adşayê mine, ciyê wî kulî, fîlî, bêrî bû.
S. 34 1 Sae’ta ȓuĥê min xar bû,

2 Suȓekê min derwêşî dahir bû,
3 Silt’an Êzdîd P’adşayê mine, ciyê wî Ĥeq war bû.
S. 9 1 Wê qubê kim, qubanê dere,

2 Têda dêîsîye find û şemalê zere,
2283
zerevan
2284
Hekar
2285
xudan
2286
qolsan
2287
xudan
2288
qolsan
2289
dadol
2290
yol
2291
sehet
2292
nixmî
433
3 Silt’an Êzdîd P’adşê mine, xwe ȓûnistîyê bere.
S. 12 1 Wê qubêkim, quba suȓa e’zmîne,

2 Têda diteîsîye find û şemal, bêsûsêd ȓengîne,
3 P’adşa silt’an șêx Adîye, dîwanbegî Şemsê Êzdîne.
S. 11 1 Wê qubê kim, suȓê e’zmîne,
2 Têda dêîsîye find û şemala nûrîne,
3 Dîwanbegê dîwanê Şemse, qûlê dîwanê melîk Fexredîne.
S. 13 1 Wê qubêkim, quba suȓa E’rşe,

2 Têda diteîsîye find û şemal, bêsûsêd geşe,
3 P’adşa silt’an șêx Adîye, dîwanbegî Şemse.
S. 10 1 Wê qubê kim, serî li E’rşe,
2 Têda dêîsîye find û şemalê geşe,
3 Qûlê dîwanê melîk Fexredine,
4 Dîwanbegê dîwanê Şemse.
S. 14 1 Wê qubêkim, quba qubana seransere,

2 Têda diteîsîye find û şemal, bêsûsêd zere,
3 P’adşa silt’an șêx Adîye, dîwanbegî Şemsê T’etere.
S. 12 1 Wê qubê kim, ser ĥemû qubane,

2 Têda dêîsîye sêsed û şêst û şeş ĉirane,
3 Silt’an Êzdîd P’adşê mine, destê wî ser herçar qulbane.
S. 13 1 Lalisa nûrîn xemê min dibirin,

2 Dara qewala, zincîr, t’op’a mîra wer dikirin,
3 Dîndaran yarû birê axretê şa dikirin.
S. 14 1 Lalisa nûrîn xemê min dibine,

2 Dara qewala, zincîr, t’op’a mîra wer kirine,
3 Dîndara yarû birê axretê şa kirine.
S. 15 1 Wê qubêkim, quba qubana zêde,

2 Sitîya2293 Îs ȓûniștîye têde,
3 Benîyê nûranî têne serda.
S. 16 1 Dilê min vê fikarê,

2 Sindirûka melek Adî ber derê K’abil miẍerê,
3 P’adșa ewe silt’an șêx Adî, P’adșayê olê û erk’anê.
S. 17 1 Dilê min vê hidretê,

2 Sindirûka melek Adî ber dere K’abil nixtê,
3 P’adşa silt’an șêx Adî ye, dinê [ȗ] axretê.
S. 18 1 Ba[y]ê sera me têne,

2 Gazî û banga ji me’nêne,
3 Têne berberê șêx Adî ew jî mêne.
S. 16 1 Evê seȓa têne,
2 Şaye bi xemêne,
3 Ewê çûne dîwana șêx Adî, liwêne.
S. 19 1 Ba[y]ê sera me hatin,

2 Gazî û banga manî2294 ji xebatin2295,
3 Têne berberê șêx Adî ew jî matin.
2293
stî
2294
binêr: me’nî
2295
xevat
434
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 15 1 Evê2296sera hatin,
2 Şaye bi xebatin,
3 Ewê çûne dîwana șêx Adî, nehatin.
S. 20 1 Ezî ew ĥal bûm,

2 Derwêşekî șîv û bêșîv, tengî, tal2297 bûm,
3 Xazila min wê ȓojê kekê șêx Zeydînê2298 Lalișa nûranî da șêx Adîȓa hevêl bû[m].
S. 13 1 Veda, veda,
2 Mîro, berê sibê li me veda,
3 Bangîna xwe bigîne melekê2299 E’rșê Semeda,
4 Hawara kekê șêx Zeydînê2300 bihata feqîrekî t’ac leka,
xerqekî ȓeșî nûrînî berda.
S. 21 1 Ezî ew ȓeng bûm,

2 Derwêşekî șîv û bêșîv, ta’lî, teng bûm,
3 Xazila min wê ȓojê kekê șêx Zeydînê Lalișa nûranî da șêx Adîȓa ew ȓeng bûm.
S. 17 1 Mangê serayê ȓeşin,

2 Şaye bigeyn geşin,
3 E’ydê feqîra – e’ydine jê xweşin.
S. 16 1 Veda, veda,
2 Mîro, berê sibê sêvane ȓeșe,
3 Hawara kekê șêx Zeydîn bihata feqîrekî t’ac leka,
xerqekî ȓeșî wê bi k’eleșe,
4 Kekê șêx Zeydînê xirabe, fêriyê davîtin xeberê zor nexweșin.
S. 18 1 Mangê serayê sorin,

2 Şaye bi carin2301,
3 E’ydê feqîra – e’ydine jê zorin.
S. 14 1 Veda, veda,
2 Mîro, berê sibê sêvane sore,
3 Hawara kekê șêx Zeydînê bihata feqîrekî t’ac leka,
xerqekî ȓeșî zincî more,
4 Kekê șêx Zeydînê xirabe, fêriya2302davetin xeberê E’rșî jore.
S. 22 1 Sera mange zere,

2 Navê E’debiyê Şerqê û Şamê bû gazî, mizgînî û xebeyîre,
3 Werin, e’yda qurbanê me sinîya2303 fere.
S. 19 1 Mangê serayê zerin,
2 Şaye bi xeberin,
3 E’ydê feqîra – e’ydine jê nederin.
S. 15 1 Veda, veda,
2 Mîro, berê sibê sêvane zere,
3 Bangîna xwe bigîne melekê E’rșê sere,
4 Bira hawara kekê șêx Zeydînê bihata feqîrekî t’ac leka, xerqekî
ȓeșî wê bi nedere,
5 Kekê șêx Zeydînê xirabe, fêriyê davît xeberê E’rșê k’eser.
S. 20 1 Mangê serayê sipîne,

2 Şaya bi xweșîne,
3 E’ydê feqîra – e’ydine jê cindîne.
2296
avê
2297
te'l
2298
Zendîn (S. 20 – S. 25)
2299
melek
2300
Zinîn
2301
bi corin
2302
fêrîr
2303
sunî
435
S. 17 1 Veda, veda,
2 Mîro, berê sibê sêvane sipîye,
3 Bangîna xwe bigîne melekê E’rșê Alîye,
4 Hawara2304kekê șêx Zeydînê bihata feqîrekî t’ac leka,
xerqekî ȓeșî nûrînîye.
S. 23 1 Sera mang hilatin,

2 Navê E’debiyê Şerqê û Şamê bû gazî, mizgînî, û xebatin,
3 E’yda qurbanê me sinîya hatin.
S. 21 1 Gelîyê bakî xweş tê,

2 Şayî bi geyn geş tê
3 Dengê ĥeznî bore-bora Lalis tê.
S. 22 1 Gelȋyê bakî sar tê,

2 Şayî bi k’ar tê,
3 Dengê ĥeznî bore-bora Ĥek war2305 tê.
S. 24 1 Ba tê k’ûfa dihejîne,
2 Dara qewala belg û xezamê xwe ser celis2306 û ȓewaqê mîra da diwarîne,
3 Xazila min wê ȓojê kekê șêx Zeydînê dîndara xwe șîna șerîf dixwîne2307.
S. 25 1 Ba tê k’ûfa t’ev ȓake,

2 Dara qewala belg û xezamê xwe ser celis û ȓewaqê mîra da warake,
3 Xazila min wê ȓojê kekê șêx Zeydînê dîndara xwe șîna șerîf șa ke.
S. 24 1 We dibêje sitîya Êse,

2 Bira heȓe dîwana șêx Adî dîsa,
3 Bipirse ĥalê girtîyan û ĥebîsa.
S. 25 1 We dibêje sitîya Ês xwe ye,

2 Bira heȓe dîwana șêx Adî we’de ye,
3 Bipirse ĥalê me ye.
S. 26 1 Sêx Zeydîno, tu xweyî ne siparî,

2 Tu mala Adiyaȓa her pênc t’irêqê xweȓa de’wadarî,
3 Tu Lalișa nûranîda bê milk’î2308, bê warî2309.
S. 26 1 Sêx Zeydîno, tu xweyî ne sparî,
2 Tu mala Adiyaȓa her pênc t’irêqê xweȓa de’wadarî,
3 Tu Lalișa nûranîda bê milk’î2310, bê warî2311.
S. 27 1 Sêx Zeydîno, te yeke neçê kir,

2 Ĥub û k’ubarî te çima nefsê kir,
3 Te çima k’êwrûsk bin ĥulê p’êlûfî danî şerjêkir,
4 Şêx Adî nifûnek lê kir, nifûna wî qebûl kir.
S. 28 1 Şêx Zeydîno, te yeke bê usûl2312 kir,

2 Te ne qewlê Xwedê, ne jî ĥedûsa Ȓesûl kir,
3 Te çima k’êwrûsk bin ĥulê p’êlûfî merebî danî şerjêkir.
S. 27 1 Şêx Zeydînê yeke bê usûl kir,
2304
hevar
2305
Hekar
2306
cews
2307
dixûne
2308
bêmilkî
2309
bêwarî
2310
bêmilkî
2311
bêwarî
2312
weksûl
436
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Ne qewlê Xwedê kir, ne jî ĥedîsa2313 Ȓesûl kir,

3 Kêwrîsk bin hûlê merhevîda șerjêkir,
4 Lewma merhevî nifir lê kir,
5 Șêx Adî nifiriya merhevî qebûlkir.
S. 29 1 Şêx Zeydîne, șêx Zeydîne,

2 P’êlûfî merebî lê dike nifîne,
3 Sîxadîyê min avîte Misrê jêrîn pişt beĥrê2314 hêşîne,
4 Axîn dike, ĥizreta wî hê Lalişa nûrîne.
S. 28 1 Şêx Zeydînê, șêx Zeydîne,
2 Sîxadî avîte pişta beĥrê şîne,
3 Ĥila hisreta Lalişa nûranîye.
S. 30 1 Me bavika k’anê,
2 Wê Misrê jêrîn pişt beĥrê pe’nê,
3 Xelatê șêx Şems ser mile mêra nîșane.
S. 31 1 Me bavika dûrin,
2 Wê Misrê jêrîn pişt beĥrê k’ûrin,
3 Xelatê șêx Şems ser mile mêra nûrin.
S. 32 1 Teyro, manî2315,
2 Bide p’eȓ û baskê xwe, here ser derê zîndanî,
3 Ber miva silavê bike Lalișê derê dîwanî.
S. 23 1 Teyro, teyrê manê,
2 Xwedanê dayînê û stanê,
3 Emê tavin Zimzimê, qubet il-Bidorê2316, Dûldûlê2317 danê.
S. 33 1 Teyro, bêrîke,
2 Bide p’eȓ û baskê xwe, here ser derê zîndanê guhdarîke2318,
3 Silavê ber miva bike Lalișê derê dîwanêke.
S. 34 1 Ĥeft derge e’zmana hebûn,

2 Her ĥefta k’ilît û mifte ji xwe bûn,
3 Destê wan cindiya vedbûn,
4 Destê her pênc t’irêqê wan ser kir û e’melê wan șehda2319 bûn.
S. 35 1 Ĥeft derge e’zmana hene,

2 K’ilît, mifte ji xwene,
3 Destê her pênc t’irêqê wan ser kir û e’melê wan șehdene.
S. 36 1 Ĥeft qeynt’er dewe hêsirin,

2 Bore-bor mi xatira bar dikirin,
3 Wekî șêx Adî ĥiz nedikir, beĥra da xef dikirin.
S. 37 1 Ĥeft qeynt’er dewene,

2 Bore-bor mi xatira bar dikine,
3 Wekî șêx Adî ĥiz neke, beĥra da xef dike.
S. 38 1 Ne ji wan bûm e’reba lêdayî,

2 Serî biȓî, leș deșta K’erbelayî mayî,
3 Ne ji wan bin destê her pênc t’irêqê wan jê mayî.
2313
hedîd
2314
be’r
2315
binêr: me’nî
2316
Qubildor
2317
Dandol
2318
gudar
2319
șe’da
437
S. 39 1 Ne ji wan bûm e’reba kuștî,

2 Serî biȓî, leș deșta K’erbelayî hiștî,
3 Ne ji wan bin, wek destê her pênc t’irêqê wan jê mayî.
112. QEWLÊ ŞÊXÊ ĤESENȊ SILT’ANE

șaxê – 12320
S. 1 1 Şêxê Ĥesenî silt’ane, yî silt’ane, silt’ane,
2 Ay e’zîzê mala babê mino, babê qelbê2321 Ȓeĥmane,
3 Mîrê qelendera, hey li min hayê,
4 Laliş ye bor, dîwan ye bor, mergeh ye bor, ye bor, ye bor,
5 Hey birîndarê mêrano, silt’an șêx Adî, li ĥemû derda yî dermane, ay dermane.
S. 2 1 Şêxê Ĥesenî feqîre, yî feqîre, feqîre,

2 Ay e’zîzê mala babê mino, babê qelbê mîre,
3 Mîrê qelendera, ay li min hayê,
5 Hey birîndarê mêrano silt’an șêx Adî, li ĥemû derda yî xebîre, ay xebîre.
S. 3 1 Şêxê Ĥesenî seyîde, yî seyîde, yî seyîde,

2 Ay e’zîzê mala babê min, babê qelbê mirîda, hay li min hayê,
4 Hey birîndarê mêrano qap’iya miraza, ya Silt’an Êzîde, ay Êzîde.
S. 4 1 Şêxê Ĥesenî mezine, yî mezine, yî mezine,

2 Ay e’zîzê mala babê min, babê qelbê momine,
3 Mîrê qelendera, hay li min hayê,
5 Hey birindarê mêrano, qap’iya miraza heye, ya melik șêx Sine,
6 Ew ciyê giliyan, gazine, hey gazine.
S. 5 1 Şêxê Ĥesenî dil birîndare, yî dil birîndare, yî dil birîndare,

2 Ay e’zîzê mala babê mino, li borê minetê2322 yî siware,
4 Laliş ye bor, dîwan ye bor, mergeh ye bor,
5 Hey birîndarê mêrano, bextê mêra heye qiryare, hey qiryare.
S. 6 1 Şêxê Ĥesenî eĥmere, yî eĥmere, yî eĥmere,

2 Ay e’zîzê mala babê mino, xaliqekî min her û here,
5 Hey birîndarê mêrano, ferwara silt’an șêx Adî donzde[h] ĥezar sere, oy sere.
S. 7 1 Şêxê Ĥesenî esede, yî esede, yî esede,

2 Ay e’zîzê mala babê mino, xaliqê min lisere,
3 Mîrê qelendera, hay li min hayê,
5 Hey birîndarê mêrano, bê firwara silt’an șêx Adî û melik șêx Sin ȓuĥ axte ber çu cesede,
ay cesede.
(Li heȓe qewlê Şêxê Ĥesenî silt’ane, xilas dibit û qewlê k’ofiya dest p’ê diket).
2320
[1] (pp 355-357) ; [2] (rr. 463–465)
2321
qelp
2322
mihnet
438
T’ÊMÛRÊ MESO
şaxê – 22323
S. 1 1 Sêxê Ĥesenî silt’ane2324, ay silt’ane, e’zîzê mala bavê mino,
2 Bavekî bavê qelbê2325 Ȓeĥmane, mîrê qelendera, mîr her û here2326,
3 Laliş ya bor, dîwan ya bor, mergeh ya bor, ya bor, ya bor,
4 Ya ĥekîm2327 yî p’îrano, e’zîz silt’an șêx Adî ĥemû derdan yî2328 dermane, ax li mine.
S. 2 1 Sêxê Ĥesenî seyîde2329, ay seyîde, e’zîzê mala bavê mino,

2 Bavekî bavê qelbê mirîde mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, e’zîz silt’an șêx Adî ĥemû derdan yî xebîre, ax li mine.
S. 3 1 Sêxê Ĥesenî mezine, ay mezine, e’zîzê mala bavê mino,

2 Bavekî bavê qelbê momine mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, qap’îya miraza mirazxweza2330 – qap’îya melek șêx Sine2331,
ciyê gilî, gazinane, ax li mine.
S. 4 1 Sêxê Ĥesenî esede, ay esede, e’zîzê mala bavê mino,

2 Bavekî bavê qelbê semede mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, ĥezarî sere ne yî li male, ax li mine.
S. 5 1 Sêxê Ĥesenî feqîre, ay feqîre, e’zîzê mala bavê mino,

2 Bavekî bavê qelbê mîre mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, e’zîz silt’an șêx Adî ĥemû derdan yî xebîre, ax li mine.
S. 6 1 Sêxê Ĥesenî e’mere, ay e’mere, e’zîzê mala bavê mino,

2 Xaliqekî minî her bi here mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, bê ferwara șêx Adî t’u cizatî2332 ȓuĥ û qelbî nayê bere, ax li mine.
S. 7 1 Sêxê Ĥesenî duȓ2333 cemale, ay duȓ cemale, e’zîzê mala bavê mino,
2 Borekî qudretê yî siware2334 mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, e’zîz silt’an șêx Adî xweș2335 qirare, ax li mine.
S. 8 1 Sêxê Ĥesenî duȓ celale, ay duȓ celale, e’zîzê mala bavê mino, 2
Borekî qudretê yî siware mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, t’extê e’zîz silt’an șêx Adî xweyî2336 qirare, ax li mine.
S. 9 1 Şêxekî min hebû Ĥeq war da2337, ay Ĥeq war da, e’zîzê mala bavê mino,
2 Zor kewanê qudretê p’al da mîrê qelendera, mîr her û here,
2323
Qewlê boreborê [29] (rr. 440–452) (№ 1711)
2324
sultan
2325
qelp
2326
here-here
2327
ĥêkim
2328
derdanî
2329
siĥîd
2330
mirazxaz
2331
Şîxsin
2332
cisatî
2333
dur
2334
sîyar
2335
xoș
2336
xuyî
2337
hekar
439
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, çardeh t’ebeq e’rd û e’zman2338 k’efa destê e’zîz silt’an șêx Adî ĥesar da,
ax li mine.
S. 10 1 Şêxekî min hebû Ĥeq warî bû, ay Ĥeq warî bû, e’zîzê mala bavê mino,
2 Zêȓ kewanê qudretê p’ara wî bû mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, çardeh t’ebeq e’rd û e’zman k’efa destê e’zîz silt’an Êîd da bû, ax li mine.
S. 11 1 Sêxekî mi hebû E’rebistanê, ay E’rebistanê, e’zîzê mala bavê mino,

2 Xwedanê2339 dadê2340 û didanê, û de’nê, xwedanê merberxê û șîlanê mîrê qelendera,
mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, e’zîz silt’an șêx Adî xwedanê qirare, ax li mine.
S. 12 1 Şêxekî mi hebû nav e’reba, ay nav e’reba, e’zîzê mala bavê mino,
2 Xwedanê qelsan2341 û t’eleba2342 mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, dastê e’zîz silt’an șêx Adî k’oteke ser herçar meseba, ax li mine.
S. 13 1 Sêx Zeydîno, te yeke neçê kir, ay neçê kir, e’zîzê mala bavê mino,
2 Ĥub û k’ubarî nefsê kir mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, k’êrgî bin ĥulê p’îlovî merhevî derxist şerjêkir, ax li mine.
S. 14 1 P’îlovî merhevî p’ifinek lê kir, ay p’ifinek lê kir, e’zîzê mala bavê mino,
2 Şêx Adî, melek șêx Sin p’ifîna wî qebûl kir mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, avîte t’ebeqê beĥrê2343 hêșîne, pișta Misrê jêrîne, hê axînya wî tê ser Lalișa
nûrîne, ax li mine.
S. 15 1 Şêx Zeydîne, șêx Zeydîne, ay șêx Zeydîne, e’zîzê mala bavê mino,
2 Bang dide melekê E’rșê E’zmîne mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, avîte pișta Misrê jêrîne, avîte t’ebeqê beĥra hêșîne, axînya wî tê ser Lalișa
nûrîne, ax li mine.
S. 16 1 Şêx Zeydîno, te yeke bê usûl2344 kir, ay bê usûl2345 kir, e’zîzê mala bavê mino,
2 Te ne qewlê Xwedê kir, ne jî ĥedûsa Ȓesûl kir mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, k’êrgî bin ĥulê p’îlovî2346 merhevî derxist şerjê kir, ax li
mine. (binêr S. 13)
S. 17 1 P’îlovî merhevî p’ifinek lê kir, ay p’ifinek lê kir, e’zîzê mala bavê mino,
2 Şêx Adî, melek șêx Sin p’ifîna wî qebûl kir mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, ax li mine. (binêr S. 14)
S. 18 1 Sêx Zeydîno, tu xwe va ne yî sparî, ay ne yî sparî, e’zîzê mala bavê mino,

2 T’erêqa xwe mala Adiyaȓa de’wedarî2347 mîrê qelendera, mîr her û here,
2338
e’sman
2339
xudan
2340
dod
2341
qolsan
2342
t’eref
2343
be’r
2344
bêsûl
2345
ango: bêsiûd
2346
p’îlobî
2347
de’wî dar
440
T’ÊMÛRÊ MESO
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, Lalișa nûranî da bê milkî, bê warî, ax li mine.
S. 19 1 Avê sera li me têne, ay têne, e’zîzê mala bavê mino,

2 Gazî, û guȓ-guȓ, û me’nêne mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, e’yda qurbanê me sinîya2348 têne, ax li mine.
S. 20 1 Avê sera li me hatin, ay hatin, e’zîzê mala bavê mino,

2 Nava E’debiyê Şerqê, Şamê bû mizgîn, gazî, û xebatin mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, e’yda qurbanê me sinîya dihatin, ax li mine.
S. 21 1 Ba tê, k’ûfa dihejîne, ay dihejîne, e’zîzê mala bavê mino,

2 Dara qewala belg û xezamê xwe ser celis û ȓewaqê mîrada diwarîne2349 mîrê qelendera,
mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, hew xazila wî çoxî, silt’an șêx Adî, melek șêx Sin, kekê Zeydînê dîndara
xweye șîrina șerîf bixwîne2350, ax li mine.
S. 22 1 Ba tê, k’ûfa t’ev ȓadike, ay ȓadike, e’zîzê mala bavê mino,

2 Dara qewala belg û cewzê xizêmê mîra da war dike mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, hew xazila wê hîngê2351 silt’an șêx Adî, melek șêx Sin, kekê Zeydînê
dîndara xweye șîrina șerîf șake, ax li mine.
S. 23 1 Nexweșekî ișî-bîșî ta’lî2352-teng bûm, ay ta’lî-teng bûm, e’zîzê mala bavê mino,
2 Hew xazila wî çoxî, silt’an șêx Adî, melek șêx Sin Lalișa nûrînȓa ezî ew deng bûm
mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, ax li mine.
S. 24 1 Nexweșekî ișî-bîșî ta’lî-teng bûm, ay ta’lî-teng bûm, e’zîzê mala bavê mino,
2 Hew xazila wê hîngê silt’an șêx Adî, melek șêx Sin Lalișa nûrînȓa ĥewal bûm
mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, ax li mine.
S. 25 1 Wê qubê2353 kim suȓa2354 E’rşe, ay E’rşe, e’zîzê mala bavê mino,

2 Lê diteîse find, û şemal, û baîsisê di geşe mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, P’adşa xwe silt’an șêx Adî ye, dîwanbegî Şemse, ax li mine.
S. 26 1 Wê qubê kim seran sere, ay seran sere, e’zîzê mala bavê mino,
2 Lê diteîse find û şemal, baîsisê zere mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, P’adşa xwe silt’an șêx Adî ye, dîwanbegî Şemsê T’etere, ax li mine.
S. 27 1 Wê qubê kim suȓa e’zmîne, ay e’zmîne, e’zîzê mala bavê mino,

2 Lê diteîse find, û şemal, baîsisê ȓengîne mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, P’adşa xwe silt’an șêx Adî ye, dîwanbegî Şemsê Êzdîne, ax li mine.
2348
sunî
2349
Sera dara qewala belg û cewzê ȓewaqê mîrada diwarîne
2350
bixûne
2351
hingê
2352
te’l
2353
quve
2354
suк
441
S. 28 1 Wê qubê kim, qubana zê daye2355, ay zê daye, e’zîzê mala bavê mino,

2 Quba sitîya Îsa, sibê-êvarê p’erîke nûranî têye sere mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, qurbana silt’an șêx Adî seransere2356, ax li mine.
S. 29 1 Veda, veda, mîro veda, ay veda, e’zîzê mala bavê mino,

2 Ezê bangîna xwe têkme melekê E’rșê Semeda mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, heylo2357 birano zemanekî hatîye, bira ȓastiya xwe birê neda, ax li mine.
S. 30 1 Veda, veda, cewane sore, ay sore, e’zîzê mala bavê mino,

2 Dengê bore borê alî2358 têne E’rșê jore [mîrê qelendera, mîr her û here],
3 Bira bangîna kekê Zeydînê bihate feqîrekî t’ac erk’anî, xerqekî ȓeșî more mîrê qelendera,
mîr her û here,
5 Ya ĥekîm yî p’îrano, kekê șêx Zeydînê xelefê ȓêyê2359 avîtiye ĥefka core, ax li mine.
S. 31 1 Veda, veda, cewane ȓeșe, ay ȓeșe, e’zîzê mala bavê mino,

2 Dengê bore borê alî têne E’rșe mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, bira bangîne kekê șêx Zeydînê bihate feqîrekî t’ac erk’anî, xerqekî ȓeșe,
5 Kekê șêx Zeydînê xelefê ȓêyê avîtiye xeberê zor nexweșe, ax li mine.
S.3223601 Veda, veda, cewane zere, ay zere, e’zîzê mala bavê mino,
2 Dengê bore borê alî têne E’rșê sere mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, bira bangîne kekê șêx Zeydînê bihate feqîrekî t’ac erk’anî,
xerqekî ȓeng esmere,
5 Kekê șêx Zeydînê xelefê ȓêyê avîtîye ĥefike sere, ax li mine.
S.3323611 Veda, veda, cewane sipîye, ay sipîye, e’zîzê mala bavê mino,
2 Dengê bore borê alî têne E’rșê A’lîye mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, bira bangîne kekê șêx Zeydînê bihate feqîrekî t’ac erk’anê,
xerqekî ȓeșî nûrîne,
5 Kekê șêx Zeydînê xelefê ȓêyê avîtiye ĥefike core, ax li mine.
S. 34 1 Her zê2362 merzê wêda tême, ay tême, e’zîzê mala bavê mino,
2 Bore borê alî distirême mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, ezê qûlê șêx Mendê șêx Fexrê me, ax li mine.
S. 35 1 Her zê merzê wê dimeșim, ay dimeșim, e’zîzê mala bavê mino,

2 Hin șayî me, hin gengeșim mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, ezê qûlê șêx Mendê Fexra șêxê ȓeșim, ax li mine.
2355
zêdeye
2356
seran ser
2357
heyla
2358
e’lî
2359
xelefêrîyê
2360
S. 32 1 Veda, veda, cewane zere, ay zere, e’zîzê mala bavê mino,
2 Dengê boreborê e’lî têne e’rșê sere,
3 Bira bangîne kekê șêx Zeydînê bihate feqîrekî t’ac erk’anî, xerqekî ȓeng esmere,
4 Mîrê qelendera, mîr here here,Laliş ya bor, dîwan ya bor, mergeh ya bor, ya bor, ya bor,
5 Ya ĥêkimî p’îrano, kekê șêx Zeydînê xelefê ȓîyê avîtîye ĥefike sere, ax li mine.
2361
S. 33 1 Veda, veda, cewane sipîye, ay sipîye, e’zîzê mala bavê mino,
2 Dengê boreborê e’lî têne e’rșê e’lîye,
3 Bira bangîne kekê șêx Zeydînê bihate feqîrekî t’ac erk’anê, xerqekî ȓeșî nûrîne,
4 Mîrê qelendera, mîr here here,Laliş ya bor, dîwan ya bor, mergeh ya bor, ya bor, ya bor,
5 Ya ĥêkimî p’îrano, kekê șêx Zeydînê xelefê ȓîyê avîtîye ĥefike core, ax li mine.
2362
herzê
442
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 36 1 Her zê merzê me bapîra, ay bapîra, e’zîzê mala bavê mino,

2 Xweș te dengê coqetê șêx û p’îra mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, bira p’ar te nebe xwedanê cor û k’ûra, ax li mine.
S. 37 1 Her zê merzê bavika2363, ay bavika, e’zîzê mala bavê mino,

2 Xweș te dengê coqetê Ĥesinaneka mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, șêx û p’îra bira p’ar te nebe xwedanê cor û șika, ax li mine.
S. 38 1 Her zê merzê, xweș welate, ay welate, e’zîzê mala bavê mino,

2 Dengê șêx Adî, melek șêx Sin navda hate mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, wê zeyandî yê çendu qinyate2364, ax li mine.
S. 39 1 Her zê merzê, her zê merza, ay merza, e’zîzê mala bavê mino,

2 Heçî cihalê nevsa xwe bike xeza mîrê qelendera, mîr her û here,
4 Ya ĥekîm yî p’îrano, dîwanê șêx Alê2365 Şemsa ĥeq û cize, ax li mine.
113. QEWLÊ CELWÊ2366

Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Çi Celweke bê qiyase,
2 Danê erk’an ȗ e’sase,
3 Êzdiyatî pê bȗ nase.
S. 2 1 K’itêbeka suȓ ȗ pîroze,

2 Ya k’amile, ya bê ĥoze,
S. 3 1 K’itêbeka ber firehe,

2 Ĥêwkê k’itêbe qerehe,
3 Navê pîroz mijdehe.
S. 4 1 Celwe ji hêvênê sinetê2367 çê bȗ,

2 Bi ava kaniya Sipî mor lê bȗ,
3 Di xezîna Ȓeĥman de șax da ȗ sor bȗ.
S. 5 1 Berê Celwe șeș fesil bȗn,

2 Her șeș bi navê Tawisî melek’ bȗn,
3 Piștî hindek sala çar lê zêde bȗn,
4 Herçar bi navê șêx Şems, ȗ șêx Fexr, ȗ șêx Sin, ȗ șêx Adî bȗn.
S. 6 1 Melek șêx Sin xwedanê k’amilî,

2 Şeș sala di miẍerê de șiẍulî,
3 Ĥeta Celwa me pê dixemilî.
S. 7 1 Şeș sala çile girt,

2 Hersal liber șewqa Tawisî melek’ ȓadwest,
3 Ĥeta jêȓa hat k’ilîm, ȗ t’erîqet, ȗ k’ilîma dixwest.
2363
bavk
2364
kunyat
2365
Şîxalê
2366
[52] (rr. 87-92)
2367
sunet
443
S. 8 1 Şêx Sin babê qewmê xwe dikete biȓêzî,

2 Ewin qewmê silt’anê minî Êzî,
3 Min ji weȓe anî Celwe bi t’emîzî.
S. 9 1 Min ji weȓe anî Celwa sor,

2 Bi ava kaniya Sipî hatîye bi mor,
3 Bi destê her ĥeft milyak’eta pê dayî mor.
S. 10 1 Bi navê Tawisî melek’ çêkir,

2 Berat’ ȗ nîșan pêȓa nazil kir,
3 Ji êzdiyaȓa bȗye k’itêb ȗ deft’er.
S. 11 1 Ji êzdiyaȓe bȗye mefer ȗ k’itêb,

2 Li mala mezin dahirbȗ def ȗ șibêb,
3 Têda heye dem ȗ ĥisêb.
S. 12 1 Dem, ȗ ĥisêb, ȗ mișure,

2 Li e’zmana2368 ȗ binê beĥra herî k’ȗre,
3 Bi destê melik șêx Sin mȗre,
4 Dergehê xwe vedke liber qublet il-Bidore.
S. 13 1 Celwe bi ava zêȓ xemilî,

2 Navê ĥeftî ȗ du mileta pê dișemilî,
3 Her navê Êzî, navê e’wilî.
S. 14 1 Celwe dahat ji milletê êzdîȓe,

2 Nexșekê bi xet ȗ zêȓe,
3 Ji ĥemȗ [w]aȓe xêr ȗ bêre.
S. 15 1 Xêr ȗ bêr derk’et ȗ bȗ binyan,

2 Bȗ e’sas2369 ȗ sand ji mala Adiyan,
3 Mala Adiyan kirne îd ȗ șev beryan,
4 Sinetxane2370 pê șa bȗn ȗ kirin dîlan.
S. 16 1 Dîlan geȓya ĥeta berê șefeqê,

2 Bi șaz, ȗ qidum, ȗ tekistêt sebeqê,
3 Ĥemȗ[w]a pê behwere2371 ȗ çȗne cihê ĥeqê.
S. 17 1 Bi ava kaniya Sipî berat’ çêdikirin,

2 Celwe li civata melik șêx Sin vedikirin,
3 Bi qewata șêx Şems hate xweyakirin2372.
S. 18 1 Şêx Sin șêxê faxir ȗ ilmdar,

2 Da sinetxanê mehder ȗ firwar,
3 Çendî binêrî, nabînî hind bihadar.
S. 19 1 Çî qumașekê çendî bohaye,

2 Me Laliș pê xeber daye,
3 Ĥisabê ȓoj, ȗ meh, ȗ salaye.
S. 20 1 Çî beĥreke binî k’ȗre,

2 Jê șefiqî çar nȗre,
2368
asman
2369
asas
2370
sunetxane
2371
binêr: bawer
2372
xuyakirin
444
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Dana kenarêt e’rdê suȓe2373.
S. 21 1 Şêx Sin șêxê sinetê,

2 Ĥekîm ȗ delîlê t’erîqetê,
3 Xwe kire siwarê ibadetê2374.
S. 22 1 Şêx Sin gate qewmê Ezdanî:

2 «Werin k’ombin li Lalișa nȗranî,
3 Minê Celwe sor ji weȓa anî,
4 Têda heye ilmê e’rd ȗ e’zmanî».
S. 23 1 Heçî2375 ilmdar hebî ji xweȓa dipirsî,

2 Hate Laliș ȗ liber Celwê didersî.
S. 24 1 K’eșkulê Celwê xelatin,

2 Ciwharik, ȗ xatim, ȗ berat’in,
3 Li malêt șêx Ĥesina da ĉem ȗ Feratin2376.
S. 25 1 Bîr ȗ bawer bi Celwêye,

2 Sond ȗ atqata bi Celwêye,
3 Ĥelalkirin bi Celwêye.
S. 26 1 Çî Lewĥeke meĥfude,
2 Ilmekê paqije jibo silt’an Êzîde,
3 K’itêbên din liber sicude.
S. 27 1 Çî Lewĥeke bê qiyase2377,
2 Duȓ, ȗ yaqȗt2378, ȗ almase,
3 Dik’irê liser ĥemȗ xasa.
S. 28 1 Şêx Sin k’itêb xitmand bi p’eȓê qudretê,

2 Danî ser destê birayê axretê,
3 Got: «Eve k’itêba ehlê sinetê2379».
S. 29 1 Şêx Sin mehder t’eslîm kire șêxê Şemse,

2 Horiya2380 hilhiland pêȓa li E’rșa,
3 Gotin: «Ev mehder çî mehdereke xweșe».
S. 30 1 Ji meȓa k’itêb xweș nîșane,

2 Ȓê ȗ ȓesm erk’ane,
3 Așiqê îmanê ji meȓa dane,
4 Tawisî melek’ — t’ace ȗ Êzî — silt’ane.
114. QEWLÊ ŞÊX ŞEMS2381 (MESTIM JI QEDEHÊ)

S. 1 1 Mestin ji qedehê,
2373
binêr: siȓ
2374
ebadet
2375
hecî
2376
furat
2377
qeyas
2378
yakut
2379
sunet
2380
hȗrî
2381
Qewlê Şêsims [2] Mestin ji qedehê (rr. 500–510)
445
2 Lalisê Xwedanê qubehê,

3 Welîo, dê em bi șêx Şems bideyn medehê.
S. 2 1 Mestin ji dîwanê,
2 Em bi șêx Şems biden beyanê,
3 Ya șêx Şems, te em anîne ser erk’anê.
S. 3 1 Ya șêx Şems, tuyî Ȓehîmî,

2 Xaliqê min ji Qedîmî,
3 Li ĥemû derda tuyî Ĥekîmî.
S. 4 1 Ya șêx Şems, tuyî Ȓeĥmanî,

2 Tu xaliqê minî canî,
3 Li ĥemû derda tuyî dermanî,
4 Li ĥemû xaliqa tu xwedanî.
S. 5 1 Here mare, here mişke,

2 Here yî teȓe, here yî ĥişke,
3 Ewan jî bi șêx Şems heye bar û pişke.
S. 6 1 Here yî ȓeqe, here yî mare,

2 Here yî mixfîye2382, here yî dahire,
3 Wan jî bi șêx Şems pişk û bare.
S. 7 1 Ji malê ĥetanî malê,

2 Şêx Şems xwedanê sîqalê,
3 Em bi șêx Şems nabiȓîn2383 xeyalê2384.
S. 8 1 Ji derecê2385 ĥeta derecê,

2 Şêx Şems xwedanê ferecê,
3 Emê dest û damanêt șêx Şems tiwaf bîn şûna birka K’abet ȋlaĥîyê, şûna ĥacê.
S. 9 1 Ji stûnê ĥeta stûnê,

2 Çil mifte li hindur û xizînê,
3 Şêx Şems da dest[ê] xwedanêt me’rîfet û nasînê.
S. 10 1 Ji ĉava ĥeta bi devî,

2 Mora șêx Şems lê dik’evî,
3 Ya șêx Şems[ê] mêra, meleka, ligel meye, nahêlin em binivî.
S. 11 1 Ji devî, ĥeta ĉave,

2 More șêx Şems geȓiyabû linave,
3 Liba[l] șêx Şems ev dinya se’at û gave.
S. 12 1 Ji serî ĥeta p’êya,

2 [Ya] Şêx Şems, te em neqşandîn, danîn ser derêt ȓêya,
3 Em ji șêx Şems nabiȓîn hîvîya.
S. 13 1 [Ya] Şêx Şems, te em xwendîn2386 ser vê xilmetê,

2 Liber me veke derîyekî ȓeĥmetê,
3 Bipirse li ĥalê me û çendî sinetê.
S. 14 1 Sinet ku sinete,
2 Zebûneke kêm t’aqete,
2382
muxfî
2383
nabiȓîm
2384
xiyal
2385
derince
2386
xûndîn
446
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ewan jî bi șêx Şems e’ynate.
S. 15 1 Sinet ku di sinîne,
2 Zebûnin her di mandîne,
3 Em bi șêx Şems bi hîvîne.
S. 16 1 Ya șêx Şems, tuyî emînî,

2 Beĥret giran dimeyînî,
3 Ba min meseb û dînî,
4 Şed xweziya min bi wê ȓuĥê be, tu bideyê, jê nesitînî,
5 Zor dereca bigehînî.
S. 17 1 Here yî gure, here yî goȓane,

2 Ewin ẍefilêt buxtane2387,
3 Ewan jî șêx Şems xwedane.
S. 18 1 Here yî tirke, here yî t’et’ere,

2 Ewin ẍefilêt bê nedere,
3 Ewan jî bi șêx Şems mefere.
S. 19 1 Şêx Şemsê minî mîre,

2 Bobê me canî2388 sinetxane, û derwêşan, û qelender, û feqîre,
3 Ew kaniya şêxan û p’îra.
S. 20 1 Ya șêx Şems, tu li bangiyê, û tu li gazîyê,

2 Ligel extîyara, ligel ȓêwîya,
3 Erk’an sekinî liser mile E’deviya.
S. 21 1 Ya șêx Şems, me bi te hîvîye,

2 Ya șêx Şems, tu li bangî, tuyî li mehdera,
3 Ligel extîyara, ligel ȓêbera,
4 Erk’an sekinîye liser milê qelendera.
S. 22 1 Ya șêx Şems, tu meferî!

2 Xaliqê minê her û herî!
3 Ȓisqa2389 didey û ȓisqa diberî!
S. 23 1 Şêx Şemsê minî nûrîne,

2 Ser K’ursîya Zêȓîne,
3 K’ilîl и mifte bi destê wîne,
4 Vediket dora zor xizîne,
5 Sinetxane jê bi hîvîne,
6 Tu dermanê ĥemû birîna,
7 Li hêre da dibite qewl.
S. 24 1 Here yî e’rebe, here yî e’ceme,

2 Ewin ẍefilêt bê k’ereme,
3 Ewan jî șêx Şems pêşqedeme.
S. 25 1 File ku filene,
2 Bi k’eşîşin, bi abunene,
3 Ew jî li pê șêx Şems diheȓine.
S. 26 1 Hingî xulqê dibûye,

2 Here ji inse, here ji cane2390,
2387
buxt û tane
2388
çan
2389
ȓizq
2390
juje
447
3 Ew jî yeke, ji șêx Şemsȓa ne duye.
S. 27 1 Cihû ku cihûne,
2 Di selefxware2391, û buxtane, û nebûne,
3 Ew jî bi șêx Şems bi ȓê çûne.
S. 28 1 Hingî xulqatî bi gîyane,

2 Here ji inse, here ji cane,
3 Ĥemû wa șêx Şems xwedane.
S. 29 1 Çend xulqatî dibu we,

2 Her yî bi k’erbe, her yî bi su2392 we,
3 Ew yeke, șêx Şems vêȓa du we.
S. 30 1 Çendî têt ba û ax, av û agire,

2 Bi k’erema melik șêx Şems we dişuẍile,
3 Civana2393 melik Şêmsedîn û melik Fexredîn ji e’wil ĥeta bi axire.
S. 31 1 Çendî têt berf û barane,

2 Nuqtek ji e’zmana dihate xware,
3 Ya șêx Şems, ji ba te destûre, ji ba te firware.
S. 32 1 Çendî teyr difirin,

2 P’eȓ û basikêt xwe dinêȓin,
3 Ew jî liba[l] șêx Şems bi suȓin.
S. 33 1 Ĥeftî û du milete,
2 Ĥijde ĥezar terz xulyaqete,
3 Şêx Şems ĥemûya mor dikete.
S. 34 1 Şêx Şems ĥemûya dimorîne,

2 Melik şêx Ĥesen qelemê dik’işîne,
3 Melik Sicadîn vê dinyayê difethîne,
4 Melik Nasirdîn, çiqas muxliqê bi ȓuĥ, ȓuĥê ťemama distîne.
S. 35 1 Destê melik şêx Ĥesen qelema îmanê,

2 Şêxû Bek’ir sekinî ser liberê sikanê,
3 Şêx Şems mîre, wê li dîwanê.
S. 36 1 Melik Şêmsedîn P’adşa ye,

2 Şêxû Bek’ir mewle ye,
3 Nasirdîn şêxê a’la2394 ye
S. 37 1 Şêxê nav bi Nasire,

2 Çiqas muxliqê ȓuĥ libere,
3 Wan şevêt giran xew nedikire, wî xwedan dikire,
4 Saf û ĥeybetêt melik Nasirdîn lisere.
S. 38 1 Şêxê bi nav Nasirdîne,

2 Çiqas muxliqê ȓuĥ liber tîne,
3 Şevêt giran xew lê nîne,
4 Nasirdîn ȓuĥa hamûya destine.
S. 39 1 Nasirdîne — Cebraîlê exî ye,
2391
selefxor
2392
su
2393
covan
2394
e'la
448
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Ser cêşê çendî velî ye2395,

3 Ji ĥemû mewta2396 xilmeta wî ye.
S. 40 1 Xelat kirim bi du xelata,

2 K’eremete mîr Sicadîn we dersate,
3 Ewî mîrê k’ifirê ji vê dinyayê hilate2397.
S. 41 1 Xelat kirim bi Zilfeqarî û Dindilî,

2 K’erame mîr Sicadîn we vixûlî,
3 Bi sadiqê gehandin me aqilî.
S. 42 1 Şêxê bi [nav] Sica ye,

2 Şîrê qet’ilê bora îna ye,
3 Ewî mîrê k’ifirê ji dinyayê hilîna ye.
S. 43 1 Şêxê bi nav Sicadîne,

2 Şîrê qet’ilê bora di îne,
3 Ewî mîrê k’ifirê ji vê dinyayê di hilîne.
S. 44 1 Xelqino, werin zerba2398 bibînin,

2 Qub di k’eskin, hilêl di zêȓînin,
3 Ew jî bi hêbeta melik Şemsedîn û melik Fexredînin.
S. 45 1 Meliko, tuyî mominî,

2 Hey mêrdaro, tuyî mezinî,
3 Ya șêx Şems, tuyî li dereca melik șêx Sinî.
S. 46 1 Meliko, tuyî zergûnî,

2 Hey mêrdaro, tuyî zemînî,
3 Ya melik şêx Sin tu li dereca silt’anî.
S. 47 1 Meliko, tuyî feqîrî,

2 Hey jîro, tu çendî jîrî,
3 Ya șêx Şems, ji e’wil û axir tuyî xebîrî.
S. 48 1 Ji Ȓojhilat û ĥeta bi Ȓojava,

2 Destê șêx Şems k’oteke liser xasan û xava,
3 Ev meclis bi navê șêx Adî û melik șêx Sin dibû t’ebava.
S. 49 1 Ji Ȓojava û ĥeta bi Ȓojhilate,

2 Çend aşiq hene, șêx Şems ĥemûwa diket xelate,
3 Me maş û debir ji dîwana șêx Şems û melik șêx Sin dihate.
S. 50 1 Xelqîno, werin bipirsin ji qesîdan û manî ye2399,

2 Wekî binyana vê meclisê danî ye.
3 Melik Fexredîn dizane hosta k’î ye.
S. 51 1 Melik Fexredîn bi xwe dibû hosta,

2 Ev dinya pîvabû bi bosta.
3 Deste melik Fexredîn, yek dojeh, yek bihuşte.
S. 52 1 Xelqîno, werin bipirsin xelqê ehlî xêre,

2 Ji hev ĥeft t’ebeqe û bere jêre,
2395
welî
2396
mot
2397
diberate
2398
zurf
2399
binêr: me’nî
449
3 Şêx2400 Fexrê Adiya li wan jî dike istexbêre2401.
S. 53 1 Be’dî her çardeh t’ebeqa2402,

2 Ew jî t’ijîye ji muxliqa,
3 Wan jî tê ĥeya şaya, xeman û ĥeqe.
S. 54 1 Ez birime t’ebeqe bi cefîne,

2 Min çardeh t’ebeqe liwê dîne,
3 Her çardeh t’ebeqe ȓawesta bû bê stûne,
4 Liser milêt melik Şêmsedîn û melik Fexredîne.
S. 55 1 Birime t’ebeqe bi cefa ye,

2 Ya bi sadiqe, ya bi sefa ye,
3 Ya t’erîq liser dana ye,
4 Ev meclîs bi navê șêx Adî û melik șêx Sin dibû ava ye.
S. 56 1 Birime t’ebeqe ĥeqîqî Ehmere,

2 Ew bû K’ursîy ya ji zêȓê zere
3 Min liwê dî şêx Nasirdin, Avdelè Omera.
S. 57 1 Birime t’ebeqe bi ȓeqîq,

2 Ya liser danî her ĥeft t’erîq,
3 Min liwê dî şêx Nasirdîn, Aba Bek’irê sadiq.
S. 58 1 Birime t’ebeqe ayet2403 il-K’ursîy,

2 Hincê ji şkestîyê û mestîyê, șêx Adî bitirsî,
3 Şêx Adî ȓojê sê cara li ĥalê wê ȓuĥê bipirsî.
S. 59 1 Ez birime t’ebeqa nazilî wer de,

2 Sindirȗkêt șêx Adî û şêxê Ĥesen, p’erîyêt nûranî têne ser de,
3 Navû dik’arê șêx Şemsî2404 û melik șêx Sin ji e’zmana ĥeta bi e’rde.
S. 60 1 Birime t’ebeqe sema yî,

2 [Ya bi sadiq, ya sefa yî,]
3 Ya t’arîx û ser dana yî,
4 Ev meclîse bi navê șêx Adî û melik şêx Sin dibû ava yî.
S. 61 1 Birime t’ebeqe zincilî ťemame,

2 Çardeh t’ebeqe digeȓame,
3 Liwê nûrê ĥeyran dimame.
S. 62 1 Ĥeyran dimam liwê nûrê,

2 Ez dixwînim2405 xetan û mişûrê,
3 Navê silt’an Êzî liser k’oka t’embûrê.
S. 63 1 Min xwendbû2406 ji xetan û mişûra,

2 Heke ji ba e’zîz melik Fexredîn bihate destûre,
3 Ezê bûme xewasê beĥrêt k’ûre.
S. 64 1 Banga mine dîwanêt E’deviye,

2 Yêt weke Ĥesen Dena û Îsîbîya,
3 Ew dizanin li ȓûyê meclîsê çî dibû, çî dicirîya.
2400
șê
2401
stexbêr
2402
tebek
2403
heyat
2404
Şêşms
2405
dixûnim
2406
xwindbû
450
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 65 1 Banga mine dîwanêt feqîra,

2 Yêt wek Ĥesen Dena û Ĥesen P’îra
3 Ew jî çon pêş dîndara mîre.
S. 66 1 Hincîyê xilmeta mala Adiya bike ji dile,

2 Miraza wî we dibe hasile,
3 Weke Mandê Şerîf2407, Mandê Tokile.
S. 67 1 Aşiqo yî p’îre Xala,

2 Hincî2408 canê kulekî e’melekî çakî libale,
3 Ewî ma vê bi şêxî, p’îrî, hoste û merebî, yarû birayê axretê di xware.
Xwedanê k’eremê dêrsê gelîyê Lalisê tu bangî ȓeĥmetê2409!

Ȓaĥme li dê û bavên hadêran û guhdaran,
Cîh, û mesken, û mek’anê em têde, bi qedrê șêx Adî2410 û silava Xwedê!
115. QEWLÊ ŞÊX FEXRÊ ZERGUN2411

S. 1 1 Ji qewlê Şêx Fexrê zergune,
2 Hincî nefesa yarû birayêt axretê bik’işîne,
3 Ȓoja axretê wê derdekî bê derman bibîne.
S. 2 1 Wê bibîne derdekî bê dermane,

2 Hincîyê bi yarû birayêt axretêra kirine bi îmane,
3 Ȓoja axretê ew [y]î bi xwedane.
S. 3 1 P’adşê min, p’iȓ nexweşe,

2 Danabû zor maşe,
3 Dewlat t’acîne, yek aşe.
S. 4 1 Aşî go: «Ezî t’ewrî,

2 Hey zero e’silî zivirî,
3 Ji îmana havirî k’ifirî.
S. 5 1 Ji k’ifirê havirî îmane,

2 Xwezîya min t’êr bidîya ew cîye, ew mek’ane,
3 Ciyê P’adşayê min liser silave».
S. 6 1 Min go: «Xasa kir qebûle,

2 Gewher k’işabûye ser şure,
3 Dabû ber k’eşkûle2412».
S. 7 1 Min go: «Xasa kir behwere2413,

2 Gewher k’işabûye sere,
3 K’eşkûl dabûye bere.
S. 8 1 Ez birime ser mêravê,

2 Berî nuqtê2414 pişta bavê,
3 Ewî ĥakim bû li mêravê.
2407
Şirîf
2408
hingî
2409
ȓahmet
2410
Şȋxadȋ
2411
Ji qewlên Şêx Fexrê Adîyan [2] (rr. 509-511)
2412
keşkul
2413
binêr: bawer
2414
nuxt
451
S. 9 1 Mêrav li ko fikirî,
2 Li beĥreke jor seyrî,
3 Liber agirî ebirî!»
S. 10 1 Ji qewlê șêx Fexrê Adiya,

2 Ezî e’silîme, ji nav dik’irê e’silîme,
3 Ezî Misrî bûm ji Misrîye.
S. 11 1 Ji e’silê xweda ezî Misrî bûm,

2 Ji nûra ȋlaĥî bûm,
3 Ciyê Ĥesen Besrî bûm.
S. 12 1 Ĥesen dihate Şame,

2 Ĥeqyê wî girt ťemame,
3 Bi xwe Êzî liser selame.
S. 13 1 Silav li te ya xan silt’an Êzîde,

2 Heçîyê ew suȓ dîte,
3 Li sêrî zire bestin mirîde.
S. 14 1 Ez birime ser sedefê,

2 Ez geȓiya bûm ĥeq Elefê,
3 Min navê xwe naskirbû li K’afê.
S. 15 1 Sedef îna ťemam kir,

2 Min gewher bi nav kir,
3 Ciyê P’adşê xwe min silav kir.
S. 16 1 Bi Ȓojhat, ĥeta bi Ȓojava,

2 Min dît ĥemû û ĉave,
3 Min dît çerxeke şêx Şems û melik Fexredîn digeȓî nave.
T’emametîya Xwedê û silt’an șêx Adî!
116. QEWLÊ SIAVÊT CARA2415 – QEWLÊ SIAVÊT JARA2416

S. 1 1 Silav, silavêt cara,
2 Li mewlayê min û çendî xunk’ara,
3 Xunk’aro, serê xwendk’ara,
4 Hey qutbo, serê mêrdara.
S. 1 1 Silav, silavêt jara,
2 Mewlayê min û çendî xunk’ara2417,
3 Xunk’ar û çendî xunk’ara,
4 Hey qutbo, serȋ mêrdara.
S. 2 1 Silav her hebî,

2 Li melik șêx Sin û çendî nebîy,
3 Hey şêro, qurtalê t’ebî.
S. 3 1 Silav li we bî,
2 Li melik șêx Sin û çendî nebîy,
3 Hey şêro, qurtala t’ebî.
2415
Qewlê şêx Mendê Fexre Belavkirin: Bedel feqîr Ĥeci
http://www.bahzani.net/services/forum/showthread.php?31818-Bedel-feqîr-Ĥeci-Qewl%C3%AA-Silav%C3%AAt-Cara
2416
Laliș № 39 2013 (rr. 42-47) https://ru.calameo.com/books/002518317e89cc0046304
2417
xundk’ar
452
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 3 1 Silavêt xulêma,
2 Li melik șêx Sin û çendî qilêma,
3 Ji nesrê te feslandibû silêma.
S. 2 1 Silav li ẍulêma,
2 Li melik șêx Sin û çendî qilêma,
3 Bi sidqê bestirabû silêma.
S. 4 1 Silavêt milyak’eta,
2 Li Cebraîl2418 û çendî cumleta,
3 Ew kire qubleta ĥemû mileta.
S. 4 1 Silav li milyak’ete,
2 Cebraîl û çendî cimlete,
3 Ewe qubleta ĥemû milete.
S. 5 1 Silavêt p’îra,
2 Hey mewlayê min û çendîn feqîra,
3 Tuyî qutbê şêxan û p’îra.
S. 5 1 Silav li feqîra,
2 Mewlayê min û çendîn mîra,
3 Ewe qutbê şêxê emîra.
S. 6 1 Hey qutbo, te ĉêȓ ji ťemam,

2 Ji nîveka Elîf û Lam,
3 Ji Sîn te feslandibû ťemam.
S. 7 1 Hey qutbo, te ĉêr ji ĥeqîqe,

2 Melik Fexredîn yî k’ûre, binyata wîye emîqe2419,
3 Zor şire’t lê dibûn xerîqe.
S. 6 1 Qutbo, te ĉêr ji ĥeqîqȋ,
2 Ya melik2420 Fexredîn, tu beĥra k’ûra emîqȋ,
3 Zor şerîe’t2421 li beĥra melik Fexredȋn bûn ẍerîqî2422.
S. 8 1 Zora şire’t dixwende,

2 Seyîdî2423 wekî Bedir ȗ Mende,
3 Di beĥra melik Fexredîn da dibin hinda.
S. 7 1 Sed şirêt wekȋ, Bedir ȗ Menda,
2 Li beĥra melik Fexredîn dibȗn hinda,
3 Go: «Ezȋzê min, hêj û hinda».
S. 9 1 Zor mabûn ȓencûle,

2 Ew ji me’nîyan dibûn dûre,
3 Ewan ne dizanî melik Fexredîn nûre, e’silê wî ji nûre.
S. 8 1 Hin ye ȓencol bû,
2 Ew ji me’nêt k’ûr bû,
3 Ewan nizanî melik Fexredîn ji e’sil nûr bû.
S. 10 1 Hey nûro, te nûr ji e’sile,

2 Te ji Adem vekiribû Ȓesle2424,
3 Te dabû ber Adem fesle.
S. 9 1 Nûro, tu nûrȋ ji e’sile,
2 Ji Adem çûye nesle,
3 Lew jê dane fesle.
2418
Cibrayîl
2419
e’mîq
2420
melek
2421
şire’t
2422
ango: xerêqî
2423
sedî
2424
binêr: Ȓesûl
453
S. 11 1 Ya melik Fexredîn, wextê te Adem li bihuştê2425 digêȓa,

2 Heke navû îsmê te heba vêȓa,
3 Adem şaş nedikir ĉêra.
S. 10 1 Ya melik Fexredîn, te çaxê Adem li bihuştê digêȓa,
2 Heger navû wesfeta2426 te hebû fêȓa,
3 Ewê ȓojê şaş nedibû ĉêra.
S. 12 1 Ya melik Fexredîn, te Adem îna der ji bihuştê,

2 Heke navû îsmê te ne digehiştê,
3 Hewa ne dibû ji piştê.
S. 13 1 Sed salî û berê,

2 Te Adem ji bihuştê îna derê,
3 Gevizîbû li t’oz û geȓê,
4 Ĥeta gehişte wê suȓê.
S. 12 1 Sed salî û berȋ,
2 Gevizî2427 di nav t’ozê û ĥeȓî,
3 Lew gehiştbû wȋ hewserȋ.
S. 14 1 Adem sed salî li bihuştê e’mirê xwe dip’eȓat,

2 Û gava ji bihuştê der hat,
3 Girî, hêstir liber ĉava weke Ferat.
S. 11 1 Adem sed sal li bihuştê e’mir têȓat,
2 Wextê ji bihuştê der hat,
3 Hind girî, ĥeta hêstir liber bûne Ferat.
S. 15 1 Ya melik Fexredîn, nebîy Nuĥ2428 bi qewmê xwe ve maye ȓencûle,

2 Heke ji ba te ne hatiba destûre,
3 Li wan ne difewirî tenûre.
S. 13 1 Nuĥ bi qewmê xwe ve maye ȓencole,
2 Û heke ji ba te ne hatinbû destûre,
3 Ewê ȓojê Nuĥ lê ne diqewirî ew tenûre.
S. 16 1 Ya melik Fexredîn, Birahîm Xelîl bi te dikire gazî û haware,

2 Heke navû îsmê2429 te ne hatiba [ser] zare,
3 Li wan sar ne dibû nare.
S. 14 1 Birahîm Xelîl deng dikir û haware,
2 Ya melik Fexredîn, me navû wesfeta te ȋnȋ bû2430 ser zare,
3 Ewê ȓojê li usfete2431 dibûne mijare.
S. 17 1 Ya melik Fexredîn, nebîy Simaîl gaziyek bi teȓa dihişte,

2 Heke navû îsmê te ne digehişte
3 Ȓoja qurbaniyê nebîy Simaîl wê bikuşte.
S. 15 1 Simaîl deng ȓadihişte,
2 Ya melik Fexredîn, heke navû wesfetê te ne digehişte,
3 Ewê ȓojê Simaîl bi qurbanȋ dikuşte.
S. 18 1 Ya melik Fexredîn, tu ne wekî kesne,

2 Te dabû Usivê nebîya husne,
3 Ne xwezka bi wî kesî bit damana li desne.
S. 16 1 Ya melik Fexredîn, tu wekî kesne,
2425
behişt
2426
usfet
2427
gefiz
2428
Noh
2429
ism
2430
bu
2431
usfat
454
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Te bi Usifȓa dabû bi ĥisne,

3 Sed xwezma2432 wê ȓuĥê bi amanet2433 hebit desne.
S. 19 1 Ya melik Fexredîn, sêrkera sêrker(?)2434 û ȓaza,

2 Te bi Mûsaȓa hinartbû baza,
3 Te şah mar di destê wîda kirbû wek’aza.
S. 17 1 Sê kirin, sê zara,
2 Mûsa hilȋnabû baze,
3 Lew destê gobal dikire wek’aze,
4 Ew wek’az ne ji dara, û li destê Mûsa dikire şah mare, dersed mêra jêra
dixwaze.
S. 20 1 Wek’azê Mûsa ne ji dare,

2 Te di destê Mûsada kire şah mare,
3 Sêra sêrdarêt ferûnî dixware.
S. 21 1 Mûsa û farûn ji e’sile,

2 Te dabû Mûsa nesire,
3 Ferûn pê dibû k’esire.
S. 18 1 Mûsa û farûn ji e’sile,
2 Heker ferun dibû k’esire,
3 Wê ȓojê nedibûn nesire.
S. 22 1 Ferûnî Mûsa li beĥrê asê kir,

2 Û k’erema wê suȓê beĥr p’ê kir,
3 Ji wî paş beĥrê bor bi ȓê kir.
S. 20 1 Ferûn beĥr li Mûsa asê kir,
2 Bi qudretê Mûsa nav lê kir,
3 Û beĥrê Mûsa bi ȓê kir.
S. 23 1 Mûsa li Misrê bi ȓê bû,

2 Ferûn li pê bû
3 Ewê ȓojê tavek libinê beĥrê bû.
S. 19 1 Mûsa liwê bû,
2 Ferûn li pê bû,
3 Ewê ȓojê binê beĥrê ȓoj lê bû.
S. 24 1 Qudreta P’adşayê minî Ekber bû,

2 Beĥr jêk ker bi ker bû,
3 Mûsa hat bi qewmê xweve sereder bû,
4 Ferûn hat û tê wer bû.
S. 21 1 Ji qudretê beĥr ker bi ker bû,
2 Mûsa hat û lê sereder bû,
3 Ferun hat, û tê wer bû.
S. 25 1 Şubhetî Îsayê kuȓê Miryeme,

2 Ya melik Fexredîn te vêȓa kirî k’ereme,
3 Ji e’rda fiȓî ço sema.
S. 22 1 Têt wekȋ Îsayê bin Miryeme,
2 Ya melik Fexredîn te vêȓa kirî k’ereme,
3 Li Îsa nayêt ew çax û ew dema.
S. 26 1 Şêro xwedanê qirarê,

2 Ku bi wanȓa bû wê care,
3 Cara li miẍarê2435.
2432
xuzma
2433
emanet
2434
binêr: sêr ker
2435
mixar
455
S. 23 1 Ewe ȓoja li Bee’drê,

2 Ĥimeta Leyȋl il-Qedrê,
3 Mȋr ji eta[y] û sedirê.
S. 27 1 K’afa Behzanê ye kevne,

2 P’îrkê lê ĉirandibû t’evne,
3 Li xasa sa[yî]ye, li ẍafila tarî û şevne.
S. 28 1 Te k’êşa Zilfeqarê2436,
2 Û te t’eslîm kire wê care,
3 Tu bi silt’an șêx Adîȓa bûyî ȓoja li Ĥeq warê.
S. 24 1 Ya melik Fexredîn, te ȋna Zilfeqar(e),
2 Teslûm kir min li efare,
3 Şêx Adîȓa bû[yî] ji Ĥeq warê2437.
S. 29 1 Silt’an șêx Adî ȓabû li k’efa yê,

2 Liserê sefa yê,
3 Sadiq2438 duȓa E’yn il-Beyza yê.
S. 25 1 Şêx Adî ȓabû ji vê k’efa yê,
2 Hey sero bi sefa yê,
3 Sadiqa2439 me E’yn il-Beyza yê.
S. 30 1 Şêx Adî û şik têne,

2 Gelek kore wê di heyin, ewan hajî ȓêne,
3 Ew her dibêjin we nîne.
S. 26 1 Şêx Adî șêxe û şik tê nȋne,
2 Hey koro, te hayȋ ȓê nȋne,
3 Silt’an Êzȋ P’adșayê2440 e’rd û e’zmȋne.
S. 31 1 Ewan ne dizanî ewe û her ewe,

2 Ne vexwerine û ne xewe,
3 Şehde û îmanêt min bi navê Xwedê, Tawisî melek’ dibin ȓewe.
S. 27 1 Ewe, û her ewe,
2 Ne xwerin, û ne vexewarin, û ne xewe,
3 Me șehde û îmanê xwe qebûl kir ewe.
S. 32 1 Şehdeya wane,
2 Ĥerfeke linav Qura’na2441,
3 T’efsîl naken çu nezane.
S. 33 1 Ĥerfeke bê t’efsîle,
2 Xelqê e’rifî, zaneyî, jîre,
3 Ew jî dê bêjin: «Ya melik Fexredîn me neke ji bîre».
S. 28 1 Çi ĥerfeke bi t’efsibîr,
2 Hey jȋro tu çendȋ jȋr,
3 Ya melik Fexredîn li dinê her tu yȋ li bîr.
S. 34 1 Ya melik Fexredîn xelqê zanayî jîr bi te dikir qeste,

2 Ĉiya, û banî, û berî, û beĥr, û beste,
3 Te nijyar kirbû bi herdu deste.
S. 29 1 Ya melik Fexredîn me bi te kir qeste,
2 Deșt û banî, û berî, û beĥr, û beste,
2436
Dûlifiqar
2437
Hekar
2438
sedeq
2439
sediq
2440
pedșa
2441
yanê: Tip’eke li nav Meshefane
456
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Xwezȋ min zanȋba ev e’zman k’ê nijinȋ bi deste.
S. 35 1 Me dil bi kulin, birîn cotin,

2 Û me’nîyêt k’ûr nayêne gotin,
3 Dil û hinavêt min bo derwêşiyê sotin.
S. 30 1 Dil bi agir kirim, birînêt min cotin2442,
2 Ew me’nîyêt k’ûr nayêne gotin,
3 Dil û hinavêt min bo derwêşȋnê sotin.
S. 36 1 Derwêşekim, aqilê minî kême,

2 Aşê muĥbetê bi minî dême,
3 E’zîzê min, dewlet nahêlit ez bêmê.
S. 31 1 Min got ez derwêşim, aqilê min ne yî kême,
2 Eger aşê muĥbetê li min kire dême,
3 Ew dewlet nahêlit ez bêmê.
S. 37 1 Piştî xwe li dar bidem,

2 Sadiqê serê xunk’ar2443 bikem,
3 Dê li benyekê xwe pirsyar bikem.
S. 38 1 Piştî xwe dar bidey,

2 Sadiqê serê xunk’ar bikey,
3 Dê li benyekê xwe pirsyar bikey.
S. 32 1 Be’dȋ bi xwe dêrke,
2 Tu bi sidqê2444 serê xwe di kêrke,
3 Benȋ xwe istexbêrke2445.
S. 39 1 Muĥsinekî ya muĥsin,
2 Melik Fexredîn em benyêt teyên2446, em di naqisin,
3 Bi nav dik’irêt te em di xalisin.
S. 40 1 Naqis key ĉêȓe,

2 Xeberek wa heye binya wê xeberê zêȓe,
3 Wan cindȋya ser milêt xwe gêȓa,
4 Yê dayîmen mie’meleta2447 wî ye bi Xwedêȓa2448.
S. 33 1 Me naqis kirbû bêȓa,
2 Xebera binyat zêȓa,
3 Dayȋm mie’meleta wan bi Xwedêȓa.
S. 41 1 Ji qewlê şêx Mendê Fexrane,

2 Ȓastemalê mêra îmane.
Em di kêmin û Xwedê ťemame!

Em di kêmin û Xwedê ťemame!
117. QEWLÊ SILAVÊT MELIK FEXREDȊN2449; 2450

S. 1 1 Silavên melek Fexredîn ji jor tên,
2 Ji deryayên k’ȗr tên,
2442
çotin
2443
xwendk’ar
2444
binêr: sadiq
2445
stexbêr
2446
teyin
2447
mu’amilet
2448
yanê: Yê dewam dan ȗ stanina wî bi Xwedê ȓe.
2449
[50] Qewlê melek Fexredîn (rr. 91-96)
2450
Laliș № 10 1999 (rr. 87-93) belavikirin: Şêx Ĥelo șêx Xelef https://ru.calameo.com/books/0025183176b60928ea526
457
3 Li pê Melekê Ẍefȗr tên.

S. 1 1 Silavên melîk Fexredîn ji were tên,
2 Ber beĥrên k’ûr tên,
3 T’elebê Melikê Ẍefûr tên.
S. 2 1 Silavên melek Fexredîn ji ba e’rda tên,

2 Ji ba xasê nîșan tên,
3 Li pê melekê dilovan tên.
S. 2 1 Silavên melik Fexredîn ji were tên,
2 Ji baẍa nîşan tên,
3 T’elebê Melikê Ȓeĥman tên.
S. 3 1 Ji ba P’adșê, tê behwire,
2 Hincîyê2451 mirovê fêm, ĥiș di serîde bisewire,
3 Ewî șîreta yarȗ birayê axretê bi xwe hildigire.
S. 3 1 Silavên melik Fexredîn ji P’adşê min nabûhire,
2 Hincîyê fehm û aqil di serîde hey her û here,
3 Ewê nesîĥeta yarû birên axretê çak hilgire.
S. 4 1 Ji qewlê xweșewîst melek Fexredîne

2 Çi P’adsekî minî Bêrîne,
3 Gotinên wî saf zêȓîne.
S. 5 1 P’adşayê mino yî Bêrîye,
2 Hawirî şaran û ȓîye,
3 Dayîm ȓuĥên momina dihijmêrîye.
S. 5 1 Hawirî șara guh bidêre

2 Dayîm melek Fexredîn di gêre,
3 Rewanê bawermenda dijmêre.
S. 6 1 Hincîyê bike gerekî bi t’aqete,

2 Ewî bi p'erweste ȗ micadete,
3 Ew ȓewane liber P’adșê xweyî bi ȓȗmete.
S. 6 1 Ev fikire fikireke bi t’aqete,
2 Herçî ȓuĥa ibadet2452 û miçadete,
3 Ew ȓuĥe liba[l] Xwedê bi e’zete2453.
S. 7 1 Heke2454 em bifikirîn,
2 Pêş ĥeft qap’îya bibihurîn,
3 Ji nû paş li dîwana mîr biwesilîn.
S. 7 1 Win ȓêya șêx Adî mekin destê nezana,

2 Ȗ zanabin bi erk’ana,
3 K’ifșiyek mafê wana.
S. 4 1 Ŕêya2455 Êzîd min da destê nezana,
2 Ew pê xebîr nebûn bi çû erk’ana,
3 Loma ji wan nakim heqê wane.
S. 8 1 Erzan mefroșe duȓa2456,

2 Mebine sȗkê nezana ȗ ĉav kora,
3 Ew zȗ bang dikin, ȗ li e’rdê xînin suȓa2457.
2451
henjî
2452
ebadet
2453 îzet
2454
heqe
2455 riya
2456
dur
2457
sur
458
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 9 1 Win ȓêya șêx Adî ji xweȓa bigrin,

2 Liber ĥeft deryaȓe ȓabirin,
3 Da win bi dîwana mîr bi hevgirin.
S. 10 1 Ez birime dîwana mîr,

2 Dane pêşîya min p’îr,
3 Ez birime hizreta melekê jîr.
S. 8 1 Ez birime dîwana mîr,
2 Dana ber min şêx û p’îr,
3 Birime ĥezreta Melikê Celîl.
S. 11 1 Ez birime wê ȓewanê gunehk’aran,

2 Zana nebȗn bi t’i wateyên giran,
3 Kirne destê zebêniyan2458.
S. 9 1 Ez birime mawiya,
2 Hincîyê xebîr nebû bab cimetiya,
3 Dê k’êşne destê zebêniya.
S. 12 1 Ew zebêniya p’iȓ wesfete2459,

2 Ji kesîȓe nebêjin tu çi milete,
3 Ji bilî birayî axretê bi t’aqete.
S. 10 1 Ewin zebêniyên bi sefa’ete2460,
2 Natirsin ji çû milete,
3 Xeyrî birayê axretê bi t’aqete.
S. 13 1 Ewin zibêniyên p’iȓ xedare,

2 We dikin gazî ȗ haware,
3 Gelî bira bi kesîȓe ne axivin2461 bi zare.
S. 11 1 Ewin zebêniyên p’iȓ xedare,
2 Ewin bi gazî û haware,
3 Bi kesȓa na axivin bi zare.
S. 12 1 Dibêjme we xwedanên kuȓa,

2 Wê dihajone tarîya muẍdara2462,
3 Zêde tên gunehk’arên biȓa.
S. 14 1 Bêjme we xwedanê kewnan ȗ k’are,

2 Win bi birayê dȗmahikȓe nekin bazare,
3 Da ȓoja dȗmahik, we nevêje2463 devê dȗpișk ȗ mare,
S. 13 1 Dibêjime we xwedanên gûnehk’ara,
2 Ŕêya yarû birên axretê nekin bazara,
3 Ciyê wan dojehe û devên mara.
S. 15 1 Bejme we xwedanêd gira,

2 Ji tarêyan derxînin gunehk’arêd bira,
3 Da win ji tariyê bibne ber ȓonya ĉira.
S. 16 1 Gelî bira win hilgirin,

2 Bi şeȓanî, bi horiyaȓe2464 mehizirin,
3 Da win bi asayî ȓabirin.
S. 16 1 Ewin horiyên girane,
2458
zibêniyan
2459
osfet
2460 sifet
2461
axefin
2462
mûxtar
2463
navêje
2464
hȗrî
459
2 Ewin birqên ĉirana,

3 Dibine dav û diçin pêşîya xasane.
S. 17 1 Melek Fexredîn ew suȓ daye,

2 Bi wê suȓe xweșewîste min hatin em dibexșin,
3 Xweșewîstê min dihatin ȓêya șaye ȗ xebatin,
4 Bi navê Xwedê em horiya napejirin.
S. 17 1 E’zîzê min em yên hatin,
2 Bi ȓêya P’adşayî xebatin,
3 Horiya em ne diaxaftin.
S. 18 1 Tirsa min ji wan horiyane,

2 Xêrî sipîcan ser ĉava hildane,
3 Ew derf hatine pêșiyê xasane.
S. 15 1 Tirsa min ji wane,
2 Horiya xêl hilanî ser ĉavane,
3 Bûne dav û çûn pêşîya xasane.
S. 19 1 Banga min liber mewlê ye,

2 Bimînin liser ola bav ȗ dê ye,
3 Bi ya Xwedê horî nayêne2465 ȓê ye.
S. 20 1 Li e’zmana bȗ bangîne,
2 Linav xasên șêx Adî bȗ șayî ȗ mizgîne,
3 Wê dihat xweșewîst melek Fexredîne.
S. 18 1 Li e’zmana bûye banga dîn,
2 Linav2466 xasa bûye şayî û mizgîn,
3 Wê hatî e’zîz melik Fexredîn.
S. 21 1 Li e’zmana bȗ xebere,
2 Horî xemilîn k’esk, ȗ sor, ȗ sipî, ȗ zere,
3 Wê hat Fexrê babzere.
S. 19 1 Li e’zmana bûye xebere,
2 Horî xemilîn k’esk, sor, û zere,
3 Wê hatî Fexrê babzere.
S. 22 1 Ez birime wê dîwanê ye,

2 Banga min liber mewlê ye,
3 Bi ya Xwedê horî nayêne ȓê ye.
S. 14 1 Gelî bira tirsa min ji wê ye,
2 Banga min ber mewlê ye,
3 Ya Xwedê horî têne ȓê ye.
S. 23 1 Ez birime wê navê,
2 Ez gihandim ciyê silavê,
3 Xweșewîstê min binêre li horiyan ȗ davê.
S. 20 1 Ez birim nav wan cindîya,

2 Hatine pêşîya min t’elebên ewlîya,
3 Dîndara silt’an Êzî bi t’enê ye e’silîye.
S. 24 1 Xweșewîstê min em vê yekê ne di înk’irin2467,

2 Bi gunehk’ara bigre bavêje dojêhȗ bimirin,
3 Em hurî ji yek, ne vavirin.
S. 21 1 E’zîzê min em bi te ne di înk’arî,
2 Ẍafila û gûnehk’ara p’avêje dojêh û devê marî,
2465
nayn
2466
naf
2467
e’nk’ir
460
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Em û horî jêk nayên vavirîn2468.
S. 25 1 Fexro, bila we bî,

2 Her qutbȗ ji mala ne bî,
3 Qelenderê gelîyê Lalișê ĥemȗ ji teȓa șade2469 bî.
S. 26 1 Fexro, weye wekî wê carê,

2 Bi wê suȓê bikim liwê miẍarê,
3 Heke we șêx Fexrê Adiya dît pêwîste lê bikin pirsiyarê.
S. 27 1 Fexro, pirsyara bi xêre,

2 Nav p’êẍember ȗ melek șêx Sin ȗ hêzdêre,
3 K’iryar bi mêranȓe digeȓin weke siya dêre.
S. 28 1 Fexro, heke tu bikȋ pirsiyarê

2 Silt’an șêx Adî xwedanê2470 biryarê,
3 K’iryar bi mêranȓe digeȓin weke siya darê.
S. 29 1 Heke wa divê, bikin bi mêra de,

2 Win ȓêya șêx Adî bo xwe bikin cade,
3 Da ȓoja axretê em liser we nebine șade.
S. 22 1 Heger te divê bigehiye miraza,
2 Ŕêya silt’an Êzdîd bike cade,
3 Da li ȓoja axretê ĥemû k’arên te, liser ĥalê te bibin şade.
S. 23 1 Hincîyê bi feqîra ne gohdêrî,

2 Jê nîne ĥûkmê yek yî Bêrî,
3 Ku amaneta24717 Xwedê2472 vê nespêrî2473.
S. 30 1 Ȓêya șêx Adî ȓaste, nabe hîne,

2 Xasê șêx Adî pê hat behwer2474 ȗ yeqîne2475,
3 Ẍafil di korine, p’ara wan te nîne.
S. 24 1 Ŕêya silt’an Êzdîd biĥebîne2476,
2 Xasa pê hatî bawer û yeqîne,
3 Mîro, muĥbeta Xwedê gelek şîrȋne2477.
S. 31 1 Ẍafil go dînin,
2 Ew têye ȓêya șêx Adî, bȗ xwa naxemilînin,
3 Wan nizanî mêr ȗ evîna șêx Adî ew darê șîrȋnin.
S. 32 1 Ev fena2478, fenaki xedare,

2 Zora ji her girtibȗn malê axretê ji xware,
3 Ye ji ola xwe dȗrk’eve, dibe dîn ȗ hare.
S. 25 1 Ev fêniye fêniyek xedare,
2 Zora t’erik kirin male,
3 Çûn û axret kirin ji xeyale.
S. 33 1 Kirine ȓasmal, zora malê xwe birin,

2 Win ȓêya șêx Adî ȓast ji xweȓa bigrin,
3 Da win bi asahî ȓabirin.
2468
vavarî
2469
binşr: șehde
2470
xudan
2471 emanet
2472
Xwidê
2473
nesipirî
2474
binêr: bawer
2475
êqîn
2476
bihevîne
2477
şirîn
2478
fîna
461
S. 26 1 Zora malên xwe t’erk’ kirin,

2 Rêya silt’an Êzdîd çak bigrin,
3 Da bi silametî bibihurin.
S. 34 1 Gelî bira win dilê xwe medine vê dinyaye,

2 Jiyanê xwe bidin ber mihkan ȗ cefayê,
3 Behlȗlî dîwanê we digeȓe li șarê Beẍdayê.
S. 35 1 Beẍda șareki k’ibîre,

2 Wekî ẍafil bȗ mîre,
3 Behlȗl xwe gîhande nav feqîre.
S. 27 1 Beẍda şarê k’ibîre,
2 Demê xelîfe dibû mîre,
3 Wê ȓojê Behlûl yî xwe gehande feqîre.
S. 36 1 Çel sicȗde li Beẍdayê hebȗ,

2 Her çel, bi çel micade bȗ,
3 Behlȗl di navde yî dîwane bȗ.
S. 37 1 Melek Fexredîn Behlȗl dikir nase,

2 Win binêrin gelî xase,
3 P’adșe afrînere, ji mere danîbȗ e’sase.
S. 28 1 Demê melik Fexredîn (Behlûl) dî, kir nase,
2 Gelî mîra çoyî nebêjne çû xase
3 P’adşê min xaliq kirî ĥezar û yek libase.
S. 29 1 Bi ȓêya Xwedê bibin xebîr,

2 Şîreta yarû birên axretê nekin ji bîr,
3 Da li axretê bêjne we p’îr.
S. 30 1 Li ȓêya Xwedê nebin xerfê,

2 Hincîyê li ȓast ȓêya xwe ne bi xof bê,
3 Ĥiske bila bibe ĥeywan k’ûvî.
S. 38 1 Min got, dil bi were,

2 Win mebêjin ji mere
3 Xwede dike xêr ȗ şeȓe.
S. 39 1 Hat Çarșema serî Nîsanê,

2 Hat bersiva wê zozanê,
3 Hate te miska wê dîwanê.
S. 31 1 Hat çarşembûya serê Nîsanê,
2 Hat T’emûza îmanê,
3 Hat xebera wê dîwanê.
S. 40 1 Hat bersiva wan derwêșe,

2 Dilê wî ser viyana șêx Adî dêșe,
3 Ev fena, bi tirsa șȗr tu dik’êșe.
S. 32 1 Hat xebera wan derwişa,
2 Li dîwana, ji mêr û muĥbeta gelîyê Lalişê dik’êşa,
3 Ẍafilên vê dinyayê şîr lê dik’êşa.
S. 41 1 Hat bersiva wan p’îra,

2 Yê destê wî, liser latan ȗ herîra,
3 Livê fenê vêȓe ȓaketin ȓefê xenzîra.
S. 33 1 Hat cewaba van p’îra,
2 Desta didin ser letan û herîra,
3 Livê dinyayê direvin ȓefên xenzîra.
462
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 42 1 Bêjme xwedan herîran ȗ late,

2 Ewin ser dara çendî coqate,
3 Livê fenê vêȓe ȓaketin bê mirwate.
S. 34 1 Ewin xwedanên herîr û leta,
2 Ewin xwedanên cindî û coqeta,
3 Livê dinyayê direvin ȓefên bê mirweta.
S. 35 1 Sadiq û sena sindirûk û p’eriyên zêȓîne,

2 Ẍafila beĥr tê nine,
3 ……………………………….
S. 36 1 Sadiq û sena linav wan çêbû zor ĥeybete,

2 Ẍafila êwrandin ziyarete,
3 ………………………………….
S. 43 1 Silt’an șêx Adî lê be selame,

2 Ewî digeȓî Ȓojhilatê ĥeta Șame
3 Beniyekî te bȗm xilame.
S. 37 1 Birano, sindirûka bestkirî miraza,

2 Ewin cindȋyên delq, û t’ac, û miraza,
3 Ẍafila bi ziyareta avakirî merza.
S. 44 1 Ev k’are, k’arekî bê t’aqete,

2 Bi wê qubê kim p’iȓ wesfete2479,
3 Ẍafila [h]êwirandbȗ ziyarete.
S. 38 1 Ev k’are, k’arekî bi t’aqete,
2 Navda çêbû zor ĥeybete,
3 Ẍafila [h]êwirandin ziyarete.
S. 45 1 Ev k’ar k’areki ne bi delîle,

2 Bi wê qubê kim serî bi stêre,
3 Ẍafila jiber girtbȗ ȓȗmet bi t’êre.
S. 46 1 Gelî bira win guh bidin vê seferê,

2 Batinê ew zȗ xaziyê kirê,
3 Hebȗ liwê ȓojê, liwê seferê.
S. 39 1 Melîk Feiredîn dîn go: Dilê min natirse ji vî qewlî,

2 Bayî hat û bir t’oz û xizanî,
3 K’iryara me û hazir û gûhdêran hebe li vî qewlî,
4 Liwê ȓojê li wî mehderî.
T’emamet li Xwedê ȗ șêx Adî!

118. QEWLÊ MELIK FEXREDȊN2480; 2481; 2482; 2483; 2484

S. 1 1 Ȓojekê Lalișe,
2 E’refate, guș-gușe,
2479
usfet
2480
[29] (rr. 353-360) (№ 1690)
2481
Qewlê Ferxedîn [31] (rr. 35-44)
2482
[29] (rr.329-337) (№ 1684)
2483
[50] Qewlê firwarê (rr.459-462)
2484
Qewlê sindiȓuk [5] (стр. 131-132)
463
3 E’zîz melek Fexredîn ĥalekê2485 xweșe.

2 E’refatê xuș-xușe,
3 E’zîz meli2486 Fexredîn ĥalekê2487 xweșe.
2 E’refate guș-gușe,
3 Melek Fexredîn ĥalekî xweșe.
2 E’refate ȗ guș-gușe,
3 Xweșewîst melik Fexredîn ȓewșa wî ȓewșeke
ne xweșe.
S. 2 1 Ȓojekê Ĥeq warê2488,

2 Mêr cema’2489 bûne miẍarê,
3 E’zîz melî Fexredîn hatîye ber ferwarê.
S. 2 1 Ȓojekê Ĥeq warê,
2 Mêr cema’ dibûne miẍarê,
3 Melek Fexredîn hatîye ber ferwarê.
S. 2 1 Ȓojekê me dînê,
2 Mêr cema’ bûn xezînê,
3 Sev bavê sitî Xatunê.
S. 3 1 Ȓojekê înê,
2 Mêr cema’ bûne xezînê,
3 Seb xatirê bavê sitî Xatûnê.
2 Mêr cema’ dibûn xezînê,
3 Sev xatirê bavê sitî Xatûnê.
2 Mêr k’ombûn xezînê,
3 Bo xatira sitî Zînê2490.
S. 3 1 Ȓojekê ȓojane,
2 Pirs kin kesekî yê ilmî zanane,
3 Werin mirinê bidin beyane.
2 Mepirsin xelqê e’limî2491 zane,
2 Mêr cema’ dibûn e’limî zanane,
2 Mêra k’omkirbûn ilmî zane,
3 Birano, werin bi mirinêȓa bidin xweyane2492.
S. 4 1 Ȓojekê xirure,
2 Lê cema’ bûye cindȋyê mîre,
3 E’zîz melek Fexredîn hatîye ber ĥidûde.
S. 4 1 Ȓojekê xudûre,
2 Pevk’etin cindȋyê mîre,
3 E’zîz melî Fexredîn nûr bû, xweyî nûre.
S. 4 1 Ȓojekê xirure,
2485
halek
2486
binêr: melik
2487
halek
2488
Hekar
2489
cima
2490 Xatun
2491
alim
2492
xuyan
464
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Mêr cema’ dibûne cindȋyêd nûre,

3 Melek Fexredîn hatîye ber ĥizure.
S. 3 1 Çi ȓojekê xirure,
2 Mêra k’ombûn cindȋyêt nȗre,
3 Xweșewîst melik Fexredîn hatîye ber ĥidûre.
S. 6 1 Mirin heye ĥeqîye,

2 Ser mirinê nedin dîye,
3 Ber mirinê nedin sergêra, ĥeĉî kesê wêȓa,
4 E’zîz meli Fexredîn fiĥêl kin boy2493 kenarê Xwedêȓa2494.
S. 5 1 Dilê minî xeme,

2 Wet e’lema pirs bikene,
3 E’zîz melek Fexredîn çarșemê bû, çarșemê hilda gedeme.
S. 7 1 Dilê minî xeme,
2 E’limno, dibêjime we,
3 E’zîz meli Fexredîn çarșemê bûye, çarșemê hilda gedeme.
S. 6 1 Dilê minî bi xeme,
2 Ez e’lima2495 diperseme,
3 Melek Fexredîn çarșemê bîye, çarșemê guhast gedeme.
S. 5 1 Dile minî bi xeme,
2 Ezê li oldara pirsiyarkeme
3 Xweșewîst melik Fexredîn li çarșembuyê bȗwe
ȗ li çarșembuyê guhast qedeme.
S. 6 1 Ȓojekê li Şame,
2 Dik’ir geȓîyebû çendî a’me,
3 E’zîz melek Fexredîn qulbê t’emame.
S. 8 1 Ȓojekê Şame,
2 Dik’ir geȓîye çendî a’me,
3 E’zîz meli Fexredîn ser xurbet2496 t’emame,
4 Ser xurbê yî bethal ba biçû ĥeta velîyî2497 val bû.
S. 7 1 Ȓojekê Şame,
2 Dik’ir geȓîyan çendî a’me,
3 Melek Fexredîn ser qudûmê2498 t’emame.
S. 6 1 Ezim ȓojeke li Șame,
2 Dikem geȓyan li çendî a’me,
3 Xweșewîst melik Fexredîn ser qubê yê t’emame.
S.7 1 Şêx Şemso, zerbave,

2 Fexro, ber mêra hilînin ĉave2499,
3 Te li me sot dil û ĥinave.
S. 8 1 Melek Fexredîn ser qudûmê bedĥale,
2 Mêr cema’ dibûn velîyî û xale,
3 Şêx Şems dibêje: «Fexro, ber mêra hilîne ĉave».
S. 7 1 Xweșewîst melik Fexredîn ser qubê yî dinale,
2 Mêra cema’ dibȗn velîyî2500 ȗ xale,
3 Șêx Şems2501 got:
«Fexro, bira[w]o, li mêra hilîne ĉave».
S. 9 1 Şemso, hatîye ser me mecale,
2493
boyî
2494
Xudê
2495
alim
2496
xurba
2497
welî
2498
qudib
2499
ĉe’v
2500
welî
2501
Șê Șems
465
2 Şems dibêje mêran û mêrsera:

3 «Ber nek’evin mal-zêȓê dine,
4 E’zîz melek Fexredîn vegeȓîn me t’enêȓa».
S. 8 1 Şêx Şems dibêjite mêra:

2 «E’zîz melek Fexredîn wey lêra,
3 Hûn vegeȓin boy me gele xêra».
S. 9 1 Şêx Şems dibêjite mêra:
2 «E’zîz melek Fexredîn bal lêra,
3 Vegeȓînin boy me xêra».
S. 9 1 Şêx Şems dibêje2502 mêrsera:

2 «E’zîz melek Fexredîn wey lêra,
3 Hûn vegeȓin boy me gele xêra».
S. 10 1 Şêx Şems dibêje: «We mêrsera,
2 Berbi mal û zêȓê xwe werne dera,
3 E’zîz melek Fexredîn vegeȓînin boy meȓa».
S. 8 1 Șêx Şems gote mêrsere:
2 Eme biden mal ȗ zêȓê xwe li dere,
3 Xweșewîst melik Fexredîn vegeȓînin ji xweȓe».
S. 10 1 Birayê nav Sica ye,

2 K’ewgirî ye û dama ye:
3 «Birao qewî îro e’zîz melek Fexredîn t’a ye.
S. 11 1 Birê nav Sica ye,
2 Ĥeznî dama ye:
3 «Birao, k’afira nemaye bê bira ye».
S. 12 1 Birayê nav Sica ye,
2 K’ewgirî û dama ye:
3 «Şêx Fexrê Adiyaȓa t’a ye».
S. 10 1 Birayê nav Sicada yî,
2 Digrî ȗ dama yî,
3 Ew yekê bi forma șêx Fexrê Adiya ȓa t’a yî.
S. 11 1 Birayê nav Sicadîne,

2 Hêsira ȓûyada ȓuĥîne:
3 «Birao, biratî ça șîrine».
S. 12 1 Birayê nav Nasire,

2 Ȓûyada hat hêsire,
3 Go: «Birao, k’afira jî nemire bira».
2 Ȓûya da hat hêsire:
3 «Birao, bira k’afira nemîne bê bire».
2 Di ȓȗye wî da dihat hestire,
3 Got: «Birao, gawir jî li wara da nemînin bê
bira».
S. 12 1 Bir[ay]ê nav Nasirdîne,

2 Hêsir ĉava tê ȓiĥîne:
3 «Birao, biratiye çikas șîrine».
S. 13 1 Birayê nav Nasirdîne,
2 Hêsir ȓûyada ȓuĥîne:
3 «Birao, biratî çikas șêrîne».
S. 11 1 Birayê nav Nasirdîne,
2502
divêje
466
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Hestira li ȓȗda derhîne,

3 Got: «Birao, biratî çiqas șîrine2503.
S. 13 1 «Nasiro, birayê min tuyî,

2 Car–cara veduxurî,
3 Nașî min nebî, șêx Mend ve disuyî».
S. 13 1 Go: «Ȋlaĥîo, te Cebêre,

2 Sebrekê [ji] bana bihinêre,
3 Bira șêx Mendê Fexra pê bejmêre».
S. 19 1 «Ȋlaĥîo, mi Cebêrî,
2 Sebrekê bana da bihenêrî,
3 Şêx Fexrê Adiya ne bihejmêrî».
S. 14 1 Go: «Îlaĥîo, tu me bikî debira,

2 Bana da qebûl bikî nedira2504,
3 Me bê bira nayê sebire».
S. 18 1 «Îlaĥîo, tu me bikî debira,
2 Bana da qebûl bikî nedira,
3 Me sebir nayê bê bira».
S. 14 1 Xwedêo, me bidî debira,
2 Benda qebȗl bikî nadira,
3 Me çu aram na[y]êt bê bira.
S. 15 1 Xwedêo, tuyî hêzdêrî,

2 Tu li cem ĥemȗ mêra yî hejmêrî.
S. 15 1 Sica deng kire zêre:

2 «Herge2505 male, herge zêȓe,
3 Ezê e’zîz melek Fexredîn vegeȓînim boy xwe t’enêȓa».
S. 10 1 Sicad deng dike pêȓa:
2 «Ĥeĉa kesê wêȓa,
3 E’zîz meli Fexredîn vegeȓînin me t’enêȓa».
S. 11 1 Cema’2506 deyn dike vêȓa:
2 «Herge2507 male, herge zêȓa,
3 E’zê vegeȓînin boy xwe t’enêȓa».
S. 9 1 Sicadîn dike livêȓe,
2 Heke bi malê dine, heke bi zêȓe,
3 Ezê vegeȓînim bo xwe bi t’inêȓe.
S. 16 1 Melek Fexredîn go: «Birano, birayê minin,

2 T’u nedera2508 mi negirin,
3 Seĥî2509 ezê bimirim».
S. 14 1 Bi[ay]rê mine hadirin,
2 T’u nedera2510 min negirin,
3 Seĥî2511 ezî bimirim,
4 Pașî min delaliye șêx Mend ser xweȓa bigirin.
S. 15 1 «Birano, hûn birayê minin,
2 T’u nedera2512 min negirin,
2503
șirîn
2504
binêr: neder
2505
herke
2506
cima
2507
binêr: herke
2508
nedr
2509
sihîd
2510
nedir
2511
sihî
2512
nedr
467
3 Seĥîke ezê bimirim».

S. 13 1 Melik Fexredîn got:
«Birano, hun birayêt minin,
2 Çu nedera li min negirin,
3 Sekin, ezê bimirim.
S. 17 1 Go: «Birano, mirin ĥeqîye2513,

2 Çî kesekî xwe zanîye,
3 Sergêȓ bo mirinê nîye».
S. 16 1 «Mirin ĥeqîye,
2 Heçî kesê xwe2514 zanîye,
3 Ber mirinê nabin sergeȓîye».
S. 18 1 «Ber mirinê nabe2515 sergêȓe,

2 Çî kesekî vêȓa,
3 E’zîz melek Fexredîn ferĥayê bikin boy kenarê Xwedêȓa».
S. 17 1 «Ber mirinê nabin sergêȓe,
2 Heçî kesê vêȓa,
3 E’zîz melek Fexredîn fiĥol kirin boy kenarê Xwedêȓa».
S. 19 1 Nesiro, go: «Birayê mine dêm duȓî,

2 Serê biȓî nayê k’iȓîn,
3 E’zeta bavê bikin boy kuȓî.
S. 15 1 Bir[ay]ê mine dêm biȓî,
2 Serê biȓî nayê k’iȓî,
3 E’zabê bavê bidin boy2516 kurî.
S. 22 1 Çi lawekî dê muȓî,
2 Serê biȓî nayê k’iȓî,
3 Ezeta bavê bikin boy kuȓî.
S. 20 1 Go: « Birano2517, birayê mine e’sasa,

2 Bira șêx Mendê Fexra ȓûnê dîwanê xasa,
3 Eșq yar birê axretê bigeȓîne duȓan û k’asa».
S. 16 1 Birayê mine e’sasa2518,
2 Bira șêx Mendê Fexra ȓûnê dîwanê xasa,
3 Eșqî yal bira bigeȓînin duȓan2519 [û] k’asa».
S. 21 1 Birano2520, hûn birayê mine e’sasa,
2 Bira șêx Mendê Fexra ȓûnî dîwanêd xasa,
3 Eșqê her pênc t’erêqê wî bigeȓînin duȓan2521 û k’asa.
S. 17 1 Birano, hȗn birayêt e’sase,
2 Bila șêx Fexrê Adiya ȓȗnit li dîwant xase,
3 Eșqê her pênc ȓêyên wî hilde min duȓan2522 ȗ k’ase.
S. 21 1 Nesiro go: «Birayê min tu yî,

2 Xeysetê bi xu yî,
3 Pașî min șêx Mendê Fexra di sû yî».
S. 20 1 «Birano, hûn birayê mine zergûnin,
2 Xatirê dilê min têk bibînin2523,
3 Pașî min șêx Mendê Fexra ne êșînin».
2513
Birao, go: «Mirin ĥeqîye
2514
xo
2515
nave
2516
boyî
2517
birao
2518
asas
2519
dolyan
2520
birano
2521
doran
2522
doran
2523
bivînin
468
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 16 1 Birano, hȗn birayêt minin zergunin,

2 Xatira dilê min t’ek bibînin,
3 Pașî min șêx Mendê Fexra2524 hevdu ne îșînin.
S. 22 1 Ĥeta ez xweș bûm,

2 Ez Fexrê ȓeș bûm,
3 Berat’ û bexș bûm.
S. 17 1 Birano, ĥetanî ezî xweș bûm,
2 Fexrê ȓeș bûm,
3 Berat’ û bexș bûm.
S. 23 1 Ĥetanî ezî xweș bûm,
2 Ez Fexrê ȓeș bûm,
3 Ez berat’ û bexș bûm.
S. 18 1 Ĥeta ez yê xweș bȗm,
2 Ez Fexrê ȓeș bȗm,
3 …………………….. .
S. 23 1 Bexș bûm berat’,

2 Têgda çendî welat,
3 Mi zor așiq dinê da kirine xelat.
S. 18 1 Bexș û berat’,
2 Hindî welat,
3 Mirenê zor așiq dinê kirine xelat.
S. 24 1 Bexș bûme berat’,
2 Mi deng da çiqa welat,
3 Mi așiq zor anî, hatin kirin xelat.
S. 19 1 Bexșî bȗne berat’,
2 Min dengê xwe dida gelek welat,
3 Min așiq dikirin xelat.
S. 24 1 Go: «Birano,em birane,2525

2 Nik yek da westane2526,
3 Amanetê2527 we — sinetxane2528.
S. 25 1 Birano, hûn birane,
2 Nik yek ȓawestane2529,
3 Amanetî2530 we — sinetxane.
S. 25 1 Sinet ȓeze, hûn ȓezvanin,

2 Sinet ȓeze ji dêre,
3 T’ije naz–ne’met, û xêre,
4 Ĥeq ȓêya șêx Adî ewe, șêxî lê bive sexbêre.
S. 19 1 Birano, em birane amanetê2531,
2 We sinet û sinetxane,
3 Sinet ȓeze — hin ȓezwane,
4 Sinet ȓeze t’êre t’ijî,
5 Nan û naz–ne’met2532 û xêre.
S. 26 1 Sinet ȓeze qedîmî ye,

2 T’ije xoxe, t’ije bî ye,
3 Bernedine sinetê gulî ye.
2524
Fexrê Adiya
2525
Biramo, go: «Em birane
2526
wasta
2527
anemet
2528
sunetxane
2529
ȓewastan
2530
anemet
2531
anemet
2532
naznemet
469
S. 20 1 Şêx sineta here sexbêre,

2 Sinet ȓeze enzele,
3 T’ijî xoxe, t’ije bî ye,
4 Ber sinetê vegirin gulî ya.
S. 26 1 Sinet ȓeze — hûn ȓezvanin,
2 Sinet ȓeze miqîmî ye,
3 T’ijî xox, t’ijî bî ye,
4 Bermedî ye sûretê gulî ye.
S. 27 1 Gulîya jê vegrin,
2 Ĥeqîye2533 ȓêya2534 șêx Adî tê bifikirin,
3 Ȓoja bandê sêfîl jarê me tê bidebirin.
S. 21 1 Gulîya jê vegirin,
2 Ĥeq ȓêya șêx Adî ve sekirin2535,
3 Beha dî2536 feqîr û jar pê didebirin.
S. 27 1 Gulîye sinetê bigrin,
2 Ĥeq ȓêye dînê silt’an2537 Êzîd bifikirin,
3 Hûnê sêfîl mala Adiya pê didebirin.
S. 28 1 Birano, em birane,
2 Nik yek da westane,
3 Amanetî we — malê xelîfetane».
S. 22 1 Birano, em birane,
2 Ĥeĉî kesê nik ȓewastyane,
3 Amanetê we — malê xelîfetane.
S. 28 1 Birano, hûn birane,
2 Nik yek ȓawestane,
3 Amanetî we — malê xelîfetane,
4 Sev xatirê șerbik ĉirane.
S. 29 1 Go: «Bira malê xelîfeta mîr bin,

2 Navmalîyê wana feqîr bin,
3 Pêșqedemê wane bira șêx û p’îr bin».
S. 23 1 Mala xelîfeta bira wa mîr bin,
2 Bermaliyê wan feqîr bin,
3 Pêșqedemê wan șêx û p’îr bin.
S. 29 1 Malêt xelîfeta bira mîr be,
2 Navmalîyê wana feqîr be,
3 Pêșqedemê wane bira șêx û p’îr be.
S. 39 1 Aqil bin xelqê cahêl,

2 Ibadet bikin quba helêl.
S. 40 1 Ibadet bikin quba nûr,

2 Ibadet bikin ew șûr.
S. 41 1 Wê șûrê bikin ibadet,

2 Çi maleke zoran ĥizret.
S. 42 1 Eva mala, mala babane,

2 Serekanîye çendî beĥrane2538,
3 Dewra șêxan û p’îrane.
2533
heq
2534
rîya
2535
vesekirin
2536
bahadîh
2537
sultan
2538
be'r
470
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 30 1 Dibêjime2539 we gelî șêxan û p’îra,

2 Bernedne fenîyêd mîra,
3 Ibadetî bikin feqîra.
S. 24 1 Dibêjime we gelî șêxan û p’îran,
2 Bernedin fênîyê mîra,
3 Ibadet2540 bikin feqîra.
S. 30 1 Dibêjime2541 we gelî șêxa û p’îra,
2 Bernedne fenîêd mîra,
3 Ibadetî kin feqîra.
S. 31 1 Ibadetî bikin xerqe yê,

2 Xizmeteke ĉak bo bike ye,
3 Ew libsê babê me ye.
S. 25 1 Ibadet2542 bikin xerqe yê,
2 Ew șuxuleke ĉêk pê biye,
3 Ew libasê bavê me ye.
S. 31 1 Ibadetî bikin xerqe yê,
2 Xizmeteke ĉek boy bike ye,
3 Ew libsê babê me ye.
S. 32 1 Bavê we ew libsî ber bû,

2 T’acê nûranî ser bû,
3 Wê nûrê va neder bû.
S. 26 1 Bavê meyî ew libas ber bû,
2 T’acekî nûranî ser bû,
3 Wî t’acîȓa gelekî neder bû.
S. 32 1 Bavê ew libsî ber bû,
2 T’acê nûranî ser bû,
3 Wê nûrê neder bû.
S. 33 1 Dilê minî be ye,

2 Destê mi bigrin, mi ȓakine ser qedemê me ye,
3 Birano, mi destûre, xatirî cem we ye.
S. 33 1 Dilê minî be ye,
2 Destê mi bigrin, [min] ȓakin ser qedemê me ye,
3 Birano, mi destûre boy we ye.
S. 20 1 Dilê minî bê ye,
2 Destê min bigrin biden ser qedemê ye,
3 Birano, min destȗr bo we ye,
dilê minî bey dibê ye,
4 Ȓayê min k’işandin dest ȗ p’ê ye,
5 Ȓewana min çȗ, ma qalbekî valeye».
S. 34 1 Dilê minî benduhî ye,

2 Ȓuĥ cû ji destan û p’îya,
3 Qelb ĉavnihêȓîbû2543 kesan û wêlîya.
S. 30 1 Dilê min bêje,
2 Dilê minî bêyî dibêye,
3 Ȓuĥ k’ișand dest û p’êye,
4 Ĉav ma hîvîya kesan weliye.
S. 34 1 Dilê minî bey dibêye,
2 Ȓuĥ k’ișîye desta û p’îya,
3 Ma ĉavnihêȓîyê kesa û wêlîya.
2539
divêjime
2540
e’babet
2541
divêjime
2542
ebabet
2543
ĉe’v
471
S. 35 1 Caweke ȓaste, ne derewe,

2 Ĉavê e’zîz melek Fexredîn mabû hewa,
3 Bira t’irê hê li xewa.
S. 43 1 Caweke ȓaste, ne derewe,
2 Ĉavê e’zîz melek Fexredîn ma li hewa,
3 Bira t’irê melek Fexredîn wê li xewa.
S. 21 1 Bersîvek hatîye ne li derewe,
2 Çave xweșewîst melik Fexredîn dima li hewa,
3 Bira bi t’irê xweșewîst melik Fexredîn suȓaye,
maye di xewe.
S. 36 1 Sata ȓuĥê e’zîz melek Fexredîn tê dibiȓî,

2 E’rd û e’zman yek dixuȓî,
3 Sitîya hîngê2544 berîye xwe didiȓî.
S. 27 1 ........................................... ,
2 Gava e’rd û e’zman dixuȓî,
3 Sitîya2545 beniya xwe dibiȓî.
S. 44 1 Sata melek Fexredîn teyr difirî,
2 E’rd û e’zman yek dixuȓî,
3 Sitîye bedenê xwe dibiȓî.
S. 22 1 Ji dengê xweșewîst melik Fexredîn firinde
dilirîn,
2 E’rd ȗ e’zman t’ev dixȗrîn,
3 Sitiya bedenê xwe didirîn.
S. 37 1 Dibêjime we gelî sitîya,

2 Dest nevêjine k’ofîya,
3 Neĥerifînin xwe mirîye,
4 Biȓa Şemsanî ȓabe p’îye.
S. 28 1 Dibêjime we gelî sitîyano,
2 Neĥerifînin k’ofîyan,
3 Dest nevêjine zer xirbîyan.
S. 45 1 Dibêjime we gelî sitîya,
2 Dest nevêjine xûnmiȓîya,
3 Neĥerifînin k’ofîya,
4 Şemsanî ȓabine p’îye.
S. 23 1 Dibejime we gelî sitiya,
2 Destê xwe nehavêjine xwe nav ȗ ȓȗya,
3 Nehejînin k’ofiya,
4 Bila Șemsanî ȓabin ser p’iya.
S. 29 1 Şemsanî ȓabe ji p’îyane.

2 Seb xatirê șêx Fexrê Adiyane.
S. 38 1 Liwê bû șabașe,
2 Lê cema’bû mîrek û p’așa,
3 Go: «Birin e’zîz melek Fexredîn nexweșê sere çendî nexweșe».
S. 46 1 We dibû șabașe,
2 Mêr cema’ dibûn mîr û p’așa,
3 Melek Fexredîn çû serdarê ĥemû neqașa.
S. 24 1 Wê dibȗ șabașe,
2 Liwêderê hebȗn mîrek ȗ p’așa,
3 Xweșewîst melik Fexredîn bȗ neqașê ser çend
neqașa.
S. 25 1 Wê dibȗ giște,
2544
hingê
2545
sit’î
472
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Qalbê melik Fexredîn didane ser teniște,

3 Wê digêȓandin ser darê ĥișke.
S. 39 1 Go: «Qasidê [ȓuĥê] min t’ecire,

2 Sata ȓuĥê min dibiȓe,
3 Ȓuĥ çû, qelb ma vala2546».
S. 31 1 «Qasidê ȓuĥê min t’acire,
2 Siĥeta ȓuĥê min dibiȓe,
3 Birano, min destûre we xatire».
S. 36 1 «Qasidê ȓuĥê min t’ecire,
2 Sata ȓuĥê min dibiȓe,
3 Birano, min destûre, we xatire».
S. 40 1 «Qasidê [ȓuĥê] min delale,

2 Ȓuĥê mi k’ișande misqal-misqale,
3 Ȓuĥ çû, qelb ma vala».
S. 32 1 «Qasidê ȓuĥê min delale,
2 Ȓuĥ k’ișand misqal–misqale,
3 Ȓuĥ çû, ma qelbekî betale».
S. 35 1 Qasidê ȓuĥê min delale,
2 Sata ȓuĥê min bire misqal-misqale,
3 Sata ȓuĥê min ma qalbekî vala.
S. 41 1 Qasidê [ȓuĥê] minî leze,

2 Borê minî beze,
3 Bezê xilaz nabim eze.
S. 33 1 Qasidê ȓuĥê minî leze,
2 Borê minî lezî–beze2547,
3 Xilaz nabim eze.
S. 37 1 Borê minî beza,
2 Qasidê minî leza,
3 Leze xilaz nabim eza.
S. 42 1 Bezê nabime2548 xilaz,

2 Yê ser miȓa sekinîye, ĉavê wî weke t’as,
3 T’ilîyê wî weke ȓisas,
4 Neynûk weke almas,
5 Sed xazil e’vdê cahilî, bê sûcî, bê guneyî, bê binîyas, bandê șêxê xwe bive xilaz.
S. 34 1 Yek ser minȓa sekinî, ĉavî mînanî t’ase,
2 Neyînûk șivatê dase,
3 Pêĉî mînanî misase
4 Ĥev xazila wî xelqê cahilî, bê yî sûcî, bê binyate.
S. 38 1 Lezê nabim xilaz,
2 Yek ser miȓa sekinîye, ĉavê wî weke t’as,
3 T’ilî weke ȓisas,
4 Abȓîyê wî weke almas,
5 Sed xazlîya min xelqê cehilî, bê guneyî, bê misas.
S. 35 1 Dibêjime we xelqê cahêle2549,

2 Ibadet bikin qulba helêle,
3 Ibadet bikin qulba nûre,
4 Ibadet bikin șûre.
S. 36 1 Ew șûrêd malêd babane,
2546
wala
2547
lezî-leze
2548
navim
2549
cahil
473
2 Sereka çendî berane,

3 Ew derba șêxan û p’îrane.
S. 43 1 K’efenê min înan û pîva,

2 Qerqerê gaz û nîve,
3 Benî Ademo çi dinyake bê hîve2550
S. 37 1 ........................................... ,
2 Qerqerê min biȓîn gaz û nîve,
3 Birano çi dinyake bê hîve.
S. 49 1 K’efenê mi anî pîvan,
2 Qerqerê min gaz û nîve,
3 Benî Ademo, jaro, çi dinêke bîma.
S. 26 1 K’efenê min anîn bipîve,
2 Qerqere min du gaz ȗ nîve,
3 Go: «Kȗrê Ademo çi gerdȗneke bê hîve».
S. 44 1 K’efenê min pîva ĥîjde gaze,

2 Avîtne ser cinîyaze,
3 Ser min digrî velîyî 2551 û biraze.
S. 38 1 K’efenê min biȓîn ĥîjde gaze,
2 Danîne ser cinyaze,
3 Ser min digrîn velîyî, biraziye.
S. 50 1 K’efenê min ĥîjde gaze,
2 Danîn ser cinîyaze,
3 Ser [min] digrin velîyî2552 û biraze.
S. 27 1 K’efene min hîjdeh2553 gaze,
2 Didane ser cinaze,
3 We li min digrȋn2554 velîyî ȗ biraze.
S. 45 1 ..................................................... ,
2 Qalbê melek Fexredîn danîne dișûște,
3 Welgeȓînine ser teniște.
S. 47 1 We dibû giște,
2 Qalbê melek Fexredîn anîn șûște,
3 Welgeȓandin ser teniște.
S. 46 1 Lê cema’ bibû giște,

2 Sata qelbê e’zîz melek Fexredîn danîyan dișûște,
3 Welgeȓînine ser teniște.
S. 47 1 Ser teniștê weldigêȓe,

2 Heçî kesê vêȓa2555,
3 E’zîz melek Fexredîn ferĥa bikin boy kenarê Xwedêȓa.
S. 48 1 Ser teniște welgeȓandin,
2 Heçî kesê bêȓa,
3 Fihêl2556 kirin boy kenarê Xwedêȓa.
S. 48 1 Ez dame ser du darê ĥișk,

2 Ȓevandin sisîya û çara,
3 Birime meskenê mar2557 û mișk.
S. 49 1 Birak divê ȓastî,
2550
binêr: bêhîvîya
2551
wêlî
2552
wêlî
2553
hijde
2554
digirin
2555
wêra
2556
fihol
2557
me’r
474
T’ÊMÛRÊ MESO
2 T’irba min bîȓastî,

3 Kevirê2558 selȋma mi diguhastî.
S. 39 1 Birano, bir[ay]ê mine ȓastî,
2 Yê t’irba min bîȓastî,
3 Yê kevirê selîmê min guhastî.
S. 53 1 Birano, hûn birayê mine ȓastî,
2 T’irba min pîvastî,
3 Kevirê sere min guhastî2559.
S. 40 1 Birano, bir[ay]ê mine ĥeqîqetê,

2 Qalbê min t’irbêda ȓast kin,
3 Mala ĥeqiyê nas kin.
S. 50 1 Birak dive t’aqet bî,

2 Girêye2560 sere min vediket bî,
3 Pêșîmamekê boy mi diket bî.
S. 41 1 Birano, dibêjme we t’aqete,
2 Pêșîmamekî bo min dikete,
3 Girêye2561 sere min vedikete.
S. 52 1 Birano, hûn birayê mine t’aqetê2562,
2 We dikin nesîlĥetê,
3 Pêșîmamekî boy mi biketê,
4 Wekî girêye sere mi veketê.
S. 51 1 T’irba min e’sas2563 kir,

2 Qalbê min têda ȓast kir,
3 Wê ȓojê mala ĥeqîyê xwe nas kir.
S. 51 1 T’irba min t’ewaf2564 kin,

2 Serê mi di nav kin,
3 Mala qedîmê silav kin.
S. 54 1 Bira p’evk’etin çûne ser melek Fexredîn,

2 Dixwînin2565 qewlan, Quran û Yasîn,
3 Divê: «Fexro, baqî xweș be, Înşallaĥ.
S. 52 1 P’evk’etin, çûne male,

2 Mezin, biĉûk, t’ifale,
3 Go: «Şemso, baqî xweșbin Înşallaĥ».
S. 42 1 Ȓê girtin, çûne male,
2 Biĉûk ĥetanî t’ifale,
3 Şemso baqî xweș be Înşallaĥ2566.
S. 56 1 Bira p’evk’etin hatine male,
2 Herge mezine, herge zaȓe, herge t’ifale,
3 Fexro, baqî xweș be Înşallaĥ.
S. 28 1 Bira bi hev dik’etin diçȗne male,
2 Heke biĉȗke, heke zare, heke kale,
3 Got: « Șêx Şemso, yên mane xweșbin înșalle».
S. 53 1 Wêda hebû efendî û qadî,

2 Go, ji nav me çûye melek Fexredînê pisê Adî,
2558
kevr
2559
gohastî
2560
girî
2561
giriye
2562
heqet
2563
asas
2564
tivav
2565
dixûn
2566
îșela
475
3 Hatȋye nav me Şerfedînê mahdî2567.

S. 43 1 Wêda2568 hebûn efendî û qadî,
2 Go: «Ji nav me çûne melek Fexredînê pisê Adî,
3 Hatȋye nav me Şerfedînê mahdî2569».
S. 54 1 Așiqa go: «Hîne, ho bi hîne,

2 Yê bîna melek Fexredîn nav me çûne, em k’îya, k’îne?»
S. 44 1 Așiqa go: «Hîne ho, bi hîne,
2 Yê bîna melek Fexredîn nav me çûne, em k’îya, k’îne?»
S. 55 1 Așiq dibêjin: «Hîne,
2 Yê nolanî e’zîz melek Fexredîn nav me çûne, em k’a k’îne?»
S. 29 1 Wê digo hîne:
2 «Yê mîna xweșewîst melik Fexredîne ji nav me
çȗne, gelo em k’ê ȗ k’îne?»
S. 55 1 Eva2570 sindirûke sore,

2 Têda Fexrê more,
3 Meleka k’ișande E’rșê jore,
4 Ber melikê qubet il-Bidore2571.
S. 56 1 Ȓabe bavo, hey ȓabe,
2 Çarșem ȓoja ĥesabe2572,
3 Şêx Mend maye bê bave2573.
S. 45 1 Eva sindirûke2574 sore,
2 Têda2575 Fexrê more,
3 Meleka k’ișande E’rșê jore.
2 Çarșemȓoja ĥesabe,
3 Şêx Mend maye bê bave.
S. 57 1 Sindirûke sore,
2 Navda Fexrê more,
3 Meleka k’ișandîye E’rșê jore,
4 Ber melikê qubet il-Bidore.
S. 59 1 Bavo ȓave, babo ȓave,
2 Çarșem ȓoja ĥesabe,
3 Şêx Mend nabe bê bave.
S. 35 1 Eve sindiruka sore,
2 Eve t’abota sore,
3 Di navda ew Fexrê bi more,
4 Firișteya2576 bire cem E’rșê jore.
S. 34 1 Ȓabe babo, tu ȓabe,
2 Çarsembu ȓoja hisabe,
3 Șex Mend maye bê babe.
S. 1 1 Ev2577 sindirȗka sore,
2 Navda meytê more,
3 Meleka şandîye E’rşê jore,
4 Cem melikê qubet il-Bidore2578.
5 Ȓabe, hey rabe,
6 Çarşem ȓoje ĥêsabe,
2567
madî
2568
wê da
2569
madî
2570
ewa
2571
Qebildor
2572
ĥesav
2573
bêbav
2574
sindrûk
2575
tê da
2576
firește
2577
ew
2578
qubldor
476
T’ÊMÛRÊ MESO
7 Birê te bê te nabe!
S. 57 1 Eva sindirûke zere,

2 Têda Fexrê nedere2579,
3 Meleka k’ișandibû E’rșê sere,
4 Ber Melikê Ekbere2580.
S. 47 1 Eva2581 sindirûke zere,
2 Eva t’abûe zere,
3 Têda Fexrê nedere,
4 Meleka k’ișandibû E’rșê sere,
5 Ber Melikê Ekbere.
S. 58 1 Sindirûke zere,
2 Navda Fexrê nedere,
3 Meleka k’ișandîye E’rșê sere,
4 Ber Melikê Ekbere.
S. 31 1 Eve sindruka zere,
2 Eve t’abota zere,
3 Di navda Fexrê nedere,
4 Birne cem melekê ekbere.
3 Șex Mend таbȗ be babe.
S. 2 1 Ev sindirȗka zêȓe,
2 Navda meytê nedere,
3 Meleka şandîye E’rşê sere,
4 Cem Melikê Ekbere.
5 Ȓabe, hey ȓabe,
7 Birê te bê te na[be].
S. 58 1 Eva sindirûke ȓeșe,

2 Têda Fexrê k’eleșe,
3 Meleka k’ișandibû E’rșê,
4 Ber Melikê mirazbexșe.
S. 48 1 Eva sindirûke ȓeșe,
2 Eva t’abûte ȓeșe,
3 Têda Fexrê k’eleșe,
4 Meleka k’ișandibû E’rșê,
5 Ber Melikê mirazbexșe.
S. 62 1 Ev sindirûke ȓeșe,
2579
Ewa t’abûte zere
2580
yek ber
2581
eve
477
2 Navda Fexrê k’eleșe,

3 Meleka k’ișandîye E’rșê,
4 Ber Melikê bexșe.
S. 30 1 Eve sindruka2582 ȓeșe,
2 Di navda Fexrê k’eleșe,
3 Meleka bire cem firișteyên2583 E’rșe.
S. 4 1 Ev sindirȗka ȓeşe,
2 Navda Fexrê k’eleşe,
3 Meleka şandîye E’rşê,
4 Cem Melikê bexşe.
5 Ȓabe, hey ȓabe,
S. 59 1 Eva sindirûke sipîye,

2 Têda Fexrê gulîye,
3 Meleka k’ișandibû E’rșê A'lîye,
4 Ber Melikê Bêrîye.
S. 49 1 Eva sindirûke sipîye,
2 Eva t’abûte sipîye,
3 Têda Fexrê gulîye,
4 Meleka k’ișandibû E’rșê A’lîye2584,
5 Ber melikê2585 Bêrîye.
S. 60 1 Ev sindirûke sipîye,
2 Navda Fexrê gulîye,
3 Meleka k’ișandîye E’rșê A’lîye2586,
S. 33 1 Eve sindiruka sipîye,
2 Eve t’abota sipîye,
3 Di navda Fexrê bi gulîye,
4 Meleka bire cem melikê2587 E’rșe jorîye.
S. 3 1 Ev sindirȗka sipîye,
2 Navda Fexrê gulîye,
3 Meleka şandîye E’rşê A’lîye,
2582
sindirok
2583
firîște
2584
êlî
2585
melek
2586
elî
2587
melek
478
T’ÊMÛRÊ MESO
5 Ȓabe, hey ȓabe,

T’emametîye șêx Adî!

T’emametîye șêx Adî,
Ȓeĥme li dê-bavê guhdare, hostayî!
119. QEWLÊ DU ŞAX2588

S. 1 1 Çî bedîleke xedare,
2 Aşiq çon bi ĥezare2589,
3 Axret bi xwe2590 kirne ȓastemale2591.
S. 2 1 Ȓastemalê me îmane,
2 Aşiq sekinîne li civane2592,
3 Wê li hîvîye teme sûka xwedane2593,
S. 3 1 Şerefedîn dêhêt ji Ẍerbe2594,

2 Ȓast û ĉep dê hingêvit bi derbe,
3 Ẍafil2595 dê mirin ji k’erbe.
S. 4 1 Şerefedîn dêhêt ji banî,

2 Xeta qerbê linav xwe danî2596,
3 Ẍafila pê nedizanî.
S. 5 1 T’elpê faxir hate nêĉîrê,

2 Ĥeyfê2597 di kevn2598 hatine bîrê.
3 Dê wan ȓaken ji vê dîrê2599.
S. 6 1 Telpê faxir dê wan ȓa ken,

2 Û ji çend ĥezara çenda bar ken,
3 Malê dinê mijûl dar ken.
S. 7 1 Gelek wê di heyn pirsa na ken,

2 Divên li mehkema2600 xwe xilas ken,
3 Hêcet nîne xwe xilas ken.
S. 8 1 Mehkeme k’efte mergeha Şerfedîna,

2 K’a werin we çend erk’an girtîne,
3 K’a we çî kirîye li ȓêya dîne.
S. 9 1 Werin k’ê li we zordarî kir,

2 Ji dostêt Xwedê wekî xweyȋ kir,
3 Mala te p’îs bû, te guhdarî2601 kir.
2588
Laliş 14, 2000 (rr. 187-196) Belavkirin: E’lo Şex Xelef http://ru.calameo.com/read/0025183177df1dab58f17
2589
hezar
2590
xo
2591
raste mal
2592
covan
2593
xudan
2594
xerb
2595
xafil
2596
xodanȋ
2597
heyf
2598
dikevin
2599
binêr: derê
2600
mehkmea
2601
gohdarî
479
S. 10 1 Heke te dît mal û e’yal2602 nehotine ser ȓê ye.

2 Jê cudabe ji neqilê ye,
3 Te ĥeq heye li mehkemê ye.
S. 11 1 Li k’ê mehkemê te xwe şehtand,

2 Mala teye p’îs bû, te nederizand,
3 Mezinê malê mal xeyirand.
S. 12 1 Ew mala te xwedan kir,

2 Te bi jiyan kir, û te bi ziman kir,
3 Agir hebû, te lê bela kir.
S. 13 1 Heke te dî kuȓê te ne liser ȓêye dîne,

2 Xîret bire, wî derîne,
3 Ew hina bi hina ditehmîne.
S. 14 1 Gelek wê di heyn, ya bi xêr naken,

2 Xwe dipesinînin, ya bi xîret naken,
3 Di derewînin, xwe jê cuda ken,
4 Hikmî lêye dê we di bela ken.
S. 15 1 Wê bang didet: wan bê mirweta bînin,

2 Ew di hidûd guhêzin, ew di bê yeqînin2603,
3 Ew di xeybetk’arin, ew di der[e]wînin.
S. 16 1 Tu hatîye dine, te bazar wekî dîne,

2 Înk’ar nebe, xwe ji P’adşayê xweȓa1579 bidayne,
3 Bixebite2604 û biwetîne2605.
S. 17 1 Tu hatîye dine, te ĥebeke qenc nekir,

2 Şîret û namûs te ĥebek nekir,
3 Te hikmê2606 giran ser xwe zêde kir.
S. 18 1 Ehlê dojêh ne di faxirin,

2 Ew di xeybetk’arin di bê bawirin2607,
3 Ew di miraz malin dê bi xwe vemirin.
S. 19 1 Te bo çî go ev male meye,
2 Te bê xwedan dikir di jinê meye,
3 Te bawer nedikir mehkeme heye.
S. 20 1 Çî mehkemeke çende xweşe,

2 Ẍafil dêçine2608 warêt ȓeşe,
3 Aşiq dêmȋnin2609 li cîyêt xweşe.
S. 21 1 Bi ĥebekê nabihurin2610,
2 Yê1582 serdayî hikm birin,
3 Yê maldayî xelat kirin,
4 Xam û înk’ar dê vemirin.
2602
eyal
2603
yiqînin
2604
bi xebite
2605
bi wetîne
2606
hikim
2607
nabuhirin
2608
dêçin
2609
dê mȋnin
2610
nabuhirin
480
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 22 1 Ez derk’eftim ji wê zeĥmetê2611,
2 Çend xweşî2612 heye wa li pê me tê,
3 Belê, xwezka bi wî gîyanê liwê suhbetê.
S. 23 1 Çî alîmê t’ekbîr kir,

2 Bê p’îranî pîrozî kir,
3 Hikmê Xwedê liser xwe bi cî2613 kir.
S. 24 1 Wê bang didet tuyî ilmdarî,

2 Tuyî qewlbêjî, tuyî xilmetk’arî,
3 Yê te ilm dayî te çî libal dî.
S. 25 1 Yê te ilm dayî yêt yî2614 xilmetk’ar bit,

2 Bi şevê û ȓojê yî guhdar bit,
3 Ne yî derewîn bit, û ne yî betal bit.
S. 26 1 Hat cêşê t’oq sore,

2 Ew ẍafilê li me dikirin zore,
3 Bi van erk’ana diçone jore.
S. 27 1 Me ĥîlet hebû bi biran male,

2 Me kir ew kes û k’are,
3 Wan destê me qut kir ji dost û yare.
S. 28 1 Firmanek hebû wan li me ȓakir,

2 We zê meyî xweş bû, wan xirab kir,
3 Wan zêȓ û male me li xwe bela kir.
S. 29 1 Min dît agir berda mala mine,

2 Kuȓê minê, kiçik pêş ĉavê mine,
3 Xûn di birîna nasekine.
S. 30 1 Min dît êkî namûs anî,

2 Min2615 bak’ire wî silt’anî,
3 Min şîr k’êşa, xûn hurî weke kanî.
S. 31 1 Ez wê badikeme birayê mezin,

2 Ev firmanê dihên ser me bi lezin,
3 Ew wê dînê şîrin2616 ji me dixwezin.
S. 32 1 Wekî e’rz û e’yal2617 ser hevda digrîn,

2 Xwezka bi ȓoja em bimirîn,
3 Em dînê şîrin naguherîn.
S. 33 1 Wan k’ar ken, wan bar ken,

2 Ji bircêt belek wan ȓaken,
3 Maşê weye, li xwe ĥelal ken.
S. 34 1 Xewa me nayê ya em derînîn,

2 Em ĥeyfêt bira jê helînîn,
3 Em Şama şîrin jê bistînîn.
S. 35 1 K’anê ewê mal fêde kir,
2611
zehmet
2612
xweşî
2613
bicî
2614
vêtîy
2615
mi
2616
şirîn
2617
erz û eyal
481
2 Xîret û namûs ĥebek ne kir,

3 Hikmê giran li xwe zêde kir.
S. 36 1 Gelek wê di heyn di mal şîrinin,

2 Di bê xîretin, wan xêr nîne,
3 Ew di bê ibadetin di dojîne.
S. 37 1 Madek heye, ne ye ehlî xêre,

2 Herçî kesê dîn guhêrî ji xelqîre2618,
3 Ĥebsa wîye bere jêre.
S. 38 1 Bilbil heyne her wê dixwînin2619,

2 Ȓefê baza wî da diînin,
3 Seger di ên wî dilezînin.
S. 39 1 Hatin bazê nêĉîrvane,

2 Bilbilê di nav gula da, yî bi zimane,
3 Xam û înk’ara çî dermane.
S. 40 1 Xam û înk’ar di bê hîvîne,

2 Ew ji xêr û xilmetê di şermîne,
3 Ew li dojêh di xweztîne.
S. 41 1 Ew qesrê sor û sipîne,

2 Ȓefê baza serda tȋne,
3 Yê2620 bi xwe kirî, derman nîne.
S 42 1 Şêr hatin bi ĥezare,

2 Baz çone ser mȋnbere2621,
3 Wê ba diken k’a xwedanêt milk û male.
S. 43 1 Heke te dît kuȓê te ne liser ȓêye dîne,

2 Xîret bike, wî derîne,
3 Hikmî lê ye dê te şikêne.
S. 44 1 Nebêje eve ji dûrî destê meye,

2 Hey bê xîrêto, wacibê teye,
3 Dê hikm bî mehkeme heye.
S. 45 1 Çendî bimînî di wê ĥebsê de,

2 T’u xweştir2622 nabînî jibinê wê de,
3 Tuyî2623 bê sîgal bûyȋ, lew tu mabûyȋ têde.
S. 46 1 Hikm bûyȋ2624 bi ĥedê sala,

2 Dayîm tarîye, û dayîm sare,
3 Hey bê xîreto, te ew dermale.
S. 47 1 Êzdîyatî her geleke,

2 Erk’anek jê xêr û êk xilmete,
3 Êk xîrete, û êk mirwete,
4 Êk qelema girtîye, û yê zinê neke,
5 Te bi van erk’ana nav liser de.
2618
xelk
2619
dixûnin
2620
Ê
2621
minar
2622
xoș
2623
tuy
2624
buy
482
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 48 1 Êzdîyatî yê liser ȓêya dîne,

2 Ne yê liser bêbextîyane, ne ê liser derewîne,
3 Yê liser wane, yê bi ser û male, xwe liber dîndare silt’an Êzî sekinîne.
S. 49 1 Êzdîyatî yê bi xûne sore,

2 Ew wê li e’rdane, suȓ2625 wa li jore,
3 Ew di ȓazayne bi hikm û care2626,
4 Ew bi wan erk’ana çone jore.
S. 50 1 Heke tu ne ẍafilekî dînî, ȓê bigre,

2 Û li van erk’ana bifikire,
3 K’a ji qencîyê û xirabîyê kîj çêtire.
S. 51 1 Kerîyê peza dibê xweyîne,

2 Baẍ2627 û baẍçan, kes liser nîne,
3 Me ĥeyfê bira jê hilanîne.
S. 52 1 Çî pîlayekî safîne,
2 Liber agirî ne dihelȋye,
3 Bi teqalê2628 dida, ne ditewîye,
4 Ew yî2629 layîqe yî Êzdîye.
S. 53 1 Çî beĥreke2630 çende pa’ne,

2 Coyêt avê jê berdane,
3 Hatin şêrêt nêĉîrvane.
S. 54 1 Min çu xweşîya ho nedît li çu ĥeywane,

2 Bo nirîne pilinga li zozane,
3 Werne bacarêt bê xwedane.
S. 55 1 Himênîya pilinga ye,

2 Dengê şêr û seqera ye,
3 E’rdê Xwedê tew ȓeng daye.
S. 56 1 Salê hinge di bê serma bûn,

2 Di bê germ bûn, ȓeng dabûn,
3 Hurîya govend lê gêȓa bûn.
S. 57 1 Êş û bela t’ev dera bûn,

2 Ew ne di ĥewceyî ĥekîma bûn,
3 Ev xirabe fênîye, ji nû ava bû.
S. 58 1 Wekî me șêx Şems bû mefere,

2 Heçî kesê bi ilmê Xwedê bêtin bawere,
3 Ew dê hol ket li herdu sere.
S. 59 1 Bêhne gul û ȓehana ji e’rda têt,

2 Kulîlk, û sosin, û beybûn li mîrga tên,
3 Hurî xemilîn bi ȓenga tên.
S. 60 1 Hûn çendî bigeȓên livê qinyatê2631,

2 Hûn a’ciz nabin ji ĥikyatê,
3 Jiber xêr û xweşîyê zav dihate.
2625
sûr
2626
cor
2627
bax
2628
biner: t’eqela
2629
ȋ
2630
behr
2631
kinyat
483
S. 61 1 E’rdê Xwedê t’ev k’amilî,

2 Dar û berê zozana bi xwe xemilîn,
3 Jiber hatine mîh û beranêt serî birî.
S. 62 1 Livî e’zmanî bifikire,

2 Wekî P’adşayê min beşer çêkire,
3 Çawa dimire dojeh heye bi agire.
S. 63 1 Ez bi qurbana wî ĥeyranî,
2 Wekî ĥed û sed ser me danî,
3 Kes xilas nebit bi nezanî,
4 Me bi ĥeqî ȓêye Xwedê naskir û zanî,
5 T’emametîye vî qewlî ji Xwedê û xwedanî!
Em kêmin, Xwedê2632 yî ťemame!
120. QEWLÊ ŞERFEDȊN

şaxê — 12633; 2634; 2635
S. 1 1 Xaliqê minî sewabe,
2 Û P’adşayê minî liser cewabe,
3 Bê ȓeza Xwedê û Tawisî melek’
4 T’ucar p’el ji darê nabe.
S. 1 1 Me yek divêt t’ebabî,

2 Liber Mekkeyî 2636 ȓawestabî,
3 Dê k’engî mehdî Şerfedîn ȓabî.
S. 1 1 Yek min divê ťemam bî,
2 Ber Mekke2637 ȓabî sit’ar bî,
3 Dê k’engê mahdî Şerfedînê ȓabî.
S. 2 1 Yekî min di wê deyî[n] t’ebabe,
2 Û liber [Mekke] ȓawestabe2638,
3 Dê k’engî mehdî Şerfedîn ȓabe?
S. 2 1 Dê k’engî ȓabî mahdî,

2 Ne efendî dimînin, ne qadî,
3 Wê ȓojê sinetxane bit hêsayî.
S. 2 1 De ȓabe mahdî,
2 Ne fendê bimîne ne qadî,
3 Hîngê2639 sinetê zanî.
S. 3 1 Dê ȓabe mehdî,
2 Û ne findî dimîne, û ne qadî,
3 Hîngî sinetê ĥesab.
S. 3 1 Dê hêsa bit sinete,

2 Ya melik Şerfedîn, ȓeĥm û şefeqetêt2640 xweke,
3 Sûliyêt batinê liber me ke.
S. 3 1 Hê zanî sinete,
2632
Xudê
2633
[1] (pp. 473-478); [2] (rr. 368-375)
2634
http://www.ezdixandi.com/forum/38-271-1; http://www.eziden celle.de/html/_eziden/_gebete/gebete-q-16.htm
2635
Ĉavkanî: Feqîr Elî Catûk, Nivîs Sedîk Dûzgûn Rastkirin Pîr Xidir Silêman 23.01.2000 hatîye nivsandin.
2636
meheka
2637
Mêka
2638
ȓawestiyabe
2639
hingê
2640
şifqet
484
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Ya melik Şerfedîn, ȓab2641 û șefeqetê2642 xweke,

3 Ziryeta batinê di ber me ke.
S. 4 1 Ĥesabî sûnetê,
2 Û ya melik Şerfedîn bi ȓehim û şefeqeta xwe,
3 Suȓêt batinê di ber me ke!
S. 4 1 Liber me ket sûliyêt batinê,

2 K’engî melik Şerfedîn dê dahirbit ȓûyê dinê,
3 Hingî cindî pê dibin xinê.
S. 4 1 Di ber me ke ziryeta batinê,
2 Wê cindî pê bibine xinê,
3 Ya melik Şerfedîn, tê k’engê ȓabî li ȓûyê dine.
S. 5 1 Di ber me ke suȓêt batinê,
2 Û ewin cindî pê dibin xinê2643,
3 Ya melik Şerfedîn, tê k'engî derî hawara2644 dinê?
S. 5 1 Çendî pê di xinêne,
2 Li gêdûka mêrêt çêne,
3 Ȓimêt hîzeranî ji me divêne.
S. 5 1 Cindî di xinêne,
2 Lê gêdûka mêrê çêne,
3 Li mê hizranî ne divêne.
S. 6 1 Cindî di xinê ne,
2 Li gêdûkan mêrên hêne bi t’ine,
3 Hizranî ji me divêne.
S. 6 1 Çê bûn siwarêt gêdûka,

2 Werin ji weȓa vekin derêt sindirûka,
3 Da we bixemilînin şibhetî bûka.
S. 6 1 Gêdûk siwarê gêdûkan,
2 Vekin derên sindirûkan,
3 Dê bixemilînin bi şerbeta bûkan.
S. 7 1 Çêbûn siwarên gêdûkan,
2 Dê bixemilînin şuhbêtî bûkan.
S. 7 1 Werin şibhetî bûka we bixemilînin,

2 Sindirûkêt sor û zer bo we derînin,
3 Ĥeq ȓêya șêx Adî û melik șêx Sin liser xwe biqebilînin.
S. 7 1 Bi şerbeta bûkan bixemilînin,
2 Sindirûkên k’esk û sor derînin,
3 Ĥeq ȓêya navê silt’an Êzîdê şêrîn ser xwe bînin.
S. 8 1Şuhbêtî bûkan bixemilînin,
2 Sindirûkêt k’esk û sor û zer derînin,
3 Hem bi ȓêya navê silt’an Êzîyê (êrîn liser xwe binîn).
S. 8 1 Ewin sindirûkêt k’esk û sore,

2 Tê heyne xerqê ȓeşî nazikî bi more,
3 Feqîran ji vê dinê hilanîn ĥeyf û core.
S. 8 1 Sindirûkên k’esk û sorin,
2 Têde hene xerqê ȓengane li cî bi morin,
3 Feqîran li ȓûyê vê dinyayê girtiyê ĥeyf û corin,
S. 9 1 Feqîra ji vê dinê hilanîne hêfe,

2 Liber xwe kirin xerqê ȓeşî nazikî zicêfe.
2641
binêr: ȓehim
2642
șefqet
2643
xene
2644
hawat
485
3 Liwê dibirin ĥeq û nisêfe.
S. 10 1 Ĥeq û nisêf li wir dibirin,

2 Cêşê silt’an Êzî di p’iȓin,
3 Maşî û canbeqî li hev dibirin.
S. 11 1 Li wan maşa li van canbeqiya,

2 Dane destê wan aẍa, wan cindiya,
3 Yê ȓuyê vê miclȋsê gîyanê xweda ber mehekan û tae’liya.
S. 9 1 [Li]Van masa, li van cenbaqiyan,
2 Dane destê van aẍan2645, van cindiyan,
3 Li ȓûyê vê miclȋsê canê xwe dane mehkan û tae’liyan2646.
S. 12 1 Li wan milkan û wan baẍa,

2 Dane destê wan cindiya, wan aẍa,
3 Serê dilê xwe vena daẍa.
S. 10 1 Li van milkan, li van baẍan,
2 Dane destê van cindiyan van aẍan,
3 Li ȓûyê vê miclȋsê ser dilê xwe ve danîbûn daẍe.
S. 13 1 Ȓojekê dê bite lêkdane,

2 Dê bite de’we û cengekî girane,
3 Ewe ȓojê, dê ji yek k’ifş bibin kevnêt berane.
S. 11 1 Ȓojeke bi navdane,
2 Yê bê dawî cengê girane,
3 Yê wê ȓojê ji dînê xweȓa k’ifşin kevne berane.
S. 12 1 Ȓoje bi te dahire,
2 Dîyar dibe t’erpekî faxire,
3 Melik Şerfedîn de’wa2647 hidretê li me dikire.
S. 14 1 Ȓojeke dê bite cenge,

2 Feqîr xemilîn letan û zenge,
3 Ew ȓoj, ne ȓoja mêrê lenge.
S. 13 1 Ȓojeke bi te cenge,
2 Feqîrê bi xelat û zende,
3 Ew ȓoj ne ȓoja mêrê çelenge.
S. 9 1 Ȓojekêyê bê te cenge,
2 Û feqîrên lê bixemilînin letan û zendan,
3 Ew ȓojne, ȓoja mêrê lenge.
S. 15 1 Ȓojekê dê bite axrete,

2 Dê dîyar bit t’erpekî faxire,
3 Ewê ȓojê melik Şerfedîn de’wa ĥezretê me dikire.
S. 10 1 Ȓojekê tête dahire,
2 Û dahirbî bi qalbekî feqîran,
3 Melik Şerfedîn de'wa ĥezretê li te dikire.
S. 16 1 Aşiq we dibê[jî]ye:
2 «Ya silt’an Êzî, me ji te hîvîye,
3 Melik Şerfedîn bo me bikî mehdîye.
S. 17 1 Ya silt’an Êzîd, tu k’arî, tu we nakî,

2 Melik Şerfedîn ji miẍarê ȓakî,
3 Tu xelqê asê pê mitahkî2648».
2645
axa
2646
taliyan
2647
dawa
2648
mitakî
486
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 14 1 Ya silt’an Êzîd, tu k’arî, çima nakî,

2 Tu melik Şerfedîn ji miẍarê2649 ȓakî,
3 Xelqê asê pê mitahkî.
S. 11 1 Ya silt’an Êzîdê, min tu k’arî, ȗ çima nakî,
2 Û tu melîk Şerfedîn dikarî ji miẍarê ȓakî,
3 Û xelqê asê pê mitakî.
S. 18 1 Xelqê asê pê mitêhkî,

2 Hincî mêrê bi erk’an, bi me’rîfet, bi ȓê bî,
3 Pênc ferza, yek ne bi cê bî.
S. 12 1 Û xelqê asê pê mitî bî,
2 Ol û erk’an, me’rîfet û rê bî,
3 Pênc ferzan, ferzek ne li cê bî.
S. 19 1 Her pênc ferzêt ĥeqîqetê,

2 Sêx û p’îr, hosta û mirebî, yarû birayêt axretê,
3 Ye fere liser me çendî sinetê,
4 Îro li dinê, sibe li bangê axretê.
S. 15 1 Pênc ferzên ĥeqîqetê,
2 Sêxe, p’îre, hosteye, merebiye, yarû birayê axretê,
3 Fere li me çendî sinetê.
S. 13 1 Her pênc ferzên ĥeqîqetê,
2 [Bi] şêx, p’îr, hosta, merebî, yarû birê axretê,
3 Fere li sinetê îro dinyayê, sibê li bangê axretê.
S. 16 1 Sinete bi leze,
2 Siwar li borê bi beze,
3 Gel cindiyan emê biçine xeze.
S. 14 1 Sinete ye bi leze,
2 Siwar dibe li borekî di beze,
3 Digel cindiyan emê herne xeze.
S. 20 1 Cila bidene feqîra,
2 Feqîr xemilin bi letan û hirîra,
3 Silt’an Êzî hawekî bide ser xirabe fêniyan û wîra.
S. 17 1 Bila bîne feqîran,
2 Bi xemilînin letan û herîran,
3 Ya melik Şerfedîn, hawarkê bide xiraba û siniyê dêran.
S. 15 1 Emê dilan bidene feqîra,
2 Û bila bixemilînin letan2650 û herîra,
3 Ya melîk Şerfedîn, hewakê bide xirabê fêniyêt wîȓa.
S. 21 1 Ya silt’an Êzî, hawarkî2651 li mevede,

2 Em li dûv te bûne ser hevde,
3 Me bi destê şire’tê ve bernede.
S. 18 1 Ya melik Şerfedîn, hawarkê li mevede,
2 Em li pey te bûne ser hevde,
3 Me bi destê şire´têve bernede.
S. 16 1 Ya melik Şerfedîn, hawarkê li mevede,
2 Û pey tê bûn serheda,
3 Tu me bi destên [şire’tê] ve bernede.
S. 22 1 Ya silt’an Êzî, e’wil tuyî berat’ê,

2 Tuyî xwedanê atqatê,
3 Tu li pê p’ira Selatê.
S. 19 1 Ya silt’an Êzîd, ji e’wil tu berat’î,
2649
mixar
2650
li pan
2651
hawe
487
2 Tu xwedanê2652 atqatî,
3 Tu liser p’ira Selatî.
S. 17 1 Ya silt’an Êzdîd, ji e’wil tu berat’î,
2 Û tu xwedanê atqatî,
3 Û tu2653 liser p’ira Selatî.
S. 23 1 Li me biȓêne bi ĉavekî şefeqetê,

2 Bi ĉavekî ȓeĥmetê,
3 Bipirse li ĥale me û çendî sinetê.
S. 19 4 Me birênî ç’avê sefeqetê2654, dilê ȓeĥmetê2655,
5 Ȓonayiyekê bidî me û çendî sinetê.
S. 18 1 Tu li me birênî bi ĉavê şefeqetê, bi dilê ȓeĥmêtê
2 Tu ȓonayiyekê bidî dilê me û çendî sinetê2656.
S. 20 1 Xwezî me bi zîn bikira hestire2657,

2 Cema’yeke2658 șêxan û p’îran pê bikira,
3 Ev dinya pê ji nû ve vekira.
S. 21 1 Pênc ferzên ĥeqîqetê,

2 Sêxe, pîre, hoste ye, merebî ye, yarû birayê axretê,
3 Fere li me çendî sinetê. (binêr S. 15)
S. 24 1 Çendî têt sinete bi leze,

2 Ȓabin, siwar bin borêt beze,
3 Ligel wan cindiya dêçine xeze.
S. 25 1 Ya melik Şerfedîn, sinetê dip’aristî2659,

2 Li lêdanê ne yî sistî,
3 Tu li hevserî ne yî nivistî.
S. 22 1 Sinetê dip’aristî2660,
2 Dest û dayînî tu ne yî sistî,
3 Ya melik Şerfedîn, dayîm tu t’ev serî, ne yî nivistî.
S. 19 1 Sinetê dip’aristî2661,
2 Li dest û dayînê tu ne yî sistî,
3 Ya melik Şerfedîn, dayîm tu ne yî nivistî.
S. 26 1 Melik Şerfedîn t’ev sere,

2 Dîwanbestî mehfele,
3 Cindî bi nav dik’irê silt’an Êzî dibin sela.
S. 20 1 Melik Şerfedînê Adiyayî t’esele,
2 Dîwanbest û mehfele,
3 Nav dik’irêt silt’an Êzdîdyê şêrîn bang û sela.
S. 27 1 Feqîr hatine ser me micade,

2 Me dîn Şerfedîne û Êzîd atqate,
3 Ew bû di bangada dihate.
S. 23 1 Feqîr hatine ser me micade,
2 Me bi silt’an Êzîd atqate,
3 E’zîzê min zu bi bangê dihate.
S. 21 1 Feqîr hatine ser min bi micade,
2652
xwidan
2653
tê
2654
sifqet
2655
ȓahmet
2656
sûnet
2657
hêstir
2658
cimayek
2659
binêr: dip’arastî
2660
dip’arêztî
2661
diperist
488
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Û me li silt’an Êzdîd atqate,

3 E’zîzê min zû bi bangê dihate.
S. 28 1 Li bangan û mahdera,
2 Li e’zîzan û ȓêbera,
3 Ya silt’an Êzîd, li bangîna me were.
S. 24 1 Van bangiyan li van mahderan,
2 Van e’zîzan, van ȓêberan,
3 Silt’an Êzîd banga me bê bera.
S. 22 1 Li van banganya li van mahderan,
2 Û li van e’zîzan li van ȓêberan,
3 Silt’an Êzdîd li banga me tê fere.
S. 29 1 Li bangîna me bên cindîyêt mergehê,

2 Cema’yekê bikin Comayê, Binîmayê2662,
3 Da silt’an Êzîd bangîniye me bê.
S. 25 1 Banga me û cindȋyê mergêhê,
2 We digo emê cema’yekê bikin li Comayê2663, li Binîmayê2664,
3 Ancax silt’an Êzîd bang û hawara me bê yê.
S. 23 1 Banga me û cindȋyê2665 mergehê,
2 We digo emê cema’ekê bikin, li Comayê, Binîmayê2666,
3 Ancax silt’an Êzîd, bang û hawara me bê yê.
S. 30 1 Çendî şeve, çendî ȓoje,

2 Sinetxane bê gunehe, bê sȗce, bê soje,
3 Ev dinya bi destê şire’tê2667, li me bûwe dojeh.
S. 24 1 Çendî şeve û çendî ȓoje,
2 Sinetxane yî bi gunehe, yî bi soje,
3 Ya melik Şerfedîn, ji destê şerîe’tê vê meclisê te lê bikre doje[h].
S. 31 1 Çendî şeve, çendî ȓoje, dua’ sinetxane dike her eve,

2 Ya melik Şerfedîn, bo me ji miẍarê derkeve.
2 Û dara sinetxanê dikir eve,
3 Ya melik Şerfedîn bi bor ve ji miẍarê derkeve!
S. 32 1 We dibêje melik Şerfedîne:

2 Heke șêx Şems bike e’zîzîne,
3 Letî liser derê miẍarê hilîne me dayîm hestir2668 bi zîne.
S. 26 1 Wê dibêje melik Şerfedîne,
2 Û heke șêx Şems bike e’zîzîne,
3 Û latê jiser derê miẍarê derîne!
4 Dayîm bor yî bi zîne.
S. 33 1 Me dayîm hestir bi zîn bikirba,

2 Cema’yeka şêxa, p’îra, feqîra bikir[ba],
3 Ev dinya pê fetih bikirba.
S. 27 1 Dema bi zîn bikire hestire,
2 Cema’ke şêxan û p’îran, hosta û merebiyan bikira,
3 Ev dinya pê fetih bikire.
S. 34 1 Fetih bikirba bi vê fêniyê
2662
ciyêmehê, birîmehê
2663
cihê
2664
Biremê ye
2665
cinî
2666
ciyê binîmê ye
2667
binêr: şerîe’t
2668
hêstir
489
2 Bi destûra silt’an Êzî bihajone ser t’extê êmîrîyê2669,

3 K’a binêr serî van k’afira çî bû, çî di cirîyê?
S. 35 1 Ȓojekê dê herme,
2 Cêşê silt’an Êzî bi xweȓa beme,
3 Vê fênîyê li hev bideme,
4 Çî bi sere van k’afira bikeme.
S. 28 1 Ȓojekê di herême,
2 Û celisa silt’an Êzdîd bi xwe dibême,
3 Vê fêniyê t’êk didême.
S. 29 1 Ez t’êk didime vê fêniyê,

2 Bi destûra Xwedê û șêx Adî, emê bajonin ser t’extê Amediyê,
3 Eme serê van k’afiran jêkin û bavêjin dojehê.
S. 36 1 Ji mêj ve2670 ȓuniştîme liber vê xilmetê,

2 Minetk’arim ji P’adşê dine û axretê,
3 Ya silt’an Êzî, destûra min bide bo xatira sinetê.
S. 26 1 Ji mêj k’etime ber vê xilmetê,
2 Minetk’arim P’adșayê dinê û axretê,
3 Destûr da jibo xatira sinetê.
S. 27 1 Ji mêj ve k’etime ber vê baweriyê,

2 Destûra şêx Adî û melik şêx Sin bajome ser t’extê Amêdiyê,
3 Serê van k’afiran çi bê, çi ciriyê.
S. 37 1 Ev zeman dê we bî,
2 Me bi șêx Adî şehde bî,
3 Ĥaca me Zimzim, qubleta me kaniya Sipî bî.
S. 28 1 Ev zeman dê wa bî, șêx Adî şehde2671 bî,
2 Zimzim û qubet il-Bidorin2672 ĥaca me bî,
3 Ev zeman dê bi îman bî.
S. 30 1 Ev zeman dê yê we bî,
2 Șêx Adî şehde2673 bî,
3 Zimzim û qubet il-Bidor2674 ĥaca me bî.
S. 38 1 Ev zeman dê mirîd bî,

2 Atqata me silt’an Êzî bî,
3 Ĥaca me Zimzim, qubleta me kaniya Sipî bî.
S. 31 1 Ev zeman dê mirîd bî,
2 Atqata me silt’an Êzdîd bî,
3 Zimzim û qubet il-Bidor ĥaca me bî.
S. 39 1 Ev zeman dê bî îman bî,

2 Ĥaca me silt’an bî,
3 P’îr Ȓeşê Ĥeyran, zebûnê herçar biran bî.
S. 29 1 P’îr Ȓeşê Ĥeyran bî,
2 Zebûnê herçar biran bî,
3 Xwedanê k’eremê derwêşê gelîyê Lalişê.
S. 32 1 Ev zeman dê bi îman bî
2 P’îr Ȓeşê Ĥeyran bî,
3 Zebûnî herçar biran bî.
4 Xwedê xirabket malêt bêbexta, û êwana, û beygo,
2669
êmîryê
2670
were
2671
şade
2672
qubilbidor
2673
şade
2674
qubildor
490
T’ÊMÛRÊ MESO
5 Hûn ĥemû bêjin Amîn herȓo û herȓo!

1 Xwedanê k’eremê cêşê gelîyê Laliş bi hawara me bê!
2 Sed ȓehim li dê û bavên guhdaran û seyȋdayê me!
3 Em di kêmin û Xwedê yî ťemame!
şaxê — 22675
S. 1 1 Hatî bedîleke ẍedare,
2 Aşiq çon bi ĥezare,
3 Axret bo xwe kirin ȓasemale.
S. 2 1 Ȓastemalê me îmane,
2 Aşiq sekinîn bi civane2676,
3 Ya seyîdî sûka me xwedane.
S. 3 1 Şerfedînê min hatî ji banî,

2 Xeta herbê linav xwe danî,
3 Ço ẍafila pê nezanî.
S. 4 1 Şerfedînê min hate2677 e’rda,

2 Ẍafila îmana xwe liderda,
3 Ew dêmirin ji k’erba.
S. 5 1 T’elpê faxir k’eftinê jîrê,

2 Ewin gelek ĥeyfin ji bîrê,
3 Wê wan ȓaket ji vê bîrê.
S. 6 1 T’elpê faxir wê wan ȓake,

2 Û çend ĥezara bi serda barke,
3 Wê wan bi malê dinyayê li wir windake.
S. 7 1 Heye p’iȓ …… zana kir,

2 Û berê xwe ji mehkemê2678 derbaz kir,
3 Hêcet2679 dînê xwe xilas kir.
S. 8 1 Çî mehkemeke faxire,
2 Û li ĥebekî na bihure,
3 Ji dest, û dev, û ziman, bi qedere.
S. 9 1 Mehkeme k’efte mecalê Şerfedîne,

2 Û k’a we çend erk’an girtîne,
3 Gelî êzdîye, we çîye li ȓêya dîne?
S. 10 1 Kê li we zordarî kir,
2 Û dostê Xwedê we bi çî xweyî kir,
3 Mala teye p’îs bû, te çima guhdarî kir!
2680
S. 11 1 Wekî e’rz û e’yal ne hatine ser ȓê ye,
2 Dê cude bit ji neqilê ye,
3 Go: «Te heq heye li mehkemê ye».
2675
[2] (rr. 479-484)
2676
covan
2677
het
2678
meĥkem
2679
ĥêcet
2680
e’rz û e’yal — binêr: k’ulfet
491
S. 12 1 Malx[oy]ê malê xwe2681 li mehkemê ….. ,

2 Malxoyê malê, mal di ẍeyîrand.
S. 13 1 Wekî te mala xwe bi ziman kir,

2 Te e’yşand, te xwedan kir,
3 Agir hebû, te lê bela dikir.
S. 14 1 Heke kuȓê te ço ser ȓêya dîne,

2 Bizave û neĥebîne,
3 Hina bi guneha bi tuhmîne.
S. 15 1 Tu hatîye dinê, te bazarek kir, wek bazara dîna,

2 Înk’ar nebe, xwe ji P’adşê xweȓa dayîne,
3 Bixebite û biwefîne.
S. 16 1 Tu hatîye dinê, te êke qenc nekir,

2 Ĥeqî û ȓastî te bi xweȓa ne bir,
3 Tu ĥuk’m bûyî, bi ĥeqê xweyî viȓ.
S. 17 1 Ehlê dojê[h] ne di faxirin,

2 Di bê yeqînin2682, di bê bawirin,
3 T’amak’arê xwe dimirin.
S. 18 1 Hinek hene ya bi xêr nakin,

2 Xwe dipesinin, ya bi ẍîret nakin,
3 Di derewînin, xwe jê cuda kin,
4 Ĥuk’mî lê bit, wê we bela kin.
S. 19 1 Bang kin wan bê mirweta bînin,

2 Ew ĥeduda diguhêzin, di bê yeqînin,
3 Tema k’arin, di derewînin.
S. 20 1 K’a ew k’îye dibêjit: ev deme yî kême?

2 Pê xilas kirin dijminêt me ye,
3 Wan ĥisab nekir li dinyayê mehkeme heye!
S. 21 1 Çî mehkemeke xweşe,
2 Hindek ȓuniştin li warêt ȓeşe,
3 Go: aşiq dêçine cîyêt xweşe.
S. 22 1 Li ĥebekê nabihurî,
2 Yê ser lêdayê xirab kire,
3 Yê ser lêda ĥuk’m bire.
S. 23 1 Û yê mal lêdayî xirab kire,

2 Xam û înk’ar wê dimire.
S. 24 1 Ez derk’eftim ji wê zeĥmetê,
2 Û xweşîyeke zav ji wê ve tê,
3 Ĥezar xwezge min bi wî k’efte wê suhbetê.
S. 25 1 Herçî e’lîmê bê t’egbîr kir,

2 Û bê p’îranî ilm pîrozî kir,
3 Ĥuk’mê xelqê bi ser xwe cê kir.
S. 26 1 Heke tuyî alîmî, heke tuyî qewlbêjî,

2 Û heke tuyî xilmetk’arî û ȓastbêjî,
2681
xo
2682
êqîn
492
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Yê te ilm dayê bi serda nabêjî.
S. 27 1 Bi şev û ȓojê guhdar bit,

2 Ne derewînekî înk’ar2683 bit.
S. 28 1 Hatî cêşê tewq sore,

2 Aẍa li me dikir zore,
3 Me hawar dir li jore.
S. 29 1 Fermanek2684 hebû, wan li meȓa kir,

2 Em ser xwe bûn, wan xirab kir,
3 Wan zêȓ û male me belav kirin.
S. 30 1 Ez k’etime xema wan zêȓ û male,

2 Me dikir ew k’esib û k’are,
3 Em qut bûyîn ji biran û yare.
S. 31 1 Ewan em di[k]uştîn,
2 Em di şewitandin, em dibiriştîn,
3 Me zêȓ û male xwe liwê hiştî.
S. 32 1 Agir berda mala mine,

2 K’urikê kiçkî lipêş ĉavêt mine,
3 Xûn di birîna ȓa nasekine.
S. 33 1 Min dît êk înabû same sari,

2 Min bang dikire wî silt’anî,
3 Min şîr dik’êşa, xûn dihurî weke kanî.
S. 34 1 Wê bang diket birayê mezin,

2 Ferman hat û liser me bi lezin,
3 Wê dînê şîrin ji me dixwazin.
S. 35 1 Wekî e’rz û e’yal biser hevda digrîn,

2 Sed ĥezar xwezga bi ȓoja dimirîn,
3 Dînê şîrin, na ẍeyîrîn.
S. 36 1 Wan bigrin û wan ȓakin,

2 Wan ji burcêt belek ȓakin,
3 Malê weye, li xwe ĥelal kin.
Em di kêmin, șêx Adî ťemame!

Ȓeĥme li dayî û babêt hazir û guhdara!
121. QEWLÊ PIŞT P’ERDA2685

S. 1 1 K’asekê vexwe ji meya zelale,
2 Bi dile şîrine2686, bi zare tale,
3 Çawîşê dîwana silt’an Êzîd mêr û milyak’eta, şêx Mend p’aşa,
4 E’sil û dîne melik Şerfedîn ev dinyaye ye betale,
5 Hey dê mala min, mala min, mala min, tu mala min.
S. 2 1 Li me hilatibû stêra sipîye,
2683
ink’ar
2684
firman
2685
http://www.ezidinasi.com/books/mahfil/1. pdf; Ĉavkanî: Dîroka Wêjeya Kurdî Feqî Huseyîn Saginc.
2686
şirîn
493
2 Şemsê bi nûr û k’eremete şefaqê2687 dabû çardeh t’ebeqên e’rd û e’zmana,

3 Bend û tîrêja dabû Lalişa nûranî ĥeta banê K’ursîy ye,
4 Emê dest û damanê melik șêx Sinê Adiya tiwaf bikin,
5 Bila ȓûnite ser berê şehdetê, veket derê ȓeşbelekê,
6 Liser ĥeftî û du babên qedîm bixwînit2688 û xeber bide.
7 K’a bêjê bi xêra navê șêx Adî,
8 Heke hûn pirsiyara kaniya Sipî dikene k’a hêvênê wê ji çiye?
S. 3 1 Li me hilatibû stêra [z]ere,

2 Şemsê bi nûr û k’eremete şefaqê dabû çardeh t’ebeqên e’rd û e’zmana,
3 Bend û tîrêja dabû Lalişa nûranî ĥeta banê menbere,
4 Bêjin bi xêra șêx Adî, heke hûn pirsiyara kaniya Sipî diken, hêvênê wê ji her û here,
S. 4 1 Li me hilatibû stêra beyanê,

3 Bend û tîrêja dabû Lalişa nûranî ĥeta bi celis û ȓewaqê dîwanê,
4 Emê dest û damanê melik șêx Sine Adiya tiwaf bikin,
5 Bila ȓûnite ser berê şehdeyê, veket derê ȓeşbelekê,
6 Liser ĥeftî û du babên qedîm bixwînit û xeber bide,
7 Bêjê gîyanê min gorî, k’a ew k’î mêr bû sekinye ser berê sîkanê û di dest de qelema îmanê,
S.5 1 Li me hilatibû stêra badîna,

3 Bend û tîrêja dabû Lalişa nûranî ĥeta bi Mekke û Medîna,
7 Ka bêjit bi xêra navê șêx Adî, heke hûn pirsiyara quba felekê diken,
8 Bêjin ka quba felekê çend zincin, çend k’ursîne?
S. 6 1 Li me hilatibû stêra Cebare,

3 Bend û tîrêja dabû Lalişa nûranî ĥeta bi qubikên nobedara,
7 Bêjit bi xêra navê șêx Adî, heke hûn pirsiyara quba felekê diken,
8 Serê quba felekê nûr sit’are.
S. 7 1 Hawara min Xwedêye û dilê damayî,

2 E’wrek ji binyanê ȓabû, ȓaserî Lalişa nûranî girtibû şewq, û nûr, û alayî,
3 Bila şêxekî ji malên Adiya, p’îrekî miskînî ĥeqîqetê, ilmayekî zêdeyî ilma,
4 Bête celisa kaniyê, ȓunite ser berê sehdetê, veket derê ȓeşbelekê,
6 Bêjit k’a ew k’î mêre bû, gîyanê min gorî, beĥra sîhanê bi k’eşkûlka2689 pîvaye,
7 Xiveta t’erab zêȓ liser beĥrêt k’ûr vedaye,
S. 8 1 Hawara min Xwedêye û dilê melûle,

2 E’wrek ji binyanê ȓabû, ȓaserî Lalişa nûranî girtibû şewq, û ala, û nûr,
3 Bila şêxekî ji malên Adiya, p’îrekî miskînî ĥeqîqetê, ilmayekî zêdeyî ilma,
2687
şefeq
2688
bixûnit
2689
keşkulk
494
T’ÊMÛRÊ MESO
4 Bête celisa derê kaniyê, ȓunite ser berê şehdetê, veket derê ȓeşbelekê,
6 Bêjit gîyanê min gorî, k’a ew k’î mêre bû beĥra sîhanê pîvaye bi k’eşkûlke,
7 Xiveta t’erab zêȓ vedaye liser beĥrêt k’ûr,
8 Ew aẍayê min silt’an Êzîde,
9 Mehdî Şerfedînê minî gulî nûre, min qebûle,
10 Wê dibin xivetê da digêȓin șaz û moẍnî2690, oẍler2691 û tenbûre,
S. 9 1 Hey dinyayê, cindîyê șêx Adî e’zîz melik Fexredîne,

2 Me çi mal nîne malbaba me Lalișa nȗrîne,
3 Hȗn gişt bêjin amîne!
122. QEWLÊ MȊR MEHEMEDÊ K’URDȊ2692

S. 1 1 Gelî yarû bira,
2 Ji we dibêm macera,
3 Da bizanin, yê bê xebere.
S. 2 1 Mehmed go: «Ez mîr,

2 Guh den gelî jîr,
3 Ji weȓa dem t’efkîr».
S. 3 1 Cema’ bûn li me mêr mîre,

2 Biken ji me t’egbîre,
3 Adanî, Qat’anî, Şemsanî, sê mîre.
S. 4 1 K’êşan şîr beĥr tîr,

2 Min ĥeyfa mîr wezîr,
3 Ne kirin t’egbîr.
S. 5 1 Qat’anî go: «Em mîr mergehî»,

2 Adanî go: «Îmamê ĥemûyȋ li we şêx Wezîr».
S. 6 1 Peyman dan destûre,

2 Nivîsîn berat’ û mişure,
3 Ĥemî hadêr2693 ĥizure.
S. 7 1 Li Mişetê, E’refatê,
2 Gul xemilîn li fatê,
3 Bîhna2694 xweşbû tê.
S. 8 1 Melî șêx Sin, melikê mine,

2 E’devî îmamê mine,
3 Ȓojkî Şemsa mine.
S. 9 1 T’oqa te melî Sino,

2 Serĉava hinî û hino,
3 Mexfûr e li çenda û çendo.
S. 10 1 Ȓêka me nûre zerbave,
2690
binêr: me’nȋ
2691
eẍler
2692
[2] (rr. 554-556)
2693
hadir
2694
buh
495
2 Ew ȓonahîye, ew tave,
3 Ji tarî tav da ve.
S. 11 1 Mîr Mehmed, batindare,

2 P’îrê Haslan2695 gewhere,
3 Şemsê T’et’er şêre bi xweȓa.
S. 12 1 Bidet barane, bara me,

2 Ĥeta om el qîyame,
3 Biken fame.
S. 13 1 P’adşê2696 min delîle,

2 Ȓêbere li sebîle,
3 Me nîne çu ĥîle.
S. 14 1 Êzdanê min Xwedaye2697,

2 Şaye P’adşaye,
3 Ĥezar nav pê daye.
S. 15 1 Silt’an2698 Êzîde,
2 Ew navê li ĥezar zêde,
3 Her Ȓeb il-Semede.
S. 16 1 Îlaĥȋo t’emame!
2 Can der qalb2699 daye,
4 Firwar ji Îlaĥȋye.
123. QEWLÊ SITȊYA ÊS2700

S. 1 1 K’engî ji minȓa bêtin mizgîne,
2 Coq bi gelîyê Lalişê bihurîne,
3 Berbi gelîyê Lalişê biçîne.
S. 2 1 K’engî qayîm k’arkin,

2 Metbex û şîlanê șêx Adî barkin,
3 Dilêt E’devîya şayî û şarkin.
S. 3 1 K’engî min cema’ dibûn coqe,

2 Mîrê mezin dê helgirin t’oqe2701,
3 Dilêt E’deviya k’eftin şayî û şoqe.
S. 4 1 Çûme dîyarî bihuştê,

2 Ew dîdare li min xweş tê,
3 Cindî mîr bû, libsê ȓeş lê.
S. 5 1 Xelq[no]2702 werin zerba bibînin,

2 Qubid k’eskin, hilêl di zêȓînin,
3 Ew ji k’erema Şemsedîn û Fexredînin.
S. 6 1 Fericîn li wan qubeha,
2695
Heslan
2696
pedșa
2697
Xuda
2698
sultan
2699
kalib
2700
Xeribo (Ilyas) http://yeziden.de/forum/
2701
tok
2702
xelik
496
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Rêza baban û dergeha,

3 Dê tiwafkîn2703 her heşt qubeha.
S. 7 1 Fericîn li wan qubêt bi nûr,

2 Xasa liber bestî mehder û mişûr,
3 Behişt2704 ewe li gelîyê k’ûr.
S. 8 1 Gelȋyê Lalişê bi nave,

2 Wê pêda dêtin ave,
2 Zar medih, zor silave.
S. 9 1 Silav û sed cot siba te bi xêr,

2 Dibêjime we gelî mêra,
3 Ȓuĥ ya li derê kaniya Sipî qalb yê li hêre qalb yê li here.
S. 10 1 Dilê minî wehaye,

2 Îlaĥȋo tû li me bikî şaye
3 Dê tiwafkîn derê kaniya Sipî, ligel kekê şêx Şeylilaye.
S. 11 1 Ezê dil hoy bi k’eser,

2 Gelî bira dibêjime we ev xeber,
3 Dê tiwafkîn derê kaniya Sipî ligel ferşêt mermer.
S. 12 1 Dilê minî bi k’eser bê,

2 Ji Ĥesen P’îrik ĥeta dergehê bi xêr bê,
3 Îlaĥȋo, tû li me bi neder bê.
S. 13 1 K’esera Ȓeşê k’are,

2 Xwezî2705qent’er bestî letînî care,
3 Dê tiwafkîn derê kaniya Sipî, ligel Zimzim û miẍere.
S. 14 1 Îlaĥȋo em vêkȓa2706bixwazin mirazê,

2 Me’bûdê2707 me û șêx Adî xwedanê atqatê2708,
3 Bi şêx Şems2709 bigrîn e’nyatê,
4 Melik șêx Sin li me biket șefa’etê,
5 Şêxû Bek’ir ȓûnê liwê civatê2710,
6 Me mêrekî e’dîl2711 divê ȓûnê liser wê bisatê,
7 Wekî metbex ciyê șêx Adî bang det: «Hê werne simatê».
S. 15 1 Simate ye sebîle,
2 Ye bê qale, bê qîle,
3 Ye bi rêye, bê bertîle,
4 Razdarêt derwêşan û delile,
5 K’esere Ȓeşê p’îre,
6 Xwezî ȓûniştbane li celisa mîre,
7 Cihê sema lê dik’êşin feqîre.
S. 16 1 Min feqîr dîtin bi coş,

2 Maldarin, bi t’acin, bi t’acpoş,
3 Gelî yara vexwen sed carî noş.
2703
tuwaf
2704
binêr: bihușt
2705
xozî
2706
vêkre
2707
mabûd
2708
xudanê îtqadê
2709
Şêşim
2710
civet
2711
adil
497
S. 17 1 Hey li min ĥeyranî,

2 Min liwêder dîtibû cindî,
3 Ewe bimanê ciyê dîn û îmanî.
S. 18 1 Ewe ȓewaq li ȓewe,

2 Qendîlê wê diînin p’eȓî wê li hewa,
3 Qubleta me mêrê E’devî ewe,
4 Dergeh berbi Ȓojave,
5 Xwezî derbazbûme nave,
6 Dê min li P’adşê xwe kirba silave.
S. 19 1 Xwezî çûbame wê deravê,

2 Rêza stûnê û mîravê,
3 K’esera ȓeş p’avê.
4 K’esera ȓeş mergehê,
5 Xwezî derbasbame wê qubehê,
6 Dê min tiwaf kirba stûna șêx Şems liwê şerbehê.
S. 20 1 Ez wê dinalim, birîna min ya li mêlak’ê,

2 Wê dik’alim wekî berxê li pê make,
3 Dê min tiwaf kirba stûna șêx Şems ligel şûna Berê Şibakê.
S. 21 1 Ez hatime dê tiwaf keme,

2 Sicûdê liber P’adșê xwe beme,
3 Dê p’eryêt nûranî li ĉavêt xwe deme,
4 Îlaĥȋo, Tu mirazê me zûke,
5 Xwezî çûbame liber wan p’eȓiya, li wan sindirûke,
6 Yên xemilîn letînî bûke.
S. 22 1 Yêt xemilîn letînî2712 erûs,

2 Jê diçin birq û birûs,
3 Liber diîsin find û şemal û bisûs.
S. 23 1 Dilê min mabû liber vê fikarê.

2 Îlaĥȋo, Tu liber me hilgirî vê fiqarê,
3 Dê min tiwaf kirba derê kaniya Sipî, ligel Zimzim û miẍarê2713,
S. 24 1 Bi wê fiqarê da mame,
2 Meqlûb û mergeh ew cîye, û ew miqame,
3 Qedemgeha mîr Xidir, e’lêk’ûm selame2714.
S. 25 1 Mîr Xidir ku mîre,

2 Li dinê û axretê xebîre,
3 Ewî mutî kirbû seyîd Ehmed il-K’ebîre2715.
S. 26 1 Ez wê dinalim ji destê wan birîna,

2 K’ilîlêt wan xizîna stûna herçar dîna,
3 Wê di destê melek Şemsedîn de.
S. 27 1 Şêx Şems û şêx Emîr Babiko yî feqîre,

2 Bi şev û ȓojê wê li nêĉîre,
3 Şêx Şems vêxistibû ĉirayê bi nedîre.
S. 28 1 Şêx Şems vêxistibû ĉirayê bi cêş,

2 Mîr westabû lipêş,
2712
latînî
2713
mixar
2714
eleyhîlselam
2715
elkebîr
498
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Şêx Şems dizane k’îye liser û k’îye lipêş.
S. 29 1 Sekinîbû serwere,
2 Mîr westabû li qent’ere,
3 Şêx Şems dizane k’î lisere û k’î libere.
S. 30 1 Dilê minî wehaye,

2 Îlaĥȋo, tû li me bikî şaye,
3 Ev qewle qewlekî E’yn il-Beyzaye2716,
4 T’emametîya vî qewlî ji Xwedaye.
Em di kêmin û xwedêyî ťemame!
124. QEWLÊ MISKȊN T’AJDȊN2717; 2718

Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Çi sibeykê sibane,
2 Li xewleyekê dî damame,
3 Hate bîra min Şame.
S. 1 1 Sibeyekê2719 ji sibane,
2 Di xewleyekêda dimame,
3 Hate bîra min Şame.
S. 2 1 Çend guh didime dilî,

2 Fêmê2720 didime ser aqilî,
3 We’de hat dest ji mîr û mergeha șêx Adî bihêlî.
S. 2 1 Min guh da liser dilî,
2 Fihmê da ser aqilê,
3 We’de wa hatî, desta ji mîr û mergeha șêx Adî bihêlî.
S. 3 1 Çi sibeykê heweste,
2 Ava bȗ borekî minî beste,
3 Dê bo e’rdê Şamêkem qeste.
S. 3 1 Dilê min ji heweste,
2 Eve bû yeqîna2721 min lê di beste,
3 Min zanî dê li e’rdê Şamê kem qeste.
S. 4 1 Borê min ji Ĥeq ware2722,

2 Xemilî wekî hercare,
3 Bo miskîn ji Lalişê dihinare.
S. 4 1 Hey boro, yî ji Ĥeq ware2723,
2 Xemilî wekî hercare,
3 Bo min miskînî ji Lalişê dihinare.
S. 5 1 Borê minî ji Lalişa,

2 Hey ĥeyrano, yî serxweşa2724,
3 Bajo, em çin tiwa[f]kin dergehê șêr Meĥmed Ȓeșa.
S. 5 1 Hey boro, yî ji Lalişê,
2716
eynulbeyza
2717
[51] (rr. 18-32)
2718
2719
subeyek
2720
qêmê
2721
êqîn
2722
Hekor
2723
Hekar
2724
serbeş
499
2 Ĥeyrano, yî serxweşe,
3 Dê tiwaf keyîn dergehê şêr Meĥme Ȓeşe.
S. 6 1 Xeta min ji dîwanê,

2 Min qazî wê liber danê,
3 Ya derwêş, tu dêçî ȗ nagehiye e’rdê Şamê.
S. 6 1 Xeta mine ji dîwanê,
2 Min qadî wê di berdanê,
3 Gotê: «Ya derwêş, tu dêçî, nagehîye e’rdê Şamê!»
S. 7 1 Xeta mine ji xwedanê qap’iyê,

2 Em gehiştine binê beriyê,
3 Boro bajo, çima me di êxiyê.
S. 7 1 Xeta mine ji xwedanê qap’îyê,
2 Ez gehiştime binêt berîyê,
3 Min go: «Boro p’ajo, çome êxîyê».
S. 8 1 Xeta mine ji malê Adiya,

2 Em gehiştine binê beriya,
3 Boro bajo, min ne êxiya.
S. 8 1 Xeta mine ji malêt Adîya,
2 Ez gehiştime binêt berîya,
3 Min go: «Boro p’ajo, çume êxêya».
S. 9 1 Bajo, em çine silavêt şêx Bazîda,

2 Hey boro, yî vaĥîde2725,
3 Mergeha șêx Adî ciyê mirîda.
S. 9 1 Min hajot, ez çume silavêt şêx Bazîde,
2 Hey boro, yî vaĥîde2726,
3 Min got: «Mergeha șêx Adî ciyê mirîda».
S. 10 1 Şêx Bazîd deng dike ji e’sasa:

2 «Ya derwêş, mergeha șêx Adî ciyê xasa,
3 Tu dê çî li dergehê Ĥelebê nabî xilasa».
S. 10 1 Şêx Bazîd deng diket ji e’sase:
2 «Ya derwêş, mergeha șêx Adî ciyê xasa,
3 Tu dê çî û ji dergehê Ĥelebê nabî xilase».
S. 11 1 Bajo, em çine silavêt baba cindȋye,

2 Ji wî e’zîzî diprsîye:
3 «Şamû2727 ciyê xweşîye».
S. 11 1 Min dihajwe, ez çome silavî babe cindȋye,
2 Min ji wî e’zîzî diprsîye,
3 Min got: «Şame û ciyê xweşîye».
S. 12 1 Baba cindî dibêjê:

2 «Tu ji mergeha șêx Adî naçî vê carê,
3 Li dergehê Ĥelebê dê ji te sitînin xefarê».
S. 12 1 Baba cindî dibêjit:
2 «Ya derwêş, heke dê ji min keyî pirsyarê,
3 Tu ji mergeha șêx Adî naçî vê care,
4 Dê li dergehê Ĥelebê ji te sitînin xefarê».
S. 13 1 Bajo, em çine silavêt şêxê Nûrî,

2 Ji wî e’zîzî bixwezin destûrî,
3 Linava me û mergeha șêx Adî gelek durî.
2725
wehîd
2726
wehîd
2727
Şam û
500
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 13 1 Min dihajwa, ez çume silavê şêxî Nûrî,

2 Min ji wî e’zîzî xwestibû destûrî,
3 Min got: «Linavbera min û mergeha șêx Adî mabû êke durî».
S. 14 1 Şêxê Nûrî we dibête:

2 «Ya derwêş, dê çî Firatê Şêmê dê lipêș te ête,
3 Belê kesek ji mîr û mergeha șêx Adî li hana te naête».
S. 14 1 Şêx Nûrî wa dibêje:
2 «Ya derwêş, Feratê Şêmê dê li te ête,
3 Kesek ji mîr û mergeha șêx Adî li hana te naête».
S. 15 1 Go: «Ya şêx, ez dêçim ji xweȓa,

2 Heger xêra, ȗ heger şeȓe,
3 Ĥimeta te, hebê bi meȓa».
S. 15 1 «Ya şêx, ez dêçim ji xweȓa,
2 Heke xêre, heke şeȓe,
3 Ĥimeta te, hebit bi minȓa».
S. 16 1 Go: «Ya derwêş, ȓaste we ye,

2 Xeta șêx Adî wa liber te ye,
3 K’a bixwîne2728, çî tê heye?».
S. 16 1 «Ya derwêş, sadiq2729 we ye,
2 Xeta șêx Adî wa liber te ye,
3 Bixwîne, k’a çî tê heye?».
S. 17 1 Canê derwêş k’efte Teĥlîya,

2 Eve bû qiseta şêx Fexr û șêx Xalîya,
3 Gelek aşiqa e’rdê Şamê ȓê, ȓadibiwarîya.
S. 17 1 Canê derwêş k’eftbû Te’alî,
2 Eve bû qiseta şêx Fexrê Adiye û Şêx Alî,
Gelek aşiqa e’mirê xwe ji Şamêȓa, ȓadibarî.
S. 18 1 Bo ȓojȗ beyane,
2 Ewe bûn e’rifê te hildane,
3 Bajo, k’a here me çi nîșane».
S. 19 1 Derwêş bor k’êşabȗ li cem xwe ve:

2 Gotê: «Ewe bȗ qewat û hinera bi t’eve,
3 Bajo, li me bȗye şeve».
S. 18 1 Derwêş borî dik’êşte cem xwe ve:
2 «Ya boro, hiner û qewatêt te eve,
3 P’ajo, da li me neêtin şeve».
S. 20 1 Bor ligel derwêş axivî,

2 Go: «Eve bû k’ubariya tu pê dilivî,
3 Bajo,ne bi şev ȗ ne bi ȓoj binivî».
S. 19 1 Bor ligel derwêşî axivî,
2 Eve bû e’cêba tu pê dilivî,
3 «P’ajo, ĥiskeyî em bi şev jî nanivîn».
S. 21 1 «Hêvara ȗ ȓoj li ava,

2 Borê derwêș cehde2730 kirbe gava,
3 Em gehiştine E’yn Zave».
S. 20 1 «Hêvare, ȓoj li ava,
2 Borê min ce’de kirbû gave,
3 Em gehiştîne E’yn Zave».
2728
bixȗne
2729
sedeq
2730
cad
501
S. 22 1 Li E’yn Zava êwirî,

2 Ȗ xelqê izeteka çak ji meȓe kirî,
3 Ȗ dilê min jiber muĥbeta șêx Adî mabȗ k’ewgirî.
S. 21 1 E’yn Zavê diêwirî,
2 E’lî em çî e’zet kirîn,
3 Jiber mêr û muĥbeta șêx Adî mabuwî k’ewgirî.
S. 23 1 Sibeye, ȗ têşt li hindava

2 Em siwar bûn ji E’yn Zave,
3 Bi xatirî we ȗ sed car malî ava».
S. 22 1 Sibeye têşt li E’yn Hindave,
2 Em siwar bûyîn ji E’yn Zave,
3 Me go: «E’lî, bi xatirî te, sed carî malî ava».
S. 24 1 E’lî got: «Hey derwêşê minî zirava,

2 Tu hatî ser serê mino, herdu ĉava,
3 Tu dê çî, tu nagehî wan ciya, wan gava.
S. 23 1 E’lî gotê: «Hey derwêşê mino yî zerbaba,
2 Tu ser sere min hatî û herdu ĉava,
3 Tu dê çî, nagehîye wan cîya, wan Ka’ba.
S. 25 1 Dilê minî hêtune,

2 Ji șêne Zavê siwar bûne,
3 E’ynata me dêr stûne.
S. 24 1 Dilê min ji hêtune,
2 Em ji E’yn Zave siwar bûne,
3 E’ynata me dêre stûne.
S. 26 1 Mala şêx Ĥisênê şêx Avdela,

2 Dîwan bestbû bi meĥfela,
3 Ya derwêş, tu dêçî, me li e’rdê Şamê bike sela.
S. 25 1 Mala şêx Ĥisênî şêx Avdele,
2 Dîwan bestîbû mehfele,
3 Ya derwêş, tu dêçî, me li e’rdê Şamê bike sela.
S. 27 1 Çi sibeykê merxune,
2 Borê derwêș kirbȗ bo zîne,
3 E’ynata me nav dîna li Mêrdîne.
S. 28 1 Boro yî bê fena,
2 Cehde ȓê bikena,
3 Bajo, em biçine nav dina.
S. 29 1 Boro, tuyî Berk’etî,

2 Dest ȗ p’ê ȗ serî,
3 Bajo, em çine mezela kekê derwêş Omerî.
S. 30 1 Bajo, em çine nav wan sinîya,

2 Min ji êkî dipirsîye:
3 «Gelo, mezela kekê derwêş Omer k’îye?»
S. 26 1 Min dihajwa, çome nav wan sinîya,
2 Min ji yekî ji wan dipirsîye:
3 «Gelo, mezela kekê derwêş Omer k’îye?»
S. 31 1 Kekê derwêş Omer hate dere,

2 K’oçekî bazda ȗ feqîr libere,
3 Werin gelî dina tiwaf biken dest, û daman, û sere.
S. 27 1 Kekê derwêş Omer hate der,
502
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Koçek wê dibezin, feqîr wê liber,

3 Em dê tiwaf keyîn dest, û daman, û ser.
S. 32 1 Kekê derwêş Omer kire hane,

2 K’oçek ço ser bane,
3 Werin gelî dina bo we hat mêvane.
S. 28 1 Kekê derwêş Omer wa dikire hane,
2 Koçek şande ser bane,
3 Gelî dina, werne mêvana.
S. 33 1 Çendî di nayîne,
2 Li me cema’yî bûyîne,
3 Aşiqo, mîrê mezin, te ev mêvan bo me ji k’êderê îne?!
S. 29 1 Çendî dineyîne,
2 Li min cema’ dibûyîne,
3 Aşiqo, mîrê mezin tu bo me ji kêder dayîtîne?!
S. 34 1 Ya derwêş, ez û tu birayîn,
2 Li xilmeta tey ȓawestayîn,
3 Li dîndara te qewî şayîn.
S. 30 1 Ya derwêş, ez û tu birayîn,
2 Li xilmeta te di ȓawestaîn,
3 Dîndara te qewî di şayîn.
S. 35 1 Ya derwêş, ĥeta tu livirî,

2 Li xilmeta tey hazirîn,
3 Li dîndara te qewî şa kirîn.
S. 31 1 Ya derwêş, ĥeta tu livirî,
2 Li xilmeta te di hazirîn,
3 Dîndara te qewî di şa kirîn.
S. 36 1 Got: «Ȓaste, tu kekê derwêş Omerî,

2 Tu layîqî vê cewabê, vî xeberî,
3 Ez ji Şerqê hatim, çime Şamê silavêt nebîy Zekerî».
S. 32 1 E’seyî tu kekê derwêş Omerî,
2 Layîqî xwe, e’silê xwe didî xeberî,
3 Ez ji Şerqê wê hatîm, dêçime Şamê silavî nebîy Zekerî.
S. 37 1 Got: «Ya derwêş, tu di dizanî,

2 Ȓêya xwe meke kislanî,
3 Vegeȓe, silav bike li silt’anî.
S. 33 1 Ya derwêş, tu wê dizanî,
2 Ȓêya xwe meke kislanî,
3 Silav bike li silt’anî.
S. 38 1 Ya derwêş, ȓast bajo ȓêye,

2 Kislaniyê ne êxêye,
3 Ȗ silav bike liser p’êye».
S. 34 1 Ya derwêş, ȓast bajo ȓêye,
2 Kislanîyê me êxîyêye,
3 Silav bike liser p’êye.
S. 39 1 Em ji Mêrdînê çon bi T’eleb,

2 Min liwêderê dîtin qefile,2731 û bazirgan, û celeb,
3 Min go: «Gelo, eveye dergehê Ĥeleb?»
S. 35 1 Ez ji Mêrdînê çom bi T’eleb,
2 Wê jê diçî qefil, û bazirgan, û celeb,
2731
qavil
503
3 Min go: «Gelo, eveyîye Ĥeleb!»
S. 40 1 Ez ji Mêrdînê dibûm siware,

2 Li dergehê Ĥelebê dikim p[ir]syare:
3 «Gelo, eveye ciyê jê distînin xefare?»
S. 36 1 Ji Mêrdînê dibûm siware,
2 Min dit wê jê diçin qefil, û celeb, û bazirgane,
3 Min got: «Gelo, eve e’rdê jê distînin xefare?»
S. 41 1 Borê min kire sistî,

2 Çom dergehê Ĥelebê yî di daxistî,
3 Xelqê Ĥelebê vê nivistî.
S. 37 1 Ez çî bikem, bore min kire sistî,
2 Ez çom dergehêt Ĥelebê di daxistî,
3 Xelqê Ĥelebê ĥemûyî nivistî.
S. 42 1 Wey li derwêşekî minî ser sewdaye,

2 Dîwar ber dîwar geȓiyaye,
3 Ne cî bi dest k’et, ne odaye.
S. 38 1 Wey li derwêşê min ser sewdaye,
2 Dîwar ber dîwar wêgeȓiyaye,
3 Ne cî bi dest k’eft, ne odaye.
S. 43 1 Wey li derwêşê min jaro,

2 Geȓiya bû dîwar ber dîware,
3 Ĥeta subê ȓoj lê dibû dehare.
S. 39 1 Wey li derwêşê min jaro,
2 Geȓiya bû dîwar ber dîware,
3 Ĥeta sibê ȓoj lê dibû dehare.
S. 44 1 Subeye û xweş hêwane,

2 Dergehêt Ĥelebê hatine berdane,
3 Wê jê diçin qefila û bazirgane.
S. 40 1 Sibeye û xweş hêwane,
2 Dergehêt Ĥelebê hatine berdane,
3 Wê jê diçin qefil û bazirgane.
S. 45 1 Bore min şûme,

2 Ji bizmara ȓadibû perçȗme,
3 Ȗ li herdu zenda cemidî xûne.
S. 41 1 Ez çî bikem, bore min şûme,
2 Berçum ji bizmaraȓa dibûne,
3 Di herdu zendada cemidîbû xûne.
S. 46 1 Derwêşekî minî derdumende,

2 Borê xwe k’êşabû ba solbende,
3 Xûn cemidî li herdu zende.
S. 42 1 Wê li derwêşê min derdimende,
2 Borê xwe k’êşabû ba solbende,
3 Xûn cemidî li herdu zende.
S. 47 1 Beyt’aro, liber dik’anê,

2 Gotê: «Hey ciwamêro, ciwaamêrê hanê».
3 Borê te kêrtêt mîr lê siwer bit, her te seyranê».
S. 43 1 Beyt’aro li derê dik’anê,
2 Gotê: «Hey camêro, camêrê mane».
3 Gotê: «Ya derwêş, borê te layîqe mîr, lê siwer bit, biçite seyranê».
S. 48 1 Got: «Beyt’aro, bi mirwete,

504
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Borê min dîtina wî p’iȓ hișmete,

3 Belê bi meșa xweyî kêm t’aqete».
S. 44 1 Gotê: «Hey beyt’aro, yî bi mizbete,
2 Borê min dîtina xweyî p’iȓ hişmete2732,
3 Çona xweyî kêm ĥerek’ete.
S. 49 1 Got: «Ya derwêş, tuyî miskînî,

2 Hincîyê vî borî liba[l] te bibînî,
3 Dersad wê ji te distînî».
S. 45 1 Ya derwêş, tuyî miskînî,
2 Hincîyê vî borî liba[l] te bibînî,
3 Dersad dê ji te bistînî».
S. 50 1 Canê derwêş got: «Dê xilmeta min bi kezî»,

2 Got: «Beyt’aro, bi Xwedê key li xilmeta min bikey lezî,
3 Ji tirsada dil û hinavê min t’êk dilerizî».
S. 46 1 Canê derwêş k’eftibû tezîn,
2 Got: Beyt’aro, bi Xwedê key li xilmeta min bilezîn,
3 Ji tirsada dil û hinavêt min t’êk lerizîn.
S. 51 1 Dilê min hind êșe,

2 Ez li sȗka çome pêşa,
3 Du çawîș hatin li min û bor dikine t’eftêşe.
S. 47 1 Di sûkada çome pêşe,
2 Hatine pêşîya min du çawêşe,
3 Wê li min û borî diken t’eftêşe
S. 52 1 Li sûkada çome xware,

2 Du çawîș hatin dikine gazî ȗ haware,
3 Yekî bi serê bor girt ȗ yekî bi destê derwêș girt, got: «K’eremke were xware».
S. 48 1 Di sûkada çome xware,
2 Hatine pêşîya min du çawîşêt p’ergale2733,
3 Yekî ji destê min girt hefsare,
4 Yekî ez jiborî îname xware.
S. 53 1 Ezim derwêșekî șkestî,

2 Eve bȗ borekî minî bestî,
3 Min dizanî yan dê xwe êwirînimyan hespî.
S. 49 1 Mîrê Ĥelebê ma dînî,

2 Du çewîşa li pê min dişînî,
3 Ya derwêş, behayî bibe, bo min borî bînî.
S. 54 1 Du çewîş hatin ȗ di nadîne,

2 Gotin: Ya derwêș, k’eremke, mîrê Ĥelebê te dixwîne,
3 Wê behayê bide te ȗ bor ji te distîne.
S. 50 1 Ya derwêş, ez li te nakeme zorî,

2 Dê deme te ĥezar zêȓî florî,
3 Behayî bibe, bo min bihêle borî.
S. 55 1 Mîro bi nisbete,
2 Borê min çi qimete,
3 Ȓêya2734 min li sefereke bê ezete.
2732
hijmet
2733
piȓgal
2734
ȓiya
505
S. 56 1 Ya derwêş, ez li te nakeme zorî,

2 Ezê [di]dime te sed zêȓî florî,
3 Beha bibe ȗ bihêle borî.
S. 57 1 Mîro, tu P’adşayî,
2 Ne min bor divêt, ne behayî,
3 Min tu spartîye Xwedayî2735.
S. 51 1 Mîro, tu P’adşayî,
2 Ne min bor divêt, ne behayî,
3 Min tu spartîye ĉavêt Xwedayî.
S. 58 1 Gava min digot ev xebere,

2 Hatine min bi dar û bere,
3 Ez ji mecasa mîrê Ĥelebê kirme dere,
S. 52 1 Gava min digot ev xeber,
2 Ȓadibûne min bi dar û ber,
3 Ez ji dîwana mîrê Ĥelebê kirme der,
S. 59 1 Du çewîş ȓobȗn ji dîwanê,

2 Yekî bi sere bor girt, bire ixterxanê,
3 Ȗ yekî bi destê derwêș girt, bire ĥebs ȗ zêndanê.
S. 53 1 Du çewîş wê li dîwanê,
2 Yekî bi sere borî k’êşa êxistime xanê,
3 Yekî bi destê min girt, go: «Derwêş, k’eremke binê zêndanê».
S. 60 1 Ĥeft sala bi t’emame,

2 Ez libinê ĥebsêda mame,
3 Ez ji Şerqê hatim ȗ ne gehiștime Şame.
S. 55 1 Ĥeft salî t’emame,
2 Di binê ĥebsa Ĥelebêda mame,
3 Ez ji Şerqî hatim, ne çome Şame.
S. 61 1 Ĥeft salan û zêde,

2 Ez mabȗm libinê ĥebsêda,
3 Kes ji mîr ȗ mergeha șêx Adî meyze ne kirbȗ pêde.
S. 54 1 Ĥeft salan û zêde,
2 Ez mame di binê ĥebsa Ĥelebêda,
3 Yekî ji Lalişa nûranî meyza nekirbû pêda.
S. 62 1 Sibeye ȗ ȓoj hilate,

2 Liser min bȗ celade,
3 Go: «Hilo miskîno, bide şade».
S. 56 1 Sibeye2736 ȓoj hilate,
2 Hatine ser min celate2737,
3 Gotin: Miskîno bin Ademo, hilû bine şade2738.
S. 63 1 Miskîn got: «Şehda dînê min êk Ellaĥ,

2 Meqlub û mergeh sela,
S. 57 1 Min go: Şehda min yek Ellaĥ,
2 Meqlub û mergeh sela.
S. 63 3 Silavêt min li Meqlubî, li mergehê,

4 Li Lalişê xwedanê qubehê,
5 Li wî e’rdî, e’rdê êzîdxane ser dik’êşinê ibadetê û sicûdehê».
S. 58 1 Silavêt min li Meqlubî, li mergehê,
2735
Xudayî
2736
subeye
2737
celad
2738
binêr: şehde
506
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Li Lalişê xwedanê qubehê,

3 Li wî e’rdî, e’rdê êzîdxane dik’êşinê ibadetê û sicûdehê.
S. 64 1 Dilê min behîye,

2 E’refate û dehîye,
3 K’arê xwe dikine ziyaretîye.
S. 65 1 Xwezî çobame wan dîyara,

2 Min meyza kirba wan sûka, wan semadara,
3 Min tiwaf kirba derê kaniya Sipî, Êzdîn emîr ȗ qubet il-Bidor, ligel bira û yara.
S. 59 1 Xwezî çobame wan dîyara,
2 Min meyza kirba li wan sûka, li wan semadara,
3 Min tiwaf kir ba dergehê kaniya Sipî, Êzdîne mîr qubet il-Bidor, ligel biranû yara.
S. 66 1 Xwezî ez t’êr bijîme,

2 Li celse ȗ ȓewaqa ȓuniştîme,
3 Min gotiba metbexçiye șêx Adî bo min bîne.
S. 61 1 Xwezî t’êr bijîme,
2 Li cejis me’ȓufê ȓuniştîme,
3 Min gotiba metbexçîye șêx Adî bo min miskînî simatê bîne.
S. 67 1 Ew mala me e’firandbȗ2739 ji qatê,

2 Xwezî ez ȓȗniștibame liser wê bisatê,
3 Wegê metbexçiyê șêx Adî band kir hê werine simatê.
S. 68 1 Ew mala me xwedan erk’ane2740,

2 Ew Lalișa bi sikane,
3 Ew ciyê xelqê bi dîn ȗ îmane.
S. 69 1 Xwezî ez çobame sȗka me’rîfetê,

2 Ciyê xêr, ȗ naz, ȗ ne’metê,
3 Ciyê sitî lê dikin dawetê.
S. 60 1 Xwezî çobame sûka me’rîfetê,
2 Ya t’ijîye ji xêrê, ji nazê, ji ne’metê.
S. 70 1 Banga min li wana,

2 Girtyekî qeydan ȗ zinzana,
3 Ji Lalișê bê me bêtin hana.
S. 71 1 Banga min malên mîra,

2 Girtyekî qeydan ȗ zincîra,
3 Ji Lalișê li banga min bêt feqîra.
S. 72 1 P’adşê min wa kire t’aqete,

2 Daye destê şêx Cêncer2741 mişur û xete,
3 Got: «Heȓe girtiye me berde, hege bi ĥeqe».
S. 62 1 P’adşê min wa kire t’aqet,
2 Şêx Adî dane destê şêx Cêncer mişur û xet,
3 Go: «Heȓe girtîye me berde, heke bi ĥeq, heke bi neĥeq!»
S. 73 1 Li derê meclisê sekinî şêx Cêncere,

2 K’ember best, hile zere,
3 Got: «Gelî qaziya, girtiyê me berdin bînnine dere».
S. 63 1 Hate derê dîwanê şêx Cêncer,
2 K’ember best, hile zer,
2739
afirand
2740
îman
2741
Cêncel
507
3 Got: «Gelî qadîya, hilûn girtîyê me berden bi neder».
S. 74 1 Linav qaziye bû ȓaye,

2 Gotinê: «Heger te e’şirê me înaye,
3 Girtiyê te me berdaye».
S. 64 1 Linav qadîye bûyîye ȓaye,
2 Got: «Heke te eşira me înaye,
3 Me girtîyê te berdaye».
S. 75 1 Linav qaziye bû dik’ir,

2 Gotê: «Hey camêro2742, camêrê buk’ir,
3 Kesek girtiya, bernadit bê usir2743».
S. 65 1 Linav qadîye bû dik’ir,
2 Gotin: «Hey camêro, camêrê buk’ir,
3 Kesê girtî, bernedaye bê usir2744».
S. 76 1 Gelî qaziya li me bilind nekin ȓêye,

2 Êk ji ba me hatîye, eve ĥeft sale liba[l] we yî girtîye,
3 K’a bêjin sebeb çîye?»
S. 77 1 Mîro, tuyî bi aqilî,

2 Ĥişa bîne ser dilî,
3 Malê me mergehiya li we t’erefiya na ĥasilî».
S. 67 1 Mîro, tuyî bi aqilî,
2 Ĥişa bîne ser dilî,
3 Malê me mergehîya li we t’erefîya ba hasilî».
S. 78 1 Mîro, tu wê dizanî,
2 Ĥişa bîne ser canî,
3 Piştî șêx Adî dê ji qalbê te fiȓînim gîyanî.
S. 66 1 Gotê: «Mîro, tu wê dizanî,
2 Ĥişa bîne ser canî,
3 Piştî silt’an șêx Adî dê ji qalbê te fiȓînim gîyanî.
S. 79 1 Li derê zêndanê sekinî şêx Cêncere,

2 K’ember bestibȗ, hile zere,
3 Got: «Ya miskîn T’ecdîn, ji ĥebsa Ĥelebê, were dere».
S. 68 1 Hate derê zêndanê şêx Cêncer,
2 K’ember best, hile zer,
3 Got: «Ya miskîn, hilû ji hebisa Ĥelebê were der!»
S. 80 1 Bore minî sipîya,

2 Ne deșt dibest, ne van ĉiya,
3 Şikir, ez ji wan ciya anîme van ciya».
S. 69 1 «Ez çî bikem, bore min sîya,
2 Ewî ne deșt dip’erisit, ne ĉiya,
3 Şikir2745, em ji wan cîya hatîne van cîya».
S. 81 1 P’adșê min kire t’eqdîre,

2 Dane pêşîya min feqîre,
3 Ez birime ĥizreta mîre.
S. 82 1 Min mîrê xwe dît bi herdu ĉava,

2 Li min ȓohin bûn dil ȗ hinava,
3 Min li P’adșayê xwe dikir zor silava.
2742
cwamêr
2743
uşir
2744
uşir
2745
şukr
508
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 83 1 Ş êx Adî gotê: «Ya derwêş, tu bi xêr hatî,

2 Tu careke dî hatîye vî welatî,
3 Bi te ma ȓaĥetî û şiqiîyatî.
S. 70 1 Şêx Adî gotê: «Ya derwêş, tu bi xêr hatî,
2 Bi te man ȓaĥetî û şeqîyatî,
3 Tu careke dî ji wî welatî hatîye vî welatî».
S. 84 1 P’adșayê mino, min bi te gelek miraze,

2 Me gelek k’êșa çile ȗ micade,
3 Tu careke dî min ne sipêrî destê celade.
S. 85 1 «Ya derwêș, tuyî miskînî,

2 Here, li mala xwe ȓobî,
3 Înşallaĥ2746 tu careke dî mexfur namînî».
S. 70 1 Şêx Adî gotê: «Ya derwêş, tu bi xêr hatî,

2 Bi te man ȓaĥetî û şeqîyatî,
3 Tu careke dî ji wî welatî hatîye vî welatî».
S. 86 1 Miskîn T’ecdîn ji şêx Adî kir pirșyare2747:

2 «Kesê bê şêx û p’îr û hosta û merebî, yarû birêt axretê, ciyê vî k’êdere? șêx Adî
S. 87 1 Şêx Adî dibêje: «Ya miskîno, pirsyara te fere,

2 Çi kesê bê şêx û p’îr û hosta û merebî, yarû birêt axretê, ĥeft cara dojêh ji ciyê vî xweştire».
S. 72 1 «Ya miskîno, pirsyare te fere,
2 Mêrê bê şêx û p’îr û hosta û merebî, yarû birêt axretê, ĥeft cara doj ji ciyê wî xweştire».
S. 88 1 «Ya derwêş, heger tu yê minî,

2 Li hind ȗ yemanê bî, tu liba[l] minî,
3 Û heger tu ne yê minî, tu li bo min heç, k’o tu li hind ȗ yemenî».
S. 73 1 «Ya derwêş, heke tu yê minî, tu li emanê2748 bî, tuyî minî,
2 Û heke tu ne yê minî, tu wê li bo min t’u, wê li emanê t’u».
S. 89 1 «Ya derwêş, êmanetî te ev gelî ye,

2 Eve maleke ji enzelî ye2749,
3 Mek’anê silt’an șêx Adî ye!»
S. 74 1 «Ya derwêş, amanetê2750 te ev gelîye,
2 Ewe maleke ji enzelîye2751,
3 Mek’anê silt’an șêx Adî ye!»
Em di kêmin û Xwedê yî ťemame!
125. QEWLÊ OMER XALA Û ĤESEN ÇINARȊ2752; 2753; 2754

S. 1 1 Ez bêjim medhê Omer Xala û Ĥesen2755 Çinarî,
2 Ewin şemalêt şevêt tarî,
2746
Îșela
2747
pișyar
2748
emen
2749
e’nzalî
2750
êmanet
2751
e’nzalî
2752
2753
Qewlê p’îrê Omer Xala. P’îr Elîxanê Cimşîd, p’îrê Omer Xala. Bajarê T’ibîlîsê, Gurcistan.
2754
Laliș 16, 2001 (rr. 151-157) belavkirin: E’lo șêx Xelef. https://ru.calameo.com/books/002518317922a3557d519
2755
Hesin
509
3 Ji ĥusna2756 wan nûr dibarî.

S. 1 1 Ezî çendî li dinême,
2 Yê2757, ber ferwara Xwedême,
3 Medhê Omar Xala, Ĥesen Çinêr dibihême.
S. 1 1 Çendî ez li dine me,
2 Liber firwara Xwedê me,
3 Medhê Omer Xale û Ĥesin Çinêrî dibême.
S. 2 1 Omer Xala û Ĥesen Çinarî,

2 Ewin şemalêt şevêt tarî,
3 Ji ĥusna wan nûr dibarî.
S. 2 1 Omer Xala, Ĥesen Çinêr şevê tarî,
2 Ji ĥezna wan nûr dibarî,
3 Ĥesen Çinêr, Omer Xala mîrê xwedan k’emal,
4 Bo wan ava kirin mezelû mal.
S. 2 1 Da em biden medhê Omer Xale û Ĥesin Çinêrî.
2 Ewin șêwqê şemalê şevê tarî,
3 Ji ĥusna2758 wan nûr dibarî.
S. 3 1 Omer Xale û Ĥesin Çinarî,

2 Mêrêt xwedan k’emalin,
3 Bo feqîra avakirin mezel û malin.
S. 4 1 Ewin mêrêt xwedan çavin,

2 Şêx Adî lê digirin silave….,
3 Got xweș2759 male baban maleke bi dewletin.
S. 3 1 Mala baba, maleke bi dewlate,

2 Jê diçit k’eremete2760,
3 Şêx Adȋ2761 p’îrêt Omer Xala kirne p’îrêt xelifete.
S. 5 1 Malê baba, maleke bi dewlate,
2 Jê diçon k’eramete,
3 P’îrê Omer Xale kirne merebîyê xelîfete.
S. 4 1 Mala baba ji enzelî ye,

2 Hêvênê2762 wan ji kaniya Sipî ye,
3 Lê tiwaf dibin sinî ye2763,
4 Kire xitmê çendî E’devî ye.
S. 6 1 Mala baba maleka enzelî ye,
2 Hêvênê wan ji kaniya Sipî ye,
3 Pê tiwaf dibin sinî ye,
4 Kirne ser xitmê çendî E’devî ye.
S. 3 1 Aşiqekî çê me,
2 Û erk’ana me’rîfetê ȓê me,
3 Medhê2764 wan şêresiwara2765 maşekî nûrîne.
S. 7 1 Aşiqekî çê me,
2 Bi ol, û erk’an, û me’rîfetê li ȓê me,
3 Medhê wan şêresiwara dibême.
2756
husn
2757
Ê
2758
hisn
2759
xoș
2760
keramet
2761
Şȋxadî
2762
hêvên
2763
sunî
2764
meth
2765
şêrû sivara
510
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 8 1 Da bideyn medhêt wan șêresiware,

2 Ewin mêrêt e’xtîyare,
3 Li Lalişê sikenîne, gotin: «Ewe Ĥeq ware».
S. 5 1 Aşiqekî nûrînim,
2 Ȓêya șêx Adî û melik șêx Sin2766 bi ĥeq dibînim,
3 Şêx Adî go: «Ne muĥbê xelqê derewînim».
S. 4 1 Aşiqekî nûrîne,
2 Melek Fexredîn ne meleke,
3 Xelqê derewîne.
S. 9 1 Aşiqê nûrême,
2 Ĥeq ȓêya șêx Adî dibême
3 Melik Fexredîn ne miĥbê xelqê derewîne.
S. 6 1 Derewîna ne lomînin,
2 Ew ȓêya șêx Adî û melik șêx Sin nafehmînin,
3 Xas û qelenderêt geliyê Lalişê jê digazinin.
S. 10 1 Ewan derewîna melomînin,
2 Ew ȓêya silt’an Êzî nabînin,
3 Xas û qelenderêt gelîyê Lalişê ser ĥemû k’arê wan bikazne.
S. 7 1 Ĥesen Çinarî û Omer Xala,

2 Ewin du ĉirêt îxtîyara,
3 Li Lalişê, ji feqîraȓa ava diken mezel û mala.
S. 8 1 Ewin du mîrêt Xwedan ĉave,

2 Şêx Adî lê dikir silave,
3 Got: «Xweş malêt bave»,
S. 9 1 Da min ji k’asa berî,

2 Min vexwar loqent’erî,
3 Da em bideîyîn medhê p’îr Omerî.
S. 5 1 Dayî ji k’asa bere,
2 Min vexwarî vê qent’ere2767,
3 Em bidin medhê Omer Xale.
S. 11 1 Da min ji k’asa perê,
2 Min vexwarbû liwê qent’erê,
3 Da em biden medhê p’îr Omerê.
S. 10 1 Da min ji k’asa badîyê,

2 Min vexwar liwê kaniye,
3 Da em bideyn medhê p’îr Adîyê.
S. 6 1 Da min k’asa meyîyê2768,
2 Min vexwar ji vê kanîyê,
3 Emê bidin medhê p’îrê Alîyê.
S. 13 1 Da min ji k’asa bahê,
2 Min vexwarbû liwê kanȋye,
3 Da em biden medhê p’îr Adîyê.
S. 11 1 Da min ji k’asa meyê,

2 Min vexwarbû bi qedehê,
3 Da em bideyn medhê xwedanê2769 qubehê.
S. 12 1 Da min ji k’asa meyê,
2 Min vexwarbû ji wê qedehê,
2766
Şîxsin
2767
qeyînt’er
2768
mayîn
2769
xwidan
511
3 Da em biden medhê xwedanê2770 qubehê.
S. 12 1 Da min ji k’asa mîra,

2 Min vexwar bi şahî û dîwanêt feqîra,
3 Da em bideyn medhê Lawê p’îra.
S. 7 1 Da min ji k’asa nûrîne,
2 Min vexariye şahê a’lem feqîra,
3 Emê bidin medhê lawê p’îra.
S. 14 1 Da min ji k’asa mîra,
2 Min vexwarbû şayî ya dîwanêt feqîra,
3 Da em biden medhê lawêt p’îra.
S. 8 1 Da min k’asa ȓikatê2771,

2 Min vexwarî t’emame,
3 Min da2772 medhê silt’an Êzîd e’rdê Şame.
S. 13 1 Da min ji k’asa ĥelale,

2 Min vexwarî derĥale,
3 Em wê dideyn medhê Omer Xale.
S. 15 1 Da min ji k’asa ĥelale,
2 Min vexwarbû derĥale,
3 Da em biden medhê Omer Xale.
S. 14 1 Da min ji k’asa a’mê,

2 Min vexwarî bi t’emamê,
3 Da em bideyn medhê Êzîdê Şamê.
S. 16 1 Da min ji k’asa ȓik’in2773 a’mê,
2 Min vexwarîbû bi t’emamê,
3 Da em biden medhê șêx Adî yê Şamê.
S. 15 1 Silt’an Êzîdî Şamî bû,

2 Omer Xala ji suȓa darî bû,
3 Ĥesen Çinarî ji hewa beĥrî bû.
S. 9 1 Silt’an Êzîd Şamê bû,
2 Omer Xala suȓa2774 der[ya] bû,
3 Ĥesen Çinêr li hewa2775 ber bû.
S. 17 1 Silt’an șêx Adî li Şamê bû,
2 Omer Xala siwarê darê bû,
3 Ĥesen Çinarî ji hawarî yê beĥrê bû.
S. 16 1 Şêx Adî ji Şamê çoye mergehê,

2 Êwirî li Comayê, li Binîmayê2776,
3 Li Lalişê, Xwedanê qubehê,
4 Virêkire pê almehê.
S. 10 1 Şêx Adî merk’ebê hêwurî,
2 Comayê, Binîmayê 2777,
3 Şand pê ala mehê.
S. 18 1 Şêx Adî ji Şamê dihate,
2 Li mergehê êwirî, û kir xebate,
3 Li qubehê cê mehê șande pê almehê.
S. 17 1 Alîma ji wêve diînin,
2770
xudan
2771
ȓikhat
2772
bida
2773
ȓikî
2774
sir
2775
heva
2776
li cîmayê, li benîmeye
2777
Serê mehê — binê mehê
512
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Çendî mêr pêve dimeyzînin,

3 Divên navekî şerîf2778, şîrin daînin.
S. 11 1 Ala mehê ji wê tîne,
2 Çendî mêr lê dimezîne,
3 Di navekî şîrin lê tîne.
S. 19 1 Alîmahê ji wêve tînin,
2 Çendî mêra lê dimeyȋzînin,
3 Navekî xweyî2779 yȋ şêrîn2780 liser daînin.
S. 18 1 «Almeh» înan ji wêve,

2 Mêra meyza kir pêve,
3 Şêx Adî ji desta dayîna ew sêve.
S. 12 1 Ala mehê ȓê ji vebe,
2 Mêra mêze kir heve,
3 Şêx Adî nav lêkir ew sêve.
S. 20 1 Alîmah tê ji wêve,
2 Mera meyȋze kir pêve,
3 Şȋxadȋ naskir ew sêve.
S. 13 1 Sêv danî bale,

2 P’adşayê min nûr şemale,
3 Nav lêkir Omer Xale.
S. 21 1 Sêv danîn libale,
2 P’a[d]şa nûr şemale,
3 Nav lê danî Omer Xale.
S. 19 1 Ĥesen Çinarî û Omer Xala vêkê xweş tê,

2 Go: «Hey P’adşayê mino li dine û axretê,
3 Sebra me bêyî te ne tê».
S. 14 1 Omer Xala wê yekê derd tê,
2 Go: «Ay P’adşayê dinê, axretê,
3 Sebra me wê E’yn il-Beyzaye tê.
S. 22 1 Omer Xala wê yekê ber tê,
2 «Hey P’adşê mino li dinyayê û axretê,
3 Sebra me bê kaniya Sipî ne tê».
S. 20 1 Şêx Adî herî heste,

2 Ĥesen Çinarî û Omer Xala pêşberî șêx Adî vewesta,
3 Şibabeke2781 avê jê dixweste.
S. 15 1 Ĥesen Çînêr û Omerê Xala
2 Ber șêx Adî vedivestin,
3 Şibabeke2782 ava kaniya Sipî lê dixwestin.
S. 23 1 P’adșê min p’iȓ hewaste,
2 Omer Xala û Ĥesin Çinarî ber șêx Adî vewesta2783,
3 Şibabeka2784 ava kaniya Sipî jê dixweste.
S. 16 1 Çax ewa — ew îniye,

2 Şibabeke2785 ava kaniya Sipîye,
3 Ba wan dikir ȓewaye.
S. 21 1 Got: «E’zîzê mino, mek’anekî me çêke,

2 Avê xwe yê şîrinî şerîf lêke,
2778
şirîf
2779
xu
2780
şirîn
2781
binêr: şerbik
2782
şibek
2783
wewesta
2784
şibîbek
2785
şebek
513
3 Her şev, êvarê înîya şibabek ava kaniya Sipî ji meȓa viȓêke».
S. 24 1 Ĥesin Çînêrȋ û Omerê Xala
2 Gotin: «E’zîzê min, cîyȋyekî me çêke,
3 Navekî xwe yê şêrîn yê şerîf lêke,
4 Şibabeka ava kaniya Sipî bo me bi ȓêke».

2 Her şev, êvarêt înîya şibabeke ava kaniya Sipî bi zîweyîve dihinare,
3 Qasid Îsbîya bi şehdeya Dawidî bin Dermane.
S. 25 1 Şêx Adî wedikire firware,
2 Her hêvareka înîyê şibabeka ava kaniya Sipî ȓê dikire zêwe
(dihinare),
3 (…………………………..).
S. 26 1 Qaside2786 wî Îsibîyane,
2 Şehde Dawidî bin Dermane,
3 Min li wir dîtin civateke girane.
S. 23 1 Mêr ȓuniştin li dîwana,

2 Da em jê bideyn beyane,
3 Omer Xala û Ĥesen Çinarî herdu birane.
S. 17 1 Omer Xala Ĥesen Çinêr herdu birane,
2 Şêx Adî go: «Gelî mêra, berberî mekin,
3 Omer Xala Ĥesen Çînêr herdî yekin».
S. 24 1 Min liwê dîtin zor meclîse,

2 Mîr ȓuniştin bi ĥeqîya șêx Adî û melik șêx Sin jêk diken pirse,
3 Omer Xala babe, Ĥesen Çinarî pise.
S. 27 1 Mêr ȓuniştine bi hevrêya șêx Adî jêk2787 diken pirse,
2 Omer Xale babe, Ĥesin Çinarî pise.
S. 28 1 Min li wir dîtin zor dîwane

2 Mêr ȓuniştine bi ĥeq ȓêya șêx Adî, jêk dikirin neyane,
3 Omer Xale û Ĥesin Çinarî herdu birane.
S. 29 1 Şêx Adî go: «Gelî mêra, vê yekê mekin,

2 Hûn berberîya mekin,
3 Omer Xale Ĥesin Çînêrî herdî yekin».
S. 25 1 Pişt wan gotina șêx Adî got:

2 «Gelî mêra, Omer Xala û Ĥesen Çinarî du mêrêt mezine,
3 Ew herdu navek, ji navêt mine».
S. 18 1 Ĥedî wan gotina
2 Şêx Adî go: «Gelî mêra,
3 Omer Xala û Ĥesen Çinêr navekî mezinin,
4 Ew nava navê minin».
S. 30 1 Piştî wan gotina Omer Xale û Ĥesin Çînêrî du mêr mezinin,
2 Şêx Adî go: «Ew jî navek ji navêt mine».
S. 26 1 Piştî wan xebera,

2 Da em jê bideyn nedere,
3 Şêx Adî û Omer Xala û Ĥesen Çinarî zincîra zere.
S. 31 1 Piştî wan xebera,
2 P’adşê minȋ xwedan nedere,
3 Isbata Omer Xale û Şêx Alê Şemsa zincîra zere.
4 Ya me ȓaste, ne derewe,
5 Isbata melik șȋx Ĥisin Celewe.
2786
qaz dê
2787
jîk
514
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 27 1 Şêx Adî go: «Gelî mêra, ya min digot, her ewe,

2 Û ȓaste û ne derewe»,
3 Şêx Adî da melik șêx Sin Сelewe.
S. 28 1 Melik șêx Sin, Celewê dixune,

2 Çendî li dîwanê dimeyzîne,
3 Mêrekî ji xwe mezintir nabîne.
S. 32 1 Melik șȋx Ĥisin Celewê dixûne,
2 Çendî lê dimeyȋzîne,
3 Mêrekî ji xwe mezintir nabîne.
S. 29 1 Ya mêra ew nefese,
2 Ya mêra ew hewese,
3 Da mêra nefese.
S. 19 1 P’adşayê min p’iȓ ĥewase,
2 Da mêra hew nefese,
3 Da şêx bisk û meqese,
4 Da p’îr ferz û zikate.
S. 33 1 P’adşê min p’iȓ ĥewase2788,
2 Da mêra ew nefese,
3 Da destê p’îra fitir û zikate,
4 Da destê şêxa bisk û meqese.
S. 20 1 P’adşayê min Ẍefûre,

2 Ji ba wî tê destûre,
3 Da şex bisk û meqese,
S. 34 1 P’adşê min Ẍefûre,
2 Ji ba wî hatibû destûre,
3 Da destê şexa bisk û meqese,
4 Da destê p’îra zikat û mișûre.
S. 30 1 Da p’îra ferz û zekaye,

2 Da şêxa bisk û meqese,
3 P’adşayê min bi hikmê xweyî ȓewa (ye)!
S. 35 1 P’adşê min bi hikmê xwe2789 yî ȓewaye!
2 Ji ba wî hatibû dua’ye,
3 Da destê şexa bisk û meqese,
4 Da destê p’îra xet û mișûre.
S. 21 1 P’adşayê min hikmê xweyî nûre,

2 Ji ba wî tê dua’ye,
3 Da şêx bisk û meqese,
S. 31 1 Hindekî dilê xerqeyî liwê maye,

2 Şêx Adî go: «Xerqe bila webî!
3 Çu dilan ji kenarê te çênebî».
S. 22 1 Şêx Adî go: «Hidekî dila чerqe wa maye».
2 Go: «Xerqe, xerqê mine,
3 Sinetxane, sinetxana mine!».
4 Şêx Adî go: «Gelî mêra, xerqe îmane!»
S. 36 1 Hindek dilê xerqe liwê maye,
2 Şêx Adî go: «Xerqe bila webî,
3 Çu ji kenarê min nebî».
2788
hewas
2789
xo
515
S. 23 1 Ĥecî k’êşa xerqe,

2 Bêşike gumane,
3 Wê pê bigeȓin bavêjin nav xelqê bê îmane.
S. 32 1 Sinet, sineta mine,

2 Herçar t’erîqet dest li damana te bî,
3 Yê xatira te libal ne bî,
4 Bila qet wacebê min ne bî.
S. 37 1 Sinet, sineta mine, sinetxaneyê,
2 Herçar t’erîqeta li dest û damanêt tede bê,
3 Hincî șehda te nebê,
4 Bila bi ȓuyê min nek’eftî.
S. 33 1 Ewan mêra li hev dinêȓî,

2 Dîwana silt’an Êzî bû şuşe û birûqêt zêȓî,
3 Ew k’as şerab il-tiĥur bû, ewan mêra nobe bi nob, li hev digêȓî.
S. 25 1 Gelî Mêra divînin,
2 Silt’an Êzîd bîna şûşe,
3 Û biriqî zêȓîne,
4 Mêra nobe — nobe lê dinêȓî.
S. 34 1 Şêx Adî go: Gelî mêra, xerqe îmane,

2 Hincîyê ȓasta xerqe şik û gumane,
3 Cî jîr werhatî, ȓemle, û qîre, û qet’rane,
4 Ĥeta a’bad2790 il-axir, ew der ciyê wane.
S. 24 1 Ȓoja axretê,
2 Tenge, tûngê ȓem qet’rane,
3 Dojeh — cehnimaye,
4 Ĥeta ibadet2791 hebe ew der ciyê wane.
S. 38 1 Şêx Adî go: «Gelî mêra, xerqe libsê îmane,
2 Hincî li xerqê Şêx Adî yê bi şikeyê, bi gumane,
3 Dê bi çengilê wî girin û havêne nav bê îmane,
4 Çîyê li axretê bora vejvartî tenge, tunge, dojiye qîre û qitrane,
5 Ĥeta ebed li abdîyê dernayȋnin, her ewe ciyê wane».
S. 39 1 Mêra lêk dinêrî,

2 Li dîwana silt’an Şêx Adî bû șûșe û biriqê2792 zêȓî,
3 Ew k’asa silt’an Êzdî bo mêra geȓ bi geȓ lêk digêȓî.
S. 35 1 T’eleba2793 mala baba li min kirî,

2 Hêvênê mala baba li mala Şemsedîn û Fexredîn dilê min ev pêkirî.
S. 26 1 Mala bava maleke enzelȋye,
2 Hêvênê wan ji kaniya Sipîye,
3 Mala bava maleke nedîre,
4 Lê dihêwirî2794 coqet[êt] feqîre.
S. 40 1 Malê bava maleka enzelȋye,
2 Hêvênyê2795 wan ji kaniya Sipîye,
3 Ew kaniye jiberî ĥemû cîye.
S. 36 1 P’adşayê min çêkir Gay û Masî, beĥr û K’ursîy,

2 Deşt û ĉiya, e’rd û e’zman, mêrg û zevî,
3 Xulyaqet t’evî, hêvên ji kaniîya Sipî bî,
2790
ebed
2791
ebadet
2792
birîq
2793
telib
2794
dihêwurî
2795
binêr: hîvî
516
T’ÊMÛRÊ MESO
4 Ew ya weye, wek P’adşa pê divî.

S. 41 1 Malê bava maleka bi nedîre,
2 Lê di êwirin coqetêt feqîre,
3 Hêvênê wan ji mala melik Şerfedîne,
4 Ewan pê nebû,
5 P’adșê min çêkir e’rd û e’zmîne,
6 Deșt û ĉȋya û beĥr û zevȋ ye.
Em di kêmin, Xwedê û Şêx Adî t’emamin!

Ȓeĥma2796 hosta û gotî!
Em di kêmin, Xwedêyȋ t’emame!
126. QEWLÊ K’OFA2797; 2798; 2799 (QEWLÊ P’ȊRÊ LIBNANE)

S. 1 1 Dilê min kovana,
2 P’îrê bi nav Lubnana,
3 P’îrê Lubnano2800 gîyano, bi suȓa Şêx Alê Şemsana.
4 Ay p’îrem, wez bûm xulamo.
S. 8 1 Dilê min bi k’ofane,
2 P’îrê nav Libnane,
3 P’îrê Libnano gîyano zeynet bi suȓa Şêx Alê Şemsane,
4 Oy p’îrê, ez bim xulam.
S. 33 1 Dilê minî bi kovane,
2 P’îrê bi navê Libnane,
3 P’îrê Libnano gyano, zeynet bi suȓa şêx Mendê Fexrane.
S. 2 1 K’ofiya te ya qewîya,
2 Lê cema’ bûn ewlîya,
3 P’îrê Lubnano gîyano, bi suȓa şêxê Adîya.
S. 9 1 K’ofiya teye qewȋye,
2 Lê cema’ dibûn velîyî2801,
3 P’îrê Libnano gîyano, zeynet bi suȓa şêxê Adîye,
4 Oy, p’îrê, ez bim xulam.
S. 34 1 K’ofê teyî qewȋye,
2 Lê cema’ dibûn velîyî,
3 P’îrê Libnano gyano, zeynet bi suȓa şêxê Adȋya.
S. 3 1 K’ofiya te cîda,
2 Lê cema’ bû mirîda,
3 P’îrê Lubnano gîyano bi suȓa silt’an Êzîda.
S. 10 1 K’ofiya teye cîde,
2 Şahiye li çendî mirîde,
3 P’îrê Libneno gîyano, ezê nav suȓa silt’an Êzîde,
4 Oy, p’îrê ez bim xulam.
S. 35 1 K’ofê teyî bi cîde,
2 Lê cema’ dibûn mirîde,
3 Pîrê Libnano gyano, zeynet bi suȓa melek silt’anê Êzîde.
2796
rema
2797
Qewlê p’îrê Libnane. http://sarkilar.love.gen.tr/kardes-turkuler/qewle-kofa-kofi-ilahisi-.html
2798
[1] (pp. 357-360); [2] (rr. 465-467)
2799
[3] (pp. 230–242)
2800
binêr: Libnano
2801
weliye
517
S. 4 1 K’ofiya te ya mezina,
2 Lê cema’ bû il mûmina,
3 P’îrê Lubnano, gîyano bi suȓa melik şêx Ĥesina.
S. 11 1 K’ofiya teye mezine,
2 Lê cema’ dibûn momine,
3 P’îrê Libnano gîyano, zeynet bi suȓa melik şêx Sine,
S. 36 1 K’ofê teyî mezine,
2 Lê cema’ dibûn momîne,
3 P’îrê Libnano gyano, zeynet bi suȓa melik şêx Sine.
S. 5 1 K’ofiya te bûkêr,
2 Vay dinya bûye du ker,
3 P’îrê Lubnano, gîyan bi suȓa șêxû Bek’ir,
S. 12 1 K’ofiya teye buk’ir,
2 Li dinyayê bûye dik’ir,
3 P’îrê Libnano gîyano, ezê nav suȓa șêxû Bek’ir,
S. 37 1 K’ofê teyî buk’ir,
2 Li dinê bûye dik’ir
3 P’îrê Libnano gyano, zeynet bi suȓa șêxû Bek’ir.
S. 6 1 K’ofiya te bi hinara,
2 Lê cema’ bû il babzara,
3 P’îrê Lubnano, gîyano bi suȓa șêx Şemsê T’et’era.
S. 14 1 K’ofiya teye bi hinare,
2 Lê cema’ dibûn babzare,
3 P’îrê Libnano gîyano, zeynet bi suȓa șêx Şemsê T’et’ere,
S. 13 1 K’ofiya teye nûrîne,

2 Lê cema’ dibûn zergûne,
3 P’îrê Libnano gîyano, ez nav suȓa melik Şemsedîn û melik Fexredîne,
S. 38 1 K’ofê teyî nûrîne,
2 Lê cema’ dibûn zergûne,
3 P’îrê Libnano gȋyano, zeynet bi suȓa Semsedîn û Fexredîne.
S. 15 1 K’ofiya teye girane,

2 Fiȓî ço e’zmane,
3 Li E’rşan dewran dana.
4 Mîr Sicayê sicane,
5 Nesirdînê babane,
6 Şêr Mehmedê Ȓeşane,
7 Pîrê T’ercimane,
8 Dawidî bin Dermane,
9 Ȓastî spartî gîyane,
10 Mîr Ĥesin Mamane,
11 Serwerê me her çilane,
12 P’îrê Libnano gîyano, zeynet bi suȓa şêx Fexrê Adiyane,
S. 40 1 K’ofê teyî girane,
2 Fiȓî, çû bûwe e’zmane,
3 Li e’rsan dewran dane.
518
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 41 1 Mîr Sicayê sicane,

2 Nasirdînê Babane,
3 Şêr Mehmed Ȓeşane,
4 P’îrê T’ercimane,
5 Dawidê2802 bin Dermane,
6 Ȓastî spartî gîyane,
7 Mîr Ĥesin2803 Mamane,
8 Serwerê me her çilane,
9 Pîrê Libnano gîyano, zeynet bi suȓa şex Mendê Fexrane.
S. 16 1 K’ofiya teye mezinde,

2 Baziya liser dixwende2804,
3 P’îrê Libnano gîyano, zeynet bi suȓa şêx Hevinde,
S. 17 1 K’ofiya teye bi t’ertîbe2805,

2 Mêra jiber dibir nesîbe,
3 P’îrê Libnano gîyano, Xidir–Ilyas bi xwe neqîbe,
S. 39 1 K’ofê teyî bi t’eȓtîbe,
2 Mêra jê dibir nesîĥete,
3 P’îrê Libnano gyano, Xidir–Ilyas bi xwe neqîbe.
S. 42 1 Çûme dîyarî wê nûrê,

2 Kela te wê dixûrê,
3 P’îrê Libnano gyano, wê li ĥewşê, wê li sûrê.
S. 18 1 Çome dîyarî k’afê o,

2 Min qest kir merzêt beĥrê o,
3 P’îrê Libnano gîyano, k’asê wa liber gizrê o,
S. 44 1 Çûme banê k’ofê o,
2 Me dît merzêd beĥrê o,
3 P’îrê Libnano gyano, k’asê wa liber gizirê o.
S. 19 1 Çome dîyarî bihuştê,

2 Ew dîndare li min xweş tê,
3 P’îrê Libneno gîyano, cindî bû libsê ȓeş lê,
4 Oy, pîrê ez bim xulam.
S. 43 1 Çûme dîyarî behiştê2806,
2 Ew dîndare li min xweş tê.
3 Çendî mîr bû, libsê ȓeş lê.
S. 20 1 Çome silavgehê,
2 Fericîme li qubehê,
3 P’îrê Libnano gîyano, li Comayê2807 li Binîmayê,
4 Dê bi silt’an șêx Adî keyîn ibadetê, sicȗdehê.
S. 45 1 Çûme silavgehê,
2 Fericîme li qubehê,
3 P’îrê Libnano gyano, li Comayê, li Binîmahê2808,
4 Dê bi silt’an șêx Adî bikin ibadetê û sicudehê.
2802
Dawûd
2803
Hasil
2804
dixûnd
2805
tertîf
2806
binêr: bihuşt
2807
Cîrêmayê
2808
li cihê mayê libinê mayî
519
Em di kêmin Xwedê yî ťemame!
127. QEWLÊ ĤESENÊ2809 CÊLÊ2810 ;2811

S. 1 1 Zînare, zînare,
2 Çî hikmekî hoy dijware,
3 Ĥesino, ser zîna te firîne siware.
S. 2 1 Zînare ji ba melik Şemsedîne,

2 Çî hikmekî hoy keskȗne
3 Ĥesino, [siware] ser zîna te fiȓîne.
S. 3 1 Zînara, ji ya pane,
2 Hey Şemsê mino P’adșane,
3 Ĥesino, zor siwar peya dimane.
S. 4 1 Hikmek hat ji ba Xwedê ye,

2 Dak’ete ser e’rdê ye,
3 Ser Ĥesine Cêlê ye.
S. 5 1 Hikmek hat ji e’zmane,

2 Dak’ete ser Ĥesinê e’rdane,
3 Ser Ĥesinê Cêlane.
S. 6 1 Wê li Ĥesinê Cêlê ye,

2 K’efte ber mewc ȗ p’êlê ye
3 Sebeb Ĥesinê babe ye.
S. 7 1 Wê li Ĥesinê Cêlane,
2 K’efte ber mewc ȗ p’êlêt girane,
3 Sebeb Ĥesin ji babane.
S. 8 1 Borê Ĥesin bînin,

2 Li sȗka zanînê dînin,
3 Ĥesinê Cêlê liser zînin.
S. 9 1 Bore Ĥesin anî,

2 Li sȗka me'rifetê danî,
3 Ĥesinê Cêlê ne ser meydana пȗ аnî.
S. 10 1 Bori Ĥesin șê ye,

2 Li sȗka me'rifetê tê ye,
3 Ĥesinê Cêlê hot, nebir ser hole ye.
S. 11 1 Wê li Ĥesinê minî p’îre,

2 Bi dilq ȗ t’anced feqîre,
3 Ĥesino, та tu nizanî șêx Şems2812 wezîre.
S. 12 1 Wê li Ĥesinê minî p’îrîye,

2 Bi dilq ȗ t’anced feqîrîye,
3 Ĥesino, tu zanî șêx Şems wezîre ser K’ursîye.
2809
Hesin
2810
CELÊ
2811
[50] (rr. 340- 343)
2812
șê Şims
520
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 13 1 Ĥesino, tu mestî an dinî?

2 Şiva hinerê dest hilînî,
3 Şêx Şems guharê zêȓî ji guhê Ĥesinê Cêlê dertînî.
S. 14 1 Ĥesino, tu mestî an sikranî,

2 Şiva hinerê dest hilanî,
3 Guharê zêȓî ji guhê Ĥesinê Cêlê deranî.
S. 15 1 Wê li Ĥesinê minî ser meste,

2 Şiva hinerê hilgirtiye bi deste,
3 Şêx Şems Ĥesinê Cêlê ji maș existe.
S. 16 1 Wî guhar zêȓîne,
2 Şêx Şems ji guhe Ĥesinê Cêlê der anîne,
3 Ĥesinê Cêlê hate mal digrîne.
S. 17 1 Wê li Ĥesinê minî bi dewlete,

2 Ji serî çȗ ĥiș ȗ aqil dewlete,
3 Ĥesino, tu nizanî șêx Şems mîre, maș didet ȗ maș dibete.
S. 18 1 Ĥesin dibêjit : «Wexteki ez mașxur bȗm,

2 Xwedan2813 guhar zêȓî zer bȗm,
3 Li dîwana silt’an șêx Adî bi Hevrême bi ĥeq ser bȗm».
S. 19 1 Xelat ji ĥeft ȓenga,

2 Dana bo sȗka tenge,
3 Mêre ser gotin, ȗ qale, ȗ cenge.
S. 20 1 Xelatê nȗranî,
2 Ji xezîna qudretî deranî,
3 Li sȗka me’rifetê danî.
S. 21 1 Ĥesin dibeje: «Ji k’engî ĥeta bi k’engî,

2 Вi celis ȗ ȓewaqa șêx Adî bêta dengî»,
3 Careke dî Ĥesinê Cêlê vegeȓî ser vî ȓengî.
S. 22 1 K’engî qiyamet dê ȓa bî,

2 Li celis ȗ ȓewaqa șêx Adî ȓawesta bî,
3 Ĥesinê Cêlê careke dî bi xelata șêx Şems de șa bî.
S. 23 1 Ĥesin dibeje: «Banga mine șêx Adî,

2 Xweșewîstê mino, livê mehderêȓa bȋ,
3 Ȓewșa Ĥesinê Cêlê ji dest șêx Şems yî tengav bî».
S. 24 1 Banga mine șêx Şems bewaye,

2 Xwesewiste min, livê mehderê ȓabe,
3 Ȓewșa Ĥesinî ji dest șêx Şems yî tengave.
S. 25 1 Banga mine feqîrêt gorî,

2 Xweșewîstê mino, livê mehderê mebin gorî,
3 Şêx Şems Ĥesinê Cêlê vala kir ji suȓê.
S. 26 1 Banga mine șêr Avdel Omere,

2 Xweșewîstê mino, livê mehderê were,
3 Şêx Şems li Ĥesinê Cêlê buye mefere.
S. 27 1 Banga mine sitiya Zine,

2813
xudan
521
2 Wa dibeje Şems Ezdîne,

3 Xelatê Ĥesinê Cêlê, bora bizivrîne.
S. 28 1 Sitiya Zin dibeje: «Şêx Şemso, tu bi Xwedê key,

2 Tu bi șêre șêx Fexrê key,
3 Tu xelatî Ĥesinê Cêlê bora fire key».
S. 29 1 We dibeje Şemsê Ezdine:

2 «Bi sere xweșewist melik Fexredîne,
3 Min ȓeda li Ĥesinê Cêlê nine»,
4 Ĥesinê Cêlê hate male, lê buye girîne.
Em dikemin, Xwedê yi t’emame!
128. QEWLÊ NUĤ P’ÊẌEMBER2814

S. 1 1 K’ifir bûn hindî qewmê Nuĥe,
2 Pîr û kal, şeng û şoẍe2815,
3 Gotine Nuĥî: «Gala te doxe».
S. 2 1 Nuĥî ji Xwedê xwe xwest,

2 Ewine nayêne ȓêka ȓast,
3 Ji k’ifirîya bûyîne mest.
S. 3 1 Xwedê go: «Ya Nuĥ, sefinê çêke,

2 Bi cavdêrîya me ȓêk û p’êk ke,
3 Hincî mexluq cot-cot lêke».
S. 4 1 Nuĥ p’êẍember sefine çêkir,

2 Însan, teyr, tewal lê kir,
3 Nêr, mê cot-cot lê kir.
S. 5 1 Li Êsvinê2816 kalî tenur,

2 Ȓabû avek ȓeş û sur,
3 K’ifirî kirin goȓ bi goȓ.
S. 6 1 Sefin ȓabû ser avê,

2 Ço Ȓojhelat, Ȓojavê,
3 Bakur, Başur da avê.
S. 7 1 Xwedawende me li sefinê ĉavdêre,

2 Ajote çar kenare, dîȓe,
3 Zivirande mergeha mîre.
S. 8 1 Sefine niqul bû, av k’ete sere,

2 Marî xwe xir kir, da bere,
3 Ajote Laliş, got: «Xweş ware!»
S. 9 1 Be’dî wan ĥeywane,

2 Qewmek dahir dibî, bê îmane,
3 Ew jî dixeȓiqin bi ava t’ofane.
2814
[2] (rr. 322-325)
2815
şox
2816
ango Eyîn Sefîn
522
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 10 1 Poşî wê bêt Mûsaye,

2 Ew jî kelîmî Ellaĥye,
3 Mifade2817 bo cuwaye.
S. 11 1 Poşî dahir di bit Îsê bê babe,

2 Fele qewî pê di şabe,
3 Axirzeman dê ȓabe.
S. 12 1 Poşî dêhêt nebîy axirzemanî,

2 Dahir di bit nov e’rebistanî,
3 Serîet dibî erk’anî.
S. 13 1 Piştî çar ĥezar salan t’emame,

2 Dê dahirbit susê zemane,
3 Diket hikmê not û neh salane.
S. 14 1 Dahir dibit li Xoȓistan[ê] T’ercal,

2 Du dik’evin çend pîr û kal,
3 Cêşê wî hindî xîze, piȓ ciwal.
S. 15 1 Dê nazil bit Îsê nûranî,

2 Siwarê bora zu hanî,
3 Şîrê wî, yê silt’anî.
S. 16 1 Tawis melek’ û Êzîde,

2 Cêşê wan, yê ședîde,
3 Harî Îsê biken gel etîde.
S. 17 1 Cêşê T’ercal li Şamê cema’ bûn,

2 E’limê wan dulkê kera bûn,
3 Av li beĥra zuha bûn.
S. 18 1 Îsê ba kire2818 Tawisî,

2 Harî min bi cin husî,
3 Lê bistînin bê[y]t il-Qudsîy.
S. 19 1 Li Şame cenga qewîye,

2 Xûn ço wek coyîye,
3 T’ercal liwê kuştîye.
S. 20 1 T’ercal ewê diroce,

2 Ilmê wî xave, p’uĉe,
3 Heval kire doz doce.
S. 21 1 Piştî sê ĥezar salan,

2 Gurg diçêrî gel mihan,
3 Mar yarîya dike gel t’ifalan.
S. 22 1 Paş dê hêt dengê nefîre,

2 Li e’zmanî û e’rdê qîre,
3 Derge girt xêr û bere.
S. 23 1 Qadî ȓunişt ser t’extî,

2 Her kes e’mel baş nextî,
3 T’erazî bi destê xuwa bextî.
…………………………………,
2817
mife’ete
2818
bakir ango bang kire
523
…………………………………,
……………………………… .
(Ew qewle ne yî ťemame û çend sebeqe ji yê di kuvîne.)
129. QEWLÊ EYÛB P’ÊẌEMBER2819

S. 1 1 Ĥemȗ pêẍmbera bînin,
2 Ĥemȗ weliya bi bicivînin,
3 Arameke wekî аrата Eyȗb nebînin.
S. 2 1 Еуȗb аrатê çê ye,

2 Kurm xwaribȗ pê ye,
3 Eyȗb got: «Sipas ji te Xwedê ye».
S. 3 1 Eyȗb аrат çake,

2 Kurma xwaribȗ saqe,
3 Eyȗb got: «Sipas ji te ya ȓizaqe».
S. 4 1 Eyȗb аrате k’оke,

2 Kurma xwaribȗ çoke,
3 Eyȗb got: «Sipas ji te ya Xwedaye p’ake».
S. 5 1 Eyȗb аrате hana,

2 Kurma xwaribȗ ȓana,
3 Eyȗb got: «Sipas ji te ya meleke li e’zmana».
S. 6 1 Eyȗb sebre li nike,

2 Kurma xwaribu zike,
3 Eyȗb got: «Sipas ji te ya xaliqe».
S. 7 1 Eyȗb arame giște,

2 Kurma xwaribȗ pișt u teniște,
3 Eyȗb sipasî ji Xwedê dixwaste.
S. 8 1 Eyȗb arame hinde,

2 Kurma xwaribȗ zende,
3 Eyȗb sipasî ji navê Xwedê dixwende.
S. 9 1 Eyȗb arame bȗwe,

2 Kurma xwaribȗ sto ȗ ȓȗwe,
3 Eyȗb sipasî ji navê Xwedê dixwest zȗwe.
S. 10 1 Eyȗb arame here,

2 Kurma xwaribȗ sere,
3 Eyȗb got: «Sipas ji te ya Melikê2820 her ȗ here».
S. 11 1 Eyȗb sê tișt mane,

2 Ĉave, ȗ dile, ȗ zimane,
3 Ziman dixwîne pirtȗkane,
4 Dil k’ursiya yarê dilovane.
S. 12 1 Kurmê Eyȗbî zere,

2 Li leșê Eyȗbî geȓêya seransere,
2819
[50] (rr. 86-88)
2820
melek
524
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Tiștek nedît ji xweȓa,

4 Eyȗb got: «Sipas ji te ya Melikê her ȗ here».
S. 13 1 Kurmê Eyȗbî sore,

2 Li leșê Eyȗbî geȓêya dormandore,
4 Eyub got: «Sipas ji te ya Melikê li jore».
S. 14 1 Kurmê Eyȗbî ȓeșe,

2 Li leșê Eyȗbî geȓêya ferș bi ferșe,
4 Eyȗb got: «Sipas ji te ya Melikê E’rșe».
S. 15 1 Kurmê Eyȗbî sipîye,

2 Gehiște serê dilîye,
3 Devê Eyȗbî wê dinalîye.
S. 16 1 Surgir Cebraîl2821 wê lê dixurîye,

2 Eyȗbo, bes binalîye,
3 Dê te ji paya mêra kem xalîye.
S. 17 1 Cebraîlê axîye,
2 Çȗ gehiște mandîye,
3 Înabu șiva șȋyanîye,
4 Ser leșê Eyȗbî danîye,
5 Leșê Eyȗbî çêtir kir, ĥeft cara ji cara berîye.
S. 18 1 Hole hola leșe Eyȗbî bȗ çiyayekî pola,

2 Eyȗbî hola xwe biribȗ ser hola.
130. QEWLÊ ȖSIFÊ NEBȊYA2822

Bi destȗrî Xwede!
S. 1 1 Medih ȗ sena ji e’rda,
2 Layîqîn bikin geȓda,
3 Me ji Aqȗbî xeber da.
S. 2 1 Nexșa sȗreta Usif Xwede çêkir,

2 Ȗ ew navê șîrinî2823 șîrin lêkir,
3 Seyrî ȗ seyran têkir.
P’êẍember Aqȗb (Yaqȗb) 12 kur hebȗ, 10 kur ji dayekê, ȗ 2 (Ȗsif ȗ Binyamîn) ji dayekê bȗn.
S. 3 1 Ewan deh kura girtibȗn biryare,

2 Ȗ li Ȗsif girtibȗn ȓik ȗ neyare,
3 Gotin bila Ȗsif nemînit li van ware.
S. 4 1 Evan kura kiribȗne qestan,

2 Di ber Aqȗbî vediwestan,
3 Gotin: «Ya bavo, Ȗsif nêĉir ji me dixwestan».
S. 5 1 Aqȗb bo wan kuran got:

2 «Gelî kura, hun Xwede dihebînin,
3 Usif berî ȓoava ji minȓa bînin».
2821
Cibraîl
2822 [50] (rr. 574-578)
2823
șirîn
525
S. 6 1 Ew çȗne ȓave ȗ pêda,

2 Bîrek dîtin li devê ȓêda,
3 Bi deste Ȗsif girtin ȗ havêtine têda.
S. 7 1 Bele Xwedê we nekire firware,

2 Wê gavê emîn Cebraîl2824 dihinare,
3 Ȗsif di binî bîr da li berekî dikire siware.
S. 8 1 Ewan kura çȗn ȓav kirin,

2 Ȗ gurek dîtin ȗ zincir kirin,
3 Ȗ kuștin, ȗ pê kirasê Ȗsif xwîn kirin.
S. 9 1 Aqȗb dengek dihilanî,

2 K’anî Ȗsifê minî Kena’nî,
3 K’anî cewhere minî Elmanî.
S. 10 1 Hawar ȗ sed haware,

2 Gotin: «Ya babo, em mijȗlbȗn li avare,
3 Me dît gurekî Ȗsif bir ȗ xware».
S. 11 1 Aqȗb dengek ȓadihiște,

2 Çiqas gur li beriye, ȗ ĉiya, ȗ dește,
3 Ĥemȗ dihatin liber Aqȗb ȗ diweste.
S. 12 1 Hatin gurêt keȓ ȗ lale,

2 Li menzilê pênc sed sale,
3 Çiqas mîh ȗ berx li we ĥelale,
4 Heke we ji Ȗsif heye hevale?
S. 13 1 Gura sund dixwarin bi t’emamî,

2 Çend cizȗ hene bi k’itêb ȗ kelamî,
3 Me hayî Ȗsif nîne bi çȗ e’lamî.
S. 14 1 Gur sund dixwarin bi kove,

2 Û sed cizȗ heye bi meskove
3 Me hayî Ȗsif nîne yî bi k’uve.
S. 15 1 Gur dibêjin: «Ȓanê me yî șkestî bit,

2 Ȗ qirka me biȓî bit,
3 Heke me goște Ȗsif gestî bit.
S. 16 1 Dema Aqȗb bȗ dil birîndare,

2 K’efte nav tozê ȗ xubare,
3 Aqȗb ji gava kor bȗ êk care.
S. 17 1 Bazirganê Misrê bi k’ar bȗ,

2 Malê zorî zav li bar bȗ,
3 Hat li devê bîrê penar bȗ.
S. 18 1 Dê avê dene dev2825 ȗ dewerê2826,

2 Dewlcî dest havete dewlê,
3 Те dîm fermane ji mewlê,
4 Ȗsif libinê bîrê girtî dewlê.
S. 19 1 Dewlcî got: «Dewla min bi giranî di têye,
2824 Cibraîl
2825
def
2826
dewarê
526
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Ronayek liber têye,

3 Xwede xer ket vê carê ye».
S. 20 1 Bazirganê Misrê malê zorî zav heye libale,

2 Bi xewleyekê k’efte linava pale
3 Got: «Heke ȓewanbȗ ji mira, ȗ ji were heke male».
S. 21 1 Ȗtȗrmiș xane dale,

2 Deng ȓahiște delale,
3 Werine ciwan ȗ cemale.
S. 22 1 Mirek li Misrê hebȗye, bê ĥal bȗ,

2 Ȗ bi gîyanî nebe betal bȗ,
3 Sê girêt der jê libal bȗ,
4 Hat ji xweȓa bi kirê, u kirya bȗ.
S. 23 1 Çî xatuneka gerden nȗre,

2 Hem cêriyêt xwe xwendine jore,
3 Got: «Werin heyran bo min bînin șore».
S. 24 1 Dema Ȗsif derk’eft wekî siwarê deștê,

2 Ȗ Zelîxa beziya ȗ çȗ digehiștê,
3 Kirasê Ȗsif qetandibȗ ĥeta piștê.
S. 25 1 Ȗsif çȗ dibeziye,
2 Ȗ Zelîxa çȗ di gehiye,
3 Kirasê Ȗsif qetandbȗ ĥeta p’iye.
S. 26 1 Zelîxa çȗ ba mîrî ȗ digote:

2 «Ya mîro, benîyekî te heye,
3 E’slê wî t’uneye,
4 Ĉavê wî li nivîna teye».
S. 27 1 Mîrîi șand pê Ȗsif, go bila bê,

2 Heke ev gotin ye ȓast bê,
3 Cihê te wê zêndan bê.
S. 28 1 Ȗsif dibêjeye mîre:

2 «Delîlê min xwedayê qedîre,
3 Ȗ biçȗkek heye liber șîre,
4 Ew bi van wateya yî jîre».
S. 29 1 Mîrî șande pê wî biçȗkî ȗ anîye,

2 Biçȗk kelî ȗ got: «Ya mîro, bi wî kem yî îlaĥîye,
3 Ȗsif ji vê xeberê yî bêrî ye».
S. 30 1 Dema Ȗsif li zêndanê biwe,

2 Du yî di jî, liwê biwe,
3 Ew bi wanȓe sê biwe.
S. 31 1 Mîrî xewnek hebȗ libale,

2 Çarde gay ji e’zmana dihatine xware,
3 Ĥeft yê bi bez bȗn, ȗ ĥeft yêt qore.
S. 32 1 Jîrêt mîrî gotine:

2 «Zendaniyekî te heye bi qeyd ȗ zincîre,
3 Tu bișîne pê, ew li van xewna yî zana ȗ jîre.
4 Ew dê bo te șiroveket, ȗ danit t’ekbîre».
S. 33 1 Ȗsif hate dîwana mîrî ȗ got:
527
2 «Ĥeft sal dibine erzanî,

3 Ȗ kes berê xwe nedete nanî,
4 Ȗ dexil ȗ dan dimîne li bêderan ȗ banî.
S. 34 1 Ȗ ĥeft sal dibine giranî,

2 Ȗ bi dest nakevit pariyê nanî
3 Ȗ ne mîh dimînit ȗ ne beranî».
S. 35 1 Gava xela hat ȗ dibuhirî,

2 Ȓabȗn sibeyekê mîr we mirî,
3 Ȗ t’extê Misrê, Ȗsif ji xweȓa birî.
131. QEWLÊ MÛSA2827; 2828; 2829

2 Mûsa wê dixunit k’itêb û mişûrane2830,
3 Ezraîl2831 û Cebraîl2832 li mezela Mûsa bûne mêvane.
2 Mûsa wê dixunit mişûran û k’itêbana,
3 Ezraîl û Cebraîl2833 li mezela Mûsa bûne mêvane.
S. 1 1 Ȓojekê bû t’aqet,
2 Ȓîya axî Cebraîl2834 mala Mûsa k’et,
3 Mûsayê min pirs bike axîyê çi qismete.
S. 2 1 Sibeyeke ji xilfete,
2 Mûsa wê dixwinit mişûran û xete,
3 Ȓêya Ezraîl û Cebraîl li mezela Mûsa dik’efte.
S. 2 1 Sibeyeke p’iȓ xilfete,
2 Mûsa wê dixunit mişûran û xete,
3 Ȓêya Ezraîl û Cebraîl li mezela Mûsa dik’ete.
S. 3 1 Mûsa wa deng dikete:

2 «Ya Cebraîl we çi xilmete?
3 Îro gîyanê min jiber we girtibû ĥeybete!»
S. 3 1 Mûsa deng dikete:
2 «Ya Cebraîl we çî xilmete?
3 Îro gîyanê min jiber we girtibû ĥeybete!»
S. 4 1 «Ya Mûsa bes bike sexbêre,

2 Ȓabe ȓuĥê xwe bi me bispêre,
3 Hate ser te mersuma Cebêre».
S. 4 1 «Ya Mûsa, bes bike sexbêre,
2 Ȓabe, ȓuĥa xwe bispêre,
3 Hate ser te mersuma Cebêre».
S. 5 1 Mûsa dibêjit: «Bi wî kem, êkî Ẍefûre2835,

2 Ez li ȓuĥa xwe nakem destûre,
2827
[2] (rr. 642-645); "Gundiyatî" P’îr Xidir p’îr Silêman di sala 1984an de nivîsandiye û piştre Îdo Baba Şêx
2828
. [51] Qewlê fiwara Mûsa (rr. 88-90);
2829
Qewlê Mûsa p’êxember. [29] (rr. 366-368) (№ 1692)
2830
mişur
2831
Ezrayîl
2832
Cibrayîl
2833
Cîbraîl
2834
Cibraîl
2835
xefûr
528
T’ÊMÛRÊ MESO
3 K’ulfetê min hêjî hûre».

S. 5 1 Mûsa dibêjit: «Bi wî kem, êkî Ẍefûre,
2 Ez li ȓuĥa xwe nakem destûre,
3 K’ulfetê min hêj yê hûre».
S. 2 1 «Ez wî kim, êkî Ẍefûrî,
2 Ez ȓuĥê xwe teȓa nakim destûrî,
3 Ez t’enême, k’ulfetê minî hûrî».
S. 6 1 Wa dibêjit Cebraîlê emîne:

2 «Ya Mûsa ȓeben E’mirîne.
3 Ȓisqê2836 k’ulfetê we wê li Xwedê be, li te nîne!»
S. 6 1 We dibêjit Cebraîlê emîne:
2 «Ya Mûsa bin E’mirîne.
3 Ȓisqê k’ulfetê te wê li Xwedê, li te nîne!»
S.3 1 Go: «Mûsayê bin E’mrano,
2 — Go — ȓoja negir ne înano,
3 Ȓisqê k’ulfet ser mile min, te nine, k’efa Xwedayê2837 mine».
S. 7 1 «Ya Mûsa, ȓabe û hilweste,

2 Em dê berbi beĥrê keyîne qeste,
3 Dê firwara Xwedê nîşa te keyîn dest bi deste».
S. 7 1 «Ya Mûsa, ȓabe û hilweste,
2 Em dê berbi beĥrê keyne qeste,
3 Dê firwara Xwedê nîşa te keyn dest bi deste».
S. 8 1 Mûsa ȓabû hilweste,

2 Ewan berbi beĥrê kire qeste,
3 Emîn Cebraîl şiva qudretê hilgirtibû bi deste,
4 Li beĥrê da, ba ji ĥeybetê dû telî jiber vediweste.
S. 8 1 Mûsa ȓabû, hilweste,
2 Ewan berbi beĥrê kir qeste,
3 Emîn Cebraîl şiva qudretê hilgirtbû bi deste,
4 Li beĥrê da, ji ĥeybetê dû telî jiber vediweste.
S. 4 1 Mûsa Cebraîl va beĥr2838 kir bûne qeste,
2 Devê beĥrê kevirek, tașek wê derêye, qamçî lêdixiste.
S. 9 1 Hey P’adşê minî P’adşa!

2 Binê beĥrê kirme û daşe
3 Devê kirmî p’elqek maşe!
S. 9 1 Hey P’adşê mino yî P’adşa!
2 Binê beĥrê kurme û daşe,
3 Devê kurmî p’elqek maşe.
S. 5 1 Ewî tașî waraya bû bașe,
2 Kurmekî çîlî qerqaș nave,
3 Herȓo sere sibê belgeke șîn jêȓa mașe.
S. 10 1 Mûsa ji wê dihate male,

2 Wê jê dipirsin dayî û ĥelale:
3 «Hey Mûsayê mino yî dêm şemale,
4 Îro xulqê te gelekî tale?»
S. 10 1 Mûsa ji wê dihate male,
2 Wê jê dipirsin dayî û ĥelale:
3 «Hey Mûsayê mino yî dêm şemale,
4 Îro xulkê te gelekî tale?»
S. 6 1 Mûsa vegeȓîya male,
2836
ȓizq
2837
Xuda
2838
be'r
529
2 Berda hatibû dayîka kale,

3 Mûsa go: «Beșera te herȓo bi xweșe, îro çima qewî mi tale2839?»
S. 11 1 Mûsa dibêjite dîya kale:

2 «Ya dayê şîr û berê xwe li min bike ĥelale,
3 Hate ser min mersûma Bêrî2840 Te’ala».
S. 11 1 Mûsa dibêjite diya kale:
2 «Ya dayê şîr û berê xwe li min bike ĥelale,
3 Hate ser min mersûma Bêrî2841 Te’ala».
S. 7 1 «Dayîka mine kale,
2 Şîrê bedena min bike ĥelale,
3 Hatîya ser min ferwara melike2842 Cebare.
S. 8 1 Dayîka mine pîre,

2 Ferĥa bike mi șîre,
3 Hatîya ser min ferwara mîre».
S. 12 1 Dayîka Mûsa şîrê xwe lê ĥelal kirîye,

2 Mûsa ji wê diȓevîye,
2 Hin ȓevî, ĥeta serê wî bi taliya qulniçka dinyayê k’eftîye.
S. 12 1 Dayîka Mûsa şîrê xwe lê ĥelalkirî,
2 Mûsa ji wê der diȓevî,
3 Hind ȓevî ĥeta serê wî bi qurneta dinyayê k’evî.
S. 13 1 Mûsa ji wê vedigeȓiye,
2 Dîtin du ciwanêt qîmetiye,
3 Wê t’irbekê dik’oliye,
4 Çu cinaza dîyar nîye.
S. 13 1 Mûsa ji wê vedigeȓîye,
2 Dîtin du ciwanêt qîmetîye,
3 Wê t’irbekê dik’olîye,
4 Çu cinaza dîyar nîye.
S. 9 1 Mûsa ȓabû ji mal ȓevî,
2 Ber k’etibû ax û berî,
3 Dîbû du canê qîmetî.
S. 10 1 Go: «Xwedê xêra we biniviște2843».

2 Ewan jî go: «Hevalê xêra bî».
S. 11 1 Go: «Gelî canê qîmetî,

2 Çi t’irbe hûn dik’olin,
3 Go hûn haș mirî hene?»
S. 14 1 Cebraîl digotê: «Ya Mûsa, [me] birayek hebû,

2 Mala wîye li Mekke2844 bû,
3 Bi bejnê herî wekî te bû,
4 K’a were biȓêne vê t’irbê, we bû, yan we nebû?»
S. 14 1 Cebraîl digotê: «Ya Mûsa, me birayek hebû,
2 Mala wîye li Mekke bû,
3 Bo bejnê her wekî te bû,
4 K’a were biȓêne vê t’irbê, k’a we bû, yan we nebû?»
S. 12 1 Go: «Mirîkî me malû Mekke,
2 Bejn, û bal, û qedera teke,
2839
te’l
2840
Barî
2841
Barî
2842
melk
2843
binvșe
2844
Mêka
530
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Were bik’eve nav, çika weke, yan ne weke?»
S. 15 1 Derê t’irbê li hasil dena,

2 Aliyek axe, yek xena,
3 Gotê: «Birano, neku li min biken fena?»
S. 15 1 Derê t’irbê li hasil dena,
2 Aliyek axe, yek xena,
3 Gotê: «Birano, neku li min biken fena?»
S. 13 1 Mûsa k’ete t’irbêda,
2 Mûsa go: «Berê vê t’irbê kene,
3 Jê derk’etîye ax, û ber, û xene,
4 E’zetê șêx Adî go, eva t’irba mine, belê fene».
S. 14 1 Go: «Berê vê t’irbê ȓeșe,

2 Jê derk’etîye ax, û ber, û ferșe,
3 Eva t’irba bîn û buxsa2845 wê gelek mi2846 xweșe».
S. 16 1 Derê t’irbê yî hinda,

2 Ji qewlê Şêx Hevinda
3 Mûsa ȓazabû di binda.
S. 16 1 Derê t’irbê yê hinda,
2 Ji qewlê Şêx Hevinda
3 Mûsa ȓazabû di binda.
S. 17 1 Derê t’irbê yî ȓeşe,

8 Ser singê Mûsa ȓaxistbûn ax û ferşe,
9 Mûsa got: «Bêhna vê t’irbê bi min geleke xweşe!»
S. 17 1 Derê t’irbê yê ȓeşe,
2 Ser singê Mûsa ȓaxistbûn ax û ferşe,
3 Mûsa got: «Bêhna vê t’irbê li min gelek xweşe2847!»
S. 18 1 Derê t’irbê yî zere,

2 Ser singê Mûsa ȓaxistbûn ax û bere,
3 Mûsa got: «Mirin ĥeqe û goȓ fere!»
S. 18 1 Derê t’irbê yî zere,
2 Ser singê Mûsa ȓaxistibûn ax û bere,
3 Mûsa go: «Mirin ĥeqe û goȓ fere!»
S. 15 1 Berê vê t’irbê zere,
2 Jê derk’etîye ax û bere,
Dahir2848 bû șêxê minî nedere.
S. 16 1 Ĉav bûne t’ase,

2 T’ilî bûne ȓîsase,
3 Neynûk weke almase,
4 Sed xazil heçê cahilî bê sûcî, bê gune yî, bê binase,
5 Ȓoja bandê șêxê xwe bive xilase.
S. 19 1 Mûsa k’ilîmçiyekî çêye,

2 Ewî ȓojê not û neh k’ilîme ligel Xwedêye2849,
3 Ew jî ço, serê wî linav axêye
S. 19 1 Mûsa k’ilîmçiyekî çêye,
2 Ewî ȓojê not û neh k’ilîme ligel Xwedêye,
3 Ew jî ço, nav axêye
2845
buxza
2846
forme kurtî: min
2847
xoș
2848
deher
2849
Xwidê
531
S. 20 1 Mûsa k’ilîmçiyekî çê bû,

2 Ewî ȓojê not û neh k‘ilîme ligel Xwedê bû,
3 Ew jî çû serê wî linav axê bû.
132. QEWLÊ MÛSA P’ÊẌEMBER Û XIDIRȊ ZÊNDE2850; 2851

S. 1 1 Pirsa me ji şêx Fexrê Adîye,
2 Suhbeta Mûsa ligel Xidirê Zendîye,
3 K'a çawa bû û çî di cerîye.
S. 1 1 Pirsa me ji Fexrê Adiya biket beyane,
2 Suhbeta Mûsê gel Xidir biket e’yane,
3 Ji teȓa ez bibim qurbane.
S. 2 1 Xidir xewasê beĥra ye,

2 Ĉêr li cew Mûsa ye,
3 Dîtina wan p’êkve va ye.
S. 3 1 Mûsa pirsyarek ji P’adșê2852 xwe2853 kirbû,

2 Go: «Kesek ji min e’limtir2854 nebû,
3 Неkе êk heye li k’êderê bû».
S. 2 1 Mûsê2855 gel Ȓebê xwe gift û go kirbû:
2 «Ji min li dinê e’limtir2856 nebû,
3 Heger heye, li k’êderêye û li k’o dibû?»
S. 4 1 Êzdanî go: «Ya Mûsa,

2 Ezim alȋmê2857 ĥemû ilma2858,
3 Dizanim [li] E’rșa, li ferșa li ĥemû dema.
S. 3 1 Êzdanî go: «Ya Mûsa, ezim alîmê ĥemû ilma,
2 Dizanim li E’rş, û ferş, û dema.
S. 5 1 Ji ilmê xwe yê batinê,

2 Min hinek wê daye vê dinê,
3 Û min hinek wê daye Xidirê Zêndî bi t’inê».
S. 4 1 Ji ilmê xwe yî batinê,
2 Min hindek da dinê,
3 Hinek da Xidirê Zênde t’inê».
S. 6 1 Mûsa go: «Ya alȋmê ilma,

2 Min di vêt ezû bi bîn ma,
3 K’a li beĥra уe уan jî li dêma».
S. 5 1 Mûsê go: «Ya alîm, ya kelîm,
2 Min divê ez wê bibîm
3 Li k’u cîye li beĥre, yan jî dêm?»
S. 7 1 Мûsа li milê xwe kir k’eșkûle2859,
2850
[2] (rr. 329-332)
2851
Lalish 41 K A 2015 (rr. 31-34). Belevkirin: Pir Xelat Alyas Ce’fo. https://ru.calameo.com/books/002518317a11dbf98e1ff
2852
pedșe
2853
xo
2854
alemtir
2855
Musa
2856
êlimtir
2857
e’lim
2858
e’lim
2859
keskul
532
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Geȓiya li her beĥra û binêt șewle,

3 Dȋt zergunekî bi ibadet2860 mijule.
S. 6 1 Mûsa li mile xwe kir k’eşkûle2861,
2 Geȓiya li cem beĥra û binê dole,
3 Dît zergunek ibadet şole.
S. 8 1 Mûsa gotê: «Tu bi wî keyî êkȋ Ȓeĥmanî,

2 Тû k’î û çî dikeye liser derêt ȓêyanî,
3 Bo xatira çakên Xwedê2862 li e’rdȋ û e’zmanî2863».
S. 7 1 Mûsê go: «Bo min bêje bi Ȓeĥmanî,
2 Tu k’îyî, çî dikî li derê deriyanî?
3 Bi xatira Xwedê û xasêt cihanî».
S. 9 1 Xidir go: «Ez Xidirê Zêndîme,

2 Ji enzelda Xwedê ez dayîme,
3 Ez suȓa yarê Bêrîme».
S. 8 1 Xidir go: «Ez Xidirê Zêndîme2864,
2 Ji enzelî e’firê2865 Xwedême,
3 Suȓa2866 yarê Bêrîme».
S. 10 1 Suȓ, û me'rîfet, û erk’ane,

2 Xwedê dane min sibĥane2867,
3 Dizanim çend qender duȓ li beĥrane.
S. 9 1 Me’rîfet, û suȓ, û erk’ane,
2 Xwedê da min sibĥane,
3 Dizanim çi qeder duȓ li beĥrane».
S. 11 1 Mûsa go: «Ez ji tere xulam bim,

2 Ezê șagirdekî ȓehwan bim,
3 Tû yî mezin û ezê gedayȋ bim».
S. 10 1 Mûsê go: «Xidiro, ez liba[l] te xulam bim,
2 Şagir dibim, ȓehwan bim,
3 Tu mezin, ez geda bim».
S. 12 1 Xidir go: «Mûsa tû neșê,

2 Dêzivirî weke t’eșê,
3 Dê bi te nexweș2868 bit jê».
S. 11 1 Zêndî go: «Mûsê neşê2869,
2 Dêzivirî wak t’eşê
3 Li te ne nexweş bit jê2870?»
S. 13 1 Musa go: «Tuyî derwêș û ezî qelender,

2 Û dê ligel te bim der bi der,
3 Ez benî û tuyî serwer».
S. 12 1 Mûsa go: «Tu derwêş, ez qelender,
2 Digel te bim ĥemû der,
3 Ez benî, tu serwer».
S. 14 1 Herdu li merk’ebê siwar bûn bi yeqîne2871,
2860
e'badet
2861
keşkol
2862
Xudê
2863
e'sman
2864
Zinde
2865
afir
2866
sur
2867
subhan
2868
nexoș
2869
nikare
2870
jîyan
2871
êqîn
533
2 Xidir niqul kir bine sefîne,

3 Mûsa go: «Ev k’ar bi min xweș nîne».
S. 13 1 Siwar bû herdu li merk’ebê bi evîne,
2 Xidirî niful kir binê sefîne,
3 Mûsa go: «Ev şole, t’u şol nine!»
S. 15 1 Xidir go: «Mûsa neke çu gale,

2 Ev merk’eb dê bite vale,
3 Hekе te bivêt here male».
S. 14 1 Zêndê go: «Mûsa, bes bike gal-galî,
2 An jî heȓe malî,
3 Merk’eb dê bite xalî».
S. 16 1 Hatine xwarê bi delîla,

2 Di birsî bûn mina sefîla,
3 Çone nêv k’olanet melîla.
S. 15 1 Hatine xwarê li merk’eb bê delil,
2 Pirsî bûn melûl.
S. 17 1 Xidir xirab kir dîware,

2 Sêwî mabûn bê ware,
3 Mûsa go: «Ne xweș k’are».
S. 16 1 Zêndê xirab kir diware,
2 Hatîm man bê ware,
3 Mûsê go: «Eve ne xweş k’are!»
S. 18 1 Xidir go: «Mûsa bi Êzdanî,

2 Heger2872 te peyveke dî anî,
3 Tu dêzivrî bi êk carî».
S. 17 1 Zêndê go: «Mûsê, ez bi Yezdanî,
2 Heger careke dî te peyîvanî,
3 Gel min nabîye xwedanî!»
S. 19 1 Mûsa go: «Bila bi șert bê,

2 Êdî ez nabêjim Lam û Bê,
3 Hincî ya ji dergehê te tê».
S. 18 1 Mûsê go: «Bila şert bê,
2 Ez nabêjim Lam û Bê,
3 Heçî li dergayê te tê».
S. 20 1 Çone nav k’olan û male,

2 Xidir dît ciwanekî t’efale,
3 Ȓuĥ jê k’êșa, qalb ma vale.
S. 19 1 Çon k’olan2873 k’olan, mal bi mal,
2 Dît wê dibe li t’ifal,
3 Yek ji wan ciwan wek ĥelal.
S. 21 1 Mûsa bi t’efal girtî ye,

2 Qalbê wî ȓuĥ jê firî ye,
3 Dilê Mûsa jê tirsî ye.
S. 20 1 Mûsa t’ifal girtîye,
2 Serê wî jêkirîye,
3 Berza2874 kirîye.
S. 22 1 Jê tirsiyabû dilê Mûsa ye,

2 Li șûпа xerê bû qedaye,
2872
eger
2873
kulan
2874
berze
534
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Qeyd k’efte herdu çoka ye.
S. 23 1 Lê westabû dil û cegere,

2 Lê hinda bûп derd û pirse,
3 Lê bû mefer Xidir Zênde2875.
S. 24 1 Mûsa go: «Evca bese,

2 Were bo min bêje hese,
3 Êdî ev k’ar nabit wese».
S. 21 1 Mûsa go: «Vêca bese,
2 Bo min bike gift û qise,
3 Şolê te na ȓese!»
S. 25 1 Xidir go: «Mûsa dibêjim ji tere,

2 Da diz nebin, min merk’eb niqul dikire,
3 Di bin dîwarî da zêȓ hebûn, min xirab dikirê,
4 Ȓuĥa ewî t’efalî ye zalim bû, min fena dikire».
S. 22 1 Zêndê go: «Mûsa, bo te bêjm,
2 Merk’ebda diz ben, min niful kir,
3 Dîwar p’iȓ zêȓ bû, min xirab kir,
4 T’ifêl zalim bû, min fena kir».
S. 26 1 Mûsa go: «P’adșê minî Celale,

2 Ilmê te zêdey xeyale,
3 Kesî eve nîne libale».
S. 23 1 Mûsa go: «P’adşê minê Calale,
2 Ilmê te zêdeyî xeyale,
3 Min eve ne libale».
S. 27 1 Wê dibêjît Xidirê Zêndî ye:

2 «Dibêjime we gelî êzidayî ye,
3 Hêvênê p’ak ji kaniya Sipî ye».
Em di kemin û Xwedêy t’emame!
133. QEWLÊ GELȊYÊ MARȊ2876

S. 1 1 Mûsa ȋlaĥî 2877 il-Selame,
2 Xwedê dabûyê aqilekî zorî fame,
3 Ji k’î cî hate van cîya van miqama.
S. 2 1 Ji k’î cî hate van welata,

2 Ji Medînê bi ĥeta Kelata,
3 Mûsa ji sefereke dûrve dihate.
S. 3 1 Mûsa ji sefereke dûrve diêye,

2 Ser bacêrekî dihiltêye,
3 Bacêre û avayî têye.
S. 4 1 Bacêr û şaristane,
2 Ȓahiltîyêt şûştî wêt liser ȓistane,
3 Goştê sor wê li bestane,
2875
Zênde
2876
Bedel feqîr Ĥecî http://www.kaniya-sipi.de/ku/modules.php?name=News&file=article&sid=1554
2877
e’leyhî
535
4 Aş wê arî dihavêt bi mistane.
S. 5 1 Aş wê arî bi mista dihavête,

2 Tenûre sore wekî şip’ête,
3 Wekî wî t’ayî xwedan jiber dihiltête.
S. 6 1 Tenûre sore vene kûştî,

2 Û deryê malê yî nazikî, let’îfî, miştî,
3 Wekî wî t’ayî xwedan jiber dihêwiştî.
S. 7 1 Mûsa yî li ȓêye,
2 Li wî bacêrî digeȓya ȓojeke, û dûwe, û sêye,
3 Mûsa li wî bacêrî ne dît ȓêça dû p’êye.
S. 8 1 Mûsa yî bê hevale,
2 Li wî bacêrî geȓiya ȓojeke, û duwe, û sêye, û çare,
3 Mûsa li wî bacêrî ne dît ȓêça dû siware.
S. 9 1 Mûsa yî bin E’mrane,

2 Pişta xwe bestibû bi Melikê2878 e’zmane,
3 Qest kir ço sere ĉiyane.
S. 10 1 Mûsa yî bin E’mrîne2879,

2 Pişta xwe bestibû bi Melikê e’zmîne,
3 Qest kir ço serê ĉiya yê t’oȓe sîne.
S. 11 1 Mûsa vewesta li ĉiya,

2 Û ji P’adşayê1716 xwe dipirsîye,
3 Gotê: «P’adşa, hikmê2880 vî bacêrî çîye?»
S. 12 1 P’adşa dibêjitê:
2 «Mûsa, min hebû derwêşekî xwedan îmane,
3 Li vî bacêrî geȓiya sê ȓoj û sê şevane,
4 Êkî bi eşqî navê min ne dabûyê p’ariyek nane.
S. 13 1 Min dikire firware,

2 Min dihinarte vî bacêrî mare,
3 Kiçik û mezinê bacêrî t’êkda dixware.
S. 14 1 Xwerin mezin û biçûke,

2 Li wan e’firandin qeysêrî û sûke,
3 Ne zava dihêla û ne bûke.
S. 15 1 Em ji ba te bi yeqînîn2881,
2 Û min divêt em nîşanekê ji te bistînîn,
3 Em wî marî bibînîn».
S. 16 1 Mûsa vewesta li ĉiyave,

2 Û ew nîşane sitave,
3 Qest kir ço serê ĉiyayî marî linave.
S. 17 1 «Selamû e’lêk’ûm2882 ya mihêr2883,

2 Tû k’eremke were hêr,
2878
melek
2879
binêr: E’mran
2880
pedşa
2881
êqîn
2882
Selam û e’lêk'ûm
2883
binêr: mihr
536
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Wa bi minȓa hey temûska Cebêr».
S. 18 1 Mar dibêjitê:
2 «Ya Mûsa, ew ĉiyayê ȓeşî yî li himbere,
3 Tu2884 k’eremke heȓe sere,
4 Fitlêt min diên bi qal û şeȓe,
5 Ez ditirsim fitileke min bi te bikevit,
6 Ez şermîn bim bi Ȓebê xweȓe».
S. 19 1 Ew ĉiyayê bi nav Qûfe2885,

2 Mar li xwe didan liftan û lûfe,
3 T’ijî kir ĉiya û banî, û bere jor, û ser nişîve.
S. 20 1 Ĉiyayê bi nav Qafe,

2 Û mar li xwe didan liftan û lafe,
3 Mûsa, wek’az îna pêşyê, go:
4 «Û Qifya we Qafe»2886.
S. 21 1 Mûsa ji marî dipirsîye:

2 «Maro, tû bi Xwedê key, ȋlaĥȋye!
3 Tu bêje min meznatîya te ev ye yan hindeke dîye?»
2 «Mûsa, bi wî key2887 hindave,
3 Min sê fitil heyine bi nave,
4 Eve fitil û nîvin,
5 Fitil û nîv wê di mayin dibin ĉiya ve».
S. 23 1 Mûsa ji marî dipirsîye,

2 Gotê : «Maro, tû bi Xwedê key, ȋlaĥȋye!
3 Tû dê bêjîye min ȓastîye,
4 K’a nav beyna şevê û ȓojê xwerina te çîye?»
2 «Mûsa bin2888 E’mrîne,
3 Heke te bi min bêt bawerî û yeqîne,
4 Nêv beyna şevê û ȓojê xwerina min sê girhêt axêne».
S. 25 1 Mûsa ji marî dipirsîye:

2 «Maro, tû bi Xwedê key, ȋlaĥȋye!
3 Tu dê bêjîye min ȓastîye,
4 K’a marekî dî yî mezin yî wekî te li k’u dibîye?»
2 «Mûsa, xalekî min wê hey bere zere,
3 Di nêv beyna tivnê û lêvêȓa biçme dere,
4 Her haj min nîne çû xebere».
S. 27 1 Go: «Mûsa, xalekî min wê heyî bere sipîye,

2 Ji dûvî ĥeta bi serîye,
3 Menzilî pênc sed salîye.
S. 28 1 Mûsa, marêt dojêh di zavin,

2 Û fitlêt wan di belavin,
2884
tû
2885
Kûfe
2886
Ûqif ya weqafe
2887
ke yî
2888
ibin
537
3 Fitlêt min liba[l] yêt wan gelek di ziravin.
S. 29 1 Marêt dojêh di fûrin,

2 Fitlêt wan di stûrin,
3 Fitlêt min liba[l] yêt wan gelek di hûrin.
S. 30 1 Mar li dojêh hene,

2 Fitlêt wan di zêdene,
3 Fitlêt min liba[l] yêt wan gelek di çȗnene.
S. 31 1 Marêt dojêh di ĥeft serin,

2 Dûpiştkêt wan qasî gay û k’erin,
3 Leşê wan mirova dixwerin.
4 Yê xeber bi dayî û baba dikirin,
5 Yê k’îjêt buk’ir2889 di malade mezin dikirin,
6 Û yê malê xwe bi selef û ȓibê diderin».
Qewlê ji ĉîroka Birahîm Xelîl û Nemȓûd2890
134. QEWLÊ BIRAHȊM P’ÊẌEMBER Û NEMRÛD

S. 1 1 Silava yekî dayîm,
2 Liwê ĥerfê e’cêb mayîm,
3 Da em bideyn wesfetê Birahîm.
S. 2 1 Silava yekî Me’bûde,

2 Bedîla Azir û Nemȓûde,
3 Ewan ne teĥiyat hebû ne sicûde.
S. 3 1 Silava yekî Bêrîye,

2 K’eşîşekî di xewna xweda dîye,
3 Weledek dê dahir be, nava wê şarîstanîye,
4 Hikmê Nemȓûdê k’afir dêk’efte destê wîye.
S. 4 1 Nemȓûd go: «Ya k’eşîşo, ya tu dibêjî we nabê,

2 Ev dinya t’êkda li min cema’bê,
3 Kesek ji Nemȓûd mezintir nabê!»
S. 5 1 Wey Nemȓûdê k’afire,

2 Wey li hurmetê2891 bê mefere,
3 Zigê wan diqelaşt, piçuk jê di hawêtine dere.
S. 6 1 Bi qudreta Qadirî,
2 Ew zarake ji nava wî şarîstanî vavîrî havête bedena jina Azirî,
3 Yê dêr û senem bo k’afira bi destê xwe çêkirî.
S. 7 1 Çî sibeyeke ji ĥedêda,
2 Xwedê Te’ala fereca Birahîm Xelîl liwêda,
3 Da milet û omet pê bine zêda.
S. 8 1 «Hey lawo, tuyî ȓijî!
2889
bûkir
2890
[2] (ji ĉîrake Birahîm Xelîl û Nemrûd) (rr. 273-302)
2891
hermet
538
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Xwedê e’mirekî bide te, t’êr bijî!

3 Da Mekke û Medîne bi destê xwe binijî!»
S. 9 1 Çi sibeyeke ji xewleye,
2 Birahîm Xelîl bi malva diçîye,
3 Ji maka xwe dipirsîye: «Ya dayê, Xwedê [yê] hûn diĥebînin, k’îye?»
S. 10 1 Wey li ẍafilê biẍude,

2 Wê dikşînin ber senema sicûde.
3 Ya lawo, dayîk u bavê te diĥebînin Nemȓûde!
S. 11 1 «Ya dayê, tu nebêje Birahîm t’ifale2892,

2 Xwedê min liser îmana we nekuje,
3 Îmana we pêgirtîye betale.
S. 12 1 Îmana we pêgirtî xirabe,

2 Ne xêr tê heye, ne sewabe.
3 Ya dayê, ȓoja axretê ĥemû liser weye bi ĥisabe».
S. 13 1 Babê bi2893 nav Azire,

2 Ço bal Nemȓûdê k’afire,
3 Go: «Kuştina vî weledî li me fere,
4 Îro jibin hikmê îmama we çoye dere».
S. 14 1 Nemȓûdî go: «Hûn bişînin Birahîm bînin,

2 K’eşîş û xumxuma liber dayînin,
3 Bo xatirê Azir û senema carek din vegeȓînin».
S. 15 1 Ewan şandin Birahîm anîn2894,

2 K’eşîş û xumxum liber danȋn.
3 Ya lawo, tu t’ifalekî canî,
4 Hikmê Nemȓûd ji e’rd ĥeta bi e’zmanî.
S. 16 1 Birahîm go: «Ya mîro, heke ȓast tu silt’ênî,

2 Miriyekî ji qebrestanî hilînȋ,
3 Baranekê bi sayî bo min bînî,
4 Ȓojê ji nȋvro bifitilînî,
5 Ji ew paş ez dême ser ewî dînî».
S. 17 1 Nemȓûd go: «Birahȋmo, ez diqarim, we nakim,

2 Miriyekî ji qebrestanê ȓakim,
3 E’rd û e’zmana fira kim,
4 Baranekê ji sayêda kim,
5 Belê şola kesî nekirî, ez jî nakem».
S.18 1 Birahîm go: «Ez bi wî kem me’bûda,

2 Ez dik’êşime ber ibadet2895, sicûda,
3 Yê bistîne ȓuĥê Azir û Nemȓûda».
S. 19 1 Azir go: «Nemȓûd, ez hatime bo te evî weledî bikujî,

2 Bihavêjiye nav agirî, bikî ȓejî,
3 Hêj dilê min pê nasojî».
S. 20 1 Wey li k’afirê2896 p’iȓ ĉêra,
2892
tefal
2893
min
2894
2895
ebadet
2896
karf
539
2 Ewan mehdera Birahîm Xelîl bi xirabî digêȓa,

3 Ĥezar bar dar cama’kirin jêȓa.
S. 21 1 Ĥezar bar dar cama’kirin,

2 Pêncsed barî neftî pêdakirin,
3 Ji nû paş mencenîq k’arkirin.
S. 22 1 Wey li k’afirêt bê dînin,

2 Wê tên û dilezînin,
3 Ji nû paş mencenîqê dişidînin.
S. 23 1 Ewan mencenîq kirbû k’are,

2 Birahîm Xelîl havête nare,
3 Birahîm Xelîl ji ȓuĥa xwe mabû bê zare.
S. 24 1 Ewan mencenîq kirbû t’ebabe,

2 Birahîm Xelîl havêtin nave,
3 Birahîm Xelîl ji ȓuĥa xwe mabû tengave.
S. 25 1 Birahîm Xelîl we dike gazî:

2 «Ya Ȓebî, ez e’bdekî te me, bê sȗc, bê guneh,
binasî2897,
3 Tu min ji agirê Nemȓûdê k’afir bikî xilasî,
4 Ezê qurbaniya te kem çî tiştî liber dilê min xasî2898».
S. 26 1 Emîn2899 Cebraîl qesidê Melikê Me’bûde,

2 Û bi teĥiyata, û bi sicûde,
3 Go: «Îbred ya nar Nemȓûde».
S. 27 1 Emîn Cebraîl qesidê Melikê E’rşe,

2 Dora Birahîm Xelîl kire mêrg û çîmenêt xweşe,
3 Dar, û baẍ, û bostan, sosin û gulêt geşe.
S. 28 1 K’afira dîtbû bi ĉava,

2 Agirê wan bihujî, bû ava,
3 Dî Birahîm Xelîl û axî Cebraîl wê linava.
S. 29 1 K’afira dinêȓa,
2 Dît emîn Cebraîl û Birahîm Xelîl vêkȓa,
3 Wê li birka û kaniyêt cinetê digêȓa.
***
S. 30 1 Ewe kanȋya nav cinetê,

2 Xwedê fereca nebîy Simaîl wê didetê,
3 Da dotmam lê biket hêcetê.
S. 31 1 Wey li dotmama bext û bere,

2 Wey li hurmeta bê mefere,
3 Sȗcê Hecerê çî bû, Sarê ji mal dikir dere?
S. 32 1 Ȓojekê Birahîm Xelîl ji mal çu,

2 Sarê ligel Hacerê gal çu,
3 Hacerê ser hilanî ji bal çu.
S. 33 1 We li xatûna ez li miĥêra,
2897
bê nasî
2898
xaşî
2899
binêr: Amin
540
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Ber xwe girtibû berîke doj vêȓa,

3 Go: «Xwedê dike şeȓan u xêra».
S. 34 1 Hacerê go: «Beriya me beriyake ȓaste,

2 Xwedê nesîbê min ji vê malêve diguhaste,
3 Xwedê derseta dilê t’ebayî, dilê ȓaste».
S. 35 1 Beriya me beriya zêde,

2 Hacerê meşiyabû pêde,
3 Xwedê fereca nebîy Simaîl liwêda.
S. 36 1 Bi qudreta yekî Ekber bû,

2 Liwê ĉalê2900, nebîy Simaîl dahir bû,
3 Ava Zimzim libin p’êya der bû.
S. 37 1 Ewe kaniya nav deştê,

2 Jê tê bêhna bixur, û misk, û anber, û bihuştê,
3 Heçîyê nuqtek vedixwar2901, dersed k’eremet digehiştê.
S. 38 1 Bazirgan tên ji wêȓa,

2 Yî mezine weke şikêra,
3 Xêrî Xwedê, kes nizane çiqas mal heye vêȓa.
S. 39 1 Bazirgan xelq[ê] di nave,

2 Ȓabûn, çȗn silave,
3 «Xwezî me bizaniye te çî nave?»
S. 40 1 Hey t’ifalo, yî jîre,

2 Tuyî xunk’arî2902, anî e’mîre,
3 Tuyî e’bdalî, anî feqîre?»
S. 41 1 Go: «Ez nebîy Simaîlim,

2 Ewledê Birahîm Xelîlim,
3 Liber hosta emîn Cebraîlim.
S. 42 1 Gelî bazirganî, eger hûn xatira min dibînin,

2 Bişînin hindê male xwe bînin,
3 Li derê kaniyê deyinin».
S. 43 1 Bazirgan xatira nebîy Simaîl we dizanî,

2 Şandine hindê male xwe anî,
3 Liderê kaniyê danî,
4 Bi ȓojê sê care diçȗne mala nebîy Simaîl bi mêvanî.
S. 44 1 Nebîy Simaîl yî bi ȓecûne,

2 Herȓo sibeya ȓadibûne,
3 Ew ewledê min bû, lew navê wî welat berwelat diçȗne.
S. 45 1 Ȓojekê Birahîm Xelîl mabû difikir,

2 Herȓo sibê ȓadibûyî şikir,
3 Ew ewladê me, nav wî li dinyayê bûye dik’ir.
S. 46 1 Nebîy Simaîl wê dibête:

2 «Ya dayê, qewî min ji te şerm û fête,
3 Vê sibeyîkê qewî bêhna babe min tête».
2900
çalê
2901
xe dixwar
2902
xwendk’ar
541
S. 47 1 Go: «Erê lawo, ya babe te bi serê me di anî,

2 Em derxistin ji wî şaristanî,
3 Kes nizane babe te yî saẍe, anî canî?
S. 48 1 Erê lawo, ya babe te bi serê me kirî,

2 Sal hatin û zeman bihurî2903,
3 Kes nizane babe te saẍe anî mirî?»
S. 49 1 Erê dayê bi wî xaliqî kem, ewî ȓuĥa min û te daye,

2 Wexte babe min ji wêve bibit xuyaye.
S. 50 1 Nebîy Simaîl dihert wêve,

2 Derwêşek têt ji wêve,
3 Ȓeş diket mîna şêve.
S. 51 1 Birahîm Xelîl dihat, qedimî dikir silave,

2 Nebîy Simaîl ji k’eremê silav vedave,
3 Go: «Ya Birahîm Xelîl, tu ser serê min hatî, herdu ĉava!»
S. 52 1 Birahîm Xelîl cewab we vedave:

2 «Hey t’ifalo zirbave,
3 Çava tu dizanî min çî nave?»
S. 53 1 Nebîy Simaîl go: «Erê babo, tuyî xasî,

2 Tu xwedanê xwe û wî libasî,
3 E’silzade ew kuȓ, bab nebîne ji dûrve binasî».
S. 54 1 Birahîm Xelîl dest ji geȓdena nebîy Simaîl weranî,

2 Hind digirȋya, hêstir liber dibûne kanî,
3 Emîn Cebraîl nazil bû ji banî,
4 Ȓuĥa nebîy Simaîl ji te dixwazî.
S. 55 1 Emîn Cebraîl we dike gazî:

2 «Ya Birahîm, Xwedê xwe bi ĥeq binasî,
3 Ew ȓoja mencenîqê, Xwedê serê nebîy Simaîl ji te dîxwazî».
S. 56 1 Birahîm Xelîl mabû dil bihujî,

2 Dilê wî weke agirekî digurmijî,
3 Kê dîtiye, bab ewladê xwe bi destê xwe bikûjî.
S. 57 1 Birahîm Xelîl go: «Ya emînê Xwedê, min çiqas mal heye libale,
2 Ĥemû dikem ĥelale,
3 Serê nebîy Simaîl nakem ĥelale».
S. 58 1 Birahîm Xelîl go: «Ya emînê Xwedê, ez wî kem yekî li sema,

2 Min çiqas zêȓ û mal li ceme,
3 Ĥemû bi te dideme,
4 Serê nebîy Simaîl nademe».
S. 59 1 Nebîy Simaîl go: «Ya babo, em di ȓewane,

2 Xwedê Te’ala, em liwê dane,
3 Bi qurbaniya Xwedê em şane.
S. 60 1 Ya babo, silava bike il-Semede,

2 Û li nebîyêt xwedan k’eremete,
3 Babê nebȋya, qurbaniya xwe dikir welede.
2903
bihirî
542
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 61 1 Ya babo, silave bike il-Cebêre,

2 Û li nebîyêt ehlî xêre,
3 Babê nebîyano, gîyano, xwindina wan dêre».
S. 62 1 Nebîy Simaîl t’ifale,

2 Ji deştê dihate male,
3 We dibêjite daya kale:
4 «Ya dayê, şîrê xwe li min bike ĥelale,
5 Îroke hate ser min mersuma Barî Te’ala,
6 Babê xemeke giran heye libale».
S. 63 1 «Ya babo, xema hilmegir,

2 Dest û p’êyêt min ji xana birêj,
3 Min qurbaniya Xwedê bike, zu bikuj».
S. 64 1 Nebîy Simaîl jîre

2 We dibêjite daya pîre: «Daê, li min ĥelal bike şîre,
3 Îroke hate ser min mersuma mîre».
S. 65 1 Dayê nav Hacere,

2 Şuştibû cil û sere,
3 «Ya lawo, șîrê min ĥelal bit bi cane teȓa».
S. 66 1 «Ya daê, hûn şerîta2904 bînin,

2 Dest û p’êyêt min qayîm bişidînin,
3 Ȓuĥe şîrine, neko xwe bilivînim».
S. 67 1 Înabû şerîta nûranî,

2 Dest û p’êyêt nebîy Simaîl şidandbûn weke tu dizanî,
3 Birahîm Xelîl di dilê xweda dinalî.
S. 68 1 «Ya babo, megrî, menal,

2 Hêstira ji ĉava bimal,
3 T’eqdîra Xwedê qet nabit betal!»
S. 69 1 Înabû şerîta zirave,

2 Nebîy Simaîl bavête nave,
3 Birahîm Xelîl di dilê xweda mabû tengave.
S. 70 1 Ew k’êra ne ji vî zemanî,
2 Li geȓdena nebîy Simaîl bir û anî,
3 K’êrê qet mûyîk jê hilnanî.
S. 71 1 Ew k’êra weke nare,

2 Geȓdena nebîy Simaîl wergehare.
3 K’êrê qet mûyîk jê nediazare.
S. 72 1 Ew k’êra weke mûye,

2 Geȓdena nebîy Simaîl diçuye,
3 Dev wergeȓiya, çuye ȓûye.
S. 73 1 Ew k’êra weke xişte,

2 Geȓdena nebîy Simaîlȓa dihişte,
3 Dev wergeȓiya, çuye pişte.
S. 74 1 Nebîy Simaîl jîre,

2 We dibêjite babe pîre:
2904
kilît
543
3 «Em dêçin pêş dindara mîre».
S. 75 1 Birahîm Xelîl wedixurî,

2 «Ya lawo, tu ne yî Munkirî,
3 Çî bikem k’êr qiȓka te nabiȓî?»
S. 76 1 Birahîm Xelîl xeyalek din hate bale,

2 K’êr havête kevirekî sare,
3 K’êrê kevir kir weke xiyare.
S. 77 1 K’êrê cewab daye:

2 «Ya Birahîm Xelîl min çî xetaye,
3 Ji ba Xwedê ne hatî ȓedaye».
S. 78 1 Nava Birahîm Xelîl û k’êrê bûye qal û qîle,

2 Ẍeyîdî ehlî2905 Cebraîle.
S. 79 1 «Cebraîlo meȓa,
2 Serê nebîy Simaîl jê veke ji teȓa,
3 Belkî namusekê bikem ligel Xwedêyê xweȓa».
S. 80 1 K’êrê go: «Birahîm Xelîl, ezî tûjim,

2 Çava dê nebȋya bikujim,
3 Ȓoja axretê dê di agirê dojêh da bisojim».
S. 81 1 K’êr nav sikîne,

2 [Go:] «Birahîm Xelîl, e’silê min ji biȓîne,
3 Belê ȓeda ji Xwedê Te’ala nine».
S. 82 1 Ew beranê hirandî,
2 Horiya ĥeft sala liba[l] xwe cinetê geȓandî,
3 Qurbaniya serê nebîy Simaîl qebilandî.
S. 83 1 Ew beranê hundire,
2 Horiya ĥeft sala li baẍçê cinetê xwedan dikire,
3 Qurbaniya serê nebîy Simaîl dikire.
S. 84 1 Ew beranê k’ilîle,
2 Nazil bû ji xizîna qendîle,
3 Bo qurbaniya serê nebîy Simaîle.
S. 85 1 Ew beranê beleke,
2 Nazil bû ji xizîna xaliqe2906,
3 Qurbaniya serê nebîy Simaîl qebûl dike2907.
S. 86 1 Ji qewlê p’îrî Xidir,

2 Beranek hatî ji hidir2908,
3 Qurbaniya serê nebîy Simaîl qebûldikir.
S. 87 1 P’îrî Xidir wê dibête:

2 «Beranek ji bana tête,
3 Qurbaniya serê nebîy Simaîl dişête.
S. 88 1 Îdoke û E’refate,
2 Beranek ji bana têdaye,
2905
axîl
2906
xalik
2907
dikir
2908
binêr: hadêr
544
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Qurbaniya serê nebîy Simaîl dişaye.
S. 89 1 Îdoke û E’refate,
2 Beranek ji bana dihate,
3 Qurbaniya serê nebîy Simaîl dişate,
4 Me, û dost, û guhdara2909 p’ar tê hene ji dîwana Xwedê, û șêx Adî, û melik șêx Sin,
liwê ȓojê, [li]wî qewlî, liwê suhbetê.
T’emametiya silt’an șêx Adî!
135. QEWLÊ BIRAHȊM P’ÊẌEMBER Û NEBȊY SIMAȊL2910; 2911

S. 1 1 Silavêt yekî Me’bûde,
2 Ne teĥiyat hebû, ne sicûde,
3 Bedîla Azir û Nemȓûde.
S. 1 1 Silavêt yekî Me’ibûde,
2 Ne silav hebû, ne sicûde,
3 Bedîla Azir û Nemȓûde.
S. 2 1 Silavêt yekî dayîm,

2 Livê ĥerfê e’cêb2912 mayîm,
3 Da bideyn wesfetêt2913 Birahîm.
S. 2 1 Silavêt êkî dayîm,
2 Livê tip’ê șêt mayîm,
3 Da bideyn destnîșana Birahîm2914.
S. 3 1 Silavêt êkî Bêrîye,

2 K’eşîşekî di xewna xwe dîtiye,
3 Ewladek linava şaristanê dê dahir bîye,
4 Hikmê Nemrȗdê k’afir dêk’efte destê wîyîye.
S. 3 1 Silavêt êkî Bêrîye,
2 K’eşîşekî di xewna xwe de dîtîye,
3 Lawek linava şaristanê dê dahir bîye,
S. 4 1 Nemrȗd go: «Ya k’eşîşo, ya tu dibêjî we nabê,

2 Ew dinya li min cema’ bê,
3 Kesek ji Nemȓûd mezintir nabê».
S. 4 1 Nemrȗd got: «Ya k’eşîşo, ya tu dibêjî we nabê,
2 Ew gerdȗn li min k’om bibê,
3 Kesek ji Nemȓûd mezintir nabê».
S. 5 1 Wey Nemȓûdê k’afire,

2 Wey li hermetêt bê mefere,
3 Zigê hermeta qelaşt, ewled jê dihavêtine dere.
S. 5 1 Wey Nemȓûdê gawire,
2 Wey li jinên bê mefere,
3 Zigê jina qelaşt, law jê avêtine dere.
S. 6 1 Liber qudreta Qadirî,

2 Ew zarok ji nava şaristanî vavirî,
3 Havête bedena jina Azir zirî,
2909
gudar
2910
[2] (rr. 303–311)
2911
[50] Qewlê Birahîm Xelîl (rr. 62-69)
2912
ecîb
2913
usfet
2914
Birayîm
545
4 Yê dêr û senem bo k’afira bi destê xwe2915 çêkirî.

S. 6 1 Liber șȋyana Qadirî,
2 Ewî zarok ji nava şaristanî vavirî,
3 Avête bedena jina Azirî,
4 Yê dêr û p’ȗt bo gawira bi destê xwe2916 çêkirî.
S. 7 1 Sibeyeke ji yêt ĥedêda2917,

2 Xwedê2918 Te’ala fereca Birahîm Xelîl liwêda,
3 Da milet û omet2919 pê bit zêda.
S. 7 1 Sibeyeke ji yêt ĥedêda,
2 Xwedê ȓihbȗna Birahîm Xelîl liwêda,
3 Da milet û niștiman pê bibe zêda.
S. 8 1 Ya lawo, t’êr bijî,

2 Xwedê e’mirekî bide te, t’êr bijî,
3 Da Mekke û Medîne bi destê xwe binijî.
S. 8 1 Ya lawo, t’êr bijî,
2 Xwedê t’emenekî bide te, t’êr bihjî2920,
3 Da Mak û Medîne bi destê xwe binijî.
S. 9 1 Sibeyek, ji yêt xewlî ye,

2 Birahîm Xelil bi malva diçî ye,
3 Ji maka xwe dipirsî ye:
4 «Daê, Xwedê hun diĥebînin, k’î ye?»
S. 9 1 Sibeyek, ji yêd xewlî ye,
2 Birahîm Xelil ji maka xwe pirsî ye:
3 «Daê, Xwedê win ĥezdikin, k’î ye?»
S. 10 1 Sibeyek ji yêt bi xȗde,

2 Wê dikşînin ber senema sicûde,
3 Ya lawo, yê dayîk û babê te dihebûnin bi xwe Nemȓûde.
S. 10 1 Sibeyek ji yêd bi xȗde,
2 Ne pîșwazî hebȗ, ne sicûde,
3 Ya law, yê daê û babê te ĥezdikin bi xwe Nemȓûde.
S. 11 1 Ya daê, tu nebêje Birahîm yî t’ifale2921,

2 Xwedê min liser îmana we nekujit, Înşallaĥ û Te’ala,
3 Îmana we pê girtî ye betale.
S. 11 1 Ya daê, tu nebêje Birahîm yî menale,
2 Xwedê min nekuje ser bawerêya we ya vale,
3 Baweriya we pê girtî ye betale.
S. 12 1 Îmana we pêgirtî, xirabe,

2 Ne xêr tê heye, ne sewabe,
3 Ȓoja axretê ĥemû liser ȓuĥa weye bi ĥesabe!
S. 12 1 Baweriya we pê girtî mixabe,
2 Ne xêr tê hebȗ, ne sewabe,
3 Li axretê ĥemû liser ȓuĥa weye bi pirsiyarbe!
S. 13 1 Babê bi nav Azire,

2 Çû nik Nemȓûdê k’afire,
3 Go: «Kuştina vî weledîyî ye fere!
2915
xo
2916
xo
2917
ĥedîd
2918
Xodê
2919
umet
2920
binêr: çêkir, dirust kir
2921
tefal
546
T’ÊMÛRÊ MESO
4 Îro jiber hikmê îmana we çoye dere».

S. 13 1 Babê bi nav Azire,
2 Çû nik Nemȓûdê gawire,
3 Go: «Kuştina vî lawî ye fere!
4 Îro jiber zora bawerêya we çȗye dere».
S. 14 1 Nemȓûdî go: «Hûn bişînin Birahîm bînin,

2 K’eşîş û xumxuma liber deynin,
3 Bo xatira Azir û senema vegeȓînin».
S. 14 1 Nemȓûdî got: «Hûn bişînin Birahîm bînin,
2 K’eşîş û xumxuma liber dînin,
3 Bo xatira Azir û p’ȗta vegeȓînin».
S. 15 1 Ewan şandin, Birahîm di anîn,

2 K’eşîş û xumxum liber danîn,
3 Go: «Ya lawo, tu t’ifalekî canî,
4 Hikmê Nemȓûdî, ji e’rd ĥeta bi e’zmanî»
S. 15 1 Ewan şand, Birahîm anî,
2 Go: «Ya lawo, tu biçȗkê ȗ ciwanî,
3 Serweriya Nemȓûdî ji e’rd ĥeta bi e’zmanî»
S. 16 1 Birahîm dibêjit: «Ya mîro, heger ȓast tu silt’ênî,

2 Baranekê ji sayî bo min bênî,
3 Ȓojê ji nîvro vegeȓînî,
4 Û mirîyekî ji qebristanî hilînî,
5 Ji ew paş ez dê ême ser wî dînî!»
S. 16 1 Birahîm dibêje: «Ya mîro, heke tu ȓast silt’înî,
2 Baranekê ji sayî bo min bînî ȗ ȓojê ji nîvro vegeȓînî,
3 Û mirîyekî ji qebristanî hilînî,
4 Ji ew paş ez tême ser wî dînî!»
S. 17 1 Nemȓûd dibêjit: «Birahîmo, ez diqarim û we nakem,

2 Baranekê ji sayî dakem,
3 Û mirîyekî ji qebristanê ȓakem,
4 Û e’rd û e’zmana firakem,
5 Belê kesî nekirye, ez jî nakem».
S. 17 1 Nemȓûd dibêje: «Birahîmo, ez dikarim û nakim,
2 Baranekê ji sayî dakem, ȗ mirîyekî ji qebristanê ȓakem,
3 Û e’rd û e’zmana firakim,
4 Belê kesî nekirîye, ez jî nakim».
S. 18 1 Birahîm dibêjit: «Bi wîkem, yekî bi Xwede (m’ebuda),

2 Ber wî xaliqî bikem sicûde,
3 Yê disitînit ȓuĥa Azir û Nemȓûda».
S. 18 1 Birahîm dibêje: «Bi wîkim, yekî bi Xwede,
2 Ber wî afrînerî bikim sicûde,
3 Yê bistîne ȓewanê Azir û Nemȓûda».
S. 19 1 Azir go: «Ya Nemȓûd, ez hatîme bo te evî weledî bikujî,

2 P’avêjiye nav agirî bikî rejî,
3 Hêj dilê min pê nasojî».
S. 19 1 Azir got: «Ya Nemȓûd, ez hatîme ligel te evî lawî bikujî,
2 Bavêjiye nav agirî bikî ȓejî2922,
3 Hîç dilê min pê nasojî».
S. 20 1 Wey li ẍafilêt înk’êre,

2922
ango: bisojî
547
3 Ĥezar bar dar cema’ kirin jêȓa.

S. 20 1 Wey li ẍafilêt enk’êre,
3 Ĥezar bar dar cema’ kirin jêȓa.
S. 21 1 Ĥezar bar dar cema’ kirin,

2 Pênc sed sindoqêt neftê lêkirin,
3 Ji ew paş mencenîq k’ar kirin.
S. 21 1 Ĥezar bar dar cema’ kirin,
2 Pênc sed sindȗqêt neftê lêkirin,
3 Ji ew paş mencenîq bo Sara ȗ Birahîm k’ar kirin.
S. 22 1 Wey li ẍafilêt bê dînin,

2 Wê diînin û digêȓînin,
3 Mencenîqê dişidînin.
S. 22 1 Wey li ẍafilêt bê dînin,
2 Wê tînin û digêȓînin,
3 Mencenîqê bo Sara ȗ Birahîm dişidînin.
S. 23 1 Mencenîq kirbû k’are,

2 Birahîm Xelîl havêtine nava nare,
3 Birahîm Xelîl ji destê ȓuĥa xwe mabû bê zare.
S. 23 1 Mencenîq kirbû k’are,
2 Birahîm Xelîl havêtne nava are,
3 Birahîm Xelîl ji destê ȓuĥa xwe maye bê zare.
S. 24 1 Wey li k’afirêt înk’are,

2 Birahîm Xelîl datînit nave,
3 Birahîm Xelîl ji destê ȓuĥa xwe mabû yî tengave.
S. 24 1 Ewan mencenîq kiribȗ t’ebabe
2 Birahîm Xelîl havêtine nave,
3 Birahîm Xelîl ji ȓewana xwe mabû yî tengave.

2 «Ya Ȓebî, ez e’bdekî teme, bê sȗc, bê guneh, bê binasî,
3 Tu min ji agirê Nemȓûdê k’afir bikeyî xilasî,
4 Dê qurbanîya te kem, çîqas tiştê liber dilê minî xasî».
2 «Ya Xwedê, ez xulamê te me yî bê guneh, bê binasî,
3 Tu min ji agirê Nemȓûdê k’afir bikî xilasî,
4 Ezê qurbaniya te kim, çî tiştê liber dilê minî xasî».
S. 26 1 Cebraîlo, qasidê Melikê Me’bûde,

2 Yî bê teĥiyate2923, yî bi sicûde,
3 Go: «Îbred ya nar Nemȓûde».
S. 26 1 Cebraîl2924, mebestyarê Melikê Me’bûde,
2 Yî bê teĥiyate2925, yî bi sicûde,
3 Gotê: «Sar bibe agirê Nemȓûde».
S. 27 1 Cebraîlo, qasidê Melikê E’rşe,

3 Sosin, û hilhil, û beybûnêt geşe.
S. 27 1 Cebraîl, mebestyarê Melikê E’rşe,
3 Sosin, û hilhal, û beybûn, ȗ gulêd geşe.
2923 teyet
2924
Cîbraîl
2925 teyet
548
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 28 1 K’afira (wa) dîtbû bi ĉava,

2 Agirê bohojî, bû ava,
3 Cebraîl û Birahîm Xelîl linave.
S. 28 1 Gawira wa dîtibû bi ĉave,
2 Agirê buhojî, bûye ave,
3 Cebraîl û Birahîm Xelîl linave.
S. 29 1 K’afira dinêȓe,
2 Dît emîn Cebraîl û Birahîm Xelîl di vêkȓa,
3 Li birk û kaniyêt cinetê digêȓa.
S. 29 1 Gawira dinêȓe,
2 Dît emîn Cebraîl û Birahîm Xelîl di vêȓe,
3 Wê li birk û kaniyêt cinetê digêȓe.
S. 30 1 Ew bû birk û kaniyên cinetê,

2 Xwedê Te’ala fereca nebîy Simaîl liwêde tê,
S. 30 1 Ew bû birk û kaniyêd cinetê,
2 Xwedê fereca pêẍember Simaîl liwêde tê,
S. 31 1 Wey li dotmam bext û bere,

2 Wey li hurmeta2926 bê mefere,
3 Sȗcê Hacerê çî bû, Sarê ji mal dikir dere.
S. 31 1 Wey li dotmam bext û bere,
2 Wey li hurmeta bê mefere,
3 Sȗcê Hacerê çî bû, Sarê ji mal dikir dere.
S. 32 1 Ȓojekê Birahîm Xelîl ji mal ço,

2 Sara ligel Hacer bi gal ço,
3 Hacer ser hilanî û ji mal ço.
S. 32 1 Ȓojekê Birahîm Xelîl ji mal çȗ,
2 Sara ligel Hacer bi gal çȗ,
3 Hacer ser hilanî û ji mal çȗ.
S. 33 1 Wey li dotmamê, ez bim mihêra,

2 Girte ber xwe deşteke durî vêra,
3 Go: «Xwedê yî agahe2927 ji şeȓan û xêra».
S. 33 1 Wey li dotmamê, ez bim mihêra,
2 Girte ber xwe deşteke durî vêra,
3 Got: «Xwedê agahdare ji şeȓa û xêra».
S. 34 1 Hacerê go: «Berîya me, berîyake ȓaste,

2 Xwedê Te’ala nesîbê me ji vê malê veguhaste,
3 Xwedê desete, ligel dilê ȓaste.
S. 34 1 Hacerê got: «Berya me, beryake ȓaste,
2 Xwedê p’ara me ji vê malê veguhaste,
3 Xwedê doste, ligel dilê ȓaste.
S. 35 1 Berîya me, berîya zode»,

2 Hacerê meşiyabû pêde,
3 Xwedê fereca nebîy Simaîl liwê da.
S. 35 1 Berya me, berya zêde»,
2 Hacer meşiyabû pêde,
2926 xurmet
2927 ageh
549
3 Xwedê fereca p’êẍember Simaîl liwê da.
S. 36 1 Liber qudreta P’adşê minî2928 Ekber bû,

2 Liwê çolê nebîy Simaîl dahir bû,
3 Kaniya Zimzim liber p’êya der2929 bû.
S. 36 1 Liber șȋyana P’adşê minî mezin bû,
2 Liwê çolê p’êẍember Simaîl dahir bû,
3 Kaniya Zimzim liber p’iya dîyar bû.
S. 37 1 Ewe kaniya nava deştê,

2 Jê tê bêhna bixur2930, û misk, û e’nber, û bihuştê,
3 Heçîyê nuqtek2931 vedixware, dersed k’erem digehiştê.
S. 37 1 Ew kaniya nava deştê,
2 Jê tê bêhna bixur û misk, û e’nber, û buhiştê2932,
3 Heçî yê nuqtek vedixware, dersed k’erem digihiştê.
S. 38 1 Serê bazirganî têt ji wêȓa,

2 Yî mezine qasî şikêra,
3 Xêrî Xwedê, kes nizane çiqas mal heye vêȓa.
S. 38 1 Bazirgan tên ji wêȓa,
2 Yî mezine weke şikêra,
3 Bi t’enê Xwedê zane çiqas mal heye vêȓa.
S. 39 1 Bazirgan hat û dibihirî,

2 Yî ȓehete û yî tênî,
3 Yî k’esirî û yî mirî,
4 Ǚ liderê kaniyê êwirî.
S. 39 1 Bazirgan hat û buhirîn,
2 Yî westa, ȗ yî tênî, û yî mirîn,
3 Li derê kaniyê êwirîn.
S. 40 1 Bazirgan xelq di nave,

2 Ȓabûn çan silave:
3 «Xwezî me bizanîye te çî nave?
S. 40 1 Bazirgan xelq2933 di nave,
2 Ȓabûn çan silave:
3 «Xwezî2934 me bizaniye te çî nave?»
S. 41 1 Hey t’ifalo, yî jîre,

2 Tuyî xunk’arî, anî e’mîre?
3 Tuyî e’bdalî, anî feqîre?»
S. 41 1 Hey mendalo, yî jîre,
2 Tuyî xunk’arî, an yî mîre?
3 Tuyî koleyî, an yî feqîre?»
S. 42 1 Go: «Ez nebîy Simaîlim,

2 Ewledê Birahîm Xelîlim,
3 Liber hosta emîn Cebraîlim.
S. 42 1 Got: «Ez p’êẍember Simaîlim,
2 Kurê Birahîm Xelîlim,
3 Liber hosta sirgir Cebraîlim.
2928 min yî
2929
dahir
2930
buxur
2931 nuxt
2932
binêr: bihuşt
2933
xelik
2934
xozî
550
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 43 1 Gelî bazirganî, heke hûn xatira min tê dibînin,

2 Bişînin hindê malê xwe bînin,
3 Li derê kaniyê deynin».
S. 43 1 Gelî bazirganî, heke hûn xatira min tê dibînin,
2 Bişînin hindê malê xwe bînin,
3 Liderê kaniyê deynin».
S. 44 1 Bazirgan xatira nebîy Simaîl we dizanî,

2 Şandina hindê malê xwe anî,
4 Bi ȓojê sê cara diçone mala nebîy Simaîl bi mêwanî.
S. 44 1 Bazirgan xatira p’êẍember Simaîl we dizanî,
2 Şandina hindê malê xwe anî,
4 Bi ȓojê sê cara diçȗne mala p’êẍember Simaîl bi mêwanî.
S. 45 1 Ȓojekê Birahîm Xelîl mabû di fikir,

2 Herȓo sibê ȓadibû yî şikir,
3 Ev ewladê me, nav wî li dinyayê bûye dik’ir.
S. 46 1 Nebîy Simaîl dêmî bi ȓicûye,

2 Herȓo sibeya ȓadibûye,
3 Ji kirê wî bi Şamê ve diçûye.
S. 45 1 P’êẍember Simaîl yî dêmi ȓicûwe,
2 Herȓo sibê ȓadibûwe,
3 Zikirê wî bi Şamê ve diçûwe.
S. 46 1 Ȓojekê Birahîm Xelîl mabȗ dihizir,

2 Herȓo sibê ȓadibȗ, sipas dikir,
3 Ew kurê me navê wî gerdȗnê bȗye dikir.
S. 47 1 Nebîy Simaîl we dibête:

2 «Daê, min qewî ji te şerme û fête,
3 Vê sibeyîkê qewî bêhina babê min tête».
S. 47 1 P’êẍember Simaîl we dibête:
2 «Daê, min qewî ji te şerme û fête,
3 Her îro bêhne bavê min wê tête».
S. 48 1 Go: «Lawo, eve bû babê te, bi serê me anî,

2 Em derk’eftîn ji wî şaristanî,
3 K’î dizanit2935, babê te yî saẍe, an yî canî2936.
S. 48 1 «Lawo, eve bû babê te, bi serê me anî,
2 Em derk’eftîn ji wî şaristanî,
3 K’î dizane babê teyî saẍe, an yî bi canî.
S. 49 1 Ev bû babê te bi serê me kirî,

2 Em ji wî bajêrî der kirîn,
3 K’î dizanit babê te yî saẍe anî mirî?»
S. 49 1 Ev bû babê te bi serê me kirî,
2 Sal hatin ȗ dem bihurî2937,
3 Kes nizane babê tey saẍe an yî mirî?»
S. 50 1 Nebîy Simaîl wa dibête:

2 «Daê min qewî ji te şerme û fête,
3 Her îro nave babe min wê tête».
2935
dinizanit
2936 bi erkanî
2937
buhirî
551
S. 51 1 Nebîy Simaîl diherit wêve,

2 Derwêşek têt ji wêve,
3 Wê ȓeş diket weke şêve.
S. 50 1 P’êẍember Simaîl diherit wêve,
2 Derwêşek wê têt ji wêve,
3 Wê ȓeş diket weke şêve.
S. 52 1 Birahîm Xelîl diqedimî dikir silave,

2 Nebîy Simaîl ji k’eremê silav vedave,
3 Go: «Ya Birahîm Xelîl, tu ser serê min hatî û herdu ĉave!»
S. 51 1 Birahîm Xelîl dihat, dikir silave,
2 P’êẍember Simaîl ji k’eremê silav vedave,
3 Got: «Ya Birahîm, tu ser serê min hatî û herdu ĉave!»
S.53 1 «Bi wê kem hindave,

2 Hey t’ifalo zirbave,
3 Çawa dizanî, min çî nave?»
S. 52 1 «Bi wê kem hindave2938,
2 Hey mendalo yî zirbave,
3 Çawa dizanî, min çî nave?»
S. 54 1 Nebîy Simaîl go: «Erê babo, tuyî xasî,

2 Tu bi xaliqê xwe keyî û libasî,
3 E’silzade ew kuȓ, bab ne dîtî, neket nasî!»
S.53 1 P’êẍember Simaîl got: «Erê babo, tuyî xasî,
2 Tu bi xwedanê xwe keyî û wî kerasî2939,
3 E’silzade ew kuȓ, bab nedîtî, neket nasî!»
S. 55 1 Birahîm Xelîl dest li geȓdena nebîy Simaîl wer anî,

2 Hind digrîya, hêstir liber dibûne kanî,
3 Emîn Cebraîl nazil bû ji banî.
4 Ȓuĥa nebîy Simaîl ji te dixwazî.
S. 54 1 Birahîm Xelîl dest li geȓdena nebîy Simaîl weranî,
2 Hind digrîya, hêstir liber dibûne kanî,
3 Emîn Cebraîl nazil bû ji banî.
S. 56 1 Emîn Cebraîl we dike gazî,

2 «Birahîm, Xwedê xwe bi ĥeq binasî,
3 Ew ȓoja mencenîqê, Xwedê serê nebîy Simaîl ji te dixwazî».
S. 55 1 Ȓizgar Cebraîl we dike gazî:
2 «Ya Birahîm, Xwedê xwe bi ȓast binasî,
3 Ew ȓoja mencenîqê, Xwedê serê Simaîl ji te dixwazî».
S. 57 1 Birahîm Xelîl wê digurmijî,

2 Mîna hêtûneke geȓim dilê wî disojî,
3 Kê dîtîye, bab weledê xwe bi destê xwe bikujî.
S. 56 1 Birahîm Xelîl wê digurmijî,
2 Mîna hîtûneke geȓim dilê wî disojî, mabȗ dil bihȗjî,
3 Kê dîtîye, bab lawê xwe bi destê xwe bikujî?»
S. 58 1 Birahîm Xelîl go: «Ya emînê Xwedê, min çîqas mal heye libale,
2 Ĥemû dikim ĥelale,
3 Serê nebîy Simaîl nekem ĥelale».
S. 57 1 Birahîm Xelîl go е: «Ya emînê Xwedê, min çîqas mal heye libale,
2 Ĥemû dikim ĥelale,
2938
ango: li jore, li e’zmane
2939
keras: livir mebest xerqeye
552
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Serê p’êẍember Simaîl nekem ĥelale».
S. 59 1 Birahîm Xelîl go: «Ya emînê Xwedê, ez wî kem yekî li sema,

2 Min çîqas zêȓ û mal li ceme,
3 Hem bi te dideme,
4 Serê nebîy Simaîl nademe».
S. 58 1 «Ya surgirê Xwedê, ez wî kem yekî li sema,
2 Min çîqas zêȓ û mal li ceme,
3 Hem bi te dideme,
4 Serê p’êẍember Simaîl nademe».
136. QEWLÊ NEBȊY SIMAȊL2940; 2941

S. 1 1 Silav bike li Cebêre,
2 Û nebîyêt ehl îl-xêre,
3 Xwendina2942 wan ji dêra.
S. 1 1 Silav bike li hêzdêre,
2 Wê p’êẍember xudiyê xêre,
3 Bobê p’êẍemberan ȗ gîyan2943, xwendina2944 wan ji dêra.
S. 2 1 Silav bike il-Semede,

4 Û nebîyêt xwedan k’eremete,
5 Babê bi qurbanîya xwe kirbû welede.
S. 2 1 Silav biken il-Semede,
2 Wê li p’êẍemberêd xwedan2945 k’eremete,
3 Babê bi qurbana Xwedê kirbû welede.
S. 3 1 Simaîlî t’ifale2946,
5 Babê xemeke giranîye libale.
S. 3 1 Simaîlî mendale,
3 Babê xemeke giran libale.
S. 4 1 «Babo, xema hilmegre,

4 Dest û p’êyêt min xena birêje,
5 Min qurbanîya navê Xwedê bikuje.
S. 4 1 «Babo, xema hilmegre,
2 Dest û p’êyêt min xena birêje,
3 Min qurbana navê Xwedê bikuje.
S. 5 1 Babo, em diçêyîn,
2 Xwedê ȓoj em divêyîn,
3 Qurbanîya Xwedêyîn».
S. 5 1 Babo, em di ȓewayîn,
2 Mîrê mezin ji jor em dayîn,
3 Em bi qurbana Xwedê di șayîn».
S. 6 1 Babo, em diçêne,
2 Mîrê mezin ji jor em divêne,
2940
[2] (rr. 312–317)
2941
[50] Qewlê p’êẍember Îsmaîl (rr. 70-74)
2942
xondin
2943
giyan
2944
xundin
2945
xudan
2946
tefal
553
3 Em bi qurbana Xwedê dișêne».
S. 6 1 Simaîlî t’ifale,
5 We dibêjite dayîka kale:
6 «Şîrê xwe li min bike ĥelale».
S. 7 1 Simaîlî mendale,
3 Wê dibêjit diya kale:
4 «Daê șîrê xwe li min bike ĥelale».
S. 7 1 Simaîlî jîre,
2 We dibêjite dêya pîre: «Li min ĥelal bike şîre,
3 Hatîye ser min mersuma mîre!»
2 Wê dibêjit diya pîre:
3 «Daê li min ĥelal bike şîre,
4 Hatȋye ser min yasaya mîre!»
S. 8 1 Maka bi nav Hacere,

2 Şuşitîne cil û sere,
3 Gotê: «Simaîlo, heȓe, şîrê min ĥelal bit bi cane teȓa!»
S. 9 1 Ew maka bi nav Hacere,
2 Şuştibȗ cil û sere,
3 Gotê: «Lawo, şîrê min ĥelal bȗ bi cane te ȓe!»
S. 9 1 Şerîtekî bînin,
4 Dest û p’êyêt Simaîl bişidînin,
5 Ȓuĥe şîrine2947, neku xwe liber k’êra Cebraîl bilivînim.
S. 10 1 Babo, benê zirav bînin,
2 Dest û p’iyêd Simaîl bişidînin,
3 Ȓuĥe şîrine2948, ne ku xwe bilivînim.
S. 10 1 Şerîta zirave,
8 Dest û p’êyêt Simaîl şidand, havêtine nave,
9 Birahîm Xelîl di hindurûyê zigî Xwedanî tengave.
S. 11 1 Înabȗn benê zirave,
2 Dest û p’êd Simaîl şidînin, havête nave,
3 Birahîm Xelîl ji hinderû dilê xwe may tengave.
S. 11 1 Şerîta nûranî,
2 Dest û p’êyêt nabî Simaîl şidandî weke [tu] dizani,
3 Birahîm Xelîl hindiȓûyê zigê Xweda wê dinalî.
S. 12 1 Înabȗn benê nûranî,
2 Dest û p’iyêd p’êẍember Simaîl girêdidin weke [tu] dizanȋ,
3 Birahîm Xelîl hindiȓû dilê xwe may dinalî.
S. 13 1 Babo, megirî2949, bes binale,

2 Hêstira ji ȓȗwê xwe bimale,
3 Biryara Xwedê heke hat, nabe betale.
S. 12 1 K’êra ne ji vê zemanî,
2 Sê cara di geȓdena nabî Simaîl wer anî,
3 K’êrê qitmek zê hilnanî!
S. 14 1 Ew k’êra ne ji vî zemanî,
2947
şirîn
2948
șirîn
2949
bigirî
554
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Sê cara di geȓdena p’êẍember Simaîl ȓa wer anî,

3 K’êrê qet mȗwek jê hilnanî!
S. 13 1 K’êra weke xişte,

2 Sê cara di geȓdena nabî Simaîl ȓadihişte,
3 K’êrê dev wergeȓiya bûye2950 pişte.
S. 15 1 Ew k’êra weke xişte,
2 Sê cara di geȓdena p’êẍember Simaîlȓa dihişte,
3 K’êrê dev wergeȓandibû pişte.
S. 14 1 K’êra weke mûye,

2 Sê cara di geȓdena nabî Simaîl di hisûye,
3 K’êrê dev wergeȓiyabûye ȓûye!
S. 16 1 Ew k’êra weke mûwe,
2 Sê cara di geȓdena p’êẍember Simaîl ȓa di hisûwe,
3 K’êrê dev wergeȓandibû ȓûwe!
S. 15 1 K’êra weke nare,

2 Havête kevirekî sare,
3 K’êrê kevir ker kir weke xîyare!
S. 17 1 Ew k’êra weke are,
2 Havêtiye kevirekî sare,
3 K’êrê kevir ker kir weke xȋyare!
S. 16 1 K’êrê digotê: «Nebîy Birahîmo, mane ye tujim,

2 Ez nabîyya nakujim,
3 Dê di agirê temer bê da sojim».
S. 17 1 K’êra bi nav sikîne,

2 Birahîm Xelîl e’silê min ji biȓîne,
3 Belê ji bana hatî ȓeda, ji nik Xwedê nine.
S. 18 1 Nîneka k’êrî û Birahîm li Xelîle,

2 Liwêder bû qale û qîle,
3 Ẍeyîdî exî li Cebraîle.
S. 18 1 Nîneka k’êrî û p’êẍember Birahîm Xelîle,
2 Liwê hebû qale û qîle,
3 Ẍeydî axî li Cebraîle2951.
S. 19 1 Birahîm Xelîl dibêjite: «Cebraîlo meȓa,

2 Dê serê nebîy Simaîl biȓim ji teȓa,
3 Namusekê kem ji Xwedê yê xweȓa».
S. 19 1 Birahîm Xelîl dibêjite: «Cebraîlo, tu meȓa,
2 Dê serê p’êẍember Simaîl jêkem ji teȓa,
3 Namusekê kem ji Xwedayê xweȓa».
S. 20 1 T’emam bû qewl û we’de,

2 Birahîm Xelîl geȓdena nebîy Simaîl girtbû û bada,
3 Sê cara k’êr têda da,
4 K’êrê qitmek jê hilneda.
S. 20 1 T’emam bû qewl û sozê Xweda,
2 Birahîm Xelîl geȓdena p’êẍember Simaîl girtibû û bada,
3 Sê cara k’êr têda da, k’êrê qitmek jê hilneda.
S. 21 1 Nebîy Simaîl jîre,

2 We dibêjite babê pîre:
2950
bûe
2951
Cebrayîl
555
3 «Em dêçin pêş dîndara mîre».

2 We dibêjite babê pîre:
3 «Em dêçin pêş dîndara mîre».
S. 22 1 Birahîm Xelîl we dixurî,

2 «Ya lawo, tu ne yî Munkirî,
3 Çî bikem k’êr qiȓka te nabiȓî!»
S. 22 1 Birahîm Xelîl li wî xurî,
2 Gotê: «Ya lawo, tuy[î] Munkirî,
3 Çî bikim k’êr qiȓka te nabiȓî!»
S. 23 1 Birahîm Xelîl xemeke din hate bale,

3 K’êrê kevir kir weke xîyare.
S. 23 1 Birahîm Xelîl xemeke din hate bale,
3 K’êrê kevir kir weke xyare.
S. 24 1 K’êrê cewab daye:

2 «Ya Birahîm Xelîl, min çî xetaye,
3 Jibo Xwedê ne hatî ȓedaye».
S. 24 1 K’êrê wa bersiv daye:
2 «Ya Birahîm, min çî xetaye,
3 Jibo Xwedê nehatîbȗ ȓedaye».
S. 25 1 K’êrê bi nav sikîne,

2 Got: «K’oka min bi xwe biȓîne,
3 Belê ji ba Xwedê ȓêdan nȋne».
S. 25 1 K’êrê go: «Birahîm Xelîl, ezȋ tujim,

2 Çawa dê nebîya bikujim,
3 Ȓoja axretê dê di agirê dojêh da bisojim».
S. 26 1 K’êrê got: «Ma ez neye tujim,
2 Ez p’êẍtmbera nakujim,
3 Dê li ȓoja axretê di dojêh da sojim».
S. 26 1 Ji qewlê p’îr Xidir,

2 Beranek hatî ji hidir2952,
3 Qurbanîya serê nebîy Simaîl dikir.
S. 27 1 Ji qewlê p’îr Xidir,
2 Beranek hatî ji hidir,
3 Qurbaniya serê p’êẍember Simaîl dikir.
S. 27 1 P’îrî Xidir we dibête:

2 «Beranek ji bana tête,
3 Qurbanîya serê nebîy Simaîl divête».
S. 28 1 P’îr Xidir we dibête:
2 «Bila beranek ji bana bête,
3 Qurbaniya serê nebîy Simaîl dișête».
S. 28 1 Beranê k’indira,
2 Horîye li bihuştê xwedan dikire,
3 Qurbanîya serê nebîy Simaîl dikire.
S. 29 1 Ew bȗ beranê hundira,
2 Horêye ĥeft sala li bihuştê xwedan dikire,
3 Qurbaniya serê p’êẍember Simaîl dikire.
2952
binêr: hadêr
556
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 29 1 Beranê k’elîne,
2 Înabû ji xezîna Сelîne,
3 Qurbanîya serê nebîy Simaîl digehîne.
S. 31 1 Ew beranê k’elîle,
2 Hatibû ji xezîna Xwedayê Сelîle,
3 Kire qurbaniya p’êẍember nebîy Simaîle.
S. 30 1 Beranê beleke,
2 Înabû ji xezîna xaliqe,
3 Qurbanîya serê nebîy Simaîl dike.
S. 31 1 Beranê sore,
2 Înabû ji xezîna jore,
3 Qurbanîya serê nebîy Simaîl dibore.
S. 32 1 Ew beranê sore,
2 Hatibû ji xezîna jore,
3 Qurbaniya serê p’êẍember Simaîl dibore.
S. 32 1 Beranê ȓeşe,
2 Înabû ji xezîna E’rşe,
3 Qurbanîya serê nebîy Simaîl dixweşe.
S. 33 1 Beranê hirandî,
2 Horîye li bihuştê gêȓandî,
3 Qurbanîya serê nebîy Simaîl di gehandî.
S. 30 1 Ew beranê hirandî,
2 Horêye ĥeft sala li bihuştê ĉêrandî,
3 Qurbaniya serê p’êẍember Simaîl digehandî.
S. 34 1 Beranek ji bana dihate,

2 K’elî bû liwê simatê,
3 Ȓoja îd û E’refatê,
4 Me û hazir û guhdêra, bar hebit livê simatê.
S. 34 1 Beranek ji bana dihate,
2 K’elî bû liwê simatê,
3 Ȓoja cejn û E’refatê,
5 Me û hazir û guhdêra, p’ar hebit livê simatê..
137. QEWLÊ BIRAHȊM P’ÊẌEMBER2953

S. 1 1 Ew Birahîmê2954 t’ifalê save,
2 Deh salî li k’afê mave,
3 Ne dîbû ȓonehî û tave.
1 Ew Birahîmê2955 mendalê save,
2 Deh salî li șkeftê mave,
3 Ne dîbû ȓonehî û tave.
S. 2 1 Wextê donzde[h] sal ťemam bû,

2 Zana, e’rif û fam bû,
3 Go: «Ez ji k’afê der dik’evim babo!»
1 Dema donzdeh2956 sal t’emam bȗ,
2953
[2] (rr. 318–321)
2954
Birihîm
2955
Berhim
2956
diwanzde
557
2 Zanayar, teghiștî, ȗ fam bȗ,

3 Got: «Ez ji șkeftê der dik’evim babo».
S. 3 1 Dema li k’afê ço der,

2 Vebûn ĉav û neder,
3 Sicûdet bo ȓojê ber.
1 Dema ji șkefte çȗ der,
2 Vebȗn ĉav ȗ neder,
3 P’erweste bo ȓojê ber
S. 4 1 Birahîmê p’iȓ zana,

2 Dişkênî p’ût2957 û p’ûtxane2958,
3 Nemȓûdî pê zana.
1 Birahîmê p’iȓ zana,
2 Dişkênî p’ût2959 û p’ûtxane2960,
3 Nemȓûdî pê zana.
S. 5 1 Nemȓûdî bin Kene’ane,

2 Gawirê wî zamane,
3 Qeralê k’afirane.
1 Nemrudê bin Kena’ne,
2 Gawire wî zemane,
3 Qiralê gawirane.
S. 6 1 Nemȓûdî go: «Bi p’ût û senema nijî,

2 Lêzime Birahîmî bi agir bisojî».
1 Nemrudi got: «Bi p’ȗt ȗ senema nijî,
2 Pêwîste Birahîmî bi agir bisojî».
S. 7 1 Dar înan li çar kenaran,

2 Bi k’er, û olaq2961, û deweran,
3 Ĥezar bar, sed ĥezaran.
1 Dar înan li çar kenaran,
2 Bi k’er, u hêster, ȗ deweran,
3 Ĥezar bar, sed ĥezaran.
S. 8 1 Dar înan li çar kenare,

2 Ĥezar ĥezar bar dare,
3 Go: «Heliken agir nare,
4 Birahîmî p’avên xware».
1 Dar înan li çar kenare,
2 Ĥezar ĥezar bar dare,
3 Go: «Heliken agir nare,
4 Birahîmî p’avên xware».
S. 9 1 Nemȓûd mêjû xave,

2 Birahîmî diêxite nave,
3 Liwî dem û gave.
1 Nemrȗd mejû xave,
2 Birahîmȋ diêxite nave,
3 Liwê demê û gave.
S. 10 1 Tawisî melek’ nazilî2962 ji e’zmanî,
2957
bit
2958
butxane
2959
bit
2960
butxane
2961
wilaẍ
2962
nizilî
558
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Go: «Ya agir bibe zivistane!»

1 Tawisî melek’ dak’et ji e’zmane,
2 Got: «Ya agir bibe zivistane!»
S. 11 1 Lerizî Birahîm û bihinijî,

2 Tawisî melek’ k’enî û girnijî.
1 Lerizî Birahîm ȗ bihinijî,
2 Tawisî melek’ k’enî ȗ girnijî2963.
S. 12 1 Birahîm go: «Ya melek’ê Tawise!

2 Liber serma, min nȋne hewese».
1 Birahîm got: «Ya melek’ê Tawise,
2 Liber serma, min nȋne hewese2964».
S. 13 1 Tawisî melek’ ew cihe, ew mek’ane,

2 Kire baẍ û bîstane,
3 Zozane wek kuwarstane2965.
1 Tawisî melek’ ew cihe, ew mek’ane,
2 Kire baẍ ȗ bistane,
3 Zozane wek kuwerstane2966.
S. 14 1 Nemȓûd dît Birahîm ligel yare,

2 Nasojit bi guȓû nare,
3 Go: «Ev çi k’are?»
1 Nemȓûd dît Birahîm ligel yare,
2 Nasojit bi guȓȗ are,
3 Got: «Ev çi k’are?»
S. 15 1 Birahîm xilasbû ji agir û guȓî,

2 Nav çendî ya derk’eft û borî.
1 Birahîm ȓizgar bȗ ji agirȗ guȓî,
2 Nav çende ya derk’et ȗ borî.
S. 16 1 Birahîm barkir ligel çend êle,

2 Ligel bû Sara ser kêle,
3 Gehişte Lalişa bi hilêla.
1 Birahîm barkir ligel çend êle,
2 Ligel bû Sara ser kêle,
3 Gihiște Lalișa bi hilêle
S. 17 1 Birahîm gehişte Lalişa nûranî,

2 Bi e’mirê2967 Êzidê sibĥanî,
3 Li xasa bûye mêvanî2968.
1 Birahîm gihiște Lalișa nȗranî,
2 Bi fermana Êzdî sibĥanî2969,
3 Li xasa bȗwe mevanî.
S. 18 1 Birahîm hat Lalişa p’iȓ xase,

2 Ji destê e’rifa vexwar k’ase,
3 Ji nûka Ȓebê xwe2970 kir nase.
1 Birahîm hat Lalișa p’ir xase,
2 Ji destê zanyara vexwar k’ase,
2963
girnijîn ango ȓȗk’en, nîșana dilxwașî ȗ șadîye
2964
hewes ango debara min ji serma naye
2965
kwêstane
2966
kuyêstan: bi diyalikta kurmanciya xwariye, ango zozan, havîngehe. Ciyê șîinkay, pir mêrg ȗ çîmen.
2967
e’mir yê
2968
hêvan
2969
subhan
2970
xo
559
3 Ji nȗka Xwedayê xwe kir nase.
Em di kêmin, Xwedî yî ťemame!
138. QEWLÊ CUMCUMȊ SILT’AN2971

S. 1 1 Îsa û Şemûne,
2 Di bi ȓêyekêda diçûne,
3 Ser Cumcumekî hilbûne.
S. 2 1 Ew serê linav Cumcumî,

2 Wekî Îsa bora diqedimî,
3 Darsed di serîda dikelimî.
S. 3 1 Îsa diqedimî, lê dikir silave,

2 Serî ji k’eremê bore vedave,
3 Go: «Ya nebîy2972 Îsa, tu ser serê min hatî û herdu ĉava».
S. 4 1 Îsa gotê: «Çawa tu dizanî ezim Îsa yê bi nave»,

2 Ser dibêjitê: «Eve berî pêncsed salane,
3 Min ji k’erema Xwedê dizanî, dê li min bêya mêvane».
S. 5 1 Îsa digotê: «Sero, tu bi wî key ȋlaĥȋye,

2 Dê bêjiye min ȓastîye,
3 K’a k’arê te kirî ser e’rdê Xwedê çîyê?»
S. 6 1 Ser dibêjitê: «Ya nebîy Îsa,

2 Ez xunk’arek2973 bûm, ji xunk’arêt giran,
2 Min dayî nedîtibû, ne bab, û ne biran».
S. 7 1 Îsa dibêjitê: «Tu bi wî key ȋlaĥȋye,

2 De bêje min ȓostîye,
3 Xunk’ariye te kirî çîyê?»
S. 8 1 Ser dibêjitê: «Ya nebîy Îsa, min hebûn ĥezar jina,

2 Ez bi xewleyekê bi navda diçime,
3 Ew bedîla Cumcumî silt’an bû, kes bi kesȓa nedibû dijmine.
S. 9 1 Ya nebîy Îsa, min hebûn ĥezar xamekiye,

2 Ew bedîla Cumcumî silt’an biye2974,
3 Kes bi kesȓa nedibû neyartiye.
S. 10 1 Herȓo ku ȓoj dihate dere,

2 Min ĥezar ji zêndana înane dere.
S. 11 1 Ya nebîy Îsa, ĥezarî p’êxwas min dikirin medas,

2 Û ĥezarî ȓûs min dikirin bi libas».
S. 12 1 Îsa dibêjitê:
2 «Ya Cumcum, ev leşkerê2975 zorî zave,
3 Çawa te ji êk dinasîn bi nave?»
2971
[1] (pp. 350–354)
2972
nenî
2973
xwendk’ar
2974
bû
2975
lêşker
560
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 13 1 Ser dibêjitê: «Ya nebîy Îsa, ĥezar di cuce bûm,

2 Ĥezarî di k’ose bûn,
3 Ĥezarî bi qutik û qedife bûn,
4 Ĥezarî bi șîrê mirwede bûn.
S. 14 1 Ĥezar gêncêt ȓewal bûn,

2 Ĥezar lawêd bi xilxal bûn,
3 Ĥezar bi minȓa heval bûn.
S. 15 1 Ĥezar bi șȗrê sor bûn,

2 Ĥezar bi șȗrê mor bûn,
3 Ĥezar bi minȓa yî li jor bûn.
S. 16 1 Ĥezarî bi qelûn bûn,

2 Û ĥezarî bi t’itûn bûn,
3 Belê ew ji dîwane minî di mehȓûm bûn».
S. 17 1 Ser dibêjitê:
2 «Ya nebîy Îsa, carek ez çȗme nêĉîrê,
3 Min dît leşkerekî zorî zave liwê dîrê.
S. 18 1 Qasî stêrêt e’zmana»

2 Min go: «Gelo, ewe leşkerê k’êye hoy girane?»
3 Cewab da min: «Ewe qitmeke ji leşkerê Cumcumî silt’ane!»
S. 19 1 Îsa ji serî dipirsîya: «Sero, tu bi wî key ȋlaĥȋye,

2 Dê bêjîye min ȓastîye,
3 K’a ola te dip’arasit çîye?»
S. 20 1 Ser dibêjitê: «Ya nebîy Îsa,

2 Bi wî kem yî e’rd û e’zman bîȓast,
3 Ola min gay bû, min dip’arasit.
S. 21 1 Çu nema min bo wî gay ne kirî,

2 Min qesra ȓijêjî jêȓa ava kirî,
3 Min tej û mehfȗr libin ciyê wî ȓaxist kirî».
S. 22 1 Îsa dibêjitê: «Sero, tu bikeyî ȋlaĥȋye,

2 Dê bêje min ȓastîye,
3 K’a ĥewalê te û mirinê çawa bîye?»
S. 23 1 Ser dibêjitê: «Ya nebîy Îsa, carekê çome ȓave,

2 Li min êşan dil û hinave,
3 Gelek ji xenîmê dibûm tengave.
S. 24 1 Ya nebîy Îsa, ez çom zûye,

2 Xenîm li min bûne dȗye,
3 Çu cara li ȓima min ne dibûye.
S. 25 1 Ya nebîy Îsa, ez çom li ȓêye,

2 Xenîm li min dibûne sêye,
3 Çu çare li ȓima min nekirin bi çu ȓêye.
S. 26 1 Ya nebîy Îsa, ez çom wekî hercare,

2 Xenîm li min bûne çare,
3 Li ȓima min nekirin çû care.
S. 27 1 Ya nebîy Îsa, ez çom li ȓêĉ,
561
2 Xenîm li min bûne pênc,

3 Ez dik’eftim wekî hêştirekî hêç,
4 Ȓuĥa min dibirin, qalb mabû li ȓêĉ.
S. 28 1 Ya nebîy Îsa, wekî qewm û milet dihatine min,

2 Leşê min bi ava germ p’ak kirin,
3 Serê min linav k’ifnî2976 werkirin.
S. 29 1 Zebênî li minȓa digehaye,

2 Bin Ademo, çu meferêya te nemaye,
3 Hilû hana xwe bigehîne wî gaye!»
S. 30 1 Gay wê diçêye bi qudreta ȋlaĥîye,

2 Çar qurnetê dinyayê geȓîye,
3 Li derê bihuştê gehiştîye.
S. 31 1 Gay ji melekê bihuştê dipirsîye:

2 «Tu bi wî key ȋlaĥîye,
3 Bo min bêje ȓastîye,
4 Yê berî sê ȓoje hatî k’îye?»
S. 32 1 Melekê bihuştê dibêjitê wîye:

2 «Tu bi Xwedê key ȋlaĥîye,
3 Yê hatîye hêre, navê wî çîye?»
4 Gay dibêjitê: «Nave wî Cumcumî silt’an, gay p’arêse».
S. 33 1 Wextê melekê bihuştê pelg qûlpandîne,

2 Navê Cumcumî têda ne dîtîne,
3 Gotê: «Cumcumê te li hêre nîne».
S. 34 1 Gay wê diçiye li derê dojêh gehiştîye,

2 Ji melekê dojêh dipirsîye:
3 «Berî sê ȓoja Cumcum nehatîye?»
S. 35 1 Melekê dojêh ji gayȓe dibêjîye:

2 «Bi firwara ȋlaĥîye,
3 Cumcumê te li nik minî girtîye».
S. 36 1 Gay gote melekê:

2 «Cumcum bîne dere»
3 Gote gay: «Meysa Xwedêye, firwara wî bi sere».
S. 37 1 Gay çî kirîye,
2 Serê xwe bi dîwarê dojêh venaye,
3 Bi qewata ȋlaĥîye, dojeh xidê hijandîye.
S. 38 1 Ya ĥeywanê micbarek,
2 Tu muhletê bide min, nêhin wedanek,
3 Da ez ji Ȓebê xwe bikem hîvîyek.
S. 39 1 Bi ȓeĥmeta ȋlaĥȋye,
2 Cewabek jêȓa hatîye,
3 Cumcum ligel hevala berdayîye.
S. 40 1 Cumcum dibêjitê: «Ya nebîy Îsa, ne ez bim, ne mîrîye min kirî,

2 Liser ĥemû k’irîyarêt min kirî,
3 Sê ȓoja ez havêtme nav kurha agirî».
2976
binêr: k’efen
562
T’ÊMÛRÊ MESO
139. QEWLÊ ȒABIYA IL-EDEWIYE2977 – QESȊDA ȒABIYA EDEWIYE2978

S. 1 1 Li min cema’ dibûn velȋye2979,
2 Şêx Cûnêd Şiblȋye,
3 Şêx Me’rûf Kerxȋye,
4 Şêx Dawid T’ixûbȋye,
5 Bazîd Bestamȋye.
S. 1 1 Hey li min cema’ bûn velîye2980,
2 Şêx Me’rûfî Kerxîye,
3 Bazîdî Bastamîye,
4 Dawidî T’ixumîye,
(5 Şêx Cûnêd Şiblȋye).
S. 2 1 Herçar birayêt qîmetȋye,

2 Derê Şerefxane diçȋye,
3 Ȓabî ji meȓa der anȋye.
S. 1 5 Herçar birayêt qîmetîye,
6 Bi derê șerefxane diçîye,
7 Ȓabî ji minȓa der înîye.
S. 3 1 Xelqê ẍafilî şenge,

2 Livir neken çu denge,
3 Da ji heya neçitin çu ȓenge.
2 Denge û ço ȓenge,
3 Da ji ĥeya biçit ȓenge.
S. 4 1 Xelqê ẍafilî kore,

2 Ȓabî ciwaneke dilgire,
3 Şêx Bazîd mêrekî p’îre,
4 Şerm diket biçite dîwanêt feqîra.
2 Şêx Bazî mêrekî p’îre,
3 Şerm kir biçite dîwanêt feqîra.
S. 5 1 Ȓabî ciwaneke cake,

2 Liwê suȓê gelekî muşt’aqe,
3 Geȓiyabû zikak bi zikake,
4 Ĥeta dîkila li E’rşa bang dike.
S. 6 1 Ȓabiya il-Edewiye,
2 Girte berberê wê dîye,
3 Şivanekî wê dibînîye.
S. 4 1 Ȓabî Edewiye,
2 Girte ber xwe berî wê dîye,
3 Şivanekî dibînîye.
4 Ji Şivanî dipirsîye.
S. 7 1 «Şivano, tu bi Xwedê keyî ȋlaĥȋye,

2 Tu ȓastî bo min bejîye,
3 Te siwarekî ho[y] nedîtîye,
2977
[1] (pp. 196-201); [2] (rr. 432-437);
2978
[2] (rr. 712-716)
2979
weliye
2980
welîye
563
4 Liberda t’ac û hile nûranîye?
S. 8 1 Şivano, yî şivane,
2 Te xirab nebit malik wêrane,
3 Te nedîtbû ew silt’ane,
4 Yê dilê Ȓabî pê dibû ĥeyrane».
S. 5 1 «ŞIvano, şIvane!
2 Te mal lê xirab nebit li wêrane,
3 Te nedîtye ew silt’ane,
4 Dê dilê Ȓabî pê dibit ĥeyrane».
S. 9 1 Şivan dibêjitê: «E’yb li te hurmetê,

2 Eve çil sal dik’êşim ẍîretê,
3 Qet ȓastîyek ji dilê min der netê».
S. 6 1 Şivan dibêjit: «E’ybe li te hurmetê2981,
2 Eve çil salî dik’êşime xîretê,
3 Ji ȓastî dilê min der netê».
S. 10 1 «Ȓojekê sibehîye,
2 Min dîtbû siwarek borîye,
3 Liberda t’ac û hile, xerqe nûranîye,
4 Eve çil sal min ji berî te zanî suȓa şêxê Adîye2982!»
S. 7 1 «Ȓojekê sibeye2983,
2 Min siwarek bi ȓêve dîye,
3 Di berda t’anc û hile û xerqê nûranî ye.
S. 8 1 Jiber te eva çil salî min zanîye,

2 Eva suȓa şêxê Adîye2984,
3 Ȓabî Edewiye,
4 Ĥal pê dibûn qewîye».
S. 9 1 Ço ser merzê bîrê,

2 Merzê bîrê vedinusîye,
3 Dît xulqekî t’ênîye,
4 Xwezî min bizanîye,
5 Miraza vê xulqatê çîye?
2 Girte ber xwe berê wêdîye,
3 Xulqatekî dibînîye,
4 Xwezî min zanîye,
5 Miraza vê xulqatê çîye?
S. 12 1 Ji k’eremê min dave,

2 Dêlê cewab didave:
3 «Ya Ȓabî, ĥezreta min nuqtek ave».
S. 10 1 Ji k’eremê min dave,
2 Ewî ĥeywanî we cewab ve dave:
3 «Ya Ȓabî, ĥizreta2985 min nuqtek ave».
2 K’êrek ji berîka xwe der anȋye,
3 Dest havête kezîyêt xumrȋye,
4 Danan û dibirȋye,
2981
hirmet
2982
şêx E’dî
2983
sube
2984
şêx E’dî
2985
ĥizret
564
T’ÊMÛRÊ MESO
5 Kire şerîtekî nûranȋye,

6 Av bi solka xwe deranȋye,
7 Da wê xulqata t’ênîye.
2 K’êrek ji berîka xwe der anîye,
3 Keziyêt xwe pê biȓîye,
4 Kire şerîtekî nûranîye,
S. 12 1 Gehişte binê bîrêye

2 Av ji sumka xwe der aniye,
3 Dabû wî xulqatê t’ênîye.
4 Xêr ji wî xulqatî dibînîye,
S. 14 1 Xêr ji wê xulqatê dîtîye,

2 Berejor ȓênî, dît E’rş û K’ursîye,
3 Berejêr ȓênî, dît Gay û Masîye.
S. 13 1 Berejêr ȓênî, dît Gay û Masîye,
2 Berejor ȓênî, dît E’rş û K’ursîye.
S. 15 1 Ĥeft t’ebeqêt e’rdê,

2 Ĥeftêt e’zmana,
3 Ser k’efa silt’an Şîxadiye.
S. 13 3 Ĥeft t’ebeqêt e’rda, ĥeftêt e’zmana, ser k’efa silt’an Êzîye.
S. 16 1 Ȓabî av da dêla,
2 Ser hilîna dît qub û hilêle,
3 K’ursiya lê dîbû Cebêre.
S. 14 1 Ȓabî av da dêle,
2 Ser hilîna, bû qub û hilêle,
3 K’ursîy lê dîbû Cebêre.
S. 17 1 Ȓabiya dêl av da ye,

2 Mexsûsek duȓek bora îna ye,
3 Xêr kir, xêr ceza ye.
S. 15 1 Ȓabî dêl av da ye,
2 Mexsusek duȓek bora îna ye,
3 Xêr kir, xêr ciza ye.
S. 18 1 Xeber geȓiyabû li welate2986,

2 Ȓabî tê ji xirabate,
3 Ser serê wê heye k’eramate2987.
S. 16 1 Xeberek geȓiyabû li welate,
2 Ȓabî tê ji xirabate,
3 Ser serê wê heye k’eramate.
S. 19 1 Herçar birane,
2 Vêkȓa dikin dengane,
3 Herçar birayêt ĥebîbî Ȓeĥmane.
S. 17 1 Herçar birane,
2 Vêkȓa diden dengane,
3 Herçar K’ursîya hatîbê Ȓeĥmane.
S. 20 1 Herçar birayêt gul babe,

2 Ji malê çone pişt ave,
3 Bi xêr hatin, min vedave,
4 Mêvan werin, bila li derve miskîn zave.
2986
wekat
2987
binêr: k’eremet
565
S. 18 1 Herçar gulêt bave

2 Ji malê diçone pişt ave,
3 Gotê: «Tu bi xêr hatî min dave,
4 Mêvan werin, bila li derva miskîn zave».
S. 19 1 Ȓabî we dibêjîye:
2 «Mêvanê min bo min velîye2988,
3 Hindiruk li xanî nîye»
S. 21 1 Ȓabî we dibêye:
2 «Bila mêvan têye,
3 Miskîn zava nêye,
4 Me qewî şerme û vêye».
S. 20 1 Ȓabî we dibête:
2 «Yê bite zava bila nête,
3 Min ji wî qewî şerme û fête».
S. 22 1 We dibêjît Şêx Bezîde:

2 «Hey Ȓabî vaĥîde2989,
3 Em şêxin tu mirîde.
S. 21 1 «Ȓabî, tu bi cîde,
2 Em şêxin tu mirîde».
S. 23 1 Ez mirîdê şêxê xweme,

2 Berî Llewĥ û Qelema,
3 Ewe şêxê min, suȓ li sema.
S. 22 1 «Ez mirîdê şêxê xwe me,
2 Ji berî ne Lewĥ hebû, ne Qeleme,
3 Şêxê min ewe li sema.
S. 24 1 Ȓabî k’anê,
2 Şêxê jê det nîşanê,
3 Hêj ne qedimȋye dîwanê.
S. 25 1 Şêxê min silt’ane,

2 Wê li destîda mişûrê mêrane,
3 Serê ĥemȗ wê îmane.
S. 23 1 «Şêxê min silt’ane,
2 Bi destî heye mişurê mêrane,
3 Serê ĥemȗ wa îmane.
S. 26 1 Şêxê min heweste,

2 Gustîla qudretê wê li deste,
3 Sed wekî te pêşve diweste,
4 Maşê xwe jê dixweste.
S. 24 1 Şêxê min heweste,
2 Gustîla qudretê wa li deste,
3 Sedî wekî te û nebîy Meĥemed pêşve diweste,
4 Ewan maşê xwe jê dixweste.
S. 27 1 Be’dî çil sal t’emame,

2 Şêxek dê ȓabit li Şame, Laliş meqame,
3 Navê wî silt’an șêx Adî e’leyhî il-selam2990,
4 Ez dê bime cêrî, hûm dê bin xulame.
S. 25 1 Be’dî çil salî ťemame,
2988
welî
2989
wehîd
2990
binêr: e’lêk’ûm selame
566
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Şêxek dê ji Şame ȓabe,

3 Navê wî silt’an șêx Adî ye,
4 Hûm dê bine xulam, ez dê bime cêrîye.
S. 28 1 Be’dî çil salê dîye,

2 Şêxek li e’rdê Şamê ȓabiye, Laliş meqamê wîye,
3 Navê wî silt’an șêx Adî ye,
4 Hûn dê bine xulam, ez dê bime cêriye.
S. 26 1 Be’dî çil salî t’emame,
2 Şêxek dê ȓabit ji Şamê, Laliș meqame,
3 Navê wî silt’an șêx Adî ye, «e’leyhî selame»,
4 Ez dê bime cêriye, hûn dê bine xulame.
S. 29 1 K’erem, k’erema mêrane,

2 Şifqe — şifqa P’adşane,
3 Serê ĥemûyê îmane.
2 Şifq — şifqê P’adşane,
3 Serê ĥemûya îmane.
S. 30 1 Kes bawirî2991 bi hurmetê neînan,

2 Hûn şêrpikê avê bînin,
3 Da beyana bicerbînin.
S. 28 1 Kesek bawerîyê li ĥurmetê neînin,
2 Hûn şerbikê avê bînin,
3 Beyana lê bicerbînin.
S. 31 1 Xelqê2992 liwê bihîște,

2 Şêrpik hilawiste,
3 K’î da serê k’eremê êxiste.
S. 29 1 Xelqê lê dibihîste,
2 K’î ji we seremê heste.
S. 32 1 Şêx Bezîd mêrekî bi k’are,

2 Wek’az îna ji nav dare,
3 Wek’az li şêrpikî da, av û şêrpik îna xware.
S. 30 1 Şêx Bezîd mîrekî bi k’are,
2 Wek’az bijart bû linav dare,
3 Wek’az li şerbî da, şerbik dişkeste.
S. 31 1 Şerbik û kelê avê t’êkda di îna xware.

2 Ȓabî dibêjit: «Ĥeyfa min tê, yekî wekî te li dîwenê yî şermîn, şermezare».
S. 33 1 Ȓabî dibêjit:
2 «Ĥeyfa me tê mêr wekî te li dîwenê ermîn, şermezare».
S. 34 1 Dor hate ser Ȓabî sermeste,

2 Destûrî ji Xwedê û mêra dixweste,
3 Pişta xwe bi silt’an șêx Adî beste,
4 Wek’az hilgirtiye bi deste,
5 Wek’az li şêrpikî da, şêrpik dişkeste,
6 Şêrpik hate xwer, av mabû mu’eleq2993 qendîl vediweste.
S. 32 1 Dor hatîye ser Ȓabȋ sermeste,
2 Destûr ji Xwedê û mêra dixweste,
3 Pişta xwe bi silt’an șêx Adî beste,
2991
binêr: bawerî
2992
xelk
2993
mi’eleq
567
4 Wek’az hilgirtbû bi deste,

5 Wek’az li şerbî da, av li qendȋl2994 vediweste.
S. 35 1 Bi qûdreta Celîle,
2 Ȓabî şikand sebîle,
3 Av mabû mu’eleq li qendîle.
S. 33 1 Bi qûdreta Celîle,
2 Ȓabî şikandbû sebîle,
3 Av mue’leq vewestandbû li qendîle.
S. 36 1 Ew mêrêt Ellaĥe,
2 Vêk ȓadiken medehe,
3 [Ya] Ȓabî, sehe û sed car sehe.
S. 34 1 Ew bûn mêrêt Ellaĥe2995,
2 Vêkȓa didem medehe:
3 «Ya Ȓebî, seĥe û sed carî seĥe».
S. 37 1 Ew bûn mêrê me’bûde,

2 Vêkȓa diken ĥedûde2996,
3 Dik’êşine ber Ȓebî sicûde.
S. 35 1 Ew bûn mêrêt me’bûde,
2 Vêkȓa diden ĥedûde,
3 Dik’êşine ber Ȓabî û șêx Adî sicûde.

Em di kêmin, Xwedê yî ťemame û ȓeĥme li dayî û babêt guhdara!
140. QEWLÊ DENUNÊ MISRȊ2997

S. 1 1 Hun bifikirin xelqî hune,
2 Ew qewle ji qanûne,
3 Em da bideyn medhê şêx Denune.
S. 2 1 Neku berê xwe jê wergeȓînin,

2 Qest kene dîwanêt xasa, xwe pê hilînin,
3 Da we bibene ciyê xêr û xêrata lê diqebilînin.
S. 3 1 Neku2998 berê xwe jê bibetilin,

2 Qesid kene dîwanêt xasa, pê bi e’silin2999.
3 Da we bibene ciyê xêr û xêrata lê qebilin.
S. 4 1 Hun qebûl bikin firwarê,

2 Qest kene dîwanêt xasa, biken pirsê û pirsyarê,
3 Şêx Adî xwedanê qirarê.
S. 5 1 Kesek ji Silêman p’êẍember meztir ne bû,

2 Êqsîr û zebûnê nefsa xwe bû,
2 Gava ço dîwana ĥeqîyê, sebeb nefsa xwe damayî bû.
S. 6 1 Ewî hikm dikir ins, û cins, û çendî cane,
2994
qendê
2995
Eleh
2996
xidûd
2997
[2] (rr. 563-566)
2998 neko
2999 bû e’silin
568
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Gava ço dîwana ĥeqîyê, sebeb nefsa xwe ma sefîlekî sergeȓdane.
S. 7 1 Hun bibînin mîrya mîr Birahîme,

2 Ewî t’erk kir milkan û xezîna,
2 Ĥeta gehişte ciyê me’rȋfetê û nasîne.
S. 8 1 Birahîm dibêjit: «Denuno, heke te divêt tu bik’evîye benda îmanê,

2 Misrê t’erk bike, wekî min t’erk kir Xoȓistanê,
3 Da bigehîye wê mirazê, wê dîwanê».
S. 9 1 Wey li Denunê minî dêm şemale,

2 Bi xerqê silt’an Birahîm xemilî çobûye bale,
3 Ȓeş xumrîyan û ȓeş xeyale3000,
4 Da ji dilî der înabû ew xeyale.
S. 10 1 Wey li Denunê minî qelendere,

2 Bi xerqê silt’an Birahîm xemilî ĉobûne bere,
3 Hûn bibînin ȓeş xumrîyan û ȓeş nedere,
4 Da ji dilî der înabû ew k’esere.
S. 11 1 Mîrîya Denunî çêye,

2 P’aşayê Misrêye,
3 Aşiqê dota p’îrêye.
S. 12 1 P’îrîye Denunî çê bû,

2 Ew e’zîzê Misrê bû,
3 Aşiqê dota p’îrê bû.
S. 13 1 Wê dibêjite dêye:
2 «Ya daê, dengekî alȋ yî wê têye,
3 Mîna dengê e’zîzê Misrêye».
S. 14 1 Dayê girte dotê bi xebere,

2 Gotê: «Ȓojê ȓeş bi nedere,
3 Tu nabînî derwêşeke, barekî xerqê silt’an șêx Adî libere».
S. 15 1 Dayê bi dote ne dizanî,

2 Me şande pê wî silt’anî,
3 Go: «Ji me nayê qewî mêvanî».
S. 16 1 Wey li Denunê minî miskîne,

2 Jiber xwe k’êşabû sikîne,
3 Herdu ĉavêt xwe kirin biȓîne,
4 Sebeb hizna gilîyêt xatîna.
S. 17 1 Wey li xatûna bi nefsî sermeste,

2 Liber Denun vediweste,
3 K’êr ji Denunî dixweste,
4 Denun k’êr ji kemenda xwe vekir, dabû deste,
5 Ẍezalê herdu ĉavêt xwe biȓîn, ew jî dane deste.
2 Ewî şevê, mîr Birahîm li wan bû mêvane,
3 Ĉavêt herdu a kirin dermane,
4 Bi firwara silt’an șêx Adî, ne êş tê ma û ne jane!
S. 19 1 Kesî nedî liba[l] çu momina îşete,
3000
xeyal
569
2 Mêrê e’lim bigeȓê li coqete,

3 Bibite aşiqê xiznêt hurmete.
S. 20 1 Kesekî nedî liba[l] çu babireȓa,

2 Mîrê e’lim bixwinit deft’era,
3 Bite aşiqê xiznêt esmera.
S. 21 1 Kesî nedî liba[l] çu momina.

2 Mêrê e’lim biket gotine,
3 Bi aşiqê xiznêt jine.
141. QEWLÊ MȊR BIRAHȊM3001

S. 1 1 Bi qudreta êkî3002 Ẍefûre,
2 Pêşinek nazilbû jore,
3 Xasêd Xwedê bûn, mîr Birahîmê Adema pê ne dibû bacûre.
S. 2 1 Bi qudreta êkî Ȓeĥmanî,

2 Pêşinek nazilbû ji banî,
3 Ew xasêd Xwedê bûn, mîr Birahîmê Adema pê ne dizanî.
S. 3 1 Bi qudreta êkî Fexir, mîr Birahîmî wa dibêjîye:

2 «Qesra min ȓijêjîye3003,
3 Gelo ew k’îye, liser qesra min digeȓîya?»
S. 4 1 Be qudreta êkî Fexre,

2 Mîrek ji wan xwe lê dahir dikire
3 «Birahîmo3004, me liser qesra te winda kirbû hêştire3005».
S. 5 1 Mîr Birîm wê we dibêjîye:

2 «Kesa nema, kes nedîye,
3 Meskenê hêştira çolê û berîye».
S. 6 1 Çî hêştira pirçê sipîye,

2 Mîrek ji wan dibêjîye:
3 «Kesa nema kes nedîye,
4 Pisê derwêşa bit ȓazête nav lihêfan û be’lgîye».
S. 7 1 «Birahîmo, em hatine bêjine teye,

2 Ber xwe bike xerqeye,
3 Eva bû libsê babê teye.
S. 8 1 Birahîmo, tuyȋ mestî, tuyȋ gêjî,

2 Mîrî ji Lalişê em hinartîne bite bêjî,
3 Pisê derwêşa bit ȓazêt qesrêt ȓijêjî.
S. 9 1 Mîr Birahîmo, em hatîne bêjîne teye,

2 Qesid ke Lalişê, berke xerqeye,
3 Ew libasê babe teye.
S. 10 1 Birînê te liwê dibûne xweşe.
3001
3002
binêr: yek
3003
ȓizicêcîye
3004
Îbrahîm
3005
hêştir
570
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Birahîmo, ma tu nizanî ser ĥeft baba tu Qurêşî?»
S. 11 1 Mîr Birahîm malva diçîye,

2 Ji makê dipirsîyê:
3 «Tu bi Xwedê k’î, ȋlaĥȋye,
4 Daê, babe min k’îye?»
S. 12 1 Maka mîr Birahîm p’iȓ k’ereme:

2 «Pisê mino, ez vê cewabê bi te deme,
3 Tiştê min jê zanî navê babê te derwêş Ademe».
S. 13 1 Mîr Birahîm wa dibêjîyê,

2 Ji maka xwe dipirsîye:
3 «Ya daê, meskenê babê min li ku dibîye?»
S. 14 1 Maka mîr Birahîm wa dibêjîye:

2 «Hey pisê mino nûranîye,
3 Tiştê min jê zanîye,
4 Meskenê babê te Lalişa nûranî, ber merzê beĥrê kaniya Sipîye».
S. 15 1 Mîr Birahîm mîrekî bi jîre,

2 Nesîĥeta makê kirbû ji bîre,
3 Tîr û kevanê xwe hilgirtin, li borê xwe siwar3006 bû ço nêĉîrê.
S. 16 1 Dabuwe devê kivanî tîre,

2 Pêşber bû askek bi şîre,
3 Askê dibêjit: «Birahîmo, tu Xwedê xwe neke ji bîre,
4 Ma tu nizanî, ser ĥeft baba Lalişa nûranî tuy[î] feqîre?»
S. 17 1 Askê dibêjit: «Serê a’lemê kim bexşê,

2 Tu ji Xwedê xwe natirsî dê vê tîrê li min k’eşê,
3 Înşallaĥ, mîrîtîya Xoȓistanê pê neşê».
S. 18 1 Askê dibêjit: «Birahîmo, tu Qurêşî,

2 Qest bike Lalişa nûranî, ber xwe bike xerqê ȓeşe,
3 Ma tu nizanî, ser ĥeft baba li Lalişa nûranî tuyî derwêşî?»
S. 19 1 Askê dibêjit: «Birahîmo, sê kara şîr dideme,

2 Li berya jêrî xwedan dikeme,
3 Ez jiber seyadêt mîra newêrim ligel xwe bibeme».
S.20 1 Sê kara şîr dêrim,

2 Berîya jêrî vedşêrim,
3 Jiber seyadêt mîra newêrim ligel xwe bigêrim.
S.21 1 Askê dibêjit: «Birahîmo, ezê bi wî kim, êkî sema,

2 Tu bihêle ez hersê karêt xwe şîrdeme,
3 Qirar be, paşî ez vegeȓim, nêĉîra teme».
S. 22 1 Gava askê cewab daye,

2 Mîr Birahîm kivanê xwe şikênaye,
3 Borê xwe berdaye,
4 Girte ber xwe berî û çiyaye.
S. 23 1 Mîr Birahîm binê berîyekî vediçîya,

2 Ser şivanekê hilbûye:
3 «Şivano, tu bi Xwedê k’î ȋlaĥȋye,
3006
sûar
571
4 Dê bêjîye min ȓastîye k’a ev peze pezê k’ê dibîye?
S. 24 1 Şivan wê we dibêjîye: «Dê bêjme te ȓastîye,

2 Eva pezê mîr Birahîmê Adema bi xwe li hêra dibîye,
3 Ez jî benîyekî ji benîyêt wîye».
S. 25 1 Şivan dibêjit: «Biramo3007, çil şevî bi jimire,

2 Ev pez min xwedan dikire,
3 Şîrê vî pezî min te’m ne dikire,
4 Mi zanî li ȓoja axretê li min ĥeram dikire».
S. 26 1 Şivan dibêjit: «Biramo3008, çil şevî teȓa ava ye,

2 Gel vî pezî min3009 k’êşabû bê qal û bê miqale,
3 Şîrê vî pezî min nedikir te’me,
4 Mi zanî li ȓoja axretê li minî ĥerame».
S. 27 1 Mîr Birahîm dibêjit: «Şivano, ez mîr Birahîmê Adema bi xweme,

2 Dê vî pezî û vî çoxî bi te deme,
3 Belê, mi çoxê te heye te’me».
S. 28 1 Şivan dibêjit:
2 «Min çoxê te nevêye,
3 Ĥemû ji k’ed û xoya xelqêye3010,
4 Xwedê bikem ne beĥr tê hebit ne hevrêye».
S. 29 1 Mîr Birahîm dibêjit: «Şivano çoxê min merweze,

2 Çil salî bo te bese,
3 Belê, te’mayî di çoxê te heye ĥewase».
S. 30 1 Şivan dibêjit: «Birahîmo, min çoxê te ne vêye,

2 Ĥemû ji xûna xelqêye,
3 Înşallaĥ, şivanê te nebit çû p’ar ĥevcêye».
S. 31 1 Mîr Birahîm dibêjit: «Şivano, çoxê min çil t’ûmane,

2 Xeracîya Misrê ĥeft salane,
3 Xêncîya mal, p’ay t’ext Xoȓistane,
4 Çoxê te li vek ji yêt berxane».
S. 32 1 Şivan dibêjit: «Birahîmo, çoxê teyî ĥişke,

2 T’ijî mare, t’ijî dûpişke,
3 Xwedê bikem ne bar tê hebit, ne pişke».
S. 33 1 Şivanî agirek jenîye,

2 Hindek çoxê mîr Birahîm nav danîye,
3 Mar û dûpişka jê derk’etin, ber xwe girtibûn û berî, û zewîye.
S. 34 1 Şivanî agirekî dadaye,

2 Hindek çoxê mîr Birahîm nêv danaye,
3 Mar û dûpişk jê derk’etin, ber xwe girtibûn u berî, û ĉiyaye.
S. 35 1 Şivanî agirekî hindote,

2 Hindek çoxê mîr Birahîm nêv dane û sote,
3 Mar û dûp’işk jê derk’etin cot bi cote.
S. 36 1 Şivan agirekî başqe bo xwe jenîya,
3007
Birahîmo
3008
Birahîmo
3009
mi
3010
xelk
572
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Hindek k’epenekê xwe nêvda danîye,

3 Nûrekî k’esk jê derk’et, çû E’rşêd A’lîye3011.
S. 37 1 Şivan agirekî başqe bo xwe hilkire,

2 Hindek k’epenekê xwe nêv werkire,
3 Buwe nûreke k’esik ço E’rşêt faxre, wê diîsîyêt3012 wekî çire.
S. 38 1 «Ez bûm mîr Birahîm, mîrê Xoȓistanê,

2 Xwedanê ĥeft landikêt nan danê,
3 Û çil aşê ber ava zeferanê,
4 Û çil borêt axtexanê,
5 Û min ĥemû t’erk kir bo xatira îmanê,
6 Xelqê nezan niho bêjte min çimanê.
S. 39 1 Ez bûm mîr Birahîmê Adima,

2 Û min dest hilanî ser şîran û ȓima,
3 Û xelqê nezan niho bêjte min çima?»
S. 40 1 Mîr Birahîm mîrekî dêm pîroze,

2 Wê digeȓêt mal bi mal, hoz bi hoze,
3 Êkî ne p’arse dayê, ne diȓozine,
4 Xasa xwe lê aşkera kir gotê: «Birahîmo, ji nû derwêşî bo te ye pîroze».
S. 41 1 Mîr Birahîm mîrekî dêm şemale,

2 Wê digeȓêt hoz bi hoz, mal bi male,
3 Êkî ne p’arse dayê, ne siwale,
4 Xasa xwe lê aşkera kir û gotê:
5 «Birahîmo, ji nû derwêşî bo te ye ĥelale».
S. 42 1 Xasa bangekî ȓadihişte:

2 «Mîr Birahîm ev dinya berda, axret ji xweȓa kire p’ar û pişke».
S. 43 1 Mîr Biraîm xas bû, nav xasêd șêx Adî ȓûdnişte,

2 Ji vê dinyayê çû, dilê t’u kesî ji xwe nedihişte.
S. 44 1 Hikmê Xwedê liser wî bacêrî çî bû?

2 Ev têkoştê3013 li xwarê wê bersȋvê didet.
Em kêmin, Xwedê û șêx Adî t’emam!
142. QEWLÊ DERWÊŞ ADEM3014; 3015 – BEYT’A DERWÊŞ ADEM3016

S. 1 1 Çi sibeke bi nedere,
2 Nav xased șêx Adî bûye xebere,
3 Derwêş3017 Adem dêçîte sefere.
S. 1 1 Çi sibeke3018 nedere,
2 Nava xasa dibe xebere,
3 Derwêş Adem wê heȓe sefere.
3011
Êlî
3012
diêsîyêt
3013
têkist
3014
Джалиле Джалил (Венский университет, Австрия) (Статья написана в рамках курдологическогоисследовательского проекта Фонда для
поощрения научных исследований (Вена) Р-11330 SPR. Петербургское востоковедение, вып.10. С. 271–291).
http://www.kurdist.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=70&Itemid=99999999
3015
Belavkirin: Bedel feqîr Ĥecî http://www.kaniyasipi.de/ku/modules.php?name=News&file=article&sid=1554
3016
[29] (rr. 307–311) (№ 1678)
3017
Dewrêş
3018
sube
573
S. 2 1 Çi sibeyeke bi nîşane,
2 Nav xasêd șêx Adî bûye xeberdane.
3 Derwêş Adem dêçîte Xoȓistanê.
S. 2 1 Çi sibeke nîşane,
2 Nava xasê dîwana șêx Adî wê bive beyane.
3 Derwêş Adem wê heȓe Xoȓistan3019.
S. 3 1 Çi derwêşekî bi delîle,
2 Yî bê qale, yî bê qîle,
2 Wê ȓuniştîye ser ȓêya xêran û sebîle.
S. 3 1 Way derwêşê minî delîle,
2 Be qale û be qîle,
3 Ȓuniştîye ser ȓîya xêran û sebîle3020.
S. 4 1 Mîrê Xoȓastanê wê we dibêye:

2 «Çi derwêşî liwêye,
3 K’a biȓênin ewî derwêşî çî divêye.
S. 4 1 Mîrê Xoȓistanê we dibêye:
2 «Qasid, heȓe binêȓe ew çi derwêşe wêye,
3 Ew derwêşî çî dibêye?»
S. 5 1 Qasidî wê diçîye,
2 Wê ji derwêşî dipirsîye:
3 «Derwêş, mesleĥeta te li van ciya çîye?»
S. 5 1 Qaside diçûye derwêş pirsîye:
2 «Derwêş baba, nesîĥeta te wan e’rda çiye?»
S. 6 1 Ew3021 derwêş wê we dibêye:

2 «Firmanek hatî ji ba Xwedêye,
3 Derwêş dota mîrê te divêye».
S. 5 3 Ew derwêş wa dibêye:
4 «Qesid, fermaneke hatîye ji Xwedêye, derwêş dote mîrê we dibêye».
S. 7 1 Çi qasidekî jîre,
2 Çi derwêşekî hay nedere:
3 «Heke tu derwêşî, çi [te] derwêşa û dota mîre?»
S. 6 1 Qasidê minî jîre,
2 Dibêje3022 derwêşê delîle:
3 «Derwêş, te çiye ji dota mîre?»
S. 8 1 Qasidî vedigeȓîye,
2 Mîrê Xoȓistanê jê dipirsîye:
3 «Tu hatî, derwêş mabû li cîye?»
S. 7 1 Qaside vedigeȓîye,
2 Mîr jê pirsîye:
3 «Qasid, tu hatî, derwêş çima mabû cîye?»
S. 9 1 Qasid we didet xebere:

2 «Mîro derwêşekî hay3023 xweyî sere3024,
3 Ibadeta Ȓebê min, cewaba derwêşî nikarim bidime dere3025».
S. 8 1 Qasidê minî zere,
2 Dibê: «Çi derwêşekî xweyî sere,
3019
Xuȓêsan
3020
sexîl
3021
ey
3022
divêje
3023
hoy
3024
xiweser
3025
Ez nikarim cewabêt wî bikim dahire
574
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ez caba derwêş nikarim bikim dere».
S. 9 1 Ew qasid wa dibêye:
2 «Mîrê min, derwêş dibê fermanek hatîye boy Xwedêye,
3 Ez dota mîrê we dibêye».
S. 10 1 Mîr di vê cewabê mabûyî dilmayî,

2 Fikirîbû xofê hikmê P’adşayî:
3 «Binêre li min û vî gedeyî?»
S. 10 1 Mîrê min wê xeberê mabû dilmayî,
2 Feȓicîbû hikmê P’adşayî,
3 Go: «Binêrin derwêşê cemlayî?»
S. 11 1 Mîro, xwedanê dewletê,

2 Fikirîbû li xofê, li e’ynatê3026,
3 Bi nêfe li derwêş û mirwetê.
S. 12 1 Liwê hebû xelqê e’rif û nasîne:

2 «Ya mîr, bi hinêre pê wî derwêşî û bîne,
3 K’a yî sewdaye, yanî dîne?»
S. 11 1 Wê hebû xelqê me’rîfetî Yasîne:
2 «Mîrê min, bișîhe derwêş bîne,
3 Çi k’a aqile, yanê sewdênîye?»
S. 13 1 Mîr dihinart derwêşî dihate,

2 Mîrê Xoȓistanê digehiştê bi ȓê axafte:
3 « Derwêş, te qelenê keĉa3027 min çêkir xebate?»
S. 12 1 Mîr dișand derwêş dihate,
2 Derwêş ȓêva diaxafte.
3 Mîr go: «Derwêş baba, te qelena keĉa min çi bikî xebate3028?»
S. 14 1 Ew derwêş wê we dibêye:
2 «Ya mîr, heke tu zêȓ û mal divêye, ezê ji teȓa înim ji dinêye,
3 Heke te duȓ divên, ezê ji teȓa înim ji beĥrêye».
S. 13 1 Ew derwêş we dibêye:
2 «Mîrê min, çiqa zêȓa dixazî teȓa bînim dinêye,
3 Çiqa cewahira dixazî teȓa bînim ji beĥrêye».
S. 15 1 Mîro, xwedanê nasîne:

2 «Derwêş duȓa ji minȓa bîne,
3 Te li me bêt bawerî û yeqîne3029,
4 Heke dê serê te birim ser kela Xoȓistanê dayîne».
S. 14 1 Wey derwêşê minî jîre,
2 «Tu derwêş bîne, bawarî yeqîne»,
3 «Çiqa cewahira dixazî ji teȓa bînim ji beĥra e’zmîne».
S. 16 1 Ew derwêşê minî xase,

2 Yî bi saya3030 yarû birayêt axretê vexwarî ew k’ase,
3 Qest kire dîwana Xidir û Ilyase.
S. 15 1 Wey derwêşê minî xase,
2 Vedixwar k’ase,
4 Qest kir, çû dîwana Xidir–nebîy û Xidir–Ilyase3031.
3026
e'ynet
3027
kiĉ
3028
xevat
3029
êqîn
3030
şaya
3031
Xidireylas
575
S. 17 1 «Xidiro, yî Xidirî,
2 Yî bi ĥimetayî Qadirî ji derwêş Adem fikirî»,
3 «Derwêş bira tu li van dergehî li mehderê».
S. 16 1 Derwêş dibê: «Xidiro, tu ĥeqderî,
2 Ĥimeta3032 Qadirî,
3 Tu ber vî dergeyî hadêrî3033».
S. 18 1 «Xidiro, bira, duȓa ji minȓa bînin ji beĥrêt e’zmînin,

2 Lipêş nederêt xasa dayînin,
3 Heke bi e’zetê șêx Adî serê min ser kela Xoȓistanê dadinihînin».
S. 17 1 Derwêş dibê: «Xidiro, here miȓa duȓa bîne,
2 Pêşma dara xasa va dayîne,
3 Tê ȓoja qîyametê heȓî sere kela Xoȓistanî dayînî».
S. 18 1 Xidirê minî sêfîlî sergeȓdane,

2 Qest kir beĥra bê binyane.
S. 19 1 Xidir fikirî liwê ye,

2 Tirsabû ji xofa3034 Xwedê ye,
3 Çengilê derwêşî girt tesmîl kire beĥrê ye.
S. 20 1 Derwêş wê digeȓêt wê dikete gazî,

2 Çiqas muxliqê beĥrê serhilîna hevrazî:
3 «Derwêş tû Xwedê xwe bi ĥeq dinasî,
4 K’a binê3035 tu çi ji me dixwezî3036?»
S. 19 1 Xidire wa dike gazî:
2 «Heçî xulyaqetê3037 beĥrê serê xwe bikin hevrazî,
3 Derwêş Adem duȓa we dixazî».
S. 21 1 «Gelî mгxilqa duȓa ji meȓa bînin ji beĥrêt e’zmînin,

2 Lipêş nederêt xasa daynin,
3 Heke bi e’zetê șêx Adî hûn dê ȓoja axretê cizay ji destê min bînin».
S. 22 1 Çiqas muxliqê liwê ye,

2 Ĥemûwa qesid kirin çone beĥrê ye,
3 Her kesek hat duȓek divê ye.
S. 20 1 Heçî xulyaqetê wê ye,
2 Qest kirin, çûne beĥrê ye,
3 Hatin, herek duȓek lê ye.
S. 23 1 Ewan muxliqa duȓ wêt anîn,

2 Lipêş nederêt xasa ve danîn,
3 Derwêş Adem ji wan duȓa t’u duȓ hilnanîn.
S. 24 1 Çi derwêşekî minî sergirdane,

2 Xwe berda beĥra boy binyane,
3 Ji wan duȓa sê duȓ înane.
S. 25 1 Wê li derwêşê minî îna duȓe,

2 Ji wan duȓa hilgirtbû sê duȓe,
3 Da destê mîrê Xoȓistanê bi suȓe.
S. 21 1Wey derwêşê minî bav duȓe,
3032
hêmet
3033
hedir
3034
xewf
3035
binêr: biȓêne
3036
dixazî
3037
xuleqet
576
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Wan duȓa hildabû sê duȓe,

3 Danî destê mîȓê Xoȓistanî bi suȓe3038.
S. 22 1 Mîr go: «Werin binêrin vê e’cêbê,

2 Mêşê girtîye deft’erê û k’itêbê.
3 Xebera gel derwêş girte lêvê».
S. 26 1 Mîro, xwedanê ĥesabê,

2 Mêjweȓe derk’etîye deft’eran û k’itêba,
3 Şixula derwêşa nabite bi lêbe.
S. 27 1 Mîro, xwedan nedera,

2 Ji mêjweȓe derk’etîye qewlan û deft’era,
3 Şixula derwêşa nabe bi derewe.
S. 28 1 Mîro, xwedan qirîara,

2 Keĉa xwe li derwêşî dikire mare,
3 Derwêşî p’al keĉa xweve dihinare.
S. 23 1Wey mîrê minî xwedan qirare,
2 Destê keĉa xwe girt derwêş va hinare,
3 Keĉa xwe derwêşȓa kire mare3039.
S. 29 1 Derwêş î difiȓî weke teyara,

2 Kulek û p’encerêt qesrêra hate xware,
3 Ne gehiştibû nav keziya û guhare,
4 Hindekî ji xerqê xwe bi keĉêva spare.
S. 24 1 Wey derwêşê minî jare,
2 Fiȓî nalenî teyare,
3 Qesrê p’encerêȓa hatibû xare,
4 Hine xerqe xwe keĉêva spare.
S. 30 1 Dabu e keĉê xerqeye:

2 «Silava bike li babê xweye,
3 Çakîya we kirî, gelеkî layîqî we û e’slê weye.
S. 25 1 Dabû keĉê xerqeye,
2 Go: «Xilmeta we kirîye layîqî weye,
3 Az diçim, pêj miva silavê bike bavê xweye.
S. 31 1 Qencîya we kirîya li ȓêye,

2 Heke weledekî me dahir bû, xwe negirt û bêye.
S. 26 1 Pêj miva silavê bike bavêye,
2 Herge ewledek paș mi dibêye,
3 Bira nesekine, lêxe bêye.
S. 32 1 Liwê hеbû xеlkê e’rifî, zaneyî, jîre,

2 Qest kirine dîwana mîre:
3 «Ya mîr, k’a ew derwêşê meyî hay3040 nedîre3041?»
S. 27 1 Wê heye xelqê me’rîfetî jîre,
2 P’evk’etin, çûne ba mîre,
3 Divê: «Mîr k’a derwêşê meyî xwedan nedîre?»
S. 33 1 Mîrê Хoristanê malva diçîye,

2 Wê ji keĉa xwe dipirsîye:
3 «Keĉa min, k’a ew derwêşê hay ewlîye?»
S. 28 1 Mîr we diçûye,
3038
sur
3039
me’r
3040
hoî
3041
ewlîye
577
2 Keĉê pirsîye:
3 «Lawo3042, k’a derwêşê meyî xwedan ewlîye?»
S. 34 1 Keĉa xwedan qirîare,

2 Wê deng dikete bi zara:
3 «Ya babo, wekî te derwêş ba minve dihinare,
4 Derwêş fiȓî wekî teyare,
5 P’encera qesra ȓijêjîva3043 hatî xware.
S. 35 1 K’ulek û p’encerêt qesrêȓa hate xware,

2 Nehêştbû nav kezîyan û guhare,
3 Hindek xerqê xwe bi mera spare».
S. 29 1 Keĉê dibê: « Bavo, wey li qewla, wey li qirara,
2 Derwêş qesrê p’encerêda hate xare,
3 K’ete nava kezîyan û guhare,
4 Hine xerqê xwe miva spare».
S. 36 1 «Ya bavo, dabuwe min xеrqeye,

2 Go: «Silava bike li bavê xweye,
3 Qencîya we kirîye layîqî e’slê weye,
4 Heke pisekî me dahir bû, xwe negirt û bêye».
S. 30 1 «Dabû min xеrqeye,
2 Go, xizmeta we kirî, layîqî weye,
3 Ez diçim, pêș miva silavê bike bavêye».
S. 37 1 Neh meh t’emam bûn, bihurî, nû bû ĥeft sale,

2 Mîrê Xoȓistanê sadiq3044 û yeqîn xilmetk’are û bû nuqta mîr Birahîm Ademe.
S. 32 1 Dibê neh meh hatin bihurîn,
2 Mîr Birahîmê Ademî liwê nixtê xulqî,
3 Ĥemûșka lê anî bawarî û yeqînî.
S. 38 1 Ji wê nuqtê kû birî mîrya Birahîm ye li çê ye,

2 Şev û ȓo[j] li seydê ye,
3 Ewî ne dizanî bavê wî derwêş bû xerqê șêx Adî lê ye.
S. 33 1 Wey derwêşê minî çê ye,
2 Şevê, ȓojê seyrê ye,
3 Çima tu nizanî bavê te feqîre, xerqê șêx Adî lê ye.
143. QEWLÊ ĤUSÊYȊNȊ ĤELAC
şaxê - 13045
S. 1 1 Ĥusêyîne, Ĥusêyînî Ĥelace,
2 Şêrî heye t’ace,
3 Pêşberî wî sekinîye Xecîce3046.
S. 2 1 Xecîcê go: Ĥusêyîno, birao, vir meȓeve,

2 Wê sivê vira bive qal û ceng, û şeȓe,
3 Ȓev heye mêra ȓa i’êve,
4 Kuştina te heye ne e’cêve,
5 Serê te serîkî ber ĥesêve.
3042
lao
3043
ȓizicêcêva
3044
sidq
3045
[6] (стр.37-40)
3046
Xece
578
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 3 1 Xecîcê go: «Ĥusêyîno, birao, vir meçe,

2 Wê sivê vir bive qal û cenge,
3 Me jî t’ev yar bira ke».
S. 4 1 Ĥusêyîn go: «Birangê Xecîca xweme,

2 Mêr hatine virȓa, çûne,
3 Me suȓ jêȓa dîne, yanê k’ereme».
S. 5 1 Herça ew Baẍdayîne,
2 Xweȓa şa dibûn, dik’enîne,
3 Go: Em heȓin Ĥusêyînî ber miskîne.
2 P’eva şa dibûn, dik’enîne,
3 Go: «Mîro, mesta melomînin,
4 Em heȓin ĥalê Ĥusêyîn bibînin3047».
2 P’eva şa dibûn, dik’enîne,
3 Go: «Mîro, negrî melamîne,
4 Em heȓin çika ĥalê Ĥusêyîn çine?»
S. 8 1 Herça Baẍdaya, ew fiȓîngin,

2 P’evaşka davêjine ser Ĥusêyîn dar û singin,
3 Ĥusêyîn hîngê3048 ne gozîye û ne denge.
S. 9 1 Ew Ĥusêyîn, Ĥusêyînî delale,

2 Qazîyan û melleȓa ceng û qale,
3 Go: «Hûn çi bikin, suȓa we suȓake betale».
S. 10 1 Be’zî ya li Qura’nê,
2 Destê Ĥusêyînda heye ilmê3049 dîwanê,
3 Destê silt’an3050 Êzdîda heye dayînê ĥetanî stanê.
S. 11 1 Şêx Cinêt avîtê ser Ĥusêyîn belgek gulê,

2 Hîngê sibĥan3051 jê mabû dilê.
S. 12 1 Ew Ĥusêyîne, Ĥusêyînî delale,

2 Çendî k’ûr dibêje3052, çendî k’ûr dinale,
3 Go: «Ne destê cumlî ale».
S. 13 1 Go: «Ĥeta ȓoja oẍir qîyametê,

2 Ezê derdê belgê gula şêx Cinêtê bêjim, bine’lim3053».
S. 14 1 Wexta Ĥusêyîn ew me’nî dahir3054 kir,

2 Şêx Cinêtê zimanê xwe ker bi ker kir,
3 Go: «Birao, biratî nayê t’erk kirin».
S. 15 1 Şêx Cinêtê go: «Ĥusêyîno, birê minî axretê,

2 Dar, berê Baẍdayê p’êva ser te tên, ne’lîne tê netên,
3 Hema ne’lîna te ji destê belgekî gula, destê mi tên».
3047
bivînin
3048
hingê
3049
u’lm
3050
sultan
3051
sivhan
3052
divêje
3053
binêr: binalim
3054
deher
579
S. 16 1 Beĥra Ĥeq sewirand,

2 Hîngê k’afira cinyîazê Ĥusêyîn diĥincirand,
3 Xûnê hevȓaz avît, Ĥusêyîn go: «E’ynul sere, vêȓa dik’ubirand.
S. 17 1 Beĥra wa go, Ĥeqe,

2 Hîngê k’afira cinîyzê Ĥusêyîn dikir şeq û şeqe.
3 Xûnê hevȓaz avît, Ĥusêyîn go: «E’ynul sere, e’ynul fera, e’ynul ĥeqe»,
S. 18 1 Ew Xecîca mal Xuȓîstanê,

2 Go: «Ĥusêyîno, birao, mala min ȓȋya ĥeft mehane,
3 Minê kirîye ĥeft gavane,
4 Sêla mine k’uçane,
5 Nanê minî sere,
6 Ĉûkê minî bere,
7 Evê ĥucayê ber xwe bike,
8 Mêvanê minî heȓeyî seferê».
S. 19 1 Xecîcê go: «Ĥusêyîno, birao, mala min ȓêya ĥeft mehane,

2 Minê kirîye ĥeft gavane,
3 Sêla mine k’uça dimayî,
4 Nanê minî ser dimayî,
5 Ĉûĉikê minî ber dimayî,
6 Zû bike vê ĥucreyê ber xwe bike,
7 Mêvanê minê heȓe, nan nexwarîye3055, Xuȓîstanî».
S. 20 1 Ĥusêyîn go: «Erê Xecîca mine xuşkê, te Ĥusêyîn te’na dikuşte».

2 Xecîcê go: «Ĥusêyîno, birao, ȓo hiltê ji ometê,
3 Ȓojê ĥeft3056k’asê qudretê têne boy mi hurmetê,
4 Birao, dîsa nedeke nola ya te, ber dilê min natê».
S. 21 1 Ĥusêyîn bore xwe zîn kir,

2 Evê dinyayê çû, t’erka dinyayê derewîn kir.
3 Avê bihîst, go: «Ĥusêyîn Beẍdayê kuştin».
S. 22 1 Ava Geberê hatibû, der bû,

2 Nava Beẍdayêda war bû,
3 Beẍda ber ker bi ker bû.
S. 23 1 Xecîcê çû pêşîya avê,

2 Go: «Heȓê avê, heȓe avê,
3 Cara îcarȋn Beẍdayê xirav meke.
S. 24 1 Ne birakî me te mezintir heye».

2 Avê p’êl da, vegeȓiya,
3 Hîngê Beẍda ber bû du ciya.
S. 25 1 Çi siwarekî hat ĉek ȓeşe,

2 Can û camaqî hat ĉek ȓeşe,
3 Ewî êvara înîyê k’etîye nava Beẍdayê,
4 Qazîyan û melle t’emamkirîye sêsid şêst şeşe.
S. 26 1 Çi siwarekî3057 ha mêrsere,
2 Ewî dixwest hema ordî saron-sere.
3055
nexarîye
3056
ĥevt
3057
sîyer
580
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 27 1 Çi siwarekî hay astengê,

2 Xelîfê Beẍdayê banzdaye,
3 Dest avîtiye daman3058 û dangê,
4 Go: «Me îdî paşî wêderê we’de t’obeye3059».
şaxê — 23060
S. 1 1 Ji badiya3061 ez ne yî dînim,
2 Hun mesta nelomînin,
3 Heȓin ĥalê Ĥusêyîn3062 bibînin.
S. 2 1 Bana we fer bûwe,

2 Ĥusêyînî ji wê k’asê vedixwar zûwe,
3 Lew bû e şira’qadiya, Ĥusêyînî serîda bûwe.
S. 3 1 Ĥusêyîn il-Ĥusêyîne,
2 Ewî vexwaribû ji k’asa beyne,
3 Lew qest kir, ço Far îl-E’yne.
S. 4 1 Ĥusêyînil-Ĥelace,
2 Ewî ji wê k’asê vedixwar bi ser û mêlance,
3 Lew bû e şira’qadiya, Ĥusêyînî sere xwe dikir armance.
S. 5 1 Eyî çako ji çakêt meda,

2 Ĥusêyîno çakî cewde,
3 P’adşê min k’asek bi te da,
4 Lew Ĥusêyînî serê xwe liber ȓê û atqada xwe da.
S. 6 1 Ĥusêyîn îbn Mensure,

2 Ewî vexwarbû ji k’asa nûre,
3 Lew qesid kir, ço beĥrêt k’ûre.
S. 7 1 Ĥusêyîn il-Beẍdêdilî,
2 Ewî suȓek dit û liber ne bû hêdî,
3 Lew bû e şira’qadiya, bi serê xwe bû minêdî.
S. 8 1 Ĥusêyîn il-Beẍdelî,
2 Ewî suȓek dit û liber nesebirî,
3 Lew bû e şira’qadiya, bi serê xwe bû mişterî.
S. 9 1 Ĥusêyînil-Ĥelace,
2 Di sere xwe kiribû t’ace,
3 Bi ȓeva xweyî ȓehwance,
4 Lew vêȓa gehiştbû ne’ce.
S. 10 1 Wê li mîhê miskînê,
2 Hey bazî o ji hêlînê,
3 Li xwe megre ȓevînê,
4 Em jî t’ebayî te hatîne ber wê sikînê.
S. 11 1 Mîha ser ji berane,

2 Wa li Ĥusêyînî didet te’nane,
3 Ĥusêyîno, ȓevîn e’ybe bo mêrane.
3058
damin
3059
t’ove
3060
[2] (rr. 940–944)
3061
bada
3062
Ĥisên
581
S. 12 1 Ĥusêyîno, ȓevîn êbe,

2 Kuştina mêra ne e’cêbe,
3 Xasme serê teyî bi Ĥusêyîne.
S. 13 1 Ĥusêyîn li van me’nîya yî qare,

2 Ewî li xwe girtbûn ber û dare,
3 Lew hawareke birê axretêȓa dihinare.
S. 14 1 Hawareke birê axretêȓa dihişte,

2 Xecîca ji Xoȓistanê hat û gehişte,
3 Ewê jî Ĥusêyîn bi te’na dikuşte.
S. 15 1 Xecîca li Xoȓistane,
2 Ȓȋya sê mehane,
3 Hatibû ĥeft gavane,
4 «Ĥusêyîno, gîyanê te çî gîyane,
5 Piçuk li min birane,
6 Gîyan bispêre Xwedê û dostêt e’zmane.
S. 16 1 Gîyan bispêre biraye,

2 Landika minȋye savaye,
3 Nana min liser sêlê maye,
4 Mêvanê min ji pêveyî westane,
5 Gîyan bispêre dostêt Xwedaye.
S. 17 1 Gîyan bispêre û heȓe,

2 Me mêvanek heye ji sefere,
3 Ĥeta ȓuĥ ji qalbê te bête dere».
S. 18 1 «Xuşkê Xecîcê, belê-belê,

2 Bi wê ȓojê kem, ȓoja li enzelê,
3 Min k’asek vexwar ji sere kelê,
4 K’erema û da pê biçîn belê.
S. 19 1 Xecîcê xuşka xwe me,

2 Min ser wê daye û bideme,
3 Da bizanin dinya û a’leme,
4 Ya mêra suȓe û k’ereme».
S. 20 1 «Hey Ĥusêyîno, birê minê axretê!

2 Herȓo ku3063 ȓoj hiltê ji mile ometê,
3 Ĥeft k’asî qudretê,
4 Tên bo min hurmetê,
5 Yekî ȓojekê ȓastî ji dilê min der ne tê».
S. 21 1 Ĥusêyîn di spare,
2 Li Beẍdayê û çendî şara,
3 Ĥusêyîn miskîn di azara.
S. 22 1 Ĥusêyîn ku ew me’nîyî digote,

2 Leşê Ĥusêyîn diînan û sote,
3 Lew xûna lal ĥeq vêȓa ciwab digote.
S. 23 1 Li Hormê hizin û şîne,

2 Li Beẍdayê şahye û mizgîne,
3 Kuştbû Ĥusêyînê miskîne.
3063
ko
582
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 24 1 Li Beẍdayê û çendî şara,

2 Şahî dibûn k’ifare,
3 Ĥusêyîn, zergun û azare.
S. 25 1 Ĥusêyîn guleke di gulê da,

2 Ĥincîyê hat berek lêda,
3 Û şêx Cinêt3064 gulek lêda!
S. 26 1 Ĥusêyîn guleke bû k’amile,

2 Wê li Beẍdaya hoye zalime.
S. 27 1 Û hincîyê hat lêdabû kevire,

2 Şêx Cinêt gulek lê berdav kire,
3 Dersad jê mabû dile.
S. 28 1 Ĥusêyîn guleke bû şikifitî,

2 Û bi aya teĥiyat di axifitî,
3 Lew şerîe’t pê şikifitî.
S. 29 1 «Hey şêx Cinêto, birê minî axretê!

2 Çen dar û berêt benî vê ometê
3 Ĥemû bo min u gîyanê min tê,
4 Ĥeta ȓoja om li qiyametê,
5 Nalînêt min ji destê gula te tê.
S. 30 1 Şêx Cinêto, çendî digrîm, çendî dinalim,

2 Kesî ne dizanî ezî bi çî ĥalim,
3 Te dizanî ezî bi çî ĥalim,
4 Ĥeta ȓoja om al qiyametê, dê ji destê gula te nalim!»
S. 31 1 Ĥusêyîn suȓî bû,

2 Ȓȋya ĥeq nasî bû,
3 Lew şêx Cinêt lê xurî bû!
144. QEWLÊ DOTA QADȊYÊ BESRAYÊ3065; 3066

S. 1 1 Gelê jîrî, zana,
2 Ȓabin ji miȓa biden xuyane,
3 K’a evîn bi çi nîșane.
S. 1 1 Xelqê e’rifî3067, zana,
2 Werin ji meȓa biden beyane,
3 K’a așiq bi çi nîșane.
S. 2 1 Ew demekî ji mêj bȗ,

2 Şarê Besra yê șarê derwêș bȗ,
3 Derwêș evîndarê k’emalî Artêș bȗ.
S. 2 1 Așiqa k’emal, cê bȗ,
2 Di Besrê de yarekê derwêș bȗ,
3 Ew zemanekî ji mêj bȗ.
S. 3 1 Derwêș evîndarê k’emale,
3064
cinêd
3065
[50] (rr. 376-381)
3066
[51] Qewlê dota qazî (rr. 47-53)
3067
êrîf
583
2 Şeș nefs hene libale,

3 Di keȓin, di korin, di lale.
S. 3 1 Așiqa k’emale,
2 Şeș nefs heye libale,
3 Keȓe, ȗ kore ȗ lale.
2 Çi hikmekî hoy girane,
3 Sisê xușkin, sisê birane.
S. 4 1 Sibĥan ji te sibĥane,
2 Çi hikmekî hoy girane,
3 Sê xușkin ȗ sê birane.
S. 5 1 Wê li derwêșê minî ser meste,

2 K’eșkul, zembîl ȗ wek’az hilgirtibȗn bi deste,
3 Silav li yehȗdî kir, yehȗdî hind kubarbȗ ji êș silava derwêș venediweste.
S. 5 1 Çi derwêșekî ser meste,
2 K’eșkul,ȗ zembîl, ȗ wek’az li deste,
3 Bi șarê Besrayî ve kir qeste.
S. 6 1 Derwêș bi șarê Besrê ve kirbȗ qeste,

2 Zêȓangirek pêșberbȗ dest bi deste,
3 Zêȓangir cisȗr bȗ, destura xwe liber silava derwêș ne vediweste.
S. 6 1 Wê li derwêșê minî ewlî ye,

2 Yî bi erzinge, yî bi nalî ye,
3 Jipêș wîve bȗ dota qadî ye.
S. 7 1 Çi derwêșekî ewlî ya,
2 Yê bi arzink ȗ nalî ya,
3 Kirne ber xwe deșt ȗ zevî ya,
4 Pêșber bȗ dota qazî ya.
S. 7 1 Dota qadiyê Besrê bȗ

2 Ew bȗ cara li civiyê bȗ,
3 T’ebay wan sitêt, gelê Xwedê bȗ.
S. 8 1 Dota qaziyê Besrê bȗ
2 Li ȓoja carșembuyê bȗ,
3 Weke sitiya Nesret ȗ K’amlê bȗ.
S. 8 1 Dota qadî wa dibejî ye:

2 «Hey derwêșê mino, yê ewlî ye,
3 Bacêrê meyî bi xweșî ȗ șahî ye,
4 Vê subeyîkê girya te ya te'l ser çî ye?
S. 9 1 Hey derwêșê mino, yê ewlîye,
2 Ev girya teye hoye teĥil jiber çîye?
S. 9 1 Derwêș dibeje: «Ya kеĉа qenc, ez bi wîkem li sema,

2 Şeș nefsa xwedan dikeme,
3 Çu nîne ez ji wanȓa bibeme».
S. 10 1 «Ez ji vê cewabê bi te dideme,
2 Şeș nefsa xwedan dikeme,
3 Tiștek nîne jêȓa bibeme».
S. 10 1 Wê li kеĉа dike xêra,

2 Ji derwêșî kire istexbêra:
3 «Bi teȓa nîne asin k’êra».
S. 11 1 Kеĉа ehlî xêra,
2 Wa deng dik’ete bi sexbêra,
584
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Got: «Derwêș bi teȓa heye k’êra».
S. 11 1 We li derwêșê minî miskine

2 Got: «Ya kеĉа qenc, heke tu li me derwêșa bêy bawerî ȗ yeqîne3068,
3 Bi minȓa heye asin sikîne».
S. 12 1 Çi derwêșekî miskine,
2 Wê deng diket bi nehîne,
3 Got: «Belê ya keĉa qenc, bi minȓa heye asin sikîne».
S. 12 1 We li derwêșê minî ser meste,

2 Ewê k’êr ji kebendê xwe vekir da deste,
3 Guliyêt zerî pê kiribȗn qeste.
S. 13 1 Çi derwêșekȋ ser meste,
2 [Ewê] K’êr ji derwêș dixweste,
3 Derwêș k’êr da deste,
4 Bi lez bi guliyê zêȓî ve kir qeste.
S. 13 1 Guliyet zêȓîn ji herhala,

2 P’êl dibin ji duȓa ȗ lala,
3 Кеĉkê biȓîbȗn jibin guhara,
4 Da destê derwêșî bi sit’ara,
5 Got: «Here ȓisqe3069 te ȗ wan sefîl jara».
S. 14 1 Ewî hilînabȗn kezîye,

2 Bi bacerê Besrayê ve diçîye,
3 Xoce maldar dibînîye.
S. 14 1 Derwêș helgirtibȗ ȓeș kezîya,
2 Nav bajarê Besrê ve diçîya,
3 Xwace ȗ maldara didestî da dîya.
S. 15 1 Хосе maldarе,
2 Рê k’ifș bȗn ew k’ufare3070,
3 Keziyêt kеĉkê dan bi duwazde ĥezar dȋnare.
S. 15 1 Li wan xwacе ȗ li wan maldara,
2 Jêk kișfin ew k’ifara3071,
3 Bi guliyê kеĉê dan bi duwazde ĥezara.
S. 16 1 Keziyêt kеĉkê dan bi duwazde ĥezar dȋnare boș,

2 Got: «Ya derwêș, tu veke koș».
3 Derwêș got: «Ya kеĉа qenc bihușt3072 hêjay teye sed car li te bi noș».
S. 16 1 Gotê: «Derwêș, evan guliyêt zêȓî bi me bifrașe,
2 Derwêș bigre koșe,
3 Ez dê têkem duwazde ĥezar male Besrê maleke boșe,
4 Derwêș: «Ya keĉa qenc behișt ye layîqe e’silê teyî sed cara bê inașe.
S. 17 1 Got: «Ya derwêș tu veke koșa xweye,

2 Donzdeh3073 ĥezar dȋnare Besrayê tê heye»
3 Derwêș got: «Ya kеĉа qenc bihușt3074 hêjay te ȗ e’sile teye».
S. 17 1 Derwêș bigre dawa xweye,
2 Em dê têken duwazde ĥezar malê Besrêyê,
3 Derwêș: «Ya kеĉа qenc, te beĥr hebit li bihuștê, hîvîya min Xwedêye».
3068
êqîn
3069
ȓizq
3070
binêr: k’afir
3071
binêr: k’afir
3072
binêr: bihușt
3073
duwanzde
3074
behișt
585
S. 18 1 Derwêș hilînabȗ buhayê lal, ȗ duȓ, ȗ kezîye,

2 Bi bacerê Besrayê ve diçîye,
3 Nanbirêj dibînîye.
S. 18 1 Derwêș hilgirtibȗ ȓeș kezîye,
2 Ȗ ba xebazekî ve diçîye,
3 Xebazo, tu bi Xwedê key îlaĥîye,
4 Tu qîmetê van ȓeș kezîya bêje min bi ȓastîye.
S. 19 1 Derwêș got: «Ya nanbirêj, tu bi wî key xwedane dar ȗ bere,

2 Tu dê ji minȓa bejî bersîveke pêwîst ȗ fere,
3 Ev nanek pê têt yanî kere».
S. 19 1 Tu bi wî key êkî Ekbere,
2 Tu dê ȓastîyê bêjî bi minȓe,
3 K’a heqê ȓeș kezîya nanek, yan jî kere?»
S. 20 1 Nanbirêj got: «Ya derwêș, ez bi wîkem Xwedayê mine,

2 Ezê dȋnarekî hilgirim ji berek’eta malê mine,
3 Salê, duwazde mehe nanê te liba[l] mine.
S. 21 1 Rizqê te ȗ kulfete te bi mere,

2 Неkе yê te bi ser minve hat, еșqê Xwedê yekî fere,
3 Неkе yê min bi ser te ve hat, еșqê Xwedê yekî fere».
S. 20 1 Xebaz tirsa bȗ ji xofa êkî Ekbere,

2 Gotê: «Derwêș, ez dê êk ĥezarî bo berek’eta Xwedê înime dere,
3 Heke yê te ser meda hat bila bi ȓêye Xwedê ȗ çiqas ewlî ȗ nebîy ȗ p’êẍembere.
S. 22 1 Xwece maldare ȓaxistibȗ xêlîye,

2 Ser danabȗn ȓeș kezîye,
3 Tavê lê dida diîsîye.
S. 21 1 Xebazî ȓaxistibȗn xêlîya,
2 Pêda berdabȗn ȓeș kezîya,
3 Tavê lê dida ȗ diîsîya,
4 Zêȓangir hat, lê nihêȓî, dest xetê xwe nasîye.
S. 23 1 Yehȗdî di bera diborîye,

2 Destxeta xwe nenasîye,
3 Bi ba qadiyê Besrayê ve diçîye.
S. 24 1 Qadȋyî bila webî,

2 Ev bacêre Besrayê libin destê te bî,
3 Evȓo keĉa te ne ser kul ȗ k’iryarê xwe bî.
S. 22 1 Qazî bȗye webê ȗ wenebê,
2 Bajêre Besrayê libin hikmê te bê,
3 Keĉa te ne liser e’melê xwe bê.
S. 25 1 Qadî got: «Нa Yehȗdî, heke ev nȗçe derew bî,

2 Liser kеĉа min misk ȗ mȗ bî,
3 Serî ȗ malî te, te çȗ bî».
S. 23 1 Qadî dibêjit: «Zêȓengiro, heger ev xeberye dirust bit,
2 Serê kеĉа min bi misk ȗ b mor ȗ kulî bit,
3 Ser ȗ male te, dê çȗyî bit».
S. 26 1 Yehȗdî got: «Ya qadî, here sere kеĉа xwe hinêre,

2 Heke li pișt hene gulyêt zêȓe,
3 Ser ȗ malê min bi xwe wergêȓe».
S. 24 1 Zêȓangir dibêjit: «Bișîne ȗ kеĉа xwe bîne,
586
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Heke pêve hebit guliyêt zêȓîne,

3 Ser ȗ malê min ji xwe wergeȓîne».
S. 25 1 Qazî xwedanê nasînê,

2 Wê dihisȗt sekînê,
3 Dê pê bikujit xizêm zêȓînê.
S. 27 1 Wê li qadiyê xwedanê menberê,

2 Wê disȗt xençerê,
3 Dê pê kujî xizêm zerê.
S. 26 1 Qazîyê xwedanê menberê,
2 Wê dihisȗt xençerê,
3 Dê pê bikujit xizêm zerê.
S. 28 1 Wê li qadiyê xwedanê nefsînê

2 Wê disȗt sikînê,
3 Dê pê kujî xizêm zerînê.
S. 29 1 Qesra dota qadî lê,

2 Ĥeft dergehê asinî lê
3 Qadî ĥeft șandî li pê yek șandine pê.
S. 27 1 Qesra dota qazî ĥeft dergehê asinî lê ye
2 Qazî sê qasida ligel êk dișîne pê ye,
3 Qasid: «Keĉa qenc bave3075 te, te dixwazit li civatê ye».
S. 30 1 Keĉik ȓadibȗ ji nerme,

2 Dilê wê diîsît weke agirekî germe,
3 Got: «Ya Xwedê, min xêrek bi ȓêya navê te kiriye, îro min p’iȓ ji bavê xwe șerme».
S. 28 1 Keĉ ȓabȗ ji nerme,
2 Di dilê wêde îsîyabȗ agirekî germe,
3 «Min qewî ji bavê xwe gelek șerme».
S. 31 1 Keĉik hate dergehê êke,

2 Yareke bêșike,
3 Got: «Ya Xwedê, min xêrek bi ȓêya navê te kiriye, îro tu meferiya min bike».
S. 29 1 Keĉk hatibȗ dergehê êke,
2 Ew meĥbȗbeke bêșike,
3 «Ya Xwedê, tu meferyekê bo min bike».
S. 32 1 Keĉik hate dergehê dȗwe,

2 Yareke bi misk ȗ mȗwe,
3 Got: «Ya Xwedê, min xêrek bi ȓêya navê te kirî, îro tu li hana min bey zȗwe».
S. 30 1 Keĉk hatibȗ dergehê dȗwe,
2 Ew meĥbȗbeke bi misk ȗ mȗwe,
3 «Ya Xwedê, tu li hawara xwedanêt xêra werî zȗwe».
S. 33 1 Keĉik hate dergehê sisêye,

2 Yareke wa li ȓêye,
3 Got: «Ya Xwedê min xêrek bi ȓêya navê te kirî, îro tu li hana me bêye».
S. 31 1 Keĉk hatibȗ dergehê sêye,
2 Ew meĥbȗbe liser ȓêye,
3 «Ya Xwedê vê sibê zȗ li banga min bêye».
S. 34 1 Keĉik hate dergehê çare,

2 Yareke wa bi xêlî ȗ sipîçare,
3 Got: «Ya Xwedê, min xêrek bi ȓêya navê te kirî, îro tu li hana min bișînî melekê hêzdare».
3075
bab
587
S. 32 1 Keĉk hatibȗ dergehê çare,

2 Çi meĥbȗbeke bi xêlî ȗ sipîçare,
3 «Ya Xwedê, li bange me werê melekek ji Cebare».
S. 35 1 Keĉik hate dergehê рêпсe,

2 Yareke gul gênсe,
3 Got: «Ya Xwedê, tu nedey pêşîya xwedanê xêra çȗ ȓênсe».
S. 33 1 Keĉk hatibȗ dergehê рêпсe,
2 Çi meĥbȗbeke bi gul ȗ gênсe,
3 «Ya Xwedê, nedî ber dilê xwedanêt xêra çi ȓênсe».
S. 36 1 Keĉik hate dergehê șeșe,

2 Yareke gul geșe,
3 Got: «Ya Xwedê, min xêrek bi ȓêya navê te kirî, îro tu li banga min bișînî meleke e’rse».
S. 34 1 Keĉik hatibȗ dergehê șeșe,
2 Çi meĥbȗbeke dêm geșe,
3 «Ya Xwedê, li hawara xwedanêt min xêra werê melekek ji e’rse».
S. 37 1 Keĉik hate dergehê ĥefte,

2 T’erqînî li E’rșa dik’ete,
3 Axî Cebraîl3076 jê dek’efte.
S. 35 1 Keĉik hatibȗ dergehê ĥefte,
2 T’erqînî li E’rșa dik’ete,
3 Amîn Cebraîl3077 jê dek’efte.
S. 38 1 Cebraîle axîye,
2 Çu bihușta baqîye,
3 Havêtibȗ serê dota qadîye,
4 Qadî ȗ yehȗdî lê fikirîn. mȗwek ji mȗyî nezanîye.
S. 36 1 Ew Cebraîle axîye,
2 Ço buișta3078 baqîye,
3 Înabȗ cotekî ȓeș kezîye,
4 Avête pișta dota qazîye,
5 Ĥeft cara çêtir ji yêt berîye.
S. 39 1 Hatî bayê dilovanî,

2 Xêlî ȗ sipîçal ser serê kеĉê hilanî,
3 Qadî ȗ yehȗdî lê fikirîn, mȗwek ji mȗyî nezanî.
S. 37 1 Hatîbȗ bayê Ȓeĥmanî,
2 Xêlî ȗ sipîçar jiser serê kеĉê hilanî,
3 Qazî ȗ zêȓegir t’êk fikrîn,êkî mu[w]ek ji muekî nizanî.
S. 38 1 Dota qazî got: «Bavo, zêȓegir yî bê mirwete,

2 Êkî хêrеkê bi ȓêye mesebê xwe bikete,
3 Li bo Xwedê çi car hinda nabite».
S. 40 1 Got: «Bavo tu wê yekî bibînî,

2 Tu хêrеkê vêȓa bigehînî,
3 Pirsyar3079 meke tu ji çi dînî.
S. 39 1 Heke tu êkî dibînî,
2 Xêrеkê vêȓa bigehînî,
3 Nebêjê tu ji k’î dînî.
S. 41 1 Bavo, heke te хêrеk dabî,
3076
Cîbraîl
3077
Cîbraîl
3078
behișt
3079
pisyar
588
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Bi аvêda berdabî,
3 Liba[l] Xwedê hinda nabî».
S. 40 1 Heke te xêrek di ȓêya Xwedê da dabî,
2 Te di avêda berdabî,
3 Liba[l] Xwedê qet hinda nabî».
S. 42 1 Hey bavoyî, bê mirwete,

2 Hind kesê хêrеkê li ȓêya mesebê xwe ji xweȓa bikete,
3 Xwedê ew Xwedêye, hefl hewza bora vedikete.
S. 43 1 Кеĉikê got: «Xazil min zanîba k’ê ev nȗçe gote,

2 Da min derê qesra wi bihindote,
3 Min agir berdabiyê bisote».
S. 44 1 Кеĉikê got: «Ey gelê Веsrауê,

2 Неке hun xatira min tê bibînin
3 Serê таlê, barek dar ȗ p’ȗș bînin,
4 Li guhê meydan deynin».
S. 45 1 Ewan xatira kеĉikê we zanîn,

2 Serê таlê barek dar ȗ p’ȗș anîn,
3 Yehȗdî ȗ biçȗkêt yehȗdî linav danîn,
4 Şewitandin weke tu dizanî,
5 Keĉ nȗr bȗ, çȗ ber nȗra dilovanî!
145. QEWLÊ MALÛ3080 MÊRA3081

S. 1 1 Gîyanê min gorî malû mêrane,
2 Wê dihajone dorê șarane,
3 T’eliba xûna3082 yarû birane.
S. 2 1 Gîyanê min gorî malêt Adîye,

2 Wê dihajone dorêt berîye,
3 T’eliba xûna biran û axîye.
S. 3 1 Çî siwarek t’anc lisere,

2 Xûtibê dixunit seransere,
3 Ez peye nabim, ĥeta Beẍdayê nekem êk lisere.
S. 4 1 Gîyanê min gorî melik șêx Sin şêr siware,

2 Ȓoja înî yê çil qadî ji Beẍdayê firandibûn êksere3083.
S. 5 1 Çî siwarekî hoy bê xişe3084,

2 Maş û cenbeqî tên ji Lalişe,
3 Melik șêx Sin şêresiware ȓoja înî yê ji Beẍdayê kuştibû şêst û şeşe.
S. 6 1 Çî siwarekî hoy li cesede,

2 Xelîfe dixwezin medhe,
3 Melik șêx Sin şêresiware ȓoja înîyê ji Beẍdayê kuştbû sêsede.
S. 7 1 Çî siwarekî hoy ȓehwance,
3080
mal û
3081
[2] (rr. 468–470)
3082
xwin
3083
binêr: yekser
3084
binêr: bê e’yb
589
2 Serê xwe danabû t’ance,

3 Xûne Ĥisên Ĥelac ji ehlê Beẍdayê dixwaze.
S. 8 1 Çî siwarekî hoy sermeste,

2 Ȓimeke k’esk li deste,
3 Bi dengî Beẍdayê ve kir qeste,
4 Xûne Ĥisên Ĥelac ji ehlê Beẍdayê di dixweste.
S. 9 1 Çî siwarekî hoy sekrane,

2 Dilê wî li Beẍdayê nehat paristane,
3 Got: «Li Beẍdayê nîne têȓa xûna yarû birane».
S. 10 1 Xelîfe we deng dikete:

2 «Ya melik șêx Sin, destê me li damana teye,
3 Qey tu Beẍdayê xirab nekeye,
4 Me ser destêt te sed ẍefar û t’obeye».
S. 11 1 Xelîfe deng diket bi zare:

2 «Ya melik șêx Sin, tu liser menberê were xware,
3 Qey tu Beẍdayê xirab neke êkcare,
4 Me liser destê te t’obeye û sed ẍefare».
S. 12 1 Serê keverê der bû,

2 Ev li herçar kenarê Beẍdayê wer bû,
3 Beẍda ji ĥeybetê dû ker bû.
S. 13 1 Serê keverê hat û hilgeȓîye,

2 Ev çar kenarê Beẍdayê zivirîye,
3 Bi firwara silt’an șêx Adî, hat û vedigeȓîye.
S. 14 1 Xecîca3085 we deng dikeye:

2 «Ya melik șêx Sin, me birayek heye,
3 Mezintire ji min û teye,
5 Ew qebûl neke Beẍdayê xirab keye».
3085
ango: Xedîca
590
T’ÊMÛRÊ MESO
II. Beyt’
591
1. BEYT’A ŞÊX ADȊ3086

S. 1 1 Hey şêxê mino semiyanî,
2 K’erem ji qendîl hat ji banî,
3 Lew ciyê te bûye Lalişa nûranî.
S. 2 1 Şêxê min şêxekî bi k’ereme,

2 Şêxê mino, k’eremet li ceme,
3 Li ĥemû wexta moĥt’acê3087 teme.
S. 3 1 Xwedan k’eremî, qelenderî,

2 Ji pesna tu şêxekî babzerî
3 Ez mirîdim, tu şefa’etî, mehderî.
S. 4 1 K’erema te ji P’adşêye3088,
2 K’ilîma te ji nûrêye,
3 Tu duȓî3089 e’silê3090 te ji duȓêye.
S.5 1 Sêxê min bi ol, û erk’an3091, û yare,

2 Nûra Tawisî melek’ firware,
3 Lew şêxê min Lalişê girtbû ware.
S. 6 1 Sed xwezime wî şêxî bi k’erem bit,

2 Ȓoja axretê mehder bit,
3 Zana, û dilgîr, û şefa’et3092 bit.
S. 7 1 Sêxê min şêxekî bi erk’ane,

2 Wê li dîwana velîya3093 û xasane,
3 Mêrekî bi nûre, feqîr lê bûn mêvan[e].
S. 8 1 Şêxê min ji mala Adiyaye,

2 Bi suȓ, û nûr, û dua’ye3094,
3 Wa liba[l] şêxî k’erem û nûra P’adşaye.
S. 9 1 Firware șêxê min ji Xwedaye3095,
3086
http://www.bahzani.net/services/forum/archive/index.php/t-56653.html
3087
muhtac
3088
pedșe
3089
dur
3090
esl
3091
rekan
3092
şefahet
3093
welȋ
3094
duha
3095
xuda
592
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Sêxeki bi nûre, li ilmê3096 xwe3097 ȓewaye,

3 Ew jî nûreke ji nûrêt P’adşaye.
S. 10 1 Sêxê min mêrekî çê ye,

2 K’erema wî ji nûra P’adşê ye,
3 Lew dahir bû ser ȓûyê e’rdêye.
S. 11 1 Dahir bû, şirovekir ilmê mewlê ye,

2 Bawirya mêra wehil qehar Xwedê ye,
3 Hêvênê her ĥeft milyak’ete ji nûrê ye.
S. 12 1 Mêr bi me’rîfetê wê lipêş e,

2 Bi ol û erk’ane serk’êş e,
3 Qelender him westaye, him derwêşe.
S. 13 1 Derwêş yet qelenderin,

2 Li dîwana xasa mehderin,
3 Îman û aqûbet ȓoja axretê ferin.
S. 14 1 Îmana min Xwedê ye,

2 Tawisî melek’ ji nûrê ye,
3 Nûr jî ji pesna P’adşê ye.
S. 15 1 E’sil, yêqin û bawerȋye,

2 Ȓastî — muĥba ȋlaĥȋye,
4 Mehdera mêra ĥeqȋye.
2. BEYT’A KANYA SIPȊ3098

S. 1 1 Berî ne e’rd hebû, ne e’zmane,
2 Qudret û muĥbet lêk geȓane,
2 Kaniya Sipî ji batinda bi xwedane3099.
S. 2 1 Ava kaniya Sipî qudrete,

2 Mehdere li axretê șefa’ete3100,
3 Ferze yeqîne3101 loqete.
S. 3 1 Ferze jibo nêr û mê ye,

2 T’evaya xulyaqetê e’rdê ye,
3 Hêvênê wê ji Xwedê ye.
S. 4 1 Mora kaniya Sipî fere,

2 Jibo însanî mehdere,
3 Firwar ji Melikê Ekbere.
S. 5 1 Eve firware P’adșaye3102,

2 Mora kaniya Sipî ȓewaye,
3 Fere û atqate ezdaye.
3096
hilm
3097
xo
3098
Laliș 38, 2013 (rr. 40-43), Belavkirin: Şerif Sileyman https://ru.calameo.com/read/002518317118b00c1c5c4
3099
xudan
3100
șefahet
3101
êqîn
3102
petșa
593
S. 6 1 Ezdaye û P’adșaye,
2 P’adșa li hikmî ȓewaye,
3 Sêne ferên ezdaye.
S. 7 1 Ȓoj û dua’3103 jî ferin,

2 Ligel more mehderin,
3 Mehderên her û herin.
S. 8 1 Mor li kaniya Sipî ye,

2 Ȓojî bi navê Êzî ye,
3 Dua’ fere û ĥeqî ye.
S. 9 1 Ȓoj bergeha t’oq3104 nîșane,

2 Ȓist û simbêl erk’ane,
3 Pê t’emam dibit îmane.
S. 10 1 Pê t’emam dibit îmane,

2 Xîret ferek girane,
3 Serê ĥemû ferane.

2 Laliș cîkê mehdere,
3 Nûra wê ji her û here.
S. 12 1 Ji nûra ȋlaĥîye,
2 Mor, more kaniya Sipîye,
3 Hêvênê vî e’rdîye.
S. 13 1 Firwar ji ba P’adșaye,
2 P’adșa li gotê ȓewaye,
3 Li nêr û mêya dua’ye.
S. 14 1Nêr û mê ji yek darin,

2 T’ev ji kaniya zelalin,
3 Li dinê û axretê hevp’arin.
S. 15 1 Ji yek nûrê vêjîne,

2 Xûn û goșt lê ĥûrîne,
3 T’eva ji t’oqê yeqîne.
S. 16 1 Yeqîna me Xweda ye3105,

2 Bawerîya t’ev e’vda ye,
3 Sema herdu nefsa ye3106.
S. 17 1 Sê meferên3107 îmanê,
2 Gel bawerîye û atqanê,
3 T’ev loqetê û nîșanê.
S. 18 1 Nîșan t’oqa Ezdaye,

2 T’oq dîyarî ya Xwedaye,
3 Atqan pê bû ȓewaye.
Em di kêmin, û di Xudê t’emame!
3103
duha
3104
tok
3105
Xuda
3106
nifs
3107
mehwer
594
T’ÊMÛRÊ MESO
3. BEYT’A ŞÊX Û P’ȊRA3108

S. 1 1 Seyîdî șara înabû mizgîne,
2 Seyîdî çendî sinîne3109,
2 Da bora bikeyîn mizgîne.
S. 2 1 Seyîdî berî bigehîne Lalişê biçîne,

2 Seyîd, qubeha bibîne,
3 Seyîdî serê hilêla zêȓîne.
S. 3 1 Seyîdî k’êşabû simate,

2 Mîro, șêx Adî ji Şamê hate,
3 Seyîdî ço bi t’elebê şêx Berk’ate.
S. 4 1 Seyîdî șukr ji weĥidanî,

2 Mîro, șêx Adî ji Şamê hilanî,
3 Şêx Adî beĥre wê jê diçin coyê û kanî,
4 Xas xasin, wê dicone ber nûra Ȓeĥmanî.
S. 5 1 Seyîdî șukr ji ẍefure,

2 Mîro, șêx Adî ji Şamê xwastbû destûre,
3 Li gelîyê Lalişê k’eftbû şewq û nûre,
4 Zor xelq mabûn bacure.
S. 6 1 Dergehê Şerqîyê,
2 Min naverik lê dîye,
3 Min nav kir kaniya Sipîye.
S. 7 1 Zimzim û miẍare,
2 Ziyareta şêran û mare,
4 Şêx Adî bi xwe serdare.
4. BEYT’A P’ȊRA3110
S. 1 1 P’îro, qedrê te geleke,
2 Dergewan derê cinetê weke3111,
3 P’îr Ĥecî Miĥemed bûye3112 p’îrê șêx Îsn Ĥesnanekî.
S. 2 1 P’îro, qedrê te girane,

2 P’îr bûye camya ĥemû mêrane.
S. 3 1 P’îro, p’îrê bav [û] pisa [e],

2 P’îr, t’û kesî netirse,
3 Ȓê û me’niya3113 bavê xwe dipirse.
S. 4 1 P’îr ji atqatê3114,
3108
[2] (rr. 666-667)
3109
sunî
3110
[31] (rr. 21-22)
3111
veke
3112
biye
3113
me’niyan
3114
at’qat
595
2 P’îr bûye p’îrê şefa’etê3115,

3 Çi p’îrekî k’efȋ3116 demane,
4 P’îr bûye p’îrê axirzemane.
S. 5 1 P’îr ji bedîl[e],
2 Berî qalê, berî qîlê,
3 Not ĥezar sal min tu dîtbû qendîlê3117.
Ȓeĥme li dê–bavê hostayî!
5. BEYT’A DERWÊŞA3118
S. 1 1 Derwêşin, qelenderin3119,
2 Me’rîfetê serwerin,
3 Qelender bi mehderin.
S. 2 1 Zanîn û fer e’sasin,

2 Hilm û t’erîqet nasin,
3 Ew jî muĥbet û k’asin.
S. 3 1 Ew k’asa nûranîye,
2 K’asa suȓa jorîye,
3 Vexwar malêt Adîye.
S. 4 1 Adîne û derwêşin,
2 Ȓastî ĥeqîqet bêjin,
3 Li cem xasa wê li pêşin.
S. 5 1 Wê li pêşin çimku3120 bi Celewin,

2 Li meydane her ewin,
3 Ĥezreta P’adşê siwarin, nebin xewin.
S. 6 1 Siwarin bo ibadetê,
2 Wesfa P’adşê diden ji qudretê,
3 Ewin aşiqêt sûka me’rîfetê.
S. 7 1 Aşiqêt sûka me’rîfetê ewin,

2 Çimku3121 bi erk’anin, bi Celewin,
3 Siwarin herdem, ne bi xewin.
S. 8 1 Siwarin bo me’rîfetê,
2 Cel[ew], û Misĥef3122, û xetê,
3 Ew jî duȓin, ji duȓêt qudretê.
S. 9 1 Ew jî k’ilîmêt mişûre,
2 Jê hilgirtin qelem, û xet, û destûre3123,
3 Sed xwezme wî șabit bi wan nûre.
S. 10 1 Ewin malêt derwêşe,

3115
șivae’t
3116
k’afil
3117
qendîl
3118
3119
qelinder
3120
çinku
3121
çiku
3122
misef
3123
distûr
596
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Bi wê nûrê diçin pêse,

3 Lew derman diken derdan û êşe.
S. 11 1 Ewan êş derman kirin,

2 Ȓastî û ĥeqîqet dîyar kirin,
3 Lew ẍafil ji xewa ȓakirin.
S. 12 1 Jêȓa dibêjin ȓastiye,

2 Hirsê P’adşê min jorîye,
3 Mehdere mêran ĥeqȋye.
S. 13 1 Serwerin bi me’rîfetê,
2 Bi ilm, û mişûr, û xetê,
3 Ji wan bigrin t’oȓ û ibadetê3124.
S. 14 1 Ji wan fêrbin îmanê,

2 Dua’, û ferz, û nîșanê,
3 Da qayîmken atqanê.
S. 15 1 Atqana min ȋlaĥȋye,

2 Zîyaret Lalişa, kaniye Sipîye,
3 P’adsa bi xwe Melikê jorȋye.
S. 16 1 P’adşa bi xwe Xwedê ye,

2 Tawis melek’ nûre, ji nûrêt P’adşê ye,
3 Hate ba şêxê min muĥbeta k’asêye.
S. 17 1 Ew k’asa ji suȓa qudretê,

2 Şêx Adî jê hilîna p’ara muĥbetê,
3 Dahir kire dinê bi ȓengê k’eremetê.
S. 18 1 Şêxê min bi k’ereme, bi hinere,

2 Şehde3125bi navê Xwedê û Tawisî melek’ fere,
3 P’adşê min ke li e’zmanî serwere.
S. 19 1 Ewe serwerê qelendere,

2 Ji ba wî têtin mehdere,
3 Malo çep nede ji fere.
S. 20 1 Ji fera xwe ba neden,

2 Ji ȓastiyê xwe çep neden,
3 P’ara îmana xwe biden.
S. 21 1 P’ara îmanê — ȓastîye,

2 Xîret — cewher ĥeqîye,
3 Da bigehine ȓêza cindȋye.
S. 22 1 Cindî xerqe nijyarin,

2 Li ȓûyê dinê bi k’arin,
3 Lew li axretê bi p’arin.
S. 23 1 Bihuşt ciyê qelendere,

2 Derwêşa,û xwedan fere,
3 P’adşê min li wan mehdere.
3124
ebadet
3125
șade
597
S. 24 1 Derwêş yî p’îrin,
2 Li axretê sexbîrin3126,
3 Bi ilmê Xwedê jîrin.
S. 25 1 P’îr yî derwêşe,
2 Bi ilmî serk’êşe,
3 Li dîwana wê lipêşe.
S. 26 1 Heger p’îr ne westaye,

2 Ne yî bi fere, [ne] bi dua’ye,
3 Ne maş, û bê semaye.
S. 27 1 Westa ferek e’sase,

2 Li dîwana xasa base,
3 Xwedê da wan wek’aze.
S. 28 1 Westa û derwêş bi nûrin,

2 Zaniyarin beĥrêt k’ûrin,
3 Jibo Ezdaya destûrin.
6. BEYT’A BAZA
şaxê — 13127
S. 1 1 Mestim sik’ranê,
2 Nêĉîrvanê bazame3128,
3 Așiqê suȓa3129 giranim,
4 Cora dilê min core,
5 Yala melĥema birîna min mille.
S. 2 1 Așiqê suȓême,
2 Derê dirbê va tême,
3 Ȓênga baza dinême,
S. 3 1 Bazan û bazgîne,
2 Şevê ȓoj nêĉîra,
3 Nêĉîra te heye dîndara mîra,
S. 4 1 Xazke min zanîya,

2 Ȓengê baza k’î alîye,
3 Minê bigirta bi nijare,
S. 5 1 Nijare ne libere,
2 Ne li axe, mîna misk û maware,
3 Yala sere min deft’ere,
3126
binêr: sexbêr
3127
[29] (rr.452-457) (№ 1712)
3128
be’z
3129
sur
598
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 6 1 Baz hatin, baz bihurîn,

2 Dilê min da k’ew û girî,
3 Yala ĥewalê baza kirî,
S. 7 1 Baz hatin, baz diçûne,

2 Dilê minî dûne,
3 Xazila hevalê baza bûme,
S. 8 1 De’fa min bînin,

2 Derê dirbê werînin,
3 Bazîyê dûr dixûnin,
S. 9 1 De’fa mine mûye,

2 Derê dirbê danîye,
3 Bazîkê tê hilbîye,
4 Baz fiȓî, min nizanîye,
S. 10 1 De’fa min ȓaxistî,

2 Bazîkê tê nivistî,
3 Baz fiȓî, min nizanbû suȓa Amadîn, Sicadîn û Şemsê minî Êzdî,
S. 11 1 De’fa min vedave,

2 Bazîkê k’etîye nave,
3 Baz min girtî, min berdave,
S. 12 1 Mezela der nijînî,

2 Bazîkê tê wetinî,
3 Baz fiȓî, kundê dewsê sekinî,
S. 13 1 Mezela der girêda,

2 Bazîkê tê di p’irêda,
3 Baz fiȓî, kundê mabû dewsêda,
S. 14 1 Mezela der dadan,

2 Bazîkê tê di neman,
3 Baz fiȓî, kundê dewsê diman,
S. 15 1 Şerefa lawêd p’îra,

2 Dil sotin, qeda wîda,
599
3 Şerefe șebeqe digeȓin nêĉîrê cedûda,

4 Il-ĥemdillah3130, her ya Ȓebî3131, her ya Ȓebî, her ya Xweda3132,
5 Ew ĥimeta3133 seyȋdê me bî, yala ferdoste, werê me bî.
S. 16 1 Şerefa lawêd incûza,

2 Dê û bavê xwe dikin naza,
3 Şerefe șebeqe digeȓin nêĉîrê baza,
4 Il-ĥemdillah, her ya Ȓebî, her ya Ȓebî, her ya Xweda,
5 Ew ĥimeta seyȋdê me bî, yala ferdoste, werê me bî.
S. 17 1 Şerefa tî aẍdarî,
2 Cawa tî qadirî,
3 Bangîna tî hazirî,
S. 18 1 Şerefa ȓê nasî,
2 Beĥra3134 tî xwasî,
3 Tu Xidirî yan Ilyasî3135,
S. 19 1 Hatîye bazirgane,
2 Danîye hewirdorê șeherane,
3 Barê wana lal, û duȓ, û mircane,
4 Xasê șêx Adî dikirine gozî, ser bi ser, can bi cane,
5 Barê wan sivike, ne arzane,
S. 20 1 Hatîye ser te bazare,

2 Bazara xwe bike sit’are,
3 Bandê ba mîrê xwe nebe șermezare,
5 We ĥimeta seyȋdê me bî, yala ferdoste, werê me bî.
S. 21 1 Hatîye ser te bazareke boș,

2 Duȓ hatine bi k’oș,
3 Hew xazila min wî e’vdî, duȓ baha bik’iȓe, arzan ne froș
S. 22 1 We dive elaye,
2 Heqe zik’atê heye dua’ye
3 Ĥeçkê kesê sere zere micqalê ser maye,
4 Ew jî bandê p’iȓ cefaye,
S. 23 1 Ȓojekê ȓoj xweș3136 dibe,

2 Xelq ĥemû xet xweș dibe,
3 Ne xazila ȓuĥê derewînî ȋnk’ar3137 dibe,
3130
E’rĥemdûlla
3131
yarebî
3132
xuda
3133
hemet
3134
be'r
3135
E’ylas
3136
xoș
3137
ink’oș
600
T’ÊMÛRÊ MESO

S. 24 1 Ȓojekê ser p’ira Selatê,

2 Xerqeyê heȓe bûsatê,
3 Ĥeçkê kesê ne ser sebeqa xerqe be, qalbê gunek’arê heȓe hișmatê 3138,
S. 25 1 Ȓojekê ser p’ira nehîne,

2 Xerqeyê heȓe xezîne,
3 Ĥekê kesê ne ser sebeqa xerqe be, qalbê gunek’arê heȓe Beyt il-Mesîle,
S. 26 1 Ȓojekê liwê dibe,

2 K’ursyî xarî e’rdê dibe,
3 K’aẍaza wan mistê dibe,
4 Kêr e’melê wan t’emam lê dibe,
S. 27 1 Ȓojekê wê bive axirzemane,

2 Ĥezêkê têk’eve qebrane,
3 Sinîyê3139 bavêne beĥrane,
S. 28 1 Ne kesê kesane, ne bavê pisane,

2 Wê ȓojekê yar birê axretê hawekê3140 bidne ser birane,
3 Tarîyê3141 șeva derxin, bînin ber ȓonkaya ĉirane,
S. 29 1 Ȓojekê wê bive axire,

2 Wê ȓabe ferxekî fexire,
3 Ne kesê kesane, ne bavê pisane,
4 Wê ȓojekê yar birê axretê hawekê bidne ser birane,
S. 30 1 Wey li me wê ȓojê,
2 P’êletîyê bi dojêh,
3 Şivê vê gele camêr cênîkê gele ĥurmet bigrin bavêne agirê dojêh,
5 We himeta seyȋdê me bî, yala ferdoste, werê me bî.
şaxê — 23142
S. 1 1 Mestê sêk’ranê,
2 Delawanê giranê.
S. 2 1 Nêĉîrvanê bazame3143,
3138
kișimat
3139
sunî
3140
hewek
3141
te’rî
3142
[29] (rr. 343-344) (№ 1687)
3143
be’z
601
2 Derê t’irbeȓa tême,

3 Ȓenga baza dûr dipême.
S. 3 1 De’fa mine mîye,

2 Derê t’irbê ȓaxistîye,
3 Bazîngê hatibû, tê nivistîye.
S. 4 1 Dilê mi șa bû,
2 Mala mi ava bû,
3 Mi girtî bî, mi berda bî.
S. 5 1 Çi bazîkî mezine,
2 K’etibû de’fa mine,
3 Dilê mi șa bû, mala mi ava bû,
4 Bazî fiȓîn, mi nizanbû, suȓa3144 melek șêx Sine3145.
S. 6 1 Çi bazîkî qewîye,
2 Mi de’fa xwe dîye,
4 Bazî fiȓîn, mi nizanbû, suȓa silt’an3146 Êzîye.
S. 7 1 Çi bazîkî buk’ir,
2 Dinê dahir3147 bibû dik’ir,
4 Bazî fiȓîn, mi nizanbû, suȓa șêxû Bek’ir.
S. 8 1 Baz hatin, baz bihurîn,

3 Ĉavê3148 mi pêk’et, dil k’ewgirî,
4 Xwazka hevalê baza dikirî.
S. 9 1 Baz hatin, baz diçûne,

3 Ĉavê mi pêk’et, dil bi dûne,
4 Xwazka hevalê baza dikeme.
S. 10 1 Şerefe lawê p’îra,

2 Dil sotibûn eșqera wîda,
3 Berbanga sibê Şeref digeȓe nêĉîrê feqîra.
7. BEYT’A CINDȊ3149 — LAVA ŞIFAQÊ3150

şaxê — 1
S. 1 1 Cindȋo, ȓabe ȓoje,
2 Bes vê xewê hindoje,
3 Xewa berê sibê zor e’deb û dojeh.
2 Bes vê xewê hindoje,
3 Xewa berê sibê zor e’zeb û dojeh.
S. 2 1 Cindȋo, ȓabe, ȓabe,
3144
sur
3145
Şîxsin
3146
sultan
3147
deher
3148
ĉe’v
3149
[3] (pp. 230–242)
3150
602
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Bes bi vê xewê tu şabe,

3 Xewa berê sibê zor e’zabe.
S. 2 1 Cindȋo, ȓabe, ȓabe,
2 Bes bi vê xewê tu şabe,
3 Xewa berê sibê zor e’zabe.
S. 3 1 Ȓabe ji xewêd şêrîne,

2 Bes goȓê teng bibîne,
3 Feqîr di bê k’erbin, di bê k’îne.
S. 3 1 Ȓabe ji xewê şêrîne,
2 Bes goȓê teng bibîne,
3 Feqîr di bê k’erbin, di bê k’îne.
S. 4 1 Ȓabe ji xewêd tarȋye,

2 Xew ĥeram dibû li cindȋye,
3 Wê li xwedanêd maşan û cenbenqȋye.
S. 5 1 Ȓabe ji xewa tarȋyê ,
2 Xew ĥeram dibû li cindȋyê,
3 Wê li xwedanê xerqeyê (cenbeqîye).
S. 5 1 Ȓabe ji xewêd sibehe,

2 Xew ĥeram dibû li medhe,
3 Wê li xwedanêd xerqehe.
S. 4 1 Ȓabe ji xewê sibeye,
2 Xew ĥeram dibû li medheye,
3 Wê li xwedanê xerqeye.
S. 6 1 Ȓabe ji xewêd hingora,

2 Xew ĥeram dibû li zora,
3 Wê li xwedanêd xerqêd bi mora.
S. 6 1 Ȓabe ji xewê hingora,
2 Xew ĥeram dibû li zora,
3 Wê li xwedanê xerqêd bi mora.
S. 7 1 Ȓabe ji xewêd hêvara,

2 Xew ĥeram dibû li mêrdaȓa,
3 Wê li xwedanêd kevnan û k’ara.
S. 7 1 Ȓabe ji xewa êvaran,
2 Mêrdara wê li xwedanê kevn3151 û k’aran,
3 Ȓabe ji xewa mêrxanan,
4 Xew ĥeram3152 dibû li zergûnan,
5 Wê li xwedanê dana(n) û stûnan.
S. 8 1 Ȓabe ji xewêd merxûna,

2 Xew ĥeram dibû li zergûna,
3 Wê li xwedanêd danan û stûna,
S. 8 1 Ȓabe ji xewê merxûna,
2 Xew ĥeram dibû zerguna,
3 Wê li xwedanê danan û stûna.
S. 9-10 1 Malo, nîveka șevê ye,

2 Dengekê Alî wê tê ye,
3 Here têde bore ji p’ê ye,
4 Mașê te maşêkî çê ye,
5 Wê liber xilmeta mewlê ye.
S. 9 1 Malo, nîveka şevê ye,
3151
kewn
3152
haram
603
2 Dengekî bilind wê tê ye,

3 Here têde borê ji p'ê ye,
4 Maşê te maşekî çê ye,
5 Wê liber xilmeta mewlê ye.
S. 11 1 Malo, dîkil wê dixûnin,

2 Van şeva xew lê nînin,
3 Cindî holê distînin.
S. 10 1 Malo, dîkil wê dixûnin,
2 Van şeva xew lê nînin,
3 Cindȋo, holê distînin.
S. 12 1 Cindî naken nû xewê,

2 Dê bi serê xwe çine gewê,
3 Digel mîrê xwe naken derewê.
S. 11 1 Cindî nake xewê,
2 Dê bi serê xwe çine gewê,
3 Digel mîrê xwe naken derewê.
S. 13 1 Dîkilê p’eȓê wî sipîye,

2 Wê dixwînêt li e’rsê Alîye,
3 Wê liber Melikê Bêrîye
4 Bang û hawarêd me ji dîwana șêx Adîye
S. 12 1 Dîkilê p’eȓê wî sipîye,
2 Wê dixwîne li E’rșê A’lîye,
3 Wê liber Melikê Bêrîye,
4 Bang û hawarê me ji dîwana șêxê Adîye3153.
S. 14 1 Dîkelê p’eȓê wî sore,

2 Wê dixûnit li e’rsê jore,
3 Wê liber Melikê bi more,
4 Bang û hawarêd me ji qubet il-Bidore.
S. 13 1 Dîkelê p’eȓê wî sore,
2 Wê dixwînit li E’rșê jore,
3 Wê liber Melikê3154 bi more,
4 Bang û hawarê me ji qubet il-Bidore.
S. 15 1 Dîkilê p’eȓê wî zere,

2 Wê dixûnit li E’rşêd sere,
3 Wê liber Melikê Ekbere,
4 Bang û hawarêd me ji șêx Şemsê T’et’ere
S. 14 1 Dîkilê p’eȓê wî zere,
2 Wê dixûnit li E’rșêd sere,
3 Wê liber Melikê Ekbere,
4 Bang û hawarê me ji șêx Şemsê zere.
S. 16 1 Dîkilê p’eȓê wî k’eske,

2 Tu vê xewê beske,
3 Ȓabe ji șêx Adî bixwaze maş, û berat’, û ȓisqe3155.
S. 15 1 Dîkilê p’eȓê wî k’eske,
2 Tu vê xewê beske,
3 Ȓabe ji șêx Adî bixwaze maş, û berat’, û ȓisqe3156.
S. 17 1 Dîkilê e’rsa bang da,
3153
șêx E’dî
3154
melek
3155
ȓizq
3156
ȓizq
604
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Yê e’rda cewab da,

3 Șêx Adî wê di Ĥeq war da,
4 P’adșê min wê di dilê bi ȓehim da.
S. 16 1 Dîkilê E’rșa bang da,
2 Yê e’rda cewab da,
3 Șêx Adî wê di Ĥeq war da,
4 P’adșê min wê di dilê bi ȓehim da.
S. 18 1 Dîkilî k’oke k’oke,

2 Wê dixûnit li me’şoqe,
3 Wê liber Melikê foqe,
4 Êle biramo li dîwana șêx Adî kirbû şewqe.
S. 17 1 Dîkilî k’oke k’oke,
2 Wê dixwînit li me’soqe,
3 Wê liber Melikê foqe,
4 Êle birano li dîwana șêx Adî kirbû sewqe.
S. 19 1 Dîkilî p’eȓê wî bi ȓenge,

2 Ji E’rşa têtin denge,
3 Haway şara têne cenge.
S. 18 1 Dîkilî p’eȓê wî bi ȓenge,
2 Ji E’rșa3157 têtin denge,
3 Haway sara tênê cenge.
S. 20 1 Malo, feqîr di zergûnin,

2 Mîrê xwe bi ĉava nabînin,
3 Mașê xwe ji mîrê mezin distînin.
S. 19 1 Malo, feqîr di zergûnin,
2 Mîrê xwe bi ĉava nabînin,
3 Mașê xwe ji mîrê mezin distînin.

2 Feqîr çûne berȓoje,
3 Bi xunav k’eftî peykan, û xerqan, û biskoje3158.
S. 20 1 Cindîo, ȓabe ȓoje,
2 Feqîr çûne berȓoje,
3 Bi xunav k’efti peykan, û xerqan, û biskoje.
S. 21 1 Ȓabe ji xewa tarȋya,

2 Qest bike merzê kanȋya,
3 Civan bike destan û e’nȋya,
4 Ev e’detê3159 me cindȋya.
S. 22 1 Ȓabe ji xewê sibehe,

2 Feqîr çûne ber dergehe,
3 Bi xunav k’eftî peykan, û biskojan, û xerqehe.
S. 23 1 Ȓabe ji tarî bave,

2 Qesid bike merzê ave,
3 Civan3160 bike destan û ĉave,
4 Eve bû e‘detê me zîrbave.
S. 22 1 Ȓabe ji tarî bave,
2 Qesid bike merzê ave,
3 Civan bike destan û ĉave,
4 Eve bû e’detê me zerbave.
3157
êrs
3158
Bi xunav k’eftî peykan, û biskojan, û xerqehe
3159
adet
3160
ciwan
605
S. 24 1 Cindȋo, tuyî nivistî,

2 Li xilmetê yî sistî,
3 Lew mîrê mezin tu ji maş êxistî.
S. 23 1 Cindȋo, tuyî nivistî,
2 Li xilmetê sistî,
3 Lew mîrê mezin tu ji maș êxistî.
S. 25 1 Nexwestim lew nivistim,

2 Heke bixwastama nedinivistim,
3 Lew mîrê mezin ez ji maş xistim.
S. 24 1 Nexwestin lew nivistim,
2 Heke bixwestama nedinivistim,
3 Lew mîrê mezin ez ji maș xistim.
S. 26 1 Cindȋo, mexwe3161 ȓojê,

2 Û menive bi şevê,
3 Herȓo ku ȓoj hiltê, te maşê xwe ji mîrê mezin divê.
S. 25 1 Cindȋo, nexwe3162 bi ȓojê,
2 Û nenive bi șevê,
3 Her ku ȓoj hiltê, te mașê xwe ji mîrê mezin divê.
S. 27 1 Cindȋo, mexwe ȓojan,

2 Û menive bi şevan,
3 Serî hilîne bibîne milkan û baẍan,
4 Bihuşta baqî milkê silt’an Êzî û e’lêk’ûm selam3163.
S. 26 1 Cindȋo, nexwe bi ȓojan,
2 Û nenive bi șevan,
3 Serî hilîne bibîne milkan û baẍan,
4 Bihuşta baqî milkê Êzîd û silav li xwedan.
S. 28 1 Cindȋo, tuyî şufîq,

2 Me şerab divêt ji k’asêd badî3164,
3 Liwê ĥewdê3165 yala biramo milkê Ebabek’er3166 il-Sedî.
S. 29 1 Cindȋo, tuyî cindî,

2 Me şerab divê[t] ji k’asêd qewî,
3 Liwê ĥewdê yala biramo milkê E’mer û E’lî.
S. 30 1 Cindȋo, tuyî ȓêber,

2 Me şerab dive[t] ji k’asêd zer,
3 Liwê ĥewdê yala biramo milkê șêx Şemsê T’et’er.
S. 31 1 Cindȋo, tuyî ȓênas,

2 Me şerab dive[t] ji k’asêd xas,
3 Liwê ĥewdê yala biramo milkê Xidir û Ilyas3167.
S. 27 1 Cindȋo, tuyî ȓênas,
2 Me șerab dive[t] ji k’asê xas,
3 Liwê hewdêye, li biramo milkê Xidir û Ilyas.
S. 32 1 Cindȋo, tuyî nûrîn,

2 Me şerab divê ji k’asêd zerguîn,
3 Liwê ĥewdê yala biramo milkê Şemsedîn û Fexredîn.
3161
mexo
3162
nexewe
3163
e’leyhe il-Selam
3164
xas
3165
hewed
3166
binêr: Ebû Bek’ir
3167
Liyas
606
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 28 1 Cindȋo, tuyî nûrîn,

2 Me șerab divê[t] ji k’asê zergûyîn,
3 Liwê hewdêye, li biȓamo milkê Semsedîn û Fexredîn.
(Li heȓe Beyta Cindî xilas dibit û qewlê k’ofiya dest p’ê diket.)
Em kêmin, Xwedê yê ťemame!

Em kêmin, Xwedê yê ťemame!
şaxê — 23168
S. 1 1 Divê Cindîyo, ȓabe sibeye,
2 Xew ji teȓa bêfeydeye,
3 Ȓave, wextê maşê teye.
S. 2 1 Divê Cindîyo, ȓave xewê şevane,

2 Canke dest û ĉevane,
3 Wextê maşê mêrane.
S. 3 1 Divê Cindîyo, ȓave, hey ȓoje,

2 Bese xewê şeva bidoje,
3 Xewê şeva heye e’zab û doje.
S. 4 1 Divê, Cindîyo, bang da dîkê E’rşane,

2 Cav da dîkê E’rdane,
3 Ȓave, wextê maşê mêrane.
4 Cindîyo, bese xewê di şevadabe, xewê şeva heye e’zabekî girane.
S. 5 1 Cindîyo, hilatî ȓoje,

2 Şemsê me bişkoje,
3 Xewa şevaye e’zab û doje.
S. 6 1 Divê Cindîyo, ȓojê p’er vedaye,

2 Nedîra wî daye,
3 Herçar qulba mesîyê binê beraye.
4 Malxiravo, ȓave, xewa şevaye gele-gele e’zabe.
S. 7 1 Divê, Cindîyo ȓave, Şemsê me şewq vedaye,

2 Nedîra wî daye herçar qulbê dinêye.
3 Ȓave, malxirav, bese xewa şevadabe,
4 Suȓ sadiqo, birê mino, bese xewa şevadabe.
S. 8 1 Divê Cindîyo, ȓo derk’etiye teştiya mîra,

2 Şemsê me li t’ivdîre,
3 Malxiravo, suȓ sadiqo, bese xewê bîne bîre.
S. 9 1 Divê Cindîyo, bang da dîkê p’erê wî sipîye,

2 Bang daye E’rşê A’lîye,
3 Nîşana mêra heye qubil, Laliş, kanya Sipîye.
S. 10 1 De ȓave, wey ȓave,

2 Suȓ sadiqo, birê mino, bese di xewa şevadabe,
3 Xewa şewa gele-gele e’zabe.
S. 11 1 Divê Cindîyo, ȓave, bang da dîkê ‘perê wî sore,

2 Ewî bang da li E’rşê jore,
3 Nîşana mêra heye qubil, Laliş, kanya Sipî li dore.
3168
[53] BEYTA CINDÎ (rr 26-27) got: Hemîdê Kinyazji Hoktemberyanê
607

2 Suȓ sadiqo, birê mino, bese di xewa şevadabe,
3 Xewa şevê heye p’êşê gayê cote, gele-gele e’zabe.
S. 13 1 Cindîyo, bang da dîkê p’erê wî ȓeşe,

2 Ewî li bang daye li E’rşe,
3 Nîşana mêra heye qubil, kanya Sipî, Lalişe.

2 Suȓ sadiqo, birê mino, dil bi xemo, bese di xewa şevadabe,
3 Xewa şeva bendê ji teȓa ĥeq û ĥesav[e].
(Cindî mêrê dîwanê bûye, çiqa mêr hatine dîwanê-ȓaza bûye)
8. BEYT’A ŞERSFEDȊN3169
S. 1 1 Şerfedîne bi gosk û gulî,
2 Siwarbû li hespê Dindiliî,
3 Ceşê wî wek xerzê gulî,
4 Şerfedîne dînê mine.
S. 2 1 Hespi boze, zînî lisere,

2 Tu ji miẍarê3170 were dere,
3 Serfedine ser eskere.
S. 3 1 Şerfedîn ji miẍarê derk’et,

2 Nûra k’esk û sor bi ser k’et,
3 Leşkereki bos bi ȓex k‘et.
S. 4 1 Hol bidine3171di ber bendê de,

2 Naçime şeȓê badin tê de,
3 Amadîne wê di pêşiyê de.
S. 5 1 Ciwabe bidine Êzdîxanê,

2 Bila qayîm kin îmanê,
3 Şerfedîne mîre3172li dîwanê.
S. 6 1 Xeberê bidine wan p’arîya3173,

2 Bila berdin ȓeşxumrîya,
9. BEYT’A ŞÊX ŞEMS – BEYT’A SIBÊ3174
3169
http://www.yeziden.de/forum2008/index.php?page=Thread&postID=23870#post23870;
https://www.facebook.com/permalink.php?id=356489017721003&story_fbid=429249193760161
3170
mixar
3171
bedin
3172
mir
3173
por
3174
ango: Beyt’a sibê. [1] (pp 210-216); [2] (rr. 655-661)
608
T’ÊMÛRÊ MESO
şaxê – 1
S. 1 1 Hê, hê ji wê hiltêtin ȓoje,
2 Şêxê Nûrî bi bişkoje,
3 Destê șêx Şems Selate û Dojeh.
S. 2 1 Ji wê ku ȓoj hilate,
2 Ji berî mang der hate,
3 Şêx Şems zeynandibû welate.
S. 3 1 Ji wê ku ȓoj hiltêye,
2 Ji berî mang dertêye,
3 Şêx Şems zeynandibû dinêye.
S. 4 1 Ji wê hiltêtin tave,
2 Şêxê Nûrî zerbabe,
3 Sinet kiribû t’ebabe.
S. 5 1 Ji wê hiltêtin tîye,
2 Jê diçit manga spȋye,
3 Şemse û Şêx Alȋye.
S. 6 1 Ji wê hiltêtin Şemse,
2 Me nedît linav çu kese,
3 Wekî bob û pise,
4 Pê ava kiribûn meclîse.
S. 7 1 Berî aşiqêt momine,

2 Şêx Şems bînaya ĉavêt mine,
3 Mang û nederêt șêx Şems jiber diçine.
S. 8 1 Ȓoj ĥeta têştane3175,

2 Şêx Şems bestî dîwane,
3 Maşa wê didete mêrane.
S. 9 1 Ȓoj ĥeta têşta mîre,

2 Şêx Şems yî wezîre,
3 Mang û nederêt șêx Şems da celis û ȓuweqêt mîre.
S. 10 1 Ȓoj hate nîvȓoye,

2 Manga sipî jê diçoye,
3 Şêx Şems yî bi miske, yî bi moye.
S. 11 1 Nîvro dageȓȋye,
2 Jê diçû manga sipȋye,
3 Şemse û șêx Alȋye,
4 Sinet3176 kiribû qewȋye.
S. 12 1 Ȓoj hate E’rşe jûre3177,

2 Şêx Adî yî ẍefûre,
3 Mang û nederêt șêx Şems da berî û beĥrêt k’ûre3178.
S. 13 1 Ȓoj hate E’rşe Semeda,

2 Aşiqa we je xeber da,
3 Mang û nederet șêx Şems ji e’zman hate bi e’rda.
3175
binêr: ta'ştê
3176
sunet
3177
binêr: jor
3178
k’ur
609
S. 14 1 Ȓoj hate E’rşêt A’lî3179,

2 Aşiqa bang didêrî,
3 Mang û nederêt șêx Şems da berî û beĥrêt jêrî.
S. 15 1 Ȓoj hate E’rşêt A’lȋye,

2 Şêx Şems we dibêjȋye,
3 Da biçîne silavî kaniya Sipȋye.
S. 16 1 Ȓoj hate E’rşane,

2 Şêx Şems dibêjite mêrane,
3 Da biçîne silavî Dawidî bin Dermane.
S. 17 1 Dawid we dibêjî ye:

2 «Hey șêx Şemso yî ewlî ye,
3 Da biçîne silavî șêx Adî ye».
S. 18 1 We dibêje Dawidî feqîre:

2 « Şêx Şemsê mino yî wezîre,
3 Da biçîne silavî mîre».
S. 19 1 Ȓoj hat û ava bû,

2 Şêx Şems li E’rş ȓawesta bû,
3 Aşiqa selawet lê veda bû.
S. 20 1 Şems û Fexir di çê ne,

2 Li dergehêt P’adşêne,
3 Ew ẍefûrêt p’irêne.
S. 21 1 Şems u Fexir birane,

2 Li dergeha ȓawestane,
2 Wê maşa didene mêrane.
S. 22 1 Şêx Şemso, navê te mîre!

2 Hey babikê mino yî feqîre,
3 Bi şevê û ȓojê wê li nêĉîra dîndara mîre.
S. 23 1 Ew babê şêx Hevindî,

2 Wê li dereca bilindî,
3 Şêx Adî tu wê xundî.
S. 24 1 Ew babê şêx Ĥesinî3180,

2 Wê li dereca mezinî,
3 Sinet bi șêx Şems sekinî,
4 Bînaya ĉavêt minî.
S. 25 1 Ew babê şêx E’vdalî,

2 Welȋo suȓe libalî,
3 Wê li ĥizreta Melikê Celalî.
S. 26 1 Ew babê Alê Ȓeşe,

2 Hey şêro ji Lalişe,
3 Dîwane șêx Adî bi te xweşe.
S. 27 1 Ew babê şêx Babikî,

2 Welȋo, suȓe li nikî,
3 Wê li ĥizreta Xaliqî.
3179
E’lî
3180
binêr: Ĥesen
610
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 28 1 Ew babê Amadîne,
2 Welȋo, borî bi zîne,
3 Wê li ĥizreta silt’îne.
S. 29 1 Ew babê Babadî,
2 Tû dermanê fûadî,
3 Şêxê mine șêx Adî,
4 Sed xweziya wê ȓuĥê jê dibit ȓazî.
S. 30 1 Ew babê şêx Xidirê ye,

2 Velîyîek3181 jê diçê ye,
3 Şêx Adî hinare pê ye,
4 Kira qasidê mewlê ye.
S. 31 1 Ew babe şêx Takilî,

2 Ewe suȓe ji e’wilî,
3 Wê ji berî qal û qȋlî3182.
S. 32 1 Wê ji berî, qȋlî û qala,

2 Me sûk dîtin bazare,
3 Qumaş beha diken ĥezara3183,
4 Me ȓas[t]emal nemabû dîndara3184.
S. 33 1 T’irbetîyêt me diçêne,
2 Bi di girin, bi me’nêne,
3 Qumaş beha diken ȓastemal ji me divêne.
S. 34 1 Ewan suȓa mîr beynand,

2 Hincîyê li ȓêya ĥeqiyê ẍeltand,
3 Ji bê nasînî îmana xwe şihitand3185.
S. 35 1 Hûn îmanê ber neden,

2 Cewhera lider neden,
3 Da we li dîwanêt xasa liser neden.
S. 36 1 Îman ewe, ya we birî,

2 Ĉav nedine xelqê mişêmirî,
3 Da li taliya we ȓanebit k’ifirî.
S. 37 1 E’t’ar hatin kitirîn,

2 Xwace3186 wê dive şêrîn,
3 Ȓêya ĥeqiyê maye mişêmirî.
S. 38 1 Şêx Adî û şêx Ĥesene,

2 Beĥra wan ya mezine,
3 Merk’eb lê diçine,
4 Şe’b bi wan sêkine,
5 Leşkerêt giran liber nefesêt wan diçine.
S. 39 1 Şêx Adî îbn Misafir,

2 Mêr hatin silav lê kir,
3 Dar û bera sicûde p’êk kir3187.
3181
welȋ
3182
berî
3183
hezar
3184
dînar
3185
şehitand
3186
binêr: ĥac
3187
pêkir
611
S. 40 1 Şêx Adî û şêx Berk’ate,

2 Bi wê nûrê dikir xelate,
3 Ew zû bangiya dihate.
S. 41 1 Şêx Adî ji Şamê dihate,

2 Li Şerqiya dikir xebate,
3 Mehmed Ȓeşan kir xelate.
S. 42 1 Xelat kir Mehmed Ȓeşa,

2 Dabûyê maşê şeşa,
3 Ji hew paş kire serwerê mêra.
S. 43 1 Ew bobê sitȋya Bilqanê,

2 Ȓûniştîbû li dîwanê,
3 Sinet3188 mabû li cuvanê3189.
S. 44 1 Ew bobê sitîya Êsîyê,

2 Ȓûniştî liser K’ursîyê,
3 Sinet mabû li hîvîyê.
S. 45 1 Ew babê sitîya Nisretê,

2 Ȓûniştîbû li ĥizretê,
3 Sinet mabû li xilmetê.
S. 46 1 Ji weȓa dibêjim qisetê,

2 Hey şêro ji ĥeqîqetê,
3 Navû dik’irê șêx Şems ji me’rîfetê.
S. 47 1 Oẍleman, oẍleman,
2 Dik’irê te digeȓêt ji Şerqê ĥetanî bi Şam.
S. 48 1 Oẍledîn șêx Adî û melik șêx Sin3190, Şemsê Êzdîna,

2 Cêşêt gelîyê Lalişê, medet ĥalê me û sinete!
şaxê – 23191
S. 1 1 Şemso, tu bavê sitîya Gûlanȋ3192,
2 Sekinî li dîwanî,
3 Şexsimso, navda mîra,
4 Şevê, rojê li nêçîra,
5 Nêçîra me dîndar[a] mîre.
S. 2 1 Şexsimso, tu bav Sitya Alî[?],

2 E’zîzekî delalî,
3 Şexsimso, nav da mîra,
5 Nêçîra te dîndara mîre.
S. 3 1 Tu bavê Stîya Xatî,

2 Deher bû çend welatî,
3188
sunet
3189
covan
3190
Şîxsin
3191
BEYTA SIBÊ Got: Mêralîyê Xudo, ji gundê Cercerîsê, HECÎYÊ CINDÎ KILAMEN CIMETA KURDA YEREAN WEANXANA LÎMÛŞ 2008 (rr. 29-31)
3192
stuyê gulanî,
612
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 4 1 Tu bavê Alê reşe,

2 E’zîzekî k’eleşe,
S. 5 1 Tu bavê Şê Tokilê,
2 Nebîyaȓa tu dik’irî,
S. 6 1 Şexsimso, ro zeriqî,
2 Şemsê me tiviqî,
S. 7 1 Şexsimso, hilat roje,

2 Şemsê e’zîz bişkuje,
S. 8 1 Şexsimso, ro hiltêye,
2 Mangê berê xwe dayêye,
3 Şexsimso, navda mîra,
5 Nêçîra me dîndar mîre.
S. 9 1 Nadîra Şaxsim daye herçar qulbê dinê,

2 Mesîyê binê beraye,,
S. 10 1 Şexsimso, ro hate teştîya mîra,

2 Şemsê mezin tivdîre,
3 Tivdîra wî dîndara mîre,
10. BEYT’A ŞÊX MENDÊ GÊLÊ3193; 3194

S. 1 1 Çi sibeke3195 melxûne,
2 Şêx Mendê [Fexra] borê xwe dikire zîne,
3 Çûbû ȓawa mîr Sêwdîne.
S. 1 1 Sibeke3196 mexrûme,
3193
[29] (rr. 311-314) (№ 1679)
3194
Beyt’a şêx Mendê Ferxa [31] (rr. 57-60)
3195
sube
3196
sive
613
2 Şêx Mendê Fexra3197 borê xwe kir zîne,

3 Ewî çar gêl ĉava dibûne.
S. 2 1 Çi sibeke tarîbave,
2 Şêx Mendê Fexra çûbû nêĉîrê û ȓawa,
3 Çar gêl dîtbû berî ava.
S. 2 1 Sibeke tarî3198 baba,
2 Şêx Mendê Fexra meșiyabû merzrê ava.
S. 3 1 Çar gêl dibûn ĥeçar ĉava,

2 Gêla kirbû silave,
3 Aha șêx Mendo, bêyî ser seriyan, ĥeçar ĉava.
S. 3 1 Şêx Mendê Fexra deyn li gêle dike,

2 Divê: «Ewe gêla mine zar șîrine,
3 Xeberê wê șekir dibîne,
4 Ez nizanim çi zimanî dixûne.
S. 4 1 Gêla mezin dive: «Navê min Gule,

2 Ez ĥebîbim3199 çendî dile,
3 Ȓêza ez fadilim.
S. 8 1 Yekê go: «Navê min Gule,
2 Miĥûba ĥiçkî dile,
3 P’ar tê nebe kesa dil k’afire».
S. 5 1 Gêla duda dive: «Şêx Mendo, navê min P’aye,

2 Ez ĥebîbim çendî dinyaye,
3 Ez dik’irê xwe Şerqva çûm, Şamva xuyaye».
S. 6 1 Gêla go: «Şêx Mendo, navê min Faye,
2 Miĥûba ĥiçkî dinyaye,
3 K’iryameta3200 șêx Adî, melî șêx Îsn ȓizma giran pêva xuyaye».
S. 6 1 Gêla sisîya dibê: «Şêx Mendo, navê min Fate,

2 Ĥebîbim çendî qinyate3201,
3 Dik’irê xwe Şerqva çûm Şamva hatim».
S. 7 1 Gêla yekê go: «Navê min Fate,
2 Miĥûba ĥiçkî welate,
3 K’iryameta șêx Adî, melik șêx Sin3202 ȓizmê giran pêva hatim».
S. 7 1 Gêla biĉûk dibê: «Şêx Mendo, navê min Ĥebîbe,

2 Herçkî kesê dilê xelqê3203 ẍerîbe3204,
3 Cinetêda heye zor û nesîbe».
S. 9 1 Yekê go: «Navê min Ĥebîbe3205,
2 Ĥeça kesê bigre xwetirê dilê ẍerîbe,
3 Ewan bihușta3206 baqiyêd heye p’iȓ nesîbe3207».
S. 8 1 Şêx Mend go: «Gêlê, sindirûka dare sindirûka,

2 Çar gêlê xemilîne șebe’tê di bûka,
3 Sedira dilê șêx Mendê Fexre3208 gêla biĉûka».
3197
Ferx
3198
te’rî
3199
ĥebûb
3200
k’iriyamet
3201
k’înat
3202
melî șêx Îsn
3203
xelk
3204
xerîb
3205
Ĥebûb
3206
bihișt
3207
nesîv
3208
Ferq
614
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 9 1 Gêlê divê: «Şêx Mendo, were me heȓne navî ȓeza,

2 Tê t’evdî gulan baẍçan û qaza,
3 Tê ȓojê sedî bivînî weke eza».
S. 10 1 Şêx Mend go: «Gêlê, ez gulim baẍçeme ȓez,

2 Pisê e’zîzî melek Fexredîn ez.
S. 11 1 Ez pisê e’zîz melek Fexredînim,

2 Bazîkî ĉeng nûrînim,
3 Ez ser t’extê zêȓînim,
4 Hatime te bivînim.
S. 12 1 Gêlê divê: «Şêx Mendo, ezê bibime3209 kevokeke p’eȓ nûrînim,

2 Bifiȓime, heȓim E’rșê jorînim,
3 Ezê wêderê minetê bikim Melikê Ȓeĥmînim3210».
S. 12 1 Gêlê go: «Ezê bibime kevokeke p’eȓ hêșîne,
2 Ezê bifiȓime ber p’erê E’rșê E’zmîne,
3 Kesekî min ĉar3211 nȋne, xêncî Melikê3212 Ȓeĥmîne3213».
S. 13 1 Şêx Mend go: «Gêlê, ezê bibime bazîkî3214 p’eȓ zirave,

2 Bifirim, heȓme ȓefê gêl di nave,
3 Ezê te wêderê bigrim bê k’awe3215».
S. 13 1 Şêx Mend go: «Gêlê, ezê bibime bazîkî3216 çeng zirave,
2 Ezê bifirime ji hindave,
3 Ezê herme nava ȓefê gêlê di navdane».
S. 14 1 Gêlê dibê: «Şêx Mendo, ezê bibime kevokeke p’eȓ xubarî,

2 Bifirim, heȓme E’rșê tarî3217,
3 Minetê bikim Melikê Cebarî».
S. 14 1 Gêlê go: «Ezê bibime kevokeke p’eȓ mirarî,
2 Ezê bifirime ber e’zmanê fikî tarî3218,
3 Kesekî min nîne ĉarî, xêncî wî Xaliqî, wî Cebarî».
S. 15 1 Şêx Mend go: «Gêlê, ezê bibime bazîkî p’eȓ kuȓim,

2 Hindavda bifiȓim,
3 Te wan cî û meskena bibiȓim».
S. 15 1 Şêx Mend go: «Herê Gêlê, ezê bibime bazîkî çeng kuȓim,
2 Ezê hindavada bifiȓim,
3 Înşallaĥ3219 ezê te wan ȓefada bihirim».
S. 16 1 Gêlê go: «Şêx Mendo, ezê bibime bazîkî p’eȓ zirave,

2 Ĥeft3220 t’ebeqê3221 e’rdê K’ibîrda herime xare,
3 Ezê wê derê minetê bikim Melikê Cebare».
S. 17 1 Şêx Mend go: «Gêlê, ezê dinyayê te cema' kim,

2 Mar û margîra te p’eydakim,
3 Ezê te wan cî û meskena jî ȓakim».
3209
bivim
3210
Ȓe’mîn
3211
çar
3212
Melk
3213
Ȓemîn
3214
be’zȋk
3215
kav
3216
be’zȋk
3217
te’rî
3218
te’rî
3219
Îșela
3220
ĥevt
3221
tevek
615
S. 10 1 Gêlê go: «Şêx Mendo, ezê bibime tîre marê3222,

2 Ĥeft3223 t’ebeqê3224 axêda herme xare,
3 Kesekî min nîne ĉare, xêncî wî Xaliqê Cebare».
S. 11 1 Şêx Mend go: «Gêlê, ezê ȓav-nêĉîra t’erk bidime,

2 Ĥeft t’ebeqê e’rdê dest-pêĉiyê xwe vedime».
S. 18 1 Gêlê divê: «Şêx Mendo, biramo3225,

2 Dîno, ser sewdawo3226,
3 Hevalê te çûne, tu jê mawo3227,
4 Tu ser k’îjan gêlê mașoq mawo?»
S. 4 1 Gêlê go: «Here lawo, ser sewdawo,
2 Ser pișta borê xwe ȓazawo3228,
3 Me ĥeçar gêla k’îjana ĥeyrî3229 dimawo3230!»
S. 18 1 Şêx Mend go: «Gêlê, ez ne dînim, ne sewdame,

2 Ȓaste hevalê min çûne, ez jê mame,
3 Lê ez ser gêla biçûk mașoq mame».
S. 5 1 Şêx Mend digot: «Ezî ne ser sewdame3231 ,
2 Ser pișta borê xwe ȓazame,
3 Ez bejina bilind, dêmê gulî ĥeyrî mame.
S. 20 1 Gêlê divê: «Şêx Mendo, ezê bibim sêveke sore bi darêva,

2 Tirsa baẍvançîyê mîra kes nikare bê nêva».
S. 21 1 Gêlê go: «Şêx Mendo, ezê bibime sêveke sore guliya dara,
2 Kese tirsa baẍvançiyê mîra newêre mezer bike dal da».
S. 21 1 Şêx Mend go: «Gêlê, ezê bibime nexweșekî p’iȓ girane,

2 Wê min bidine ser darekî, dudan, sisyan, çarane,
3 Wê min bivine nava wan ȓezane,
4 Hergê digo çi dermane,
5 Ezê bêjim sêva sor dermane».
S. 22 1 Şêx Mend go: «Ezê bibime nexweșekî Ĥeq warî3232,
2 Ezê ȓazêm ȓojekê, dudan, sisiyan, du çaran,
3 Xelqê bê: — gel șêx Mendo te çi dermane?
4 Ezê bêjim: — sêva sore guliya darane.
5 Wê herin biqetînin, dayînin ser dilê șêx Mendê Fexra[ne],
6 Wê pê weke herdu ĉavane».
S. 22 1 Gêlê divê: «Şêx Mendo, dilê min kela kevire,

2 Hosta dihat çêdikire,
3 Bira p’ar t’unebe3233 yê dil k’afire».
S. 16 1 Gêlê go: «Şêx Mendo, here, go bejina min kela kevire,
2 Çar nikalê min sekinîne leșkire,
3 P’ar tê t’unebe kesê dil k’afire».
S. 19 1 Gêlê go: «Herê lawo, bejina min kela nîvî,

2 Serê min hilnayê zêȓ û zîvî,
3 Gele așiqê mîna te dikine bê hîvî».
3222
me’r
3223
ĥevt
3224
tebek
3225
birao
3226
sewdao
3227
mao
3228
ȓazao
3229
heyîr
3230
dimawo
3231
sersewda
3232
hekar
3233
p’artinîbe
616
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 18 1 Gêlê go: «Herê șêx Mendo, bejina min kela xarda,

2 Leșkir sekinîne çarnikalda,
3 Kese newêre mêzer bike balda».
S. 20 1 Şêx Mend go: «Herê, Gêlê, bejina te kela xarda,

2 Çiqa leșker3234 bisekinin çarnikalda,
3 K’iryameta șêx Adî, melî șêx Îsn ezê bême3235 balda».
S. 23 1 Şêx Mend go: «Gêlê, dilê min kela hikm jine,

2 Ȓaste, hoste dihat çêdikire,
3 Lê tu bizanbe, k’ilît, miftê wê kelê destê mala mene».
S. 17 1 Şêx Mend go: «Herê Gêlê, kela serî jine,
2 Ĥeçî gava mala me bîne,
3 K’ilît-mifte wê destê mala me vedibine».
S. 24 1 Gêlê divê: «Şêx Mendo, xêra xazî min bizanbîya bav û pis,
2 Were weke ber û sîngê mine etles,
3 Heȓe were kesekî netirs».
S. 25 1 Şêx Mend go: «Gêlê, xêra xazî min bizanbîya dê û dot,

2 Te çiȓa zûtirê ew xeber miȓa negot,
3 Te dil û hinavê șêx Mendê Fexra sot».
S. 26 1 Gêlê divê: «Şêx Mendo, lawê nevî lawa,

2 Tu zêȓê nav duȓava,
3 Ĥeyran, min tu ĥesab3236 kirî dewsa biran û bava».
S. 27 1 Şêx Mend go: «Gêlê, kelîșka ser darê kelîșka,

2 Tu bazin zêȓê ĥeta e’nișka,
3 Heȓe mi tu ĥesab kirîye dewsa dê û xûșka».
11. BEYT’A ŞÊX ALÊ ŞEMSA3237; 3238; 3239

S. 1 1 Me yarek divêt, bila me bike minetê,
2 Ji Şerqê bixûne, Şamê vê xetê,
3 Ew mezela cidê me tê.
4 Ax dilo jaro, birîndaro,
5 Ne ji van cîya, ne ji van e’rda, ẍerîbo ezo.
S. 1 1 Me yarek dibê me bike minetê,
2 Şerqê bixûn, Şamê her vê xetê,
3 Ew mezela cudê me tê.
S. 1 1 Me yarek digirt me bike minetê,
2 Şerqê bixûnim Şamê her vê xetê,
3 Ew muĥbeta cidê me tê.
S. 12 1 Dilo jaro,
2 Ne li wan e’rda, ne li van cîya,
3 Ẍerîbo ezo.
3234
leșkir
3235
bê me
3236
ĥesav
3237
http://bedel.maktoobblog.com/705285/beyta-x-al-emsa/; http://www.ezidinasi.com/la/
3238
[29] (rr. 302-306) (№ 1677)
3239
[31] (rr. 61-63)
617
S. 2 1 Werin bixûnin vê xetê,

2 Ew te’lîya ser qurbetê,
3 Bira her pênc t’erêqê wî ȓûnên hidretê.
S. 2 1 Me yarek divêt, bila şewq3240 be,

2 Bila ĥemû ȓê û me’niya3241 yî t’erîq be,
3 Ber dilê miskîn șêx Alê şêrînî şerîf be.
S. 2 1 Me yarek digirt şewq3242be,
2 Ĥemû p’ê û me’niya be, t’erîq be,
3 Ba dilê șêx Alê3243 Şemsa şîrinî şerîf be.
S. 3 1 Xetê me dibene,
2 Li dîwana șêx Adî ber her pênc t’erîqa vedikene,
3 Ta’lî3244 û tengiyê șêx Alê Şemsa têda hene.
S. 3 1 Xetê me dibene,
2 Dîwana șêx Adî ber her pênc t’erêqê wan vedikene,
3 Ta’lî–tengîyê șêx Alê Şemsa têda hene.
S. 3 1 Xeta me divene,
2 Dîwana șêx Adî vedikene,
3 Ta’lî–tengiyê șêx Alê Şemsa têda3245 hene.
S. 4 1 Xetê me şêrînin,
2 Li dîwana șêx Adî ber her pênc t’erîqa datînin,
3 Ta’lî û tengîyê șêx Alê Şemsa têda dibînin,
4 Li hidretê ȓûniştine û hêsira dibarînin.
S. 4 1 Xetê me şîrinin,
2 Dîwana șêx Adî datînin,
3 Ta’lî3246–tengîyê șêx Alê Şemsa têda dibînin.
4 Hidretê ȓûdinin hêsira dibarînin.
S. 4 1 Xetê me şîrinin,
3 Ta’lî–tengîyê șêx Alê Şemsa têda divînin,
4 Yarû birê axretê3247 hidretê ȓûdnin3248 hêsira dibarînin.
S. 5 1 Xetê me biperêjin,
2 Her pênc t’erêqê wî dîwana șêx Adî ȓûdinin,
3 Ta’lî–tengîyê șêx Alê Şemsa têda dibînin.
4 Hidretê ȓûdinin hêsira dibarînin.
S. 5 1 Xetê me ferêşin,
2 Bibine dîwana șêx Adî ber her pênc t’erîqê wî vekin û bêjin
3 Li hidretê ȓûnên û ĥalê miskîn șêx Alê Şemsada hêsira birêjin.
3240
şefîq
3241
me’niyan
3242
şofîq
3243
Şîxalê
3244
te’l
3245
tê da
3246
te’l
3247
3248
rûdinin
618
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 5 1 Xetê me narijin,
3 Yarû birê axretê ȓûdinin hêsira dirêjin.
S. 6 1 Xetê me bişînin,
2 Bibine li dîwana șêx Adî ber her pênc t’erîqa vekin û bixûnin,
3 Li hidretê ȓûnên ser ĥalê miskîn șêx Alê Şemsada hêsira bibarînin,
S. 7 1 Nesîĥetê dikim we gelî kesa,

2 Miskîne șêx Alê Şemsa,
3 K’ê dizane șêx Alê Şemsa li Şerqê bû, ĥeft sala mabû li Şamê zîndan û ĥebsa,
S. 6 1 Nesîĥetê dikim gelî kesa,
2 Miskîne Şîx Alê Şemsa,
3 K’ê dizane șêx Alê Şemsa yî t’erqî bû, ĥeft sala mabû Şame ĥebsa3249.
S. 8 1 Ezî wexta gulbaẍ3250 bûm,

2 Mecalê seferê hatibû, wext bû,
3 K’ê dizane șêx Alê Şemsa li Şerqê bû, Şamêda guȓ û gef bû,
S. 7 1 Ezî wexta yî gulbaẍ3251 bûm,
2 Mecalê seferê hatibû, wext bû,
3 K’ê dizane Şîx Alê Şemsa Şerqî bû, Şamêdayî guȓ û gef bû.
S. 7 1 Wexta ezî gulbaẍ bûm,
2 Mecalê Şamê dihatin, wext bûm,
3 Ĥeft sala Şamêda girtî bûm û girî–gef bûm.
S. 9 1 Mexsûs ĥeta Somayê,

2 Dengê dûr qewî nayê,
3 Ez hatime dengê dûr xweȓa bibim.
S. 8 1 Mexsûs hate Somayê,
2 Dengê dûr qewî nayê,
3 Ez hatime dengê dûr xweȓa biveme.
S. 6 1 Mexso te çovayê,
2 Dengê dûr qewîn nayê,
3 Hatime dengê dûr xweȓa bivime.
S. 10 1 Îlaĥȋo, te em nivîsîn,
2 Em şandin li e’rdekî cînar sîsî,
3 Dilê ẍurbetiyan qewî tîsî.
S. 9 1 Îlaĥîo, te em nivîsîn,
2 Em şandine e’rdekî cînar sîsî,
3 Dilê ẍurbetîya3252 qewî tîsî.
S. 11 1 Îlaĥio, te em nivîsîn,
2 Bin me e’rdekî cînar sîsî,
3 Dibe ẍurbetiya qewî li me tîsî.
3249
ĥevs
3250
gulbax
3251
gulbax
3252
qurbet
619
S. 11 1 Dilê ẍurbetiya jane,

2 Ez nanivim li van şevane,
3 Ĉavê miskîn șêx Alê Şemsa şaqûl pêvira3253 mane.
S. 10 1 Dilê ẍurbetiya jane,
2 Ez nanivim van şevane,
3 Ĉavê3254 miskîn șêx Alê Şemsayî şaqûl pêvira mane.
S. 12 1 Pêvirê me xuya[n] bûn,

2 Ĥeta hatim me ava bûn,
3 Ezî miskînî herî wa bûm.
S. 11 1 Pêvirê me xuya[n] bûn,
2 Ĥeta hatim me ava bûn,
3 Ezî miskînî herî wa bûm.
S. 8 1 Pêvirê me hilatin,
2 Hatin, hatin, ava bûn,
3 Ĉavê miskîn șêx Alê Şemsa ĥeyrî3255 wan bûn.
S. 13 1 Pêvirê me hiltêne,
2 Ĉavê miskîn şêx Alê Şemsa şaqûl pêviȓa ȓêne,
3 Min qey go, qasidê Mergêye,
4 Min nizanbû ji Şamêva boy min sêfîlê Xwedêva têne.
S. 12 1 Pêvirê me hiltêne,
2 Ĉavê miskîn șêx Alê Şemsa şagulin pêvira ȓêne,
3 Mi qey go, qasidî Mergêye,
4 Mi nizanbû Şamêva boy min sêfîl û Xwedêva têne.
S. 9 1 Pêvirê me hilatine,
2 Me nizanbû qasidê Şamêne,
3 Boy3256 min sêfîlê Xwedê3257 têne.
S. 14 1 Şevê dirêje bi jan3258,

2 Ĥeta hatim, sibe dibû,
3 Hêsir ji ĉavê șêx Alê Şemsa diçûn,
4 Ew hêsir ser ȓûyê şêx Alê Şemsa bû p’erçum3259.
S. 13 1 Şevê dirêje bi jon,
2 Ĥeta hatim, sibe3260 dibû,
3 Hêsir ji ĉavê şêx Alê Şemsa diçûn,
4 Ew hêsir ser ȓûyê şêx Alê Şemsa bû p’erçom.
S. 15 1 Şevê dirêje dayî,

2 Pêvir û mêzîn li e’zmana bûne qayî,
3 Ez miskînim, bûm miskînî wayî.
3253
pêwra
3254
ĉe’v
3255
ĥeyîr
3256
boyî
3257
Xudê
3258
jon
3259
binêr: p’erçem
3260
sive
620
T’ÊMÛRÊ MESO

S. 14 1 Şevê dirêje dayî,
2 Pêvir û mêzîn e’zmana bûne qayî,
3 Ez miskîn bûm herî hayî.
S. 16 1 Şevê dirêje mezin,

2 Ĥeta hatim, sibe dibin,
3 Hêsir ji ĉavê miskîn șêx Alê Şemsa diçin,
4 Ew hêsir ser ȓûyê șêx Alê Şemsa dibin p’erçim.
S. 15 1 Şevê dirêje mezin,
2 Ĥeta hatim, sibe dibin,
3 Hêsir ji ĉavê şêx Alê Şemsa diçin,
4 Ew hêsir ser ȓûyê şêx Alê Şemsa dibin p’erçim.
S. 17 1 Ez ȓûniştime û ĥalê xweda mame,

2 K’ete bîra min mergeh û Meqlûb, ew cî û mikane,
3 K’ê dizane șêx Alê Şemsa li Şerqê bû, ĥeft sala mabû ĥebsû Şame,
S. 16 1 Ezê ȓûniştime, ĥalê xweda mame,
2 K’ete bîra mida mergeh û Meqlûb, ew сî3261 ew mek’ane3262,
3 K’ê dizane șêx Alê Şemsa Şerqî bû, ĥeft sala mabû ĥebsû Şame.
S. 10 1 Ezê ȓûniştime,
2 Ĥalê xweda mame,
3 Min nizanbû ĥebsû Şame3263.
S. 18 1 Ez ȓûniştime û ĥalê xwe da digrîme,

2 Bînaya bazîkî çeng biȓîme,
3 K’ê dizane ez ji k’uva hatim û k’uva çûme,
S. 17 1 Ez ȓûniştime, ĥalê xweda digrîme,
2 Nola bazîkî ĉeng biȓîme,
3 K’ê dizane ez k’uva hatim û k’uva çûme?
2 Ĥalê xweda mame,
3 E[z] nizanim k’uva3264 hatime, k’uva herime.
2 Ĥalê xweda digrîm,
3 Bîna bazeke3265 dil birînim.
S. 20 1 Xazila min hikmek serê,

2 Ez hin bigrîm, hin hêsirê xûnê ji ĉavê min derê,
3 K’ê dizane șêx Alê Şemsa li Şerqê bû, ĥeft sale [w]a mabû seferê?
S. 19 1 Xwezîya min hikmek serê,
2 Ez hin bigrîm, hin hêsirê xûnê ĉavê min derê,
3 K’ê dizane șêx Alê Şemsayî Şerqî bû, ĥeft sala mabû seferê.
S. 21 1 Xazila min hikmek ser hata,
3261
jî
3262
mikan
3263
ĥevs û Şame
3264
ku va
3265
bez
621
2 Ez hin bigrîm, hin hêsirê xûnê ji ĉavê min der hata,

3 Ber min bûye Ferate.
S. 20 1 Xwezîya min hikmek ser hata,
2 Ez hin bigrîm, hin hêsirê xûnê ĉavê min der hata,
3 Ber mi biye Ferate,
4 K’ê dizane şêx Alê Şemsa Şerqî bû, ĥeft sala mabû ĥebsû Şame.
S. 22 1 Ez e’mirê çûme t’eleb,

2 Biska mu muĥbetê li e’nîyê bestiyabû xeleq,
3 K’ê dizane șêx Alê Şemsa li Şerqê bû, ĥeft sala mabû li Şamû Ĥeleb?
S. 21 1 Ez e’mrê çûme t’eleb,
2 Biska muĥbetê3266 e’nîyê bestîyabû xeleq,
3 K’ê dizane şêx Alê Şemsa Şerqî bû, ĥeft sala mabû li Şamû Ĥeleb.
S. 23 1 Şam e[h]lê cindȋya,

2 Xazila min xwe bizanîya,
3 K’a dereca ta’lî û tengîya çîye,
4 Min bi xwe, serê xwe kirîye, derman lê nîye.
S. 22 1 Şam ehlê cindȋya,
2 Xazila mi xwe bizanîya,
3 Çika dereca ta’lî-tengîya çiye?
4 Min xwexwe kirîye, derman lê nîye.
S. 24 1 Xazila min bihata bihara dila,

2 Meha nava gula,
3 Em qesid bikin, heȓine nav mezela.
S. 23 1 Xêra xazila min bizanbîya hatîye bahara dila,
2 Meha nava gula,
3 Emê qest bikin, heȓine nava wan mezela.
S. 25 1 Sitȋya Gul xûşka mine,

2 Bila heȓe li dîwana șêx Adî û melik şêx Sine,
3 Bike ȓeca û dîleka mine.
S. 24 1 Sitîya3267 Gul xûşka mine,
2 Wê heȓe ba șêx Adî, melek șêx Sine3268,
3 Bike ȓeca, dîleka mine.
S. 26 1 Sitȋya Gul xûşka min dîsa,

2 Bila heȓe li dîwana șêx Adî û melik șêx Sinada,
3 Bike ȓeca û dîleka girtîyan û ĥebîsa.
S. 25 1 Sitȋya Gul xûşka min dîsa,
2 Bira heȓe ba șêx Adî û melek șêx Sina,
3 Bike ȓeca, dîleka girtîyêd ĥebîsa.
3266
mobet
3267
stî
3268
Sîxisn
622
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 28 1 Ĥalê min ĥalê Denûne,

2 Min herdu ĉavê xwe kirye zebûne,
3 Bila ĥezinya xatûn, xweȓa bigeȓe xatûne.
S. 27 1 Ĥalê min, ĥalê Denûne,
2 Min herd ĉavê xwe kirîye zebûne,
3 Bira Ĥuznîya xatûn, xweȓa bigeȓe xatûne.
S. 29 1 Ĥalê min ĥalê dibhêrî,

2 Kesê nedabû bêrî,
3 Xêncî T’eminî Dêrî.
S. 28 1 Ĥalê min ĥalê dibihêrî,
2 Keskê nedabû bêrî,
3 Xêncî T’emûrî Dêrî.
S. 30 1 T’eminê Dêrî westiyabû,

2 Cin Teyar3269 lêdabû, ȓewabû,
3 Ĥeft sala liwêderê mabû,
4 Ĥeta ferwara P’adşê min pêȓa bû.
S. 29 1 T’emûrî Dêrî wa westiyabû,
2 Cin Teyara lêdabû ȓewabû,
3 Ĥeft sala wêderê mabû,
4 Ĥeta ferwara P’adşayê min pêȓa bû.
S. 31 1 Ĥalê min ĥalê Sindebade,

2 Çi t’acireke3270 Misrêva dihate,
3 Sindebad bi merk’eba xwe beĥrêva ȓadiweste.
S. 30 1 Ĥalê min ĥalê Sindebate,
2 Çi t’acireke Misrêva hate,
3 Sindebat bi merk’eba3271 xwe beĥrêva3272 ȓadiwaste.
S. 32 1 Merk’eba Sindebad şkestîbû nava beĥrê,

2 Destê Sindebad mabû t’extê darê,
3 Qadirî Ȓeĥman dizanî li pê ȓê.
S. 31 1 Merk’eba Sindebat şkestîbû nîveka beĥrê,
2 Destê Sindebat mabû t’extê darê,
3 Qadire Ȓeĥman ne dizanî.
S. 33 1 Qadirî Ȓeĥman pê dizanî,

2 Ewî dareke merk’ebê serî lê hilanî,
3 Sindebad destê xwe lê wer anî,
4 Dinya ȓon bîr anî, şikir ji te ya Ȓeĥmanî!
S. 32 1 Dareke merk’ebê serî lê hilanî,
2 Sindebat dest lê wer anî,
3269
Cinteyar
3270
t’êcir
3271
mork’eva
3272
be’r
623
3 Dinya ȓon bîr anî, şikirîma te ya Ȓeĥmanî!
S. 34 1 Ĥalê min çi ĥekî peşmûne,

2 Cina ximitandibû Şimûne,
3 Cina Şimûn diximitand,
4 Binê beĥrada diaqûfand,
5 Ewî dinya ȓon jibo xwe serifand.
S. 33 1 Ĥalê min çi ĥalekî p’eşmûne,
2 Cina ximitandibû3273 Şimûne3274,
3 Cina Şimûne diximitand,
4 Binê beĥraȓa diaqûfand,
5 Ewî ji dinya ȓon xweȓa seȓifand.
S. 19 1 Ta’rîgewrkê li min gewr kir,

2 Berê ci[h]bê li min zer kir,
3 K’ê dizane șêx Alê Şemsa li Şerqê bû, ĥeft sala Şamêda guȓ û gef kir?
S. 18 1 Tarîgewrkê li mi gewr kir,
2 Berê sub[h]ê li mi zer kir,
3 K’ê dizane şêx Alê Şemsa Şerqî bû, ĥeft sala Şamêda guȓ û gef kir.
S. 15 1 Tarîgewrkê3275 li min gewr kir,
2 Berê sibê li min ker kir,
3 Min ĥef[t]3276 sala li Şamêda sefer kir.
S. 27 1 Li Çarşema serê nîsanê,
2 Deng belabû nav êzdîyê Şerqê û Şamê,
3 Şêx Alê Şemsa ji zîndanê hate berdanê,
4 Şêx Alê Şemsa k’erem kir û hat dîwanê,
5 Jêȓa kirin e’yda qurbanê, vekirin deft’era îmanê.
S. 26 1 Çarşema serê nîsanê,
2 Deng belabû êzdîyê Şerqê û Şamê,
3 Şêx Alê Şemsa k’eremkir hate dîwanê,
4 Jêȓa kirin e’yda qurbanê, vekirin deft’era îmanê.
S. 16 1 Hat e’yda3277 Ȓeĥmanyê3278,
2 Şêx Alê Şemsa zîndanê hate berdanê3279,
3 Hat mizgîna îmanê,
4 Ya Ȓebî, șikir, șêx Alê Şemsa hate dîwanê.
Em kêmin, û Xwedê ťemame!
12. BEYT’A ŞÊX AL3280
Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Me yarek divêt bila li me biket minetê,
2 Ȗ ji Şamê bibete Şerqê vê xetê,
3273
qimitandibû
3274
Şibĥûn
3275
Terîq e’wrek
3276
ĥev
3277
eyîd
3278
ȓeman
3279
ber dan
3280
[52] (rr. 263-264)
624
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ewe bȗ cinême tê.
S. 2 1 Me yarek divêt bila yî ȓefîq be,

2 Ȗ bila li ĥemȗ ȓêyayî tewfîq be,
3 Fitîla3281 dilê șêx Alê Şemsa bi șefîq be.
S. 3 1 Hey dilo, hey jîro, hey jîro,

2 Hey dil bi kulo, dil birîndaro,
3 Hey dȗro ji welatî, xerîbo ezo.
S. 4 1 Nesîĥetê li we dikim gelî kesa,

2 Yî miskîne, ȗ yî șîrine3282 șêx Alê Şemsa,
3 Li Şamê ewe ĥeft sal maye di zîndan ȗ ĥebsa.
S. 5 1 Hȗn xetêt me bigehînin ȗ biben,

2 Ȗ bila li celisa șêx Adî liber yarȗ birêt me veken,
3 K’onê me çend xerîb li ẍurbeta wêt hen.
S. 6 1 Hȗn xetêt me biverêjin,

2 Ȗ bibine celisa silt’an șêx Adî, bila veken ȗ binêjin,
3 Ȗ bila hêstira liser ĥalê miskînî dil biȓêjin.
S. 7 1 Hȗn wan xetêt me bișînin,

2 Ȗ bibine celisa silt’an șêx Adî, bila veken ȗ bixwînin,
3 Hêstira liser ĥalê miskînî dil bibarînin,
4 Belkî li ĥalê șêx Alî bipirsînin.
Em di kêmin ȗ Xwedê yî t’emame!
13. BEYT’A FENDA BERÊ SIBÊ3283 (GOVENDA ŞÊX ALÊ ŞEMSA)
Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Çendî gowenda digeȓînim,
2 Distirêm, dengê xwe hilînim,
3 Miștaqim dîndara gêla3284 xwe bibînim.
S. 2 1 Çendî gowned digeȓya,

2 Șemalê sêvan lê dialiya,
3 Ev gowenda șêx Fexrê Adiya.
S. 3 1 Çendî gowenda li banê kela,

2 Sitya Tawisî wa liber mehdera meĥfela,
3 Șêx Alê Șemsa wê diêtin digele.
S. 4 1 Çendî gowenda li banaye,

2 Dilê Alê ȓeș pêȓe wistaye,
3 Ewe bȗ gowenda șêx Alê Șemsane.
3281
finîl
3282
șirîn
3283
[52] (r. 262)
3284
kêl
625
14. BEYT’A ĤESENÊ CÊLÊ3285

Mêrekî zêȓek ji e’rdê hilda, zanibû wekî zêȓ malê șêx Şemse, anî da șêx Şems3286, go: «Şêx Şemso,
eva malê teye». Şêx Şems zêȓ dest girt û anî mal. Cêlê kevanîya mala șêx Şems bû, ewê gavê destê Cêlê ne
vala bû, hevîr distira. Cêlê gote șêx Şems: «Zêȓ têke devê min ĥetanî destê min vala dive, ezê hildim».
Ĥetanî Cêlê hevîr stira, zêȓ devê Cêlêda ĥelîya û çû xarê. Cêlê qe t’exmîn nekir ew zêȓ çewa bû, k’uda
çû, qe nehate bîrê jî.
We’de derbaz bû, Cêlê ĥemle derk’et, șêx Şems seva wira dilteng bû, gote Cêlê, got: «Tu
kevanîya mala min, xizmetk’ara mala min, wekî mala mida șuxulê wa qewmîye ne ȓaste». Hîngê3287 k’ete
bîra Cêlê wekî ew zêȓ devê wêda ĥelîyaye. Cêlê gote șêx Şems, go: «Şêx Şemso, ew zêȓê te daye min, ew
zêȓ devê mi da ĥelîyaye çûye, heger tiștek heve ji wî zêȓîye, herge ji dêv welidîm, wekî usane ji wî zêȓîye».
Wext, we’de t’emam bûn, nêzîkîya welidandinê Cêlê gote șêx Şems, go: «Destê xwe bigre». Şêx
Şems destê xwe girt, Cêlê dêvȓa welidî, k’upek k’ete destê șêx Şems, batinda deste guharê zêȓ guhada,
bê vekirin. Şêx Şems îdî bawar kir wekî ew kuȓ ji wî zêȓî bûye.
Navê kuȓ danîn Ĥesen, Ĥesenê Cêlê. Ĥesen mezin bû, waxtê dest damina bû. batinda xelatê
zêȓîn jêȓa hatin. Mêra gișka ĥevsûdî xelatê Ĥesenê Cêlê dikirin. Ȓojekê șêx Şems gote Ĥesen, go: «Teȓa
lazime dest û damin».
S. 1 1 «Çi hikmeta Xwedê ye,

2 Nazilbûye ȓû e’rdê ye,
3 Ĥalê min Ĥeseno,
4 Bona Ĥesenê Cêlê ye,
5 Miskin, ĥalê min p’îr Ĥeseno.
S. 2 1 Çi hikmeta giran e,
2 Nazilbûye ȓû e’rdan e,
4 Bona Ĥesenê Cêlan e,
S. 3 1 Ĥeseno, tî dînî,
2 Şiva qudretê ĥulê e’zîz melek Fexredînȓa dik’șînî,
4 Malxirav, tu nizanî, șêx Şems ser K’ursîye ĥeqîyê ȓûniștîye,
5 Mașê mêra dide, hew distîne,
S. 4 1 Ĥeseno, bê dewleto,
2 Aqil û fe’m sêrî heȓeto,
4 Malxirav, tu nizanî, șêx Şems ser K’ursîye ĥeqîyê ȓûniștîye,
5 Mașê mêra distîne, hew dideto,
S. 5 1 Ĥesenê Cêlê ye,

2 K’etîye berê p’êlê ye,
4 Malxirav nizane nifirîye wîye ji birêye,
S. 6 1 Çi xelatê he’virengin,
2 Derk’etine sûkene tengin,
4 Mêrê dîwanê ser oẍirmene, ser cengin,,
3285
[29] (rr. 430-433) (№ 1706)
3286
Şêxșims
3287
hingê
626
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 7 1 Borê Ĥesenê minî șê ye,

2 Sûkê me’rîfetêda tê ye,
4 Ĥesenê Cêlê yî hêsîrî û ne yî lê ye,
S. 8 1 Borê Ĥesenê minî çale,

2 Sûkê me’rîfetêda hatîye xare,
4 Ĥesenê Cêlê yî hêsîr lê ne yî sîyare,
S. 9 1 Borê Ĥesenê minî more,

2 Sûkê me’rîfetêda tê di more,
4 Ĥesenê Cêlê yî hêsîr hol xwe nebirîye ser hole,
S. 10 1 Borê Ĥesenê minî ȓeșe,

2 Sûkê me’rîfetêda tê dimeșe,
4 Ĥesenê Cêlê yî hêsîr destê șêx Şems da qe ne yî xweșe,
5 Miskin ĥalê min p’îr Ĥeseno.
S. 11 1 Ewa xelatê zêȓînin,

2 Şêx Şems destê xwe Ĥesenê Cêlê distîne,
3 Kirîye mala defê vavîtîye E’rșê E’zîme,
5 Go: «Mêrê dîwanê kesekî ȓeda pê nȋne,
6 Miskin, ĥalê min p’îr Ĥeseno».
S. 12 1 Go: «Emê heȓne cem sitîya3288 Zîne,

2 Bira heȓe bike ȓeca dîleka xelatê Ĥesenê Cêlê zêȓîne,
S. 13 1 Dê go: «Lawo3289, șîrê berê dê kî,

2 Tu jî gulîyê Fexrê3290 kî,
4 Tî[y]ê xelatê Ĥesenê Cêlê lê kî.
S. 14 1 Go: «Daê, ez șîrê berê dê kim,

2 Jî gulîyê Fexrê kêm,
4 Xelatê Ĥesenê Cêlê hew lê kim.
5 Miskin, ĥalê min min p’îr Ĥeseno».
S. 15 1 Dê go: «Lawo, k’engê, ĥetanî k’engê?»

2 «K’engê dar û berê gelîyê Lalișê deng bê,
4 Hîngê Ĥesenê Cêlê xelatê xeva ȓeng bê.
5 Miskin, ĥalê min min p’îr Ĥeseno».
3288
istîa
3289
lao
3290
ferx
627
15. BEYT’A NISRA3291

S. 1 1 Nisra keĉa mîr mewlaye,
2 Xatûneke p’iȓ hêjaye,
3 Xwe3292 li hîvîya suȓê hêlaye.
S. 2 1 Nisra xatûneke p’iȓ delale,

2 Kire ĥisabê ĥezar sale,
3 Axret ji xweȓa kire ȓastemal[e],
4 Go: «Ev dinya p’ûĉe betale».
S. 3 1 Mîr mewla xwedanê dewletê,

2 Nisra fikirî li hikmetê3293,
3 Go: «Suȓek dê dahirbit li ȓûyê vê ometê».
S. 4 1 Nisra go: «Ev dinya t’uneye,

2 Suȓek dê dahirbit wextê meye,
3 Xweşya3294 hingî heqê meye».
S. 5 1 Nisra ban[g] diket3295 milyak’eta,

2 Keyfa vê dinyayê li min xweş neke,
3 Behişt3296 heye bêşike.
S. 6 1 Bejin û bala wê ça şêrîne3297,

2 Peyva wê ji mêzîne,
3 Dîtina wê t’êrbûn nine.
S. 7 1 Nisra go: «Çi sibeyek3298 ji yêt xewleye,

2 Min dît derwêşek hate mala meye».
3 Go: «Nisra van erk’ana bernede, Êzîd dê dahirbit li wextê teye».
S. 8 1 Nisra bi k’esîȓa ne dida cewabe,

2 Dayîk3299 û baba da cewabe,
3 Go: «Ocaxa me betal nabe».
S. 9 1 Nisra cewab daye:

2 «Silt’anek3300 dê dahirbit p’iȓ ȓeng daye,
3 Ne sed xwezika3301 wî ȓêya xwe berdaye».
S. 10 1 Nisra wa didet cewaba:

2 «Guh nedene birînan û daxa,
3 Bihuşt heye bostan3302 û baẍa».
S. 11 1 Nisra go: «Ĥalê me ji ĥalê we xweştire,

2 Bedîla nehsed t’ev agire,
3 Xwezka ȓuĥa hingî bibe sere».
3291
http://www.ezdixandi.com/forum/38-819-1; http://www.ezidinasi.com/la/?page_id=42
3292
xo
3293
hikûm
3294
xoşya
3295
bandiket
3296
binêr: bihușt
3297
şirîn
3298
sube
3299
dak
3300
sultan
3301
xozik
3302
bîstan
628
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 12 1 Nisra xatûneke Şemsanî ye,

2 Kevokeka nû ferxî ye,
3 Kulîlkeke nû bijkivî ye.
S. 13 1 Ȓengê wê ji k’asê ye,

2 Peyva wê ji mêzînê ye,
3 Aqilê wê ji qudretê ye.
S. 14 1 Nisra go: «Heke3303 hûn bisebirin,

2 Şev û ȓoja bifekirin,
3 Xam û înk’ar3304 bi xwe di demirin».
S. 15 1 Nisra go: «Şîreta neken bi belaşî,

2 Heke ĥace3305 hatin vekirin derê qûmaşî,
3 Xam û înk’ar dêmînin li paşî».
S. 16 1 Nisra go: «Şîreta neken bi nezanî,

2 Xwe xelas biken ji vî zemanî,
3 Ezim fedayîya3306 wî silt’anî.
S. 17 1 Ew silt’anê em çêkirîn,
2 Berî Adem dahir kirîn,
3 K’î dizanit çawa em dayîn, çawa em birîn?
S. 18 1 Ew Ademê me dîtî ye,

2 Hêvênê me yî batinî ye,
3 E’silê me yî fedayî ye.
S. 19 1 Ew k’î bû piştî Adem exî bû,

2 Bi şola Xwedê ne yî ȓazî bû,
3 Hêvênê me ji beĥra Sipî bû.
S. 20 1 Wextê me dît p’êla veda

2 Av xewidî mewca li meda,
3 Sebra me têt bi kaniyêt zelal.
S. 21 1 Kaniyêt zelal bisit’irînin,

2 Avêt xewidî tam tê nînin,
3 Heke tavê da wê çikînin.
S. 22 1 Ji malê ĥeram ne hesidin,

2 Destêt wan wekî agirin,
3 Birînêt wan ji yêt we k’ûrtirin.
S. 23 1 Birînêt wan derman nabin,

2 Ev dinya dê jê ȓabin,
3 Dê di ĥebsêt tarîda hindabin.
S. 24 1 Ez çi bikem, ez ne mêrim,
2 Ez hevalêt xwe dihijmêrim,
3 Da bi fehm u aqil bifikirim.
S. 25 1 Ez li hatinê fikirîm,
2 Liser hevalêt xwe digrîm,
3 Bedîl bihurîn û betilîn.
3303
heqe
3304
enkar
3305
xiwace
3306
fedawî
629
S. 26 1 Hevalêt min horîyêt delal,

2 Ȓuniştin liser kaniyêt zelal,
3 Wê diîsîyên weke find û şemal.
S. 27 1 Xwezî ez mêrek bame bi dil û ceger,

2 Min helgirtiba şîr û xencer,
3 Da ez bame fedayî yê duȓa zer.
S. 28 1 Xwezî ez mêrek bame ne yî t’icare,

2 Ne bi zêȓ û mal, ne yî beqale,
3 Da min kuştibane qet’il ĥelale.
S. 29 1 Xwezî ez derwêşek bame yî xilmetk’are,

2 Da min ibadet3307 kiriba li ĥedê sala,
3 Da gehiştibame wan hevala.
S. 30 1 Xwezî ez mêrek bame yî ciwamêr,

2 Xwedê malek daba min t’êr,
3 Da min hevalêt xwe kiȓîbane bi mal û zêȓ.
S. 31 1 Ez bi qurbanîya wî ĥeyranî,
2 Dil û qelba3308 min di zanî,
3 Da em ȓunêyin li dîwana wî silt’anî.
S. 32 1 Ew silt’ane yî mezine,
2 Hikm û hekamet da destê dijmine3309,
3 Ew dizanit k’î fedayîye û k’î êmine3310.
S. 33 1 Ewan digot silt’an Êzîd nayê,

2 Sinet3311 çêkir, agir dayê,
3 Cimhûrîye û p’alek dayê.
S. 34 1 K’erem ȓakir,
2 Sinet k’arkir,
3 Çu yê ji me bawer naken,
4 Dora weye xwe xelas ken.
S. 35 1 Heke tû êkî dibînî,

2 Hola teye, tû jê helînî,
3 Li meyla dinê pê neĥesînî.
S. 36 1 Pirs neke li ĥemû kese,

2 Heke yî aşiqe, ji xweȓa bese,
3 Heke yî fedayîye dê li te pirse.
S. 37 1 Heke tu aşiqî bisebire,

2 Bi şev û ȓoj bifekire,
3 Xam û înk’ar bi xwe didemire.
S. 38 1 Li ĥemlê îmanê ȓabin,

2 Ji xam û înk’ara cudabin,
3 Hincîyê xiwarî dê cezabin.
S. 39 1 Heke yekî divêt te bişkênîne,
3307
ebadet
3308
gelb
3309
dujmin
3310
êmin
3311
sine’t
630
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Tû xilmeta șêx Şems bikey xwe metirsîne,

3 Bela dizavin șêx Şems dê jêȓa îne.
S. 40 1 Bela dizavin șêx Şems dê li wan k’ar ket,

2 Navê wan dê dinav kuştîya ket,
3 Agir heye dê li wan bela ket.
S. 41 1 Ewan divêt vî agirî bit’e’mînin3312,

2 Liba[l] hev ȓunên da bit’efînin,
3 E’mirê jore nat’efînin.
S. 42 1 Agir hilbû k’efte Şerqê,

2 P’êt bilindbû, k’efte Ẍerbê,
3 T’elpê fexir hate herbê.
S. 43 1 Hindek hene xwedan xofa ji xweȓa dikene berbere,

2 Ew nikarin serê xwe ȓakin jiber bêbext û nebûkere,
3 Ew di bê beĥrin li herdu sere.
S. 44 1 Gelek hene xwe xurt diken,

2 Ew nikarin eşîret û mileta qanae biken,
3 Ew bira û bira ji hev diken.
S. 45 1 Gelek hene xwe dikene aẍa3313,

2 Di bê sîqalin nameşin saẍe,
3 Herba giran dê li wan ȓabe.
S. 46 1 Xwezî bihata ew dem û ew hîwan,

2 Ĥeqî û ȓastî dê ba ťemam.
T’emamtîya vî qewlî linavê Sesims û xwedan!
16. BEYT’A MȊR MIH

şaxê 13314
S. 1 Qebrê mîr Mihê min libal agire,
Felek bê qole, û bê taliye, ziȓya bû weke gure.
S. 2 Felek dibêje: «Ezȋ t’obedarim, sundxwarîme,

di pê mîr Mihê minî xortî nuhatî, siwarê3315 qata caniyê,
t’u soz û qirara nadim t’u mêvana, u t’u misafira».
S. 3 Felek dibêje: «Qebrê mîr Mihê min di derê ȓêda,

eze t’obedarim, sundxwarîme,di pê mîr Mihêȓa, t’ucara şarê nadim ber k’ofiyêda».
S. 4 Felek dibêje: «Baẍçekî mala babê min heye, dara derê ĉiyayê,
șalul u bilbila, malik avayê, berê xwe3316 dayê.
Bazîkî fexrî bû, hat û berî wan gehayê».
S. 5 Felek dibêje: «Dara şêx Simaîl wa li jore,

wê liser dixûnin kevok, û şalul, û bilbil, û sê p’eȓêve sore,
mirina pîr û kala sit’are, mirina xelqê ciwan, li dinyayê ĥeyf û zare (core)»,
3312
bitemînin
3313
axa
3314
Dastan û beyt’a Mîr Mih. http://www.lalish.de/modules.php?name=News&file=article&sid=75
3315
swar
3316
xo
631
S. 6 Felek dibêje: «Ẍerîbo3317, çî dikey li Mekke û Medînê,

libsê te xerqeye, li bejna te hileye, t’acê serê te nûranȋye,
ĥeca mêrê Êzdî nîne, xêrî Lalişeke nûranȋye dîwana mîr Şerfedîne.
S. 7 Emê berê xwe bidin Lalişeke nûranî, ĉiyayê Şingalê, tiwafa çil mêra dîwana mîr Şerfedîne».
S. 8 Felekê go: «Ẍerîbo, çî dikey li Mekke, u Medînê u hêreye,

libsê te xerqeye, li bejna te hileye,
T’acê serê te zêȓe,
emê berê xwe bidene, heça mêrê Êzdî, Lalişeke nûraniye, ĉiyayê Şingalê, dîwana mîr Şerfedîne».
S. 9 Ẍeribo go: «Felekê weye, wenîne,

t’erazu mêzên li e’zmanê ĥeftê bilin bûne,
sed ĥeyf û mixabina bixwazin: êkî wek Ĥesen il3318-Hisnî, Denun il-Miisrî, mîr Birahîmê Ademe,
mîr Mihê minî şengî, xortî nuhatî berê xwe da vê dinyayê, pişta xwe da Muxarzemîne».
S. 10 Felekê go: «Ẍerîbo, t’irba mîr Mihê lawîn liberî ȓêye,

serê vê qubê li semawetî jorêye,
lingê vê qubê xwe berdaye binê beĥrêye».
S. 11 Felekê go: «Ẍerîbo, ezê sundxware t’obedarim pê mîr Mihê lawînȓa, ez t’u soza nadim canik û camêrêt
xelqêye»3319.
S. 12 Mîr Mihê go: «Felekê, min bawerî3320 bi vê yekê netê li e’zmanê ĥeftê,
t’iraz û mêzîn hatin û bilind bûne stêrk û qurxê berê xwe da vê qubletê,
sed ĥeyf u mixabina bixwazin, yekî weke Ĥesen3321 il-Hisnî, Denun il-Mirsî, Mîr Birahîmî Adema, mîr Mihê
şakî lomî, xortî nuhatî, siwarê qata canȋyê berê xwe da vê axretê, pişta3322 xwe da vê ometê (dinyayê)».
S. 13 Feleke go: «Ẍerîbo, çend cara min gote te neçe ser vî girî,
Emîn Cebraîl qasidê melekê mirinê bû, bi ȓenga dixemilî,
hersê sêvêt mîr Mihê lawîn jê dibirî,
bêjin, ev dinya bi çend lewna hat û bi çend lewna bihurî».
S. 14 Felekê go: «Ẍeribo, dinya dem u dewranêt Xwedêne3323,

yeman, yeman, di serê canik û camêrêt xelqê beyerîne».
S. 15 Felekê go: «Ẍerîbo, baẍçekî min heye derî li jore,

têda dixûnin bilbil, û şalul, û kevokêt malik avayî p’eȓsore».
S. 16 Felekê go: «Ẍerîbo, mirina kala û mêra sit’areye,

Mirina xelqê can, ĥeyf û zore».
S. 17 Felekê go: «Ẍerîbo, baẍçekî min heye li derê ȓêyaya bilbil, û şalula,
kevokêt malik avaye, p’eȓêt sorêt xwe lêdaye,
ĥeyf û sed mixabin êt weke Ĥesen il-Hisnî, Denun il-Misrî, Mîr Birahîmê Adema,
Mîr Mihê lawîn, berê xwe dane axreta şêrîn, pişta xwe kirine vê dinyayê».
S. 18 Felekê go: «Ẍerîbo, qubêt mergehê sê ne,

serê van quba semawetî jorîne, lengelê van quba libinî beĥrê ne,
min nezanî, mîr Mihê minî xortî nuhatî, ȓêyekê di qebrê ȓeşî tarîda dibî ne».
S. 19 Felekê go: «Ẍerîbo, loma ji dilê ẍerîba mekin,
3317
xerîbo
3318
li
3319
xelk
3320
behwerî
3321
Adem
3322
bişt
3323
Xudêne
632
T’ÊMÛRÊ MESO
merivê ẍerîb, li welatê ẍerîb, li malêt bava ĉaveȓênin».
S. 20 Felekê dibêje: «Ẍerîbo, qubêt mergehê çarin,

serê van quba li semawetî jorîne, lengeȓê van quba li beĥrê dixwerin,
sed ĥeyf û mixabina bixwazin yekî wekî Mîr Mihê, di qebrekî ȓeşê tarîda,
kirim û kêza goştê gîyanê3324 wî dixwerin».
S. 21 Felekê dibêje: «Ẍerîbo, qubêt mergehê sipîne3325,

serê van quba li semawetî jorîne, binê van quba li beĥrêt tarîne,
loma ji mirovê ẍerîb, li welatê ẍerîbiyê, ji malê bava bi hîvîne».
S. 22 Felekê dibêje: «Ẍerîbo, qubêt merhegê pêncin,

serê van qubeha li semawetî jorîne, lengeȓê van quba libinê beĥrêt diȓêncin (mizêncin),
sed ĥeyf û mixabin, êt weke Ĥesen il-Hisnî, Denun il-Misrî, Mîr Birahîmê Adema,
Mîr Mihê lawîn berê xwe dane sefera mirine, hêşta digêncin».
şaxê 23326
Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Hȗn werin lêzim werin,
2 Gund ȗ cîranêt hêșetê,
3 Em da ȓayekê lê bikeîn,
4 Îȓo qewî girya me tê.
S. 2 1 Îȓo qewî li me têtin girî,

2 Sosin li mêrga xeyirî,
3 Nema vexwin3327 vê șerbetê».
S. 3 1 Lêvêt nazik, ȓengê șekir,

2 Jê kêm dibȗn derew ȗ xeber,
3 Sed daẍ, ȗ kovan, ȗ k’eser,
4 Ĥeyfe bêjit mala ĥicretê
S. 4 1 Ĥeyfe em jêk bibin cuda,

2 Ya Ȓebî, ĥizin ȗ girî herdu te da,
3 Em di ȓazîne bi hikmê Xweda,
4 Hincî ya tê, ji dergehê te tê.
S. 5 1 Hincî ya diket – ew mîr diket,

2 Daxa di qelibada – pîr diket,
3 Xêr ȗ şeȓa – tencîl diket,
4 Sotim bi narê firqetê.
S. 6 1 Sotim bi narê agirîn,

2 Hey felekê vê fêniyê em jêk kirîn,
3 Dost ȗ bira çerxa e’detê.
S. 7 1 Çî e’dete bê hewaye,
2 Çend ciwan ȗ meĥbub wê ȓewaye,
3 Ĥemȗ linav axê daneye.
S. 8 1 Hincîyê dinav axiya wî,

2 Hincîyê liber enkêriya wî,
3 Em da bideyn t’erkiya wî,
3324
giyan
3325
spî
3326
[51] Beyt’a mîr Mih (rr. 541-543)
3327
vexun
633
4 Ewe bi serî netê.
S. 9 1 Ev3328 k’umbeta linav qebȗre,

2 Çî meqbereke tarî, hoy k’ure,
3 Hana dostê ya dure,
4 Tewer — tewera vê muĥbetê.
S. 10 1 Ev k’umbeta linav beyare,

2 Çî meqbereke tarî, hoye sare,
3 Ya Ȓebî, te li min ĥeramkirbȗn bihare,
4 Wan çîçeka k’î dê dest k’etê?
S. 11 1 Wan çîçeka, li wan werda,

2 Ȓîĥanêt bêhn3329 xweș3330 wê li ĥemȗ e’rda,
3 Ĥeta di xweșin dê mirin bi kul ȗ derda,
4 Șeb lîxan ĥeta bi serde tê.
S. 12 1 Ew dinyaye bi yarînîye,
2 Heqe bore — du ȓȗnîye,
3 Qelsî — hevalê xweyîye,
4 Qet na ête îtae’tê.
S. 13 1 Zeber nebab ȗ kewkebin,

2 Hincîyê duȓ ȗ cihwer hebin,
3 Ew bêșik dê nîșanêt tebin.
S. 14 1 Șire’t mîr Miĥê șire’kê k’eșake,

2 Hincî k’esê fariqe bȗ ji make,
3 Xaliq ĥemȗa dê wefake,
4 Kas namînit ji ẍêr șahê qudretê.
17. BEYT’A GILAVȊ3331; 3332

S. 1 1 Hate qasidê ĉiyane,
2 Mine pêra kir xeberdane,
3 Divê: «Avê sera min bityane.
S. 1 1 Hatȋye qasidê ĉiyane,
2 Werê emê bikin xeberiyane,
3 Ax liminê, seraye rê me biryane.
S. 2 1 Hatȋye qasidê derda,

2 Soranîkê sore berda,
3 Ax liminê, ȓeşxeteke ȓeşe serda.
S. 2 1 Hatȋye qasidê zêȓî ye,

2 Xeta Gilavîya min lê ye,
3 Vê xetêda nixteke xûnê lê ye.
S. 3 1 Hatiya qasidê zê ye,
2 Ȓeşxeteke ȓeşe lê ye,
3328
em
3329
bên
3330
xoș
3331
[6] М.Б. Руденко Курдская обрядовая поэзия (стр. 87-89; 111-114)
3332
[29] (rr. 400-403) (№ 1699)
634
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ax liminê, navê Gilavîya mine lê ye.
S. 3 1 Vê xetêda hene xeberê ne xweş,

2 Ĥeyfa min tê ĉavêd ȓeş,
3 Çawa têk’evine axê goȓê ȓeş.
S. 4 1 Ĥeyfa min tê van dirana,

2 Ĉav-birûyê van mircana,
3 Çawa têk’evine axed goȓistana!
S. 5 1 Ĥeyfa min tê dêmê gulî,

2 Lêv (Dev) û diranêd şekirî,
3 Çawa tek’evine axê ȓeşî tarî.
S. 4 1 Ezê wê ȓeşxetê dixûnim,
2 Qe t’î p’ak tê navînim,
3 Dibêjim3333, berê xwe didime, pişta xwe lê vedgeȓînim.
Şiravekirin:
S. 6 Mîr Etlas pêşîyê mala mîrê şêxa di Şengalê çû bû eskerîyê çawa qomender.
S. 7 Jinek, navê we Gilavî anîbû ser jina xwe ya kevin bona vê yekê jina wî zaro nedanya.
S. 8 Wextê jin anî sê ȓoja sekinî, p’aşê gazî kirê, bire eskerîyê çawa qomender.
S. 9 Paşê birina wî jina wîye kewin çawa hewî je’r da jina t’eze — Gilavî.
S. 10 Hîjdeh ȓoja ma Gilavî bi wê je’rê mir.
S. 11 Paşê e’lametî dane mîr Etlas wekî Jina te mirîye!
S. 12 Mîr Etlas çû destûra xwe ji mezinê xwe stand, borê xwe siwar bû û berbi mala xwe hat, go:
S. 13 1 «Boro, e’silê teyî xase,

2 Tu wîkî Xidir–nebîy, Xidir–Ilyase,
3 Te mezela Gilavîya bikî nase».
S. 5 1 Go: «Herê boro, e’silê te yî xas,
2 De tu bajo qewata Xidir–nebîy, Xidir–Ilyas,
3 Ax liminê, t’irba ẍerîba mi durva bike nas».
S. 14 1 Ezê çume ĥafa goȓistînê,

2 Min pirsek kirîye ji dergivîne:
3 «Mezela ẍerîba li kêderîne?»
S. 6 1 Çume ĥafa goȓistîne,
2 Pirsekê xastiye dergewîne,
3 Ax, go: «Gelo t’irba ẍerîba k’î bi k’îne?»
S. 7 1 Çume ĥafa goȓêstanî,

2 Pirsekê xastiye dergiwanî,
3 Ax, min go: «Gelo t’irba ẍerîba min k’îjanî?»
S 15 1 Dergivîn va dideya cihabe:

2 «Mîrê min, çiqas dinya ha be,
3 Ez çi zanîm, mêzel k’ê hinda be?
S 16 1 Mîrê min, ȓojê bi seda.

2 Mirî dimirin nav meda.
3333
divêjim
635
3 Ez nizanim mezelê ẍerîba k’ê e’rda?»
S 17 1 Mîr go: «Boro, e’silê teyî xase,

2 Tu wîkî Xidir–nebîy, Xidir–Ilyase.
3 Were, mezelê ẍerîba dûrve bike nase».
S. 18 1 Borê bimbareke ȓê dibîne,

2 Mîr Etlas dizgînê hildikişîne,
3 Ser mezela Gilavî dertîne.
S. 19 Mîr bore xwe qaşkir, destpêkir t’irb veda, cinyazê wê derxist, dani wê bestê, dua’ ji Xwedê xwest:
S. 32 1 Mir dibêje:«Devê t’irbê min hilk’ete,

2 Têda dîbû ĉave belek. bazin û zinde,
3 Ew jî sibê zû pê dik’şand sergovende.
S. 8 1 Derê t’irbê li min vekir,
2 Gilavîyê ax û berê sarda ȓeng guhêȓîbû, min nas nekir,
3 Ax liminê, Gilavîyê xeyîdî, pişt min vekir.
S. 33 1 Devê t’irbê min hilbirî,

2 Têda dît ĉavê belek dêmê durûyî,
3 Gilavîya min ĉava ȓeng û ȓûyê xwe guherî».
S. 9 1 Mîr go: «Qudreta yekê di Ẍefûrê,

2 Ĥafa t’irba Gilavîyê min k’işîya nûre,
3 Eva yeka ne qebûle».
S. 12 1 Mir go: «Sed ĥeyfa teyî dêmê narî,

2 Geȓdenê morî mircan û k’aribarî,
3 Ax liminê, ew jî çûne ax û berê goȓane tarî».
S. 13 1 Mir go: «Gilavîyê sed ĥeyfa te wî devî, wa dirana,

2 Te wî morîya, wî mircana,
3 Sed ĥeyfa te, tu jî çûyî ax û berê goȓistana».
S. 20 1 Ji qudreta ȋlaĥî bîya,

3 Ȓuĥê bihata dest û pîya,
4 Zimanê Gilavîyê minȓa3334 bigeȓîya.
S. 10 1 Qudreta yekê di Ȓeĥmanê,
2 Ȓuĥê hatîye dest û p’iyanê,
2 Gilavî ȓûniştîye mîr ĥewasȓa dike xeberdanê3335.
S. 21 Bi qudreta Ȋlaĥîyê ȓuĥ hate ber Gilavî, Gilavî ȓabû ber mîr Etlas sekinî.
S. 22 Mîr Etlas gotêda:
S. 23 1 «Here Gilavîyê dilsotinê,

2 Were bike vê gotinê,
3 K’a çi bûye ĥevalê te û mirinê?»
S. 11 1 Mir go: «Gilavîyê ji Suxinê
2 Hela bêje pirsa vê gotinê,
3 Hela çika çi ĥewalê te mirinê?»
S. 24 1 Gilavî go: «Heȓe mîro tu hazirî,

2 Ezê teȓa bêjim şîrin zarî,
3 Te yeke zalimva ez disparî!»
3334
miȓa
3335
xeverdan
636
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 14 1 Gilavîyê go: «Mîro, te ez hênare,

2 Ne ez nava zêȓ û zîvda wez dijbare,
3 Te ez destê zalimeke zalva dispare,
4 Evê zalima ber serê siva da min k’ase je’ȓe».
S. 25 1 «Ewê do min k’asê je’rî,

2 Ez jî bi dilê xwe ĥelalî,
3 Ez hîjdeh ȓoj pê dinalî.
S. 26 1 Hîjdeh ȓojê vê havînê,

2 Ezê k’etime nivînê,
3 T’unebû dore min pismamê3336 yê di xûnê».
S. 15 1 Go: «Ĥîjde şevê havînê,
2 Nexweşbûm, k’etime nav nivîne,
3 Ax liminê, qe nehate ser min lêzimekî xûnê».
S. 16 1 Go: «Hîjdeh şevê havînê jimare,

2 Min ne xwarîye, ne vexware,
3 Ax, xurê xwe av û hêsirada dibhare».
S. 17 1 Mir go: «Gilavîyê, xazil3337 tu bihatay li k’iȓînê,

2 Min berenberî te zêȓ bavîta nav mêzînê,
3 Bona di qirara vê evînê».
S. 18 1 Gilavîyê go: «Mîro, heȓe, bira tuyî xweş bî,

2 Sorgulaneke nava baẍane geş bî,
3 Bira ciyê Gilavîyê ax û ferş bî».
S. 27 Dilê Gilavîyê xiravbû, serxweşî da mêrê xwe, ber dilê wîda hat, gotê:
S. 28 1 «Heȓe mîro, bira tuyî saẍ bî,

2 Sorgulaneke nava baẍ bî,
3 Ciyê Gilavîyê te nava farş û ax bî!
S. 19 1 Gilavîyê go: «Mîro, heȓe bira tuyî saẍ bî,
2 Sorgulaneke nava baẍ bî,
3 Bira ciyê Gilavîyê xalî, ax bî».
S. 29 1 Erê mîro, bira tuyî xweş bî,

2 Sorgulaneke baẍane geş bî,
3 Ciyê Gilavîyê nava ax û berê ferş bî».
S. 30 1 Ya hatîye sere mîr Etlase,

2 Bira ne yê sere t’u kese,
3 Ez jî sitîyek bûm çûme nava sitîyê șêx Şemsê!
S. 31 1 Heȓe mîro ji qudretê,

2 Dua’ke bixwaz ji qudretê,
3 Bira Gilavîya te dîsa heȓe vê xilmetê».
S. 34 1 «Heȓe mîro ji hidura,

2 Were, em bixwezin ji hev destûra,
3 Ya min û te çû ban dura».
S. 35 Wêderê, cara mayîn, mîr Etlas dua’ ji Xwedê dixwaze, Gilavî diçe wefatê.
S. 20 1 Mir go: «Bero, liser bera,
3336
pizmam
3337
xazil
637
2 Tu Xwedêkî, p’êẍembera,
3 Tê ax û berê sarda xirav nekî xweş nedera».
S. 36 Mîr Etlas Gilavî dîsa dike t’irbê, ĉel dike, bore xwe siwar dibe û diçe mala xwe.
S. 21 1 Mir go: «Heȓe boro ser sêk’înê,

2 Tu Xwedê kî, vê Yasînê3338,
3 Tê Xweda xirav nekî ĉav û birîyêd belek vê nevsînê».
S. 22 1 Li dua’yê van qenca, li van xasa,

2 Gilavî bû sitîyekê, çû malî Şemsa.
S. 37 Paşê êla wî tên serxweşîya wî didinê; mehek dik’eve ort’ê.
S. 38 Ȓojekê êvarê tarî dik’eve e’rdê, mîr Etlas jina xwe kevin gazî dike, tîne dide ȓûniştandinê û ji jin dipirse:
«Ewdê Xwedê, Gilavî ji çi mir? Nexweşîya wê çi bû?»
S. 39 Jinik dibêje: «Pey teȓa digo ez nexweşim, serê min dêşe, dilê min dêşe!
S. 40 Min wê bir cem hekîm, hekîm kir ne kir tişt bi nexweşîya wê nekr.
S. 41 Sekinî û bi e’mirê Xwedê wefat kir.
S. 42 Min jî şande pey te».
S. 43 Lê jinikê nizanbû wekî mîr Etlas Gilavî dîtîye, gilî-gotin e’ne’ne kirin, paşê hatîye mal.
S. 44 Mîr jina xwe wê şevê bi cizaret p’irtî-p’irtî kir, kire nava xorcekî, avite beĥrê3339.
S. 45 Paşê, sekinî muẍdareke direj k’ete ort’e mîr Etlas, çû sitîke mîna Gilavî bedew anî stand.
S. 46 Ĥeta îro ȓik’ina mala mîrê şêxa di Şengalê mîr Etlas û jina wî ya t’eze p’eydabûye û bê nisleta wan hene.
18. BEYT’A NESȊĤETA 3340 — HEGAN TU P’ADŞAYȊ3341

S. 1 1 Heqan ku nite P’adşayî,
2 Ȓezaqê ins û cinsî,
3 Xaliqê E’rş û K’ursîy,
4 Xwedanê Mihr û Mahî3342,
5 Pexşendeyî bê gunehî3343,
6 E’sil û fesil û cinsî.
S. 1 1 Heqan tu P’adşayî,
2 Rezaqê cins û insî,
3 Xwidanê Mor û Mahî,
4 Munşê E’rş û E’ursîy,
5 Pexşindeyê gunehî,
6 Bê e’sil, û fesil, û cinsî.
S. 2 1 Tuyî K’afî, tuyî Besîrî,

2 Îlaĥȋo, Tuyî Qedîrî,
3 Qeharî, Layîqî û Fesîĥî.
3338
asîn
3339
be'r
3340
[2] (rr. 730-735)
3341
[2] (rr. 736-740)
3342
mehr û mayî
3343
gunah
638
T’ÊMÛRÊ MESO
`S. 2 1 Bê cins û bê nezîrî,

2 Bê k’ufu, bê misalî,
3 Semîye’yî û nesîrî,
4 Qeharê layezalî,
5 Elamehê Qedîrî,
6 Te’ala şein Alî.
S. 3 1 Yan Besîrî, Te’alîya3344 șahî,

2 Qeyum xeliqî, çar k’emberî,
3 Te dana ber û bûm,
4 Îstiqlal çîn û maçîn,
5 Çendî E’cem û Şam û Ȓom, dinya bû hikmê zemîn.
S. 3 1 Te’ala şein qeyum,
2 Xelaq çerxa berîn,
3 Te çêkirin ber û bom,
4 Sivilaq çîn û maçin,
5 Hind û E’cem, Şam, Ȓom,
6 Dinya û koh û zemîn.
S. 4 1 Dinya ko xweş dinya ye,

2 Em t’emaşa tê bibînin,
3 Arusa dil ȓivaye,
4 Seranser pê dişêrînin,
5 Ĥeyfe ku bê beqaye,
6 E’slan3345 bo kes namînin.
S. 4 1 Dinya çi xweş dinya,
2 T’emaşa tê bibînin,
3 Arusa dil ȓewaye,
4 Serasar t’êk şêrînin,
5 Ĥeyfe ko bê beqaye,
6 E’slan bo kes namînin.
S. 5 1 E’slan peyî wende nake,

2 Ji ehda neyarî,
3 Ĥeyfe ko finê bin,
4 Ciwanêt ber nexwarî,
5 T’ixûba3346 di axê ȓakin,
6 Sîyah zulfêt tarî.
S. 5 1 Bo kes pê wende naket,
2 Ji dest ehda neyarî,
3 Ĥeyfe ko jî fenaket,
4 Lawê p’iȓ ji xwe nexarî,
5 Xwe panit axêȓa ket,
6 Sîyah zilfêt ti tarî.
S. 6 1 Sîya mekin t’irabe,

2 Ĥeta we’de digehiştê,
3 Bo kes nabit babe,
4 Yar diket bihuştê,
5 Axir dê bit xirabe,
6 Micid mehavêj piştê.
S. 6 1 Zilfa girtin t’irabe,
2 Dema we’de gehiştî,
3 Bo kes nabîte babe,
4 Yarê ti gel suȓa kuştî,
3344
te’el
3345
esalan
3346
tixub
639
5 Axir dê bît xirabe,

6 Micid neavê piştî.
S. 7 1 Micid mehavêje deste,

2 Yeqînîye3347 bê e’sase,
3 Li me’nîya xwe veweste,
4 Nek’evinê kêm û k’ase,
5 K’ubarê xwe dipesintî,
6 Buxtank’ar3348 ne yî xase.
S. 7 1 Micid neavê deste,
2 Lewma ko bê e’sase,
3 Tu şalê xwe veweste,
4 Te nebin kêm û k’ase,
5 T’egbîr xwe dip’araste3349,
6 Buxtank’ar elixenase.
S. 8 1 Buxtank’ar û bedguman,
2 Herduwa ciger ji k’afê3350,
3 Ĥeyfe beg, û mîr, û silt’an,
4 P’iȓ biken bê însafê,
5 Belê bêje zengê qalb xirab,
6 Çêtire ji sofîyê ne yî safî.
S. 8 1 Buxtank’ar û bedguman,
2 Herdu çêkir ji k’afê,
3 Ĥeyfe ko mîr û silt’an,
4 P’iȓ biken bê însafê,
5 Li e’zîze bêt û (ş),
6 Wek sofîyêt ne safî.
S. 9 1 Sofîyê bi ceng û defne,

2 Yî dûre ji ȓaya Ȓesûl,
3 Li me’nîya xweyî du xeber3351,
4 Mîna p’êxwasî serkol,
5 Mêrê bi lêb û geȓ,
6 K’om-k’om jiber diçin şol.
S. 9 1 Sofî bi çeng û p’eȓ bît,
2 Duȓe ji ȓahê îsol,
3 Mêrê bê laq û k’ef bît,
4 Kom kom jiber diçin şol,
5 Suȓa te kirne xef bît,
6 Dêbiye p’êxasê serkol.
S. 10 1 Suȓa mekin aşkira,

2 Çake suȓ di xefî bin,
3 Da t’iraşê3352 ne uman,
4 Suhbeta3353 kerî bin,
5 Erzak’ar û xebersar,
6 Herdo3354 di ziman biȓî bin.
S. 10 1 Suȓa meken aşk’ar,
2 Qence ew di xefîbin,
3 Ne t’iraşîyê ti homar,
4 Ti suhbeta kerîbin,
3347
êqîn
3348
bixtanker
3349
diperist
3350
k’af —binêr: k’ifirî (gotin û k’arê guneh û ne li ȓê)
3351
binêr: derewîn
3352
teraş
3353
suĥbet
3354
herdo
640
T’ÊMÛRÊ MESO
5 E’rzek’ar û xebersar,
6 Herdu e’zman birîbin.
S. 11 1 Bê ȓêz û e’det,
2 Nayên dû ser qelûna,
3 Hincîyê jê hat ferset,
4 Ȓojê meke li zebûna,
5 Çendî li te hat molet,
6 Meçe nêzîkî mona.
S. 11 1 Herdu bi rêz û e’det,
2 Tînin du ser qelunan,
3 Hindî te hebit t’aqet3355,
4 Neçe nêzîkî monan,
5 Wextê te bêtin firset,
6 Ȓu zî neke li zebûnan.
S. 12 1 Monê xwe dipesintî,

2 Navê lê cema’ bin,
3 Quling û t’ewlazêt gundî,
4 Çake ji wan di cuda bin,
5 Bo qelsî dewlemendî,
6 Mixabin û sed mixabin.
S. 12 1 Monê ti xwe pesindî,
2 Ĥeyfe li wan xema bin,
3 Qilinçî û tulkindî,
4 Qence linav cuda bin,
5 Bo qelsî dewletmendî,
6 Mixabin, sed mixabin.
S. 13 1 Qelsî bedîl pê mayî,

2 Çakî nayêna xeyale3356,
3 Ȓeşaşçîyê3357 ji xweyî ȓazî,
4 Ȓoja şeȓî, yî betale,
5 P’iȓ gotina libalî,
6 Ew jîye bê fesale.
S. 13 1 Qelsî bidî peymayî,
2 Çîye wî jin xeyale,
3 Her çi mêrê ji xweȓa yî,
4 Ȓoja şeȓî ne li male,
5 Pîrka dîtina li bayî,
6 Ew jîka tehil û sare.
S. 14 1 Liba[l] xwedan aqil û k’emala,

2 Keĉêt şox û esmer,
3 Medene pîr û kala,
4 Ew meytin li dara,
5 Belê mêrê liber hikmê jinê,
6 Ȓûsipî nabe çu cara.
S. 14 1 Ew jîka tehil û sare,
2 Lalî xwedan k’emala,
3 Kîjêt şor guhare,
4 Et’eken pîr û kala,
5 Her meytê li dara,
6 Mêrêt qewlê mala.
3355
teqet
3356
xîyal
3357
ȓeşaşçî – mirovê yê xwe t’im dip’esinînit
641
S. 15 1 Bêtama şarek li pê be,

2 Baranîyek bê bi serda,
3 Baranî çȗne merza,
4 Yî sare ji ȓengê cemed,
5 Kislan, û lam, û lamîd.
S. 15 1 Mêrêt qewlê jinê bît,
2 Ȓûsipî nabin li çu e’rdan,
3 Qelsî bidî li pê bit,
4 Nabît ji wî xeberdan,
5 Bê tama ȓotikek pêbit,
6 Baranîyek bi serdan.
S. 16 1 Ĥeyfe ko keĉ û beç,

2 Nêzîk bin bed guman,
3 Bed guman nêzîk bin,
4 Mîr û silt’an,
5 Ĥeyfe ko dibê sefa bin,
6 Xwedan zêȓ û xwedan mal.
S. 16 1 Baranî çȗnî (t’imid),
2 Liber teda bît dayîm,
3 Sare ji ȓengê cemed,
4 Kixsarehê milayîm,
5 Ĥeyfe bibît keĉ û bed,
6 Nêzîkî mîr û ĥakim.
S. 17 1 Xwedan zêȓî xinê,

2 Xesîs herî şeqîye,
3 Ĥeta lê safî be ȓojî,
4 Hî divêt pîne dozî,
5 Ĥeyfe ko mencenîq,
6 Ĉavêt şeng bişojî.
S. 17 1 Jibo ĥakiman mixabin,

2 Nizîk bibin bed gewher,
3 Ĥeyfe ko zû fena bin,
4 Şoxêt (zitikdakir),
5 Mixabin ti bê sefa bin,
6 Xwedan sîm û xwedan zer.
S. 18 1 Ĥeyfe ko t’oximê3358 kuȓa,

2 Wefa dara bibîtin,
3 Ĥeyfe ko mîr û ĥekim,
4 Beser bibîtin,
5 Ĥeyfe ko mezin bide yek xeber,
6 Ĥeyfe ko li xebera xwe vebîtin.
S. 18 1 Mixabin jibo xebîsê,
2 Wefadarî ne bîtin,
3 Xwedan aqilê p’iȓ huner,
4 Ĥeyfe ko berze bîtin,
5 Mezin biden yek xeber,
6 Direwe lêve bîtin.
S. 19 1 Lêbe ku lê bixebitin,
2 Berî t’ertîba3359 hola,
3 Goya t’ebabe şkestî,
4 Zeĥmete biçite hola,
3358
tuxim
3359
tertîf
642
T’ÊMÛRÊ MESO
5 Belê p’iȓ bêjê lêv zirav,

6 Jê bawer meke çu şola.
S. 19 1 Mixabin lê nixavî,
2 Jiber t’ertîb û yola,
3 Gowa şkestî tivavî
4 Nahête ber çu hola,
5 Nawer neken çu şola,
6 Ji p’iȓ bêjêt lêv zirav.
S. 20 1 Bawer bike ji miĥala,

2 Yeqîn ya sadiqane,
3 Belê p’iȓ k’enîya bê mical,
4 Nîşanêt ehmeqane3360.
S. 20 1 Bawer neken miĥala,
2 Nîşana sadiqane,
3 Bê rêzî û bed guman,
4 Terzê minafqane,
5 P’iȓ sinîya bê mecal,
6 Nîşana ehmeqane.
S. 21 1 Ehmeq di p’iȓ nîşanin,

2 Nîşanek jê p’iȓ bêjî,
3 Livê dinê çu nizanin,
4 Jiber sewtan û gêjî,
5 Zebênî di bê yemanin,
6 Jibo kira nimêjî.
S. 21 1 Ehmeq ti p’iȓ nîşanin,
2 Nîşanin jê p’iȓ bêjî,
3 Çu ji dinyayê nuzanin,
4 Jiber sewda û gêjî,
5 Zebênî ti bê yemanin,
6 Jibo neker nivêjî.
S. 22 1 Ne kira nimêjiye dilȓeş,

2 Ĥevsud herî kesare,
3 Qelsiye bê miraze,
4 Xeber bezîne ȓûȓeşe,
5 Bê curetê hiner k’eşe,
6 Liser sifrê ȓibate.
S. 22 1 Neker nivêjê ȓuȓeş,
2 Ĥuȓe here kusare,
3 Bê curetê huner keş,
4 Liser sifrê ȓobare,
5 Xeber bezînê ȓoȓeş,
6 Ew qelsê namdare.
S. 23 1 Her dayîme peya ban,

2 Qet nabît êmin,
3 Tu sed qencî ligel bikî,
4 Nabite dost dijmin,
5 Jiber noşî dayîm,
6 Hem suhbeta mixabin.
S. 23 1 Her dayîda peya-peyî,
2 Bed qalbê nabît êmin,
3 Ser qencîyan ti gel keyî,
4 Nabîte dost, ne doşmin,
5 Digel noş mendîyê meyî,
3360
eĥmeq
643
6 Hem suhbeta mixanin.
S. 24 1 Suhbeta ȓeqî be,

2 Ji aşiqaȓa bêtame,
3 Heke çikîna ji enzel be,
4 Hî ligel qirêye ĥerame,
5 Bê sebirê, bêşikirîn be,
6 Ji aqilve3361 ne yî ťemame.
S. 24 1 Hem suhbeta ȓeqî bît,
2 Bo aşiqa bê tame,
3 Çikîna enzelî3362 bît,
4 Ti gel qebrî ĥerame,
5 Bê sebirê na şikirî bît,
6 Ji aqilî na ťemame.
S. 25 1 Sebir û aqil ĥesare,

2 Tehmule3363 ji beĥra nîle,
3 Nabite hevalê kesî,
4 Xelqê fine û ĥîle,
5 Belê dilê aşiqê bê yar,
6 Ĉirayekî bê fetîle.
S. 25 1 Aqil û sebir ĥisarin,
2 T’ehmûl3364 beĥra nîle,
3 Kesê ne got ẍedarin,
4 Mêrê bi fetil û ĥîle,
5 Dilê bi eşq û yarin,
6 Ĉiraẍê bê fetîle.
S. 26 1 Ĉirayê aşiqa zemîr,

2 Dil ji kelamî gênce,
3 Ȓemza dêkeyî ji t’eqdîr,
4 Mêzîna Te’alan3365 û sênca,
5 Qelsî bo mêrî nagirt çu û çe,
6 Bale şuxula3366 bê ȓaw û t’egbîr kes nabêje ya qence.
S. 26 1 Ĉiraẍê eşqa zemîr,
2 Dil ji kelamî gence,
3 Remza ko dêkeyî t’eqdîr,
4 Mîzan û le’l û since,
5 Şola bê ȓeyî û t’egbîr,
6 Kes nabêjît ya qence.
S. 27 1 Nabe hevalê kesî,

2 Xelqê ewanî qumisî,
3 Serê p’alî bê minet,
4 Mîre liser t’ext û k’ursî,
5 Tu bixweyî kilolekî ĥişkî,
6 Sed salî çêtire ji ĥelawa qelsî.
S. 27 1 Qenc nine bibîye heval,
2 Ti gel ẍemazî3367 qelsî,
3 Serê bêminet û p’al,
4 Mîre liser t’ext û k’ursî,
5 Kilora ĥişkî sed sal,
3361
êqil
3362
endelî
3363
teĥemul
3364
tehemil
3365
le’alan
3366
şuxla
3367
ẍemaz
644
T’ÊMÛRÊ MESO
6 Çêtire ji xebîsa qelsî.
S. 28 1 Qenca em bixwen3368aẍ û ber,

2 Neçîye pêş qilsevanî,
3 Heke bêe’sil bûne mêrser,
4 Medet3369 ji destê wî zemanî,
5 Nizanit bibite ȓeber,
6 Medet ji destê nezanî.
S. 28 1 Çêtir bixweyî aẍ û ber,
2 Neçîye pêş qilt’ebanî,
3 Bede’sil bûne mirser,
4 Ti çerxa vî zemanî,
5 Nizanît bîte ȓehber,
6 Bê dad jiber nezanî.
S. 29 1 Nezana, qence berdin,

2 Bajon3370, bila biçine garan,
3 Şoẍila deh jê xeber biden,
4 Ser nagre t’ucaran,
5 Cangê p’akî sipî be,
6 Naçe sûka qesaran.
S. 29 1 Nezanî, qence berden,
2 Bajon biçîte garan,
3 Şola deh jê xeber den,
4 Suȓ nagirt çu caran,
5 Cangê p’akî sipî bît,
6 Naçîte nik qesaran.
S. 30 1 Naçe sûka qesaran,

2 Qimaşî p’akî et’lesî,
3 Yek xeber û qirara,
4 Hîvî nekin ji kesî.
5 Belê nesîĥeta bi dirwan,
6 K’ar nake bo ĥemû kesî.
S. 30 1 Naçît sûkêt qesaran,
2 Qumaşê p’akî et’les,
3 Yek xeber û qiraran,
4 Hîvî neken ji na kes,
5 Nesîĥet p’iȓ dirwan3371,
6 Geȓ nagehîte na kes.
S. 31 1 K’arê nemerda dune,

2 Dange bi gênc û qanûne,
3 Qeĥpe3372 yare,
4 Felek li p’êye bin cune (bi incune?),
5 Hîvî meke bi ye ȓeĥet,
6 Yarê felek bê fel bawere.
S. 31 1 K’arê Nemȓûd dane,
2 Genca Qarunî dak’et,
3 Fulik her wa hazone,
4 Hîvî neke bi ye ȓaĥet,
5 Yarê bê felî mone,
6 Bi taha û berayet.
3368
bixon
3369
meded
3370
pajo
3371
pidirwar
3372
binêr: qehbe
645
S. 32 1 Yarê bê fel û bawer,

2 Nabê em tê bi fikirin,
3 Mêrê ji dilî yek xeber,
4 Wek ĉirayekî hilkirî,
5 Mêrê zebûnî xweser,
6 Salosawîd û xwe nagirî.
S. 32 1 Yarê bê fel û bawer,
2 Qenc nîne tê fikirî,
3 Yarê ji dil yek xeber,
4 Ĉirayeke helkirî,
5 Yarê zemanê xweser,
6 Salose û çi nakirî.
S. 33 1 Zemirêt xweserbin,
2 Me ji wî ȋlaĥî qebûle,
3 Kom-kom be, ber deb-debe bê,
4 Me ji wî ȋlaĥî qebûle,
5 P’ale deme mersebê.
S. 34 1 Mersebe belîwane,
2 Peya ne ser ne bûne,
3 Me bawerî ji qalbî,
4 Sewî dilî zebûne,
5 Koçka bê dan (nan) û qehwe,
6 Ya qenc ewe, ne çȗne.
S. 35 1 Nabê di xweserbin,
2 Xulam û xizmet emir,
3 Û heke baran şîrin û şekir,
4 Be enzel3373 nabit şîrin,
5 Belê ȓeqîbê p’iȓ k’eser bin,
6 Ba tê gotîye Amîn!
S. 33 1 Qenc nîne p’iȓ xweserbît,
2 Xulamê xadimet3374 emîn,
3 Baran eger şekerbît,
4 Enzel nabîte şîrin3375,
5 Ȓeqîbî dil k’eserbît,
6 Ba te yî gotê Amîn!
S. 36 1 Hun guh bidêrin xelqekî li hêre,

2 Ev nesîĥete bi xêre.
«Em di kêmin, șêx Adî tememe!»
19. BEYT’A ŞÊWRA3376 — JANDILA ŞÊWRAN3377

S. 1 1 Şêwra me ji P’adşaye,
2 Mêra bersiva wê daye,
3 Şêwirmend bi xwe Xwedaye.
S. 2 1 Yezdane û șêwirmende,
3373
ĥenzel
3374
xidimet
3375
șirîn
3376
3377
http://www.ezdixandi.com/forum/38-301-1; http://www.eziden-celle.de/html/_eziden/_gebete/gebete-b-04.htm
646
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Xwedan maf nabin winde,

3 Ȓastî liba[l] yê ȓinde.
S. 3 1 Ȓastî îmana mêre,

2 Mêr bi îmanê serwêre,
3 P’adşê min vêt hinêre.
S. 4 1 Ȓast bin, ne bes bi gotinê,

2 Bi xebat bin ȓûyê dinê,
3 Da li dojêh neyên3378 sotinê.
S. 5 1 Bi xebat bin, ne xew giran,

2 Yeqîn3379 û ĥeq û erk’an3380,
3 Ol û îman û sikan3381.
S. 6 1 Feqîr xerqe3382 li xwe kir,

2 Xwe ji malê vê dinê kir,
3 Lewma li bihûstê cî3383 çêkir.
S. 7 1 Ew feqîrin zergunin,
2 Li xizmeta P’adșê minin,
3 Li axretê ew mominin.
S. 8 1 Li dinê xebatk’arin,
2 Bi cotin, him cotk’arin,
3 Ligel P’adșê min ew yarin.
S. 9 1 Yar ewin bi e’mel bin,

2 Li dinê û axretê fer bin,
3 Da li dîwanan mefer bin.
S. 10 1 Mefer bin li meydana,

2 T’oq3384 û suȓ nîşane,
3 Firwar P’adșê min dane.
S. 11 1 Firwar t’oqa zêȓîye,

2 Nîşana Êzîdîye,
3 Ji ba Melikê jorîye.
S. 12 1 Me’niya t’aqê Celewe,

2 Dîyariya P’adșê ewe,
3 Melek pê pêşȓewe.
S. 13 1 Bû serwer li e’zmanî,
2 Çak ȓêya Xwedê zanî,
3 Bo min ol û erk’anî.
S. 14 1 Erk’ana min eveye,

2 Yek Xwedê min e’wileye3385,
3 Nûra wî ĥeft p’arçeye.
S. 15 1 Firwar t’ev ji ba wine,
3378
nêyn
3379
êqîn
3380
itqan
3381
erk’an
3382
xirqe
3383
cih
3384
tok
3385
ewle — binêr: ewlȋya
647
2 T’ev hikmê3386 ȋlaĥîne,

3 Yasayê vî e’rdîne.
S. 16 1 Yasa yeqîna ȓaste,

2 Ĥeqîqeta wî bê ȓaste,
3 Mêr nabê bêyî weste.
S. 17 1 Ji hosta bibin zanyar,

2 Ji Xwedêye ev firwar,
3 Da li bihûstê çêkin war.
S. 18 1 Êzîdîya bin xebata xwe3387,

2 Hevalê coketa xwe,
3 Da bi ȓû bin liba[l] P’adșê xwe.
S. 19 1 P’adșê min aqil da te,

2 Hingî li dinê bi xebate,
3 Ew kes xwedan berat’e.
S. 20 1 Ȓastiya berat’ê ewe,

2 Xilmeta3388 ĥeq bedewe,
3 Hingî li dinê bi Celewe.
S. 21 1 P’adşa nêr û mê dane,

2 Ew ji dua’yê P’adşane,
3 Hev p’arin li e’zmana.
S. 22 1 Bizava dinê ewin,

2 Binyata P’adșê min ewin,
3 Ji k’ok û binyat wek hevin.
S. 23 1 E’firandin3389ji qudretê,
2 Bûne cot bo loqetê,
3 Wek hevin li ibadetê3390.
S. 24 1 Yeqîna me Xweda ye,

2 Baweriya t’ev Ezda ya,
3 Sema herdu nifsa ye.
S. 25 1 Firwar ji ba P’adşaye,
2 P’adşa li gotê ȓewaye,
3 Li nêr û mêya dua’ye.
S. 26 1 Nêr û mê ji yek darin,

2 T’ev ji kaniya zelalin,
3 Dinê û axretê hev p’arin.
S. 27 1 Mor û dua’ jî ferin,

2 Wekî ȓojiya mehderin,
3 Mehderên her û herin.
S. 28 1 Sê meferên3391 îmanê,
2 Gel baweryê û atqanê,
3 T’ev li qetê û nîşanê,
3386
hikm
3387
Kuȓmanc bin bi e’melê xwe
3388
xilamet
3389
afirandin
3390
ebadet
3391
mehwer
648
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 29 1 Nîşan t’aqa azdaye,

2 T’oq dîyarî ya Xwedaye,
3 Atqan pê bû ȓewaye.
S. 30 1 Hin kolin û koledarin,

2 Ji bihuştê xwe bê p’arin,
3 Liba[l] P’adșê min bê warin
S. 31 1 Firwar ji p’îraye,
2 Hêvên ji P’adşaye,
3 Bi[wken cot
ezdaye.
S. 32 1 Firwar ji P’adşê delale,

2 Ezda lêk ĥelale,
3 T’ev ji kaniya zelale.
S. 33 1 T’oq li sukra xwe kirin,

2 Milyak’et qebûl kirin,
3 Lewma xwe ĥelal kirin.
S. 34 1 E’silê beniya cewhere,

2 Suȓe, û nûre, û nezere,
3 Lewma çêbûn p’êẍembere.
S. 35 1 T’ev bo ȓastiya însanî,

2 Ȓêya Xwedê xwe zanî,
3 P’adşa yeke li e’zmanî.
S. 36 1 Sêne ferzêt Ezdaye3392,

2 Ev firwara P’adşaye axrete û hostaye,
3 Mor, û ȓojî, û dua’ye.

2 Laliş cîkî mehdere,
3 Suȓa wê jî her û here.
S. 38 1 Da p’aqijkin gîyana xwe,

2 Bip’arêze ȓuĥ û canê xwe,
3 P’oşman nebe li ȓêka xwe.
S. 39 1 Ji ferê Ezdayî ye,

2 Serwer bin li sêwîya,
3 Xelqê hejar birçîye.
S. 40 1 Welat bin, welatî bin,

2 Bi mor ji kaniya Sipî bin,
3 Cindȋyê P’adşê jorî bin.
S. 41 1 Ji benî Adem xelat,

2 Ji ba P’adşê min berat’,
3 Da bi destê we bin civat3393.
S. 42 1 Ȓêka Ezda îmane,

2 P’adşayê min semiyane,
3 Yeke Xwedê, li e’zmane.
3392
Pêncin ferzê Ezdaye
3393
civet
649
20. BEYT’A MÊZȊNÊ3394

S. 1 1 Heça t’êlê mêzînê xar bik’işîne,
2 Donzdeh3395 p’ût ĥesin ĥeft sala ser pişta xwe digeȓîne,
3 Mîre mezin dibê: «Hela heqê wî ťemam nîne!»
S. 2 1 Heça darê mêzînê bigre xare,

2 Bendê liber mîrê xwe bê zare,
3 Xenîmê wî mareke3396 ĥare.
S. 3 1 Dive t’êl û destmale,

2 Binê niga ĥeta serî diale,
3 Ȓojê sê cara xûna wî dixare.
S. 4 1 Ji e’zmana mêzîn hate x[w]are,

2 T’êlê mêzînê k’etin destê bendane,
3 Heçî kesê qelpiya mêzînê dildane,
4 Ciyê wî ne e’rde û ne e’zmane.
S. 5 1 Mêzîn ewe, li E’rşane,

2 Kirîye neqş û danîye ber ĉavê bendane,
3 Ez dibêjime3397 we şêxan û p’îra, û koçek û beden miskînane,
4 Xêra șêx Adî miȓa bêjin, çika t’êlê mêzînê k’ê badane?
S. 6 1 Mêzîn heye du birane,

2 Bi nîrekî ĥeft t’êlane,
3 T’êlê mêzînê destê Horîya bin Ĥenane.
S. 7 1 Mêzîna min ya biçûke,

2 Liber qulix dike yeke cahile bûke,
3 Bi gumana Xwedê ewê dergê bihuştê bi destê xwe ȓuĥê xwe veke.
S. 8 1 Mêzîna min ya mezine,

2 Liber qulix dike yeke pîrejine,
3 Ciyê wê t’u yêr û welata t’unene.
S. 9 1 Mêzîna min ya mezine,

2 Ji E’rşê E’zîm nazilbû, hate e’rdane,
3 Ez dibêijme şêxan û p’îrane,
4 Ew çi mêre, ku şiklê mêzînê di seĥe tekêda bela kir herçar qulbane?
S. 10 1 Çi mêzîneke ĥelale,
2 Malê dinyalikê dikşîne misqal-misqale,
3 Mêzîn ȓaste, ne derewe,
4 Heçî kesê mêzînê ȓast bik’işîne,
5 Ewê cinetê bi ĉavê xwe bivîne.
Em kêmin, û Xwedê ťemame!
3394
[29] (rr. 433-434) (№ 1707)
3395
duwazdeh
3396
me’r
3397
divêjime
650
T’ÊMÛRÊ MESO
21. BEYT’A SERAFÊ HINDȊYE3398

S. 1 1 Silavêt hindîya bila bêne meydanê,
2 Xana gote xumrîya min kas nayê li hanê,
3 Ȓondik dibarin wekî tavêt baranê.
S. 2 1 Ne hindîne bengin kela sed carê birca,

2 Teyrêt birca bi dengin wê dixûnin li e’rdê,
3 Ȓeş ȓiĥanî3399 dişengin, dêçine silavê sorgula p’iȓda.
S. 3 1 Dêçine silavêt sorgulan li dîwana e’slanî,

2 Çend bi nefş û sosinan, gulĉîĉek3400 û ȓiĥanî,
3 Bû ĉirîk ĉirîka3401bilbilan, nalîn çan ba e’zmanî.
S. 4 1 Bilbilo, wextê seherê3402 çira qemê jî t’ebabî3403,

2 Kela aqibo ĥeta ȓoj bêt qîyabî3404,
3 Wekî li te dabû neder, aqil ji serî xwedabî.
S. 5 1 Aqil di serî dip’arêzan ber hizina3405 şorşînê,

2 Kul û birînêt min di îşan jiber daẍa evînê,
3 Wekî te derd û neder dik’êşan, ez nesaẍ bûm k’eftime nav nivênê.
S. 6 1 Nexweşekî3406 giranim, nalîme jibo birîna,

2 Dilo, ẍerîbo, min hilgirin bibine malêt ĥakîma.
S. 7 1 Şuşa t’ijî gulave, kiras situna selayê,

2 Saẍî girtî xunave bi çoka têne semayê,
3 Dilo, ẍerîbo, eve mal nine livê dinyayê.
S. 8 1 Sotim, bûme e’vdal, najîme jiber birîna,

2 Ne saẍekî giranim, na jîme nav nivîna,
3 Wekî hildikirin find û şemal, çî diqewê bezîna.
S. 9 1 P’erwerek hatî sotin ligel ȓewneqê destê cemala,

2 Wesfet nayête gotin di ȓûyî delala,
3 Dilo, ẍerîbo, min xew nayê jiber xumrîyan û xala.
S. 10 1 Xala bin guharê, stêra pêş Qemerê,

2 Dê pêgirin nederê ĥeta ȓoj tête hêvarê,
3 Hey şengê, şoẍê3407, şêrînê3408, esmerê.
22. BEYT’A BEĤRÊ3409

S. 1 1 Benim, benim ĥeyranî,
2 Sibĥanê suȓ Celalî li me nû bû nû sal bi qudreta Ȓeĥmanî,
3 Kewgîrî ĥal pê xweş bû, li Newrazî silt’anî.
3398
[2] (rr. 741-742)
3399
ȓeĥan
3400
gulçîcek
3401
cirîk
3402
seĥar
3403
binêr: t’emam
3404
binêr: qîyam
3405
ĥizin
3406
nexoş
3407
Şox
3408
şirîn
3409
[2] (rr. 743-745)
651
S. 2 1 Kewgîrî aşiq bû,

2 Sorgul û şebçiraẍî, bilbilî bi îşiq3410 û dil bû,
3 Û enzelîbî3411 bi derd û daẍî.
S. 3 1 Ezim feqîrê cara,

2 Sefayê wê dîlberê,
3 K’amil dibû Adar[ê],
4 Melek Zeyîn hate derê.
S. 4 1 Nerm bû hewayê salê

2 Xweş bû xewa li xewarê,
3 Sibĥan3412 ji te ya qeyîum.
S. 5 1 Xelqno3413, werin t’emaşa,

2 Cebelî bûne p’aşa,
3 Berû bûm herî mezlume,
4 Cezayekî Xwedê liser we heye, hûn neken ĥaşa.
S. 6 1 Heke qasidê e’celê hat,

2 Felek lê metelib bû,
3 Li min zeyîn bû welat,
4 Bayê bang mişekil bû
5 Li befrê bû hat-hat,
6 Bê mek’an û mezal bû.
S. 7 1 Bê mezal û bê mek’an ĥibirê ȓêja ser k’aẍezê,

2 Ji ĥimrîya dinalî Celal dik’ete lezê,
3 Jiber e’rd û bayêt Nîsanê însan wê dihurmijê.
S. 8 1 Însan ew şefeqete3414,
2 Hawarek tê ji e’zmanî3415,
3 Celatê3416 bê molet bû,
4 Îsa wê liser gumbetê,
5 Jiber dengê Zêndanê.
S. 9 1 Dengê ji Zêndanê der bû,

2 Ȓoja îzna wî hat,
3 Xeyatî tê wer bû,
4 Ȓoja îzna wî hat
5 Êqsîra der bi der bû,
6 Şayî3417 xweş bû.
S. 10 1 Behar hat û dikemilî,

2 Sîs dibûne gopal,
3 Dikene melĥema dilî,
4 Sosin, û yasmîn, û çobal.
S. 11 1 Xemilîn, bûne tirî û carek,

2 Etlesî p’avê mila,
3 Biȓêne kulîlkêt ĥezar ȓeng bûn,
4 Xweş bû lefzeta behara.
3410
işiq
3411
endelî
3412
sibhan
3413
xelk
3414
şifqet
3415
asman
3416
celad
3417
șahî
652
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 12 1 Ji teyra hatî deng,

2 Qaz û quling, miravî û werdek,
3 Sinî û qazin, seqer û bazin,
4 Totî zer Wehabî,
5 Wê dixûne ȓengê șazî,
6 Sibĥan çî suȓ şêrîne3418.
S. 13 1 Ĉirayê ȋlaĥî hilbû,

2 Lewma qumçî bişkiftin,
3 Lewnêt wan hilhala,
4 Birînêt k’ûr axiftin,
5 Ji ȓengê wan zulfane,
6 Xalê tasê hingavtin (hingiftin).
S. 14 1 Cinete û we’de û k’ilîme,

2 E’bdo, ȓabe sibeye,
3 Deqa siba sare,
4 Dil kûkî, dil birîndare,
5 Bilbilê dixûne li metane,
6 Sibĥan çî suȓ şêrîne.
S. 15 1 Feqîre û core û e’mere,

2 «Fî nefsê tiha ziletê»,
3 Berîya me ji berîya alîm bû,
4 Şerab liwê kaẍetê,
5 Ez bi wê nûrê3419 dikem li xerdelê,
6 Ew bû ĥaca3420 li ĥacetê,,
Xwedê avake mal û mezela em tê!
23. BEYT’A HÊVARȊ3421 (HÊVARE DEST)

S. 1 1 Ya Ellaĥ3422, ȓoj diço hêvare, hêvare, hêvare deste,
2 Seyîdî fesilandbû hêvare, hêvare hêvare deste,
3 Mêr û cindȋyêt P’adşêne,
4 Seyîdî, ya Ellaĥ, ya sermeste,
5 Ya Ellaĥ, li k’unî yê mêra xilmet ji dergehê șêx Adî dixweste.
S. 2 1 Seyîdî ya qetê ȓoj hêvare,

2 Mîro, lê cema’ dibûn seyîdî, ya Ellaĥ, ya ji mêrdare,
3 Ya Ellaĥ, șêx Adî li bo xwe wê li Ĥeq ware3423.
S. 3 1 Seyîdî ya qetê ȓoj hindave,

2 Mîro, lê cema’ dibûn seyîdî, ya Ellaĥ, [ya] zerbave,
3 Ya Ellaĥ, șêx Adî liba[l] xwe li mêra dikir silave.
S. 4 1 Seyîdî ya qetê ȓoj zerike,

2 Mîro, lê cema’ dibûn seyîdî, ya Ellaĥ, ya ji Melike,
3 Ya Ellaĥ, șêx Adî li bo xwe bi xwe xaliqe.
S. 5 1 Seyîdî ya qetê ȓo[j] avaye,
3418
şirîn
3419
nur
3420
ĥec
3421
[2] (rr. 662-665)
3422
Ella
3423
heqar
653
2 Mîro, li dergehê P’adşeye,

3 Seyîdî wê têda ȓawistaye,
4 Ya Ellaĥ, șêx Adî li bo xwe Abu il-Wefaye.
S. 6 1 Seyîdî ya qetê ȓoj ava bû,

2 Mîro, li dergehê P’adşa bû,
3 Seyîdî têda ȓawista bû,
4 Ya Ellaĥ, șêx Adî li bo xwe Abu il-Wefa bû.
S. 7 1 Seyîdî ya qetê ȓoj nehîye,

2 Mîro, lê cema’ dibûn seyîdî, ya Ellaĥ. ya ji welîye!
3 Mîro Abu il-Wefa bû, li bo xwe şêxê Adîye.
S. 8 1 Seyîdî ya qetê ȓoj di ĥeşêr da,

2 Mîro, lê cema’ dibûn seyîdî, ya Ellaĥ, ya di hawîr da,
3 Ya Ellaĥ, șêx Adî li bo xwe wê di gelîyê k’ûr da.
S. 9 1 Seyîdî ya qetê ȓoj hingore,

2 Mîro, lê cema’ dibûn seyîdî, ya Ellaĥ, ya li zore,
3 Mîro, dergehê șêx Adî li boa xwe wê li jore.
S. 10 1 Ya Ellaĥ, ȓoj diço, şev dihate,

2 Seyîdî li xasa dikir xelate,
3 Mîro, ibadet bi serda dihate,
4 Ĥeq ȓastî ȓêya șêx Adî bi qosa dihingavte.
S. 11 1 Seyîdî tarîya şewana,

2 Sit’are ya mêrane,
3 Seyîdî, xas li pê diçine, yê belê dîwane.
S. 12 1 Seyîdî, xas li pê diçine dîwane,

2 Wê lêkve diken baẍçan û milkane,
3 Seyîdî, ji qiyasê3424 yê belê ji xulqê3425 wane.
S. 13 1 Seyîdî here xulq xweştire,

2 Maşê wan bitire,
3 Seyîdî, hidê3426 wan, yê belê çêtire.
S. 14 1 Seyîdî li ferdos êwire,

2 Mîr ji mêra xelat kire,
3 Seyîdî, liwêderêyê belê Selatû p’ire.
S. 15 1 Seyîdî șev tarîne,

2 Xasa xerqe hilanîne,
3 Ya Ellaĥ, șêx Adî li bo xwe li wehdanîne.
S. 16 1 Seyîdî șev di xweşin,

2 Xasa suȓ li E’rşin,
3 Ya Ellaĥ, șêx Adî li bo xwe miraz dibexşin.
S. 17 1 Seyîdî, șev di çê ne,

2 Ew xasêt P’adşê ne.
3 Seyîdî, ji milkan û baẍa, yê belê miraz pê divêne.
S. 18 1 Seyîdî, ji milkê cinetê,

2 Maş dane «ehlê sinetê».
3424
qeyas
3425
xulk
3426
binêr: bext
654
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Seyîdî, maşê wan, yê belê qiyasê xilmetê.
S. 19 1 Seyîdî, cineta mîre,

2 Maş dabû feqîra.
3 Seyîdî, bar tê nebûn, yê belê çu çerg k’ûre.
S. 20 1 Seyîdî, cineta Melika,

2 Maş dabûne aşiqa.
3 Seyîdî, bar tê nebûn, yê belê xwedanêt şika.
S. 21 1 Seyîdî, cinetî babane,

2 Maş dabûne aşiqane.
3 Seyîdî, bar tê nebûn, yê belê çu ol k’işane.
S. 22 1 Seyîdî, cinet, xweş cinete,

2 Wê têda Hidrîsî3427 Xeyate.
3 Seyîdî, wê didirut, yê belê xelate.
S. 23 1 Seyîdî, wê didirut, wê didete,

2 Wê li xasa lêk vedik’ete.
3 Ya Ellaĥ, șêx Adî li bo xwe mabû li xilwete.
S. 24 1 Seyîdî, cinet xweş mek’ane,

2 Baẍ tê heyne, baẍebane,
3 Qesîra nûrî ji binyane,
4 Horî liser ȓawestane.
5 Mîro, hile li bejna xasane,
6 Şerab li k’asane,
7 Horî wê da dinêne ser destane,
8 Wêdibene pêşîya xasane,
9 Xasêt șêx Adî pê nedibûn berȋstane3428.
10 Dîndara silt’an șêx Adî heqê wane.
S. 25 1 Bi Xwedanê k’eremê,
2 Cêşê gelîyê Lalişê medet ĥalê me û sinetê.
Em di kêmin, Xwedêyî ťemama!

T’emametî li Xwedê!
Ȓeĥme li dayî û babêt guhdara!
25. BEYT’A MÛSA P’ÊẌEMBER3429

2 Mûsayî bin E’mrane,
3 Axî Cebrahîl3430 lê bîye mêvane.
S. 2 1 Ȓojekê kêm t’aqete,

2 Ȓîya axî Cebraîl mala Mûsa p’êẍember dik’ete,
3 Go: «Mûsa tu qe napirsî axîn çi xizmete?»
S. 3 1 Mûsa go: «Wî kim, yekî Ẍefûre,

2 Ez ȓuĥê xwe teȓa nakim destûre,
3427
Îdrîs
3428
barsitan
3429
[29] (rr. 438-440) (№ 1710)
3430
Cibraîl
655
3 Ezî t’enême, hêsîrê minî hûre».
S. 4 1 Go: «Mûsayê bin E’mrano,

2 Tu xwe neke hûnano,
3 Ȓisqê hêsîr ne ser mile min û tewo3431».
S. 5 1 Mûsa derda çûye male,

2 Berda hat dayîka ĥelale,
3 Go: «Mûsa, lawo, herȓo bengzê te mi3432 xweșê, îro çima wa mi tale3433?»
S. 6 1 Go: «Dayîka mine pîre,

2 Mi ĥelal ke șîre,
3 Hatîye ser min ferwara mîre».
S. 7 1 Di vê3434 Mûsa ȓabû3435 mal ȓevîye,

2 Ber k’etin deșt û zozen, ĉîye û banîye,
3 Mûsa p’êẍember çû ser du cane qîmetîyê.
S. 8 1 Mûsa lê dipirse, dive: «Ew çi mezele, hûn vedidin?»

2 Wane got, go: «Mûsayê min, mirîke me heye male Mekke,
3 Bejnê û bale qedeme teke,
4 Go, hela were têk’evê, çika weke, yan ne weke?»
S. 9 1 «Serê t’irbê min kine,

2 Berê t’irbê min kine,
3 Bîn-buxsa vê t’irbê mi3436 xine».
S. 10 1 «Serê t’irbê min zere,

2 Berê t’irbê min zere,
3 Bîn-buxsa vê t’irbê mi were».
S. 11 1 «Serê t’irbê min ȓeșe,

2 Berê t’irbê min ȓeșe,
3 Bîn-buxsa vê t’irbê mi xweșe».
S. 12 1 Ĉav ser serî bûne t’ase,

2 T’ilî bûne ȓisase,
3 Neynik bûne de’se,
4 Xazila minê wî e’vdîda, bê gune yî, bê e’sase3437,
5 Axretê her pênc t’irêqê xweyî xilase.
Mûsa, hat dît wekî ew k’ulingê pê e’rdê vedidin zêȓe, meȓa pê xalîyê derdixin zêȓe. Mûsa, hat gote wane,
go: «Ew çi mirîye, wekî hûn hatine t’irba wî vedidin, k’uling zêȓ, meȓ zêȓ?» Ewane got: «Me bîrkirîye, çapa mirî
neanîye wekî em qasî çapa wî mezel vedin».
Go: «Em te dinêȓin, bejnê û bale we nona hevduye. Go, were mezelda p’alde, em binêȓin çike weke, yan ne
weke? Emê meȓa zêȓîn, k’ulingê zêȓ jî bidine te bive heȓe».
Mûsa timayî kir, mezelda p’alda. axî Cebraîl3438 serda sekinû, Mûsa lê nihêȓî, go: «Axî Cebraîl tuyî?
Go: «Lê ezim. Tu çawa destê min xilasbî?»
3431
teo
3432
forme kurtî: min
3433
te’l
3434
divê
3435
ravû
3436
forme kurtî: min
3437
asas
3438
Cibrahîl
656
T’ÊMÛRÊ MESO
25. BEYT’A EYÛB P’ÊẌEMBER3439

Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Ĥemȗ nebȋya bînin,
2 Ȗ ĥemȗ weliya bicemînin,
3 Sebreka wekî sebra Eyub nabînin.
S. 2 1 Sebra Eyub, sebreka çêye,

2 Kirma xweribȗ pêye,
3 Eyubî got: «Şukir ji te ya Xwedêye».
S. 3 1 Sebra Eyub, sebreke cake,

2 Kirma xweribȗ saqe,
3 Eyubî got: «Şukir ji te ya ȓezaqe».
S. 4 1 Sebra Eyub, sebreke k’ake,

2 Kirma xweribȗ çake,
3 Eyubî got: «Şukir ji te ya melik3440 il-Foqe».
S. 5 1 Sebra Eyub sebreke hana,

2 Kirma xweribȗ ȓana,
3 Eyubî got: «Şukir ji te ya melik il-Ȓeĥmana».
S. 6 1 Eyubî sebreka li nike,

2 Kirma xweribȗ zike,
3 Eyubî got: «Şukir ji te ya Xaliqe».
S. 7 1 Sebra Eyub, sebreke kiște,

2 Kirma xweribȗ pișt ȗ teniște,
3 Eyubî șukir ji navê Xwedê dixweste.
S. 8 1 Sebra Eyub, sebrî hende,

2 Kirma xweribȗ zende,
3 Eyubî șukir ji navê Xwedê dixwende.
S. 9 1 Sebra Eyub, sebrî buwe,

2 Kirma xweribȗ stu ȗ ȓuwe,
3 Eyubî șȗkir ji navê Xwedê dixwest zuwe.
S. 10 1 Sebra Eyub, sebreke here,

2 Kirma xweribȗ sere,
3 Eyubî got: «Şȗkir ji te ya melkê Ekbere».
S. 11 1 Eyubî sê tișt mane,

2 Ĉave, ȗ dile, ȗ zimane,
3 Ĉav dinêrin mêrane,
4 Ziman dixunit k’itêbane,
5 Dil k’ursiya ĥebîbê Ȓeĥmane.
S. 12 1 Kirmê Eyubî geȓiya serta sere,

3 Eyubî got: «Şukir ji te ya melkê Ekbere».
S. 13 1 Kirmê Eyubî yê sore,

2 Li leșê Eyubî geȓiya dormandore,
3 Tiștek nedît ji xweȓa3441,
3439 [51] (rr. 533-536)
3440 melek
3441
xore
657
4 Eyubî got: «Ya melikê bi soȓe».
S. 14 1 Kirmê Eyubî ȓeșe,

2 Li loșê Eyubî geȓiya feriș bi ferșe,
3 Tiștek nedît yê xweșe3442,
4 Eyubî got: «Şukir ji te ya Melikê E’rșe».
S. 15 1 Kirmê Eyubî sipîye,

2 Gehiște serê dilîye,
3 Devê Eyubî wê dinalîye.
S. 16 1 Emîn Cebraîl3443 wê lê dixurîye,

2 Eyubo, bes binalîye,
3 Dê te ji dereca mêra keme xalîye.
S. 17 1 Cebraîl yî axîye,
2 Çu gehiște baqîye,
3 Înabȗ șiva qudretîye.
S. 18 1 Ser leșê Eyub danîye,

2 Leșê Eyub çêtir kir ĥeft cara ji berîye,
S. 19 1 Hol-hola, loșê Eyubî kire ciya êkî pola,

2 Eyub hola xwe birbû ser hola …
26. BEYT’A BILBILÊ

3444; 3445; 3446; 3447
şaxê — 1
2 Cî hikmekî hoy girane,
3 Hun biȓênin3448 bilbilî û teyrane.
S. 1 1 Sibĥane3449 ji te sibĥane,
2 Ci hikmekî hoy girane,
3 Wê hatîye ser bilbilî û teyrane.
2 Cî hikmekî girane,
3 De emê bidin medhê3450 bilbilê teyrane.
S. 1 1 Sibĥan ji te sibĥane,
2 Ewe çî hikmekî hoy girane,
3 Liser bilbilê miskîn û çiqas teyrane.
S. 2 1 Wextekî teyr dê cema’bin,

2 Dê bi ȓayekî ȓabin,
3 Benda bilbilê miskîn dê damabin.
S. 2 1 Wextekî teyr cema’bûn,
2 Liser derekê ȓawestabûn,
3442 xoș
3443
Cibraîl
3444
3445
[1] (pp. 256-261)
3446
[2] (rr. 717-722)
3447 [51] Beyt’a bilbil ȗ Silêman p’êxember (rr. 537-540)
3448
biȓêne
3449
sibhan
3450
metĥ
658
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Li benda bilbilê miskîn damabûn.

S. 2 1 Çiqas teyr lêk ce’m habûn,
2 Ser ȓeĥekî ȓawastyabûn,
3 Belê, benda bilbilê miskîn damabûn.
S. 2 1 Silêman p’êẍember teyr cema kirin ȗ cemabȗn,
2 Li ȓayekê ȓawestabȗn,
3 Li benda bilbilê miskîn da mabȗn.
S. 3 1 We dibêje mezinê teyrane:

2 «Wê diçîne ba mîr Silêmane»,
3 Go: «Mîro, emê digrîn wek tavêt barane.
S. 3 1 We dibêjit mezinê teyrane:
2 «Da biçîne bo mîr Silêmane,
3 Da bigirîn wekî tavêt barane».
S. 4 1 Mîro, emêt girîn û wê dibarînin,

2 Çang û baska ji xunava berê sibê daweşînin,
3 Da benda bilbilê miskîn bi gazînin.
S. 4 1 Da bigirîn û bibarînîn,
2 Çang û baska ji xunava berê sibê weşînîn,
3 Li benda bilbilê miskîn bigavînîn».
S. 5 1 Mîro, bi xêrwê bêt behare,

2 Em bi ȓojê dixûnin bi ĥezare3451,
3 Bi şevêt giran xitm diken deft’erkê ji deft’erêt mare.
S. 5 1 Bi xêr bêt behare,
2 Bilbil dixwinit bi ĥezare,
3 Bi şevê vedket deft’era mare.
S. 3 1 «Ya mîro, xêr bêt bihare,
2 Bilbil ȓojê dibet ĥezare,
3 Belê, şevêd giran dixûne deft’er ji deft’erê mare3452.
S. 3 1 Bilbilo, bi xêr bêt behare,
2 Li șevêt giran wê dixûnin bi zare,
3 Deft’erkê3453 ji deft’erêt mare.
S. 4 1 Ya mîro, biha[r] xêr bêt,

2 Bilbil ȓojê hin divêt,
3 Belê, şevêd giran dengê xwe distirêt».
S. 6 1 Mîro, behar wê bêyîyo,

2 Bilbil bi ȓojê zav dibêyo,
3 Şevêt giran bi dengê xwe distirêyo».
S. 6 1 Bi xêr behar bêyîyo,
2 Bilbil k’efte xewêyîyo,
3 Ȓojê bi destê xwe distirêyîyo».
S. 4 1 Bilbil, bi xêr behar bêyîyo,
2 Bilbil bi ȓojê liwê hizrêyo,
3 Bi șevêt giran bi dengê xwe distirêyo».
S. 7 1 We dibêjit mezinê teyrane:

2 «Bêjne mîr Silêmane,
3 Ewe çîye, ji teyra bilbil ne li virane?»
S. 7 1 Silêman p’êẍember we dibêjîye:

2 «Bilbil teyrekî aẍîye,
3451
hezar
3452
me’r
3453
devter
659
3 Xwezî3454 min zanîya meskenê wî k’o dibîye?»

S. 10 1 Mîr Silêman we dibêjîye:
2 «Ew teyrê hoy k’ubarî aẍîye,
3 Xwezî min zanîba mesken wî li k’î cîye?»
S. 6 1 Silêman p’êẍember go: «Ew teyrê hoyî aẍîye,
2 Xazila min bizanbîya cî wet’anê bilbilê miskînê k’u dibîye?»
S. 5 1 Mîr Silêman ji teyra dipirsîye:
2 «Ji we k’î nehatîye?»
3 Wê dibêjîye qomesîye3455:
4 Dibêjiyê: «Mîro, bilbil ne hatîye».
S. 8 1 Silêman p’êẍember we diket suxne:

2 «Bilbil teyrekî p’iȓ gotine,
3 Yeqîn3456, bilbil ne yî liber hikmê mine».
S. 9 1 Mîr Silêman we diket gotine:
2 «Ew teyrê hoy k’ubarî mezine,
3 Yeqîn, ne yî liber hikmê mine!»
S. 5 1 Silêman p’êẍember go: «Ew teyrê hoyî p’iȓ gotine,
2 Yeqîn hûn bizanbin, ew jî ne ber er hikmê mora mine».
S. 6 1 Mîr Silêman wê dike gotin:
2 «Yê ev teyrê hey mezine,
3 Yeqîn, ne yî liber hikmê mine».
S. 7 1 Mîr Silêman wê we dibêjîye:

2 «Ev teyrê wey axîye,
3 Hȗn bi Xwedê ken, meskenê wî li k’ude bîye?»
S. 9 1 We dibêje qomesîyê teyrane:

2 «Wê diçite ba mîr Silêmane»,
3 Dibêje: «Mîro, meskenê bilbil nava baẍê gulane».
S. 8 1 We dibêjit qomesê teyrane:
2 «Mîrê min, eve çîye ji teyra bilbil nehane?»
S. 7 1 We dibêje qomesîyê3457 teyrane:
2 «Ya mîro, ew e’rdê bilbilê miskîn lê kirîye mik’ane,
3 Wê li ada ĥeft3458 beĥra3459, nav baẍê gulane».
S. 10 1 We dibêje qomesîye:
2 «Bi dîwana mîr Silêmanve di çîye,
3 Meskenê bilbil nava gulêt sor û sipîye».
S. 11 1 We dibêjit qomesîye3460 têyrane:
2 «Liba[l] min we e’yane,
3 Meskenê bilbil, wê linav baẍê gulane».
S. 12 1 Mezinê teyra we dibêjîye:

2 «E’rdê bilbil, mesken lê girtîye,
3 Wê linav baẍê gula sor û sipîye».
S. 11 1 Silêman p’êẍember we dike firware,

2 Ji teyra bazî dijmare3461,
3 Kire qasid û ba bilbilîve dihinare.
S. 13 1 Silêman p’êẍember we diket firware,
3454
xozî
3455
qûmis
3456
êqîn
3457
qoms
3458
ĥevt
3459
be'r
3460
quma
3461
dijwar
660
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Ji teyra bazî vedijmare3462,

3 Bazî kire qasid, ba bilbil da dihinare.
S. 8 1 Silêman p’êẍember wa dikire fermane,
2 Ji teyra, teyrê bazî dij[m]are3463,
3 Kir qesid pey bilbilê miskîn dihinare3464.
S. 8 1 Mîr Silêman wê dikire firware,
2 Ji teyra bazî dijmare,
3 Kire qasid di pê bilbil ȓa dihinare.
S. 12 1 Go: «Bazîyo, heȓe bilbilî bîne,

2 Ȓuĥa wî jê mestîne,
3 Bi saẍî bigre, bo mi bîne».
S. 14 1 Silêman p’eẍember dibêjite bazî:
2 «Heȓe bilbil bo min bîne,
3 Ȓuĥa şîrin lê nestîne,
4 Bi saẍî bigre û bo mi bîne».
S. 9 1 Bazîo, heȓe bilbil bîne,
2 T’ek ȓuĥê șîrin jê nestîne,
3 Belê saẍî bigre, ji minȓa bîne».
S. 13 1 Bazî difiȓîye,
2 Welat berwelat geȓîye,
3 Meskenê bilbil dîtîye.
S. 15 1 Bazî ji wê fiȓîye,
2 Welat û berwelat geȓîye,
3 Meskenê bilbil nedîye.
S. 10 1 Bazî wa difiȓe,
2 Welat berwelat digeȓî,
3 Cî-wet’anê bilbilê miskîn dipirsî.
S. 9 1 Baz ji wê derê bifiȓîye,
2 Welat ȗ berwelat geȓîye,
3 Meskînê bilbilî qet nedîye.
S. 14 1 Bazî fiȓî ji hindava,

2 Welat û berwelat geȓave,
3 Meskenê bilbil dîtbû bi ĉave.
S. 16 1 Bazî fiȓî ji hindava,
2 Ço wî alî herdu ava,
3 Ȓênî bilbil t’extê wî danayî nav baẍê gulava.
S. 11 1 Bazî fiȓîbû, çûbû pișt ava,
2 Welat berwelat dîtbû herdu ĉave3465,
3 Dît baẍê gulada bilbilê miskîn nave.
S. 10 1 Baz ȓabȗ ji hindave,
2 Ço aliyê herdu ave,
3 Bilbil t’ext çêkir linav baẍê gula û bilbil linave.
S. 17 1 Bazî ji hindavda fiȓîye,

2 Welat û berwelat geȓîye,
3 Dît meskenê bilbil gula sor û sipîye.
S. 15 1 Bazî çoye cîyekî xalî,

2 Dî bilbilî t’extê danî,
3 Bilbilê miskîn di navda dinalî.
S. 19 1 Bazî fiȓî ço ciyê xalî,
2 Rênî bilbilî t’extê wî danayî,
3462
vedijwar
3463
dijar
3464
diniare
3465
ĉe’v
661
3 Sorgul bi serda, bilbilê miskîn linavda dinalî.

S. 13 1 Bazî fiȓîbû, çûbû ciyêd xalî,
2 Dît baẍêd gulada bilbilê miskîn t’ext danî, sorgul serȓa dip’alî,
3 Wê linav baẍê gulada dinalî3466.
S. 12 1 Ez çume e’rdekî xalî,
2 Bilbil t’ext dana, sorgul serda p’alî,
3 Go: «Bilbil boçî tu di navda dinalî.
S. 16 1 Bazî çowe cîkêt3467 bestî,

2 Dî bilbilî t’extê danî, sorgul bi serda şkestî,
3 Bilbilê beze miskîn di navda yî nivistî.
S. 18 1 Bazî fiȓî, ço ciyê bestî,
2 Ȓênî, bilbilî t’extê danayî, sorgul bi serda şkestî,
3 Bilbilê miskîn di navdayî nivistî.
S. 12 1 Bazî fiȓîbû, çûbû ciyêd bestî,
2 Dît baẍê gulada bilbilê miskîn t’ext danî, sorgul serȓa dişkestî,
3 Wê linav baẍê gulada nivistî.
S. 11 1 Ez çume e’rdê bestî,
2 Bilbilî t’ext dane ȗ serda şkestî,
3 Bilbilê miskîn di navda nivistî.
S. 17 1 Go: «Bilbilo, hoy bilbilo!

2 Hey ĥeyrano, sotî dilo,
3 Tuyê linava gûla, ĥizreta te ew gulo!
S. 20 1 Bazî bang3468 dike: «Bilbilo, hey bilbilo!
2 Ĥeyrano, sotî dilo,
3 Tuyê linav baẍê gûla, ĥizret gulo!
S. 14 1 Bazî go: «Bilbilo, hey bilbilo!
2 Ĥeyrano, sotî dilo,
3 Te linav baẍê gulada, ĥizretîya te çima gulo!
S. 21 1 Bilbilo, teyrê mane,

2 E’zîzê meha Gûlanê,
3 Mîr te dixwazit, were biçîne dîwanê».
S. 18 1 Bilbilo, yî dil derwêşe,

2 Min xetek anîye jipêşe,
3 Silêman peẍember wê li te dike t’eftêşe.
S. 22 1 Bazî ba dik’etê: «Bilbilo dil derwêşo!
2 Min xeta te îna jipêş Silêman p’eẍembero,
3 Mezinê teyra li te diket t’eftêşo!»
S. 15 1 Bazî go: «Bilbilê dil derwêşo,
2 Min xeta te anîye pêşo,
3 Belê Silêman p’eẍember te dike t’eftêşo3469».
S. 14 1 Bilbilê mino yî dil derwêşe,
2 Mîr Silêman teyra diket t’eftêşe,
3 Min xeta te wa înayî jipêșe.
S. 16 1 Bazî go: «Bilbilê dil șerqîo,

2 Pey te bûye hizêz û gazîo,
3 Belê, Silêman p’eẍember te dixazîo».
S. 23 1 Bazî ba diketê: «Bilbilo, dil kovane,

2 Mîr Silêman û mezinê teyra liser te girtî civane3470,
3466
dine’lî
3467
çîkêt
3468
ban
3469
tewtêş
3470
covan
662
T’ÊMÛRÊ MESO
3 K’eremke, min xeta te wa înayî ji ba wane».

S. 13 1 Bilbilê mino [yî] dil bi kovane,
2 Min xeta3471 te înayî jibo wane.
S. 19 1 Bilbilo, yî dil feqîre,

2 Min xetek anîye ji ba mîre,
3 Silêman peẍember wê li te ke êqsîre».
S. 24 1 Bazî go: «Min xeta te wa înayî ji ba mîre,
2 Dê te ji van cîya kem êqsîre».
S. 20 1 Bilbil go: «Ez bi wî kem, yî Ȓeĥmane,

2 Ĥeta ȓuĥ di ber canê min dane,
3 Ez naçime dîwana mîr Silêmane.
S. 25 1 Bilbil dibê: «Bi wî kem Ȓeĥmanî,
2 Min divêt tu ȓuĥa min bik’êşî ji vî canî,
3 Bi saẍî ez neçme ba mîr Silêmanî».
S. 17 1 Bilbil go: «Ez wî kem, Ȓeĥmanî,
2 Ȓuĥê șîrin ji qalbî bik’șînî gîyanî,
3 Belê nayême dîwana mîr Silêmanî».
S. 15 1 Bilbil dibêjite bazê pîra: «Bi wî kem, yî Ȓeĥmane,
2 Min gulek wa hey nadem bi çîqas dane,
3 Ez naçime ba mîr Silêmane».
S. 26 1 Bilbil dibê: «Bi wî kem nabit fine,

2 Tu çend bikeyî gotinê,
3 Ba çime nik mîrê bin ĥûkmê jinê».
S. 21 1 Ez bi wî kem, Ekbere,
2 Ĥeta ȓuĥ ji qalbê min neçe dere,
3 Ez naçime dîwana mîr Silêman peẍembere».
S. 22 1 Bazî go: «Bilbilo, bes bike guȓan û gefe,

2 Tu neçu teyrî ji wan ȓefa,
3 Ezê te bigrim bi herdu k’efe,
4 Dê te êqsîr bikem ji dîyan û t’erefe».
S. 27 1 Bazî dibê: «Bilbilo, tu teyrekî ji wan ȓefa,
2 Bes gefa bide sar gefa,
3 Dê te êqsîr kem bi herdu k’efa,
4 Dê te bem ji van ciya, ji van t’erefa».
S. 18 1 Bazî go: «Bilbilo, bese bike van gefa,
2 Tu ne teyrekî ji ĥemû ȓefa,
3 Ezê te bigrim herdu k’efa,
4 Hêsîr bikim ji welat û t’erefa».
S. 16 1 «Bilbil, tu teyrekî ne ji wan ȓefe,
2 Bes gava bide ber van gefe,
3 Ez dê te girim bi herdu k’efe,
4 Dê te êqsîrkem ji van t’erefe».
S. 23 1 Bazî li bilbila dihat û dibire,

2 Bi bayîȓa dabû xebera,
3 Go: «Bilbilê beze miskîn gelekî li we gulaȓayî k’esere».
S. 24 1 Ba ȓawestabû libere,
2 Bi sorgulaȓa dabû xebere,
3 Bilbilê beze miskîn dibêjit: «Paşî min amanet3472 gulêt sor û zere.
S. 28 1 Bazî, bilbil girt û bire,
3471
sehet
3472
imanet
663
2 Bilbil bi bayîȓa det xebere,

3 Amanet3473 gula mina sor û zere.
S. 19 1 Bilbil gel bayê didet xebere,
2 Bilbil gel bayê didet xebere.
S. 25 1 Amanet û sed amanet

2 Ew gula ez dibûme ĥezret3474
3 Paşî min ne bişkive qet û qet
S. 29 1 Bazî, bilbil girt û dibete,
2 Bilbil deng diket bi t’aqete:
3 «Gula ez bi ĥezrete,
4 Bila ne bişkivit qet û qete».
S. 20 1 Bao, amanet, sed amanet,
2 Amanet heye t’aqet,
3 Ew gula ez lê dibûm ĥizret
4 Bira paşî min gul nav baẍda ne bişkivtin qet bi qet».
S. 26 1 Amaneta û we qetî,
2 Ew gula ez bi ĥezretî,
3 Paşî min ne bişkive qet û qetî».
S. 30 1 Bazî, bilbil girt û diîna,

2 Bilbil bi bayî ȓa deng hiltîna:
3 «Bextê teme, gula min sor û sipî newerîna».
S. 17 1 Baz bilbil girt û îna,
2 Bilbil bi bazîȓa deng dihiltîne,
3 Go: «Bextê Xwedê ȗ teme, gula min newerîne».
S. 27 1 Bilbilo,teyrê manê,
2 Meh e’zîze li gûlanê,
3 Silêman p’êẍember teyr xwendîne dîwanê.
S. 28 1 Bilbilo, teyrê şîrin hestî,

2 Silêman p’êẍember tuyî xwestî,
3 Teyra gil[ȋ] girt û bire destî.
S. 31 1 Bazî, bilbil girt û anî,

2 Liba[l] Silêman p’êẍember danî.
3 «Hey bilbilo dil ȓeĥmanî,
4 Min e’fû3475 ser te danî.
S. 18 1 Bazî bilbil girt û anî,
2 Li dîwana mîr Silêman danî,
3 «Ha bilbil, te çî dikir, tu hindî bê zimanî?»
S. 29 1 Bazî, bilbil di destda danî,

2 Bilbil go: «Mîro, tu wê dizanî,
3 Qence ĥeq ȓêya Xwedê bizanî.
S. 30 1 Tu mîr, û ez xulam,
2 Hincîyê nuqtekî3476 ji vê k’asê bike tam,
3 Qence bêye serî, aqil, û fem.
S. 31 1 Mîro, tu xinê!
2 Hincîyê ji vê k’asê vexwe bi t’inê,
3 Qecne ew mezlum ne geȓe li dine».
3473
êmanet
3474
hizret
3475
e'f
3476
nuxt
664
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 32 1 Birîne bilbilî û gule,

2 Û şîrin şîrin hiltîne denge,
3 Go: «Mîro, ẍenîmê min bixune, k’a biȓêne yî çende?
S. 23 1 Silêman p’êẍember go: «Hûn binêrin bilbilû ȓengî3477,
2 Şîrin û șîrin hiltîne dengî».
3 Bilbilê miskîn go: «Mîro, bixûne bira xenîmê min bêne ĉengî».
S. 24 1 Silêman p’êẍember go: «Hûn binêrin bilbilû xeberdanê».

2 Silêman p’êẍember teyr xandibû dîwanê,
3 Bilbilê miskîn go: «Mîro, xenîmê min k’anê?»
S. 34 1 We dibêje kewe.
2 Go: «Mîro, hincîyê mêra, meleka birîne cewe,
3 Şevêt giran ew naket xewe».
S. 34 1 Wa dibêjit kewe:
2 «Hincî mоla meleka birîn li cewe,
3 Şevêt giran naketin xewe».
S. 21 1 We dibêje kewe:
2 «Hincîyê ji mêra ȗ meleka birîne cewe,
3 Şevêt giran naket xewe».
S.35 1 We dibêje kewîne:

2 «Mîro, hincîyê mêra, meleka sotî birîne
3 Şevêt giran xew lê nȋne».
S.35 1 Wa dibêjit kewîne:
2 «Hincî mola meleka dilbirîne,
S.22 1 We dibêje kewîne:
2 «Mîro, hincîyê mêra, meleka sotî birîne
S. 36 1 We dibêje tote:
2 «Hincîyê mêra, meleka birîn sote,
3 Şevêt giran xew ne k’arê wîye, xew k’arê gayê cote».
S. 32 1 Ez bêjim tote,
2 Hincî mola meleka birin cote,
3 Pîşî gayê cote».
S. 25 1 Wa dibêje tote:
2 «Ya mîro, ĥeçê mêra û meleka birîn û sote,
3 Belê, șevêt giran pêșê gayê cote».
S. 19 1 We dibêje tote:
2 «Ser mêr3478 ȗ meleka dibe sote,
3 K’o șevêt giran xwe pêșî gayê cote».
S. 37 1 We bêye totake:
2 «Mîro, hincîyê mêra, meleka sotî mêlake,
3 Şevêt giran xewê nake»
S. 33 1 Wa dibejît tote:
2 «Hincî mola meleka birîn mêlake,
3 Şevêt giran xewê nake».
S. 26 1 Wa dibêje totake:
2 «Ya mîro, ĥeçê mêra û meleka sotibû mêlake,
3 Belê, șevêt giran xewê nake».
S. 20 1 We dibêjit totake:
2 «Hincîyê ji mêra ȗ meleka sot mêlake,
3477
bilbil û ȓengî
3478
mîr
665
3 Şevêt giran xewê nake».
S. 38 1 We dibêje ȓeşêlake:
2 «Mîro, hincîyê mêra, meleka sotî mêlake,
3 Ew şevêt giran xewê nake».
S. 36 1 Wa dibêjit ȓeşêle3479:
2 «Mîrim ewin, eve ne fikire û ne fête,
3 Te ev teyrine kirine qeydêde».
S. 23 1 Ȓesolî we dibête:
2 «Mîro, ewe ne fikre ȗ ne fête,
3 Te ev teyr hebȗ kirȋ qeydêda».
S. 39 1 We dibejît e’ndele:
2 «Mîro, hincîyê mêra, meleka sotîbû dile,
3 Şevêt giran xew ne dikire».
S. 40 1 We dibejît e’ndelîbe:
2 «Hincîyê ȓagire dilê xelqê ẍerîba,
3 Ewî, bêşik li bihuşta3480 baqî heye nesîne».
S. 38 1 We dibejît e’ndelîbe:
2 «Hincîyê ȓagirit dilê ẍerîba,
3 Dê liber (şabaqê) hebititin nesîbe».
S. 27 1 We dibejît e’ndelîbe3481:
2 «Ya mîro, ĥeçê ȓagirt dilêt ẍerîba,
3 Bahişta baqîn p’ar tê hebet nesîbe»
S. 41 1 We dibêje şalûle:
2 «Mîro, bilbil teyrekî bi nûre,
3 Qence tu xelat bikî, bidî destûre».
S. 37 1 We dibêjit şalûle:
2 «Ji teyra, ew teyrekî bi nûre3482,
3 Mîro bide destûre,
4 Ȓêya bilbil qey ye dûre».
S. 28 1 Wa dibêje şalûle:
2 «Ya mîro, bilbil teyrekî nûre,
3 Xelat bike, bide destûre».
S. 24 1 We dibêje şalûle3483:
2 «Ji teyra ew teyrekî bi nûre,
3 Go mîro, desturiya bilbil bide, ȓêya wî dȗre».
S. 42 1 Silêman p’êẍember bilbil xelat dikire,

2 Deng li dara teȓ dikire,
3 Bişkiftin kulîlkêt sor û zere.
S. 29 1 Silêman p’êẍember bilbil xelat dikir, dida destûre,
2 Ji gula k’etibûn gulê sor û zere.
S. 43 1 Kulîlkêt sor û zer bişkiftin,

2 Xweşî hate, Te’alê3484 veşirtin,
3 Birînêt bilbil di k’ûr bûn, hingî axifitin
S. 30 1 Gulê sor û zer baẍa dibişkivtîn,
2 Xweşî hatin, ta’lî nixivtîn,
3 Birînê bilbilê miskîn k’ûr bûn, serî hildan, nû axivtîn.
3479
reşole
3480
buhișt
3481
ĥendelî
3482
nur
3483
şalol
3484
te’el
666
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 33 1 Bilbil teyrekî bi namûse,

2 Li teyraket k’abûse,
3 Fiȓîn, çone hindirîsî Tawuse.
S. 39 1 Bilbil teyrekî bi namûse,
2 Linav teyra bûwe k’abûse,
3 Bilbil ço ĥezreta hindî Tawise.
S. 21 1 Bilbil teyrekî namûse,
2 Ji teyra k’etibû k’apûse,
3 Bilbil fiȓîbû çûbû hindirîsî Taûse.
S. 22 1 Gava diçû nave,

2 Ĥemûșka ȓon dibû dil û ĉave.
S. 44 1 Bilbil teyrekî dewletê,

2 Ẍewisî li beĥra qudretê,
3 Beĥra me û hazira, liwê se’etê.
S. 31 1 Bilbil teyrekî dewletê,
2 Xeȓiqî bû beĥra muĥbetê,
3 Sed ȓeĥmet dê û bavê hoste û cimae’tê.
«Em di kêmin, Xwedê û șêx Adî ťemame!»
şaxê — 23485
S. 1 1 Çi ȓojeke ji ȓojane,
2 Çi șibeke ji șibane,
3 Teyr û tûyȋên hev hîldane,
4 Hajȋ mala Silêmane3486.
S. 2 1 Ĥemûçkan șikȋyate bilbil wa kirye,

2 P’êẍember bilbil ji xweȓe hewqas maye,
3 Wê siba bȋst û çar gulaye,
4 Em herimandine ji xewa berbangêye.
S. 3 1 Hate teyrek, teyrê ȓeșe,

2 Qȋȓȋn kirye, dengê wȋ wê çoye E’rșe,
3 P’êẍember dibêje: «Goștê bilbil gelek xweșe».
S. 4 1 Bilbil ji xweȓe hewqas șaye,

2 Bengȋ bûye, ser bȋst û çar gulaye,
3 Dixwȋne3487 bi bȋst û çar zimanane,
4 Em herimandine ji xewa wan șevane.
S. 5 1 Hate teyrek, teyrê çure,

2 Li wan e’rdan dimeșe û dibûre:
3 «P’êẍember bilbil bikuje,
4 Ȓenga me jȋ gelek dûre».
S. 6 1 Bilbil ji xweȓe hewqas șaye,

2 Wê seba bȋst û çar gulaye,
3 Dixwȋne bȋst û çar zimanaye,
4 Nahêle bikin xewa berbangêye3488.
S. 7 1 Hatȋye teyrek, teyrê wê sipȋye,

2 Qȋȓȋn kirye, dengê wȋ çûye ba dinêye:
3485
[47] (rr. 422-428)
3486
Silȋman
3487
dixûne
3488
berang
667

4 Goștê bilbil bide teyrên ĉȋyaye».
S. 8 1 Hate teyrê mirȋșkan hindêye,

2 Qȋȓȋn kirye, dengê wȋ çûye E’rșê ȋnêye:
4 Goștê bilbil bi min t’enêye».
S. 9 1 Wê çûye nava bîst û çar gulaye,

2 Dixwȋne bȋst û çar zimanaye,
3 Nahêle bikin xewa berbangêye.
S. 10 1 P’êẍember çavên xwe geȓandiye,

2 Ewȋ teyrê sipî diye,
3 «Kuro, here bilbil bîne,
4 Bilbil nekuj, bi saẍȋ bîne».
S. 11 1 Teyrê sipȋ wê firȋye3489,

2 Herçar qulbên dine ew digeȓîye,
3 Liber gula bilbil wê [t’exte] danȋye.
S. 12 1 Bilbil çavên belek vekirye,

2 Ewî teyrê sipȋ diye,
3 «Kuro, çira hatȋ van derane,
4 Şuẍlê te çiye li van cȋyane?»
S. 13 1 Got: «Heștê ĥezar3490 teyr û tû3491 li hev civȋyane,

2 Di mala p’êẍemberde șikȋyata te kirne,
3 P’êẍember gotȋye bira bêye.
S. 14 1 Got: «Kuro, bi çima van derane,

2 Tû nemȋne li van e’rdane,
3 Ez nayȋyêm dȋwana e’debȋyane.
S. 15 1 Ez ȋro ji xwe dikim van gilȋyane».

2 Dibêjme: «Ji xweȓe dikim van gilȋyane».
3 Teyrê sipȋ wê firȋye,
4 Li dȋwana p’êẍember danȋye.
S. 16 1 Li dȋwana p’êẍember danȋye,

2 Got: «Kuro, çira te bilbil ne anȋye?»
3 P’êẍember bilbil di nava bȋst û çar gulan deye,
4 Dixwȋne bȋst û çar zimanaye.
S. 17 1 Dibêjê nayȋyêm dȋwana e’debêye,

2 Ez jȋ wê ji xweȓe dikim wan gilȋyane,
3 P’êẍember ĉavê xwe geȓandye,
4 Ewȋ teyrê bazî diye.
S. 18 1 Got: «Kuro, here bilbil bȋne,

2 Bilbil mekuj, bi saẍȋ bȋne,
3 Bilbil liber destên min bixȋne.
S. 19 1 Teyrê bazȋ wê firȋye, șûna bilbil wê danîye,

2 Bilbil ĉavê xwe jî vekirye,
3 Ewȋ teyrê bazȋ dȋye.
3489
firye
3490
hezar
3491
teyr û tûr
668
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 20 1 Bilbil șkestȋye qudum dest û p’êye,

2 Digot: «Teyro, çiȓa hatȋ van derane,
3 Şuẍlê te çiye li van cȋyane?
S. 21 1 Dibêje: «Heștê ĥezar teyr û tû li hev civȋyane,

2 Dîwana p’êẍember șikȋyata te kirne,
3 Were em herne dȋwanêye.
S. 22 1 Digot: «Tȋro, ez nayȋyême dȋwana p’êẍembere,

2 Ez di nav bȋst û çar gulan deme,
3 Ez gulê ji xweȓe dikim mesletane».
S. 23 1 Teyrê bazȋ bilbil hilanȋye,

2 P’er û qanat lê șikandiye,
3 Bilbil dua’ liber kirye,
4 Got: «Teyro, tu bidȋ ba3492 Xwedêye,
5 Eger temȋkê bikim li van jinaye».
S. 24 1 Got: «Gelȋ gulan, ez di herim dȋwana e’debêye,

2 Çûna min heye, hatina min t’uneye,
3 Pașȋ min nekin t’u xortane.
S. 25 1 Teyrê bazȋ bilbil hilanȋye,

2 Li dîwana p’êẍember danîye,
3 Bilbil ĉavê xwe vekirye,
4 Heștê ĥezar șikȋyatĉȋyên wȋ sekinȋye,
5 Bilbil ji xweȓe ẍereqye.
S. 26 1 Teyrê bilbil wê anȋye,

2 P’eȓ û bask vekirye,
3 Bilbil mala te xirab bibe,
4 Ji xweȓe bike șikȋyatane.
S. 27 1 Bilbil p’erek daye ber ĉavane,

2 P’eȓek daye ber sîngane,
3 Liber p’êẍember sekinȋye.
S. 28 1 P’êẍember sûcê min ha bi çiye?

2 We șikȋyata min kirye,
(Ev beyt’e tam nehatȋye nivȋsandinê.)
27. BEYT’A SILÊMAN P’ÊẌEMBER Û BÛM3493

S. 1 1 Teyr û tûyê Beyt’ il-Farê3494,
2 Derbaz dikin li ȓû dinyayê,
3 Silo gate jina xwe Belqîzayê.
S. 2 1 Ji p’eȓê teyrê berbi welat,

2 Emê k’oçkekê çêkin du qat,
3 Bi wê bivne xinê û xelat.
S. 3 1 Ewî bi more hikm da,
3492
ha
3493
[29] (rr. 461-464) (№ 1714)
3494
bent’ilfayê
669
2 Teyr t’opkirin ji çar qulba,

3 Ew ĥuqumekî ze’f girane,
4 Liser ĥemû teyr û tûyane.
S. 4 1 Ew teyr û tûya dicivîne,

2 P’eȓ baska li wan biȓûçkîne,
3 Wana bihêlê bê cî û war,
4 K’oçkê çêke xweȓa sit’ar.
S. 5 1 Çarinkal civîyan teyrê feqîr,

2 Ew cema’ bûn li dîwana mîr,
3 Sekinîn liber Beyt’ il-Farê,
4 Bilbil ȓevî jiber firwarê.
S. 6 1 Li pey bilbilê bû hawar,

2 Li wî geȓyan çarnikal,
3 Ewana xweȓa kir t’ivdîr,
4 Bilbil bigrin bivine cem mîr.
S. 7 1 Mirîșkê qomsîtîya bilbilê kir,

2 Ciyê bilbilê wanȓa e’yan kir,
3 Mirîșk qomsîya teyrane,
4 Ciyê bilbilê gote Silêmane.
S. 8 1 Bazî3495 li hewa fiȓîn û çûn,

2 Li pey bilbilê șîrin geȓîyan,
3 Ew bilbilê șîrin bestî,
4 Pey wî digeȓin t’imê qestî.
S. 9 1 Teyrê bazî li hewa fiȓîyan,

2 Liser ciyê bilbil vebûn,
3 Ewana bilbil hilanîn,
4 Liber Silêman danîn.
S. 10 1 Ji xof û tirsa mîr,

2 Bilbil cîda bû hêsîr,
3 Lê bilbilê șîrin ziman,
4 Dest-p’ê wî ĥișk girêdan.
S. 11 1 Balĉemkê xwe ĥejand,

2 Berî ĥemîye xwe ȓûçikand,
3 Go: «Cûckê mine hûrin,
4 Wekî zû neçim wê bimirin».
S. 12 1 Bûm ji ciyê xwe ȓabû,

2 Liber mîr sicûde bû.
3 Ew wextê ȓabû p’îya,
4 Yek bi yek caba mîr da.
S. 13 1 «Mîrê min hikmê te girane,

2 Hatîye ser me teyr û tûyane,
3 Ew guneye teȓa li dinyayê,
4 Wê têk’eve stûyê te û Belqîzayê».
S. 14 1 Mîr [go]: «Tu li ĉava3496 binêr çewane?»

2 Bûm [go]: «Ĉavê min yê mêrane».
3 Mîr [go]: «Tu liserî binêȓ çewane?»
3495
be’z
3496
ĉe’v
670
T’ÊMÛRÊ MESO
4 Bûm [go]: «Serê min yê șêrane».
S. 15 1 Mîr [go]: «Tu li qûnê binêr çewane?»

2 Bûm [go]: «Wekî tu qûnê naĥebînî,
3 Çira teyr tûya dicivînî,
4 P’eȓ-baskê wan diȓûçkînî.
S. 16 1 Bone te û Belqîzayê,
2 Emê ĥișk bin li dinyayê,
3 Tu bawerîya bîne yeqîm,
4 P’eȓ û bask teȓa navne ĥîm.
S. 17 1 Sibê bakê li k’oçka te ȓabe,

2 Her p’eȓekî wê cîkîda belake,
3 Em teyr û tûyê baz,
4 Emê bimînin belengaz».
S. 18 1 Hê gotina bûme li devî,

2 Qijika ȓeș qeydêva ȓevî,
3 Silêman selawet veda,
4 Destûra teyr û tûya da.
S. 19 1 Lê șîrinê bilbil dila,

2 Dîsa vegeȓîya nava gula,
3 Nav gula bû șayî û deng,
4 Bone bilbilê besk ȓeng.
S. 20 1 Teyr û tû aza bûn,

2 Ji hev bela bûn,
3 Ȓûyê gotina bûmda mîr destûra teyra da.
28. BEYT’A ȒEBIYÊ3497 — JANDILA ȒEBIYÊ3498

S. 1 1 Ȓabiyê, hey Ȓabiyê,
2 Ȓabiyê, Edewiye!
3 Cema’3499 bû velîye3500,
4 Şêx Merûvê Kerxiyê,
5 Şêx Cinêtê Şilbiyê,
6 Şêx Bazîdê Bastemiyê,
S. 1 1 Ha werne beyt’a Ȓabiyê,
2 Ha werne beyt’a Ȓabiyê,
3 Ay hayê, werne beyt’a Ȓabiyê.

2 Suȓ o, suȓa mêrane.
S. 3 1 Wê cema’3501bûye nebîye3502,
2 Wê cema’ bûye velîye3503,
3 Şêx bihuştê Şiblîye,
4 Şêx Merifê Kehxîye.
3497
http://www.ezdixane.ru/content/view/624/156/
3498
[48] Bedel Feqîr Ĥecî: "Bawerî û Mîtologiya Êzidîyan. Cendeha Têkist û Vekolîn" Duhok 2002; http://www.ezidinasi.com/la/?page_id=70
3499
cima
3500
welî
3501
cem me
3502
nevî
3503
welî
671
S. 2 1 Herçar birê qîmetiye,

2 Derê Şerefxanêra çûye,
3 Ȓabî der anîye.
S. 4 1 Herça[r]3504 yarê qîmetîye,
2 Derê șerabxanê3505 fitîliye,
3 Wê dîtine Ȓabiya Edewiye.

2 Bira nede denge,
3 Heyê neçe ȓenge.
S. 5 1 Ȓabiya min cameke şenge,
2 Ȓabiya got: «Xwe meyînin denge,
3 Ĥetanî hûn dibînine ȓenge».

2 Ȓabiya min dilgîre,
3 Heyê [şermê] naçe dîwana feqîra.
S. 5 1 Ȓabî xerebeta hatîye,

2 Deng welaya k’etiye,
3 Serî k’iryametе.
S. 6 1 K’erem, k’erema mêrane.

2 Şewq, şewqa P’adşane,
3 Serî ĥemûşka dîn-îmane.
4 Îmane nîşane, t’aqeta ȓuĥê xwedan xêrane.
S. 7 1 Ȓabî wê biçûye.
2 Berȋ wê he’riyêye.
3 Ȓabiya şivan diye.
S. 6 1 Ȓabî ji wê ȓabûye,
2 Daye ber xwe ĉiya û banîye,
3 Ser şivanekî we hilbûye.
S. 8 1 Şivano, şivano!
2 Te malik t’unebe, tu wêrano,
3 Te nedîtîye silt’ano?
S. 7 1 Got: «Şivano, ha şivano!
2 Te malik nebe wêrano,
3 Te nedîye ĥeyranî silt’an Êzdȋye?»
S. 8 1 Ew şivanê liber peze,

2 Dêde banê bilind dibeze,
S. 9 1 Got: «Ĥeyranê Ȓabiyê,

2 Min ne ĥeyranî silt’an Êzdîyê».
S. 10 1 Şivên got: «Ĥeyranê Ȓabiyê,

2 Eva heye bedêlî çil saliye,
3 Şêresiwarekî hêlîva diçûye,
S. 11 1 Hilekî3506ȓeşî nûranî nav mila bûye,

2 Min nas kir, ew silt’an Êzdȋye,
3 Dilê min Ȓebiya E’debî t’evî dûye».
3504
herça
3505
şiratxane
3506
hule
672
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 12 1 Şiven got: «Ĥeyranê Ȓabiyê,

2 Min gelekî divê te hurmetê3507,
3 Îsal çil salê mine, ez vî pezîȓa dibînim zorî zeĥmetê,
4 Nedeke nolaya te ber dilê min netê».
S. 9 1 Dilê Ȓabiyê dibû ĥeyran,

2 Mêra got: «Ȓebiyê, e’yba te hurmetê,
3 Ev çi șala dik’işînî xiretê.
S. 10 1 Çi sibeke zûye, siwarek hatîye-çûye,

2 T’ac, hile3508, xerqê nûranî berbiye,
3 Pêşȋya te zanim silt’an şêx Adȋye3509».
S. 11 1 Ȓabî we hatîye,
2 Ne cewe, ne kanȋye,
3 Bezreke bîra dîye,
4 Xulyaqetek ser sekinȋye.
5 Xulyaqetê pirsȋye:
6 «Xulyaqetê, te ji vir çȋye?»
S. 13 1 Ȓabî ji wê ȓabîye,
2 Daye ber xwe berî û bêrîye,
3 Ser bîrekêve hilbîye.
S. 14 1 Ĥeywanetek ser wê bîrê diye,

2 Ȓebiyê got: «Xêra mala Xwedêȓa,
3 Mi zanibiya, gelo te ĥeywanetî çiye?»
S. 12 1 Xulyaqetê da cabe,
2 Go: «Ĥizreta3510 min t’ase ave».
S. 15 1 Ew qudreta Şemsê zerbave,
2 Ewe ĥeywanetê dav û ĉave,
3 Got: «Ĥeyranê Ȓabiyê,
4 Bîra k’ûre, ĥezreta min qurtek ave».
S. 13 1 Ȓabiyê k’êr der anî,

2 P’or-gulî hilanî,
3 Kireme şirîteke nûranî,
4 Av pê şimka xwe3511 bîrê der anî,
5 Xulyaqetê xariye.
S. 16 1 Ȓabî ji wê ȓabiye,
2 Dest di berîka xwe kiriye,
3 Şikrîm ji berîka xwe der aniye,
4 Avîtiye cote gûliyê xwe, cote gûlyê xwe wer anîye.
S. 17 1 Hûnaye kiriye şirîteke ȓeşe, nûranȋye,

2 Avîtîye şimka xwe, av şimka xwe bîrê der anȋye,
3 Nevsa ĥeywanata tînî kir ȓedȋye.
S. 14 1 Hevȓaz nêhêrî E’rşê [û] K’ursîy,

2 Berjêr nêhêrî Gay [û] Masî,
3 Çardeh t’ebeqe ser destê k’efa silt’an șêx Adî sekinî.
S. 20 1 Ȓabî fêza xweda nihêrî,
2 Pêve xankir E’rş û K’ursîy,
3507
hirmet
3508
hîle
3509
Şîxadȋ
3510
ĥizret
3511
xa
673
3 Berjêr nihêrî, pêve xankir Gay û Masî3512.
S. 15 1 Ȓabiyê av da dêle,
2 Se hilda quba Helêle,
3 Cot K’ursîyê Cebêle.
S. 18 1 Ȓabiyê av da dêle,
2 Berî Xwedê, berî qubêle,
3 K’ursîy ya ber sekinî, K’ursîy ya Сebêle.
S. 16 1 Ȓabiyê av dêl didaye,

2 Mexsûs ȓuĥaye.
3 Xêr kira, xêr cizaye.
S. 19 1 Ȓabiyê dêl av daye,
2 Bê mexsûse û bê ȓêdaye.
S. 21 1 Xêra xêr cizaye,

2 Seȓa seȓ cizaye.
S. 22 1 Deng bela bûye çiqas welata,

2 Deng bela bûye berbi welata,
3 Go: «Hay, hayê, Ȓabî biye sereka çiqas k’eremeta»
S. 23 1 Cawa li me herçar birane,

2 Go: «Em siwar bin merzê avane,
3 Em herne silavekî bidine Ȓabiyê Edewiyê silava e’lêl ve daye».
S. 24 1 Ȓabî got: «Hûn hatine ser serî, ĥerdu ĉavane,

2 Hûn werne hundur, biȓa derva bimîne zavane».
S. 17 1 Mêra go: «Ȓabiyê, k’anê șêxê te da nîşanê?»

2 Go: «Hê neqedimiye dîwanê!»
S. 18 1 Ȓabiyê got t’emame:

2 «Şêxek ȓabû Şame,
3 Lalişim mikane,
4 E’lêk’ûm selame,
5 Ez carîme, hûn xulame».
S. 19 1 Mêra got: « Ȓabî, tu canikeke bi çakî,

2 Çiqa dîndara şîrin șêx Adî mişaqî».
3 Mêra got: «Ȓabî, tu canikeke bihurî,
4 Ĉira mêra wediguȓî».
S. 25 1 Şêx Bazîd got: «Ȓabiya minî cîdî,

2 Eme şêxin, tu mirîdî».
S. 20 1 Ez şêxim, tu mirîdî,
2 Ez mirîda şêxê xwe me3513,
3 Berê ne Lewĥe3514, ne Qeleme,
S. 26 1 Ȓabiyê got: «Ez mirîda sêxê xwe me,
2 Şêxê min heye ew silt’ane,
3 Çiqas maş û berat’ê mêra heye, ĥemû k’efa destê wî dene».
S. 21 1 Şêxê min sema,

2 Şêxê min silt’ane.
3 Devsa mişûra mêrane,
3512
m’esî
3513
xa me
3514
nihe
674
T’ÊMÛRÊ MESO
4 Serê ĥemûşka dîn-îmane.

5 Îmane nîşane,
6 T’aq ciya ȓuĥê xwedan xêrane.
S. 22 1 Ȓabiyê go: «Şêxê min ĥewaste3515,

2 Gustîla qudretê bi deste.
3 Sedê weke we û nebîy Miĥemed berde diwaste.
4 Maş, xelat, berat’a jê dixwaste.
S. 27 1 Got: «Şêxê min heye ew ĥewaske,
2 Ȓimeke k’eske li deste,
3 Ȓojê sedî nonanî we, nebîy Memed, tê ber min dadiwaste».
S. 28 1 Şêx Bazîd got: «Ȓabiya mine sermeste,

2 Hela tu jî binêre, çikas k’eremeta mêra, k’î ye, k’î bi deste?»
S. 23 1 Ew Ȓabiyê sermestbû,
2 Dua’ Xwedê xwestbû,
3 Şelbik hîlawest bû,
4 Wek’az dabû dest bû.
5 Lêxist, şelbik şkestbû,
6 Av qendîlê ȓawastiya bû.
S. 31 1 Ȓabiyê, Ȓebiya mine sermestê,
2 Dîsa wek’azek hildabû destê,
3 Ȓedê xwe dîwanê feqîra, mêra dixwastê,
4 Pişta xwe îlanî dibestê,
5 Şelbikekê avê hilavîtiyê,
6 Lê dixist şerbik dişkestê,
7 Av mue’leq3516 maye qendîlê, sê cara dadiwestê.
S. 24 1 Ew Ȓabiya sermeste,
2 Dua’ Xwedê xweste,
3 Şelbik hilaweste.
S. 30 1 Ȓabû Ȓabiya mine cîdê,

2 Hildaye wek’azû tîrê,
3 Şelbikekî avê hilavîtiyê,
4 Lê dixist şelbik dișkestê,
5 Av hewa ma qendîlê.
S. 25 1 Şêx Bazîd mêrekî k’are,

2 Wek’az hilda nava dare,
3 Lêxist, şelbik hate xare,
4 Mêr ma ĥeyrî û şemezare.
S. 29 1 Şêx Bazîd sêxekî k’are,
2 Wek’az hildabû dare,
3 Şelbikekî avê hilavîtiye,
4 Lêda şelbik dişkeste,
5 Av, şelbik, t’ev dihatine xware.
S. 26 1 K’erem, k’erema delîle,

2 Ȓabiyê şikênand sebîle,
3 Av mue’leq ma qendîle.
S. 32 1 Ȓebiyê got: «Wekî mi wêrîbûya Сobêre,

2 Minê derê dojêh girêda ber wêȓe,
3 Min nedihişt gunehk’ara pêştir kese biçya li hêre.
3515
hevast
3516
maliq
675
S. 33 1 Wekî mi Сebêr wêrî biya,

2 Minê derê dojêh hiljeniya,
3 Xêncî gunehk’ara pêştir, min nedihişt kes pêve biçîya.
S. 27 1 K’erem k’eretna ĥebûbe,

2 Mêra bire ber Ȓabiyê sicûde.
3 K’ereme xwedanê k’eremê,
4 Minete cêşe gelîyê Lalişê, ale sinetê, baqê cinetê.
5 Ya silt’an șêx Adî bangeke me tê dinê, yek axretê,
S. 34 1 Xana, xanane mezine,

2 Têda ȓuniştiye Ȓabiya Edewî, k’omek jine,
3 Şêx Adî xwe lûtfê3517 xweyî şîrin,
4 Kire gaziyê got: «Xêra Ȓabiyê, xêrane mestire».
S. 35 1 Xana, xanane wêda,

2 Têda ȓûniştiye Ȓabiya Edewî, k’omek jinê têda,
3 Şêx Adî, xwe lûtfê xweyî şîrin,
4 Kire gaziyê, got: «Medhek xêra Ȓaebiyê da».
S. 36 1 Xana, xanane t’eke,

2 Têda ȓûniştiye Ȓabiya Edewî, k’omek hurmetê,
3 Şêx Adî, xwe lûtfê xweyî şîrin,
4 Kire gaziyê, got: «Xêra Ȓabiyê, gelekî qebûl dike».
S. 37 1 Xana, xanane ĉûke,

2 Têda ȓûniştiye Ȓabiya Edewî, k’omek bûke,
3 Şêx Adî xwe lûtfê xweyî sîrin kire gaziyê, got: «Xêra Ȓabiyê gelekî qebûl dike».
S. 38 1 Xelibiye, Celibiye,
3 Cemale, qulbiye,
3 Ĥemû, ser k’efa destê silt’an Êzîd nivîsiye,
S. 28 1 Hole, hol emane,

2 K’ase ser destê mêrane,
3 Mêrê dîwana șêx Adî xwerin, bûne berȋstane3518.
Ȓeĥme hostayî, bavê hostayî,

Mal-mezela mirîd, mixatiba3519.
T’emamet qebûl be boyî silt’an șêx Adî!
Ȓeĥme li dê-bavê te, cimae’tê ve,
Xêra ve qebûl be!
29. BEYT’A SÊVANA K’ESK3520

Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Sinete sêvana3521 k’eske,
2 Te bihêne ji bixȗr, ji enber ȗ miske,
3 Yar gêlê3522 sorgul westabȗ li biske.
3517
lutf
3518
baristan
3519
miĥtib
3520 [52] (rr. 260-261)
3521
sîwan
3522
gêlî
676
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 2 1 Subeye k’esk sêvane,

2 Te bihên ji enber, ȗ misk, ȗ ȓîĥane,
3 Yar gêlê ser sorgula bisk westane.
S. 3 1 Sinete3523 sêvana zere,

2 Te bihên ji bixȗr, ȗ misk, ȗ enbere,
3 Liber sorgula bisk westane lisere.
S. 4 1 Subeye, stêra subê hiltê ye,

2 Kar ẍezaleke ĉav gul tê ye,
3 Yar gêlê șêx Alê Șemsa ji eșq ȗ dil pê ye.
S. 5 1 Li min hilatî stêra subane,

2 Gêl qendîleke linav qubane,
3 T’obeye ȗ lih her çardeh erk’ana dergane.
S. 6 1 Srêra subê li min bi stêra,

2 Biska gêlê ez bim bi xêra,
3 Yar gêlê tersîn hatine ser cotkêt șêra.
S. 7 1 Srêra subê li min nedîme,

2 Hatibȗ ji e’rdekî qedîme,
3 Yar gêlê ez ji xelqê weȓa serafîme (ji?) ȗ giravîme.
S. 8 1 Lewo, mal ȗ ĥalê xwe vewêrî,

2 Gêl ẍezaleke mesken bêrî,
3 Yar gêlê dilê miskînî3524 șêx Alê Șemsa pê dibȗ hêrî.
S. 9 1 Yar gêlê tu mureke p’iȓ heștê,

2 Wek horiyeke behiștê3525,
3 Te bisk xumrê bi ĥinayê diriștê.
S. 10 1 Hersê tișt e’firandin3526 êkî Bêrîye,

2 Neda kesê bê ȓêye,
3 Ji ẍêrî te mîmê dêrye.
S. 11 1 Tu hoyeka linav bi nefșa,

2 Tu ĥeftî liser wan șeșa,
3 Tu ĥekîmî wek nebeșa,
4 Digeȓyayî liser birîndar ȗ nexweșa,
5 Belê, te nizanî ya li min cî êșa.
30. BEYT’A ZEMBILFIROŞ3527
Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Ay mecasa p’iȓ zewq ȗ xweșî.
2 Guh bidene suĥbetek xweșî,
3 Dikeyîn beĥșê zimbîlfiroșî.
3523
sunet
3524
misîknî
3525
binêr: bihușt
3526
afirandin
3527
[51- (rr. 544-551)
677
S. 2 1 Yadîl were …….. yadîl were,

2 Hincîyê bi te înit bawere,
3 Ne șefae’t lê ye, ne mehdere.
S. 3 1 Yadîl were …….. carek bi coș,

2 Camê dila șerbet hinoș,
3 Dil îqîna zembîlfiroș.
S. 4 1 Zembîlfiroș lawikê ȓewale,

2 Wê çêdiket zimbîlêt male,
3 Șevê ȗ ȓojê axret xeyale.
S. 5 1 Zembîlfiroș zembîla di îne,

2 K’olan, k’olan digeȓîne,
3 Xatûn liser bane dimeyzîne,
4 Qelbê dilê wê diqetîne.
S. 6 1 Xatûnê miftela kir,

2 Ço hin di ȓu (hindiru) ȗ suȓ li cêriyê e’șkera kir,
3 Go: «Wî derwêșî qelb ȗ dilê min cuda kir».
S. 7 1 Çî xetȗneka bi xêlî ȗ sipîçare,

2 Ewê cêriya xwe dihinare,
3 Da wî derwêșî bi înite balê
S. 8 1 Çî cêriyeka bi qelp3528 ȗ bende,

2 Go: «Ya derwêș, mîr wê te dixwende,
3 Wê bide selka te zor beha mende».
S. 9 1 Zembîlfiroș dibê: «Bila webe,

2 Cêriyê tu selika ji mîr ȓe bibe,
3 Çî Xwedê qismet kirî bila ewbe».
S. 10 1 Çî cêriyeka bi bend ȗ lêne,

2 Go: «Derwêș neka çu ĥisêbe,
3 Dîtina mîreka ne e’cêbe».
S. 11 1 Cêriyayî derwêș anî,

2 Dergeh da destê de[r]gevanî,
3 Lawikî bi fêniyê ne dizanî3529.
S. 12 1 De[r]gevanî dergeh dadave,

2 Derwêș qutbȗ ji ejinî gava,
3 Ewî ne dizanî pîșya wî dave.
S. 13 1 Xatȗnê got: «Zembîlfiroș, hey lawikê biyanî,

2 Ez ȓastî bêjme te, tu pê bizanî,
3 Min tu ji muĥbeta dilê xweȓa anî».
S. 14 1 Zembîlfiroșî got: «Xatȗnê, ez t’obedarim,

2 Ez xwedan mal ȗ e’yalim,
3 Liber mîrê mezin ez gunehk’arim».
S. 15 1 Xatȗnê got: «Zembîlfiroș lawikê feqîra,

2 Tu k’eremka liser t’extê mîra,
3 Axretê tu bike ji bîra».
3528
qolp
3529
dazinî
678
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 16 1 Zembîlfiroșî got: «Xatȗnê, gerden șibabê,

2 Em dêçîne nav ax ȗ tirabê,
3 Tirsa min ji ȓoja ĥîsabê.
S. 17 1 Ez nakem vê xilmetê,
2 Min dil nebȗ bo vê fîkretê,
3 Tirsa min ji ȓoja qiyametê».
S. 18 1 Xatȗnê got: « Hey zembîlfiroș, lawikê mirêva,

2 K’eremke linav baẍçê sêva,
3 Dîșlim bike herdu lêva».
S. 19 1 Zembîlfiroșî got: «Xatȗnê, gerden tenikê,

2 Ȓeș kezîyê te wek mare di selikê,
3 Wê di tên ȗ diçin li qasekê.
S. 20 1 Xatȗnê, gerden zerê,

2 Em her dêçine nav ax ȗ berê,
3 Tirsa min ji ȓoja meĥșerê».
S. 21 1 Xatȗn ço ȗ xwe bi k’arkir,

2 Qolê zêȓa liber e’niya xwe barkir,
3 Kalemêrê ĥeftêsalî dîn ȗ harkir.
S. 22 1 Zembîlfiroșî got: «Xatȗnê, tu ye aqil t’emamî,

2 Ye șîrinî3530, wek șerbeta camî,
3 Ji serî ȗ binî tu li min ĥeramî».
S. 23 1 Xatȗnê got: «Hey zembîlfiroș, lawikî xase,

2 Bes bike zeĥmet ȗ qase,
3 Tu ji destê min nabî xilase».
S. 24 1 Zembîlfiroșî got: «Xatȗnê, li seĥitê ȗ gavê,

2 Ez da teĥîyatekê bigrim bi avê»,
3 Wê ne dizanî ew dêçite ser banî ȗ xwe havê.
S. 25 1 Çî xatȗneka sermeste,
2 Ȗ av ji cêriyê dixweste,
3 Go: «Ezê bikem li deste».
S. 26 1 Zembîlfiroșî got: «Ewe guneheka mezine,

2 Tu avê bikey li destê mine,
3 Ew gunek’ariye her bê mine».
S. 27 1 Derwêșî seĥkire mezelê ĥeta mezelê,

2 Ȗ e’rdek nebȗ xwe lê veșerê,
3 Derwêșî da derçêt3531 sere.
Zembîlfiroșî ço ser bane qesrê ȗ destê xwe berejêr kir:
S. 28 1 Derwêș berejêr fikirî,

2 Ȗ berejêr ȓênî ȗ berda girî,
3 Got: «Ya Ȓebî, tu min xilaskey ji vî agirî.
S. 29 1 Banga min Ȓebê ĥeqîqetê,

3530
șirîn
3531
derc
679
2 Min xilas bikey ji vê zeĥmetê,

3 Ya Ȓebî, bang ȗ hawarêt min ji ba te tê.
S. 30 1 Banga min Xwedê ȗ melekê Cebare,

2 Yî yêt3532 wekî Eyubê, kurma xware,
3 Yî yêt wekî Îbrahîm ȗ Sare.
S. 31 1 Yî yêt wekî Nemrudê laqet te nare,

2 Yî yêt wekî Ĥebîbê Necare,
3 Xunk’arî3533 jê dixwest barek arê mișare».
S. 32 1 Malîyê gotê: «Hey Ĥebîbê Necar,

2 Were binivê wekî hercar,
3 Xwedê mestire ji șah ȗ xunk’ar».
S. 33 1 «Banga min Xwedîye, êkî bi t’inê,

2 Yî yêt wekî nebî Nuĥ sefîne gêȓan li dinê,
3 Liserê ĉiyayî lê sekinî Cudî bi t’inê».
S. 34 1 Xwedê gotê: Cibraîlo, teyrê sivik,

2 Tu here ber borca kinik,
3 Zembîlfiroș danê e’rdê tenik.
S. 35 1 Pê nekey çȗ zeĥmetê,
2 Demê dik’efte wê qadê,
3 Bang ȗ hawarêt wî ji ba me tê».
S. 36 1 Kelĥa xatȗnê mermer ĥezare,

2 Zembîlfiroș xwe dihavîte xware,
3 Ȗ tiștek jê ne dibȗ azare.
S. 37 1 Zembîlfiroș dihate male ȗ çu ne mabȗ li xeyale,

2 Malîyê vêêa dikire șeȓ, ȗ qîl, ȗ qale,
3 Tu çoy bi selik ȗ t’ebeq, ȗ tu hatî vala,
4 Emê çî bixweyî3534 ȗ t’êrken van e’yale.
S. 38 1 Zembîlfiroș dibêje malîyê:

2 «Ez çume ber fîșe kala,
3 Min cêiryayek dî p’iȓ lêb ȗ ĥewala,
3 Digel xatȗneka bi xalî ȗ sipîçare.
S. 39 1 Qesreka bi mermer ĥezare,

2 Bo demekî ez têda kirim ĥesare,
3 Ȗ min jiser qesrê ço dihavête xware,
4 Ȗ bi qudreta Xwedê tiștek li min ne dibȗ zirare».
S. 40 1 Ew malîya bi stu mȗrî,

2 Got: «Ya derwêș, hincîyê li te bike zurî,
3 Me ew sparte Ȓebê jȗrî».
S. 41 1 Zembîlfiroș got: «Malîyê, agirekî dade li hêre,

2 Ȗ her wekî duhî ȗ pêre,
3 Xwedê dizane bi șeȓ ȗ xêre».
S. 42 1 Malîyê agirek dada bi kuĉik,
3532
îyêt
3533
xwendk’ar
3534
Emê bi çî xweyî
680
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Melek Cibraîlê emîn hate nik,

3 Çendîn tam ȗ tirușt havîtine zik.
S. 43 1 Wextê malîyê derê berașê vekir,

2 Ma șaqis, ȗ hizira Ȓebê xwe kir,
3 Zarok k’omkirin di nav wan kir.
III. Jandil
681
1. JANDILA LAVIJÊ PȊRÊ3535

Ev jandil liser mêrxasî û ciwaniya Lavijê pîrê, ku ji Lalisa nȗranî diçe bakurê Kurdistan li hemberî
dagîrkeran derdorên Sîpanê Xelatê, ser dikin. Di vî serî de, Lavij û gelek hevalê xwe li Sîpanê Xelatê sehîd dibin.
Lavij bi xwe p’îre, û jibo baweriya xwe û miletê xwe diçe ser û sefera mirinê:
S. 1 1 Lavijo, were Lalişê bibîne,

2 Destan di qub û hilêlên zer werîne,
3 Xem û xeyalên dilê xwe pê biȓevîne.
S. 2 1 Em hatin Lalişê bibînin,

2 Destan di qub û hilêlên zer werînin,
3 Xem û xeyalên dilê xwe pê biȓevînin.
S. 3 1 Em hatin Lalişê tiwaf3536 kin,

2 Destan di qub û hilêlên zer werkin,
3 Xem û xeyalên dilê xwe pê belavkin.
S. 4 1 Lavijekî minî lavano,

2 Ȓêvingekî ȓêyano,
3 Miskînê șêx Alê3537 Şemsano.
S. 5 1 Seferên me çûne seferê venegeȓiyano,

2 Xêr û xweşî bo xwe hilgirtin,
3 Kul û k’eser bo pîredayîka xwe hêlano.
S. 6 1 Lavijo kuȓê pîrê, em ligel coqeteke şêxan, p’îran û neqîban,

biçîne ser ĉiyayê Mişetê, bik’êşîn sêgerên semayê,
2 Heke pîredayîka Mîrzayê Mîrza, Lavijê kuȓê pîrê, pirsiyar ji we kir, bêjin:
«Ligel xalê xwe Avdel Omera çûye zozanên jorî, ewqet nayê».
*3538 1 Heke pîredayȋka Mîrzayê Mîrza Lavjê kuȓê pîȓê pirsyar ji we kir, bêjin:
2 «Digel xalê xwe Avdel Omera wê çȗye zozanêt jorî qet nayê».
3535
http://www.lalish.de/modules.php?name=News&file=article&sid=8; http://www.eziden-celle.de/html/_eziden/_gebete/gebete-b-05.htm
3536
tuwaf
3537
Şêxalê
3538
[52] Lavijê pîrê S. 7 (r. 238)
682
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 7 1 Lavijo, kuȓê met’ê,

2 Ligel coqeteke şêxan û p’îran, qewalan û neqîban,
em biçine serê ĉiyayên Mişetê
3 Heke pîredayîka Mîrzayê Mîrza, Lavijê kuȓê pîrê pirsiyar ji we kir bêjin:
«Ligel xalê xwe Avdel Omera wê çûye sefera qiyametê».
S. 8 1 Çendî dilê min dike ĥisêbê,

2 Gîyanê min gorî, șêx Şems ȓûdinê celisa kaniyê, wê dik’êşê qelemê, wê dixwîne k’itêbê,
3 Wextê gîyanê min gorî, șêx Alê Şemsa cotê lewendiya berdabûne ser ȓanî û ȓikêbê.
S. 9 1 Hingî dilê min nasekene ber van me’niya,

2 Wextê “gîyanê min gorî” melik șêx Sin ȓunê celisa kaniyê,
3 Ser berê se´detê wê dixwûne k’itêbê, wê dik’êşe qelema Sipîye,
4 Wextê șêx Alê Şemsa cotê lewendîya berdabûne ser ȓanî û zendiye.
S. 10 1 Çendî dilê minû3539 beĥra bate,

2 Xêr û xweşî k’ete mala șêx Adî,
3 P’elekên befrê k’etibûne Sîp’anê Xelatê,
4 Ezê t’erka Mîrzayê Mîrza, Lavijê kuȓê pîrê nadim ĥeta gîyanê min gorî,
5 Mahdî Şerfedîn neyê ser ȓûyê vê cîhanê.
S. 11 1 Çendî dilê minû beĥra bi t’ine,

2 Xêr û xweşî k’ete mala șêx Adî,
3 P’elekên befrê k’eftine banê bizinê,
4 Ezê t’erka Mîrzayê Mîrza, Lavijê kuȓê pîrê nadim ĥeta gîyanê min gorî,
5 Mahdî Şerfedîn neyê ser ȓûyê vê dine.
S. 12 1 Çendî dilê minû vê k’eserê,

2 Ezê ȓabim k’axezekê ȓeş û şîn kim, bi ȓêkim zozanên jorî,
3 Heke pîredayîka Mîrzayê Mîrza, Lavijê kuȓê pîrê pirsiyar ji we kir, bêjin:
«T’irba wî wa li zozanên jorî, li derê mêrga zerê».
S. 13 1 Çendî dilê minû van t’ebîba,

2 Emê ȓabin k’axezekê binivîsin, bi ȓê kin zozanên jorî, bo Avdel[ê] Omera,
3 Heke pîredayîka Mîrzayê Mîrza, Lavijê kuȓê pîrê pirsiyar ji we kir, bêjin:
«T’irba wî wa li zozanên, jorî li derê gelîyê t’ixûba3540».
S. 14 1 Avaye babê Simaîl k’etim wa li jore,

2 Têde dixwînin sêbarî bilbila û sivore,
3 Mirina pîremêra ĥeqe, mirina cihêla ĥeyf û core.
2. JANDILA MENDO3541
S. 1 1 Mendo, dinya bendexane,
2 Heye têda bazirgane,
3 Bazirgan diçȗn, xan dimane.
S. 2 1 Mendo, dinya xane xane,

2 Li benda têde t’êrî, t’ijî,
3 Hin pê dimire, hin pê dijî.
4 Miskîno, can te benî Ademî.
3539
min û
3540
tuxûb
3541
http://www.ezdixandi.com/forum/38-303-1 http://www.eziden-celle.de/html/_eziden/_gebete/gebete-b-02.htm
683
S. 3 1 Mendo, li malê dinê nebe tima,

2 Zêȓ û zîv neka cema’3542,
3 Dinya ji p’êẍemberên Xwedêȓe nema.
S. 4 1 Mendo, sed salî li dine zêȓ û zîv xen bî,

2 Axir, nabe her tu li dinê bî.
S. 5 1 Mendo, sed salî xebat kî,

2 Mîrîtiya Ȓojhilat ĥetanî Ȓojava kî,
3 Axir, nabe her tu dê ji ava mirinê tam3543 kî.
S. 6 1 Mendo, livir ware, livir tala3544,

2 Emê bik’evine va ĉala,
3 Em jî dê bidin dûv hevala.
S. 7 1 Mendo, menal, menal, menal,

2 Li pey jina mêr zav nek’al,
3 Gelek cindî, gelek dildar çûne ev ĥal.
S. 8 1 Mendo, megrî heqê teye,

2 Şîn û girî bê feydeye3545,
3 Goȓ û k’efen mala meye.
4 Miskîno, jaro, tu benî Ademî.
3. JANDILA ŞÊX ŞEMS3546

Di vê beyt’ê de dîyar dibe, ku ȓoj di baweriya Ezdanî de girînge. Û bi qedir û qîmete. Tistê din yê herî
giring jî di navbera êzdîtayia beriya diharbûna șêx Adî û dema diharbuna șêx Adî hirmet û hevgirtina șêx Şems,
Fexredîn, Amadîn, Sicadîn, Pîranî, Adanî û Qat’aniyne. Li Lalisê dibin mêvan û t’ifaq û t’evayê p’êk tînin. Pêsiyê
liber ser û cengan digirin. Lewma dibêjin Amîn! Amîn!, t’ifaqa li dîn, t’ifaq yemîn, xelata mîr Zeydîn, xêra bidî,
șeȓa wergeȓîn:
S. 1 1 Wê kim ȓo hiltêye,
2 Manga zere pêye,
3 Şêx Şems3547 dîwanbegê Xwedêye.
S. 2 1 Wê kim, ȓo hilate,
2 Mizgîna welate,
3 Destê șêx Şems daye p’ira dojeh Selate.
S. 3 1 Wê kim, hiltê Ȓoje,

2 Şêxê nûrî bişkoje,
3 Destê șêx Şems daye p’ira Selat û Dojeh.
S. 4 1 Wê kim, hiltê Şemse,

2 Me wê ne dȋye t’u kese,
3 Weke bave, weke pise,
4 Sinetxane nav dik’irê șêx Şems xalise.
S. 5 1 Wê kim, hiltê Tave3548,

2 Ĥetanî heȓe ava,
3542
cena
3543
binêr: te’m
3544
binêr: te’l
3545
fêdeye
3546
JANDILA BEYT’A ŞÊX ŞEMS http://www.ezdixandi.com/forum/38-256-1; http://www.eziden-celle.de/html/_eziden/_gebete/gebete-b-06.htm
3547
Şêxşims
3548
binêr: te’v
684
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Sinetxane nav dik’irê şêx Şems t’ebabe3549.
S. 6 1 Wê kim, hiltê Qimere,

2 Șêx Şemsî ser k’ursîya Zere,
3 Daye nûr nedire,
4 Sinetxane nav dik’irê șêx Şems dahire3550.
S. 7 1 Ȓo hatîye E’rşane,
2 Hilatiye Manga girane,
3 Nûr, nedera șêx Şems daye, masîyê3551 binê beĥrane.
S. 8 1 Ȓo hatîye E’rşa mîra,

2 Şêx Şemsî — wezîre,
3 Nûr, nedera șêx Şems daye masȋyê beĥrê k’ûre.
S. 9 1 Wê kim mizgoye,
2 Ȓo hatîye nîvȓoye,
3 Nûr, nedera giran jê diçûye.
S. 10 1 Ȓo hatîye E’rşa ser mêra,

2 Wa feqîra jê xeber da
3 Nûr, nedera șêx Şems e’zmana daye e’rda.
S. 11 1 Ȓo hatîye E’rşa jûre3552,

2 Șêx Şemsî ẍefure,
3 Nûr, nedera șêx Şems daye masȋyê beĥrê k’ûre
S. 12 1 Ȓo nîvȓo dageȓîya,
2 Șêx Şems gote velîyîya,
3 Ȓo çûye, E’rşa tenge,
4 Sêx Şemsî p’eȓ ȓenge,
5 Mêra wê danî oẍirme3553 cenge.
S. 13 1 Ȓo çûye tîştane,
2 Hilatîye Manga girane,
3 Got: «Em heȓin silavga Dawidî3554 kuȓê Dermane».
S. 14 1 Dawidî kuȓê Dermane,

2 Omerê Xalane,
3 Gavanê Zerzane,
4 Șêx Şems û herçar birane,
5 Ĥesin Maman3555 p’îrê çil p’îrane.
S. 15 1 Ew Dawidî feqîre, ȓawa li nêĉîra,

2 Em heȓin silavga șêx Adî, mirazê me qap’iyê mîra.
S. 16 1 Wê dikim qisetê,
2 Şêro me’rîfetê,
3 Șêx Şems heye ĉira ber sinetê.
S. 17 1 Wê dikim gotinê,
2 Şêro, tûyî xandinê,
3549
tewawe
3550
deĥr
3551
me’sȋ
3552
binêr: jor
3553
oẍilme
3554
Dawûd
3555
binêr: Ĥesin Maman
685
3 Nav dik’irê șêx Şems dahir3556 bûye dinê.
S. 18 1 Tu bavê Al Ȓeşî,
2 Şêro, tûyî Lalișî,
3 Derge dîwanê Xwedê te jî.
S. 19 1 Tu bavê Sêx Ĥesenî,

2 Welîkî bor bezînî,
3 Tu bînaya ĉavanî,
4 Tu ĥizreta silt’anî,
5 Sinetxane nav dik’irê te sekinî.
S. 20 1 Tu bavê Amadînî,
2 Welîkî bor bezînî,
3 Bînaya ĉavê minî,
4 Tu ĥezreta silt’anî,
5 Sinetxane nav dik’irê te sekinî.
S. 21 1 Tu bavê Ĥeyamadî,
2 Dermano, tû yî wefadî,
3 Xwezka min wî ȓuĥî be, șêx Adî xwe lê bivê ȓedî.
S. 22 1 Mek[ke] [e] dînê bajaran,

2 Ȓastemal tê hene ĥezaran,
3 Xweyî kore, mayê tu dîndaran.
S. 23 1 Îmanê bernedin,
2 Cehwera3557 ser nedin,
3 Mezin meydanê meleka hûnê ser bin.
S. 24 1 Îman wisaye, weke ĉave,

2 Qasî mû k’etîye nava,
3 Xweyî destanî bê gave.
S. 25 1 Ew mûyê t’inê3558,
2 Tarî3559 kirîye dinê,
3 Xweyî kore, nayê ber xwendinê.
S. 26 1 Tu bavê sityêyî,
2 Ȓûniştîyî ser K’ursîyêyî,
3 Sinetxana te maye hîvîyêyî.
S. 27 1 Tu bavê sitî Nisretê,

2 Ȓûniştîyî ser suhbetê3560,
3 Sinetxana te maye hidretê.
S. 28 1 Tu bavê sitî Gulanê,

2 Ȓûniştȋyî wê dîwanê,
3 Sinetxana te maye we’danê.
S. 29 1 Şêx Adî, șêx Sinin,

2 Beĥrê wane mezinin,
3 Lêşkirê giran nefesê3561 wan diçin,
4 Nefesê wan disekinin.
3556
deher
3557
cewar
3558
binêr: t’enê
3559
te’rî
3560
sohbet
3561
nefûs
686
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 30 1 Şêx Adî, șêxû Bek’ir,

2 Șêx Adî got: «Şêxû Bek’iro, sîrinî weke șekir»,
3 Şêx Adî k’eremek te kir,
4 Ciyê te jor, ba xwe kir».
S. 31 1 Şêx Adî, șêx Berek’atin,

2 Velîyî3562 kirin xelatin,
3 Hawar, bangîna êzdîxanê maye ba te.
S. 32 1 Şêx Adî, hat Lalisê,

2 Xemilȋye xerqê ȓeşê,
3 E’debiya dil pê bûye xweşê.
S. 33 1 Şems û Fexir birane,

2 Ȓakê ȓawestane3563,
3 Maş û berat’ê mêra ew ȓedane.
S. 34 1 Şems, Fexrê çêne,

2 Qasidê p’iȓêne,
3 Wêne wê têne,
4 Maş û berat’ê mêra ew didin, ew dibêne.
S. 35 1 Şêx Adî, hat Ĥeq ware3564,

2 Sicuda3565 bûye berbi dare,
3 Şêx Adî, nav mêrada xweyî serdare.
S. 36 1 Hat Şêx Adî bin Misafir3566,

2 Mêra hatin silav lê kir,
3 Dar-berê gelîyê Lalisê sicûda jêȓa kir.
S. 37 1 Amîn! Amîn!
2 T’ifaqeka li dîn,
3 Şemsedîn, Fexredin, Sicadin, Nesirdîn,
4 T’evekê3567 yekemîn3568,
5 Xelefa melek Zeyîn3569,
6 Xêra bidî, şêra wergeȓîn.
4. JANDILA ŞÊX SIN3570

S. 1 1 Kes sinetê, kes sinetê!
2 Lê bûkê qisetê,
3 Melik șêx Sin — şêxê sinetê.
4 Yala şêxê siniyano,
5 Yala melik șêx Sinê Adiyano, min xulamo!
S. 2 1 Kes sinetê bi destane,

2 Pirs bike jê birane,
3 Melik șêx Sin şêxê şêxane!
3562
welî
3563
ȓawastan
3564
Hekar
3565
sucud
3566
Şîxadî hat bin Misêfir
3567
binêr: t’ebeqe
3568
yek mîn
3569
mîr Zeydîn
3570
http://www.ezdixandi.com/forum/38-300-1; http://www.eziden-celle.de/html/_eziden/_gebete/gebete-b-03.htm
687

S. 3 1 Kes sinetê Dahokê,

2 Pirs bikin jê me’şuqê3571,
3 Melik șêx Sin serdarê çendî coqê.
S. 4 1 Kes sinetê bi E’dîle,

2 Pirs bike ji dile,
3 Melik șêx Sin şêxekî bav gule.
S. 5 1 Kes sinetê bê nehîne

2 Pirs bike yeqîne3572,
3 Melik șêx Sin şêxekî nûrîne.
S. 6 1 Ew bû çê ciriya3573,
2 Stêrka3574 ȓeș ȓijiya,
3 Ez k’î Musil p’ihîna șêx Mend posara wergeȓiya,
4 Ser xatirê melik şêx Sin3575, şexê Adiya.
S. 7 1 Musil bajarê mezine,

2 Xwedê xirab bike jê bîre,
3 Ser xatira melik şêx Sin, sêxê feqîre,
4 Yala sêxê siniyano,
5 Yala melik Şêxîsinê Adiyano, min xulamo!
S. 8 1 Musil bajarê neçê ye,

2 Hizirî bi suȓê ye,
3 Yala melik şêx Sin jê nûrê ye.
4 Yala sêxê siniyano,
5 Yala melik şêx Sinê Adiyano, min xulamo!
5. JANDILA SER MIRȊ3576

S. 1 1 Werin, werin, lêzim werin,
2 Qewm û milet da hûn werin.
S. 2 1 Hawar werin, werin ȓoja firêqetê3577,

2 Hûn ȓojekê t’evdîr bikin,
3 Îro qewî girya we tê.
S. 3 1 Îro qewî we tê girî,
3571
mașoq
3572
êqîn
3573
çiriya
3574
sêtirka
3575
Şêxîsin
3576
BEYT’A SER MIRȊ şêx Xelo, gundê Qorbulax [14] (pp. 114-115)
3577
firyaqet
688
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Sosin mêrga ĥeyrî3578,

3 Ĥeyfa dev-lêvê şekirî.
S. 4 1 Nagirin fincanê şerbetê,

2 Lêvê narîn nûr mehder3579,
3 Lê dibarin duȓ3580 xeber,
4 Sed heyf, ax, koban, k’eser,
5 Me kêm bûn duȓ xeber.
S. 5 1 Herça dike, ew mîr dike,

2 Dayînê3581 qelba3582 p’îr dike,
3 Herça têye, dergê te da,
4 Em ȓazîne e’mirê3583 xwe da.
S. 6 1 Me li mal-mezelê3584,
2 T’evdîrê k’iryametê,
3 Dilê şayî agir k’etê.
S. 7 1 Ber wê p’êtê sebra k’ê tê?

2 Halî nûrê, halê sûrê,
3 Kendirbesta liber sûrê,
S. 8 1 Weke dilê min tîr lê nijar,

2 P’êta dilda we li anî x[w]ar, 3
Dikir gazî weylêr hawar.
S. 9 1 Hawar digot, hawar nayê,

2 Bavo dikir, sed car dayê,
3 Ȓoja çûyî paşda nayê,
4 Mirin li dinê hilnayê,
S. 10 1 Her heye xwedanê3585 sebirê,

2 Nedîr şemalê ser dewrê,
3 Mal-wêrano benî3586 Ademo,
4 Her tu mêvanê qebirê.
3578
heyîr
3579
meder
3580
dur
3581
dayn
3582
qelp
3583
emr
3584
mader
3585
xudan
3586
beny
689
IV. Qesîda
690
T’ÊMÛRÊ MESO
1. QESÎDA NADIMȊ3587
(zimanê k’urdî)
1 Hogirê min ewe, yê eşqê bi ĥaya, çu nike ez bi xwe ĥeyame,
2 Dê xweşî3588 û şayîyêt3589min bînit, dê ciyê eşqa Xwedê (vexwerina Xwedayî) bînî,
3 Li dewr û zamanê min, ji bilî Xwedê kes t’unebû,
2 Gelî miletî, werin min bigehin, min ĥemû tişt bi cî anî,
3 Ez şêxê k’eremdarim bi ser qudreta xwe û ser ciyê vexwarna xwe,
4 Min p’êẍember û mîr dest nîşan kirin û ewan jî ez dest nîşan kirim,
5 Li dewr û zamanê min, ji bilî Xwedê kes t’unebû,
8 Min Adem ji qurê dirust kir û nûr berda kir û bi qudreta minȓa bû.
9 Min Nuĥ p’êẍember û sefîna wî çêkir,
10 Kes ji bilî min ne hatîye dinêye,
11 Ya Ȓeb il-A’lemîn, medih û sena ji teȓa».
(zimanê e’rebî)
1 Nadimî min li ĥeya, men kan vî li hewa ĥeya, ena li ĥeya,
2 We teliqî erusî, we teliqî ĥanatî,
3 Mek’an vî weqtî ẍeyîre ȋlaĥî şeyîya,
4 Te’alu ya qewm heqqunî we ena heqeqtu ku le şeyîya,
5 Ena li şeyîx li mutefezel ela qederî we ela ĥanatî,
6 Ena bawe’tu li nebî we li ricale wehum bawe’unî,
7 Ma kan vî weqtî ẍeyîre ȋlaĥî şeyîya,
8 Ena neşayîtu Ademe huwe min tîn wehebtu lehu nûra,
9 We qam vî qederî we sikanu nebî nu ĥên we li sefînetu min qezayî,
10 We ma Eĥedu cah il kevnî siwaye,
11 We li medih ȗ we li sena le ke ya Ȓeb il-A’lemîn.
2. QESÎDA COPAN
3587
[2] (rr. 760-761)
3588
xoșî
3589
şahî
691
zimanê k’urdî3590:
1 Verin, verin, eve ne copanê şivanê pezîye,
2 Tiştê me xwindî dê hatiba zanin,
3 Ĉav bi qelemê yî kildaye,
4 Eve şêxê min Ĥesene di bin xîvetêda.
5 Eve ne copanê şivanê berxane,
6 Heke ĉêrand bana, dê bane ĥezar3591,
7 Di nêva şevada, beĥr bilind dibit (bi ser dik’eft).
8 Eve şêxê min Ĥesene di bin keprêda,
9 Eve ne copane, na bi zimanê e’rebî bi ser minda ẍeyîdî,
10 Pawanê pezê min, ji min stand,
11 Xwedanê Lalişê di hawara min were,
12 Ewe ne copane, ewe mîre,
13 Di pêşîya weda ȓaxistine soȓe,
14 Liser pişta ĥêştirê, avê di bîne.
zimanê e’rebî3592:
1 Ĥeya mu lelem, haza mu copan rayî li ẍenem,
2 Ena nifira li kanu ulm,
3 Me kiĥul li ên, mezrub li qelem,
4 Haza şêxî Ĥesen cewab li xêm,
5 Haza mu copan rayî li xeruf,
6 Ena teȓa li kanu yauf,
7 Bên li leyalî il beĥr tituf hada şêxî Ĥesen cewab ilsiruf,
8 Haza mu copan, haza eleye bi li e’rebî exez mek’anî minî ẍenemî,
9 Ya camî Laliş Te’al bi t’elebî,
10 Haza mu copan, haza li e’mir,
11 Qidamu sobên eĥmer serîr,
12 Year li ma min ras li beyr.
3. QESÎDA SIBĤANE JI TE MELIKÊ EKBER3593

S. 1 1 Sibĥane ji te Melikê Ekber,
2 Dil min k’elî wek mecber3594.
3 Sêva sore, Şamê der,
4 Şamî hatin lider, liber.
5 Misir u T’ewrîz, Wellaĥ Îsender,
6 Şêlaz, Gêlaz, Wellaĥ Şuşter.
7 Te dêm duȓê, Wellaĥ Qemer,
8 Van çawîşa gaze-gaze, Wellaĥ liber.
9 Muşt’aqe şêx Fexrê Adiya yek bike barî, bi k’eser.
S. 2 1 Te dêm duȓê, îlaĥ3595 sîranc,

2 Ser zengînê, ser k’ofî bi t’anc.
3 Qevd werand, qevda jî anc,
4 Libs ĥerîrê, etles zîmanc.
5 Şîr hingêftê, mertal ȓewanc,
6 Dil aşiqe, çend moĥt’ac3596.
7 Muşt’aqe şêx Fexrê Adiya yekî bi t’evanî moĥt’ac.
3590
[2] (r. 759)
3591
hezar
3592
[2] (r.758)
3593
[2] (rr. 754-755)
3594
binêr: mecbûr
3595
îla
3596
muĥt’ac
692
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 3 1 Te dêm duȓê, xalê di keş,

2 Fexra bide ĉav di ȓeş.
3 Ew şa ȓêza xalêt bi nefiş,
4 Te ji xwe berdan gulîyêt ȓeş.
5 Tu serê e’bda li goş,
6 Ez ĥeyrim, ĥale (ĥalim) bi coş.
7 Miştaqe şêx Fexrê Adiya yekî bi t’evanî serxweş3597.
S. 4 1 Sing eqîqî, ĥemû3598 bi cehwer3599,

2 Zeca qatî, ferşêt mermer.
3 Kor nigeha darêt liber,
4 Sê kotir westane liser.
5 Liĥêf di k’eskin, be’lgu di zer,
6 Bêhn ji bixur, bêhn ji3600 enber.
7 Miştaqe şêx Fexrê Adiya yekî bi t’evanî bi k’eser.
S. 5 1 Hawîr dilqin, şîrê hindî,

2 Berda westan, canda cindî.
3 Bedirû Qemer3601, ȓoja min dî,
4 Dilo sefîlî, tû yî bilinî.
5 Ez ĥeyrîm, ȓoja min dî,
6 Dil bi teȓa, ĥeta k’engî?
7 Miştaqe şêx Fexrê Adiya yekî bi t’evanî …………… .
S. 6 1 Min li bejna te dîtin sirîr,

2 Qumrî zavin, banê kitîr.
3 Tu hatîye min bi ȓim û şîr,
4 Te ez kuştim, bi sav û tîr.
5 Sed xweziya ȓuĥa tête li bîr,
6 Ez aşiqim, bûme hêsîr3602.
7 Miştaqe şêx Fexrê Adiya yekî bi teȓa yî feqîr.
S. 7 1 Ĉav eskîyê, sing û ber,

2 T’elpa nûrî, cudî liser.
3 Goyî hingêvê, pişte van Melikê Ekber,
4 Çogan zîvê, ji mêrgê di der.
5 Miştaqe şêx Fexrê Adiya bi kovanî, bi k’eser.
S. 8 1 Ĉav eskîyê, xumar di mest,

2 Şerab liber, kevka hewest.
3 Leĥim dixwast, şekir dixwast,
4 Şekir mekir, bi serda hewest.
5 Miştaqe şêx Fexrê Adiya yekî bi hewes.
S. 9 1 Çî horiyeke hawr nefsî,

2 Çî sêveke xilxal weşî.
3 Me Xwedê û Ȓeb il-A’lemîn,
4 Gir vê melik Fexredîn hûn bêjin Amîn!
QESÎDÊ SÊXANIYAN:
3597
serxwoş
3598
hemû
3599
binêr: cewar
3600
bihinj
3601
Bedir û Qemer
3602
esîr
693
4. QESÎDA ADȊYA ŞÊXÊ MINE3603; 3604
S. 1 1 Hey Adîya șêxê mine,

2 Xwedanê3605 quba mezine,
3 Ziyaret jê diçine,
4 Dê tiwaf ken babê melik șêx Sine.
S. 1 1 ……………………….
3 Ziyaret lê diçine,
4 Wê tiwaf diken biwabê melik şêx Sine.
S. 2 1 Adȋye şêxe xweme,

2 Ewê ȓojê bin heşome,
3 Ez ẍûlamè teme,
4 Şêx Adî, şêxekî bi k’ereme.
S. 2 1 Hey Adî, mîro Adî!

2 Tu dermanê fûadî3606,
4 Sed xwezma3607 wê ȓuĥî be, jê bit ȓazî.
S. 3 1 Adî mîro, Adî!
2 Tû dermanê fûadî,
3 Şêxê mine șêx Adî,
4 Sed xwezma wê ȓuĥî tu jê dibî ȓazî.
2 Bi wê qubê kem serî bi ȓenge,
3 Ji hawîrî șara têne cenge.
S. 5 1 Me ji Adîye denge,
2 Bi wê qubê kem serî bi ȓenge,
3 Hawîrî şara têne cenge.
S. 4 1 Me ji Adîya mêle,
2 Bi wê qubê kem, serî bi hilêle,
3 Ji hawîrî şara têne gêle.
S. 4 1 Me ji Adiya mêle,
2 Bi wê qubê kem, bi hilêle,
3 Hawîrî şara têne dêre.
S. 5 1 Me ji Adîye bexșe,
2 Bi wê qubê kem serî bi E’rșe,
3 Cema’ya mêra wa li Lalișe.
S. 6 1 Ew sinceqa sor û zere,

2 Ji Lalișê têne dere,
3 Sinceq, sinceqa șêxê Ekbere.
S. 7 1 Ew sinceqa sor û sipîye,

2 Ji Lalișê der anîye,
3 Sinceq, sinceqa șêxê Adîye3608.
S. 8 1 Zora sinceq di bîȓastin,
3603
[2] (rr. 668-669)
3604
……..
3605
xudan
3606
fuad
3607
xozme
3608
Edî
694
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Ji Lalișê ve diguhastin,
3 Sinceqêt șêx Adî ĥemû di ȓastin.
5. QESÎDA AMEDȊN3609
S. 1 1 Xelqo3610 yî jîrî, zana,
2 Çil mêrî xewlexane,
3 Şêx Amadîn dergewane.
S. 2 1 Bifikirîn hune,
2 Çil mêrê k’afune,
3 Dergewan — şêx Amadîne.
S. 3 1 Şêx Sin — P’adşaye,

2 Derê k’afê qutaye,
3 Şêx Amadîn cewab daye.
S. 4 1 Şêx Amadîn dabû cewabe3611,

2 Ew k’îye li pişt mêrave,
3 Wê têt dengê șêx Sinê babe.
S. 5 1 We dibêjit şêx Amadîne:

2 «Ȓaste û şik tê nîne,
3 Cilêt me bi yekîne».
S. 6 1 Şêx Sin ȓênî wêve,

2 Dît derwêşek têt bi ȓêve,
3 Destî bi xune pêve.
S. 7 1 Sekinî bi kiriyasê,
2 Awir digêȓin k’asê,
3 Silêman têt jipaşê.
S. 8 1 Silêman qedimî û kir silave,

2 Mîr mêwîjek dave,
3 Şêx Şems p’erxand k’eşkûl3612 ave.
S. 9 1 K’eşkûl ya qewîye,
2 Şerbet ji kaniya Sipîye,
3 Pê serxweş bûn cindȋye.
S. 10 1 Mêwîj û mîr hinare,

2 Çil mêrî jêve dixware,
3 Xasa ser di spare.
6. QESÎDA SÊX BABIK3613

S. 1 1 Distirêm cindȋye,
3609
[2] (rr. 683-684)
3610
xelk
3611
ciwab
3612
keşkul
3613
[2] (r. 685)
695
2 Şêx Babikî zerîye,

3 Hêvên ji kaniye Sipîye.
S. 2 1 Hêvên ji ȓastî e’yîn meyîne,

2 Mek’anê Şems û Fexredîne,
3 Mêr pê diînin bawerî û yeqîne3614.
S. 3 1 Hêvên ji ĥewd li kewtele,

2 Şêx Babik wê lisere,
3 Mek’anê șêx Şemse duȓa zera,
4 Hey nûro yî ji duȓa zera!
7. QESÎDA NASIRDȊN3615
S. 1 1 Distirêm Nasirdîne,
2 Dayîm borê wî yî bi zîne,
3 Dayîm li dergehê silt’îne.
S. 2 1 Distirêm mêrane,
2 Nasirdînê babane,
3 Dayîm li dergehê P’adşane.
S. 3 1 Quba teye qewîye,

2 Nasirdîn têda welîye,
3 Nasirdîn celatê3616 şêxê Adîye3617.
S. 4 1 Quba teye mezine,

2 Nasirdîne têda bo mine,
3 Nasirdîn celatê melik șêx Sine.
S. 5 1 Qubek deq Beẍdaye,

2 Du3618 şêr ser ȓawestaye,
3 Yek Nasirdîne, yek Sicaye.
8. QESÎDA SICADȊN3619
S. 1 1 Hikmek wê nazilî3620,
2 Li e’rdave wesilî,
3 Ew dinya t’êk zilzili3621.
S. 2 1 Hikmek hat ji jûre,

2 Nazilî ser şêxê bi nûre,
3 Sebebk’ar şêx Mensûre3622.
S. 3 1 Hikmek hatîye ji sema,

2 Nazilî ser şêxê bi k’ereme,
3614
êqîn
3615
[2] (r. 680)
3616
celad
3617
şêx E’dî
3618
dû
3619
[2] (rr. 678-679)
3620
nizil
3621
zinzinî
3622
Misur
696
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ew dinya pê hilînabû qedeme.
S. 4 1 Deştane û zozane,
2 Teĥliya û ser mek’ane,
3 Ser Sicayê sicane.
S. 5 1 Xeber bigehine K’aşaxîya,

2 Bila berden ȓeş xumarîya,
3 Ser şêx Fexrê Adiye.
S. 6 1 Cendî K’aşaxîne,
2 Ĥemû bi ĥuzn u şîne,
3 Ser melik Sicadîne.
S. 7 1 E’rebê Çilwaye,
2 Li min werne vê ȓaye,
3 Hizina3623 şêx nebin şaye.
S. 8 1 Şêxê Silêmî3624,
2 Situna qilêmî3625,
3 Hajot ço cêmî3626.
S. 9 1 Mîr bimînin dayîm,

2 Mîr dayîm bi dîwane,
3 Mîr Sicanê sicane.
9. QESÎDA ŞERFEDȊN3627
S. 1 1 Şerfedîn ẍerazê gulê,
2 Dê bixemilî, dê bixemilî,
3 Ew sineta3628 sotî dilî.
S. 2 1 Xiveta melik Şerfedîne,

2 Min vedayî li Nisêbîne,
3 Serê t’erefa ço e’zmînê.
S. 3 1 Ciwabê bidne K’ûrdistanê,

2 Bila qayîm ken îmanê,
3 Şerfedîn mîre liwê dîwanê.
S. 4 1 Ciwabê bidene Heyporiya,

2 Bila berden ȓeş xumriye,
3 Şerfedîn mîrê E’deviye3629.
S. 5 1 Şerfedîn ji miẍarê hate dere,

2 Sed ĥezar qewşen yî libere,
3 Nûrî a’lem3630 hey lisere.
S. 6 1 Şerfedîn ji miẍarê derk’eft,
3623
ĥizin
3624
Silêmî – nave şêxekîye
3625
binêr: qelem
3626
binêr: came
3627
[1] (pp 221-222?); [2] (rr. 674-675)
3628
sunet
3629
e’dewîye
3630
e'lem
697
2 Sed ĥezar qewşen jiber k’eft,

3 Nûrî a’lem hey liser k’eft.
S. 7 1 Şerfedîn berê xwe ji miẍarê wergêȓa,

2 Sed ĥezar qewşenî vêȓa,
3 Hesp di bozin, zin yî zêȓe.
S. 8 1 Şerfedîn wê têt ji Ẍerbe,

2 Ȓast û çep di hingêvit dirbe,
3 Ẍafil dêmirin ji k’erbe.
S. 9 1 Şerfedîn ji Ẍerbêve3631 têye,

2 Ȓast û çep di hingêvit dirbêye,
3 Ẍafil dêmirin ji k’erbêye.
10. QESÎDA SÊX ALÊ ŞEMSA3632

S. 1 1 Çakiya sinetê3633 bi dildarî,
2 Dil pê biçin şêr di siwarî,
3 Dil ser neçin çu k’ubarî.
S. 2 1 Çakiya sinetê bi ȓastîye,

2 Ji borî vebin bi ĥeqîye,
3 Helbet dewlat tête serîye.
S. 3 1 Ji borî vebin bi ĥemlîne,

2 Berva neden ser kislîne,
3 Helbet feqîr tên nasîne.
S. 4 1 Ji borî vebin qeyda di p’êken,

2 Zînê ȓastiyê malo lêken,
3 Çêken birano, sed cara ji xweȓa çêken.
S. 5 1 Ji borî vebin, dawet nebî,

2 Bi mista bidê, da ĥemer nebî,
3 Da ȓoja axretê kore nebî.
S. 6 1 Ya xwe, min bi ya xwe di dest,

2 Wekî te borî bire best,
3 Liẍab3634 û hefsar çon ji dest,
4 Li gelek mêrga di best,
5 Ew şola nefsê bû, xulqê3635 li axretê jiber şkest.
S. 7 1 Wekî te bor bet’er bû,

2 Liẍab û hefsar ji destê wî ker bi ker bû,
3 Ew şola nefsê bû, xulqê li axretê zer bû.
S. 8 1 Wekî te bor anî,

3 Ew şola nefsê bû, min silav kir li silt’anî.
S. 9 1 Wekî te bor zîn kir,
3631
binêr: ẍerbe
3632
[2] (rr. 687-688)
3633
sunet
3634
liẍav
3635
xulk
698
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Merk’eba bi ĉavîn kir,

3 Ew şola nefsê bû, min silav li silt’an kir.
S. 10 1 Wekî te bor av da,

2 Merk’eba bi ĉav da,
3 Ew şola nefsê bû, min silav li șêx Şemsve da.
11. QESÎDA SÊX CENCER3636

S. 1 1 Serafe cewahir ĥeqayîq,
2 K’eşafe xewamze deqayîq.
S. 2 1 Vê ĥerfê nikarim ez şiro kem,

2 Bê meyî cav venabit bo we ȓon kem.
S. 3 1 Yek p’erdaxe meyî bide me ȓuĥ,

2 Kevnar û kevn ser deme Nuĥ.
S. 4 1 Da dinya ĥemû bo min xuya3637 bit,

2 Ĥemûye bibînim ya p’enah3638 bit.
S. 5 1 Eyî muzhirê a’lem bo ûcudê,

2 Eyî menbe’yê k’erem û wicudê
S. 6 1 Eyî sewerê cumleyî enwar,

2 Eyî e’rfê penhan û dîyar.
S. 7 1 Her zatê teye dizanit nihan,

2 Nuqte ji nûra te co gîyan.
S. 8 1 Ne te awaze, ne goye, ne sifatin,

2 Ne te ȓenge, ne te denge, ne cihatin.
S. 9 1 Tawis ji nûra xwe te dîyarî kir,

2 T’êkda melekû milka3639 xweya kir.
S. 10 1 Eyî ezdanê waĥd,

2 Tu e’ĥed bo me, tu fer û heme derd.
S. 11 1 Cavê te hebit li hind dasin,

2 Zergun, û p’êxwa,s û bê kirasin.
S. 12 1 Nezan lê nizanin ȓaz û esrar,

2 Lewra dikujin cend p’iȓ û înk’ar.
S. 13 1 Hîvî dikeyîn tu me xilaskeyî,

2 Miletê Êzid bê bela keyî.
3636
[2] (r. 757)
3637
xoya
3638
pena
3639
melek û milka
699
12. QESÎDA SÊX E’BDILQADIR3640

S. 1 1 Şêx Adî best dîwane,
2 Gote E’bdilȓeĥmane,
3 Suȓa3641 her K’abê sûkane.
S. 2 1 Mêr lê cema’ dibûne,

2 Şêx Adî kir sixûne,
3 E’rş ȓawestit bêyî stûne.
S. 3 1 Şêx E’bdilqadir suȓ bire xeberekî,

2 Ser dana ber șêx Adî û ziviȓî,
3 Bi xilmetê bo mişterî.
S. 4 1 Mişterî vê xilmetê,
2 Hey P’adşê min yê dinê û axretê,
3 Şêx E’bdilqadir bû birê șêx Şems yê axretê.
S. 5 1 Xilmet bi ser û ĉave,

2 E’rş nazilî3642 hindave,
3 Li șêx Adî dikir silave.
S. 6 1 Sed cêşê Binîmayê,

2 Kaniya Sipî kir qubleye,
3 Cumlet bi melik șêx Sin da şehdeye.
S. 7 1 Şêx Adî, melik șêx Sin bi şêxînî qebiland,

2 E’rş û K’ursîy bora xemiland,
3 Milyak’eta li e’zmana bora hilhiland.
S. 8 1 Şêx Adî meqbûle,

2 Pê zeynandbû stûne,
3 Dîwana şêx Adî kirbû şewq û nûre.
13. QESÎDA SÊX MEND3643

S. 1 1 Seyîdî, ȋro min dîtbû civane,
2 Di dilê minda bû ĥezîneka3644girane,
3 Seyîdî, siniya3645 pê çobû dîwane.
S.2 1 Seyîdî, min çî mirand,

2 Seyîdî, ĥece sore,
3 Mîr ji mîra vavire,
4 Şêx Adî șêx Mend xelat kire.
S. 3 1 Sindirûka sor û sipîye,

2 Ji Ĥelebê der anîye,
3 Seyîdî, șêx Adî liber diçîye.
S. 4 1 Sindirûka sor û zere,

2 Ji Ĥelebê hate dere,
3640
[2] (r. 677)
3641
sur
3642
nizil
3643
[2] (rr. 681-682); Laliș 36, 2012. (rr. 29-30) Belavkirin: Kemal Tolan. http://ru.calameo.com/read/00251831720d66ffd52cf;
3644
ĥiznek
3645
suniye
700
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Seyîdî, șêx Adî ço bere.
S. 5 1 Sindirûka zêȓîne,
2 Ji Ĥelebê dertine,
3 Wesilandine Mêrdîne.
S. 6 1 Wesiland[in]e Ȓuĥa yê,

2 Feqîra şehda dayê,
3 Sindirûka k’eske hatine hewayê.
S. 7 1 Sindirûka k’ibîre,
2 Şêx Mend t’abûteke k’ibîre,
3 Vêȓa kirbû feqîre,
4 Wesilandine Cizîre.
S. 8 1 Sindirûka girane,
2 Şêx Mend t’abûteke girane,
3 Şêx Mendê Fexrane,
4 Wesilandine Bozane.
S. 9 1 Sindirûka bi neqşe,
2 Şêx Mend t’abûteke bi neqşe,
3 Vêȓa kirbû delqe3646 ȓeşe,
4 Wesilandine Lalişê.
S. 10 1 Wesilandine Semedrê,
2 Welîyo, xwedanê Ĥeq warê3647.
3 Seyîdî şêx Mend xelat kir vê care.
14. QESÎDA ŞÊXÊ ĤESENȊ SILT’ANE3648
Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Sêxê Ĥesenî silt’ane3649,
2 Babê qelbê3650 Ȓeĥmane,
3 Mîrê qelendera,
4 Laliş ya bor, dîwan ye bor, mergeh ye bor, ye bor, ye bor,
5 P’adșê mey silt’ane li ĥemû derda yî dermane.

2 Li ĥemû derda yî xebîre,
3 Babê qelbê mîre.

2 Babê qelbê momine,
3 Qap’îya miraza melik șêx Sine, ew ciyê gilyan ȗ gazine.
S. 4 1 Sêxê Ĥesenî seyîda,

2 Babê qelbê mirîda,
3 Qap’îya miraza silt’an Êzîda.
S. 5 1 Sêxê Ĥesenî eĥmere,
3646
dileq
3647
Hekar
3648
[52] (rr. 272-274)
3649
sultan
3650
qelp
701
2 Silt’an Êzîd xaliqekî minî her bi here,

3 Hikmeta silt’an șêx Adî duwazde ĥezar sere.
S. 6 1 Sêxê Ĥesenî dil birîndare,

2 Li borê muĥbetê yî siware,
3 T’extê mîra qiryare.

2 Bi wê k’ursiyê kem, liser sekinî Êzȋdî Te’ale,
5 Bêy qirara silt’an șêx Adî ȗ melik șêx Sin, çu qalba ȓuĥ naçe bale.
S. 8 1 Sêxê Ĥesenî hesede,

2 Silt’an Êzî xaliqê minî se’ede,
3 Bêy firwara silt’an șêx Adî ȗ melik șêx Sin ȓuĥ naçe bal çu cesede.
S. 9 1 Bi wê qubê kem, serî li E’rșe,

2 Liber îsîyabȗ 3651 fend ȗ șemalê nȗranî yê geșe,
5 Mîrê dîwanê silt’an șêx Adî ȗ dîwanbegê wî Şemse.
S. 10 1 Bi wê qubê kem, serî li e’zmane,

2 Liber îsîyabȗ fend ȗ șemalê nȗrîne,
5 Mîrê dîwanê silt’an șêx Adî ȗ dîwanbegê wî Şemsê Êzdîne.
S. 11 1 Bi wê qubê kem, ye mezine,

2 Fend ȗ șemal îsîyabȗn libine,
3 Mîrê dîwanê silt’an șêx Adî ȗ dîwanbegê wî Şemsê mine.
S. 12 1 Bi wê qubê kem, seransere,

2 Fend ȗ șemalê nȗranî îsîya bȗn libere,
5 Mîrê dîwanê silt’an șêx Adî ȗ dîwanbegê wî Şemsê T’et’ere.
S. 13 1 Bi wê qubê kem, ya p’iȓ sewaye,

2 Ew cî ciyê șêx Adî wê têde,
5 Sêx Berk’at mîre, jêȓa bir maș ȗ xelête.
S. 14 1 Bi wê qubê kem, quba nȗrîne,

2 Cî, ciyê silt’an șêx Adî ȗ sitiya Ês lê datîne,
3 Xasêt șêx Adî hatin ȗ medhe jê dayîne.
15. QESÎDA SÊX SIN 3652 — QESÎDA KES NE TÊ3653

S. 1 1 Kes ne tê, kes ne tê,
2 Were bêjme we qisetê,
3 Bo şêx Sinê3654 sinetê3655.
S. 2 1 Kes ne tê ji destane,
2 Pirs biken ji birane,
3 Bo şêx Sinê şêxane.
3651
êsiya
3652
[1] (pp 219-221); [2] (rr. 672-673)
3653
[2] (rr. 489-493)
3654
Sêxsin
3655
sunet
702
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 3 1 Xetê ji Musilîye3656,
2 Çî û çî tê nabînîye,
3 Berê xwe jê wergeȓîye.
S. 4 1 Xetê ji Musile,
2 Pirs bikin ji E’dîle,
3 Bo șêx Sinê babê Gule.
S. 5 1 Sêx Sin xetê dixwinî,

2 Çî û çî nabînî,
3 Berê xwe jê werdigîȓînî.
S. 6 1 Ĥeft qedeĥ jehre3657,

2 Sêx Sin wedixware,
3 Xeberek nedihate zare.
S. 7 1 Amanet3658 — amanete,
2 Amanet — sinete,
3 Amanet te dikem p’iȓ sifete3659.
S. 8 1 Çandî malê xwe me,

2 Ĥemî wê bi te dideme,
3 Ez sinetê bernademe.
S. 9 1 Çandî mala didêrim,

2 Ĥem wê bi te disip’êrim,
3 Ez sinetê na azêrim.
S. 10 1 Bedredîn we dibêjîye:
2 «Hey şêx Sino bin Adȋye,
3 Te Lalişeke xwe ava kirȋye,
4 Te ȓêya ĥecaca biȓîye».
S. 11 1 Sêx Sin we dibêjîye:

2 «Bi serê şêxê Adîye3660,
3 Ĥeca me Zimzime û miẍare, û k’afe, û kaniya Sipîye,
4 Ĥece û şik tê nîye,
5 P’adşa bi xwe șêx Adîye».
S. 12 1 Çî bû, çî cirîya,
2 Stêra ȓeş ȓijîya,
3 Musil werdigeȓîya,
4 Sêx Sin şêxê sinîye, Hey şêx Sino bin Adîye.
16. QESÎDA ŞEMSÊ T’EWRÊZȊ3661
Bi desturî Xwedê!
1 Neyar dider, negwîl3662 dider,
2 Melle dê cana, xaliqê e’rd ȗ e’zmana,
3656
Mûsil
3657
jeĥr
3658
êmanet
3659
binêr: şefa'et
3660
şêx E’dî
3661
[52] (r. 275)
3662
binêr: negul
703
3 Canê bo te îna çîçkek, Şemsê Tewrêziye k’oçek,

3 K’oçekê xerqey mijyar, bîz dider sibĥan ȋlaĥ ȗ wesar,
4 Xwedanê bê șubehet șerîkî meslî memet,
5 Meșyatî ne yî erus a’lem, gewherî șiblî nisletî Adem,
6 Meĥmerbin ferin îrs, șerabê konî meres biris,
7 Sirafî ciwahirî ĥiqayiq, kișafî ẍiwamzî diqaiq,
8 P’erdan gunî her heyenkî bașendim, meded êkî derdîmendim,
10 Singim ȓaẍim ew fidade, beĥre k’ure miȓa zade.
17. QESÎDA ŞEMSEDȊN Û FEXREDȊN3663

S. 1 1 Şemsedîne û Fexredîne,
2 Herdu pisêt sitȋye Zîne,
3 Herdu xelfetêt şêx Êzdîne,
4 Herdu neviyêt Şerfedîne.
S. 2 1 Êk bite Xwedanê suȓe,

2 Mal û hikmê te serê p’irê,
3 Xasa mîr dinasîn serê duȓê.
S. 3 1 Yek bite melike,

2 Xaso, ji malêt babike,
3 Navê șêx Şems ser ĥemû nike.
S. 4 1 Yek bite batinê3664,

2 Şêrê axretê malê dinê,
3 Wesfeta3665 melik Şemsedîn pê dibûn xinê.
S. 5 1 Yek bite siware,

2 Xaso, ji mala herçar yara,
3 Navê șêx Şems t’ijî beriyan û beĥra.
S. 6 1 Yek bite cindȋye,

2 Xaso, ji malet Adȋye,
3 Navê șêx Şems ser cinan û insȋye.
S. 7 1 Yek bite qudretê,

2 Malê dinê, şêrê axretê,
3 Ew bûn ser kaniya sinetê.
S. 8 1 Ez gorî herdu şêra,

2 Bo çakêt lavêȓa,
3 Destê șêx Şems ser şeȓan û xêra.
S. 9 1 Ez gorî herdu baza,

2 Bo çakêt dilxwaze,
4 Destê șêx Şems ser ĥemû ȓaze.
3663
[1] QESÎDA ŞÊX ŞEMS Û MELIK FEXREDȊN (pp 218-219); [2] (rr. 670-671)
3664
bayin
3665
usfet
704
T’ÊMÛRÊ MESO
18. QESÎDA ŞÊXÛ BEK’IR3666

S. 1 1 Distirêm șêxû Bek’ir,
2 Şixadî k’erem ligel te kir,
3 Lew ciyê te liba[l] xwe3667 kir.
S. 2 1 Şêxekî k’ibîre3668,
2 Dik’arê wî linav feqîra,
3 Şêxû Bek’ir ȓan bi ȓan ligel mîra.
S. 3 1 Şêxo, ji Adîya,
2 Xwedanê baskê qewîye,
3 Şêxû Bek’ir ȓêya şêx Adîye3669.
S. 4 1 Şêxo, ji ĥeqîqetê,
2 Xwedanê me’rîfetê,
3 Şêxû Bek’ir ȓabûwe bi xilmetê.
S. 5 1 Şêxû Bek’ir nave,

2 Erk’ane bin t’ebabe,
3 Li şêx Adî dikir silave.
19. QESÎDA E’BDALÊ ŞEMSA3670

(QESÎDA XATÛNA FEXRA)
S. 1 1 Şêxekî qewî ye,
2 Lê cema’ dibûn velî ye3671,
3 Fexrê șêx Sin ji k’erema şêxê Adî ye3672.
S. 2 1 Şêxekî bi cîde,
2 Lê cema’ dibûn mirîde.
3 Fexrê șêx Sin ji k’arema silt’an Êzîde.
S. 3 1 Şêxekî mezine,
2 Lê cema’ dibûn momine,
3 Fexrê șêx Sin ji k’arema melik șêx Sine.
S. 4 1 Şêxekî buk’ir,
2 Li dinyayê3673 dibûye dik’ir,
3 Fexrê șêx Sin ji k’arema șêxû Bek’ir.
S. 5 1 Şêxekî bi hinere,
2 Lê cema’ dibûn babzere,
3 Fexrê șêx Sin ji k’arema șêx Şemsê T’et’ere.
S. 6 1 Şêxekî nûrîne,
2 Lê cema’ dibûn zergune,
3 Fexrê șêx Sin ji k’arema Şemsedîn3674 û Fexredîne.
3666
[2] (r. 676)
3667
xo
3668
kebîr
3669
Şixadî
3670
ango: Qesîda Xatûna Fexra. [2] (r. 686)
3671
welî
3672
şêx E’dî
3673
dunîya
3674
Şêşemsedîn
705
S. 7 1 Ji mala șêx Şemsê mîre,

2 Ser kaniya şêxan u p’îre,
3 Hîvîya derwêşan û feqîra.
S. 8 1 Şêx E’bdalê Şemsa,

2 Xwedanê bisk u meqesa,
3 Mêra jiber dibir maş û berat’ û ȓisqe3675.
QESÎDÊ P’ȊRANIYAN:
20. QESÎDA ALUBEK’IR3676
S. 1 1 Alîko, p’îrê minî,

2 Ne dixwar û ne liminî,
3 Alubek’ir xasê șêx Sin,
4 Çil sale nehînî.
S. 2 1 Nefsa xwe kir ĥebsîne,

2 Fitar bûn ȓûȓeşîne.
S. 3 1 Çil salêt bi hij[m]are,

2 Nefsa xwe kir ĥesare3677,
3 Ȓual3678 teĥil fitare.
S. 4 1 Alubek’ir, wey şêrîno3679 weke şekir,

2 Şêx Adî ȓual teĥil li devê te kire şekir.
S. 5 1 Alubek’irê,
2 Siwarê Şakirê,
3 Serdar sadiȓê,
4 Serdar sê merzê,
5 Siwarin û ẍerzê,
6 Kire p’îrê Mamusê.
21. QESÎDA ÎSIBIYA3680

S. 1 1 Qedrê mêranî p’iȓe,
2 Hincîyê nasî bû ew suȓe,
3 Îsibiya wê diîsêt weke duȓe.
S. 2 1 Sebra mêranî weye,

2 Çil2348 sala micadeye,
3 Îsibiya ibadeta3681 mîrê xweye.
S. 3 1 Silêt cindiye,
2 Ji xizîna Adiye,
3675
ȓizq
3676
[2] (r.705)
3677
binêr: hêsîr
3678
rula
3679
şirîn
3680
[2] (rr. 693-694)
3681
ebadet
706
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Da destê lawê Îsibiya.
S. 4 1 Silêt aşiqa,
2 Ji xizîna xaliqe,
3 Da destê lawêt Babika.
S. 5 1 Zêwa der gelîyê,

2 Tê hene t’elpêt velîye,
3 Serdar Îsibiya.
S. 6 1 Zêwa der gelîyê Ĥeq ware,

2 Tê heyne t’elpêt siwara,
2 Îsibiya serdare.
S. 7 1 Zêwa der gelîyê Lalişe,

2 Hey şêxo, yî li Lalişe,
3 Îsibiya bi te neşê3682.
S. 8 1 Eseyî, tu îsî,
2 Nûrek liser diîsî,
3 Tu yar E’mer Qebîsî.
S. 9 1 Eseyî, Îsibiyanî,
2 Xizîndarê P’adşayî,
3 Tu yar şîr Meĥemed3683 Ȓeşanî.
S. 10 1 Îso ibn Adî,

2 Çakîya P’adşayî,
3 Îso bû xizîndarê șêx Adî.
22. QESÎDA ĤACȊ MIĤEMED3684

S. 1 1 P’îro, qedrê te geleke,
2 Dergevan derê sinetê veke,
3 Ĥacî Miĥemed bû p’îrê Hesnanalka.
S. 2 1 Çi p’îrekî buk’ir,
2 Dîyarbû li dinê lê me bi nav dik’ir,
3 Ĥacî Miĥemed bû p’îrê Alûbek’ir.
S. 3 1 Çi p’îrekî bi nedere,
2 Lê bi cema’3685 bûn babzere,
4 Ĥacî Mihemed bû p’îrê Şemsê T’et’ere.
S. 4 1 Çi p’îrekî mezine,
2 Lê cema’ bûn momîne,
3 Ĥacî Miĥemed bû p’îrê melik șêx Sine.
S. 5 1 Ĥacî Miĥemed, ĥacî Miĥemede,

2 Asiqê t’im di dilde,
4 Şêx Adî kesekî mede pê, nede t’u ewlede.
3682
welî
3683
Mehemed
3684
JANDILA ŞÊX SIN S. 9-17; http://www.ezdixandi.com/forum/38-300-1; http://www.eziden-celle.de/html/_eziden/_gebete/gebete-b-03.htm
3685
cima
707
S. 6 1 Ĥacî Miĥemed p’îrê pise,

2 Cewlanê kirasê libasê3686 wane,
3 Bû p’îrê bav û pisane.
S. 7 1 Ĥacî Miĥemed bav pise,

2 Ne jê kesî xofe, ne tirse,
3 Yala li ȓê û me’niya3687 bavê xwe bipirse.
S. 8 1 P’îro, atqatê xemilî jê xelatê,

2 Ĥacî Mihemed bû p’îrê şêxê şixatê.
S. 9 1 P’îro, berî qîle, berî qale,

2 Not ĥezar sale min şêx Adî naskir qendîle.
23. QESÎDA HACYAL3688

S. 1 1 Distirêm Hacyale,
2 Quba merzê deĥila,
3 Ĥacyalê3689 momina, xadim ne yî Wellaĥ3690.
S. 2 1 P’îr Alî û p’îr Mende,

2 Bazîyo, derdende,
3 Ĥacyalê momina kire p’îrê Omer Mende.
S. 3 1 P’îrek di ȓêda,
2 P’adşê xweş divête,
3 Hacyalê momina kire qasidê sitȋya Êse.
S. 4 1 P’îrekî mêrdare,
2 Yî bi de’weye, yî bi dare,
3 Hacyalê momina kire qasidê Beyît il-Fare.
S. 5 1 P’îrekî şofîqe,
2 Bi ȓê, bi t’erîqe,
3 Hacyalê momina kire p’îrê bab sadiqe3691.
S. 6 1 P’îrekî nûrîne,
2 Ȓastdarê silt’îne,
3 Hacyalê momina kire p’îrê melik Nesirdîne.
24. QESÎDA HASNALEKA3692

S. 1 1 Safê, safê, saf lê,
2 Bor bezîne, liẍab3693 lê,
3 P’ajo ciyê zar lê.
3686
lipis
3687
binêr: me’nȋ
3688
[2] (rr. 700-701)
3689
Hacyal
3690
vala
3691
sedîq
3692
[2] (r. 704)
3693
liẍav
708
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 2 1 Safê, safe ȓeng lê,

2 Bor bezînê teng lê,
3 P’ajo ciyê șêx Adî lê.
S. 3 1 P’îro ji wêve tê ye,

2 Mora șêx Adî lê ye,
3 Hasnaleka kire p’îrê şêx Mend û şêx Fexrê ye.
S. 4 1 P’îro têt ji wêve,

2 Mora șêx Adî pêve,
3 Hasnaleka dar û ber kirne sêve.
25. QESÎDA ĤECȊ E’LȊ3694

S. 1 1 Ҫî ȓobarekî xweşe,
2 T’ijîye ji gulêt geşe,
3 Ĥacî E’lî suȓ ji E’rşe.
S. 2 1 Ҫî ȓobarekî şîne,
2 T’ijîye ji gulêt ȓengîne,
3 Ĥacî E’lî suȓ ji e’zmîne.
S. 3 1 Ҫî ȓobarekî çê ye,
2 Gul sor û zer lê ye,
4 Ĥacî E’lî liba[l] Xwedê ye.
S. 4 1 Ҫî ȓobarekî girane,
2 Ĥacî E’lî têda girt mek’ane,
3 Ĥacî E’lî kire p’îrê Qedir il-Ȓeĥmane.
26. QESÎDA MEMÊ ŞIVAN3695

S. 1 1 Bînin, bînin,
2 Borî Memê bînin,
3 Zînî liser dayînin,
4 Tenga lê bişidînin,
5 Mem ji nûra bixwînin.
S. 2 1 Borê Memê anî,

3 Mem lisere meydana nûranî.
S. 3 1 Borê Memê şêye,

2 Ȓeş kirbûn dest û p’êye,
3 Mem xasê Xwedêye.
S. 4 1 Şîr bore Memêye,

2 Ȓeş kirbûn dest û e’nîye,
3 Nav xasêt șêx Adî dîye.
3694
[2] (r. 699)
3695
[2] (rr. 702-703)
709
S. 5 1 Mem xelqê3696 dubêrî,

2 Gunehk’ara ne azêrî,
3 Ĥemû ji șêx Adî divî.
S. 6 1 Ew quba li du bane,
2 Du şêr liser ȓawestane,
3 Yek Meme, yek E’bdilȓeĥmane.
S. 7 1 Dasnî kulu cema’,

2 Dumlî bi qewmê xweve,
3 Li pê p’ira Selatê: Meme, șabaș Meme.
27. QESÎDA QADȊ BILBAN3697
S. 1 1 P’adşê min silt’ane,

2 Dahir kir Qadî Bilbane,
S. 2 1 P’adşê min silt’îne,

2 Dahir kir Qadî Bilbanê miskîne.
S. 3 1 Qadî Bilban yî buk’ir bû,

3 Qedîm di batinda yî bi suȓ bû.
S. 4 1 Qadî Bilban yî Musilî,

2 Şêx Adî xelat kirî,
3 Nivîsîbû çilî.
S. 5 1 Qadî Bilban lawê çê ye,

2 Wê dixwinit Elîfan u Bê ye,
3 K’afê du, kire sê ye.
S. 6 1 Babê e’rifî3698 zana,

2 Girt bu destê Qadî Bilbane.
28. QESÎDA ĤESIN3699 MAMAN3700

S. 1 1 Ji te didem medehê,
2 Welîyo, xwedanê qubehê,
3 Ji te k’erema mehê.
S. 2 1 Ĥesin3701 Mamanî melevanî3702,

2 Li beĥrêt giranî,
3 Ligel mîrȓa biranî.
S. 3 1 Zêde kirbû zore,
3696
xelk
3697
[2] (r. 706)
3698
êrîf
3699
Hasil
3700
[1] (pp 222-223); [2] (rr. 689-690)
3701
Hesin
3702
melewan
710
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Kire p’îrê çil p’îre,

3 Wê bang diden ji E’rşe.
S. 4 1 Bila bêt Ĥesin Maman,

2 Dîtina wî qewî li me derman.
S. 5 1 Ĥeya mîr we dibête,

2 Bila Ĥesin Maman bête,
3 Bila ȓunêt û bisit’irête,
4 K’a mîryatî bi k’î dişête.
S. 6 1 Mîrê K’ibîre,
2 Ĥesino, P’adşayî K’ibîre,
3 Heçî yê Ĥesin p’îre,
4 Ser naçit Mûnker û Nekire3703.
S. 7 1 Mîrê mezine,
2 Ĥesino, P’adşayê mezine,
3 Heçî yê p’îr Ĥesine,
4 Mûnker û Nekir liser naçine.
S. 8 1 T’ancê şehde3704 tê,

2 Ĥesino, k’ulikê şehde tê,
3 Ji xezîna qudretê,
4 Ĥesino, ji bana bo te tê.
S. 9 1 T’acê te bi zêȓe,
2 Ĥesino, k’ulikê te bi zêȓe,
3 Û li ĥeft e’zmana bigêre,
4 Lew ser serê te wergêȓa.
S. 10 1 Çil ȓabûne ser p’êye,

2 Xelatek wê têye,
3 Kesek nizanit bo k’êye.
S. 11 1 Mehmedê Ȓeşane,
2 Çakiye min dît bi ĉavane,
3 Xelat, xelatê Ĥesin Mamane.
29. QESÎDA MEĤMEDȊ ȒEBAN3705

S. 1 1 Hey Meĥemedî Ȓebene,
2 Siwaro, yî bi erk’ane,
3 Kire p’îrê çendî dinane.
S. 2 1 Siwaro yî sipayîo3706,
2 Nivîsîbû çilîo,
3 Kire xitmê E’devîo.
S. 3 1 Ȓeben dêçite zozane,

2 Meĥemed dimînit li deştane.
3703
Nekir û Nekîne
3704
şe’de
3705
[2] (rr. 710-711)
3706
sipehîyo
711
S. 4 1 Şîreta Ȓeben kirbû lê ye,

2 Mîr be ji mêra çê ye,
3 Ji deh k’oma yek bide Xwedêye.
S. 5 1 Hey Meĥemedo, hey nûrîno,

2 Hey ĥeyrano bi zerguno,
3 Te ji babe xwe zêde kir me’rîfet û nasîno.
S. 6 1 Meĥemed e’rifekî3707 tê fikirim,

2 Heger ji deh k’oma yek bo xwe hilgirim,
3 Yeqînî3708 ji babê xwe çêtirim.
S. 7 1 Meĥemed e’rifekî zana,

2 Seyîdî beĥrêt girane,
3 Ji deh k’oma yek bi xwe hilgirt, neh dane Ȓeĥmane.
S. 8 1 Çî hikmekî bi k’iryare3709,
2 Meĥemed t’ijîkirbû ĉal û imbare,
3 Hêş zêde mabû li xware.
S. 9 1 Şêx Adî we deng hilîne,

2 Gote Ĥesin3710 P’îrik: «Heȓe Meĥemed bîne,
3 Çilêt me çilin, ťemam nȋne».
S. 10 1 Ĥesin P’îrik3711 çobû liwêye,

2 Laqaye3712 Meĥemed bû ȓêye,
3 Gotê: «Pêşk’eve, da biçîne silavê Xwedêye».
S. 11 1 Meĥemed ço dîwanê,
2 Silav kir li silt’anî,
3 Gotê: «Tu bi xêr hatî xwedan îmanî!»
4 Çî bû, çî ciriya ne livê erk’anê.
S. 12 1 Hey Meĥemedo, hey nûrîno!

2 Ĥeyrano, ney bi zegune,
3 Te ji babe xwe zêde kir me’rîfet u nasîne.
30. QESÎDA MEĤMED ȒEŞAN3713

S. 1 1 Ew babê p’îr Eyûbî,
2 Hey şêro, yî ji Meqlûbî,
3 Hikmê3714 te wê li t’ixûbî.
S. 2 1 Meqlûbî alȋye3715,
2 Wê libin da beĥra Sipîye,
3 Ȓeşe șêx Adî ye.
3707
êrîf
3708
êqîn
3709
qiriyar
3710
Hesin
3711
p’îr
3712
liqa
3713
[1] (pp 223-224); [2] (rr. 691-692)
3714
hukm
3715
êlî
712
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 3 1 Meqlûbî mezine,
2 Meĥmed Ȓeşa wê libine,
3 K’erema melik şêx Ĥesine3716.
S. 4 1 Quba dîyarê k’afe,

2 Xebîr bin liwê navê,
3 Xasa mîr nasîn serê ȓabê.
S. 5 1 Quba dîyarê p’iȓê,

2 Xebîr bin liwê suȓê,
3 Xasa mîr nasîn liserê duȓê.
S. 6 1 Min dît bi ĉavane,

2 Û te dît bi ĉavane,
3 Leşkerê şêx girane,
4 Serdar Mehmed Ȓeşane.
S. 7 1 Min bi ĉava dîye,

2 Û te bi çawa dîye,
3 Leşkerê3717 Şêxê Ediye,
4 Serdara Ĥemêdiye.
S. 8 1 Ĥemedî yala Ĥemêdî,

2 Bazîyo mek’an k’ê dî,
3 Şêx Adî ye me li xewlê dî.
S. 9 1 P’îrekî nûrîne,
2 Ȓastdarê silt’îne,
3 Meĥmed Ȓeșan kire p’îrê melik Sicadîne.
31. QESÎDA P’ȊRÊ CERWA3718

S. 1 1 Distirêm feqîre,
2 Zêwa nava zûre,
3 Wê têda lawê p’îre.
S. 2 1 Zêwa t’abûta ȓeș lê,

2 Hey şêro, yî ji Lalişê,
3 Şêx Adî k’erem gehiştê.
S. 3 1 Şêx Adî didet nedere,

2 Celew ji nûrê çêkire,
3 P’îrî Cerwa ji nav hate dere.
S. 4 1 Cerwa der bû ji nava,

2 Erk’ana3719bin t’ebabe,
3 Li șêx Adî dikir silava.
S. 5 1 Cerwa dipirsîye,
2 P’adşê min nûranîye,
3 Şikraniya3720 Celew çîye?
3716
binêr: Ĥesin
3717
lêșker
3718
[2] (rr. 695-697)
3719
îrkan
3720
șukraniya
713
S. 6 1 Şêx Adî kir nesîĥete3721,

2 Celew ji ĥeqîqete,
3 P’îrê Cerwa ji nav hate dere.
S. 7 1 Şikranî Celew xelîfete,

2 Xelîfet dibêjit bi xweye3722,
3 Celew ilmê meye,
4 Di ber da sicûdeye.
S. 8 1 P’îrekî ĥebîbe,
2 P’adşê min dabû nesîbe3723,
3 Sparte hikmê wî di bîbe3724.
S. 9 1 P’îrekî bi mane,
2 Û xwedanê erk’anê,
3 Mîr xwendîye3725 dîwanê.
S. 10 1 Pisê Sincêrî3726,
2 Li dîwanê hildêrî,
3 Ji nûra veşêrî.
S. 11 1 Ji ĥeybetê3727k’eft û mirî,
2 K’eft û şewişî,
3 Bi k’asekê neqşî.
S. 12 1 Ĥecî Meĥmed û p’îrê Cerwane,

2 Kirasek libsê wane,
3 Ew bûn p’îrêt bab û pisane.
S. 13 1 Şêx Sin û ew pisin,

2 Ji kesekî natirsin,
3 Ȓêya p’îrê xwe dipirsin.
S. 14 1 P’îro ji bedîlê,
2 Ji berî qal û qîlê,
3 Şêx Sin naskir li qendîlê.
S. 15 1 Qedrê te geleke,
2 Derê bihuştê veke,
3 Ĥacî3728 Meĥmed kire p’îrî Hesnaleke.
S. 16 1 Ew Ĥecra sere girî,

2 Ĥacî Meĥmed lê diêwirî,
3 Şêx Adî xelat kirî.
S. 17 1 Xemilî bi xelatê,
2 P’îro xwedanê atqatê,
3 Ĥacî Meĥmed kire p’îrê şêxê şefa’etê3729.
3721
nisĥet
3722
xoye
3723
nisîb
3724
binêr: bab
3725
xundî
3726
binêr: Sincar (Şengal)
3727
ĥeybet
3728
hacî
3729
şêxê șifatê — binêr: şêx Sin
714
T’ÊMÛRÊ MESO
32. QESÎDA P’ȊRÊ K’EMAL3730

S.1 1 P’îrekî qewîye,
2 Lê cema’ dibûn velîye3731,
3 P’îrî K’emal xasê șêx Adî ye.
S. 2 1 Hava p’îrî K’emale,

2 Xwedanê defa şeş mala,
3 Spartine destê qewala.
34. QESÎDA P’ȊR MEĤMED3732 (P’ȊR AFAT) – XETȊ PISȊ

S. 1 1 Cema’ dibûn cumlete,
2 Ҫî p’îrekî p’iȓ wesfete3733,
3 P’îr Meĥmed jê diçin k’eremete.
S. 2 1 Cema’ dibûn mal û coqe,

2 Dilêt E’debiya k’etibûn şayî û şoqe,
3 P’îr Meĥmed mabû suȓ li foqe.
S. 3 1 Cema’ dibûn mal û p’îre,

2 Hey mêrdaro, yî feqîre,
3 P’îr Meĥmed kire xasê mîre.
S. 4 1 Ȓêya ji ȓêya necêre,

2 Tê heyne xasêt Сebêre,
3 P’îr Meĥmed kire p’îrê şahê mîra!
S. 5 1 Ȓêya ji ȓêya nûrîne,

2 Tê heyne xasêt zergune,
3 P’îr Meĥmed kire p’îrê melik Şemsedîne.
34. QESÎDA ÊK SIWAR3734

S. 1 1 P’îrekî qewîye,
2 Lê cema’ dibûn velîye3735,
3 P’îr Bûk li Beĥzênî xasê șêx Adî ye.
2 Lê cema’ dibûn velîye,
3 P’îr Biwal xasê șêx Adî ye.
3 P’îr Meĥmud xasê șêx Adî ye.
3730
[2] (r. 707)
3731
welîye
3732
Yan: xetî pisî
3733
usfet
3734
[2] (r. 698)
3735
welîye
715
3 P’îr Mus xasê șêx Adî ye.
3 P’îr Tus xasê șêx Adî ye.
3 P’îr Ĥelan xasê șêx Adî ye.
2 Lê cema dibûn velîye,
3 P’îr Beybûn xasê șêx Adî ye.
3 P’îr Mecȓuĥ xasê șêx Adî ye.
3 P’îr Gergur xasê șêx Adî ye.
3 P’îr Qemer xasê șêx Adî ye.
S. 11 1 P’îrekî ťemame,
2 Dik’irê wan digeȓê ji Şerqê ĥeta bi Şame,
3 Ĥemû p’îrin û yê distirên, ez bi xulame.
716
T’ÊMÛRÊ MESO
717
V. Dua’, diȓoza
1. DIȒOZA3736
şaxê 13737; 3738; 3739
S. 1 Amîn, Amîn, Amîn! Ĥimeta Şemsedîn, Fexredîn, Sicadîn3740, Nasirdîn3741, șêx Şemse qewata dîn, Qadî
Bilban qedîm, silt’an șêx Adî t’ac ji e’wilîn û axirîn, Ĥeq [il-]ĥemdillah yê Ȓeb il-A’lemîn!
Ya șêx Adî, e’lêk’ûm selam3742!
S. 1 Amîn, Amîn, Amîn, bi ĥimeta Şemsedîn, Nasirdîn, Sicadîn șêx Şemse qewata dîn,
silt’an șêx Adî t’ace ji e’wil ĥeta bi axirîn!
Ya șêx Adî, e’lêk’ûm selam3743!
S. 1 Amîn, Amîn, Amîn! Bi ĥimeta Şemsedîn, Fexredîn, Nasirdîn,
Sicadîn, șêx Şemse qewata dîn, silt’an șêx Adî t’ance ji e’wil ĥeta
bi axirîn! Xêra bideîn, șeȓa wergeȓîn. Ĥeq il-ĥemdillah Ȓeb
il-A’lemîn!
S. 2 Mehderekê dixwezîn bi ȓeĥma șêx Adî, bi ȓeza melik şêx Sin, liber k’erema șêx Şems!
Ya șêx Adî, e’lêk’ûm selam!
S. 2 Mehderekê dixwazîn bi ȓeĥmeta șêx Adî, bi ȓeda melik șêx Sin ber k’erema șêx
Şems! Ya șêx Adî, e’lêk’ûm selam!
S. 3 Bi qedrê celis3744 û ȓewaqêt șêx Adî, k’af û miẍarêt șêx Adî, qub û hilêlêt șêx Adî, dergeh û
3736
ȓozge
3737
[1] (pp 281-287); [2] (rr. 960-965)
3738 http://www.ezdixandi.com/forum/38-310-1; http://ezipedia.de/index.php/gallery/85-religioese-t’exte.
3739
[52] Diroza xasa (rr. 266-269)
3740
Sijadîn
3741
Nesredîn
3742 elêk il-selam
3743 Eleykelselam
3744 celîs
718
T’ÊMÛRÊ MESO
dîwanêt șêx Adî, simat û sayêt xwe dayîm bikî!

S. 4 Bi qedrê celis û ȓiwaqêt șêx Adî, k’af û miẍarêt șêx Adî, qûb û hilêlêt șêx Adî,
dergeh û dîwanêt șêx Adî bi qedir û qîmet!
S. 2 Bi qedrê celis3745 û ȓewaqêt șêx Adî, k’af û miẍarêt șêx Adî, qub û
hilêlêt șêx Adî, dergeh û dîwanêt șêx Adî key!
S. 4 Bi qedrê berê şêx Ĥemed, Ĥesen Dena, Ĥesen P’îrik, sûka me’rîfetê, hersê malêt Adiye, bi
qedrê malê xelîfet key!
S. 3 Bi qedrê berê Şêx Ĥemid, Ĥesin Dena3746, Ĥesin P’îrik, Hidrîsî3747 Xeyat li sûka
me’rîfetê, kirasêt malêt Adîya bi qedrê malêt xelîfet kî!
S. 3 Bi qedrê berê Şêx Ĥemed, sûka me’rîfetê, k’iryarêt mala Êzdiya,
Ĥesin Denan ȗ Ĥesin P’îrik, Hidrîsî3748 Xeyat ȗ qedrê mala
xelifetêt șêx Adî key!
S. 5 Bi qedrê şêx Berekat, şêx Misafir, şêx Smayîlî Enzelî, șêxû Bek’irê feqîr, şêx E’bdilqedir, sitȋya Êş,
li dîwana Berê Şibakê, xasêt ber șêx Adî, bi qedir û qîmet bikî!
S. 5 Bi qedrê şêx Berik’at, şêx Misafir, şêx Mûsê Enzelî, şêx Simaylê Enzelî, șêxû
Bek’irê feqîr, şêx E’bdilqadir, sitȋya Ês, dîwana Berê Şibakê, xasêt liber șêx Adî
bi qedir û qîmet!
S. 4 Bi qedrê şêx Misafir ȗ şêx Berk’at, melik șêx Sin, melik Şerfedîn,
şêx Birahîmê Xetimê ȗ tiwafa xan, p’îrê bi Avdelî ȗ Dawidê bin
Derman, p’îr Şerefê Mîranî ȗ Mendî mal ava, ȗ kaniya gulava,
dîwana berê șibakê, seyîdî Henan ȗ seyîdî Minan, ȗ qedrê mala
ava key!
S. 6 Bi qedrê melik Şêx Ĥesen, melik Şerfedîn, şêx Birahîmî Xetim, tiwafa xasa, bin Dermane, kaniya
Kulava, p’îr Şerefî Mêranî, Hena û Mar Hena, bi qedrê Mendê Malava kî! Ya șêx Adî, e’lêk’ûm
selam!
S. 6 Bi qedrê melik şêx Sin, melik Şerfedîn, şêx Birahîmê Xetmî, kaniya Kulava, p’îr
Şerefê Mêravî, Hene û Merhene, bi qedrê Mendê Malava kî! Ya șêx Adî, e’lêk’ûm
selam!
S. 7 Bi qedrê çilê kaniya Sipî, Êzdînê mîr, qubet il-Bidor3749, Sicadînê Êzdîna, Nasirdînê Êzdîna, șêx
Mendê Fexra, Xatûne Fexra, Fexrêt Adiya, bi qedrê çil mêrêt k’eftine axa șêx Adî bi qedir û qîmet
bikî!
S. 7 Bi qedrê çilê kaniya Sipî, Êzdîne mîr, «qubet il-Bidor3750», Sicadînê Êzdîna,
Nasirdînê Êzdîna, şêx Mendê Fexra, Xatûna Fexra, Fexrê Adiya, çil mêrêt axa
șêx Adî, xasêt liber șêx Adî bi qedir û qîmet!
S. 7 Bi qedrê çirayî kaniya Sipî, celisa Êzdîn emîr, Sicayê Êzdîna,
Nasirdînê Êzdîna, Fexrêt Adiya, șêx Mendê Fexra, Xatûne Fexra,
ȗ çil mêrêt kevne axa șêx Adî key!
3745 celîs
3746 Hesin Dine
3747
Îdrîs
3748
Endirîs
3749 qubleta bidar
3750 qubêt il-Bidor
719
S. 8 Bi qedrê şêx Alê Şemsa û şêx Hevindê Şemsa, şêx Ĥesenê Şemsa û şêx E’vdalê Şemsa, şêx
Babikê Şemsa, Amadîn û Babadînê Şemsa, şêx Xidir û Fexrêt mîra, li dîwanêt feqîra, li dahirê,
li batinê, xasêt ber șêx Adî bi qedir û qîmet bikî!
S. 8 Bi qedrê şêx Alê Şemsa, şêx Hevindê Şemsa, şêx Ĥesenê Şemsa, şêx Babkê Şemsa,
Amadîn û Babadînê Şemsa, şêx Xidir û şêx Tokilê Şemsa, Şems û Fexrêt mîra, li
dîwanêt feqîra, yê li dahirê yê li batinê, xasêt liber șêx Adî bi qedir û qîmet!
S. 6 Bi qedrê şêx Alê Şemsa û şêx Hevindê Şemsa, şêx E’vdalê Şemsa,
şêx Babikê Şemsa, Amadîn û Babadînê Şemsa, şêx Xidir û şêx
Takilê Şemsa, qublet il-Bidar ȗ Şemis ȗ Fexrêt mîra, ȗ sitya Ês li
dîwanêt feqîra, li dahirê, li batinê key!
S. 9 Bi qedrê mêr û mergeha șêx Adî, Ĥesin Maman û Meĥmed Ȓeşan, Îsibiye û p’îrê Cerwan, Ĥacî
Meĥmed û p’îr Meĥmed, Memê Şivan û Gavanê Zerza, çilê șêx Adî, çilê melik şêx Sin, xasêt ber
șêx Adî bi qedir û qîmet bikî!
S. 9 1 Bi qedrê mêrê mergeha șêx Adî, Ĥesin3751Maman, Meĥmed 3752 Ȓeşan, Ĥesen
P’îrik, Ĥacî Meĥmed3753, Gavanê Zerza, çilê șêx Adî, çilê melik şêx Sin, xasêt
liber șêx Adî bi qedir û qîmet!
S. 5 Bi qedrê mêr û mergeha șêx Adî, Ĥesin Meman û Meĥmed Ȓeşan,
Memê Şivan, Gavanê Zerza, p’îr Meĥmed Ȓeban, Êsibiye, p’îrê
Cerwa, Ĥacî Meĥmed û Hacyalê mamina, çilê șêx Adî ȗ çilê melik
șêx Sin key!
S. 10 Bi qedrê civata boza, ȓiwalê kevin û şahsiwarê deşta Bêbanê key! Ĥacî E’lî li Ba’edirê, Ĥacî
Ȓeceb li Bêristekê, şêx Mişeleh ẍefûrê ȓêya, şêx Ĥesen li Ĥeseniyê, ber k’eremeta șêx Mamedî
Doxatî, Hegî Fêris key! Ya șêx Adî, e’lêk’ûm selam!
S. 10 Bi qedrê xasêt Bêbanê, Ĥacî Elî li Ba’edirê, Ĥacî Ȓecebê Bêristekî, şêx Mişeleh
ẍefûrê ȓêya, şêx Ĥesen li Ĥeseniyê, ber k’erema şêx Mamedî Doxatî, bi Hegî
Fêris kî!
S. 9 Bi qedrê civata boza, ȓiwalê kafê, şahsiwarê li deşta Bêbatê, Ĥacî
E’liyê li Ba’edirê, Ĥacî Ȓecebê li Bêristekê, şê[x] Mişeleh ẍefûrê
ȓêya, şêx Ĥesen li Ĥeseniyê, liber k’erameta șêx Mamedê Doxatî
ȗ bi qedrê Hekî Fêris key!
S. 11 Bi qedrê mêrê t’ebeqe Şamê, şêx Romî li Şingalê, Boqedarî baba şêx Mûsê Sircî, p’îr Aqilî Mendî,
p’îr T’erciman3754 il-Ibrî, seyîdî Henan, seyîdî Menan, şêx Qesab Liqmedîn, şêx Kiras, babê
Ĥebîbî necar, p’îrê Libna, liber k’eremeta silt’an Êzîd şîrinî, şerîf3755 bikî!
S. 11 Bi qedrê mêrê t’ebeqe Şamê, şêx Rûmî, Şingarî Boqedar, Babaşêx Misrî Sirûgî,
şêx Aqilê Babî, şêx Cemalidînê Ebrî, seyȋdî Henan, şêx Kiras, şêx Qesab
Lugmedîn, şêx Cemalidînê Baba, Ĥebîbî necar, p’îrê Libna, ber k’erema silt’an
Êzîdê şêrîn3756!
Ya șêx Adî, Elêk’ûm selam.
S. 10 Bi qedrê șêx Mȗs Sirucî, Șêx Aqilê Mendî, p’îr Aqilê Babê, șêx
Cemalidînê Ebrî, șêx Kirnas șêx Qesab, ȗ Luqmedînê Babê,
3751
Hasil
3752 Mamed
3753
Mamed
3754
Tercuman
3755
şirîf
3756 şirîn
720
T’ÊMÛRÊ MESO
Ĥebîyê Necar, p’îrê Libna li ber k’erema silt’anê șêrînê șerîf key!
S. 12 Bi qedrê dîwana Omer Xala, zêwa Ĥesen Çinarî, p’îrî Mîna, bapîrî Muqdar, bi qedirî Gulîzêȓ key!
S. 12 Bi qedrê dîwana Omer Xala, zêwa Ĥesen Çinarî, Ĥacî Meĥmed li k’ifir zemanî,
ĥaciya lê momina Hesnalika, p’îra Hêşim, p’îra Mine, bap’îrê Muqdar3757, bi
qedrê guhar zêȓ kî!
S. 8 Bi qedrê șêx Simaylê Enzelî, șêxȗ Bek’irê feqîr, şêx E’bdilqedirê
Qat’anî, Boqdar baba, șêx Ȓumê li Şingalê, bap’îrê Muqdar li kifir
zemanê ȗ zêwaÇinêrî key, dewlet , xelîfet, axirzeman di e’sîl bin!
S. 13 K’erema ĉiyayê Mişatê, ĉiyayê Hizratê, ĉiyayê E’refatê, dar û berêt gelîyêt Lalişê, ya șêx Adî,
ĉirayêt te di guȓî bin, simat û sayêt te dayîm bin, ȓûyê te digeȓê li Şerqê, li Şamê, yî vekirî bin,
dewlet, xelîfet, e’sil zeman di dayîm bin.
S. 13 1 Bi qedrê ĉiyayê Mişetê, ĉiyayê Ĥizretê, ĉiyayê E’refatê, dar û berê gelîyê
Lalişê, ya șêx Adî ĉirêt te di guȓî bin!
2 Simat û bisatêt te di dayîm bin,
3 Ȓêya te û E’deviyêt Şerq û Şamê di Ekber bin, dewletî û xelîftî bin!
S. 11 Bi qedrê ĉiyayê Mişatê, ĉiyayê Hizratê, ĉiyayê E’refatê, dar û
berêt gelîyêt Lalişê, ya șêx Adî, ĉirayêt te di guȓî bin, ȓêya te li
e’rdê Şamê yî vekirî bit, qedem ȗ qiduma Tawisî șêx Adî, ȗ def ȗ
șibabêt șêx Adî,li van diroza, li van westaya zîdî ehlî îmanê pîrazî
key!
S. 14 Qedem û qudûmêt Tawisa șêx Adî, def û şibabêt șêx Adî, li van dua’, li van diȓoza, li vî cî, li vî
mek’anî, li Êzîdiyê Şerqê, Şame, li hazir û guhdêra, li zêde xelqê ehlî îmanê!
S. 13 4 Hamû zemana dayîm bê qedem û qidumêt, Tawisa șêx Adî, def û șibabêt șêx Adî,
5 Ev dua’, ev diȓozine, li vî cî, li êzdîyêt Şerq û Şamê di vekirî bin,
S. 15 Ya șêx Adî dîwana te dîwana ȓehim û mirazana! Her kesekî sekinî, tu miraza wî bikey haweke
bangê ȓeĥmetê, sela yarû biraêt axretê!
S. 13 6 Haweke sinetê, guh li bangê ȓeĥmetê, sela yarû birêt axretê!
S. 12 Ya șêx Adî, dîwana te dîwana ȓehim û mirazaya! Kesanekî sekinî,
tu mirazawî bikey, haweke sinet ê ȗ got ȗ bangê axretê, di mala
yarû biraêt axretê key!
Gundê em têda Xwedê xwedan ket,

Mala em têda Xwedê ava ket!
Ȓeĥme li dayî û babêt hazir û guhdara û seyîdayê mine!
şaxê — 23758
2 T’ubareke Eladîn, Amadîn Hebatîn, Babadîn, Şemsedîn, ezîz melek Fexredîn,
3 Şêx Şemsa3759 qulpe qewata mine dîn,
4 Xêrê bidin, șeȓê welgeȓîn.
S. 2 1 Şêx Şemso, malê ĥetanî malê,

3757
Moxdar
3758
[29] (rr. 392-400) (№ 1698)
3759
Şêxșims
721
2 Şêx Şemse xwedanê3760 sîqalê,

3 Şêx Şemsê xwe nabiȓim xeyalê3761.
S. 3 1 Şêx Şemso, stûnê ĥetanî stûnê,

2 Şêx Şemse xwedanê xezînê,
3 Şemsê xwe nabiȓim nasînê.
S. 4 1 Derecê ĥetanî derecê,

2 Şêx Şemse xwedanê ferecê,
3 Emê heȓne dewsa damya șêx Şems, dewsa Lalișê, Zimzimê,
Qubet il-Bidorê3762, șîlanê, merbexê ĥecê.
S. 5 1 Ya Ȓebî3763, ĉirê te guȓî nîvim,

2 Mûsatê te danîvim,
3 Destê te ser E’debiya Şerq, Şe’m3764 werkirî ve,
4 T’acê xelîfeta sere șêx Simayîlê Enzelî qedîm ve.
S. 6 1 Ya Ȓebî, xatira navê xwe kî,

2 Nûra xwe kî, ȓeĥma3765 xwe kî,
3 Xatira Tawisa qedîm kî.
S. 7 1 Def û șibab3766, tîn û zivav,

2 Muẍenî ȗ oẍler3767, saz û t’embûr.
3 T’embûrê xweș têne denge,
4 Ya Ȓebî, ewe ji yîêrênê tê nûrê çêkirine.
S. 8 1 Ya Ȓebî, xatira sitîya Tawis, sitîya Şexsî, sitîya Mewuj kî,

2 Mewuj nab Zibare,
3 E’zmana hatîye xare,
4 Mêra pê kirîye maș û fitare.
S. 9 1 Ya Ȓebî, xatira qubet il-Bidorê3768,

2 Berê șibekê3769 berê faxil, destê k’esk kî,
3 Ya Ȓebî, xatira ĥezar yek navê xwe kî,
4 Xatira du ĥezar du navê xwe kî,
5 Xatira sê ĥezar sê navê xwe kî,
6 Xatira xas û qelenderê dîwana xwe serenser kî,
7 Ya Ȓebî, xatira Îsîbîya, Omerê Xala, gavanê Zerza kî,
8 Ya Ȓebî, xatira șêx Ĥeȓanî, șêx Fe’ran, melek Birûs, melek Zeydîn kî.
S. 10 1 Ya Ȓebî, xatira șêx Mendê P’adșa, Xatûna Fexra, Mendê Bedir, E’bû Sefa, E’bû
Cefa, șayê Merda, șayê K’ermanșayê, qûlê șayê K’ermanșayê, Şemsê mewêlî kî.
S. 11 1 Ya Ȓebî, xatira nevî Horîya, navî Dawid, nevî Zenk’er, șêx Ce’fûr kuȓ, miskîn T’ajdîn,
șêx Cencerê kî,
2 Mîrê t’ebeqa Şamê, girtîyê Şamê, ûlecamîya Şamê, berê șibekê, berê faxil, deste k’esk kî.
S. 12 1 Ya Ȓebî, xatira șêx Brahîmê, xitmê tuavê, t’oqe dinê herçar qulba kî.
S. 13 1 Ya Ȓebî, xatira șêx Sin, Şerfedîn, șêx Babikê, Mendê Şîrîn, Mendê Takil kî.
3760
xudan
3761
sîqal
3762
qubildor
3763
yaȓebî
3764
Şe’m
3765
ȓe’m
3766
șivav
3767
Îxnî, muxnet
3768
Meman
3769
berê șivekê
722
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 14 1 Ya Ȓebî, xatira șêxû Bek’ir, Abû Bek’ir, Sorê Sora, Abû Bek’irê sadiq kî.
S. 15 1 Ya Ȓebî, xatira Şems û Fexir kî,

2 Xatira Nasirdîn, Sicadîn kî,
3 Mîr Ĥesen Maman3770 xitmê çila3771, p’îr Sinî Be’rî, p’îr Ȓeșîdê Mêrevê, bîrk’a
navkuȓê, feqîrê navkuȓê, jît gulîyê melek Fexredîn, gulîyê ĉiyayê Fexrê, çil keĉê be’rî kî.
S. 16 1 Ya Ȓebî, xatira karê3772 ber xezala kî,

2 Xatira her ĥeft3773 kuȓê pîrê kî,
3 Dane de’ska xwe ber zevîyê cihê sekinîn.
S. 17 1 Ya Ȓebî, xatira melek Ce’fî, derwêş Cefî kî,

2 Xatira nefûsa her ĥeft kurê pîrê kî,
3 Ya Ȓebî, xatira Ezdȋne mîr, Qere Çerî, Qere Firqan, mîr Denûn, Xezalê,
4 Herda ser ĉiyayê E’rafetê mirazê xwe te xwestin.
5 Ew qencê te bûn, te mirazê wan kir,
6 Ew gihîștne mirazê xwe.
7 Mirazê me hîvîya te, gumana me ȓeĥma te.
S. 18 1 Ya Ȓebî, derdi[m], mendi[m], tu xwedayî,

2 K’esîs xeberim tu xwedayî,
3 Heqet șikir tu xwedayî,
4 Tu xwedabenda wezendî,
5 Xwedabendê nûr, îman,
6 Tu xwedabendê dîn dirusta,
7 Tu xaliqê șiyar û mesta,
8 Xaliq tuyî, p’iȓ usfetî3774,
9 Usfet ji navê teȓa.
S. 19 1 Ya Ȓebî, xatira ĉiyayê E’rafetê, ĉiyayê Şerefatê,

2 Ĉiyayê Şerefatê, ĉiyayê Tût, Sîna, ĉiyayê Ce’filqaf kî.
S. 20 1 Ya Ȓebî, xatira șêx E’bd il-Qadir3775 Gêlanî kî,

2 Xatira E’bd il-Qadir Ȓeĥman kî,
3 Xatira șêx Derwêşa, xatira șêx Ĥesen Besrayê kî.
S. 21 1 Ya Ȓebî, xatira cin Teayr3776, p’îr Ewîdîyê, p’îrê Bû[B], p’îrê Dirbê, p’îrê Devê, p’îrê Ĉêlê, p’îrê
K’emal, șêxê Cemal kî.
S. 22 1 Ya Ȓebî, xatira Ĥusêyînî Ĥelac, Mensûrê3777 Ĥelac, Denûnî Misir, Seyȋdîn, Misêwdîn, Seyȋd il-Xew,
Seyȋd il-Bedew, Meĥemedê Qewxesiz kî.
S. 23 1 Ya Ȓebî, xatira ĥesretî3778 fesil kî,

2 Xatira tî[y]a ĥesretî fesil kî,
3 Xatira șivka ĥesretî fesil kî,
4 Xatira k’ûzkê ĥesretî fesil kî.
S. 24 1 Ya Ȓebî, xatira Mûsilê Enzelî, șêx Qadirê Ȓeĥmanî, Xecîcê Balûlî zane, Bazîdê Bestamî kî.
S. 25 1 Ya Ȓebî, xatira șêx Cinetê Şiblî, Dawidê T’ixûbî, Merûfê K’erxî, Banîrê Muxdar,
Ȓevîya E’debî, sînî nexel kî.
3770
Ĥezmaman
3771
ĉêla
3772
alk
3773
ĥevt
3774
usbet
3775
A’dil Qadil
3776
Cinteyar
3777
Miseîn
3778
ĥesret
723
S. 26 1 Ya Ȓebî, xatira Ĥesen Deqîq, Ĥecî Şîrîn, Ĥesen Çikêr, Ĥesen Maman, Ĥesene kî.
S. 27 1 Ya Ȓebî, xatira șêx Xidirê Şemse, șêx E’vdalê Şemse, șêx Amadê Şemse, șêx
Babadînê Şemse, șêx Babikê Şemse, șêx Tokilê Şemse, șêx Hevindê Şemse, șêx
Ĥesenê Şemse, șêx Alê Şemse kî.
S. 28 1 Ya Ȓebî, xatira p’îr Xemsî, șêresiwarê Bêbanî, șêx Adî, șêx Simayîlê Enzelî kî.
S. 29 1 Ya Ȓebî, derdim, mendim tu qirar,

2 K’esîs xeberim tu qirar,
3 Heqet șikir tu qirar,
4 Tu Xwedawendê3779 wezendî,
5 Xwedawendê nûr îman,
6 Tu Xwedawendê 3780 dîn durusta3781,
7 Tu Xwedayê șar û masta,
8 Xaliq tuy[î] p’iȓ usfetî,
9 Usfet3782 lazime navê teȓa.
S. 30 1 Ya Ȓebî, xatira derwêş Gurgîn kî,

2 Xatira derwêş Çingîn kî,
3 Xatira derwêş Ȓet’wan kî,
4 Xatira derwêş Siĥîm kî,
5 Xatira derwêş Unt’ûs kî,
6 Xatira derwêş Qut’ûs kî,
7 Xatira derwêş Adem kî,
8 Xatira derwêş Dinê kî,
9 Xatira derwêş Ȓiĥîm kî,
10 Xatira derwêş E’rd kî,
S. 31 1 Ya Ȓebî, xatira mergê Memed xunav kî,

2 Berxa Mamedê Berxê, gayê Cimcime silt’an3783, ĉêle Uzêr p’êxember, mîyê K’alî kî.
S. 32 1 Ya Ȓebî, xatira dîwana Qûmî Biqa kî,

2 Xatira E’rș û K’ursîy, Gay û Masî3784 kî,
3 P’îr Ins, p’îr Mûc, p’îr Tûs kî,
4 Quba3785 felekê, mêrê quba felekê kî.
S. 33 1 Ya Ȓebî, xatira sitîyê3786 kî,

2 Xatira sitîyê Gulan kî,
3 Xatira sitîyê Bilxan kî,
4 Xatira sitîyê E’reb kî,
5 Xatira sitîyê Merqebes kî,
6 P’îra Hêșim, p’îra Mena, p’îr Afet kî.
S. 34 1 Ya Ȓebî, xatira Cinî cin, K’okevî cin, Mamedî cin, Tûrî cin, Xyarî cin, K’okî cin, Sixrî cin, cin Teyar,
2 Xatira donzde[h] P’adșê Acinya,
3 Xatira donzdeh qubê3787 Acinya kî.
S. 35 1 Ya Ȓebî, xatira Ȓeca, Weca kî,

2 Xatira Ayîc, Zayîc kî,
3779
xudabend
3780
dudabend
3781
durist
3782
uzbet
3783
sultan
3784
me'sî
3785
quva
3786
isitî
3787
quv
724
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Mișqîn Cibrî kî,

4 Xatira E’caz Mebtûl kî,
5 Xatira Bîdlîs fariz kî,
6 Xatira Ĥemze Avas kî,
7 Xatira melekê xas kî,
8 Xatira melekê waswas kî.
S. 36 1 Ya Ȓebî, xatira ȓoja duȓê kî,

2 Xatira herçar dergê duȓê kî,
3 Xatira herçar yarê dergê duȓê kî.
S. 37 1 Ya Ȓebî, xatirê wê ȓojê kî, dinya beĥr3788 bû,

2 P’adșayê min t’extê xwe ser danî,
3 K’as û badî ser ȓastkirin.
S. 38 1 Ya Ȓebî, xatira wê ȓojê kî,

2 Xatira wê beĥrê kî,
3 Xatira wan k’as û badîya kî,
4 Xatira emîn Cebraîl3789 kî.
S. 39 1 Ya Ȓebî, xatira ȓojê mork’evê kî,

2 Xatira herçar dergê mork’evê kî,
3 Xatira qerewilê mork’evê kî.
S. 40 1 Ya Ȓebî, xatira wê ȓojê kî,

2 P’adșayê min mork’evê dibû siware3790,
3 Lê geȓîya çar kenare,
4 Lê seyîrîn herçar yare,
5 Kaniya Sipî, gelîyê Lalișê sekinî, got: «Ĥeqû ware3791!»
S. 41 1«Ĥeq ware» — got û sekinî,

2 Havên avîte beĥrê, beĥr meyînî,
3 Dûxane jê dûxinî,
4 Wê duxanê çardeh3792 t’ebeqê3793 e’rd û e’zman jê nijinîn.
S. 42 1 Ya Ȓebî, xatira mêrê Ȓo[j]hlat, Ȓo[j]ava kî,

2 Xatira quba șexsê Batê,
3 Xatira ȓoja Beyt’ il-Farê3794,
4 Ĥewșa șêx Şems dara gulĥinarê kî.
S. 43 1 Ya Ȓebî, p’ira Selatê sore zerê,

2 Bîna misk û mawerê,
3 Dîndara șêx Şemsê min çêtire mal û sere.
S. 44 1 Ya Ȓebî, p’ira Selatê sore û k’eske,

2 Ber diçe mawer û miske,
3 Dîndara șêx Şemsê min çêtire mal û ȓisqe.
S. 45 1 Ya Ȓebî, xatira mezela kekê E’zîm kî,

2 Xatira zêwa Omerê Xala,
3 Ziv qubê gelîyê Lalișê kî,
4 Ciyê xasa, qenca, qelendera, ewlîya, enbîya,
3788
be'r
3789
Cebrahîl
3790
sîyar
3791
Heq û ware
3792
çarde
3793
tevek
3794
Beytilfar
725
5 Cem te mașe, beret’e, qedre, qîmetin.
S. 46 1 Ya Ȓebî, xatira gelîyê Lalișê kî,

2 Xatira sêsid șêst û șeș qubê gelîyê Lalișê kî,
3 Xatira dar û berê gelîyê Lalișê kî,
4 Xatira celis3795 û ȓewaqê gelîyê Lalișê kî,
5 Xatira gelîyê Lalișê seranser kî.
S. 47 1 Ya Ȓebî, xatirê dirozga șêx Şems kî,

2 Xatira ewa dua’, ewa dirozga,
3 Dua’yê dua’ qebûla,
4 Ew xas, ew qenc, cem te qedre, qîmetin, mașê berat’in,
5 Xatira wa[n] xasa, wa[n] qenca, wa[n] berat’e kî.
şaxê — 33796
…………………………..
…………………………..
…………………………..
S. 5 1 Melek Ezraîl not û neh ĥezar sal sekinî li xilmetê,

2 P’adşa3797 ȓûniştî liwê huzûrê3798 wê şehdetê3799,
3 Miraz hasilbû li ĥeqîqetê,
4 Ew bû çawişê sehdatê.
S. 6 1 P’adşa miraz hasile,

2 Hûn bi xof û tirs bin ji ĥemû dile,
3 Da li axretê bibin xweyê miraz-hasile.
S. 7 1 P’adşayî bi ȓastî miraz çêkir,

2 Navê xweyê şêrîn3800, șerîf3801 lêkir,
3 Meleka ji ew poş sicûde li pêkir.
S. 8 1 Ji P’adşê xwe didan medeha,

2 Melek ȓawestan li pişt dergehe,
3 Miraza xwe xwestin ji stêrka berê sibehe.
S. 9 1 Stêrka berê sibehê dahirbû,

2 Bor li ibadetê siwarbû,
3 Sed xweziya me bi wî mêrî, liber ĥeqiyê ȓawestabû.
S. 10 1 Sed xweziya me bi wî mêrî, liber ĥeqiya xwe veweste,

2 Aşiq û me’șûq3802 ȓay wê li desta,
3 Me mirazê xwe3803 ji wan dixwesta,
4 Ewan mirazê xwe ji ĥeqiyê dixwesta,
S. 11 1 Miraza miraz ji dîwane ĥeqiyê,

2 Em mobûn li hîvîyê,
3 Melek ȓawestan li pêşiyê,
4 Bi wê mirazê ji ew poş gehiştin wê xweşiyê.
3795
cews
3796
[1] (pp. 279-281)
3797
pedşa
3798
hizûr
3799
şe’de
3800
şêrîn
3801
șirîf
3802
maşoq
3803
xo
726
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 12 1 P’adşa miraz qebûle ji berî xet û mişûre,

2 Êzî neqaşê neqşê hûre,
3 Xewasê beĥrêt k’ûre ji nêzîkayî duȓe.
2. Dua’– diȓoza 3804

S. 1 1 Il-ĥemdillaĥ3805, il-ĥemdillaĥ,
2 Seyîdîne — nebîyne,
3 Şivate zedenîne,
4 T’ebîbî qulebîne,
5 Îlaĥî mewlîne,
6 Ferz il3806-e’lemîne.
S. 2 1 Dua’kî3807 dixwezim enzelî ȓa3808,

2 Enzelî menzelîȓa,
3 Xwedanê3809 Miĥemed E’lîȓa,
4 Fetĥa qedel bevșî momȓa,
5 Qewlî K’emalaȓa,
6 Bizirgayê Xwedaȓa,
7 E’ynat3810 — beynetê K’erîm Ellaĥ ȓa,
8 Ji zêȓa, zîyaretȓa,
9 Demîra e’zetȓa,
10 Not ĥezar esĥabê3811 ĥeqîqetȓa,
11 Semara sefaȓa,
12 Sefa e’zîzȓa,
13 Ji Xidir–nebîy3812, Xidir–Ilyasȓa,
14 Danzdeh ĥezar nebîyê xasȓa,
15 Danzdeh ĥezar weliyê xasȓa,
16 Ji Aqûb p’êẍemberȓa 3813,
17 Ji Ûsibê nebȋyaȓa,
18 Dawid3814 p’êẍemberȓa,
19 Neh kuȓê3815 Aqûb p’êẍemberȓa,
20 Seyîd Miĥemedê K’ibîr [ȓa],
21 Wesil3816 Quranîȓa 3817,
22 Şêx E’bd il-Qadir Gêlanîȓa 2456 ,
3818
23 Avokê Senemîȓa,
24 Çil çar p’îȓê Demirqatȓa,
25 Ûnis p’êẍemberȓa,
26 Cercîz p’êẍembe ȓa,
27 Seyîd p’êẍemberȓa,
28 Haziyanî Ȓomȓa,
29 Xaziyanî Ȓomȓa,
30 P’adșayê mek’em Medînêȓa,
31 Mifriq da Mișriq,
3804
[31] Di’a (rr. 18-21)
3805
herĥemdile
3806
ferzil
3807
di’a
3808
ra
3809
xudan
3810
e’yînet
3811
e’sab
3812
Xidirnebî
3813
pêxember
3814
Davît
3815
kur
3816
weyîsil
3817
Qiran
3818
șê E’vdil Qali Gêlanî
727
32 Mișriq da Mifriq,
33 Eva dua’– diȓoza nûr û nedera Şemsê e’ynî [minî] T’ewrêzîȓa3819.
S. 3 1 We siqana3820 we t’iya’na3821,
2 We kesanê e’lîme dan[a]3822,
3 Delaletî fesilê minî Adem,
4 K’ulî–k’ulî xaliq3823 Ellaĥ,
5 Ya melek ehsab,
6 Sehab li tem,
7 Melih sebirî,
8 Melih sit’irî,
9 Melih gorî,
10 Melih suȓet ȓeĥme3824,
11 Qurbana nebîy Îsmaîl qebûl.
12 Qebûl qurban, Meẍbûbî3825 Ellaĥ3826
13 Sifrayî3827 Celîl,
14 Berek’et Îbrahîm Xelîl.
15 Xem nebe, dem nebe,
16 Mal [ȗ] ȓisqê te zêdabe,
17 Eva nan û êmeka,
18 Xêra miriya qebûlbe.
DUA’YÊT P’ERWESTIN Û BI ȒOJ Û ŞEVÊVE DI GIRÊDAYȊ:
3. DUA’YA PIŞT GIRÊDANÊ3828

S. 1 1 Ya Ȓebî, mehderekê ji te dixwazin, mehdereke xêrê:
2 Yek k’eremete,
3 Yek nedere,
4 Yek şefeqete3829,
5 Yek dewlete.
6 Yek zare,
7 Yek zimane,
8 Yek dîne,
9 Yek îmane
10 Yek aqile,
11 Yek fame!
S. 2 1 Ya Ȓebî, tu aqil û fem di serê me bike!

2 Tu pirsiyareke xêrê li ĥalê me û vî miletî bike!
S. 3 1 Ya Ȓebî, tu bide xatirê delîlê Xweda axirzeman,

2 Ji xas û saliha,
3 Saf û milyak’eta,
4 Dewrêşê qelendera,
5 Xasê qelendera,
3819
T’evrêz
3820
wesiqana
3821
wet’iya’na
3822
wekesanê e’lîmedan[a]
3823
xalq
3824
sûretreme
3825
mexbûr
3826
elah
3827
surp
3828
http://www.eziden-celle.de/html/_eziden/_gebete/gebete02.htm
3829
şefqet
728
T’ÊMÛRÊ MESO
6 Li pey p’ira Selatê dik’ira.
Em kêmin, Xwedê ťemame!
4. DUA’YA FECRÊ3830 — DUA’YA ŞIFAQÊ3831
S. 1 1 Mêr û meleka deyin medeha,

2 Û xasêt nava qubeha,
3 Ȓonahî dabû berê sibeha.
S. 1 1 Ya Xwedê, bidî xatirê mêra, milyak’eta,
2 Yê didin medeha,
3 Ewin xasêt nîva qubeha.
S. 2 1 Ȓonahî ya berê sibê dahir bû,

2 Borê ibadetê siwar bû,
3 Sed xwezma wî mêrî, bi ĥeqî ȓawista bû.
S. 2 1 Ȓonîya berê sibeha li me dahir bû,
2 Borê ibadetê3832 siwar bû,
3 Sed xwazka mina bi wê ȓuĥê, liber ĥeqîqeta xwe westiya bû.
S. 3 1 Aşiq û me’șûq3833 mifte bi deste,

2 Me miraza xwe[y]e ji wan dixweste,
3 Ewan miraza xwe[y]e bi ĥeqî dixweste.
S. 3 1 Aşiq û me’șûqa3834 mirazê xwe ji wan dixweste,
2 Wan mirazê xwe ji ĥeqîyê dixweste.
S. 4 1 Ya mêrê3835 liber erk’anê,

2 Ya siba ȓoj û ȓonkayîyê,
3 Ya Xwedayê3836 bilind, xwedanê soz dayê.
S. 5 1 Ya şêxê ĥeqîqetê,
2 Ya mîrê sibehê,
3 Ya sibeha nû.
S. 4 1 Ya mêrêt sibê, sibeha nû,

2 Ya melik şehîd, ya nefesa silt’an Êzîd,
3 Ĥeta êk bixwaze, tu şêx û ez mirȋd!
4 Ezî ȓazîme meferê meye silt’an Êzîd!
S. 6 1 Ya xunk’arê3837 şehîd,
2 Ya nefesa ĥeq, ya suȓa silt’an Êzîd,
3 “Tu yê xelasîyê”, ya silt’an Êzîd, tu şêxî, ez mirîd.
S. 7 1 Ya Xweda, bi ȓazîbûna te,

2 Wek xwazîya te,
3 Şêxa, p’îra û mirîda, yek ji vêkî dixwaze.
S. 8 1 Ya Xwedê, tu dua’ me qebûl bikî bi diȓozinîya bawermenda,

2 T’eve dua’ yêt extîyarêt mixfî liber dergehê xasa Xwedê Amîn!
3830
[2] (rr. 967-969); аль-фаджр – заря (Сура 89)
3831
[2] (rr. 970-971)
3832
ebadet
3833
mașuq
3834
mașuq
3835
mîr
3836
Xuda
3837
xwendk’ar
729
S. 9 1 Xweda[wo], tu li me vekî deriyê xêra,

2 Me sax bikî bi bawermendara,
3 Ya Xwedê, tu qeza û bela ser me derbaskî.
S. 10 1 Bi șêx Adî3838 û şêx “çi danî”,

2 Û ȓê û erk’anî,
3 Û zanîngeh ew Xwedîyê e’rd û e’zmanî.
S. 11 1 Bi xwazîya șêx Adî, şêxê k’afê,

2 Yê e’wilê wî ji Lewĥê, girtîye Xwedayê.
S. 5 1 Ya mêrêd sibê, siba ,,mişoklîn,

2 T’anc ji e’wilîn, ĥeta bi axirîn,
3 Xêra bide, şeȓa wergeȓîn,
4 Ĥeq [il-]ĥemdillah, Ȓeb il-A’lemîn.
S. 6 1 Feqîr, “Aliyî”, mîr li wehdanî,

2 Ya Xwedê dua’ya me qebûl bikî,
3 Ji dua’ya mominêt çak, extîyarê mixfî, 4 Liber
dergehêt xasa, ya Xwedê Amîn!
S. 7 1 Şêx Adî — şêxê ĥeqîqetê,

2 Xwedanê me’rîfetê,
3 Zerb û k’eremet ji ba te tê!
S. 8 1 Şêx Adî — sêxekî çêye,

2 Dana me’rîfet û ȓêye,
3 E’rd û e’zman xweş3839 te divêye!
S. 9 1 Şêx Adî — şêxe û hine,

2 Bînaya ĉavêt mine,
3 Çend wesfet3840 jê diçine.
S. 10 1 Şêx Adî, melik șêx Sin bi şêxîtî qebiland,

2 E’rş û K’ursîy bora xemiland,
3 Mêr û milyak’eta li e’zmana bora hilhiland!
S. 12 1 Şêx Adî3841, melik șêx Sin bi sêxîtî qebiland,
2 E’rș u K’ursîy jêȓa xemiland,
3 Horiya li e’zmana jêȓa hilhiland.
S. 11 1 Şêx Adî li hestî nezer kir,

2 Hestî ji k’eremê nûr û neder kir,
3 P’adşayê min bi şefeqet3842 û ȓeĥmeta xwe kir.
S. 12 1 Şêx Adî — sêx[ê] meqbûle,

2 Zeynandî hestîyê stûre,
3 Dîwana şêx Adî şefeqet, û muĥbet3843, û nûre!
S. 13 1 Şêx Adî — şêxê meqbûle, ȓawestîyabû bê stûna,
2 Dîwana șêx Adî û melik șêx Sin şewq û nûre.
S. 13 1 Şêx Adî — şêxê k’afê,

2 E’wilê wî li Elîfê,
3838
Şêxadî
3839
xoș
3840
usfet
3841
Sîxadî
3842
şifqet
3843
miĥibet
730
T’ÊMÛRÊ MESO
4 Lewĥ il-meĥfûz navê Xwedê!
S. 14 1 Şêx Adî — şêx Berk’at,

2 Bi wê nûrê kir xelat,
3 Lew fiȓî, ço semawat!
S. 14 1 Ser leşkere binê vê kaniya Sipîye,

2 Qubleta sibĥane3844,
3 Bo navê șêx Adî u melik șêx Sin dide şehdȋye.
5. DUA’YA SIBÊ3845; 3846; 3847

Piştî hilatina ȓojê, her Êzidîyek ji xewê şiyar dibe û dest û ĉe’vên xwe dişo û pişta xwe girê dide û
k’umê xwe, yan cemedanîya xwe di havêje ser serê xwe, bi esq û dil berê xwe dide ȓohilatê, herdu destên xwe
danête ser yek, beranberî Ȓojê disekine u dua’ sibê dibêje. Piştî dua’ya xwe bi dawî tîne, xwe kin dike e’rdê û
sê cara li suna Ȓojê mac dike, destên xwe bi ser û ȓûyên xweda tîne û sikrînîyê ji Xwedê, Tawsî melek’, xasa
dixwaze. Xêr u bêbelayê, ji xweȓa, ji milletê xweȓa, ji ĥemû mirovên çakȓa dixwaze. Dua’ bi vî awayî di hête
gotin:
pişka yekê:
2 T’ibarek3848 il-dîn,
3 “Ellaĥ eĥsen il-xaliqîn”.
4 Bi ĥimeta Şemsedîn Fexredîn, Secadîn, Nasirdîn,
5 Şêx Şems3849 qewata dîn,
6 Silt’an șêx Adî t’ac ji e’wilîn ĥeta axirîn.
7 Ĥeq [il-]ĥemdillah, ya Ȓeb il-A’lemîn xêra bike, şeȓa wergeȓîn,
8 Mehderekê dixwazin bi ȓeĥma șêx Adî, ȓeza melik șêx Sin, k’erema șêx Şems.
2 Xwedê t’ibarek li dîn,
3 T’ifaqe li t’ifaqîn,
4 Xwedê e’sil xaliqîn.
S. 2 1 Bi ĥimeta melek Şemsedîn, Amadîn, Babadîn, Nasirdîn, Sicadîn, melik Fexredîn,

2 Şêx Şems liser qewata me û dîn,
3 Silt’an șêx Adî t’acê ji e’wil ĥeta bi axirîn,
4 Ya Xwedê, tu derê xêra veke, derê şeȓa wergeȓîn.
piska duwê:
S. 2 1 Nûr ji nûrê şifiqî,
2 Sibĥane3850 ji te xaliqî,
3 Meleka liber t’ifiqî.
S. 3 1 Berî ȓoj zeriqî,
2 Melek emin liber t’ifiqî,
3 Nûr bû ji nûrê şefiqî,
4 Sibĥan ji te ya Xaliqî.
S. 1 1 Sibeye, ȓoj zeriqî!
2 Nûr ji nûrê şefiqî!
3844
subhan
3845
[2] (rr. 972-974); [3] (rr. 216-219); [7] Lava sibê (rr. 38-40)
3846
http://www.eziden-celle.de/html/_eziden/_gebete/gebete03.htm (*); http://www.ezdixandi.com/forum/38-304-1(*);
3847
[2] (rr. 975-977)
3848
tebarek
3849
Şêşims
3850
sibhan
731
3 Melek “emeredîn” liber t’ifiqî

4 Sibĥane ji navê te xaliqî!
S. 13851 1 Sibe bû, ȓoj zeriqî,
2 Nûr ji nûrê șefiqî,
3 Mêr û milyak’et liber tifiqî.
S. 2 1 Sibeye, ȓoj hilat!

2 Şukrîna me pê hat!
S. 3 1 Me ji navê Xweda yê șêx Şems3852 hêvîyane3853,

2 Me yek sadiqe, û ĥeya, û îmane,
3 Sibeye ȓonîya șêx Şems dibû beyane,
4 Navû dik’arê șêx Şems dikim silave,
5 Ȓonahîya șêx Şems dabû çardeh t’ebeqê e’rd û e’zmane.
S. 3 1 Ji malê ĥeta male,

3 Em li șêx Şems nabiȓîn xeyalê3854.
S. 4 1 Ji malê ĥetanî malê,
2 Şêx Şemse xwedanê sîqalê3855,
3 Dest û damanê șêx Şems nabirim ji xeyalê.
S. 4 1 Ji malê ĥeta3856 malê,
3 Em ji șêx Şems nabiȓîn xeyalê.
S. 4 1 Ji derecê ĥeta deracê,

3 Em dê dest û damanêd șêx Şems tiwaf keyn şuna K’abet ȋlaĥîyê û ĥacê.
S. 5 1 Ji derecê ĥetanî derecê,
2 Şêx Şemse xwedanê ferecê,
3 Dest û damanên șêx Şems ȓadimûsim li dewsa K’abê, ciyê ĥacê.
S. 5 1 Ji derecê ĥeta derecê,
3 Em dest û damîna șêx Şems tiwaf dibîn sûna birka K’abet ȋlaĥî3857 û ĥacê.
S. 5 1 Ji stûnê ĥeta stûnê,

2 Şêx Şems xwedanê me’rîfet, û erk’an, û nasînê.
S. 6 1 Ji stûnê ĥetanî stûnê,
2 Çil mifte heye li derî xezînê,
3 Şêx Şems dane destê xwedanê me’rîfetê û nasînê.
S. 6 1 Ji stûnê ĥeta bi stûnê,
2 Çil mifte li hindurê xizînê,
3 Şêx Şems dane destê xwedanê me’rîfetê, nasînê.
S. 6 1 Ji ĉavî ĥeta devî,

2 Mora șêx Şems lê dik’eve,
3 Meydana menzina, ji germa nahêlin binivî.
S. 7 1 Ji ĉavan ĥetanî devî,
3 Mora meleka germe, nahêle tu binivî.
S. 7 1 Ĉava ĥeta devî,
3851
Qewl û beyt’ên êzidiyan yê piroz http://www.kaniya-sipi.de/ku/modules.php?name=News&file=article&sid=1416
3852
Şêşims
3853
binêr: hîvî
3854
xiyal
3855
sêqal
3856
ĥeya
3857
K’abetulla
732
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ji muĥbeta mêra, milyak’eta, nahêlin em binivî.
S. 8 1 Ji devî ĥeta bi ĉava,

2 Mora șêx Şems kire nava,
3 Ya șêx Şems, me bi te silave!
4 Ev dua’ya liba[l] te, ew sae’t, ew gave.
S. 7 1 Serî ĥeta p’êya,

2 Ya șêx Şems, te neqşandin danayîne serê ȓêya,
3 Em ji șêx Şems nabiȓin hîvîya.
S. 8 1 Ji serî ĥetanî p’ȋya3858,
2 Ya șêx Şems, te em danîne devê ȓêya,
3 Dîndara Xwedê û șêx Şems em nabirin ji hêvîya.
S. 9 1 Serî ĥeta bi p’êya,
2 Te ťemam neqșandin, danîye ser du ȓêya,
3 Me û sinetxanê ji te hêvîya.
S. 10 1 Ya șêx Şems, te em înane ser vê xilmetê,

2 Ber me û sinetxanê vekî dergekî ȓeĥmetê,
3 Bipirsî ĥalê me û çendî sinetê.
S. 8 1 Ya șêx Şems, tu li me vekeyî dergehê ȓeĥmetê

2 Te em înabûyine ser vê xilmetê!
S. 9 1 Ya șêx Şems, te em xwestine ser vê xilmetê,
2 Li me vekî dergê ȓeĥmetê,
3 Ȓonahîkî bidî ber me û çendê sinetê.
S. 9 1 Sinîk k’u sinîne,

2 Di mandîne,
3 Me bi șêx Şems hêvîne3859.
S. 11 1 Sinî k’u sinîne,
2 Zеbûnî ji bandîne,
3 Em ji Xwedê û șêx Şems bi hîvîne.
S. 10 1 Sinetik k’û sinete,

2 Zebûne kêm t’aqete,
3 Me bi șêx Şems e’ynate.
S. 10 1 Sinet k’u sinete,
2 Zebûnî kêm t’aqete,
3 Me bi Xwedê û șêx Şems yî bi enîyete.
S. 11 1 Sinet k’u sinete,
2 Her bi zebûne kêm t’aqete,
3 Me bi șêx Şems e’ynete.
S. 12 1 Şêx Şemso, tu3860 Emînî,

2 Liser beĥra giran dîne,
3 Sed xwezka mine bi wê ȓuĥê be, bideyê, jê nestînî,
zor dereca bigehînî.
S. 13 1 Ya șêx Şems, tuyî Ȓehîmî,

2 Xaliqekî minî ji qedîmî,
3 Ĥemû derda tu K’erîmî.
S. 14 1 Ya șêx Şems, tu Ȓeĥmanî,

2 Xaliqekî minî bi canî,
3858
binêr: p’ê
3859
binêr: hîvî
3860
tî
733
3 Ĥemû derda tu dermanî,

4 Ĥemû mexlûqatî xwedanî.
5 Ya șêx Şems, tu mîrê babê3861 min û çend derwêşa,
qelendera, feqîra, sêxa, p’îra, ewin kanî.
S. 15 1 Ya șêx Şems, tu li bangê gaze ligel extîyara3862, ȓêwîya,

2 Erk’an sekinî ser milê qelendera.
S. 16 1 Ya șêx Şems, tu meferî!

2 Ya Xweda, tu xaliqê minê her û herî,
3 Tu ȓisqa3863 didî, ȓisqa diberî.
S. 12 1 Şêx Şemsê me yî nûrîne,

2 Liser K’ursîya Zêȓîne,
3 Mifte û k’ilîlên feqîrê mezelê bi destê wȋne.
S. 17 1 Şêx Şemsê minî nûrîne,
2 Ser K’ursîya Zêȓîne,
3 K’ilîl û mifte bi destê wine.
S. 13 1 Ewe vedike derê ĥemû xezîna,

2 Sed xweziya mine bi wî be, șêx Şems bidê û jê nestîne,
3 Wê zor dereca ȓagihîne.
S. 17 4 Wê vedike derê zor xezîna, xelata jê dertîne,
5 Em û sinetxane ji te bi hêvîne,
6 Tu dermanê ĥemû birîna.
S. 11 1 Çî dua’ ya extîyarê mirgehê kirî,

2 Cêşê melik Fexredîn, qewalê șêx Adî,
3 Dua’ ya qebûl, p’îrê Libna,
4 Wan çî dua’ kirî, me jî ew dua’ kirî.

T’emametî li Xwedê3864, û șêx Adî, û melik șêx Sin!
6. DUA’YA SIP’ÊDEHÊ3865
Bi navê Ezdanê p’ak û dilovan:
S. 1 1 Xwêdeo, ji bona şanê te, şuna te, ji bona P’adşahîya te!
S. 2 1 Ya Ȓebî, tuyî K’erîmî, tuyî Ȓehîmî,

2 Tu Xwedayê milkê3866 cihanî,
3 Melikê saqȋ3867 semayî, Melikê E’rşê E’zîmî!
S. 3 1 Ya Ȓebî, tu ji enzelda qedîmî,

2 Ya Ȓebî, ta a’bad3868, tu kama ȓuĥayî!
S. 4 1 Ya Ȓebî, tu Melikê cins û insî,

2 Melikê E’rş û K’ursîy,
3861
bav
3862
extiyar
3863
ȓizq
3864
Xûdê
3865
[2] (rr. 978-979)
3866
mulk
3867
soq û
3868
ebed
734
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ya Ȓebî, tu Semedȋ, Lutfȋ3869 û Lemayî3870!
S. 5 1 Ya Ȓebî, tu Semedî, Ĥey il-Mecîdî,

2 Yek û yekta û bê enbazî,
3 Ya Ȓebî, her tu layîqî medih û senayî!
S. 6 1 Ya Ȓebî, tu Xwedawendê sep’erî,

2 Xwedawendê Meh û Mehrî3871,
3 Xwedawendê çem3872 û neĥrî,
4 Ya Ȓebî, tu Xwedawendê etayî!
S. 7 1 Ya Ȓebî, tе ne lewme, te ne ȓenge3873,

2 Te ne awaze, te ne denge3874,
3 Te ne endame3875 te ne çenge3876,
4 Ya Ȓebî, kes nizane tu k’usayî!?
S. 8 1 Ya Ȓebî, tu guhrendey, mendayî, qutî,

2 Tu ĥelîmê melekûtî.
3 Ya Ȓebî, tu Ĥakimê şah û gedayî,
4 Ya Ȓebî, herî Hayî, herî Hayî, herî Hayî!
7. DUA’YA NȊVRO
Êzidî sibeykê berê xwe didin ȓohilatê û êvarî berê yê ûnke demê ȓoj li nîveka e’zmanî, nîvro jî xwe
didin ȓoavayê. Ėzidî berê xwe didin Lalisa nûranî û dua’ya yê, disekine, dibêjin, xwe dikin:
şaxê –13877
S. 1 1 Ya Ȓebî, tu bideyî xatira stûna e’rd û e’zman,
2 Leylan3878, Leylet il-Qedir3879 û “suȓet il-Ȓeĥman”,
3 Ya Ȓebî, ji herçar mala bo me u sinetxanê viȓêkey han.
S. 2 1 Ya Ȓebî, tu bidî xatira gayê binê dine û masiyê bi t’inê,

2 K’erema xwedanê xîveta veday liser girê kela Dingizê!
3 Ya Ȓebî, tu bo me û sinetxanê viȓêkey, derwêşê ȓuniştî li k’afa Zimzimê.
S. 3 1 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê suȓa3880 çêbûyî linav mêra di xewlexanêda,

2 Yê xwe kirîye pisê șêx Adî di miẍarêda.
3 Ya Ȓebî, tu me û sinetxanê ẍefir bikî, ji gunehêt me kirîn ligel dayî û babêda.
S. 4 1 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê melik șêx Sinê Adiya,

2 Yê serê xwe dayî p’êxama me sinîya3881.
3 Ya Ȓebî, tu bo me û sinetê viȓêkey ȓisqekî3882 ji xizîna xwe ya jorîye!
3869
lift
3870
nimayî
3871
mah û mehr
3872
em
3873
Te ne lome, te ne îndade
3874
reng
3875
îndam
3876
Te ne denge, te ne ȓenge
3877
[2] (rr. 983-984); http://www.lalish.de/modules.php?name=News&file=article&sid=973
3878
leylun
3879
Leylet al-Qedir — Ночь Аль-Кадра, одна из ночей конца месяца Рамадана, который считается благословленным среди мусульман. В этой ночь,
согласно суннитской традиции, Коран был ниспослан Мухаммаду от ангела Джабраила. В шиизме это связано с нисхождением науки на имаме. Эта
ночь считается благословленной мусульманами, которые должны совершать призывы, молитвы, читать Коран и просить о искреннем прощении за
совершенные грехи.
3880
sur
3881
sunî
3882
ȓizq
735
S. 5 1 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê şêxê sinetê,

2 Çend xas u mominê bo te dikin ibadetê3883.
3 Ya Ȓebî, tu bo me û sinetxanê viȓêkey ȓisqekî ji xizîna xwe ya qudretê!
S. 6 1 Ya Ȓebî, tu bi xatira aşê muĥbetê3884 kî,

2 Û her ĥeft dergehêt qudretê kî,
3 Û herçar k’ilîlêt me’rîfetê kî.
4 Ya Ȓebî, tu pirsiyareke3885 xêrê li ĥalê me û sinetê kî!
S. 7 1 Ya Ȓebî, tu bidey xatira mêrê li zuĥayê,

2 K’erema gelîyê Laliş, dar û berayê!
3 Ya Ȓebî, tu me û sinetê xilas kî ji qeda yê, belayê!
S. 8 1 Ya Ȓebî, tu bideye xatira siwarê, siwar bûyî nîveka ȓojê, hatî ji Şerqê çoyî bo Ẍerbê!
3 Ya Ȓebî, tu gunehêt me ẍefir bikî û çendî sinetê!
S. 9 1 Ya Ȓebî, tu bideye xatira suȓa herçar qirifita û k’erema her ĥeft meleka.
2 Ya Ȓebî, tiştê ji te dixwazîn: dîn û îmane, ne dewlete!
S. 10 1 Ya Ȓebî, tu bideye xatira şev û ȓoje, bihuşt3886 û dojeh.

2 Ya Ȓebî, tu me û sinetê bixûne dîwana xas û mominêt jorê.
3 Ya Ȓebî, her tûyî, her tûyî, her tûyî!
şaxê –23887
S. 1 1 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê Ĥesen zerbaba,
2 Def û şibaba, Quds, Mekke, Medîne û K’aba,
3 Êzdîne mîr, bavê bava, mezinê çendî siĥaba!
S. 2 1 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê melekê ber ȓojê, çawîşê șêx Şems3888, Bercis Adêl, Marîn,
E’sed, melik il-Mişterî, Amadînê Şemsa, Qadî Bilban, Hicm û Mendûm, Mendê Şerîf,
Mendê Tûkil kî!
S. 3 1 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê duȓa sipîye, P’adşe Bêrîye,

2 Nefesa ĥeq, sira silt’an Êzdîye,
3 Melik Şerfedîn, xêr û sebîl, şerpik û ĉiraye,
4 P’erî qendîl, dergehê dîwan silt’an șêx Adî kî!
S. 4 1 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê ixtîyarê3889 mixfî, suȓa li pê p’ira Selatê3890, Ĥadêr, Nadêr,
Qadêr, Cencerî, Cebrîn, qubit xilûrî alî tu bi Umranê Hindî kî!
S. 5 1 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê mezin meydana meleka,

2 Ser holê sekiniye derwêşê Qat’anî, serdarê heştê ĥezar siwarê mala Adiya, p’îrê
Libna, p’îr Afat3891, Ȓebiya E’debî, sitȋya Ês, maka șêx Adî, Xatûna Fexra, şêx Fexrê
Adiya, şêx Mend, Nasirdîn, Sicadîn, k’afê û Zimzimê3892, qubet il-Bidor3893, Êzdîne mir
kî!
S. 6 1 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê kaniyia Sipî, seyêd il-Kewdel, Ĥewdel, Kewdel kekê şêx
şehîd Ellaĥ, p’îr Bab, p’îr Mendî goȓî, delîlî beĥrî, Zencerî weȓeq, Mişe’l, sira
3883
ebadet
3884
miĥibet
3885
pisiyarek
3886
bihişt
3887
[7] Lava nîvro (rr. 40-41)
3888
Şêşems
3889
binêr: extîyar
3890
binêr: Serat
3891
pîra Fat
3892
Zemzem
3893
qublit il-Bidûr
736
T’ÊMÛRÊ MESO
Tawisî melek’, her ĥeft kuȓê pîrê, Sûka me’rîfetê, pênc ferzên ĥeqîqetê, dîwana aẍê
qelendera, dergeha mîr li mîr Amadîn kî!
S. 7 1 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê Hidrîsî3894 Xeyat, banî E’rşe, Bilalî Hebeş, şêx
Mihemedî Harûnî, Ȓeşî Goȓayî, melek Zeyîn3895, melik Fexredîn, çil mîrî
liber secadê kî!
S. 8 1 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê p’îrî Kûza, p’îrî K’emal, p’îrî T’erciman3896, şahê siwara,
seyêd el Bek’ir, Guharzer, Zerguhar, dara qewala, dare qelendera, sitȋya Ês, maka șêx
Adî, qepiyê Ȓeş, qepê miraza kî!
2 Ya Ȓebî, em mirazê xwe ji te dixwazin dîn, û îman, û k’emale!
T’emam Xwedê û silt’an șêx Adî!
8. DUA’YA ÊVARÊ3897
Êzîdî dema berî ȓoj biçe ava, hîn zerayiya ȓojê li derve ye, berê xwe didin ȓojê. Destê xwe datînin ser hev
û dua’ xwe dikin. Wekî dua’ sibê ji Xwedê xêrê, qenciyê û t’ifaqê û jibo qeza û bela neyên serê wan, jibo
Xwedê dua’ dikin. Jibo ku ȓoj diçe ava û şev destpêdike, qeza û belayên di tariyê de neyên serê wan û miletê
wan, ew vê dua’yê dikin:
S. 1 1 Ya siwarê Ȓojhilatê, Ȓojavayê,

2 Hûn bidene xatira dotê û dayê,
3 Hûn me xilaskin ji qedayê, ji belayê,
4 Ya șêx Şems3898, tu ĥalê mala xwe3899 bipirsî û me jî vê care.
S. 2 1 Hûn bidene xatira E’rş û K’ursîy,

2 Gay û Masî, heyat3900 il-K’ursîy,
3 Ya șêx Şems, tu li ĥalê mala xwe û me jî [bi]pirsî.
S. 3 1 Hûn bidene xatira Lewĥ û Qeleme,

2 Hewa û Ademe, Îsa bin Miriyeme,
3 Ya șêx Şems, tu li ĥalê [mala] xwe û me jî bipirsî li ĥemû dema.
S. 4 1 Hûn bidine xatira çerxan û feleke, horîyan û meleke,

2 Suȓa Tawisî melek’ û çardeh t’ebeqe,
3 Ya șêx Şems, tu pirsiyareke xêrê li mala xwe û me jî bike.
S. 5 1 Hûn bidine xatira bihuştê û darê, k’afê û miẍarê3901,

2 Suȓa șêx Adî 3902 û Beyt3903 il-Farê,
3 Ya șêx Şems, tu pirsiyareke xêrê li mala xwe û me jî bike vê carê.
S. 6 1 Hûn bi xatira dare ken, k’asê ken,

2 Extîyarê suȓa mixfî pê p’ira Selatê ken.
3 Ya șêx Şems, hûn pirseke mala xwe û me jî biken.
S. 7 1 Hûn bidene xatira duȓa Sipîye,

2 Melikê Bêrîye, suȓa Êzîye.
3894
Idrîs
3895
melik Zîn
3896
Tercman
3897
[2] (rr. 985-987)
3898
Şeşims
3899
xo
3900
ĥeyat
3901
mixar
3902
Êzîd
3903
bet
737
3 Ya șêx Şems, li dîwana șêx Adî tu bo mala xwe û me jî bikî hêvîye3904
S. 8 1 Hûn bidine xatira duȓa Sore,

2 Êzdîne mîre, qubet il-Bidore.
3 Ya șêx Şems, bang û hawarêt me bet Melikê3905 jore.
S. 9 1 Hûn bidene xatira duȓa Zere,

2 Ax, û av, û bayî, û agire,
3 E’rd û e’zman û bere,
4 Êzdîne mîr û herçar suȓe.
5 Ya șêx Şems, tu li banga mala xwe û me jî were.
S. 10 1 Hûn bidene xatira sûka me’rîfetê,

2 Mêrê liber bedilê diket xilmetê,
3 Derwêşê şev û ȓojê diket ibadetê,
4 Her pênc ferzêd ĥeqîqetê: șêx û p’îr, hosta û merebî, yarû birayên axretê.
5 Ya șêx Şems, tu mefereke3906 mala xwe û me jî bike vê care.
S. 11 1 Hûn bidene xatira dua’êt fêran,

2 Ȓebenêd binê dêran.
3 Ya șêx Şems, tu li mala xwe û me jî bikey sexbêran.
S. 12 1 Hûn bidene xatira K’ursîya Ȓeĥmana,

2 Melekî cana, beĥra qudsîy cana.
3 Ya șêx Şems, me ji te divêt dîn û îmana.
S. 13 1 Hûn bidine xatira Ezraîl3907, Cebraîl3908, Mîkaîl, Şifqaîl, Derdaîl3909, Israfîl3910, Ezazîl3911,
2 Ewin her ĥeft melekêt K’ibîr, di destî da mifte û k’ilîl,
3 Ew jî wê liber ĥezreta Melikê Celîl.
9. DUA’YA [BERȊ] ȒAZANÊ3912

S. 1 1 Ya Ȓebî, tu Xwedayî, tu Ezdayî,
2 Ti xaliqê medih û senayî,
3 Ejqenderî bê gunehî2526
4 Ĥezar û yek nav li xwe danayî,
5 Navê șêrîn her Xwedayî
S. 2 1 Ya Ȓebî, tu Dayîmî, tu Qedîmî,

2 Tu xaliqê E’rsê E’zîmî,
3 Ya Ȓebî, tu Mihrî!
4 Tu xaliqê e’rd û e’zman,
5 Ȓeĥma te heye li ĥemû e’rdan,
6 Tuyî dermanê ĥemû derdan.
S. 3 1 Ya Ȓebî, tu me bidî xatirê șêx Şems û Şemsaniyê,

2 Ya Ȓebî, tu me bidî xatirê melek șêx Sin û Adaniyê,
3 Ya Ȓebî, tu me bidî xatirê Sêxûbek’ir û Qat’aniyê.
3904
hivîye
3905
melek
3906
meferiyek
3907
Izraîl
3908
Cibraîl
3909
Dirdaîl
3910
Izrafîl
3911
Izazîl
3912
http://ezipedia.de/dua-razane-das-gebet-vor-dem-schlaf/
738
T’ÊMÛRÊ MESO
4 Ya Ȓebî, tu me bidî xatirê mîr Ĥesin Maman3913 û p’îraniyê.

5 Ya Ȓebî, tu me bidî xatirê șêx Adî 3914 û mirîdaniyê.
6 Deriyekî xêrê li me û vî dînî vekê.
S. 4 1 Mefera min — șêx Şems, atqata min — Êzîd.

2 Derdê min, dua’yê min — Ezdayê min.
3 P’îrê min — hostayê min, Xwedê Ĥeq — Xwedayê min.
S. 5 1 Tawisî melek’— îmana min, kaniya Sipî — mora min.

2 Çumaye û qubet il-Bidore3915 — mek’anê silt’an Êzîdye Sore.
3 Sinetxane lê dibe more.
S. 6 1 Meqlûbû mergeh silav3916.

2 Silavên min li Meqlûbê, li mergehê,
3 Li Lalisê, li xwedanê qubehê.
S. 7 1 Şêx Adî — nûre,

2 Melik şêx Sin — mişûre,
3 Me șehda û îmana xwe bi navê Tawisî Melek û bi xerqê şêx Adî qebûle.
S. 8 1 Ez minetk’arim ji mala bava,

2 Ẍafilî korin ji herdu3917 ĉava,
3 Ku t’im û dayîm hilnadin van nava.
S. 9 1 Lalis ciyê bi nûre,

2 Ewe mek’anê silt’an Êzîdê Sore,
3 Êzîdxane lê dibe more.
S. 10 1 Mek’anê silt’an Êzdîye,

2 Êzîdxane lê t’iwaf dibîye.
S. 11 1 Ezdayîme, ji duȓeke enzelîme.

2 Bendeyî kaniya Sipîme,
3 Berxê k’oza silt’an Êzîme,
4 Şikir ji Xwedê, ji vî dînî û îmanî, ji vî ol û erk’anî ȓazîme.
S. 12 1 Çûme Lalişa nûranî,

2 Min serê xwe liber cotê qubeha danî.
3 Min îman bi navê Tawisî melek’ û xerqê șêx Adî anî.
10. DUA’YA ȒOHILATÊ3918

Bi navê Ezdanê dilovan û mihriban!
S. 1 1 Ya Ȓebî, tu heyî, ez nînim,

2 Tu Ȓeĥmî, ez gunehim,
3 Tu xwedan heqî, ez bendim.
S. 2 1 Te ne çone, tuyî çendî,

2 Te ne bejne, tuyî bilindî,
3913
gunah
3914
Meman
3915
qublidore
3916
selav
3917
herdo
3918
[2] (rr. 980-981); [8] (rr. 18-19)
739
3 Te ne awaze, tuyî bi dengî.
S. 3 1 Ciyê3919 te ĥemî e’rde,

2 Tu xaliqe celetî a’lem,
3 Te daye ĥezretî Adem,
4 Te kir dema me ev dem.
S. 4 1 Ya Ȓebî, tu vilayîyê3920 ferza nimêjî,

2 Tu ȓuĥan ji ȓuĥa dibirêjî,
3 Tu ji seran, ȓuĥan davêjî.
S. 5 1 Tu ne mîna me kêm dibînî,

2 Tu liseran ȓuĥan digehînî.
S. 6 1 Ya Ȓebî, tu Xwedayî, tu P’adşayî,

2 Tu alîmê3921 e’limayî,
3 Tu xunk’arê3922 ser çend P’adşayî.
S. 7 1 Te ne xafe, te ne xurde,
3 Xwedan malî, xwedan p’erde,
4 Ciyê te ĥemî e’rde.
S. 8 1 Tu Xwedayî, derdemendim,
2 Bexşendeyî, bê gunahî,
3 Layîqî medih û senayî,
4 Kes nizane tu çawayî.
S. 9 1 Tu hem derdî, hem dermanî,

2 Ĥekimê şah û gedayî.
S. 10 1 Ya Ȓebî, tu P’adşayê E’rş û K’ursîy,

2 Xaliqê Gay ȗ Masî.
S. 11 1 Ya Ȓebî, bi xatirê navê xwe ke,

2 Ĥalê K’urdistanê û êzdîyêt Ȓojhilat û Ȓojavayê bipirse!
11. DUA’YA ȒOAVAYÊ

şaxê — 13923
S. 1 1 Ya Ȓebî, bidî bona xatirê mîrê Ȓojhilat, Ȓojava, dotê û dayê, çel E’yn il-Beyzayê,
2 Ya Ȓebî, me [û] sinetxanê xelas bikî ji qeda û belayê
3 Ya Ȓebî, bidî bona xatirê E’rş û K’ursîy, Gay û Masî,
4 Ya Ȓebî, tu li ĥalê me û sinetxanê bipirsî,
5 Ya Ȓebî, tu bidî bona xatirê E’rş û sema, Lewĥ3924 û Qeleme, Hewa û Adem, Îsa û Meryem
6 Ya Ȓebî, li bangîna me û sinetxanê bê ĥemî çaxa, ĥemî dema
7 Ya Ȓebî, bidî bona xatirê zerhêvarî, bihuşt û darê, k’afê û Zimzimê3925 û miẍarê,
8 Silt’an Êzîd Xwedanê biryarê,
9 Silt’an șêx Adî li Beyt il-Fare,
3919
cihê
3920
welîyê
3921
elîm
3922
xundkar
3923
3924
luĥ
3925
Zemzem
740
T’ÊMÛRÊ MESO
10 Ya Ȓebî, li bangîna me û sinetxanê bê vê hevarê!
S. 2 1 Ya Ȓebî, bidî bona xatirê silt’an Êzîd, atqatê Ȓebit il-Tae’la,

2 Xwedanid xêra, k’afê û her ĥeft mêra, melik Fexredîn herçar gêla,
3 Ya Ȓebî, liber me û sinetxanê vekî dergekî xêra!
S. 3 1 Ya Ȓebî, bidî bona xatirê E’rşan û feleka,

2 Ĥoriya û meleka,
3 Tawis melek’,
4 Çardeh t’ebeqa,
5 Ya Ȓebî, Ferceka xêrê liber me û sinetxanê vekî!
S. 4 1 Ya Ȓebî, bidî bona xatirê sûka me’rîfetê,

2 Pênc ferzê ĥeqîqetê,
3 Mêrê çê, derwêş bi ȓojê dike xilametê, bi şev û ȓoj digîşte ibadetê3926,
4 Ya Ȓebî, liber me û sinetxanê vekî dergekî ȓeĥmetê!
S. 5 1 Ya Ȓebî, bidî [bona] xatirê duȓa Sipîye,

2 P’adşê Bêrîye,
3 Nefesa ĥeq suȓa silt’an Êzȋdîye,
4 Ya Ȓebî, me û sinetxanê ji te hîvîye!
S. 6 1 Ya Ȓebî, bidî bona xatirê duȓa Zere,

2 Ba û agire, e’rd û e’zman û bere,
3 Dîwanê aẍê Qelendere,
4 Êzdîne mîr,
5 Herçar suȓe,
6 Ya Ȓebî,di bangîna me û sinetxanê were!
S.7 1 Ya Ȓebî, bidî [bona]xatirê duȓa Sore,

2 K’ursîy ya ji batin de more,
3 Mek’anê silt’an Êzîdî minî Sore,
4 Lalişek avakir li jore,
5 Dergehek3927 li danî qubet il-Bidore3928,
6 Ya Ȓebî, li bangîna me û sinetxanê were!
S. 8 1 Ya Ȓebî, bidî bona K’ursîy ya Ȓeĥmanê,

2 Can lawê cane,
3 E’rd û e’zmane,
4 Quds û mûsĥane,
5 Suȓa qere șêx Mendê Fexrane,
6 Liber me vekî dergekî xêrane!
S. 9 1 Ya Ȓebî, bidî bona K’ursîy ya Сebêre,

2 Xwedanên xêra,
3 K’afê3929 [û] her ĥeft mêra
4 Ya Ȓebî, li bangîna me û sinetxanê were!
S. 10 1 Ya Ȓebî, bidî bona xatirê Ezazîl, Derdaîl, Mîkaîl, Cebraîl, Israfîl, Şifqaîl, Nûraîl,
2 Her ĥeft melekêt kibêr,
3 Ewan çiqas sal, û wext, û bedîl,
4 Her û her sekinîne li qeĥif û qeyser ĥezreta Melikêt Celîl,
5 Di dest wan de mifte û k’ilît,
6 Ya Ȓebî, me û sinetxanê nekî ji bîre!
3926
ebadet
3927
dergek
3928
qubit il-bidûr
3929
gav
741
S. 11 1 Ya Ȓebî, bidî [bona] xatirê mîrê bilind,

2 Feqîrê soz dayî mîrê t’ebeqê Şamê,
3 Silt’an Êzîd li Şamê,
4 Şêx Mend p’aşayê Ĥelebê, mezela kekê Ezîz.
şaxê –23930
S. 1 1 Ya siwarê Ȓojhilatê û Ȓojavayê!
2 Win bidine xatirê dotê û dayê,
3 Win me xelaskin ji qedayê, ji belayê,
4 Win bidine xatirê kaniya Sipîyê.
5 Ya șêx Şems3931, tu li ĥalê mala xwe bipirsî û me jî vê care.
S. 2 1 Win bidine xatira E’rş û K’ursîy,

2 Gay û Masî,
3 Heyat il-K’ursî.
4 Ya șêx Şems, tu li ĥalê mala xwe û me bipirsî3932.
S. 3 1 Hewa3933 û Ademe,
2 Îsa bin Miriyeme.
3 Ya șêx Şems, tu li ĥalê [mala] xwe û me jî bipirsî li ĥemû3934 deme.
S. 4 1 Win bidine xatira çerxan û feleka,

2 Horiyan û meleka,
3 Suȓa3935 Tawisî melek’ û çardeh t’ebeqa.
4 Ya șêx Şems, tu pirsyareke xêrê li mala xwe û me jî bike.
S. 5 1 Win bidine xatira behiştê3936 û dare,

2 K’afê û miẍarê,
3 Suȓa Êzî û Beyt’ il-Farê3937.
4 Ya șêx Şems, tu pirsyareke xêrê li mala xwe û me jî bikî vê care.
S. 6 1 Win bi xatira darê kin,

2 K’asê kin,
3 Extîyarê mixfî pê p’ira Selatê kin.
4 Ya șêx Şems, win pirseke mala xwe û me jî bikin.
S. 7 1 Win bidine xatira duȓa Sipîye,

2 Melikê3938 Bêrîye,
3 Suȓa Êzîye.
4 Ya șêx Şems, li dîwana silt’an3939 Şȋxadî3940 tu bo mala xwe û me jî bike hêvîye3941.
S. 8 1 Êzdîn mîre,
2 Qubet il-Bidore3942,
3 Ya șêx Şems, bang û hawarên me bêt Melikê jore.
3930
[7] Lava rojava (rr. 41- 43)
3931
Şêşems
3932
Tu li halê xwe û mala me bipirsî
3933
Hawa
3934
hemo
3935
surr
3936
binêr: bihușt
3937
bêtilfare
3938
melek
3939
sultan
3940
Şêxadî
3941
binêr: hîvî
3942
Qublet li bidûre
742
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 9 1 Win bidine xatira sûka me’rîfetê,

2 Mêrê liber bedilê dike xilmetê,
3 Derwêş[ê] şev û ȓoj dike ibadetê3943,
4 Her pênc ferzên ĥeqîqetê,
5 Şêx û p’îr, hoste û merebî, yar brayên axretê.
6 Ya șêx Şems, tu li mala xwe û me jî bikî sexbêran.
S. 10 1 Win bidine xatira K’ursiya Ȓeĥmana,

2 MelIkê cana,
3 Beĥra qudsê cana.
4 Ya șêx Şems,me ji te divêt dîn û îmana.
S. 11 1 Win bidin xatira Ezraîl3944, Cebraîl3945, Mîkaîl3946,

2 Şifqaîl3947, Derdaîl3948, Israfîl3949, Ezazîl,
3 Her ĥeft melekên K’ibîr di dest de mifte û k’ilîl,
4 Ew jî liber ĥezreta Melikê3950 Celîl.
T’emam Xwedê û silt’an Şȋxadî!
12. DUA’YA DI ȒOJÊ3951

1 Xwedê me xweyîke3952 derba xerqe,
2 Xwedê me xweyîke dîska denê,
3 Xwedê me xweyîke șeȓê sibê,
4 Xwedê me xweyîke e’zabê dê û bavê,
5 Destê şile’tê,
6 Qurȋ buxtana,
7 Şeȓê cînara,
8 Destê nep’aka,
9 Yê nebûyî, yê nep’ak.
13. DUA’YA HEYVÊ3953

S. 1 1 Me heyveke xweye3954 nû dîye,
2 Duȓeke qîmetîye,
3 Ser t’ancekî ȓeş nûranî diîsîye,
4 Şehdê min — șêx Adî ye,
5 Qubleta min — kaniya Sipîye,
6 Mesebê min — șêx Şemsê T’et’erîye.
S. 2 1 Fexro, tû fexrekî di cîda,
3943
ebadet
3944
Izrayîl
3945
Cibrayîl
3946
Mîkayîl
3947
Şifqayîl
3948
Dirdayîl
3949
Ezafîl
3950
melek
3951
[17] (стр. 26)
3952
xayîke
3953
[2] (rr. 993-994); http://www.ezdixandi.com/forum/38-311-1
3954
xoye
743
2 Xwedanê ilmê be’îde,

3 Tu wê liber k’erema silt’an Ȇzîda.
S. 3 1 Ez Êzdî yê cidê xwe me,

2 Medha jê ve didime.
S. 4 1 Şêxek ȓabû ji Şamê,

2 Avakir Laliş meqamê,
3 Bo dîndara şêx3955 Fexrê Adiyanê.
S. 5 1 Ya melek Fexredîn, te em xwendîne3956 li ĥezretê3957,

2 Tu me bisitrînî ji derba3958 xerqê, ji şerî’etê, ji t’erîqetê,
3 Şikir te em havêtine ser pişka sinetê.
S. 6 1 Ya melik Fexredîn, me ji te divêt,

2 Fire3959 dest, û ol, û t’erîqet.
S. 7 1 Bimbarek ya pîroz,
2 Îyêt ĥesûd, ĉav sipî di boz.
S. 7 1 Ya melik Fexredîn. heyva nû, qismetê kevin,

2 Ya melik Fexredîn, heyva nû, qismetê kevin,
3 Ya melik Fexredîn, heyva nû, qismetê kevin.
14. PAŞDUA’3960
Bi navê Yezdanê dilovan û mihriban:
2 Xwedê arîk’arîya dîn!
3 Ya Ȓebî, xêra bidey, şeȓa wergeȓîn Şemsedîn, Fexredîn, Amadîn, Nasirdîn.
S. 2 1 Ĥeqo, tu P’adşayî,
2 Xwedanê Mor û Mayî3961,
3 Ȓezaqê cin û insî,
4 Xwedayê a’lema qudsîy,
5 Xaliqê cin û insî.
S. 3 1 Şerfedîn xerzê gulî (kulî),

2 Mizgînê bînê K’urdistanê,
3 Bila veken deft’era îmanê,
4 Şêx Şems Ȓoja Êzdîyane,
5 Şerfedîn mîre li dîwane.
S. 4 1 Silîxan3962 biketin K’urdistanê,

2 Wê t’opan berdetin T’urkistanê,
3 T’extî ȓaketin bibete K’urdistanê,
4 Qeda dik’efte mala E’rebistanê.
3955
șê
3956
xundîn
3957
ĥizret
3958
dirb
3959
fira
3960
[8] (p. 21)
3961
binêr: mihr û meh
3962
binêr: salix
744
T’ÊMÛRÊ MESO
DUA’YÊT ĈARESER KIRNA ÊŞ Û DERDAN:
15. DUA’YA KÊMA HEYVÊ3963

Demê heyv li e’zmana nû dibû gelek zarok bi nexweșîyê diketin, t’ayî dihatê u bijwangên wan dibûne
cot, xelqê digot: “ser u binêt heyvêne,” di wê baweriyêda bûn jiber deketina heyva nû, nexweșî wan piçûka
digirit, diçone cem sêxekî Melik Fexredîn, dest u e’nîya zarokî bi teniyê nîșan dikirin (ȓeș dikirin), yan diçone
cem qewlzanekî ,”duá kêma heyvê,” liser digotin:
1 Li min û vî malî,
2 Şêx Fexrê Adiya p’ala xwe dabû stûna malî,
3 Wê bi vir çî qen filî,
4 Ji qelsîya jinê, ji xesîsîya mêrî,
5 Girara hêvarî,
6 Nedirê t’ifalî3964,
7 T’ifal dê ȓabite nava malî.
16. DUA’UA NEZERÊ
Heke zarokek derĥal nexos ba, li kêm daba,digotin cava ew piçuke wê girtî, deyk u babên wî(wê) dibirne cem
qewlzanekî, yan mirovekî van duá dizanit u duá nezerê liser digot u ligel duáyê sê cara hîkek li dora serî digêȓan,
yan jî risas di helandin:
şaxê –13965
1 Ya Cebar, ya Cebêr,
2 Ya p’îrî k’ar,
3 Ya xunk’arê3966 ber u beĥr,
4 Ya xaliqê lêylû neĥr3967,
5 Ya Ȓebî, îsmek sit’ar3968!
şaxê — 23969
1 Ya sitar, ya Cebarîn, ya Efan, ya Emîn,
2 Ya xunk’arê ber ȗ beĥr,
3 Ya xaliqê lêylû neĥr3970,
4 Ya Ȓebî, îsmek sit’ar!
17. DUA’YA DÛPIŞK Û MAR3971

1 Êẍler3972 — êẍler3973 bî,
3963
http://www.bahzani.net/services/forum/archive/index.php/t-56653.html
3964
tefal
3965
[2] (p 997); http://www.ezdixandi.com/forum/38-952-1
3966
xundk’ar
3967
lêl û nehr
3968
Ido Babe Sêx - Zarok di civata me da - govara rosenbîrî nwê, jimare 123, 1989
3969
Dengên Êzîdîyan 6-7 1997 (r. 29)
3970
leyil u nehar
3971
Dengê Êzdiyan 6-7, 1997 (p. 29)
3972
aẍler
3973
axle
745
2 Carî nûrî çiqilî,

3 Di wirde û di kurd de, di xîveta3974 Ȓesûl de,
4 Şêx Mendî Fexrane3975,
5 P’îrê Cerwane,
6 Heke dûpişke,
7 Heke mare,
8 Di serî de bike hefsare,
9 Berde çol û çolbeyaran,
10 Ĥeya em sibê bibin ĥişyare,
11 Û ȓoj li me bibe dîyare.
18. DUA’YA XATÛNA FERXRA3976

1 Ya Xatûna Fexra, bidî xatira navê Xwedê û șêx Adî!
2 Xatûna Fexra, tu werî hawar3977 û gazîya me!
3 Ya Xatûna Fexra, heȓî hawara jinê bi ĥal!
4 Ya Xatûna Fexra, heȓî hawara jin, û zarok, û t’ifalan!
5 Ya Xatûna Fexra, derȋ liber me vekî!
6 Ya Xatûna Fexra, tu me ji derê teng derxî!
7 Ya Xatûna Fexra, tu zarokêd me xweyîkî!
8 Ya sitî Xatûn, tu îmane me qayîmkî!
9 Me xwe avêtîye ber te, tu dua’yêd me qebûl kî!
19. DUA’YA STÊRA DEMBILQAP’ȊYÊ3978

zimanê e’rebî:
S. 1 1 Bi navê Xwedê ĥezin u dilovan, bi navê Xwedê ĥezin u dilovan,
bi navê Xwedê ĥezin û dilovan, navê Xwedê E’rşa, bi navê Xwedê e’zmana!
2 “Bismȋllaĥ al-sema e, bisim al-zîĥit al-E’rş û al-K’irsî”,“Ĥete E’rş li sema, sewa li kayînat”,
3 “Îsmînî, îsmînî Ellaĥ îyu a’qe semĥîrat”,
4 “Demiĥîrat silt’an el-edîd, k’amil el-atqat”.
5 “Selîmun, beslîtun, Sexrî cin, Nûrî cin, Mehdî cin, Kewkebî cin, Ȓeşîdî cin, Miradî cin,
Cin cin”,
6 “Mizîlit bêt el-bêt, edîlit nisret el-ên”,
7 “Şerab el-xitme, aswed al-ên”.
S. 2 1 Ya stêra Dembilqap’î selamûn e’lêk’, ya stêra Dembilqap’î selamûn e’lêk’,

ya stêra Dembilqap’î selamûn e’lêk’, ya stêra Dembilqap’î selamûn e’lêk’,
2 Ya stêra Dembilqap’î, seĥî tu stêra Dembilqap’î,
4 Dergehê e’rdî, e’zmanî,
5 Qatî stûna e’rdî e’zmanî.
S. 3 1 Qatî her ĥeft dergehêt qudretê keyî,

2 Herçar k’ilîlêt me’rîfetê keyî,
3 Me bi xwedan bikeyî,
4 Ji harî, ji marî, ji tarî, ji dupişkî, ji dizî, ji destê hara, ji ẍafila xwedan bikeyî,
5 Ji kuȓê buxtan, ji ĥeftî û du milet, ji hîjdeh3979 ĥezar xulyaqet.
3974
xîbet
3975
Feqran
3976
Ji zîyarete silt’an Êzîd bajare Tilbîsê
3977
hewar
3978
[2] (rr. 998-1000)
3979
hijde
746
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 4 1 Şems û Qemer,
2 Dawidî bin Derman, p’îr T’ericman, şêx Hevȓuz3980 û serdarî dizan, bi ĥimeta Xwedê Ekber,
xeta Silêman p’êẍember,
3 Herçar kenara bit, ĥeta ȓoj bête der.
T’emametiya vê dua’yê li p’îrî Cerwan û Şêx Alê Şemsan, li șêx Adî û mêran!
DUA’YÊT BAWERȊYÊ Û PESNANDINÊ OCAXA:
20. DUA’YA MEZIN3981; 3982

S. 1 1 Ya șêx Şems, tû bideye xatira Ĥesenî zerbaba,
2 Def û şibaba,
3 Û Mekke, û Medîn, û K’aba,
4 Êzdînê mîr babê baba,
5 Mezinê çendî siĥaba.
S. 1 1 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê Ĥesen zerbaba3983,
2 Def û şibaba,
3 Quds, Mekke, Medîne û K’aba3984,
4 Êzdîne mîr bavê bava,
5 Mezinê çendî siĥaba.
S. 2 1 Ya șêx Şems, tû bidî xatira duȓa Sipîye,

2 P’adşayê Bêrîye,
3 Suȓa ĥeq ya silt’an Êzîye.
S. 3 1 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê duȓa Sipîye,
2 P’adşe Bêrîye,
3 Nefesa ĥeq, suȓa silt’an Êzdîye,
S. 3 1 Ya șêx Şems, tû bideye xatira melik şêх Sine3985 û xêrêt sefîla,

2 Şêrpik, û ĉira, û p’erî, û qendîle,
3 Tû bi xatira dergeh û dîwanêt silt’an șêx Adî kî.
S. 3 4 Melik Şerfedîn, xêr û sebîl, şerpik û ĉiraye,
5 P’erî qendîl dergehê dîwan silt’an șêx Adî kî.
S. 4 1 Ya șêx Şems, tû bideye xatira her ĥeft melekêt К’ibîr,

2 Azraîl, Cebraîl, Derdaîl, Şemnaîl, Mîkaîl, Ezazîl û Ezrafîl,
3 Ewin her ĥeft melikêt K’ibîr ji berî xasa û çendî bedîl,
4 Wê di destê wande mifte û k’ilîl,
5 Ew di ȓawestayȋne li ĥezreta Melikê Celîl.
S. 5 Ya șêx Şems, tu bideye xatira melikêt ber Ȓojê, çawîşê șêx Şems, Berces melek, mişterî, midîyan, Ese’d,
Qadî Bilban, Ĥecam, Amadînê Şemsa, Mendê Şerîf û Mendê Tokil kî.
S. 2 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê melekê ber Ȓojê, çawîşê șêx Şems, Bercis Adêl, Marîn, Ese’d, Malik
il Mişterî, Amadînê Şemsa, Qadî Bilban, Ĥicm û Mendûm, Mendê Şerîf, Mendê Tûkil kî.
S. 6 1 Ya șêx Şems, tu bideye xatira ixtîyarê3986 mixfî3987,

2 Suȓ liser p’ira Selatê,
3 Ĥadir, Qadir, Nadir û Cencerê Cabir,
3980
binêr: Ebrus
3981
http://www.ezdixandi.com/forum/38-837-1; http://www.lalish.de/modules.php?name=News&file=article&sid=205
3982
Bedel feqîr Ĥecî http://www.bahzani.net/kurdi/show.php?aid=1482
3983
k’eremet
3984
K’e’ba
3985
Şêхsin
3986
binêr: extîyar
3987
muxfî
747
4 Cabirê Ȓefeîl k’erim, qesra cehwerî binyat, melekê fênîyê,

5 Qubet il-Bîdor il-Alȋyî, bi qedrê Umranê Hindî kî.
S. 4 1 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê ixtîyarê mixfî,
2 Suȓa li pê p’ira Seratê,
3 Hadêr, Nadêr, Qadêr, Cencerî Cebrîn,
4 Qubit xilûrî Alî tu bi Umranê Hindî kî.
S. 7 Ya șêx Şems, tû bideye xatira mezin meydana meleka, liser holê sekinî derwêş Qat’an[ȋ], serdarê
hestî siwarê malêt Adîyan, p’îrê Libna, nefesa Êzîd, şex Mend, Nasirdîn û Sicadîn, sitîya Ȇş, p’îr
Afat, Xatûna Fexra, Ȓebiya E’debiya, Zimzim, qubet il-Bidor, bi qedrê Êzdîne mîr kî.
S. 5 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê mezin meydana meleka, ser holê sekiniye derwêşê Qat’anî,
serdarê heştê ĥezar siwarê mala Adiya, p’îrê Libna, p’îr Afat, Ȓebiya E’debî, sitȋya Ês,
maka șêx Adî, Xatûna Fexra, şêx Fexrê Adiya, şêx Mend, Nasirdîn, Sicadîn, k’afê û
Zimzimê3988, qubet il-Bidor3989, Êzdîne mir kî.
S. 8 Ya șêx Şems, tû bideye xatira kaniya Sipî, Seyîd il-Kewin, Hewid il-Kewdel, buk’rêt buk’ir, t’obedarêt
qedîm, berê şêx Ehmed, şêx Şelal, p’îr Bûb, p’îr Mendê goȓ, delîlê beĥra, Zincil, Weȓaq, Mise’l, Mistêrî,
suȓa Tawisî melek’, tû bideye xatira her ĥeft kuȓêt pîrê li derê mîr Amadîn kî.
S. 6 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê kaniya Sipîî, Seyêd il-Kewdel, ĥewd il-Kewdel, Kekê şêx, şehîd
Ellaĥ, p’îr Bab, p’îr Mendî goȓî, delîlî beĥrî, Zencerî Weȓeq, Mişe’l, suȓa Tawisî
melek’, her ĥeft kuȓê pîrê, sûka me’rîfetê, pênc ferzên ĥeqîqetê, dîwana aẍê
qelendera, dergeha mîr, li mîr Amadîn kî.
S. 9 Ya șêx Şems, tu bideye xatira p’îrî Gos, p’îrî K’emal, p’îrî Mecirmafa, Ȓeșê Gareyî, Guharzer û
Zerguhar, Şeswar, Seyîd il-Bedew, dara qewala, sitîya Êş, maka șêx Adî, qap’îya Ȓeş, qap’îya miraza,
miraza xwedan miraza, miraza e’rd û e’zman biçite ber wê qap’îyê kî.
S. 8 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê p’îrî Kûza, p’îrî K’emal, p’îrî T’erciman, şahê siwara, Seyêd
il-Bek’ir, Guharzer, Zerguhar, dara qewala, darê qelendera, sitȋya Ês, maka șêx Adî,
qap’iyê Ȓeş, qap’iyê miraza kî.
S. 7 Ya Ȓebî, tu bidî xatirê Hidrîsî3990 Xeyat, banî E’rşe, Bilalî Hebeş, şêx Mihemedî Harûnî, Ȓeşê Goȓayî,
melek Zeyîn3991, melik Fexredîn, çil mêrî liber sicûdê3992 kî.
S. 9 Ya Ȓebî, em mirazê xwe ji te dixwazin dîn, û îman, û k’emale!
21. DUA’YA ȊMANÊ3993

S. 1 1 Îman bi çi nîşane?
2 Berî ne e’rd hebû, ne e’zmane,
3 Ne beĥr hebû, ne binyane,
6 Ne ĉiya hebû, ne sikane,
7 Îman hebû t’erîqete,
8 Ewê ȓojê kaniya Sipî kir qublete.
S. 2 1 Kaniya Sipîî ji berî e’rd û e’zmane,

2 Ji berî beĥr3994 û binyane,
3 Ji berî ĉiya û sikane,
4 Da medha jê bideyn bi nîşane.
3988
Zemzem
3989
qublit il bidûr
3990
Idrîs
3991
melik Zîn
3992
secad
3993
[2] (rr. 1013-1015)
3994
e’rd
748
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 3 1 Em çendî medha jê dene,

2 Ji berî Lewĥ3995 û Qeleme,
3 Ji berî ĥeftî û du Ademe,
4 Ya Êzî, ji berî notû ĥezar3996 salî ez liba[l] teme!
S. 4 1 Berî notû ĥezar salî ez liwê bûm,

2 Ne ji bab bûm, ne ji dê bûm,
3 Ez liber k’erema mewlê bûm.
S. 5 1 Ez birime ber k’erema wî mewlayî,

2 Ez dame destê wî hostayî,
3 Ji meȓa kirbû xweşî û şayî.
S. 6 1 Yê xweşî û şayî ji meȓa kirî,

2 Ez birime ser t’erîqa melikê Faxirî,
3 Min nezanî tu Xidir bin Xidirî.
S. 7 1 Xidiro, bin Xidir,

2 Te k’asek da me buk’ir,
3 Me vexwar bi navû dik’ir.
S. 8 1 Te k’as ji meȓa anî,

2 Me vexwar wek tu zanî,
3 Lew te ez birime ser ilmê Qat’anî.
S. 9 1 Ji Qat’anî we dibême,
2 Bi me’rîfet û erk’anê çême,
3 Da medhê e’zîz3997 melik Fexredîn bême.
S. 10 1 Da bideyn medhê e’zîz melik Fexredîne,

2 K’engê ji meȓa têtin mizgîne,
3 Wê ȓojê, wê derkevin xîvetên t’ereb zêȓîne.
S. 11 1 Îman weke ĉave,

2 Heke mûwek k’ete nave,
3 Xweyî jiber ĥeyrî, tengave.
S. 12 1 Heke k’etiyê mûwekî3998 bi t’inê,

2 Xweyî nasekinê liber sotinê.
S. 13 1 Me îman naskir,
2 Hincîyê bi xofê ĥelal xwe3999 derbazkir,
3 Ewan xwe bi wê xofê ji dojêh, ji destê zebêniya xilaskir.
S. 14 1 Hincîyê bawerî bi îmanê anî,

2 Îman beĥre, jê diçin co û kanî,
3 Mamina şehde û baweriya xwe bi navê Tawisî melek’ anî.
S. 15 1 Tawisî melek’ bi wê îmanê gehişte ber K’ursîyê,

2 Mamin ber bendin li hîvîyê,
3 Tu bîniya pêşîya4000 me xofê ĥeqîyê.
S. 16 1 Libsê îmanê sipîye,

3995
loh
3996
not û ĥezar
3997
eziz
3998
mûek
3999
xo
4000
pêsiya
749
2 Nazike, let’îfe, yî qewîye,

3 Me hingêvnê gelî êzdiya, ew zu xeyîrîye.
S. 17 1 Ȓêya îmanê fere,

2 Ji berî nebîya u çiqas p’êẍembera,
3 Îman bi ser hêvênê sinetê danin, me bi navê Tawisî melek’ behwere4001.
S. 18 1 Îman bi e’melê sipîye,

2 Ji berî e’rd, e’zman, û zevîye,
3 Bû mehder liser êzdiya.
S. 19 1 Me îman nasîye,
2 Tawisî melek’ liser pişta Gay û Masîye,
3 T’acê wî liber K’ursîya Melikê Bêrîye4002.
S. 20 1 Tawisî melek’ bi xwe îman ji hêvênê sinetê qebûl kir,

2 T’oq4003, û erk’an, û xelat lêkir,
3 Cinet ji wan û be jêr kir.
S. 21 1 Şêx Şems bû mefer,

2 Melik șêx Sin bû sifaet,
3 Şêxû Bek’ir bû mewla,
4 Melik Fexredîn bû ȓêber,
5 Melik Sicadîn bû qasid,
6 Êzî bû atqat.
S. 22 1 Ȓêya îmanê jêȓa bi xêr û berk’ kir,

2 Hûn ȓêya îmanê bi ser nedin,
3 Cehwera bi der nedin,
4 Da hûn dîwana xasa bi ser nedin.
S. 23 1 Ew bû dua’ hêvênê sinetê,

2 Tawisî melek’ wê ser berê se’edetê,
3 Ji me dixwezê xilmetê, ȓastîye, ibadetê4004.
S. 24 1 Me îman bi Tawisî melek’ tê,

2 Îman bi wê xilmet û ibadetê,
3 Ĥeta ȓoja qiyametê.
22. DUA’YA XWEDANÊ MALÊ4005

S. 1 1 Ya Xwedê4006, xwedanê malê tu li me bikî serdanê,
2 Em ji te dixwezin t’ifaqê, û me’rîfetê, û îmanê,
3 Me hîvî ji te heye, tu hîvîya me û êzdiya bikî li dîwanê!
S. 2 1 Em ȓawestan liber xwedanê male,

2 Tu li dilê me bikî sîqalê,
3 Tu li pêşîya me hilînî k’erbê û k’înê,
4 Bidî pêşîya me xofê, û sebirê, û erk’anê!
5 Tuyî xwedanê sebirê û sikanê!
4001
binêr: bawer
4002
Melikê Berî
4003
tok
4004
ebadet
4005
[2] (rr. 1016-1018); http://www.bahzani.net/kurdi/show.php?aid=428
4006
Xudê
750
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 3 1 Xwedanê malê ji male dixwezê medeha,

2 Em ȓawestan liber çardeh dergeha,
3 Emê miraza xwe bixwazin ji xwedanê wan qubeha!
S. 4 1 Xwedanê malê, xwedanê quba nûrîne!

2 K’ursîya wî ser banê E’rşê E’zmîne,
3 Liber diîsîyêt şemalê nûrîne,
4 Me hîvî ji te heye, tu hîvîya me bike liba[l] [Ȓeb il-A’lemîne],
5 Em dîm ji te û wan suȓ û k’erema bi hȋvîne,
6 Tu e’melê baș4007 bidî me, k’arê xirab ji pêşîya me hilîne.
S. 5 1 Ewan gunehk’ara, xwedanê malê nas nekirin,

2 Xwe ji ȓêya Xwedê dûr kirin,
3 Derê qeda û bela li xwe vekirin,
4 Zebênîya ȓoja axretê, ew li gelîyê waweyê werkirin.
S. 6 1 Ew xwedanê malê xof û ȓehim li dilî kirin,

2 Me hîvî ji xwedanê malê heye, mom û ĉira liber vekirin,
3 Em ji donzde[h] ĥezar bela dûr kirin.
S. 7 1 Ya xwedanê malê ji cineta mîre,

2 Lê êwirîn coqetêt feqîre,
3 Ȓêya me bi hosta, şêx û p’îre.
S. 8 1 Xwedanê malê navek jê Melikê Bêrîye,

2 Hincê ȓêya ĥeqîyê nasîye,
3 Ewê bibê serwerê mala Adȋya.
S. 9 1 Eve bû dua’ xwedanê male,

2 Mala ĥeqîyê dîm em berdin hîvîyê,
3 Em dilxweşin bi wê xweşî û şayê4008.
S. 10 1 Xwedanê malê xweyîtî4009 li me kir,

2 Meleka dilê așiq û momina xweş kir,
3 Dilê xirab û beygoya t’erîq kir.
S. 11 1 Xwedanê malê, xwedanê cara,

2 Hincîyê bi t’erîqetê dijmine,
3 Ȓoja axretê bare wî ĥesine, cizayê wî sotine.
S. 12 1 Hincîyê li xwedanê malê ne yî guhdare,

2 Yê wan li axretê bavêjin dojêh, devê mara,
3 Ew be şêx û p’îr, hosta û merebî, birayê axretê, bê extîyare4010,
4 Ȓoja ĥesabê, bê cîya, bê ware.
S. 13 1 Me bi xwedanê malê behwere4011,

2 Ji meȓa sekinin li merdere,
3 Melik wê liser menbere,
4 Xwedanê malê ji meȓa anî t’oqa 4012 zere,
5 Ya xwedanê male, tu ji dilê me hilîne kul û k’esere,
6 Tu li me bibî hevere.
4007
bas
4008
şahîyê
4009
xoyîtî
4010
axtîyar
4011
binêr: bawer
4012
tok
751
23. DUA’YA TAWISȊ MELEK’4013

Ev dua’ ji wan dua’yêt p’iȓ giringe, li gelek cî u dema dihête gotin. Ne gereke em bêjin Tawsî melek’
k’îye u ȓola wî di dîn û baweriya Êzidîyanda çîye; çunke dua’ bi xwe, persiva vê pirsiyarê dide û ciyê bilindê
Tawsî Melek de xweyakirinê. Carna dibêjin: dua’ Tawsî Melek, carna jî qewlê Tawsî melek’, dîyare gotina
dua’ bitir ligel naverokî di guncê:
S. 1 1 Ya Ȓebî, a’la4014 şanek, a’la mek’anek, a’la silt’anek.

S. 2 1 Ya Ȓebî, tu Melikê40155 canî,

2 Tu Melikê melkê K’erîmî,
3 Tu ji enzeldayî Qedîmî
4 Ĥeta-ĥetayê tu kama ȓuĥayî.
S. 3 1 Ya Ȓebî, tu Melikê cin û insî, E’rş û K’ursîy,

2 Semedî, Lutf4016 û Lemayî, Ĥey, il-Mecîdî,
3 Vaĥid4017 il-Ferd, il-Ĥemîdî.
S. 4 1 Ya Ȓebî, tu Xwedawendê seferî,

2 Tu Xwedawendê Meh û Mehrî4018,
3 Tu Xwedawendê çendî omerî,
4 Tu Xwedawendê etayî.
S. 5 1 Ya Ȓebî, ji nava tuyî bilindî,

2 Te nav çende, tuyî çendî!
3 Tu miza zendê du4019 p’ayî!
S. 6 1 Ya Ȓebî, tu k’eremdayê ĥutî,

3 Tu alîmê ilmayî.
S. 7 1 Ya Ȓebî, tu Xwedan malî, Xwedan p’erde,

2 Ciyê te li ĥemû e’rde!
S. 8 1 Ya Ȓebî, te ne lewme4020, te ne ȓenge,

3 Te ne, endame4021, te ne denge,
4 Ya Ȓebî, kes nizanit tuyî çawanî?!
S. 9 1 Ya Ȓebî, tu vilayîyê4022 nimêjî,

2 Tu mal û milka dip’erêsî4023
4013
[2] (rr. 990-992)
4014
ela
4015
melek
4016
lift
4017
waĥid
4018
mer
4019
dû
4020
lone
4021
îndam
4022
welîyê
4023
diberêzî
752
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 10 1 Ya Ȓebî, tu Ĥakimê şah û gedayî,

2 Tu Ĥakimê cimletî a’lem4024,
3 Te t’obe kirbû li Adem,
4 Ȓêbû Îsa bin Miriyem.
S. 11 1 Ya Ȓebî, tu Ȓeĥmî, tu K’eremî,

2 Tu Emînî, tu Semedî, em çu4025 nînin.
S. 12 1 Ya Ȓebî, êk nema li t’ayî,

2 Ya Ȓebî, ez k’etîme, t’awîme,
3 Tu dermanî, tu ĥekîmî,
4 Tu Ĥakimî, em di ẍerîbîn.
5 Ya Ȓebî, tu dizanî derd û dermanê me li k’o dibî.
S. 13 1 Ya Ȓebî, tu insê4026 xirbayî4027,

2 Sȗc, û gune[h], û mişurî4028.
S. 14 1 Me nas kirin, me kirin teĥiyat û goşe,

2 Ya Ȓebî, her tu me bibexşe!
3 Ya Ȓebî, tu Heyî, tu Heyî, tu Heyî.
24. DUA’YA T’EMEDȊYA ŞÊX ADȊ4029

1 Babîlko tu ȓeve ȓemanî!
2 Dîwan geȓiya qeynt’ere,
3 Şêx Adî zane, k’î lipêşe, k’î libere,
4 Bînatara vî qewlî girêda E’yn il-Beyzayê,
5 Yarû birê axretê hûn ȓevne simayê,
6 K’ereme xwedanê kerermê.
7 Gêşê gelîyê Lalişê,
8 Gulbanîke ȓemetê, yeka axretê
9 Ȓeĥme li dê û bavê hadêr-gu[h]dêra,
10 Mirîd- momîna,
11 P’îr — hostayê, me jî pêra,
12 Mal mezelê em têda,
13 Ȓeĥme li ȓuĥê4030 seyîdayê mive!
25. DUA’ EZȊ ÊZDȊME
1 Ezî Êzdîme,
2 Mirîdê şêxê Adîme4031,
3 Bi şêx, û p’îr, û merebîme,
4024
alim
4025
binêr: t’u
4026
uns
4027
xurba
4028
mişut
4029
[6] (стр 23)
4030
goha
4031
şêx E’dî
753
4 Min berê xwe da ser şivekê,

5 Jibo xotirê navê Êzîdû makê.
6 Min got: «Ezî Êzdîme,
7 Kiras û derpê min sipîne.
8 Şêx Adî nûre,
9 Melik șêx Sin û melik Fexredîn ẍefure,
10 Navê Tewisî melek’ me qebûle,
11 Şikir ezî Êzdîme!»
26. DUA’YA ÊZDȊYATȊYÊ4032

Ewe mehdeȓa êzdȋya.
S. 1 1 Ya Xwedê4033 ȓoja te e’sas danî û çêkir,
2 Te ĥed û sed, her pênc ferzêd ĥeqîqetê ji meȓa viȓêkir,
3 Êzîyê Sor navê xwe lêkir.
S. 2 1 Ȓoja suȓa sinetê kirin dîyare,

2 Nûra meleka hate xware,
3 Ew ji meȓa kirin dîyare,
4 Her yek liser k’oka xwe girtibû ware.
S. 3 1 Hêvênê sinetê4034 sipîye,

2 Suȓa wê jiber damana Êzîye,
3 Ya Êzîyê Sor, tu li me u vî dinî bikî xweyîye4035,
4 Tu me xilas bikî ji nexweşîye4036.
S. 4 1 Êzdiyatî miraze,
2 Êzî k’arê ȓast ji me dixweze,
3 Jêk k’ivş bibin pisêt baza.
S. 5 1 Êzî li xewleye,
2 Ew miĥbê k’asa xweye,
3 Ew bi kesî ne yî ĥewceye,
4 Ew minetk’are ji mêrê bi e’deb, erk’an, bi ĥeya.
S. 6 1 Êzî li xewle bû,

2 Ew bi kesî ne yî ĥewce bû,
3 Ew miĥbê k’asa xwe bû.
S. 7 1 Êzdîyatî şefa’ete4037,
2 Kaniya Sipî kir qublete,
3 Kir qubleta dine û axrete.
S. 8 1 Sinet more,
2 P’adşayî Lalişek ava kirbû li jore,
3 Ȓêya Êzdîya bi ĥêyf û core.
S. 9 1 Suȓa sinetê hebû,

2 Bi P’adşayîȓa xewle bû,
3 Ji berî çendî dem bû.
4032
[2] (rr. 1001-1003)
4033
Xudê
4034
sunet
4035
xoyî
4036
nexoşî
4037
şifa’et
754
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 10 1 Ew suȓ li veĥdenîyê4038 çêkir,

2 Meleka nobet4039 lêkir,
3 Ȓoja îda ĥeciya ji meȓa viȓêkir.
S. 11 1 Tawisî melek’ bû îman,

2 Melik Şerfedîn bû dîn,
3 Melik Adî bû ol,
4 Melik Êzî bû atqat4040,
5 Melik Şemsedîn bû mefer,
6 Melik șêx Sin bû şefa’et,
7 Şêxû Bek’ir bû mewla,
8 Melik Fexredîn bû ȓêber,
9 Ewê ȓojê, ji meȓa danîn ĥed u sed.
S. 12 1 Êzdî ȓawestan bi dua’yê,

2 Suȓa Êzî gehayê,
3 Hincîyê safî Êzdî bê, agirê dojehê ne gehayê.
S. 13 1 Êzdî bi e’melê çak gehiştin benda îmanê4041,

2 Meleke ȓawestan li dîwanê,
3 Şêxû Bek’ir liser berê sikanê,
4 Şêx Şems ji êzdîyara ĉiraye li dîwanê,
5 Ya Êzî tu li me bikî xwedanê.
S. 14 1 Heçî êzdîyê e’mel saf bin,

2 Hûnê ji axretê hîvî bin,
3 Hûnê li dîwana Êzî bi xweşî û şahî4042 bin,
4 Hûnê li axretê bi xweyî bin.
S. 15 1 Axret mala Ĥeqe,

2 Melek ȓawestan li çardeh t’ebeqe,
3 Ji êzdiyaȓa dahir kir girîwanê Ĥeqe.
S. 16 1 Ji êzdiyaȓa anîn ilmê batinê,

2 P’adşa êkî bi t’inê,
3 Hincî êzdîyê ne yî safî bê,
4 Derê dojêh ji wanȓa vekirî bê.
S. 17 1 Bêjim we gelî sinetê,

2 Hûn desta bernedin ji t’erîqetê,
3 Da melik șêx Sin li we bikit şefa’etê.
S. 18 1 Ew bû dua’ mehderaÊzîye,
2 Tawisî melek’ da destê şê[x] Fexrê Adiye,
3 Ya Êzî, me bi te hîvîye,
4 Tu me xilas bikî ji tengiya, ji teliye.
27. DUA’YA SI’ÛRA4043

E’ynata dînê Êzdî te li me kiriye ferz, em sê ȓo ȓojî li bo te bigrin.
4038
weĥdanîyê
4039
nubet
4040
atqad
4041
êman
4042
binêr: şayî
4043
[7] (r. 152)
755
28. DUA’YA ŞÊXȊTȊYÊ4044

S. 1 1 Xwedê4045 şêxîtî dahir kir,
2 Dunzde ĥezar qewl û qesîde, dua’ û diroze pêȓa viȓêkir,
3 Êzîyê Sor t’ancê milukê li berk’ kir4046,
4 Ji ew paş, êzdiya li pê sefer kir.
S. 2 1 Êzî bi şêxatîyê xwe naskir,

2 Her pênç ferz li xwe fer kir,
3 Ȓêya axretê bi mal û ser kir.
S. 3 1 Ȓêya şêxatîyê, ȓêya axretê,

2 Danîn not û neh erk’anê ĥeqîqetê,
3 Em liber dikin xilmetê û ibadetê4047,
4 Îro dinyaye, sibe bangê axretê,
5 Ya Xwedê, tu li me bikî şefa’etê.
S. 4 1 Şehîd p’êẍember bi şêxatîyê bû heste,

2 Ewî ne p’ê hebû, ne deste,
3 Êzîyê Sor ȓonehî liber wî dixiste,
4 Ewî miraza xwe ji Xwedê dixweste.
S. 5 1 Şêxîtî fere,
2 Ji berî nebȋya, ji berî p’êẍembera,
3 Ji şêxatîyê hatibû not û neh erk’anê ĥeqîqetê,
4 Bi nûra k’esk, û sor, û sipî, û zerê,
5 Ya Xwedê, tu li me bikî mefere.
S. 6 1 Şêxîtî not û neh erk’ane e’wil ibadet zimane,

2 Nasbûnî ser xitmê wane,
3 Ya me sadiqe û îmane,
4 Li bangiya me bê melekê Ȓeĥmane.
S. 7 1 Şêxîtî miraze,
2 Xwedê ȓêya ĥeqîyê ji meȓa dixwaze,
3 Ya Xwedê, tu miraza me bikî li berberê miraze.
S. 8 1 Şêxîtî ferzek ji yêt îmanê,

2 Meleke meclis girtbû li dîwanê,
3 Ya Xwedê, tu me bigehînî wê ĥizurê, wê erk’anê.
S. 9 1 Şêxîtî ferzek ji yêt dîne,

2 Hincîyê ȓêya şêxîtîyê girt bi yeqîne4048,
3 Şêxîtî bi mêr û muĥbet şêrîne,
4 Ya Êzî, tu hîvîya me bikȋ ji dîwana Ȓeb il-A’lemîne.
S. 10 1 Şêxîtî more,
2 Hatibû ji xizîna jore,
3 Suȓa şêxîtîyê ji kaniya qubet il-Bidore,
4 Ya Xwedê, tu li me șîyarkî nave Êzdîyê Sore.
4044
[2] (rr. 1004-1006)
4045
Xwidê
4046
ber kir
4047
ebadet
4048
êqîn
756
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 11 1 Şêx Adî 4049, melik șêx Sin bi şêxîtî qebiland,

2 E’rş û K’ursîy jêȓa xemiland,
3 Horiya ji wanȓa li e’zmana hilhiland.
S. 12 1 Şêx Adî, melik șêx Sin bi şêxîtî qebûl kir,

2 Dergehê e’zmana vekir,
3 Bi nûrê Tea’la kir4050.
S. 13 1 Şêx Adî dindara xwe dîyar kir,

2 Şêx Adî nave xwe yê şêrîn lê kir,
3 Dar û bera sicûde pê kir.
S. 14 1 Suȓa șêx Adî hate e’rde,

2 Linav şêxatîyê danî ĥed û sede,
3 Navû dik’irê wî t’ijîye ji e’zmana k’ete bi e’rde,
4 Ya șêx Adî, tu jipêşîya me hilînî kul û derde.
S. 15 1 Şêxîtî miraze,
2 Hincîyê bi şêxîtîyê dilxwaze,
3 Ewê li axretê bigehit dîwana baza,
4 Xwedê dê hasil bikê miraza çendî mirazxwaza.
S. 16 1 Ev bû dua’ şêxîtîyê,
2 Ji Xwedê dixwezîn hîvîyê,
3 Tim miraza me bikî liber K’ursîyê.
29. DUA’YA P’ȊRANȊYÊ4051

S. 1 1 P’adşa’yî p’îranî nazil kir,
2 Libsê ȓastîyê li berk’ kir4052,
3 P’îra li pê sefer kir.
S. 2 1 P’îranî bi nave Ĥesin4053 Maman çêkir,

2 Fitir û zek’at pêra viȓêkir,
3 P’îranî ji şêxotîyê cihêkir.
S. 3 1 K’arê xirab t’erk kirin,

2 Ȓêya p’îranîyê berbi xêrê kir,
3 P’adşayî dua’ p’îranîyê nazil kir.
S. 4 1 P’îranî bi Ĥesin Maman4054 di bo yeqîne4055,

2 Hincîyê xwe ji gûneha vek’ișîne,
3 Axret ȓaste, ev dinya fênîyeke derewîna.
S. 5 1 P’îranî şêrîne,
2 Li ĥeqîyê dibîne,
3 Ewê xwe bi dîwana Ĥesin Maman bigehîne.
S. 6 1 P’îranî hate e’rda,

2 Ji her pênc ferza, êk jê serda,
4049
Şêxadî
4050
tee’md kir
4051
[2] (rr. 1007-1009)
4052
ber kir
4053
Hasin
4054
Hesilmeman
4055
yêqin
757
3 Ew mirazek ser dilê bi derde.
S. 7 1 P’îranî ferzek ji yêt ĥeqîqetê,

2 Melik sekinîn li se’edetê,
3 Momin ȓawestan li ibadetê4056,
4 Em sayîne livê xilmetê.
S. 8 1 Şêx ji duȓêne,
2 P’îr ji suȓêne,
3 Fexir candarêt mewlêne,
4 Mirîd li ȓêne.
S. 9 1 Mirîd bi danê,
2 P’îr bi erk’anê,
3 Şêx xunk’arin4057 li dîwanê,
4 Ewe ciyê dîn û îmanê.
S. 10 1 Dîn û îmanêt me ji wê ye,

2 Yeqîna4058 me ji wê ĥewdê ye,
3 Lewĥ il-meĥfuz nave Xwedê ye,
4 Ya Ĥesin Maman, tu me bigehîne wê xêrê ye.
S. 11 1 P’îranî suȓe,
2 Hûn bi tirsbin ji ĥemû dila,
3 Da hûn li axretê bibin xwedanê mezele.
S. 12 1 Da hûn li axretê çêbin,

2 Bi xêr, xweşî4059, şahî, da t’ebayî xelqê geyî bin,
3 Da hun ji dîwana Ĥesin Maman bi hîvîbin.
S. 13 1 P’îranî xelate,
2 Suȓa p’îranîyê ji e’zmana hate,
3 Da destê wan maş, û xelat, û berat’e.
S. 14 1 Ȓêya p’îranîyê not û neh erk’ane,

2 Ji not û neha, sê xweyane4060,
3 Yek ȓastîye, yek ĥeya, yek îmane.
S. 15 1 Ĥesin Maman, me ji te hîvîye,

2 Tu hîvîya me bikî ji dîwana Melikê Bêrîye.
S. 16 1 P’îranî Ĥesin Maman serwere,

2 Melek sekinîn li mehdere,
3 Da deste p’îra mişura zere,
4 Ya Ĥesin Maman, tu hîvîya me bikî ji dîwana Melikê4061 Ekbere.
S. 17 1 Ȓêya p’îranîyê biȓêzin,

2 Hûn xwe ji guneha bip’arêzin,
3 Da li axretê, ĉirayê me’rîfetê li pêşîya we veguhêzin.
S. 18 1 P’îranî bi nasîne,
2 Lazim ĥeqîyê bibîne,
4056
ebadet
4057
xwendk’ar
4058
êqîn
4059
xoşî
4060
xuyan
4061
melek
758
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Di vê ȓêya p’îranîyê çû misêmayî4062 tê nemîne.
S. 19 1 Bi mêrû muĥbet4063 şêrîne,

2 Ya Ĥesin Maman, em ji te bi hîvîne!
3 Tu derman bikî dilê birîne.
30. DUA’YA MIRȊDȊYÊ4064
S. 1 1 Mirîdê Xwedê xwe bi çî naskir?

2 Bi şêx û p’îr, hosta û merebî, yarû birê axretê,
3 Li dest [û] damana wan girtin, xwe ji agirê cehnemê xilaskir.
S. 2 1 Mirîdî fere,
2 Linav wan danîn mehdere,
3 Ȓêya mirîdê her û here.
S. 3 1 Ya șêx Şems, tu li me bikî mefere,

2 Ya melik Fexredîn, tu ji meȓa bibî ȓêbere,
3 Me hîvî ji Xwedê heye, em liber damana pênc ferzêt ĥeqîyê bin sela.
S. 4 1 Mirîdî ȓêyek ji yê dîne,

2 Hincîyê ȓêya t’erîqetê biĥebîne,
3 Li dilê wan namînê k’erb û qeĥir û k’îne.
S. 5 1 Ȓêya mirîd[îy]e tenge,

2 Ji dîwana Êzî hat denge,
3 Ȓêya mirîd[îy]ê not û neh ȓenge.
S. 6 1 Mirîdî neĥdeye4065,
2 Bi Tawisî melek’ den şehdeye,
3 Ȓawestan liber her pênc dergeye.
S. 7 1 Ȓêya mirîd[îy]ê sipîye,

2 Hincîyê Tawisî melek’ girt bi ȓastîye,
3 Ewê li axretê bibîne xweşî û şayîye.
S. 8 1 Libsê mirîd[îy]ê liber xwe kin,

2 Her pênc ferza liser xwe fer kin,
3 Ȓêya mirîd[îy]ê bi mal û ser kin.
S. 9 1 Mirîd bi xofê4066 gehişit mirazê,

2 Hincîyê ȓêya mirîdê nexwazê,
3 Ȓoja bangê axretê, P’adşa heqîyê, neheqîyê ji wan dixwezê.
S. 10 1 Mirîdî e’ynate,
2 P’adşayî linav wan danî muĥbete4067,
3 Ji ew paş, mirîdȋyê girt ĥed û sede.
S. 11 1 Ev bû suȓa jipêş,
2 Em li pê wê suȓê bikin t’eftêş,
4062
binêr: kêmanî
4063
mehbet
4064
[2] (rr. 1010-1012)
4065
neĥde — binêr: ȓê (bawirî)
4066
xif
4067
meĥibet
759
3 P’adşa li pêşîya mirîdê nahêlê ne kule, ne jane, ne êş.
S. 12 1 Mirîdî bi wê suȓê ȓêya Xwedê naskir,

2 Bi xofê xwe xilaskir,
3 Mêr bi xêrê digehine ber P’adşayî.
S. 13 1 Mirîdî bi suȓê girtin ȓêzane,

2 Li pêşîya wan guȓî bû mom û ĉirane.
S. 14 1 Mirîdî bi suȓê girtin ȓaste,

2 Me ȓê girtin bi me’rîfete,
3 Hincîyê bi saẍî girtibû t’erbîyete,
4 Ew ȓuĥ, ȓoja axretê liber P’adşayî bi ĥizrete.
S. 15 1 Mirîdî mehdere,
2 Melik sekinîn liser menbere,
3 Melik șêx Sin — şefa’ete, Melik Fexredîn — ȓêbere, șêx Şems — mefere,
4 Hun hîvîya me bikin li dîwana Melikê Ekbere.
S. 16 1 Me bi mirîdîyê qebûle,
2 Ji berî xet û mişûre,
3 Şêx Şems — nûre,
4 Melik șêx Sin — ẍefure4068,
5 Ya Tawisî melek’, tu hîvîya me bikî li dîwana melikê Ẍefure.
S. 17 1 Ȓêya mirîdîyê4069 not u neh erk’ane,

2 Ji not u neha sê linav wan dane,
3 Yek — ȓastîye, yek — ĥeya, yek — îmane.
4 Ya Êzî, tu li me bib[î] xwedane,
5 Tu hîvîya me bikî li dîwana Melikê4070 Ȓeĥmane.
S. 18 1 Ȓêya mirîd[ȋy]ê linav hêvênê sinetê danî,

2 Şêx û p’îra, mirîda, baweriya xwe pê anî,
3 Ȓastiya wê li birka cinetê hilanî,
4 Me şehde û îmana xwe pê anî,
5 Ya Êzî, tu hîvîya me bikî liber Ȓeĥmanî.
31. DUA’YA MIRAZÊ4071

S. 1 1 P’adşa linav duȓê dilxwaze,
2 Nûra wî bi sê ĥezar û sê libase,
3 Navek ji yê Xwedê — Miraze.
S.2 1 P’adşê min miraz sewirand,

2 Melek Ezraîl ji nûra e’firand,
3 Quba felekê pê xemiland.
S. 3 1 Quba felekê nûrîne,

2 Lengeȓê wê li beĥrêt k’ûrîne,
3 Serê wê li E’rşê E’zmîne,
4 Ya Cebraîl, tu miraza me bikeyî ji dîwana Ȓeb il-A’lemîne.
4068
xefur
4069
mirîdê
4070
melek
4071
[1] (pp 279-281); [2] (rr. 1027-1028)
760
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 4 1 Melek Ezraîl ȓawesta li deriyê mirazê,

2 Bi şev û ȓojê wê dixwezê,
3 Ĥeta gehişt wê ĥizurê, wê mirazê.
S. 5 1 Melek Ezraîl not û neh ĥezar sal sekinî li xilmetê,

2 P’adşa ȓûniştî liwê ĥizûrê, wê se’edetê,
3 Miraz hasilbû 4072 li ĥeqîqetê,
4 Ew bû çawişê se’edetê.
S. 6 1 P’adşa miraz hasile,

2 Hûn bi xof û tirs bin ji ĥemû dile,
3 Da li axretê bibin xweyê miraz hasile.
S. 7 1 P’adşayî bi ȓastî miraz çêkir,

2 Navê xweyê şêrîn, şerîf4073 lêkir,
3 Meleka ji ew paş sicûde li pêkir.
S. 8 1 Ji P’adşê xwe diden medehe,

2 Melek ȓawestan li pişt dergehe,
3 Miraza xwe xwestin ji stêrka berê sibehe.
S. 9 1 Stêrka berê sibehê dahir bû,

2 Bor li ibadetê4074 siwar bû,
3 Sed xweziya me bi wî mêrî, liber ĥeqiyê ȓawestabû.
S. 10 1 Sed xweziya me bi wî mêrî liber ĥeqiya xwe veweste,

2 Aşiq û me’șûq ȓay wê li deste,
3 Me mirazê xwe ji wan dixweste,
4 Ewan mirazê xwe ji ĥeqiyê dixweste.
S. 11 1 Miraza, miraz ji dîwana ĥeqiyê,

2 Em mabûn li hîvîyê,
3 Melek ȓawestan li pêşiyê,
4 Bi wê mirazê, ji ew paş gehiştin wê xweşiyê.
S. 12 1 P’adşa miraz qebûle,

2 Ji berî xet û mişûre,
3 Êzî neqaşê neqşê hûre,
4 Xewasê beĥrêt k’ûre,
5 Ji nêzîka yî dûre.
32. DUA’YA ZȊYARETBÛN4075

S. 1 1 P’adşa divê weye,
2 E’rş û K’ûrsîy k’efa meye,
3 Ji berî binyana e’rda û e’zmana,
4 Ji berî mêra û meleka,
5 Ji berî ĉiya û sikana,
6 Ji berî Heyv û Ȓoja,
7 Me’bûdê me ziyaret bûna xerqeye.
S. 2 1 Heke e’rdekî bibînî, işaretke4076,
4072
ĥasil
4073
şirîf
4074
ebadet
4075
[1] (pp 106-109); [2] (rr. 1029-1030)
4076
îşaret
761
2 Derwêşekî bibînî, ibadetke4077,

3 Darekî bibînî, ziyaretke.
S. 3 1 Ziyaret sicûdeye,
2 Ji meleka bû neĥdeye,
3 Ew melek bi ziyaretê gehiştin Xwedê xweye.
S. 4 1 Ziyaretî — sê ȓenge,
2 Ji veĥdenîyê4078 hatibû denge,
3 Me de’we heye bi cenge,
4 Beĥr tê nîne kesê lenge.
S. 5 1 Ziyaretî — silave,
2 Melek hatin hindave,
3 Xwedê xwe nasîn bi neder û ĉave.
S. 6 1 Ziyaretî — yeqîne4079,
2 Xwedayî — nav şêrîne,
3 Li dilî namînit ne k’erbe, ne qehre, û ne k’îne,
4 Ya Cibraîl, tû hîvîya me bikî ji dîwana Ȓeb il-A’lemîne.
S. 7 1 Meleka kirbû t’egbîre,

2 Emê heȓin dîwana mîre,
3 Emê ziyaret ken dang û damanêt Celîle.
S. 8 1 Xwedê li xwe kir silave,

2 Silav û sed silave,
3 Ziyaretî ji eşq, û dil, û dest, û ĉave.
S. 9 1 Hêşta e’rd û e’zman ne bû,

2 P’adşa linava duȓê xewle bû,
3 Ev muĥbê ziyaretiya nûra xwe bû,
4 Meleka pê şehde bû.
S. 10 1 Xwedê dara her herê xulqand,

2 Meleka ziyaret kir, pêra sadiqand,
3 E’rş û K’ursîy e’firand.
S. 11 1 Xwedê dara her herê çêkir,

2 Cebraîl kir qesid, viȓêkir,
3 Ji ew paş meleka silav li Xwedê kir.
S. 12 1 Xwedê ziyaretî ji suȓa sinetê kir t’ixûbe,

2 K’êşabû ber P’adşê xwe sicûde,
3 Her ewe bi xwe me’bûde.
S. 13 1 Ew me’bûdê meye,
2 Navê Êzî — ji nave zêdeye,
3 Ew muĥbê suȓa xweye,
4 Sekinî li Lalişê — ji meȓa qubleye.
S. 14 1 Emê ziyaret biken wan xelata,

2 Suȓa Lalişê ji jor dihate,
4077
ebadet
4078
weĥdanîyê
4079
êqîn
762
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Pê zeynî çiqas qinyate4080,

4 Mêra jiber bir maş, û berat’, û xelate.
S. 15 1 Emê ziyaret biken wan damana,

2 Melek li dergehê e’zmana ȓawestane,
3 Xasêt Xwedê girtin meclîs û dîwane,
5 Ya suȓa sinetê bawerî bi sadiq û erk’ane,
6 Suȓa ĥemû Xwedayî — îmane.
DUA’YÊT ME’RȊFET Û ERK’ANAN:
33. DUA’YA ME’RȊFETÊ4081

2 Dahir kir not û neh erk’ane,
3 Me’rîfet — ȓonahiya dilane,
4 Liber guȓî bûn mom u ĉirane.
S. 2 1 Me’rîfet — gule ji cinetê,

2 Meleka meclis danîn li se’edete,
3 P’adşayî ĥeft duȓ xulfandin ji ĥeqîqetê.
S. 3 1 P’adşayî me’rîfet ji k’ilîma xwe çêkir,

2 Navê xweyî şêrîn, şerîf lê kir,
3 Meleka sicûde pê kir.
S. 4 1 Me’rîfet — eşqa dile,

2 E’rd çêkir, e’zman di sere,
3 Bû mom û ĉira,
4 Nebû muĥbê ẍafila.
S. 5 1 Me’rîfet — sê ȓêye,
2 Meleka pê girtbû ȓêye,
3 Me’rîfet — navek jê Xwedêye.
S. 6 1 Me’rîfet — ȓengê vekirî,

2 E’rd çêkir, e’zman di seȓa nijinî,
3 Nûr li e’zmana êwirî,
4 Deriyê cinetê xemilî.
S. 7 1 Pê xemilî deriyê cinetê,

2 Ava wan bû ji me’rîfetê,
3 E’sasê wan ji ĥeqîqetê,
4 Mifta xêrê li destê çawîşê se’edetê.
S. 8 1 Dara me’rîfetê geşe,

2 Serî li E’rşe,
3 K’oka wê li beĥra,
4 Dilê momina pê bû xweşe.
4080
kiniyet
4081
[2] (rr. 1019-1021)
763
S. 9 1 Me’rîfet bi nave,
2 P’adşê me xulqand ji wê ziman û ĉave,
3 Ji qudretê, ji wan stêra,weriya bû xunave.
S. 10 1 Me’rîfet — t’acê zêȓe,

2 Li çardeh4082 t’ebeqet e’rd û e’zmana digêȓe,
3 Da wan kesa, yê dayîm, mie’meleta4083 wan bi Xwedêȓa.
S. 11 1 Me’rîfet — xelate,
2 Ewlîya da destê wan cindȋya ȓastî û me’rîfete,
3 Bi wê me’rîfetê P’adşayê xwe nasîne.
S. 12 1 Hincîyê bi şêx, bi saẍî t’erbiyate,

2 Ewî nasî ĥed û sede4084,
4 Ew ȓuĥ liber P’adşaye bi ĥizrete.
S. 13 1 Me’rîfet — nasîne,
2 Ĉirayêt guȓîne,
3 Ȓêbera, ȓêya pê dibîne,
4 Dîndara P’adşa bi mêra şêrîne.
S. 14 1 Me’rîfet — more,
2 P’adşayî e’rd çêkir, e’zman li jore,
3 Mek’anê wî qubet il-Bidare.
S. 15 1 Me’rîfet — e’sase,
2 Ji ĥeqîqetê girtin qiyase,
3 P’adşayî ȓastî û bawiriya me’rîfetê ji me dixweze.
S. 16 1 P’adşayê min linava duȓê,

2 E’rd çêkir, e’zman di serȓa4085 xemilê,
3 Bi me’rîfetê4086 xulqand xerzê gulê.
S. 17 1 P’adşayê min derê me’rîfetê vekirî,

2 Çend ewlî hatin û bihurîn4087,
3 Ȓengê e’rda xemilîn,
4 P’adşa sîqala dilî.
34. DUA’YA SEBRÊ4088

S. 1 1 Xwedanê sebirê sebir çêkir,
2 Navê xweyî şêrîn lêkir,
3 Erk’an, me’rîfet vêȓa viȓêkir.
S. 2 1 Xwedê sebir kir sikane,

2 Melik ji nûra wî hatine xware,
4082
ĥeft
4083
miamelet
4084
set
4085
seȓa
4086
me’rfet
4087
buhirîn
4088
[2] (rr. 1022-1024)
764
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Bi wan avakirbû e’rd û e’zmane.
S. 3 1 Sebir — delîle,
2 Nazil bû ji qendîle,
3 Danîn ser p’erda feqîre.
S. 4 1 Ewan bi sebirê xwe nasî,

2 Êzî bi wê sebirê dahir bû bi ĥezar û yek libasî,
3 Li beĥra geȓabû bi ȓengê masî.
S. 5 1 Sebir — Ȓeĥmane,
2 Li cinetê meleka girtibû meclis û dîwane,
3 Sebir kir delîlê ȓêyane.
S. 6 1 Sebir — sikana ewlî ye,

2 Hincîyê sebir nasî ye,
3 Ewê bibînin xweşî û şahî ye.
S. 7 1 Sebir — erk’ana çê ye,

2 Hincîyê me’rîfet û erk’an divê ye,
3 Ew sebir silametiya ȓê ye.
S. 8 1 Bi wê sebirê derwêşa mal û mezel t’erk kirin,

2 Şevê, ȓojê ibadet4089 kirin,
3 Emîn Cebraîl serdanê xêrê li wan kirin,
4 Ew derwêş ji agirê dojêh e’fû kirin.
S. 9 1 Sebir — xelatekî P’adşa ye,

2 Ji ba xwe kir p’eyda ye,
3 Bi wê sebirê liber wan ewlîya guȓî bûn mom û ĉira ye.
S. 10 1 Ew sebir da Gay û Masî ye,

2 Bi wê sebirê Xwedayê xwe nasî ye,
3 Çardeh t’ebeqe liser mile wî ye.
S. 11 1 Bi wê sebirê Heyv û Ȓoj li e’zmana danîn,

2 P’erda wan li kaniya Sipî û siĥanê hilanîn.
S. 12 1 Xwedê4090 bi sebirê e’rd û e’zman xemiland,

2 Horiya li quba felekê hilhiland,
3 Xwedê çar duȓ e’firand,
4 Ȓik’inê e’rd û e’zmana pê sekinand.
S. 13 1 P’adşayî bi sebirê cinet çêkir,

2 Meleka hoste pê kir,
3 Dilê e’melçaka xweş kir4091, dilê xiraba berbi jêr kir.
S. 14 1 Horî û meleka bi sebirê gihiştin îmanê,

2 Hatin xweyî sebirê û sikanê,
3 Bi wê sebirê gehiştin wê hizretê, wê dîwanê, wê keyîfê, wê seyranê.
S. 15 1 Erk’anek ji wê sebirê ȓastî,

2 P’adşayî ji ba xwe bîȓastî,
4089
ebadet
4090
Xwidê
4091
bû
765
3 Ew sebir bû mom û çîra li pêşîya wan veguhastî.
S. 16 1 Erk’anek ji wê sebirê nasine,

2 Hincîyê ȓêya Xwedê girtbû bi yeqîne4092,
3 Ew ȓêya mêr û meleka bi ĥeq dibîne.
S. 17 1 Erk’anek ji wê sebirê ĥeyaye,

2 P’adşayî ji ba xwe kirbû p’eydaye,
3 Bi wê meclis bi navê șêx Adî û melik șêx Sin avaye.
S. 18 1 Sebir — xweş ĥesare,

2 “Te’mîda” wê ji beĥra nîle,
3 Bi wê sebirê Ezraîl, Cebraîl, Mîkaîl, Derdaîl4093, Şifqaîl, Israfîl, Ezazîl4094 bûn p’îra.
S. 19 1 Bi wê sebirê meleka axa qalbê Adem anî,

2 Li ava kaniya Sipî hilanî,
3 Bi wê sebirê qalbê Adem4095 çêkirî.
S. 20 1 Ĥeftsed salî ȓuĥ pê anî,

2 Bi wê sebirê meleka Adem li cinetê danî.
S. 21 1 Adem bê sebir, ȓêya Tawisî melek’ girt bi nezanî,

2 Liber ne ma sebra Ȓeĥmanî,
3 Ĥeta xwe ji cinete der anî.
35. DUA’YA T’IFAQÊ4096

S. 1 1 P’adşayî t’ifaq çêkir,
2 Novê xwe yê şêrîn lêkir,
3 Ȓastî û bawerî vêȓa viȓêkir,
4 Ĥeqî jê bere û jêr kir.
S. 2 1 T’ifaq, bawerî ji navê Xwedê ye,

2 Meleka pê girtbû ȓê ye,
3 Bi we t’ifaqê, Xwedê xwe naskir linav duȓê ye.
S. 3 1 T’ifaq serê ĥemû erk’ane,

2 Meleka girtibûn meclîs û dîwane,
3 Bi t’ifaqê nijyar kirin çardeh t’ebeqêt e’rd û e’zmane.
S. 4 1 Her ĥeft melek ku e’firîn,

2 Bi t’ifaqê û ȓastîyê lêk êwirîn,
3 Ji muĥbet bi nedera hev debirîn.
S. 5 1 P’adşayî t’ifaq û bawerî xemiland,

2 Melek li e’zmana bi wan ȓewistan,
3 Ĥeft cinet, ĥeft cehenim sewirand, momina pê sadiqand.
S. 6 1 Neder — xweş nedere,

2 Her ĥeft meleka linav xwe danîn mehdere,
4092
êqîn
4093
Dirdaîl
4094
Izazîl
4095
qalb
4096
[1] (pp 109-111); [2] (rr. 1025-1026)
766
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Ji ew poş çêkirin sinetû4097 fere.
S. 7 1 Meleka cinet û cehneme çêkir,

2 Bi wê t’ebayê not û neh ĥezar ȓeng lêkir,
3 Lew miftê li destê Melekê Xêrê kir.
S. 8 1 Mifta cinetê li destê Melekê Xêrê danî,

2 Xwedê beĥre, ji nûra wî diçûn co û kanî,
3 Ji ew paş meleka sadiq û baweriya xwe pê anî.
S. 9 1 Derwêş E’rd got:«Ez come dîwane ȋlaĥî,

2 Min li wir dîtin xweşî û şahî,
3 Serê ĥemiyê t’ifaq û t’ebahî4098».
S. 10 1 Ji qewlê Aba Bek’irê zerzayî,

2 Heke du mêra (bira) bi hevȓa kirin t’ifaq û t’ebayî,
3 Bi firwara șêx Adî û melik şêx Sin, ĉiya deynin ser ĉiyayî.
S. 11 1 Meleka t’ifaq û t’eba[yî] kirin,

2 P’adşa sê ĥezar û sê nav li xwe kirin,
3 Ji ew paş e’rd çêkirin,
4 E’zman di serȓa4099 avakirin.
S. 12 1 T’ifaq û t’ebayî ji eşq û dile,

2 E’rd çêkirin, e’zman di serȓa [xemile],
3 [Bû] mom û ĉira,
4 P’adşa nebû muĥbê ȓuĥêt ẍafila.
36. ATQAN4100; 4101

S. 1 1 Ezda — êke Xwedê ye,
2 Tawisî melek’ — nûra P’adșê ye,
3 Bawiry min pê tê ye.
S. 2 1 T’oq — nîșana min e,

2 Ȓoj — bergehê min e,
3 Kaniya Sipî — mora min e.
S. 3 1 Tawisȋ melek’ — îman e,

2 Sêsims — mefer e,
3 Sîxadî — t’acê ser e.
DUA’YÊT SIMBALÊT ÊZDȊYAYÊT PȊROZ:
37. DUA’YA XERQÊ4102; 4103

4097
Sinet û
4098
binêr: t’ebayî
4099
sera
4100
binêr: atqat
4101
4102
[2] (rr. 1031-1033)
4103
Lalish 43 KA 2018 (pp18-20) https://ru.calameo.com/read/0025183173ed7ee3e3da6
767
S. 1 1 P’adşayê min xerqe sewirand,

2 Ya Hidrîsî4104 Xeyat fesiland,
3 Şêxû Bek’ir4105 li pê neqiland,
4 Ȓêya îmanê hasiland4106.
S. 1 1 P’adșayê min xerqe sewirand,
2 Hidrȋs Xeyat fesiland,
3 Şêxû Bek’ir li pê neqiland,
4 Ȓêya ȋmanê4107 ĥesiland.
S. 2 1 Li pê neqiland feqîra,
2 Hincîyê t’erk bike xirab[ȋ], û fêniya, û wîra,
3 Ewê xelat bibê bi mifte û k’ilîla,
4 Ewê bigehê dîwana mîre.
S. 2 1 Li pê neqiland feqȋra,
2 Hincȋyê t’erk bike xirabe, û fênȋya, wȋra,
3 P’adșa dê wȋ xelat ket bi mifte û k’ilȋla,
4 Ew dêgehte dȋwana mȋra.
S. 3 1 Hûn xerqe hilînin,

2 Li pê feqîra bișînin,
3 Da feqîr bi serê xwe hilînin,
4 Feqîrî erk’ana ser deynin.
S. 3 1 Hûn xerqeyȋ hilȋnin,
2 Li pê feqȋra pesinȋn,
3 Da feqȋr bi sere xwe hilȋnin,
4 Feqȋr erk’ana liser daynin.
S. 4 1 Ĥiciyê hay ji me’niya xerqê dibuwe,

2 Ew safîne, êk ȓuwe,
3 Ya Xwedê, tu miraza me bikî zuwe.
S. 4 1 Hincȋyê hajȋ me’nȋya xerqê xwe dibû e,
2 Ew safȋne yek ȓû e,
3 Ya Xwedê, tu miraza me bikeyȋ zû e.
S. 5 1 Xerqe — miraze,
2 Hincîyê bi erk’anê xerqê bêtin beĥise,
3 Ew xerqe ȓoja axretê ji wanȓa bibit şehde.
S. 5 1 Xerqe — miraze,
2 Hincȋyê bi erk’ana xerqe bêtin beĥișe,
3 Ew xerqe ȓoja axretê ji wanȓa dê bitin șehde.
S. 6 1 Hûn xerqe bînin bip’arêzin,

2 Xwe dûr bikin, xêr û șeȓ birêzin,
3 Da ȓoje bangê axretê ĉirayê me’rîfetê li pêşîya we veguhêzin.
S. 6 1 Hûn xerqeyȋ bȋnin bip’arêzin,
2 Xwe dûr biken, xêr û șeȓ birêzin,
3 Da ȓoja bangê axretê ĉirayê me’rȋfetê li pêșȋya we veguhêzin.
S. 7 1 Xerqe — sit’are,
2 Hincîyê vexwar ji k’asa tale,
3 Feqîrî ji wîra ĥelale.
4104
Edrîs
4105
Şêxubek’ir
4106
ĥasiland
4107
êman
768
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 7 1 Xerqe — sit’ar[e],
2 Hincȋyê vexwar ji k’asa Te’ale,
3 Feqȋrȋ ji wȋȓa ye ĥelale.
S. 8 1 Feqîrî not û neh erk’ane,

2 E’wil ibadet4108 û zimane,
3 Naskirin ser xitmê wane.
4 Ya Tawisî melek’, tu miraza me bikî liber K’ursîy ya Ȓeĥmane.
S. 8 1 Feqȋrȋ not û neh erk’ane,
2 E’wil ibadet4109 zimane,
3 Naskirin ser xitmê wane.
4 Ya Tawisȋ melek’ tu miraza me bikeyȋ liber K’ursȋya Ȓeĥmane.
S. 9 1 Feqîrî not u neh erk’anêt miqerimin,

2 Heke we bivê ji not û neh erk’ane sêya bi alîmin4110,
3 Da hun li dîwana mîr biwesilin.
S. 9 1 Feqȋrȋ not û neh erk’anêt muqeȓemin,
2 Heke we biwê ji not û neh erk’ane sê ya jê bi alîmin4111,
3 Da ȓoja axretê hûn li dȋwana mȋr biwesilin.
S. 10 1 Erk’anek jê ȓastî,
2 P’adşa ji ba xwe veguhastî,
3 Bû mom û çîrayê pêşîya wan veguhastî.
S. 10 1 Erk’anek jê ȓistȋ,
2 P’adșayȋ liser destê xwe bȋrastȋ,
3 Bû mom û ĉirayê pêșȋya wan veguhastȋ.
2 Hincîyê ȓêya Xwedê ĥeq bibîne,
3 Li dilî namînê ne qehre, ne k’îne.
4 Ya Tawisî melek’, tu hîvîya me bikî li dîwana Ȓeb il-A’lemîne.
S. 11 1 Erk’anek jê nasȋne,
2 Hincȋyê ȓêya Xwedê ĥeq bibȋne,
3 Li dilî4112 namȋnê ne qehre, û ne k’ȋne,
4 Ya Tawisȋ melek’ tu hêvȋya me bikeyȋ li dȋwana Ȓeb il A’lamȋne.

2 P’adşa ji ba xwe kir p’eyda ye,
3 Pêşȋya wan guȓîbû mom û ĉira ye,
4 Em miraza xwe dixwezin ji Xweda ye4113.
2 P’adșayȋ ji ba xwe kirȋ p’eyda ye,
3 Pêșȋya wan guȓȋ bû mom û ĉira ye,
4 Em miraza xwe dixwazin ji Xweda ye.
S. 13 1 Xerqe — setar li Eyûbe,

2 Hincîyê bi ol û erk’anê — xerqeve bêtin zûbe,
3 Ew xerqeye li axretê ji mêraȓa danî ĥed û sed, ȓê û t’ixûbe.
S. 13 1 Xerqa — sit’ar li evȋne4114,
2 Hincȋyê hajê ol, û erk’an, û me’nȋya xerqê xwe hene,
4108
ebadet
4109
ebadet
4110
elimin
4111 e’limin
4112
dine
4113
Xuda
4114
ewin
769
3 Ew xerqe li axretê ji mȋra ȓa danȋ ĥed û sed û ȓê û t’ixube.
S. 14 1 Xerqe — sit’are,
2 Derwêşa li pê wî xelatî kir t’eftêşe,
3 Meleka li e’zmana sema qanûnî k’êşa,
4 Ya Xwedê, me ji te hîvîye, tu li dilê me nehêlî çu kul û derda û êşa.
S. 14 1 Xerqa — sit’are,
2 Derwêșa li pê wȋ xelatȋ kir t’eftêșa,
3 Meleka li e’zmana sema qanȗnȋ k’êșa,
4 Ya Xwedê, me ji te hȋvȋya, tu li dilê me nehêlȋ çu kul û derd û êșa.
S. 15 1 Xerqe ji qendîla e’zmana hate,

2 Liser șêxû Bek’ir kirbû xelate,
3 Pê şayî bûn, bi maş û berat’e.
S. 15 1 Xerqe ji qendȋla e’zmana hate,
2 Liser Şêxubek’ir kir xelate,
3 Pê șayȋ bûn bi maș û berat’e.
Em di kêmin, û Xwedê t’emame!
38. DUA’YA DAMANA XERQÊ4115

1 Sitar ẍefar cebar libsê dine kifnê naxirmitê,
2 Dimistê min li damana Şȋxadȋ û yarû birayê axretê,
3 Melik șêx Sin4116 qazȋ liser p’ira Selatê,
4 Me nedêlȋ li kiș û matê.
5 Êru li dine sube li bangê axretê,
5 Destê min li damana melik șêx Sin û yarû birayê axretê.
39. DUA’YA T’OQÊ

șaxê — 14117
S. 1 1 T’oqe û meft’ûle, t’oqe
2 Xelatekî meqbûle,
3 Bi sere me qebûle.
S. 2 1 Şêx Adî — ẍefure,

2 Melek Şêxîsin — mişure,
3 Şêx Şems — nûre.
S. 3 1 Xwedê nûr eґla (edla) nûre,

2 Xidir–Ilyas xewase baĥrê k’ûre,
3 Şehda min, ĥeq bi navê silt’an Êzîd û Tawisî melek’ qebûle.
şaxê –24118
S. 1 1 P’adşayî ji meȓa viȓêkir t’oqe4119,
2 K’etbû dilê êzdiya şahî û şoqe,
4115
43 (p. 17)
4116
Şexsin
4117
Belavkirin: p’ȋr Dȋma
4118
[2] (rr. 1034-1036)
4119
tok
770
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Destê Tawisî melek’ liser stêra Ĥeyoqe.
S. 2 1 P’adşayî t’aq ji meȓa viȓêkir,

2 Ava cinetê lê kir,
3 Ewî xweșî û sayî ji meȓa çêkir,
S. 3 1 Wextê t’oq șîyanidin,

2 Meleka qap’iyê e’zmana vekirin,
3 Hariya li e’zmana hilhilandin.
S. 4 1 T’oq ji êzdiyaȓa ziyarete,

2 Ȓêya wê bi xilmet û ibadete4120,
3 Ew jî ferzeke ji ferzêt ĥeqîqete.
S. 5 1 T’oq — ji mizgîne,
2 Tawisî melek’ — nav şêrîne,
3 Emînê dîwana Ȓeb il-A’lemîne,
4 Êzdî jê bi hêvîne4121.
S. 6 1 Êzî t’oq ji quba felekê der anî,

2 Navê xwe yê şêrîn liser danî,
3 Êzdiya bi serê xwe hilanî,
4 Me şehde, û îman, û baweriya xwe pê anî,
S. 7 1 T’oq — girîvane,
2 Bi qiraȓa Xwedê4122 û her ĥeft melekane,
3 Bi şehdeya șêx Adî, û melik șêx Sin, û Dawidî bin Dermane,
4 Dua’ya t’oqê silamatiya ȓêyane.
S. 8 1 T’oq ji êzdiyaȓa qebûl kir,

2 Nûr bi nûrê te’mîd4123 kir,
3 E’wil Xwedê silav li Tawisî melek’ kir.
S. 9 1 T’oq — girîvanê ȓaste,

2 Hincîyê li ȓêya girîvan safî bête,
3 Ewî dinya t’erk kir, axret stande.
S. 10 1 T’oq — xelatekî bi more,

2 Hatibû ji xizîna4124 jore,
2 Dane ser mile êzdiya, bi qirara Êzîyê Sore,
4 Ȓêya t’oqê bi ĥêf û сore.
S. 11 1 T’oq hat ji dîwana Melikê4125 Bêrîye,

2 Hincîyê bi ȓêya t’oqê biçîye,
3 Ewê bibê serhevdê mala Adîye.
S. 12 1 Ȓêya t’oqê — ȓêya axretê,

2 Meleka dîwan girtin li se’edetê,
3 Ya xwedanê t’oqê, tu li me bikî șefae’tê,
4 Em ji te dixwazîn îmanê û me’rîfetê.
4120
ebadet
4121
binêr: hîvî
4122
Xwidê
4123
binêr: mor
4124
binêr: xezne
4125
melek
771
S. 13 1 T’oq ji e’zmana hate,

2 Nazil kir donzde[h] ĥezar xelate,
3 Ji meȓa viȓêkirin maş û berat’e.
S. 14 1 T’oq — mişure,
2 Hatibû ji E’rşê jore,
3 Hincîyê ȓêya t’oqê ȓast girt, Xwedê t’im ji wîȓa yî ẍefure.
S. 15 1 Havênê sinetê t’oq liser xwe kir,

2 Me li pê bawer kir,
3 Ȓêya t’oqê4126 mal û ser kir.
S. 16 1 Ȓêya t’oqê bi ser û male,

2 Suȓê batinê not ȗ neh ĥezare,
3 T’oq bû xelatê momina, ne yê gûnehk’ara,
4 Bêbaweriya bavêjin dojêh mara.
S. 17 1 Ya xwedanê t’oqê, me ji te hîvîye,

2 Tu hîvîya me bikî li dîwana Melikê Bêrîye,
3 Sed xweziya li wî ȓuĥî, xwedanê t’oqê jê ȓozîye.
40. DUA’YA MEHIKÊ4127 (ȒISTÊ)

S. 1 1 Dayȋm weha bȋ,
2 Herdem liser p’ȋya bȋ,
3 Sed car silavê me li meĥikê û xerqa bȋ.
S. 2 1 Meĥike nȗranȋ ye,

2 Hatȋ ji e’rșê banȋ ye,
4 Me pișta xwe pê șidandȋ ye bi destura şêȋx Adȋ4128 ye.
41. DUA’YA MEFT’ÛLÊ4129
1 Meft’ûle, meft’ûle nêva t’encû Ȓesule,

2 Me bi sere xwe4130 qebûle,
3 Şêx Șems — nûre, șêx Adî — ẍefûre,
5 Tawisȋ melek’ me bi ȋmana xwe qebûle.
42. DUA’YA MORKIRINÊ4131

Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Mor — mora mêrane,
2 Kaniya Sipî — xweș nîșane,
3 P’adșayî jî dabȗ beyane,
4126
rok
4127
43 (p. 16)
4128
Şȋxadȋ
4129
43 (p. 16)
4130
xo
4131
[52] (rr. 347-348)
772
T’ÊMÛRÊ MESO
4 Ciyê Êzdîne mîr ȗ herçar birane.
S. 2 1 Mora kaniya Sipî ye,

2 Mêr hatin ȗ medih jê dayî ye,
3 Ew ciyê P’adșê min bi xwe ye.
S. 3 1 Berî ne e’rd hebȗ, ne e’zman,

2 Ne beĥr hebȗ, ne binyan,
3 Ne ĉiya hebȗ, ne sikan.
S. 4 1 Ȓê hebȗ — me’rîfet,
2 Îman hebȗ — t’erîqet,
3 Ewê ȓojê kaniya Sipî bo mêra kirbȗ qublet.
S. 5 1 Desta ji t’erîqetê berneden,

2 Melik șêx Sin bi îmanê xwe ken,
3 Xwe li kaniya Sipî mor ken.
S. 6 1 Ji e’zmana ĥeta bi e’rde,

2 Ji e’rda ĥeta bi ser de,
2 Ava kaniya Sipî dermane liser çiqas derde.
S. 7 1 Tȗ morkirin li kaniya Sipî ye,

2 Ew li te dana berxê Êzî ye,
3 Îmanêt te bȗne bi navê Tawisî melek’ ȗ șêx Adî ye4132.
4 Pîraze, pîraze!
43. DUA’YA BISKÊ — LAVA BISKÊ

Bisik girtin, ferzeke ji ferzên dînê Êzidîyan. Mirovê Êzidî - helbet kesên nêr - demê dimire na hête
vesartin, heke biska wî ne hatibite girtin. Bi tinê sêxên şêx Sin a p’îrê wan biska wan digire, lê belê ĥemȗ
Êzidîyên din bi sêx û p’îr û mirîdave - sêxê wan biska wan digire. Bisk demê zarokîyê bi destê sêx (destê p’îr
bo mala Adanîyê) tête girtin û gereke sêx an p’îr wî demî vê dua’yê bêje, kû jê xilas bu, sê cara bi meqesê
hindek p’ora zarokî bibire:
şaxê — 14133
1 Biska biskane,
2 Biska şêx Alê Şêmsane,
3 K’af bilindbû, ço e’zmane,
4 Bi şehdeya șêx Adî û mêrane,
5 Wê linavda şêxê şêxane.
6 Înane xwar leyîlun, leyîlet il-Qedir, suȓet il-Ȓeĥmane,
7 Şêx Seyîd pê didet nîşane,
8 Şêxû Bek’ir ser mek’ane,
9 Ya șêx Adî u melik şêx Sin4134, ji me dest, ji we dua’ne,
10 Tu vê biskê bikey çil biskane,
11 Fitoyê vê biskê gaye, an berane!
4132
silt’an Êzî ye
4133
[2] (rr. 1037-1038)
4134
Sêxsin
773
şaxê — 24135
1 Biska biskane,
2 Biska Şêx Alê Şemsane,
3 Bi şehdeya șêx Adî û mêrane,
6 Ȓoja kaniya Sipî dane.
7 Du ĉiya li hevk’etin weke du berane.
8 Di navda hene şêxê şêxane,
9 Ya Xwedê u melik şêx Sin ji me dest, ji we dua’ne,
8 Tu vê biskê bikî çil biskane,
9 Qurbanîya vê biskê, gaye an berane!
şaxê — 34136
1 Ȓojeka ji ȓojane,
2 Em destûrê Xwedê û mêrane,
3 (1.2) Biska şêx Alê Şemsane,
4 (2.4) Ȓoje kaniya Sipî didane,
5 Lê danîn ĥed û sed, û ol û erk’ane,
6 Micade û Çelxane,
7 (1.6) Leylet Qedir, suȓet il-Ȓeĥmane,
8 (1.3) K’af bilindbû, çû e’zmane,
9 (2.5) Du ĉiya li hev dan wekî berane,
10 Şemsê Êzdî lê danî nîşane,
11 (1.9) Ya silt’an șêx Adî, ji deste te lavane.
12 Ya Ȓebî (Xwedê), qurbana vê biskê jêȓe qebûl bikî, heger gaye, û heger berane!
13 Hoz, hoz, bimbarek be! Pîroz!
44. DUA’YA MAR BIRȊNÊ

Ji dema ku mirov ji hovîtiyê derbasî şaristaniyê dibe baweriyên olî û qanûnên wê jî pêş dik’evin. Jibo ku
di danûstandinên mirovan de, bi qencî û bi ȓûmet bimeşin ev tișt pêş k’etine. Jibo neheqiya liser jin û zilam ȓabe û
civak paqijiya xwe bip’arêze, her civakekê li gorî baweriya xwe ȓêya zewacê daniye.
Beriya dema zewacê dawet tê kirin, pişt ȓe bûk û zave têne cem hev û sêx an jî pêșîmam tê ba wan, her
weha du şahid jî tên; yek şahidê zave û yek jî yê bûkê. Sê caran ji wan tê pirsîn, hûn hev qebûl dikin an na. Eger
bêjin erê dihayê liser wan dibêjin. Eger bêjin na wan ji hev diqetînin. Di neamadebûna şêx an jî pêşîmam de, an
p’îr an jî mirîdek jî mehr dikare were biȓî:
şaxê — 14137
Bi navê Ezdanî p’akî dil bi xêr, Ezdanê4138 dil bi Ȓehim!
1 Bi navê Tawisî4139 melek’, ber pirsiyarê dîn û dîyanetê,
2 Liba[l] Xwedê, liba[l] Xwedê û careke din liba[l] Xwedê, liba[l] Xwedê,
3 Yeke e’vd, yek misteheq4140 liser ȓêya ȓast,
4 Bi şehda șêx Şems, melek Fexredîn û melek șêx Ĥisin4141.
5 Şukir ji teȓaye Xwedayê cîhanê.
6 Bi selamet liser zîn, bi selamet liser zîn.
4135
Belavkirin: Feremez Xeribo (23-8-2012z)
4136
Lava biskê. Belavkirin: Mihemed. E. Elî Syrian-Yazidish (r. 61: r. 149)
4137
http://www.eziden-celle.de/html/_eziden/_gebete/gebete-d-03.htm; Xeribo (Ilyas) http://yeziden.de/forum/
4138
Ezdayê
4139
Tausî
4140
musteheq
4141
Hisin
774
T’ÊMÛRÊ MESO
7 Bi şah û ȓizgarî4142 te, bi şah û ȓizaya min.

8 Mexdur li dîyarê Amîn, lê, lê, lê.
9 Mahr bi destê melek șêx Ĥesen pîroz be bi navê Ezdanê mezin!
şaxê — 24143
Bi destûra Xwedê û Tawisî melek’!
1 Sibĥan4144 ji wîȓa4145 yê jin û mêr dan!
2 Sibĥan ji wîȓa yê nêr û mê dan!
3 Sibĥan ji wîȓa yê Ȓoj û Heyv dan!
4 Ya Êzȋ, ya ezdayî!
5 Bi navê Xwedê, û bi qewate4146 Xwedê,
6 Silav li ȓêberê me şêx Ĥesen ĥebîbê Xwedê,
7 Ȓêke t’emam, jinka4147 gehayî,
8 Navê wê ..... filan, keĉa filanê .......,
9 Ji bona …... filan, kuȓê filanê ……,
10 Bi ĥelalî, ĥelalî, ĥelalî!
11 Nexta wê neh diram4148 û niv zêȓê zer4149,
12 Hûn şehde bin gelî şahidên amadê,
13 Liser destê ȓêberê me şêx Ĥesen,
14 Qebûl kir û pê ȓazi bû,
15 Ĥezar carî bûyî destûra Xwedê mezin nabê!
şaxê — 34150 (zimanê e’rebî)

1 Bismȋllaĥ Ȓeĥmane Ȓehîm!
2 Ye Ȓeĥmane, ye Ȓeĥîm,
3 Malekê ya Medîn,
4 Yeke e’vd, yekî misteheqîn4151,
5 Il- ĥemdillah4152 ya Ȓeb il-A’lemîn,
6 Ye selame ale4153 zîn,
7 Ye selame tale zîn4154,
8 Ehlî int’în, ehlî zîn,
9 Meẍdûrî, eledarî, Amîn, lê, lê, lê!
10 Nekhe p’êẍember, fetha ya Ȓeb il-A’lemîn!
DUA’YÊT ĤELALBÛN Û BEREK’ETÊ:
45. DUA’YA FITARA 4155
Ya Ȓebî, westana me li boşê nedî, xilmeta me qebûl bikî.
4142
rizayiya
4143
http://www.kaniya-sipi.de/ku/modules.php?name=News&file=article&sid=1416
4144
siphan
4145
wira
4146
qewet
4147
binêr: gihîştin
4148
xiram
4149
zor
4150
4151
mistheq
4152
Erhemdulla
4153
e le
4154
telezîn
4155
[7] (r. 152)
775
46. DUA’YA SIFRÊ (XWERINÊ)

Bastirîn u civantirîn dua’ liser xwarinê dihête gotin, ewe ya Êzidîyêt Ermenistan u Corcistanê dibêjin ku bi
vî ȓengê xware:
şaxê — 14156
S. 1 1 Ya Ȓebî, tu Dayîmî, tu K’erîmî,
2 Tu Ȓehîmî, tu [Melikê] E’rşê E’zîmî,
3 Ji enzel da tu Qedîmî, ĥeftî û du miletî4157 [80 ĥezar mexlûqat] bêy ȓeĥmê.
S. 2 1 Serê ser be’lgîya4158,

2 Girtîyê ĥebsîya,
3 Ȓêwîyê ȓêya,
4 K’esîf4159, belengaz4160 û êxsîra4161, me jî pêra.
S. 3 1 Hûn bi maş bin, bi berat’ bin, bi xelat bin,

2 Bi kuȓ, û qîz, û mal, û dewlet bin,
3 Bi îman, û erk’an, û axret bin.
S. 4 1 Xem nebe4162, derd nebe,

2 Ȓisqê4163 we û hadêr-guhdêra kêm nebe,
3 Siwar bûye — p’eya nebe,
4 Ya dîtî — meȓûm nebe,
5 Şîn û şaya kêm nebe,
6 Ji dost û dijminaȓa şermîn nebe,
7 Xanî bê derî nebe,
8 Mêr bê serî nebe,
9 Ĉiya bê kerî nebe,
10 Ava gelîya û kaniya ziha nebe,
11 Bi her bihuşt hebe,
12 Derê dojêh li we venebe,
13 Nan ji xezna Xwedê û șêx Adî be,
14 Hêvênî ji kaniya Sipî be,
15 Ew sifre ji sifrê Celîl be,
16 Berek’eta bi gotina Birahîm Xelîl be.
şaxê — 24164 (zimanê e’rebî)

1 Il- ĥemdillah, il- ĥemdillah!
2 We ti’ana, we si’ana,
3 Mek’esana elal û we’dana,
4 Zelale tê feslê benî Adem
5 Kul li xelayî qelya
6 Sebir, qebir, micit Ellaĥ,
4156
[2] (rr. 1039-1040); http://www.ezdi.info/attachments/svi...duwa_sifre.mp3
4157
millet
4158
balgî
4159
binêr: k'esîb
4160
belingaz
4161
hêxsîr
4162
neve
4163
ȓizq
4164
[5] (стр 133)
776
T’ÊMÛRÊ MESO
7 Ezdîd ȓesûl Ellaĥ!

8 Seyîdî se’eded4165 ĥezretê Ȓesûl,
9 Qurbane qebûl!
10 Sifrê Celîl,
11 Berek’et delîl4166 Birahîm4167 Xelîl.
12 Heçika daye ev te’m,
13 Cinet lê be cî û miqam,
14 Navê dik’irê silt’an Êzdîd da, e’lêk’ûm selam!
şaxê — 34168
1 Şikir ji Xwedê, şikir ji Xwedê,
2 Yê ku xwerin da me,
3 Yê ku vexwerin da me,
4 Şikiryê ji Ezdayê mezin, yê ku bi t’enê.
5 Me bawerî heye bi qenciya te!
6 Ya kuȓê Adem ji ĥemû mûxliqê din bêtir.
7 Ezda xwediyê vê xwerinê bes dar kir.
8 Ev xwerina bi da xwaziya Ezdayê mezin, amade bûye.
9 Yê ku her yekî bi heval dibîne dîsa Ezda bû û got: «Ȓengê Xwedê pê wîstiya başiyê ye».
10 Başiya ku gehîşte dawiyê,
11 Beriyê, goȓê û malê ye.
12 K’î ser gote seyîda?!
13 Ser got nivîsayî hatîye xwandin.
14 Lê bela seyîdayê me, serê seyîdaye,
15 Dawiya seyîdaye,
16 Destpêke û her maye.
17 Qebûlî qûrban,
18 Meqbûl ya Xwedê.
19 Sifrahî Celîl.
20 Berek’eta Ezdayê mezin û Birahîm4169 Xelîl têde be,
21 Kêm nebe, xem nebe,
22 Ȓisq4170 û malê weyî zêde be.
23 Hencî dabû ev xwerin,
24 Bihuşt lê bibe war,
25 Doje yî lê bibe ĥeram.
26 Bi ĥimeta Xwedê û șêx Adî silamet lê be.
şaxê — 44171
Bi destura Xwedé û Tawisî melek’!
S. 1 1 Ya Ȓebî, tu4172 K’erimî, tu Dayîmî,
2 Ji enzelde tu qedîmî.
3 Ĥeftî û du milet, ĥeyştê ĥezar mexluqat tu Ȓehîmî.
S. 2 1 Bi maș bin, bi xelat bin, bi berat’ bin,

2 Bi sehde bin, bi sihud bin,
3 Bi keç bin, bi kur bin,
4 Bi mal bin, bi dewlet bin,
4165
seded
4166
xelîl
4167
Îbrahîm
4168
http://www.eziden-celle.de/html/_eziden/_gebete/gebete-d-04.htm
4169
Îbrahîm
4170
riziq
4171
Feremez Xeribo Qewl û beyt’ên êzidiyan yê pîroz http://www.kaniya-sipi.de/ku/modules.php?name=News&file=article&sid=1416
4172
ti
777
5 Bi îman, û erkan, û axret bin,

6 Yê ev zad çêkirin.
S. 3 1 Ya Ȓebî, tu bikê ev zad ji xezȋna șêx Adî bê,

2 Havên ji kaniya Sipi bê,
3 Berek’et ji ba Xwedayê jorî bê,
4 Sifra bi destura melekê Celîl bê.
S. 4 1 Ya Ȓebî, yê jêra çêbu ev te’m4173,

2 Bihuşt4174 jêra bibê meqam,
3 Dojeh lê bibê ĥeram,
5 Em kêmin, Xwedê t’emam! Amîn!
47. DUA’YA BERȊ QURBAN DAYȊNÊ4175

(zimanê e’rebî)
1 Selam Alê!
2 Nazilê Alê,
3 Dua’ ye Ȓesûl,
4 Ellaĥ4176 qebûl!
5 Minet — cinet,
6 Cinet ji nûr!
7 Qewlê int’în,
8 Ismê xint’în!
9 Îlaĥî qulbetê4177 me cehûne,
10 Melikê menat elêk’ûm met’acehûne!
11 T’elqîneke dixûnim,
12 T’elqîne — Yasîne4178!
13 Şeveȓeşe — me qenûne,
14 Ewlahî — mewlahî!
48. DUA’– DIȒOZINGA ÊZDIYA SER NONÊ XÊRÊ4179

(QURBAN DAYȊNÊ)
1 Xwedê bidî k’iryametê,
2 K’erema xwe, qelema qudretê,
3 P’iȓ kî ȓisq4180 û berek’etê,
4 E’rdê çêkî cinetê,
5 Hildî k’ubarî û zinetê!
6 Me bikî maşoqê xwe ĥezretê,
7 Ya dinê û ya axretê!
8 Sifrê t’ijî kî bi naz–ne’metê,
9 Qebûl kî xêr–xêratê,
10 Qurbanê ber mêr, milyak’etê,
4173
teham
4174
beheșt
4175
[5] (стр. 132) М.Б. Руденко Курдская обрядовая поэзия.
4176
Allah
4177
binêr: qible
4178
asîn
4179
4180
ȓizq
778
T’ÊMÛRÊ MESO
11 Ber te dikin dua’, ibadetê!

12 Ji me vekî dergê ĥeqîqetê,
13 Me dûrxî ji pişka şile’tê!
14 Me kêm kir, Tu zêde kî ȓisqetê,
15 Ȓeĥmê bidî vê cimae’tê4181,
16 Mal–mezelê em têda!
17 Qebûl be xêr! (Qebûl be qurban)!
18 Eva nan–ava dua’ kirî bi navê Xwedê û Tawisî melek’!
DUA’YÊT SILAMETIYA HATIN Û ÇÛYȊNÊ:
49. DUA’ JI MAL DERK’EFTINÊ
şaxê — 1
Ya Xwedayê minî mezinî!
Tu bînaya çavê minî
Tawûsî Melek îmana minî
Şêşems tu mesefê minî.
Ya navê Xweda!
Navê ezîz Xweda!
Ya navê Şêşems
Tawûsî Melek
Vê sibê bînin,
Xatirê navê xwe bikin.
Kîjan xêre, hûn wê bikin,
Ya xwe bikin,
Ya evda nekin!
Serê min
Qurbana navê xwe kin!
Ya navê Xwedê!
Tawûsî Melek
Şêşems
Xatira navê xwe kin,
Xwedê bira rema te lê zêde be
Sêşems, bira li dine edilayî be.
Tawûsî Melek tu remekî bavêjî
Dilê wan kafir û Kafirstanîyê.
Bira miletê me,
Dînê me,
Welatê me,
Lalişa meyî Nûranî !
Bêne remê,
Dergê xêrê,
Rîya rastîyê,
Ser meda vekî.
Tifaqê û xîretê
Nav meda qawîn û qedîm kî.
Em derkebine fireqetîyê
4181
binêr: cemae’t
779
Em bikin hereket,
Hûn me bikin xêr û bereket.
Ya nave Xwedayê mezin!
Tawûsî Melek
Sêşems
Xatira nave xwe bikin,
Xatira nave Lalişa Nûranî bikin.
Xatira nave Êzdîxanê,
Çûk û mezin
Heq û neheq.
Rica we ez dikim
Derîyê xêrê,
Rîya rastîyê,
Ser minda vekin
Rê û mecalê bidin!
Ez layîqî
Qulxayî miletê we,
Dinê we!
Lalişa nûranî
Wê sibê
Serê xwe qurbana nave we dikim.
Ya Xwedayê mezin!
Tû bînaya cave minî
Şêşems tu xayê minî
Tawûsî Melek îmana minî
Amîn! Amîn!
Qulbeta Nasredîn
Qawedîn, bav me dîn,
Melek Ferxedîn
Nasredîn!
Ezîz Xweda!
Şêşems! Tawûsî Melek hûn
Bêne Hewara me û dîn.
Ya nave Xweda!
Vê sibê
Ji mal der têm
Xêrêvim, ne şeravim
Karêvim ne zîyanêvim.
Tu min durû, qeda û bela,
Hepsa û kela,
Ne paka, bêxîreta,
Nemama û boxdanbêja,
Bênamûs û xayîna
Xayîkî!
Serê min
Qurbana navê xwe bikin!
Ya navê Xweda!
Navê Şêşems, Tawûsî Melek!
Herçê şaşî û gunê min kirine
Min biborînin!
Pêsîra min dakşînin
Tu cara min newaklînin.
780
T’ÊMÛRÊ MESO
Mêrê siba Ezîz!

Tu serda şedayî
Xudayê min!
Hertim tu min bîr,
Hewara min,
Her heft Melekên te yê
Kawe kubîr!
Vê sibê ji we hêvî dikim
Sehet û qevatê,
Fem û firsatê,
Îman û oxiretê,
Xêrê û bereketê.
Ya Şêşems!
Xudayê min!
Tu gewirîyê qul
Bê risq nehêlî,
Şêşems!
Tu risqekî min û hûrikara
Verêkî!
Tawûsî Melek!
Tu çerxa min û zara rastkî.
Ya navê Xudayê mezin!
Amîn, Amîn!
Qulbeta Nesredîn
Çîyayê Şengalê
Lalişa Nûranî
Qubildore!
Vê sibê
Hewara min
Êzdayê meyî jorê
Vê sibê bêne
Hewara girtîyê hefsa,
Birçîyê nefsala,
Serê ser belgîyê,
Revîyên serê rîya!
Ya navê Xweda!
Navê Tawûsî Melek,
Şêşems,
Xefûrê serê rîya,
Şêxalê Şemsa
Pîra Fat
Vê sibê
Ji mal der têm
Oxirê ji we dixwezim!
Kîjan xêre hûn wê bikin,
Ya Evda mekin
şaxê — 2
S. 1 1 Ya navê Xwedê, navê E’zîz xwe da, navê Tawisî melek’, navê şêx Şems!
2 Vê sibê bi xatirê navê xwe, k’îjan xêre, hûn wê bikin,
3 Ya xwe bikin, ya e’vda nekin, serê min qurbana navê xwe kin!
781
S. 2 1 Ya navê Xwedê, Tawisî melek’, şêx Şems, boy xatira navê xwe kin!
2 Ya Xwedayê minî mezin — tu bînaya çavê minî,
3 Tawisî melek’ — tu îmana minî,
4 Şêşems — tu mesebê minî!
2 Xwedêo, bira k’erema te li me zêde be,
3 Tawisî melek’ bira li dinê e’dilayî be,
4 Şêx Şems, tu ȓeĥmekî bavêjî dilê wan k’afira û K’afirstanîyê.
2 Şêx Alê Şemsa — ẍefûrê serê ȓêya, p’îr Afat — ĉarka meye.
3 Dergê xêrê ser meda vekin, ȓîya ȓastîyê û mecalê bidin!
4 Bira miletê me, dînê me, welatê me, Lalişa meyî Nûranî bêne ȓeĥmê.
2 T’ifaqê û xîretê nav meda qewîn û qedîm kin.
3 Em bibin herek’et, em derk’evine firêqetîyê, hûn me bi xêr û berek’et kin.
S. 6 1 Ya navê Xwedayê mezin, Tawisî melek’, şêx Şems, boy xatira navê xwe kin!
2 Bi xatira navê Êzdîxanê, ĉûk û mezin, ĥeq û neĥeq, ȓica we ez dikim.
3 Ez layîqim qulixayî miletê we, dȋnê we, Lalişa nûranî,
4 Wê sibê serê xwe qurbana navê we dikim.
2 Vê sibê verin hewara girtîyê hebsa, birçîyê nefsala, serê ser belgîyê, ȓêvîyên serê rîya.
3 Amîn! Amîn! Amîn! Bi hurmetê Şemsedîn, Fexredîn, Nasirdîn, Sicadîn, şêx Sîn, șêxû Bek’ir,
Qadirê Ȓeĥman!
2 Hûn min durkin ji qeda û bela, ji ĥepsa û kela,
3 Ji nepaka, bêxîreta, ji nemama û buxtanbêja, ji bênamûsa û xayîna xayîkin!
4 Serê min qurbana navê xwe kin!
2 Herçê şaşî û gunê min kirine — min biborînin!
3 P’êsîra min dak’şînin, t’u cara min newaklînin.
4 Mêrê siba e’zîz, tu serda şehdayî ber Xwedayê min!
2 Ya Xwedayê min, tu gewrîyê qul bê ȓisq nehêlî,
3 Tawisî melek’, tu çerxa min û zara ȓastkî.
4 Şêx Şems, tu ȓisqekî min û hûrikara verêkî!
S. 11 1 Ya navê Xwedayê mezin, navê E’zîz xwe da, hert'im tu min bîr,
2 Hewara min her heft melekên te yê k’awȋ k’ibîr!
3 Vê sibê ji te hêvî dikim sehet û qevatê, fem û ferasetê, ȋman û axiretê, xêrê û berek’etê.
2 Ĉiyayê Mişetê, ĉiyayê Ĥizretê, ĉiyayê E’refatê, Lalişa Nûranî, qulbeta Nesredîn, qubet
il-Bidore!
3 Vê sibê hewara min Êzdayê meyî jorê.
4 Amîn, Amîn, Amîn! E’zîz Xweda, şêx Şems, Tawisî melek’ hûn bêne hewara me û dîn.
S. 13 1 Ya navê Xwedayê mezin, Tawisî melek’, şêx Şems, hûn ya xwê bikin, ya e’vda nekin!
782
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Vê sibê ji mal der têm, xêrêvim — ne şeravim, k’arêvim — ne zîyanêvim,

3 Vê sibê ji mal der têm, oxirê ji we dixwezim!
50. DUA’YA OẌIRÊ4182; 4183

Dema ku kesekî êzîdî dibe ȓêwî û seferê dike, vê dua’yê ji Xwedê, xas û qelenderan ȓe dike, daku ew wî/
wê, ji qeda û belayê bip’arêzin.
S. 1 1 Çi sibeyek hoye k’ubare,
2 Derê bihuştê4184 liber min vebû, herçar yara,
3 Ez çûme silavî biranû yara.
S. 1 1 Çi sibeyek hoye k’ubare,
2 Derê Bihustê liber min vebû,
3 Herçar yara.
S. 2 1 Min silav li yarû biran4185 kirî,

2 Horî hatin û bihurîn4186,
3 Qintar û qewşen ji hev kirî.
S. 2 1 Min silav li yarû biran kirî,
2 Horî hatin û bihurîn,
3 Zintar û qewşên ji hev kirî.
S. 3 1 Çome ser ȓêya ĥeqîyê,

2 Xam û înk’ar, leng û berleng pêşîyê,
3 Banga mine Xwedê û melekê ber K’ursîye.
S. 3 1 Çûme ser ȓêya4187 ĥeqî,
2 Xam û înk’ar leng û berleng pêşȋyê,
3 Banga min e xwedê û melekê ber K’ursȋyê.
S. 4 1 Ȓêya ĥeqiyê qendîla t’ijî xêr, û berek’et, û nûre,

2 Banga mine Xwedê û melekê Ẍefûre.
S. 4 1 Rêya ĥeqiyê qendîla t’ijî xêr, û berek’et, û nûre,
2 Banga mine Xedê û melekê Ẍefûre.
S. 5 1 Ȓêya ĥeqîyê — ẍefûrê ȓêye,

2 Heke ĉiyaye (deşte) û heke berîye,
3 Destê me li dang û damana șêxê Adî û melik şêx Sinê4188 Adîya,
4 Em bi saẍ û silametî ji van ciya biçine wan ciya,
5 Em bi saẍ û silametî ji wan ciya bêyîne van ciya.
S. 5 1 Rêya ĥeqî — ẍefûrê ȓêye,
2 Heke ĉiya ye û heke berîye,
3 Destê me li dang û damana șêx Adî û melek şêx Sinê Adiya,
4 Em bi saxî û silametî ji van ciya biçine wan ciya.
4182
[2] (rr. 1041-1042)
4183
http://www.ezdixandi.com/forum/38-305-1; http://www.eziden-celle.de/html/_eziden/_gebete/gebete-d-01.htm
4184
behuşt
4185
yar û biran
4186
buhirîn
4187
riya
4188
Sêxsin
783
S. 6 1 Banga min șêx Şemsê4189 T’et’ere,

2 Liber sekinîn ĥeftî ĥezar xas û qelender[e],
3 K’ember best, xerqe ȓeş, hile zer[e],
4 Livê seferê, livê oẍirê,
5 Tu li min û hevalê min, bikî xêr her û her[e].
S. 6 1 Banga min șêx Şemsê babzêȓe,
2 Liber sekinîn ĥeftê ĥezar xas û qelendere,
3 Kember best4190 xerq[e] [ȓeş] hile zere,
4 Livê seferê, li ê oxirê,
5 Tu li min û hevalê min bike xêr her û here.
S. 7 1 Ya silt’an Êzîd, p’erda te liber me bit,

2 Ya p’îr Afat, ĉarka teye li me werkirî bit.
S. 7 1 Ya Sêsims, tu meferî,
2 Ya Tawisî melek’, tu îmana minî,
3 Ya melek Fexredîn, tu rêberî
4 Ya xaliqê minî her û herî,
5 Em dua’yê4191 bikin liber p’îrê k’ar û ẍefûrê4192 ȓêya,
6 Li me, hazir û guhdaran li ĥemû wexta û ĥemû deran.
S. 8 1 Ya derwêş li e’rd, bi saẍî ez amanetê4193 teme,

2 Bi destûrî şêx Adî, melik şêx Sin û ẍefûrê ȓêye.
Du’aya oxirê li cem hindek mirovan li sebeqa (5,6) êda wisa tête gotin:
S. 5 1 Ȓêya ĥeqîyê — ẍefûrê4194 ȓêye,

2 Heger dește, heger berîye,
3 Min ji şêx Şems hîvîye,
4 Silametî li bêxêrê, min ji van ciya bibite wan cîye.
S. 6 1 Ȓêya ĥeqî melik şêx Sine,

2 Ẍefûrê ȓêyane,
3 Heger deşte û heger zozane,
4 Şêx Şems û melik şêx Sin bo min bêt hane,
5 Silametî li bêxêrê min, ji wan ciya bînite van ciyane.
DUA’YÊT LISER MIRȊYAN
51. DUA’YA DI SER GȊYANÊ MIRȊ4195

S. 1 1 Ya Xwedê, her tûyî, û her tû yê heyî, û her dê hebî!
2 Ya Xwedê ne tû ji kesî û ne kes ji teye!
S. 2 1 Êk firwarî, bê şirîkî, bê hevalî!

2 Ya Xwedê, te ne wek’île, û ne k’efîle,
3 Tû wê ligel ĥemû dem, û ĥeyam, û bedîle.
4189
Şêșems
4190
Kemberdest
4191
duha
4192
xafûr
4193
êmanet
4194
xefîr
4195
784
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 3 1 Ya Xwedê, tû dişkînî û tû dicebirînî,

2 Tû beĥrêt giran dimeyînî,
3 Vê dinyayê bi k’ar tînî,
4 Vî e’zmanî bê stûn ȓadwestînî,
5 Tû bo me meseb û dînî.
S. 4 1 Sed xwezma bi wî gîyanê bideyê û jê nestînî,

2 Dê bi zor dereca gehînî,
3 Tû vî mirî biȓeĥmînî.
52. DUA’YA T’ESMȊLȊ E’RD

şaxê — 1 4196
1 T’eslîmî t’eslîma te,

2 T’esmîlî derwêş E’rd.
3 Ya derwêş E’rd,
4 Evî e’vdî herge jine, herge mêre biẍefirînî, bisit’irînî,
5 Sahibekî ȓihê wî (wê) bikî,
6 Berxê [k’oza] Êzdîda,
7 T’oqe Tawisî4197 melek’ stuyê wî dane.
8 Benî4198 Adem wê bêne ser te Neke û Menkîne,
9 Pirs kin: «Xwedê te k’îye?»
10 Bê: «Xwedêyê min ez da Xwede,
11 Xwedêyê ĥişîyar û mestane,
12 Xwedêyê çol û bestane,
13 Xwedêyê ĥemû xwedane,
14 E’vd4199û benî nizane,
15 Ew Xaliqê mewl û mewîye,
16 Bê çendere, bê gunaye4200,
17 Ew ne bîne, ne jî baye,
18 Ew ne ewsîye, ne nefsîye,
19 Ĥeft xazila min wî nefsî,
20 Ewî ȓehim lê pirsî,
21 Weke e’melê te, ȓeĥma Xwedê li te be!
şaxê — 24201
1 T’eslîmî t’eslîmatê,
2 T’eslîmî derwêşê E’rd,
4 Biẍefirînî, bisit’irînî,
5 Sehabê ȓuĥê wî bikî,
6 Berxa Êzîda4202,
7 T’oqa Tawis melek’4203 istiyê wî dane,
8 T’oqa silt’an Êzîd istiyê wî dane.
4196
[5] (стр 132)
4197
Tawûs
4198
benê
4199
e’wd
4200
binêr: gunah
4201
[31] Dua’ t’esmîlî li e’rdê - 2 (p. 23)
4202
Êzdîd
4203
Melek
785
şaxê — 34204
1 Eșed — ĥeq, meșed — ĥeq,
2 Nar — ĥeq, nûr — ĥeq,
3 Xwedê — ĥeq, ĥeqil — ĥeq,
4 E’rdê derwêş Adem,
5 Êzdȋo, tu bexê silt’an Êzîdî,
6 Xwedê sitariye dua’ ȓuĥê4205 te bike.
şaxê — 44206
1 Ya Ȓebî Ĥeq,
2 Nûrê — ĥeq, narê — ĥeq,
3 Doja — ĥeq, bihușta4207 — ĥeq,
4 Mêzîna — ĥeq, t’erazû — ĥeq,
5 Cineta — ĥeq, cehnima — ĥeq,
6 Ĥeq bi ĥeq.
7 Ya Ȓebî, te eva benda,
8 Те t’unebû da, hebûn bir.
9 Xwedêo tu xwedêtîyê lê bikî,
10 Şêx Sin4208 tu qazîtîyê lê bikî,
11 Sexû Bek’ir4209 tu xwedantîyê lê bikî.
12 Ya dewreșî E’rd,
13 T’esmîlî te ev e’vd,
14 Bira tu ȓuĥê vî mirî biȓeĥmînî.
şaxê — 5 4210
5 T’esmilî te ev e’vd.
6 Те t’unebûn da, hebûn bir.
7 Nûre — ĥeq, nare — ĥeq,
8 T’erazû — ĥeq,
9 Ĥeq bi ĥeq.
53. DUA’YA SILAVA ZEHMANȊ4211 (TELQȊN)
Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Ji qewlê șêx Fexrê ĥeqî,
2 Eve bȗ ȓêya mirîdî bi ĥeqî,
3 Ya Ȓebî, tuyî Dayîmî tuyî Baqî.
S. 2 1 K’erem ken, deng hilînin,

2 T’elqînê liser min bixwînin,
3 Navê Êzî ȗ Tawisî melek’ liser min bînin.
4204
[31] T’esmîlî li e’rdê (p. 23)
4205
riĥ
4206
Vardan Voskanian IRAN & CAUCASUS, vol. 3-4, 1999-2000, (pp. 159-166) (șêx К ’elașê Mîrzo)
4207
bihoșt
4208
Sîxisin
4209
Sexûbek’ir
4210
Vardan Voskanian IRAN & CAUCASUS, vol. 3-4, 1999-2000, (pp. 159-166) (șêx H’esenê Me’mûd и șêx Cesimê E’gît)
4211
[52] (rr. 359-360)
786
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 3 1 Xerqe ji K’afa, Nȗnê,

2 Şerie’ ji qanȗnê,
3 Dimdim ji gava bȗnê.
S. 4 1 Şêx ȗ p’îr, ȗ hosta, ȗ merebî, ȗ yarȗ birêt axretê,

2 We fere li me sinetê,
3 Wekî libin dara zincat’opê digirin t’erîqetê.
S. 5 1 Her k’î, yê li pê fikra șe’rîe’tê,

2 Bar tê nebit li qatê,
3 Liser p’ira Selatê.
S. 6 1 Wekî melik șêx Sin ȓutnêt liser berê eresatê,

2 Li șêxa, li p’îra, li mirîda, li hazir ȗ guhdêra diket șefae’tê4212,
3 Min dîn ȗ îman ji wê dihatê.
S. 7 1 Ȓoja îd ȗ E’refatê,
2 Ĥezar ȓeĥmêt Xwedê li vî mirî, li vî goristanî, ligel vî civatê,
3 Xwedanê k’eremê cêșêt gelîyê Lalișê meded di ĥolê me ȗ sinetê4213.
54. FATĤE4214
Li dema hilanîna darbestê û liser goȓê ev lave tê gotin:
zimanê e’rebȋ:
1 Amîn! Amîn! Amîn!
2 T’ebarek Ellaĥû il-dîn4215,
3 Ellaĥû eĥsen û mîn kull xaliqîn
4 Ĥimeta me Şemsedîn, Fexredîn, Nasirdîn, Sicadîn, Amadîn, Babadîn,
5 Şêx Şemse qewata dîn,
6 Melek’î Tawis t’ac ji il-e’wilîn ĥeta axirîn,
7 Xêra bide, şeȓa wergeȓîn,
8 Ĥeq il-ĥemdillah Ȓeb il-A’lemîn,
9 Şehda dînê min yek Ellaĥ,
10 Melik șêx Sin ĥeq ĥebîb Ellaĥ.
Ev lava jêrîn jî liser mirî, yan gava mirov di ber mezelekê, pîrozgehekê û tiştên mîna wan re diçe, tê gotin:
Li p’iraniya caran, doşekek ji pembî di binê goȓê de radixin û mirî liser piştê liser dirêj dikin, serê wî li
ȓoava û ȓûyê wî berva ezmên bi hêla ȓohilat de berva ȓojê dikin. Paşê, piştî ku mirî binax dibe, Şêx liber serê wî
disekine, berê xwe bi ȓohilat ve dike, xwe p’êxas dike, destê xwe datîne ser sîngê xwe û Qewla Saremergê ya
T’elqînê dibêje. Li dawîhatina t’elqînê, şênî jî Fatihê dibêjin.
Laveke taybet ji boneya mirinê heye tê gotin, Êzdî kane wê liber mezel, pîrozgeh û li cih û li boneyên
wek wan bêje, ew jî eve:
1 Ĥeq tu Xwedayî,
4212
șifat
4213
sunet
4214
[7] (r. 152-153) Dr. Mihemed. E. Elî Êzdî û Êzdiyetî
4215
idîn
787
2 Xwedanê Mor û Mayî4216,

3 Ya Ȓebî, kes ne ji te û tu ne ji kesayî,
4 Ya Ȓebî, tu layîqî medhayî,
5 Kes nizane tu çawayî,
6 Kes nizane tu çi lewnî, çi ȓengî,
7 Kes nizane tu çi sewtî, çi dengî.
8 Ya Ȓebî, tu Ȓeĥîmî!
9 Xaliqê ji enzel da, tu Qedîmî.
10 Livê dinê tu k’ar tînî,
11 Vî e’zmanî, vê stun[ê] ȓadiwestînî,
12 Li ĥemû derda tu ĥekîmî.
13 Sed xwaziya wî, ȓuĥî tu bidî jê nestînî,
14 Zor derecan digihînî,
15 Tu bi ȓeĥma xweye Xwedê, tu me biȓeĥmînî.
Piştî veşartina mirî, șêx li hersê ȓojên serxweşkirinê liba[l] mala mirî dimîne, li civata serxweşkirinê
ȓûdine û liser mijarên ol û dinyayê daxive. Li ȓoja ĥeftê ji mirinê, ĥeftek tê kirin, piştî xwerinê șêx laveya sivrê
dibêje, û bi wê yekê rê û resmên mirinê digihên dawiya xwe. Goȓên Êzdiyan ji yên Mislimanan netên naskirin,
t’enê liser gorên êzdiyan Ayetên Qura’nê û laveyên Mislimantiyê netên nivîsandin. Li van salên dawîn, hin
nivîsar liser goȓên Êzdiyan tên neqşandin, wek:
((Şêx Mend — şêxê mine, şêx Bek’ir — mirebiyê mine, Esnalka — p’îrê mine)). ((Şihada dînê min
— yek Ellaĥ, melek Şêxesen — ĥeq ĥebîb Ellaĥ))...
VI. Şehda dînî

4216
binêr: mihr û meh
788
T’ÊMÛRÊ MESO
Berî mirovê êzidî ȓazê, serê xwe danê ser be’lgîyê, ji tirsa mirinê, canê xwe ĥelal
dike, sehda xwe dide, dibêje:
DUA’YA ŞEHDA DȊNȊ
şaxê — 14217
Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Xwedê her ewe, her ewe!
2 Ne xwarine ȗ ne xewe,
3 Şehda dînê min bi navê Xwedê ȗ Tawisî melek’ dibit ȓewa.
S. 2 1 Şehda dînê min — êk Ellaĥ,

2 Melik șêx Sin — ĥeq ĥebîb Ellaĥ,
3 Meqlûbe û mergeh — sela.
S. 3 1 Silavê me li Lalișê, Meqlûbî mergehê,

2 Cotêt quba, li wî e’rdî, e’rdê êzdîxanê ser dik’șîne ber șêx Adî ibadetê4218 ȗ sicûdehê.
S. 4 1 Silt’an Êzî — P’adşê mine,

2 Tawisî melek’ — şehde û îmanêt mine,
3 Kaniya Sipî — mora mine,
4 K’af, ȗ miẍar, ȗ Zimzim — ĥeca mine,
5 Qubet il-Bidor — qubleta mine,
6 Silt’an șêx Adî — P’adşayê mine,
4217
[52] (rr. 331-332); Feremez Xeribo Qewl û beyt’ên êzidiyan yê piroz http://www.kaniya-sipi.de/ku/modules.php?name=News&file=article&sid=1416
4218
ebadet
789
7 Şêx Şems4219 — mesebê mine, bînaya çawêt mine.
S. 5 1 ………… — p’îrê mine,

2 ………… — şêxê mine,
3 ………… — merebiyê mine,
4 ………… — xwedanê mine.
S. 6 1 Il- ĥemdillah ji Adîya,

2 Vavartîn ji k’afir ȗ ȓafidiya,
3 Em havêtîne ser pişka sinîya.
S. 7 1 Minetk’arîn ji mîra,
2 Vavartîn ji k’afira ȗ xenzîra,
3 Em havêtîne ser pişka şêxan û p’îra.
S. 8 1 Minetk’arîn ji minetê,
3 Vavartîn ji k’afira, ji şe’rîe’tê,
4 Em havêtîne ser pişka şêxê sinetê.
S. 9 1 Heke Xwedê kir êzdîne,

2 Ser navê silt’an Êzîne.
3 Em bi ol û erk’anêt xwe di ȓazîne!
Em di kêmin, Xwedê yî t’emam!
şaxê — 24220
S. 1 1 Şehda dînê min yek Ellaĥ!
2 Melik șêx Sin ĥeq ĥebîb Ellaĥ!
3 Meqlubû mergeh sela.
4 Silavêt mêra li Lalişê, Meqlubî, berî me4221 cotêt quba li wî e’rdî, e’rdê êzdîdxane ser dik’êşȋne
ber șêx Adî, ibadetê4222, sicûdehe.
S. 2 1 Silt’an șêx Adî — P’adşê mine,

2 Şêxû Bek’ir — mewlayê mine,
3 Silt’an Êzî — P’adşê mine,
4 …………… — p’îrê mine,
5 …………… — merebiyê mine,
6 Tawisî melek’ — şehde û îmanêt mine,
7 Kaniya Sipî mora mine,
8 K’af, û miẍar4223, û Zimzim — ĥeca mine,
9 Qubet il-Bidor — qubleta mine,
10 Melik șêx Sin — baxoyê mine,
11 Şêx Musê Sor — xwedanê mine,
12 Şêx Şems — mesebê mine, bînaya cavêt mine.
S. 3 1 Il- ĥemdillah [minetk’arîn] ji Adîya,

2 Vavartîn ji k’afira, ji ȓafidiya,
3 Em havêtîne ser pişka sinîya.
4219
Şê Şims
4220
[1] (pp 988-989) [3] (rr 226-229) Zincîra belavokên Bingeha Êzidîyan li Dervey Welat. Jimare 1,
hindek Duá u Dirozên Êzidîyan berhevkirin u vekolîna Dr. Xelîl Cindî, Einbeck 1997
http://www.kaniya-sipi.de/kurdish/diwa%20u%20dirozen%20ezidiyan-1.pdf
4221
birî meh
4222
ebadet
4223
mixar
790
T’ÊMÛRÊ MESO
4 Vavartîn ji k’afira, ji xenzîra,
5 Em havêtîne ser pişka şêx û p’îra.
5 Vavartîn ji k’afira, ji şire’tê,
6 Havêtîne ser pişka şêxê sinetê.
S. 6 1 Heke Xwedê kir êzdîne,

2 Ser navê silt’an Êzîne.
3 Şikir em bi ol û t’erîqetêt xwe di ȓazîne.
şaxê — 34224
S. 1 1 Her ewe, û her ewe,
2 Ne xwerine, û ne xeve!
3 Şehda dînê min bi navê Xwedê dibit ȓewa!
S. 2 1 Şehda dînê min yek Ellaĥ!

2 Melik șêx Sin ĥeq ĥebîb Ellaĥ!
3 Meqlûbû mergeha sela,
4 Silavêt4225 me li Lalişê, Meqlûbê mergehê, cotêt quba, li wî e’rdî, e’rdê êzdîxanê ser dik’êșite ber
șêx Adî ibadetê4226 û sicûdahê.
S. 3 1 Silt’an Êzîd — P’adşê mine,

3 Qubet il--Bidor — qubleta mine,
4 Silt’an șêx Adî — P’aşayê mine,
5 Şêx Şems — mesebê mine, bînaya çawêt mine,
6 ………… — p’îrê mine,
8 ………… — merebiyê mine,
9 ………… — xwedanê mine,
S. 4 1 Il-ĥemdillah ji Adîya!
2 Vavartîn4227 ji k’afir û ȓafidiya,
3 Em hawêtine ser pişka siniya.
2 Vavartîn ji k’afir û xenzîra,
3 Em hawêtîne ser pişka şexan û p’îran.
2 Vavartîn ji k’afira ji şire’tê,
3 Em hawêtîne ser pişka şêxê sinetê.
S. 7 1 Heger Xwedê kir êzdîne,

2 Ser navê silt’an Êzîne4228,
4224
“Perwerda Êzidyatî”. Pûla çarê binaretî. Çapxanayî Dilêr- Slêmanî. Sal 2011. Wana nehê (Rû: 29-31) ŞEHDA DÎNÎ из учебника для начальных
классов (4 класс). Издательство Дилер-Сулеймания. Перевод с арабской графики на латиницу Карама Анкоси
4225
selav
4226
ebadet
4227
wawartîn
4228
binêr: Êzîd
791
3 Em bi ol û erk’anêt xwe4229di ȓazîne.
şaxê — 44230; 4231

S. 1 1 Serê min ser be’lgî,
2 Be’lgîyê min Berê Şibakê,
3 Sêrî çûme zikakê,
4 Bidî xatira Êzdî û makê.
S. 2 1 Serê min qublet, berê min ȓohilat,

2 Ser minȓa sekinî[n] du celat,
3 Go: «Miskîno, Tajdîno, benîo, şehda dînê xwe bîne, ezê serê te hilînim».
S. 3 1 Go: «Şehda dînê min — yek Ellaĥ!

2 Melik șêx Sin ĥebîb Ellaĥ!
3 Mergehê Meqlûbê sela.
4 Comayê4232, Binîmayê, ciyê Şerq û Şam êzdîxane lê dike sicûdeyê,
5 Sicûda me diçe bal șêx Adî, șêx Adî ȓedayê.
S. 4 1 Şêx Şems — melikê mêrayê,

2 Şêx Adî — ser K’ursîy westayê,
3 Şehda dînê xwe ĥeq bi navê Êzîd dayê,
S. 5 1 Sinîme, sine nebîyme.

2 Bi şêx, p’îr, hosta, merebî, yarû birê axretême,
3 Mirîdê șêxê Adî me,
4 Silavk’êşê kaniya Sipîme,
5 Bi qelema melik șêx Sin nivîsîme,
6 Il-ĥemdillah, ez êzdîme, ji dînê xwe ȓazîme.
S. 6 1 Nasirdîn — celatê serê mine,

2 Şêx Şems — mesebê mine,
3 Laliş û Zimzim — ĥaca mine,
5 Silt’an Êzîd — atqata mine,
6 Şerfedîn — dȋne mine.
7 Tawisî melek’ — îmana mine,
9 ………… — p’îrê mine,
10 ………… — merebiyê mine.
S. 7 1 Ȓeĥme li dê û bavê hosta!

2 Şêx Adî — yek Ellaĥ!
3 Êzîd — ĥebîb Ellaĥ!
4 Em kêmin, şêx Adî ťemame!
şaxê — 54233
S. 1 1 Şehdetiye min — yek Xweda!
2 Melik șêx Sin — ĥebîbî Xweda!
3 Silav mergeh û Meqlub, Comayê4234, Binîmayê4235,
4229
xo
4230
Şehda dînî http://www.ezidi-russia.ru/; http://yeziden.de/forum/board25-civata-bi-kurd/board49-qewl-beyt-d-hay-n-z-diyan/1186-ehda-d-n/
4231
[29] Şehdetîya dînê êzdîya (r. 377) (№ 1694)
4232
Selayê
4233
Азизе Иско ЕЗИДЫ (краткий исторический очерк). Şehda Dînî http://www.ezdixane.ru/content/view/1788/27/
4234
Cirîmayê
4235
Birîmayê
792
T’ÊMÛRÊ MESO
4 Lalişê, helelê, qubayê,

5 Ciyê cimlî êzdîxanê, Şark û Şam diça sicûdayê.
S. 2 1 Sicûdê dibim ber Xwedayê,

2 Şêx Sin — ser K’ursîy yê ȓawestayê,
3 Şēşems — melikê mêraye,
4 Min şehdetîyê xwe melek’ Tawisî xwe qayîye.
S. 3 1 Dînê min — Şerfedîn!

2 Mesebê min — melik Fexredîn!
3 Ît’îqada4236 min — qubet il-Bidor!
4 Bang — sehda min Ȇzdanê Sore!
S. 4 1 Ȇzdîme, êzdî[me],
2 Sinîme, sinê nebîyme,
3 Mirîdê şêxê Adîme,
4 Bi şêx, p’îr, hosta, merebîme,
5 Her pênc t’erîqê xwe dest girtîme,
6 Il-ĥemdillah ezî vî dînî, vê olê, vê erk’anê ȓazîme!
şaxê — 64237
S. 1 1 Ĥeqa min — Ȇzîd,
2 Quble4238 min — kaniya Sipî,
3 Dînê min — Şerfedîn,
4 Mesebe4239 dînê min — melik Fexredîn,
5 Qasidê ȓuĥê min — Sicadîn,
6 Ĥaca4240 min qubet il-Bidor 4241,
7 Kaniya Sipî, gelîyê Lalişê dive mor.
S. 2 1 Şehdetîye min — miqîm Ellaĥ,

2 Şêx Adî — ĥebîbî Ellaĥ,
3 șêx Sin — ȓesûlî Ellaĥ.
S. 3 1 Silave mergehê Meqlubî serayê.

2 Comayê,4242 Binîmayê,
3 Ciyê Ȇzdîxanê Şerq û Şemê diçe ber tiwafe4243, sicûdayê.
S. 4 1 Êzdîme, êzdîme.
2 [Bi] şêx, p‘îr, hosta, merebî, yarû birê axretê, mewlayîme4244,
4 Vî dînî, vî mesebî4245 nav dik’irê șêx Adî, her pênc t’erîqê xwe ȓazîme.
S. 5 1 Minetk’arim minetê,
2 Vavartim4246 şile‘tê,
3 Ya Ȓebî, șikir șêx Adî dame ser pişka sinetê.
S. 6 1 Ya Ȓebî, minetk‘arim mîra,

4236
îtqat
4237
Şehda Dînî http/jamali, narod.ru/mol.htm (29.04.2003)
4238
qulba, binêr: qible
4239
mithev
4240
hec
4241
qubldar
4242
Cema’yê
4243
tawav
4244
mewulame
4245
mesev
4246
vevarim
793
2 Vavartim ji vavira4247,
3 Ya Ȓebî, șikir șêx Adî dame ser pişka şêx û p‘îra.
S. 7 1 Ya Ȓebî, minetk‘arim ji mala Adiya,

2 Vavartim ji qadîya,
3 Ya Ȓebî, șikir, șêx Adî dame ser pişka melik șêx Sinê Adiya.
S. 8 1 Ya Ȓebî, șêx Adî — P‘adşaye,

2 Şêxû Bek’ir — mewlaye4248,
3 Şêx Şems4249 — ĉiraye,
4 Şehdetiya îmana xwe navê Tawis[ȋ] melek’ hildaye.
S. 9 1 Şêx Adî — dayîme,

2 Şêx Şems — qedîme,
3 Şehdetiya îmana xwe navê Tawis[ȋ] melek’ anîme.
S. 10 1 Şêx Adî — ẍefûre,

2 Şêx Şems — nûre,
3 Şêx Sin — ȓesûle,
4 Şehdetiya îmana xwe navê Tawis[ȋ] melek’ qebûle.
S. 11 1 Derdê min — dua’yê min,

2 Şêxê min — mewlayê min,
3 P‘îrê min — hostayê min.
S. 12 1 Serê min ser be’lgîyê min,

2 Be’lgîyê min beriyê şivakê.
3 Ya Ȓebî, bidî xatirê Ȇzîdû makê.
Dergêh xêra veke, dergêh şeȓa dade, axrîye me ȓehim bike!
şaxê — 74250
Navê şêx û p‘îra:
S. 1 1 Şêxê min — șêx Sin,
2 P‘îrê min — Ĥesin Maman,
3 Hoste û merebî — ji mala baba[n].
S. 2 1 Dînê min — Şerfedîn[e],

2 Mesebê min — melik Fexredîne,
3 Mek’teba min — melik Şemsadîne.
S. 3 1 Mefera me — șêx Şems,

2 Ît’îqada4251 me — Êzîd.
3 Derdê min — dua’ye min, şêxê min — mewlayê min, p’îrê min — hostayê min.
4 Xwedê ĥeq — xwedayê min,
5 Tawisî melek’ — îmane min,
S. 4 1 Kaniye Sipî — more,

2 Ĥaca4252 me — Zimzim, qubet il-Bidor4253, mek’anê silt’an Êzîdê Sore,
4247
wavîr
4248
mewula
4249
Şêxşems
4250
Şehda dînî https://www.youtube.com/watch?v=NmRv_h1vkKE
4251
îtqat
4252
hec
4253
qubildar
794
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Sinetxane liwêda dibû more.
şaxê — 8
S. 1 1 Sibe çû, êvar hat,
2 Hate ser min du celat,
3 Celatî miskîne,
4 Ĥeq bidine şehdaya dîne.
S. 2 1 Şehdaya dînê min — êk Ellaĥ,

2 Melik șêx Sin — ĥebîb Ellaĥ,
3 Meqlûbe û mergeh — sela,
4 Silavê me li Meqlûbê mergehe, li ĥeqê k’af û miẍarê, li Comayê4254, li Binîmayê4255, li xwedanê
qubê li wî cî, ciyê êzdîxanê serê xwe dik’şîne ber sicûdê.
S. 3 1 Mala șêx Adî — mala îmana meye,

2 Nasirdîn — celatê serê meye,
3 Şêx Adî — Ĥeq P’adşaye,
4 Melik șêx Sin — ĉiraye,
5 Me şehda îmane xwe bi navê Tawisî melek’, xerqê șêx Adî daye.
S. 4 1 Şêx Adî — nûre,

2 Melik șêx Sin4256 — mişûre,
3 Me şehda îmane xwe bi navê Tawisî melek’, xerqê șêx Adî daye.
S. 5 1 Ez minetk’arim ji mala bava,

2 Ẍafilî korin ji herdu ĉava,
3 T’im û dayîm hilnadin wan ava.
S. 6 1 K’ursîy ya Ȓeĥman berê ȓewaqê,

2 Ĥaca4257 me k’af û miẍer, Berê Şibakê,
3 Eve ciyê șêx Adî.
S. 7 1 K’ursîya Ȓeĥman berî min jore,

2 Ĥaca me k’af û miẍer, kaniye Sipî, qubet il-Bidare,
3 Mek’anê silt’an Êzîdî Sore,
4 Sinetxane lê dibe more.
S. 8 1 Beĥrê ȓeş t’u sipîye,

2 Ĥaca me k’af û miẍer kaniye Sipîye,
3 Mek’anê silt’an Êzîdîye,
4 Sinetxane lê qewat dibîye.
S. 9 1 Sinîme sinete nebîy me4258,

2 Duȓeke enzelî me,
3 Bendeyî kaniye Sipî me,
4 Mirîdê şêxê Adî me,
5 Berxê k’oza silt’an Êzî me,
6 Il-ĥemdillah şikir ji vî dînî, îmanî, ji vî ol û erk’anî ȓazî me.
S. 10 1 Çûme Lalişa nûranî,

2 Min serê xwe liber catê quba danî,
4254
cirînê
4255
birînê
4256
Şêxisin
4257
hec
4258
siniyetê sinîme
795
3 Min îman bi navê Tawisî melek’ anî.
S. 12 1 Tawisî minî mêrane,

2 Xaliqê minî, û e’rd, û e’zmane,
3 Ev silt’an șêx Adî mêr saẍî jê bidin beyane.
S. 13 1 Tawisî minî milyak’ete,

2 Xaliqê min û ĥeftî û du milete, hîjdeh ĥezar xulyaqete,
3 Ew silt’an șêx Adî mêr bi saẍî jê bidin atqate.
S. 14 1 Mergah șêx Adî xweş tişte,

2 Dînê me ne yê kaẍeteye, ne yê nivîşteye,
3 Dera ilmê șêx Adî lê ĥeq bê gatin, heke mêrê êzdî guh daye, wî qasî ewder jêȓa bihuşte.
S. 11 1 Ya șêx Adî emî nezanin, her tu zanî.

2 Ya Xwedê û șêx Adî emî kêmin, tu ťemamî!
şaxê —94259
S. 1 1 Şehda dînê min yek Xwedaye!
2 Amin4260 Cebraîl evîniya Êzdaye!
3 Bergeha min Ȓoj û mergehe,
S. 2 1 Silavên min li mergehê, li Lalişê, û li xwedanê qubêyê.

2 Şêx Adî — şêxê mine, ji nûra P’adşêye,
3 Şemsê Êzdînê — ĉiraye.
S. 3 1 P’îrê min — Ĥesin Mamane,

2 Hoste û merebî — ji mala babane,
4 K’af, û miẍar, û Zimzim ĥaca2782 mine,
5 Tawisî melek’ şehda îmana mine.
şaxê — 104261
1 Serê min [ser] be’lgî,
2 Be’lgȋyê min [Berê] Şibakê4262,
4 Bidî xatirê Êzîdû make.
5 Serê min qublê4263,
6 Berê min Ȓohilat,
7 Ser minȓa4264 sekinî[n] du celat,
8 Go: «Miskîno, T’acdîno, benȋo,
9 De te were, şehdetiya4265 dînê xwe bîne,
10 Ezê serê te hilînim».
11 Go: «Şehdetiya dînê min êk Ellaĥ,
12 Şêx Sin — ĥebîb Ellaĥ,
13 Mergayê Meqlûbê selayê.
14 Ciyê Şerq, Şam lê diçe tayê, sicûdayê.
4259
Şehda dînî http://www.ezdixandi.com/forum/38-825-1; http://ȓojava.net/Shehda%20dinin.htm; http://yeziden.de/302.0.html;
http://www.ciwanen-ezidi.de
4260
Emînî
4261
[13] (rr. 189-192)
4262
şivak
4263
qulbe
4264
mira
4265
șe’detiya
796
T’ÊMÛRÊ MESO
15 Sicûda me diçe bal șêx Adî, șêx Adî ȓeda yê,

16 Şêx Şems — melikê mêrayê,
17 Şêx Adî — ser K’ursîy westayê,
18 Şehdetiya dînê xwe ĥeq navê Êzîd dayê.
19 Şêx Adî — nûre,
20 Melek Fexredîn — ẍefûre,
21 Şehdetiya dînê xwe ĥeq navê Êzîd qebûle.
22 Sinîme, sinȋ nebîy me4266,
23 Silavk’êşê kaniya Sipî me,
24 Mirîdê șêx Adî me.
25 Qelema melik șêx Sin nivîsîme,
26 Il-ĥemdillah şêx, p’îr, hoste, merebî, yar birê axretê, her pênc t’irêqê xwe ȓazîme.
27 Celatê ȓuĥê min Nasirdîn,
28 Atqata min — silt’an Êzîd,
30 Ȓeĥme li ȓuĥê hosta yê min,
31 Êzdîd — êk Ellaĥ,
32 Şêx Adî — ĥebîb Ellaĥ!»
şaxê — 114267
1 Şehda4268 miqîm4269 Ellaĥ,
2 Şêx Adî — ĥebîb4270 Ellaĥ,
3 șêx Sin — ȓesûl Ellaĥ,
4 Merge[h] Meqlûb sela,
5 Silava me mergê[hê],
6 Comayê4271 Binîmayê,
7 Lalișe xwedanê4272 qubê4273,
8 Ciyê êzdîxane lê dikine sicûdê.
9 Ĥeqê min — șêx Adî,
10 Baqiyê min — melî șêx Sin 4274,
12 Mesebê min — melî Fexredîn,
13 Ĥeca min — qubet il-Bidare4275,
15 Aqeta4276 min — Êzîdê sor,
16 Ciyê sinîxan lê dibine mor.
17 Sinîme4277, sinîme,
18 [Bi] şêx, p’îr, hosta, merebî me,
19 Seȓt4278 e’vdê kaniya Sipî me,
20 Mirîdê șêxê Adî me4279,
21 Il-ĥemdillah4280 șikir ezî êzdî me.
22 P’îrê min — hostayê min,
23 Şêxê min — mewlayê min,
4266
nevî
4267
[31] Se’da sibê zû (15-16)
4268
șe’da
4269
mikûm
4270
ĥebûb
4271
cimayê
4272
xudan
4273
quve
4274
Melîșîxisin
4275
qubildar
4276
Îtqet
4277
sunî
4278
ser
4279
șêx E’dî
4280
Herĥemdila
797
24 Derdê min — dua’yê4281 min,

25 Şehdetiye xwe navê Tawisî melek’ daye.
şaxê — 124282
S. 1 1 Her ewe, her ewe, her ewe!
2 Ne xwerin ȗ ne xewe,
3 Şehda dinê min bi navê Xwedê ȗ Tawisȋ melek’ dibê ȓewe. Amîn!
S. 2 1 Şehda dinê min yek Ellaĥ4283

2 Tawisî melek’ û melek şêx Ĥesen ĥeq hebib Ellaĥ!
3 Meqlub û mergeh sela!
4 Silavên mêran li Lalișê, li Meqlubê,
5 Liberé mehê, cotkê quba, liwê e’rdê , e’rda êzidxanê ya serî liber șêx Adî k’êșin ber ibadetê4284.
S. 3 1 Silt’an Êzî — P’adșê mine,

2 Tawisî melek’ — îmane mine,
3 Şêx Adî — ȓêberê mine,
5 K’af û miẍara Zimzim — ĥeca mine,
6 Ȓoj — bergeha mine (qublet il-Bidur),
7 Şêx Şems4285 — mesebê mine, binyana ĉavê mine.
S. 4 1 Il-himdilla ji Adiya,
2 Vavartîn ji k’afira, ȓafêdiya,
3 Em avêtin ser pișka siniya.
S. 5 1 Minet k’arim ji mîra,

2 Vavartîm ji k’afira, ji xenzira,
3 Em avêtim ser pișka șêxan ȗ p’îra.
S. 6 1 Minet k’arim ji minetê,

2 Vavartîn ji k’afira, ji şire’tê4286,
3 Avêtin ser pișka sinetê.
S. 7 1 Heka Xwedê bikê em êzdîne,

2 Liser navê sultan Êzîne,
3 Em bi ol, û erk’anê, û t’erîqetê xwe ȓazine. Amîn!
şaxê — 134287
1 Serê min be’lgî,
2 Be’lgîyê min [Berê] Şibakê,
4 Bidî xatira Êzdî makê4288.
5 Serê min — qulbe ,
6 Berê min — Ȓohilat,
7 Ser miȓa sekinî du celat,
8 Go: «Miskîno, tajdîno, benîo,
4281
dia’
4282
Feremez Xeribo Qewl û beyt’ên êzidiyan yê piroz http://www.kaniya-sipi.de/ku/modules.php?name=News&file=article&sid=1416
4283
Ela
4284
ebadet
4285
Şêșimes
4286
șerihet
4287
4288
binêr: max
798
T’ÊMÛRÊ MESO
9 Şehdetîya4289 dînê xwe bîne,

10 Ezê serê te hilînim».
11 Go: «Şehdetîya dînê min miqîm4290 Ellaĥ, șêx Sin ĥebûb Ellaĥ!
12 Mergayê Meqlûbê selayê,
13 Comayê4291 Binîmayê, ciyê Şerq, Şam lê diçe tayê sicûdayê4292,
14 Sicûda me diçe bal șêx Adî,
15 Şêx Adî — ȓedayê.
16 Şêx Şems4293 — melikê4294 mêrayê,
17 Şêx Adî ser K’ursîy westayê,
18 [Min] şehdetîya dînê xwe ĥeq bi navê Êzîd4295 dayê,
19 Şêx Adî — nûre,
20 Melek4296 Fexredîn4297 — ẍefûre,
21 [Min] şehdetîya dînê xwe ĥeq bi navê Êzîd qebûle.
22 Sinîme, sinî nebîyme4298,
24 Mirîdê șêxê Adîme4299,
25 Qelema melek șêx Sin nivîsîme,
26 Il-ĥemdillah4300 şêx, p’îr, hosta, merebî,
27 Yar birê axretê,
28 Her pênc t’irêqê xwe ȓazîme.
29 Celatê ȓuĥê min — Nasirdîn,
30 Atqata min — silt’an4301 Êzîd,
31 Dine min — Şerfedîn,
32 Ȓeĥme li ȓuĥê hostayê min.
33 Şêx Adî — yek Ellaĥ!
34 Êzdîd — ĥebûb Ellaĥ!»
şaxê — 144302 (ŞEDETYA SIVÊ)

1 Berê min royê, rohilatê,
2 Ser mira sekinîye du qasidê celatê,
3 Miskîko, benî ademo, rabe bide şedetiyê:
4 «Şedetiya min yek elah,
5 Şexisin hebûb elah,
6 Meryê û meqlûb sela,
7 Silavê ji meryê Lalişê,
8 Xudanê qubêyê, cîyê mayê,
9 Cîyê êzdîxanê lê mayê û sucudayê,
10 Derdê min, diayê mi[n],
11 Pîrê min — hostayê min,
12 Şêxê min — şehulayê min,,
13 Şêx Qeymes — birayê min.
4289
șe’detîya
4290
mikîn
4291
Selayê
4292
sûcûd
4293
Şêxşim
4294
melk
4295
binêr: Êzȋd
4296
Mellek
4297
Ferxedîn
4298
nevî
4299
șêx E’dî
4300
E’rĥemdille
4301
sultan
4302
[53] (r 215) got: Elîyê şêx Biro
799
VII. XIZÊMOK
800
T’ÊMÛRÊ MESO
şaxê — 14303
S. 1 1 Hey dîno, hey dîno!
2 Şêxo dîno, p’îro beze miskîno!
3 Delal gule e’zîz melik Fexredîne,
4 Sê mal hene li dinya dawî: Qudsû Xelîl, Mekke û Medîne,
5 Ĥeq Xwedêye, ba ĥeq mala babe min Lalişa nûrîne,
6 Belê ẍefil di korene, beĥra wan têda nine.
S. 2 1 Hey mala min, teyrek li e’zmana wê hey, navê wî Enqere,

2 Ĥeftî û du p’eȓe,
3 P’eȓekî Gay lisere.
4 Ji minȓa bêjin, xêra navê șêx Adî, ew k’î mêr bû wek’az li e’rdê da, go: «Zimzim Te’al, were?!»
S. 3 1 Çendî teyrek li e’zmana wê hey, navê wî Enqer bi nave,

2 Ȓoje îd û e’refata derk’eft ji kaniye Sîĥanê,
3 Çeng u basikêt xwe vediweşînê,
4 Jê dicê şewq, û şemal, û nûrîn, û xûnave.
S. 4 1 Dergek li e’zmana vebû, nuqteyek jê nuqitî,

2 Teyrek nazil bû liser t’extê se’edetê,
3 Wê dibêjit: «Bila bêt şêxek ji ĥeqîqetê, p’îrek ji me’rîfetê, ilmdarekî ji malêt ilmdare,
4 Bila derê ȓeşbelaka veket, bixwinit û jê bêjit k’a beĥra emanê4304 çend gave li besta,
çend kevir di nave?
5 Melik Fexredîn fitîla4305, digêȓit liser xasan û xava.
S. 5 1 Hey mala min, banga min melekê dilê melûle,
4303
[1] (p. 398); [2] (rr. 1050-1053)
4304
emen
4305
fitil
801
2 T’elpek e’wra ji e’rda ȓabû, li e’zmana bestbû şûre,

3 Ji minȓa bêjin, bi xêra navê șêx Adî ew k’î mêr bû, xîveta t’eref zêȓîn vedabû liser beĥrêt
k’ûre?
S. 6 1 Çendî mala min, banga Xwedê u melekê dilê damayî,

2 T’elpek e’wra ji e’rda ȓabû, li e’zmanê bilind bestbû alayî,
3 Wi[n] ji minȓa bêjin, bi xêra navê șêx Adî, ew k’î mêr bû, xîveta t’eref zêȓîn liser beĥrêt k’ûr
vedayî?
S. 7 1 Çendî mala min, dilê min liber van me’nîya sotin,

2 Gîyanê4306 min gorî Şemsê Êzdîna wê li sûka me’rîfetê,
3 Melik şêx Sin4307 wê li derê kaniya Sipî t’izbî li destî,
4 Ji minȓa bêjin bi xêra navê șêx Adî, ew k’î mêr bû, silt’an Êzî ji wîȓa me’nîyêt k’ûr digotin?
S. 8 1 Çendî teyrek li min hilatî ji kenarê girî,

2 Şemsê minî bi nûr û k’eremet bû, şefaq4308 dabû libinêt beĥra,
ȓanahî li Lalişa nûranî li ometa xwe kirî.
3 Ji minȓa bêjin, bi xêra navê șêx Adî, ew k’î mêr bû, șêx Şems navê xwe lê şayȋ kirî?
S. 9 1 Çendî teyrek li min hilatî ji kenarê Beẍdayî,

2 Şemsê min bi nûr û k’eremet bû, şefaq dabû libinêt beĥra,
ȓanahî kirbû Lalişa nûranî ĥeta bane K’abet Îlaĥîyê.
3 Wellaĥ û Tillaĥ û Billaĥ sê nav ji navêt Xwedêne
4 Ji minȓa bêjin, bi xêra navê șêx Adî, ew k’î mêr bû șêx Şems navê xwe dayê?
S. 10 1 Çendî stêrek li min hilatî, ji stêra Cebare,

2 Şêx Şemsê min bi nûr û k’eremet bû, şefaq dabû libinêt beĥra,
ȓanahî kirbû Lalişa nûranî ĥeta wan dîyara,
3 Ji minȓa bêjin, bi xêra navê șêx Adî quba felekê çend zincin û çend k’ursîyne?
4 Heke hûn pirsiyara quba felekê ji min diken, quba felekê ĥeft k’ursîyne, zinc bîstûçarin.
S. 11 1 Çendî şêxek li Şamê dahir bûyî k’ûre,

2 Wek’azê destê wî k’eske, t’acê serî şev ĉira, û leyl, û duȓe .
3 Ji minȓa bêjin, bi xêra navê șêx Adî, ew k’î mêre suȓe wȋ digeȓê ligel ĥemû suȓa?
S. 12 1 Çendî şêxek li Şamê dahir bûyî k’ûrîne,

2 Wek’azê destê wî k’eske, t’acê serî şev ĉiȓa, û leyl, û duȓîne.
3 Ji minȓa bêjin, bi xêra navê șêx Adî, ew çi dîyarî bû, șêxû Bek’ir da Şemsê Êzdîne?
S. 13 1 Çendî sibeye ku ȓoj li min hiltêye,

2 Şemsê minî bi nûr û k’eremet bû, şefaq dabû libinêt beĥra,
ȓanahî kirbû Lalişa nûranî ĥeta bi banê k’afêye.
3 Ji minȓa bêjin, bi xêra navê șêx Adî ȓoje bin xîveta t’eref zêȓîn, liser beĥrê, ew k’îye?
Navê wî şêrîn Xwedêye!
S. 14 1 Çendî sibeye ku ȓoj-ȓoj li min hilate,

2 Şemsê minî bi nûr û k’eremet bû, şefaq dabû libinêt beĥra,
ȓanahî kirbû Lalişa nûranî ĥeta bi bane xelata.
4 Ji minȓa bêjin, bi xêra navê șêx Adî, ȓoje bin xîveta t’eref zêȓîn, liser beĥrê, ew k’îye?
Navê wî yê şêrîn p’îr Afate!
şaxê — 24309
4306
gîhan
4307
Şêxsin
4308
şifeq
4309
[2] (rr. 1054-1056)
802
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 1 1 Mala min, mala min, mala mine, hê hê, hey malê!

2 Mala min, mala babe min, hê hê,
3 Mala minê, ȓo derk’etiye li cîde, hê hê,
4 Serê min qurbana nûra Şemsedîne,
5 Dayîm dide çardeh t’ebeqe e’rd û e’zman, gelîyê Lalişê, hê [hê],
6 Herçar qulba goveke dinyayê,
7 Enzelî, zencelî nifusî ťemam,
8 Bera (qermesê) Gay û Masî da, hey malê!
S. 2 1 Mala min, mala min, mala mine, hê hê, hey malê!

2 Mala minê, derwêşek hatî ji derda, hê hê,
3 Piştê, k’ember beste, hê hê,
4 Di linga da sol û meste, hê hê,
5 Xerqekî ȓeşî lê ye, dembuleke sore le sere, hê hê,
6 De wextê dinya t’ev av bû, hê hê,
7 Darek li ort’a wê avê bû, hê hê,
8 Teyrekî Enqerî liser wê darê bû, hê hê,
9 T’oximê miletê Ezdayî dest bû, hê hê,
10 Serê min qurban be, navê wî Tawis melek’ bû, hey malê!
S. 3 1 Hey mala min, mala min, mala mine, hê hê, hey malê!
2 Mala minê, bila [qurme] liser pişta Gay4310 u Masî da,
3 Şêxo — mîro, p’îro — beze4311 miskîno, e’zîz Xwedê ye,
4 De werin derê ȓeşbelekê vekin, hê hê,
5 P’elkî becenzerî bixûnin, hê hê,
6 Xêra mala șêx Adî ji minȓa bêjin, k’a ew k’îjan bû, ciyê xwe çêkir avê tiryêda? Hey malê!
S. 4 1 Mala min, mala min, mala min, mala mine,

2 Mala minê, serê Lala, Elîf û Bê ne, hê hê,
3 Serê duȓa Elîf û Bê ne, hê hê,
4 K’oçekê wan ȓuniştine, extîyarê wan t’eveserû p’êne, hey male!
S. 5 1 De werin şêxekî ji minȓa bînin, hê hê,

2 Bila ĥeftî û du govek babî şêx be,
3 Bila donzde[h] ilmî vê be ji mala şêxa be, hey male!
S. 6 1 De werin p’îrekî ji minȓa bînin,

2 Bila ĥeftî û du govek babî p’îr be,
3 Bila donzdeh ilm, ilmî be,
4 Bila ji mala p’îra be, hey male!
S. 7 1 De hûn derê ȓeşbelekê vekin,

2 P’elkî becenzelê hûnê bixûnin,
3 Xera mala șêx Adî ji minȓa bêjin,
4 Dînê silt’an Ezdayî yeke, çima meseb ji hev cuda bûn! Hey male!
S. 8 1 Mala minê, mala min, mala babe mine, hê hê,

2 Mala minê, min go: «E’zîz Xwedê ye,
3 Şêx Şemse mala me şa dike ji nûrê,
4 Hunê minȓa bêjin k’îjan mêr bû dik’işand qelema îmanê?
5 K’îjan mêr bû wezîrê dîwanê?
6 K’îjan mêre ȓuniştine gelîyê Lalişê, berberê sikanê? Hey male!
S. 9 1 Mala min, mala min, mala mine, hê hê,
4310
gê
4311
binêr: bezok
803
2 Serê minî qurban be, melik șêx Sin dik’işîna qelema îmanê, hê hê,
3 Melik Şemsedîne wezîrê dîwanê, hê hê,
4 Şêxu Bek’re mewlayê dîwanê, hê hê,
5 Serê min qurban be, silt’an șêx Adî ye ȓuniştîye ligelîyê Lalişê, berberê sikanê,
maşê mêra dide, distîne, hey male!
S. 10 1 Mala min, mala min, mala mine, hê hê,

2 Mala minê, teyrekî li e’zmana, teyrî Enqere, hê hê,
3 Sêsed, û şêst, û şeş silav lê ye, hê hê,
4 T’oximê miletê Êzî xilas kiriye ji t’ofanê, hey mala male,
5 Navê wîye, mala min, mala min, mala babe mine, Tawisî melek’e, hey male!
şaxê — 34312
S. 1 1 Çendî mala min, mala min, mala min!
2 Banga mine Xwedê di dilada mayî,
3 T’elpekî e’wra ji e’zmana hildayî,
4 Ȓasta Lalişa nûranî kire şewq û alayî,
5 Me şêxek divêt ji malêt Adîya, p’îrekî ĥeqîqetê, ilmdarekî ji ilmayî zêde,
ji ĥeftî û du baba xeber biden, k’a ew k’î mêr bû, xîveta t’eref zêȓî ser beĥrêt k’ûr vedayî?!
S. 2 1 Çendî binga mine Xwedê dilêt melûle,

2 T’elpekî e’wra ji e’zmana ȓabû, ȓasta Lalişa nûranî kirbû şure,
3 Me şêxek divêt ji malêt Adîya, p’îrekî ĥeqîqetê, ilmdarekî ji ilmayî zêde,
bila derê ȓeşbeleka veken, ji ĥeftî û du baba xeber biden,
k’a ew k’î bû, xîveta t’eref zêȓîn vedayî ser behȓêt k’ûre?!
S. 3 1 Çendî teyreke wê li e’zmana navê wî Enqer bi nave,

2 Ji qudretê ji çengê wî teyrî dibarit xunave,
3 Me şêxek divêt ji malêt Adîya, p’îrekî ĥeqîqetê,
ilmdarekî ji ilmayî zêde, derê ȓeşbeleka veken,
ji ĥeftî û du baba xeber biden, k’a bi xêra navê șêx Adî,
beĥra sîĥa yê çend k’eşkûl4313 ave?! Di beştê çend kevir di nave?!
S. 4 1 Çendî bejna teye bilind be, berberê banî,

2 Ĉavêt te ne bûne biruska bedelê, awrêt te nebûne awirêt şêra,
wê li min diden wekî awrêt e’silanî,
3 Wellaĥ, u Billaĥ, u Tillaĥ, me şêxek divêt ji malêt Adiya,
p’îrekî ĥeqîqetê, ilmdarekî ji ilmayî zêde, bila derê ȓeşbeleka veken,
ji ĥeftî û du baba xeber biden bi xêra navê șêx Adî,
k’a ew k’î mêr bû t’oqa meft’ûlê kire stuwna girîvanî?!
S. 5 1 Çendî bejna teye bilind, berberê bane kelê,

2 Awirêt te ne bûne awrêt şêra,
3 Ĉavêt te ne bûne biruska bedelê,
4 Wellaĥ, û Billaĥ, û Tillaĥ, hersê navêt Xwedêne.
5 Me şêxek divêt ji malêt Adiya, p’îrekî ĥeqîqetê,
ilmdarekî ji ilmayî zêde, bi xêra navê șêx Adî,
bila derê ȓeşbeleka veken ji ĥeftî û du baba xeber biden,
k’a ew k’î mêr bû, t’oqa meft’ûlê kire stuwna p’axilê?!
S. 6 1 Çendî xizêma te zêȓê zere,

2 Bend û tîrêja da Lalişa nûranî ĥeta bi koçka t’et’ere,
3 Wellaĥ, û Billaĥ, û Tillaĥ, — hersê navêt Xwedêne.
4312
[2] (rr. 1057-1059)
4313
keşkul
804
T’ÊMÛRÊ MESO
4 Me şêxek divêt ji malêt Adiya, p’îrekî ĥeqîqetê, ilmdarekî ji ilmayî zêde,

bila derê ȓeşbeleka veken, ji ĥeftî û du baba xeber biden,
k’a çawa xwedana xizêmê ji mala șêx Şemsê T’et’ere?!
S. 7 1 Çendî xizêma te zêȓê sipîye

2 Bend u tîrêja dabû koçka t’et’ere ĥeta Lalişa nûraniye,
3 Wellaĥ, u Billaĥ, u Tillaĥ, hersê navêt Xwedêne.
4 Me şêxek divêt ji malêt Adiya, p’îrekî ĥeqîqetê,
ilmdarekî ji ilmayî zêde, bila derê ȓeşbeleka veken, ji ĥeftî u du baba xeber biden,
çava xwedana xizêmê ji mala silt’an Êzîye?
şaxê — 44314; 4315 (BEYT’A HEYȊ MALE)

S. 1 1 Mala min, ȓo derk’etiye cîda,
2 Ȓo derk’etiye ava,
3 Serê min qurban be, nûra Şemsê Êzdîna,
4 Daye çardeh t’ebeq e’rd û e’zman, gelîyê Lalişê, herçar qubla4316,
beĥra emanê, pişta Gay û Masîda.
S. 1 1 Mala min, ȓo derk’etiye cîda,
2 Ȓo derk’etiye ji cîda,
3 Serê min qurbabe nûra Şemsî Êzdîna,
4 Daye çardeh t’ebeq4317 e’rd û e’zman.
5 Gelȋyê Lalişê,
6 Herçar qulba goveka dinya4318,
7 Nifûsî mefûs encerî t’emam,
8 Beĥrê Qirmisê, pişta Gay4319 û Masî4320da,
9 Heyî malê, heyî malê, heyî malê.
S. 2 1 Mala min, gelî şêxan û p’îran, extîyar, k’oĉek û beden miskîna,

2 Werin derê ȓeşbelekê vekin, belgê belcevêzê4321 bixûnin.
3 Xêra mala șêx Adî minȓa bêjin k’anê ew k’î mêre,
ȓûniştîye ser birka kaniya Sipî, maşê mêra dide-distîne.
4 E’zîze Xwedaye, melekî Şemsedîne, dîn-dînê î’n Êzîde, cema’ mesebî4322 hev cidane.
S. 2 1 Mala min, daye beĥra Qirmisê, pişta Gay û Masî da,
2 Gelî şêxan û p’îran, extîyar, k’oĉek û beden miskîna4323,
3 Werin derê ȓeşbelekê vekin, belgê becenavê4324 bixûnin.
4 Xêra mala șêx Adî bê me’ne miȓa bêjin,
5 De çika ew çi mêrek bû, ciyê xwe çêkir nava ĥeva tirȋya da,
S. 3 1 Mala min daye çardeh t’ebeq e’rd û e’zmana,

pişta qeliyê Lalişê k’ûrîn da, m’esiyê hinê beĥrada.
2 Sêxekî minȓa bînin, şêx be, donzdeh ilma ilmdar be, t’alibî zana be, malî bava be.
3 P’îrekî minȓa bînin p’îr be, ĥeftî û du govek bavê xweda p’îr be,
4 Xêra navê șêx Adî bêjin, k’anê ew k’î mêre ĉira herçar qubla ne.
5 E’zîzê Xwedaye, melik Şemsedîne, dîn-dîne silt’an Êzîde, mesebî hev cidane.
S. 6 1 Mala [min, mala min, mala] min.
4314
BEYT’A HEYȊ MALE http://www.ezdixane.ru/content/view/597/156/
4315
[31] Beyt’a heyî malê (rr. 49-53)
4316
qulba
4317
tebek
4318
duniya
4319
gê
4320
me’sî
4321
bacar
4322
mesev
4323
miskîn
4324
bacarê, an belcevêzê
805
2 Daye gelîyê Lalişê,

3 Der-dorê wê dane berxê wî șîlanê,
4 Gelî șêxan û p’îran, Extîyar, k’oĉekê beden miskîna,
5 Werin, xêra mala șêx Adî, bê me’ne mi ȓa bêjin,
6 Çika ew çi mêreke, digeȓîne qelemê îmanê,
7 Ew çi mêreke wezirê dîwanê,
8 Ew çi mêreke e’lêkûme selame,
9 Ȓuniștiye gelîyê Lalişê berberê sikane,
S. 4 1 Mala min, serê duȓa Elîf û Bêne, serê Lala Elîf û Bêne,
2 Extîyar onȋ tȋye, k’oĉekê wana sekinȋye pisne,
3 Werin, şêxekî minȓa bînin, şêx be, ĥeftî û du govek bavê xweda şêx be, donzdeh ilmayî ilma be,
4 P’îrekî minȓa bînin p’îr be, ĥeftî û du govek bavê xweda p’îr be, donzdeh ilmayî ilmdar be,
5 Werin derê ȓeşbelekê vekin, belgê belcevêzê bixûnin.
6 Xêra mala șêx Adî, minȓa bêjin not ĥezar sal pêjda hêvênê mêrê Êzdî qendîlê destê k’î mêrî
bû? (Tawisî melek’e).
7 Hey mala minê, yala ilmê şêxan-p’îran, yala extîyara ber derê mergêh, yala dîndara mala Adiya!
S. 3 1 Mala min, mala min, mala min,
2 Mala min serê duȓan4325 Elîf û Bêne,
3 Serê Lale, Elîf û Bêne,
4 Extîyarê ȓûniştine, k’oĉekê wana sekinîne, li p’êne,
5 Hey malê, hey malê, hey malê.
S. 4 1 Mala min, extîyarê ȓûniştine, k’oĉekê wana sekinîne, li p’êne,

2 Werin șêxekî ji mi[n]ȓa bînin,
3 Ĥeftê du govek bavê xweda şêxe, malê şêxa be, donzde[h] ilman4326 ilma be,
4 P’îrekî minȓa bînin, eftê du govek bavê xwe da p’îr be, malî p’îra be,
donzdeh ilman be,
5 Şêxo dîno, p’îro beden miskîno, Ezîz Xwedaye4327,
6 Melek Şemsedîne, mala me li șêxa jê di nûrîne,
7 De werin derê p’erbelekê4328 vekin, belgê becarê bixûnin,
8 Xêra mala șêx Adî bê me’ne miȓa bêjin,
9 Çika dînê silt’an Êzîd yek, çima meseb hev cudane,
S. 5 1 Mala min, ȓo derk’etiye ji denê,

2 Serê min qurban be, nûra Şemse Êzdîne.
3 Daye çardeh t’ebeq e’zmane ĥerçar qubla goveka dinya nifûsî zenuerî t’emam,
beĥra emanê, gelîyê Lalişê, der-dorê wê denê, ber berxê wî șîlanê,
cele şêxan û p’îran, extîyar, k’oĉekê, beden miskîna.
4 Werin xêra mala șêx Adî, minȓa bêjin, çika ew k’î mêre digeȓîne qelemê îmanê,
ew k’î mêre k’ê wezirê dîwanê,
5 Ew k’î mêreke, e’lêk’ûm selam, ȓûniştîye gelîyê Lalişê berberê sikanê ?
(șêx Sine, şêx Şemse, p’îrê Be’rîye).
S. 5 1 Mala min, mala min, mala min,
2 Ȓo derk’etiye ji dane,
3 Serê min qurbabe, nûra Şemsê Êzdîna,
4 Daye çarde t’ebeq e’rd û e’zman,
5 Her ça[r] qulba goveka dinya,
6 Nifûsî zencerî t’emam,
7 Beĥrê Qirmisê, gelîyê Lalişê,
4325
duran
4326
ulm
4327
Xuda
4328
binêr: ȓeșbelek
806
T’ÊMÛRÊ MESO
8 Der û dorê wê dane berxê wî șîlanê,

S. 6 1 Mala min Şemsedîne, Fexredîne, Sicadîne, Nasirdîne4329

2 Herçar pisê sitîya Zîne, xelefa mîr Ezdîne,
3 Şêxekî minȓa bînin şêx be, ĥeftî û du govek bavê xweda4330 şêx be, donzdeh ilmayî ilma be,
4 P’îrekî minȓa bînin p’îr be, ĥeftî û du govek bavê xweda p’îr be, donzdeh ilmayî ilmdar be,
5 Xêra navê șêx Adî bêjin ew k’î mêre, beĥrê giran dimeyîne4331? (melîk Fexredîne).
S. 7 1 Hey mala min, çendî sitîya Zîn dilorîne,

2 Ber bêşîka Şems û Fexrê mîra dihejîne,
3 Şêxekî dibêjim4332 minȓa bînin, bira şêx be,
[ĥeftî û du govek bavê xweda şêxbe, donzdeh ilmayî ilmabe?]
4 P’îrekî divejim minȓa bînin, bira p’îr be, [ĥeftî û du govek bavê xweda p’îr be],
6 Xêra navê șêx Adî bêjin k’anê ew k’î mêre, ȓûniştîye ser birka kaniya Sipî,
xêr-xêratê êvarîna diqebilîne? (mîr Zeyîdîne).
S. 8 1 Mala min, teyrekî heye, teyrê Enqerî bi nave,

2 Ser pişta wî teyrî sêsed û şêst û şeş cot silave.
3 Şêxekî minȓa bînin sêx be, ĥeftî û du govek bavê xweda şêx be, donzdeh ilmayî ilma be,
4 P’îrekî minȓa binin p’îr be, ĥeftî û du govek bavê xweda p’iȓ be, donzdeh ilmayî ilmdar be,
5 Xêra navê șêx Adî bêjin k’anê ort’a e’rd û e’zman çend gave, beĥra emanê çend k’eşkûl ave,
çend kevir nave.
S. 9 1 Teyrekî min heye, teyrekî t’eke,

2 Ser pişta wî teyrî Tawisî melek’e
3 Şêxekî minȓa bînin, sêx be ĥeftî û du govek bavê xweda şêx be, donzdeh ilmayî ilma be.
4 P’îrekî minȓa bînin, ‘p’îr be, ĥeftî û du govek bavê xweda p’îr be, donzdeh ilmayî ilmdar be,
5 Xêra șêx Adî bêjin k’anê ew k’î mêre, dergê cinetê vedike û dadide? (Tawisî melek’e)
S. 10 1 Serî t’ac û t’acpoşe, piştî k’ember beste, qapûtî ser mile,

2 Ser piştê sêsed û şêst û şeş nûr û nedere, lal û duȓ, cehwar, şemala șêx Adî dişixule.
3 Xêra navê șêx Adî bêjin dinya beĥr bû, K’ursîykî ort’a beĥrê bû, mêrek ser bû,
hêvêna kurê mêrê Êzdî ber bû,
4 Şêxekî minȓa bînin, şêx be, ĥeftî û du govek bavê xweda şêx be, donzdeh ilmayî ilma be,
5 P’îrekî minȓa bînin, p’îr be, ĥeftî û du govek bavê xweda p’îr be, donzdeh ilmayî ilmdar be,
6 Ew k’î mêr bû e’zîzê dinya — axretê ȓa xeber dida? (Tawisî melek’e).
S. 11 1 Teyrekî min heye E’rşe, teyrekî Enqer sipîye,

2 P’eȓekî wî yek E’rşe, yek e’zmane,
3 K’asek ser piştêye, nixtek wê k’asê fiȓîye,
4 Xêra navê șêx Adî bêjin k’anê ew nixte k’uye? (quba Şerfedîne).
S. 12 1 Mala min e’rda çû e’zmane,

2 Teyrê Enqer bi nave.
3 Ser pişta wî teyrî sêsed û şêst û şeş cot silave,
4 Xêra navê șêx Adî bêjin k’anê ew k’î mêre, ciye xwe çêkir nava ĥeva tirîda?(silt’an Êzîde).
şaxê — 54333 (BEYT’A HEYȊ MALÊ)

S.1 1 Hey mala min, hey mala min, mala bavê min,
4329
Nasrêdîn
4330
xa
4331
dimehîne
4332
divêjim
4333
[12] BEYT’A HEYȊ MALÊ (rr. 193-195)
807
2 Teyrekî Enqerî nave,

3 Ser piştê sêsed û şêst û şeş cot silave.
S. 2 1 Şêxekî bînin şêx be,

2 P’îrekî bînin p’îr be,
3 T’alibî zane, ji mala baba be,
4 Ĥeftî govek bavê xweda ilma be.
S. 3 1 Bira xêra Xwedêȓa,

2 Derê ȓeşbelekê veke,
3 Belgê belcevêzê4334 bixûne.
S. 4 1 Bira miȓa bêje,

2 Beĥra emanê çend k’eşkûl avî nave,
3 Ort’a e’rd e’zmanda çend gave.
S. 5 1 Hey malê, hey malê, hey malê

2 Babanê, hey lê, hey malê, hey malê…
3 Serê duȓa Elîf û Bê4335 ne,
4 Serê lala Elîf û Bê ne.
S. 6 1 Teyrê Enqer duȓe E’rşê E’zmîne,

2 Du melek lê xulqîne,
3 Yek bû nûra e’zmîne,
4 Beĥrê4336 giran dimeyîne.
S. 7 1 Yek ĉira çar qulbaye,

2 Stûna çar dînaye,
3 Felekê dorê dizivirîne baye.
S. 8 1 Hey malê, hey malê…

4 Extîyarê ȓûniştine,
5 K’oçekê ser darêpiya berda westane4338,
6 Fexrê gulî nûre li e’zmane.
S. 9 1 Hey mala min, hey mala min,

4 Extîyarê ȓûniştine,
5 K’oçekê ser darêpiya berda westane,
6 Ȓoj me derk’et ji E’rşê girane,
7 Bû ĉira boyî herçar qulbane,
8 Stûn boyî herçar dînane.
şaxê — 64340 (BEYT’A ẌERȊBO)

Bi desturî Xwedê!
S. 1 1 Hey mala min, mala min, mala min,
4334
belgevêz
4335
Bî
4336
be'r
4337
Ba
4338
wastan
4339
Bî
4340
[52] BEYT’A ẌERȊBO (rr. 253-256)
808
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Banga min Xwedê di dilada may,

3 T’elpekî e’wra ji e’zmana hilanî,
4 Ȓasta Lalișa nȗranî kire șewq ȗ alay,
5 Me șêxek divêt ji malêt Adiya,
6 P’îrekî ĥeqîqetê ji alîmekî zêde,
7 Ji ĥeft ê ȗ du baba xeber biden,
8 K’a ew k’î mêr bȗ, xîvêta terab zêȓî liser beĥrêt k’ȗr vedaye?
S. 2 1 Çendî banga mine dilêt melule,

2 T’elpe e’wra ji e’zmana ȓabȗ,
3 Ȓasta Lalișa nȗranî girtibȗ șure,
5 P’îrekî ĥeftê alîmekî ji ilmê zêde,
6 Bila derê ȓeșbeleka veken,
7 Ji ĥeftê ȗ du baba xeber biden,
8 K’a ew k’î mêr bȗ, xîvêta terab zêȓîn vedayî ser beĥrêt k’ȗre?
S. 3 1 Çendî teyreke wê li e’zmana difirî nanê wî Enqer bi nave,

2 Ji qudretê ji çengê wî teyrî dibarit xunave,
4 P’îrekî ĥeqîqetê - alîmekî zêde,
5 Derê ȓeșbeleka veken,
7 Bi xêra navê șêx Adî k’a beĥra sîĥanê çend k’eșkul ave ȗ di deştê çend kevir di nave?
S. 4 1 Çendî bejna teye bilinde ber berê banî,

2 Ĉavêt te nebȗne biruska bedelanî,
3 Avrêt te nebȗne avrêt șêra, wê li min didin wekî avrêt eslanî,
8 Bi xêra navê șêx Adî k’a ew k’î mêr bȗ, t'oqa meft’ûlê kirye stȗwa girîvanî?
S. 5 1 Çendî bejna teye bilind berberî bane kelê,

2 Avrêt te nebȗne avrêt șêra,
5 Bi xêra navê șêx Adî, bila derê ȓeșbeleka veken,
7 K’a ew k’î mêr bȗ, t’oqa meft’ûlê kire stȗna p’axilê?
S. 6 1 Çendî xizêma te ji zêȓê zere,

2 Bend ȗ tîrêja dabȗ Lalișa nȗranî, ĥeta bi kuçika T’et’eȓa,
7 K’a çawa xwedana xizêmê ji mala șêx Şemsê T’et’ere?
S. 7 1 Çendî xizêma te sipî ye,

2 Bend ȗ tîrêja dabȗ kuçeka T’et’era ĥeta Lalișa nȗranî ye,
3 Me șêxek divêt ji malêt Adî ya,
809
7 K’a çawa xwedana xizêmê ji mala silt’an Êzî ye?
S. 8 1 Çendî banga min Xwedêye ȗ melekê dik’êșit bay ȗ baranê ye,

2 Kirasê tey[ȋ] sipî ye,
3 Şewqê dabȗ ji girîvanî ĥeta damanê ye,
4 Me divêt alîmakî ji alîmayî zêde,
5 Șêxekî ji malêt Adî ya,
6 P’îrekî ĥeqîqetê,
7 Mêrekî wekî șêx Sinê Adiye, ȓȗniște derê kaniya Sipî ye,
8 Bila bixunit bi xêra navê șêx Adî,
9 K’a ew k’î mêr bȗ, ȓȗniște ser berê sikanêye
S. 9 1 Banga min Xwedêye ȗ melekêt dik’êșin șew ȗ ȓoje,

2 Kirasê tey[ȋ ]sipîye,
3 Şewqê dabȗ li bendan ȗ pișkoje,
4 Me divêt alîmakî ji alîmayî zêde,
5 Șêxekî ji malêt Adiya,
6 P’îrekî ĥeqîqetê,
7 Mêrekî wekî șêx Sinê Adiye, ȓȗniște derê kaniya Sipîye,
10 K’a ew k’î mêr bȗ, xulqendî bihușt4341 ȗ dojeh?
VIII. Payîzok
4341
behișt
810
T’ÊMÛRÊ MESO
RINDE GIRAVȊ4342
S. 1 1 Xemêt dilê min gelekin,
2 Xeyalêt4343 dilê min p’iȓ belavin,
3 Sonî di ser k’eskin,
4 Werdek aşiqê golêt bi avin,
5 Ez kovandar û bendewarê xizêma şorim,
6 Hey hayê, hey hayê, hey hayê!
S. 2 1 Dinyayê bike sê pişke,

2 Pişkek birîndarê şîran û tîrane,
3 Pişkek aşiqê zêȓ, û zever, û male dinêne,
4 Ez e’vdalê Xwedê, aşiqê kiçk’oke, ke şenge şoẍe4344 ser bi diravim,
S. 3 1 Xemêt dilê min gelekin,

2 Xeyalêt dilê min p’iȓin,
3 Sonî di ser k’eskin,
4 Werdek ji golêt bi av difrin,
S. 4 1 Dinyayê bike sê pişke,

2 Pişkek birîndarê şîran û tîrane,
3 Pişkek aşiqê zêȓ û zever û male dinêne,
4342
[2] (rr. 1060-1063)
4343
xiyal
4344
şox
811
4 Ez e’vdalê Xwedê, aşiqê kiçk’oke ke şenge şoẍ memik xirim,

S. 5 1 Çendî p’îȓe payîzekê li min da, me nekir k’ar û bare zivistanê,

2 P’eletekî e’wrî ȓabû ji binyatê, jê dibarin xirugêt befirê, nexîxêt baranê,
3 Bila xirab nekirba xemil û xêza dare ȓewanê,
4 Şenge giraviya mine giravî nebuwe kareke ẍezala li ẍeyîrêt siba,
5 Li esrêt hêvara, jiber tajî û t’ulêt babaȓa dibit xwe di havêt,
6 Hewîngekê ji hevîngêt ziya mezin kanê,
7 Herdu melikêt şenge giraviya mine giravî nebûne xwexêt mîranî,
8 Sêvêt Ȓostem–begî, li ewlîya payîzê bi serêt şaẍa ve bimînin,
9 Wextê dik’evine destêt cihêlêt vî dewrî, vî zemanî,
10 Têne dexalekê, têne yeman–yemanê,
S. 6 1 P’îre payîzekê li min da, bi ser meda hatî zivistaneke bi hêl-hêle,

2 P’eletekî e’wrî girte pawanê jorî, jê dibarin xirugêt befrê, nexîxêt baranê,
3 Bila nedaba li p’îre Meqlubê şêxa, lisere sûka û semedara,
4 Silavgeha Mehmed Ȓeşan,
5 Bila xirab nekirba quçkêt ȓewend xêla,
6 Herdu memikêt şenge giraviya mine giravî nebûne xoxêt mîranî,
7 Sêvêt Ȓostem–begî, li ewlêt payîzê bi serê şaẍa ve bimînin,
8 Wextê paşî nîvanêt şevê bidene ber duvet wan simbêla,
S. 7 1 Hatȋye bendewar, bariye nazdar,

2 Bila fîȓêkiya bayî ne daba şal û şapikêt xelqê delal,
3 Ser bezin û balîna xelqê minî delal, ne bane şeng û gopal,
4 Wextê ĉavêt xort û cihêlêt vî zemanî di dik’efte bejin û balîna xelqekî minî delal,
5 Yek-yek dibûne teyrkekî ter k’emal,
S. 8 1 Cendî p’îre payîzekê li minda,

2 Bi ser meda hatî zivistaneke çiruke,
3 P’eletekî e’wrî ȓabû ji binyatê,
4 Jê dibarin xirugêt befirê, nexîxêt baranê
5 Bila xirab nekirba xemil û xêxa darêt dev gêduka,
6 Herdu memikêt şenge giraviya mine giravî bûne xoxêt mîranî,
7 Sêvêt Ȓostem–begî, li ewlêt payîzê bi serê şaẍa ve bimînin,
8 Wextê dik’evine destêt xort û cihêlêt vî zemanî,
9 Paşî nîvanêt şevê ji xweȓa dikine bûke,
S. 9 1 Cendî p’îre payîzekê li minda,

2 Bi ser meda hatî zivistaneke bi gişte–gişte,
3 P’eletekî e’wrî ȓabû ji binyatê, girte ȓinde pawanê jorî,
4 Bila xirab nekirba xemil û xêxa darêt dev tenişte,
S. 10 1 Cendî ȓeqînekê k’ete e’zmanî, ko min berê xwe danê,

2 Hindeka digo: «Dengê şerqîna qoçêt nêryan û qerte berana».
812
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Hindeka digo: «Li beĥrêt giran dengê her fandina (dengê Şerfandina) kelek û gemiyana».
4 Hindeka digo: «Şenge giraviya teye giravî xwe ji tenişta çepê qulpande, tenişta ȓastî,
5 Xirênî k’ete ber t’oq u mendeştêt zêȓane,
6 T’oq û mendeştêt qaşêt k’esk û sor kehrebane,
8 Hey hayê, hey hayê, hey hayê!»
813
IX. Ȓobarîn 4345
S. 1 1 Ȓobar çend car ȓobar,

2 Esmerêt şebabî,
3 Çereza çelenga lawa heye libal.
S. 2 1 Ȓobarîna xweş ȓobarîna,

2 Esmerêt şebabî,
3 Ligel çelenga lawa çerxeçîne,
4 Ȓobarî, xweş ȓobarî.
S. 3 1 Li min da bayê suȓa şêrîn4346, jê dibarîn du gulêt tarî,

2 Sed xweziya wî, her pênc ferzêt ĥeqîqetê jê dibin ȓazî,
3 Ciyê wî bihuşta baqî vejwarî.
S. 4 1 Yar gelo, yar gelo, ȋngorî xweş îngorî,

2 Li min da bayê suȓa şêrîn, jê dibarîn du gulêt sorî,
3 Sed xweziya wî, her pênc ferzêt ĥeqîqetê jê dibin ȓazî,
4 Ciyê wî bihuşta baqî li banêt jorî.
S. 5 1 Ȓobar, ȓobarêt bi zeyînetin,

2 Nîşanêt şarê Şamê, û Misrê,û T’ewrêzê çîye?
3 Nîşanêt şarê Şamê, û Misrê, û T’ewrêzê birc û kelahin, qub û k’umbedin4347.
S. 6 1 Ȓobar, ȓobarêt bi zeyînetin,

2 Nîşanêt cêşê melik Fexredîn û xilmetk’arêt șêx Adî çîye?
4345
[2] (rr. 1064-1066)
4346
şirîn
4347
kumet
814
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Nîşanêt cêşê melik Fexredîn û xilmetk’arêt șêx Adî ȓist û k’eşkûlin4348, t’izbî û wek’azin, saf û heynetin.
S. 7 1 Sipîndara me birin, sipîndar di webalin,

2 Sîng û berat’ te malik wêranê,
3 Nebûne birka K’abet ȋllaĥ, hawîr k’oĉekin, ĥecî û e’vdalin.
S. 8 1 Sipîndara me birin, sipîndar di çêne,

2 Sipîndar di bilindin, hemberî dara sewlêne,
3 Me divêt şêxekî şêx, bi xêra navê șêx Adî veket derê ȓeşbelekê,
4 K’a ew k’î mêr bû, k’î meleke bû, cara e’wilî ser beĥra Qudsê, û meyê, û sîĥanê sekinî,
5 Wek’az li beĥrê da, beĥr kire du kenare,
6 Masîyêt binê beĥrê mirin ji têna?!
S. 9 1 Şêxo, ez bûm xulam!

2 Min xilmeta şêxê xwe kir ĥeft sala ťemam,
3 Çardeh t’ebeqêt e’rd û e’zman, ser k’efa Xwedêyê minî ťemam.
S. 10 1 Şêxo, ez bûm mirîd,

2 Min ĥeft sala xilmeta şêxê xwe kir ji dil û yeqîn4349,
3 Çardeh t’ebeqêt e’rd û e’zman, ser k’efa Xwedêyê minî Dayîm, yî Qedîm, yî Ȓehîm.
S. 11 1 Şêxo xwedanê erk’anê,

2 Xebîr wê dixûnin Incîlê, T’ewratê, Zembûrê, Qura’nê,
3 Me divêt şêxekî şêx, bi xêra navê Xwedê veket derê ilmekî ĥeqîqetê.
4 K’a ew k’î mêr bû, k’î meleke bû, cara e’wil sekinî ser berê sikanê4350?!
4348
keşkul
4349
êqîn
4350
sûkan
815
X. NIYAZ
A
Aqibeta wî serê te!
B
Bawerî bawerîye, yê dixwaze bawer dike kû Xwedê heye, û naxwaze jî bawer nake, ew jî derdê wî/wê ye.
Belkî mala te xana Xwedê be!
Berek’eta Îbrahîm Xelîl têde be! berek’eta Xwedê bikeve mala te!
Berek’eta Xwedê lê be!
Berxwedar bî!
Bextê te sipî be!
Bêy hikmê Xwedê pelg jî liser darê naheje!
Bi destûra Xwedê!
Bide xatirê navê Xwedê!
Bi dile kala — qîza bistîne, bi dile xorta — hespa.
Bi hêvîya4351 Xwedê!
Bi xêr be!
Bi xêr û xweşî biqetînî!
Bi p’ê û p’ar be!
Bi selametî ȓabî!
Bila bi dê û bab mezin be!
Bila bi hevȓa pîr û kal bin! = bi hevȓa (p’êkve) pîr û kal bibin!
Bila bive mû — neqete!
4351
binêr: hîvî
816
T’ÊMÛRÊ MESO
Bila ciyê te bibe bihuşt (cenet)!

Bila li te bibe goşt û xwîn!
Bila Xwedê bi ber dua'yên salihan bixe!
Bila Xwedê ȓeĥma xwe bavêje dilê te!
Bila Xwedê şifayê xêrê bide!
Bila Xwedê û șêx Adî (P’êẍember) bên hawara we!
Bila Xwedê e’mrê min liser e’mrê te zêde bike!
Bila Xwedê ya xwe bike, ya e’vde neke!
Bila Xwedê yar be — bila duniya t’ev neyar be!
Bila Xwedê yar be — bila şûrê te dar be!
Bila li te bigivire!
Bila p’eȓ û baskên Xwedê liser be!
Bila serê te sax be, bila sitara Xwedê liser be!
C
Cûcûk cûcûke, avê veduxwe jor Xwedê dinihere.
Ç
Çawa av ciyê bilind nasekine, dua’- diȓozinge jî liser qure û babaxan nasekine!
Çiqas dibî mîr, Xwedê neke ji bîr!
Ĉ
Ĉara bêĉara – Xwedêye!
Ĉavê Xwedê li te be! = di bin ĉavdêriya Xwedê de bî!
D
Darbiȓo, dara bibiȓ, deste xwe e’t’eka Xwede nebiȓ!
Dengê te xweş!
Dengê te li dinê be!
Derdê te li canê min bikeve!
Derewîn — dijminê Xwedêye.
Destê ocaxa mala şêx li pişta te be!
Destê te t’er û hêşîn be!
Di dilovaniya Xwedê de be!
Di nav xêr û şahiyê de be!
Deweta we liser xêrê be!
E
Emrê te dirêj be!
Emr dirêj bî!
Evên kevin, ĥezarî nûh!
Ez çawan ji te xweşim, bila Xwedê jî wisan ji te xweş be!
Ez goriya te bim = ez qurbana te bim!
Ez derdê te nebînim!
Ez kêmaniya te nebînim!
Ev ne vire, lê Xwedê wî vire!
E’
E’mrê te e'mrê Sȋmir be!
G
Go: k’ûsî çiȓa usa p’îsî? Go: Xwedê usa e’nya min nivîsî!
Goȓa te t’ijî nûr be!
Goȓa wî fireh be!
Goşt pê bigivire!
Gul bî, geş bî, neĉilmisî!
817
Hawara Xwedê!
Her hebe! = dayîmî be! = tim hebe!
Her t’êr û t’ijî be!
Hûn liser be’lgȋyekî pîr û kal bin!
Ĥ
Ĥezar salî bî!
X
Xêr heri, silamet vegeȓî!
Xidir nebîy alîk’arê te be!
Xwedê angorî dilê te bîne pêşîya te
Xwedê bab û birayê te bihêle!
Xwedê bedena te şên bike! (p’iȓanî ji bûkanȓe tê gotin)
Xwedê ber destê te kêm neke!
Xwedê bêt’ifaqiyê neke nava we!
Xwedê bîhna we fireh bike (ket)!
Xwedê bi ȓeĥma xwe şa bike!
Xwedê bigihîne ȓuĥê miriyan!
Xwedê bike k’efaretê gunehan!
Xwedê bike, melleyê çi bike!
Xwedê çira wî ji t’unede vêxe!
Xwedê ĉiya dibine berf ser datine.
Xwedê çu meraqa di dilê te de nehêle!
Xwedê dengê te bibihîze (sehbike)!
Xwedê derd û bela neke nesîbê te!
Xwedê deriyekî digre, ĥezarî vedike!
Xwedê derê t’ifaqan (qeza û belayan) bigre!
Xwedê deriyê xêrê li te veke!
Xwedê destê ȓastê moĥt’acê destê çepê neke!
Xwedê dilê te xweş biket!
Xwedê dilê te şahî biket!
Xwedê divê: «Min dest, р’ê, ĉav dane te — рêşуа te av, agire — xwe nevêje».
Xwedê dûr dike, lê bir nake!
Xwedê e’mrê te dirêj bike!
Xwedê gerdena te azad bike!
Xwede gotiye: «Min berek’et, ji te ĥerek’et»!
Xwedê guh li dengê te bît!
Xwedê hewe biparêzit!
Xwedê hawara ĥeftê du mileta bê, paşê hawara me!
Xwedê xêra te binivîsit!
Xwedê xêra wî qebûl bike!
Xwedê îmanê bide te!
Xwedê îmana te k’amil bike!
Xwedê ji dê û babê te ȓazî be!
Xwedê ji dîn û îmanê bêp’ar neke!
Xwedê ji te ȓazî be!
Xwedê k’esî bê pişt neke!
Xwedê k’esî bêxwedî (bêxweyî an bêkes) nehêle!
Xwedê k’esî li xwe neheyrîne!
Xwedê kêmaniya dengê te neke!
Xwedê kêmaniya te nede!
Xwedê kurekî bide te!
Xwedê qeyda wî veke!
Xwedê qeza û belayan jiber derê we dûrxîne!
Xwedê quwetê bide te!
Xwedê li gor dilê te bide te!
Xwedê li ĥalê te binêre!
818
T’ÊMÛRÊ MESO
Xwedê li ĥalê te were hawarê!

Xwedê li ĥeftê û du mileta bêye ȓaĥme û me jî!
Xwedê mala te ava bike!
Xwedê me bide bi xêra te!
Xwedê me ji belayên hîn mezintir bisitirîne!
Xwedê me liber dua’yê te bixe!
Xwedê me nede şermê!
Xwedê me ȓojekê jî bê te nehêle!
Xwedê min bi goriya te ke!
Xwedê mirazê dilê te hasil bike!
Xwedê mirazê xwedanmirazan hasil bike, yê me jî têde!
Xwedê mirinê nede!
Xwedê mirov nexe ser zar û zimanan!
Xwedê mirov neke benîştê devê xelqê!
Xwedê mirov ji nezera çavan bisitirîne!
Xwedê min nezrê te bike! Xwedê min qurbana te bike!
Xwedê neyne serê tu k’esî!
Xwedê nête dilê te ya qenc bîne sêrî!
Xwedê nivînên xêrê bide te!
Xwedê nûra çavê te kêm neke!
Xwede ȓisqê te batinda bighîne!
Xwedê ȓuĥa dide û distîne!
Xwedê sebrê bidet we!
Xwedê selametiyê (selametiya xêrê) bide!
Xwedê serî li we negeȓîne!
Xwedê serê e’yalê me bihêlit!
Xwedê şên û qedîn bike!
Xwedê te bê war neke!
Xwedê te bigihîne dewraneke mezin!
Xwedê te bihêle!
Xwedê te bixefirîne!
Xwedê te e’fu bike!
Xwedê te ji qeza û belayan biparêze!
Xwedê te ji dest û p’iyan neke!
Xwedê te ji qudûmê dest û lingan neke!
Xwedê te ji nav zarokên te nebet!
Xwedê te li (ji) ser serê zarokên te kêm neke!
Xwedê te ĥewce nekit!
Xwedê te moĥt’acê namerdan neke!
Xwedê, tu, me û Êzdîxanê ji şefa’eta xwe kêm nekî!
Xwedê û p’êxember bi teȓe bin!
Xwedê we bi hevȓa kal û pîr bike!
Xwedê we bi hev şa bike!
Xwedê we bisitirîne!
Xwedê we jiber hev nexe!
Xwedê we şermezar neke!
Xwedê ya dilê te bi cî bîne!
Xwedê yeka te bike deh!
Xwedê yekî (yeke) bi dilê te bide te!
Xwedê yekîtiya hewe xerab neket!
Xwedê zarokên te ji teȓe bihêle!
Xwedê zêde bike!
Xweşî be!
J
Jîyîna ser vê dinê hulm-gulmeke, gotina Xwedê tu qebûlke û ewê te bextewarke!
Ji e’vda tê veşartin, lê ji Xwedê nayê veşartin!
Ji vir û ĥeta ba mala Xwedê!
819
K
Kevir ber p’iyê te bive penîr, penîr jî bive hevir!
Kevir liber p’iyên te nek’evin!
Kevirê ku liber lingê te bik’eve, bila li ĉavê min bik’eve!
K’
K’îjan xêre bira Xwedê mîyaser ke!
Q
Qap’îye te şen be, ava be, t'er be, t'ijî be, zede le nek'eve!
Qelema te şên û geş be!
Qencî û xiravî herdu jî ji dergê Xwedê ten!
Qenciya Xwedê înk’ar neke!
Qirar, qirara Xwedê ye!
L
Liser xêrê be!
Li te xweş bît!
M
Mala te ava be!
Mala te ava, t’ijî bûk û zava!
Mala te ava, Xwedê kurê te bike zava!
Malê ji te ĥezar malî! = ji vê malê ĥezar mal çêbe!
Mandûnebî! Qewat be! Xwedê qewatê bide!
Me kêm kir, bila Xwedê zêde bike!
Mert’ala Şems ser milê te be!
Mêvan, mêvanên Xwedê ne!
Mirazê te malê be!
Mûyê sipî li çoka te k’evin!
N
Noşî can be!; sihet be!
O
Ocaxa te [qap'iyê] te şên be!
Oxira te oxira xêrê be!
P
Pîroz û mibarek (bimbarek) be!
P’
P’ê bî, goȓê bî, goȓober te fire be!
Ȓ
Ȓastî — mala Xwedê ye!
Ȓastiya Xwedê milet serfinyaz dike, lê ji ȓêk’etina milet, milet unda dike.
Ȓeĥma Xwedê li dê û babê te be!
Ȓeĥma Xwedê li miriyên haziran!
S
Sere min ber serê te k'eve!
Serderiya te zêȓ be!
Sae’ta te xweş be!
Siya Xwedê liser te be!
Sifra we dayîmî be!
820
T’ÊMÛRÊ MESO
Ş
Şuxula usul him Xwedê xweş tê, him Ȓesûl!
T
Taya te, bi mirina min be!
Tu bi mirazê xwe şa bibî!
Tu bi xêr û silametî biqetînî!
Tu bibî ĥezar salî!
Tu bijî dinyalikê eşq û dil, bê derd, bê kul!
Tu ĥezar cejnan bibînî!
Tu li herdu dinyan (cîhanan) jî ȓûspî bî!
Tu dîn û dinya ȓûsipî bî!
Tu nekî — Xwedê bide te!
Tu nemirî, t’u ȓahêjî axê, di destê te de bibe zêȓ!
Tu t’u kul û derdan nebînî!
Tu xêrandar bî! = tu xwedanê xêran bî!
T’
T’extê te bira vekirî be, t’extê îşqê be, yê şayê be!
T’u kêmaniyê (kêmasiyê) nebînî!
V
Vegeȓa (oxira) te ya xêrê bît!
Y
Ya Xwedê, tû derê xêra veke, derê șeȓa wergeȓîn!
Ya Ȓebî şikir ji teȓa!
Ya Ȓebî tu me moĥt’acî k’esî nekî!
Ya Ȓebî tu me ji nezera xerab bisitirînî!
Ya Ȓebî, tu me ji ya hayê me jê t’une bisitirînî!
Ya Ȓebî tu qenciyê ji dilê me kêm nekî!
Yê bo Xwedê be, Xwedê jî bo wane!
Z
Zêdeya we bi dê û bab mezin be!
Zehmeta te di avê de neçe!
821
822
T’ÊMÛRÊ MESO
XI. K’ITÊBA CELWE
şaxê — 14352
Dibaçe (Pesgotin)
1. Ew kêjî peșiya hêmû ĥeqîqetiyê (hebûna, xelq, ȓihbeȓa) bû — melek’ Tawise.

2. [Eva] ew bû k’ê Abtaûs șande a’lemê wekȋ [ew] bașqe bike cimae’ta xweye xas û begîhîne wî
zanîbûna ĥeqîqetê û azad bike ji tirsê û xofê.
3. Pêșiyê ev îș û k’ar ezber hate kirinê — rû bi rû lê pașê bi alîk’ariya (wasetêyê) vê k’itêbê bi
navê Celwe, xandina k’îjanî qedeẍeye bona wan kesa k’êjî miletê me dere [k’êjî ne ji miletê
meye].
Fesile e’wil
1. Ez hebûm, niha ji heme û dimînim ĥetanî axirzemînê. Qewata (zora) min heye ser ĥemû
e’firandina4353 (hebûna). Ez îșe (k’arê) wana t’eșkîl (p’êîk’) dikim.
2. Ez hazirim, [ez] xêrim boy wana k’ê ji bawariya min dikin û șîretê ji min dixazin.
3. Qet cîk tine wekȋ ez têda nebim (ez heme ĥemȗ dera). T’evbûîna min heye bal ĥemû
qewmandinada k’ȋjan ji dîndared dînê bașqe ça șeȓ (cengî), xirabî (neqençî) hesab dikin,
çimkȋ [ew qewmandin] xwastina wana nȋne.
4. Bona ĥemû (her) dewrana hikmdarek heye û ewa jî bi gotina (șêwra) mine. Her zeman (neslet)
diguhêre hikmdare vî û mokelel dike.
5. E’frandine t’ebîe’têȓa ĥeqê qanûnî didim.
6. Wê a’cizbe ew [kes] k’ê jî muqabilê mine.
4352
[20] (стр. 209-212)
4353
afirandin
823
7. Xwedanêd4354 mayîn t’ev îșê min nabin. Her cȋ jî arzûbim (bixazim) ewana miqabil nînin.
8. Ji wan k’itêba k’îjan jî destê wanadanin [xelqê ẍerîbadanin] ĥemȗ hergav ȓast nînin û bi destê
p’eẍembera nehatine nivîsarê. [Ew k’itêba] hatine guhastinê û qelpkirinê. Her yek ji wan
k’itêbа yê dinê ȓa (mayîn ȓa) înk’ar dikin.
9. Ĥeqî (ȓastî; durustî) û neĥeqî (neȓastî; nedurustî) dîyar (e’yan) dibe e’melêda (k’arda).
10. Ez hêrsim ser wana k’e ji bi navê min qise dikin. [Ez] fikirê xweye miẍafilet (migabil) e’yan
dikim bi alîk’ariya wan serwêrê beșîr (zanedar) k’îjana dișînim bo çend ȓoja. Gelek (ze’f) cara
k’are (îșe) xilasbûyî [bi fik’rê min yê ne ȓast] qedeẍe dikim.
11. [Ez] ȓê nîșanî dikim û zanîbûne digihînim wana, k’e jî pey hînbûna min diçin. Ew [xelq] wê
bextewar bin, k’îjan ji dibine hevalbendêd min.
Fesilê duda
1. Însana ȓa qencî dikim bi arzûya (xwastina) xwe.

2. Zora (qewata) min heye ser ĥemȗ tișta çijî ser e’zmane, ser e’rdêye u bin e’rdêye.
3. Nabe wekî hebûnek (kesek) ba hebûneke (kesekî) mayîn șeȓ (ceng) bike.
4. Xêrê bême’nî mexsûs wana ȓa dixazim êd k’û hîmî min bûne û guhdariya min dikin.
5. [Ez] șixul (iș; k’ar) didim wana k’e ji min t’aqîm kirye (cêȓibandiye) û bi arzûye (xwastina) min
ĥerek’et dikin.
6. Bo wana êd k’û bawariya min dikin û șêwra xwe miȓa dikin Ezê bi sûretekî din bêm (hazirbim).
7. Bi k’ûrê zeman [carcara] xelq ȓa (benî Ademȓa) derda tînim (dișînim). Kes nikare ewa qedeẍeke
(nehêle).
8. Kes t’ev îșê (k’are) min nabe.
9. Ȓenc û nexweșî wana ȓa tînim k’ê jî4355 miqabilî (pêșberî) min diçin.
10. Ew k’ê jȋ bi ȓeca min diçe not’la însanêd mayin namire.
11. [Ez] ĥiznakim çaxê kesek vê dinyaê da (dinêda) ji wȋ zemanî (we’deî) zêdetir dimîne, k’îjan ji
min [jêȓa] k’ifș kirye.
12. Eger arzû bikim (arzû kim), k’e jî bixazim yek bi yek [pașȋ] qeydekȋ yan ji du — sê qeyde pê
t’enasoxê ȓih bișînim wê dinê yan jȋ dinêke din.
Fesilê sisiya
1. Bê k’itêb ȓê nîșanî wan ĥizkirinêd xwe dikim k’ȋjan jî bi ȓêçê min diçin. Ez bêk’ifșbûnê ȓehberiya
wana dikim. Çijî hîmî [wana] dikim ȓencȋ (cefa) nȋne.
2. Bi k’ûrê nêta zeman cara zîanê didime (tînim) wana k’e jî a’lemekî mayîndanin û ji dînê min
derin (dûrin; derdik’evin).
3. Em benî Adem ȓewșa șire’tê nizanin [û] bo vê jî gelekî (ze’fî) [ji wana] ȓêya [ȓast] derdik’evin.
4. [Hebûnêd] ȓuĥberêd liser zemîn, kevokêd e’zmana da, masîyêd4356 beĥrêda — ĥemû bi destê
minin û k’etine bin qolê min (destê min).
5. Ez derheqa [ĥemû] xezîne yê bin e’rde (zemîne) dizanim û yek-yek (yek bi yek) xelqêȓa
dibexșînim.
6. E’cêbiyê xwe nîșanî wana dikim, k’ê jî de’wê dikin dixazin.
7. Ew ẍerîba k’îjan jî xirabiye dikin û bi t’emiyê min û hevalbendêd min naçin wê zirarê bibînin
çimkî nizanin wakî ê’zîmî û dewlemendî destê mindanin. [Ez] wan [tișta] bi [destê] nesilê (nisilê)
benȋ Adem yê bijartî (bawertî) ȓа p’êșk’êș didim (dikim).
8. E’firandina a’leme, hilatina xelq (nesil) û guhastina ĥemû hikmdara [destpedibe] pașî [îzna] min.
Fesilê çаrа
1. Ĥeqê xwe [Ez] nadim xwedanêd mayîn.

2. Min çar p’ar û çar wext û çаr ȓik’in bexșand (ber danî) [wekî] e’firandin bihata qedandinê.
3. K’itêbêd ẍeriba têne qebûlkirinê eger beranberî (not’la) [ayîna] dînê minin: Ew [k’itêban]
4354
xudan
4355
k’ejî
4356
me’sî
824
T’ÊMÛRÊ MESO
k’îjan jî ne [nêzîkî] dînê minin hatine guhаrtinê (guhastinê).

4. Dijminê min sê tiștin û nifira wana dikim.
5. Xêrê wê ew [însan] bibînin k’ê jî ȓemzê min eşkere nakin.
6. Her yekî ji wana ȓа, k’ê jî bona (bo) min ȓenc dibînin, dinyakîda4357 xêrê (qenciyê) didimê.
7. Çaxê t’ev (ba) ẍerîba ȓeqîbî (dijmintayî) hebe Еzê [k’êlekа] wana bisakinim (pișta wana
bigrim) k’ê jî t’evî minin.
8. Êyî ev kesano (însano)! K’ijan ji ȓastiya min рê guhê [xwe] dibhîn, ji wan qiseta (xeberdana)
derk’evin, k’îjan [jî] ji min nînin (nayên). Navê min и sifetê (sûretê) min e’yan nekin, weki [hûn]
gunehk’ar nebin. Hûn nizanin çi dikin û çi nakin ewana k’ê jî ȓêya ĥeqî [ȓastî] derk’etine.
Fesilê рênса
Zatiya (k’êbûna) min sûretê min bi me’rifetî (maqûlî) bigrin, çimkî ewana wê bînin bîra
we wan tișta ji dînê min çi jî we bîr kiriye.
Pey gilî-gotinê xizmetk’arê min herin. Guhê xwe bidin ser wê ilmê eyan, k’îjan jî ewana
bi (ji) navê min weȓa dibêjin.
şaxê — 24358
K’itêba Celwe (K’îtaba Wahiyê) fermanên melekê Tawis vedibêje;
Misĥefa Reş jî ȓêzik û ȓêgezênvê olê û avabûna dinyayê, bingeha mirovahiyê,
çîroka Adem û Hewayê vedibêje.
Melek’ê Tawis beriyaher heyberê hat e’firandin. Jibo gelê xwe ĥişyar bike
û ji şaşiyan dûr bigre, alîk’arên xwe şand vê dinyayê; e’vdên xwe berê bi devkî
ĥişyar kir, cara dudu yan bi vê p’irtûkê ku; hat qedeẍekirin ku beyanî lê binêrin
an jî bixwînin.
Beşa yekem
Ezê ku hebûm, heme, ĥeta dawiyê ezê hebim; hikmê4359 min liser t’evahiya
tiştên ku hatine e’firandin heye. Her bûyer û her tiştê girêdayî hebûnan bi fermana
min p’êk tên. Kî ji vê yekê bawer bike û dema ku pê divî hebe gazî min bike, ezê
derĥal4360 bigihîjim wan, t’u tişt bêyî min nayê fikirîn. Kesên ku min qebûl bikin, jibo
ku li gor daxwaza wan nîne ĥemû bûyerên ku dibêjin xirabin, bi daxwaza min pêk
tên. Wek’îlekî ȓêveberê herdemê heye, wî ez hildibijêrim. Bi her nifşê ȓe, serokê vê
cîhanê jî diguhere; serok bi dorê tên, peywirên têkildarî dema xwe bicih tînin. Ez
sûcan li gor nirxên ku ji taybetmendiyên xulqiyetê tên, dibexşînim. K’î ku li
hemberî vê derk’eve, dê tengasî û êş jê kêm nebin. Wekî din t’u Xwedayek, nikare
têkilî k’arê min û tiştên ku ez dikim bibe. Ez çi biryarê bidim dê ew p’êk bê.
P’irtûkên pîrozên di destê beyaniyan de, geȓ ji aliyê p’êẍember û
hawariyan ve hatibin nivîsîn jî, êdî ne derbasdarin. Ew k’etine ȓewşeke serhildêr,
xera bûne, vana hev diderewînin û himê hev p’ûç dikin. Cudahiya navbera ȓastî û
şaşiyê, dê li gormercên dema tê jiyîn bê destnîşankirin. Sozên ku min daye
mirovan ezê bînim cih. Di demên dîyarkirî de li gor daraza wek’îlên min ên bi
aqil û ĥişyar ku min selahiyeta xwe dewrî wan kiriye, ezê li gor peymana di
navbera xwe û e’vdên Xwede t’evbigeȓim an jî t’evnegeȓim. Ez li hemberî
pêşveçûna bûyeran baldarim; dema ku em têde, ne çi tişta bi fêde hebe ez p’êk
tînim. Kesên ku hîndekariya min dipejirînin, ez wan p’erwerde dikim û berê wan
didim ȓastiyê. Ew bi guhdarîkirina min k’êf û zewqên mezinên gȋyanî dijîn.
4357
dunîya
4358
http://www.ezdixandi.com/forum/72-974-1 Ew nivîsk’arê k’itêba Celwe ye. Misĥefa Reş jî ji aliyê Şêx Ĥesen ve hatîye nivisandin.
4359
hikm
4360
derhal
825
Beşa Duyem
Ez bi t’evahiyarê bazên ku baş dizanim, xelat û ceza didim mirovan. Li ȓûyê

e’rdê û binî e’rdê çi hebe, di kontrola min de ye. Ez alîk’ariya jibo netewên din
nagirim ser xwe, ji başiya jibo wan jî dûr namînim. Ez alîk’ariyê ji civata xwe ya
hilbijartî ȓe û yên ku bi ya min kirine qet kêm nakim. Ez kontrola selahiyeteke çalak
didim mirovên ku min ew cêribandine. Ev mirov li gor îradeya min, di ȓewşên
dîyarkirî de, alîk’arî dane kesên ku ji min bawer kirine. Yê ku dide jî ezim, yê
distîne jî.Yê dewlemend jî dike ezim yê xizan jî dike ez. Yê bê hêvî dike jî ezim. Ev
t’evlî gor derdorê û li gor demê p’êk tên. T’u hêzek nikare têkilî k’arê min bibe û
mirovekîyê ji kontrola min derîne. Yên ku dixwazin ji minȓe astengiyê derînin ez êş
û nexweşiyan bi ser wan de dibarînim. K’î li fermana min guhdar bike, wek kesên
din namire. Ez t’ehmul nakim ku t’u kes di vê dinyaya k’etî de zêdetirî dema ku min
jêȓe dîyar kirye bimîne; lê ku ez bixwazim wî[wê] livê dinyayê du car, sê car yan jî
zêdetir paşve vegeȓînim, gȋyanê wî[wê] têxim bedeneke din; ev zagoneke geȓdûnî ye
Beşa Sêyemîn
Ez, bê p’irtûk jî dikarim dostên xwe û kesên ku di ȓêya43611 min de ne

ȓamanên min dihesibînin, ȓêya ȓast bi amûrên veşartî nîşanî wan didim; ȓêçikên ku
ez dixwazim werin bicihanîn ne tengavkerin, li gor demê û mercan hatine dîyarkirin.
Yên ku li hemberî zagonên min derên li dinyaya din didim cezakirin. Benî Adem,
tiştên ku divê bên kirin nizanin, jiber vê yekê t’imî dik’evin nav şaşîtiyan. Ajalên li
ȓûyê e’rdê û li e’zman4362, masiyên di nav derya yan de, t’ev di bin ȓêveberî û
venêrîna min dene. Xezîne yên veşartî yên li dinyayê û tiştên din, bi agahiya minin.
Ez der feth4363 didim ku ew xezîne yeko-yeko werin dîtin û standin. Kesên ku bibin
xwediyê vana û kesên ku di demê de ji min daxwaz kirine, nîşane yên xwe yên
veşartî, mûcîzeyên xwe nîşan didim. Dijminahî û berxwedana ku beyanî li hember
min û yên ku di şopa min de ne nîşan didin; encax zirarê bide xwediyê xwe; lewre
nizanin ku hêz û dewlemendî di destê min de ne û ez vana didim benî Ademên ku
ĥeq kirine. Rêveberiyên dinyayê, derbasbûna serdemana li dû hev, guherîna
wek’îlên mina di her serdemê de, ĥeta dawiyê di bin kontrola min de ye. K’î ku bi
duristî berbi wir ve nemeşe, ez, di demeke ku bi xwe dîyar bikim de wê[wî]
cezadikim û wan dişînim cihê ku jê hatine.
Beşa Çaremîn
Çar dem sal hene, hêman jî çar in; min ev, jibo tiştên ku min e’firandine
pê diviyên xwe p’êk bînin, bexş kirye. P’irtûkên pîroz ên biyaniyan, encax bi qasî
ku li gor zagonên min bin, li dijî min dernek’evin; ji aliyê min ve tên pejirandin.
Dîsa vana, bi p’iranî ji ȓê derketine. Sê ji wan li dijîminin û ez ji sê navan nefiret
dikim. Jibo yên kurazên min aşkera nekin, ezê soza xwe ya der barê xelatan de
bicih bînim. Yên ku di ȓȋya min de êşê dik’işînin, bila guman t’une be, ezê wan di
dinyayekê de xelat bikim. Yên di ȓȋya min de dimeşin bila li hemberî neyar û
beyaniyan wek cema’etê bijîn. Hûn, ên ku li gor zagonên min t’ev digeȓin, fikrên
ku ji aliyê min ve nehatine ȓagihandin nekin hişê xwe. Wek ku beyanî dikin nebe
nebe navê minan jî navên ku li min hatine danîn bi lêv nekin, an na hûnê
gunehk’ar bibin; lewre ev mijar ji derveyî têgihîştina we ne.
Beşa Pêncem
4361
riya
4362
asîman
4363
derfet
826
T’ÊMÛRÊ MESO
Hurmeta xwe ji tişt û wêne yên ku min t’emsîl dikin ȓe p’êşkêş bikin; lewre dê
ew, helwestên we yên ne li gor zagonên minin bînin bîra we. Li gor fermana alîk’arên
min t’ev bigeȓin, guh bidin gotinên wan. Da ku agahiyên dinyaya din ên ku ji min
girtine ȓagihînin we.
827
XII. K’ITÊBA
MESHEFA ȒEŞ
şaxê — 14364
I. Cara e’wil Xwede ji hebûna xweye e’ziz (mehbûb) duȓeke4365 (guhareke) Sipî û teyrek (kevokek)
bi navê E’nqer e’firîn kir. Ev duȓ (guhar) danȋ ser pișta [teyr] (kevokê) û çil ĥezar sal [duȓ;
guhar] ser pișta we mabû.
II. Ȓoja e’wil çaxê [Xwedê]4366 e’firandk’arî (e’firînk’arȋ) dikir yekșem bû. [Xwedê] melekek çêkir
(saz kir) bi navê Ezraîl. Eva melek’ Tawise — hikmdarê ĥemiya.
III. Ȓoja dușenbê [Xwede] melek Derdaîl e’frîn kir k’îjan ji șêx Ĥesene (șêx Sin4367).
IV. Ȓoja sêșenbê4368 [Xwedê ]melek Îsrafil e’firîn kir k’îjan ji șêx Şemse (Şesims).
V. Ȓoja çarșemê [Xwedê] melek Mik’aîl e’firîn kir k’îjan ji șêx Abȗ Bek’ire (șexû Bek’ir4369).
VI. Ȓoja pêncșembe [Xwedê] melek Cebraîl e’firîn kir k’îjan jî Sicadîne.
VII. Ȓoja înî [Xwedê] melek Şemnaîl e’firîn kir k’îjan jî Nesirdîne4370.
VIII. Ȓoja șemiye [Xwedê] melek Tûraîl e’firîn kir k’îjan jî Fexredîne4371.
IX. [Xwedê] melek’ Tawis k’ifș kir ȓêberê (ȓehbere) wana.
X, Pașe [Xwedê] sûretê ĥeft E’zmana, E’rd, Te’v û Heyv4372 (Mang) e’firîn kir.
XI. Fexredîn însan û ĥeywan4373 û ĥemû hebûned ȓuĥber û teyr e’firîn kir û [qișk eva] danî (kire)
4364
[20] (стр. 212-216)
4365
dur
4366
Xudê
4367
Şîxisin
4368
seșenbê
4369
Şêxûbek’ir
4370
Nasridîn
4371
Faxredîn
4372
hîv
4373
ĥeiwan
828
T’ÊMÛRÊ MESO
xerqêda. [Pașe] t’ev ĥemû meleka ji duȓê (guharê) derk’et (derk’ete der). Bi hêrs ser duȓê
(guhare) kire qîrîn. [Duȓ, guhar] șkest, hev belabû ser çar keriya û ji we av ȓijiya (derk’et) û
beĥr çêbû4374. Dinya xar (gurover) bû û bê xeleq (qul) bû.
XII. [Xwedê] Cibraîl bi sûretê teyr e’firîn kir û șand û çar goșê dinyayê da [daste] wî. Lê pașê
gemîkek çêkir û danî (hișt) ser avê [bi ve’dê] sî ĥezar sal. Pașȋ vê hat û sekinî (war bû) Lalișê
da. Qîrînek nav dinyayê xist. Dinya [qaîm] bû û e‘rd (xalî) çêbû û destê [Wi] lerizîn. [Xwedê]
ferman da (kir) Cebraîlȓa [pașê] aram bû. [Hîngê] du keriye duȓe (guhare) anî. Yek berjêrî
zemîn danî û yê din jî ber jorîna dergê e’zman danî. Li pașî vê ji hurikê duȓa Sipȋ Heyv (Mang),
Te’v (Ȓoj) û stêrk [e’firîn kir] û ser [banê] E’zman [wana] dardakir seva (bo) bedewbûnê.
XIII. [Xwedê] dare berdar û giha (hêșnayî) û șaxe ĉiya e’firîn kir seva (bo) bedewbûna e’rd. [Pașê]
çêkir t’acê E’rș ser ferșê e’rd.
XIV. Xwedaiyê K’ibîr gote meleka: «Ez Adem û Hawa4375 e’firîn dikim û [pașe] bi sûretê wan
neslê benî Adem e’firîn bikim». Ji bedenê Adem çêdibe (dibe, wê bê) Şehir bin Sefer û ji wî wê
bê dine (dinyayêda) milet [û] pașî k’îjan ji p’êyda4376 dibe (tê) miletê Ezraîl, yanî miletê melek’
Tawis — êva êzdîne (êzdayîne).
XV. Pașê [Xwedê] șêx Adî ji (li) e’rdê Şamê șande Lalișê.
XVI. Pașê Xwedê hate xarê (dak’ete) ser ĉiyaê Ȓeș û kire qîrîn. Sî ĥezar melek e’firîn kir û bașqe-
bașqe kir bi destî, k’îjan jȋ çil (têk’sta e’rebî da nivisiye «çil ĥezar») sal ĥebandina xasê
(mexsûse) ĥelal dikirin.
Pașê [Xwedê] ewana (wana) da destê melek’ Tawis û gișk [hevra] hilk’ișiyan e’zmana.
XVII. Pașê Xwedê hate xarê (dak’et) ser e’rde Qedes (sofiê). Hikm kir Cebraîlȓa wekî ji herçar goșê
dinyayê (dinê) xalî bi aniya. [Pașî vê] e’rd, û hewa, û agi,r û av e’firîn kir. Û bi piștî (sayȋya)
p’irqudretiya xwe nefes k’ișand [ba] ȓuĥe [Adem] (ȓuĥ da Adem) û hikm kir Cebraîl ȓa wekî
[Adem] bibira nav baẍe cenete4377 û [îzin bida Adem] êmîșê ĥemû dara bixwara, her genim
nexwara (xêncî genim; nehîșta bixwara).
XVIII. Li pașȋ [derbasbûna] sed sala melek’ Tawis gote Xwedê: «Wê ça Adem û neslê wî zêdebin?».
Xwedê gote [wî]: «T’edbȋrkirina û t’eșkîlkirina ĥemû van [pirsa, k’ara] didim destê te». [Melek’
Tawis] hat ba Adem [û] je pirsî: «Te genim xar?» [Adem] got: «Na. Çimkî Xwedê nehȋșt (îzin
neda)». [Melek’ Tawis] gote:
«Bixwe. Ewa teȓa çêtire (bașe)». Pașȋ xarina [genim] zikê [Adem] werimî (t’ijî bû). Tawis
melek’ [Adem] ji cenetê derxist û bê cî hișt û bilindbû (hilk’ișiya) e’zmana.
XIX. [Adem] ber [êșandina] zik tengî (a’ciz) bû, lema wekî xelek (qul) tinebû [û tișt dernedik’et].
Xwedê kevokek șand ba wî, k’îjan ji pê dindika xwe ĥeya wî vekir. [Adem] aram (ȓiĥet) bû.
XX. Cebraîl sed sal t’enê mabû [ji Adem dûr bibû]. Sed sal derd dik’ișand.
XXI. Xwedê Cebraîlȓa ferman kir. [Ew] hat û Hawa e’firîn (saz) kir ji p’arxana ĉepe ya Adem.
XXII. Pașe melek’ Tawis hate ser e’rde (zemîn) ba mexlûq4378 ji t’ayȋfa me. Çimkî [xêncȋ] p’adșayê
Așurȋ çend p’adșayê me ji hebûn: ji me bû Neșrûh, k’îjan jî Nasirdîne û K’ambûș (K’ambîz),
k’îjan jî Fexredîne û Artîmûș, k’îjan jî heye Şemsedîn ȗ pașî vana jî du p’adșêd me [dîsa]
hebûn: Şabûrê4379 e’wil û [Şаbûrê] duda. Hikmdartîya (hikmkirina) wana sed pêncî sal k’ișand.
Gire-girê me ĥeta ȓojêd îro jî ji nesletê wana e’sil bûne.
XXIII. Û ȓikê (hêrsa) min tê ser çar p’adșaha.
XXIV. K’ahû (salat) mera ĥerame, çimkî [ev xeber] angorî (not’la) navê xasîyê p’exembere. Û lobî jî
[qedeẍeye] û ȓengê șîn. Bo xatire Îûnan (Ionan) p’exember masȋ nexwe. [Goștê] ask (xezal)
nexwe, çimkî ew pizmamê ji yekî p’exemberê meye. Û șêх û șagêrdêd wînî gerek qet nexwin
goștê dîka bona (seva) me’rîfeta (qedir-qîmeta) melek’ Tawis. Û Tawis yek-yekî ji wan ĥeft
Xwedana ne sûretê k’ê jî [Tawis] bȋna [sûretê] dîkane. Şêxan û șageȓdêd wan gerek kundir
naxwin. Serp’iya av berdan (șilkirin) û ȓûniștî derpî (șal) xwekirin4380 ĥerame. Ĥewcyê
t’ebîe’tiyê îzn t’ine bikin (derbaskin) destavêda û șûștin ĥimamêda [t’evî șile’tê]. Usa jî ȓast
nȋne xebered mȋna qeyt’an4381 û șat û șeȓ bidine xebatê. Durust (ȓast) niye lefzê (xeberê) me’lun
bidine xebatê (nifira bikin), k’îjan jî dikarin bȋnin bȋra we [xeberê] not’la nale-nal, nalîn.
XXV. Liberî (pêşîya) hatina Îsa vê dinê, dînekî me [hebû] k’îjanêȓa digotin agirp’erestî. Yaĥûd (Cihû)
4374
çebû
4375
Hêva
4376
p’êîda
4377
cine’t
4378
mexlûg
4379
Sabûr
4380
xukirin
4381
qeît’an
829
û xaçparêz û Îslam miqabilî dînê me bûn. Û wisa4382 jî e’cem (fariz).

XXVI. Ahab ji p’adșaêd me bû. [Wînî] her yekî jî meȓa e’mir (hikm) kir wekî[em] navekî xas bidne wî.
Nav jêȓa danîn Xwedê Ahab yan Xwedê Be’lzbûb, k’e niha p’îr Bube4383.
XXVII. P’adșakî me hebû li Babole4384 navê wȋ Boxtnaser bû. U li E’ceme4385 p’adșakî me hebû bi nave
Axeșvêroș Qostantînînye4386 da jî p’adșakȋ me hebu bi navê Aẍirîqalûs (Akrȋqalûs?).
XXVIII. Liberî (pêşîya) [e’firînkirina] e’rd û e’zman Xwedê ser beĥre bû. Gemîk xweȓa çêkir û ser beĥre
seferî dikir.
XXIX. [Xwedê] ji xwe duȓek (guharek) e’firîn kir û çil sal hikm ser kir. Pașê piĥînek lêxist.
XXX. Weyî li e’cêbê (e’cebiyê), li qalme-qalmê û dengê wî çêbûn ev ĉiya û ji t’oza wȋ — ev t’epa û ji du
— ev e’zmana. Û [Xwedê] ĥemû eva bê stûn meĥikem kir û ji k’ulekê [derk’et] (ȓêk’et).
XXXI. Pașê [Xwedê] e’rd [pê k’ûp] dada (qulifand) û qelem girte destê xwe û destpêkir niwîsara ĥemȗ
e’firînkirinêd xwe.
XXXII. Pașê [Xwedê] ji zatiya (ji hebûna xweye e’ziz) û ji nûra xwe șeș Xwedê e’firîn kir. Û e’firînkirina
wana bîna (not’la) vêxistina ĉirekî ji ĉira din bû.
XXXIII. Xwedayê e’wil gotaye duda: «Min e’zman e’firîn kir. Hilk’ișe ser e’zman û tiștekî e’firînke».
Hilk’ișiya û bû Heyv. Yê çara felek e’firîn kir. Ye рênса sterka sibe e’firîn kir. Ye șeșa hewa e’firîn
kir.
şaxê — 24387
I. Xwedê di destpêkê de ji cewherê xwe duȓa Sipî e’firand; û ĉivîkek e’firand ku navê
wê Anfar bû. Û duȓ da ser pişta wê. Û li wir çil ĥezar salî ma.
II. Ȓoja destpêkê yanî ȓoja yekşemê, milyak’etê4388 bi navê Azazîl e’firand. Ew melek’ê
Tawise4389 yê ku serokê t’evane.
III. Xwedê, ȓoja duşemê, milyak’etê bi navê Dardaîl e’firand — ku ew Şêx Ĥesene.
IV. Ȓoja sêşemê, Îsrafîl e’firand — ku ew şêx Şemse.
V. Ȓoja çarşemê, yê bi navê Cibraîl e’firand — ew jî Abû Bek’ire.
VI. Ȓoja pêncşemê, Azraîl e’firand — ku ew Sicadîne.
VII. Ȓoja înê, yê bi navê Şemnaîl e’firand — ku ew Nasirdîne.
VIII. Ȓoja şemiyê, yê bi navê Nûraîl e’firand — ku ew (Fexredîn).
IX. Melek'ê Tawis kir serokê wan.
X, Piştî wê Xwedê, ĥeft t’ebeq e’zman, E’rd, Ȓoj û Heyv e’firand (…).
X. Mirov, ĉivîk û t’evahîya ajalan e’firand û ew di valahiya pelerînê de bi cih kirin û
ew jî jiser duȓê hat xwarê, milyak’et jî libalê bûn. Dûre bi dengekî bilind li duȓê
qîriya, ew jî ji cihê xwe k’et û bû çar p’erçe, ji nava wê av peşikî û bû derya.
Dinya gilover bû, derz lê t’une bû.
XII. Dûre Xwedê Cebraîl di şeklê ĉivîkekê de e’firand û ȓêveberiya çar kenaran
amanetî4390 wî kir. Dûre keştiyek e’firand û sî ĥezar sal di nav gemiyê de ma, dûre
hat Lalişê û li wir bi cih bû. Ji nav dinyayê qîriya û bi giraniyê derya e’firî û
dinya bû ȓûyê e’rdê û lerizîna wan berdewam kir. Dûre ferman da Cebraîl ku
herdu perçeyên duȓa Sipî bîne, perçe yek xist binê e’rdê, yê din jî wek derî danî
ber e’zman. Dûre Ȓoj û Heyv di navbera wan de bi cih kir, ji hûrikên wan jî stêrk
e’firandin û ew wek xemilê bi e’zman ve daliqandin.
XIII. Her wiha jibo xemilandina ȓûyê e’rdê: darên fêkiyan, giya û çiya e’firandin.
Liser xaliyê T’ext e’firand.
XIV. Dûre, got ku Xwedayê mezin got: «Ey milyak’etan, ezê Adem û Hewayê
bie’firînim, wan bikim mirov û ji her duyan, ji pişta Adem dê Şehîd bîn Car were
dinyayê û ji wî dê li ȓûyê e’rdê gelek tenêzêde bibe. Ev gel, gelê Azazîl ango
melek’ê Tawis, gelê êzîdî ye.
XV. Dûre ezê Şêx Adî bîn Misafîr ji Sûriyeyê bişînim û ewê were li Lalişê bimîne».
4382
isa
4383
P’irbub
4384
ango: Vavîlon
4385
ango: Iran
4386
ango: Konstantinopol
4387
4388
melayîk’et
4389
Tawus
4390
emanet
830
T’ÊMÛRÊ MESO
XVI. Xwedê dûre, hat welatê pîroz û ferman da Cebraîl ku ji çar aliyên dinyayê axê
bîne: ax, hewa, agir û av. Bi wan mirovek çêkir û ji ȓuĥê xwe, ȓuĥek jêȓe bexişand.
XVII. Dûre ji Cebraîl ȓe got Adem di cenetê de bi cih bike, li wira jêȓe hat gotin ku dikare
fêkî û t’evahiya gȋyayên hêşîn bixwe, lê xwerina genim jêȓe qedeẍeye.
XVIII. Piştî sedsalan melek’ê Tawis ji Xwedê ȓe got: «Adem dê li ku bijî û çawa zêde
bibe?» Xwedê jêȓe got: «Ez di vê mijarê de selahiyet û ȓêveberiyê dewrî te dikim».
Wê demê melek’ê Tawis, çû ji Adem pirsî got: «Te qet genim xwariye?» Wî jî got:
«Na, lewre Xwedê ev yek li min qedeẍe kir, got divê tu ji wî nexwî». Melek’ê Tawis
jêȓe wiha got: «Ku tu bixwî dê jibo te p’iȓ baş be». Lê piştî ku Adem genim xwar,
zikê wî werimî û melek’ê Tawis ew ji cenetê derxist û danî ȓûyê e’rdê û derk’et
e’zman.
XIX. Wê demê Adem jiber werma zikê xwe êş k’işand û nikaribû di cihê xwe de
bisekine, lewre di cane wîde dereke vekirî t’une bû. Lê Xwedê çivîkek şand, çivîkê
di bedena Adem de qulek vekir, bi vî awayî Adem ȓihet bû.
XX. Û Cebraîl sed salan xwe nîşanî wî nedabû, ew bê hêvî4391 bû, girya.
XXI. Wê demê Xwedê ferman da Cebraîl û Cebraîl hat, jibin milê çepê yê Adem Hewa
e’firand.
XXII. Dûre melek’ê Tawis — ez dixwazim bibêjim ku jibo alîk’ariya êzîdiyên ku êşê
dikişînin hat ȓûyê e’rdê û liba[l] Asûrên kevn, kiralek ji meȓe destnîşan kir.
Kiralên Asûr Nesrukh (ku ew, Nasirdîne) û K’amûş (ew jî silt’an4392 Fexredîne4393)
û Artîmûs (ku silt’an Şemsedîne4394).
XXIII. Piştî vê ji aliyê du kiralan ve em hatin bi ȓêvebirin. Ȓêveberiya kiralên bi navê
Şahpûrê yekemîn û duyemîn sed û pêncî sal berdewam kir û Emîrên me yên ku ji
nîjada wan dihatin, ĥeta îro em bi ȓê ve birine û em bûne çar qebîle.
XXIV. Ji meȓe xwerina xasê (marul) hatîye qedeẍekirin, lewre xas navêjinê (p’êẍember)
bi bîr dixe, fasûlyeyên ĥişk jî ĥeramin, bikaranîna ȓengê şînêgirtî jî qedeẍeye. Jibo
em ji p’êẍember Yûnus ȓe bêrêziyê nekin, xwerina masiyan jibo me ĥerame, xezalan
jî nexwin, lewre ew bûne keriyê p’êẍemberekî me. Her wiha şêx û mirîdên wî, jibo
hûn ji çûka Tawis ȓe bêhurmetiyê nekin goştê dîk jî nexwin. Lewre çûka Tawisyek ji
ĥeft Xwedayên ku berê navê wan hatîye gotine û dirûvê dîk pê dik’eve. Dîsa şêx û
murîdên wî, ji xwerina kundir dûr bisekinin, ango nexwin. Ji derveyî vana, li piya
mîztin an jî ȓûniştî li xwekirina cilan an jî wek ku misilman dikin li tuwaletê
taretgirtin an jî li serşoyên wan xuslgirtin, ji meȓe hatîye qedeẍekirin. Her wiha,
bi lêvkirina navê ….. ku Xwedayê me ye an jî gotinên wek kitan, şar, şat û peyvên
wek Melûn(…) Nalên ku wî tînin ĥişê mirovan qedeẍeye.
XXV. Pêşiyê (…) ji dînê me e gotin pûtperestî û cihû, xirîstiyan, misilman û îranî ji
dînê me dûr sekinîn.
XXVI. Kiral Ahab û Arman ji me bûn, wisa bû ku Ahab Belzebûbê ku me wek p’îr Bûb bi
nav dikir ji Xwedayê xwe alîk’arî dixwest.
XXVII. Li Babîlê bi navê Buktî-Nosser (Nabûkadnezar) kiralekî me hebû. Li Îranê
Ahesuerus, li Stenbolê Agrîkalûs jî ji me bû.
XXVIII. Beriya ku e’rd û e’zman çê bibin Xwedê, liser avê di keştiyekê de bû.
XXIX. Dûre ji duȓa ku e’firandibû xeyîdî, ew ji xwe dûr xist.
XXX. Ji şikîna duȓê çiya, ji çingîniya wê girên qûmê, ji dûmana wê jî e’zman çêbûn.
XXXI. Dûȓe Xwedê derket e’zman û e’zman zêde bû û bêyî ku tiştekî deyne binî wan ew
li hewa bi cih kirin, lîsteya navê t’evahiya tiştên ku e’firandine nivîsî.
XXXII. Ji cewher û nûra xwe șeş Xweda e’firandin ku, e’firandina wan wek bi
lambeyekê pêxistina lambeyeke din bû.
Dûre Xwedayê pêşîn, ji Xwedayê duyemîn ȓe got: «Min e’zman e’firandin; tu
here wira û tiştina bie’firîne». Û ew, dema derket e’zmanan, Ȓoj çêbû. Ji
Xwedayê piştî xweȓa got: «derk’eve» û Hîv hat e’firandin. Û xwedayê dû wî,
e’zman bi geȓ xist; Xwedayê dû wî, stêrk e’firandin; yê ku di dû wî ȓe hat,
il-Kuragh ango Stêrka Sibehê e’firand û her tişt wiha hat e’firandin.
4391
binêr: hîvî
4392
sultan
4393
Faxrudîn
4394
Şemsudîn
831
832
T’ÊMÛRÊ MESO
XIII. ZÊDEYÎ
1. QEWLÊ QAHFÊ CIMCIMO4395

S. 1 1 Ya Îsayê nûranî û nebîy Şimûne,
2 Liber beĥrê4396 diçûne,
3 Liqaye kahfê Cimcim dibûne,
4 Ji zamanê berê wa avêtî li sahrava.
S. 2 1 Ya Îsayê nûranî û nebîy Şimûne bi ser nimêja ra diweste,

2 Û dua’ ji Xwedê dixweste,
3 Rih li kahfê Cimcim daxiste.
S. 3 1 Ya Îsayê nûranî û nebîy Şimûnê,

2 Liber kewiye beĥrê mezin diçûn,
3 Liqayê kahfê Cimcim dibûne,
4 Îsaye nûranî digo: «Ya Cimcimo tû jinî ew tû mêrî?”
S. 4 1 Cimcimo digo: «Ya Îsayê nûranî,

2 Ez ne jinim, belê, ez mêr im,
3 Ez ne ji xelqê derwêş im,
4395
http://ru.scribd.com/doc/105948961/Ramazan-Ergin
4396
bahr
833
4 Belê ji xelqê dibag û t’êrim».
S. 5 1 Cimcimo digo: «Ya Îsayê nûranî dema û sed carî dema,

2 De rûnin ji we ra bêjim qiset û kelama,
3 Îsayê nûranî bi xwe ji Meryemê».
4 Cimcimo digo: «Îsayê nûranî bi xwe Xwedê ye
5 Bav tûnîne Meryem dêye».

2 Min hebû ĥezar gavanî,
3 Min hebû ĥezar şivanî,
4 Min hebû ĥezar bilûrvanî,
5 Min hebû ĥezar kopalbêdane,
6 Min hebû ĥezar kopko dihatine dîwanê,
7 Min hebû ĥezar xweşîlan dikşandin dîwanê
8 Min hebû ĥezar kevçî zîvkirî dihatine dîwanê
9 Nav dido yek digehanê,
10 Min hebû ĥezar belgȋhê kûmaşkirî dihatine,
11 Nav dido yek digehanê,
12 Min hebû ĥezar qelûne avzêȓkirî dihatine dîwanê
13 Nav dido yek digehanê
14 Min hebû k’ehêlê bizinê li meydanê,
15 Min hebû ĥezar ciwanê nazînkirî li seyranê,
16 Min hebû ĥezar stranê bidenge,
17 Min hebû rikasê biçengê Xan û dîwanê».
18 Cimcim sûltan dihate ringa ringê.

2 Wekî ezbim aẍayê dik’anê,
3 Ĥeta ȓoj dihate erk'anê,
4 Ĥezar fikir û feqîr ji male minê,
5 Bikar dibûne xwerin û bi nanê».
S. 8 1 Cimcimo digo: «Ya İsayê nûranî,

2 Wekî ezbim axayê Dikasê,
3 Ĥeta ȓoj dihate e’sasê,
4 Ĥezar fikir û feqîr ji male min k’ar dibûne, bi cil û kirase».

2 Min hebû ĥezar kopekê ĥemû bi pîra?
3 Û ĥemû biqeyd û zincîra,
4 Xwerina wan nivîşk û şîra,
5 Min jê nedida bidestê fikr û feqîra,
6 Belê ĥemû min didan destê kûȓê di ĥakim we, di wezîra».
S. 10 1 Îsayê nûranî digo: «Ya Cimcimo tû dîne xwe bi ç dip’aresî?»

2 Min hebû gakî zêȓînkirî,
3 Min ȓojê t’obekî ketan minȓa dikistî* dixistî,
4 Min jê ȓa datînî we lıber dinivîstî, toba îstexfir,
5 Min ȓojê sê cara min dîne xwe je dibaristî.

2 Min hebû gakî çêkirî zîf û zêȓa,
3 Min ȓojê sê cara datinî,
4 Ji wa xwa pa toba û îstixfar».
4 Min digo: «Qey Xwedê ewa,
5 Min nizanbû Xwedayê mezin li e’zmane».
834
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 13 1 1 Cimcimo digo: «Ya Îsayê nûranî, weqqatê melik Cibraîl bi ser min şandîye,
2 Li dîvana min nazilbûye,
3 Anîye min peywendîye,
4 Ĥeft bost û çar tilî bi der anîye,
5 Debûzekî li min dayîye,
6 Qêrînekî bi min ketîye»,
7 Dîvanê Cimcim siltan ji wê rabûye.
8 Digo: «Lo Cimcimo, hal û hîcranê te çîye?»
9 Lo melek Cebraîl bi e’zman ȓewiya,
10 Go: «Îsayê nûranî bi xwe jê pirsîye.
11 Çima tê rihê wî k’afirî zilamî te nanîye?»
12 Go: «Bi nûrê go, tû jê ya tê sîkal daye,
13 Kes mefer bi ȓuĥê vî k’afirî zalimî tûnîne».

2 Tê rica heqiyemin aniye* (Rica-Roca-ȓoja?),
3 Diya min bi lez bê hekir çûye detep,
4 Çawa taze ji mera anîye,
5 Te ez birima li çar darê liser mila,
6 Çar rêya ra te ez ĥeft t’ebak dakirin,
7 Libin erdê xwa ra,
8 Cîhê tûpişk û mara».

2 Min hebû ĥezar zînî zêȓînkirî,
3 Min datînî liser gûhkê distara,
4 Pişt mira gelo mane ji kêra».
S. 16 1 Îsayê nûranî digo: «Ya Cimcimo,

2 Tû dînê xwe diĥebînî,
3 Nîşanê dûjehê çîye? Dûjeh?»

2 Nîşanê dûjehê kettmekî tîr reşa,
3 Tarîya vîra zimzimekî reşa.
4 Marê wî dizerin,
5 Dûpişkê wî kasî di ker in,
6 Dixun goştê ĥeramxwara û selefxwara,
7 Yê gû ji qate dê û bavê xwe bi der in
8 Ewê ĥeft sala te jê anîme dare,
9 Hê dewê min jê tahle û tî’re».
Ȓeĥmet li dê û bavê ê ku qewl gotin û dê û bavê gûhdar û hazira!
DAWÎ.
2. QEWLÊ MESIHȊ4397
S. 1 1 Îsus welidî ji betnê Meryem,

2 Tarî hilabû jiber ȓeviya,
3 L'rûyê Ezman Sitêrk xuya[n] bû,
4 Ji nislê Dawid xelasa me bû.
4397
http://ru.scribd.com/doc/105948961/Ramazan-Ergin
835
S. 2 1 Yesû welidî li Erdê Kudsê,

2 Biçûk û mezin tev ketne pirsê,
3 Xwedê me yek e navê Wî sisê,
4 Selam da Erdê li ava Bahrê.
S. 3 1 Îsûs welidî linav Miẍara,

2 Biçûk û mezin tev çûne bale,
3 Yesû welidî linava Çolê,
4 Milyaket jor livir nazil bû.
S. 4 1 Şivanê Çolê livir hazir bû ne,

2 Ji eşq û tirsa tev Kerr û lal bûn, (Dubare kirin - Nakarat)
3 Xwezî bi wan çavan Îsûs bibînin,
4 Îmanek t’emam îman pê bînin.
S. 5 1 Ji Rohilat nûra wî Dinê xuya[n] bû,

2 Nuré Stêrkê wî li Ecem bela bû,
3 Qasidê Stêrkê wî çû nav Ecema,
4 Mizgîni da ser Rebbê Alemê.
S. 6 1 Stérık li ézmana gellek xuya[n] bû,

2 Resmê "Qîzik" bû Yesû li milê bû,
3 Go hazir bibin û karê xwe bikin,
4 Secde bikin ji Rebbê Alemê.
S. 7 1 We "Milûk" rabûn ji Erdê Ecema.

2 Hediye birin ji Rebbê Alema,
3 Navê "Milûka" Ecema ev în-bu,
4 "Zûhûr Nodûr" pêşîya wan bû.
S. 8 1 Padîşa dido "Melik Îştûf" bû,

2 Ewê sisiya "Melîk Erşak" bû,
3 Padîşahê çara "Gûhar Nûrdîn" bû,
4 Melîkê pênca "Melîk Arih" bû.
S. 9 1 Padîşahê şeşa "Melîk Ertaşt",

2 "Melîk Îştûf Nadûn Xorî Şerşûn" bû,
3 Padîşahê hefta "Mehdûk û Hûyan" bû,
4 ........
5 ........
6 ........
7 Wê Melikê deha "Hişîrîş Sahbûn" bû.
S. 10 1 Padîşê yazda "Sirdan Bûldan" bû,

2 Wê Melîkê duwazda "Mehdûqabîl" bû,
3 T’arîxê Ecem welev nivîsti bû,
4 "Zerduşt Filûzûf" ji wa re beyankir bû.
S. 11 1 Melîk ji ezman wê nazil bibe,

2 Ji betnê keçık wê biwelide,
3 Alemeta Wî wê xuya[n] bibe,
4 Nav e’rd û e’zman wê bisekine.
S. 12 1 Navê Stêrkê keçik rûniştî,

2 Li milê "Keçikê Sebî" wê hebe,
3 Wexta alemeta "Wî" bibînin,
4 Karê xwe bikin wê cem "Wî" herin.
836
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 13 1 Hediya bibin jêr secde bikin,

2 Stêrik wê rêzan ji we ra bibe,
3 Tarixa "Zerdûş fîlûzûf" eva,
4 Cem Melûkê Ecem Welev nivîstî bû.
S. 14 1 Wextê ew elemeta wî dibûn,

2 Stêrk nav Erd û Ezman sekinî,
3 Reisê Ecem "Melîk Şabûr" bû,
4 Cem wî runiştin mişêwir danîn.
S. 15 1 "Melîk Şabûr" gote ji wezîrê xwe,

2 T’arîxa "Zerdûş" îro t’emam bû,
3 Dûwazde padîşah ji Ecem neqand,
4 Di rêza Stêrkê wan şiyandiye.
S. 16 1 We gelek esker bi wa re şiyandî bû,

2 We gelek hediye qîmetî da wan,
3 Her Melîk ji wa sê hezar zilam,
4 "Sîlah û esker" bi wa ra hebû.
S. 17 1 Pênc hezar zilam ta bi ling bi wa ra bûn – tablık,

2 We hemû bi eşk (eşq) û kêf rabibûn,
3 Di rêzê Stêrkê dimeşiyabûn,
4 We l'pey Stêrkê rabûn û çûbûn.
S. 18 1 We Milûk rabûn ji welatê xwe,

2 Stêrk dimeşiya rêza Wî diçûn,
3 Dûwazde Padîşah ji nav Ecem rabû,
4 Li bajaré Hexê (Anıtlı) sekinîn û peya bûn.
S. 19 1 Liwir rûniştîbûn mişéwir danîne,

2 Sê Milûk secdê ji nav wan rabûn,
3 wê duwazde Milûk ji Ecem rabûn,
4 Heta gîhabûn nehrê Firatê.
S. 20 1 Liwêder pirsîbûn çi heye çi tune-nine,

2 Gote wan vegerin wêder xela ye,
3 Liwêder sekinîn ew bi hev şêwirîn,
4 Go em qîm nakin jiber xwarinê.
S. 21 1 Ew duwazde Milûk bi hev şêwirîn,

2 Sisê ji wan çûn hediye birin,
3 Sê Milûk rabûn bi hezar Zilamî,
4 Heta gîhabûn welatê Qudsê.
S. 22 1 Melik "Hîrodes" wexta wan diye,

2 Ji xof û tirsa rih jê çûye,
3 "Melûn Îrodes" ji wan pirsiye,
4 Digo hal û mexsedê we çiye.
S. 23 1 Milûk rûniştin bi hev şêwirîn,

2 go em çi civab ji Melik bidin,
3 Gotne "Hîrodes em rûniştîbûn,.
4 Li welatê xwe bûn tixûbê (sınır) Ecemê.
S. 24 1 Linava Stêrkê Qîzik xuyabû,

2 Li milê Keçik me dibû,
3 Stêrkê ezmana gelik xuyabûn,
4 Resmê Qîzik bû "Îsos" li milê bû.
837
S. 25 1 Milûk pirsiyan ji "Melûn Hîrodes",

2 Li kû der welidî Rebbê Alemê,
3 Digotin wan nivîstiye,
4 Li Erdê "Beyt Lehmê" wê biwelide.
S. 26 1 "Hîrode" digotê wan Milûka,

2 Herin û rabin ser wî bipirsin,
3 Wexte bibînin jêr secde bikin,
4 Ew hediya xwe bidin ji Rebbê Alemê.
S. 27 1 Ji me re bişînin xeberekî bi lez,

2 De ezî bibînim jêr secde bikim,
3 Her sê Milûka bi lez rabûbûn,
4 Stêrik didîtin ji wara rêzan bû.
S. 28 1 Stêrik rijiya ji wî Emanî,

2 Li devê Mixarê şewq û lîlanê,
3 Stêrik û Amûd ji nav qetandin,
4 heta gîhabûn devê Mixarê.
S. 29 1 Li devê Mixarê sekinîn peyabûn,

2 Çûne Mixara Rebbê xwe dîtin,
3 Çûne mixara rebbê xwe dîtin,
4 Liber wî Sitiya sekinîn û rabûn.
S. 30 1 Temana karbûn hediye danîn,

2 Rebbê xwe dîtin îman pê anîn,
3 Ev hediyê wan çi qîmetîbûn,
4 Li Dinê hemû wekî wan nebû.
S. 31 1 Her sê hediyê wî bi çi terzîbûn (Terzibun -Tarz),

2 Yek Mirra yek Lîban yek Wercîhan bû,
3 Çin Antîkabûn we qîmetlîbûn,
4 Tiştekî wulo li cîhe me nebû.
S. 32 1 Tiştekî wulo li cîhe me nebû,

2 ew bû layiqê wi Rebbê me bûn,
3 Milûk razehan linava mixarê,
4 Milyaket ji ezman hatine xwarê.
S. 33 1 Milyaket gotin ji Milûkare,

2 Rabin û herin li erde xera,
3 Ew Herodîsa zilamek melûne.
S. 34 1 Milyaket gote wan Milûka ra,

2 Mehêlin Hîrodes bi we bihesiya,
3 Ew Milûk rabûn xatir ji wa xwestin,
4 Çûn welatê xwe Erdê Ecema.
S. 35 1 Îrodes sekinî bi ser wî de nehatin,

2 Gelik pirsirî li Îsa kiriye,
3 Melek nazil bû ji Yûsif ra gotiye,
4 Îrodes melûn li we digeriya.
S. 36 1 Digote Yûsif mesekine here,

2 Digote Yûsif rabe û here,
3 Yusif fêhm kiribû sebî hilanî
4 we jiber Hîrodes Îsa hilanî.
838
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 37 1 Yûsif rabûbû sebî hilanî,

2 Bajarê Misrê bir li wir danî,
3 Heta weqatê wî zemanî,
4 Hîrodes bimre ji wî mekanî.
S. 38 1 Melik Hîrodes gelek zalime,

2 Şûr berdabû Beytlehma li wa mahzûma,
3 Çil zilam şiyand Îrodes melûn,
4 Ji kuştina zaro wa tixûbê Beytlehm.
S. 39 1 Wan tawsiye kir zaro bukujin,

2 Kurê dusala û ji wan biçûktir,
3 Ew çil zilama her yek bi xweȓa bir,
4 Çil zilam her yek çil zaro kuştin.
S. 40 1 Zaroyê kuştin hesabê wan Ewa,

2 Şeştû çar hezar zaro kuştina,
3 Şîr u xwîn tevlihev bûna,
4 Îsa xelaskirin ji wê Tixûba.
S. 41 1 Ew hemû kuştin ji bona Îsa,

2 Wî go hat kuştin nav wan sebiya,
3 Hiznik rabûbû weka sitûna,
4 Rahel digrîbû liser masûma.
(Rahel- pireka Yakup. peşiye İsa bı 1800 sal beri jimaye).
S. 42 1 Ew Îsa û Meryem mane li bajarê Misrê,

2 Hetta Îrodes mir ji vî mekanî,
3 Ew melek gotiye ji Yusif ra rabe,
4 Û sebî bive erdê Beytlehmê.
S. 43 1 Îrodes melûn mir ji vî mekanî,

2 Rabe û here li erdê Qudsê,
3 Yûsif rabû û Îsa anî,
4 Li bajarê Nasira liwêder sekinî,
5 Yesû Dinyayê zahf hakimî kir,
6 Çavê kor vekir miriya rakir,
7 Û suphan bidin ji reb Îsus ra,
8 Em xelaskirin ji destê Şeytan.
DAWÎ
3. QEWLÊ ZERDEŞT4398
S. 1 1 Ȓêya ȓastiyê liber xwe danî,
2 Xwedê û xwedanan jêre kir ȓêzanî,
3 Zerdeşt sekinî liberê banî,
4 Got: «Ya Xwedê tû yî Ȓeĥmanî!
5 Destê min bigihîne deman û dengê,
6 Tu me azad bikî ji e’zab û astengê».
S. 2 1 P’adşayê minî Ȓeĥmane,
4398
[10] (rr. 142-14 ); http://www.eziden-celle.de/html/_eziden/_gebete/gebete-q-15.htm
839
2 Horiya hilandin t’ext û dane,

3 Li Zerdeşt guȓ kirin mom û ĉirane.
S. 3 1 Zerdeşt got: «Ya Xwedê tu xweda yî4399!

2 Tu layîqê4400 medih û sena yî4401,
3 Tu kesê bêkesa yî4402,
4 Tu mefera bê mefera yî4403!
S. 4 1 Tu Xwedayê4404 neĉar û bê ĉare yî,

2 Tu Cebarê șkestiya yî,
3 Tu ĥekîmê4405 kul û derda yî!»
S. 5 1 Zerdeşt bi sit’ara ji bê xwe naskirî,

2 Bi şev û ȓojê difikirî,
3 Ya Xwedayê minî ji e’wil4406 ĥeta axirî.
S. 6 1 Xwedayê minî Cebare,

2 Dawî hatibû ferware,
3 Ȓêya baweriyê ji Zerdeştȓa kiribû ferware.
S. 7 1 Zerdeşt got: «Xeyala min ewe,

2 Ya Xweda, te ne xwerine, ne vexwerine, ne xewe,
3 Şehde4407 û baweriya min ewe.
S. 8 1 Ya Xwedê, te bihuşt4408 çêkir,

2 Dojeh liber [h]êwirande4409 jibo gîyana nezan û ẍafila,
3 Şehde û baweriya min ewe».
S. 9 1 Zerdeşt bi şev û ȓojê xwe nas kir,

2 Canê me ji destê k’afir û zalima azad kir.
S. 10 1 P’adşayê4410 minî mehbûde4411,

2 Ewî sebir ji Zerdeştȓa kiribû t’ixûbe,
3 Bi şev û ȓojê liber nûra sibê kiribû sicûde.
S. 11 1 Bi şev û ȓojê sicûde kirî,

2 Ȓengê e’zmanan pê xemilî,
3 Emîn4412 Cebrail serdana xêrê lê kirî.

2 Ewî not û neh erk’an nazil kirin xware,
3 Ji not û neh ya çar jê ȓêjware.
S. 13 1 Yek heqîye,
2 Yek ȓastîye,
3 Yek baweriye,
4 Yek sit’are.
4399
xwedanî
4400
laiyq
4401
senanî
4402
kesanî
4403
meferanî
4404
Xwediyê
4405
hekîm
4406
ewil
4407
șade
4408
buhûst
4409
ewir
4410
Padşah
4411
dilovan
4412
Emin
840
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 14 1 Sit’ara min ji wê e’ynatê4413,

2 Ez liber nûra Xwedê dikim xizmetê4414,
3 Da Ezdanê min azad bike dadê ȓoja axretê.
S. 15 1 Tirsa min ji dada axretê heye,

2 Me li nefsa xwe kiribû t’obeye.
S. 16 1 Zerdeşt got: «Min dît, bi herdu ĉava,

2 Ji nûra e’zmanan weriyabû xunave4415,
3 Ya Ezdanê min tu zanî li derya çendî ave,
4 Tu zanî li e’rdê çend gave,
5 Em dil bi kovanin ji mala bava.
S. 17 1 Ez li wan me’nîya4416 dibûm xebîr,

2 Min nefsa xwe kiribû êxsîr,
3 Da bi wê ȓastiyê bighîjim dîwana mîr4417.
S. 18 1 Dilê min mabû liwê fikarê,

2 P’adşayê min Xwedayê k’iȓyarê4418,
3 Ji dilê min hilînî k’erb û k’în û qehrê.
S. 19 1 Piştî wan me’nîya,

2 Mek’anê P’adşayê min liser duȓa sipîye,
3 Ya Ezdanê min, me ji te hîvîye4419,
4 Tu jî pêşîya me hilînî nexweşîye,
5 Tu me azad bikî ji tengavî û ȓûȓeşiya.
S. 20 1 Piştî wan xweziya Xwedayê minî mezine,

2 Ol û baweriya dilê mine.
S. 21 1 Ez mabûm li wan e’cêba,

2 Li wan bedîla, li bûya û derêwa.
3 Xirab û qunehk’ar p’iȓ bûn, nayên ĥisêba4420.
S. 22 1 Hat bedîla nehseda4421,

2 Dîlbûna avê cemede,
3 Ȓastî ji e’rda çû, ma șeȓ û qeda.
S. 23 1 Xofa min ji wan bedîla,

2 Şewqa ȓonaya4422 Xweda çû ji qendîla,
3 Xew yî şeref îman û namûs,
4 Di wê bi dîlêde bû dîle.
S. 24 1 Li wan bedîla nikarin ji heqiyê bidin xebera,

2 Hevrê ligel hev ȓêya nabin sere,
3 E’cêb û sed e’cêb.
4 Go: «Wê demê dil nabe kerî û kerî».
S. 25 1 Ji e’zmana ĥeta4423 e’rda,
4413
eynet
4414
xilmet
4415
xwenav
4416
maniya
4417
p’îra
4418
qiryar
4419
hêvî
4420
hisêb
4421
neh sed
4422
ronahî a
4423
heta
841
2 Ya ȓastî çûye4424, ya derwîn ma di cîde,

3 Axirî4425 zeman lewma.
S. 26 1 Ji e’zmana ĥeta bi xware,

2 Yê4426 wê bedîlê nabe ava șare4427,
3 Veșartin k’erema k’eremdara
4 Neman çûwinên de’wdara4428.
S. 27 1 Ji e’zmana nazîvirî,
2 Dilê wê betlê bûn avê şevîn,
3 Şewq û muĥbet4429 ji dilê wan ȓevî.
S. 28 1 Ewê bedîla nehsedê,

2 Kes bi kêrî kesî netê,
3 Ji xeyrî4430 xweyî yê ȓastiyê, yê baweriyê yê me’rîfetê.
S. 29 1 P’adşayê min Ezdane,

2 Ȓengê wê bedîlê li min xwêyaye4431,
3 Ji sed ĥezar ȓastî, yek ȓastî maye.
S. 30 1 Zerdeşt got: «Ez ji wê dilbirînim,

2 Ez çi ȓastiya di wê bedîlêde nabînim,
3 Ez bang û hawara bi Xweda yê xwe digihînim».
S. 31 1 Ew bedîl lê xwêyaye4432 erk’ana tenge,

2 Ji wê bedîlê derk’etin p’iȓ ȓenge,
3 Li çar kenara bû cenge.
S. 32 1 Bedîl hatin û bihûrîn,

2 Xwedan îman û xwedan şeref k’ewgirîn,
3 Zerdeşt bi şev û ȓojê difikirî,
4 Xwe ji agirê xezebê dûr kirî.
S. 33 1 Zerdeşt fikirî, fikir da ser xeyale,

2 Bi şevê nekir xew, bi ȓojê ne dixware,
3 Kul û xema min ew dîndare,
4 Zerdeşt got: «Ya Xwedayê min ez ji te bi hîvîme.
S. 34 1 Ez wê bedîlê bi ĉavê xwe nebînim,

2 Ez wê bedîlê ji nebûya, nedîtiya yî dilbîrînim».
S. 35 1 Nebûyî neȓastî ji wê bedîlê dihatin,

2 Xweyî e’sila cih veguhastin
3 Xweyî [bê] e’sila xwe ji agirê xezebê ne p’arastin.
S. 36 1 Bê e’sila xwe ji nedîtina ne p’arastin,

2 Gotinê neȓastî veguhastin,
3 Xwe ji agirê xezebê ne p’arastin.
S. 37 1 Zerdeşt got: «Ji nezana weȓa axret nine,

2 Jiser ve sipîne, di dilê wan de xezeb û k’îne,
4424
cuye
4425
êxir
4426
Ê
4427
sare
4428
dawdar
4429
mihibet
4430
xeyn
4431
xûya
4432
xwiya
842
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Cihê wan liba[l] meleke dojêh jî nîne»

4 Ewanin liber gelîyê waweylê ve dilezîne.
S. 38 1 Zerdest got: «Yên bedîla nehsedê agire, xezebê li wan wesilê, li wan bû hizin û girîne,
2 Li xweyî e’sila bû şayî4433 û şewqe, bê e’sil di ĥeybeta Xwedê k’ewgirîne.
S. 39 1 P’adşayê minî ẍefûre4434,

2 Ji ba hatîye ew destûre,
3 Nêzîk4435 bû axret û îmane, ji bê îmana ȓa bûye dûȓe4436.
S. 40 1 Zerdest got: «Min bawerî bi Ezdanê xwe anî,

2 Min libsê sipî hilanî,
3 Min cîhan t’erk kir, ȓêya axretê li pêşîya xwe danî.
S. 41 1 P’adşayê minî Ȓeĥmanîye,

2 Ȓengê ȓastiyê k’esk, sor û sipîye,
3 Got: «Ya Xwedayê min tu bigihe xweşîye.
4 Tu jipêşîya min hilînî nexweşiya».
S. 42 1 Zerdeşt dibê: «Ez nebînim du xebera:

2 Mezin ȓabûn piĉûk liber ji nedîtina,
3 Û ji du xebera:
4 Ji nedîtina p’iȓ bêjin, ji zimana Tae’liya4437 diȓêjin,
5 Neȓastiya vediguhêzin,
6 P’adşaye min cerg û dilê wan dibîrêjin».
4. QEWLÊ P’ȊRÊ SȊBA4438

S. 1 1 Ȓojekê ez hebûm,
2 Ji e’rdekî xewle bûm,
3 Ji ax û av û agir û ba p’eyda bûm.
S. 2 1 Xalitî bûm, û zana bûm,

2 Xwedêp’arêz bûm, û mêrxas bûm,
3 Ji ariya miletê xas bûm.
S. 3 1 Ez ji arî bûm, ji miletê dinê,

2 Fêde û ȓêkên fêde hatine jibo minê,
3 Benî Adem ĥemû mirov pê bûne xinê.
S. 4 1 Fêde ew ȓêya ĥeqîyê,

2 Ȓastî û ȓonahiya Êzdayîyê,
3 Berî șêx Sin û Şemsê Adîyê.
S. 5 1 P’iȓ mîr hatin û bihurîn,

2 P’iȓ dem hatin û guherîn,
3 Lê Xwedê û milayk’etên xwe qet namirin.
S. 6 1 Ew Xwedayê me yî li e’zmana,
2 Emîn Cebraîl ilmê Xwedê tîne ji ba wana.
4433
şahî
4434
xefûr
4435
nezîk
4436
diȓ
4437
Taaliya
4438
[11] (pp. 90-94)
843
S. 7 1 Tawisî melek’ – Cebraîle,

2 Pirsên xwe ji Xwedê ne herdemê tê, ne yî bi wek’île,
3 Liber me ne yî bi bedîle.
S. 8 1 Demên dihatin û dihêzirîn,

2 Ȓonî û zerî li deşta dikirîn,
3 Ji tirs û ĥeybetên wan ĥemû tişt diguherîn
S. 9 1 Ȓojeke xweş li cem min derbas bû,

2 Mijûl û axavftinê liser wî ȓast bû,
3 P’îrê Sîba t’ev dostan bû.
S. 10 1 P’îr ligel dostan cema’4439 bû,

2 P’îr û mişûrên xwe ji wan bû,
3 Çend qelender û feqîrê zana bûn,
4 Ji gotinê wîre şa bûn.
S. 11 1 P’adşê min Xwedêyekî Bêrîye,

2 Pirs û mirazên te hebin ji Xwedayê jorîye,
3 K’ar, û peyv, û ȓastîye,
4 K’a ew ȓastî û zanistî çȋye,
5 Suȓeke jibo p’îrê Sîba hatîye.
S. 12 1 Ew suȓe ji dara her herê çêbûne,

2 Ew dara her herê sergûze,
3 Şîn dibû careke hindik t’oze,
4 Ȓuĥekî p’ak danîbû liserî dilsoze.
S. 13 1 Ȓuĥ li darê geş bû t’emame,

2 P’îr lê diçerine ĉêl û gane,
3 Ĉêlekê p’elê darê xwar giştine cane.
S. 14 1 Riĥ4440 ji darê derk’et,

2 Ȓoniyek geş k’et li şîrê ĉêlekê,
3 P’îrê Sîba ji tirsa bi xew neket4441.
S. 15 1 Ȓonî da û geş bû,

2 Emîn Cebraîl melekê e’zman bû,
3 P’îr Sîba tirsiya,
4 Emîn Cebraîl jibo wî bi hurîye,
5 Zana kir bi dilxweşîye.
S. 16 1 Xwedayê minî cane,

2 Mîrê mîrane,
3 Ligel p’îrê Asmane4442,
4 Nûr ji e’rdan gihişte e’zmane.
S. 17 1 Ew suȓa p’adşê bû,

2 Da ku4443 zarekî dostê jê çê bû,
3 Havêynê qenciyê li e’rdê bû.
S. 18 1 Emîn Cebraîl bû k’arîne,

2 Ew bo suȓa Xwedê emîne,
3 Dizane wê suȓê bo kê tine.
4439
cima
4440
rih
4441
xewne ke
4442
binêr: Ĥesin Maman
4443
dakû
844
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 19 1 Ew suȓa ȓoj û zerbabe,

2 K’etiye canê p’iȓî çiqas babe.
3 Da ku li darekî p’êk bibe ave.
S. 20 1 Ew suȓa xûn4444 û ave,

2 Jê çêbû dil û hinave,
3 Dest û p’ê, ĥeya jê çêbûn ĉave.
S. 21 1 Dest û p’ê, û qalb çêbûn,

2 Lê dem hatîye zabûn,
3 Ĥemû tişt ȓonî dabûn,
4 Xulyaqet4445 siwar bûn.
S. 22 1 Ew ȓoja ȓonî da,

2 Zerî li deşt û ĉiya de,
3 Dil û hinavê dijminan de.
S. 23 1 Xêrnexwazin û dijminin,
2 Bi ĥîlet û mikuȓ difikirin,
3 Ku çawa zara ji destê dê û bava bigrin.
S. 24 1 Zar birin nav k’omeka agir danîn,

2 Zar daliqandin nav gunda,
3 Zar avêtin nava agirde.
S. 25 1 Emîn Cebraîl dageȓî di ser de,

2 Ava bihuştê4446 serde ber da,
3 Agir vemirî jibin de.
S. 26 1 Ew zaroyê dostaniyê,
2 Ji suȓeke xwedaniyê,
3 Ji xêrnexwazan p’arastiye.
S. 27 1 P’aristîbû ji yê herî mezin,

2 Çiqas li hev biçivîn p’erî û cin,
3 Ferwara Xwedê hatîye jibo Zerdeştê min.
S. 28 1 Zaro birin û liser rê danîn,

2 Danîn liser rê t’ewranî,
3 Danîn liber lingê hespanî,
4 Liber devê hov û guranî.
S. 29 1 Dip’arastin ji cin û teyrane,

2 Kirin warê hesp û gur û gaye,
3 Tirs û ĥeybeta cinan ji wane.
S. 30 1 Zaro mezin bû ji wane,

2 K’etine salê pazdehane,
3 Jibo wî dikim qurbanê.
S. 31 1 Birine ser destê p’îrê p’îrane,

2 Da k’u zanebe ji ilmê dîn û ol û erk’ane,
3 Bi dîtin k’ar û peyvane.
S. 32 1 Dayîk û babane,
4444
xwîn
4445
xûliyaqet
4446
buheșt
845
2 Destpêdikin bi dîwane,
3 Lê digeȓînin t’ac û hilane.
S. 33 1 K’ember anîn û ȓistin,

2 Ji 72 mileta dip’arastin,
3 Navê Zerdeşt cara digeȓînîn.
S. 34 1 Lê geȓandin sê cara,
2 Jibo fikir û ȓaman dost û yara,
3 Peyv û dîtîn niyet û k’ara.
S. 35 1 P’îrê Sîba ȓuĥê xwe û suȓa xwe dide Zerdeşt,

2 Û p’îrê wîye Zerdeşt şandiye.
5. QEWLÊ NEWRAZÊ4447
S. 1 1 Benî, benî ĥeyranî,
2 Sibĥanê4448 suȓî Celanî4449,
3 Memnûn bûn li meh4450 û sal bi qudreta Ȓeĥmanî4451,
4 T’evdîr bi ĥal pêxweş bû, bir Newrozê silt’anî.
S. 2 1 T’evdîrekî aşiq bûm,

2 Sorgul û hevçirakî,
3 Bilbilî bi eşq û dil bû û hencilî,
4 Hencilî4452 bi kert û dalî.
S. 3 1 Ezim feqîrê dara,

2 Sefayê vê dîlberê,
3 K’amil dibû Adare,
4 Melek Zeyîn hate derê.
S. 4 1 Nerm bû hewaya salê,

2 Xweş bû heyat sewerê,
3 Sibĥan ji heyat der bû.
S. 5 1 Xelqno werin t’emaşa,

2 Heyat kirin ber û mû,
3 Cebelî bûne p’aşa.
S. 6 1 Zergûn herî mezlûme,

2 Cezakî liser wane Xwedê nekir hașa,
3 Cezakî Xwedê liser wan heye û nekin hașa.
S. 7 1 Qasidê e’celê hat,

2 Felek lê metelib bû,
3 Ewe zeyn bû welat, bayê barin li șikil bû,
4 Ey befrê le hat hat bê mek’an û mezel bû.
S. 8 1 Bê mezel û bê mek’ane,
2 Hebrê ȓê da k’axezê,
3 Ew ji hemriya dinale,
4447
[10] (rr. 139-141)
4448
siphan
4449
binêr: Celal
4450
mih
4451
rihmanî
4452
hunzil
846
T’ÊMÛRÊ MESO
4 Celat4453 dikete lezê jiber e’wr û bayê Nîsane.
S. 9 1 Însan li derwerzê,
2 Însan ew șefeqete4454,
3 Awazek tê ji e’zmanî,
4 Celatî bê meletz bû,
5 Însanî sergom bête jiber derxetî zindanê.
S. 10 1 Dengek liî zindanê wa bû,

2 Ȓoja ezdayî hat bû,
3 Xeyat ji k’ef xeyat wer bû,
4 Ȓoja ezdayî hat der bi der bû.
S. 11 1 Mîr alayî șahî hat,

2 Şahî sefayî xwes bû,
3 Bahar4455 hat û dik’amilî,
4 Sosinî bûne gopalî,
5 Dê kine melhema dilî.
S. 12 1 Sosin û Yasimîn û cobarin,

2 Xemilîn bûne bi yek carek,
3 Etreșî babê mila,
4 Binere xwedî k’oke,
5 Xweş ȓenge, xweş Cobare.
S. 13 1 Kulîk bi ĥezar ȓeng bûn,

2 Xewș bûne bi lezeta bahare4456.
S. 14 1 Ji teyra hatin deng,

2 Qaz û quling miraz mirazî,
3 Wer te bi suȓ dixwazin,
4 Seqer û bazin,
5 Totî zel û habî,
6 Wisa dixwîne letunê șazî.
S. 15 1 Sibĥan çi șiȓîne,
2 Ĉirayê Xwedê hir bû,
3 Lewma qencî dișkeftin,
4 Ji lewnê wandal hala,
5 Birînêd k’ûr diaxiftin,
6 Ji ȓengê wan zilxana,
7 Xalê t’asê ser hingiftin.
S. 16 1 Bihuşte soze qudrete û k’erîme,

2 Cindȋo ȓabe sibeye,
3 Deqa sibe sare siware,
4 Dil kulî, dil bîrîndare.
S. 17 1 Bilbil dixwînin Xwedao,

2 Sibĥan çi zilziline,
3 Feqîrin cor û emere,
4 Filesî zazînetî were.
S. 18 1 Beriya me berî bereng,
4453
celad
4454
şifqet
4455
bihar
4456
buhar
847
2 Beriyeke alîm bû,

3 Şerab liwê kaxetê,
4 Ez bi wê nûrê kim,
5 Milê xêra te lê,
6 Ew bû ĥaca li ĥacetê.
Xwedê ava bike mal û mezelê em têda!
6. BEYT’A QIYAMETÊ4457 — T’EMET, HAZA, QEWLÊ QȊYAMETÊ4458

S. 1 1 Subĥan ji şahê qudretê,
2 Guh bidêrin vê qissetê,
3 Kesêt evê vê ummetê.
S. 1 1 …………………… ,
2 Guh bidine qisetê,
3 Kesê ji ometê,
4 Bes bikêyîn ji qufletê.
S. 2 1 Bes biken ji vê dine,

2 Bitirsin ji mirinê,
3 Vebîr xwe bînin şeva bi tinê.
S. 2 1 Bes bikêyîn ji vê dinê,
2 Bitirsin ji mirinê,
3 Da hûn ji Xwedê bibin qenî.
S. 3 1 Bitirsin ji paşerojê,
2 Dayîmen şevê û rojê,
3 Ji agirê û germay dûjê.
S. 3 1 Bitirsin ji paşrojê,
2 Dayîm şevê, ȓojê,
3 Jiber agirê dojêh.
S. 4 1 Guh bidêrin ciwan û pîr e,

2 Ya gelê beniyêt feqîr e,
3 Mirinê neken ji bîr e.
S. 4 1 Guh bidinê cevan û pîre,
2 Digel nebȋyê di feqîre,
3 Mirinê meken ji bîre.
S. 5 1 Ji bîr biken zêȓ û malî,

2 Da her bigrîn û binalîn,
3 Ji tirsa yê Zulcelalî.
S. 5 1 Ji bîr bikeyîn zîr û male,
2 Bigirîn her be nale-nale,
3 Ji tirsa zûlcelale.
S. 6 1 Karê xwe biken xebatê,

2 Lez biken demê û sea’tê,
3 Ji roja e’resatê.
S. 6 1 K’arê xwe bikeyîn xebatê,
2 Bilerzin demê û sae’tê4459,
3 Ji tirsa ȓoja e’rasetê.
4457
[19] Vejîn, hejmar 3, 1996ê, (rr. 91-108), Dihok http://cankurd.wordpress.com/2013/07/18/beyta-qiyamete-1/; Mela Mesîhayê Tirwanşî [1882-1973]
4458
[26] K’eremê Anqosî Bi kurtî derheqa p’eyîda kirina met’nê “Qewlê Qîyametê” „P’irtûkxana Êzdîyan “ TBILISI, 2010
4459
siye’t
848
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 7 1 Bilerzînin ji hîsabê.
2 Ji mehşûşa î’qabê.
3 Ji ĥeybeta e’zabê.
S. 7 1 Bilerzin ji mîzanê,
2 Ji uqab û cezayê,
3 Ji tirsa xwe û cevabê.
S. 8 1 Ya gelî xelqêt4460 evê cemae’tê,

2 Guh bidêrin vê qisetê,
3 Da bo we bikem beh’sê Qiyametê.
S. 8 1 Guh bidine ĥikayetê4461,
2 Jibo beh’s û bejana ȓoja qiyametê,
3 K’anê çi ĥale bi ser me tê?
S. 9 1 Qiyamet rojeka pir xewxa ye,

2 Nêzîke hind ne maye,
3 Meferê me her Mewla ye.
S. 9 1 Qiyamet ȓojek bi qewqaye,
2 Nêzîke, hindik maye,
3 Mefera me mewlaye,
4 Zeman çûye, p’iȓ nemaye.
S. 10 1 Zeman ku çi perête,
2 Qiyamet wextê bête,
3 Çi4462 halev ser me tête.
S. 10 1 Qiyamet weqt’e bêtin,
2 K’anê çi ĥal bi ser me bêtin?
S. 11 1 Çi halekê mek’an tenge,

2 Çi rojeka vedeng e denge,
3 Yê bi heq dizanît, h’al çi renge?
S. 11 1 Ew çi ĥale mek’an tenge,
2 Ji ȓojek bi deng û denge,
3 Her dizanit ew çi ȓenge.
S. 12 1 Zemanêt radibne ve însane,

2 Qazî bi xwey Sultane,
3 (…… ……. ….. ….).
S. 12 1 Wekî têtin ew zemane,
2 Dinya dibit wêrane,
3 Qazî bi xwe silt’ane.
S. 13 1 Qazî şehê ekbere,

2 Dê ket roja meh’şere,
3 Mihemmed nebȋyê Ekbere.
S. 13 1 Qazî şahê Ekbere,
2 Ȓadiket roja meĥşere,
3 Mehderçî p’eyqembere.
S. 14 1 Mihemmed li dîwanê,
2 Roja ĥeşrê û mîzanê,
3 Xwe dihavête meydanê.
S. 14 1 Mehderçî mîrê dîwanê,
2 Ȓoja ĥeşr û mîranê,
3 Ew dê bête meydanê.
4460
xelk
4461
binêr: ĥikyat
4462
Di t’eviya metnê beyt’a qiyametê de (çu) li ciyê (çi) hatîye.
849
S. 15 1 Ew h’ebîbê Qureyşe,
2 Li qiyametê xîretkêşe,
3 Li meydanê tête pêşe.
S. 15 1 Ew ĥebîbê Qureyîşe,
2 Di qiyametê x’eyretk’êşe,
3 Li meydanê ew lipêşe.
S. 16 1 Ew Xaliqê Reĥmane,
2 A’lemê diket wêran e,
3 Kes naket çi pirsan e.
S. 16 1 Ew xaliqê Ȓeĥmane,
2 A’lem diket wêrane,
3 Bi kes naket pirsane.
S. 17 1 Wêran diket dinyayê4463,

2 A’lemê dibet fenayê.
3 Kes nîne li wî biketin ȓayê.
S. 17 1 A’lem dibit fenaye,
2 Wêran diket dinyaye,
3 Dê k’î li wî biket ȓaye?
S. 18 1 Ew şahe, ew emire,
2 Ew sultane, qedîre,
3 Bê malxwe û wezîre.
S. 18 1 P’adşahê emîre,
2 Ew silt’anê qedîre,
3 Bê malxuyi (û) bê wezîre.
S. 19 1 Ew emir e, P’adşaye,
2 Ji hindî mexlûqatêt di dinyaye,
3 Ew dizanît u’mrê wan çi maye.
S. 19 1 Mîre ew P’adşaye,
2 Ji mexlûqê di dinyaye,
3 Dizanit e’mrê ĥemiyane.
S. 20 1 Ew dizanît u’mrê wane,

2 Wekî têtin burhane,
3 Xirab diket wêrane.
S. 20 1 We ku dibêt burhane,
2 Xirab diket wêrane.
S. 21 1 Wekî têt ew mecale,

2 Bi pirs û bi suale,
3 Dibêjîtin Israfîl derh’ale.
S. 21 1 We ku dibêt ew mecale,
2 Bê pirs û bê siwale,
3 Dibêjte Usrafîl derĥale.
S. 22 1 Wê dibêjîtin yê Wehabe,
2 Ey Israfîl zû rabe,
3 Da a’lemê bikem xirabe.
S. 22 1 We dibêjt ewê habe,
2 Usrafîl tu zû ȓabe,
3 Da a’lemê bikem xirabe.
4463
dunya
850
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 23 1 Ku min emir da te,

2 Ji hindî mexlûqate,
3 U’mrê wan çû pirate.
S. 23 1 Min, ku e’mir dihate,
3 Umrê li wan berahte.
S. 24 1 U’mrê wan çi ne maye,

2 Sorê4464 bigre çi ne maye,
3 Da ev roke bikem xewxa ye.
S. 24 1 Umir êdî nemaye,
2 Suȓê bigir li hewaye,
3 Ev roje diket Qewqaye.(?)
S. 25 1 Tu rabe bi destûrê,
2 Bi destê xwe bigre naqûrê,
3 Lez bike pifke Sorê.
S. 25 1 Ȓabe tu bi destûrê,
2 Hilgirê tu naqurê,
3 Lezke p’if ke surê.
S. 26 1 Tu rabe bi xewxake,
2 Mîl û çiya têk rake,
3 Mexlûqata fena ke.
S. 26 1 Ȓabe bi Qewqa ke,
2 Çil û ç’iyan li bake,
3 Mexlûqetê fena ke.
S. 27 1 Israfîl wekî zanî,

2 Sor di devê xwe danî,
3 Bi qudreta subh’anî.
S. 27 1 Usrafil, ku te zanî,
2 Sur di dew xwe danî,
3 Subĥane ji subĥanî.
S. 28 1 Subh’an şahê qudretê,

2 Ne gehand ji ẍefletê4465,
3 Bi Sorê pif diketê.
S. 28 1 Subĥan ji şapê(?) qudretê,
2 Nanegehan ji ẍefletê4466,
3 Di surê da pût dik’etê.
S. 29 1 Izrayîl ku wu ha dibînî,
2 Dixûnî dilezînî,
3 Ȓuĥ ji h’emiyan distînî.
S. 29 1 Wê dibêt şahê sîfate,

3 Kî maye yê bi h’eyate?
S. 30 1 We dibê şahê p’ursifate,
3 K’î maye li heyate?
S. 30 1 Izraîl wê dibête,
2 Hikm her ji te tête,
4464
Israfîl ȓoja rabûnê (qiyametê) pif Sorê (şaxê) dike - Cankurd
4465
xeflet
4466
quflet
851
3 Mexlûqaim ĥemû perête.

S. 31 1 Izrayîl we dibête,
2 Subĥan ji ĥeyeta te,
3 Mexlûqete min berî te.
S. 31 1 Ez geȓiyam li ĥemiyane,
2 Li tebeqe[y]êt e’rd û e’zmane4467,
3 Min kes ne dît bi gîyane.
S. 32 1 Ez geȓiyame di ĥemiyane,
2 Di t’ebeqê E’rş û e’zmane,
3 Kes min ne dî bi qîyane.
S. 32 1 Min kes ne dît bi wucûde,

2 Rûh’ ji qalba mewcûde,
3 Ji xeyrê Iblîsê merdûde.
S. 33 1 Kes min nedî mewcûde,
2 Ji xeyîrê Ublisê merdûde.
S. 33 1 Ferman diket yê Celîle,

2 Dibêjît: Ya Izraîle,
3 Tu her lez bike bi tee’cîle.
S. 34 1 Ferwar diket ê Celîle,
2 Dibêjîte Izrayîle,
3 Lezke heȓe bi t’e’cîle.
S. 34 1 Tu here bilerizîne,
2 Bigeh Îblîsê lee’în e,
3 Rûh’a wî bi zeh’metî bistîne.
S. 35 1 Tu heȓe bilezîne,
2 Ew k’afirê le’yîne,
3 Ȓuĥê wî jî bistîne.
S. 35 1 Xweş xweş here bi ĥeybete,

2 Bi xezeb û bi mîh’nete,
3 Rûh’a wî jê bistîne bi şiddete.
S. 36 1 Here bi ĥeybetê,
2 Bi e’zab û muĥnetê,
3 Ȓuĥ jê bik’êşe bi sinetê.
S. 36 1 Izraîl hate xare,

2 Bi h’îkmeta yê Cebare,
3 Ji teleba yê kuffare.
S. 37 1 Izrayîl hate xare,
2 Di xizmeta ê cebare,
3 Teleb eyî k’utare.
S. 37 1 Izraîl dibêjît: Ya Îblîse,

2 Ey li xwarê xesîse,
3 Te çend şûl kirin telvîse.
S. 38 1 Izrayîl dibê ya xar, ya Ublîse,
2 Ya xarî eyî xebîse,
3 Çendê te kirin t’elbîse.
S. 38 1 Eve çendî çend sale,

2 Ev Ademî rakirin zale,
3 Ve xweȓa pêda kirin hevale.
S. 39 1 Çendî û çend sale,
4467
esman
852
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Umir qewî bihare,

3 Ya bidin û bi qirare.
S. 40 1 Çendî û çend h’ezare,

2 Ademî te kirin zale,
3 Bi xweȓa te kir hevale.
S. 39 1 Ew kopekê beraze,
2 Vê dik'evîtin gaze-gaze,
3 Li xwe tînîtin î’raze.
S. 40 1 Dê ketin dengedenge,
2 Lê zer dibîtin renge,
3 Dê bezît wekî xedenge.
S. 41 1 Dê revît wekî xezale,

2 Ew kopekê şekale,
3 Ji tirsa nalenale.
S. 42 1 Ji tirsa dê ketin giryanê,

2 Liber ĥeybeta ȓûh k’êşanê,
3 Ji Izraîl dixazît emanê.
S. 41 1 Ditirsî, ku p’ekê p’îre,
2 Ji agirê zemherîre,
3 Binale, bi nal û hîre.
S. 42 1 Hîre bi h’île direvîtin,

2 Bi mex’rib û meşriq diçîtin,
3 Izrayîl wra digehîtin.
S. 43 1 Izraîl dibêt: Ey kafirê lee’îne,

2 H’ukmê şahê emîne,
3 Ev roke tu çi eman nîne.
S. 44 1 Izraîl dibêt: Ey kafirê mirare,

2 H’ukmê şahê Cebbare,
3 Tu xilas nabî ev care.
S. 45 1 Ey musteh’eqê cezayê,
2 Kes nema ye liser dunyayê,
3 Wexte tu jî biçiye fenayê.
S. 46 1 Wext e te ji dunyayê rakem,

2 Şerbeka avê bi devê te da kem,
3 Rûh’a te bi zemherîrê şakem.
S. 47 1 Here wekî seyê pîr e,

2 Vê dik’evît hîrehîr e,
3 (…… ……. ……. ….).
S. 48 1 Hîrehîr e ve direvîte,
2 Bi meşriq û bi mexriba ve dicemîte,
3 Izraîl vêra digehîte.
S. 49 1 Izraîl dibêt: Ey musteh’eqê lee’netê,

2 Raweste vê sae’tê,
3 Tam bikevê şerbetê.
S. 43 1 Dibê ya k’afirê le’netî,
853
2 Tu ȓaweste wê sae’tê,
3 Dê t’am bikeyî vê şeriyetê.
S. 50 1 Ew şerbeta weku mergeh,

2 Ta’m bike av û terge,
3 Dê li te sojin mêlak û cerge.
S. 44 1 Şerbeta4468, k’u ew mergeh,
2 Ta’m bike çi ȓenge,
3 Disojî jiber cerge.
S. 51 1 Dê sojin liber êşanê,

2 Dê bihejin liber kovanê,
3 Jiber zeh’meta rûh’kêşanê.
S. 45 1 Disojî ji wî janê,
2 Bê ĥiș bibî ji êşanê,
3 Jiber zeĥmeta ȓuĥ k’eşanê.
S. 52 1 Ew sezayê lee’netê,
2 K’efte benda zeh’metê,
3 Nabînît çi reh’etê.
S. 46 1 Ew Ublîsê bi le’netî,
2 Dik’efte benda zeyqetê,
3 Dê biçîte e’zaba zulmetê.
S. 53 1 Her wekî ewî zanî,

2 Bi e’zaba yê subh’anî,
3 Rûh’ ji qalbî deranî.
S. 54 1 Wê dibêjît yê Mewla ye,

2 Ew jibo Qabidrûh’a ye4469:
3 «Mexlûqêt min kî maye?»
S. 47 1 Ew seh, ku bû fenaye,
2 We dibê şahê mewlaye,
3 Ji mexlûqê min k’î maye?
S. 55 1 Wê dibêjîtin Ezraîle,
2 Ya Xaliqê Celîle,
3 E’bdê te mey zelîle.
S. 48 1 We dibêjit Izrayîle:
2 “Ya xaliqê celîle,
3 Mame ez e’bdê zelîle”.
S. 56 1 Izraîl wê dibête:
2 Subh’an li ĥeybetê te,
3 Ez mayme e’bdê te.
S. 57 1 Wê dibêjîtin yê Zulcelale4470,
2 Bilindê bê zewale,
3 Tu jî bimre mecale.
S. 49 1 We dibê şahê zulcelale,
2 Ew xaliqê bê zewale:
3 «Tu jî bimir mecale».
S. 58 1 Tu jî bimre geȓa teye,
4468
qerbet
4469
mebest Izraîl e, ku ȓûh’an distîne.
4470
Xwedanê mezinahiyê
854
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Bi destûrî û îzna meye,

3 Baqî îman her jibo teye.
S. 50 1 «Tu jî bimir, ku dora teye,
2 Bi destûrê îzna meye,
3 Heyat û baqî jibo meye».
S. 59 1 Izraîl guh didêrîte,

2 Gazîyekê radihêlîte,
3 Bi îzneha Xwedê dimirîte.
S. 51 1 Izrayîl, ku dibihîtin,
2 Gaziyek radihêlîtin,
3 Bi e’mrê Xwedê dimirîtin.
S. 60 1 Fena bûn îns û cane,

2 Weh’ş, û teyr, û h’eywane,
3 Mexlûqêt erd û esmane.
S. 52 1 Fena bûne ins û cane,
2 Ji teyr, û weh’ş, û h’eyîwane,
3 Ji mexlûqê e’rz û e’zmane.
S. 61 1 Erd û esman kerker bûn,

2 Melek di şapera wer bûn,
3 Rûh’ ji qalba veder bûn.
S. 53 1 E’zman ker bi ker dibin,
2 Melek dişednu peȓan werbin,
3 Ji qalban ȓuĥ qeder bin.
S. 62 1 Mexlûq ku bûn ew fanî,

2 Ew stêrêt nûranî,
3 Dê werhin ji esmanî.
S. 54 1 Mexlûqê, ku bûne Qanî,
2 Ew stêrê di nûranî,
3 Diwerin ji e’zmanî.
S. 63 1 Ew stêrêt ron û geşe,

2 Roj û heyvêt şefeq xweşe,
3 Dê xesifin, tarî û ȓeşe.
S. 55 1 Ew stêrê di ȓûnî geşin,
2 Diqeyirin tarî ȓeşin,
3 Sed h’eyîf li wan ȓojê di ȓuĥ nîxweşin.
S. 64 1 Dê tarî bin ĥemû vêkȓa,

2 Çel û çiya dêçin têkra,
3 Erd û esman dê bin jêkra.
S. 56 1 Tarî dibin h’emî vêkȓa,
2 E’zman dibin têkra,
3 Çol û ĉiya diçin t’êkra.
S. 65 1 Ew çel û çiyayêt kubare,

2 Hat bayekî dijware,
3 Kirne tûz û xubare.
S. 57 1 Ew ĉiyayê di k’ubare,
2 Bayek têt û dijware,
3 Diket t’oz û qubare4471.
S. 58 1 Subĥan ji subĥane,
4471
binêr: xubare
855
2 A’lem ku kir wêrane,

3 Dibê: «Ezim şahê silt’ane».
S. 66 1 Wê dibêtin yê Mewla ye,

2 Xaliqê bilindê ee’la ye,
3 Bo min quwwete, her beqa ye.
S. 59 1 Dibê: «Ezim şahê mewlaye,
2 Xaliqê bilind û e’laye,
3 Jibo min quwet beqaye».
S. 60 1 Dibê: «Ezim şahê e’lîme,

2 Di qedîm û sermedîme,
3 Ezelî me, a’bedî me».
S. 67 1 Dibêjîtin: Ezim yê Cebbar im,

2 Êk im, her li qerar im,
3 Ez Wah’idê Qehhar im.
S. 61 1 «Ez Cebarim,
2 Yekim her qirarim,
3 Ez wah’idê qeharim».
S. 68 1 Wê dibêt şahê let’îf e:

2 Kanê beniyêt şerîf e,
3 Li wana yêt leîf e?
S. 62 1 We dibê şahê let’îfe:
2 «K’anê nebȋyê di şerîfe?
3 Ew însanê di zeyîfe».
S. 69 1 Kanê kafirêt sewda ye,

2 Xudan koçk û sera ye,
3 Ku wan li min girtin dee’wa ye?
S. 63 1 «K’anê ew k’afirê di sewdaye?
2 Xudan k’oç’k û seraye,
3 Digel min dikirin de’waye?»
S. 70 1 Kanê evêt kubare,

2 Ku wan ȓizqê min dixare,
3 Liser dunyayê, ligel min digirtin benare?
S. 64 1 «K’anê ew k’ufarin?
2 Digel min ew k’ubarin,
3 Ji izqê min dixarin».
S. 71 1 Ka mêrêt li dîwanê,
2 Gedayêt li meyxanê,
3 Cundiyêt li meydanê?
S. 72 1 Kanê şah û emîre,

2 Xudan malxwe, wezîre,
3 Bo çi ranabin, bikin tedbîre?
S. 65 1 «K’anê şah û emîre?
2 K’anê malxuy û wezîre?
3 Çira naken t’edbîre?»
S. 66 1 Ĥemî bûne fenaye,

2 Ew milyak’et dinyaye,
3 Biĉûk û mazin kes namaye.
4 Ĥemiyan ji bû k’î hilaye.
856
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 73 1 Kes ne maye liwê xerabê,

2 Bibêjît wê sewabê,
3 Ve Xaliqî ȓa bidetin cewabê.
S. 67 1 Kes nîne di vê xirabê,
2 Bo xaliq bidet cewabê,
3 Ew roja h’isabê.
S. 74 1 Cewabê dê det her bi xweye,

2 Ew pakê munezzehê bi zatê xweye:
3 Ev mulkiyê te her jibo meye.
S. 68 1 Cewab didet ew bi xwe:
2 «Munezeh zatê meye,
3 Her milyak’et ji ba meye».
S. 75 1 Jibo me her qudrete,

2 Padişahî û e’zemete,
3 Mîrî û seltenete.
S. 69 1 «Jibo min her qudrete,
2 Mîr û silt’enete,
3 P’adşahê ĥezîmete».
S. 76 1 Ji ew paşî yê Cebbare,
2 Birandin çend mîqdare,
3 Rakirin melekêt çare.
S. 70 1 Ji ew p’aşê yê Cebare,
2 Çendî û çend miqdare,
3 Xuda bizane ĥezar sale.
4 Ȓadike melekê di çare.
S. 77 1 Ew melekêt celîle,
2 Cibraîl û Izraîle,
3 Israfîl û Mîkaîle.
S. 71 1 Ew melekê di xebîle,
2 Cibrayîl, Mik’ayîl,
3 Esrafîl û Izrayîle.
S. 78 1 Ew herçar ku ȓabûn,
2 Bi tirs û lerz û t’abûn,
3 Li qiyametê mult’eqa bûn.
S. 72 1 Ew herçar berê ȓadibin,
2 Bi tirs û lerzuta bin,
3 Ji qîmetê multeqa bin.
S. 79 1 Wê dibêt şahê qudretê,

2 Herin biken xilmetê,
3 Di ew rînin cennetê.
S. 73 1 We dibê şahê qudretê:
2 «Heȓin biken xizmetê,
3 Bigeȓin di cinetê».
S. 80 1 Bigerhin li qesrane,
2 H’ûrî û ĥemû xilmane,
3 Hay biden ĥemyane.
S. 74 1 «Bigeȓin di qesrane,
2 Horî û hem qilmane,
3 Hayî biden h’emiyane.
S. 81 1 Hay biden cennetê,
857
2 Bixemilînin bi zînetê,
3 Bo Mihemmedî û ummetê.
S. 75 1 Di cinetê bilezînin,
2 Boraqê bi xweȓa bînin,
3 Jibo Miĥemed bigihînin.
S. 82 1 Cennetê bizeyinînin,
2 Buraqa bixemilînin,
3 Ve Mihemmedî viȓêken4472.
S. 76 1 Digel boraqê ȓengîne,
2 T’u xu alayê rengîne,
3 Hile û t’ac û zîne.
S. 83 1 Ew Buraqa nûrîne,
2 Digel alayêt rengîne,
3 Digel h’ûlle û t’ancêt nûrîne.
S. 84 1 Li yaqûta eh’mer bûn,

2 Li xav û ziberceda exler bûn,
3 H’ûlle sor û zer bûn.
S. 77 1 Zîn ji yaqûta eh’mer bî,
2 Liqab ji zimrûda exzer bî,
3 Hilek hêşîn û yek zer bî.
S. 78 1 Boraqê hûn çêken,

2 Xelatan li p’uştêken,
3 Jibo Miĥemed veȓêken».
S. 85 1 Melek diken xebatê,

2 Dizeyinînin cennatê,
3 Dixemilînin wê sae’tê.
S. 79 1 Melek diken xebatê,
2 Dilezînin wê sae’tê,
3 Dixemilînin cenatê.
S. 86 1 Dixemilînin h’ûriyane,
2 Digel tox û alane,
3 Ligel Buraq û h’îllane.
S. 87 1 Ew melekêt Xwedêne,
2 Wan tox û alavêne,
3 Li meydana qiyametêne.
S. 80 1 Ew melekê di Xwedêne,
2 Bi t’ix û alayê têne,
3 Li meydana qyametê wertêne.
S. 81 1 Têne her digrîne,

2 Digel boraqê ȓengîne,
3 Digeȓin li qebra nûrîne.
S. 88 1 Dibêjin: Erê meydanê,

2 Ey xerabê, wêranê,
3 Qebrê Mihemmedî kanê?
S. 82 1 Wê dibêne meydanê,
2 Ya xirabe, wêrane,
3 Qebra Miĥémed selîm k’anê?
4472
binêr: werînin. Peyvêd di kevanan de yên Cankurd in
858
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 89 1 Wê dibêjin erdê Xwedê ye:

2 Bi wî kem yê weha ye,
3 Nuzanim bidem cewabe.
S. 83 1 «We dibînî e‘rzê xirabe,
2 Bi wî kim yê Wehabe,
3 Nizanim bidem cewabe.
S. 90 1 Bi wî kem yê Cebbare,
2 Hat bayekê dijware,
3 Kirme tûz û xubare.
S. 84 1 Bi wî kim yê cebare,
2 Bayek hat û dujware,
3 Ez kirime t’oz û xubare».
S. 91 1 Bi fermana yê Sebûre,
2 Melek dibînin ji dûre,
3 Erdekî diçîtin nûre.
S. 85 1 Bi fermana yê sebûre,
2 Melek dibînin ji dûre,
3 Ji erzekî ȓadibit nûre.
S. 92 1 Ew çû bûn bi îctîhade,
2 Qederekê çû bûn t’evave,
3 Ew nûrha yê gulbav e.
S. 86 1 Melek diçin bi balve,
2 Yeqîn dikin tefafe,
3 Ku nûra yê qulbave.
S. 93 1 Yê ewwel Cibraîle,
2 Qasidê şahê Celîle,
3 Bi derk’efta, bi tee’cîle.
S. 87 1 Ew melekê di xelîl,
2 Dibêjine Cibrayîl,
3 Bi berk’eve bi t’e’cîl.
S. 94 1 Ew melekê Reĥmane,
2 Dê çîte tu ber wane,
3 Dê girît her bi ew xane.
S. 88 1 Ew p’eyke Ȓeĥmane,
2 Diçîte ser qebrane,
3 Bi girîn û bi efqane.
S. 95 1 Wê dibêjîtin yê nûrîn e:
2 Ya Cibraîlê Emîn e,
3 Eve çi huzn û girîn e?
S. 89 1 Ew melekê di nûrêne,
2 Dibêjne Cibrayîl Emîn e:
3 «Ev çi h’izn û girîne?»
S. 96 1 Cibraîl dibêt ez lew digrînim,

2 Mihemmedî dibînim,
3 Qewî li wî şermînim.
S. 90 1 Dibê: «Ez bi girînim,
2 P’êẍember bibînim,
3 Qewî ji wî şermînim.
S. 97 1 Ê şermînim liwê qissetê,
859
2 Xudanê Şefae’tê,
3 Dê pirsît li ummetê.
S. 91 1 Jiber wî qisetê,
2 Xudanê şefa’etê,
3 Dê ji min pirsê biket,
4 Pirs û ĥalê ummetê.
S. 98 1 Dê pirsît bi xîtabe,
2 Gotin ev ro ya bê hîsabe,
3 Dê çewa dem cewabe.
S. 92 1 Dipirsit xitabe,
2 Ku bêje sewabe,
3 Çi ȓeng dê bidem cewabe?»
S. 99 1 Melek diçin t’emame,

2 Sekinî bûn bi îkrame,
3 Li Mihemmedî kirin selame.
S. 93 1 Cibrayîl ku çû t’emame,
2 Sekinî bi îk’rame,
3 Li Miĥemed dikir selame.
S. 100 1 Selama yê Semede,

2 Xweş riza ye bê Eh’ede,
3 E’leyke ya Mih’emmede.
S. 94 1 Selama ye Semed,
2 Xweş rizaye bê ĥed,
3 E’leyke ya Miĥemed.
S. 101 Ya nûriha berekatê,

Tu rabe di e’resatê,
Xudanê şefae’tê.
S. 95 1 Ya nûra berek’atê,
2 Ya xudanê şefaetê,
3 Ȓabe heȓe e’resatê.
S. 96 1 Bi qudreta yê Celîle,
2 Ji gaziya Cibrayîl Emîne,
3 Ȓadibit nebȋyê Xelîle.
S. 102 1 Ew xatemê enbiyane,

2 Radibî t’eve ji qebran ,
3 Dadiweşînit rihane.
S. 97 1 Ew xelîlê Ȓeĥmane,
2 Ȓadibî ji qebrane,
3 Dadiweşînin li ĥyane.
S. 103 1 Riha alaxê dadiweşînît,

2 Çavê nûrîn teltînît4473,
3 Cibraîlî pê dibînît.
S. 98 1 Axê ji ȓuĥan dadwerînî,
2 Ĉavê di nûrîn hiltînî,
3 Cibrayîl wira dibînî.
S. 104 1 Dibêjît: «Ya Cebraîl e, bibêje,

2 Eve çi roj e hoya dirêje,
3 Min tu ne dîtibûyî li mêje».
4473
hiltînît(?)
860
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 99 1 Ya Cibrayîl bibêje:
2 «Min tu nedîtî ji mêje,
3 Ev rojek dirêje».
S. 105 1 Çi ȓoje, çi zemane,

2 Dunya bûyev meydane,
3 Dîyar nînin çi î’mrane.
S. 100 1 Çi ȓojeke zemane,
2 Dinya bûye wêrane,
3 Dyar nînin çu e’mrane.
S. 106 1 Wê dibêjîtin yê nûrîne,

2 Ya Cebraîlê emîne,
3 Kanê Mekke û Medîne.
S. 101 1 We dibê yê nûrîne,
2 K’anê Mek’e, Medîne?
3 Çu nîşan dyar nin.
S. 107 1 Cibraîl dibêjîtin sewabê,

2 Ve nebî ra detin cewabê,
3 Ev roke roja ĥîsabê.
S. 102 1 Cibrayîl diket xitabe,
2 Bo nebȋyê didet cewabe,
3 Ev ȓoja cewab ĥisabe.
S. 103 1 Ev ȓoja qyametê,

2 Tu bikeyî şefae’tê,
3 Li gunehk’arê ometê.
S. 108 1 Ev ro roja fîraqê,

2 Ya we’dê û mîsaqê,
3 Hilo suwar be li Buraqê.
S. 104 1 Ev ȓoja firarê (firaqê),
2 Xudanê we’d û misaqê,
3 Hilû suwar be li boraqê.
S. 105 1 Ȓabe ĥulan di ber ke,

2 T’aca nûrîn liser ke,
3 Di qyametê sefer ke.
S. 106 1 Ew ĥebîbê muxt’are,

2 Bi quweta yê Cebare,
3 Li boraqê dibit suware.
S. 109 1 Ew suwarê serwer e,

2 Dibêjîtin: «K’a Abû Bek’ir û U’mer e,
3 Û Osman û E’liyê heyder e?»
S. 107 1 We dibê suwarê serwere:
2 «K’anê Abû Bek’ir û U’mere,
3 U’sman, E’liyê ĥeydere?»
S. 108 1 Ew ĥebîbê Ȓeĥmane,

2 Wekî dipursî li wane,
3 Herçar ȓadibin ji qebrane.
S. 109 1 Herçar radibin bi heyeta xwe va,

2 Bi t’ac, hileyê xwe va,
3 Dicin bi pê nebȋyê xwe va.
861
S. 110 1 Ew suwarêt serbestin,

2 Celeb girtin li desta (deşta),
3 Rawestin lipêşî desta.
S. 110 1 Ew suwarê di sermeste,
2 Hilan dikirin bi deste,
3 Ȓadiwestin lipêşe deste.
S. 111 1 Wê dibêjîtin yê nebî ye:

2 Ya Cibraîlê exî4474 ye,
3 Ummeta min li ku ye ?
S. 111 1 We dibê ȓesûlê nebȋye,
2 Ya Cibrayîl – axȋye,
3 Ummeta min li k’uye?
S. 112 1 Ya exê (Cebraȋl) bo min bira ye,

2 Bê minnet û riza ye,
3 Ummeta min kî maye?
S. 112 1 Ya axiyê min biraye,
2 Li nik min wekî ĉiraye,
3 Ummeta min nexuyaye.
S. 113 1 Ez mame li jiyanim,

2 Bi muşt’aqê h’eyranim,
3 Bo emmetê xwe dilkovanim.
S. 113 1 Ez bi xwe li çûvanim,
2 Muşt’aq û ĥeyranim,
3 Jibo ummetê dil bi kuvanim.
S. 114 1 Ȓawestame ez li çuvanê,

2 Suwarim li meydanê,
3 Jibo ummetê dilkovanê.
S. 114 1 Wê dibêjîtin melekê emîn e:

2 Bi wî kem yê nûrîn e,
3 Min hay ji ummeta te nîne.
S. 115 1 Cibrayîl dibêje bigirîne,
2 Ya ĥebîbê nîrîne,
3 Min haj ummetê nîne.
S. 116 1 Ya ĥebîbê Ȓeĥmane,

2 Biqeyrê t’ew yarane,
3 Kes ȓanebûye ji qebrane.
S. 115 1 Bi wî kem yê subehe,

2 Ne Adem û ne Nûh’e,
3 Ne hatîye bi kes rûh’e.
S. 117 1 Bi wî kem yê subûĥe,
2 Ne Adem, ne Nûĥe,
3 Bi kes ne hatîye çu ȓuĥe.
S. 118 1 Ĥebîb digirî bi nihaye,

2 Bangê diket şahê mewlaye,
3 Ummeta min nexuyaye.
S. 116 1 Ew suwarê qiyametê,
4474
Exî (erebî ) — birayê min
862
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Wî sicûde çû wê sae’tê,
3 Her digrît bo ummetê.
S. 117 1 Xaliqî ku we dîte,

2 H’ebîbî digirîte,
3 Baranekê dadirêjîte.
S. 119 1 P’adşah ku dibîhite,
2 Ĥebîb digirîte,
3 Baranekî dirêjîte.
S. 118 1 Bi qudreta ê Reh’man e,

2 Wekî têtin baran e,
3 Ĥeta çil ȓojan e.
S. 120 1 Bê ĥisab têtin baran e,
2 Baranekê bi qelîze(?) bi burhan e,
3 H’eta we çil ȓojan e.
S. 119 1 Çil ȓoja dibarîtin,

2 Çend mîqdar pê ve diçîtin,
3 Mexlûq paşî ditirsîtin.
S. 120 1 Ew Xaliqê Celîle,

2 Wê dibête Israfîle,
3 Hilo pifke Sorê bi tee’çîle.
S. 121 1 Ji ew paşê şahê Celîle,
2 Dibêjîte Usrafîle,
3 (Ĥ)T’uf ke sûrê bi t’e’cîle.
S. 121 1 Bi qudreta îlaĥî ye,

2 Pif dikete şaxî ye,
3 Vêra dikete gazî ye.
S. 122 1 Ew melekê di k’ubare,
2 (Ĥ)T’uf ke sûrê yek care,
3 Bi quweta yê Cebare.
S. 123 1 (Ĥ)T’uf diketê bi şiqetê,

2 Feryad diket gaziye,
3 Bi e’mrê bariye,
4 Bi gaziya Ademiye.
S. 122 1 Wê gaziyê radibêye,

2 Ya mexlûqêt Xwedê ye,
3 Rabin ev ro roja h’eşrê ye.
S. 124 1 Bi hawarê ȓa dibêje,
2 Ya mexlûqê di Xwedê ye,
3 Ȓabin, ku ȓoja heştê4475 ye.
S. 123 1 Ya hestiyêt ker-ker bû yî,

2 Ya leşê jêkȓa bû yî,
3 Qiyamet wa ȓabû yî.
S. 125 1 Ya leşê jêk ȓabû yî,
2 Ya hestiyê di ker – ker bû yî,
3 Qiyamet we ȓabû yî.
S. 124 1 Werne derê ji qebrane,

2 Ji zikê h’ît û beh’rane,
4475
binêr: ĥeyşt
863
3 Werne ber lîqayê Rehmane.

S. 126 1 Ȓabin ji qebrane,
2 Zikê ĥûtê beĥrane,
3 Ȓabin we biçîn leqayê(?) Ȓeĥmane,
4 Zikê mişk û marane.
S. 125 1 Werne ber lîqayê,

2 Li qiyamet û xewxayê,
3 Ji e’mela û cezayê,
4 Ji e’zabê û cefayê.
S. 127 1 Ȓabin werne leqayê,
2 Qyametê qewqayê,
3 E’melê di xwe biken cezayê.
S. 126 1 Her ji vê gaziyê ra ya mezine,

2 Rûh’ ji Sorê difirine,
3 Li qalba dihine.
S. 127 1 Erwah’êt wane dave,

2 Li qalba bûn belave,
3 Ĥemû cemyan t’evave.
S. 128 1 Ew erwah’ê di ziravin,
2 Li qalban dibin belavin.
S. 129 1 Ew erwah’ê di berîne,

2 Li qalban wertêne,
3 Ĥemî radibin t’efafe.
S. 128 1 Ĥemû rabûn di e’resate,

3 Ĥemû dizanin e’resate.
S. 130 1 Ĥemî ȓadibin der sae’te,
3 Dizanin ku e’resate.
S. 129 1 Ĥemû dizanin eh’wala,

2 Xwe bi xwe dibêjin hevala,
3 Wey le me yê xerabe mala.
S. 131 1 Dizanin ĥal û eh’walan,
2 Xwe bi xwe dibêjine hevalan,
3 Wey li me xirabemalan,
4 Wey li me beniyê di poşman.
S. 132 1 Wey li me vê rojê,

2 Wekî bik’evne dojêh.
S. 130 1 Ew beniyêt sergerdane,

2 Radibineve ji qebrane,
3 Çil sala liser piyane.
S. 133 1 Çil sala liser qebrane,
2 Diradwestin liser p’yane.
S. 131 1 Çil salêt dî t’evave,

2 Roj gezekê4476 li hindave,
3 Dê lê sojin hinave.
S. 134 1 Çil salan t’efafe,
4476
gazek
864
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Ȓojê disekinêt li hidave,

3 Disozitin jiber hinane.
S. 132 1 Çil salêt dî bi qiyase,

2 Serkolin di pêxasin,
3 Ne kizot e û ne libase.
S. 135 1 Çil salan bê qyasin,
2 Ne k’iswetin, ne libasin,
3 Di sergul û di p’êxasin.
S. 136 1 Sergul di birsîne,

2 Dirûsin di t’ihnîne,
3 Kes haj kesê nîne.
S. 133 1 Kesê hay li kesê niye!4477,

2 Ne babê û ne dayê ye,
3 Jiber germa rojê ye.
S. 137 1 K’î haj k’iye,
2 Ne bab û ne dêye,
3 Jiber germa rojêye.
S. 134 1 Ji ber germê û şeqawetê,

2 Di roja qiyametê,
3 Kes di hawara kesî netê.
S. 138 1 Jiber mi şeqawetê,
2 Jiber roja qyametê,
3 Kes di hewara kes netê.
S. 135 1 Li qiyametê û xewxayê,

2 Li poşiya û weylayê,
3 Ĥemû dizanin xebera (….).
S. 139 1 Kes di hewara kesî nayê,
2 Jiber bûsiyu qewqayê,
3 Ĥemî têne weylayê.
S. 136 1 Wê dibêjin: Wey le me bê mefere,

2 Li me dirêj bû meh’şere,
3 Kî dê bo me ketin mehdere4478?
S. 140 1 Ĥemî têne xeberan,
2 Wey li me bê meferan,
3 K’î dê biket mehderan?
S. 137 1 Kî dê bo me ketin vê hîmmetê,

2 Mehderê diket vê şefae’tê,
3 Me xelas biket ji vê zeh’metê.
S. 141 1 K’î dê biket humetê?
2 Mehder biket bi şufqetê?
3 Me xilas biket ji zeh’metê?
S. 138 1 Me xelas biket ji vê xewxayê,

2 Ji e’mela û ji cezayê,
3 Ji e’zabê û cefayê.
S. 142 1 Me xilas ketin ji Qewqayê,(?)
2 Ji zeh’met û we cefayê,
3 Ji wê e’zab û weylayê.
4477
binêr: nîne
4478
Mehder: Şefae’t û înfîkak û qurtalbûn
865
S. 143 1 Weyî, cefayê Qulmîne,(?)

2 Jiber germa Qyametê me t’u h’al nîne,
3 Em bê t’aqet bûne.
S. 139 1 Ew beniyêt miskîn e,

2 Wan jiber germê taqet nine,
3 Di pêxasin, di şeqî ne.
S. 140 1 Di rûsin, di qelendere,

2 Di pêxasin, di bê mefere,
3 Dêçine nik Adem pêxembere.
S. 141 1 Ew beniyêt Xwedê ne,

2 Her digrîn û her dibêne,
3 Ve nik Ademî ve têne.
S. 144 1 Ew beniyê di Xudêne,
2 Digeȓin, digirîne, her dibêne,
3 Ĥeta ba Adem wê têne.
S. 142 1 Dibêjin: Ya babê me yê pîr e,

2 Sotîn em êt feqîr e,
3 Tu jî li me bike tekbîr e4479.
S. 145 1 Dibêjin ya bab û bap’îre,
2 Sotin emê di feqîre,
3 Jibo me bikeyî t’edbîre.
S. 143 1 Adem ve (bi) wan ra dibêye:

2 Min xariye ji darê ye,
3 H’eya (fedî) dikem ji Xwedê ye.
S. 146 1 Adem bo wan ra dibêje,
2 Min ji darê xariye,
3 Ĥeya dikim ji Xudêye.
S. 144 1 Bi wî kem yê sebûh’e,

2 Şefae’tê nakem bo çi rûh’e,
3 Hûn herne nik nebî Nûh’e.
S. 147 1 Ĥeya dikem ji subûĥê,
2 Şefae’t nakim çu ȓûĥê,
3 Herne li nik Nûĥê.
S. 145 1 Adem ne kir şefae’te,

2 Bê hîvî bûn der sae’te,
3 Jê zêde bûn şeqawete.
S. 148 1 Adem, ku nekir şefae’t,
2 Bê hîvî dibin dersae’t,
3 Zêde dibî e’zab û şeqawet.
S. 146 1 Di şeqî da li çûnê dilerizînin,

2 Hewara xwe ve Nûh’ra digehînin,
3 (….. ….. …..).
S. 149 1 Dişeqînin çu ĥal nînin,
2 Jiber germa rojê dilezînin,
3 Hewarê li nik Nûĥ digehînin.
S. 147 1 Dibêjin: Ya Nûh’ pêxembere,
4479
binêr: tedbîr
866
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Li me dirêj bû meh’şere,
3 Bo me bike mehdere.
S. 150 1 Dibên ya Nuĥ p’êẍembere,
2 Dirêj bû li me meĥşere,
3 Jibo me ra bike mehdere.
S. 148 1 Nûh’ dibêt: Ez ew nîme,

2 Xudanê mehderê nîme,
3 Hûn herne nik Ibrahîm e.
S. 151 1 Nûĥ dibê ez we nîme,
2 Heya dikem ji k’erîme,
3 Herne nik Ubrahîme.
S. 149 1 Ji nik wî wê zelîl diçin,

2 Bi qudreta yê Celîl diçin,
3 Ve nik Ibrahîm Xelîl diçin.
S. 152 1 Ji nik Nuh’ radibin du zelîl,
2 Diçine li h’izreta Ubrahîm Xelîl.
S. 153 1 Diçin dibêne ya Ubrahîm em hatine,

2 Germa rojê em patine.
S. 150 1 Dibêjin: Ya xelîlê Reh’mane,

2 Hatîn em êt sergerdane,
3 Hîvî biken nik yê Subh’ane.
S. 151 1 Wê dibêt Ibrahîme:

2 «Ez bi xwe mehderçî nîme,
3 Hûn herne nik Mûsayê kelîme».
S. 154 1 We dibê Ubrahîme,
2 Ez mehder çûnîme,
3 Herne nik Mûsa, ku ew kelîme.
S. 152 1 Ew ji nik wî cuda bûn,

2 Bê hîvî p’êkve ȓabûn,
3 Bi Mûsayî multeqa bûn.
S. 155 1 Ji nik wî t’êkra dibin,
2 Bi Mûsa mult’eqa dibin,
3 Bê h’isab ew şa dibin.
S. 153 1 Dibêjin: Ya Mûsa, tu bi Xwedê key,

2 Em hatîn debrê lê key,
3 Sotîn, tu hîvîyê bikey.
S. 156 1 Dibên ya Mûsa, bi Xudê keyî,
2 Ji germa qyametê me veȓêkeyî.
S. 154 1 Wê dibêjît Mûsa ye,

2 Şermê dikem ji Mewla ye,
3 Hûn herne nik Isa ye.
S. 157 1 We dibê Mûsaye,
2 Heya dikem ji mewlaye,
3 Herne li nik Usaye4480.
S. 158 1 Ji nik Mûsa we radibin,

2 Bê hîvî, bê mik’an dibin,
3 Bi Usa ew şa dibin.
4480
binêr: Isaye
867
S. 155 1 Dibêjin: Ya Isa, em bê mefer bûn,

2 Di xubara qiyametê da wer bûn,
3 Sotîn em, kerker bûn.
S. 159 1 Dibên, ya Usa em bê mefer bûne,
2 Di beh’ra xuhê zer bûne,
3 Di t’oz û q(x)ubara qyametê wer bûne.
S. 156 1 Isa dibêt: «Ez ew nîme,

2 Xudanê mehderê nîme,
3 (….. ….. …….).
S. 157 1 Hûn bo çî we di nezanin,

2 Sewdayêt sergerdanin,
3 Xudanê şefae’tê nizanin?
S. 158 1 Ya şeqîyêt melîle,

2 Her êkî ji me bi ĥalê xwe meşxûle,
3 Herne nik h’ezreta yê Ȓesûle.
S. 159 1 Resûlê rîsaletê,

2 Di roja qiyametê,
3 Ew dê ket şefae’tê.
S. 160 1 Ew h’ebîbê muxtare,

2 Li Buraqê suware,
3 Ev roke ew serdare.
S. 161 1 Em jî ĥemî bi Buraqîn,

2 Nebȋyên te xelaqîn,
3 Bi Mihemmedî di muştaqîn.
S. 162 1 Wan ku bihîst ew mizgîne,

2 Ĥemû vêkȓa girîne,
3 Dibêjin: «Ey Mihemmed nav şirîne».
S. 163 1 Ĥemû vêkȓa bi giryanin,

2 Sewdayêt sergerdanin,
3 Li Mihemmedî di h’eyranin.
S. 164 1 Di h’eyranin, di feqîrin, di miskînin,

2 Li çûnê dilerizînin,
3 Hewara xwe ve Mihemmedî radigehînin.
S. 165 1 Dibêjin: «Ya h’ebîbê me yê p’ake,

2 Di qiyametê bûn hîlake,
3 Li me sotîn mîlake».
S. 166 1 Ummet qewî ya bi e’zabe,

2 Bi şedîd û bi î’qabe,
3 Sotîn, bûne kebabe.
S. 160 1 Hewar biken yê Wehabe,
2 Dirêjin li me ĥisabe,
3 Sotin bûne k’ebabe.
S. 167 1 Mihemmed dibêjît: «Ya ummetê!

2 Hingo çi dikir di qiyametê,
3 Ji germê û dûjê û zeh’metê».
868
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 168 1 Ewî ku ummet dîte,

2 Qewî dil pê disojîte,
3 Diçîte sicȗdê û digrîte.
S. 169 1 Ferman diket yê Reh’mane:

2 «Ey Mihemmed bizane,
3 Ev roke ne roja sicȗdane».
S. 170 1 Eve ne ew mecal e,

2 Serî hilîne derh’al e,
3 Meqsûdê bike sual e.
S. 171 1 Wê dibêjîtin Mihemmede,

2 Ya xaliqê Semede,
4 Suala min ummete.
7. BEYT’A DINÊ4481
S. 1 1 Dilo ȓabe ku êvare,
2 Dilê ȓabe veke ĉave,
3 Bi new mêra mebe yare,
4 Hey nezano, bes di xewdabe.
S. 2 1 Dilo ȓabe ji vê newmê,

2 Tu neçe nêzîkî vê qewmê,
3 Ew fêniyeke û ew xisare.
S. 3 1 Dilo nomê me pê beĥse,

2 Beyana xilfetêye nase,
3 Tu ne yî şiyarî, gelek te ĥise4482,
4 Me nive li xofêt mêrada.
S. 4 1 Dilê ȓabe ji vê xofê,

2 Weke bap’îrî, weke babe,
3 Em jî dêçine nêv t’irabê,
4 Liba[l] baxoyî we firware.
S. 5 1 Tu biȓêne baxoyî û firwarê,

2 Biȓêne çerxê û ȓojgarê,
3 Ȓoj li te hate êvarê,
4 Tu ne yî aqilî û tu ne yî siwarî.
S. 6 1 Bi aqilî were cengî,

2 Tuyî mijulî bi vî ȓengî,
3 Bi vî nefsê ĥeta k’engî,
4 Yê kale, û ne yî guhdare.
S. 7 1 Çima yî sistî, çima yî k’alî,

2 Tu bi xwe, bo xwe dinalî,
3 Me bê xeliqo4483, bi vî Te’alî,
4 Seyadêt bêne maldare.
4481
[2] Feqê Teyran (rr. 746-753) Belavkirin: p’ȋr Xelat Elȋyas
4482
xis
4483
xelik
869
S. 8 1 Seyadêt bên û te ȓakin,

2 Mebêj nayêm, mebêj nakim,
3 Mecal hatin dê ẍewakin,
4 Car binêr çî haware.
S. 9 1 Carek binêr çî bangîne,

2 Tu xwe ji newmê bihevjîne,
3 Dinya qet’ile û dinya xûyîne,
4 Dinya ȓojgare û geȓdûne.
S. 10 1 Tîr dibarin ji geȓdûnê,

2 Ji xew ȓabe, demek ȓûne,
3 Tu natirsî ji hêtunê4484,
4 Libin te agire û nare.
S. 11 1 Linav agirî, liber p’êtê,

2 Liser selê, xewa k’ê tê,
3 Felek gurge û e’cal têtê,
4 Te ne fikire, û ne fikare.
S. 12 1 Dilo çime fikir nakî,

2 Tu navêyî xwe ji xew ȓakî,
3 Dê êvarî çî p’eydakî,
4 Te ne qutbe, û ne ȓizqare4485.
S. 13 1 Dilo ȓabe, weha nabî,

2 Ĥeta k’engî dê di xewdabî,
3 Ĥeta ȓoj bêt û avabî,
4 Hey mesto, yî xeware.
S. 14 1 Xewa qelpî e’mel bê cîh,

2 Meçe p’alde liser bêlgî,
3 Xewa bê şehdeyî qewî are.
S. 15 1 Xewa bê şehdeyî qewîye ẍusa,

2 Wî ne nave û ne namuse,
3 Dikana xwace4486 te ȓuse,
4 Çima xwaceyî qalbdare.
S. 16 1 Çima xwaceyî kêm debire,

2 Ew me’nîya nake qebire,
3 T’ijî t’oze û t’ijî ẍebire,
4 T’ijî mare, t’ijî more.
S. 17 1 Serhev ȓenge, gelekî tenge,

2 Qewî tenge, qewî k’ûre,
3 Hun qebrê ji xwe mekin dure,
4 Livê male û liwê ware.
S. 18 1 Dilo bû payîz li van wara,

2 Xizam weşiyane bin dara,
3 Li mêrga buwe xuyên sare,
4 Dê çî li me kin gelî yare!
S. 19 1 Dinê gewir bû ji xûn sore,

2 Ji sermayî, ji ya sarê,
4484
êtun
4485
ȓizqal
4486
binêr: ĥac
870
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Em sefatiyekê nakin ji wan wara,

4 Hewayî li me zor kirin dare.
S. 20 1 Xizêm sotin ji sarmayê,

2 Ȓewneq ȓevî ji dinyayê,
3 Ji boş ava, deng jê nayê,
4 Me ne kaninî man û ne enhare.
S. 21 1 Dilo behar bihurî û av kêm bû,

2 Ĥezar behar liber ĉêm bû,
3 Payîz hat û gul dêm bû,
4 Werandin belg4487 û moẍare!
S. 22 1 Ne p’erĉem4488 ma û ne simbêl4489 ma,

2 Ne ȓeĥan ma û ne sorgul ma,
3 Ne hevrê ma û ne heval ma,
4 T’inê min ĥeyf ji wan xware.
S. 23 1 Ne hevrê ma, û ne heval ma,

2 Ne alayê sîyê xal ma,
3 Ĥeyfa min tê li wan xwana.
S. 24 1 Ne bê ĥeyfa min tê li wan tişta,

2 Xwezî ew tişt ne hêvişta,
3 Yasmîne di namdare.
S. 25 1 Ne çîçek man, u ne yasmîn man,

2 Ne zoranêt di ȓengîn man,
3 Ne e’bdêt di xetxwîn man,
4 Ne Adar ma, ne Nîsan ma.
S. 26 1 Dilo borî li Nîsanê,

2 Hewayê wan meha me dî kanê?
3 Bûye Îlon li zoranê,
4 Me ne kanî man, û ne enhare.
S. 27 1 Ji cobare giyayîker çon,

2 Nazik u let’îf t’er liber çon,
3 Ev dinya weke bayekî kelenper liber ço,
4 Dilo ev ba çî dijware.
S. 28 1 Ar dibarîn ji e’zmana4490,
2 Ji du ma çerx û dewrana,
3 Gerê diavête ȓehana,
4 Bixur barî ji buxarê.
S. 29 1 Ji buxarî di ȓeng dayê,

2 Li mexmurê di pêçayê,
3 Qumaşê kevn bi kêr nayê,
4 Têxistine sunbilan û ware.
S. 30 1 Dilo hewayê li me dikire gazî,

2 Xizêm p’êça bi hevȓazî,
3 Me qumaş bi vî șazî,
4 Ȓûyê ĥêmî êbdare.
4487
pelk
4488
pelçum
4489
sunbil
4490
asman
871
S. 31 1 Ȓûyê ĥêmî çil salî,

2 Deqîq weşiyan ji pertalî,
3 Nav baẍçeda tuyî ȓeşkalî hebû, t’êkda bûne cobare.
S. 32 1 Hema pertal k’ete avê,

2 K’efa beĥrê geha nave,
3 Siha meqbûl liber tavê,
4 Ya Ȓebî, te li me sipî kirin ȓeng û ȓû kale.
S. 33 1 Sipî nûre ji hidayete,

2 Ȓengî ȓeşe bi zilmate,
3 Şikir şev diçu, ȓoj dihate,
4 Xwedê ẍefurê qesare.
S. 34 1 Qesarê nerm kirî şuştî,

2 Liber tavê domê ĥiștî,
3 Bi ȓengê pîrî ȓiştî,
4 Şikirdarim ji Cebare.
S. 35 1 Şikirdarim ji vî ĥalî,
2 Hewayê lebaleba4491 sale,
3 Werandin belgêt4492 helhalê,
4 Ne ȓeng mane, ne ȓuxsare.
S. 36 1 Me ne xew ma, ma ne newim ma,

2 Me ne şîret ma, me ne qewat ma,
3 Me ne ĥewal ma, me ne serkan ma,
4 Ĥeyam bihurîn û dinê sare.
S. 37 1 Dinê mehde û mehluke,

2 Weke leb û leyîzuke,
3 T’evlî zare û t’evlî zaȓuke,
4 Dinê çerxe û dorane.
S. 38 1 Dinê qence ji şêraȓa

2 Avakiriya ji xêraȓa
3 Xweş milke ji mêraȓa
4 E’cel merze û Ĥeq ware4493.
S. 39 1 Qence dinya t’ jî şêr bî,

2 Ji xêraȓa yî xweş4494 mêr bî,
3 Ne mersumekî bê kêr bî,
4 Yî bê k’esp û yî bê k’are.
S. 40 1 Bê k’espo, yî bexîle,
2 Çima aqilê teyî teqsîre,
3 Tu ya ciwan mede bi ya pîre,
4 Tu dest jê berde seĥare.
S. 41 1 Dilo ya pîr bi kêr nayê,

2 Tu mebe oldaşê dinyayê,
3 Kilama xweş herȓo4495 nayê,
4 Qutê xwe bigre ji vê zayê.
4491
lebleb
4492
pelg
4493
ĥeqar
4494
xoş
4495
hero
872
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 42 1 Dilo sûke û dinê bazare,

2 Dinê sare û dinê sûke,
3 Dinêye pîre û ne bû bûke,
4 Hincî ciwanê ew pê sȗke,
5 Dê bigeȓe wê gire û îne xware.
S. 43 1 Ne Adem ma, û ne Sîs ma,

2 Ne Nuĥ ma, ne Ederîs ma,
3 Ne Unis ma, û ne Cercîs ma,
4 Ne Eyubê birîndare.
S. 44 1 Ne Eyub ma, Yeĥya ma,

2 Ne Meyîrem ma, k’o Îsa ma,
3 Ne Ferun ma, ne Mûsa ma,
4 Ne Cemşîd ma, na Ferîdun û Luqman man,
5 Ne Şalut u ne Calut man.
S. 45 1 Ne Calîs û ne Suxret man,

2 Ne zirqanî Nemȓûd ma,
3 Ne canî cimî eqbal ma.
S. 46 1 Ne Harut ma, ne Marut ma,

2 Ne Azir ma, ne Nemȓûd ma,
3 Ne ewledêt di Aqub man,
4 Evê pîrê Usifê nazik xware.
S. 47 1 Dinê pîrê beyabanê,

2 Ew xelqê medî ĥemû k’anê?!
3 Ĥemû xwerin vê xanê,
4 Ne silt’an ma û ne xwenk’are4496.
S. 48 1 Dinya pîre ne m’equle,

2 Ya pê xure, ya merẍule (mil xule)
3 Hevo ȓenge, ȓeng eftare.
S. 49 1 Ji eftarî di lêv şarê,

2 Erê pîre acuzê dev goȓê,
3 Heçîyê tê k’eft ware,
4 Serî ne k’eft hefsare.
S. 50 1 Ku Îsa pîrê dibîne,

2 Îsa xulqê pîrê nebû ȓazî,
3 Telaq kirbû liber qazî,
4 Te ne ehde, te ne qirare.
S. 51 1 Îsa go: «Min sundek xwarîye bi Adem,

2 Bi Încîla k’efa Adem,
3 Êdî meyîlê bi te nadem,
4 Te ne ehde û ne qirare».
S. 52 1 Xwedê ȓuĥa Îsa k’esk kir,

2 Îsa dinya dît û nas kir,
3 Tecirbû ji xwe ĥas kir,
4 Lew Îsa xwe ji vê dine vavarte.
4496
xwendk’ar
873
S. 53 1 Dinya pîre u ne dilcare,

2 Ba xwedan aqila ya Te’ale,
3 Ba Îsa tewir mirdare.
S. 54 1 Yekî bi aqile û yekî merde,

2 Berî em çine nav wan e’rda,
3 Wewe ji mêla xwe xeberde,
4 Çira aẍ make qehare.
S. 55 1 Dinê pîre û dinê make,

2 Dine tîne û dine xake,
3 Bi ewlada a’bad nake,
4 Di ya male ya bê ȓeĥm û dijware.
S. 56 1 Na dilsoze ji ewladê keȓ û gêje,

2 Ya seĥare, ya p’ele mewte, ya qehare,
3 Pan-pan meke goştin dila,
4 Dema dibû xul-xule,
5 Herȓo k’oçe û herȓo mal êwire.
S. 57 1 Herȓo k’oçe u herȓo çone,

2 Wê ji dora me ȓakin kone,
3 Nav qebirada dihajone,
4 Liwê xerpişte û îstifane.
S. 58 1 Liwê xerpişte û dîsan zêde,

2 Dilo carek heȓe wêde,
3 Wê di ȓazayîne di nêv axêde.
S. 59 1 Wê di xamoşin, wê di ȓazayî,
2 Gelo çima deng jê nayê,
3 Me’zul bûne ji vê dinyayê.
S. 60 1 Îstefare û liwê t’obe,

2 T’obe û sed carî t’obe,
3 Yî ĥişiyar be, yî bê xew be,
4 Tu diçiya nav wan nobe.
S. 61 1 Me ne xew ma, me ne newim ma,

2 Ne şîret ma, qewit ma,
3 Me ne ĥewal ma, ne serxan ma,
4 Em jî dêçine li pê wan ĥewala.
S. 62 1 Qesro zêȓê linav wan ĉala (çala?),

2 Ĥeta gay geya ser singe me dixware.
S. 63 1 Mîr Miĥo here felek çu,

2 Bi hêceta4497 dewran gelek ço,
3 Sal ĥezar û çil û yek ço,
4 Werezur4498 hate dîyare,
5 Bi hêceta bilbil û zare.
Em di kêmin, û șêx Adî ťemame!
4497
ĥêcet
4498
Werezur – nave gundê Feqê Teyran lê ji dayîk bûye.
874
T’ÊMÛRÊ MESO
8. BEYT’A ŞE’RÊ4499
S. 1 1 Bedîlê, bedîla vî zemanî,
2 Îsmayîlê Xanî,
3 Emê fet’a bikin gewrstanî.
S. 2 1 Emê heȓne ser Qeyserê sult’ane,

2 Meĥemed deh sal kirin t’emam,
3 Şêrekî aqilî k’emale.
4 Meĥemed dive Bișarê xulamê male:
5 «Bișaro, mala meda t’une t’u te’me».
6 Meĥemed çarde sal kirin t’emame,
7 Lê buhurîn sal, ȓoj û mehe,
8 Mêrikî șeȓada șeȓê bavê xweye.
S. 3 1 Meĥemed û Bișarin,
2 Kavranîyêva kirbû dere,
3 E’lî hat nas kir ew ȓuĥbende,
4 Wêderê sê cara e’rĥemdulle dixûne.
5 Go: «Kuȓo, were xebera mi hilgire û meçe,
6 Diçî șeherê Findiqê nebihire,
7 Şeherê Findiqê wêda ciyê k’ufran dilgire».
S. 4 1 Meĥemed ajot çû çil șevî șeherê Findiqê girt mik’ame,

2 T’ev bestubû naz-ne’met û te’me,
3 Sibê ȓabûbû dabû pêșîya xulame,
4 «Bișêro, go, tu bajo ĥeȓe,
5 Mi nimêj û ti[y]ate,
6 Pênc ferz nimêj bikim,
7 Bira dilê dê-bavê min nebe k’eser û xeme».
S. 5 1 Ȓojekê ĥeta êvarê,

2 Meĥemed bûye ĥevjarê,
3 Bêȓa bûye xilmetk’arê.
S. 6 1 We bû we cirîya,
2 Xew ĉe’vê Meĥmed geȓîya,
3 Deȓî û seĥet bore wî ȓê dageȓîya.
S. 7 1 Şevê û nîveȓeșê,
2 Meĥemed ĉe’vê xwe vekir,
3 Borê wî sekinîye pișt çadirekê guh nexșe.
4 Meĥmed wêderê mabû guhbidarî,
5 Dîna xwe dayê Daymê4500 ȓûniștîye Şe’ra libale,
6 Herda xebereke zare.
7 Daymê go: «Şe’rê çima tu zergunî?
8 Mêrê te gewrekî zemîne,
9 T’u kêmasî ber destê te t’uneye».
10 «Daymê,- go,- lema ez zergûnim,
11 Şevê ȓadizêm canekî xewne xwe dibînim,
12 Dest gerdenê wertînim,
13 Sibê ȓadibim kesek dora xwe nabînim».
14 «Ew cane tu dibêjîye,
15 Meĥemedê pisê E’lîyê Şêre,
16 Ew xarzîyê me ȓomîyane.
17 Hulu Şe’ra mi tu ȓabe,
4499
[29] (rr. 368-376) (№ 1693)
4500
daym
875
18 Wexta Mekke, Medînê bê Meĥemed bave,

19 Wê Esfer bikujene,
20 K’afira kêm bikine,
21 Te ĥelal Meĥemed E’lîyê șêr mare4501 bikene».
S. 8 1 Ĉako xudanê qudretê,

2 Meĥemed ȓast ajote derê xebetê,
3 Go: «Bajo, heȓe nesekine ĥafê fîkî keȓe,
4 Mêrê min gewrekî bê nedere,
5 Nek tê teȓa dike șeȓe».
6 Meĥemed dive: «Şe’rê biĉûkim, biĉûkekî nezanim,
7 Ȓewîme ȓîya xwe bûme sergirdanim,
8 Eșqa p’ût-senemê îșev we mêvanim,
9 Biĉûkim, biĉûkekî xurwetim,
10 Ȓewîme ȓîya xwe bûme xelatim,
11 Îșev eșqa p’ût-senemê virbim,
12 Sibê zû diĥeȓetim.
13 Şe’rê go: «Şeve, șeveȓeșe bilqete’ve,
14 Borê min hindekî ȓe’te,
15 Ez nizanim eva çi e’rde, çi welate?»
S. 9 1 Şe’rê go: «Lawo4502 bajo pêșva bîne,

2 Qewî ĉêȓ k’ilamê te mi șîrine».
3 Şe’rê Meĥemed xwe kiribû mêvane,
4 Hahanga dabû ber sirfe û nane.
5 «Lawo, nave te çiye?» — go.
6 Go: «Navê min Mirade».
7 Go: «Şe’ded be ne t’u nave,
8 E’silê min mezine,
9 Mekke, Medîne, ĥemû pismamê mine».
S. 10 1 Some û Selate,
2 Ewan sê destê șevê dinarete,
3 Pașê dengê Esferê k’afir nêĉîȓê dihate,
4 Daymê, Şe’rê destê xwe girtin, cotik bere,
5 Çûne pêșîya k’afir Esfere.
S. 11 1 Esfer dûrva bang didete:

2 «Şe’rê kes mala me netê,
3 Ew k’îye ȓûniștîye bin xebetê?»
S. 12 1 Şe’rê go: «Esfer, biĉûke, biĉûkekî nezane,

2 Ȓewîye ȓîya xwe bûye sergirdane,
3 Eșqa p’ût-senemê îșev me mêvane,
4 Biĉûke, biĉûkekî xurwete,
5 Ȓewîye ȓîya xwe bûye xelate,
6 Eșqa p’ût-senemê îșev virbe, sibê zû diĥeȓete».
S. 13 1 Wey k’afirê bêdîne,

2 Dilê wî geȓîyabû xeyale,
3 Derp û seĥet dide xeberê di tale4503,
4 Dibêje Şe’rê: «Şe’ra min bêje mêvanê xwe diçe bira heȓe,
6 Wekî neçe, îșev kuștine wî destê mi t’aqete».
S. 14 1 Meĥemed ji babe xweda zergûne,
4501
me’r
4502
lao
4503
te’l
876
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Fiȓîya bû ort’a zîne,

3 «Gewrî miraro, go: «Şe’rê mole tê nine».
4 Dor hate Meĥemedê lawçîne,
5 Dast avîtibû Zilfeqarê heșîne,
6 Serê k’afir du qet4504 kir, anî ort’a zîne.
S. 15 1 Dest-p’îyê wî jîke, kewanê wî dibeste,

2 Avîtibû qerp’ûza zîn, pêș Şe’rêva kiribû qeste,
3 «Şe’rê, — go, — bikujim ber dilê te heste, yan ne heste?»
S. 16 1 Gava Meĥemed serê Esfer biȓîye,

2 Qendîla dolava ĥevt așa tê bîye,
3 Qalbê zirĉo maye zevîye,
4 Dest avîte dezmaleke guh bi nexșe,
5 Ser ĉe’vê Meĥemed paqiș kir t’ozê, xubarê û t’erkeșe.
S. 17 1 Şe’rê go: «Ya lawik, miȓa bêje pirsa sabit,

2 Çika tu ha dijarî, k’ê dayîme, k’ê bavit?»
3 Go: «Şe’rê, Meĥemedê pisê E’lîyê Şêrim,
4 Şûr devê xwe dilêrim,
5 K’afirek hate ȓû dinê nahêlim.
6 Şe’rê, Meĥemedê pisê E’lîyê Şêr ezim,
7 Şûr di devê xwe digezim,
8 Mala me ber k’afir nebezîye, ez jî nabezim».
S. 18 1 Berê sibê zer bû dahiștê,

2 Eskerê Qewxê sult’an hat dihiștê,
3 Kesî nizanbû çend ĥezar sîyarê cebe ȓîșî li piște.
4 Qewxê sult’an qîȓînekê ȓadihiște,
5 Go: «Şe’ra min, k’ê Esfer kuște?
6 Mi biȓîya gaz û garden û piste».
S. 19 1 Şe’rê go: «Bavo, heȓe tu ne virbî».

2 «Çiȓa, go lawo?»
3 «Esfer gewrekî bê ĥunur bû,
4 Hurmetek ji wî çêtir bû».
5 «Şe’rê bêje mêwanê xwe bira çadurê bê dere,
6 Ewî mi kuștîye Esfere,
7 Mi biȓîye gaz, gerdan û piște,
8 Mi ji wîȓa heye zor xebere».
S. 20 1 Gava Meĥemed sîyar bû,

2 Eskerê k’afir pêva dîhar bû,
3 Kesî nizanbû çend ĥezar bû.
4 Meĥemed sere sed cotî biȓîye,
5 Çarêd cotê mayî ber guhastîye,
6 Meĥemed sere sed cotê din jî biȓîye,
7 Sêsed cotê mayî ber guhastîye,
8 Welle, Bille û T’ille, eva xeber ȓaste, șik tê nîye,
9 Meĥemed sere sed cotê din jî biȓîye,
10 Dusid cotê mayîn ĥeybetê ber ȓevîye.
S. 21 1 Şe’rê sere meydanê sekinî guhbidêrî,

2 Go: «Gewrê mirar, serê Meĥemedê t’ifal ne bazêrî,
3 Şe’rê me’rûmê fincana je’rê bixwe ȓuĥ bispêrî.
4 Daymê Şe’rêȓa biribû mizgîne,
5 Go: «Hulu Şe’ra mi, tu ȓave,
4504
qat
877
6 Nava k’afirada bûye ĉe’vîne,

7 Hêja ber derê bavê te biye huzne û șîne».
S. 22 1 Qewxê sult’an dike gazî:

2 «Meẍdusimo, apê Şe’rê yî,
3 Tu nayê yî hawara me vê care yî?
4 Ȓaste, sîyarekî t’enêye, lê me anîne ber yemanê».
S. 23 1 Meẍdusimo dive: «Qewxê sult’an, aqilê te k’anê?

2 Namûsa min namûseke girane,
3 Ew t’ifaleke hatîye ber zevîyane».
4 Go: «Qewxê sult’an, aqilê te k’uye?
5 Namûsa min namûseke qewîye,
6 Ew t’ifaleke te ort’a meydanê dîye».
S. 24 1 Meĥemed go: «Gewrê, beyt’ xeberî, dûrva lefê xwenekirî,

2 E’wneta Xwedê u mêra ezê te jî bibirim serî»,
3 Meĥmed go: «Gewrê bêwe’de,
4 Tu wekî nebî Meĥemedê t’ifal nekî șe’de,
5 E’wneta Xwedê u mêra ezê kuștine te jî bikim ce’de».
S. 25 1 Dor hate k’afirê bê miwrete,

2 Derîyek danî Meĥemedê t’ifale,
3 Derî û seĥet binda kuștîye bore.
4 Dor hate k’afirê bê dîne,
5 Derpekê din jî pey derpa xwe dinarete,
6 Derî û seĥet destda bela kirîye mert’ale.
S. 26 1 Dor hate Meĥemedê di jare,

2 Ber k’afir sekinî bîne dîware,
3 Danî sere k’afir șeșp’eȓek, pê nikeribû t’u ĉare.
4 Dor hate Meĥemedê lawçîne,
5 Dest avîtbû zilfeqarê heșîne,
6 Serê k’afir du qet kiribû anîne4505.
S. 27 1 Îjar Meĥemed ȓûnișt girîya,

2 Go: «Werin, bav-birê mino, werin,
3 Dore min k’om leșkerin,
4 Dîsa ĉare min nedikirin,
5 Dêwê fiȓinde hatine șewk’ulebe çêkirin,
6 Wê bavêjin mi bigeȓin mi biberin,
7 Mert’al destê mi çûye,
8 Şeșp’eȓ dest mida bela bûye,
9 Bor bin mida kuștine,
10 Ezê vira mame peye,
11 Bira hewara mi Mekke, Medîne bê deyme mame».
S. 28 1 Bakî hatî Cebêro,

2 Ne li darda, ne li bêro,
3 Keremp’eȓ xeber bir çû, kire guhê E’lîyê Şêro.
4 E’lî go: «Ĥenîfe, tu ȓabe Dundul bik’ișîne,
5 Teng û bera bișidîne,
6 Bira hazirbe hespe zîne».
S. 29 1 Ĥenîfe go: «E’lî pisê min û teye,

2 Hûn hewara wî neçene,
3 Xwedê bike vê gave k’afirê wî bikujene».
4505
anîbû
878
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 30 1 E’lî go: «Ȓabe Dundulê bik’ișîne,

2 Teng û bera lê bișidîne,
3 Bira hazirbe hesp û zîne».
S. 31 1 Gava Ĥenîfe ȓabû Dundul dikir zîne,

2 Teng bera lê dișidîne,
3 Fetĥa sê kit p’arsuyê Dundul dișkênîne.
4 E’lî derk’ete ber derê serayê,
5 Go: «Bișêro k’anê pisê minî șêro,
6 Qewî pêșîya te ne hate lêro».
S. 32 1 Bișêr go: «E’lî some û selat be,

2 Nimêj û diate,
3 Ez hatim, nizanim çi bela jêȓa hate.
S. 33 1 Malê spar bûne çarde sîyare xumarî,

2 Şor kirine bendê mert’ala,
3 Mêrka heȓne șeȓa û de’wa.
4 E’lî wê dihurmijî,
5 Dilê E’lîda heye agirekî gujî,
6 Gote Dundulê: «Bimbarek, çi qewî îro bi mida xwe dikujî?»
7 E’lî vê diniȓî,
8 Dilê E’lîda heye agirekî lê guȓi,
9 Ya bimbarek çi qewî îro bin mida nafiȓî?»
10 Pêȓa zar hat, go: «Jina te sê kit p’arsê mi șikênandîiye».
11 E’lî peye bû, hate xarê,
12 Destê xwe p’arxanê wê xist,
13 P’arxan ciyê xwe girtin.
14 E’lî sîyar bû.
15 E’lî șêrekî k’emîne,
16 Sî cizê Quran dixûne,
17 K’umê xwe jî pêȓa dertîne,
18 Go: «Ya bînaya ĉe’va, tu qewata jina jê bistîne».
19 Qudreta Melikê4506 Ȓeĥmanî,
20 Dundulê E’lî hilanî,
21 Nîveka wî șêȓî jî danî.
22 E’lî we diçûye,
23 Serê meydanê canikek dîye,
24 Canikê pirs kirîye:
25 «Tu wî kî, — go, — ȋlaĥîye,
26 Tu bêjî min pirsa ȓastîye,
27 Çika çi k’ome zore ze’fe dera hay lev civyane?»
28 Go: «Ez wî kim ȋlaĥîye,
29 Ezê teȓa bêjim pirsa ȓastîye,
30 Herge tu E’lîyê Şêrî, Meĥemedê pisê te wêderê k’etîye tengavîyê».
S. 34 1 E’lî șêrekî k’emîne,

2 Ber xwe k’ișanibû Zilfeqare,
3 K’afir kiribû belave,
4 Ĥeta Meĥemed dîbû herdu ĉe’va
5 Wel Ĥesene, wel Ĥusêyîne,
6 Daberjîne bêre stûne,
7 Ewan jî xun meydanê danîne.
8 Ĥesen, Ĥusêyîn șeȓekî giran kir,
9 Ne weke bav û pisa kir,
4506
melk
879
10 Erê zîfiȓ sult’anê mezin jî gîyan kir.
9. BEYT’A E’LȊ ŞÊRÊ XWEDÊ4507

S. 1 1 Sahba kir leșkere,
2 Çû ser kela k’afire,
3 Dîna xwe dayê gewrekî wê hazire.
S. 2 1 Gewrekî çim-çim dibijartin,

2 Serê ȓîya vedișartin,
3 Hin dikuștin, hin diperatin.
S. 3 1 Ĥesen, Ĥusêyîn girtin,

2 Gelîya war kirin,
3 Kela mêzînda xar kirin,
4 Go: «Hûnê virada bin, ĥeta ȓoja dimirin».
S. 4 1 Çi sibeke nehîne,
2 Digrî, E’yș, Fat û Zîne,
3 Seva herd kuȓê E’lîne.
S. 5 1 E’lî dihate male,

2 Fatmê4508 pêȓa șeȓ û qale,
3 Gate: «Te girtî kirine zîndanê»,
4 Ew Fatme dêm șelale.
S. 6 1 Ew Fatme dêm biĉûke,

2 Digeȓe sûk bi sûke,
3 Unda kirîye du biĉûke.
S. 7 1 Çi sibeke zûye,
2 E’lî șûștîye dest û ĉe’v û ȓûye.
S. 8 1 Ço cem nebîye,
2 Go: «Ya E’lîye,
3 Xebera xwe bêje hêdîye».
S. 9 1 Go: «Xebera min nave hêdî,

2 Feleka min mihêdî,
3 Ezê heȓme xiraba Amêdî».
S. 10 1 Go: «Neçe, leșkera te bideme»,

2 Go: «Leșker nayêne birinê,
3 K’afirê min binzilzilin.
S. 11 1Wê derê kela[y]ê mi girtin,

2 Wê Ĥesen, Ĥusêyîn yan bikujin,
3 Yan jî têda vê bimirin».
S. 12 1 E’lî anî bîȓaste,

2 Çil sendoq pîȓaste,
3 Ĥeyștê e’shebe nav nivaste,
4 Gemî çêdikir, ȓûyê be’rê dixeste.
4507
[29] (403-410) (1700)
4508
Fatime
880
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 13 1 E’lî sîyarê Werdekê,

2 Bar dike erdekê,
3 Datîne mêrga mîr, dusekê.
S. 14 1 Badîn wêda dihate,

2 Şeȓe, qate-qate,
3 Divê: «Ew k’îye merga mîr danîye?
4 Teyr teyrtîye xwe difiȓe,
5 Ez baska lê dibȓim».
S. 15 1 E’lî go: «Gewrî mezino,

2 Bes te’na bidî mino,
3 Xo tu ne mêrî, ez jino?»
S. 16 1 E’lî ber xwe ĉe’wan dî4509 piște,

2 Badî e’rdê dixiste,
3 Sê kit p’arasî zikda dișkênande,
4 Dest da ĥemla, dêstda bisulman bû.
S. 17 1 E’lî go: «Welle, Bille û T’ille,

2 Tiște destê min hilê,
3 Ezê te têkme mîr, daynime serê kelê».
S. 18 1 Go: «Heȓe bêje mîr ewe Misrê qazî,

2 Digeȓe çerx û bazî,
3 Ça k’efa mîr bixazî.
S. 19 1 Bêje mîr ewe Misrê qata,

2 Digeȓe çerx welate,
3 Mîrê bîne te jî, didine maș û xelate.
S. 20 1 Badî diçe mîr dipirsîye,

2 Go: «Mîrê min ewe Misrê qazî,
3 Digeȓe çerx û bazî,
4 Ça k’efa mîr bixazî.
S. 21 1 Ewe Misrê qata,

2 Digeȓe çerx welate,
3 Mîrê bîne te jî didine maș û xelate».
S. 22 1 Mîr go: «Heȓe bêje p’elewanî,

2 Bira xwe neke zore,
3 Bira barke were jore».
S. 23 1 Go: «Heȓe bêje p’elewanî,

2 Bira xwe neke bar giranî,
3 Bira barke bê xan û manî».
S. 24 1 Hat gotê, E’lî bar kir hat,

2 Go: «Ew hêstirê bav k’ulabe,
3 Xwe da dergê deȓabe,
4 Têda niȓîya E’merî bin Xeteve.
S. 25 1 Ew hêstirê bav k’ere,

2 Xwe da dergê dere,
3 Têda niȓîya E’mere.
4509
ĉe’wandî
881
S. 26 1 Dergewan dergê E’mer nas kir,

2 Go: «Ne guȓîna e’wra bû,
3 Ne niȓîna șêra bû,
4 Lê dengê E’merê cêyran bû».
S. 27 1 E’lî ser mile xweȓa fikirî,

2 Badî xulqê xwe kirî.
S. 28 1 E’lî ço cem dergevanî,

2 Go: «Tu xayê xwe û çend serîyanî,
3 Tu dibêjî4510 evî bisurmanî4511?»
S. 29 1 Qudreta yekê Ẍefûre,

2 E’lî du t’ilî dane jûre,
3 Serê dergevanî fiȓand, avîte gelîyê k’ûre.
S. 30 1 Mîr E’lî pirsîye:

2 «Ĥîla te çîye,
3 Te serê dergevanê min fiȓîye?»
S. 31 1 E’lî go: «Mîrê min k’emk’er têne k’așa,

2 Ĥdê k’eran û ceșa,
3 Yê usa çine ber dergê mîran û p’așa?»
S. 32 1 «Mîrê min - go - yê k’emk’er têne zevîya,

2 Pîr diçine dox t’eșîya,
3 Yê usa dergevan tînin dikine tewașê îgirmîya».
S. 33 1 E’lî deh û du gul hildavêtin,

2 T’ilîyê xwe pêȓa dimêtin,
3 K’afira xelat diȓêtin.
S. 34 1 K’afir E’lî șik k’etîye,

2 Go: «Ĥunurê wî bîna ĥunurê E’lîye,
3 Lê E’lî careke, ez du care E’lîme».
S. 35 1 E’lî go: «Mîrê min tu bawarî nayne yeqîne4512,

2 Heȓe du ĉêjkê misurmana miȓa bîne,
3 Ez sere wan pêș teva hilqetînim».
S. 36 1 Çon Ĥesen, Ĥusêyîn anîn wêva,

2 Qeyd û zincîr pêva.
S. 37 1 Go: «Mîrê min girtîyê te evin?

2 Ellaĥ neke evana ber șûrê min k’evin,
3 Ewan bive ĥimamîșke.
S. 38 1 Naz û ne’met pêde,

2 Şûrê hêșîn hespa lêde,
3 Subekê min û wana ȓûyê hevde».
S. 39 1 Ĥesen, Ĥusêyîn birin ĥemamê ĥimamîș kirin,

2 Naz û ne’met lêdan,
3 Hespê bedew pêdan.
4510
divêjȋ
4511
bi surmanî
4512
yêqîn
882
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 40 1 K’afir go: « E’lî ȓeșekî min heye mixarê,

2 Dioȓe mine e’wrê baharê.
S. 41 1 Ĥevt dik’ișînin sere,

2 Ĥevt dik’ișînin hevsare,
3 Ĥevt jî ji mixarê derdixînin dere,
4 E’lîyê nizanim lê bike ĉare?»
S. 42 1 E’lî go: «Berde min qalê,

2 Ĥekî E’lî kire ĉarê,
3 Yanê E’lî ber wî bêzare».
S. 43 1 Sibekî ĥeta êvarê,

2 K’afira meydan bijarê.
S. 44 1 Ĥevta k’ișand sere,

2 Ĥevta k’ișand hevsare,
3 Ĥevta jî [ji] mixarê derxist dere,
4 Berdane E’lî șêȓe.
S. 45 1 E’lî ȓeș ȓabûne heve,

2 E’lî ber xwe k’ișand Zilfeqare,
3 Ȓe’nê k’afir qut kir yek care.
S. 46 1 Ew k’afirê dîn mûye,

2 Ȓe’nê xweȓa diçûye,
3 Ȓe’nê xwe E’lî wer dikire.
S. 47 1 Ew k’afirê dîn siste,

2 Ȓe’nê xweȓa diheȓiste,
3 Gihîște E’lî k’olemiste.
S. 48 1 Quran k’itêba hebû,

2 Wekî E’lî çil șevî ber wî guhî keȓ bû.
S. 49 1………………………………..???
S. 50 1………………………………???.
S. 51 1 K’afir çû ĥîla kir,

2 Ĥevt ĥodazirî li xwe kir,
3 Berașekî mermerkirî ser kir,
4 Teze hat E’lîȓa șeȓ kir.
S. 52 1 E’lî k’afir t’eze ȓabûne hev ȓike,

2 E’lî avîte k’afir Zilfeqarê kinike,
3 Ĥevt ĥodazirî, berașe mermerkirî biȓî ĥeta gelîyê berike.
S. 53 1 E’lî go: «Elle û Ekberî,

2 Wekî te neda ber șeșp’eȓê zerî,
3 Minê qot kira pișta Gay û Masî4513,
4 Wekî dinya serî.
S. 54 1 E’lî gote E’mere:

2 «Tu derge bike sefere,
3 Xwe bide bere».
4513 me’sî
883
S. 55 1 K’afir anî ĥîle kir,

2 Pîrek kire dêleke guȓî çêkir,
3 T’oximê k’afir ĥûrê genî kir,
4 Anî ber E’merȓa dergeȓa derbaz kir,
5 T’oximê k’afir dine wer kir.
S. 56 1 E’lî hate ba E’mere,

2 Go: «Te derge ȓind kire sefere?»
S. 57 1 Go: «Dêleke guȓî ĥûrekî guȓî,

2 Dergeȓa t’enê derk’etine dere».
S. 58 1 «Aha, - E’lî go – te t’oximê k’afir,

2 Dîsa dine bela kir,
3 E’lî kir nekir îdî ĉar pê nekir.
S. 59 1 Ĥesen, Ĥusêyîn hatin wêva,

2 E’lî, E’mer abșûn pêva,
3 Badîn kirine mîr, danîne sere kelêve.
S. 60 1 Ȓeș ȓevî, k’ete pișt demir qap’îda,

2 Wekî ȓeș ȓave ji mixarê derî serder, binder polane.
S. 61 1 Gava serderê ber nizdê t’ivinga bimașe,

2 Bindarê ber gîzmê sola bimeșe,
3 Hingê k’afirê dîsa dinê altke.
E’lî dengê xwe weke ziȓe misqalekê dide quling, baharê wexta diçe zozana dike qîȓîn, birîna
k’afir diaxibe: «E’lî hê saxe». Payîzê quling dadigeȓe berîyê dîsa dike qîȓînî, k’afir dîsa dive:
«E’lî saxe», ditirse û ji mixarê dernaê.
10. BEYT’A ÎBRAHȊMÊ BIRA4514

2 Îbrahîmê bira ȓabûye ser banane,
3 Qurana mezin danîye ser çokane,
4 Divê: «Daê, sere min dêșe ber mêvane».
S. 2 1 Divê Axî Cibrahîlê Axîye,

2 Fiȓî, çû bihișta baqîye,
3 Bûye mêvanê Nebîye.
S. 3 1 Lê Fatimê dilbirîne,
2 Cahabekê bide derwêşê Medînê,
3 Divê Îbrahîmê bira me qelandîye dengê Qura’nê, sewta Yasînê.
S. 4 1 Divê: «Lê Fatimê dil kovanê,

2 Ȓabe cahabekê bide derwêşê dîwanê,
3 Îbrahîmê bira me qelandîye dengê Yasînê, sewta Qura’nê».
S. 5 1 Nevî dive: «Bilêlî Ĥebeș, bike, bilezîne,

2 Xwe Mêdînêȓa bigehîne,
3 Bêje Fatimê, bê Îbrahîmê bira nexweșe, ĥalê xwe t’i nîne4515».
4514
[29] (rr. 410-414) (№ 1701)
4515
t’inîne
884
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 6 1 Bilêlî Ĥebeș dike, dilezîne,

2 Xwe Mêdînêȓa digehîne,
3 Fatim dûrva Bilêlî Ĥebeș dibîne,
4 Xwe Bilêlî Ĥebeș digehîne.
S. 7 1 Divê: «Bilêlî Ĥebeș, tu wî kî ȋlaĥîye,

2 Tê miȓa bêjî pirsa ȓastîye,
3 Qe ĥalê Îbrahîmê birayê min çîye?»
S. 8 1 Bilêlî Ĥebeș go: «Ezî wî kim ȋlaĥîye,

2 Ezê teȓa bêjim pirsa ȓastîye,
3 Îbrahîmê birayê te dêșe dest û ser û p’êye,
4 Dibe tu bigihîjî sere,
5 Dibe tu negihîjî sere».
S. 9 1 Fatim dike, dilezîne,

2 Ĥesen, Ĥusêyîn herdu kuȓê xwe mal tîne,
3 Xwe Îbrahîmê birayê xweȓa digehîne.
S. 10 1 Divê: «Axî Cibrahîl, ȓuĥê Îbrahîmê birayê min nestîne,

2 Ȓuĥê Ĥesen, Ĥusêyînê min ber xîne».
S. 11 1 Axî Cibrahîl go: «Fatim ez Axî Cibrahîlê p’eȓkuȓim,

2 Şayî șalûla difiȓim,
3 Ez nehatime ȓuĥê ber ȓuĥa xînim,
4 Ez hatime destê bav û kuȓ hev dabiȓim».
S. 12 1 Go: «Fatim ez Axî Cibrahîlê p’eȓ k’eskim,

2 Ez șayî șalûla dikime qeste,
3 Ez hatime ȓuĥu ber ȓuĥa xînim,
4 Ez hatime ȓuĥê Îbrahîmê birayê te meqes kim».
S. 13 1 Fatimê go: «Bînin, bînin, darê çardarê bînin,

2 Cinîyazê Îbrahîmê bira ser daynin».
S. 14 1 Anîn, anîn, anîn,

2 Darê çardarê anîn,
3 Cinîyazê Îbrahîmê bira ser dawastin».
S. 15 1 Go: «Hilda yek û du û sê û çare,

2 Birne nav mezelê girane».
S. 16 1 Fatimê go: «Daê dêranê, tirsa min me’rê beleke,

2 Ditirsim wê heȓe derê merzelê Îbrahîmê birayê min veke.
3 Me’ro, bextê teda me, ĉe’v û birîyê belek xweȓa xirav neke».
S. 17 1 Fatimê go: «Daê delîlê, tirsa min tîre’me’re,

2 Wê t’irba Îbrahîmê birayê mida heȓe xare,
3 Wê bixwe goștê nazikî nazdare».
S. 18 1 Mișka gote van me’ra:

2 «Me heȓne li van wara,
3 Emê bixun xweȓa goștê nazikî nazdara».
S. 19 1 Divê mișka gote li vî me’rî:

2 «Me heȓne goȓistanê giran li herî te’rî4516,
3 Emê bixun goștê nazikî sere zimanî».
4516
885
S. 20 1 Fatimê got: «Daê, dilê min dibêye,

2 Ȓabe em serxweșîyê bidne bavêye,
3 Îbrahîmê bira t’erk kirîye dinêye».
S. 21 1 Fatimê got: «Daê, dilê min k’îne-k’îne,

2 Îbrahîmê birayê min mirîye, bavê min t’enê dimîne,
3 Dike, nake, herd kuȓê xwe jî anîye,
4 Nikare ȓuĥê Îbrahîmê birayê xwe vegeȓîne».
S. 22 1 Bavê Fatimê divê: «Lawo, dilê min dibêye,

2 Îbrahîmê bira ço, bavê te ma t’enêye,
3 Ezê ço kim zêȓê xeznê, male dinêye?»
11. BEYT’A MIRINE NEBȊYÊ OMETÊ4517;4518

2 Nevî Meĥemede, E’lîye, E’mere, Abûbek’ire, E’t’mane,
3 Nevîyê ometê go: «Îro ȓuĥanê4519 minî girane».
2 Nevî Me’mede E’lîyê E’mer, Abûbek’ir E’t’mane.
3 Nevîyê ometê go: «Îro gîhanê min girane».
S. 2 1 Nevîo ji madera,
2 Were em suȓ4520 bidine xebera,
3 Werin em gîĥanê Nevîyê ometê bidin bang û sera.
S. 2 1 Ȓojekê madere,
2 Suȓ4521 bidin xebere,
3 Go: «Werin em heȓin gîhanê nevîyê ometê bidin bang û sere».
S. 3 1 Nevîo ji civata,
2 Suȓ bidin ĥikyata,
3 Werin em gîĥanê Nevîyê ometê bidin bang û serata.
S. 3 1 Ȓojekê civate,
2 Suȓ bidin ĥikyate,
3 Go: «Werin em heȓin gîhanê nevîyê ometê bidin bang û serate».
S. 4 1 Nevî Medînê ȓê bû,

2 Çendîk çend se’va a pê bûn,
3 Sidq bawarîkê a ji hev cihê bûn.
S. 4 1 Nevî Medînê ȓabû,
2 Çendik çend se’ve [y]a pê bûn,
3 Sitq û bawerîkê lew cihê (șihê?) bûn.
S. 5 1 Nevî Medînê wadwestîye4522,

2 Çendîk çend se’va pêjva dadwestîyan.
S. 5 1 Nevî Medînê wedwastîya,
2 Çendik çend se’ve pêșva dadiwastîyan.
S. 6 1 Qudreta yekê ĥale,

2 Nevî çûye male,
4517
[29] (rr. 414-417) (№ 1702)
4518
[29] (rr. 388-392) (№ 1697)
4519
ruhan
4520
sur
4521
sur
4522
wadwastîye
886
T’ÊMÛRÊ MESO
3 Nevî nexweșekî bedĥale.

S. 6 1 Qudreta yekî ĥale,
2 Nevî çûye male,
3 Nevî nexweșîke bedĥale.
S. 7 1 Nevî go: «E’yșê,

2 Ȓave ȓaxe xal û ferîșe,
3 Îro gîĥanê Nevîyê ometê dêșe».
S. 7 1 Nevî go: «E’yșê,
2 Ȓave ȓaxe xalî û ferșa,
3 Îro gîhanê nevîyê ometê dêșe».
S. 8 1 E’yșê xal û ferîșe ȓaxistin,

2 Be’lgî pêva hilperistin,
3 Nevîyê ometê nexweșe, navda niviste».
S. 9 1 Ewin herçar xasê ya Ȓebî4523,

2 P’evk’etin hatine ser Nevî,
3 Gotin: «Nevîo ĥemetya Xwedê mera te hevî».
S. 10 1 Ewin herçar xasê Ẍefûr,

2 Sekinîne ber yekê jûr,
3 Go «Ya Ȓebî, me herçare yekî bidî destûr».
S. 11 1 E’t’man dicedîne wêye,

2 Digrî șevê û ȓojêye,
3 Go «Ya Ȓebî, heve Nevîyê ometê vê care jî ȓave ji p’êye?»
S. 8 1 E’t’man dice’dîne wêye,
2 Digrî șevê û ȓojêye,
3 Go: «Ya Ȓebî, heve nevîyê ometê îjar jî ȓave p’êye?»
S. 12 1 We dibêje4524 Abûbek’ir,
2 Go: «Nevîo, çal te me kir,
3 Te me te’l4525 kirîye șîrin û șekir».
S. 9 1 We dibêje4526 Abûbek’ir,
2 Go: «Nevîo, çî [y]a te me kir,
3 Te me tal kirîye șîrin û șekir».
S. 13 1 E’mer deyn dike bi zêre,

2 Go «Xaska ez bimirama li hêre4527,
3 Nevî ȓabîya nav ometa xwe silamet û xêre».
S. 10 1 E’mer deng dike bi zere,
2 Go: «Xazil ez bimȓema li here,
3 Nevîyê ometê ȓabîya nava ometa xwe silamet û xêre».
S. 14 1 E’lî go: «Nevîo, tuyî mamê minî ȓast,

2 Ez wî kim4528 Mekke, Medînê di bîȓast4529,
3 Tu ȓabe ez t’irba teda nivast».
S. 11 1 E’lî go: «Nevîo, tuyî îmanê minî ȓast,
2 Ez wî kim, Mekke û Medînê di bîȓast,
3 Tu ȓave, ez dewsa te nivasе».
4523
yarebî
4524
divêje
4525
te’l
4526
divêje
4527
lihêre
4528
wîkim
4529
dibîrast
887
S. 15 1 Nevî go: «E’lîo, herça dibêje4530 ne we ye,

2 Bende heye pey bende ye,
3 Her kesek me ber dora xwe ye».
S. 12 1 Nevî go: «E’lîo, herça wa dibêje4531 wa nave,
2 Wekî eva dinya hana t’emam cimĥave,
3 T’emam ȓake ȓawastave,
4 T’ivdîra jorê Xwedê bike, jêrê betal nave».
S. 16 1 Nevî go: «E’lîo, herça dibêje we nave,

2 Wekî eva dinya hana gi cimĥa ve,
3 Gi ȓakê ȓewasta ve,
4 T’ivdîra Xwedê jor bike, jêr betal nave».
S. 17 1 Nevî go: «Bișînin Ĥesen, Ĥusêyîn bînin,

2 Ezê çend wesyeteka lê wesînim».
S. 18 1 Nevî go: «Wesyeta min nevne bîrê,

2 E’mer têne mîre,
3 Abûbek’ir têne wezîre,
4 Bidne ser t’extê zêȓîne,
5 Bira pê tuave Mekke û Medîne».
S. 13 1 Nevî go: «Wesyeta me nekine bire,
2 E’mer têkne mîre,
3 Abûbek’ir têkne wezîre,
4 Daynin ser t’extê zêȓîne,
5 Bira pê tuave Mekke û Medîne».
S. 19 1 E’mer bira nîșanê mîrtîyê lê vin,

2 Abûbek’ir t’ûxê wezîrtîyê ber ve,
3 A cem we nûre neder ve.
S. 20 1 Fatmê go: «Bavimo, nûrîne,

2 E’lî, E’mer mêrne stûrin,
3 Pêșîmama bavê min nakine qebûle».
S. 14 1 Fetme go: «Bavimo, nûrîne,
2 E’lî, E’mer mêrne stûrin,
3 Pêșîmama bavê min nakine qebûlin».
S. 21 1 Nevî go: «Fatmê wesyeta mine weye,

2 Herça ȓoja bive înî û xubreye,
3 Pêșîmamê cimlî se’va dîsa bavê teye».
S. 15 1 Nevî go: «Wesyeta mine weye,
2 Herça ȓoja bive înî xubreye,
3 Pêșîmamê cimlî se’va dîsa bavê teye».
S. 22 1 Bilêlê He’veșîyê,
2 Ber derê meȓa meșîyê,
3 Gazîke tal4532 ȓahiștîyê.
S. 16 1 Bilêlê Ĥeveșîye,
2 Ber derê Fatmêȓa meșîyê,
3 Gazîke tal ȓahiștîyê.
S. 23 1 Fatmê derk’et,
2 Neder bi neder k’et,
3 Sam hebeteke giran ser k’et.
4530
divêje
4531
divêje
4532
te’l
888
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 16 1 Bilêlê Ĥeveșîye,
2 Ber derê Fatmêȓa meșîyê,
3 Gazîke tal ȓahiștîyê.
S. 24 1 Fatmê go: «Bilêlê He’veșîyê,

2 Tu Xwedê kî, ȋlaĥîyê,
3 Gazîya te tal ser ĥesave».
S. 17 1 Fatme derk’et,
2 Neder bi neder k’et,
3 Sam-hêbeteke giran ser k’et.
S. 18 1 Fatmê go: «Bilêlê Ĥeveșîyê,

2 Tu wî kî ȋlaĥîyê,
3 Tê bêjî mi ȓastîyê,
4 Çika gazîye tal ser çiyê?»
S. 25 1 Bilêl go: «Fatmê ȓave,

2 Mi teȓa anîye xeber û cave,
3 Îro bavê teyî ber ĥesave».
S. 19 1 Bilêl go: «Fatmê ȓave,
2 Mi teȓa anîye xeber û cave,
3 Îro bavê teyî ber ĥesave».
S. 26 1 Bilêl go: «Fatmê were,

2 Mi teȓa anîye cav û xebere,
3 Îro bavê teyî ber deft’ere».
S. 20 1 Bilêl go: «Fatmê were,
2 Mi teȓa anîye cav û xebere,
3 Îro bavê teyî ber deft’ere».
S. 27 1 Fatmê wesilî ber derê mizgevtê,

2 Digrî xwe û ometê,
3 Go: «Dengê bavê min çû ĥeta ȓoja oẍir-qîametê».
S. 28 1 Fatmê wesilî ber derê cêmêye,

2 Digrî xwe û êmêye,
3 Go: «Dengê bavê min çû ĥeta ȓoja oẍir-qêmêye».
S. 21 1 Fatme dike dilezîne,

2 Milê Ĥesen, Ĥusêyîn digre xweȓa tîne,
3 Berê axî Cibrahîlê axîyê datîne,
4 Go: «Ȓuĥê Ĥesen, Ĥusêyîn bistîne,
5 Ȓuĥê nevîyê ometê bibexșîne».
S. 29 1 Fatmê go: «Bavimo, nûranîyê,

2 Mêvanê teyî p’ê wewastayî4533 k’îyê,
3 Sam hêbeta wî gîhanê min girtîyê».
S. 22 1 Fatmê go: «Bavimo nûranîyê,
2 Mêvanê teyî p’ewastîyayî k’îyê,
3 Saw-hebeta wî gîhanê min girtîyê».
S. 23 1 Fatmê go: «Bavimo nûrîne,

2 Ez mêvanê te t’u se’ba nașêvînim,
3 Ezê nașême ĉe’va ber hilînim».
S. 30 1 Nevî go: «Fatmê dota minê,

2 Mêvanê min Axî Cibrahîle û mifteyî k’ilîle,
4533
pêwewastayî
889
3 Hatîye telbê ȓuĥê Îbrahîm Xelîle».

S. 24 1 Nevî go: « Fatmê, dota minê,
2 Mêvanê min axî Cibrahîle û mifteyî k’ilîle,
3 Hatîye telbîyê ȓuĥê Îbrahîm Xelîle».
S. 31 1 Nevî go: «Fatmê mêvanê min Axî Cibrahîlê E’rșane,

2 Nazilbûye ȓû e’rdane,
3 Hatîye ȓuĥê min bive e’zmanane».
S. 25 1 Go: «Mêvanê min axî Cibrahîlê E’rșane,
2 Nazil bîye e’rdane,
3 Hatîye ȓuĥê bavê te bûye mêvane».
S. 32 1 Fatmê go: «Îro ȓoje ȓoja gulbave,

2 Îro ȓoje omete ze’fe,
3 Bihêl bira ȓo me heȓe ava».
S. 26 1 Nevîyê xadim di nave,

2 Dușemîyê bûye ze’va,
3 Dușemî jî bû t’evave.
S. 33 1 Culê e’rdê culave,

2 Ȓefê teyra ji hev4534 berdane,
3 Yê weke Nevîyê ometê jî qedem hildane,
4 Fênîyê mîra nave.
S. 27 1 Culê e’rdê culave,
2 Ȓefê teyra t’ev berdane,
3 Go: «Yê mîna nevîyê ometê fênîya mîra qedem hildane nave».
S. 34 1 Ewin horîyê meye nûranî,

2 Ewana xemilê zêȓîn sere xwe danî,
3 Ew jî digrîn ser Nevîê nûranî.
S. 28 1 Ewin horîyê mene nûranî,
2 Ewin jî xemilê zêȓîn sere xwe danîn,
3 Ew jî digrîn pey ĥebûbê Ȓeĥmanî.
S. 35 1 Ȓo derk’etîye ximamê berda,

2 Lê kirîye te’rî ĥemû cîye, ĥemû e’rda, ĥemû kesa,
3 Yê weke Nevîyê ometê jî çûne ji miclisa.
S. 29 1 Ȓo derk’et ximam liberda,
2 Lê kirîye te’rî ĥemû cîye, ĥemû e’rda, ĥemû kesa,
3 Yê weke bava, yê weke pisa,
4 Yê weke nevîyê ometê qedem hildane ji miclisa.
12. BEYT’A ŞÊXÊ SENA’N4535

S. 1 1 Bifikirin nuqta4536 eşqê,
2 Em bixûnin ji vê xetê,
3 Ĥemdû sena ji Xaliqê,
4 Sibĥane ji te şahê qudretê.
S. 2 1 Sibĥan ji te şahê suȓ Celal,

2 Bifikirin li nexșê bê zewal,
3 Ĥal bê mical naçite bal,
4534
jev
4535
[2] (rr. 925-930)
4536
nêqt
890
T’ÊMÛRÊ MESO
4 Şêx k’amil bû bi vê wesfetê4537.
S. 3 1 Şêx bi vê wesfetê k’amil bû,

2 Derwêşekî esĥabe di dilda bû,
3 Nûr bi nûrê hinda dibû,
4 Ji maşellaĥ4538 nebîy we tê.
S. 4 1 Qalb ji ĥal ȓadibitin,

2 Yende ji ȓesûl p’eyda dibitin,
3 Aşiq bê miraz nabitin,
4 Em t’êr bibînin vê ȓewitê.
S. 5 1 T’êr bibînin ev ȓeng belav,

2 Sed miftîne û şêx, û mela,
3 Pê wê suȓêyê dibûn mubtela,
4 Ji neynika eksayetê.
S. 6 1 Ew me’nîya ĥeya k’o bî,

2 Ellaĥ Êke, nabit du bî,
3 Me’bûd ji dîn na qulpî,
4 Ȓoj hate lêva merĥetê.
S. 7 1 Qemer û şemse û sit’are,

2 Ȓoj di nav avêda ya dîyare,
3 Finde, û fanose, û beşere,
4 Ya li beşere û xulqayetê.
S. 8 1 Ez k’etime p’iȓ mubtelatê,

2 K’etime mewca qirqiratê,
3 Ling diȓyan û hidum diryan,
4 Ez hatime ĥalê ĥîletê.
S. 9 1 Îlaĥȋo, Tu ȋlaĥî,
2 Dêm dirustî,
3 Tu dilberê şah û mestî,
4 Tu aşiqê p’iȓ wesfetê4539.
S. 10 1 Aşiq — tuyî, me’șûq4540 — tuyî,

2 Nezer — tuyî, menzur — tuyî,
3 Ȓuĥê ȓuĥa gehwer — tuyî,
4 Te misbaĥ ji duȓa qudretê.
S. 11 1 Misbaĥ ji duȓa Ekberî,

2 Aşiq û me’șûqêt berî,
3 Li pê wê suȓê dibûn muşterî,
4 Seĥa dila nûr na detê.
S. 12 1 Dil kewkebe ji mişluqetê,

2 Ne ji qefesa sinduqekê,
3 Qalbê ẍerq maşûqkê,
4 Me ĥemûwa ji vê veĥdenetê4541.
S. 13 1 Me ĥemûwa miraze ji e’silê xweye,

2 Ya Ȓebî, ȓuĥ liba[l] teye,
4537
ulfet
4538
meșe’la
4539
usfet
4540
maşoq
4541
weĥdanet
891
3 T’anc sedefe ji nûra teye,

4 Em t’êr bibînin ev ȓewtê.
S. 14 1 Meyîla micid mişeref dibî,

2 Dil dayîme dilber dibî,
3 Ȓuĥ p’ertewe ji Ekber dibî,
4 Ya Ȓebî, hêl û qewat4542 ji ba te tê.
S. 15 1 Ya Ȓebî, ȓuĥ bê te ji cî nalive,

2 Zilfa di şeng ser naşive,
3 Agir bi qalba nak’eve,
4 Nar yê micalê elqetê.
S. 16 1 Ceşim cemala geş dibî,

2 Ev ferhala ȓeş dibî,
3 Ĥisin ji sewta xweş dibî,
4 Çî çî digêne ĥizretê.
S. 17 1 Enfe, û uzne, û besere,

2 Cizme, û micaze, û fenere,
3 Ĥemû li xeyala4543 Ekbere,
4 Dêm şuşeye, ji nûra te tê.
S. 18 1 Dêm şuşeye, ne ji qefesê,

2 Micaze ji aşiq û hewesê,
3 Can ji suȓê nabit bese,
4 Dêm nima wê didete.
S. 19 1 Ya Ȓebî, dil li min t’êr nabitin,

2 Ya Ȓebî, bê te xêr nabitin,
3 Mer bê huzûr4544, mêr nabitin,
4 Zik’irê dila nûr nadetê.
S. 20 1 Zik’irê civata, yê bê melek,

2 Sed carî zav bikin gelek,
3 Mîna te’mê bê nimek,
4 Yî dure ji zoqê û lezetê.
S. 21 1 Ew bûn zik’irê amê dikir,

2 Nêzîkî şêx sofî dikir,
3 Merşê mirîd pê hîndikir,
4 Xarc kirbû ji zilmetê.
S. 22 1 Bêjin bora qesîda,

2 Germe û sayîye4545 û mese’îda,
3 Em biçine ser behsêt4546 mirîda,
4 Şêxî dûre ji mişẍuletê.
S. 23 1 Şêxî dûre ji ĥalê bi şik,

2 Bime ȓeĥet û bê kirê xêşik,
3 Mal esmere, dak li nik,
4 Şêx qebûl naket vê ẍeybetê.
S. 24 1 Şêxî dûre ji van xebera,
4542
qewet
4543
xiyal
4544
hizir
4545
saye
4546
beĥs
892
T’ÊMÛRÊ MESO
2 Em bidin medhêt xwanan û dilbera,

3 Mak li nik, dak esmere,
4 Eve bû beĥiş û pirsêt merĥayetê.
S. 25 1 Şêxek hebû li Merĥaniya,

2 Naçite îd û xişiya,
3 Şuẍla wî dêm bi çêriya,
4 Şêrîn dike wê teĥiyatê.
S. 26 1 Şêx xilmet dikir dayîm medam,

2 Geh ji qud, geh ji qiyam,
3 Ĥeftî4547 û ĥeft salêt ťemam,
4 Şêx xalî nebû ji xilmetê.
S. 27 1 Şêx xilmeta mewlê dikir,

2 Zik’irê mezin ji pê dikir,
3 Çêrî ji xelqêra çêdikir,
4 Xelq di anîne ser ehliyetê.
S. 28 1 Hincîyê şêx guhdar dibî,

2 Axret jêȓa xiyar dibî,
3 Zeyîneta ȓê dinyayê liber ĉava sar dibî,
4 Ji awaz û bendêt şîretê.
S. 29 1 Awaz û bendêt ĥekîma,

2 Gotina p’iȓ E’zîme,
3 Şîreta p’îrî ĥekîme,
4 Di dêstda naket qîmetê.
S. 30 1 Duȓ hene li ehlî miluka,

2 Hun mebine şarêt piçuka,
3 T’emen naînin li wan sûka,
4 Yek lib ceh pê ne tê.
S. 31 1 Merĥaniya şêxek hebû,

2 Wî haj meyla dine nebû,
3 Şêx aşiqê baxoyê xwe bû,
4 Şêxî dûre ji miẍuletê.
S. 32 1 Şêxî dûre ji dine û demê,

2 Zav digrî, kêm dik’enê,
3 Ji sicûdê kul bû enî,
4 Şêx k’ar diket zad û zewadê axretê.
S. 33 1 Şêx zad û zewadê axretê k’ar dike,

2 Zik’irê çê miqdar dike,
3 Hercar wekî hercar dike,
4 Ji eşq û ĥalê cizbetê.
S. 34 1 Cizbet suȓa suȓ qadime,

2 Girtin bo mêrî lazime,
3 Ceger pê dibit qayîme,
4 Ji i’şq û ĥalê cizbetê.
S. 35 1 Cizbet heye ji suȓa suȓ caqiye,

2 Muĥbet4548 hebû li ehlî xefiye,
4547
heft
4548
miĥibet
893
3 Hat di dilî da di tewiya,

4 Em “esa’r” biken vê qisetê.
S. 36 1 Em hatin qisa esa’r bikin,

2 Behs û pirsa li hev bar bikin,
3 Dilbera li qalba k’ar dikin.
S. 37 1 Şêx dibêje qir-qir mekin,

2 Behs u pirsa li me p’iȓ mekin,
3 Vê xosiyê li me sar mekin,
4 Ne yî xose sewtê ji we tê.
S. 38 1 Şêxek hebû ji Sena’niya,

2 Serdarê şêx sed sofiya,
3 Şêx go: «Meqamêt ewlîya,
4 Aşiqê dota gurcîya,
5 Eĥmeq nizanin nîşan çîye?»
S. 39 1 Yê ne saẍ ne ĥal tê namînê,

2 Wê bi dua’ ȓake û vejînê,
3 Şêx erca dikir wê se’etê.
S. 40 1 Şêx ercu dikir sed lal û şil,

2 Pê ȓon dikir sed ĉav û dil,
3 Pê ȓast diken sed zalim û zil,
4 Şêx ji beşerîyê nezer vê k’etê.
S. 41 1 Şêx ji beşerîyê kêmiye bû,

2 Çak, û cud, û bêrîya bû,
3 Di dilda t’ayfê eşqê weliya bû,
4 Seyîd Ellaĥ jiber k’etê.
S. 42 1 Seyîd Ellaĥya şêx (ekabir),

2 Qul Ellaĥ mek’an li ĥadir,
3 Xayîbuhu xelqê misafir,
4 Wey li min û vê suhbetê.
S. 43 1 Suhbeta şêxê Ȓeşîd tê,

2 Micilise û şêx sed mirîd tê,
3 Deng ji mellan û sofiyan tê,
4 We li enbiyan û ewlîya tê.
S. 44 1 Îlaĥȋo, Tu Melikê4549 çeng li hewayî,

2 Tu yê difiȓî lana bayî,
3 Linava zik’ir û semayî,
4 Her wekî ȓoj derk’etê.
S. 45 1 Ȓoja xotbet4550 dihate,

2 Şêv û cema’ye’4551 û cemae’te4552,
3 Zik’ir û germû civate.
S. 46 1 P’êlekê der anî cêş bû,

2 Micilisê aşiqê xiroş bû,
3 Micilisê kiras bi coş bû,
4 Aşiqê e’qêxiros bû.
4549
melek
4550
xutbe
4551
cimee’
4552
cimee’t
894
T’ÊMÛRÊ MESO
S. 47 1 P’êlekê dewranî çê bû,

2 Hincîyê li pê xofa mîrê elê bû,
3 Wek “miçik” meyla Xwedê bû.
S. 48 1 Keĉê, dînê, te ez dîn kirim,

2 P’êçam û di Şamê wer kirim,
3 E’bid bûm li sûka ẍurbetê.
Xwedê ava bike mal û mezelet em tê.
TELQȊNA MIRIYAN4553
Bi t’evahî, li gor bawerî û adetên mislimanan, gava ku mirov dimre, tê şuştin, kefenkirin, binaxkirin
û paşê tê telqînkirin. Telqîn jî piştî veşartinê liser gorê ji hêla xoce yan şêxekî olî ve tê xwendin.
Telqîn bi xwe lave, gotin û zînine olî ne, li her deverekê û li gor her rêolekê (mezheb), pirhindik,
ji hev cuda dibin. Lê belê ew bi t’evahî di çarçewa zanîna olî ya derbasbûna miriyan bo cîhana din de digere.
Mebest jê ew e, ku kesê mirî bersiva pirsên herdu firîşteyên hesabê gorê (Enker û Nekîr) bi şêweyekî
rast bide, û ol û baweriyên xwe yên mislimantiyê yên jiyana xwe ya dinyayê dîyar bike.
Telqîn ne ferza û ne jî sinet e, ew di dema pêxember de tine bû. Loma jî deqeke yeksane û hevgirtî ji
telqînê re nîne. Lê belê bi t’evahî, xwendina wê bûye adeteke cihgirtî, naverok û mebest wê jî li ĥemî
deveran pir nêzîk hev dibin. Û linavça me -Efrîn- bi piranî ev herdu deqên jêrîn li ser gora miriî tên
gotin, telqînek ji mezinan re heye, yek jî nemaze ji miriyê zarok re ye.
Me ev herdu deq ji pirtûkeke kevin wergirtin û wergerandin Kurmancî. Hêviya me ew e, ku
xoceyên me telqîna miriyên me bi Kurmancî bikin. Çima na!? Madam Tirk, Ereb û Ecem erkên xwe yên
olî bi zimanên xwe dikin, ma çima emê jî wan erkan, û di navde rêw-resmên Telqînê, bi zimanê xwe
nebêjin!? Nemaze jî, ew ji hêla milet ve û ji aliyê olî ve jî tê qebûlkirin, û bêguman wê cihê razîbûn û
sipasiyê be jî.
13. TELQȊNA MIRIYAN
Bi Navê Xudayê Mihirbanê Dilovan!

S. 1 Ji Xwedayê gewre pêve tu Xwedê tunene, ĥezretî Mihemed pêxemberê Xwedê ye. Xweda yeke, bi tenê û bê
hevale, arzî ya wî ye, malavabûn ji wî reye, ew zindî dike û dimrîne, çêxwazî di destê wî de ye û liser hertiştekî
serdare.
S. 2 Xwedayê gewre di Qurana xwe ya pîroz de gotiye: «Her nefsek wê mirinê bibîne, wine berdêla
karê xwe jî li roja qiyametê bibînin, kî ji êgir hat dûrxistin û derbas bihuştê bû, serk’eftî dibe.
Xweşiya jiyana vê cîhanê tenê ya nefsgirtinê ye. Yê liba[l] we xelas dibe, lê yê liba[l] Xwedê
dimîne. Ji bilî heyna Xwedê her tiştek fanî ye, destlata wî ye û winê li wî jî vegeȓin. Hertişt liser
zemînê wêran dibe, tenê Xwedayê te yê gewre û bi rûmet dimîne. Tuyê bimirî, ew jî wê bimirin,
winê li roja qiyametê liba[l] Xwedayê xwe bibin dozdarên hev».
S. 3 Ey e’vdalê/e’vdala Xwedê kurê/keça e’vdala Xwedê, ew soz û peymana ku tu liser wê ji cîhanê
derketî û pê diçî warê axretê bibîr wîne û bi zimanekî zelal bêje: «Ji bilî Xwedê tu Xwedê tunene
û ĥezretî Mihemed pêxemberê Xwedêye, bihuşt, agir, mirin û gor rast in, Munker û Nekîr rastî ne,
pirs û bersiv, hesab û mîzan, gunevedan û lêborîn, ĥewzoyê kewserê û pira Siratê jî rastî ne,
ĥeşira mirov û dîtina bawermendan ji Xwedare di bihuştê de rastin, hatina qiyametê û vejandina
kesên di goran de rastîne bêgumanin». Tu bi Xwedê wek yek Xwedê bawer dikî, bi ola Îslamê û bi
ĥezretî Mihemed jî, nimêj û silava Xweda lê be, wek şande û pêxember, razî bûyî.
S. 4 Ev warê yekê ye ji warên axretê, û warê dawî ye ji warên cîhana fanî. Xwedê di pirtûka xwe ya
4553
[49] MEWLÎDA PÊXEMBER. (rr. 85-91)Dr. Mihemed Ebdo Elî.
895
hêja û pîroz de gotîye: «Me win ji axê afirandin, emê we lê vegeȓînin û careke din jibo vejînê û
hesêb jê derînin».
S. 5 Ey e’vdalê/e’vdala Xwedê, niha du firîşteyên hesêb ên pîroz wê werin ba te, ji wan metirse, bêzar
mebe, ew afrande ne ji afrandeyên Xwedê, eger ji te pirsîn û gotin: «Xwedayê te kî ye?
Pêxemberê te kî ye? ol, îmam, qulbe û birayên te kî ne?»
S. 6 Bê tirs bêje: «Xwedayê gewre Xwedayê mine, ĥezretî Mihemed pêxemberê mine, Îslam ola mine, Quran
îmama mine, Ke'be qulba mine, bawermend û misliman ĥemî birayên minin, ez liser wê afirîme, liser wê
jîyame û liser wê jî mirime, bi ya Xwedayê gewre tuyê liser wan jî werî vejandin û dilrihet bibî».
S. 7 Xweda te liser gotina rast rawestîne, ((Xweda mirovê bawermend li jiyanê û axretê liser gotina
rast radiwestîne, setemk’aran ȓê winda yî dike û çi bixwaze wî dike)). Ey nefsa dilrihet, bi dilekî
razî li Xwedêyê xwe vegere û derbas be nava perestvan û bihuşta mina bilind û rengîn.
14. LAVA PIŞTȊ TELQȊNÊ

S. 1 Xwedawo.. Xoşhevalê bêkesawo, tu her heyî, herdem liba[l] me yî. Xwedawo, Tu tenêbûna me û wî hêsan bikî,
li xerîbiya me û wî dilovan bî, gotina rast jêre bêjî, me jî ji riya rast dernexî, li kêmaniyên me û wî biborî ya
Xwedayê gerdûnê.
S. 2 Xwedawo.. Eger ew çêkar bû, çêkariyên wî pir bike, û eger gunehkar bû li gunehên wî bibore.
S. 3 Xwedawo.. Li wî dilovan be, wî biparêzî, lê biborî, warê wî di bihuştê de bilind bikî, dergeh û
gora wî fere bikî, bi avê, berfê û zîpikan bişoyî, wekî çawa kirasê sipî ji qirêjê pak dibe tu wî ji
gunehan pak bikî, maleka ji mala wî çêtir, xudanine ji xudiyên wî çêtir bidê, wî derbas bihuştê
bikî û ji eşa gorê û êşa êgir biparêzî.
S. 4 Selwata Xwedê li seydayê me Mihemed û mal û ĥemû dostên wî be.
S. 5 Jibo ĥezretî pêxemberê Mistefa, malbata wî, dostên wî, gȋyanê miriyên me û miriyên
bawermendan,bi taybetî jî jibo gȋyanê miriyê me yê dilovanî El- Faaaatîĥe...
ĈAVKANÎ
1. Philip G. Kreyenbroek, Xelîl Cindî Ȓeşo God and Sheikh Adi are Perfect. Sacred Poems and Religious
Narratives from the Yesidi Tradition Harrassowitz Verlag • Wiesbaden 2005.
2. Xelîl Cindî Ȓeşo Perin ji e’debê dînê êzdan. Dohuk 2003
3. Philip G. Kreyenbroek Yezidism—it’s background, observances’ and textual tradition. The Edwin Mellen
Press 1995
4. P’îr Xidir Silêman P’irtûka Êzdiyetî, Hewlêr 1996
5. М. Б. Руденко Курдская обрядовая поэзия М 1982г.
6. C. Celîl, O. Celîl Zargotina K’urda II Москва 1978
7. Dr. Mihemed E. Elî Êzdî û Êzdiyetî nivîsa k’urdî EFRÎN … 2008
8. Xelîl Cindî Ȓeşo Duá u Dirozên Êzidîyan Einbeck 1997
9. Ezdaname I Weșanen Laliș 1
10. Ezdaname I Weșanen Laliș 2 Brandenburgerstr. 42 33602 Bielefeld
896
T’ÊMÛRÊ MESO
11. Omarkhali Kh. Manuscripta orientalia, vol.15, no.2, 2009 // Names of god and forms of address to god in
yezidizm with the religious hymn of the lord.
12. Omarkhali Kh. Religious Minorities in Kurdistan: Beyond the Mainstream
13. Omarkhali Kh. Ars Christiana Scrinium: Journal of Patrology, Critical Hagiography and Ecclesiastical
History 7–8, 2011–2012 Gorgias Press
14. Estelle Amy LA PASSION DU TRAGIQUE Université Paris-Ouest La Défense, Ecole doctorale Milieux,
cultures et sociétés du Passé et du Présent 2010
15. Vardan Voskanian IRAN & CAUCASUS, vol. 3-4, pp. 159-166, Erevan 1999-2000.
16. Азизе Иско. ЕЗИДЫ. Краткий исторический очерк.Тбилиси-Ярославль 2001-2004
17. Карам-е Анкоси. “Фарзе Братйе” у езидов. Тбилиси 1996.
18. Dengê Êzdiyan (6-7 1997 p 29)
19. Vejîn, hejmar 3, Zivistana 1996ê, r. 91-108, Duhok
20. Керим Амоев. Езиды и их религия. Тбилиси 2016.
21. Дмитрий Пирбари. На пути к истине Тбилиси
22. Feremez Xeribo (Ilyas) http://yeziden.de/forum/
23. Bedel Feqîr Ĥecî http://www.bahzani.net/services/forum/archive/index.php/f-52.html
24. Kemal Tolan. Mîtolojî û diroka “Kurdên resen” wenda na be!
25. Pîr Xidir Slêman. Êzidyatî 1996. Milyaket di bawerîya Êzîdiyan de.
26. K’eremê Anqosî “Qewlê qiyametê” ya êzdiyan. Tbilisi 2010
27. С.А. Егиазаров Краткий этнографическо- юридический очерк езидов Эриванской губернии Тифлис
1891
28. Melle Mesîhayê Tirwanşî. Vejîn, hejmar 3, Beyt’a Qiyametê Zivistana 1996
29. C. Celîl, O. Celîl Zargotina Kurda (Курдский фольклор, книга 1), Ереван 1978
30. The American jornel of semitic lenguages and literature. vol. 25, Chicago and New York 1909
31. Ĥemîdê Bek’irê Ûsiv (ji mala p’îrê Me’bûbî) Ji xezîna ulmê șêx Adî T’ilbîs 1998
32. Dua’ û Dirozên Êzidîyan http://www.bahzani.net/services/forum/archive/index.php/t-56653.html
33. Feremez Xeribo Qewl û beyt’ên êzidiyan yê pîroz
http://www.kaniya-sipi.de/ku/modules.php?name=News&file=article&sid=1416
34. http://bedel.maktoobblog.com/
35. http://www.ahrata.com/index.php/forum/4-qewle-ezdia-/
36. http://ezipedia.de/religioese-texte/
37. http://www.kaniya-sipi.de/
38. http://www.kurdist.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=70&Itemid=99999999
39. http://www.ezdixandi.com
40. http://www.ezdixane.ru/
41. http://www.ezdixane.ru/
42. http://www.eziden-celle.de/html/_eziden/
43. http://www.pec-celle.de
44. http://ezipedia.de/religioese-texte/
45. http://revsha-ezdia.ucoz.ru/blog/
46. http://www.yezidi-european-society.de/
47. Reșad Bêcirmanȋ. Şêx Fexrê AdIyan fȋlosuf û xasê ola êzdiyatȋyê Mala êzdiyan, Duhok 2011
48. Bedel Feqîr Ĥecî Bawerî û Mîtologiya Êzidîyan. Cendeha Têkist û Vekolîn. Duhok 2002
49. Dr. Mihemed Ebdo Elî Mewlȋda P’êẍember. Ȓastanîna zimanî û veguhastin ji tîpên osmanî. Eferîn. 2014
50. Sileman Cafer QEWLÊN ÊZDIYAN 2017
51. Şemo Qasim Dinanȋ Cend Tekisten Piroz yên ola Êzdiyan - I Duhok 2013
52. Şemo Qasim Dinanȋ Cend Tekisten Piroz yên ola Êzdiyan - II Duhok 2013
53. Hecȋyê Cindȋ KILAMEN CIMETA KURDA YEREAN, WEANXANA LÎMÛŞ 2008
897
NAVEROK
ВСТУПИТЕЛЬНОЕ СЛОВО ……………………………………………… 4
I. QEWL ………………………………………………………………………………. 5
BAWERȊ Û PESNANDIN
1. QEWLÊ TAWISÎ MELEK’ şaxê 1(1–2) – 2 ……………………………………. 6
2. MEDHÊ XWEDÊ şaxê 1–3 ..……………………………………………..….. 10
3. QEWLÊ P’ADŞAY – QEWLÊ XWEDANEN ………………………………… 16
4. QEWLÊ SENA …………………………………………………………………… 21
5. QEWLÊ MERSUMA CEBÊRE ………………………………………………… 22
6. QEWLÊ ÇARŞEMBÊ – BEYT’A NESȊĤETÊT ÇARŞEMBÛYÊ …………….. 30
7. QEWLÊ ÇARŞEMA SOR ...…………………………………………………… 34
8. QEWLÊ XWEDANÊ MALÊ ..…………………………………………………. 35
9. QEWLÊ ȊMANÊ şaxê 1–2(1-3) ……………………………………………… 36
898
T’ÊMÛRÊ MESO
10. QEWLÊ NASIRDȊN – QEWLÊ ȊMANÊ şaxê – 3 ……………………………. 46

11. QEWLÊ DUȒA ………………………………...……………………………… 51
12. QEWLÊ SUȒA ..……………………………………………………………….. 53
13. QEWLÊ K’ASA ……………………………………………………………… 55
14. QEWLÊ T’EXTE ..……………………………………………………………… 59
15. QEWLÊ BEĤRA (1–4) ..……………………………………………………….. 62
16. QEWLÊ ILMÊ NADIR ..……………………………………………………… 69
17. QEWLÊ BÊ Û ELȊF ……………………………………………………………. 70
18. QEWLÊ HERȊ BERÊ KU BÛ? ………………………………………………….. 71
19. QEWLÊ QERE FURQAN şaxê 1–2 (1–2) ..…………………………………… 73
20. QEWLÊ QENDȊLA .…………………………………………………………… 81
21. QEWLÊ SEFERÊ (1–2) .………………………………………………………… 84
E’FRANDINA QINYATÊ
22. QEWLÊ ZEBÛNȊ [DIL] MEKSÛR (1–3) ……………………………………… 90
23. QEWLÊ E’FRANDINE QINYATÊ ………………………………………….. 99
24. QEWLÊ E’FIRȊNA DINYAYÊ ..………………………………………………. 102
25. QEWLÊ NIJYAR ...……………………………………………………………... 106
26. QEWLÊ ŞÊXÛ BEK’IR – I (1– 4) …………………………………………….. 109
27. QEWLÊ HERÊ BERÊ K’O BÛ?! .…………………………………………….. 117
28. QEWLÊ MELIK SALIM ..………………………………………………………. 119
29. QEWLÊ QIYAMETÊ – QEWLÊ T’ERCAL şaxê 1(1–2) – 2 ………………… 120
30. QEWLÊ ĤEZAR Û YEK NAVA ……………………………………………… 125
31. QEWLÊ SILAV, SILAVÊD CEBÊRE (1–2) ..………………………………… 129
NESȊĤET
32. QEWLÊ MEHA ……………………………………………………………….. 134
33. QEWLÊ GAY Û MASȊ .……………………………………………………….. 139
34. QEWLÊ E’RD Û E’ZMAN (1–3) .……………………………………………… 143
35. QEWLÊ NEFSÊ ...……………………. ………………………………………... 151
36. QEWLÊ ȊMAN BI ÇI NȊŞANA? ………………. ………..………………….. 153
37. QEWLÊ NEFS Û AQIL (QEWLÊ SIBEKÊ JI TÊT E’DEVIYA–QEWLÊ AXRETÊ) 155
38. QEWLÊ MIŞT’AQÊ SÊ BORIM ……………………………………………… 164
39. QEWLÊ AŞÊ MUĤBETÊ ...…………………………………………………… 167
40. QEWLÊ ȒIMÊ ȒASTIYÊ …………………………………………………… 170
41. QEWLÊ ÇAKÊ ME BI SERDA ..……………………………………………… 171
42. QEWLÊ DERWÊŞ QAT’ANȊ (1–2) ...………………………………………….. 174
43. QEWLÊ ABÛ BAK’IRÊ OMERA şaxê 1–2 ..………………………………….. 179
44. QEWLÊ DȊYA ŞÊX MUS ……………………………………………………… 184
45. QEWLÊ DERWÊŞ ĤEBȊB şaxê 1–2 .…………………………………………. 184
46. QEWLÊ LAWEKÊ P’ȊRANO ………………………………………………….. 189
47. QEWLÊ ĤESEDÊ IL-T’EWRȊ ………………………………………………… 195
48. QEWLÊ MISKȊNO JARO (1–4) ...…..………………………………………… 198
49. QEWLÊ SILAVÊT MELIKÊ K’ERȊM ………………………………………… 206
50. QEWLÊ MERSUMA BORȊ .…………………………………………………… 210
51. QEWLÊ ÇI SIBEYEK TARȊYE ..……………………………………………… 212
52. QEWLÊ ẌAFILÊ BÊNASȊN …………………………………………………… 214
53. QEWLÊ BÊGOYE (1–2) ..……………………………………………………… 216
54. QEWLÊ BEDȊLA SINĤET K’AMILA .………………………………………... 222
55. QEWLÊ HEVSARȊ …………………………………………………………… 223
56. QEWLÊ ŞÊXÊ SIRȊ .…………………………………………………………… 226
57. QEWLÊ ŞEQE SERȊ şaxê 1–2 ……………………………………………….. 227
58. QEWLÊ DAYȊK Û BABA ..…………………………………………………… 235
59. QEWLÊ BEDIR Û MEND (1–2) .………………………………………………. 237
60. QEWLÊ ŞÊX Û AQÛBÊ MÛSA .……………………………………………… 242
61. QEWLÊ T’ELPÛN Û SE’EDÛN .……………………………………………….. 265
62. QEWLÊ GÊLA ÇAR ZIMAN ..………………………………………………… 267
63. QEWLÊ GÊLA ŞÊX MEND .…………………………………………………… 269
64. QEWLÊ ŞÊX MEND Û GÊLA ………………………………………………. 269
65. QEWLÊ XEW[E]RÊ ………………………………………………………………. 272
899
66. QEWLÊ XILMETÊ ...…………………………………………………………… 274

67. QEWLÊ MUHRA MÊRA ……………………………………………………… 276
68. QEWLÊ SEBRÊ ..……………………………………………………………… 279
69. QEWLÊ CIVATÊ ..…………………………………………………………….. 280
70. QEWLÊ CIMA’ CIMAE’TA .…………………………………………………. 282
OL Û ERK’AN
71. QEWLÊ PIŞT P’ERDA .……………………………………………………….. 284
72. QEWLÊ MIZGȊNȊYÊ – QEWLÊ MIZGȊNA MÊRA şaxê 1–2 ..……………… 286
73. QEWLÊ E’SASÊ ……………………………………………………………… 290
74. QEWLÊ MIRȊDIYÊ …………………………………………………………….. 293
75. QEWLÊ ŞÊXÛ BEK’IR – II (1–3) ……………………………………………… 296
76. QEWLÊ XERQE (1–3) …………………………………………………………. 303
77. QEWLÊ BORÊT FEQȊRA ..……………………………………………………. 307
78. QEWLÊ K’OÇEKA (1–2) .…………………………………………………….. 308
79. QEWLÊ BAZA — QEWLÊ P’ȊR ŞEREFȊ MÊRAVȊ ………… 310
80. QEWLÊ MIŞATÊ .……………………………………………………………… 313
ĤELAL KIRIN
81. QEWLÊ BISK BIȒȊNÊ ..……………………………………………………….. 316
82. QEWLÊ SER MIRȊ … ..………………………………………………………… 316
83. QEWLÊ BERȊ ŞÛŞTINÊ ……………………………………………………… 318
84. QEWLÊ SERE MERGÊ .……………………………………………………….. 318
85. QEWLÊ T’ERQȊNÛ YASȊN şaxê 1–2 ………………………………………….. 332
86. QEWLÊ T’ERQȊNE şaxê 1–2 …………………………………………………… 334
SILT’AN ÊZȊD
87. QEWLÊ MEZIN .……………………………………………………………….. 336
88. QEWLÊ JI HINDAVE ÇÛME BANȊ ………………………………………….. 345
89. QEWLÊ DI E’MIREKȊ DA MAME (1–2) .………………………………………. 349
90. QEWLÊ ÊZȊDÛ MEDHÊ (1–4) – QEWLÊ GUL E’MELÊ …………………….. 355
91. QEWLÊ EZDA – QEWLÊ ÊZDȊD ……………………………………………. 362
92. QEWLÊ ÊZDȊN EMȊR ………………………………………………………… 366
93. QEWLÊ ŞIRURA ...…………………………………………………………….. 368
94. QEWLÊ MAKÊ ..………………………………………………………………… 372
95. QEWLÊ QAZȊ ESKER ..………………………………………………………… 374
96. QEWLÊ P’ȊR HESEDÊ BOZ ..…………………………………………………. 376
97. QEWLÊ E’REB BEGȊYA – QEWLÊ ŞÊX E’REBBEGȊ INT’ÛZȊ ..………….. 377
ŞÊX ADȊ
98. QEWLÊ ŞÊX ADȊ Û MÊRA (1–2) ...……………………………………………. 381
99. QEWLÊ BI ŞÊX ADȊ XILASIM ……………………………………………… 389
100. QEWLÊ K’ENIYA MARA — QEWLÊ ŞÊX ADȊ ŞÊXÊ ŞARANE (1–2) …… 391
101. QEWLÊ XAN QUBAD ………………………………………………………… 397
102. QEWLÊ MALA BAVA .………………………………………………………… 400
103. QEWLÊ XWEŞ MALA BABA şaxê 1(1–3) –2 ..……………………………… 403
XASÊ ŞÊX ADȊ
104. QEWLÊ ĤEMEDÊ BABA (1–2) ………………………………………………. 410
105. QEWLÊ P’ȊRÊ DAWIDÊ XERBENDE ………………………………………… 413
106. QEWLÊ QADȊ BILBAN (1–3) ………………………………………………… 415
107. QEWLÊ MELLE ABÛ BEK’IR ……………………………………………….. 420
108. QEWLÊ TEKSTÊ ..…………………………………………………………….. 422
ŞÊX SIN
109. QEWLÊ MELEK ŞÊX SIN – QEWLÊ SILAV Û SED SILAV şaxê 1–2 ……… 423
110. QEWLÊ FIWARA MELIK ŞÊX SIN ..…………………………………………. 429
111. QEWLÊ B0RE BORÊ (1–3) ……………………………………………………. 430
112. QEWLÊ ŞÊXÊ ĤESENȊ SILT’ANE şaxê 1–2 .…………………………….. 437
113. QEWLÊ CELWÊ .……………………………………………………………… 442
ŞÊX ŞEMS
114. QEWLÊ ŞÊX ŞEMS (MESTIM JI QEDEHÊ) ...………………………………. 445
ŞÊX FEXREDȊN
115. QEWLÊ ŞÊX FEXRÊ ZERGUN .……………………………………………… 450
900
T’ÊMÛRÊ MESO
116. QEWLÊ SIAVÊT CARA – QEWLÊ SIAVÊT JARA .………………………… 451

117. QEWLÊ SILAVÊT MELIK FEXREDȊN (1–2) ……………………………….. 456
118. QEWLÊ MELIK FEXREDȊN (1–5) .………………………………………….. 462
ŞERFEDȊN
119. QEWLÊ DU ŞAX ……………………………………………………………… 478
120. QEWLÊ ŞERFEDȊN şaxê 1(1–3) –2 ……………………………………… 483
MÊR-MELEKÊ ÊZDȊYAN
121. QEWLÊ PIŞT P’ERDA………………………………………………………….. 492
122. QEWLÊ MȊR MEHEMEDÊ K’URDȊ ..………………………………………… 494
123. QEWLÊ SITȊYA ÊS ...…………………………………………………………. 495
124. QEWLÊ MISKȊN T’AJDȊN (1–2) ……..………………………………………… 498
125. QEWLÊ OMER XALA Û ĤESEN ÇINARȊ (1–3) ‘…………………………….. 508
126. QEWLÊ K’OFA (QEWLÊ P’ȊRÊ LIBNANE) (1–3) ...………………………… 516
127. QEWLÊ ĤESENÊ CÊLÊ ..……………………………………………………… 519
MÊR-MELEKÊ QURANÊ
128. QEWLÊ NUĤ P’ÊẌEMBER …………………………………………………… 521
129. QEWLÊ EYÛB P’ÊẌEMBER ………………………………………………… 523
130. QEWLÊ ȖSIFÊ NEBȊYA ..……………………………………………………… 524
131. QEWLÊ MÛSA (1–3) ..………………………………………………………… 526
132. QEWLÊ MÛSA P’ÊẌEMBER Û XIDIRȊ ZÊNDE (1–2) ……………………… 531
133. QEWLÊ GELȊYÊ MARȊ .………………………………………………………. 534
QEWLÊ JI ĈȊROKA BIRAHȊM XELȊL Û NEMRÛD …………………….. 528
134. QEWLÊ BIRAHȊM P’ÊẌEMBER Û NEMRÛD ………………………………... 537
135. QEWLÊ BIRAHȊM P’ÊẌEMBER Û NEBȊY SIMAȊL (1-2) ………………….. 543
136. QEWLÊ NEBȊY SIMAȊL (1-2) ..………………………………………………… 552
137. QEWLÊ BIRAHȊM P’ÊẌEMBER ……………………………………… 556
138. QEWLÊ CUMCUMȊ SILT’AN .………………………………………………… 559
MÊR-MELEKÊ SAFȊYE
139. QEWLÊ ȒABIYA IL-EDEWIYE – QESȊDA ȒABIYA EDEWIYE …………... 562
140. QEWLÊ DENUNÊ MISRȊ ..……………………………………………………. 567
141. QEWLÊ MȊR BIRAHȊM ………………………………………………………… 569
142. QEWLÊ DERWÊŞ ADEM – BEYT’A DERWÊŞ ADEM .……………………. 572
143. QEWLÊ ĤUSÊYȊNȊ ĤELAC şaxê 1–2 ..……………………………………… 577
144. QEWLÊ DOTA QADȊYÊ BESRAYÊ (1–2) ..…………………………………. 582
145. QEWLÊ MALÛ MÊRA ………………………………………………………… 588
II. BEYT’ ………………………………………………………………………………. 590
1. BEYT’A ŞÊX ADȊ . ……………………………………………………………. 591
2. BEYT’A KANYA SIPȊ ...………………………………………………………… 592
3. BEYT’A ŞÊX Û P’ȊRA ..……………………………………………………….. 593
4. BEYT’A P’ȊRA .………………………………………………………………… 594
5. BEYT’A DERWÊŞA …………………………………………………………… 595
6. BEYT’A BAZA şaxê 1–2 ..…………………………………………………….. 597
7. BEYT’A CINDȊ — LAVA ŞIFAQÊ şaxê 1–2 ……... ..………………………. 601
8. BEYT’A ŞERSFEDȊN …………………………………………………………. 605
9. BEYT’A ŞÊX ŞEMS — BEYT’A SIBÊ şaxê 1–2 …………………………… 606
10. BEYT’A ŞÊX MENDÊ GÊLÊ .…………………………………………………. 610
11. BEYT’A ŞÊX ALÊ ŞEMSA (1–3) .……………………………………………. 613
12. BEYT’A ŞÊX ŞÊX AL .………………………………………………………….. 621
13. BEYT’A FENDA BERÊ SIBÊ (GOVENDA ŞÊX ALÊ ŞEMSA) ..…………… 622
14. BEYT’A ĤESENÊ CÊLÊ ...…………………………………………………….. 622
15. BEYT’A NISRA …………..…………………………………………………… 624
16. BEYT’A MȊR MIH ..……………………………………………………………. 628
17. BEYT’A GILAVȊ (1–2) .....…………………………………………………. 631
18. BEYT’A NESȊĤETA — HEGAN TU P’ADŞAYȊ ………………………… 635
19. BEYT’A ŞÊWRA — JANDILA ŞÊWRAN ……………………… 643
20. BEYT’A MÊZȊNÊ ..……………………………………………………………… 646
21. BEYT’A SERAFÊ HINDȊYE …………………………………………………… 647
22. BEYT’A BEĤRÊ ...……………………………………………………………… 648
901
23. BEYT’A HÊVARȊ (HÊVARE DEST) ..……………………………………….. 650

24. BEYT’A MÛSA P’ÊẌEMBER .………………………………………………… 652
25. BEYT’A EYÛB P’ÊẌEMBER …………………………………………………. 653
26. BEYT’A BILBILÊ şaxê 1(1–4) – 2 .……………………………………………... 654
27. BEYT’A SILÊMAN P’ÊẌEMBER Û BÛM ...………………………………… 666
28. BEYT’A ȒEBIYÊ — JANDILA ȒEBIYÊ ………………………………….. 668
29. BEYT’A SÊVANA K’ESK …………………………………………………….. 673
30. BEYT’A ZEMBILFIROŞ …………………………………………………… 674
III. JANDIL .…………………………………………………………………………… 678
1. JANDILA LAVIJÊ PȊRÊ ..……………………………………………………… 679
2. JANDILA MENDO ……………………………………………………………… 680
3. JANDILA ŞÊX ŞEMS ..……………………………………………… 681
4. JANDILA ŞÊX SIN ...…………………………………………………………… 684
5. JANDILA SER MIRȊ …………………………………………………………… 685
IV. QESÎDA ……………………………………………………………………………. 687
1. QESÎDA NADIMȊ ……………………………………………………………….. 688
2. QESÎDA COPAN ..…………………………………………………………….. 688
3. QESÎDA SIBĤANE JI TE MELIKÊ EKBER ..…………………………………. 689
QESÎDÊ SÊXANIYAN
4. QESÎDA ADȊYA ŞÊXÊ MINE ..………………………………………………... 690
5. QESÎDA AMEDȊN ..……………………………………………………………. 691
6. QESÎDA SÊX BABIK ………………………………………………………….. 692
7. QESÎDA NASIRDȊN ………………………………………………………… 692
8. QESÎDA SICADȊN .…………………………………………………………….. 693
9. QESÎDA ŞERFEDȊN .…………………………………………………………… 694
10. QESÎDA SÊX ALÊ ŞEMSA ..………………………………………………….. 694
11. QESÎDA SÊX CENCER . ………………………………………………………. 695
12. QESÎDA SÊX E’BDILQADIR .………………………………………………….. 696
13. QESÎDA SÊX MEND …………………………………………………………… 697
14. QESÎDA ŞÊXÊ ĤESENȊ SILT’ANE ...………………………………………… 698
15. QESÎDA SÊX SIN — QESÎDA KES NE TÊ ..…………………………………. 699
16. QESÎDA ŞEMSÊ T’EWRÊZȊ …………………………………………………… 700
17. QESÎDA ŞEMSEDȊN Û FEXREDȊN ...……………………………….. 700
18. QESÎDA ŞÊXÛ BEK’IR………………………………………………………… 701
19. QESÎDA E’BDALÊ ŞEMSA (QESÎDA XATÛNA FEXRA) …………………. 702
QESÎDÊ P’ȊRANIYAN
20. QESÎDA ALUBEK’IR ..………………………………………………………… 702
21. QESÎDA ÎSIBIYA .……………………………………………………………. 703
22. QESÎDA ĤACȊ MIĤEMED …………………………………………………… 704
23. QESÎDA HACYAL ..………………………………………………………….. 704
24. QESÎDA HASNALEKA ……………………………………………………… 705
25. QESÎDA ĤECȊ E’LȊ ..…………………………………………………………….. 705
26. QESÎDA MEMÊ ŞIVAN .………………………………………………………… 706
27. QESÎDA QEDȊ BILBAN ...……………………………………………………… 706
28. QESÎDA ĤESIN MAMAN ……………………………………………………… 707
29. QESÎDA MEĤMEDȊ ȒEBAN ………………………………………………….. 708
30. QESÎDA MEĤMED ȒEŞAN ……………………………………………………. 709
31. QESÎDA P’ȊRÊ CERWA ..……………………………………………………… 710
32. QESÎDA P’ȊRÊ K’EMAL ……………………………………………………… 711
33. QESÎDA P’ȊR MEHMED (P’ȊR AFAT) – XETȊ PISȊ ...………………………… 711
34. QESÎDA ÊK SIWAR ……………………………………………………………. 712
V. DUA’, DIȒOZA .…………………………………………………………………… 714
1. DIȒOZA şaxê 1–3 ………………………………………………………………… 715
2. DUA’ – DIȒOZA .……………………………………………………………….. 723
DUA’YÊT P’ERWESTIN Û BI ȒOJ Û ŞEVÊVE DI GIRÊDAYȊ
3. DUA’YA PIŞT GIRÊDANÊ ..…………………………………………………… 725
4. DUA’YA FECRÊ — DUA’YA ŞIFAQÊ ……………………………………… 725
5. DUA’YA SIBÊ ..……………………………………………………………….. 727
902
T’ÊMÛRÊ MESO
6. DUA’YA SIP’ÊDEHÊ …………………………………………………………… 731

7. DUA’YA NȊVRO şaxê 1–2 ..…………………………………………………… 731
8. DUA’YA ÊVARÊ ……………………………………………………………… 733
9. DUA’YA [BERȊ] ȒAZANÊ …………………………………………………… 735
10. DUA’YA ȒOHILATÊ ………………………………………………………… 736
11. DUA’YA ȒOAVAYÊ .………………………………………………………… 737
12. DUA’YA DI ȒOJÊ .……………………………………………………………… 740
13. DUA’YA HEYVÊ .……………………………………………………………… 740
14. PAŞDUA’ ..……………………………………………………………………… 741
DUA’YÊT ĈARESER KIRNA ÊŞ Û DERDAN
15. DUA’YA KÊMA HEYVÊ ..……………………………………………………... 741
16. DUA’UA NEZERÊ şaxê 1–2 ...………………………………………………….. 741
17. DUA’YA DÛPIŞK Û MAR ..…………………………………………………… . 742
18. DUA’YA XATÛNA FERXRA .…………………………………………………. 742
19. DUA’YA STÊRA DEMBILQAP’ȊYÊ .…………………………………………. 743
DUA’YÊT BAWERȊYÊ Û PESNANDINÊ OCAXA
20. DUA’YA MEZIN ..……………………………………………………………… 743
21. DUA’YA ȊMANÊ .……………………………………………………………… 745
22. DUA’YA XWEDANÊ MALÊ ..………………………………………………… 747
23. DUA’YA TAWISȊ MELEK’ .…………………………………………………… 748
24. DUA’YA T’EMEDȊYA ŞÊX ADȊ .…………………………………………… 750
25. DUA’ EZȊ ÊZDȊME ……………………………………………………………… 750
26. DUA’YA ÊZDȊYATȊYÊ ..………………………………………………………. 750
27. DUA’YA SI’ÛRA .……………………………………………………………… 752
28. DUA’YA ŞÊXȊTȊYÊ …………………………………………………………… 752
29. DUA’YA P’ȊRANȊYÊ ...………………………………………………………… 754
30. DUA’YA MIRȊDȊYÊ ..…………………………………………………………… 755
31. DUA’YA MIRAZÊ ..…………………………………………………………... 757
32. DUA’YA ZȊYARETBÛN .……………………………………………………… 758
DUA’YÊT ME’RȊFET Û ERK’ANAN
33. DUA’YA ME’RȊFETÊ .………………………………………………………… 759
34. DUA’YA SEBRÊ ..……………………………………………………………… 761
35. DUA’YA T’IFAQÊ ……………………………………………………………… 763
36. ATQAN …………………………………………………………………………. 764
DUA’YÊT SIMBALÊT ÊZDȊYAYÊT PȊROZ
37. DUA’YA XERQÊ (1-2) .………………………………………………………... 764
38. DUA’YA DAMANA XERQÊ .………………………………………………… 766
39. DUA’YA T’OQÊ şaxê 1–2 .…………………………………………………… 767
40. DUA’YA MEHIKÊ (ȒISTÊ) …………………………………………………… 769
41. DUA’YA MEFT’ÛLÊ …………………………………………………………... 769
42. DUA’YA MORKIRINÊ ..……………………………………………………… 769
43. DUA’YA BISKÊ — LAVA BISKÊ ………………………………………… 770
44. DUA’YA MAR BIRȊNÊ şaxê 1–3 ……………………………………………… 771
DUA’YÊT ĤELALBÛN Û BEREK’ETÊ
45. DUA’YA FITARA ..…………………………………………………………….. 772
46. DUA’YA SIFRÊ (XWERINÊ) şaxê 1–4 ………………………………………. 772
47. DUA’YA BERȊ QURBAN DAYȊNÊ ..………………………………………… 774
48. DUA’– DIȒOZINGA ÊZDIYA SER NONÊ XÊRÊ (QURBAN DAYȊNÊ) …… 775
DUA’YÊT SILAMETIYA HATIN Û ÇÛYȊNÊ
49. DUA’YA JI MAL DERK’EFTIN ………………………………………………… 775
50. DUA’YA OẌIRÊ (1–2) ……………………………………………………… 777
DUA’YÊT LISER MIRȊYAN
51. DUA’YA DI SER GȊYANÊ MIRȊ ……………………………………………. 778
52. DUA’YA T’ESMȊLȊ E’RD şaxê 1–5 ..…………………………………………. 779
53. DUA’YA SILAVA ZEHMANȊ (TELQȊN) ……...……………………………… 780
54. FATĤE …………………………………………………………………………… 781
VI. ŞEHDA DÎNÎ ……………………………………………………………………… 783
DUA’YA ŞEHDA DȊNȊ .……………………………………………………….. 784
903
şaxê – 2 …………………………………………………………………………. 784

şaxê – 3 …………………………………………………………………………. 784
şaxê – 4 …………………………………………………………………………. 785
şaxê – 5 …………………………………………………………………………. 786
şaxê – 6 …………………………………………………………………………. 786
şaxê – 7 …………………………………………………………………………. 788
şaxê – 8 …………………………………………………………………………. 788
şaxê – 9 …………………………………………………………………………. 789
şaxê – 10 ………………………………………………………………………… 790
şaxê – 11 …………………………………………………………………………. 790
şaxê – 12 ………………………………………………………………………… 791
şaxê – 13 ………………………………………………………………………… 792
şaxê – 14 (ŞEHDETYA SIVÊ) …………………………………………………….
VII. XIZÊMOK ……………………………………………………………………….. 794
şaxê – 1 ………………………………………………………………………….. 795
şaxê – 2 ………………………………………………………………………….. 796
şaxê – 3 …………………………………………………………………………. 797
şaxê – 4 BEYT’A HEYȊ MALE (1-2) ..………………………………………… 798
şaxê – 5 BEYT’A HEYȊ MALÊ ..……………………………………………… 801
şaxê – 6 BEYT’A ẌERȊBO ……………………………………………………… 802
VIII. PAYÎZOK ………………………………………………………………………… 804
RINDE GIRAVȊ .………………………………………………………………… 805
IX. ȒOBARÎN …………………………………………………………………………… 807
X. NIYAZ ……………………………………………………………………………….. 809
XI. K’ITÊBA CELWE …………………………………………………………………… 816
XII. K’ITÊBA MESHEFA ȒEŞ ……………………………………………………… 821
XIII. ZÊDEYÎ …………………………………………………………………………. 826
1. QEWLÊ QAHFÊ CIMCIMO ..………………………………………………… 827
2. QEWLÊ MESIHȊ ………………………………………………………………. 829
3. QEWLÊ ZERDEŞT …………………………………………………………….. 833
4. QEWLÊ P’ȊRÊ SȊBA ..………………………………………………………….. 836
5. QEWLÊ NEWRAZÊ ……………………………………………………………. 839
6. BEYT’A QIYAMETÊ — T’EMET, HAZA, QEWLÊ QȊYAMETÊ ……………. 841
7. BEYT’A DINÊ .………………………………………………………………… 862
8. BEYT’A ŞE’RÊ .………………………………………………………………… 868
9. BEYT’A E’LȊ ŞÊRÊ XWEDÊ ………………………………………………….. 872
10. BEYT’A ÎBRAHȊMÊ BIRA ..……………………………. …………………… 877
11. BEYT’A MIRINE NEBȊYÊ OMETÊ (1–2) …………………………………… 879
12. BEYT’A ŞÊXÊ SENA’N ..……………………………………………………… 884
. TELQȊNA MIRIYAN ...………………………………………………………… 888
13. TELQȊNA MIRIYAN …………………………………………………………….. 888
14. LAVA PIŞTȊ TELQȊNÊ .………………………………………………………… 889
ĈAVKANÎ ……………………………………………………………………………… 890
NAVEROK ……………………………………………………………………………… 892
904
Xwedêyo, te ne daye, ȗ ne babe, ȗ ne tevale!
Ĥemȗ tișt yî betale bê ȓoja Xwedê Te’ale!
Xwezka bi wî êzdî bit, dua’ya, ȗ beyt’a, ȗ qewla,
Ji xweȓa bikite ȓastemale!
(ji qewlê mersuma Cebêre)

Newşe Dînê Êzîdiyan

Загружено:

Сведения о документе

Оригинальное название

Авторское право

Доступные форматы

Поделиться этим документом

Поделиться или встроить документ

Параметры публикации

Этот документ был вам полезен?

Это неприемлемый материал?

Авторское право:

Доступные форматы

Newşe Dînê Êzîdiyan

Загружено:

Авторское право:

Доступные форматы

T’ÊMÛRÊ MESO

NEWŞE DÎNÊ ÊZÎDIYAN

THE YEZIDI HOLY HYMNES

1. Sheykhan – Шейхан 2. Dohuk – Дохук 3. Behzani/Bashiqa – Бахзани/Башика

Книга может быть использована ученными-религиоведами в качестве дополнительного источника

Qewl — k’êra ȓuhê êzdiyaye

1. QEWLÊ TAWISÎ MELEK’2;3

S. 2 1 Ya Ȓebî, tu Melikê9 melkê10 cîhanî!

S. 3 1 Tu tam, û kam, û ȓayî!

S. 4 1 Ya Ȓebî, tu Melikê ins û cinsî!

S. 5 1 Tu il-Semedî, il-Lutfî12, Lemayî!

S. 6 1 Ya Ȓebî, tu Xwedawendê sep’ehrî!

2 Tu Xwedawendê Meh û Me[h]rî,

S. 7 1 Ya Ȓebî, tu Xwedawendê etayî!

S. 8 1 Ya Ȓebî, ji îsma tuyî bilindî!

S. 10 1 Ya Ȓebî, tu k’erem daye ĥûtî16,

S. 11 1 Ya Ȓebî, tu Alîmê ilmay!

S. 12 1 Ya Ȓebî, te ne xafe, te ne xwerde18,

S. 13 1 Ya Ȓebî, te ne lewne, te ne ȓenge,

S. 15 1 Ya Ȓebî, tu Ĥakimê cimletî a'lem!

S. 16 1 Ya Ȓebî, Ĥakimê şefayî25!

S. 17 1 Ya Ȓebî, ezî k’etîme, yî t’awîme,

S. 18 1 Ya Ȓebî, her tu dizanî dermanê me bi çi dibe.

S. 19 1 Li sûc, û guneh, û mişeweşe32,

S. 20 1 Ya Ȓebî, her tuyî hey, û tu Xweday,

S. 21 1 Ya Ȓebî, tu xaliqî — em mexlûqîn,

S. 2 1 Ya Xwedê, her tu Xwedayî,

S. 3 1 Tu Melikê34 milke canî,

S. 4 1 Tu Melikê milkê merdî,

S. 5 1 Ya Xwedê, her tu kama ȓuĥayî,

S. 6 1Ya Xwedê, tu xwedanê35 cin u insî,

S. 7 1 Ya Xwedê, tu xwedawendê seferî,

S. 8 1 Ya Xwedê, ji nava tuyî bilindî,

S. 9 1 Ya Xwedê, tu merdîdarê ĥutî,

S. 10 1 Ya Xwedê, tu xwedan malî, xwedan p’erde,

S. 12 1 Ya Xwedê, tu weliyê ferza nimêjî,

S. 13 1 Ya Xwedê, tu hozanê t’evahî a’lem,

S. 14 1 Ya Xwedê, tu merdî, dilovanî,

S. 15 1 Ya Xwedê, tu ȗnsê xirbayî,

S. 16 1 Me naskirin, me kirin silav ȗ gewșe,

S. 17 1 Ya Xwedê, her tuyî Hayî,

S. 18 1 Ya Xwedê, tu Xwedayî, em enzanin,

S. 2 1 Ya Ȓebî, tu Dayîmî45, tu Ȓehîmî46,

S. 4 1 Te dahir53 kir dinya a’lem,

S. 5 1 [Ya] Ȓebî, tu barê ĥeqîyê siwarî55,

S. 6 1 [Ya] Ȓebî, çiqas bilindî, awqas şikir,

S. 7 1 Şikir dayîne teȓa,

S. 8 1 Her Xwedayî, her xwedanî,

S. 9 1 Хwedanê61 Meh û Tarî,

S. 11 1 Ya Ȓebî, bidî xatirê ĥezar yek navê xwe,

9 Xayîkî ji zulmê, teyrakê, t’ofenê.

S. 12 1 Ya Ȓebî, tu bideyî хatirê her ĥeft qubê65 Lalîşê,

S. 13 1 Bidî хatirê sitîya Şexs,

S. 14 1 Тu bidî хatirê sitîya Zîn,

Amîn! Amîn! Amîn!

S. 3 1 Ya Ȓebî, Xwedawindî73 sep’erî,

S. 4 1 Ya Ȓebî, Ĥakim cema’ye û alîme,

S. 5 1 Ya Ȓebî, ta na male, ta na p’are,

S. 6 1 Ya Ȓebî, tu K’erîmî, Ȓehîmî, Emînî,

S. 7 1 Ya Ȓebî, gunah û sȗcê min,

5 Melekê mûlkê K’erîmî;

S. 3 1 Ya Ȓebî, Xwedavendê sep’erî,

S. 5 1 Ya Ȓebî, Ĥakimê şah û gedanî,