SELÜLOZ VE TÜREVLERİ Özellikle bitkisel yapıda olan poliholozittir

... konulu sunumlar: "SELÜLOZ VE TÜREVLERİ Özellikle bitkisel yapıda olan poliholozittir"— Sunum transkripti:

1 SELÜLOZ VE TÜREVLERİ Özellikle bitkisel yapıda olan poliholozittir
Pamuk,odun ve kağıdın yapısında yer alır. Hücre çeperinde selüloz yanında hemiselüloz, lignin ve silisik asit te bulunur. Birkaç bin β-gl. Molekülünden meydana gelen bir polimerdir. MA

2 SELÜLOZ VE TÜREVLERİ Yüksek bitkilerin hücre çeperinde, özellikle genç meristematik doku ana maddesidir. Asitlerle ısıtıldığında disakkarid olan sellobioz ünitelerine ayrılır. Selüloz parçalnmasında 2 enzim rol oynar: 1) SELÜLAZ :Selülozun bir dihoozit olan sellobioza parçalanmasına neden olan enzim... 2) SELLOBİAZ: Diholozitin D-glukoza kadar ayrılmasına neden olur. Selüloz....(SELÜLAZ).....Sellobioz.....(SELLOBİAZ) β-gl

3 SELÜLOZ VE TÜREVLERİ

4 SELÜLOZ VE TÜREVLERİ I2 ile renk vermezler, ancak önceden ZnCl2 ya da %70’lik H2SO4 ile muamele edilmişse I2-KI çöz. İle mavi renk verir. Organik çözücülerde erimezler SCHWEITZER (NH3’lü bakır tuzu çözeltisi) reaktifinde erir. İnsanda mide-barsak kanalında selülozu parçalayacak enzim yoktur

5 SELÜLOZ VE TÜREVLERİ Selüloz molekülleri hücre çeperinde düz paralel zincirler halindedir. Oksijen köprüleri ile bir kafes şeklinde turulurlar. Suda erimezler Birçok bakteri, geviş getiren hayvan ve salyangoz selülozu sindirir. Hücre çeperinde selüloz iplikçikleri arasındaki boşluklara pentozanlar gibi poliholozitler, odunlaşma sırasında lignin, silisleşme sırasında da SiO2 birikir.

6 SELÜLOZ VE TÜREVLERİ Selüloz liflerinin izolasyonunda hidrolizden yararlanıarak zincir kısaltılır. Havanın oksijeni/ sodyum hipoklorit gibi oksitleyici ajanlarla molekülün yapısında bulunan primer alkolün karboksil gruplarına dönüşmesi sağlanır Gl. Moleküllerinden meydana geldiği halde sindirilmeden atılır. Yüksek hacimli ve düşük kalorili olduğu için bazı preparatları vücuttaki aşırı yağlanma tedavisinde kullanılmaktadır.

7 SELÜLOZ VE TÜREVLERİ ELDESİ
Bitki odunu+kuv.alkali/CaSO3-----eritilir+asit SELÜLOZ çöker KULLANILIŞI Saf selüloz kullanılmaz, türevleri ve sel. Taşıyan droglar kull. İnsanda sindirilmeden atılır Hacimli ve düşük kalorilidir.

8 CELLULOSUM ACETYLATUM- PHTALYLATUM, ASETİL FATLİL SELÜLOZ
SELÜLOZ VE TÜREVLERİ CELLULOSUM ACETYLATUM- PHTALYLATUM, ASETİL FATLİL SELÜLOZ Selülozun asetik asit anhidriti ve ftalik asit anhidriti ile esterleşmesiyle e.e. Beyaz, kaygan toz olup enterik kaplamada kull. Suda çözünmez, ancak serbest –COOH grubu alkali ortamda tuz olşturarak suda çözünür. Bu özelliğinden dolayı barsakta dağılması istenen drajelerin kaplanmasında kull. Besin end.de, kozmetikte, dokuma ve kağıt end. Kull.

9 METHYLCELLULOSUM, METİL SELÜLOZ, TYLOSE, METHOCEL (MC)
SELÜLOZ VE TÜREVLERİ METHYLCELLULOSUM, METİL SELÜLOZ, TYLOSE, METHOCEL (MC) Selülozun metil eteri olup %26-33 metoksil grubu taşır HAZIRLANIŞI: Pamuk/ odun selülozu+NaOH ile suda çözünen alkali sel.+ metil klorür (basınç altında)....selülozdaki –OH grupları metillenir, çok metillenmeye bağlı olarak da çözünürlük azalır. Soğuk suda kolay, sıcak suda hiç çözünmez.

10 SELÜLOZ VE TÜREVLERİ Değişik metilselülozdan %2’lik çözeltiler hazırlanarak viskozite dereceleri farklı 6 tip MC ayrılır (15,25,100,400,1500, 4000 cps) MC kirli beyaz, lif, toz ya da granül halindedir. EtOH, eter ve CHCl3’da çözünmez, buzlu CH3COOH, EtOH:CHCl3 (1:1) çözünür

11 SELÜLOZ VE TÜREVLERİ Kuvvetli su çekici Kuvvetli kabızlıkta laksatif
İştah kesici %0.5-1 oftalmik solüsyonları kontakt lens solüsyonu olarak kull. Ecz. Tekniğinde losyon ve pomadlara katılarak viskozite artırır ve stabilizasyonu sağlar Prokainli penisilin süsp.larında süsp.ajanı

12 ETHYLCELLULOSUM , ETİL SELÜLOZ
SELÜLOZ VE TÜREVLERİ ETHYLCELLULOSUM , ETİL SELÜLOZ %45-51 etoksi grubu taşır ELDESİ: Alkali sel.+etilkorür/etilsülfat-----EC hazırlanır. Eczacılık tekniğinde tablet bağlayıcı ve film kaplayıcı

13 HYDROXYETHYLCELLULOSE
SELÜLOZ VE TÜREVLERİ HYDROXYETHYLCELLULOSE Sel.un hidrksietileter türevidir. Bağlayıcı ajan ve bazı formülasyonlarda suni göz yaşı olarak kull.

14 HYDROXYPROPYLMETHYLCELLULOSUM
SELÜLOZ VE TÜREVLERİ HYDROXYPROPYLMETHYLCELLULOSUM Metilselülozun propilen glikol eteridir. Metil selüloz ve 3 hidroksi propilklorürden e.e., %20-30 –OCH3, %3-12 hidroksipropil içerir. Oftalmik solüsyonları %0.3-1 oranında kontakt lenslerde suni göz yaşı olarak kull. İyi bir süsp. yapıcı ajandır.

15 HYDROXYPROPYLCELLULOSE
SELÜLOZ VE TÜREVLERİ HYDROXYPROPYLCELLULOSE Selülozun hidroksipopil eteri Hidroksipropil grupları %80.5’den az olmamalı Sıvı preparatlarda stabilizatör ve kıvam verici Tablet formülasyonlarında bağlayıcı ve film kaplayıcı

16 SELÜLOZ VE TÜREVLERİ MİKROKRİSTAL SELÜLOZ
α-selülozun kısmi depolimerizsyonu ve temizlenmesiyle e.e. Biri küçük tanecikli suda dağılan, diğeri iri tanecikli suda dağılmayan 2 tipi vardır 2.5N HCl ile 105 0C’de 15’ süreyle yapılan reaksiyon sonucunda lif görünüşlü selüloz kristal biçimine dönüşür. Elde edilen bu ürün--- süzülür---+su ---sulu NH3 ile yıkanarak nötralleştirilir değirmenlerde mikrokristal hale getirilir.

17 SELÜLOZ VE TÜREVLERİ Tablet yapımında, emülsiyon ve köpük stabilizatörü Teknikte kolon ve ITK için adsorban

18 CARBOXYMETHYLCELLULOSUM NATRICUM, SODYUM CMC
SELÜLOZ VE TÜREVLERİ CARBOXYMETHYLCELLULOSUM NATRICUM, SODYUM CMC Selülozun polikarboksimetil eterinin sodyum tuzudur. Serbest –COOH grupları tuz meydana getirir Bu tuz higroskobik ve %7-8.5 Na içerir, suda kolay dağılır

19 SELÜLOZ VE TÜREVLERİ ELDESİ: Temizlenmiş alkali selüloz+monoklorasetikasitin sodyum tuzu ilave edilir. 3 tipi vardır: DÜŞÜK VİSKOZİTELİ (25-50 CPS) ORTA VİSKOZİTELİ ( CPS) YÜKSEK VİSKOZİTELİ (1500 CPS) NaCMC kokusuz, tatsız

20 SELÜLOZ VE TÜREVLERİ Hidrofilik özelliğinden dolayı laksatif, Na’dan dolayı antiasit %1-2 çözeltisi dermatolojide kull. İlaçlarda iyi bir sıvağdır.

21 CELLULOSUM OXYDATUM, OKSİTLENMİŞ SELÜLOZ
SELÜLOZ VE TÜREVLERİ CELLULOSUM OXYDATUM, OKSİTLENMİŞ SELÜLOZ Pamuk ya da gazlı bezin NO2 yardımıyla oksitlenmesi ile e.e. Oksitlenmeyle glukozdaki; CH2OH---CHO----COOH haline dönüşür. COOH gruplarının miktarı %16 üstünde ise bu ürün seyreltik alkali çözeltisinde kısa sürede erir. Oksitlenmiş selüloz hemostatiktir. Cerrahide kullanılır.

22 GOSSYPIUM DEPURATUM (TF), Hidrofil Pamuk
Gossypium (Malvaceae) türlerinin tohumlarında bulunan, yağından kurtarılmış, arınmış, ağartılıp steriliz edilmiş lifler olup %88-90’ı selülozdur. Dünyada 15 pamuk türü vardır. Türkiye’de; G.hirsutum (Akala pamuğu) G.herbaceum (Yerli pamuk) G.barbadense (Mısır pamuğu)

23 GOSSYPIUM DEPURATUM (TF), Hidrofil Pamuk
Pamuk meyveleri lokulusit kapsüla, 5-7 tohum uzun beyaz tüylerle çevrilidir. Pamuk kapsülller açılmaya başlayınca toplanır Kaliteli pamuğun lifleri uzundur. Ham pamuk---sey.alkali ile yağından kurtarılır yıkanır-----hipokloritle beyazlatılır. EP’ye göre lif boyu en fazla 4 cm, kalınlığı da 40 µ

24 GOSSYPIUM DEPURATUM (TF), Hidrofil Pamuk
Ph. Eur.’a göre; “Lanugo Gossypii Absorbens Aseptica” steril absorban pamuk... Cerrahide kan dindirici, Yaraların steril izolasyonu için kul. İlaçlı pamuk hazırlanmasında kul. Ham pamuk ile steril pamuğu ayımak için şöyle bir test yapılır: Bir parça pamuk kaynatılmış su içine atıldığında hidrofil pamuk su çekerek su dibine batar, ham pamuk yağlı olduğu için su yüzeyinde toplanır.

25 GOSSYPIUM DEPURATUM (TF), Hidrofil Pamuk
AVRUPA FARMAKOPESİNDE; “Filum Lini Asepticum (Steril Keten Lifi)” Steril Poliamid-6 (cerrahide kul.) Steril Poliamid 6/6 (cerrahide kul.) Steril poliester sutur (cerrahide kul.) kayıtlıdır.

26 SELÜLOZ VE TÜREVLERİ Cellulosum Foliatum: Temizlenmiş selülozun bol su ile yumuşatılmasından sonra özel makinelerde çok ince tabakalar halinde keçe haline getirilmesiyle hazırlanır. Emme yeteneğinden dolayı hasta ve çocuk bakımında absorban altlık olarak kul.

27 SELÜLOZ VE TÜREVLERİ Piroksillin, Kolloksilin: Pamuk+HNO3/H2SO4-----nitrolanmasıyla e.e. Selüloz dinitrat/ S.trinitrat/ S.tetranitrat/S.pentanitrat/S.hekzanitrat EtOH veya başka çözücüde %30’luk çözelti halinde saklanır. Kollodyon eldesinde ve film endütrisinde kul.

28 SELÜLOZ VE TÜREVLERİ Collodium, Kollodyon: Piroksilin’in etanol-eter karışımındaki çözeltisidir. Renksiz, şurupsu bir sıvıdır. Yara yüzeyinde film tabaka oluşturur Çatlamaması için “Collodium Elasticum Celluloid” hazırlanır: %3 Ol.Ricini veya %2 Kafur katılarak hazırlanır. Cerrahide bir alanın sterilizasyonu için Salisilik asitli kollodyon nasır ilacı olarak kul.

29 KİTİN Selüloz benzeri biyopolimer.
β 1-4 bağıyla bağlanmış N-asetil-D glukozaminlerden oluşmuş düz zincirli bir poliholozittir. Mantar, maya, deniz omurgasızları, eklembacaklılar, esmer alglerde bulunur Alçak bitkiler ve hayvanlarda bulunur

30 KİTİN Su, dil.asit, dil.ve kons. Alkali, alkol, org.sol erimez.
Kons.HCl, kons.H2SO4, %78-97 H3PO4, anhidr HCOOH erir Kitozan ve Kitozamin (Glukozamin) eldesinde kul.

31 KİTİN

32 KİTOZAN Desasetilkitin yapısındadır
Zayıflama ilaçlarının bileşiminde yer alır Fotoğraf emülsiyonalarında Sentetik liflerin ve kumaşların boyanabilirliği için kul.

33 GLUKOZAMİN (KİTOZAMİN)
2 amino, 2 deoksi β-D-glukopiranoz yapısında Kitin, mukoprotein ve mukopoliholozitlerde bulunur. Kitinden ve sentez yolu ile e.e. Antiartritik olarak Romatizmal rahatsızlıklarda SO4 ve HI tuzu halinde kul.

34 MANNAN Mannoz moleküllerinin polimerizasyonu ile m.g. Poliholozittir
Bitkilerde çok yaygın Selüloz ile beraber hücre çeperini oluşturur S.Arecae/ S.Coffeae/ S. Hippocastani vb. Birçok tohumun endosperma hücre çeperinde depo maddesi olarak bulunur.

35 MANNAN Hemiselüloz--------ksilan+mannan
T. Salep’in etken maddesi olan müsilajın yapısında var. Pediatride dahilen yumuşatıcı ol. kul.

36 FRUKTOZAN Homojen poliholozit Fruktozan------hidr.----Fruktoz
Β-fruktofuranozların 1-2 bağlanmasıyla oluşmuş düz zincir. En önemlisi iNÜLİN’dir. BULUNUŞU: Inula kök ve rizomları (Compositae) %45 Lappa %45 Taraxacum %25

37 FRUKTOZAN Dahlia ve Helianthus yumruları
Pyrethrum ve Cichorium köklerinde Asparagus officinalis bulunur İnülin sıcak suda çözünür, soğukta çöker Hücre özsuyunda erimiş halde bulunur (Nişastadan farkı) Vücutta fruktofuranoza parçalanır Diyabetler için diyet olarak kul. (ekmek vb. hazırlanmasında)

38 FRUKTOZAN KULLANILIŞI: Fruktoz eldesinde Böbrek fonksiyon testlerinde
Bazı bakterilerin ferm.ile teşhisinde kültür ortamı olarak kul. Diyabetlilerde gıda olarak kul.

39 DİĞER FRUKTOZANLAR Urginea maritima---- Sinistrin (1-2 bağlı)
Iris sp İrisin (1-2 bağlı) Agropyrum repens Tritisin (1-2 ve 2-6 bağlı)

40 CICHORIUM INTYBUS, HİNDİBA (Compositae)
Kökleri kul. Yaygın bir bitki, mavi çiçekli, otsu, çok yıllık Akdenizde yabani olarak yetişir. BİLEŞİMİ: İnülin (bol) Reçine Uçucu yağ Cichorin (Kumarin het.) Klorojenik asit Seskiterpen laktonlar Yağ asitleri

41 CICHORIUM INTYBUS, HİNDİBA (Compositae)
KULLANILIŞI: İnülin eldesinde kul. Kavrulan kökler kahve olarak kul. İnülin kavrulunca karamelleşir, oksimetilfurfuralden dolayı kahve kokusu duyulur. Bitkinin kökleri diüretik, müshil,terletici, iştah açıcı, kuvvet verici ve safra söktürücü, antifungal, sitostatik

42 RHIZOMA GRAMINIS, AYRIK KÖKÜ
Agropyrum repens (Triticum repens) (Graminae) kurutulmuş toprak altı kısımları Çok yıllık, cm yükseklikte, çok yıllık, otsu bitki Avrupa, Anadolu’da yol kenarlarında, ekilmemiş tarlalarda K.Yarımküre’de, G.Amerika, Avustralya, Yeni Zelenda’da yetişir.

43 RHIZOMA GRAMINIS, AYRIK KÖKÜ
Drog sarımsı renkte, 2-3mm çapında, silindirik, içi boş, noduslu, boyuna çizgili, kokusuz, hafif tatlı BİLEŞİMİ: %3-18 Tritisin (çözünen fruktozan) %3 serbest D-fruktoz Müsilaj ve zamk % uçucu yağ (%95 Agropiren+ %5 Karvon) agropiren geniş spektrumlu antibiyotiktir.

44 RHIZOMA GRAMINIS, AYRIK KÖKÜ
KULLANILIŞI: Diyabetiklerde besin maddesi Nadiren hafif laksatif ve yumuşatıcı %2 dekoksiyonu diüretik Üriner sistem enfeksiyonlarında böbrek taşına karşı kul.

45 LICHENIN, ISOLICHENIN Cetraria islandica Lichen Islandicus droğunun ana maddeleridir. Bu bitki Kuzey Avrupa dağları, Himalaya’lar ve Kuzey Amerika’da bulunur. %50 suda eriyen poliholozit içerir LİKENİN; β-D-gl 1-3, 1-4 bağı ile polimerleşir. Düz zincir olup selüloza benzer

46 LICHENIN, ISOLICHENIN İZOLİKENİN (dekstrolikenin); α-gl 1-3, 1-4 bağı ile polimerleşir. Düz zincir olup amiloza benzer LİKENİN sıcak suda, İZOLİKENİN ise soğuk suda çözünür İyot ile likenin renk vermez, izolikenin ise mavi renk verir Eczacılıkta kullanılmaz.

47 LICHENIN, ISOLICHENIN

48 LICHENIN, ISOLICHENIN ANCAK; LICHEN ISLANDICUS tallusları demulsan etkili, poliholozitlerden dolayı üst solunum yollarında koruyucu tabaka oluşturur KOM.E tarafından öksürük, bronşit, dispepsi, ağız-farenks enfeksiyonları ve iştahsızlıkta kul. İnfüzyon halinde veya soğuk maserasyonu yapılır

49 LICHEN ISLANDICUS İnfüzyonu--------4-6 g drog+150 ml su
Ekstre fluidi :1 (g/ml) ml Tentür :5 (g/ml) ml Mukoza irritsyonuna bağlı mide ve duodenum ülserlerinde kullanılmaz

50 RADIX ECHINACEAE/ HERBA ECHINACEAE (Coneflower)
Echinacea purpurea------herba ve kök E. angustifolia (Compositae=Asteraceae) E. pallida Çiçeklenme zamanı toplanan drog kul. Vatanı Amerika Avrupa’da kültürü yapılır Türkiye‘de yetişmez.

51 RADIX ECHINACEAE/ HERBA ECHINACEAE
Bileşiminde; Suda çözünebilen poliholozitler (Heteroksilan/ Arabinogalaktan) İnulin tipi fruktanlar Alkamidler (izobütilamidler) Kafeik asit esterlerinin türevleri (fenil propanoit yapısında) (Sikorik asit ve Ekinakozit) Uçucu yağ Flavonoit Cu, Fe gibi mineraller A,C,E vitaminleri

52 RADIX ECHINACEAE/ HERBA ECHINACEAE
ETKİ: Poliholozitlerden dolayı immunostimulan Arabinogalaktan------interferon üretimini artırır, virüslerin çoğalmasını önler Alkamidler------fagositozu uyarırlar, makrofajları aktive ederler, prostoglandini inhibe ederler Kafeik asit türevleri antienflamatuar ve antioksidan etkilidirler.

53 RADIX ECHINACEAE/ HERBA ECHINACEAE
KULLANILIŞI: Soğuk algınlığı, ÜSYE (E. purpurea) Üriner sistem enfeksiyonlarında (E. purpurea) Sık tekrarlayan enfeksiyonlarda (E. pallida) Grip (E. pallida) Öksürük, bronşitte (E. pallida) Uçuk, aft, ağız ve farenks enfeksiyonunda Haricen yanık ve yaralarda Günlük dozu 900 mg ekstre, 1-2 g drog Tentürü (1:5 g/ml EtOH %55)

54 RADIX ECHINACEAE/ HERBA ECHINACEAE
En etkili formu damla şekli Sık tekrarlayan enfeksiyonlara karşı günde 2-3 kez damla (30-60 damla) En fazla 8 hafta kullanılır KONTRENDİKASYONLARI: Bağışıklık sistemini stimule ettiği için Lupus gibi otoimmun hastalıklarda Tüberkülozda AIDS MS (Multipl sklerozda) kullanılmaz

55 RADIX ECHINACEAE/ HERBA ECHINACEAE
Compositae familyası bitkilerine allerjisi olanlarda Doğuştan allerjisi olanlarda kullanılmaz Hamilelik ve süt verme döneminde kullanılmaması tavsiye edilir Çocuklarda hekim tavsiyesi ve gözetiminde kul. Tek ya da kombine birçok preparatı vardır.