تفاوت گوش دادن و شنيدن

تفاوت گوش دادن و شنیدن آيا براي اينكه مطلبي بياموزيد، راهي بهتر از تمركز، توجه كامل به مطلب، تجزيــــه و تحليــل اطلاعات دريافتي و درك آگاهانه از محتواي آن سراغ داريد؟ يكي از اين روش هايي كه تمــــام اين قواعد را در اختيار شما قرار مي دهد تا سطح يادگيري تان را افزايش دهيد، گوش دادن موثر و فعال است. توجه داشته باشيد كه ما از فرايند گوش دادن سخن مي گوييم و نه شنيدن.

دو مقوله شنيدن و گوش دادن ، تفاوت هايي اساسي با هم دارند. در اين مقاله نخست به بررسي دقيق اين تفاوت ها و سپس به تاثير گوش دادن در يادگيري خواهيم پرداخت.

9 تفاوت گوش دادن و شنیدن كدامند؟

در ادامه به این موارد می پردازیم:

شنيدن ، عملي كاملا فيزيكي است

امواج صوتي توسط ارتعاشات هوا ايجاد شده و پس از ايجاد تغييراتي بر روي آنها، سيگنال هاي الكتريكي به مغز رسيده و ما صداها را مي شنويم. در واقع شنيدن، فقط به معناي درك صداهاي پيرامون ماست؛ حال آنكه گوش دادن به توانايي تجزيـــه و تحليــل اطلاعاتي گفته مي شود گه ما از طريق حس شنوايي آنها را مي شنويم.

عمل شنيدن به وسيله عضوي از بدن به نام گوش انجام مي گردد

ولي مكانيزم گوش دادن توســط مغزمان صورت مي پذيرد. اين مغز ماست كه عمل پردازش اطلاعات شنيده شده را به عهده دارد.

شنيدن فرايندي دائمي و هميشگي است

يعني ما همواره در طول زندگي، مشغول شنيــــدن هستيم. ولي گوش دادن، عملي موقتي است. يعني ما تنها زماني كه با دقت و توجه تمام، به قصد كسب اطلاعات به صدايي خاص گوش مي سپاريم، در حال گوش دادن هستيم.

شنيدن فرايندي جسماني است

به وسيله عضوي مشخص (گوش) انجام ميپذيرد، حال آنـكه گوش دادن ماهيتي كاملا رواني داشته و مستقيما به عملكرد مغزمان بستگي دارد.

شنیدن يك فرايند غير فعال است

براي انجام اين عمل، نياز به فعل و انفعال خاصي نيســت، بلكه ما همواره و به صورت كاملا طبيعي مشغول شنيدن صداهاي اطراف خود هستيم. در حالي كه گوش دادن، كنشي كاملا فعال است. يعني هنگامي كه قصد گوش دادن به حرف هاي فرد ديگري را داشته باشيم، نيازمند به كارگيري حواس مختلف بدنمان هستيم. مجموعه اقداماتي كه ما هنگــــام گوش دادن انجام مي دهيم، اعم از تماس چشمي،‌ لبخند زدن، تكان دادن سر و تغيير حالات بدن، همگي نشانه فعال بودن اين فرايند هستند.

پديده شنيدن كاملا ذاتي است

يعني تمام افراد به جز عده اي كه از نقص فيزيولوژيك رنج مي برند از بدو تولد توانايي شنيدن را دارند، ولي گوش دادن كاملا اكتسابي حاصل ميشود. در واقع اگـــــر فردي ميخواهد بصورت فعالانه و موثر، به سخنان ديگران گوش فرادهد، ميبايست مهارتهــــــاي مربوط به آن را از طريق آموزش و البته تمرين فرا بگيرد.

شنيدن به صورت كاملا ناآگاهانه رخ مي دهد

يعني ما بدون اينكه نيازي به برنامه ريزي قبلي داشته باشيم، مي توانيم صداهاي مختلف را بشنويم ولي براي انجام عمل گوش دادن مي بايست برخي كارها را به صورت كاملا آگاهانه و از روي برنامه از پيش تعيين شده انجام دهيم. استفاده از مهارت هايي همچون زبان بدن، طرح سئوال، يادداشت برداري و جمع بندي سخن ديگران و تحسين فرد مقابل اقداماتي نيستند كه بصورت اتفاقي و ناآگاهانه صورت پذيرند؛ بلكه در پس هر كدام از آنها، آثاري از شعور و آگاهي ديده مي شود.

ما بر روي عمل شنيدن كنترل خاصي نداريم

اين عمل اتوماتيك وار و بدون نظارت ما صــورت مي پذيرد. حال آنكه پديده گوش دادن فعال، كاملا در كنترل ما بوده و بدون برنامه ريزي و ذهني و اجرايي كردن آنها محقق نخواهد شد.

شنيدن، نياز به تمركز ندارد

بدون توجه كامل، ما مي توانيم صداي اطرافمان را بشنويــــم ولي گوش دادن فعال و موثر، بدون تمركز و دقت نظر فراوان، عملا غيرممكن است.

با توضيحاتي كه داده شد به اين نتيجه مي رسيم كه هرگـــز نمي توانيم صرفا بوسيله شنيــــدن، به يادگيري خود كمك قابل توجهي كنيم، بلكه از اين طريق تنها اطلاعاتي سطحي را كسب خواهيم نمود. فقط از طريق استفاده از مهارت گوش دادن فعال است كه مي توانيم سطح يادگيـــري خود را به طرز چشمگيري افزايش دهيم.

در ادامه به تاثير گوش دادن در يادگيري مي پردازيم.

7روش گوش دادن چه تاثيري بر يادگيري دارد؟

این موارد را در ادامه توضیح می دهیم:

براي ياد گيري، درك كنيد؛ حفظ نكنيد

بارها پيش آمده كه درسي را براي شركت در آزمون مربوطه خوانده و نمره بسيار خوبــي هم در آن آزمون كسب مي كنيم. ولي اگر چند روز پس از امتحان، از ما سئوالي درباره آن درس بعمل بيايــد، چيزي را بخاطر نمي آوريم. دليل اين امر روشن است. ما آن در مبحث را صرفا حفظ كرده ايم ولـي درك نكرده ايم. حالا تصور كنيد به همايشي رفته ايم و با توجه به علاقه خود به آن موضوع خاص، با تمام وجود به سخنان مطرح شده گوش فراداده ايم. جالب اينجاست اگر چندين سال بعد، درباره موضوع آن همايش، مطلبي از ما پرسيده شود، هنوز چيزهايي را به ياد مي آوريم. عامل وقوع اين دو رخداد كاملا واضح است: تفاوت بين دو فرايند شنيدن و گوش دادن. از آنجا كه ما در آن همايـش، تمام جوانب گوش دادن فعال را رعايت كرده و آگاهانه و با تمركز كامل و از روي انتخاب، با كمـال دقت به سخنان مطرح شده به صورت فعالانه گوش فراداده ايم، مسائل بازگو شده در ذهن ما نقش بسته و تا مدت ها آنها را بخاطر خواهيم داشت.

گوش دادن، سطح يادگيري را افزايش مي دهد

وقتي بطور كامل و دقيق به مطالب ارائه شده گوش گنيم، به طور قطع قادر به درك اطلاعات بيشتر و وسيع تري خواهيم بود و به راحتي مي توانيم ارتباط بين مطالب را شناسايي كرده و سطح يادگيري خود را ارتقا دهيم. اگر ما صرفا شنونده باشيم، ارتبــــاط بين دروس و عناويـــن ارائه شده را درك نمي كنيم و اين موضوع باعث خواهد شد، ميزان يادگيري بسيــــار ناچيز بوده و ما را هــــر روز با مشكلات بيشتري روبرو خواهد ساخت.

از طريق گوش دادن، موفق به خلق ايده هاي جديد خواهيد شد

هنگامي كه در جلسات گفتگو، همايش ها يا حتي كلاس هاي درسي با تمام توجه و دقت خود، به گفته هاي افراد توانمند گوش فرا دهيم، با دريايي از اطلاعات و ايده هاي جديد مواجه خواهيم شد. اگـر صرفا شنونده باشيم براحتي از كنار اين منابع اطلاعات ارزشمند گذر كرده و هيچ دستاوردي به دست نخواهيم آورد. اما كسي كه خوب گوش مي كند، شكارچي توانمندي است. او ايده ها و راه كارهــا را به خوبي درك كرده و پس از تحليل و پردازش اطلاعات دريافتي، ايده هاي فوق العاده اي را خلـــق كرده و به موفقيت هاي بزرگ و ارزشمندي دست خواهد يافت.

گوش دادن، موجب تقويت گفتار و فن بيان ميشود

وقتي يك سخنران، قواعد فن بيان را بخوبي در كلامش رعايت مي كند و قادر است از طريق تسلــط به سخنوري و مهارت گفتاري، به راحتي مطالب مدنظرش را به شما انتقال دهد، فقط كافي است شما با گوش دادن موثر، اين مهارت ها را بياموزيد. بدين ترتيب شما به سادگي ارتباط كلمـات را درك كرده، با معناي صحيح واژگان آشنا شده و مهارت هاي گفتاري را خواهيد آموخت. توجه و تمركــــز در اين حوزه، به مرور از شما سخنوري توانمند خواهد ساخت.

گوش دادن فعال، باعث برقراري ارتباط موثر با طرف مقابل شده و اشتياق او را افزايش ميدهد

تصور كنيد تمام افراد حاضر در يك كلاس و يا همايش با مهارت گوش دادن فعال آشنـــــا بوده و اصول آن را رعايت نمايند. اگر شمــــا سخنران يا مدرس اين افراد بوديد چه حسي پيدا مي كرديد؟ قطعا تحقق اين امر، سخنران را مجاب مي سازد كه مخاطبان، با كمال دقت و تمركز و البته احترام به سخنانش گوش فرا مي دهند. پس او نيز با اشتياق و انگيزه مضاعف، در انتقال اطلاعات بيشتـر و صدالبته كاربردي تر به آنان خواهـــد كوشيد. نتيجه اصلي اين اتفاق، چيزي جز افزايش سطـــح يادگيري مخاطبان نخواهد بود.

گوش دادن، ايجاد سئوال مي كند و سئوال بيشتر يعني يادگيري بيشتر

هنگامي كه ما به مطالب ارائه شده با دقت و تمركز لازم گوش مي دهيم سئوالات بسياري در ذهنمان شكل مي گيرد. البته سئوالاتي مرتبط و ارزشمند. طرح اين سئوالات، توضيحات بيشتر سخنران يا مدرس را به دنبال دارد و باعث مي شود بسياري از مطالبي كه فراموش شده بود يا سخنران نيازي به مطرح كردن آن نمي دهيد، مطرح شده و منابع اطلاعاتي ارزشمندي را در اختيـار ما قرار دهد. پس گوش كنيد، بپرسيد و بياموزيد.

گوش دادن، تمركز و دقت را افزايش داده و يادگيري را بهبود مي بخشد

وقتي كه ما به گوش دادن فعال و موثر عادت مي كنيم، به اين توانمندي دست پيدا مي یابيم كه تمـام دقت و توجه خود را بر روي منابع اطلاعاتي متمركز كنيم. همين تمركز، شاه كليد يادگيري بيشتر است. وقتي به اين درجه از مهارت برسيم كه تمام مسائل جانبي را كنار گذاشته و روي موضــــوع اصلي، دقت نظر داشته باشيم مطالب بيشتري را جذب و درك كرده و سطح يادگيري خود را ارتقا خواهيم داد.

شايد گوش دادن، در نگاه اول فرايندي ساده و بي اهميت جلوه كند.ولي كافي است مهارت هاي گوش دادن را فراگرفته و آنها را در خود تقويت نماييد.آن گاه از سرعت پيشرفت خود در حوزه يادگيـري، حيرت زده خواهيد شد.گوش دادن فعال، مهارتي تعيين كننده است. آن را جدي بگيريد.