Ο σκελετός των κάτω άκρων

Ο σκελετός των κάτω άκρων αποτελείται από:

• Τα οστά της πυελικής ζώνης
• Το σκελετό του μηρού
• Το σκελετό της κνήμης
• Το σκελετό του άκρου πόδα

 

Οστά της πυελικής ζώνης

Ο σκελετός της πυελικής ζώνης ή πύελος ή λεκάνη αποτελείται από τα δύο ανώνυμα οστά, από το ιερό οστό και από τον κόκκυγα.  

Σχηματισμός πυέλου

  Τα δύο ανώνυμα οστά συνδέονται μεταξύ τους μπροστά με την ηβική σύμφυση και πίσω με το ιερό οστό σχηματίζοντας έτσι την πύελο.  Η πύελος έχει σχήμα κωνικό με την κορυφή προς τα κάτω και τη βάση προς τα επάνω.  Αρθρώνεται με τον πέμπτο οσφυϊκό σπόνδυλο και με τα μηριαία οστά στις αρθρώσεις του ισχίου.  Έτσι μεταβιβάζεται στα κάτω άκρα το βάρος του κορμού.  Επίσης η πύελος προστατεύει τα όργανα που βρίσκονται στο εσωτερικό της .  Στα οστά της πυέλου προσφύονται οι κοιλιακοί μύες και οι μύες του μηρού.  Η πύελος χωρίζεται στη μεγάλη και τη μικρή πύελο.  Όριό τους είναι η ανώνυμη ή πυελική γραμμή.  Αυτή αρχίζει από το επάνω χείλος της ηβικής σύμφυσης και φτάνει μέχρι το μπροστινό χείλος της βάσης του ιερού οστού (ακρωτήρι των μαιευτήρων).  Η ανδρική πύελος είναι βαθιά καις τενή, ενώ η γυναικεία είναι ρηχή και πλατιά για να διευκολύνεται ο τοκετός.  

Ανώνυμα οστά

Το κάθε ανώνυμο αποτελείται από τρία οστά: το λαγόνιο, το ηβικό και το ισχιακό.  Αυτά γύρω στο 20ο έτος συνοστεώνονται και σχηματίζουν το ενιαίο ανώνυμο οστό.  Το λαγόνιο βρίσκεται προς τα πάνω, το ηβικό προς τα κάτω και μπροστά και το ισχιακό προς τα κάτω και πίσω.  Στα όρια της σύνδεσης των τριών οστών υπάρχει αρθρική επιφάνεια, η κοτύλη, με την οποία αρθρώνεται το ανώνυμο με το μηριαίο οστό (άρθρωση του ισχίου).  Το πάνω χείλος του ανώνυμου οστού (λαγόνιος ακρολοφία) είναι ψηλαφητό κάτω απλό το δέρμα.  Στο κατώτερο μέρος του ανώνυμου (ισχιακό κύρτωμα) στηριζόμαστε όταν καθόμαστε, ενώ όταν είμαστε όρθιοι καλύπτεται από μύες.  Τα ανώνυμα οστά στη γυναίκα κατά τη διάρκεια της κύησης απομακρύνονται μεταξύ τους, γιατί διευρύνεται η ηβική σύμφυση εξαιτίας της δράσης ορμονών.    

Σκελετός του μηρού

  Αποτελείται από το μηριαίο οστό και την επιγονατίδα.    

Μηριαίο οστό

  Το μηριαίο είναι το ισχυρότερο και μακρύτερο από όλα τα οστά του σκελετού.  Από το μήκος του, το οποίο κυμαίνεται από 35-55 εκ., εξαρτάται  το ύψος του ανθρώπου.  Η φορά του μηριαίου οστού στην όρθια στάση είναι λοξή από επάνω και έξω προς τα κάτω και μέσα.  Η φορά αυτή στη γυναίκα είναι πιο λοξή γιατί η γυναικεία λεκάνη έχει μεγαλύτερο πλάτος.  Το μηριαίο οστό εμφανίζει δύο άκρα, το άνω (άνω επίφυση) και το κάτω (κάτω επίφυση).  Μεταξύ αυτών βρίσκεται το σώμα (διάφυση) του μηριαίου οστού.  Στο άνω άκρο του μηριαίου βρίσκονται: η κεφαλή, ο ανατομικός αυχένα, ο μεγάλος και ο μικρός τροχαντήρας και ο χειρουργικός αυχένας.   Η κεφαλή του μηριαίου έχει σχήμα σφαίρας (3/4).  Είναι λεία και σκεπάζεται  από χόνδρο.  Αρθρώνεται με την κοτύλη του ανώνυμου στην άρθρωση του ισχίου.  Υπάρχουν δύο αποφύσεις: ο μεγάλος και ο μικρός τροχανήρας.  Ο μεγάλος είναι η προς τα πάνω επέκταση του σώματος του μηριαίου και είναι ψηλαφητός.  Ο ανατομικός αυχένας βρίσκεται ανάμεσα στην κεφαλή και τους τροχαντήρες.  Ο χειρουργικός αυχένας είναι το στενό μέρος του οστού κάτω από τους τροχαντήρες.   Το κάτω άκρο του μηριαίου οστού είναι πολύ ογκώδες.  Έχει δύο ογκώματα, τον έσω και τον έξω μηριαίο κόνδυλο.  Οι δύο κόνδυλοι προς τα πίσω χωρίζονται με μια παχιά και βαθιά αύλακα, ενώ μπροστά ενώνονται σε κοινή αρθρική επιφάνεια, τη μηριαία τροχιλία, η οποία αρθρώνεται με την επιγονατίδα.  

Επιγονατίδα

  Η επιγονατίδα είναι ένα μεγάλο σησαμοειδές οστό τριγωνικού σχήματος.  Η βάση της βρίσκεται προς τα επάνω και η κορυφή προς τα κάτω.  Βρίσκεται μπροστά από την τροχιλία του μηριαίου οστού στην μπροστινή επιφάνεια του γόνατος.  Στην επιγονατίδα καταφύεται ο τετρακέφαλος μυς.  Η πίσω επιφάνεια της επιγονατίδας είναι σκεπασμένη με χόνδρο και αρθρώνεται με τη μηριαία τροχιλία του μηριαίου οστού.  Η επιγονατίδα ψηλαφάται εύκολα κάτω από το δέρμα.    

Σκελετός της κνήμης

  Ο σκελετός της κνήμης αποτελείται από δύο μακρά οστά, την κνήμη προς τα μέσα και την περόνη προς τα έξω, που είναι παράλληλα μεταξύ τους.  Η κνήμη είναι παχύτερη από την περόνη και κρατάει το βάρος του σώματος.  Είναι το πιο ισχυρό οστό μετά το μηριαίο.  Η κνήμη και η περόνη αρθρώνονται μεταξύ τους στις δύο άκρες τους, ενώ ανάμεσά τους μένει κενός χώρος, το μεσόστεο διάστημα.  Ο σκελετός της κνήμης αρθρώνεται με το μηριαίο οστό με την άρθρωση του γόνατος, στην οποία συμμετέχει μόνο η κνήμη.  Επίσης αρθρώνεται με το άκρο πόδι με την ποδοκνημική διάρθρωση.      

Κνήμη

  Στην κνήμη διακρίνουμε άνω άκρο, σώμα και κάτω άκρο.  Το άνω άκρος είναι πιο ογκώδες από το κάτω.  Αποτελείται από τους δύο κνημιαίους κονδύλους, τον έσω και τον έξω, οι οποίοι σκεπάζονται από χόνδρο και αρθρώνονται με τους μηριαίους κονδύλους.   Το σώμα της κνήμης είναι τριγωνικό.  Το μπροστινό του χείλος, που ονομάζεται κνημιαία ακρολοφία, ψηλαφάται κάτω από το δέρμα, γιατί δεν καλύπτεται από μαλακά μόρια.   Το κάτω άκρο έχει σχήμα κύβου.  Η μέσα επιφάνεια προεξέχει προς τα κάτω και σχηματίζει το έσω σφυρό.  Το έσω σφυρό αρθρώνεται με τον αστράγαλο (ποδοκνημική διάρθρωση).  Η κάτω επιφάνεια σκεπάζεται από χόνδρο και αρθρώνεται με την πάνω επιφάνεια του σώματος του αστραγάλου (ποδοκνημική διάρθρωση).    

Περόνη

Είναι λεπτό και μακρύ οστό.  Βρίσκεται προς τα έξω σε σχέση με την κνήμη.  Το κάτω άκρο της μαζί με το κάτω άκρο της κνήμης συμμετέχει στο σχηματισμό της ποδοκνημικής διάρθρωσης.  Η περόνη εμφανίζει άνω άκρο, σώμα και κάτω άκρο.   Το άνω άκρο ή κεφαλή εμφανίζει αρθρική επιφάνεια για την άρθρωση με τον έξω κνημιαίο κόνδυλο (άνω κνημοπερονιαία διάρθρωση).  Το σώμα της περόνης είναι λεπτό και τριγωνικό.  Το κάτω άκρο αποτελεί το έξω σφυρό, το οποίο φτάνει πιο χαμηλά από το έσω σφυρό.  Εμφανίζει αρθρική επιφάνεια μετ την οποία αρθρώνεται  με την έξω επιφάνεια του αστραγάλου (ποδοκνημική διάρθρωση).     Σκελετός του άκρου πόδα   Τα οστά του άκρου ποδιού είναι συνολικά 26.  Τα χωρίζουμε στα οστά του ταρσού, του μεταταρσίου και τις φάλαγγες των δακτύλων.  Τα οστά αυτά συνδέονται μεταξύ τους με ισχυρούς συνδέσμους και με τους τένοντες των μυών, που προσφύονται σε αυτά και έτσι δημιουργούν την ποδική καμάρα.  Η ποδική καμάρα συμβάλλει στη στήριξη όλου του σώματος κατά την όρθια θέση και στη βάδιση.   Τα οστά του ταρσού   Ο ταρσός αποτελείται από επτά οστά που βρίσκονται σε τρεις σειρές: Η πίσω σειρά αποτελείται από τον αστράγαλο και την πτέρνα Η μεσαία αποτελείται από το σκαφοειδές οστό και Η μπροστινή σειρά αποτελείται από τρία σφηνοειδή οστά και το κυβοειδές οστό.  

Αστράγαλος

  Είναι ένα κοντό δυνατό οστό, που αρθρώνεται προς τα πάνω με τα οστά της κνήμης, προς τα κάτω με την πτέρνα και προς τα εμπρός με το σκαφοειδές οστό.  Ο αστράγαλος μεταβιβάζει το βάρος του σώματος στο άκρο πόδι.  Αποτελείται προς τα εμπρός από την κεφαλή, προς τα πίσω από το ογκώδες σώμα και από τον αυχένα που είναι στενότερος και συνδέει την κεφαλή με το σώμα.  Έχει σχήμα κύβου και εμφανίζει έξι πλευρές.   Η πάνω πλευρά εμφανίζει την τροχιλία του αστραγάλου, μία αρθρική επιφάνεια, με την οποία αρθρώνεται με το κάτω άκρο της κνήμης.  Οι πλάγιες πλευρές (έσω και έξω) εμφανίζουν αρθρικές επιφάνειες για την άρθρωση του έξω και έσω σφυρού.  Η κάτω πλευρά του αστραγάλου εμφανίζει μία πρόσθια και μία οπίσθια αρθρική επιφάνεια, που χωρίζονται με την αύλακα του αστραγάλου.  Αυτές οι αρθρικές επιφάνειες αρθρώνονται με αντίστοιχες αρθρικές επιφάνειες της πάνω πλευράς της πτέρνας.   Στον αστράγαλο προσφύονται σημαντικοί σύνδεσμοι, δεν προσφύονται όμως μύες.    

Πτέρνα

  Η πτέρνα είναι το μεγαλύτερο και ισχυρότερο από τα οστά του ταρσού.  Βρίσκεται κάτω από τον αστράγαλο και πίσω από το κυβοειδές οστό.  Εμφανίζει έξι πλευρές.  Η κάτω πλευρά αντιστοιχεί στο πέλμα.  Η πάνω πλευρά έχεις δύο αρθρικές επιφάνειες του αστραγάλου.  Οι αρθρικές επιφάνειες της πτέρνας χωρίζονται μεταξύ τους με την αύλακα της πτέρνας, η οποία μαζί με την αύλακα του αστραγάλου σχηματίζει τον ταρσιαίο σωλήνα.  Η μπροστινή πλευρά της πτέρνας είναι αρθρική και αρθρώνεται με το κυβοειδές οστό.  Η πίσω πλευρά της πτέρνας είναι ανώμαλη και πάνω σ’ αυτήν προσφύεται ο Αχίλλειος τένοντας.    

Σκαφοειδές οστό

  Βρίσκεται στο έσω χείλος του ποδιού ανάμεσα στον αστράγαλο (προς τα πίσω) και στα τρία πρώτα μετατάρσια οστά (προς τα μπροστά).  Η αρίθμησή τους γίνεται από μέσα προς τα έξω δηλαδή 1ο , 2ο ,και 3ο .  Με το σχήμα τους βοηθούν στην διατήρηση της ποδικής καμάρας.      

Κυβοειδές οστό

  Το κυβοειδές έχει σχήμα ανώμαλου κύβου.  Βρίσκεται προς τα έξω από το τρίτο σφηνοειδές και ανάμεσα στην πτέρνα (προς τα πίσω) και στα δύο τελευταία μετατάρσια (προς τα μπροστά).  

Οστά του μεταταρσίου

  Ο σκελετός του μεταταρσίου αποτελείται από πέντε οστά, τα μετατάρσια.  Είναι μακρά οστά σχεδόν παράλληλα μεταξύ τους, αφήνοντας μεσόστεα διαστήματα.  Ονομάζονται από μέσα προς τα έξω: 1ο , 2ο, 3ο, κλπ.  Σε κάθε μετατάρσιο διακρίνουμε: το πίσω άκρο ή βάση που αρθρώνεται με τα οστά του ταρσού, το σώμα και το εμπρός άκρο ή κεφαλή που αρθρώνεται με την πρώτη φάλαγγα του αντίστοιχου δακτύλου.   Το πρώτο μετατάρσιο αντιστοιχεί στο μεγάλο δάκτυλο είναι το πιο ογκώδες αλλά και το πιο κοντό.  Συμβάλλει στη στήριξη του ανθρώπινου σώματος.     Τ. Παπαδόπουλος – Ε. Ρίζου – Μ. Διαμαντοπούλου – Π. Μαρκαντωνάκης