خیرگی در نورپردازی به چه معناست؟ راه های جلوگیری از آن

خیرگی یا آلودگی نوری (Glare) پارامتری است که در پروژه های روشنایی و نورپردازی محاسبه و مورد بررسی قرار می گیرد. خیرگی به معنای تراکم زیاد نور و روشنایی بیش از حد در یک ناحیه می باشد. زمانی که خیرگی در پروژه ای زیاد باشد یعنی اصول و استاندارد های مهندسی به درستی در آن پروژه رعایت نشده. وجود خیرگی می تواند موجب سوزش چشم و تاثیر منفی بر قدرت دید افراد داشته باشد. همچنین در مدت زمان طولانی تاثیرات منفی در ذهن و کاهش راندمان ذهن خواهد داشت.

خیرگی و انواع آن 

نور موجود در محیط باید به صورت یکنواخت در همه نقاط پخش شود و موجب دید بهتر افراد باشد. نور مناسب می تواند حس آرامش را در افراد القا کند. محیط هایی که از نور مناسب و استانداردی برخوردارند با صفاتر و دلنشین تر از سایر محیط ها هستند. خیرگی یا آلودگی نوری به دو صورت خیرگی محدود کننده و خیرگی آزاردهنده ایجاد می گردد. با فروشگاه مشاری در مقاله "خیرگی در نورپردازی به چه معناست؟" همراه باشید.

خیرگی محدود کننده یا Disability Glare

خیرگی محدود کننده زمانی رخ میدهد که نور زیادی از یک منبع نور ساطع می شود و مستقیما در زاویه دید فرد قرار میگیرد. در این حالت هاله ای مجازی از نور در شبکیه چشم ایجاد می شود در نتیجه فرد محیطی را که از سمت آن نور با شدت ساطع می شود را نمی بیند. جهت بر طرف کردن این نوع از خیرگی باید زاویه بین خط دید و منبع نور را تغییر بدهید تا در زاویه مناسبی از یکدیگر قرار گیرند.

برای یک مثال از خیرگی محدودکننده می توان به نور بالای ماشین هایی که در تاریکی در رو به روی ما حرکت می کنند اشاره نمود. در نورپردازی محیط های داخلی و خارجی هم می توان به قرار دادن ناشیانه پروژکتور ال ای دی یا نصب چراغ و لامپ های متعدد در محیط اشاره کرد. در نورپردازی توجه داشته باشید که منابع نوری انتخابی دارای رفلکتور مناسبی با توجه به ابعاد محیط داشته باشند تا خیرگی محدود کننده به حداقل خود برسد یا به طور کامل حذف شود.

خیرگی آزاردهنده یا  Discomfort Glare

این نوع از خیرگی زمانی رخ می دهد که نور در محیط بیشتر از میزان مورد نیاز باشد که در این شرایط فرد با کوچک کردن چشمان و بستن پلک عکس العمل نشان می دهد. البته با گذشت زمان چشم ها به میزان نور عادت می کنند. اما در مدت زمان طولانی باعث پریشانی، سوزش چشم و سر درد خواهد شد. نمونه دیگری از این نوع خیرگی می توان به نور چراغ های خیابانی که در ارتفاع کمی و با شدت نور بالا در خیابان ها نصب شده اند اشاره کرد که با وجود تاریکی هوا و قرار گرفتن در معرض نور این چراغ ها چشم ها اذیت می شوند و خیرگی آزاردهنده ای شکل می گیرد.

روش هایی برای بر طرف کردن خیرگی محیط داخلی 

با توجه به اینکه خیرگی می تواند اثرات نامطلوبی بر روی ذهن و چشم افراد داشته باشد. در پروژه های نورپردازی و روشنایی باید توجه داشت که خیرگی را به حداقل برسانیم. برای کاهش خیرگی استفاده از منابع نوری ال ای دی تاثیر بسزایی دارد. لامپ های ال ای دی با ایجاد نور با کیفیت و در زوایای مورد نیاز خیرگی نور را به حداقل می رسانند. در هنگام نصب لامپ و چراغ به ارتفاع نصب توجه داشته باشید که ارتفاع نصب چراغ ها نیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. مورد دیگری که در نصب منابع نوری مختلف حائز اهمیت است زمینه منبع روشنایی می باشد که بهتر است در رنگ های روشن باشد تا روشنایی لامپ به صورت یک سطح بزرگ تر و یکنواخت تر به نظر برسد نه به صورت یک نقطه نورانی کوچک که موجب خیرگی می شود.

نکته ای که در طراحی دکوراسیون داخلی باید توجه داشت که بر نورپردازی محیط هم تاثیر گذار است رنگ دیوار ها و کف محیط می باشد. طبق استاندارد های مهندسی بهتر است رنگ دیوار ها نسبت به سقف تیره تر باشد و همچنین رنگ کف زمین نسبت به دیوارها تیره تر باشد، در این صورت ضرایب بازتاب محیط استاندارد تر و بهتر خواهد بود.

توجه داشته باشید که اجسام براقی که موجب باز تاب نور می شوند را تا حد امکان در نقاطی قرار دهید که باعث بازتاب نور به زاویه دید افراد نشوند و چیدمان را به صورتی انجام دهید که هیچ نوری به صورت مستقیم با چشم افراد  در تماس نباشد و نور به صورت یکنواخت در محیط منتشر شود. برای نورپردازی مناسب و اصولی می توانید از متخصصان طراحی نورپردازی کمک بگیرید.

روش هایی برای بر طرف کردن خیرگی محیط خارجی

وجود خیرگی در محیط داخلی تنها موجب آسیب به بینایی افراد می شود. اما خیرگی در محیط های خارجی به خصوص در خیابان ها موجب اختلال در دید عابران و رانندگان می شود. در صورت به وجود آمدن مشکل بینایی در رانندگان و بروز خیرگی لحظه ای و عدم مشاهده درست عابران، می تواند خطرات و حوادث جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد از این رو به حداقل رساندن خیرگی در خیابان ها و معابر یکی از مهم ترین وظایف طراحان نورپردازی شهری می باشد.

برای بررسی خیرگی نور در خیابان ها تمامی اجسام و مقدار درخشندگی آنها با توجه به ضریب انعکاس سطوح محاسبه می شود و با توجه به شار نوری چراغ های خیابانی و همچنین سطح انعکاس نور از محیط به مقدار خیرگی پی می بریم.

تا حد امکان در المان ها و مبلمان شهری باید از رنگ های مات و تیره استفاده کرد. استفاده از چراغ های خیابانی ال ای دی به جای چراغ های متال هالید نیز به میزان قابل توجهی می تواند خیرگی و سطح کیفیت نور و روشنایی را در محیط بهبود ببخشد. همچنین نکته دیگری را که باید در انتخاب چراغ های خیابانی مورد توجه قرار داد دمنای رنگ نور است به عنوان مثال رنگ نور یخی خیرگی بیشتری از رنگ نور طبیعی یا گرم دارد.