Darowizny na cele publicznie i społecznie promowane są m.in. poprzez ulgę podatkową, z której korzysta się w deklaracji rocznej. Odliczenia dokonuje się od dochodu podatnika, który zdecydował się w trakcie 2023 r. nadokonanie darowizny na rzecz określonej organizacji realizującej cele pożytku publicznego, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, lub na rzecz organizacji realizujących równoważne cele, określonych w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie UE lub EOG, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych.

Źródło: shutterstock

Darowizna a 1,5% na OPP i 0,5% na Kościół

Są to dwa niezależne tytuły odliczeń. Kwotę 6% dochodu podatnika można przekazać na tę samą organizację, na rzecz której przekazujemy 1,5% podatku. Kwoty te nie sumują się ze sobą, rozlicza się je oddzielnie, niezależnie.

Wymagane dokumenty

Odliczenia dokonuje się wpisując w deklarację roczną kwotę dokonywanych odliczeń. Szczegóły wszelkich odliczeń umieszcza się w załączniku PIT/O. Podać należy:

• kwotę przekazanej darowizny,
• kwotę dokonanego odliczenia oraz
• dane pozwalające na identyfikację obdarowanego, w szczególności jego nazwę i adres.

Podatnik odliczenia darowizny pieniężnej dokonuje wyłącznie na podstawie dowodu wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego. Innymi słowy nie jest potrzebne dodatkowe oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu.

W przypadku darowizny innej niż pieniężna, przekazanie darowizny potwierdza się dokumentem, z którego wynika wartość tej darowizny (np. pisemna lub notarialna umowa darowizny). Należy również posiadać oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny. Z reguły można tego dokonać na jednym dokumencie – w którym wskazuje się obdarowanego, rodzaj darowizny i jej wartość oraz umieszcza się podpisy obdarowanego i darczyńcy. Nie powinno się wartości darowizny i oświadczenia darczyńcy o przyjęciu potwierdzać na dwóch odrębnych dokumentach.

Wynika to z literalnego brzmienia przepisów.

Z racji na przeznaczenia darowizny na wybrany cel, dowód wpłaty powinien zawierać wskazanie, na jaki cel darowizna ma być przeznaczona.

W którym momencie dokonać darowizny?

Odliczyć można darowizny dokonane w roku podatkowym, za który dokonuje się rozliczenia. Darowizny dokonane od 1 stycznia 2024 r. nie mogą być rozliczane w deklaracji składanej za 2023 rok.

Cel charytatywny

Darowizna, którą odliczać można od dochodu, może być przekazana w celu:

1. pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób;
2. wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;
3. działalności charytatywnej;
4. podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;
5. działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego;
6. ochrony i promocji zdrowia (a od 2016 r. - ochrony i promocji zdrowia, w tym działalności leczniczej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 618, 788 i 905);
7. działalności na rzecz osób niepełnosprawnych;
8. promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy;
9. działalności na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn;
10. działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym;
11. działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości;
12. działalności wspomagającej rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej;
13. działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych;
14. nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania;
15. wypoczynku dzieci i młodzieży (a od 2016 r. - działalności na rzecz dzieci i młodzieży, w tym wypoczynku dzieci i młodzieży);
16. kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego;
17. wspierania i upowszechniania kultury fizycznej i sportu;
18. ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego;
19. turystyki i krajoznawstwa;
20. porządku i bezpieczeństwa publicznego;
21. obronności państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;
22. upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji;
23. ratownictwa i ochrony ludności;
24. pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą;
25. upowszechniania i ochrony praw konsumentów;
26. działalności na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami;
27. promocji i organizacji wolontariatu;
28. pomocy Polonii i Polakom za granicą;
29. działalności na rzecz kombatantów i osób represjonowanych;
30. promocji Rzeczypospolitej Polskiej za granicą;
31. działalności na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw dziecka;
32. przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym;
33. działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3, w zakresie określonym w pkt 1-32.
34. działalność na rzecz integracji cudzoziemców,
35. udzielanie nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego.

Podmioty obdarowane

Odliczeniu nie podlegają darowizny przekazane na rzecz:

1. osób fizycznych;
2. osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, prowadzących działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłu elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5 %, oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali, lub handlu tymi wyrobami.

Podmiotami obdarowanymi mogą być - działające w sferze pożytku publicznego wskazanej powyżej:

• niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi (a od 2016 r. obdarowanymi mogą być - niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlo-wego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi),
• niedziałające w celu osiągnięcia zysku

- osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia (za wyjątkiem partii politycznych;związków zawodowych i organizacji pracodawców;samorządów zawodowych; fundacji utworzonych przez partie polityczne).

Obdarowanymi mogą być również działające w powyżej wskazanej sferze pożytku publicznego:

• osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego;
• stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego;
• spółdzielnie socjalne;
• spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz.U. z 2014 r. poz. 715), które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.

Co darujemy?

Darczyńca przekazać może przede wszystkim pieniądze. W takim przypadku dokonuje on przelewu bankowego.

Może on jednak również uczynić darowizny rzeczowej. W takim przypadku, gdy towary darowane opodatkowane są podatkiem od towarów i usług, za kwotę darowizny uważa się wartość towaru wraz z podatkiem od towarów i usług, w części przekraczającej kwotę podatku naliczonego, którą podatnik ma prawo odliczyć zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej darowizny.

Darowizny rzeczowe powinny być potwierdzone umową w formie aktu notarialnego lub w formie pisemnej. Dla celów określenia wartości darowizny przyjąć należy wartość rynkową z dnia jej dokonania. Określa się ją na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia. W darowiźnie powinno być zawarte również oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu.

Organ ma prawo kwestionować wartość darowizny podanej w umowie lub wystąpić o taką zmianę do podatnika. Organ wezwie strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej określi wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Jeżeli wartość ustalona w ten sposób odbiega co najmniej o 33 % od wartości wyrażonej w cenie, koszty opinii biegłego lub biegłych ponosi zbywający.

Organizacje z innych krajów

Prawo do odliczenia darowizny przysługuje również w przypadku jej dokonania na rzecz organizacji z innego kraju UE lub EOG, prowadzącej działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych. Odliczenie przysługuje podatnikowi pod warunkiem:

• udokumentowania przez podatnika oświadczeniem tej organizacji, iż na dzień przekazania darowizny była ona równoważną organizacją do organizacji, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego, realizującą cele określone w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i prowadzącą działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych oraz
• istnienia podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, na którego terytorium organizacja posiada siedzibę.

Przedsiębiorca nie odliczy

Przedsiębiorca rozliczający się na zasadach podatku liniowego(PIT-36L) oraz karty podatkowej(PIT-16A) nie ma możliwości odliczyć darowizny. Pozostali przedsiębiorcy mogą dokonywać darowizn i odliczać je od dochodu. W przypadku ryczałtowców(PIT-28) odliczyć darowiznę można od przychodu.

Odliczenia nie zastosują podatnicy, którzy dokonali darowizn wytworzonych lub nabytych produktów spożywczych, o ile zaliczyli takie darowizny do kosztów uzyskania przychodów. Korekta kosztów w tym zakresie będzie uprawniać do ulgi. Odpowiednio w przypadku, gdy takich darowizn dokonali, ale nie rozliczyli ich w kosztach – odliczenie jest dopuszczalne.

Zwrot darowizny

W przypadku zwrotu dokonanej darowizny, obdarowany jest obowiązany przekazać urzędowi skarbowemu informację o zwróconej podatnikowi darowiźnie, w terminie miesiąca od dnia dokonania zwrotu.

Jeżeli podatnik, obliczając podatek należny, dokonał odliczeń darowizn a następnie otrzymał zwrot odliczonych kwot (w całości lub w części), w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot, dolicza odpowiednio kwoty poprzednio odliczone.

1 procent dla OPP