Argibideak Esku artean duzun Hiztegi honek, Euskaltzaindiak, sortu zenetik orain arte, hiztegi alorrean hartu dituen

erabaki eta gomendio guztiak hartzen ditu bere mendean; hots, aurreko erabaki edo gomendioren bat ados ez badator Hiztegi honetan esaten denarekin, honi jarraitu behar zaio eta ez hari. Hortaz, Hiztegi Batu hau da, Euskaltzaindiarentzat, euskal hitzen, aldaeren eta horien guztien erabileren zuzentasuna edo egokitasuna erabakitzeko irizpidea. Hurrengo lerroetan, Hiztegi Batu honen edukiaren zenbait alde argitzen saiatuko gara. Euskaltzaindia konturatzen da irakurleak ez duela, agian, Hiztegi Batuaren lehen idatzaldi honetan argibiderik aurkituko eguneroko lanean behar dituen hainbat hitzez, eta era berean, alferrikakoak irudituko zaizkiola beste zenbait hitzi buruzkoak, inoiz erabiliko ez dituelakoan. Metodo kontu bategatik jokatu dugu horrela. Hiztegi Batua ontzen hasteko orduan, Euskaltzaindiak, lehenbizi, orain artean bere izenaren pean argitaratu dituen hitz zerrenda eta hiztegiak aztertu behar zituen, eta horietako hitzek Hiztegi Batuan izan behar zuten forma eta edukia erabaki. Nolanahi ere, hitz horiekin batera, orobat bildu ditugu Hiztegi Batuaren lehen idatzaldi honetara gure literatura tradizioan ongi finkaturiko hitzak, eta baita azken hogeita hamar urteotako testuetan agertzen direnak ere, osaera zuzenekoak izanik premia bati erantzuteko egokitzak jo direnean. Forma bat edo beste aukeratzeko orduan, irizpide nagusiak bi hauek izan dira: a)tradizio idatziko eta egungo erabilera; gaur egun, orain arte ez bezala,Hiztegi Batuari berme sendoarekin ekiteko moduan ezagutzen ditugu erabilera horiek Orotariko Euskal Hiztegia-ri eta Egungo Euskararen Bilketa -lan Sistematikoa-ri eskerrak. b)alde bateko eta besteko euskaldunak batzen gaituzten f ormak hobestea; mailegu berrietan, esaterako, nazioarteko formen alde egin dugu, eta horrelakorik ez dagoen kasuetan, Iparraldeko eta Hegoaldekoentzat onargarri gertatzen direnei eman zaie lehentasuna. Forma bakarrera iristeko oinarririk edo indarrik ikusi ez denean, forma lehiakideak eskaini dira, kasuan kasuko argibideak emanez, beherago adieraziko den eran. Hiztegian jasotzen ez diren hitzei buruz esan behar da, bestalde, Euskaltzaindiak ez dituela oraingoz onartzen, baina ezta gaitzesten ere. Nahiago i zan dugu alderdiren batetik eragozpenen bat agertzen duten hitzak bigarren ekinaldiko azterketa zehatzagoaren ondoren onartzeko utzi, euskaldunen egungo premia larriek hertsaturik arinkeriaz jokatu baino. Erraza da forma bat proposatzea; ez hain erraza, askotan, alde guztiei begiraturik etorkizunerako egokiena gerta daitekeena eskaintzea. Euskaltzaindiak bigarren era honetan aritu behar du ezinbestean. Jakina denez, euskal hitz askok hainbat aldaera agertzen dituzte tradizioko testuetan. Horrelakoetan, jakina, aldaera bat onartu du Euskaltzaindiak, eta besteak baztertu, oro har. Aldaera baztertuekin bitara jokatu dugu: batetik, gaur egun zalantzaren bat sortzen dutenak berariaz baztertu ditugu, aldaera baztertuari izartxo bat erantsiz eta e. [ = erabil] ikurraren ondoan forma hobetsia adieraziz: "erropa* e. arropa", adibidez; bestetik, batasunak hogeita hamar urteko bidea ibili ondoren gehiengo zabalak dialektaltzat jotzen dituen aldaerak barri edo izandu bezalakoak, esaterako ez ditugu aintzat hartu hiztegian. Beste batzuetan, hitza bera baztertu da, haren ordezko bat erabili behar dela adieraziz. Dena dela, esan behar da e. ikurra daramaten hitzok adierarik arruntenetan soilik gaitzesten direla: esaterako, "kartera* e. diru(-)zorro, paper(-)zorro" sarrerak adierazten du adiera horretan, eta ez bestetan, gaitzesten dela kartera-ren erabilera; kartera hitzak izan ditzakeen beste adierez ez da lehen idatzaldi honetan ezer esaten. Hainbat hitzen formaren ondoan Bizk., Ipar. eta Naf., Gip.... ikurrak ematen ditugu. Euskalki markaren bat azaltzen duten hitz horiei buruz esan behar da ez dela inondik ere Euskaltzaindiaren asmoa, marka horiek eranstean, horrelako hitzak baztertzea; aitzitik, euskalki hitzok Hiztegi Batuan sartzeak adierazten du Euskaltzaindiak bultzatu egin nahi dituela idazleak hitz horiek erabiltzera jakinaren gainean eta nori bere senak agintzen dion eran, jakina horrela euskaldun guztien ondare komuna bihurtuz joan daitezen. Heg. ikurraren esanahia bestelakoa da, eta bitarikoa. Batzuetan, Heg. ikurraren bidez adierazi nahi dugu, delako hitza berria dela eta gaztelaniaz ez dakitenentzat ezin ulertuzkoa aleazio, esaterako; horrelako hitz askok bikotea osatzen dute Ipar. marka daramaten hitzekin Heg. ikurra duen alfonbra-k Ipar. duen tapiz-ekin adibidez. Kasu hauetan Euskaltzaindia ez da gauza izan euskaldun guztiok batu gaitzakeen forma bakar bat eskaintzeko, eta, oraingoz, horrelako bikoteekin etsi behar izan du. Beste kasu batzuetan, Heg. ikurrak aspertu-ren lehen adieran, esaterako adierazten du delako erabilera Hegoaldekoa soilik dela, eta horrelakoetan, noski, ez zaio horiek erabiltzeari inolako oztoporik jarri nahi. Ez dugu uste inongo irakurlek arazorik izango duenik batzuk eta besteak bereizten. Beste hitz mota batek ere argibide berezia behar du: "h." [ = hobe] ikurra erantsi zaienak, hain zuzen. Horietan ere bi multzo bereizten ditugu. Lehen multzoa euskalki marka daramaten hitzek osatzen dute. Horrelakoetan, "hobe" hori Euskal Herri osoari begira idazten diren testuetako erabilerari soilik dagokio, eta hitz edo aldaera horiek egokiak dirateke beste kasu batzuetan, Herria astekarian, Bizkaia gehigarrian edo herri aldizkarietan idazterakoan, adibidez. Bigarren multzoa bestelakoei hots, "zigarro [...] 2 Heg. 'zigarro txikia' h. zigarreta" edo "partidu Heg. 1 h. partida [...]" bezalakoei dagokie. Hauei buruz Euskaltzaindiak esan nahi du ohartzen dela ez direla denak idazle guztiek egoera

guztietan eta berehala onartzekoak, eta agian bide zuhurrena pausokakoa dela, testu jaso eta formalenetatik hasiz, eta bigarren urrats baterako utziz ahozko erabilerei lotuenak. Hemen ere, senak eta egoerak erakutsiko dio idazle edo esatari bakoitzari nola joka arauok betetzeko erantzukizunean. Euskal hiztegigintzan aspaldi honetan ohi denez, izenak eta izenondoak artikulu gabe ematen ditugu. Aditzei dagokienez, era burutuaz gain aditzoinaren eta era burutugabearen formak ere adierazi ditugu. Zenbaitetan aditzoinarentzat ageri diren aukera bikotzak ahuldu, ahul(du), ahultzen edo belztu, beltz/belztu, belzten bezalakoak Euskaltzaindiak dagokion arauan agintzen duenaren ondorio dira: alegia, parentesi arteko du horrekin adierazi nahi da izen, izenondo nahiz aditzondoetatik eratorritako aditzetan, ez dadin ahuldu eta ez dadin ahul, esaterako, onartu direla. Sarrera nagusien ondoan, tradizioan lekukotasun sendoa duten elkarketazko eratorriak eta esapideak jaso dira azpisarrera gisa. Hauetan ere, eratorri edo esapide jakin bat ez agertzeak ez du esan nahi hura baztertzen denik berariaz arbuiatzen ez bada, bederen, baina ezta zernahi eratorri edo esapide onartzen denik ere. Argi dago Euskaltzaindiaren Hiztegi Batua, lehen idatzaldi honetan, ortografia hiztegia dela batez ere, hau da, hitzen forma egokiaz ari dena. Ez da hori harritzekoa, arautze bidean gertatz en diren hizkuntza guztiek urrats hori egiten baitute lehenik. Dena dela, aski da Hiztegiari gaingiroki begiratzea besterik ere eskaintzen duela ikusteko. Argibide osagarri horien zer-nolakoak azalduko ditugu hurrengo lerroetan. Gramatika kategoria aditz g uztietan adierazi da, egungo euskal hiztegietan erabili ohi diren klase eta laburduren bidez; gainerako hitzetan, joskera arazoetan argigarria eta zehazgarria gerta zitekeenean soilik adierazi da. Hainbat sarreratan hitzaren maila adierazi da, behe mailakoak lagunartekoak eta herrikoiak eta goi mailakoak edo jasoak literarioak etab. bereiziz; ildo beretik, forma adierazkorrak ere hiztegiratu dira. Erabileraren aldetik, hitz zaharkituak zah., gutxi erabili direnak g. er. eta gaur egun gutxi erabiltzen direnak g. g. er. ere markatu dira. Orobat, teknika eta zientzia hitzei dagokienez, bakoitzaren alorra mugatu da, Mat., Admin. eta kideko laburduren bidez. Animalia eta landare izen nagusi guztiei zientzia izena erantsi zaie. Ahalik eta informazio osagarri gehiena emateko eginahal horretan, ahalegina egin da sinonimoak eta antonimoak ematen. Sinonimoei buruz esan behar da batzuk sinonimo beteak direla eta beste batzuk ez. Esaterako, euskarazko bela guztiak haize-oihal dira, eta orobat haize-oihal guztiak bela; hortaz, "bela Sin. haize(-)oihal" eta "haize(-)oihal Sin. bela" eman ditugu; baina, aldiz, nahiz azote guztiak zigor diren, zigor guztiak azote ez direnez gero, "azote Sin. zigor" eman dugu, baina ez alderantzizkoa. Sarrera ez gutxitan, gure ustez beharrezkoen gertatzen zen kasuetan, hitzaren adierak eman ditugu, zenbakien bidez. Adiera bakoitza ezaugarritzeko, definizio xumeez eta hitz adierazgarriez baliatu gara: definizioak komatxo artean eta adierazgarriak parentesi artean eman ditugu. Orobat erabili ditugu komatxoak hainbat hitzen esanahia argitzeko eta bide batez hitz erabiliago bat aipatzeko: esaterako, "betortz 'letagina'" ematen dugunean, betortz hitza argitu nahi diogu ezagutzen ez duenari, eta bide batez adierazi betortz baino erabilera zabalagokoa eta hortaz, egokiagoa askotan dela. Adierak ezaugarritzeko, adibideak erabili ditugu beste kasu batzuetan. Esan behar da adibide horietan eta gorago aipatu diren definizio eta adierazgarrietan, marratxoa, Euskaltzaindiaren arauaren arabera aukerakoa denean, batzuetan ipini dugula eta besteetan ez, aukerako izate hori errespetatzeko eta adibideok marratxo parentesidunez ez betetzeko. Sarreretan, aldiz, marratxoaren erabileraren arauak zilegitzat jotzen dituen idazkera guztiak eman ditugu. Kontuan izan behar du irakurleak haize(-)oihal-ek haize oihal eta haize-oihal idazkerak biltzen dituela. Orobat, beharrezko ikusi denean, hitzen erabilera zuzenaz ere egin dira oharrak, zuzenean nahiz zeharka. Esaterako, akabatu-ri 'hil' adiera ezarri zaionean, uste dugu irakurle zuhurrak horrenbestez 'amaitu' adieran onartzen ez dela ulertuko duela. Hiztegi honek, arau kontu guztiak bezala, letra eta espiritua du. Esan gabe doa Hiztegi Batu hau ontzean erabili dugun filosofia dela, batez ere, euskaldunek aintzat hartzea nahi genukeena. (Euskaltzaindiak, Bilbon, 2000ko martxoaren 31n berrikusia eta onartua)

Laburdura zeinuak
ad. adb. adib. Adkor. adlag. Admin. Akus. Anat. Anton. Ark. Arrunk. Arkit. Astron. Beh. Biokim. Biol. Bizk. BNaf. Bot. Cl. e. edo Ekon. Elek. Erl. Fam. Fil. Finantz. Fis. G-B g.er. g.g.er. Gaztel. Geogr. Geol. Geom. Gip. Goi. Gram. h. Haur. Heg. Herr. Hist. Hizkl. ik. interj. Ipar. Irud. Aditza Adberbioa Adibidez Adierazkorra Adizlaguna Administrazioa Akustika Anatomia Antonimoa Arkeologia Arrunkeria Arkitektura Astronomia Behe-mailakoa Biokimika Biologia Bizkaiera Behe-nafarrera Botanika Klasea(taxonomian) Erabil(erabili beharreko forma ondokoa da) (bi grafia onartzen dituzten formen artean ageri da) Ekonomia Elektrizitatea Erlijioa Familia(taxonomian) Filosofia Finantzak Fisika Gipuzkoa eta Bizkaia Gutxi erabilia Gaur gutxi erabilia Gaztelania Geografia Geologia Geometria Gipuzkera Goi-mailakoa Gramatika Hobe (forma hobetsia ondokoa da) Haur-hizkera Hegoaldea Herri-mailakoa Historia Hizkuntzalaritza Ikus Interjekzioa Iparraldea Irudizkoa onomat. Opt. Ord. ord. partiz. Pei. pl. postpos. pred. Sin. sing. sp. Subfam. Subkl. Subord. Superfam. Tekn. Teknol. Zah. zenb. zenbtz. Zientz. Zin. Zool. Zub. Zuz. * iz. izlag. izond. izord. Jas. junt. Kim. Kirol. L Lap. Lgart. Liter. Log. lok. Mat. Med. Meteorol. mug. Mus. Naf. Izena Izenlaguna Izenondoa Izenordaina Jasoa Juntagailua Kimika Kirolak Lapurdi Lapurtera Lagunartekoa Literatura Logika Lokailua Matematika Medikuntza Meteorologia Mugatua Musika Nafarrera (batez ere, goi-nafarrera; "Lap. eta Naf."ekoak nafarrera osoa adierazten du) Onomatopeia Optika Ordena(taxonomian) Ordinala Partizipioa Peioratiboa Plurala Postposizioa Predikatua Sinonimoa Singularra Espeziea(taxonomian) Subfamilia (taxonomian) Subclassis (taxonomian) Subordo (taxonomian) Superfamilia (taxonomian) Hitz teknikoa Teknologia Zaharkitua Zenbakia Zenbatzailea Zientzia Zinema Zoologia Zuberera Zuzenbidea Forma okerra edo euskara batuan saihestekoa

(-) Marratxoz loturik zein marratxorik gabe, bi hitzetan, idatz daiteke

a 1 "a" let raren izena a 2 interj. a! ababor iz. abade 1 'monasterioko burua'. 2 Bizk. 'apaiza' abadesa abadetu , abade(tu), abadetzen. da/du ad. abadia abagune abaildu , abail, abailtzen. da/du ad. abakando Homarus gammarus abako abandonatu , abandona, abandonatzen. du ad. h. utzi; alde batera utzi, bertan behera utzi abangoardia abantaila abantaila eraman Zah. 'aldea atera' abao Sin. abaraska abar 'adar txikia' eta abar (eta abar luze bat joskera desegokia da) abaraska Sin. abao abaritz Quercus coccifera abarka abarkadun 'baserritarra' abarketa 'espartina' abaro abaro egin abaroan egon abarrakitu , abarraki, abarrakitzen. da/du ad. 'suntsitu' abarrots* e. harrabots abatz abdikatu , abdika, abdikatzen. du ad. abdomen abegi abel xehe* e. abere xehe abelazkuntza abelera Gip. 'egoera' abeletxe abelgorri abeltegi abeltzain abeltzaintza

abemaria: hiru abemaria errezatu zituen; abemarietan geratu dadila danbolina. Sin. agurmaria abemarietako: dorreko kanpaiak abemarietakoa jo zuenean. abendu abeniko abenka abentura aberasbide aberasgarri aberastasun aberastu , aberats/aberastu, aberasten. da/du ad. aberats abere abere xehe abere -hiltzaile iz. aberia 1 h. matxura. 2 'kalte handia' aberri aberrigabe izond. aberriratu , aberrira, aberriratzen. da/du ad. abertzale abertzaletasun abesbatza abeslari abestalde abesti abestu , abes, abesten. du ad. abiaburu abiada abiadore* e. pilotu, hegazkinlari abiadura 1 Ipar. eta Naf. 'hastapena'. 2 Heg. 'lastertasuna' abiagune abian: lan hau abian jarri zen eguna; joateko abian da. abiapuntu abiarazi, abiaraz, abiarazten. du ad. abiatu , abia, abiatzen. da/du ad. abiatze abiazio abidjandar (herritarra) abil abilezia abilki

abio abioi h. hegazkin, aireko abisatu , abisa, abisatzen. du (Ipar.) edo dio (Heg.) ad. abisu abitu abizari abizen 'pertsonen deitura' ablatibo abokatu abonamendu abortatu , aborta, abortatzen. du ad. abortatze abortu abortza abots* e. ahots absente absentzia abside absolbitu , absolbi, absolbitzen. du ad. absolutismo absolutista absolutu absoluzio abstraktu abstrakzio absurdo abudhabiar (herritarra) abujar (herritarra) aburu aburumenka 'iritzira' abusatu 1, abusa, abusatzen. du ad. abusatu 2, abusa, abusatzen. Ipar. da ad. 'jostatu, dibertitu' abuzabiar (herritarra) abuztu abzisa adabaki adabatu , adaba, adabatzen. du ad. adabegi adaburu adagio Mus. adaje adaki

adar 1 'animalien hezur luzakina': akerrak adarrak okerrak ditu . 2 'zuhaitzen enborretik ateratzen den besoa': pagoaren adarrak moztu . 3 'musika-tresna': adarhotsa entzun. 4 'bidearen, zientzien, etab.en zatia' adarra jo: niri behintzat ez didazu adarrik joko! adarbakar adardun adareta (golde-mota) adargabe izond. adarka adlag. adarkada adarkadura adarkatu , adarka(tu), adarkatzen. 1 du ad.: zezenak adarkatu zuenean. 2 da ad.: bidea adarkatzen den gunean. adartsu adasdun adats adausi adaxka adberbio addisabebar (herritarra) adei adeitasun adeitsu adelatu , adela, adelatzen. Batez ere Zub. da/du. ad. 'prestatu, apailatu' adendar (herritarra) adi egon adia adiaka adlag. adiakatu , adiaka(tu), adiakatzen. da ad. adibide adibidez adiera adierazgarri 1 iz.: besoan zeraman taldearen adierazgarria. 2 izond.: adibide adierazgarriak aipatu ditu . adierazi, adieraz, adierazten. du ad. adierazkor: hitz adierazkorren ortografia. adierazle adierazpen adierazpide adierraz adigai adigaitz adikatu , adika, adikatzen. da ad. 'nekatu' adimen

adimendu h. adimen adin 1 'edadea'. 2 Bizk. Zah. 'adimena' adina adinako adinbat 'adina, beste' adindun. Anton. adingabe adineko adingabe izond. Anton. adindun adingabeko adinon adintsu adio adiskidantza adiskide adiskidetasun adiskidetu , adiskide(tu), adiskidetzen. da/du ad. aditu 1, adi, aditzen. du ad. 1 'entzun'. 2 'ulertu'. 3 'usaimenaz sumatu' elkar aditu ez aditu(arena) egin aditu 2 izond. eta iz.: lege kontuetan adituek diotenez. aditz aditzaile: aditzaile onari, hitz gutxi. aditze (zerbaiten) aditzea izan: badut horren aditzea. aditzera eman (jakitera eman baino egokiagoa da) aditzoin aditzondo adizkera adizki adizlagun adjektibo adjudikatu , adjudika, adjudikatzen. du ad. administrari 'administrazioko langilea': administrariak, administrari laguntzaileak. administratu , administra, administratzen. du ad. administratzaile 'administratzen duena' administrazio adoratu , adora, adoratzen. du ad. adore adoretsu ados ados egon ados etorri Sin. bat etorri ados izan ados jarri adreilu adrenalina

adriatiko izond.: Itsaso Adriatikoa. aduana aduanazain adur 1 Sin. lerde adur 2 'zoria' aerodinamika Fis. aerodromo aeronautika aeronautiko aerostato afaldu , afal, afaltzen. du (Heg.) edo da (Ipar.) ad. afari afera afganiar (herritarra) afganistandar (herritarra) afixa Sin. kartel afrikaans (hizkuntza) afrikaerditar (herritarra) afrikar afrodisiako agata (harribitxia) ageri izond.: leku ageria. agerian ageri -agerian (eduki, egon, jarri) agerian (eduki, egon, jarri) ageri izan, ageri, ageriko. da eta du ad.: garbi ageri da horren bihotz ona; ageri duzu ez zarela hemengoa. ageriko: politikarien ageriko bizitza; ageriko aurrezkia. Sin. jendaurreko, publiko agerkari agerpen agerraldi agerrarazi, agerraraz, agerrarazten. du ad. agertu , ager, agertzen. da/du ad. agertze agian 1 'beharbada, apika'. 2 Ipar. 'oxala': agian luzaz biziko dira elkarrekin. agindu 1 iz. agindu 2, agin, agintzen. du ad. aginpide agintarazi, agintaraz, agintarazten. dio ad. agintari agintaritza aginte agintza h. agintzari, promes agintzari agiraka agiraka egin

agiri iz. 'dokumentua, izkribua, adierazpena' agiriko* e. ageriko aglutinatu , aglutina, aglutinatzen. du ad. agonia agor agorraldi Sin. agorte agorril h. abuztu agorte Sin. agorraldi agortu , agor(tu), agortzen. da/du ad. agotz* e. ahotz agronomia agudo 1 Heg. adlag. 'laster'. 2 Ipar. izond. 'trebea' agur 1 (diosal hitza): entzuleok, agur! 2 'agurtzea': bere agurra helarazi digu errektoreak. agur egin agure (hitz markatua da, gutxiespen balioa du eskuarki, eta ezin erabil daiteke adineko-ren sinonimo oso balitz bezala) agurgarri agurmaria Sin. abemaria agurtu , agur(tu), agurtzen. du ad. ahabia Vaccinium myrtillus ahago Rumex patientia ahaide ahaidego 'ahaidetasuna' ahaidetasun ahaire Zub. 'doinua' ahakar Sin. aharra ahal ahalaz Lap. eta BNaf. 'ahal den neurrian': euskara ahalaz garbia darabil; saiatzen dira ahalaz gordetzen lehengo ohiturak. ahal adina ahal adinako ahal bezain ahal bezainbat ahal bezala ahala: iritsi ahala eseri dira; esan ahalak esan dizkiote elkarri. ahalbait* e. albait ahalbide ahaldun ahaldundi* e. aldundi, diputazio ahalegin Sin. eginahal ahalegindu , ahalegin(du), ahalegintzen. da ad.: esaten (bukatzen, etab.) ahalegindu. ahalge* e. ahalke ahalguztidun ahalik 1 adlag.ekin: ahalik maizen, sarrien, etab. baino hobeto ahalik maizena, ahalik sarriena, etab. 2 izond.ekin:

ahalik garbiena, osoena, ederrena, etab. ahal izan, ahal izaten, ahalko / ahal izango: ekarri ahal izateko; etortzen ahal da; ahal dela ; ahal den sailik handiena; ezin konta ahal. ahal izate ahalke ahalkeizun ahalmen ahaltsu ahamen ahantzarazi, ahantzaraz, ahantzarazten. dio ad. ahantzi, ahantz, ahanzten. da/du ad. ahanzkor ahanzte ahapaldi ahardi ahari aharra Sin. ahakar aharrausi ahate ahats Zah. 'zikina' ahazkor ahazte ahaztu , ahatz, ahazten. da/du ad. eta zaio ad.: euskaraz hitz egiten ahaztu zaio; bigarren galderari erantzutea ahaztu zaio . ahi ahiarazi, ahiaraz, ahiarazten. du ad. ahitu , ahi(tu), ahitzen. da/du ad. 'agortu, bukatu' ahizpa aho aho-artatzaile aho batez aho betean ahotan ahotik ahora aho zabalik aho zabalka ahoz ahoz aho ahoz behera ahoz gora ahozko ahogozatu , ahogoza, ahogozatzen. du ad. ahogozo aholegar aholkatu , aholka, aholkatzen. du ad.: norbaitek norbait zerbait egitera aholkatu; aholkatu zuen Adan hark ere har zezan sagar hartatik. Sin . aholku eman aholku aholku eman

aholkularitza ahoskarazi, ahoskaraz, ahoskarazten. dio ad. ahoskatu , ahoska, ahoskatzen. du ad. ahots ahotz ahuku ahul ahularazi, ahularaz, ahularazten. du ad. ahuldade Gip. ahuldu , ahul(du), ahultzen. da/du ad. ahuleria 'indar falta' ahulezia ahulkeria 'kemen falta' ahultasun ahuntz ahua* e. antxume, ahue ahue Zub. 'antxumea' ahur 1 iz. 'eskuaren barrualdea'. 2 izond. Mat. eta Fis. Sin. konkabo : poligono ahurra. ahuspez ahutz ai Sin. aiei aiduru aiduru egon aiduru gelditu aiei Sin. ai aienatu , aiena, aienatzen. du ad. aiene aieru aihen aiher aiher izan aiherkunde aihertu , aiher(tu), aihertzen. 1 da ad. 'makurtu'. 2 zaio ad. 'kontra egin' aihotz ailegatu , ailega, ailegatzen. Batez ere Gip. eta Naf. da ad. Herr. 'iritsi, heldu' aimara (hizkuntza) aina* e. adina ainara h. enara ainbat* e. adinbat, hainbat aingeru aingira Anguilla anguilla aingura ainitz* e. anitz aintza aintzakotzat 'aintzat' aintzat aintzat eduki

aintzat eman aintzat hartu aintzin* e. aitzin aintzira aio aipagarri aipamen aiparazi, aiparaz, aiparazten. dio ad. aipatu , aipa, aipatzen. du ad. aipu airatu , aira, airatzen. da/du ad. aire 1: itsasoko arrainak eta aireko txoriak. 2 Ipar. 'doinua'. 3 'antza, itxura' aire girotu : aire girotua jarri dute. aireberritu , aireberri, aireberritzen. da/du ad. aireberritze airebide aireko Ipar. 'hegazkina' aireontzi aireplano Zah. 'hegazkina, airekoa' aireportu aireratu , airera, aireratzen. da/du ad. aisa h. aise aise aita aita ponteko aitabitxi aitaginarreba aitaita aitajaun 1 'aitona'. 2 'aita pontekoa' aitaorde aitaren aitaren egin aitaren batean aitarenka aitatu 1, aita(tu), aitatzen. da/du ad. 'aita egin' aitatu 2, aita, aitatzen. du ad. h. aipatu aitatxi aitona aitor aitor egin aitor eman aitor-entzule aitor izan. du ad. aitoren alaba aitoren seme aitorle aitorleku aitormen aitorpen

aitorrarazi, aitorraraz, aitorrarazten. dio ad. aitortu , aitor, aitortzen. 1 du ad. 2 da ad. '(bekatuen) aitortza egin' aitortza aitzakia aitziko 'aurkakoa' aitzin aitzina aitzinean aitzineko aitzinetik aitzinalde aitzinarazi, aitzinaraz, aitzinarazten. du ad. aitzinatu , aitzina(tu), aitzinatzen. da/du ad. 'aurreratu' aitzindari aitzindu , aitzin(du), aitzintzen. zaio ad. 'aurrea hartu' aitzineko iz. 'arbasoa'; 'aitzindaria' aitzitik aitzur aitzurdin* e. haitzurdin aiurri aiuta aiutu Bizk. izond. aizkolari aizkora aizpa* e. ahizpa aizto aiztur pl. Sin. guraize, artazi akabantza akabatu , akaba, akabatzen. du ad. 'hil' akabera akabo interj. akabu Bizk. 'amaiera' akademia akadiera (hizkuntza) akain Ixodoidea akara Valeriana celtica. Sin. nardo akastun akats akazia Acacia sp. akeita g.g.er. 'kafea' akelarre aker aketz akitaniera (hizkuntza) akitu , aki, akitzen. da/du ad. 'asko nekatu' akkratar (herritarra) akorazatu* e. korazatu akorde

akordeoi Sin. eskusoinu akordio akort akort izan. da ad. akrobata akrobazia akromatiko akta aktibo akto aktore akuarela Sin. urmargo akuario akueduktu akuilatu , akuila, akuilatzen. du ad. akuilu akupuntura akura akuratu , akura(tu), akuratzen. du ad. akuri Cavia porcellus akusatu , akusa, akusatzen. du ad. akusatzaile akusazio akustika Fis. akustiko Fis. akzio Ekon. al 'galde partikula' ala 1: txantxetan ari zara, ala? ala 2: ala Tutatis!, ala Zeus! (Baina ik. alafede!, alajainkoa!) ala 3 (gabarra mota) ala 4* e. alha alaba alabaina 1 'hala ere'. 2 'izan ere' alabastro 'harzuria' alafede alai alaitasun alaitu , alai(tu), alaitzen. da/du ad. alajaina alajainkoa alanbre Sin. burdin hari alargun alarma alatu , ala(tu), alatzen. Bizk. du ad. 'sufritu' albaindu , albain, albaintzen. du ad. albait: ukaldia albait zuzentzen dute begira eta sudurrera; albait merkeen ipini dituzte salgai beren uztak; albait lasterren etortzeko eskatu digu. albaitari

albaitero h. albaitari albaniar (herritarra) albaniera (hizkuntza) albatros Fam. Diomedeidae alberjinia Solanum melongena albiriste albistari albiste albo 1: atearen burua eta alboak. albo 2 Platanus hybrida. Sin . platano 1 alboratu , albora(tu), alboratzen. da/du ad. alborengo album aldaera aldagai aldagailu Ipar. 1 'aldagarria'. 2 'aldaketa' aldagela aldaka aldaketa aldaki 'kopia' aldakor aldakuntza aldamen aldamio aldapa aldaratu , aldara, aldaratzen. da/du ad. 'urrundu': aldara hadi ene bidetik; maiz aldara zaitez zeure bihotzaren bakartokira . Anton. alderatu aldarazi, aldaraz, aldarazten. du ad. aldare aldarrikatu , aldarrika, aldarrikatzen. du ad. aldats aldatu , alda, aldatzen. da/du ad. aldatze aldaxka Sin. kimu alde 1 iz.: alde handia dago batetik bestera. alde 2: mendiaren alde honetan. alde! aldean beste aldean eduki aldean eraman alde bat alde batera alde bate ra utzi alde bat utzi alde egin alde guztiz alde hemendik! alderen alde Sin. alderik alde aldetik -en alde egin '(norbaiten) alde atera, jokatu, mintzatu, etab.'

alde 3 'taldea' aldea atera aldehido Kim. aldeko aldendu , alden, aldentzen. da/du ad. aldera: karitatea behar da guztien aldera ; bere hartzekoaren aldera izan ditu ehun libera ; adibide batzuk jarriko ditugu, lana errazte aldera. alderako izlag. alderantziz alderantzizko alderatu , aldera(tu), alderatzen. 1 zaio ad. 'hurbildu' Anton. aldaratu . 2 du ad. 'erkatu' alderdi aldez aldez alde aldez aurreko aldez aurretik aldez beste aldez besteko aldez edo moldez aldeztu , aldez(tu), aldezten. du ad. aldi aldian aldiko aldian behin aldiri : Bartzelonako aldirietan. aldiriko tren alditxartu , alditxar(tu), alditxartzen. da ad. aldiz lok. 'berriz, ostera': gutxi hiltzen ditu goseak; anitz, aldiz, aseak. aldizka aldizkako aldizkari aldrebes 1 izond.: ume aldrebesa, arrazoi aldrebesak. 2 adlag.: dena aldrebes, dena atzekoz aurrera . aldundi ale Sin. bihi, garau: 1 'bihia, garaua': arto-alea, gari-alea; ez da ikaslerik agertu, ezta alerik ere. 2 'batekoa, unitatea': liburu berriaren ale bana eskaini digu. 3 (hitz-elkarketaren bigarren osagai gisa) 'handia, ezustekoa': hura gizon-alea! aleazio Heg. alegera Ipar. 'alaia' alegia 1 (partikula). 2 'ipuina' aleluia aleman 1 (herritarra) Sin. alemaniar. 2 (hizkuntza) alemaniar (herritarra) Sin. aleman alergia

alfabetatu , alfabeta, alfabetatzen. da/du ad. alfabetatze alfabeto alfer alferkeria alferlan alferrik alferrik galdu alferrikako alfonbra Heg. 'lurreko tapiza' algara algoritmo alha: ordenagailua alhan dut. alhapide alharazi, alharaz, alharazten. du ad. alhatu, alha(tu), alhatzen. 1 da ad. 'bazkatu, larratu': behiak eta behorrak han alhatzen dira . 2 du ad. 'alharazi': bazka gurietan alhatuko ditut neure ardiak. aliketa alimale izond.: mutil alimale traste bat. alimaleko: alimaleko liburua; bizar alimaleko batekin . aljebra aljeriar (herritarra) aljertar (herritarra) alkalino Kim. alkandora alkar* e. Elkar alkate alkateorde alki* e. aulki alkohol alleluia* e. aleluia almendra Heg. 'arbendola' almendrondo Heg. 'arbendolondoa' almirante almute aloe Aloe sp. aloger alokairu alor alpapa Medicago sativa. Sin. luzerna alper iz. 'nekazaritzako tresna' alpinismo alpinista alta Ipar. lok. 'hala ere; beraz; izan ere' alternadore Teknol. alterno altu 'garaia, gora'

altuera Heg.'goratasuna, garaiera' alturako arrantza Heg. altxagarri 1 'legamia'. 2 'zerbait altxatzeko, jasotzeko gauza' altxarazi, altxaraz, altxarazten. du ad. altxatu , altxa, altxatzen. da/du ad. altxor altzairu altzari altzari(-)denda altzo alu aluminio ama Ama Birjina ama(-)hizkuntza ama ponteko amabitxi amaginarreba amai amaiarazi, amaiaraz, amaiarazten. du ad. amaiera amaigabe izond. amaigabeko amaitu , amai(tu), amaitzen. da/du ad. amama amanda Ipar. h. isun amandre amankomun* e. komun amaorde amaraun amarra 1 'karramarroa'. 2 'lotura' amarru amateur amatxi ameba amen amen batean amen egin amen esan amerikano 'Ameriketatik (aberasturik) itzuli den euskal herritarra' amerikar amestu , amets/amestu, amesten. du ad. ametrailadora* e. metrailadore amets amets egin ametsetan amets izan: askatasuna dute amets. ametz Quercus sp. amharera (hizkuntza)

amiamoko Ciconia sp. Sin . zikoina amianto Sin. asbesto amilarazi, amilaraz, amilarazten. du ad. amildegi amildu , amil, amiltzen. da/du ad. amiral 'almirantea' ammandar (herritarra) amnesia amnistia amodio amona amona mantangorri Coccinelidae. Sin. katalingorri, marigorringo amore eman amorio* e. amodio amorragarri amorrai* e. amuarrain amorrarazi, amorraraz, amorrarazten. du ad. amorratu , amorra, amorratzen. da/du ad. amorrazio Heg. amorru amortizatu , amortiza, amortizatzen. du ad. amortizazio amsterdamdar (herritarra) amu amuarrain amultsu amuts* e. kamuts anagrama anaia anaiarte anaidi anaitasun anakoreta anakroniko anakronismo analisi analitiko analizatu , analiza, analizatzen. du ad. analogia anarkia anarkismo anarkista anatomia anatomiko anbulantzia andana andare Heg. 'panpina' andere Ipar. 'andrea'

andereo andorratar (herritarra) andrakila Sin. panpina andrazko batez ere Bizk. andre andregai andura Sambucus ebulus anemia anestesia anfibio Sin. urlehortar anfiteatro anfotero Kim. angelu angeluar Mat. angeluberdin Mat. angeluzuzen Mat. angina Med. angolar (herritarra) angula Sin. txitxardin angurri Citrullus lanatus anhidrido Kim. animalia animatu , anima, animatzen. da/du ad. animismo anitz 1 zenbtz. jende anitz etorri da. 2 *industria anitza e. askotariko industria anizkoitz anizkun aniztasun ankarar (herritarra) anker ankerkeria anonimo anpere anperemetro anpulu antananarivoar (herritarra) antartiko izond.: Ozeano Antartikoa. antena antibiotiko antidoto antifona Erl. antigoaleko Heg. Lgart. antiguar (herritarra) antilope Antilope sp. antisemita antiseptiko antitesi antolaketa antolakunde 'organizazioa'

antolakuntza antolamendu antolarazi, antolaraz, antolarazten. dio ad. antolatu , antola, antolatzen. 1 du ad. 2 Ipar. da ad. 'bat etorri' antolatzaile antonimo antropofagia antropofago 'gizajalea' antropologia antsia 'ardura, kezka, arreta' antsia izan antsiatu , antsia(tu), antsiatzen. da ad. antsika antxeta Larus sp. eta Rissa sp. antxume antz antza denez antzean: gaixo antzean dabil. antzeko: norbaiten antzekoa izan; ipuin antzekoak. antzera 'gisara': egin dezagun gizona geure antzera antza 'dirudienez': asmoren bat bururatu zitzaien, antza, eta zirtzart bururatu eta egin. antzaldarazi, antzaldaraz, antzaldarazten. du ad. antzaldatu , antzalda, antzaldatzen. da/du ad. antzaldatze antzara Anser sp. antze 'trebetasuna' antzekotasun antzeman, antzematen. dio ad. antzeman diot ez dela hemengoa (ezezkoetan, ez diot antzik eman eta ez diot antzeman, biak onartzen ditu) . antzera* e. antzara antzerki antzerki(-)lan antzetsu antzezle antzeztu , antzez, antzezten. du ad. antzina 'aspaldi' antzinako antzinaro antzinatasun: euskararen antzinatasuna; lanpostuko antzinatasuna. antzinate antzo: gazteak gazte antzo behar du bizi; basakatu zauritua (edo zaurituaren) antzo. antzoki 'teatroa (tokia)' antzu

antzutu , antzu(tu), antzutzen. da/du ad. aorta apailatu , apaila, apailatzen. du ad. apain apainarazi, apainaraz, apainarazten. du ad. apaindu , apain(du), apaintzen. da/du ad. apaindura apaingarri apaintzaile apaintze apaiz apaizgai apaizgaitegi apaiztu , apaiz(tu), apaizten. da/du ad. apal 1 izond.: pertsona apala ; boz apala . apal 2 iz.: apal berriak jarri ditugu paretan. apalarazi, apalaraz, apalarazten. du ad. apaldu , apal(du), apaltzen. da/du ad. apalki apaltasun aparailu 1 'arrantza tresneria'. 2 'zamarien tresneria' aparatu : arnas aparatua. aparkaleku apart* e. aparte aparta: trebetasun aparta du neska horrek. apartamentu apartatu , aparta, apartatzen. du ad. Lgart. 1 Gip. et a Bizk. 'aukeratu'. 2 'bereizi' aparte h. bereiz, urruti aparteko apenas 'ez dirudi': apenas entzun zezakeen hitz hori Azkuek Lekunberrin. apendizitis apeta apez h. apaiz apezpiku apiar (herritarra) apika apiril aplikarazi, aplikaraz, aplikarazten. dio ad. aplikatu , aplika, aplikatzen. du ad. aplikazio

apo Ipar. eta Naf. '(lehorreko) zapoa' apoarmatu 'dortoka' aposizio Gram. apostasia apostata apostolu apostu* e. apustu apostura h. apustu apote apotema aprendiz batez ere Ipar. aprobetxatu , aprobetxa, aprobetxatzen. Heg. du ad. 'baliatu' apropos 1 adlag. 'berariaz'. 2 izond. 'egokia' apuko 'aitzakia, estakurua' apuntatu , apunta, apuntatzen. Heg. du ad. apur apurka apurkeria apurkor apurtu , apur(tu), apurtzen. da/du ad. apustu aquarium* e. akuario ar izond. eta iz. arrak eta emeak. arabar arabera araberako arabiar (herritarra) arabiera (hizkuntza) arakatu , araka, arakatzen. du ad. aran Prunus domestica arantza ararteko arasa aratxe aratxeburu 'zapaburua' aratz arau 1 iz. 2 postpos. a) 'ahala': sartu arau hiltzen zituen; b) '-en arabera': leku arau sortzen dira landareak. araudi araupetu , araupe, araupetzen. du ad. arautegi arautu , arau(tu), arautzen. du ad. arazle arazo iz. araztasun araztegi

araztu , aratz/araztu, arazten. da/du ad. arbaso arbel arbendol Prunus dulcis arbendolondo arbi 1 Brassica napus. 2 'arraba' arbitrario arbola arbolazaintza arbuiagarri arbuiarazi, arbuiaraz, arbuiarazten. dio ad. arbuiatu , arbuia, arbuiatzen. du ad. arbuio ardagai ardandegi ardangela ardantze 'mahastia' ardatz ardazketa ardazle ardi 1 (abere xehea). 2 Bizk. 'arkakusoa, kukusoa' ardi(-)esne ardi(-)gazta ardi(-)larru ardi(-)txakur ardit ardo ardura 1 iz. 'axola, arreta'. 2 Ipar. adlag. 'maiz' ardura izan 'axola izan' arduradun arduragabe izond. arduraldi ardurape arduratsu arduratu , ardura(tu), arduratzen. da/du ad. are 1 are ...-ago are gehiago are ere are gutxiago are 2 'laborantza tresna' area 'neurria' areago areagotu , areago(tu), areagotzen. da/du ad. arean arean bai 'zerbait' arean e z 'deus ez' arerio arestian areto: areto girotua. areto(-)futbol aretze* e. aratxe

argal argazki argazkilari argazkilaritza argentinar (herritarra) argi argi(-)txinta 'argi-izpia' argiarazi, argiaraz, argiarazten. du ad. argibide argiketari argiontzi argiro argitaletxe argitalpen argitara eman argitaraldi argitararazi, argitararaz, argitararazten. dio ad. argitaratu , argitara(tu), argitaratzen. du ad. argitaratzaile argitasun argiteria argitsu argitu , argi(tu), argitzen. I ad. 1 du ad. 'argi egin': eguzkiak argitzen du mundua. 2 da eta du ad. 'eguna zabaldu'. 3 da/du ad. 'argiago bihurtu'. 4 du ad. 'ikusmena bihurtu'. II izond. '(pertsona) aditu, ikasia' argizagi Sin. astro argizari argudiatu , argudia, argudiatzen. du ad. argudio argumentu argurio* e. argudio arhe* e. are 2 ari izan, ari, ariko. 1 da ad.: labeari su ematen ari zirenak. 2 eguraldiaz eta, du ad.: euria, haizea, elurra ari du. ariketa arima arin erre -arin jan-arin(ean) arinarazi, arinaraz, arinarazten. du ad. arin-arin arindu , arin(du), arintzen. da/du ad. arineketan adlag. aringarri iz. eta izond. arinka arin-arinka arinkeria

arinki arintasun aristokrata aristokrazia aritmetika aritmetiko aritu , ari, aritzen, ari(tu)ko. da ad. arizale Zub. 'aktorea (pastoraletan)' arka arkabuz arkaiko arkaismo arkakuso Sin. kukuso arkanjelu arkatz Sin. lapitz arkeologia arketipo arkitekto arkitektura arkitu* e. aurkitu arku arkume arkupe arlo arlote arma arma(-)denda armada : itsas armada, aire armada. Sin. gudaroste armadura armagin armagintza armairu armarri armategi armatu , arma(tu), armatzen. da/du ad. armeniar (herritarra) armeniera (hizkuntza) armiarma armiarma(-)sare arnasa (arnas forman erabiltzen da hitz--elkarketako lehen osagai denean: arnas aparatua). Sin. hats arnasa hartu arnasbide arnasbotatze arnasestu arnasestuka arnegarazi, arnegaraz, arnegarazten. dio ad. arnegari

arnegatu , arnega, arnegatzen. du ad. 'uko egin': fedea(z) arnegatu zuen. arnegu arno Ipar. h. ardo aro 1 'garaia, sasoia' aro 2 'eguraldia' arotz arotzeria Sin. zurgintza aroztegi arpoi arra arra bete arraba arrabio Salamandra sp . arrabita 'biolin mota' arrabota arrabots* e. harrabots arrada 1 adlag. 'betea, baina ez gainezka': ez daki lakaria arrada ala mukuru izango duen. arrada 2 iz. 'badia, portu naturala' arragoa arrai Lap. eta BNaf. 'alaia' arraiki Lap. eta BNaf. arraildu , arrail, arrailtzen. da/du ad. ogi arraila arraileria arrain arrain(-)saltzaile arraindun arraingorri Fam. Triglidae. Sin. perloi arraio arraitasun Lap. eta BNaf. arraitu , arrai(t u), arraitzen. Lap. eta BNaf. da/du ad. arrakala Bizk. arrakalatu , arrakala(tu), arrakalatzen. Bizk. da/du ad. arrakasta arrandegi arrandia arranditsu arrangura arrangurarazi, arranguraraz, arrangurarazten. du ad. arranguratu , arrangura(tu), arranguratzen. da ad. arrano Aquila sp. etab. arranpa Sin. karranpa arrantza 1 'arrain harrapatzea' arrantza 2 (astoarena) arrantzale

arrantzari Ipar. eta Naf. Sin. arrantzale arrantzu arrapaladan adlag. arrapo arrapostu Ipar. iz. 'erantzuna, ihardespena' arraro arras arraspa arrastada arrastaka arrastegi arrastelu arrasti Bizk. 'arrastiria, ilunabarra' arrastiri Ipar. arrasto arratoi Rattus sp. arrats arratsalde arraun arraunean (ari, ibili,...) arraunketa arraunlari arrautza arrautzopil arraxin Ipar. Sin . erretxina arraza arrazional arrazionalismo arrazionalista arrazista arrazoi: arrazoia daukazu h. arrazoi(a) duzu . arrazoizko arrazoibide arrazoiketa arrazoimen arrazoinamendu Ipar. Sin. arrazoibide arrazoitu , arrazoi(tu), arrazoitzen. du ad. arre 1 izond. eta iz. (kolorea) arre 2 interj. (agindu hitza) arreba arregaketa* e. ureztapen arren arren egin arrenka arrenkura* e. arrangura arreta arretaz arretazko arretatsu

arrimarazi, arrimaraz, arrimarazten. du ad. arrimatu , arrima, arrimatzen. da/du ad. arrimu 1 Heg. 'laguntza'. 2 Ipar. Zah. 'ordena, moldaketa' arriskatu , arriska, arriskatzen. du ad. arrisku arriskugarri arriskutsu arro: Deba ibaiaren arroa. arroa (pisu neurria): hamabi arroako txerria. arroila arroka arroltze h. arrautza arroltzopil h. arrautz opil arront* e. arrunt arropa arrosa arrosario arrosel Pagellus centrodontus arrotz arroz Sin. irris arroz(-)esne arroztegi 'etxegabeentzat eta izan ohi den ostatu doakoa' arroztu , arrotz/arroztu, arrozten. da/du ad. arrubi* e. arrabio arrubio* e. arrabio arrunkeria arrunki arrunt arruntean 'eskuarki, gehienetan' arta 'arreta, ardura' artaburu artajorra artalde artale artatu , arta(tu), artatzen. Ipar. du ad. artatxiki artatzaile artazi pl. Sin. aiztur, guraize artazuriketa artazuritze arte 1 postpos. : bihar arte; zu isildu arte. arte 2 iz. 'tartea, bitartea': etxetik lantegirako arte horretan gertatua. arte 3 iz. 1 'amarrua'. 2 'trebetasuna'. 3 'ertia'. 4 'animaliak harrapatzeko tresna'

arte 4 Quercus ilex artean adlag. artega adlag. artegai* e. artelan artegatasun artegatu , artega(tu), artegatzen. da/du ad. artegi artegintza arteka arteko iz. artelan artelatz Quercus suber artelazki Sin. kortxo arteria artetsu artez izond.: biderik artezena aukeratu; artez eta zuzen erabiltzeko. artezkari artezkari tza artezki 'trebeki' arteztasun 'zuzentasuna' arteztu , artez(tu), artezten. du ad. 'zuzendu' artifizial artiko izond.: Ozeano Artikoa artikulazio artikulu artile artileria* e. artilleria artilleria artisau Sin. eskulangile (artisau hitza berriki asmatua da) artisautza Sin. eskulan, eskulangintza artista artistiko artizar artizki arto arto(-)bizar arto(-)buru arto(-)irin arto(-)jorra arto(-)landa arto(-)zuritze artritis artropodo artxibarazi, artxibaraz, artxibarazten. dio ad. artxibari* e. artxibozain artxibatu , artxiba, artxibatzen. du ad. artxibo artxibozain artxiduke

artxipelago 'uhartedia' artzain artzaingo artzaintza artzapezpiku asaba asaldarazi, asaldaraz, asaldarazten. du ad. asaldatu , asalda, asaldatzen. da/du ad. asaldu asaldura Ipar. 'asaldua' asaskaldi Bizk. asaskatu , asaska, asaskatzen. Bizk. da/du ad. asbesto Sin. amianto ase, asetzen. da/du ad. asearazi, asearaz, asearazten. du ad. asebete , asebetetzen. da/du ad. aseezin asegarri izond. eta iz. aseguratu , asegura, aseguratzen. du ad. aseguru asepsia asetasun asfalto ashgabatar (herritarra) asiar asignatura* e. ikasgai, irakasgai asimilazio aska askarazi, askaraz, askarazten. du ad. askari askatasun askatu , aska, askatzen. da/du ad. aske aski aski izan asko askotan askoz (ere) ...-ago askozaz (ere) ...-ago askojakin askotariko, askotariko industria askotxo asma asmakari 'asmakizuna, aurkikundea' asmaketa asmakizun asmarar (herritarra) asmarazi, asmaraz, asmarazten. dio ad.

asmatu , asma, asmatzen. du ad. asmatzaile asmo (*joan asmoz e. joateko asmoz; *egin asmoz e. egiteko asmoz) asmotan asots Naf. 'zarata' aspaldi aspaldian aspaldidanik aspaldiko aspalditik aspalditxo aspaldixko aspektu Gram. aspergarri aspertu , asper, aspertzen. 1 Heg. da/du ad. 'gogaitu, nekatu': aspertu naiz oraintxe etxe honetan; ez zaitut gehiago aspertuko horrekin . 2 Ipar. zaio ad. Zah. 'mendekatu': aspertu natzaio odoleraino. aspil* e. azpil assamera (hizkuntza) astakeria astakilo astakume astanar (herritarra) astaa astapotro izond. Lgart. aste astearte asteazken astebete : astebete pasatu zuen Ameriketan; *astebete bat egon zen gaixorik e. astebete egon zen gaixorik. astekari astelehen astero asteroide asti astigar Acer sp. astigmatismo astinaldi astinarazi, astinaraz, astinarazten. dio ad. astindu 1, astin, astintzen. du ad. astindu 2 iz.: gaurko guraso askok ere merezi dute astindu ederra. astiro astitsu Bizk. asto astro Sin. argizagi astrologia astrologo astronauta

astronautika astronomia astronomo astun astundu , astun(du), astuntzen. da/du ad. astuntasun asun Urtica asunciondar (herritarra) asurantza Ipar. 'asegurua' asurantza hartu aszensore* e. igogailu aszeta aszetika at atabal ataburu* e. ateburu ataka atal atari atarramentu atarte ate 1 ate 2 Zub. 'meta, pila' ateburu ateismo atenastar (herritarra) atera, ateratzen. da/du ad. aterabide ateraldi aterarazi, ateraraz, aterarazten. du ad. aterbe* e. aterpe atergabe atergabeko ateri aterki aterpe aterrune atertu , ater, atertzen. du ad. atezain atezaindegi atezaintza atlanti ko izond.: Ozeano Atlantikoa. atlas atleta atletismo atmosfera atoi atoian eraman atomiko: bonba atomikoa. atomo: atomo bonba, atomo egitura. atondo

atondu , aton, atontzen. da/du ad. atorra atotsi, atots(i), atosten. Gip. 1 dio ad. 'deitu'. 2 du ad. 'erakarri, onartu' atrapatu , atrapa, atrapatzen. Bizk. du ad. h. harrapatu atrebentzia atrebitu , atrebi, atrebitzen. da ad. Lgart. atributu atrizio Sin. beldur(-)damu atrofia 'endurtze' atrofiatu , atrofia, atrofiatzen. da ad. 'endurtu' atseden 1 iz. atsede n hartu atseden 2 ad. g.er.: atsedeten (egon) bezalako esapideetan erabilia. atsedenaldi atsedenarazi, atsedenaraz, atsedenarazten. du ad. atsedendu , atseden(du), atsedentzen. da ad. 'atseden hartu' atsedenleku atsedentoki atsegin izond. eta iz. atsegin egin atsegin eman atsegin hartu atsegin izan. du eta zaio ad. atsegindu , atsegin(du), atsegintzen. da/du ad. atsegingarri atsegintasun atsekabe atsekabe(a) hartu atsekabe(a) eman atsekabetu , atsekabe(tu), atsekabetzen. da/du ad. atsitu batez ere Bizk. izond. Sin. kirastu atso (hitz markatua da, gutxiespen balioa du eskuarki, eta ezin erabil daiteke adineko-ren sinonimo oso balitz bezala) atsotitz atsotu , atso(tu), atsotzen. da ad. atun Thunnus atuneta iz. 'atunaren arrantza' atungorri Thunnus (Thunnus) thynnus. Sin. Hegalabur atunketa iz. 'atunaren arrantza' atunketari atuntxiki Sarda sarda atunzuri Thunnus (germo) alalunga. Sin. hegaluze atx interj. (harridura, ezustea, mina adieraztekoa)

atxakia* e. aitzakia atxeki* e. atxiki atxiki, atxikitzen. 1 zaio ad.: hormari atxikitzen zaion huntza bezala. 2 du ad.: hitza atxiki zuen. atxikiarazi, atxikiaraz, atxikiarazten. dio ad. atxikimendu atxilo atxiloketa atxilotu , atxilo(tu), atxilotzen. du ad. atxilotze atximur atximur egin atximurka atximurka egin atximurkatu , atximurka(tu), atximurkatzen. du ad. atxitu* e. atzitu atxurdin* e. haitzurdin atzamar 1 h. atzapar. 2 Bizk. 'hatza' atzapar atzaparka atzaparkada atzaparkatu , atzaparka(tu), atzaparkatzen. du ad. atzarri 1, atzar, atzartzen. da ad. atzarri 2 izond. atzartasun atzartu , atzar, atzartzen. da ad. atzazal batez ere Bizk. h. azazkal atze 1 iz. atze 2 izond. 'ahaidea ez dena; arrotza' atzealde atzekari Mat., Fil., Hizkl. atzelari 'kiroletan atzean jokatzen duen jokalaria' atzeman, atzemat en. du ad. atzemanarazi, atzemanaraz, atzemanarazten. dio ad. atzen Bizk. eta Gip. 'azkena' atzendu , atzen(du), atzentzen. da/du ad.: euskara atzendurik zuen, nahiz ez erabat ahazturik. atzera 'berriro, ostera' atzeraka atzerakada atzerakarga atzerakoi atz erakuntza atzerapen atzerarazi, atzeraraz, atzerarazten. du ad. atzeratu , atzera(tu), atzeratzen. da/du ad.

atzerri atzerrialdi Sin. erbestealdi atzerriratu , atzerrira, atzerriratzen. da/du ad. atzerritar atzesku atzipe egin* e. atzipetu atzipetu , atzipe(t u), atzipetzen. du ad. atzitu , atzi, atzitzen. du ad. 'atzeman': bi erbi atzitu dituzte oihanean. atzizki atzo: atzoz gero = atzo ezkero. atzoko 1 izlag. 2 adlag.: atzoko bukatua behar genuena gaur bukatu dugu. auhen auhendagarri auhendatu , auhenda, auhendatzen. du ad. aukera aukeran aukerako izlag. 1 'aukeran dagoena'. 2 'egokia, bikaina' aukerarazi, aukeraraz, aukerarazten. dio ad. aukeratu , aukera(tu), aukeratzen. du ad. aulki auma Bizk. h. antxume aunatu* e. unatu aunitz h. anitz aupa aupada aupatu , aupa(tu), aupatzen. du ad. aurizki, aurizkitzen. du ad. Zah. 'oinkatu, zapaldu' aurka aurka egin aurkako aurkari aurkezle aurkezpen aurkeztu , aurkez, aurkezten. da/du ad. aurki 1 iz. (ifrentzu-ren aurkakoa) aurki 2 adlag. 'laster' aurkiarazi, aurkiaraz, aurkiarazten. du ad. aurkibide aurkikunde aurkikuntza aurkintza aurkitu , aurki, aurkitzen. da/du ad. aurkitzaile

aurpegi aurpegi(a) eman aurpegira bota aurpegira eman aurpegiera aurpegiratu , aurpegira(tu), aurpegiratzen. 1 du ad. 'aurpegira eraman'. 2 dio ad. 'aurpegira bota' aurre aurrealde aurrehititera (hizkuntza) Sin. hatiera aurreikusi, aurreikus, aurreikusten. du ad. h. aurrez ikusi aurreikuspen aurreiritzi aurrekalde* e. aurrealde aurrekari Mat., Fil., Hizkl. aurreko iz. aurrekontu aurrelari aurren ord. 'lehena' aurrena adlag. 'lehenik' aurreneko 1 izlag. 'lehena': aurreneko zatian. 2 adlag. 'lehenik': ondo hitz egiten ikasteko eskolak aurreneko ireki zituena. aurrenik 'aurrena, lehenik' aurrera aurrerako 1 izlag.: hogei urtetik aurrerako gizonak. 2 adlag.: oraindainokoaz damutzea eta aurrerako asmo onak egitea. aurrerabide aurrerakada aurrerakarga aurrerakoi aurrerakuntza aurrerantzean aurrerapen aurreratu , aurrera(tu), aurreratzen. da/du ad. aurreratze aurresku aurreskulari aurretiaz aurretiko aurrez aurrezki aurrezki(-)kutxa aurreztu , aurrez(tu), aurrezten. du ad. aurrizki aurten aurtiki, aurtikitzen. Ipar. du ad. 'jaurtiki'

aurtikiarazi, aurtikiaraz, aurtikiarazten. Ipar. du ad. aurtikika: birao aurtikika ibili; ostiko aurtikika hasi. aurtikitzaile ausardia ausarditsu ausarkeria ausarki 1 'ausardiaz'. 2 'ugari' ausart ausartasun ausartu , ausart(u), ausartzen. da ad. ausartzia 'ausardia, ausartasuna' ausaz ausente* e. absente ausentzia* e. absentzia ausiabar 'ausiabartza' ausiabartza ausiki 1, ausikitzen. du ad.: erleak inor ausikitzen duenean, ausikitzenago du bere burua. ausiki 2 iz.: txakur horrek erausi gutxi, baina ausikia prest; kontzientziaren ausikia. ausiki egin ausikika ausikilari ausin* e. asun auska Bizk. auskan egin 'borrokan egin' auskalo ausnar* e. hausnar austral izond.: Ozeano Australa 'Ozeano Antartikoa' australiar (herritarra) austriar (herritarra) autarkia auto Sin. automobil, beribil auto(-)argi autobia (Espainiako autoviak oraingoz izendatzeko) autobide autobiografia autobus autobus(-)geltoki autoeskola autogidari* e. gidari autokar autokrata automata automatiko automatikoki automobil Sin. auto, beribil autonomia: Autonomia Erkidegoa autonomo

autore autoretza autoritario autoritate autorizatu , autoriza, autorizatzen. du ad. h. baimena eman autozerbitzu autu Bizk. 'solasa' autuan auzapez Lap. eta BNaf. auzi auzilari auzitegi auzo 1 iz. 'auzotegia' auzo 2 iz. eta izond. 'auzokoa' auzo lan* e. auzolan auzoko iz. auzolan auzotar auzotegi Sin. auzo 1 auzune avestera (hizkuntza) axal adkor. axanpa axioma axola axola izan: ez dut horren axolarik. axolazko axolagabe izond. axolagabekeria axolagabetu , axolagabe(tu), axolagabetzen. da ad. axolatu , axola(tu), axolatzen. da ad. axuant Ipar. 'alkateordea' axuri aza Brassica oleracea azaburu azafrai Crocus sativus azal azaleko izlag. azaldu , azal(du), azaltzen. da ad. azalera Geom. (neurria adierazteko erabiltzen da soilik; bestetarako, azal [leun, zakar...], gainazal, eremu [lurralde batena, adib.], etc. daude) azaleratu , azalera(tu), azaleratzen. da/du ad. azalore Brassica oleracea var. brotytis azalpen azaluskeria azantz azao

azarkeria azaro azartasun batez ere Bizk. 'ausartasuna, ausardia' azartu , azar, azartzen. Batez ere Bizk. da ad. 'ausartu' azazkal azazkatu* e. asaskatu azeituna* e. oliba azeleragailu azelerazio azelga* e. zerba azenario Daucus carota azentu azerbaijandar (herritarra) azerbaijanera (hizkuntza) azeri Vulpes vulpes azeri(-)belar Alopecurus pratensis azeri(-)buztan Equisetum sp. azeriar (herritarra) azerikeria azido azidotasun azienda 'ganadua' azienda beltz azienda gorri azienda larri azienda xehe azienda zuri azieta Ipar. Sin. plater azio Heg. Herr. azkar 1 'indartsua' azkar 2 'lasterra, arina, buruargia' az karkeria azkarki azkartasun azkartu , azkar(tu), azkartzen. da/du ad. azkazal h. azazkal azken azken batean azken buruan azkenean azkeneko azkenekoz azkenez azken finean azkenik azken(-)nahi 'hilburukoa, testamentua' azkenaldi azkendu , azken(du), azkentzen. da/du ad. azkengabe izond. azkenki iz. azkentze azkon 1 'gezi txikia' azkon 2 'azkonarra' azkonar Meles meles

azkordin 'ospela' azkortu , azkor(tu), azkortzen. Bizk. da/du ad. azkura azoka azote Sin. zigor azpantar azpi 1 iz. (aziendarekin erabiltzen dena) azpiak atera azpiak egin azpi 2 azpiak jan azpian hartu azpiko arropa azpiko gona azpikoz gora azpitik eduki azpialde azpibide azpiegitura azpigarri iz. azpijale azpijan azpijoko azpikeria azpiki Ipar. iz. azpiko iz. azpil azpilan azpildu , azpil(du), azpiltzen. du ad. 'azpildura egin; tolestu' azpildura azpimarkatu* e. azpimarratu azpimarratu , azpimarra, azpimarratzen. du ad. azpimultzo azpiratu , azpira(tu), azpiratzen. du ad. azpisarrera azpizun Sin. solomo aztal aztalka aztapar h. atzapar aztarna aztarnategi aztarren 'aztarna' aztarrika adlag. azteka (herritarra) azterbide aztergai azterketa azterkizun azterrarazi, azterraraz, azterrarazten. dio ad. azterren* e. aztarren aztertu , azter, aztertzen. du ad.

aztertzaile azti aztiatu , aztia, aztiatzen. du ad. aztikeria aztoramen

aztoratu , aztora, aztoratzen. da/du ad. aztore Accipiter gentilis aztura azufre* e. sufre

azukre azukre(-)ontzi azukreztatu , azukrezta, azukreztatzen. du ad. azuzena h. Zitor

ba h. bada (euskara mintzatuan cf elkarrizketak- onartzekoa da ba forma, maila neutroari bada forma dagokion arren) baba 1 Vicia faba. 2 (larruazalekoa) babarrun Phaseolus vulgaris babazuza babes babesgarri iz. eta izond. babesle babestu , babes(tu), babesten. da/du ad. babo babor* e. ababor bada badaezpada badaezpada ere badaezpadako badia bafada baga 'uhina, olatua' baga uso* e. pagauso bagdadar (herritarra) bagil h. ekain bago* e. pago bagoi baguiar (herritarra) bahamar (herritarra) bahe bahetu , bahe(tu), bahetzen. du ad. bahi bahiketa bahitu , bahi(tu), bahitzen. du ad. bahitura bahitzaile bahraindar (herritarra) bai bai eta... ere edo baita (... ere) baietz baiezko iz. baieztapen baieztatu , baiezta, baieztatzen. du ad.

baieztu* e. baieztatu baiki baikor baikortasun bailara Gip. 'eskualde txikia' baimen baimena eman baimendu , baimen(du), baimentzen. du ad. baina bainatu , baina, bainatzen. da/du ad. baino bainu bainua hartu bainuetxe bainugela bainuontzi baioneta bairikiar (herritarra) baita (batez ere baitan forman erabilia: zure baitan, zure baitarik) baita (... ere) edo bai eta ... ere baitezpada baitezpadako baizen baizik bakailao Gadus morhua bakan bakandu , bakan(du), bakantzen. da/du ad. bakantza pl. h. opor bakar (neure , zeure , bere ) bakarrean: han zegoen gaixoa bere bakarrean malkoak egosten. bakardade Heg. bakarka bakarlari bakarleku bakarrik bakarrizketa bakartasun bakarti bakartoki

bakartu , bakar(tu), bakartzen. da/du ad. bakazio pl. h. opor bake bakearazi, bakearaz, bakearazten. du ad. baketsu baketu , bake(tu), baketzen. da/du ad. bakezale bakoiti bakoitz bakteria h. bakterio bakterio bakun bakundu , bakun(du), bakuntzen. du ad. bakuntasun bakutar (herritarra) bala 1 'jaurtigaia'. 2 'uzta-sorta lotua': gari bala. balada balakatu , balaka, balakatzen. du ad. Sin. losintxatu balaku balantza balantzaka balantze balazta 'frenoa, galga' balaztatu , balazta(tu), balaztatzen. du ad. balbe baldan baldankeria baldar baldarka baldarkeria baldarrontzi baldartu , baldar(tu), baldartzen. da/du ad. balderna Lap. baldernapez baldin baldinba baldinbaitere

baldintza baldintzapen baldintzatu , baldintza(tu), baldintzatzen. du ad. balditu , baldi, balditzen. Ipar. da/du ad. 'harritu' baldres balea baleazale balentria baleontzi balezta 1 'geziak eta jaurtikitzeko arma'. 2 Heg. 'orekagailua' baleztari baliabide baliagarri baliakizun baliarazi, baliaraz, baliarazten. du ad. baliatu , balia, baliatzen. 1 zaio ad.: Jainkoa balia dakidala. 2 da ad.: adimenaz balia zaitez, ez indarraz. 3 du ad.: ez dugu hitz hori baliatzen. balin* e. baldin balio baliozko balio izan, balioko. du ad. (bi erabilerak onartzen ditu: zer balio du tematzeak?; ez du balio orain etxea konpontzen hastea) baliodun Mat. balioetsi, balioets, balioesten. du ad. baliogabe izond. baliogabetu , baliogabe(tu), baliogabetzen. da/du ad. baliokide baliokidetasun baliokidetu , baliokide(tu), baliokidetzen. du ad. baliokidetza balios Ipar. baliotsu baliza balizko izlag. balkoi baloi baloratu , balora, baloratzen. du ad. h. balioetsi balore Lgart. h. adore , kemen baltiko izond.: Itsaso Baltikoa. baltsa 1 Ipar. '(bizidunen) talde, multzo, elkartea' baltsa 2 Ipar. 'lohia, lokatza' baltsamarazi, baltsamaraz, baltsamarazten. du ad. baltsamatu , baltsama, baltsamatzen. du ad.

baltsamo baltsatu 1, baltsa(tu), baltsatzen. Ipar. du ad.'nahasi': baltsatu zuen bere aho-gozoa lur gutxi batekin. baltsatu 2, baltsa(tu), baltsatzen. Ipar. da/du ad. 'lokaztu': zergatik baltsatzen da zerria lohian? baltzu balus* e. belus bamakoar (herritarra) bana bana-banako: bana-banako erlazioa. bana bertze Ipar. 'batez beste' banaka banaketa banako iz. banan banan-banan banana banandu , banan(du), banantzen. da/du ad. bananondo Musa paradisiaca banarazi, banaraz, banarazten. du ad. banatu , bana(tu), banatzen. da/du ad. banatzaile banatze banda bandera bandil* e. mandil bando -en bando '-en alde': nire bando ez dena nire kontra da. bangiar (herritarra) bangkokar (herritarra) bangladeshtar (herritarra) banjuldar (herritarra) banka h. bankuak bankari banketxe banku banku(-)langile banpiro Fam. Desmodontidae bapo bapore bar h. taberna, ostatu barakuilu baranda barano 1: gazte batzuk bildu zituen bere baranoan ('bere inguruan') barano 2 Varanus sp. bararazi, bararaz, bararazten. du ad. baratu , bara, baratzen. Ipar. eta Naf. da/du ad.

baratxe Ipar. 'astiro' baratxuri Allium sativum baratze baratzekari h. barazki baratzezain baratzuri* e. baratxuri barau barau egin baraurik baraualdi baraur* e. barau barautu , barau(tu), barautzen. 1 da ad.: berrogei egunez barautu zen Jesus. 2 du ad.: lau denborak, bijiliak eta garizuma barautuko dituzu osoki. barazki barazki(-)denda barbadostar (herritarra) barbantzu h. txitxirio barbarin Mullus sp. barbaro barberu 'odol-ateratzeak eta ebakuntzak egiten zituena' barda Ipar. h. bart bardo bare 1 iz. Fam. Limacidae bare 2 iz. 'erraia' bare 3 izond. 'lasaia': Ozeano Barea. barealdi barearazi, barearaz, barearazten. du ad. baretu , bare(tu), baretzen. da/du ad. barik Bizk.: argi barik. bariku Bizk. h. ostiral baritono barka eskatu , barka eska, barka eskatzen. du ad. barka eske barkamen barkamendu h. barkamen barkarazi, barkaraz, barkarazten. dio ad. barkatu , barka, barkatzen. du ad. barkazio Herr. 'barkamena' barku barna izond. 'sakona': putzua barna da. -an barna postpos. (-an barna mendian barna- hedatuagoa da tik barna -menditik barna- baino) barne 1 iz. 'barrena, barrua': barne medikuntza . 2 Ipar. iz. 'gela'. 3 adlag.: salneurria, 5000 pezeta, zergak barne; ekainaren zortzitik hamabira, egun biok barne; *-en barne egon e. -en

barnean egon. barnean barneko barne-luzegoa* e. habearte barnera barneraino barnetik barneti(ka)ko barnez barnez barne barnealde barneko iz. Ipar. 'jantzi mota' barnekoi 'barrukoa, sakona' barnera* e. bolumen barnerakoi barneratu , barnera(tu), barneratzen. da/du ad. barnetegi baroi barra 1 'palanka'. 2 'bokaleko, ibai ahoko barra'. 3 'zerrenda' barraban Bizk. izond. 'barrabasa' barra-barra barrabas izond. barrabaskeria barrabil barrandan 'zelatan' barrandari barrandatu , barranda, barrandatzen. du ad. barrandegi 'zelata-tokia' barraskilo Helix barre barre egin barre eragin barre(-)karkara barrez barregarri barreiarazi, barreiaraz, barreiarazten. du ad. barreiatu , barreia, barreiatzen. da/du ad. barreiatzaile barreka barren 1 'barnea, barrua'. 2 'beheko partea': gona-barrena; soinekoari barrena hartu; soro barrena. barrendik barrenean barreneko barrenez barrenez barren barrengo barrena 1 adlag. -an barrena postpos. '-an barna, -an zehar': mendian barrena joan da. barrena 2 Heg. iz. 'tresna' barrenalde barrendegi

barrendu , barren(du), barrentzen. da/du ad. barrenkoi barrera Sin. hesi, langa barrerazain barrika barrikada barrikote barroko barru 1 iz.: barruak ez dit agintzen. 2 postpos.: bi urte barru bukatuko da lana. barruan barruko barrura barrurako barrutik barrutiko barruz barrualde barruki 1 Ipar. 'ukuilua' barruki 2 pl. 'animaliaren erraiak, jateko direnak' barrunbe barrunda izan. Gip. du ad. 'barrundatu' barrundatu , barrunda, barrundatzen. du ad. 'susmatu, hauteman' barruratu , barrura, barruratzen. da/du ad. barruti bart: bart arratsean; bart gaueko; bartko loa. bartz barur Ipar. h. barau basa 1 Ipar. eta Naf. 'basatia': gizon basa bat. basa 2 'lohia, lokatza' basabazter basabere basagizon basahuntz basajaun basajende basakatu basakeria basaki basamortu basandere basapiztia basaran basarte basasagu Apodemus sylvaticus basati basatu , basa(tu), basatzen. Batez ere Ipar. da ad. 'errebelatu, galdu' basazain* e. basozain

base Kim., Informat. baselina baseliza baserri baserri(-)etxe baserritar basetxe basilika baskula baso 1 'oihana' baso 2 'edontzia' basoilar Tetrao urogallus basoilo Otis sp. basolan basomutil basotu , baso(tu), basotzen. da/du ad. 'oihandu' basozain basozaintza basseterretar (herritarra) basta 'zamarien tresna' bastanga Dasyatis pastinaca bastart Ipar. bastoi 'karta-jokoko saila' basur 1 Gip. 'ihintza'. 2 Ipar. 'ur zikina' basurde Sus scrofa bat batean: gurasoekin batean bizi da bere etxean; bata etortzearekin batean joan da bestea. bat-batean bat-bateko bat-batekotasun bat edo bat bat egin bat-egite baten bat batera: guztiek batera oihu egin zuten; nirekin batera doa nire itzala; zu iristearekin batera abiatuko naiz. bateratsu bat ere : ez du bilera bat (bakarrik, bera) ere huts egin . bat etorri : zurekin bat nator horretan. batez beste batez besteko batez ere bat izan 1 'elkarturik egon, bat etorri': horretan bat gaituk hirekin. 2 'gauza bera izan': gure hizkuntzaren egoera ez da bat Gipuzkoan eta Nafarroan. bataiarazi, bataiaraz, bataiarazten. du ad. bataiarri bataiatu , bataia, bataiatzen. du ad. bataiatzaile bataila h. gudu

batailoi bataio batarazi, bataraz, batarazten. du ad. batasun batbedera Ipar. izord. bateiatu* e. bataiatu bateko iz.: bateko urrea. batel batelari bateratu , batera, bateratzen. da/du ad. bateratze batere adb.: ez zidan batere pozik eman; ez da batere egokia. bateria batgarren: hogeita batgarren. batiskafo batik bat batu 1, bat(u), batzen. da/du ad. batu 2 (herritarra) batugai Mat. batuketa Mat. batura Mat. batxiler batxilergo batza batzaile batzaldi batzar batzar(-)etxe batzar(-)gela batzarburu batzarkide batzarleku batzartoki batzartu , batzar(tu) , batzartzen. da ad. batze batzoki batzorde batzordekide batzuk batzuen batzuk: batzuen batzuk baino ezin izan ditut ipini. batzuetan: gehienetan garaiz dabilen arren, batzuetan berandu iristen da. baxenabartar baxera baxerategi baxoerdi baxu baxurako arrantza Heg. bazar bazilo

bazka bazka(-)landare bazkalaitzin bazkalaurre bazkaldar h. bazkaltiar bazkaldu , bazkal, bazkaltzen. du (Heg.) edo da (Ipar.) ad. bazkalondo bazkalordu bazkaloste bazkaltiar bazkarazi, bazkaraz, bazkarazten. du ad. bazkari bazkari(-)lege bazkaritan: laurogei baino gehiago omen dira bazkaritan. bazkaritara: joan ginen bazkaritara aldameneko jatetxe batera. bazkarite (leku-denborazko kasuekin erabiltzen da batez ere): bazkaritean ikusi eta adituak; bazkariteko tenorean; bazkaritera eraman ninduen. bazkatu , bazka(tu), bazkatzen. da/du ad.: janari gozo honekin israeldarrak bazkatzen ziren; bazka itzazu nire axuriak. bazkide bazkidetu , bazkide(tu), bazkidetzen. da/du ad. bazkidetza bazko* e. pazko bazkun baztanga 'nafarreria' bazter bazter(-)herri bazter(-)nahasle bazterrera eman bazterrera utzi baztergabe izond. baztergarri bazterrarazi, bazterraraz, bazterrarazten. du ad. bazterreratu , bazterrera, bazterreratzen. da/du ad. bazterretsi, bazterrets, bazterresten. du ad. bazterretxe baztertu , bazter(tu), baztertzen. da/du ad. be "b" letraren izena bebarru 'ataria' bedatse batez ere Zub. bedeikatu* e. bedeinkatu bedeinkapen bedeinkarazi, bedeinkaraz, bedeinkarazten. dio ad. bedeinkatu , bedeinka, bedeinkatzen. du ad.

bedeinkazio bedera Ipar. 'bana' bederatzi bederatziehun bederatzigarren bederatziurren bederazka Ipar. 'banaka' bederen bederik Gip. 'bederen' begawandar (herritarra) begi begi-betegarri begi(-)bista: begi-bistan dago. begi eman begi-erre izond. Sin. beterre begi(-)ertz iz. Sin. betertz begi(-)keinu begi(-)kolpe begiko nini begi(-)lauso begi(-)nini begi-oker izond. Sin. betoker begi(-)ondo iz. Sin. betondo begi(-)ondoko iz. Sin. betondoko begitan hartu 'gorrotatu' begi(-)ukaldi begiz jo begi(-)zulo Sin. betzulo begibakar izond. begietsi, begiets, begiesten. du ad. begigorri izond. begihandi 'txipiroi mota handia' begiko izond. begiluze izond. beginini* e. begi-nini begira 1 -i begira ('beha, so; begiratuz'). 2 -en begira ('zain') begirada begiragarri begirakune Bizk. 'begirada' begiraldi begirale begiramen begirarazi, begiraraz, begirarazten. dio ad. begiratoki begiratu 1, begira, begiratzen. dio ad. 'behatu, so egin'. 2 du ad. 'zaindu, gorde' begiratu 2 izond.: gauza txikietan begiratua ez denak, geldika joko du behea. begiratu 3 iz.: nahikoa da azkeneko mende hauei begiratu bat ematea. begiratzaile begiratze begirune

begitandu , begitandu, begitantzen. Batez ere Bizk. zaio ad. 'iruditu': zer begitantzen zaizu? begitarte begitarte egin begitazio 'irudipena' begizko iz. begizkoa egin begizta begiztatu , begizta(tu), begiztatzen. du ad. begonia Begonia sp . beha Ipar. adb. behaketa behako iz. behar 1 iz.: 1 'premia'. 2 'lana, egitekoa' behar egin behar eragin behar(-)ordu behar(-)sari behar 2 izond.: 1 'beharrezkoa'. 2 'pobrea, behartsua' beharazi, beharaz, beharazten. dio ad. beharbada behargabeko izlag. 'alferrikakoa' behargin Bizk. behar izan, behar izaten, beharko beharleku 1 'lantokia'. 2 'buruhaustea, nekea': hau da beharlekua! beharraldi beharrean 1 'premian'. 2 (aditzaren era burutuaren ondotik) 'ordez' beharreko izlag. beharrez 1: erorikoa bigundu beharrez. 2 labur beharrez; hobe beharrez. beharrezko beharri Ipar. h. belarri beharrik batez ere Ipar. 'zorionez': beharrik han bainuen ama; andoaindarraren eragina ez zen gainera, eta beharrik, Konpainian gelditu. beharrizan batez ere Bizk. 'beharra, premia' behartasun 'pobrezia, gabezia' behartsu behartu , behar(tu), behartzen. da/du ad. behatoki behatu , beha, behatzen. Ipar. 1 zaio ad. 'adi egon, entzun': hau da ene Seme maitea, honi beha zakizkiote. 2 dio ad. 'begiratu': behatu zion lagunari. behatz 1 'beheko hatza'. 2 Gip. eta Naf. 'hatza'. 3 Lap. 'azazkala'

behatzaile behatze behaztopa behaztopa(-)harri behaztoparazi, behaztoparaz, behaztoparazten. du ad. behaztopatu , behaztopa(tu), behaztopatzen. da ad. behazun behe behea jo behe(-)laino behe(-)maila behe(-)nafarrera behetik gora behealde beheiti Ipar. eta Naf. adlag. beheitiko Ipar. iz. 'beherakoa' beheititu , beheiti(tu), beheititzen. Ipar. eta Naf. da/du ad. behera beheraka beherako iz. beheraldi beherapen beherarazi, beheraraz, beherarazten. du ad. beheratu , behera(tu), beheratzen. da/du ad. beheratze behere 1 iz. 2 izond. Nafarroa Beherea. behi behiala Sin. behinola behialako behiki iz. behin behin batean behin-behineko behin betiko behin edo behin behin ere behin eta berriro behin eta berriz behingoan: eztabaida guztiak behingoan bukatzeko. behingoz : lasai geldi gintezkeen behingoz behintzat. behinik behin behin... -z gero: behin aitortzen hasiz gero, guzti-guztia esan nahi dizut. behinen izond. behinola Sin. behiala behinolako behintzat behizain behoka iz. behor beijindar (herritarra) beila beilari

beilatu , beila(tu), beilatzen. du ad. beilegi Bizk. beira beiragile beiraki beirategi beirateria beirinalari* e. berinalari beirutar (herritarra) beita bejon- Heg. bejondeiala bejondeiola bejondeizula beka Heg. bekadun Heg. bekain bekaineko iz. 'bekainetan eman edo hartutako kolpea' bekaitz bekaitz izan: demonioak haren bekaitz baitziren. bekaizgo Lap. eta BNaf. bekaizkeria Heg. eta Zub. bekaizti bekaiztu , bekaitz/bekaiztu, bekaizten. 1 zaio ad.: Rakel bekaiztu zitzaion bere ahizpari. 2 da ad.: beste hamarrek hori aditu zutenean bekaiztu ziren bi anaien kontra. bekar h. makar bekatari bekatore Ipar. Zah. h. bekatari bekatoros Ipar. h. bekatari bekatu bekatuan egon bekatu arin bekatu egin bekatu eragin bekatu larri bekatu mortal jatorrizko bekatu bekatxo bekoki bekoz beko bekozko iz. bektore bela Sin. haize(-)oihal belagile batez ere Zub. 'sorgina' belai belaki iz. belakume belaontzi belar 1 'landarea' belar(-)denda belar gaizto belar(-)izpi 'belar-zatia'

belar ondu belar txar belar 2 Zah. 'bekokia, kopeta' belardenda* e. belar(-)denda belardi belarjale belarki iz. belarri belarriak berotu belarri -luze belarri(-)zulo belarrimotz belarritako iz. belarrondo 'aurpegian, belarri inguruko aldea' belarrondoko iz. belartegi belatxinga Pyrrocorax sp. belatz Falco sp. belaun 1 'hankako giltzadura'. 2 'belaunaldia' belaunaldi belaunburu belaunikarazi, belaunikaraz, belaunikarazten. du ad. belaunikatu, belaunika, belaunikatzen. da ad. belauniko belaxka belaxkatu , belaxka(tu), belaxkatzen. da/du ad. belaze Gip. beldar beldur beldur-ikara beldur izan beldur(-)damu. Sin. atrizio beldurrak (egon batez ere) beldurgabe izond. beldurgarri beldurrarazi, beldurraraz, beldurrarazten. du ad. beldurti beldurtu , beldur(tu), beldurtzen. da/du ad. bele Corvus sp. belgikar (herritarra) belgradar (herritarra) belizetar (herritarra) belmopandar (herritarra) belodromo beltz beltzaran beltzune beltzuri beltzuri egin belu Bizk. 'berandu' belus

belutu , belu(tu), belutzen. Bizk. da ad. belzkeria belztasun belztu , beltz/belztu, belzten. da/du ad.: oraindik areago beltz daiteke zerua. belztura bemol Mus. benaz benazko benda Heg. h. lotura benedikatu , benedika, benedikatzen. du ad. Ipar. h. bedeinkatu beneditar beneno h. pozoi, eden beneragarri benetako benetakotasun benetan bengalera (hizkuntza) bengantza h. mendeku benindar (herritarra) benta bentaja Heg. h. abantaila, alde bentrikulu benturaz* e. menturaz bentzutu , bentzu, bentzutzen. du ad. 'garaitu' ber 1 Ipar. junt. 1 'baldin ba-': euskaraz mintza gaitezen, euskaldunekin garen ber. 2 '-en unetik': etorri den ber, hasi da berriketan. ber 2 Ipar. 'bera': orok ber gauza erranen didate. bera 1 mug.: gizon bera/gizona bera: etxe beretik atera ziren. bera 2 izond. 'biguna' ik. beratz beraganatu* e. bereganatu berakatz Bizk. 'baratxuria' berandu 1 1 adlag. 2 izond.: gau beranduan. berandu 2, berant, berantzen. Batez ere Ipar. du ad. 'berandutu' berandutu , berandu(tu), berandutzen. du eta zaio ad. berankor berant Ipar. eta Naf. izond.: aza berantak landatu ditugu. berantarazi, berantaraz, berantarazten. Ipar. du ad. berantarbi berantetsi, berantets, berantesten. du ad.: banoa, etxekoek ez nazaten berantets. berantiar berantordu

berariaz berariazko beraska h. abaraska beratasun beratu , bera(tu), beratzen. da/du ad. beratz Lap. eta Naf. 'bera, biguna' beraz berba berba egin berbako: gizon berbakoa. berbarako 'adibidez' berbaldun Bizk. 'berritsua' berbaro berbatu , berba(tu), berbatzen. Bizk. da/du ad.: Josetxo ez zegoen inorekin ezkontzeko berbatua. berbera berbeta Bizk. berbetan berbots berdagailu Ipar.: lurra berdagailuz berda bedi. berdats Ipar. berdatu , berda, berdatzen. da/du ad. berde berdekeria 'gordinkeria, lizunkeria' berdel Scomber scombrus berdetasun berdexka berdin berdin izan da/zait/zaio ad.; du/dit/dio ad. berdinarazi, berdinaraz, berdinarazten. du ad. berdindu , berdin(du), berdintzen. 1 da/du ad. 'berdin bihurtu': hemen berdintzen dira aberatspobreak. 2 da/du ad. 'lautu': mendia berdindu. 3 da/du ad. 'ase': gosea berdindu. berdingabe izond. berdingabeko berdinketa berdintasun berdintsu berdintsu izan zait/da ad. berdotz berdoztu , berdotz/berdoztu, berdozten. da/du ad. berdura berduratu , berdura(tu), berduratzen. Lap. eta BNaf. da/du ad.'barreiatu' bere 1 Bizk. h. ere bere 2 bere egin bere hartan: bere hartan utzi zituzten kontuak.

bere horretan (bere hartan erabiliagoa da) bere kasa berekiko bere kontu berealdiko berebat Heg. bereber Zub. 1 adlag. 'bakarrik': bereber bizi da. 2 izond. 'berezia, beregaina': hiru pertsona bereber. berebiziko Heg. beregain izond. beregaintasun bereganatu , beregana(tu), bereganatzen. da/du ad. berehala berehalakoan (batez ere ezezko perpausetan): ez zion berehalakoan antz eman. berehalako batean 'laster, batbatean' berehalaxe berein batez ere Bizk. 'asko, anitz' bereiz adlag. bereizarazi, bereizaraz, bereizarazten. du ad. bereizgarri 1 iz.: euskal literaturaren bereizgarri orokorrak. 2 izond. bereizi, bereiz, bereizten. da/du ad. bereizkeria bereizketa bereizkuntza bereizle bereiztu* e. bereizi berekoi berekoikeria berenaz Lap. eta BNaf. h. berez berendia berendu , beren(du), berentzen. du ad. h. beretu berenganatu , berengana(t u), berenganatzen. du ad. h. bereganatu berenjena h. alberjinia beresi Bizk. 'txara, sastraka' beretar beretsu* e. bertsu beretter Ipar. 'meza-laguntzailea' beretu , bere(tu), beretzen. du ad. berez berezko berezi izond. bereziki berezitasun berezkotasun berga 1 'neurria'. 2 'itsasontzietako haga'

beribil berina Ipar. 'beira' berinalari berjabetasun berlindar (herritarra) bermatu , berma, bermatzen. 1 da ad.: ukondoez leihoan bermatu zen; 'uste osoa izan': Jainkoaren baitan bermatzen gara. 2 du ad. 'berme eman': erlijioak betiko bizitza bermatzen digu. berme berna berna-hezur bernatar (herritarra) bernazaki berniz bernizatu , berniza, bernizatzen. du ad. bernuzatu , bernuza, bernuzatzen. Ipar. du ad. 'zizelatu' bero iz. eta izond.: beroan egon (Ipar. eta Naf.): 'berotan egon' bero-beroan bero-bero egin bero izan beroaldi beroarazi, beroaraz, beroarazten. du ad. berogailu berogarri iz. eta izond. beroki 1 'leku babesa'. 2 'arropa' berokuntza berori Heg. 1 pronominala: iritzi hori berori. 2 izord. (ia bakarrik Heg.) berorika berotasun berotegi berotu , bero(tu), berotzen. da/du ad. berotzaile berotze berpizkunde h. pizkunde berpizte berpiztu , berpitz, berpizten. da/du ad. berraldatu , berralda, berraldatzen. da/du ad. berrargitaratu , berrargitara, berrargitaratzen. du ad. berredura* e. berretura berregin, berregiten. du ad. berrehun berreketa Mat. berrekizun Mat. berreraiki, berreraikitzen. du ad. berrerosi, berreros, berrerosten. du ad.

berresan, berresaten. du ad. berreskuratu , berreskura, berreskuratzen. du ad. berrespen berretarazi, berretaraz, berretarazten. du ad. berretsi, berrets, berresten. du ad. berretu , berret(u), berretzen. du ad. 1 Zah. 'emendatu, gehitu'. 2 Mat.: 'zenbaki bat (berrekizuna) beste zenbaki batek (berretzaileak) adierazten duen adina aldiz bere buruarekin biderkatu'. berretura 1 Zah. 'emendioa'. 2 Mat. berretzaile 1 Zah. 'berretzen duena'. 2 Mat. berrezarri , berrezar, berrezartzen. du ad. berri 1 izond.: dirua ateratzeko modu berriren bat sortu; handik etorri berri zela. 2 iz.: gure berriak entzunik bidera ilki zitzaizkigun. berri eman: atzoko istripuen berri eman du egunkariak. berri jakin Berri On: Jesukristoren Berri Ona S. Joanen arabera. berriarazi, berriaraz, berriarazten. du ad. berridatzi, berridatz, berridazten. du ad. berriemaile berrikeria berriketa berriketaldi berriki berrikitan berrikuntza berrikusi, berrikus, berrikusten. du ad. berripaper berriro 1 'berriz, beste behin'. 2 'berrikitan, duela gutxi' berritan adlag. berritasun berritsu berritsukeria berritu , berri(tu), berritzen. da/du ad. berritzaile berritze berriz 1 'berriro'. 2 'aldiz' berriz ere berrizale berrizalekeria berriztatu , berrizta, berriztatzen. du ad.

berriztatze berro 1 Ipar. 'sasia'. 2 'iturri belarra' berrogei: berrogeita hamahiru; berrogeita hiruak; berrogeita batgarren. berrogeialdi berrogeitaka bertako bertakotu , bertako(tu), bertakotzen. da ad. bertan bertan behera utzi bertaratu , bertara(tu), bertaratzen. da ad. bertatik 1 'berehala'. 2 'hementxetik' bertatik bertara bertikal berton batez ere Bizk. bertoko batez ere Bizk. bertsio 1: jatorrizko bertsioa. 2 Bestelakoetan erabil itzulpen, idatzaldi , etab. bertso bertso(-)jartzaile bertso(-)saio bertsotan bertsogile bertsogintza bertsolari bertsolaritza bertsopaper bertsozale bertsu 'ia bera' bertute bertutetsu bertz* e. pertz bertze Lap. eta Naf. h. beste berun berunkari* e. iturgin besaburu besagain besagainka besakada besalki* e. besaulki besamotz h. besomotz besanga besape besarka 1 Ipar. eta Naf. adlag. 'besarkatuz' besarka 2 iz. 'besarkada' besarkada besarkatu , besarka, besarkatzen. du ad. besarte besatara Ipar. 'besakada' besaulki

besazpi beso besoz beso besoetako: aitona-amonen besoetakoa naiz ni. besoko: soinean zituzten oinetako eta burugaineko gorriak eta besoko urdinak. besomotz besondo : besoak eta are besondoak agerian dituela . besta Ipar. eta Naf. 'jaia' Bestaberri bestaburu bestalde beste besteak beste beste behin beste gabe(rik) / besterik gabe beste orduz besterik ezean eta beste besteko Bizk.: zuk besteko indarra badu honek. bestela 1 'bestenaz'. 2 'gisa diferentean'. 3 'bestalde, gainera' bestelako bestelakotu , bestelako(tu), bestelakotzen. da/du ad. bestenaz Ipar. bestera batez ere Bizk. 'bestela' besterendu , besteren(du), besterentzen. da/du ad. bestia Zah. Lap. eta BNaf. h. piztia bestondo beta batez ere Gip. 1 'astia, denbora librea'. 2 'denbora'. 3 'aukera' betan Ipar. 1 'batean, batera'. 2 'bat-batean' bet-betan Ipar. 'bat-batean' betarte* e. begitarte betatxatu* e. petatxatu betatxu* e. petatxu betaurreko 1 pl.: betaurrekoak jarri. 2 'urrutira ikusteko tresna' betazal betazpi bete , betetzen. da/du ad. bete -betean bete -beteko betealdi betearazi, betearaz, betearazten. du ad. betebehar beteezin izond. betegarri iz. eta izond. betegin izond. betegintzarre

betekada betekizun beteko: etxea beteko gizona; zuloa beteko gorputza; gizona beteko elurra. betekor betelan beterinario* e. albaitari beterraba batez ere Ipar. Beta vulgaris beterre izond. Sin. begi-erre betertz iz. Sin. begi(-)ertz betetasun betetzaile betetze betezpal Ipar. 'betazala' beti beti bat beti -bateko betidaino betidanik betiere 1 'beti'. 2 'nolanahi ere' betiereko betiko 1 izlag.: betiko bizitza. 2 adlag.: betiko joan da. beti kotasun betikotu , betiko(tu), betikotzen. da/du ad. betikoz Ipar. eta Naf. h. betiko betile betilun betirako h. betiko betiraunde g.g.er. 'betikotasuna' betiraute betizu iz. eta izond. beto betoker izond. Sin. begi-oker betondo iz. Sin. begi(-)ondo betondo ko iz. Sin. begi(-)ondoko betortz 'letagina' betroi 'behi mota' betsein Bizk. 'begi-ninia' betun Heg. Sin. ziraia betzulo Sin. begi(-)zulo bezain bezainbat bezainbeste bezala ez bezala: gauzak lehen ez bezala begietaratzen zitzaizkion. ez bezalako: uste ez bezalako aldakuntzak dakartzate urteek. bezalakatu , bezalaka, bezalakatzen. da/du ad. bezalako bezalatsu bezalaxe

bezatu , beza, bezatzen. du ad. 'animaliak hezi' bezeria bezero bezpera iz. bezperago Ipar. 'bezpera-aurrea': ezkontzeko bezperan edo bezperagoan bezperak 'otoitza, orduen otoitzetan ilunabarrekoa' bezti Ipar.: beltzez bezti agertu da Manex ('beltzez jantzita') beztiarazi, beztiaraz, beztiarazten. du ad. beztitu , bezti(tu), beztitzen. Ipar. eta Naf. da/du ad. 'jantzi' bhutandar (herritarra) bi: bi etxe; etxe bi bi-biak 1 'biak bakarrik'. 2 'biak' bien bitartean bitan bitariko biao Sin. siesta: biaoa egin . biba bibaka bibelar Biblia bibliografia biblioteka bibliotekari h. liburuzain bibote bibotedun bidaia bidaiari bidaiatu , bidaia(tu), bidaiatzen. du ad. (nor kasurik gabea) bidaide bidaldi bidali 1, bidal, bidaltzen. du ad. bidali 2 iz. 'apostolua' bidaltzaile bidari bidaro bidatu , bida, bidatzen. Ipar. du ad. 'gidatu' bidazti bide 1 bidea galdu bidea hautsi bidea(k) ebaki bidea(k) hetsi Ipar. bidea(k) ireki bidea(k) itxi bidea(k) urratu bide(-)aurreko 'aitzindaria' bide batez bide(-)bazter bide egin bide eman bide -erakusle

bide(-)erdi bide(-)ertz bide izan 'bidezko izan' bide (-)seinale bidez bidez bide dela (direla) bide , zela (zirela) bide bide 2: izen hori, euskaldunak kristautu baino lehenagokoa bide da. bidebanatze bidegabe iz. eta izond. bidegabeko bidegabekeria bidegabeki bidegurutze bidekari Ipar. bideko 1 iz. bideko 2 izond. 'bidezkoa, zuzena' bidelagun bidelapur bidenabar bideo bideokasete bider bideratu , bidera(tu), bideratzen. da/du ad. biderkadura Mat. biderkagai Mat. biderkakizun Mat. biderkatu , biderka, biderkatzen. du ad. Mat. biderkatzaile biderketa Mat. bidesari bidexendra Naf. 'bidezidorra' bidexka bidezain bidezidor bidezki adlag. bidezko 1 iz. 'bidaztia, erromesa' bidezko 2 izond. 'zuzena, legezkoa' bielorrusiar (herritarra) bielorrusiera (hizkuntza) bierarteko izlag. Ipar. 'artekoa, bitartekoa' biga 1 iz. 'bigantxa', 'txahala' biga 2 zenb.: biga etorri dira; *biga ikasle e. bi ikasle. bigamia bigantxa bigarren bigarrenez bigira: bigirak dira beste olgeta batzuk baserri-etxeetan mutilak

eta neskak gauez egiten dituztenak. bigizta* e. begizta bigun bigundu , bigun(du), biguntzen. da/du ad. bigungarri bigunkeria biguntasun biguntzaile bihar bihar arte biharko 1 izlag.: biharko lanak. 2 adlag.: biharko utzi dugu lana. biharamun biharamuneko biharamunago Ipar. iz. 'biharamunaren ondoko eguna' bihi Sin. ale, garau bihika 1 adlag. 'aleka'. 2 iz. 'alea, bihia' bihikatu , bihika(tu), bihikatzen. du ad. 'aletu' bihitegi bihitu , bihi(tu), bihitzen. da eta du ad. 'aletu' bihortz bihotz bihotz -altxagarri izond.: solas bihotz--altxagarriak. bihotz -bihotzetik bihotz -bihotzez bihotzeko izlag.: nire bihotzeko laztana. bihotz eman bihotz -erdiragarri izond. bihotz izan bihotzez bihotzaldi bihotzeko iz.: bihotzekoak emanda hil zen. bihotzerre bihotzondo bihotzondoko iz. bihozbera bihozberatasun bihozgabe izond. bihozgabetu , bihozgabe(tu), bihozgabetzen. da/du ad. bihozkada bihozmin bihozmindu , bihozmin(du), bihozmintzen. da/du ad. bihozo bihozti bihoztoi bihoztun bihoztxo bihur 1 iz. 'bilurra'. 2 izond. h. bihurri

bihurdika iz. Ipar. bihurdikatu , bihurdika(tu), bihurdikatzen. Ipar. da/du ad. bihurdura bihurgune bihurkatu , bihurka, bihurkatzen. da/du ad. h. bihurdikatu , bihurritu bihurketa bihurkin bihurkor bihurrarazi, bihurraraz, bihurrarazten. du ad. bihurrera bihurri bihurrialdi bihurriarazi, bihurriaraz, bihurriarazten. du ad. bihurrikatu , bihurrika, bihurrikatzen. da/du ad. bihurrikeria bihurritu 1, bihurri(tu), bihurritzen. da/du ad. bihurritu 2 iz. bihurtu , bihur, bihurtzen. da eta du ad.: ura ardo bihurtu zen. bihurtze bijilia bikain bikaindu , bikain(du), bikaintzen. da/du ad. bikainki bikaintasun bikario bike biketsu bikeztatu , bikezta, bikeztatzen. du ad. biki bikini biko bikoiti bikoitz bikoiztasun bikoiztu , bikoitz/bikoiztu, bikoizten. da/du ad. bikor* e. pikor bikote biktima biku* e. piku bikun bikundu , bikun(du), bikuntzen. da/du ad. bila bilaka bilakabide

bilakaera bilakarazi, bilakaraz, bilakarazten. du ad. bilakatu , bilaka, bilakatzen. da/du ad. bilaketa bilakuntza bilaldi bilarazi, bilaraz, bilarazten. du ad. 1 'bilatzera behartu'. 2 'biltzera behartu' bilari bilatu , bila, bilatzen. du ad. bilatzaile bilau bilaukeria bilbatu , bilba, bilbatzen. du ad. bilbe bil-bil egin bildoski bildots bildu , bil, biltzen. da eta du ad. bilduki bilduma bilduma egin bildumagile bildumari bildumatu , bilduma(tu), bildumatzen. du ad. bildumen bildur* e. beldur bildura bildutasun bilera bilgor bilgune biligarro h. birigarro bilioi bilketa bilkin bilkura billar billete 'dirua' bilo biloba biltegi biltoki biltzaile biltzar biltzarkide biltze bilur biluz batez ere adlag. biluzarazi, biluzaraz, biluzarazten. du ad.

biluzgorri biluzgorrian biluzgorririk biluzgorritasun biluzgorritu , biluzgorri(tu), biluzgorritzen. da/du ad. biluzi 1, biluz, biluzten. da/du ad. biluzi 2 izond. biluzik biluztasun bina binako izlag. binaka binakatu , binaka(tu), binakatzen. du ad. binako iz. binazka h. binaka binper: soineko guztiek badute beren ifrentzu edo binperra . biografia biokimika biola biolentzia h. indarkeria bioleta Viola sp. biolin biolinista biologia biologiko biolontxelo biper* e. piper bipera Ipar. 'sugegorria' bipi* e. pipi bipil bipilarazi, bipilaraz, bipilarazten. du ad. bipildu , bipil(du), bipiltzen. da/du ad. bipilki bipiltasun bira bira egin biran birabarki biraka adlag. birakari: ate birakaria. biraketa birakor birakortasun birao birao egin biraogile biraoka biraolari birarazi, biraraz, birarazten. du ad. biratu , bira(tu), biratzen. da/du ad.: bestera biratzen duzu

aurpegia hura ez ikustearren; ilargia lurraren inguruan biratzen da. birazka Ipar. 'binaka' birbiloba birbira Ipar. 'pixka' biri : katuarentzat biria ekarri beharko da. biribil biribildu , biribil(du), biribiltzen. da/du ad. biribilgune biribilkatu , biribilka, biribilkatzen. da/du ad. biribilketa biribiltasun birigarro Turdus philomelos birika 1 'arnasketa-organoa'. 2 'birikia' birikeri biriketako iz. h. birikeri biriki 'abereen birika, jateko zatikatua' biritxi Ipar. 1 'bikia'. 2 'bikoitza'. 3 'bikoitia' birjaio, birjaiotzen. da ad. birjina birjintasun birla: bederatzi birletako joko hori biziki maite dugu herrian. birlandatu , birlanda, birlandatzen. du ad. birloratu , birlora, birloratzen. da ad. birlore birmaniar (herritarra) birmaniera (hizkuntza) birmoldaketa birmoldarazi, birmoldaraz, birmoldarazten. du ad. birmoldatu , birmolda, birmoldatzen. da/du ad. birraitona birramona birrin birrin-birrin egin birrindu , birrin(du), birrintzen. du ad. birritan behin eta birritan birsaldu , birsal, birsaltzen. du ad. birsortu , birsor, birsortzen. da/du ad. birtual birtute* e. bertute biru* e. piru birunda birundan

birus birzahi bisaia 1 'aurpegia'. 2 (esapideetakoa): deabruen bisaia! bisaje Herr. 'itxura harrigarria, zabarra' bisdun 'bitsa duena': ardo bisduna. bisean bis: gehienetan etsaiak bi lerrotan ematen dira bisean bis, taulatuan. bisera bishketar (herritarra) bisigodo bisigu Pagellus centrodontus bisita bisita egin bisitari bisitatu , bisita(tu), bisitatzen. du ad. Bisitazio (Ama Birjinarena) biska Sin. lika biskatsu Sin. likatsu biskatu , biska(tu), biskatzen. da/du ad. Sin. likatu bislama (hizkuntza) bismuto bisoi bisonte bissautar (herritarra) bista bistako bistan egon bistan izan bistatik alde egin bistatik galdu bistatik kendu bistaz ezagutu bistaratu , bistara(tu), bistaratzen. da/du ad. bisurte bisustu , bisuts/bisustu, bisusten. da/du ad. bisuts bit bitamina bitan 'bi aldiz' bitar bitariko bitarte bitartean -en bitartez postpos.: X izpien bitartez gorputz barruan dagoen edozer ikusi ahal izaten da. bitarteko 1 iz. 2 izond.: noiz den hordikeria osoa, noiz bitartekoa, edo erdi-merdi esaten zaiona. bitartekotasun bitartekotza bitasun

bits bitsetan: zorion-bitsetan. bitsadera bitxi 1 iz. 2 izond. bitxi(-)denda bitxigile bitxigintza bitxikeria bitxitasun bitxitegi bitxiztatu , bitxizta, bitxiztatzen. da/du ad. bitzuk Bizk. bixigarri adkor. bixika batez ere Ipar. 'maskuria' bixkotx Ipar. Sin. bizkotxo bizar bizar(-)labana bizar(-)makina bizarra egin, kendu , moztu bizardun bizargabe izond. bizargile bizargin bizargintza bizarmakina* e. bizar(-)makina bizartegi bizartsu bizeps bizi 1 izond. 2 iz.: bizia galdu; bizia kendu. bizi izan, bizi, bizitzen, biziko. da ad. bizi-alargun bizi-alargundu , bizi-alargun(du), bizi-alarguntzen. da ad. bizi-alarguntza biziagotu , biziago(tu), biziagotzen. da/du ad. bizialdatu , bizialda, bizialdatzen. du ad. bizialdi biziarazi, biziaraz, biziarazten. du ad. biziarazle biziatu , bizia, biziatzen. da ad. bizibehar biziberritu , biziberri, biziberritzen. da/du ad.: euskara poesiaren indarraz biziberrituko zuena. bizibide bizidun bizien Bizk. 'minbizia' biziera bizigabe izond. bizigai

bizigailu Ipar. 'bizigaia, janaria' bizigarri : gauza biziak eta bizigarriak; aho-bizigarria. bizigura Bizk. iz. eta izond. 'bizinahia' bizikari Ipar. biziki bizikide bizikidetasun bizikleta bizikletari Sin. txirrindulari bizikor: gorputza hilkorra da eta arima bizikorra. bizilagun 1 'bizikidea, ezkontidea'. 2 'auzokidea'. 3 'biztanlea' bizilege bizileku bizimodu bizimolde bizinahi 1 iz.: beren bizinahi eta bizibeharraren kezka; bizinahiak eta ezinbiziak zerabilen gizona. 2 izond.: herri gaztea, kolorezalea, bizinahia, alaia . bizio 1 'ohitura txarra' biziozko bizio 2 Bizk. 'hesteetako zizarea' biziotsu bizirik biziro bizitasun bizitegi 'etxebizitza' bizitoki bizitore Ipar. 'azkarra, bizkorra, indartsua' bizitu , bizi(tu), bizitzen. da/du ad. 'biziagotu, biziago bihurtu': hartarako bideak hartzeko egarria gehitu eta bizitu zait. bizitza 1 'bizia, bizialdia, bizimodua'. 2 'etxea, etxebizitza' bizitze Ipar. eta Naf. h. bizitza bizkaiera bizkailu* e. pizgailu bizkaitar bizkar -en bizkar bizkarra berotu bizkar(ra) eman bizkarretik: langilearen bizkarretik mantentzen dira alferrak. bizkarrez: bizkarrez itzulirik, badoa ingelesa . bizkar(-)zorro bizkarka bizkarki 'bizkar aldeko okela' bizkarkin Ipar. 'bizkarroia'

bizkarreko bizkarreratu , bizkarrera(tu), bizkarreratzen. da/du ad. bizkarrezur bizkarroi bizkartzain bizki Gip. h. biki bizkitartean 1 Zah. adlag. 'bien bitartean'. 2 lok. bizkonde bizkor bizkorgarri bizkorki bizkorraldi bizkorrarazi, bizkorraraz, bizkorrarazten. du ad. bizkortasun bizkortu , bizkor(tu), bizkortzen. da/du ad. bizkotxa* e. bixkotx, bizkotxo bizkotxo Heg. Sin. bixkotx bizpahiru biztanle biztanleria biztu , bizten. Batez ere Bizk. da/d u ad. h. piztu biztuera* e. piztuera blai blai egin blaitu , blai(tu), blaitzen. da/du ad. blantyretar (herritarra) blasfematu , blasfema, blasfematzen. du ad. blasfemia* e. birao blintxa Ipar. 'hegabera' bloemfonteindar (herritarra) blok bloke blusa 'emakumeen atorra mota' boa Subfam. Boinae bobeda h. ganga bobina Sin. haril boga 1 'arraunketa' boga 2 Boops boops bogalari bogatu , boga(tu), bogatzen. du ad. bogotar (herritarra) bohatu* e. buhatu boikot bokal (kontsonante ez dena) bokale (itsasokoa) bokarta bokata Ipar. 'lixiba' bokatibo

bokazio bola bola(-)joko bolada boladan egon bolajoko* e. bola(-)joko bolaleku bolaluma bolandera 'suziria' bolanta 'arrantzako sare-mota' bolatoki bolbora bolero boli boligrafo Heg. h. bolaluma bolikostar (herritarra) boliviar (herritarra) bolkan* e. sumendi bolondres* e. boluntario boltsa* e. poltsa eta burtsa bolu Bizk. 'errota' bolumen boluntario bonba 'lehergailua' bonbardatu , bonbarda, bonbardatzen. du ad. bonbilla Heg. bonet Ipar. eta Naf. 'txapela' bonu bor-bor bor-bor egin borborrean borborka borda bordalde batez ere Ipar. 'borda eta ingurua' bordari bordatu , borda, bordatzen. du ad. h. brodatu bordoi* e. pordoi borla borobil Gip. eta Naf. h. biribil borondate borondatetsu borondatezko borragoma borraja Borrago officinalis borratu , borra, borratzen. da/du ad. borrero borroina* e. borraja borroka borroka egin borrokan borrokan egin borrokalari

borrokaldi borrokatu , borroka(tu), borrokatzen. da ad. borrokazale bort borta Ipar. 'atea' bortitz bortizkeria bortizki bortiztasun bortiztu , bortitz/bortiztu, bortizten. da/du ad. bortu 'alhapidea' bortxa bortxa egin bortxaz bortxakeria bortxaketa bortxatu , bortxa(tu), bortxatzen. du ad. bortz Ipar. eta Naf. h. bost bortzehun Ipar. eta Naf. h. boste hun bosgarren bosna bosniar (herritarra) bosniera 'serbokroaziera' bospasei bost bost axola izan (zait motakoa da hedatuena): bost axola zaizkigu auzokoak eta bost: ari gara entzuten geureak eta bost. (nor) bere bostean: maizterrak beti beren bostean gogor. bostehun bosteko bosten bota 1, bota, botatzen. du ad. bota 2 iz. 'oinetako-mota' botagale Sin. botagura, botalarri botagura Sin. botagale, botalarri botaharri botaka botaka egin botalarri Sin. botagale, botagura botanika botarazi, botaraz, botarazten. du ad. botarri botatze botazio bote botere

boteredun boteretsu botika 1 'farmazia'. 2 'sendagaia' botikari botila botilero boto botoi botoi(-)zulo botoil* e. botila botoitu , botoi(tu), botoitzen. du ad. botswanar (herritarra) botz* e. poz boxe o boxeolari boz 1 'ahotsa' boz 2 Ipar. 1 'botoa, autarkia'. 2 'bozketa, hauteskundea' boz 3 Ipar. h. poz bozgorailu bozkarazi, bozkaraz, bozkarazten. Ipar. du ad. bozkariatu , bozkaria, bozkariatzen. da/du ad. bozkario bozkatu , bozka(tu), bozkatzen. du ad. bozkatzaile bozkatze bozketa brakizefalo branka brankia Sin. zakatz brasa brasildar (herritarra) brasiliar (herritarra) bratislavar (herritarra) brazzavilletar (herritarra) brea Sin. galipot brebiario brentsa* e. prentsa breska* e. abaraska bretoi brida bridatu , brida(tu), bridatzen. du ad. bridgetowndar (herritarra) brigada : Brigada Gorriak. brigadier brigantin (itsasontzia) brinko bris-bris bristada britainiar (herritarra)

brodatu , broda, brodatzen. du ad. brokatu , broka, brokatzen. Ipar. da/du ad. 'bete' brokel 'ezkutua' brokel-dantza broma Heg. Herr. bronkio bronkitis brontze brotxa bruneitar (herritarra) brusa 'gizonen jantzia' bruselar (herritarra) budapestar (herritarra) budin buelta Heg. Lgart. buelta eman buelta hartu bueltaka Heg. Lgart. bueltatu , buelta(tu), bueltatzen. Heg. Lgart. da/du ad. buenosairestar (herritarra) bufalo Bubalus sp. bufanda Heg. bufoi bufoikeria buhame buhatu , buha, buhatzen. Ipar. du ad. buhurdi* e. bururdi buia buiatu , buia(tu), buiatzen. da/du ad. 'puztu, handitu' buila Herr. bujumburar (herritarra) bukaera bukaezin bukarazi, bukaraz, bukarazten. du ad. bukarestar (herritarra) bukatu , buka, bukatzen. da/du ad. bukatugabe buket bukoliko bular bularra eman bularra hartu bularra kendu bularreko bularretako 'emakumeek bularrei eusteko erabiltzen duten janzkia' bularrezur bulartsu bulartu , bular(tu), bulartzen. da/du ad.

bulda bulebar bulegari bulego bulegogizon* e. bulegari buletin bulgariar (herritarra) bulgariera (hizkuntza) bulkada bulkarazi, bulkaraz, bulkarazten. dio ad. bulkatu , bulka, bulkatzen. du ad. bulko Sin. burutazio bulta Ipar. 1 'aldartea': haserrebulta batean bere autoari ostikoka ari zen autozaina. 2 'denbora-bitartea': bulta (bat) honetan hemen ikusten dut Karmen. bultza egin bultzada bultz agile bultzaka adlag. bultzaldi bultzarazi, bultzaraz, bultzarazten. dio ad. bultzatu , bultza, bultzatzen. du ad. bultzatzaile bulunba 1 'dunba, joarea'. 2 'pertsona berritsu edo funsgabea' bunker buraso Ipar. h. guraso burbuila burdina burdin barra burdin hari Sin. alanbre burdin sare burdin ur Ipar. 'metal-ura' burdin ziri burdinbide burdindegi burdingai burdingintza burdinki burdinola burdintsu burdinurtu iz. burduntzali* e. burruntzali burduntzi* e. burruntzi burezur burges burgesia burgestu , burges(tu), burgesten. da/du ad. burkinafasoar (herritarra) burko

burla burla egin burlaz burlari burlatu , burla(tu), burlatzen. da ad. burmuin burokrazia burraso* e. guraso burruka* e. borroka burrunba burrunba egin burrunban burrunda ra burrundaran burruntzali burruntzi burrunzali* e. burruntzali burrustan batez ere Ipar. 'borborka' burtsa burtzoragarri burtzoraldi burtzoratu , burtzora, burtzoratzen. da/du ad. burtzoro buru -en buruan: bost urteren buruan. -i buruz 1 '-rantz, -ganantz': nik ez dakit jendea zeri buruz doan. 2 '-z, -en gainean': nahikoa hitz egin dugu gai honi buruz. -i buruzko burua berotu (bere,...) burua bota burua galdu buruak eman buru -has burua makurtu buruan eduki burua n ekatu buruan hartu buruan izan buruan pasa(tu) buruaren jabe (bere,...) buruaz beste egin buru -belarri buru egin buru eman buru(-)hausgarri buru(-)hezur h. burezur buru hutsik buruko buruko min buru(-)lan buru(-)langile buru(-)orratz bururen buru burutan atera burutik beherako iz. burutik burura burutik egin burutik egon burutik nahasi buruz ari izan buruz behera buruz buru

buruz esan buruz gain buruz gora buruz ikasi buruargi buruarin burubeltz iz. 'txinboa' burubero burubide burugabe izond. burugabekeria burugabetu , burugabe(tu), burugabetzen. da/du ad. burugin izond. burugogor burugogorkeria burugorri buruhandi buruharro buruhauste buruil Ipar. eta Naf. h. irail buruiritzi 1 iz. 'harrokeria'. 2 izond. 'harroa' burujabe : Samoako Estatu Burujabea. burujabetasun burujabetza burujope Ipar. 'harrokeria' burukada buruketa buruki iz. buruko 1 'burua estaltzekoa'. 2 'buruan hartzen den kolpea'. 3 h. burko burukoi burumakur burumotz burumuin h. burmuin burundiar (herritarra) burupe bururakizun bururatu , burura(tu), bururatzen. 1 zaio ad. 'burura etorri'. 2 du ad. 'burura eraman, buruan ipini'. 3 du ad. 'amaitu' bururdi burusi burusoil burutaldi burutapen burutazio burutsu burutu , buru(tu), burutzen. 1 da ad.: garia burutzen ari da. 2 du ad.: haur honekin ezin dut burutu ('ezin naiz moldatu'). 3 du ad. 'amaitu'

burutzia egin Ipar. 'buru egin' (batez ere ezezko perpausetan erabilia) buruxka buruzabal buruzagi buruzagigo Ipar. 'buruzagitza' buruzagitasun Ipar. 'buruzagitza' buruzagitza buruzapi buruzpide Gip. h. burubide buruzuri astegun buruzuri buruzut

busti , bustitzen. da/du ad. bustialdi bustiarazi, bustiaraz, bustiarazten. du ad. bustidura bustitasun butaka h. besaulki butano butroi (arrantza-tresna) Sin. pertola butz* e. putz butzu* e. putzu buzkantz buztan

buztanbeltz Oblada melanura buztandu , buztan(du), buztantzen. da ad. buztangorri Phoenicurus sp. buztanikara Motacilla sp. buztankada buztanluze Aegithalos caudatus buztanzuri Oenanthe sp. buztarri* e. uztarri buztin buztin-lur buztingintza buztingorri buztintsu

caboverdetar (herritarra) camping edo kanpin campus camberrar (herritarra) caracastar (herritarra)

castriestar (herritarra) charte r chisinauar (herritarra) cl 'zentilitro'ren sinbolo nazioartekoa

cm 'zentimetro'ren sinbolo nazioartekoa corpus costarricar (herritarra) couch paper

d (de) dado dafaila Ipar. 'zamaua' dagoeneko: luze iritzita ere banago dagoeneko; hori, urte haietan, dagoeneko aldarrikatua zuten Altubek eta. dagonil h. abuztu dakartar (herritarra) daldara Ipar. eta Naf. h. dardara dalia Dahlia variabilis dalmaziera (hizkuntza) daltonismo dama damasko damaskoar (herritarra) damatxo damu 1'damutasuna, garbaia'. 2 Ipar. 'kaltea' damu-domaia Ipar. 'kaltegalera': bizikleta kaskatu didazue eta hautsi; damu-domaiak zor dizkidazue. damu izan: gero ez dute damu izango orain horrela ibilia? damugarri damurik 'tamalez, zoritxarrez' damutasun damutu , damu(tu), damutzen. da/zaio ad.: damutu zitzaidan eman nizkion atsekabeez; bost

aldiz damutu zait etxean sartua (edo sartzea). danba batez ere onomat. danbada iz. danbateko iz. danbolin danbolin-jotzaile danbolintero Herr. danbor danborrada dandarrez Bizk. 'arrastaka' danga onomat. eta iz. dangada iz. dangateko iz. daniar (herritarra) daniera (hizkuntza) danimarkar (herritarra) dantza dantza egin dantzan egin dantzaldi dantzaleku dantzarazi, dantzaraz, dantzarazten. du ad. dantzari dantzatoki dantzatu , dantza(tu), dantzatzen. da/du ad.: arratsalde osoan dantzatu naiz (ez *dantzatu dut);

aurreskua dantzatu dut; makila dantzatu dut. dar-dar dar-dar egin daratulu dardara dardaraz dardaraka Sin. dardarka dardaraldi dardararazi, dardararaz, dardararazten. du ad. dardaratu , dardara(tu), dardaratzen. da/du ad.: asko dardaratu naiz; makila dardaratu dut. dardarka Heg. dardo daressalaamdar (herritarra) dastaleku dastamen dastarazi, dastaraz, dastarazten. dio ad. dastatu , dasta, dastatzen. du ad. data datibo datil datu dauhahtar (herritarra) de "d" letraren izena

deabru deabruak eraman deabruak hartu deabrukeria deabrutu , deabru(tu), deabrutzen. da/du ad. deabruzko izlag. debalde 1Ipar. eta Naf. 'alferrik': debalde duzu deusen erratea. 2 Heg. Lgart. 'doan, urririk' debaldeko: orain artean debaldekoa izan da anitz garrasi. debaluatu , debalua, debaluatzen. da/du ad. debekarazi, debekaraz, debekarazten. dio ad. debekatu , debeka, debekatzen. du ad. debeku debeku izan debekuzko debekualdi deblauki Ipar. debozio debozioko: debozioko urratsak. deboziozko: deboziozko liburua. dedikatu , dedika, dedikatzen. 1da ad. h. (zerbaitetan) ari izan. 2 du ad. h. (diskoa, eliza, etab. norbaiti) eskaini. 3 da ad. h. arduratu dedikazio h. arduraldi dedukzio deduzitu deduzi, deduzitzen. du ad. defendatu , defenda, defendatzen. 1du ad. h. -en alde egin, aldeztu, babestu . 2* e. debekatu defenditu , defendi, defenditzen. Lgart. du ad. h. -en alde egin, aldeztu, babestu defentsa defentsa egin defentsari izond.: abokatu defentsaria. definitu , defini, definitzen. du ad. definizio defizit defuntu degeneratu , degenera, degeneratzen. da/du ad. 'endekatu' degenerazio 'endekatzea' dei dei egin deiez deiadar deiadarka adlag. deialdi deiarazi, deiaraz, deiarazten. Batez ere Ipar. du ad. deigarri

deihadar* e. deiadar deika deismo deitoragarri deitoratu , deitora, deitoratzen. du ad. deitore deitu , dei(tu), deitzen. du (Ipar. eta Naf.) eta dio (Bizk. eta Gip.) ad. deitura dekaedro Geom . dekagono dekagramo dekalitro dekalogo dekametro dekano deklaratu , deklara, deklaratzen. du ad. 1(epaiketaren inguruko adierarekin batez ere). 2 h. adierazi, agertu, aitortu, azaldu , etab. deklaratzaile deklarazio deklinabide deklinatu , deklina, deklinatzen. da/du ad. deklinazio dekoratu , dekora, dekoratzen. du ad. 1'apaindu'. 2 Ipar. 'domina eman' dekoratzaile dekorazio dekretu delako (aditzaren aldiaren eta numeroaren arabera aldatzen da): Crime delako aurkintzan soldadu zaurituen artatzen ari da; fakir zelako batek bere lanean nolako gauzak egiten zituen ikusteko; short direlako galtzamotzak; "Zazpigarren..." zirelako film gehiegi ikusia nintzen. deliberamendu 'erabakia' deliberatu , delibera, deliberatzen. da/du ad. 'erabaki' delibero iz. 'erabakia' delikatu delta dema demagogia demagogo demanda 1 'liskarra'. 2 'errieta, ahakarra' demografia demokrata

demokratiko demokrazia demonio: demonioa baino gaiztoagoa; zer demonio da hau?; nola demonio atera zarete presondegitik?; tiro bat zangoan sakatu zidan aleman demonio batek. demontre Lgart. dena mug. 'guztia' den-dena dena dela dena den denario denbora denbora-pasa iz. eta adlag. denborazko denboraldi denborale denda dendari 1 Gaur Ipar. eta Naf. 'jostuna'. 2 Heg. 'denda-jabea' eta 'dendako langilea' dentista dentsitate departamendu 'Frantziako administrazio barrutia' departamentu 'saila' dependentzia deportatu , deporta, deportatzen. du ad. deportazio dermatitis dermatologia dermatologo derrigor Heg. h. baitezpada, nahitaez derrigorrean Heg. h. behartuta derrigorrez* e. derrigorrean derrigorre(z)ko Heg. h. baitezpadako, nahitaezko derrigortu , derrigor(tu), derrigortzen. Heg. du ad. h. behartu desafio desafio egin desafioka desagerrarazi, desagerraraz, desagerrarazten. du ad. desagertu , desager, desagertzen. da ad. desarm atu , desarma, desarmatzen. du ad. desarroilatu* e. garatu desarroilo* e. garapen desberdin desberdintasun desberdintza desbistatu , desbista, desbistatzen. Ipar. da/du ad. 'desitxuratu, itsustu'

deseatu , desea, deseatzen. Heg. du ad. h. desiratu desegin, desegiten. du ad. desegite desegoki desegokikeria: horrelako desegokikeriek ez naute gehiegi nahigabetzen. desegokitasun: egokitasunaren aldamenean ez dira desegokitasunak eskas. deseinu Ipar. Zah. h. asmo, xede desengainatu , desengaina, desengainatzen. da/d u ad. desengainu desenkusa desenkusatu , desenkusa, desenkusatzen. 1 du ad. '(hutsegitea) zuritu'. 2 da ad. 'aitzakia jarri' deserri deserriratu , deserrira, deserriratzen. da/du ad. deserritu izond.: Evaren ume deserrituak. desertatu , deserta, desertatzen. du ad. desertore desertu Lit. h. basamortu desesperatu , desespera, desesperatzen. da/du ad. desesperazio desgarai desgogara desgrazia desinfektatu , desinfekta, desinfektatzen. du ad. desinfektatzaile desio Heg. h. desira desira desiragarri desirarazi, desiraraz, desirarazten. dio ad. desiratu , desira(tu), desiratzen. du ad. desitxuratu , desitxura, desitxuratzen. da/du ad. deskantsatu , deskantsa, deskantsatzen. 1da ad. h. atseden hartu . 2Ipar. da/du ad. h. lasaitu deskantsu 1 h. atseden. 2 h. lasaitasun deskantsu hartu deskarga deskribapen deskribatu , deskriba, deskribatzen. du ad. deskripzio deskuidatu , deskuida, deskuidatzen. da ad. Herr.

deskuiduan Herr. h. oharkabean; menturaz deslai desleial desleialtasun desmasia Ipar. desobeditu , desobedi, desobeditzen. du ad. desohore desondra h. desohore desordena desordenatu , desordena(tu), desordenatzen. du ad. desordu Sin. ezordu desoreka despeditu , despedi, despeditzen. 1 da/du ad. 'agur egin'. 2 du ad. 'kaleratu' despotismo destaina destenore desterratu , desterra, desterratzen. du ad. h. erbesteratu desterru h. erbeste destilatu , destila, destilatzen. du ad. detektibe detektibe pribatu detenitu* e. atxilotu determinatu , determina, determinatzen. du ad. determinazio determinismo determinista detxema h. hamarren deun (normalean beste izen baten ondoan) h. santu deunga h. donge deus deus ere deus gutxi deusik deusez izond. deuseztatu , deusezta, deuseztatzen. da/du ad. deuseztu* e. deuseztatu dezente Lgart.: jende dezente etorri da jaialdira; jertse hau da duen arropa dezenteena. dezigramo dezilitro dezimetro dhakatar (herritarra) diabetes diadema diagnosi diagnostiko diagonal

diagrama diakono diakronia diakroniko dialektika dialektiko dialekto dialektologia diamante diametro diapasoi diapositiba dibertiarazi, dibertiaraz, dibertiarazten. du ad. dibertigarri dibertitu , diberti, dibertitzen. da ad. dibertsio dibisa dibisio (armadakoarena, ez 'zatiketa') dibortziatu , dibortzia, dibortziatzen. da ad. dibortzio dibujo* e. marrazki, irudi, etab. didaktika didaktiko diedro diese Mus. diesel dieta dietetika diferente h. desberdin, ezberdin diferentzia h. alde , desberdintasun, ezberdintasun diferentzial Mat., Teknol. difrakzio Fis. difteria digestio digestio(-)aparatu digestiobide* e. digestio()aparatu digital diglosia Hizkl. diktadore diktadura diktaketa diktatu , dikta, diktatzen. du ad. dilema diligentzia (orga-mota) dilindaka dilindan dilista Lens culinaris dimentsio

dina: mundu guztia ikara gorrian sartzeko dina da; Euskal Herriak ez du behin ere biltzen bere dina bihi; neskatxa horren dina ez izateak samintzen hau. dinako izlag.: Elizaren dinako ministroak. dinamika dinamiko dinamita dinamo dinastia dindirri Bizk. iz. dingilizka dinosauro diodo Elek. dioptria diosal diploma diplomazia diptongo diputatu diputazio dir-dir dir-dir egin dirdai dirdaitsu dirdira dirdira egin dirdirarazi, dirdiraraz, dirdirarazten. dio ad. dirdiratu , dirdira(tu), dirdiratzen. du ad. (nor osagairik gabea): eguzkiak dirdiratzen du. direkzio 1 (autoarena). 2 h. helbide , norabide, zuzendaritza diru dirutan: onena da lur horiek errentan ipintzea, baina ez dirutan, baizik aletan. (diru) xehe: emazu (diru) xehea. diru(-)zorro dirudun dirutza diruzain diruzaintza diruzale diruzalekeria diruzaletasun diruzaletu , diruzale(tu), diruzaletzen. da/du ad. diruzantza* e. diruzaintza disekzio Anat. disgustu disimilazio disimulu diska* e. disko disko

diskoteka diskretu Mat. 'jarraitua ez dena' diskrezio diskriminatu , diskrimina, diskriminatzen. du ad. disolbatu , disolba, disolbatzen. da/du ad. Kim. (beste eremuetan hobe desegin, sakabanatu , urtu, etab.) disolbatzaile Kim. disoluzio disonante distantzia distantziakide distantziakidetasun distiko Liter. distira distirarazi, distiraraz, distirarazten. dio ad. distiratsu distiratu , distira(tu), distiratzen. du ad. distiratzaile ditare* e. titare diti* e. titi ditxolari Ipar. diuretiko Med. diz-diz diziplina dizipulu djibutiar (herritarra) dm 'dezimetro'ren sinbolo nazioartekoa doan Sin. dohainik doako doakotasun doarik Heg. h. doan dobera* e. tobera doblatu , dobla, doblatzen. du ad. 'errepikatu' (bertso -amaiera, adib.): bertsoen doblatzea da haien berdin bururatzea. doble dodekaedro Geom . dodomar (herritarra) doe* e. dohain dogma dohain dohainik Sin. doan dohakabe dohakabeki dohakabe tasun dohakabetu , dohakabe(tu), dohakabetzen. da/du ad. dohatar (herritarra) dohatsu

dohatsuki dohatsutasun dohatsutu , dohatsu(tu), dohatsutzen. du ad. dohatu , doha, dohatzen. Ipar. du ad. 'gaitu, jantzi': Jainkoak gizon batzuk dohatu ditu bertsolari izateko; pilotari, predikari dohatua. doi 1 izond. eta iz. 'neurri egokikoa': doiaz elikatzen gara ; mahatsardo doiak ditu flakoak azkartzen; soberak azkarrak flakatzen. 2 adlag. 'ozta-ozta': adar-muturrak doi ageri zaizkie. doi bat 'pixka bat': aitaren oroitzapena doi bat bizirik zuen. doi-doi(a) 'ozta-ozta'; 'zehazki' bizi-doia jan-doia 'tripa-truke' doikuntza doilor doilorkeria doilorki doilortu , doilor(tu), doilortzen. da/du ad. doinu doitasun doitu , doi(tu), doitzen. du ad. 'neurri egokira eraman' doktore iz. doktorego doktrina dokumentu dolamen dolar dolare dolore dolu dolu izan: dolu zuen mutikoa poliziaren jauregira eramana(z). dolumin dolutu , dolu(tu), dolutzen. Batez ere zaio ad.: han izatea ez zait dolutu . domaia Ipar. iz.: damu-domaiak. domeka Bizk. h. igande domina dominikar (herritarra) doministiku domino Domu Santu(ru) Sin. Omiasaindu donado Ipar. eta Naf. 'mutilzaharra' done dongaro Bizk. donge dontsu

dorpe 'astuna, zaila, gogorra': Afrikako eguzki dorpearen jasaiten; hau bizitza dorpea. dorpeki dorpetasun dorre dortoka Ord. Testudinata eta Chelonia dosi dosier dostatu , dosta, dostatzen. da ad. h. jostatu dote dotore izond. dotoretasun dotorezia dotrina 1 h. kristau(-)ikasbidea. 2 h. doktrina dozena dozena(-)erdi dozenaka dragoi draia Sin. perdigoi drain drainatu , draina, drainatzen. du ad.

drama dramatiko dramaturgia droga 1 'sendagaia'; 'nerbiosistemari eragiten dion gaia': droga gogorrak eta bigunak. 2 Bizk. 'iskanbila, istilua'. (Hitz elkarketako lehen osagai gisa droga forma dagokio, ez *drogo). drogeria dromedario Camelus dromedarius dublindar (herritarra) duda duda egin dudan (izan, egon, eman; ipini, jarri) dudako dudazko duda-muda dudaldi dudatu , duda(tu), dudatzen. du ad. h. duda egin, zalantza egin duin duintasun dukat duke dukerri

dukesa dultzaina dunba dunbada dunbots dupa Ipar. dupin(a)* e. tupina durdula Turdus pilaris durduza Ipar. 'asaldura; zalantza' durduzarazi, durduzaraz, durduzarazten. Ipar. du ad. durduzatu , durduza(tu), durduzatzen. Ipar. da/du ad. duro h. ogerleko durunda durundatu , durunda(tu), durundatzen. du ad. durundi dushanbetar (herritarra) dutxa dutxatu , dutxa(tu), dutxatzen. da ad. dutxulu Ipar.

E
e 1 "e" letraren izena e 2 interj. e! ea ebakera ebaketa Mat., Log. ebaki 1, ebakitzen. du ad. ebaki 2 iz. ebakialdi ebakiarazi, ebakiaraz, ebakiarazten. dio ad. ebakidura ebakiondo iz.: zauriaren ebakiondoak sendatzeko ukendua. ebakitzaile ebakitze ebakuntza Med. ebakuntza(-)gela Sin. operazio(-)gela ebanjelari ebanjelio ebanjelizatu , ebanjeliza, ebanjelizatzen. du ad. ebanjelizazio ebasgo ebaska adlag. ebasle ebatondo* e. ebakiondo ebatsarazi, ebatsaraz, ebatsarazten. Batez ere Ipar. du ad. ebatsi, ebats, ebasten. du ad. ebatzi, ebatz, ebazten. du ad. ebazle ebazpen ebazpide ebiakoitz Ipar. h. larunbat ebili* e. ibili eboluzio edade Heg. Herr. h. adin edadeko Heg. Herr. h. adineko edadetu , edade(tu), edadetzen. Heg. Herr. da ad. h. adindu edale edalontzi edan, edaten. du ad. edanaldi edanarazi, edanaraz, edanarazten. dio ad. edaran, edaraten. du ad. h. edanarazi edari edaritegi edarizale edarra edate edateko iz. 'edaria' edatun edeki, edekitzen. du ad. 'kendu' edekiarazi, edekiaraz, edekiarazten. dio ad. edelweiss Leontopodium alpinum. Sin. elur-lore eden 1 iz. 'pozoia' eden 2, edeten. da/du ad. 'kabitu, hartu' eder eder egin 1 Bizk. zaio ad.: ez zitzaidan eder egiten gizagaixoari ogibidea kentzea. 2 dio ad. 'balakatu, losintxatu' eder iritzi eder izan. da/zaio ad. edergai edergailu Sin. apaingarri , edergarri edergarri ederki ederrarazi, ederraraz, ederrarazten. du ad. ederretsi, ederrets, ederresten. 1 Ipar. du ad. 'onartu'. 2 dio ad. 'eder iritzi' edertasun ederto edertu , eder(tu), edertzen. da/du ad.

ederzale edesti h. historia edifizio* e. eraikin ediren, edireten. da/du ad. edirenarazi, edirenaraz, edirenarazten. Ipar. du ad. editorial 'aldizkarietako artikulu mota' edizio edo edota edonoiz edonola edonon edonondik edonora edonor edontzi edoski, edoskitzen. du ad. edoskiarazi, edoskiaraz, edoskiarazten. dio ad. edo zein edozelan Bizk. edozer edukazio h. 1 heziketa, hezkuntza. 2 h. jendetasun eduki 1, edukitzen. du ad. eduki 2 iz. edukiarazi, edukiaraz, edukiarazten. dio ad. edukiera edukin* e. eduki efe "f" letraren izena efektu egarbera egarri egarri izan e garriak egon egarritu , egarri(tu), egarritzen. da/du ad. egartsu 1 iz. 'egarri handia'. 2 izond. 'egarri dena' egia egia esan egia esateko egiatan egiaz egiantz egiantzeko egiatasun egiati egiazale egiazki egiazko egiazkotasun egiaztabide e giaztagarri egiaztapen

egiaztatu , egiazta, egiaztatzen. du ad. egikera egile egin 1, egiten. du ad. nireak (hireak, harenak,...) egin du egin 2 iz.: Apostoluen eginak. eginahal eginahalean eginbehar iz. eginbide 'eginbeharra, obligazioa' eginerraz izond. eginkari iz. eginkizun egintza egiptoar (herritarra) egiptoera (hizkuntza) egitamu egitarau egitasmo egitate egite egitez egiteko egitura egituratu , egitura(tu), egituratzen. du ad. egiune egoera egoile egoiliar egoitza egoki egokiarazi, egokiaraz, egokiarazten. du ad. egokiera egokiro egokitasun egokitu , egoki(tu), egokitzen. da/du ad. egon bego! dagoen-dagoenean dagokionean (denborazko esaldietan bakarrik): dagokionean egiten du lan; *honi dagokionean e. honi dagokionez. dagokionez (zegokienez, dagokigunez, etc.) egonean: gutxitan egonean, askotan lanean. egotez: Maulen gelditu zen egotez. egonaldi egonarazi, egonaraz, egonarazten. du ad. egonarri iz. egonezin iz. eta izond.

egongela egongune egonkor egonkortasun egonleku egontoki egosaldi egosarazi, egosaraz, egosarazten. du ad. egosbera egoserraz egosi, egos, egosten. da/du ad. egoskari egoskor egotaldi Bizk. h. egonaldi egotzarazi, egotzaraz, egotzarazten. dio ad. egotzi, egotz, egozten. du ad. eguarte eguazten Bizk. h. asteaz ken egubakoitz Bizk. h. ostiral Eguberri eguen Bizk. h. ostegun eguerdi egun 1 iz. egun-argi egunaz egunean eguneko eguneko: eguneko ogia . egunetik egunera egun on egun-txinta egun 2 adlag. egungo: egungo idazleak. egundaino egundainoko egundainotik egundo egundoko egundu , egun(du), eguntzen. da/du ad.: gaur berandu egundu du/da. egunero eguneroko izlag. eguneroko iz. egunerokotasun egunkari egunsenti egur egur egin egur-ikatz egurra eman eguraldi : eguraldi mapa. eguraste egurastu , egurats/egurastu, egurasten. da ad. egurats egurgile egurgin h. egurgile

egurketa 1 Ipar. eta Naf. adlag. 'egur bila'. 2 iz. 'egurra bilatzea'. 3 iz. 'egur-pila' egurtu , egur(tu), egurtzen. du ad. egutegi egutera Sin. eguzki-begi eguzki eguzkia hartu eguzki-begi Sin. egutera eguzki-galdatan eguzki(-)lore Carlina acaulis eguzkipe eguzki(-)sistema eguzkitan (egon) eguzkialde 'ekialdea' eguzkitsu ehaile Ipar. h. ehule ehe ehiza ehizan ehiza(-)txakur ehizaki ehizaldi ehizatu , ehiza(tu), ehizatzen. du ad. ehizi* e. e h i z a ehizketa* e. e h i z a ehiztari eho, ehotzen. du ad. ehortzi, ehortz, ehorzten. du ad. ehorzketa ehorzle Sin. lur-emaile ehule ehun 1 zenb. ehuneko: ehuneko hamar eman zion. ehun 2 iz. ehun 3* e. ehundu ehuna 'bakoitzari ehun, bakoitzak ehun' ehundaka* e. ehunka ehundegi ehundu , ehun(du), ehuntzen. du ad. ehuneko iz. ehunen ehungintza ehunka ehunki 1 h. mende ehunki 2 'oihala' ehunzango Ord. Chilopoda ei Bizk. 'omen' eihar Ipar. h. ihar eihera Ipar. 'errota' eiherazain Ipar. eiki Ipar. eiretar (herritarra) Sin. irlandar

eite : haur horrek aitaren eitea du; haurrak eite handia du aitarekin. ejerzito* e. armada , gudaroste ekai ekain ekaitz ekaitzaldi ekandu batez ere Bizk. iz. 'ohitura' ekarkor ekarle ekarpen ekarrarazi, ekarraraz, ekarrarazten. dio ad. ekarri 1, ekar, ekartzen. du ad. ekarri 2 iz. eki batez ere Zub. 'eguzkia' ekialde ekidin, ekiditen. du ad. Sin. saihestu ekilibrio* e. oreka ekin, ekiten. dio ad. ekinaldi ekintza ekitaldi eklektiko eklektizismo eklipse ekliptika Astron. ekoitzarazi, ekoitzaraz, ekoitzarazten. dio ad. ekoitzi, ekoitz, ekoizten. du ad. ekoizle ekoizpen ekoiztu , ekoitz, ekoizten. du ad. h. ekoitzi ekologia ekonomia ekonomiko izond. ekonomista ekuadortar (herritarra) ekuatore ekuatoreginear (herritarra) ekuatorial ekuazio ekurarazi, ekuraraz, ekurarazten. Batez ere Zub. du ad. ekuratu , ekura, ekuratzen. Batez ere Zub. da/du ad. 'gelditu' ekuru batez ere Zub. adlag. 'geldirik, lasai' ekurugaitz batez ere Zub. izond. 'urduria' elaberri* e. eleberri elai Bizk. 'enara'

elaire Ipar.: elaire naiz harekin; elaire dut hura; elaire gara biak. elastiko iz. eta izond. elasturi Ipar. iz. 'berriketa' elbar* e. herbal elbarri elbarritasun elbarritu , elbarri(tu), elbarritzen. da/du ad. eldarnio 'sukar-ametsa' elder Ipar. 'lerdea' ele 1 "l" letraren izena ele 2 ele egin ele eman ele erran elebakar eleberri eleberrigile eleberrigintza elebidun elebitasun eledun elefante Loxodonta sp. eta Elephas sp. elegia eleka Ipar. adlag. 'hizketan' elekatu , eleka(tu), elekatzen. da/du ad.: elkar elekatzen dute. eleketa iz. eta adlag. eleketan adlag. eleketari elektrika Ipar. 'elektrizitatea': elektrikako tresnak. elektriko elektrizitate elektrodo elektroi elektromagnetiko elektromagnetismo elektronika elektroniko elemenia Ipar. elementu elepide Ipar. 'hizpidea' elerti h. literatura elesta elestatu , elesta(tu), elestatzen. Batez ere Zub. da ad. 'elekatu, hizketan jardun' elezahar elgar* e. elkar elge Ipar. 'lur landua' elger* e. e rgel eli elikabide

elikadura elikagai elikagarri elikapen 'elikatzea' elikarazi, elikaraz, elikarazten. du ad. elikatu , elika, elikatzen. da/du ad. elikatze elipse eliptiko eliza elizako pl. elizate 'Bizkaiko lur zabaleko herria' elizbarruti elizbide elizgizon elizkizun elizkoi elizpe Bizk. eliztar elkar elkarbide elkarganarazi, elkarganaraz, elkarganarazten. du ad. elkarganatu , elkargana(tu), elkarganatzen. da ad. elkargo elkarketa elkarkor Mat. elkarlan elkarrarazi, elkarraraz, elkarrarazten. du ad. elkarrekikotasun elkarretaratu , elkarretara(tu), elkarretaratzen. da ad. elkarrizketa elkarrizketatu , elkarrizketa(tu), elkarrizketatzen. da/du ad. elkartasun elkarte elkartu , elkar(tu), elkartzen, da/du ad. elkartze elkarzut elkor elkortasun elkortu , elkor(tu), elkortzen. da/du ad. elorri elorri beltz Prunus spinosa elorri zuri Crataegus laevigata eta Crataegus monogyna elorrio Bizk. 'nekea, estualdia' elorriondo eltxo Subord. Nematocera

eltzagor eltzaur Ipar. eta Naf. 'intxaurra' eltze eltzegile eltzegintz a eltzeitsu Sin. itsulapiko eltzekari elur elur-lore Leontopodium alpinum. Sin. edelweiss elur-orein Rangifer tarandus tarandus elurte elurtsu elurtza emagaldu emagin emagintza emaile emaitza emakoi emakume emakumetu , emakume(tu), emakumetzen. da/d u ad. emakumezko eman 1, ematen. du ad.: zortzi urte eman nituen horretan; tontoa ematen du; irakurtzeari oso emana da; eman dezagun horrela dela; *neska-mutikoen artean ematen diren liskarrak e. neskamutikoen artean gertatzen diren liskarrak. eman 2 iz.: uraren emana. emanaldi emanarazi, emanaraz, emanarazten. dio ad. emankizun emankor emari emaro ematu , ema, ematzen. da/du ad. 'eztitu' ematxar emazte emaztegai emazteki Lap. eta BNaf. eme 1 "m" letraren izena eme 2 1 izond. eta iz.: arrak eta emeak. 2 izond.: hitz emeak eta eztiak. emeki emendailu emendakin 'eranskina' (ez du gaztelaniazko enmienda adierazten) emendatu , emenda, emendatzen. da/du ad. 'gehitu, erantsi' (ez du 'zuzendu' adierazi nahi)

emendio emetasun emigratu , emigra, emigratzen. du ad. emirerri emirerribatuar (herritarra) emozio h. zirrara, etab. enara Hirundo rustica enbalditu izond. 'elbarria' enbarazu 'traba': enbarazu egin. enbata enbaxada enbaxadore enbido enbor enbusteria Heg. Herr. enbustero Heg. Herr. enda endekatu, endeka, endekatzen. da/du ad. endredatu , endreda, endredatzen. Heg. Herr. du ad.: burutik endredatua dabil; han zebilen bazterrak endredatzen. endreda -makila endurtu , endur, endurtzen. da/du ad. ene 1 "n" letraren izena ene 2 1 izlag.: ene iritziz. 2 interj.: ene bada! energia Fis. enetxo enfasi Sin. hanpadura engainagarri engainatu , engaina, engainatzen. du ad. engainu enganatu Ipar. h. engainatu enganio Ipar. h. engainu engoitik Ipar. 'dagoeneko/honezkero, orduko, hemendik aurrera' engranaje enkante : enkantean jarri, saldu. Sin. erremate enkargu h. mandatu enoatu , enoa, enoatzen. Ipar. eta Naf. da/du ad. enparantza h. plaza enparatu* e. enparau enparau Bizk. 'gainerakoa' enperadore enperatriz enperio* e. inperio enpiriko enpirismo enplastu

enplegatu enplegatzaile enplegu enpresa enpresaburu entendimentu h. adimen entenditu , entendi, entenditzen. du ad. h. aditu , ulertu entrepresa* e. enpresa entretenitu , entreteni, entretenitzen. da/du ad. 1 Heg. 'jostatu, jostarazi'. 2 Ipar. 'mantendu' entsalada entseatu , entsea, entseatzen. da/du ad. Lap. eta BNaf. entsegu Lap. eta BNaf. 'saioa, saiakera' entseiatu* e. entseatu entseiu* e. entsegu entziklika entziklopedia entzima entzule entzulego* e. entzuleria, entzuleak entzuleria entzumen entzun, entzuten. du ad. entzunaldi entz unarazi, entzunaraz, entzunarazten. dio ad. entzungailu entzungarri entzungor entzungor egin entzute entzute handiko entzutea izan entzutez entzutetsu ee "" letraren izena epai epaiketa epail Heg. h. martxo epaile epaimahai epaimahaiburu epaimahaiko iz. epaitegi epaitu , epai(tu), epaitzen. du ad. epe epeka epel epelarazi, epelaraz, epelarazten. du ad.

epeldu , epel(du), epeltzen. da/du ad. epeltasun eper eperki iz. 'eper-okela' eperkume epifania epigrama Liter. epika epiko epilepsia epileptiko Med. epistemologia epistola epitafio epiteto epopeia epotx* e. ipotx era era berean erako izond.: aziendentzat txit leku ona eta erakoa. erara adlag.: nire gogamenak erara eta egoki adieraztea. eraz adlag.: auzotegi honetako baserritarrak nahikoa eraz eta polito bizi ziren. erabaki 1, erabakitzen. du ad. erabaki 2 iz. erabakiarazi, erabakiaraz, erabakiarazten. dio ad. erabakigarri izond. erabakior* e. erabakigarri erabakitzaile erabakizun erabat erabateko izlag. eraberritu , eraberri, eraberritzen. du ad. eraberritze erabide erabilaldi erabilarazi, erabilaraz, erabilarazten. dio ad. erabilera erabilerraz erabilgaitz erabilgarri erabilgarritasun erabili, erabil, erabiltzen. du ad. erabilpen h. erabilera erabiltzaile eradoski, eradoskitzen. du ad. eragabe izond. eragabekeria eragabeki

eragaitz 1 iz. 'zailtasuna, eragozpena': bi eragaitz aurkitzen dizkiot nik gaztelaniari neurtitzerako. 2 izond. eragiketa eragile eragin 1, eragiten. du/dio ad.: hotzak dardara eragiten du; gizon batengan eragin nahi izan zuen ezbehar eta okerragatik; motorrak eragiten dio ardatzari. eragin 2 iz. eraginarazi, eraginaraz, eraginarazten. dio ad. eragingarri eraginkor eragite Sin. eragin 2 eragon Bizk.: lanari daragoio ('lanean ari da') eragotzi, eragotz, eragozten. du ad. 1 Ipar. Zah. 'egotzi'. 2 Heg. 'debekatu': argia ikustea eragozten didatenak. 3 (erdarazko molestar, dranger): eragozten dizu hain berandu deitzeak? eragozgarri eragozle eragozpen: lanak, barka eragozpenak. eragozpide eraiki, eraikitzen. du ad. eraikiarazi, eraikiaraz, eraikiarazten. dio ad. eraikin eraikitzaile eraikuntza erail, erailtzen. du ad. eraile erailketa eraitsarazi, eraitsaraz, eraitsarazten. dio ad. eraitsi, eraits, eraisten. du ad. 'jaitsarazi; bota': agintedunak eraisten ditu beren aulkietatik. erakargarri erakarmen erakarpen erakarrarazi, erakarraraz, erakarrarazten. dio ad. erakarri , erakar, erakartzen. du ad. erakatsi Ipar. h. irakatsi eraketa erakunde erakusbide erakusgai erakusgarri 1 iz.: orduko hizkuntzaren erakusgarri zenbait.

2 izond.: hau bai amodiozko proba erakusgarria. erakusketa erakusle erakusleiho erakusmahai erakusmen erakuspen erakustaldi erakustareto erakustazoka erakuste : erakuste oneko liburuak. erakustoki erakutsarazi, erakutsaraz, erakutsarazten. dio ad. erakutsi 1, erakuts, erakusten. du ad. erakustera eman: biziki maite nauela erakustera eman dit. erakutsi 2 iz.: ez duzu nire erakutsien beharrik. eraldatu , eralda(tu), eraldatzen. da/du ad. eraldatze: egurraren eraldatzeprozesuak. eralgi, eralgitzen. du ad.: dirutza handia eralgi zuen. eralgiarazi, eralgiaraz, eralgiarazten. dio ad. eralki, eralkitzen. du ad. 'bahetu' eramaile eraman, eramaten. du ad. aitzina eraman atoian eraman atxilo eraman aurrera eraman gaizki eraman gogoan eraman eramanarazi, eramanaraz, eramanarazten. dio ad. eramangaitz eramangarri : askoren artean banatu da karga, eramangarriago gerta dadin; lanpa eramangarria; konputagailu eramangarria. eramankizun iz. 'sufrimendua' eramankor: onginahi eta amodio egiazkoa eramankorra da. eransgarri eranskailu eranskin eranskor erantsi, erants, eransten. dio ad. erantzi, erantz, eranzten. 1 du ad. 'soinekoa kendu'. 2 da ad. 'biluzi' erantzuera h. erantzun 2 erantzuki iz. 'norbaiti bere hutsa, hobena edo gaizki egina aurpegira botatzea edo gaitzestea': norbaitek erantzuki hau egin dio

Euskaltzaindiari: espainol gisa jokatu duela. erantzukizun Sin. erantzunbehar erantzule erantzun 1, erantzuten. du ad. erantzun 2 iz. erantzunarazi, erantzunaraz, erantzunarazten. dio ad. erantzunbehar Sin. e rantzukizun erantzupen h. erantzun 2 erasan, erasaten. 1 dio ad. 'eraso, eragin': eguzkiak erasan dio; gure berriek biziro erasan zioten. 2 dio ad. 'esanarazi'. 3 Naf. du/dio ad. 'euria egin': berandu arte erasan du; erasaten badu, elurra eginen du. erasi, eras, erasten. Batez ere Ipar. du ad. 'hitz egin, murmurikatu' (Batez ere forma trinkoetan erabilia) erasia iz. erasian erasiaka erasiatu , erasia(tu), erasiatzen. Ipar. du ad. 'errieta egin' eraskin* e. eranskin eraskor* e. eranskor eraso 1, erasotzen. dio ad. eraso 2 iz. erasoaldi erasoka eraspen 'debozioa' eratorbide eratorpen eratorri , erator, eratortzen. du ad. eratu , era(tu), eratzen. 1 da ad. g.er. 'egokitu'. 2 du ad.: elkarte bat eratu dute. eratxiki, eratxikitzen. Ipar. du ad. eratzan, eratzaten. Liter. du ad. 'etzanarazi' erauntsi 1 eraunts, eraunsten. dio ad. (Batez ere forma trinkoetan erabilia): ateak ateari darauntsanean. erauntsi 2 iz. erauntzi, erauntz, eraunzten. Ipar. eta Naf. du ad. h. erantzi erausi 1, eraus, erausten. du ad. g.er. erausi 2 iz. erauzi, erauz, erauzten. du ad. erauzketa erazagutu , erazagut, erazagutzen. dio ad. Liter. 'ezagutarazi' erazi* e. arazi eraztun

erbatz batez ere Bizk.: erbatza bezain latza da; zuk horretaz ez dakizu erbatzik ere. erbeste erbestealdi Sin. atzerrialdi erbesteratu , erbestera(tu), erbesteratzen. da/du ad. erbesteratze: hainbat erbesteratzeren ondorioz, beldurgarriki urritu zen irlandarren kopurua. erbestetar erbi Lepus sp. erbi(-)txakur erbikume erbinude Mustela nivalis erdaldun erdaldundu , erdaldun(du), erdalduntzen. da/du ad. erdalkeria erdaltzale erdaltzaletasun erdaltzaletu , erdaltzale(tu), erdaltzaletzen. da/du ad. erdara (erdal forma dagokio hitz-elkarketako lehen osagai denean) erdarakada erdaratu , erdara(tu), erdaratzen. du ad. erdeinatu , erdeina, erdeinatzen. du ad. erdeinu erdera* e. erdara erdi 1 Erdi Aro erdi bana erdi bi egin erdi lo erdi maila erdi -merdi erditik egin erdiz erdi erdi 2, erditzen. da ad.: seme batez erdi zen. erdialde erdibanatu , erdibana(tu), erdibanatzen. du ad. erdibide erdibideko erdibitu , erdibi, erdibitzen. du ad. erdibitzaile erdietsi, erdiets, erdiesten. du ad. erdigune erdikari Mat. erdikide erdimin erdipurdi erdiragarri

erdiratu , erdira(tu), erdiratzen. 1 du ad. g.g.er. 'erdibitu, hautsi' (batez ere bihotza erdiratu esapidean erabilia). 2da/du ad. 'erdian jarri, erdira eraman, bota': baloia erdiratu zuen. erditsu: erditsuan utzi dute; oren erditsu baten buruan etorriko da. erditu , erdi, erditzen. da ad.: alaba batez erditu zen. e rditze erdiuharte Sin. penintsula erdizka erdizkatu , erdizka(tu), erdizkatzen. du ad. erdu Bizk. 'zatoz(te)': erdu nire Aitaren bedeinkatuok. ere : guk ere (bai); etxea ere; gaur ere; esan ere; batez ere; hala ere; *ere bai e. baita ere; orobat; *ere ez e. ezta ere. eredu ereduzko eredugarri eregi, eregiten. Bizk. du ad. 'eraiki' ereile erein, ereiten. du ad. ereinaldi ereinotz Laurus nobilis ereintza ereman* e. eraman eremu eremutar ereserki eresi eretz(e) batez ere Zub. 'aldea, alderdia' erevandar (herritarra) ergatibo ergel ergeldu , ergel(du), ergeltzen. da/du ad. ergelkeria ergeltasun ergi eri 1 Ipar. eta Naf. iz. 'hatza'. 2 izond. eta iz. 'gaixoa' erialdi erietxe erikor eriondo : eriondoa ospitalean eman zuen. eritasun eritegi eritrear (herritarra) eri tu , eri(tu), eritzen. da/du ad. 'gaixotu' eritzi* e. iritzi

erizain erizaindegi erizaintza erizpide* e. irizpide erkatu , erka, erkatzen. du ad. erkatz Ipar. 'erratza' erkide 1 iz. 'partaidea, bazkidea'. 2 izond. Sin. komun erkidego: Foru Erkidegoa. erkin erkindu , erkin(du), erkintzen. da/du ad. erlakume* e. erlekume erlastu , erlats, erlasten. da/du ad. erlategi erlatibitate erlatibo erlauntz erlazain* e. erlezain erlazantza* e. erlezaintza erlazio erlazionatu , erlaziona, erlazionatzen. du ad. erlazkuntza* e. erle-hazkuntza erle erle-hazkuntza erlekume erlezain erlezaintza erliebe erlijio erlijiozko erlijioso erlikia erlisione Ipar. h. erlijio erloi* e. erloju erlojari* e. erlojugile, erloju()konpontzaile, erloju(-)saltzaile erloju erloju(-)denda erloju(-)konpontzaile erloju(-)saltzaile erlojugile erlojugintza erlojutegi ermita ermitatxo ermitau ernaberritu , ernaberri, ernaberritzen. da/du ad. ernagarri ernai ernai egon ernalarazi, ernalaraz, ernalarazten. du ad. ernaldu , ernal, ernalt zen. da/du ad.

ernal-hazi ernalketa ernamuin ernarazi, ernaraz, ernarazten. du ad. ernari adlag. eta izond. ernatu , erna, ernatzen. da/du ad. erne 1, ernetzen. da ad. erne 2 izond. eta adlag. ernearazi, ernearaz, ernearazten. du ad. ernegarazi, ernegaraz, ernegarazten. du ad. ernegatu , ernega, ernegatzen. da/du ad. ernegazio ernegu ernetasun ero 1, eraiten. Zah. du ad. 'hil, erail' ero 2 izond. eta iz. eroaldi eroale Fis. eroan, eroaten. du ad. 1 Batez ere Bizk. eta Zub. 'eraman'. 2 Fis.: beroa eroan; elektroiak eroan. eroapen eroarazi, eroaraz, eroarazten. du ad. eroetxe erokeria erorarazi, eroraraz, erorarazten. du ad. erorbide erori , eror, erortzen. da ad. erorialdi eroriko iz. erorka adlag. erorketa h. eroriko erorkor: hosto erorkorra. erorkortasun erortoki erortze erosarazi, erosaraz, erosarazten. dio ad. erosi, eros, erosten. du ad. erosio erosketa erosle eroso erosokeria erosotasun erospen erosta erostari erostun

erotu , ero(tu), erotzen. da/du ad. erpe erpin erpuru errabia errabia(-)belar Hieracium pilosella. Sin . sagu(-)belar errabiagarri errabiarazi, errabiaraz, errabiarazten. du ad. errabiatu , errabia(tu), errabiatzen. da ad. errada* e. edarra erradiadore erradiazio Sin. irrada erradikal erradio erradioaktibitate erradioaktibo erradiografia erradiologia erradioskopia errai pl. 'gorputzaren bularralde eta sabelaldeko barne-organoak' errail errain 1 'semearen emaztea' errain 2 Ipar. 'giltzurruna' errainu erraketa 'pala sareduna' errakuntza erralde erraldoi erramu 'ereinotza' erran, erraten. du ad. e rrape erratu , erra, erratzen. Bizk. du ad. 'huts egin' erratz 1 Ruscus aculeatus. 2 'garbitzeko tresna' erraustu , errauts/erraustu, errausten. da/du ad. errauts errautsarazi, errautsaraz, errautsarazten. du ad. erraz errazional* e. arrazional errazki erraz tasun erraztu , erraz(tu), errazten. du ad. erraztun* e. eraztun erre 1 "r" letraren izena erre 2, erretzen. da/du ad. erre -arin erreaktibo erreakzio

erreal iz. 'txanpona' errealdi errealismo errealista errealitate errearazi, errearaz, errearazten. du ad. errebal errebelarazi, errebelaraz, errebelarazten. Ipar. du ad. 'bidea galarazi' errebelatu , errebela, errebelatzen. 1 Batez ere Ipar. da ad. 'galdu, bidetik atera': ardi errebelatuak; Parisko karriketan errebelaturik. 2 du ad.: argazkiak errebelatu; Jainkoak elizari errebelatu dizkion egiak. erreberentzia erreberritu , erreberri, erreberritzen. Ipar. du ad. 'berritu' errebes izond. errebista h. aldizkari errebolber errebolta erreboluzio h. iraultza; bira, itzuli errebote erredakzio errediza h. altzari errefain* e. atsotitz errefau Raphanus sativus errefera Ipar. 'pilota-jokoan sakea edo botea itzultzea' erreferatu , errefera(tu), erreferatzen. Ipar. du ad. erreferendum erreferentzia erreflexio* e. 1 gogoeta, hausnarketa. 2 Fis. islatze erreflexu erreforma e rreformatu , erreforma(tu), erreformatzen. du ad. erreformismo erreformista errefrakzio Fis. errefrau h. atsotitz errefusatu , errefusa, errefusatzen. Ipar. du ad. erregai erregaitz erregalatu , erregala, erregalatzen. Heg. Herr. du ad. 'opari egin' erregalu Heg. Herr. 'oparia' erregarri : sukar erregarria; egia, askoren erregarria.

errege errege(-)bide errege -erreginak: Espainiako errege-erreginak etorri dira. erregealdi erregegai erregego 'erregetza, erregetasuna' erregela erregelamendu Ipar. h. araudi, arautegi erregelatu , erregela(tu), erregelatzen. du ad. h. arautu erregeorde erregetasun erregetiar: euskaldun erregetiar eta bonapartetiarrak. erregetu , errege(tu), erregetzen. du ad. erregetxo Regulus sp. erregetza erregezko iz.: erregezkoak, aitoren semeak eta herri xehea. erregina errege -erreginak erreginagai erregistro erregosi erregu 1 'eskaria, otoitza' erregu 2 (neurria): bi erregu bihi. erreguka erregular: aditz erregularra; poligono erregularra . erregutu , erregu(tu), erregutzen. du ad. errein* e. errain erreinaldi erreinatu , erreina, erreinatzen. du ad. erreinu erreka erreka jo errekaitatu , errekaita, errekaitatzen. Ipar. Zah. du ad. 1 'bildu'. 2 'zaindu, artatu' errekaitu Ipar. 1 'arta'. 2 'erreminta' errekaratu , errekara(tu), errekaratzen. Ipar. da/du ad. 'erreka jo': etxea errekaratu zaio. errekasto errekatxo erreketa errekete (soldadua) erreki iz. errekin errekor errekordun errektore (hezkuntza sistemakoa)

erremate 1 Heg. Herr. 'azkena, bukaera': erremate txarra eraman ('fin gaizto egin'). 2 'enkantea' errematea egin errematean atera errematean ipini errematera atera erremediatu , erremedia, erremediatzen. du ad. erremedio errementaldegi h. errementeria, aroztegi errementari errementeria erreminta Sin. lanabes erremolatxa Heg. Beta vulgaris erremusina Ipar. Zah. 'limosna' erremuskada Bizk. 'purrustada' erren* e. errain errendarazi, errendaraz, errendarazten. du ad. errendatu , errenda, errendatzen. da/du ad. errendimendu errenditu , errendi, errenditzen. da/du ad. errenkada e rrenta errenteria errentero Heg. h. maizter erreparatu , errepara, erreparatzen. 1 Ipar. du ad. 'ordaindu, osatu': egin kalteak erreparatu. 2 Heg. dio ad. 'ohartu, hauteman': errepara iezaiozu haur horren ibilerari. erreparo Heg. Herr. errepide errepika errepikapen errepikarazi, errepikaraz, errepikarazten. dio ad. errepikatu , errepika(tu), errepikatzen. du ad. errepikatzaile errepira Ipar. errepresentatu* e. antzeztu , irudikatu , ordezkatu; adierazi, etab. errepublika errepublikano errepublikazale erres batez ere pl. 'bahia, bermea' erresa 'zahi-mota berezia edo zahi-hondakina' erresaka erresalbu erreserba erresiol h. urretxindor

erresistentzia erreskada h. errenkada errespetagarri errespetagarritasun errespetarazi, errespetaraz, errespetarazten. dio ad. errespetatu , errespeta, errespetatzen. du ad. errespetu errespontsu erresuma: Belgikako Erresuma. erresumin erretaula erretegi erreteila 'teilatu konpontzea' erreten erretilu erretiratu , erretira, erretiratzen. da/du ad. erretiro erretiroa hartu erretoki e rretolika erretor* e. erretore erretore 'parrokiako arduradun nagusia' erretoretza erretorgo Ipar. 'erretoretza' erretorika erretoriko: ez dago hor sasigaldera erretorikoa baizik. erretorromaniera (hizkuntza) erretratu batez ere Heg. 1 'argazkia'. 2 'giza irudia' erretreta Ipar. erretxin izond.: agure erretxina. erretxina iz.: pinuaren erretxina. erretzaile erretze erreuma erreus 'akastuna': arkume erreusa etxean jan ohi dugu, ez baita on ez saltzeko ez aurrerako; zuk batutako intxaurretatik erdiak bain o gehiago erreusak ziren. erreximenta 'marmelada moduko janaria' errexin* e. erretxina errezatu , erreza, errezatzen. Heg. du ad. errezel errezelo 1 'susmoa': banuen horren errezeloa. 2 Ipar. 'akatsa' errezeta errezibitu , errezibi, errezibitzen. du ad. erre z o Heg.

erribera erribonukleiko izond. Biokim. errient Ipar. 'eskola-maisua' errientsa Ipar. 'eskola-maistra' errieta errieta egin errieta eman errifle errima errime Bizk. izond. errinozero Rhinoceros erritmo erritu errizoma Bot. erro erroak egin errotik atera errotik maite erroz gora errodura Mat. erroi Corvus corax erroitz erroiztu , erroitz/erroiztu, erroizten. da/du ad. g.er. 'amildu' erroketa Mat. errokizun Mat. errolda : biztanle-errolda. Erromako zubi erromania Ipar. 'erromeroa' erromaniko Heg. erromantiko erromantizismo erromantze erromatar (herritarra) erromeria erromero 1 (landarea) Rosmarinus officinalis. 2 (arraina) Remora sp . erromes 1 iz.: Arantzazura zetorren erromes bat. 2 izond. 'pobrea' erromesaldi erromeskeria erromestasun erromestu , erromes(tu), erromesten. da/du ad. erronbiko erronbo erronboedro erronda erronka Heg. erronka bota erronka egin erronka jo erropa* e. arropa errore Mat.

errota 1 'ehotzeko tresna'. 2 'gurpila'. 3 'paparoa' errotari errotarri e rrotazain erroti(ka)ko izlag. errotu , erro(tu), errotzen. da ad. erru errudun erruduntasun errugabe izlag. errugabetasun errugbi errugbilari errukarri erruki erruki(-)etxe erruki izan errukiarazi, errukiaraz, errukiarazten. du ad. errukigabe izond. errukior errukitasun errukitsu errukitu , erruki(tu), errukitzen. da ad. erruleta errumaniar (herritarra) errumaniera (hizkuntza) errumes* e. erromes errun, erruten. du ad. errunaldi errusiar (herritarra) errusiera (hizkuntza) errute erruz ertain erten* e. irten erti ertigintza ertilari ertz 1 ertz 2* e. eretz(e) ertzain ertzaintza erudizio esaera esaera zahar esaka: ongi esaka; gaizki esaka. esakune Bizk. 'esaera' esakuntza esaldi esale esamesa

esan 1, esaten. du ad. esan 2 iz. esanahi esanahitsu esanarazi, esanaraz, esanarazten. dio ad. esaneko izond. esanekotasun esanezin izond. esangin Bizk. 'esanekoa' esangura esanguratsu esankizun esapide esatari esate esate baterako esaterako esateke adlag. esateko ese "s" letraren izena eseki, esekitzen. du ad. esentzia eserarazi, eseraraz, eserarazten. du ad. eseri , eser, esertzen. da/du ad. eserialdi eserleku esertoki esetsaldi esetsi 1, esets, esesten. du edo dio ad. esetsi 2 iz. esfera esferaerdi esferiko eskabide eskaera eskailburu h. eskailera(-)buru eskailera eskailera(-)buru eskainarazi, eskainaraz, eskainarazten. dio ad. eskaini, eskain, eskaintzen. du ad. eskainka eskaintza eskakizun eskala eskalada eskalapoi eskale eskalera* e. eskailera eskaletasun eskandalu eskaner

eskapada egin eskapatu , eskapa, eskapatzen. da ad. h. ihes egin eskapulario eskaratz* e. ezkaratz eskarazi, eskaraz, eskarazten. dio ad. eskari eskarmentatu , eskarmenta, eskarmentatzen. da eta du ad. Herr. eskarmentu eskarniatu , eskarnia, eskarniatzen. Ipar. du ad. eskarnio Ipar. e skarnio egin eskarola Cichorium endivia eskas 1 Ipar. iz. 'eza': lo-eskasa. 2 izond. 'bere mailara iristen ez dena, betea ez dena' eskas izan 'falta izan, ez aski izan': ura eskas dute. eskasia 1 'gabezia'. 2 'urritasuna, aski ez izatea': ur-eskasiak eragindako galerak. eskastasun eskastu , eskas(tu), eskasten. Ipar. zaio ad. eskatima Ipar. 'liskarra' eskatu , eska, eskatzen. du ad. eskatzaile: laguntza -eskatzaile. eskaut eske eskean eskez: besteren eskez egin du. eskegi, eskegitzen. Bizk. du ad. 'eseki' eskeko iz. eskeleto eskema eskematiko eskematikoki eskematismo esker -i esker: bizi banaiz, zuri esker bizi naiz. esker gaizto(ko) esker on(eko) eskerrak: a) eskerrak zure laguntzari!; b) eskerrak ez dela etorri, eskerrak etorri ez den. eskerrak eman eskerrak bihurtu eskerrik asko esker txar(reko) mila esker eskerga izond. eskergabe izond. eskergabekeria eskergaitz izond.

eskertu , esker(tu), eskertzen. du ad.: eskertzekoa da zure ahalegina. eski eskiatu , eskia, eskiatzen. du ad. (nor kasurik gabea) eskiatzaile eskilara* e. eskailera eskinoso Garrulus glandarius eskizofrenia eskizofreniko Med. esklabo esklabotasun esklerosi Med. eskola eskola(-)etxe eskola(-)ume eskolagabe izond. eskolarazi, eskolaraz, eskolarazten. du ad. eskolastiko eskolatu , eskola(tu), eskolatzen. da/du ad. eskolau 'meza-laguntzailea' eskolaurre eskolazain eskoletxe* e. eskola(-)etxe eskopeta eskopetagile eskorbuto Med. eskorga eskorta eskoziera (hizkuntza) eskribau eskribautza eskribitu , eskribi, eskribitzen. du ad. h. idatzi eskritura eskrupulu esku -en esku egon esku-argi esku bete : esku bete lan. esku eman: elkarri esku emanez. esku-erakutsi iz. esku hartu esku-hartzaile esku-hartze esku-huska(ko) esku-hutsik eskura (izan, egon, eduki) eskura eman eskura ordaindu esku sartu esku-sartze eskutik: etsaien eskutik galdu du bizia. eskutik eraman eskutik eskura esku-zarta 'txaloa'

esku-zartaka 'txaloka' eskuz esku eskuadra 'gerraontzi multzoa' eskuadroi eskuaira eskuaire Ipar. 'trebetasuna' eskualdatu , eskualda, eskualdatzen. du ad. eskualdatze eskualde eskualdekatu , eskualdeka, eskualdekatzen. du ad. eskualdekatze eskualdi 1 'karta jokoan, jokaldia'. 2 pintura eskualdi bat eman. eskuare eskuarki eskuarte iz. 'baliabideak': bizitzeko adina eskuarte ez zaie faltako. eskuarteko iz. 'diru xehea' eskubakar eskubi* e. eskuin eskubide eskubila* e. eskuila eskudantzia Jas. 1 'ausardia'. 2 'boterea' eskudel eskudun iz. eta izond. e skuera eskueran eduki eskueran izan eskuetaratu , eskuetara(tu), eskuetaratzen. da/du ad. eskugain Ipar. 1 'eskuartea, baliabideak': gurasoek eskugain zerbait bazuten. 2 'abantaila': beste edozein mintzairaren aldean zer eskugaina duen euskarak. eskui* e. eskuin eskuila eskuilatu , eskuila(tu), eskuilatzen. du ad. eskuin ezker-eskuin ezker eta eskuin eskuinalde eskuindar eskuizkribu eskukada h. eskutada eskukaldi 1 'esku ukaldia'. 2 'laguntza' eskuko: ni neure eskuko naiz. eskulan eskulangile eskulangintza eskularru

eskuleku Sin. eskutoki eskuliburu eskultore eskultura eskuma Bizk. h. eskuin eskumakila: guztien nagusi beharra, guztien eskumakila eta morroi gertatu zen. eskumen eskumikatu , eskumika, eskumikatzen. du ad. eskumiku eskumotz eskumuin Heg. batez ere pl. Sin. goraintzi eskumuinak eman, egin eskumutur eskumuturreko eskuoihal eskupe : bere eskupe edo agindura dauden guztiak; handikien eskupetik herria atera zenean; berak ezetz esango du, baina eskupetik laguntzen die. eskupeko iz.: eskupekotzat hamar pezetako bat eskaini zion mutikoari; eskupekoa eman zion. eskuperatu , eskupera(tu), eskuperatzen. du ad. eskuraezin izond. eskuragaitz izond. eskurakoi eskuratu , eskura(tu), eskuratzen. du ad. eskuratze eskusoinu Sin. akordeoi eskutada eskutitz eskutoki Sin. eskuleku eskutrapu eskutur Bizk. h. eskumutur eskutzar eskuzabal eskuzapi eskuzatar eskuzerra eskuzorro eskuztatu , eskuzta, eskuztatzen. du ad. eskuztatze esleipen esleitu , eslei, esleitzen. du ad. eslogan edo slogan eslovakiar (herritarra) eslovakiera (hizkuntza) esloveniar (herritarra) esloveniera (hizkuntza)

esmeralda esmokin edo smoking esna 'lo hartu gabe' esnarazi, esnaraz, esnarazten. du ad. esnatu , esna(tu), esnatzen. Batez ere Gip. da/du ad. 'iratzarri' esne esne(-)belar Euphorbia esne(-)denda Sin. esnetegi esne(-)gain esne(-)gauza esne(-)hauts esne(-)jaki esneko hortz esne(-)tela esne(-)zopa esnedun 1 izond. 'esnea duena'. 2 iz. 'esneketaria' esneketari 'esne-banatzailea' esneki iz. esnetegi Sin. esne(-)denda esnetsu esnezale 1 izond. 'esnea maite duena'. 2 iz. 'esneketaria' esoteriko espa espageti espainiar (herritarra) Sin. espainol espainiera (hizkuntza) Sin. gaztelania espainol (herritarra) Sin. espainiar espal 'azaoa' espaloi espantagarri Ipar. 'harrigarria' espantatu , espanta, espantatzen. Ipar. da/du ad. 'harritu' espantu espantu egin espantuka esparatrapu esparrago h. zainzuri, frantses()porru esparru espartin espartzu espasmo Med. espato Geol. espatsu espazial espazio espedizio espektro espektrograma espekulazio Ekon., Fil. espeleologia esperanto

esperantza esperantzetan egon, izan 'haurdun egon' esperientzia esperimental esperimentatu , esperimenta, esperimentatzen. du ad. esperimentu esperma 'ernal-hazia' espermatozoide espero esperoan (egon) espero izan: denek espero zuten txapeldun izatera iritsiko zela. espetxe Sin. kartzela, presondegi espetxealdi espetxeratu , espetxera(tu), espetxeratzen. du ad. espetxezain espezialista espezialitate espezializatu , espezializa, espezializatzen. da ad. espezie espezifiko espia* e. espioi espioi espiral espiritismo espiritista espiritu Espiritu Santu espirituz espirituzko espiritual esplikatu , esplika, esplikatzen. du ad. esplikazio esplizitu esplotatu , esplota, esplotatzen. du ad. h. leher egin; ustiatu , etab. esplotazio h. ustiapen esponja esportatu , esporta, esportatzen. du ad. esportazio espos Ipar. h. senar esposa Ipar. h. emazte esposatu , esposa(tu), esposatzen. da/du ad. espres 1 izond. 2 adb. espresio espresionismo espresuki adb. esprint estai h. solairu estakuru

estalagmita estalaktita estalaldi estalarazi, estalaraz, estalarazten. du ad. estaldura estalgarri iz. estalgile Sin. estaltzaile estalgune estali 1, estal, estaltzen. da/du ad. estali 2 1 iz. 'estalkia'. 2 izond.: kolore zikin-estalia. estalki estalpe estalpetu , estalpe(tu), estalpetzen. da/du ad. estaltzaile Sin. estalgile estamine Sin. lorezil estandar estandarizatu , estandariza, estandarizatzen. du ad. estasi estatika Fis. estatiko estatistika estatistiko estatu e statua estatubatuar estatuburu estatutu este* e. heste estegorri* e. hestegorri esteka Ipar. estekadura estekamendu estekarazi, estekaraz, estekarazten. du ad. estekatu , esteka(tu), estekatzen. da/du ad. estekatzaile estepa estereofonia esterilizatu , esteriliza, esterilizatzen. du ad. esteta estetika estetiko esti interj. 'idiei eta behiei atzera eragiteko agindu hitza' estilista estilistika estilo estimagarri estimarazi, estimaraz, estimarazten. dio ad.

estimatu , estima, estimatzen. du ad. estimazio 'estimua' estimu estimu egin estimu handitan eduki, izan, etab. estira 'tortura' estoiko estola estolda estolderia estonarazi, estonaraz, estonarazten. Ipar. du ad. estonatu , estona, estonatzen. Ipar. da/du ad. 'harritu' estoniar (herritarra) estoniera (hizkuntza) estrainio Zah. h. bitxi, arraro estrata 'bide meharra, gurdiak-eta ibiltzeko modukoa' estrategia estratosfera estreina iz. 1 Ipar. 'inaugurazioa'. 2 Heg. 'lehenbiziko aldiz erabiltzea' estreinako estreinaldi : iragan ostiralean izan zen "Peccata Minuta"ren estreinaldia. estreinatu , estreina(tu), estreinatzen. du ad. 1 Ipar. 'inauguratu'. 2 Heg. 'zerbait lehenbiziko aldiz erabili' estrena* e. estreina estreptomizina estres estropada estropezu estropu 1 Ipar. 'istripua'. 2 (arraunarekikoa) estruktura estrukturalismo estrukturalista estu estu eta larri (norbait) estu hartu estualdi estuarazi, estuaraz, estuarazten. du ad. estuario estuasun* e. estutasun estudiante estudiarazi, estudiaraz, estudiarazten. dio ad. estudiatu , estudia, estudiatzen. du ad. estudio estugarri

estugune estuki estura estutasun estutu , estu(tu), estutzen. da/du ad. eszeptiko eszeptizismo eta eta abar hiru eta erdietan zortzi eta erdiak etab. (eta abar-en ohiko laburdura) etapa etc. etekin eten 1, eteten. da/du ad. eten 2 iz. etenaldi etenarazi, etenaraz, etenarazten. du ad. etendu* e. eten etendura etenezin izond. etengabe izond. eta adlag. etengailu etengaitz izond.: gizatasunezko lokarriak edozein etsaikeria baino etengaitzagoak dira. etenkor etenune eter etika etiketa iz. 1 'paper-, ehun-zatia, informazioren bat eskainiz, zerbaiti eransten zaiona'. 2 'eztabaida': eskolastikoen etiketak. etimo etimologia etiopiar (herritarra) etnia etnografia etnolinguistika etnologia etoi 'saldua, traidorea' etorbide etorburu etorki 'jatorria' etorkin etorkizun 1 iz. 2 izond.: ondasun etorkizunak itxaroten. etorrarazi, etorraraz, etorrarazten. du ad. etorrera etorri 1, etor, etortzen. da ad. bat etorri

etorri 2 iz.: etorri handiko bertsolaria. Uraren etorria. etortze e trusko (hizkuntza) etsai etsaigo Ipar. 'etsaitasuna' etsaikeria etsaitasun etsaitu , etsai(tu), etsaitzen. da/du ad. etsamina batez ere Ipar. 'azterketa' etsaminatu , etsamina(tu), etsaminatzen. Batez ere Ipar. du ad. etsenplu batez ere Ipar. 'adibidea, eredua' etsi, etsitzen. du ad. etsialdi etsiarazi, etsiaraz, etsiarazten. du ad. etsigaitz izond. etsigarri izond. etsimendu Ipar. 'etsipena' etsipen etsipena eman etsitu , etsi, etsitzen. Ipar. eta Naf. h. etsi etxabere* e. etxe(-)abere etxadi etxagintza* e. etxegintza etxagun Bizk. 'etxeko jauna' etxaguntza Bizk. etxalde etxandre etxarte etxe etxe(-)abere etxeko jaun etxebizitza etxegabe iz. etxegile etxegintza etxejabe etxekalte izond. etxeko 1 'familiakoa'. 2 'morroi edo neskamea' etxekoandre etxekoi etxekotasun etxekotu , etxeko(tu), etxekotzen. da/du ad. etxelagun etxepe iz.: etxepe bereko etxebizitzak. etxepeko iz.

etxeratu , etxera(tu), etxeratzen. da/du ad. etxetiar etxetresna etxetxori etxezain etxola etxondo Ipar. etzaleku etzan, etzaten. da/du ad. etzanaldi etzanarazi, etzanaraz, etzanarazten. du ad. etzauntza etzi etziko 1 izlag.: etziko jaialdira garaiz iritsi nahi dugu. 2 adlag.: etziko egin beharko duzu lan hori. etzidamu etzikaramu etzin, etziten. da/du ad. h. etzan eukalipto Eucaliptus eukaristia euki* e. eduki euli Musca domestica, etab. eulitzar eultze 'erlauntza' eultzi eultzilari eultzitu , eultzi(tu), eultzitzen. du ad. eunuko eup eurak izord. 'haiek berak' eurasiar euri euria ari izan: euria ari zuelako. euria egin: goiz guztian euria egin du. euria izan: euria denean. euri(-)jasa euri(-)neurgailu eurialdi euritako iz. eurite euritsu europar: Europar Batasuna. eurrez Bizk. 'ugari' euskal Euskal Autonomia Erkidego: Euskal Autonomia Erkidegoaren baliabide ekonomikoak. Euskal Herri : Euskal Herriaren adiskideak. euskal herritar euskalari euskaldun euskaldun berri

euskaldun garbi euskaldun zahar euskaldundu , euskaldun(du), euskalduntzen. da/du ad. euskaldungo 'euskalduntasuna' euskalduntasun euskalduntze euskalki euskaltasun euskaltegi euskaltzain euskaltzain ohorezko euskaltzain oso euskaltzain urgazle euskaltzainburu Euskaltzaindi euskaltzale euskaltzaletasun euskaltzaletu , euskaltzale(tu), euskaltzaletzen. da/du ad. euskara euskaratu , euskara(tu), euskaratzen. du ad. euskaratzaile euskarri eusko (hitz elkarketako lehen osagai bezala erabiltzen da beti) euskotar eutanasia eutsi, euts(i), eusten. dio ad. examina* e. etsamina exegesi exegeta exenplo* e. etsenplu existentzia existentzialismo e xistentzialista existitu , existi, existitzen. da ad. exkax adkor. exorzismo exorzista exotiko exotismo expres* e. espres e z 1 iz. 2 partikula -i k e z a ez adituarena egin ez bezala ez entzunarena egin ez eta... ere edo ezta (... ere) e z ... ez... ez ezagunarena egin ez eze ez ezen ez ezik ez ikusiarena egin ezabagaitz izond. ezabagoma Sin. borragoma, goma

ezabaketa ezabatu , ezaba, ezabatzen. da/du ad. ezaguera ezagumen 'ezagutzeko ahalmena' ezagun izond. eta iz.: liburu ezagun batean irakurria ; ezagun asko ikusi genuen bileran. ezagun izan: ezagun duzu Goierri aldekoa zarela; hemendik ezagun dira Baztango mendiak. ezagupen maila* e. jakite maila ezagutarazi, ezagutaraz, ezagutarazten. dio ad. ezaguterraz izond. ezagutezin izond. ezagutu , ezagut, ezagutzen. du ad. 1: zure anaia atzo goizean ezagutu nuen. 2: ezagutzen dut huts egin dudala. ezagutza 1 'ezaguera'. 2 'aitortzea, onartzea' ezagutza(k) egin Ipar. ezagutza galdu Ipar. 'konortea galdu' ezain Bizk. 'itsusia' ezaindu , ezain(du), ezaintzen. Bizk. da/du ad. ezaingarri Bizk. ezaintasun Bizk. ezaldi ezantza Ipar. 'gasolina' ezarian ezari -ezarian ezarle ezarpen ezarrarazi, ezarraraz, ezarrarazten. du ad. ezarri , ezar, ezartzen. du ad. ezaugarri ezaupide ezaxola Ipar. 'axolagabea' ezaxolakeria Ipar. 'axolagabekeria' ezaxolatu , ezaxola(tu), ezaxolatzen. Ipar. da ad. 'axolagabetu' ezbai ezbaian 'zalantzan' ezbehar iz. ezberdin ezberdintasun ezdeus 1 izond. 2 iz. ezdeusarazi, ezdeusaraz, ezdeusarazten. du ad. e z deuskeria ezdeustasun ezdeustu , ezdeus(tu), ezdeusten. da/du ad. e z e h. ezen

ezean: geuk egin ezean, ez du inork egingo; besterik ezean, lehengo arlotearena esan beharko. ezeduki 1 izond. 2 iz. Bizk. ezegoki ezein Jas. (ezezko esaldietan erabiltzen da, beti izenarekin: ezein gizoni ez zaio gertatu). ezelako Bizk. 'inolakoa' ezelan Bizk. 'inola' ezen ezen ez ezer ezer gutxi ezerez 1 iz. 2 izond. ezerezkeria ezereztasun ezereztu , ezerez(tu), ezerezten. da/du ad. ezertxo ezespen ezetsi, ezets, ezesten. du ad. ezetz : ezetz erantzun dio; ezetza eman dio . ezeuki* e. ezeduki ezezagun ezezka ezezko: ezezko perpausa; ezezkoa eman. ezezkoan ezezkotasun ezeztaezin izond. ezeztagarri ezeztapen ezeztarazi, ezeztaraz, ezeztarazten. dio ad. ezeztatu , ezezta, ezeztatzen. du ad. ezgai izond. ezgaitasun ezgaitu , ezgai(tu), ezgaitzen. du ad. ezgarai ezgauza ezik elkarri utzi nahi ezik dabiltzanak (*denak joan ziren, ama ezik e. denak joan ziren, ama izan ezik) ezikasi izond. ezilkor 'hilezina, hilezkorra' ezilkortasun 'hilezkortasuna, hilezintasuna' ezin ezin... -ago: ezin hobeto erantzun zion; bidea ezin ederragoa nuen. ezin... -zko: ezin barkatuzko bekatua. ezinean: etxera joan nahi eta

joan ezinean; ezinean dabilenari laguntzeko. ezineko: mugatu ezineko handinahikeria . ezin esan ahal(a) ezinik: irten nahi eta irten ezinik. ezin izan: ezin da etorri (*ezin du etorri); ezin du egin . ezin konta ahal(a): ezin konta ahal(a) paper. ezinbeste iz. ezinbestean ezinbesteko ezinbestez ezinbestezko ezindu izond. ezinegon iz. ezinezko ezinikusi iz. ezinkizun ezintasun ezizen ezjakin izond. ezjakintasun ezkabia ezkai Thymus vulgaris ezkailu Phoxinus phoxinus. Sin. txipa ezkaratz ezkata ezkatatsu ezkel ezker ezker-aihen Calystegia sepium eta Convolvulus arvensis ezker-eskuin ezker eta eskuin ezkero (eguerdiko hamabiak ezkero moduko esapideetan bakarrik erabiltzekoa) ezkerpareta Ipar. 'frontoia' ezkerti ezkertiar ezki Tilia ezkila ezko 1 iz. 'argizaria' ezko 2 Bizk. izond. 'hezea' ezkonahizpa Sin. koinata ezkonanaia ezkonarazi, ezkonaraz, ezkonarazten. du ad. ezkonarreba Sin. koinata ezkonberri ezkondu , ezkon, ezkontzen. da/du ad. ezkongabe izond. ezkongai ezkonlagun ezkonsari

ezkontide ezkontza ezkor ezkortasun ezkotasun Bizk. 'hezetasuna' ezkotu , ezko(tu), ezkotzen. Bizk. da/du ad. 'hezetu' ezkur ezkutaleku ezkutapen ezkutarazi, ezkutaraz, ezkutarazten. du ad. ezkutari ezkutatu , ezkuta, ezkutatzen. da/du ad. ezkutu 1 izond. 'gordea'. 2 iz. 'sekretua'. 3 iz. 'diru-txanpona'. 4 iz. 'babeskia' ezkutuan ezkutuko ezkutuki ezleku ezongi Ipar. eta Naf. iz. 'ondoeza' ezontsa Ipar. iz. 'ondoeza' ezordu ezoren e z -organiko Kim. ezpa Zah. 'zalantza' ezpada 'baizik eta': ez gizon baten, ezpada askoren egitekoa. ezpain ezpainkari ezpal ezpara Fam. Tabanidae ezpata 1 'arma'. 2 'lihoa zehatzeko lanabesa'. 3 (orgarena). 4 'karta-jokoko saila' ezpata(-)arrain Xiphias gladius ezpata(-)belar Carex pendula ezpata(-)dantza ezpata(-)dantzari ezpatadun ezpataka ezpatari ezpel Buxus sempervirens ezpeldi ezpere ezperen ezponda ezproi ezta (... ere) edo ez eta... ere eztabaida eztabaidagai eztabaidagarri eztabaidatu , eztabaida(tu), eztabaidatzen. du ad. eztainu

eztainuztatu , eztainuzta, eztainuztatzen. du ad. eztanda eztarri eztegu Bizk. 'ezteiak' eztei pl. ezteiliar ezten eztendun eztenka eztenkada eztenkatu , eztenka(tu), eztenkatzen. du ad.

eztera* e. geztera ezti 1 iz. eztitan (izan...) ezti 2 izond. eztialdi eztiarazi, eztiaraz, eztiarazten. du ad. eztigailu eztigarri izond. eta iz. eztikeria eztiki eztitasun eztitsu

eztitu , ezti(tu), eztitzen. da/du ad. eztul eztul(-)belar Tussilago farfara eztul egin eztulka ezune Bizk. 'ezaldia' ezurte ezuste ezustean ezusteko izlag. eta iz.: galerna eta zurrunbiloa ditu ezusteko lagun; sekulako ezustekoa etorri zaie gainera.

F
f (efe) fa 'musika nota' faboratu , fabora, faboratzen. du ad. Zah. h. fabore egin, mesede egin fabore -en fabore -en faboretan fabore egin faborez fabrika fabrikatu , fabrika(tu), fabrikatzen. du ad. fabrikatzaile facsimile edo faksimile fagoratu* e. fabore egin fagore* e. fabore fagot Mus. faisai Phasianus colchicus faksimile edo facsimile faktore faktura fakultate falta falta egin falta gabe falta izan, faltako. da eta du ad. faltadun faltaraz i, faltaraz, faltarazten. du ad. faltatu , falta(tu), faltatzen. 1 du ad. 'huts egin'. 2 da ad. 'falta izan' faltsu faltsukeria faltsuki fama famatu 1, fama(tu), famatzen. du ad. 'goraipatu' famatu 2 izond. 'ospetsua' familia familiarte familiarteko fanatiko fanatismo fandango fanfarre fantasia fantasma faraoi fardel faringitis Med. fariseu farmakologia Med. farmazia faroera (hizkuntza) fase fatalista fauna fauno fax faxismo faxista fede ene fedea fede eman fede on fededun fedegabe izond. fe degabeko fedegabetasun federal: Alemaniako Errepublika Federala. federalismo federalista federatu , federa, federatzen. da ad.: Mikronesiako Estatu Federatuak. federazio feldespato feminismo feminista fenix feniziera (hizkuntza) fenomeno ferde* e. berde fereka ferekaldi ferekatu , fereka(tu), ferekatzen. du ad. ferekatzaile feria fermu Ipar. 'irmoa' ferra ferratoki ferratu , ferra(tu), ferratzen. du ad. ferratzaile ferreta Ipar. 'edarra, suila' festa festazale fetu 'umekia' feudal feudalismo fida izan. Ipar. du ad. 'fidatu' fidagaitz fidagaiztu , fidagaitz/fidagaiztu, fidagaizten. da/du ad. fidagarri fidagarritasun fidakor fidantzia 'uste ona' fidatu , fida, fidatzen. 1 da ad.: zeure indarretan soilik fidatzen zara. 2 du ad.: ez diozu berritsuari sekreturik fidatzen. fidel fidelitate fidelki fideltasun fideo Heg. fier Ipar. eta Naf. fierki Ipar. figura

fijiar (herritarra) fikzio filantropia filantropiko filantropo filarmoniko filatelia filateliko filatelista filipinar (herritarra) film filmatu , filma, filmatzen. du ad. filmoteka 1 'mikrofilmen biltegia'. 2* e. zinemateka filologia filologiko filologo filosofia: filosofia sistemak. filosofiko filosofo fin 1 iz. fin gaitz egin fin 2 izond.: langile fina; fin jokatu, ibili. final Kirol. final-laurden final-zortziren finalaurreko Sin. finalerdi finalerdi Sin. finalaurreko finalista finantza: finantza arazoak. findu , fin(du), fintzen. da/du ad.: petrolioa findu. fini izan Ipar. da/du ad. 'amaitu, bukatu' finitu , fini, finitzen. Ipar. da/du ad. 'amaitu', 'bukatu' finkagarri 'finkatzen duena' finkarazi, finkaraz, finkarazten. dio ad. finkatu , finka, finkatzen. du ad.: Saulek bere erregetza finkatu zuenean; zangoak non finkatzen zituen ikusi ere gabe; bere egoitza Bilbon finkatzeko; *Donostian finkatu dira e. Donostian kokatu dira . finkatzaile finki Ipar. 'fermuki, irmoki' finko izond. finkotasun finlandiar (herritarra) finlandiera (hizkuntza) Sin. suomiera fintasun fio izan Gip. da ad. Lgart. 'fidatu' fiordo

firrinda Ipar. firrindan firu* e. piru firurika Ipar. firurikatu , firurika(tu), firurikatzen. Ipar. da/du ad. 'birarazi' fisika fisikari iz. fisiko izond. fisiologia fisiologiko fisioterapia fite Ipar. eta Naf. fits fitsik fitxa fitxategi flakarazi, flakaraz, flakarazten. Ipar. du ad. 'ahularazi' flakatu , flaka, flakatzen. da/du ad. 1 Batez ere Ipar. 'ahuldu'. 2 Heg. 'argaldu' flakezia flakia batez ere Gip. Herr. flako Batez ere Ipar. 'ahula' flakotasun flanela flasko flauta flautista flebitis fleitean izan. Ipar. da ad. 'sasoian izan': pilotari hori fleitean da egun. flexio Gram. floka Ipar. flora Sin. landaredi florin (dirua) fluor fluoreszentzia fobia foka Fam. Phocidae. Sin . itsas txakur foku folklore fondo h. funts fonema fonetika fonetiko fongafaletar (herritarra) fonologia fonologiko foral forja forjari

forma formal 1 'formazkoa, formari dagokiona'. 2 Heg. Herr. 'zintzoa' formaldatu , formalda, formaldatzen. da/du ad. formaldu , formal(du), formaltzen. Heg. da/du ad. Herr. 'formal, zintzo bihurtu' formalismo formalizatu , formaliza, formalizatzen. du ad. formatu 1, forma(tu), formatzen. da/du ad. formatu 2 iz. formazio formula formulatu , formula(tu), formulatzen. du ad. fortuna 'zoria' fortunatu , fortuna(tu), fortunatzen. da ad. Lgart. 'gertatu, suertatu': fortunatu da horien etxetik dama gazte bat joatea. foru Foru Aldundi Foru Diputazio Foru Erkidego: Nafarroako Foru Erkidegoa. foruzale foruzaletasun fosfato fosforeszentzia fosforo fosil fosildu , fosil(du), fosiltzen. da/du ad. foto fotoelektriko fotoelektrizitate fotografia fotografiatu , fotografia(tu), fotografiatzen. du ad. fotografiko fotografo fotoi Fis. fotokonposaketa* e. fotokonposizio fotokonposizio fotokopia fotometro fragata fraide fraidegai fraidego Ipar. fraidetu , fraide(tu), fraidetzen. da ad. fraidetza fraile* e. fraide

fraka* e. praka frakzio frakzionario framazon Ipar. 'masoia' franela* e. flanela frango* e. franko franko 1 zenb.: duela franko urte; etxe frankotan ikusten den gauza; isurarazi diote negarra franko. frankotan: frankotan esana. franko 2 'antzinako Frantziako herritarra' frantses 1 (herritarra) Sin. frantziar. 2 (hizkuntza) frantses(-)belar 'alpapa, luzerna' frantses(-)porru 'zainzuria' frantximant Ipar. Pei. frantziar (herritarra) Sin. frantses frantziskotar freetowndar (herritarra) freno frente* e. fronte freskagarri freskatu , freska, freskatzen. da/du ad. fresko freskotasun freskura: goizeko freskuran. frijiarazi, frijiaraz, frijiarazten. dio ad. frijitu , friji, frijitzen. du ad. frikari Hizkl. frixtan Ipar. 'bat-batean' froga 'zerbait egia dela finkatzeko edo egiaztatzeko balio duena': euskararen antzinatasunaren frogarik ez dute aurkitu han; *liburuaren lehen frogak e. liburuaren lehen probak.

frogabide frogaezin izond. 'ezin frogatuzkoa' frogagarri frogantza frogarazi, frogaraz, frogarazten. dio ad. frogatu , froga(tu), frogatzen. du ad.: argudio egokiak erabili zituen haurraren aita zela frogatzeko; *lagunak frogatzeko esan zuen hori e. lagunak probatzeko esan zuen hori. frogeta* e. probeta fronte frontoi 1 'arkitekturan erabilia'. 2 h. pilotaleku fruitu fruitutsu fruta Heg. frutu* e. fruitu fuel(-)olio fuera Herr. 'alde!, kanpora!' fuga 'musika-mota' fula (hizkuntza) fundamentu fundatu , funda, fundatzen. du ad. fundatzaile fundazio fundiarazi, fundiaraz, fundiarazten. du ad. 'suntsiarazi' funditu , fundi, funditzen. da/du ad. 1 bonbilla funditu h. bonbilla erre. 2 Ipar. 'hondatu, desegin, suntsitu' funikular funsgabe izond. funsgabekeria funsgabeki

funsgabetasun funski Ipar. 'benetan' funts 1 'zerbaiten muina, oinarria'. 2 'pertsonen ganora'. 3 (finantzetan-eta erabiltzen dena): maileguaren funtsa eta korrituak. 4 'lur ondasuna' funtsean funtsezko funtsezkotasun funtzio funtzional funtzionamendu funtzionario funtzionatu , funtziona, funtzionatzen. du ad. (nor kasurik gabea): makina horrek ez du funtzionatzen = makina horrek ez du lan egiten, makina hori ez dabil. furfuria Ipar. 'haserrea': nahi bezainbat furfuria eta zalaparta. furfurian: badoaz furfurian. furia fuselaje fusible fusil fusilarazi, fusilaraz, fusilarazten. du ad. fusilatu , fusila, fusilatzen. du ad. fusilatze futbol areto(-)futbol (lagunartean futbito deitzen zaio) futbol(-)zelai futbolari futbolin* e. mahai(-)futbol futxo Ipar. (harridura adierazteko)

G
g (ge) g 'gramo'ren sinbolo nazioartekoa gabardina gabarra gabe : argirik gabe; argi gaberik; argi gabe. gabezia gabi gabirai Accipiter nisus gabon Heg. 1 'gau on!'. 2 pl. 'Eguberriak' Gabon(-)egun Gabon(-)eske Gabon(-)gau Gabon(-)kanta Gabon zahar gabondar (herritarra) gaboronetar (herritarra) gaelera (hizkuntza) Sin. gaeliko gaeliko (hizkuntza) Sin. gaelera gai: zenbait gaitan aditua (instrumentalean -e- hartzen du: edozein gaiez mintzatu ). gai izan da ad. gailen gailendu , gailen(du), gailentzen. da/du ad. gailur gailurreratu , gailurrera, gailurreratzen. da/du ad.: eguerdirako gailurreratu dira mendizaleak. gailurtu , gailur(tu), gailurtzen. du ad.: haren idazkietan gailurtzen den gaia . gain 1 iz. -az gain -en gain: bere gain hartu zuen lana. -en gainean '-i buruz' gain behera adlag. gainean gainez(ka) egin

gainez gain ibili, joan gainez gain irabazi Ipar. 'erraz irabazi': gainez gain irabazi zuten. gain 2 iz. 'esne gaina' gainalde gainazal gainazpikatu , gainazpika, gainazpikatzen. du ad. gainbalio gainbegiratu 1, gainbegira, gainbegiratzen. du ad. gainbegiratu 2 iz.: gainbegiratu bat eman, egin . gainbehera iz.: erromatar inperioaren gainbehera . gainbide gaindegi gaindi iz. eta izond. -n gaindi postpos.: elkarrekin zebiltzan Galilean gaindi. -z gaindi postpos. gaindi egin gaindiarazi, gaindiaraz, gaindiarazten. Ipar. du ad. gaindidura gaindika adlag. gainditu , gaindi(tu), gainditzen. du ad. gaindu , gain(du), gaintzen. du ad. h. gainditu gaineko 1 Ipar. 'soinekoa'. 2 Heg. 'otordu batean sarreraren ondoko jakia' gainera adlag. -z gainera postpos.: euskaraz ongi ikasteaz gainera, lan ikaragarria egin zuelako. gainerako gainerakoan gainerateko Ipar. h. gainerako gaineratu , gainera(tu), gaineratzen. da/du ad. gainezka gainezka egin gaingiroki gainka gainkarga gainkatu , gainka(tu), gainkatzen. du ad. 'arra emearen gainean jarri' gainontzean Gip. eta Naf. h. gainerakoan gainontzeko Gip. eta Naf. h. gainerako gainzurikeria gainzuritu , gainzuri, gainzuritzen. du ad. gaiso* e. gaixo gaitasun gaitu , gai(tu), gaitzen. da/du ad.

gaitz 1 iz. gaitz egin gaitz erdi adlag. gaitz erran, gaitz erraten. Ipar. gaitz esan, gaitz esaten gaitz 2 izond. gaitz iritzi gaitzaldi gaitzeko Ipar. izlag.: gaitzeko arrakasta izan zuen. gaitzerizko Jas. gaitzeru gaitzesgarri gaitzesle gaitzespen gaitzetsi, gaitzets, gaitzesten. du ad. gaitzi izan Ipar. zaio ad.: deus ez zaio hain gaitzi nola eskergabekeria. gaitzikor Ipar. gaitzitu , gaitzi(tu), gaitzitzen. Ipar. da/zaio ad.: bikarioaren jokoa biziki gaitzitu zaitzaion Oxalderi. gaitzizen gaitzuru* e. gaitzeru gaixo 1 iz. eta izond. 'eria'. 2 izond. 'errukarria' gaixoaldi gaixobera 'erikorra' gaixotasun gaixotegi gaixoti 'erikorra' gaixotu , gaixo(tu), gaixotzen. da/du ad. gaizbera gaizgabe izond. gaizki 1 adlag. 2 iz.: ongiaren eta gaizkiaren arbola . gaizkiagotu , gaizkiago(tu), gaizkiagotzen. da/du ad. gaizkile gaizkin gaizkinahi iz.: onginahia eta gaizkinahia . gaizkitu , gaizki(tu), gaizkitzen. da/du ad.: gaixoa gaizkitu egin da. gaizkoatu , gaizkoa, gaizkoatzen. da/du ad. Jas.: zauria gaizkoatu zaio. gaizo Ipar. Adkor. 'errukarria': gaizo ni! gaizpide gaiztagin gaiztakeria gaiztasun 'zailtasuna' gaizto

gaiztoarazi, gaiztoaraz, gaiztoarazten. du ad. gaiztoki adlag. gaiztotasun gaiztotu , gaizto(tu), gaiztotzen. da/du ad. 1 'gaizto bihurtu'. 2 '(zauria) gaizkitu' gajo Gip. (emakumezkoei dagokie) gakatu* e. gakotu gako Ipar. 'giltza' gakotu , gako(tu), gakotzen. Ipar. du ad. 'giltzatu, giltzaz itxi' galai galaiki galaitasun galanki galanperna Cystoderma sp.; Lepiota sp. galant galanto Bizk. galarazi, galaraz, galarazten. du ad. 1 'eragotzi'. 2 'galtzera behartu' galarazpen galauts galaxia galbahe galbide galburu galda galdara galdatu , galda, galdatzen. du ad. 1 'goritu'. 2 Ipar. 'galdegin; eskatu' galde 1 'galdera, itauna'. 2 Ipar. 'eskaera' galde -erantzunak galdearazi, galdearaz, galdearazten. dio ad. galdegai galdegile galdegin, galdegiten. du ad. 1 'galdetu'. 2 Ipar. 'eskatu' galdeginarazi, galdeginaraz, galdeginarazten. 1 dio ad. 2 Ipar. du ad. 'eskarazi' galdeikur* e. galdera(-)marka galdekatu , galdeka, galdekatzen. du ad. galdeketa galdekizun galdemarka* e. galdera(-)marka galdera galdera(-)marka galdetu , galde(tu), galdetzen. du ad. galdetzaile galdez

galde-zeinu* e. galdera(-)marka galdezka galdu , gal, galtzen. da/du ad. galdu -gordean 1 'galtzeko zorian'. 2 'noraezean, helbururik gabe' galdukeria galego (hizkuntza) Sin. galiziera galeper Coturnix coturnix galera 1 'galtzea' galera 2 (itsasontzi-mota): galeretara kondenatua. galeria galerna galga galga eman galgarau galgarri galgatu , galga(tu), galgatzen. du ad. 'galga eman' galiar (herritarra) galipot Sin. brea galiziar galiziera (hizkuntza) Sin. galego galkatu , galka, galkatzen. 1 du ad. 'mukuru bete'. 2* e. kalkatu galkor galoi 1 'neurri unitatea'. 2 'xingola' galsoro 'gari soroa' galtza pl. galtzada galtzadun galtzaile galtzamotz pl. galtzar 'altzoa' galtzarbe galtze galtzerdi galzori galzorian gambiar (herritarra) gamelu Camelus bactrianus ganadu ganbara Heg. 'teilatupeko solairua' ganbela ganbelu Lgart. 'kirtena, inozoa' ganbera 1 Ipar. 'logela'. 2 Admin.: diputatuen ganbera; merkataritza ganbera; ganbera musika. ganbil Sin. konbexu gandor gandu gandutu , gandu(tu), gandutzen. da/du ad.

ganer Ipar. 'ganbara' ganga Anat., Arkit. gangar Bizk. 1 iz. 'gandorra'. 2 izond. 'ergela, harroa' gangarkeria Bizk. gangrena ganibet ganora ganoraz ganorazko ganoragabe izond. ganoratsu gantz gantzu gantzudura gantzugailu Jas. 'gantzua, ukendua' gantzutu , gantzu(tu), gantzutzen. du ad. gapirio gapoin Ipar. h. kapoi gar 1 (suarena). 2 Irud. h. kar: zure amodioaren kar saindua. gara-1 'arbiaren eta beste landare batzuen zurtoina' gara-2* Ipar. e. geltoki garabi garagar garagardo garagardotegi garagarril 1 Gip. eta Naf. h. ekain. 2 Bizk. h. uztail garai 1 iz.: Rubensen garaiko poeta . 2 izond.: Normandia Garaia; Alpe Garaiak. garaiz garaiarazi, garaiaraz, garaiarazten. dio ad. garaiera: garaiera handiko mendi bat. garaiezin izond. garaikide garaikunde garaile garaipen garaitasun: zure arimaren handitasun eta garaitasuna. garaitia Ipar. Jas. 'garaipena' garaitiko Ipar. izlag. 1 'gainerakoa'. 2 'goi(ti)koa' garaitu , garai(tu), garaitzen. du ad. garaitza batez ere Bizk. 'garaipena' garaitzaile garaje

garandu , garan, garantzen. Bizk. du ad. 'aleak kendu' garao garapen gararazi, gararaz, gararazten. du ad. garatu , gara, garatzen. da/du ad. garatxa* e. garatxo garatxo garatzaile garau: garaurik ere ez da gelditu. Sin. ale, bihi garautegi garba 'garrama, tresna' garbai Bizk. 'damua' garbaitu , garbai(tu), garbaitzen. Bizk. da ad. 'damutu' garbantzu h. txitxirio garbatu , garba(tu), garbatzen. du ad. 'lihoa zehatu' garbi izond. eta adlag.: garbi azaldu digu auzia. argi eta garbi garbi -ikuzi iz. garbialdi garbiarazi, garbiaraz, garbiarazten. du ad. garbigailu garbigarri garbikeria garbiketa: etxeko garbiketak egiten ari da; garbiketak egiteko ontziak. garbiki Ipar. 'garbi' garbikunde garbiontzi garbiro garbitasun garbitegi garbitoki Erl.: garbitokiko arimen bederatziurrena. garbitu , garbi(tu), garbitzen. da/du ad. garbitzaile garbizale garbizalekeria garbizaletasun gardabera* e. kardabera garden gardendu , garden(du), gardentzen. da/du ad.: ura gardendu zenean, garbi agertu zen hondoa. gardenki adlag. gardentasun gardu* e. kardu garesti

garestiarazi, garestiaraz, garestiarazten. du ad. garestitasun garestitu , garesti(tu), garestitzen. da/du ad. garestitze iz.: bizimoduaren garestitzea. gari garil h. uztail garitxa* e. garatxo garizuma garmin garmindu , garmin(du), garmintzen. da/du ad. garo 1 Gip. 'ira, iratzea'. 2 Bizk. 'ihintza' garondo garraiarazi, garraiaraz, garraiarazten. dio ad. garraiatu , garraia, garraiatzen. du ad. garraio garraiobide garraiolari garrantzi garrantzizko garrantzitsu garrasi garrasi egin garrasika garraska* e. karraska garratz garrazkeria garrazki garraztasun garraztu , garratz/garraztu, garrazten. da/du ad. garreztatu , garrezta, garreztatzen. du ad. gartsu* e. kartsu gartsuki* e. kartsuki gartsutasun* e. kartsutasun gartu , gar(tu), gartzen. da/du ad. gartxu izond. 'jan-edan urrikoa' gartzela* e. kartzela garun garundegi garuntxo gas gas(-)hodi gasa* e. gaza gasbide gasdun gaskoi gasna Lap. eta BNaf. h. gazta gasoil* e. gasolio

gasolina (gasolina) zerbitzugune gasolindegi h. (gasolina) zerbitzugune gasolio gastarazi, gastaraz, gastarazten. du ad. gastatu , gasta, gastatzen. da/du ad. gastatzaile gasteropodo Biol. gastronomia gastu gatazka gatazkatsu gatibatu , gatiba, gatibatzen. du ad. gatibu gatibualdi gatibutasun gatilu* e. katilu gatu Ipar. h. katu gatz gatza bota gatza eman gatzaga gatzagi gatzarazi, gatzaraz, gatzarazten. du ad. gatzatu 1, gatza, gatzatzen. da/du ad. gatzatu 2 iz. Bizk. gatzdun gatzemaile gatzgabe izond. gatzil izond. gatzobi gatzontzi gatzozpindu iz. gatzun gatzun(-)aska gau (deklinabide berezia du: gauk, gauri, gauren, gauez mugagabean, eta gauean, gaueko, gauetik, gauera singularrean) gauaz gau(-)eskola gau eta egun gau(-)lore Mirabilis jalapa gau(-)mahai gau on gaualdi gauaro gaubeila gauenara Ipar. 'saguzarra' gauerdi gauero gaupasa iz.

gaur gaur egun gaur egunean gaurko 1 izlag.: gaurko lanak. 2 adlag.: gaurko egin behar genuen hori. gaurkoan adlag. h. gaur gaurko egunean gaurko egunez gaurkoz gaurdaino gaurdanik gaurgero gaurgoitik Ipar. 'gaurdanik' gaurkotasun gaurkotu , gaurko(tu), gaurkotzen. da/du ad. gautar gautu , gau(tu), gautzen. da/du ad. gautxori gauza gauza izan. da ad. gauzaez Bizk. izond. gauzain gauzaki gauzatu , gauza(tu), gauzatzen. da/du ad. gaza 'ehun mota' gazela Gazella gazi gazi-geza gazi-gozo gazigarri iz. gaziki 1 adlag. 2 iz. gazitasun gazitu , gazi(tu), gazitzen. da/du ad. gazna* e. gasna gazta gaztagile gaztagintza gaztaina gaztainadi gaztainondo Castanea sp. gaztanbera gaztandegi gaztangin Bizk. 'gaztagilea' gaztaro gazte gaztean Ipar. gazterik gaztetan Heg. gaztedi h. gazteria gaztelania (hizkuntza) Sin. espainiera gaztelera h. gaztelania gaztelu gazteria gaztetasun

gaztetu , gazte(tu), gaztetzen. da/du ad. gaztetxo gaztigar* e. astigar gaztigatu , gaztiga, gaztigatzen. 1 dio ad. 'abisatu, ohartarazi'. 2 Ipar. du ad. 'zigortu' gaztigu 1 'abisua'. 2 Ipar. 'zigorra' gazur: gaztari gazura atera. Odol gazura. ge "g" letraren izena gedar* e. kedar gehi 'eragiketa sinboloaren deitura' gehiago are gehiago ezin gehiagoan gehiagoko(rik) gabe gehiagorik gehiagotan gehiagotasun gehiagotu , gehiago(tu), gehiagotzen. du ad. gehiegi gehiegitan gehiegizko gehiegikeria gehiegitxo gehiegixko gehien 1 izond. 'nagusia': etxeko gehiena; seme gehiena. 2 adlag. gehiene(t)an gehienez (ere) gehienik gehienbat gehiengo gehientsu adlag. gehigarri gehikuntza gehitu , gehi, gehitzen. da/du ad. gehitxoago gehixeago gei* e. gai gela gelakide gelari gelatina gelatzar gelaxka (erleena) gelbera geldi geldi egon geldi-geldi geldialdi geldiarazi, geldiaraz, geldiarazten. du ad. geldiera geldigarri izond. geldika 'apurka, pittinka'

geldirik geldi -geldirik geldiro geldi(ro)-geldiro gelditasun gelditu , geldi, gelditzen. da/du ad. geldiune geldo geldoki adlag. geldo tasun geldotu , geldo(tu), geldotzen. da/du ad. geltoki: tren-geltokia, autobusgeltokia. general* e. jeneral genero genetika genetiko genitibo genoma geodesia geografia geografiko geografo geologia geologo geometria geometriko georgetowndar (herritarra) ge orgiar (herritarra) georgiera (hizkuntza) Sin. kartveliera gepardo Acinonyx jubatus geraldi geraleku geranio Geranium sp . gerarazi, geraraz, gerarazten. du ad. geratu , gera, geratzen. da/du ad. gerba 'intxaurrondo, urritzondo edo gaztainondoaren lore arren multzo zintzilikaria' gereta* e. kereta gerezi gereziondo Prunus avium geriza gerizatu , geriza(tu), gerizatzen. da/du ad. gerizpe gerizpetu , gerizpe(tu), gerizpetzen. da/du ad. gerla Ipar. gerlari Ipar. gerli

gernu gernu(-)debeku: gernu debekutik operatu dute. gero eta gero (partizipioaren ondotik erabiltzen da, ez izenaren ondotik: bilera bukatu eta gero etxera abiatu ziren; *bilera eta gero e. bileraren ondoren) -(e)z gero geroago geroagoko geroago eta ...-ago gero eta ...-ago geroko 1 izlag.: geroko bizitza. 2 adlag.: egitekoak geroko utzi. gerora gerorako geroztik(ak)o geroaldi gerok gu izord.aren era indartua gerotxoago geroxeago geroztik gerra gerra(-)gizon h. gerrari gerraontzi gerrari gerrate (gerra jakin bat edo gerra-denbora adierazteko): bakedenboran eta gerratean. gerren gerri 1 'giza gorputzaren zatia'. 2 'zuhaitz-enborra' gerrialde gerrikatu , gerrika, gerrikatzen. da/du ad. gerriko iz. gerrilla gerrillari gerruntze Sin. kortse gertaberritu , gertaberri, gertaberritzen. du ad. Jas. gertaera gertakari gertaketa 'prestaketa' gertakizun gertakizun egon gertaldi gertaleku gertarazi, gertaraz, gertarazten. du ad. gertari gertatu , gerta, gertatzen. da/du ad. gerta ala gerta zer gerta ere gertu 1 adlag. 'prest'. 2 adlag. eta izond. 'hurbil' gertu egon gertuera 'prestaera'

gerturatu , gertura(tu), gerturatzen. da ad. gerturik gertutasun geruza gesal gesaldu , gesal(du), gesaltzen. da/du ad. '(elurra) urtu' geu gu izord.aren era indartua geun Bizk. iz. 1 'amaraun handia'. 2 'lausoa' geundu , geun(du), geuntzen. Bizk. da/du ad. 'lausotu, gandutu' geure geureganatu , geuregana(tu), geureganatzen. du ad. geurekoi geuretu , geure(tu), geuretzen. du ad. geurtz Jas. Zah. 'datorren urtean' geza gazi-geza gezatu , geza(tu), gezatzen. da/du ad. gezi geztera gezur gezur-jario iz. eta izond. gezurra esan/erran gezurretan gezurrezko gezurrontzi izond. gezurtamen gezurtarazi, gezurtaraz, gezurtarazten. dio ad. gezurtatu , gezurta, gezurtatzen. du ad. gezurti ghanatar (herritarra) gia (haragiarena) gibel 1 'atzea'. 2 'erraia' gibel(-)asmo gibelalde gibelamendu gibelarazi, gibelaraz, gibelarazten. du ad. gibelatu , gibela, gibelatzen. da/du ad. gibelondo 'ondorioa' gibelori gibelurdin Russula virescens giboi Hylobates sp. gida 1 'gidaria'. 2 'gidaritza' gidabaimen gidarazi, gidaraz, gidarazten. du ad. gidari gidaritza

gidatu , gida(tu), gidatzen. du ad. gidatzaile gider gihar giharre* e. gihar gihartsu gihartu , gihar(tu), gihartzen. da/du ad. gila gilbor giltz a giltza(-)hitz giltzadura giltzape giltzapetu , giltzape(tu), giltzapetzen. du ad. giltzari giltzarri giltzatu , giltza(tu), giltzatzen. du eta da ad. giltzurrun gillotina gillotinatu , gillotina(tu), gillotinatzen. du ad. gimnasia h. gimnastika gimnasio gimnastika gimnospermo gin ginarra Bizk. 'txilarra' ginbail ginbaildun ginbalet ginda* e. ginga gineaberriar (herritarra) gineabissautar (herritarra) ginear (herritarra) ginebra* e. gin ginekologia ginekologo ginezeo ginga gingil gingondo Prunus cerasus ginoan Bizk. 'neurrian, heinean': ahal dugun ginoan saiatuko gara lana burutzen. giputz 1 'gipuzkeraz mintzatzen dena'. 2. 'gipuzkoarra' gipuzkera gipuzkoar (herritarra) girgil 'xingola' girgileria girgilu 'presoak lotzeko burdina' giristino Lap. eta BNaf. 'kristaua'

giristinoki Lap. eta BNaf. 'kristauki' giristinotasun Lap. eta BNaf. 'kristautasuna' giristinotu , giristino(tu), giristinotzen. Lap. eta BNaf. da/du ad.: 'kristautu' giro giro egon giro izan. da ad. giroskopio girotu , giro(tu), girotzen. da/du ad. girtain Ipar. h. gider, kirten girten* e. kirten gisa -en -en -en -en gisako gisan postpos. gisara postpos. gisaz postpos.

gisako izond. '(pertsonez) egokia, atsegina' gisats Bizk. h. isats gisu Ipar. eta Naf. 'karea' gisuki Ipar. eta Naf. gisuztatu , gisuzta, gisuztatzen. Ipar. eta Naf. du ad. gitarra gitarrista gitxi* e. gutxi gizabanako gizaberritu , gizaberri, gizaberritzen. da/du ad. gizabete 'gizakiaren neurria' gizabide gizabidetsu gizadi gizagaixo gizagajo* e. gizagaixo gizagaldu gizajale gizajende gizajo Lgart. 'gizagaixoa' gizaki gizakume gizalde batez ere Ipar. 'giza taldea' gizaldi gizaldra Bizk. 'giza taldea' gizalege gizarte gizartekoi gizartekotu , gizarteko(tu), gizartekotzen. da/du ad. gizarteratu , gizartera(tu), gizarteratzen. da/du ad. gizaseme gizatasun

gizateria Bizk. gizatxar gizatxarkeria gizatxartu , gizatxar(tu), gizatxartzen. da/du ad. gizen 1 izond. 2 iz. gizenarazi, gizenaraz, gizenarazten. du ad. gizendu , gizen(du), gizentzen. da/du ad. gizenkor gizentasun gizeraile gizon gizondu , gizon(du), gizontzen. da/du ad. gizonezko gizongai gizonkeria gizonki adlag. gizontasun gizontxo gizotso glizerina gloria 'otoitz-izena' (beste adierazkizunetarako, ik. aintza, loria) glosa glukosa goait Ipar. 'zain, erne, adi' goaitean 'zelatan' goaitatu , goaita, goaitatzen. Ipar. du ad. 1 'zain egon': goaitatzen zaitut. 2 'zaindu' goarda* e. guarda goardazibil* e. guardia zibil goardia* e. guardia gobada 'lixiba' gobernadore gobernamendu gobernari gobernatu , goberna, gobernatzen. 1 du ad.: herrialde bat gobernatu; bere artaldea ongi gobernatzen duena. 2 da ad. 'jokatu, portatu' gobernatzaile gobernu godalet Ipar. godalet(-)dantza godo gogabera izond. gogaide gogaidetasun gogaikarri gogait egin gogait eragin

gogaitarazi, gogaitaraz, gogaitarazten. du ad. gogaitu , gogait, gogaitzen. da/du ad. gogaldi gogamen goganbehar Jas. goganbehartu , goganbehar(tu), goganbehartzen. da ad. Jas. gogapen gogara adlag. -en gogara gogarte gogartetsu gogatu , goga, gogatzen. batez ere Zub. du ad. 'norberaren iritzira erakarri' gogo gogo(a) hartu gogoak eman gogoan hartu gogoan erabili gogo eman gogo izan: egin gogo dut. gogo(-)jardun iz. gogoz kontra gogoangarri gogobete , gogobetetzen. da/du ad. (nor kasua beti pertsona): norbait zerbaitekin / zerbaitez gogobete da; zerbaitek norbait gogobetetzen du. gogobetegarri gogobeteko izlag. gogoeta gogoeta egin gogoeta egon Ipar. gogoetagarri 1 Ipar. 'kezkagarria'. 2 'gogoeta eragingarria' gogoetatsu gogoetatu , gogoeta(tu), gogoetatzen. 1 Ipar. da/du ad. 'kezkatu'. 2 da ad. 'gogoeta egin' gogoko izlag. eta izond. gogoko izan. da/du ad.: ikasle bihurriak zituen gogoko. gogor gogor egin gogor hartu gogorrean gogoragarri gogorakizun gogoramen gogorarazi, gogoraraz, gogorarazten. dio ad. gogoratu , gogora, gogoratzen. 1 da/du ad. 'burura etorri, burura ekarri': ezin gogoratu naiz haren izenaz; gogora ezazu lehen zer esan dugun. 2 zaio ad. 'bururatu, otu': halako batean gogoratu zaio lan horri ekitea.

gogorkeria gogorki gogorrarazi, gogorraraz, gogorrarazten. du ad. gogortasun gogortu , gogor(tu), gogortzen. da/du ad. gogortxo gogorxko gogotik gogotsu gogoz gogoz kontra gogoz kontrako gogozko gohaindu , gohain, gohaintzen. Ipar. da/du ad. 'gogaitu' goi goi(-)nafarrera goi(-)maila goiaingeru goialde goi-behe iz.: kritikariak hartu dizkio poemari goi-beheak eta luze-laburrak. goibel goibelaldi goibelarazi, goibelaraz, goibelarazten. du ad. goibeldu , goibel(du), goibeltzen. da/du ad. goibeldura goibelkor goibeltasun goien izond. eta iz. goiko goilare* e. koilara goipe* e. koipe goitar goitasun goiti goitiko goiti -beheiti goitiarazi, goitiaraz, goitiarazten. du ad. 'altxarazi' goitika Ipar. adlag. eta iz. goitika egin goititu , goiti(tu), goititzen. Ipar. eta Naf. da/du ad. goitizen goitu , goi(tu), goitzen. du ad. goiz goizalde 'egunsentia' (*goizaldea lanean eman dute e. goiza, goizpartea...) goizdanik goizerdi goizero

goizik adlag. goiztiar goiztiri Ipar. 'egunsentia' goiztxo gol goldaketa goldatu , golda, goldatzen. du ad. golde goldelari golf Sin. kali(-)joko golko Geogr.: Bizkaiko Golkoa; Liongo Golkoa. goma gomendagarri gomendatu , gomenda, gomendatzen. 1 du ad.: Salbatzaileak hitzez gomendatu diguna. 2 zaio ad.: zure errukiari gomendatzen natzaio. gomendio gomit h. gonbit gomitatu , gomita, gomitatzen. du ad. h. gonbidatu gomuta gomuta izan. du ad.: ez dut gomuta zer esan zidan. gomutagarri gomutarazi, gomutaraz, gomutarazten. dio ad. gomutatu , gomuta(tu), gomutatzen. da/du/zaio ad. 'oroitu': oraindik ondo gomutatzen naiz horretaz; gomutatu zuen ugazabaren esana; gomutatu zaio ez dituela oraindik etxeko lanak egin. gona gona-barren: gona-barrena hartu. gonadun gonazale Lgart. gonbidatu , gonbida, gonbidatzen. du ad.: Mikelek bere festara gonbidatu nau. gonbit gonbito gonburu Bizk. adlag. 'mukuru' gonburu egin gongoil goniometro gontz Ipar. pl. '(atearen) erroak' gopor gor gora azpikoz gora gora jo gorabehera: eragozpen horiek gorabehera, aurrera egitea erabaki dute; gorabehera handiak

izan dituzte. gutxi gorabehera goragale goragarri goraintzi: etxekoei goraintzi; semeak goraintziak igorri dizkigu. goraipamen goraipatu , goraipa, goraipatzen. du ad. gorakada goraki adlag. goraldi goraltxatu , goraltxa, goraltxatzen. Ipar. du ad. goranahi gorapen 1 'goratzea'. 2 'ilgora' gorarazi, goraraz, gorarazten. du ad. gorarik Ipar.: kopeta gorarik zebilen. goratasun 1 'garaitasuna': Ama Birjinaren goratasuna. 2 'garaiera, altuera' goratik Ipar. goratu , gora(tu), goratzen. da/du ad. goratz aile goratzapen goraxko gorazarre gorbata gorbatadun gordailu gorde , gordetzen. da/du ad. gordean adlag.: bekatariak eginagatik bekatu ustez gordean. gordearazi, gordearaz, gordearazten. du ad. gordegarri 'babesgarria' gordegia Ipar. 'ezkutalekua' gordeka gorde -gordeka gordeketan kuku-gordeka gordeleku gordetegi gordetzaile gordezale gordin gordinik gordindu , gordin(du), gordintzen. da/du ad. gordinkeria gordinki gordintasun goren gorenaz (ere) Ipar. 'gehienez ere'

goreneko gorengo goresgarri goresle goresmen gorespen goretsi, gorets, goresten. du ad. gori goriarazi, goriaraz, goriarazten. du ad. gorila Gorilla gorilla goritasun goritu , gori(tu), goritzen. du ad. gor-mutu goroldio Cl. Musci gorosti Ilex aquifolium gorotz goroztegi gorporazio* e. korporazio gorpu gorputz gorputz(-)adar gorputz(-)enbor gorputzaldi gorpuzdun gorpuzgabe izond. gorpuzkera gorpuzki iz. 'erlikia' gorpuzkin* e. gorpuzki gorpuztu , gorputz/gorpuztu, gorpuzten. da/du ad. gorraize gorrantz gorrasta gorreri gorri gorriarazi, gorriaraz, gorriarazten. du ad. gorrikara gorrimin gorrina 1 'elgorria'. 2 'landareen gaitza' gorringo gorrio Ipar. 'gorrixka' gorritasun gorritu , gorri(tu), gorritzen. da/du ad. gorriune gorrixka gorrizta gorrotagarri gorrotarazi, gorrotaraz, gorrotarazten. dio ad. gorrotatu , gorrota, gorrotatzen. du ad.

gorroto Sin. herra gorroto izan. du/dio ad. gorte gortina h. errezel gortu , gor(tu), gortzen. da/du ad. goru goruetan adlag. gorulari gosaldu , gosal, gosaltzen. du (Heg.) edo da (Ipar.) ad. gosari gose 1 iz. 2 izond.: zerri goseak ezkurra amets. gose izan goseak egon gosebera Liter. gosegarri : elurra bere aroan asegarri, handik kanpoan gosegarri. gosekil Bizk. goserik gosete goseti gosetu , gose(tu), gosetzen. da/du ad. gostu* e. gustu gotiko gotor gotorleku gotortasun gotortu , gotor(tu), gotortzen. da/du ad. gotzain gotzainburu gotzaindegi gotzaindu , gotzain(du), gotzaintzen. da/du ad. gotzaingo gotzaintza goxatu , goxa, goxatzen. da/du ad. Adkor. goxo Adkor. gozabide gozagailu Ipar. 'gozagarria' gozagarri gozakaitz gozaldi gozamen 1 'atsegina, bozkarioa, poza'. 2 'ondasunak erabiltzea eta horien etekinak eskuratzea': ondasun horietarik bat bereberea du, eta bestea gozamenezkoa. gozarazi, gozaraz, gozarazten. du ad. gozatsu gozatu , goza, gozatzen. da/du ad. gozo izond. eta iz.

gozogabe izond.: gaurko bizimodu gozogabea. gozogile gozogintza gozokeria gozoki 1 iz. gozoki 2 Ipar. adlag. gozoro gozotasun gozotegi gozozale gr* e. g grabatu , graba, grabatzen. du ad. gradiente Fis. gradu grafia grafiko grafito grafologia grafologo grama* e. gramo gramatika gramatikal gramatikari gramo granada (jaurtigaia) granito grazia greba greko 1 (herritarra) Sin. greziar. 2 (hizkuntza) Sin. greziera grenadar (herritarra) greziar (herritarra) Sin. greko greziera (hizkuntza) Sin. greko grina grinagarri grinarazi, grinaraz, grinarazten. du ad. grinati Ipar. grinatsu grinatu , grina(tu), grinatzen. Ipar. 1 da/du ad. 'arduratu, kezkatu'. 2 da ad. 'joera izan': idoloetara grinatu ziren. gripe gris groenlandiera (hizkuntza) grua* e. garabi gu guaraniera (hizkuntza) guarda 1 batez ere Ipar. 'mugazaina'. 2 Heg. h. -zain, zaintzaile guardasol Heg. Lgart. 'aterkia'

guardia h. 1 zaintza. 2 zaintzaile, udaltzain, etab. guardia zibil guatemalar (herritarra) gubia guda h. gerra gudagizon h. gerra(-)gizon, gerrari gudalburu gudaldi gudaletxe 'kaserna, kuartela' gudamutil gudari gudaritza gudaroste h. armada gudu gudu -eten guduka iz. gudukarazi, gudukaraz, gudukarazten. du ad. gudukatu , guduka(tu), gudukatzen. da/du ad.: etsai bortitzenekin gudukatu dira (ez *gudukatu dute); beti gudukatu ditu bere etsaiak. gudulari iz. eta izond.: herri gudularia. guganatu , gugana(tu), guganatzen. da/du ad. guhaur gu izord.aren era indartua gujaratera (hizkuntza) gune gupida gupida izan gupidagabe izond. gupidagarri gupidatsu gupidatu , gupida(tu), gupidatzen. du ad. gupidetsi, gupidets, gupidesten. du ad. gur egin gur-gur egin gura gurako izlag.: bere gurako gaia ematen badiote. gura izan, gurako. du ad. guraize pl. Sin. aiztur, artazi gurari guraritu , gurari(tu), guraritzen. du ad. guraskide 'ezkonlagunen gurasoak elkarrekiko' guraso (pl. da gehienetan; zenbait testuingurutan erabil daitezke guraso bat bezalakoak) gurata adlag.: gurata egin dute horrela. gurbil 1 iz. 'pitxerra'

gurbil 2 izond. Liter. 'zuhurra, prestua' gurbitz Arbutus unedo gurdi gurdibide gurdikada gurdizain gureganatu , guregana(tu), gureganatzen. da/du ad. guren guretu , gure(tu), guretzen. da/du ad. gurgarri guri guriarazi, guriaraz, guriarazten. du ad. gurikeria gurin guritasun guritu , guri(tu), guritzen. da/du ad. gurpen h. gurtza gurpil gurtu , gur(tu), gurtzen. 1 Ipar. da ad. 'makurtu'. 2 du ad. 'adoratu' gurtza guruin: malko-guruinak. gurutzada gurutzadura gurutzatu , gurutza, gurutzatzen. 1 du ad.: zangoak gurutzatu . 2 da/du ad.: atean gurutzatu gara. Kalean gurutzatu dugun laguna.

gurutze gurutzefika Ipar. iz. 'Kristoren irudia duen gurutzea' gurutzefikatu , gurutzefika(tu), gurutzefikatzen. Ipar. du ad. gurutzegrama h. hitz gurutzatuak gurutziltzatu , gurutziltza, gurutziltzatzen. du ad. gustagarri gustatu , gusta, gustatzen. zaio ad. gustu gustuko gustura gutar gutartean Ipar. eta Naf. 'gure artean' gutarteko guti Ipar. 'gutxi' gutiz gehienak 'ia denak' gutixko gutizia gutiziagarri gutiziarazi, gutiziaraz, gutiziarazten. du ad. gutiziatsu gutiziatu , gutizia(tu), gutiziatzen. 1 du ad. 'biziki desiratu'. 2 da/du ad. 'gutiziaz bete' gutizios(o) h. gutiziatsu gutun gutun-azal gutxi: hamarrak hamar gutxi; hamarrak hamar gutxiago; hamarrak hamar gutxitan;

hamarrak hamar gutxiagotan. gutxiago gutxi bat 'pixka bat, xorta bat' gutxieneko gutxiegi gutxienez gutxienik gutxi gorabehera gutxitan gutxiagotu , gutxiago(tu), gutxiagotzen. du ad. gutxiarazi, gutxiaraz, gutxiarazten. du ad. gutxiengo gutxiespen gutxietsi, gutxiets, gutxiesten. du ad. gutxika adlag. gutxitu , gutxi(tu), gutxitzen. da/du ad. gutxitxo gutxixeago guyanar (herritarra) guzi h. guzti guzti : hau guztia; bide hartan guztian; horiekin guztiekin; hau guztiau; hori guztiori. eta guzti guztian guztiarekin ere guztira guztiz guztiahaldun guztizko izlag.

H
h (hatxe) haatik habaila habailari habanar (herritarra) habe 1 habe 2 Ipar. 'ezpara' habearte habia habitat haboro Zub. 'gehiago' haborokin habuin Zah. h. hagun haga hagin 1 haginak erakutsi hagine(ta)ko min hagin 2 Taxus baccata haginka adlag. haginka egin haginkada haginkari hagiografia hagitz 'asko, oso' hagitzez ...-ago hagoan Zah. 'orekan' hagun haia-haia Ipar. adlag. 'arin, laster' haidor Ipar. 'burgoia, harroa' haikatu , haika, haikatzen. Ipar. da ad. 'jaiki' hain hain zuzen (ere) haina izord. 'delako pertsona hura': nor ere etorriko baita, haina ene laguna da. haina* e. adina hainbat hainbatean 'erdipurdi, hainbestean' hainbateko izlag. hainbat ...-en batez ere Bizk.: hainbat lasterren erabaki. hainbatenaz ... non hainbatetan hainbat gaizto(ago) '(-entzat) okerrago': hainbat gaizto(ago) egiten ez dutenentzat. hainbat hobe(to): ikusten dut zenbaiten aurpegia arintzen: hainbat hobe! hainbat izan. da ad.: bizkaitar guztientzat hainbat da "sartzea" edo "sartutea". hainbateko iz. hainbertze Lap. eta Naf. h. hainbeste hainbertzenarekin hainbeste hainbestean: orduko hainbestean lan egiten dute; -zer moduz? -hainbestean! hainbesteko izlag. hainbestetan hainbeste(ta)raino hainbesteko iz. haiotz* e. aihotz haitada Ipar. 'saioa': bazkal ondoan gaur izan dira bertso haitada beroak. haitiar (herritarra) haitz 1

haitz 2* e. haritz haitzarte haitzulo haitzur* e. aitzur haitzurdin 'marmola' haizarazi, haizaraz, haizarazten. du ad. haizatu , haiza, haizatzen. da eta du ad. haizatzaile haize haize alde Ipar. adlag.: haize alde, nornahik egin dezake auzapez baten lana. haizea poparean haize(-)bolada haize(-)burrunba Lap. eta BNaf. haize egin haize hego 'hego haizea' haize eman haize(-)errota haize kirri Meteorol. haize kontra Ipar. adlag. haize-laster iz. haize(-)oihal Sin. bela haize(-)orratz haize(-)zirimola haize(-)zurrunbilo haizealde haizealdi haizebe haizeberritu , haizeberri, haizeberritzen. da/du ad. haizebide haizegune haizemaile haizeo haizetako 'automobilaren aurreko kristala' haizete haizetsu haizetxo haizeztatu , haizezta, haizeztatzen. du ad. haizeztatze haizkora* e. aizkora haizpe haizu izan Ipar. da ad. 'zilegi izan' hala hala-hala Ipar. adlag. 'berdinberdin' hala ere Sin. halere hala eta guztiz ere hala nola 1 'adibidez'. 2 Ipar. 'bezala': jauregiko eskailerak berrituak izan dira, hala nola zureriaren bertze zati asko. hala... nola hala-hola 'ez oso ongi' hala-holako halarik ere

halabehar halabeharrez halabeharrezko izlag. halaber Sin. orobat, berebat halabiz halakatu , halaka, halakatzen. Ipar. da/du ad. halako halako bat egin: hitz eder horiek aditzeak halako bat egiten digu. halako batean halako eran... non halako gisan... non halako moldez... non halakoxe halan Bizk.* e. hala halatsu halaxe halere Sin. hala ere halogeno haltsar pl. Liter. 'erraiak' haltz Alnus sp. haltzari* e. altzari hamabi hamabiko iz. hamabina hamabiren iz. hamabortz Ipar. eta Naf. h. hamabost hamabosgarren hamaboskari iz. hamabosna hamabost hamabostaldi hamabosteroko h. hamaboskari hamahiru : atzoko hirurak etorri ziren, baina beste hamahiruak etxean gelditu ziren. hamaika: hamaika pertsona dira; hamaika lan egin du. hamaikagarren hamaikatxo: hamaikatxo aldiz errepikatu zigun hori irakasleak. hamaiketako iz. hamalau: atzoko laurak etorri ziren, baina beste hamalauak etxean gelditu ziren. hamalaudun Sin. soneto hamar: hamarrez gero = hamarrak ezkero . hamargarren hamarkada hamarna hamarraldi hamarratz Astacus sp. eta Carnicus sp. eta Pachygrapsus sp. hamarreko iz.

hamarren hamarretako iz. hamartar izond. hamasei hamazazpi hamazortzi h. hemezortzi hamikatu Ipar. izond. '(goseak) akitua': goseak (edo gosez) hamikatua. hamster Cricetus sp. eta Mesocricetus sp. hamu* e. amu han handik hara handik hona han-hemenka hanbat* e. hainbat handi handi -mandi handiagotu , handiago(tu), handiagotzen. da/du ad. handiarazi, handiaraz, handiarazten. du ad. handietsi, handiets, handiesten. du ad. handigarri handigura iz. eta izond. handikari 'handizalea' handikeria handiki 1 iz. handiki 2 batez ere Ipar. adlag. g.er. 'handizki' handinahi iz. eta izond. handinahikeria handinahiko izond. handinahitasun handiro handitasun handitsu 'handitua, batez ere mamitsua' handitu , handi(tu), handitzen. da/du ad. handitxo handiuste Sin. hantuste handixko handizale handizka: handizka saldu, erosi. handizkatu , handizka(tu), handizkatzen. du ad. 1 'goraipatu'. 2 'zerbait den baino handiagotzat eman' handizki 1 adlag. handizki 2 iz. g.er. 'handikia' hangar 1 'hegazkinak gordetzeko aterpea'. 2 Ipar. 'aterpe hormaz itxi gabea' hangare* e. hangar hanitz* e. anitz

hanka 1 Heg. 'oina, zangoa'. 2 Ipar. 'aldaka, mehaka' hanka-arin hanka egin hanka(-)hezur hanka-hutsik hanka(-)joko hanka-luze hanka-motz hanka-oker hanka(-)zain hankaz gora hankabiko hankape 1 iz. 2 adlag. hankaperatu , hankapera, hankaperatzen. du ad. hankarte hankazpi hanoitar (herritarra) hanpadura Sin. enfasi hanparazi, hanparaz, hanparazten. du ad. hanpatu , hanpa, hanpatzen. da/du ad. hantarazi, hantaraz, hantarazten. du ad. hantu , hant(u), hantzen. da/du ad. 'puztu' hantura hantuste Sin. handiuste har (animalia) hara harago hara han hara hemen hara hor harantz -honantz harabartu , harabar, harabartzen. da ad. Liter. 'harrek jan' haragi haragi bizi(t)an (egon, jarri) haragi egin: hitza haragi egin zen. haragita(ra)ko haragi(-)uzte haragi(-)xerra haragizale haragizko haragijale haragikeria haragikoi haragitsu haragitu , haragi(tu), haragitzen. da ad. haragitze haraindi : mugaz haraindi(an, ko, -tik, -ra). harakai 'haragitako aberea' harakin harakintza harakiri

harako: harako Cervantesek aipatzen zuen lanbide hura. haran hararetar (herritarra) harat-honat iz., batez ere pl.: gerraren harat-honatak. harategi haratu , hara(tu), haratzen. da ad. harbi* e. arbi harbide 'harrizko bidea' harbitxi* e. harribitxi harea hareatsu hareatza harenganatu , harengana(tu), harenganatzen. da/du ad. harez gero* e. harrezkero hargailu: uhin hargailua. harganatu , hargana, harganatzen. Heg. da ad. hargin hargintza hari harik eta: lan honetan jarraituko dugu, harik eta bukatu arte. haril harildu , haril(du), hariltzen. du ad. harilkai harilkatu , harilka, harilkatzen. du ad. harilketa harilko Ipar. h. haril haristatu* e. hariztatu haritz Quercus sp. hariztatu , harizta, hariztatzen. du ad. harizti harjo 1 iz.: sagar honek harjoa du. 2 izond.: obra hilak, harjoak, hutsalak. harkaitz harkaitz(-)zulo harkaizpe harkantoi harlandu harlauza harma* e. arma harmagin* e. armagin harmaila harmailu harmarri* e. armarri harmategi* e. armategi harmonia harmonium

harnabar h. harrinabar haro Ipar. 'zarata' haro* e. aro 2 harotz* e. arotz harpa 1 'musika-tresna'. 2 'arranpa' harpa jo harpe harpide harpidedun harpidetu , harpide(tu), harpidetzen. da/du ad. harpidetza harpoi* e. arpoi harrabots harramantza harramantzatsu harramazka harramazkatu , harramazka(tu), harramazkatzen. du ad. harrapagailu harrapaka harrapakeria harrapaketa harrapakin harraparazi, harraparaz, harraparazten. dio ad. harrapari harrapatu , harrapa, harrapatzen. du ad. harrapatzaile harrapazka Gip. eta Naf. h. harrapaka harrarazi, harraraz, harrarazten. dio ad. harrarte 'haitzen arteko igarobidea' harraska harreman harreman(-)hauste harrera harresi harresitu , harresi(tu), harresitzen. du ad. harrezkero harri harri bizi harri(-)erauntsi harri eta belarri : harri eta belarri eginik, eta lur jorik gelditu nintzen. harri eta zur harri(-)koskor harri(-)meta harri(-)min harri preziatu harri(-)ukaldi harri xehe harri zabal harri bitxi* e. harribitxi

harriabar harriarazi, harriaraz, harriarazten. du ad. harribitxi harridura harridura(-)marka harridura-ikur* e. harridura()marka harrigarri harrigarriro harrigarritasun harrika adlag. harrikada harrikarazi, harrikaraz, harrikarazten. du ad. harrikatu , harrika(tu), harrikatzen. du ad. harrikatz harriko iz. harrikoa egin harrimen harrinabar harrite harritsu harritu , harri(tu), harritzen. da/du ad. harritza harritzar harritzeko: harritzekoa da hori berandu ibiltzea. harrixka harriztatu , harrizta, harriztatzen. du ad. harro harroaldi harrobi harroin harrokeria harroki adlag. harroputz harropuzkeria harropuztu , harroputz/harropuztu, harropuzten. da ad. harrotasun harrotu , harro(tu), harrotzen. da/du ad. harroxko harrukaldi* e. harri(-)ukaldi hartakotzat hartan: hartan, bukatu zen jokoa eta gure bost gizonok hartu zuten etxerako bidea. hartara: hartara, ez luke gehiagoren beharrik. harta(ra)ko: euskaltzain ohorezko izendatu direnei hartako sinestamendua emango

zaie; ez zuen, hartako bazen ere, herriko karguetan sartu nahi. harta(ra)kotasun: organoak hartarakotasuna behar du. hartara(tu), hartara(tu), hartaratzen. da/du ad. hartu , har, hartzen. du ad. bere (neure...) buruaz hartu elkar hartu hartu -eman h. harreman hartxintxar hartz Ursus sp. hartzaile hartze hartze izan Ipar. 'merezi izan, zor izan': hiltzea hartze du. hartzedun Ipar. h. hartzekodun hartzeko iz. hartzekodun hartzi* e. hartzi(tu) hartzidura hartzi(tu), hartzi, hartzitzen. da/du ad. hartzulo harzuri has Ipar. (ia beti bigarren osagai bezala erabilia): buru-has (= buru hutsik), ipurdi-has, mahunga-has. hasarazi, hasaraz, hasarazten. du ad. hasbeherapen Ipar. 'hasperena' haserrarazi, haserraraz, haserrarazten. du ad. haserre haserre egin dio ad. 'errieta egin' haserrealdi haserrebide haserrekor haserrekuntza Bizk. 'haserrea' haserretu , haserre(tu), haserretzen. da/du ad. hasgabe* e. hats-gabe hasgabetu* e. hats-gabetu hasgorapen hasi, has, hasten. da/du ad. hasian-hasi Ipar.: hasian hasi, goazen bururaino. hasialdi hasiberri izond. hasiera hasikin hasi-masi. iz. haspere n hasperen egin hasperenka hastandu , hastan, hastantzen. da/du ad. 'urrundu' hastapen

haste hastiagarri hastiarazi, hastiaraz, hastiarazten. Ipar. du ad. hastiatu , hastia, hastiatzen. Ipar. du ad. hastio hastio izan. du ad. hatiera (hizkuntza) Sin. aurrehititera hats 1: azken hatsa eman. hats hartu hats(-)hartze hats 2 'usain txarra' hats-bahi Ipar. adlag. 'arnasestuka': mendi tontorrera iritsi zen hats-bahi. hats-beherapen* e. hasbeherapen hats-gabe hats-gabetu , hats-gabe(tu), hatsgabetzen. da ad. hats-gorapen* e. hasgorapen hatsaldi hatsanditu , hatsandi, hatsanditzen. da ad. Sin. hatsantu hatsanka Ipar. 'arnasestuka' hatsantu , hatsant(u), hatsantzen. Ipar. da ad. Sin. hatsanditu hatsapen* e. hastapen hatsarre batez ere Zub. hatsartze* e. hats(-)hartze hatu hatxe "h" letraren izena hatz 1 (eskukoa). 2 'aztarna, arrastoa'. 3 'hazteria' hatz -belar Knautia arvensis hatz egin hatzamar* e. atzamar hatzazal* e. azazkal hatzeman* e. atzeman hau: hau guztia; bide honetan guztian; hauekin guztiekin; hau guztiau. hau da haundi* e. handi haur haurdanik batez ere Ipar. 'haurretik, umetatik' haur(-)denbora haurrean Ipar. 'umetan' haur egin haur(-)egite haur(-)galtze haur(-)min haur(-)oihal haurdun haurdunaldi haurgintza haurkeria hauro

haurride haurridetasun haurridetu , haurride(tu), haurridetzen. da/du ad. haurtu , haur(tu), haurtzen. da ad.: zahartu eta haurtu. haurtxo haurtzain haurtzaindegi haurtzaintza haurtzaro hausa (hizkuntza) hausgarri : albiste bihotzhausgarria. hausiabar* e. ausiabar hauskaitz hauskara hausketa h. hauste hausko Ipar. h. hauspo hauskor hauskortasun hauskortu , hauskor(tu), hauskortzen. da/du ad. hausle hausnar hausnar egin hausnarrean hausnarka hausnarkari hausnartu , hausnar(tu), hausnartzen. du ad. hausnartzaile hausnaurtu* e. hausnartu hauspo hauspogile hauspogintza hauspotu , hauspo(tu), hauspotzen. du ad. haustaile h. hausle hauste 1 hauste 2 Ipar. 'hausterrea' haustegi Ipar. 'erraustegia' hausterre haustu , hauts/haustu, hausten/haustutzen. da/du ad. Sin. hauts egin haustura hauta Ipar. 1 izond. 'bikaina': pilotari hauta . 2 iz. 'aukera' hautagai hautaldi hautapen hautarazi, hautaraz, hautarazten. dio ad. hautatu , hauta, hautatzen. du ad. hautatzaile

hautatze hauteman, hauteman, hautematen. du ad. hautemanarazi, hautemanaraz, hautemanarazten. dio ad. hautemangarri hauteskunde hautesle hautespen hautetsi 1 hautets, hautesten. du ad. hautetsi 2 iz. hauts hauspean: hauspeko ogia. hauts bihurtu hauts egin Sin. haustu hauts(-)egun hauts(-)kolore hautsarazi, hautsaraz, hautsarazten. du ad. hautsezin izond. 'ezin hautsizkoa' hautseztatu , hautsezta, hautseztatzen. du ad. hautsi, hauts(i), hausten. da/du ad. ezin hautsizko hautsi-mautsi hautsontzi hautu 1, haututzen. Heg. du ad. 'hautatu' hautu 2 Ipar. iz. 'aukeratzea, hautatzea' hautura: gure hautura edo nahitara egiten ditugu lanak. hautuz hautuzko hauxe hauzi* e. auzi hauzitegi* e. auzitegi hauzo* e. auzo hauzo lan* e. auzolan. haxe Ipar. 'zama': belar-haxea. haxekatu , haxeka, haxekatzen. Ipar. du ad. 'zamatu' haxelari hazaita hazaldi hazama hazarazi, hazaraz, hazarazten. du ad. hazbete hazgai Ipar. iz. hazgale hazgarri hazi 1, haz, hazten. da/du ad. hazi 2 iz. hazibide haziera hazil Lap. eta BNaf. h. azaro

hazitegi hazitoki hazka adlag. hazka egin hazkor hazkunde : biztanleen hazkundea. hazkuntza: usoen hazkuntza. hazkurri hazle hazpegi pl. 1 'beso-zangoak'. 2 'begitartearen alderdiak' hazta iz. 'pisua' haztaka Ipar. eta Naf. 'haztamuka' haztamu iz. 'haztamuka bilatzea': haur denborako haztamu eta lehen urratsak. haztamuka: haztamuka dabil ilunpean doana bezala. haztatu , hazta, haztatzen. du ad. 1 'ukituz hauteman'. 2 'pisuaz jabetzeko eskuan hartu'. 3 'pisatu' hazte : hazte gaiztoko umea. hazteri hazteritsu hebain hebain-hebain egin hebaindu , hebain(du), hebaintzen. da/du ad. hebreera (hizkuntza) hedabide hedadura hedagarri hedailo Zub. 'ahuspez, luze-luze etzanda' hedakor: olioa berenaz hedakor da. hedamen hedapen hedarazi, hedaraz, hedarazten. du ad. hedatu , heda, hedatzen. da/du ad. hede hedexuri Ipar. Lgart. 'jendarmea' hedoi* e. hodei hegabera Vanellus vanellus hegada h. hegaldi hegaka hegal 1 'teilatuaren, kapelaren,... ertza'. 2 Ipar. eta Naf. 'hegaztien hegoa'. 3 'arrainen igeri organoa' hegalabur Thunnus (Th unnus) thynnus. Sin. atungorri hegalari hegaldaka adlag. hegaldarazi, hegaldaraz, hegaldarazten. du ad.

hegaldari Ipar. 'hegalaria' hegaldatu , hegalda, hegaldatzen. da ad. hegaldi hegaldun hegalpe hegaluze Thunnus (germo) alalunga. Sin. atunzuri hegan hegan egin heganagi Liter. 'basoiloa' hegape hegats 'luma' hegatu , hega, hegatzen. da ad. hegatxabal Alauda sp . hegatxuri Larus ridibundus hegatz Ipar. 'teilatu ertza' hegaz batez ere Bizk. hegaz egin hegazka batez ere Bizk. hegazkada batez ere Bizk. h e gazkaldi batez ere Bizk. hegazkin hegazkinlari hegaztegi 'teilatua' hegazterren 'pauma' hegazti hegazti(-) hazkuntza hegaztiki 'hegazti-okela' hegaztin* e. hegazti hegaztizain hegaztizaintza hegi 'ertza, bazterra' hegiz hegi hegigo Zah. 'gorrotoa' hego 1 (hegaztien organoa). 2 (haize-mota) haize hego hego-ekialde hego(-)haize hego-mendebalde hegoa* e. hego hegoafrikar (herritarra) hegoalde hegoburu hegodun heia Ipar. 'abeltegia' heiagora Jas. 'garrasia, oihua' heiagora egin heiagoraz hein iz. 'maila, neurria, tamaina': ez apal zuen buruak hein horretaraino. hein bat 'apur bat' hein batean 'neurri batean' hein berean 'neurri berean' -tzeko heinean '-tzeko zorian'

heintsu Ipar.: heintsu bat egon ('berdintsu egon'); heintsu berean egon. hektarea hektogramo hektolitro hektometro hel 'laguntza eskatzeko oihua': hel guri! hel egin 'laguntza eskatzeko oihu egin' hela Ipar. 'eup!' helarazi, helaraz, helarazten. du ad. helbide helbideratu , helbidera(tu), helbideratzen. du ad. helburu helde Ipar. 1 'izurritea'. 2 'zertzelada' heldu 1, hel, heltzen. 1. da ad. 'iritsi, ailegatu': gure oihua zuregana hel bedi; autobusa heldu zeneko aspertuak ginen. 2. Ipar. eta Naf. da ad. 'etorri': menditik heldu dira (menditik datoz); heldu den astean ekarriko dugu hori (datorren astean). 3 Ipar. da ad. 'gertatu': gertakari txarraz inor gutxi ohartzen da heltzen den arte. 4 zaio ad. 'lagundu, sorotsi': hel zakizkie, eror ez daitezen. 5 da ad. 'umotu, zoritu'. 6 dio ad. 'oratu, eutsi'. 7 dio ad. 'ausiki, ziztatu': suge batek heldu ziolako moztu zioten hanka. heldu 2 iz.'ausikia, hozkada': suge pozoitsuen heldu edo hozkadetatik sendatu . heldu 3 izond.: gari helduaren kolorekoa; mutil gazte eta gizon helduak. heldualdi helduaro heldubada Zub. 'beharbada' helduera Bizk. heldugabe izond. helduleku heldutasun heleniar (herritarra): Heleniar Errepublika. helenismo helenizatu , heleniza, helenizatzen. da/du ad. helmen helmenean: helmenean egon, jarri. helmuga helsinkiar (herritarra) heltze hemen hemendik aitzina hemendik hara

hemendik aurrera hemengo hementxe hemeretzi hemeretzina hemezortzi hemezortzina hemisferio hemofilia Med. hemoglobina hemorroide Med. hepatitis Med. heptagono hera herabe herabe izan 1 da ad.: ez zara herabe jendartera ilkitzera; herabe zen gauza horietaz mintzatzeko. 2 du ad.: herabe du gezurra esatera. herabez 'lotsaz, ahalkez' herabearazi, herabearaz, herabearazten. Ipar. du ad. herabeki herabetasun herabeti herabetu , herabe(tu), herabetzen. da/du ad. heraldika herbal batez ere Ipar. eta Naf. 1 'ahula'. 2 'elbarria' herbaldu , herbal(du), herbaltzen. da/du ad. herbaltasun herbeheretar (herritarra) Sin. nederlandar herdoil herdoildu , herdoil(du), herdoiltzen. da/du ad. herdoildura herdoilgaitz herdoilgarri 'herdoiltzen duena' herdoilkor 'erraz herdoiltzen dena' herdoiltsu heredatu , hereda, heredatzen. Heg. du ad. 'jarauntsi' heredero Zah. h. oinordeko hereje Heg. h. heretiko heren herenegun herensuge herentzia Heg. 'ondoretasuna' heresia heretiko iz. eta izond. herexa Ipar. 1 'aztarna': aitzinekoen herexa sainduei jarraikirik. 2 'kaltea': haizeak ez du herexa edo kalte handirik egin.

herexe* e. heretiko herio: herioak eraman zuen. heriosuhar adlag. 'ahalegin bizian': eta heriosuhar ihesari eman zioten. heriotza 1: heriotzako orduan. 2: heriotza bat eginda, Ameriketara joan zen. heriotze* e. heriotza heriozko izlag. heroi heroiko heroina (droga) heroismo herori hi izord.aren era indartua herots Zub. 'zarata' herpes Med. herra Sin. gorroto herratsu herratu , herra(tu), herratzen. da ad. 'bidea galdurik ibili' herren herren egin herrendu , herren(du), herrentzen. da/du ad. herrenka herrentasun herresa* e. erres; erresa herresta herrestan herrestarazi, herrestaraz, herrestarazten. du ad. herrestari 'herrestan dabilena' herrestatu , herresta(tu), herrestatzen. da/du ad. herri herri(-)errepublika: Aljeriako Herri Errepublika Demokratikoa. herri(-)gizon herriko etxe herriko mutil herri(-)lan herri(-)zerbitzu herrialde herribildu h. hiribildu herriburu herrikide herrikoi herrikoitasun herrikoitu , herrikoi(tu), herrikoitzen. da/du ad. herrimin herrio Ipar. herriratu , herrira(tu), herriratzen. da/du ad. herritar herritartasun herritartu , herritar(tu), herritartzen. da ad.

herritasun herrixka herrizain herrizale herrizaletasun herrizaletu , herrizale(tu), herrizaletzen. da/du ad. herronka Ipar. 'errenkada, ilara' herskari herstu* e. estu herstura hertarazi, hertaraz, hertarazten. Ipar. du ad. hertsatu , hertsa, hertsatzen. du ad. hertsi 1 izond. 'estua': zentzu hertsian mintzatuz; hitz baten adiera hertsia; jabeari eman beharreko kontu hertsia . hertsi 2* e. itxi, hetsi hertsigune hertsikeria hertsiki hertsitasun hertsitu , hertsi, hertsitzen. da/du ad. 'estutu' hertu , hert, hertzen. Ipar. da/du ad. hertze h. heste hesgailu Ipar. 'zaurietako lotura' hesi hesitu , hesi(tu), hesitzen. du ad. hesola (hesiak egitekoa) hespil heste heste itsu heste lodi heste mehar hestebete hestegorri hestu* e. estu heterodoxo heterogeneo heterosexual hetika hetsi, hets, hesten. Ipar. eta Naf. du ad. 'itxi' heu hi izord.aren era indartua heure heureganatu , heuregana(tu), heureganatzen. du ad. heuretu , heure(tu), heuretzen. du ad. hexaedro hexagono hexametro heze

hezetasun hezetu , heze(tu), hezetzen. da/du ad. hezi, hez, hezten. du ad. hezibide heziera hezigabe izond. hezigaitz heziketa hezitzaile hezkuntza hezle hezueri hezur hezur eta azal (egin, egon, gelditu) hezur eta larru (egin, egon, gelditu) hezur eta mami hezur-huts hezurdura hezurtegi hezurtsu hezurtu , hezur(tu), hezurtzen. da/du ad. hi hiato hiazinto Hyacinthus sp. hibai* e. ibai hibaibide* e. ibaibide hidoi* e. idoi hidratatu , hidrata, hidratatzen. du ad. hidratazio hidrato hidraulika hidrodinamika hidrogeno hidrografia hidrokarburo hidrolisi hidrosfera hidrostatika Fis. hidroxido hidruro hiena Subfam. Hyaeninae hierarkia hieroglifiko izond. hieroglifo iz. higadura higanatu , higana(tu), higanatzen. da ad. higanot higatu , higa, higatzen. da/du ad. higatzaile higialdi

higiarazi, higiaraz, higiarazten. du ad. higiene higieniko higiezin izond. higigaitz higikari higikera higikor higimen higitu , higi, higitzen. da/du ad. higitzaile higuin higuin izan. du ad. higuinaldi higuinarazi, higuinaraz, higuinarazten. dio ad. higuindu , higuin(du), higuintzen. du eta da ad. higuingarri hihaur Ipar. hi izord.aren era indartua hika: hika hitz egin hikako: hikako formak; hikako moldea hil 1, hiltzen. da/du ad. hil edo bizi(ko) hil 2 iz. 1 'hiltzea'. 2 'pertsona hila' hil(-)hotza adlag.: hil-hotza erori zen. Sin. hil(-)hotzik hil(-)hotzik Sin. hil(-)hotza hil-jantzi hil-ohe hil 3: abenduko hilaren 24a. hilabete : hilabete egon zen gaixorik; hiru hilabete egon zen gaixorik. hilabetekari hilaldi Liter. hilarazi, hilaraz, hilarazten. du ad. hilarri hilaur hilaurtu , hilaur(tu), hilaurtzen. da ad. hilberri iz.: haren hilberria heldu zitzaigun (baina Txomin hil berri da) hilburuko hildako Heg. iz.: hildakoen artean ('hilen artean') hildo* e. ildo hildu izond.: eguzki hildua. hildura hilduratu , hildura(tu), hilduratzen. du ad. hile* e. hil; hilabete hileko iz. hilero

hileroko hilerri hileta hileta jo hiletak egin hiletari hiletsi, hilets, hilesten. du ad. hilezin izond. hilezintasun hilezkor Liter. 'hilezina' hilezkortasun hilgarri 'hiltzen duena' hilik 'hilda' hilketa hilkor 'hiltzen dena' hilkortasun hilkutxa hilobi hilobiratu , hilobira(tu), hilobiratzen. du ad. hilondoko hilotz 'gorpua' hiltamu Bizk. 'agonia' hiltegi hiltzaile hiltze: zerri-hiltzea; hiltze on bat eman diezagula. hilzori himno hindi (hizkuntza) hiperbola hiperbole hipnosi hipnotismo hipodromo hipofisi Anat. hipokrisia hipokrita hipopotamo Fam. Hippopotamidae hipoteka hipotekatu , hipoteka(tu), hipotekatzen. du ad. hipotenusa hipotesi hira Zah. 'haserrea' hiraka* e. iraka hire hireganatu , hiregana, hireganatzen. da/du ad. hiretu , hire(tu), hiretzen. du ad. hiri hiriarteko hiribide hiribildu

hiriburu hirigintza hirigune hiritar hiritartu , hiritar(tu), hiritartzen. da/du ad. hirizain hiro Zub. 'zornea' hiroarazi, hiroaraz, hiroarazten. Zub. du ad. hirodura Zub. hirotu , hiro(tu), hirotzen. da/du ad. hiru hiruna hirunaka hiruretan hogei Ipar. 'hirurogei' hirugarren hirugarrenekorik hirugarrengo hirugarrenik hirugarrendar 'hirugarren ordena erlijiosoko kidea' hirugihar iz. hiruhortz iz. hiruki iz. hiruko iz. hirukoitz hirukoiztasun hirukoiztu , hirukoitz/hirukoiztu, hirukoizten. da/du ad. hirukote hirur Ipar. eta Naf. Zah. h. hiru hirurehun hirurehungarren hirurogei: hirurogeita lau; hirurogeita batgarren. hirurogeina hirurogeigarren hirurogeitar izond. hirurren hirusta Trifolium sp. hirutasun hiruzpalau hisia Ipar. g.er. 'gorroto pasakorra': hisia handitan daude bi auzoak. histeria histeriko historia historialari historiaurre historiko historiografia histu , hits, histen. da/du ad. histura hitano

hititera (hizkuntza) hits hitsarazi, hitsaraz, hitsarazten. du ad. hitz hitz -aspertu hitza atxiki hitza bete hitza hautsi hitza jan hitzaren jabe egon hitzari eutsi hitzean egon hitz egin hitz eginarazi hitz eragin hitz(-)erdika hitz eta pitz hitzetik hortzera hitzezko hitz -jario 1 iz.: ezin atertuzko hitz-jarioa. 2 izond.: zaharrago eta hitz-jarioago izaten omen gara. hitz(-)mitz hitz(-)mizti izond. hitz -motel izond. hitzaldi hitzaldi txo hitzarmen hitzartu , hitzar, hitzartzen. du ad. hitzaurre hitzaurregile hitzeko: hitzeko emakumea da Edurne. hitzeman, hitzematen. du ad. hitzontzi izond. hitzordu : Iakirekin hitzordu bat hartu dugu; badut bihar hitzordu bat Maiterekin. hizka hizka-mizka Ipar. 1 adlag. 2 iz.: hizka-mizka zerbait izan dugu gure artean. hizkatu , hizka, hizkatzen. da ad. 'eztabaidatu' hizkera hizketa hizketan hizketakide hizketaldi hizketatu , hizketa(tu), hizketatzen. da ad: elkarrekin hizketatu ziren. hizki hizkuntz a hizkuntzalari Sin. linguista hizkuntzalaritza Sin. linguistika hizlari hizpide hizpidean egon 'arrazoia izan' hiztegi hiztegigile

hiztegigintza Sin. lexikografia hiztun hobari hobe izond. (*hobe esan e. hobeki esan) hobe beharrez hobe izan, hobe izaten, hobe izango / hobeko. da/du ad.: hobe dugu isildu lotsagabe gelditu baino. hobe ustean hobe ustez hobeki adlag. hobekien hobekienik hobeki esan hobekitu , hobeki(tu), hobekitzen. Ipar. da/du ad. 'hobetu' hobekuntza hoben hobendun hobengabe izond. hobengabetasun hoberen hobeto hobetsi, hobets, hobesten. du ad. hobetu , hobe(tu), hobetzen. da/du ad. hobi hobikari Hizkl. hobiratu , hobira(tu), hobiratzen. du ad. hobiratzaile hodei hodeiarte Sin. ostarte hodeitsu hodeitu , hodei(tu), hode itzen. da/du ad. hodeitxo hodi hoditeria hogei: hogeita bost; hogeita batgarren. hogeigarren hogeiren hogen* e. hoben hogerleko* e. ogerleko hogoi* e. hogei hola 'honela, horrela' hola-hala hola-hola holako holakatu , holaka, holakatzen. Ipar. da/d u ad. holandar (herritarra) holandes (herritarra) holatsu 'honelatsu, horrelatsu' holaxe holtz 'pareta mehea'

homilia homogeneo homologo homonimo homosexual homotezia Mat. hona hona hemen honaino hona non honantz honaindi : mugaz honaindi(an, ko, -tik, -ra) honako: honako adibide hau jarri zuen. honatx 'hona hemen' hondabide hondagarri hondakin hondamen hondamendi hondar 1 1 'harea'. 2 'jaten edo erabiltzen den zerbaitetik gelditzen dena': eltzeko hondarrak. hondar 2 1 Ipar. 'hondoa'. 2 Ipar. eta Naf. 'azkena': urtearen hondarrean. hondarreko: hondarreko aldian. hondarazi, hondaraz, hondarazten. du ad. hondargabe Ipar. izond.: itsaso hondargabea. hondarraldi Ipar. eta Naf. 'azkenaldia' hondartu , hondar(tu), hondartzen. 1 Ipar. da/du ad. 'azkendu, ahitu'. 2 da ad.'ontzi bat, hondoa jo duelako gelditu' hondartza hondatu , honda, hondatzen. da/du ad. 1 'desegin, galdu'. 2 'hondoratu' hondatzaile hondeatu , hondea, hondeatzen. du ad. 'lurzoruan zangak edo zuloak egin': nabasaiaz harrotu eta laiaz hondeatu . hondo hondoa jo hondogabe izond. hondoratu , hondora, hondoratzen. da/du ad. hondurastar (herritarra) honela honelako honelakoxe honelatsu honelaxe honen: ez nuen uste honen ergela nintzenik.

honenbeste honenbestean: ehuneko honenbestean erosi dute. honenbesteko izlag. honenbesteraino beste honenbeste honenbesteko iz. honezkero honiarar (herritarra) hontz hor horko hortik hor-hemen hor-hemengo hor-hemenka hor nonbait horail horaildu , horail(du), horailtzen. da/du ad. hordi hordialdi hordiarazi, hordiaraz, hordiarazten. du ad. hordigarri izond. eta iz. hordikeria hordirik horditasun horditu , hordi(tu), horditzen. da/du ad. hori 1: hori guztia; horiekin guztiekin. hori bai horregatik hori 2 horikara horitasun horitu , hori(tu), horitzen. da/du ad. horitza* e. oritz horixe horixka horizontal horizonte 'ostertza' horizta horiztatu , horizta, horiztatzen. da/du ad. horma 1 Sin. izotz , lei horma 2 horma(-)belar Parietaria officinalis. Sin. pareta(-)belar horma(-)bular horma lehor horma(-)sugandila Podarcis muralis hormamendi h. izozmendi hormate hormatu , horma(tu), hormatzen. du ad. Sin. izoztu , leitu hormatxori 'txolarrea' hormona

horni 'hornidura' hornidura hornigai hornikuntza hornitegi hornitu , horni(tu), hornitzen. da/du ad. hornitzaile horoskopo horra horra-hona horra hor horraino horrantz horrako: lastima horrako zuzentzaile horrek liburua zuzendu duen bezain erraz mundua ezin zuzendu ahal izatea. horratik horratu , horra(tu), horratzen. da ad. horratx horregatik junt. horrela horrelako horrelatsu horrelaxe horren: ez nuen uste horren ergela nintzenik. horrenbeste horrenbestean: iritsi ginen, eta horrenbestean pozik; hileko horrenbestean egin zuten tratua. horrenbesteko horrenbestetan 'horrenbeste aldiz' horrenbesterainoko beste horrenbeste horrenbestez horretaratu , horretara(tu), horretaratzen. da/du ad. horrezkero hortakotz Ipar. 'horregatik' hortaz: liburu gehienak eleberriak ditu; eleberrigile handi dugu, hortaz? horte ntsia Hydrangea hortensia hortxe hortz hortzetako eskuila hortzetako pasta hitzetik hortzera hortz-artatzaile* e. aho-artatzaile hortz-midiku* e. aho-artatzaile hortz-ore* e. hortzetako pasta hortzeskuila* e. hortzetako eskuila hortzorde horzbiko horzdun

horzgabe izond. horzkari Hizkl. hoskide hoskidetasun hostaila hostailatu , hostaila(tu), hostailatzen. da ad. hostaldi hostatu , hosta, hostatzen. da ad. 'landareak hostoz jantzi' hostazuri Sorbus aria hostia* e. ostia hosto hosto erorkor hosto iraunkor lore(-)hosto hostoberritu , hostoberri(tu), hostoberritzen. da ad. hostodun hostope hostotsu hostotza hotel hots hots egin hots eman 1 'gidatu': ardiak hots emateko. 2 'akuilatu' hotsandiko: hotsandiko zeremonia. hotsemaile 'eragilea, gidaria' hotz 1 iz. 2 izond. hotz -hotzean hotzaldi hotzarazi, hotzaraz, hotzarazten. du ad. hotzepel hotzeri hotzete hotzik hotzikara hotzil 'epela baino zerbait hotzagoa' hotzildu , hotzil(du), hotziltzen. da/du ad. hozbera hozberatasun hozbero iz. 'tenperatura' hozgarri 'hozten duena' hozi 'ernamuina' hozitu , hozi(tu), hozitzen. da ad. hozka 1 iz. 2 adlag. hozka egin hozkada hozkailu hozki hozkirri 1 izond. eta iz. hozkirri 2 Bizk. 'hotzikara'

hozpera* e. hozbera hozpil hozpildu , hozpil(du), hozpiltzen. da/du ad. hoztasun hozte : hozte-prozesua. hoztu , hotz, hozten. da/du ad. humanismo humanista humil* e. umil hungariar (herritarra) hungariera (hizkuntza) hunki 1, hunkitzen. Ipar. du ad. h. hunkitu hunki 2 iz. 'ukitua': Jainkoaren hunki eztiak onera bih urtzen gaitu. hunkiarazi, hunkiaraz, hunkiarazten. du ad. hunkigarri izond. hunkitu , hunki, hunkitzen. da/du ad. huntz Hedera sp. hupa Ipar. 'aupa!' hupatu , hupa(tu), hupatzen. Ipar. du ad. 'aupatu, gora altxatu' hur 1 iz. 'hurritzaren fruitua' hur 2 Bizk. adlag. 'hurbil, hurran' hurrean hurreko hurrera hurretik hur-hurrean hur-hurreko hur-hurretik ezta hurrik eman ere hura huraxe

hurbil: Ekialde Hurbila hurbildik hurbiletik hurbileko hurbilagotu , hurbilago(tu), hurbilagotzen. da/du ad. hurbilarazi, hurbilaraz, hurbilarazten. du ad. hurbildanik hurbildu , hurbil(du), hurbiltzen. da/du ad. hurbilketa hurbilkor: lerro hurbilkorrak. hurbiltasun hurbiltxo hurko izond. eta iz. lagun hurko hurkotasun hurran Ipar. 1 'hurbil'. 2 '-tzeko zorian': hil hurran da; zeren akabatu hurran baita eguna. hurraneko hurrandu , hurran(du), hurrantzen. Ipar. 1. da/du ad. 'hurbildu'. 2. da ad. 'hilzorian egon' hurre h. hur 2 hurren hurren arte hurrena hurrenik hurrenez hurren hurrengo hurrenkera hurreratu , hurrera(tu), hurreratzen. da/du ad. hurriera (hizkuntza) hurritz Corylus avellana hurrondo Corylus avellana

hurrup hurrupa hurruparazi, hurruparaz, hurruparazten. dio ad. hurrupatu , hurrupa(tu), hurrupatzen. du ad. huskeria hustasun hustu , huts/hustu, husten. da/du ad. hustuezin 'ezin hustuzkoa' huts 1 iz. huts egin huts eragin hutsa izan: akats hori, akatsa baldin bada, hutsa da besteen aldean. hutsean huts 2 izond. huts-hutsik huts ala kausi huts edo bete huts 3 zenb.: bost eta huts; huts eta huts. hutsal hutsaldi hutsalkeria hutsarazi, hutsaraz, hutsarazten. du ad. hutsarte hutsegile hutsegite hutsezin 'hutsik ezin egin duena' hutsezintasun hutsik hutsune

I
i "i" letraren izena i greko "y" letraren izena ia ia-ia iaio Gip. eta Naf. (bi silabatan esaten da) iaiotasun iaz ibai: Ibai Beltza; Ibai Gorria . ibai(-)aho ibaiadar ibaibide ibaiertz ibaika ibar ibeni* e. ipini iberiar iz. eta izond. iberiera (hizkuntza) iberiko ibi ibiarazi, ibiaraz, ibiarazten. du ad. ibilaldi ibilarazi, ibilaraz, ibilarazten. du ad. ibilbide ibilera ibilgailu ibilgaitz : leku ibilgaitza da hau. ibili, ibil, ibiltzen. da/du ad.: berriz ibili behar ez ditugun bideak. ibilkari ibilketa ibilki ibiltari ibiltoki ibis Fam. Threskiornicid ae ibitu , ibi, ibitzen. da/du ad. idaroki* e. iradoki idarokizun* e. iradokizun idatzaldi idatzarazi, idatzaraz, idatzarazten. dio ad. idatzi, idatz, idazten. du ad. idazgai idazgela idazkari idazkariorde idazkaritza idazkera idazketa idazki idazkintza* e. idazkuntza idazkun Sin. inskripzio

idazkuntza idazlan idazlari idazle idazmahai idazmakina idazmen 'idazteko gaitasuna' idazpen idazpuru idaztaldi* e. idatzaldi idaztankera idazti h. liburu idaztoki ide* e. kide ideal idealismo idealista ideia identifikatu, identifika, identifikatzen. du ad. ideografiko ideograma ideologia ideologiko ideologo idi idi(-)begi Anacyclus clavatus idi(-)bihotz 'tulipa' idi(-)mihi Anchusa azurea idiki 'idi-okela' idisko idoi 1 'zingira'. 2 Ipar. 'iraina, laidoa' idoitsu idoki, idokitzen. Ipar. du ad. 1 'atera'. 2 'kendu' idolatra idolatria idolo idolozale idor Ipar. eta Naf. 'lehorra, agorra' idorki adlag. idoro, idorotzen. da/du ad. idorraldi idorrarazi, idorraraz, idorrarazten. du ad. idorreri idortasun idorte 'agortea' idortu , idor(tu), idortzen. da/du ad. idulki idun Bizk. iduneko Bizk. iz.

iduri iz. Ipar. eta Naf. h. irudi iduri izan Ipar. eta Naf.: iduri du eri dela. ene iduriko Ipar. eta Naf. 'nire ustez' idurimen* e. irudimen iel ieldu , iel(du), ieltzen. da ad. ifernu* e. infernu ifrentzu 'txanpon, oihal, etab.en atzeko aldea'. Sin. iruntzi ifrentzuz Sin. iruntzitara igali 'fruitua' igan, igaten. da ad. Ipar. eta Naf. 'igo' igande igandero igaraba Lutra sp. eta Enhydra sp. igarkizun igarle igarmen igaro, igarotzen. da/du ad. igaroaldi igaroarazi, igaroaraz, igaroarazten. du ad. igarobide igarokor igarrarazi, igarraraz, igarrarazten. dio ad. igarri , igar, igartzen. du/dio ad. igaz* e. iaz igboera (hizkuntza) igebelar Nymphaea sp . igel Fam. Ranidae eta Hylidae igeltsari* e. igeltsero igeltsaritza* e. igeltserotza igeltsero igeltserotza igeltsu igeltsuztatu , igeltsuzta, igeltsuztatzen. du ad. igeri adlag. 1: ibaia igeri zeharkatu. 2: airean igeri gelditzen den ilauna. igeri egin igerian igeri egon: ur gainean igeri dagoen enborra . igerialdi igerika batez ere Ipar. eta Naf. 'igerian' igerikari Ipar. 'igerilaria' igerikatu , igerika(tu), igerikatzen. Ipar. da ad. 'igeri egin' igeriketa igerilari igerileku igeritako iz.

igerri* e. igarri igita iz. 'igitatzea': igita lanera joan da. igitai igitaldi igitari igitatu , igita(tu), igitatzen. du ad. iglu igo, igotzen. da ad. igoaldi igoarazi, igoaraz, igoarazten. du ad. igobide igoera igogailu igokari igokunde igon* e. igo igongailu* e. igogailu igorgailu igorl e igorpen igorrarazi, igorraraz, igorrarazten. dio ad. igorri , igor, igortzen. du ad. igortziri* e. ihurtzuri igotze igun 'gabia, mailu handia' igurain g.er. 'basozaina' igurikatu , igurika, igurikatzen. Ipar. du ad. h. iguriki iguriki, igurikitzen. Ipar. du ad. 'itxaron': zaude ene begira, iguriki nazazu. igurikimen Ipar. 'itxaropena' igurtzaldi igurtzarazi, igurtzaraz, igurtzarazten. dio ad. igurtzi, igurtz, igurzten. du ad. igurtzika igurzkari Hizkl. iguzki e. eguzki ihabali 'beldurtia' ihakin Ipar. 1 'norbaiten keinuen edo moldeen antzeratzea, askotan isekazkoa'. 2 'iseka'. 3 'keinua' ihakindatu , ihakinda, ihakindatzen. Ipar. du ad. 'norbaiten keinuak eta moldeak antzeratu, norbaiten ihakina egin' ihaloskatu* e. ihalozkatu ihalozka Ipar. ihalozkatu , ihalozka(tu), ihalozkatzen. Ipar. da ad. 'iraulkatu' ihar ihardesle

ihardespen ihardetsarazi, ihardetsaraz, ihardetsarazten. dio ad. ihardetsi, ihardets, ihardesten. du ad. iharduera* e. jarduera iharduki, iharduki, ihardukitzen. Ipar. du ad. 1 'eztabaidatu'. 2 'mintzatu'. 3 'gogor egin' ihardun* e. jardun ihardun erazi* e. jardunarazi ihardunaldi* e. jardunaldi ihardunbide* e. jardunbide ihardungai* e. jardungai ihargarri iharrarazi, iharraraz, iharrarazten. du ad. iharrausi* e. inarrosi iharrosi* e. inarrosi ihartasun ihartu , ihar(tu), ihartzen. da/du ad. ihauli* e. irauli ihaurkin* e. inaurkin ihaurri 1, ihaur, ihaurtzen. Ipar. du ad. ihaurri 2 Ipar. adlag. ihausi Ipar. iz. 'zaunka' ihausika Ipar. ihauska Ipar. ihauskatu , ihauska(tu), ihauskatzen. Ipar. da ad. ihaute* e. inaute ihauteri* e. inauteri ihaz* e. iaz ihes iz. ihes egin ihesari eman ihesari lotu Ipar. zaio ad. ihes eragin ihes(-)hodi ihesaldi ihesarazi, ihesaraz, ihesarazten. dio ad. h. ihes eragin ihesbide ihesi 1 adlag.: etsaiaren ihesi dabilena; ihesi (joan, etorri, etab.) direnak. ihesi 2, ihes(i), ihesten. da eta du ad. iheska iheskor iheslari ihesleku ihi Juncus sp. ihintz ihinztatu , ihinzta, ihinztatzen. du ad.

ihizaldi* e. ehizaldi ihizi Ipar. eta Naf. h. e h i z a ihizketa* e. e h i z a ihiztoka Ipar. 'zingira' ihiztokatsu Ipar. ihortziri* e. ihurtzuri ihurtzuri Sin. inusturi ijito ijito(-)sardina Sprattus sprattus ijitokeria ika-mika iz. ikara iz. ikara egin ikara egon ikara eman ikara eragin ikara ibili ikaran Ipar. ikaraz ikaretan ikaragarri ikaragarriko Ipar. ikaragarrizko Heg. ikaragarrikeria ikaraio Torpedo marmorata ikarakor ikaraldi ikararazi, ikararaz, ikararazten. du ad. ikarati ikaratu , ikara(tu), ikaratzen. da/du ad. ikasarazi, ikasaraz, ikasarazten. dio ad. ikasbide ikasgai ikasgela ikasi, ikas, ikasten. du ad. ikasketa ikaskide ikaskizun ikaskuntza ikasle ikasliburu ikasmahai ikaspen g.er. h. irakaspen ikastaldi ikastaro ikaste ikastegi ikastetxe ikastola ikastordu ikastun ikasturte ikatz

ikazketa iz. 'ikatz-garraioa' ikazketari ikazkin ikazkintza ikaztegi ikaztobi ikaztu , ikatz/ikaztu, ikazten. da/du ad. ikergai ikergaitz ikergoa* e. ikerketa, ikertze ikerka Ipar. 'ikertzen' ikerketa ikerkuntza ikerlan ikerlari h. ikertzaile ikerraldi ikertu , iker, ikertzen. du ad. ikertzaile ikertze ikol Bizk. izond. 'barne-hutsa' ikoldu , ikol(du), ikoltzen. Bizk. da/du ad. ikoltasun Bizk. ikono ikonoklasta ikortzirin 'azaleko baba' ikosaedro ikoti Bizk. 'jauzia' ikotika iktiologia ikuilu* e. ukuilu ikur ikurrin 'bandera, bereziki Euskal Herrikoa' ikus-entzule ikus-entzunezko ikusarazi, ikusaraz, ikusarazten. dio ad. ikusbera ikusbide ikusezin izond. 'ezin ikusizkoa' ikusezintasun ikusgai ikusgailu ikusgaitasun ikusgaitz ikusgarri 1 izond. 2 iz. ikusgarriro ikusgune ikusgura iz. eta izond. ikusi, ikus, ikusten. du ad. ikusi-makusi ikusiezin iz. Sin. ezinikusi

ikuska ikuskari 1 'ikuskizuna'. 2 'ikuskatzailea' ikuskatu , ikuska(tu), ikuskatzen. du ad. ikuskatzaile ikuskera ikusketa ikuskizun ikuskor* e. ikusgai ikusle ikusliar Ipar. ikusmen ikusmin ikusmira ikusmiran ikusmiratu , ikusmira(tu), ikusmiratzen. du ad. ikusmolde ikusnahi iz. eta izond. ikuspegi ikuspen ikuspuntu ikustaldi ikustate Ipar. 1 'begirunea'. 2 'esker ona' ikustatu , ikusta, ikustatzen. du ad. 'ikuskatu' ikuste ikusterrean: ikusterrean duen haranari begira. ikustoki ikutu* e. ukitu ikuzgailu Sin. ikuzmakina ikuzgarri Ipar. ikuzi, ikuz, ikuzten. Ipar. da/du ad. 'urez garbitu' ikuzle Ipar. ikuzmakina Sin. ikuzgailu ikuztegi Ipar. ilagin Ipar. ilagintza Ipar. ilaintsa Zub. 'mirua' ilaje ilar 1 Pisum sativum . 2 Ipar. eta Naf. 'babarruna, indaba' ilar xabal Ipar. eta Naf. 'dilista' ilar xehe Ipar. eta Naf. Pisum sativum ilar biribil Ipar. eta Naf. Pisum sativum ilara ilargi ilargi-jo izond. 'aldizkako zoroaldiak dituena' ilargi-aldarte ilargi berri ilargi bete ilargialdi

ilargitar ilargite ilaun 1 izond.: aztarna hutsal eta ilaunak. 2 iz. 'errautsa': berehala ikatzak ilaunez estaltzen dira. ilaundu , ilaun(du), ilauntzen. da/du ad. ilaur* e. hilaur ilaurtu* e. hilaurtu ilbehera ilbeltz Gip. eta Naf. h. urtarril ilberri ilbete ildaska ildaskatu , ildaska(tu), ildaskatzen. du ad. ildo ildokatu , ildoka(tu), ildokatzen. du ad. ile ile alde ile kontra ile(-)apaindegi ile-apaintzaile ile(-)motots ileapaindegi* e. ile(-)apaindegi ileapaintzaile* e. ile-apaintzaile ileberritu , ileberri(tu), ileberritzen. da ad. iledun ilegabe izond. ileki Ipar. iz. ilendi* e. ilinti ileorde ileti* e. ilinti iletsu ilgora ilinti ilki, ilkitzen, ilkiko. Batez ere Ipar. da ad. 'atera, irten' ilkialdi Ipar. ilkiarazi, ilkiaraz, ilkiarazten. Ipar. du ad. ilkibide Ipar. ilkitze iloba 1 'senidearen semea nahiz alaba'. 2 'biloba, semearen edo alabaren semea nahiz alaba' iloba txiki 'lehengusuaren semea nahiz alaba' ilobaso Ipar. Sin. biloba ilor* e. hilaur iltzatu , iltza, iltzatzen. du ad. iltze iltze-belar Caryophyllus aromaticus iltzegile iltzeztatu , iltzezta, iltzeztatzen. du ad.

ilun ilunabar ilunabartu , ilunabar(tu), ilunabartzen. du ad. (nor kasurik gabea) ilunaldi ilunantz 'argitasun ahula' ilunarazi, ilunaraz, ilunarazten. du ad. ilunarte ilunbe* e. ilunpe ilundegi ilundu , ilun(du), iluntzen. da/du ad. ilundura ilungarri ilunik adlag. ilunkara ilunkera Bizk. 'ilunabarra, iluntzea' ilunki adlag. ilunkor ilunpe ilunpean ilunpetan ilunpetsu iluntasun iluntze ilunxko ilunzale ilusio ilustrazio imajina imajinatu , imajina(tu), imajinatzen. du ad. 'irudikatu' imajinazio 'irudimena' iman iman(-)harri imandu , iman(du), imantzen. da/d u ad. imanorratz imantze imilaun Bizk. imina Bizk. iminerdi Bizk. imini* e. ipini imintzio imitatu , imita, imitatzen. du ad. imitazio immunitate immunizatu , immuniza, immunizatzen. da/du ad. immunizazio imurtxi imurtxi egin inar 1 Ipar. 'txinparta, pindarra'. 2 e. ginarra

inarrosaldi inarrosarazi, inarrosaraz, inarrosarazten. du ad. inarrosi, inarros, inarrosten. da/du ad. inarrosle inarroste inauguratu , inaugura, inauguratzen. du ad. inaugurazio inaurkin inaurri* e. ihaurri inausaldi inausarazi, inausaraz, inausarazten. dio ad. inausi, inaus, inausten. du ad. inauskai inausketa inaustari inauste inaute 'inauteria': hori astelehen inautez egingo da. inauteri inbasio inbentario inbertsio Mat. inbidia batez ere Herr. inbutu Sin. onil indaba Bizk. Phaseolus vulgaris indar indar egin indar eman indarrean: indarrean dagoen legea; indarrean zeuden ohiturak. indarrez indarrezko indarberritu , indarberri(tu), indarberritzen. da/du ad. indardun indargabe izond. indargabetasun indargabetu , indargabe(tu), indargabetzen. da/du ad.: gaitz luze hark gorputza argaldu eta indargabetu zion; gobernuaren dekretu guztiak indargabetuz. indargarri indarka indarkeria indarraldi indarretxe indartsu indartu , indar(tu), indartzen. da/du ad. indartze independentzia

Indi gaztaina Aesculus hippocastanum. Sin. itsas gaztaina indiano indiar (herritarra) indikatibo indioilar Meleagris gallopavo indioilasko indioilo indizio Heg. Herr. (gaixoari orratzaz egiten zaiona) indoeuropar (herritarra) indoeuropar hizkuntzak indoeuropera (hizkuntza) indonesiar (herritarra) indonesiera (hizkuntza) indukzio induljentzia h. barkamen induska adlag. industria industrial izond. industrialari industrializatu , industrializa, industrializatzen. da/du ad. inertzia infanteria infekzio Med. infernu infernuratu , infernura(tu), infernuratzen. da/du ad. infernutar infinitibo Gram. infinitu inflazio Ekon. informatika informatu , informa, informatzen. da/du ad. informatzaile informazio infragorri infusorio ingeles (hizkuntza) ingeniari ingeniaritza ingira ingude inguma 1 'lo dagoenari erasotzen dion iratxoa; amesgaiztoa'. 2 'iratxoa, mamua'. 3 'tximeleta, pinpirina' ingurabide 'herria inguratzen duen bidea' inguraldi ingurarazi, inguraraz, ingurarazten. du ad. inguratu , ingura, inguratzen. 1 da ad. 'hurbildu'. 2 du ad.: urak

inguratzen dituen lurralde ezkutuak. inguratzaile ingurrazti* e. koaderno, kaier inguru inguru -minguru ingurubira ingurugiro h. ingurumen inguruka ingurumari : herriko eta ingurumariko etxeetan. ingurumen (bereziki Ekologian): autobideek kalte handiak egiten dizkiote ingurumenari. ingurune ingurutren* e. aldiriko tren ingurutxo injektore injekzio injineru h. ingeniari injinerutza h. ingeniaritza inkesta 1 'iritzi-bilketa'. 2 Ipar. 'auzitegiko ikerketa' inkestagile inkoniatu Ipar.: eri inkoniatua. inmunitate* e. immunitate inoiz inoiz edo behin inoiz ere ez inoizka inoizko inola inola ere ez inolako inolaz ere inon inondik inondik ere inondik inora inongo: ez naiz inongoa; ez dugu inongo testutan aurkitu . inor inora inorako inortxo inozente Herr. 1 'errugabea'. 2 'tolesgabea' inozo inozokeria inozotasun inperialismo inperialista inperio inplizitu inporta izan. dio/zaio ad. Herr. inportant h. garrantzitsu inportantzia h. garrantzi, munta

inportatu , inporta, inportatzen. du ad. inportazio inposatu , inposa, inposatzen. du ad. inposatze inposizio inprenta h. inprimatze inpresio h. zirrara inpresionismo inpresionista inprimagailu inprimaki inprimarazi, inprimaraz, inprimarazten. dio ad. inprimategi inprimatu , inprima, inprimatzen. du ad. inprimatzaile inprimatze 'inprimatzeko teknika' inprimeria h. inprimatze insektizida* e. intsektizida insektu* e. intsektu inskripzio 1 'izen ematea'. 2 Sin. idazkun inspektore 1 'poliziaren kargua'. 2 h. ikuskatzaile instalatu , instala, instalatzen. du ad. instalazio instant* e. istant institutu instituzio h. erakunde instrumental instrumentu 'musika-tresna' integral Mat. integratu , integra, integratzen. 1. Mat. 2. h. bertakotu , gizarteratu integrazio 1 Mat. 2 h. bertakotz e , gizarteratze integrismo integrista intelektual intentsitate intentzio Herr. interes interesatu , interesa, interesatzen. da ad. interesgarri interferentzia Fis. interjekzio internazional h. nazioarteko interpretatu , interpreta, interpretatzen. du ad. interpretatzaile

interpretazio interprete intsektizida intsektu intsektujale intsentsatu , intsentsa, intsentsatzen. du ad. intsentsu intsentsu(-)belar Senecio cruentus, etab. intsentsu(-)ontzi intsulina intsusa Sambucus sp . intsusa-txori 'txinboa' intuizio intxaur intxaur beltz intxaur(-)hauskailu intxaur muskatu intxaur(-)saltsa intxaurrondo Juglans regia intxaurtze 'intxaurrondoa' intxixu intzestu intziri intziri egin intzirika inude inurri Formicidae inurritegi inurritu , inurri(tu), inurritzen. da ad. inusturi Sin. ihurtzuri inuzente Herr. inuzentekeria Herr. ioi ionizatu , ioniza, ionizatzen. da/du ad. ionosfera ipar ipar-ekialde ipar(-)haize ipar-mendebalde ipar-orratz* e. iparrorratz ipar-sartalde 'iparmendebaldea' ipar-sortalde 'ipar-ekialdea' iparburu iparralde iparraldeko iparraldetar iparrizar iparrorratz ipartar ipi -apa ipinarazi, ipinaraz, ipinarazten. dio ad. ipini, ipin, ipintzen. du ad. ipotx

ipuin ipuingile ipuingintza ipuinlari ipurbeltz ipurdi ipurdi -has Ipar.: ipurdi-has utzi dute Txomin, gehiegizko irabazpideak salatzean. ipurdiz gora ipurdiko iz. ipurkada ipurmami ipurtalde izond. ipurtandi 'ipurdi-handia' ipurtargi Lamprys noctiluca ipurtarin izond. 'ipurdi-arina' ipurtats Putorius putorius ipurterre izond. ipurteste 'ipurdi hestea, heste lodia' ipurtezur 'ipurdi hezurra' ipurtondo ipurtzulo ipuru 1 Juniperus communis ipuru 2 'alor baten ertza, landu gabe geratzen dena' ipuruko iz. 'kopetakoa, idi eta behiei, uztartzean, kopetan jartzen zaiena' ira Bizk. 'iratzea' irabazarazi, irabazaraz, irabazarazten. dio ad. irabazi 1, irabaz, irabazten. du ad. irabazian irabazi 2 iz. irabazkin irabazle irabazpide irabaztun irabiagailu irabiaketa irabiatu , irabia, irabiatzen. da/du ad. irabio irabiur iradoki, iradokitzen. du ad. iradokizun iragabide* e. iraganbide iragaile iragaite iragaitza iragaitzaz 'bidenabar' iragan 1, iragaten, iraganen. da/du ad. iragan 2 iz.

iraganaldi iraganarazi, iraganaraz, iraganarazten. du ad. iraganbide iragangaitz iragangaiztasun iragankor iragankortasun iragarki iragarkizun iragarle iragarmen: batari sendatzeko antzea ematen diozu, besteari iragarmena, beste bati mirari egiteko indarra. iragarpen iragarri , iragar, iragartzen. du ad. iragazgaitz Sin. irazgaitz iragazgaiztasun Sin. irazgaiztasun iragazi Sin. irazi iragazki Sin. irazki 1 iragazkor Sin. irazkor iragazkortasun Sin. irazkortasun iragaztegi Sin. iraztegi irail irain irain egin iraindu , irain(du), iraintzen. du ad. iraingarri iraitzi, iraitz, iraizten. du ad. iraitz -aparatu edo iraitzaparatu iraizean* e. iragaitzaz iraka irakasbide irakasgai irakaskizun irakaskuntza irakasle irakasleria irakaspen irakastaldi irakaste irakastegi irakatsi 1 irakats, irakasten. du ad. irakatsi 2 irakiar (herritarra) irakidura irakin, irakiten. du ad. (nor kasurik gabea) irakinaldi irakinarazi, irakinaraz, irakinarazten. du ad.

irakitan irakite irakitu* e. irakin irakurgai irakurgaitz irakurgarri irakurgarritasun irakurgela irakurketa irakurkizun irakurle irakurlego 1 'irakurlet za'. 2* e. irakurleria, irakurleak irakurleria irakurletza irakurmen 'irakurtzeko gaitasuna' irakurpen irakurraldi irakurrarazi, irakurraraz, irakurrarazten. dio ad. irakurri , irakur, irakurtzen. du ad. irakurterraz irakurtezin irakurtze iralki* e. eralki irandar (herritarra) irarketa irarkola irarlan irarle irarri , irar, irartzen. du ad.: igeltsu etabarretan irarritako lerroak. irasagar irasagarrondo Cydonia oblonga irastor 'lapa-belarra' irato, iratotzen. du ad. 'itoarazi' iratxeki* e. eratxiki iratxo iratxori 'buztanzuria' iratzargailu iratzargarri iratzarri , iratzar, iratzartzen. 1. da/du ad. 'iratzartu': oso goiz iratzarri naiz gaur; garaiz iratzarri dugu haurra . 2 izond.: gazte batzuk beste batzuk baino iratzarriagoak dira. iratzarrarazi, iratzarraraz, iratzarrarazten. du ad. iratzartu , iratzar, iratzartzen. da/du ad.: lotatik iratzartu zenean; telefono-hotsak iratzartu zuen. iratzartzaile

iratze Filicopsida iratze ar iratze eme iratzeketa iz. 1 'iratze-bilketa'. 2 'iratze-pila' iraulaldi iraularazi, iraularaz, iraularazten. du ad. irauli, iraul, iraultzen. da/du ad. iraulka iraulkatu , iraulka(tu), iraulkatzen. da/du ad. iraulketa iraultza iraultzaile iraultze iraun, irauten. du ad. iraunaldi iraunarazi, iraunaraz, iraunarazten. dio ad. iraunarazle iraungarri iraungi, iraungitzen. da/du ad. Jas. 'itzali; ahitu' iraungiarazi, iraungiaraz, iraungiarazten. du ad. iraungidura iraungigaitz iraungikor iraungitzaile iraunkor iraunkortasun iraupen irausi adlag. 'ahardia arreske' iraute irazeki, irazekitzen. du ad. Jas. 'piztu' irazgaitz Sin. iragazgaitz irazgaiztasun Sin. iragazgaiztasun irazi, iraz, irazten. du ad. Sin. iragazi irazki 1 Sin. iragazki irazki 2 'hari-multzoa' irazkitu , irazki(tu), irazkitzen. du ad. irazkor Sin. iragazkor irazkortasun Sin. iragazkortasun iraztegi Sin. iragaztegi iraztor 'iratze saila' ireki, irekitzen. da/du ad. irekialdi irekiarazi, irekiaraz, irekiarazten. du ad. irekidura irekigune

irekitasun iren izond. irendu , iren(du), irentzen. du ad. irensle irentsarazi, irentsaraz, irentsarazten. dio ad. irentsi, irents, irensten. du ad. iretargi Bizk. 'ilargia' iretsi* Ipar. e. irentsi iri Ipar. 'ingurua': eguerdi iria. irian irin irindu , irin(du), irintzen. da/du ad. irineztatu , irinezta, irineztatzen. du ad. iringile irintsu iris Anat. irispide : irispidean (izan, jarri... iritsi, irits, iristen. da/du ad. iritzi 1, iritz(i), irizten. dio ad. iritzi 2 iz. iritzira irizkide irizpen irizpide irla Ipar. h. uharte irlandar (herritarra) Sin. eiretar irmo irmoki irmotasun irmotu , irmo(tu), irmotzen. da/du ad. ironia irozgarri iz. 'euskarria, indargarria' irozkai iz. 'euskarria' irozo, irozotzen. du ad. 'eutsi, jasan' irozoarazi, irozoaraz, irozoarazten. dio ad. irrada Sin. erradiazio irrati irratsaio irrazional irri irri(-)antzerki irri(-)belar Ranunculus sceleratus irri egin irri eragin irri -karkaila irribarre irribarre egin irribarrez irribarreka irribarretsu

irribera Sin. irrikor irrigarri irrika 1 iz. irrikan irrikaz irrika 2 adlag. irrikatu , irrika(tu), irrikatzen. du ad. irrikor Sin. irribera irrimarra Sin. karikatura irrintzi irrintzi egin irrintzika irrintzilari irrio Ipar. Sin. irribarre irris Sin. arroz irrisku* Ipar. e. arrisku irrist irrist egin irrista iz. irristada iz. irristagarri irri stailu irristakor irristalari irristaldi irristarazi, irristaraz, irristarazten. du ad. irristatu , irrista, irristatzen. da ad. irrits 'grina bizia' irritsu 1 izond. 'irriz dagoena' irritsu 2 izond. 'irritsez betea' irriz irrizko irrizale irteera irten, irteten. da ad. irtenaldi irtenarazi, irtenaraz, irtenarazten. du ad. irtenbide irtengune irudi irudia egin Sin. itxura egin irudiz irudizko: irudizko munduak. irudialdatu , irudialda, irudialdatzen. da/du ad. irudiarazi, irudiaraz, irudiarazten. du ad.: irudiarazi zieten haien alde zeudela . irudidun irudigile irudigintza irudikatu , irudika, irudikatzen. du ad. irudikeria

irudiko 1: bere irudiko egin zuen gizona. 2: gehienen irudiko ('gehienen ustez'). irudikor irudikortasun irudikortu , irudikor(tu), irudikortzen. da/du ad. irudimen irudimentsu irudipen iruditu , irudi(tu), iruditzen. zaio ad. irudiztatu , irudizta, irudiztatzen. du ad. 'irudiz hornitu' irule irun, iruten. du ad. irunaldi irundegi iruntz Bizk. h. ihintz iruntzi Sin. ifrentzu iruntzitara Sin. ifrentzuz: iruntzitara jantzia duzu elastikoa. iruzkin iruzkina egin: testu horri iruzkina egin diot. iruzkindu , iruzkin(du), iruzkintzen. du ad. iruzkingile 'testu-iruzkinak egiten dituena' iruzur iruzur egin iruzurgile iruzurkeria iruzurti isats isatsdun isatsgabe izond. iseka iseka egin isekari isekatu , iseka(tu), isekatzen. du ad. isil isil-gorde isil-gordeka isil-hizketa isil-isila Ipar. isil-isilik isil-misil isil-misilean isil-misilka isil-poltsa isilaldi isilarazi, isilaraz, isilarazten. du ad. isildu , isil(du), isiltzen. da/du ad. isilean isileko isilik

isilka isilkako isilpe isilpeko izlag. eta iz. isiltasun isilune isiotu , isio, isiotzen. Batez ere Bizk. du ad. '(argia, sua) piztu' isipu isipu(-)belar Hyssopus officinalis isipula Herr. iskanbila iskanbilatsu iskilinba iskilu iskiludun isla 1 h. uharte isla 2 iz.: mendien isla uretan. islara: Jainkoaren edertasuna islara ikusten dugu. islada* e. isla 2 isladatu* e. islatu islamabadar (herritarra) islamiar (herritarra): Irango Errepublika Islamiarra . islandiar (herritarra) islandiera (hizkuntza) islapen islatu , isla(tu), islatzen. da/du ad. islatze iso interj. (agindu-hitza) isobara isoglosa isolagailu Fis. isolamendu Fis. isolatu , isola, isolatzen. du ad. Fis. (beste arloetan hobestekoak dira bakartu , bakandu) isolatzaile Fis. isomero Kim. isomorfismo isomorfo isoszele ispilu israeldar (herritarra) istant istibor* e. istribor istil istiltsu istilu istinga istingadi istingor Gallinago gallinago istorio istribor

istripu isun isuna ezarri isuraldatu , isuralda, isuraldatzen. du ad.: odol kutsatua isuraldatu diote. isuraldatze isurarazi, isuraraz, isurarazten. du ad. isurbera isurbide isuri 1, isur, isurtzen. da/du ad. isuri 2 iz. isurialde isurkari Sin. likido isurketa isurki iz. isurkor isurle: gizon gaizto odol-isurlea. isurpen isurtze isuski Bizk. 'erratza' itaizur* e. itaxur, itogin italiar (herritarra) italiera (hizkuntza) itatxur* e. itaxur, itogin itaun itaundu , itaun(du), itauntzen. du ad. itaunka itaunketa itaurlari Bizk. 'itaurrekoa' itaurrean adlag. itaurreko iz. itaxur Ipar. eta Naf. Sin. itogin itegi 'ukuilua, korta' iteuli Tabanus bovinus ito, itotzen. da/du ad. itoaldi itoarazi, itoaraz, itoarazten. du ad. itobehar iz. itogarri i togin Bizk. Sin. itaxur itoiti* e. itaxur, itogin itoka adlag. ito-itoka itokarrean adlag. itolarri iz. itomen itote* e. itaxur, itogin itsasadar itsas aingira Conger conger itsasalde itsasaldi

itsasandi* e. itsas handi itsasargi itsas arrano Haliaeetus albicilla itsasarte itsasbazter itsasbehera itsasbide itsasegi* e. itsas hegi itsasertz itsas gaztaina Aesculus hippocastanum. Sin. Indi gaztaina itsasgizon itsasgora itsas handi itsas hegi itsas izar Asteroidea itsasikara itsas kabra Scorpaena scrofa itsasketa: itsasketan ohituak diren gizonak. Sin. nabigazio itsaski 1 'sagailoa, itsaso nahasia' itsaski 2 (jatekoa) itsaskirri itsaskor itsas korronte* e. itsaslaster itsaslabar itsaslamina itsaslapur itsaslapurreta itsaslaster itsas lehoi Otaria sp. eta Zalophus sp. itsas lore Coelenterata itsasmutil itsaso: Galileako Itsasoa edo Kinneret aintzira. itsasontzi itsasontziratu , itsasontzira, itsasontziratzen. da/du ad. itsasoratu , itsasora(tu), itsasoratzen. da/du ad. itsasorratz itsas otso Phoca vitulina itsasozain itsaspe itsaspekari itsaspeko itsasperatu , itsaspera(tu), itsasperatzen. da/du ad. itsastar itsas triku Echinoidea itsasturi Ipar. 'marinela' itsas txakur Fam. Phocidae. Sin. foka itsasuntzi* e. itsasontzi

itsas zabal itsas-zain* e. itsasozain itsas z aldi Hippocampus sp. itsatsarazi, itsatsaraz, itsatsarazten. dio ad. itsatsi, itsats, itsasten. Batez ere zaio ad. itsu itsu-itsuan itsu-gidari Ipar. 'itsuaurrekoa' itsura adlag.: itsura jarraiki zitzaion jakin gabe nora. itsuaurreko iz. itsugarri izond. itsuka itsukeria itsuki adlag. itsulapiko Sin. eltzeitsu itsumandoka itsumen itsumustu iz. 'ustekabea' itsumustuan itsumustuka itsumutil itsurik itsusarazi, itsusaraz, itsusarazten. du ad. itsusgarri izond. itsusi itsuskeria itsuski adlag. itsustasun itsustu , itsus, itsusten. da/du ad. itsutasun itsutu , itsu(tu), itsutzen. da/du ad. itsutuki itun 1 iz. itun 2 izond. Jas. 'tristea, goibela' itundu 1, itun(du), ituntzen. da/du ad. 'ituna egin, hitzartu' itundu 2, itun(du), ituntzen. da/du ad. 'tristetu, goibeldu' ituntasun iturbegi iturburu iturgin iturgintza iturri iturri(-)belar Nasturtium officinale itxaro izan du ad. 1: oneratuko dela itxaro dut. 2: itxaro zuten Jesu Kristoren etorrera. itxarobide itxaron, itxaroten, itxarongo. 1 dio ad. (objektu biziduna denean): Mireni itxaron diogu luzaz. 2 du ad.: itxaroten dut hilen piztuera .

itxaronaldi itxaronarazi, itxaronaraz, itxaronarazten. dio ad. itxarongela itxaropen itxaropentsu itxi, ixten. da/du ad. itxialdi itxiarazi, itxiaraz, itxiarazten. du ad. itxiera itxigailu itxindi Ipar. 'ilintia' itxitura 'eremu itxia; eremua ixten duen hesia' itxoin, itxoiten. dio ad. h. itxaron itxulastu , itxulas, itxulasten. du ad. 'irabiatu, nahasi' itxura itxura(k) egin itxura denez itxuragabe itxuragabe ko itxuragabekeria itxuragabeki izond. itxuragabetu , itxuragabe(tu), itxuragabetzen. du ad. itxurakeria itxurako: arrautza-itxurako perretxikoa, tonto-itxurako pertsona. itxuraldaketa itxuraldatu , itxuralda, itxuraldatzen. da/du ad. itxuraldatze itxuran: jaitsi zen zerutik uso baten itxuran; itxuran bizi da. itxurapen itxurati itxuratu , itxura(tu), itxuratzen. da/du ad. itxuratxarki itxuratxartu , itxuratxar(tu), itxuratxartzen. da/du ad. itxuraz : gauzak itxuraz egin; itxuraz, oso pozik daude. itxurazale itxurazalekeria itxurazko 1 'egiazkoa ez dena': itxurazko damua. 2 'itxura onekoa': emakume itxurazko eta maitagarria. itxuroso Herr. 'itxura onekoa; behar den bezalakoa' itzain itzaingo Ipar. itzaintza itzal itzalaldi

itzalarazi, itzalaraz, itzalarazten. du ad. itzalezin itzaleztatu , itzalezta, itzaleztatzen. du ad. itzalgaitz itzalgaizka Liter. itzalgarri izond. itzalgune itzali, itzal(i), itzaltzen. da/du ad. itzalkor itzalpe itzalpetu , itzalpe(tu), itzalpetzen. du ad. itzaltasun itzaltsu itzarri 1, itzar, itzartzen. da ad. itzarri 2 izond. itzarrik Bizk. itzartu , itzar, itzartzen. da ad. itzatu* e. iltzatu itze Ipar. eta Naf. h. iltze itzel izond. 'ikaragarria, oso handia' itzelezko itzul-amilka itzul-lan itzulaldi itzularazi, itzularaz, itzularazten. du ad.: etxera itzularazi du; testua frantsesera itzularazi digute. itzulbide itzulbira itzulera itzulerraz itzulezin itzulgai itzuli 1, itzul, itzultzen. 1 da ad. 2 du ad. itzuli 2 iz. itzuli-mitzuli itzulika itzulikatu , itzulika(tu), itzulikatzen. da/du ad. 'irauli, biratu' itzulinguru itzulipurdi itzulipurdika itzulketa itzulpen itzultzaile itzultze itzurarazi, itzuraraz, itzurarazten. du ad. itzurbide

itzuri , itzur, itzurtzen. da/zaio ad. itzuri ibili itzuri joan itzurkor ixa "x" letraren izena ixi Bizk. 'ixo' ixo ixtante* e. istant ixtil* e. istil izadi izaera izai h. izei izain Hirudo medicinalis izakera* e. izaera izaki izan 1, izaten. da/du ad. izan ere lok. izan ezik 'salbu': denak joan ziren, ama izan ezik. izan 2 iz.: izena eta izana. izanarazi, izanaraz, izanarazten. du ad. izandun izond. 'aberatsa' izar izar(-)belar Stellaria holostea izar egon: zerua izar dago. izar(-)laino Sin. nebulosa izar(-)multzo Sin. konstelazio izara Sin. maindire, mihise izari 'neurria, tamaina' i z arigabe izond. izaro izarniarazi, izarniaraz, izarniarazten. Ipar. du ad. 'distirarazi' izarniatu , izarnia, izarniatzen. Ipar. du ad. 'distiratu' izarratu , izarra, izarratzen. da ad.: zeru izarratua. izartegi izartsu izartu 1, izar(tu), izartzen. du ad. 'neurtu' izartu 2, izar(tu), izartzen. da ad. 'izarrez bete' izartxo izatasun izate izatedun izatekide izatez izeba izei Abies sp. eta Pseudotsuga sp. eta Picea sp. izeki, izekitzen. da/du ad. 'su hartu, sua piztu' izeko Bizk. 'izeba'

izen 1: Xabier du izena. 2: haren izen ona zikindu. -ren izenean izenburu izendapen izendatu , izenda, izendatzen. du ad.: Euskaltzaindiak horretarako izendatu nauelako; ez dugu izendatuko nor den; euskaldunok "euli" izendatzen dugun intsektua; langileen soldataren neurria izendatzeko; egun izendatua. izendatuki adlag. izendatzaile izendatze izendegi izendun izengabe izond. izengabeko izengoiti izenkide izenlagun Gram. izenondo Gram. izenordain Gram.: pertsona izenordainak. izenorde 1 'ezizena'. 2* e. izenordain izenpe izenpearazi, izenpearaz, izenpearazten. dio ad. izenpetu , izenpe(tu), izenpetzen. du ad. izenpetzaile izerbera izerdi izerdi(-)zapi : aurpegia izerdizapi batekin estali zioten hilotzari. izerdi(-)guruin izerditan izerdi(-)bitsetan Bizk. izerdi (-)lapetan Bizk. izerdi(-)patsetan izerdi(-)uharretan Bizk. izerdialdi izerdiarazi, izerdiaraz, izerdiarazten. du ad. izerdikor izerditsu izerditu , izerdi(tu), izerditzen. da ad. izerkari : aurpegia izerkari batez estalita ehortzi zuten. izi Ipar. et a Naf. h. izu izialdura Ipar. 'izua' izipera Ipar. 'izutia' izkilu* e. iskilu izkina izkira Subord. Natantia

izkiriatu , izkiria, izkiriatzen. Ipar. du ad. 'idatzi' izkirimiri izkribu izkribuz izkribuzko izkutu* e. ezkutu izokin Salmo sp . izorra Zah. izond. 'haurduna' izorra izan, egon, Zah. 'haurdun izan' izorratu , izorra, izorratzen. 1 da ad. Zah. 'haurdun gertatu'. 2 da/du ad. Arrunk. 'kalte egin, hondatu' izotz Sin. horma, lei izotza egin izotzaldi izotzil Naf. h. urtarril izozkailu izozki izozki(-)denda izozkigile izozkitegi izozmendi : izozmendi batek hondoratu zuen Titanic itsasontzia. izozte izoztegi izoztu , izotz/izoztu, izozten. da/du ad. Sin. hormatu , leitu izpar g.er. h. albiste, berri izparringi g.er. h. egunkari izpi izpirik izpika 1 adlag. 'zatika' izpika 2 iz. 'izpi txikia' izpil izpildun izpiliku Lavandula officinalis izpiltsu izpio izpiritu Ipar. edo Jas. h. espiritu izpitsu izpitxo iztai 'izterra eta sabela elkartzen diren (sakon)gunea' iztarte 'hankartea' izter izter-lehengusu izterbegi Batez ere Zub. 'etsai pertsonala' iztupa izu izu-laborri izualdi izuarazi, izuaraz, izuarazten. du ad. izugarri izond. eta iz. izugarrizko

izugarrikeria izukaitz izukari izukor izur iz. izurde Delphinus delphis

izurri izurrite izurritsu izurritu , izurri(tu), izurritzen. da/du ad. izurtsu Sin. zimurtsu izurtu , izur(tu), izurtzen. du ad.

izutasun izuti izutu , izu(tu), izutzen. da/du ad. izutzaile

J
j (jota) ja Ipar. eta Naf. 'dagoeneko; ordurako' jabal Ipar. jabalaldi Ipar. jabalarazi, jabalaraz, jabalarazten. Ipar. du ad. jabaldu , jabal(du), jabaltzen. Ipar. da/du ad. jabaldura Ipar. jabalgarri Ipar. jabaltasun Ipar. jabe jaun eta jabe jabe egin jabedun jabegabe izond. jabegai jabegaitasun jabego Sin. jabetasun, jabetza jabe kide jabekidetasun jabekuntza jabetasun Sin. jabego, jabetza jabetu , jabe(tu), jabetzen. da ad. jabetza Sin. jabego, jabetasun jada 'jadanik' jadanik jadetsi, jadets, jadesten. Bizk. du ad. 'erdietsi, lortu' jagi, jagiten. Bizk. da ad. 'jaiki' jagoitik Ipar. Zah. 'aurrerantzean, gaurdanik' jagole jagon, jagoten. Bizk. du ad. jaguar Panthera (jaguarius) onca jai (instrumentalean jaiez) jai egin jai eman jai hartu jaialdi jaidura 'joera' jaiegun jaiera jaiero jaiki, jaikitzen. da ad. jaikialdi jaikiarazi, jaikiaraz, jaikiarazten. du ad. jaikiera jainko Jainkoarren interj. jainkogabe izond. jainkosa jainkotasun jainkotiar jainkotu , jainko(tu), jainkotzen. da/du ad. jainkozale jainkozaletasun jainkozko jaio, jaiotzen. da ad. jaioarazi, jaioaraz, jaioarazten. du ad. jaioberri jaioberritu , jaioberri(tu), jaioberritzen. da ad. jaioera 'jaiotza' jaioleku jaiotegun jaioterri jaiotetxe jaiotordu jaiotza jaiotze Ipar. eta Naf. h. jaiotza jaiotzez jaitsaldi jaitsarazi, jaitsaraz, jaitsarazten. du ad. jaitsi, jaits, jaisten. da/du ad. jaitsiera jaka jakartar (herritarra) jaki jakile jakin, jakiten. du ad. jakina: beste asko ere, jakina, mintzatuak dira auzi horrezaz. jakinaren gainean jakinean jakinarazi, jakinaraz, jakinarazten. dio ad. jakinarazpen jakinbide jakinduria jakingai jakingarri jakingura iz. eta izond. jakin-min jakin-nahi iz. eta izond. jakintasun jakintsu jakintza jakitate jakite jakitun jakitun egin jakitun egon jakitun ipini jakituria batez ere Bizk. jakobino jale jalgi, jalgitzen. Ipar. da ad. 'atera, irten' jalgialdi jalgiarazi, jalgiaraz, jalgiarazten. Ipar. du ad. jalgitze jalki, jalkitzen. da ad. 'isurkari batean dilindan dauden zatikiak hondoratu' jalkin jamaikar (herritarra) jamusukroar (herritarra) jan 1, jaten. du ad. jan-arin(ean) jan berri jan-txakur jan-urri jan-zahar jan 2 iz. janaldi janarazi, janaraz, janarazten. dio ad. janari janari(-)denda janaritegi 'janariak gordetzeko tokia' janaritu , janari(tu), janaritzen. du ad.: zeure herria aingeruen ogiaz janaritu zenuen. janbo jandarma* e. jendarme

jangai iz. 'janaria, jatekoa' jangaitz jangale jangarri iz. 'janaria, jatekoa' jangartxu izond. jangela jangura iz. janiza Ipar. 'gose handia; grina makurra' jankatu , janka, jankatzen. Ipar. du ad. 'hortzikatu' janleku jansenismo jansenista jantegi jantoki jantxakur jantzarazi, jantzaraz, jantzarazten. du ad. jantzi 1, jantz, janzten. da/du ad. jantzi 2 iz. jantzigintza janzkera janzki janzteko iz. japoniar (herritarra) japoniera (hizkuntza) jaramon jaramon egin dio ad. jaraunsle jarauntsi, jaraunts, jaraunsten. du ad. jardin* e. lorategi jarduera jardun 1, jarduten. da/du ad.: lanean jardun da / du egun osoa. jardun 2 iz. 'hizketa, solasa' jardunaldi jardunarazi, jardunaraz, jardunarazten. du ad. jardunbide jardungai jare izond. jaregin, jaregiten. dio ad. (nor kasurik gabea) 'askatu, libratu': neuk esatean, jaregin usoei. jargia batez ere Zub. 'jarlekua' jargoi 'tronua' jariagai jariakin jariarazi, jariaraz, jariarazten. dio ad. jariatu , jaria, jariatzen. 1 zaio ad.: ur bizizko ibaiak jariatuko zaizkio sabeletik. 2 du ad. Biol.: malko-guruinek malkoak jariatzen dituzte.

jario 1, jarioko. zaio ad. galtza-jario gezur-jario hitz -jario jarioan jario 2 iz. jarioka jarki, jarkitzen. zaio ad. jarleku jarrai 1 adlag.: norbaiti / norbaiten jarrai ibili. jarrai 2* izond. gisa e. jarraitu, jarraiki: *hezkuntza jarraia e. hezkuntza jarraitua / jarraikia. jarraian: elkarren jarraian zetozen. jarraiarazi, jarraiaraz, jarraiarazten. dio ad. jarraibide jarraika jarraiki 1, jarraikitzen. da/zaio ad. jarraiki 2 izond.: lan jarraikia. jarraikitasun Ipar. jarraikitzaile jarraipen jarraitu 1, jarrai(tu), jarraitzen. du/dio ad.: lanean jarraitu du; Jesusi jarraitu dio. jarraitu 2 izond.: errotaren hots jarraitua. jarraituki adlag. jarraitutasun 'jarraitua denaren nolakotasuna' jarraitzaile jarrarazi, jarraraz, jarrarazten. du ad. jarrera jarri , jar, jartzen. da/du ad. jarrialdi jartoki h. jarleku jartzaile jas Bizk. iz.: dantzan jasa dauka horrek. jaseko: jaseko mutila. jasa iz.: kanpoan jasa itsua ari du, kazkabarrak gogor astintzen ditu artaburuak. jasaile jasan, jasaten. du ad. jasanarazi, jasanaraz, jasanarazten. dio ad. jasanezin jasangaitz jasangarri jasankor jasankortasun jasmin Jasminum sp . jaso, jasotzen. du ad.

jasoaldi jasoarazi, jasoaraz, jasoarazten. dio ad. Jasokunde jasotasun jasotzaile jasotze jaspe jateko iz. jaten iz. (batez ere abereena) jatetxe jator jatordu jatorkeria jatorki adlag. jatorri jatorriz jatorrizko jatortasun jats Ipar. 'erratza' jatsi* e. jaitsi jatun jaugin Ipar. 'joera' jaulki, jaulkitzen. 1 zaio eta du ad.'(ahotik) irten, (ahotik) bota'. 2 du ad. Finantz.: eusko bonoak jaulki. jaulkiarazi, jaulkiaraz, jaulkiarazten. dio ad. jaulkipen Finantz. jaulkitze jaun jaun eta jabe Jauna hartu jaunartzaile jaunartze jaundetar (herritarra) jaundu , jaun(du), jauntzen. da/du ad. jauneria Ipar. jaungoiko h. jainko jauntasun jauntxo jauntxokeria jauntzi, jauntz, jaunzten. Ipar. h. jantzi jaunxkila jauregi jauregitar jaurerri jauretsi, jaurets, jauresten. du ad. jauretxe jaurgo jaurlaritza (Euskal Autonomia Erkidegoko gobernua izendatzeko) jaurti , jaurtitzen. du ad.

jaurtiarazi, jaurtiaraz, jaurtiarazten. dio ad. jaurtigai jaurtigailu jaurtika jaurtiketa jaurtiki, jaurtikitzen. du ad. h. jaurti jaurtikigai* e. jaurtigai jaurtitzaile jausarazi, jausaraz, jausarazten. du ad. jausi, jaus, jausten. Batez ere Bizk. da ad. jausitasun jauskor jauspen Ipar. 1 'jaustea'. 2 'begirunea' jautsapen Jas.: Erromako inperioaren jautsapena. jautsi, jauts, jausten. Lap. eta Naf. h. jaitsi jauzarazi, jauzaraz, jauzarazten. du ad. jauzi 1, jauz, jauzten. da ad. jauzi 2 iz. jauzi egin jauzi eragin jauzian jauzika jauzilari : lasterkari eta jauzilari txapeldunak. jauzkari : orein jauzkaria. jauzte jauzteka adlag. 'jauzika' jaz* e. iaz jazarbide jazarkunde Ipar. h. jazarpen jazarle jazarpen jazarraldi jazarri , jazar, jazartzen. zaio/dio ad. jazinto* e. hiazinto jazki* e. janzki jazmin* e. jasmin jazo, jazotzen. da ad. jazoera jazz jei* e. jai jeiki* e. jaiki jeinu Ipar. 'antzea, trebetasuna' jeitsi* e. jaitsi jela Gip. jelatu , jela(tu), jelatzen. Gip. da/du ad. 'izoztu' jelkide

jelosia 'jeloskortasuna' jeloskor jeloskortasun jeloskortu , jeloskor(tu), jeloskortzen. da/du ad. jeloskortze jelostu , jelos(tu), jelosten. Ipar. da/du ad. 'bekaiztu' jeltzale jeltzaletasun jeltzaletu , jeltzale(tu), jeltzaletzen. da/du ad. jendaila Pei. jendaki iz. jendalde jendarme jendarte jendartean jendarteko jendaurre jendaurrean jendaurreko jende jendeketa Ipar. h. je ndetza jendeki* e. jendaki jendekin 'jendartea atsegin zaiona' jendetasun jendetsu jendetza jendeztatu , jendezta, jendeztatzen. du ad.: 72 leinuek jendeztatu zuten mundua. jeneral jeneraltza jenio 1 Heg.: jenio txarra du. 2: Einstein jenio bat zen. jentil jentiltasun jertse jerusalemdar (herritarra) jesan, jesa(i)ten. Zub. du ad. 'maileguz hartu' jesapen jesarleku Bizk. jesarri , jesar, jesartzen. Bizk. da/du ad. jesuita jesulagun jetzi, jezten. du ad. jetzialdi jin, jiten. Ipar. da ad. jinarazi, jinaraz, jinarazten. Ipar. du ad. jipoi jipoialdi jipoitu , jipoi(tu), jipoitzen. du ad.

jira jirabira jirabiran jirabiraka jirabiratu , jirabira(tu), jirabiratzen. du ad. jirafa Giraffa camelopardalis jiraka jiratu , jira(tu), jiratzen. da/du ad. jite 1 'izaera'. 2* e. eite jo, jotzen. du ad. gora jo -tzat jo: egokitzat jo. jo eta jo jo eta ke jo eta su joaki adlag. Batez ere Ipar.: beti joaki eta joaki, eta sekula joaten ez. joaldi joaldun: Iturengo joaldunak. joan, joaten. da ad. joan-etorri iz. joan-jin Ipar. iz. joanaldi joanarazi, joanaraz, joanarazten. du ad. joanera joarazi, joaraz, joarazten. dio ad. joare joaredun* e. joaldun joera jogailu jogurt joia h. bitxi joile Ipar. h. jotzaile joka adlag. jokabide jokaera jokalari jokaldi jokalege jokaleku jokamolde jokarazi, jokaraz, jokarazten. dio ad. jokatu , joka, jokatzen. 1 du ad.: dirua jokatu du. 2 da/du ad.: era lotsagarrian jokatu dugu / gara. joko jolas jolasean (ibili, ari izan...) jolas egin jolas(-)ordu jolas(-)parke jolasaldi jolasgarri iz. eta izond. jolaskeria

jolasketa jolasleku jolasti izond. jolastoki jolastu , jolas(tu), jolasten. da ad. jole h. jotzaile jomuga joniko izond.: Itsaso Jonikoa. jopu joputasun joputza joran jorantsu jordaniar (herritarra) jori joritasun joritu , jori(tu), joritzen. da/du ad. joritzaile jornal Herr. 'soldata' jorra jorran jorrai 'jorratzeko aitzur txikia' jorrai(-)dantza jorrail h. apiril jorraldi jorratu , jorra(tu), jorratzen. du ad.: artoa jorratu; gai bat jorratu; pertsona bat jorratu . jorratzaile jorubera (hizkuntza) josi, jos, josten. du ad. joskera josketa

joskura* e. jostura josle jostagailu* e. jostailu jostagarri iz. eta izond. jostagura: ez gara hemen inor jostagura, lazten gaitu bazterren isiltasunak. jostailu jostailu(-)denda jostaketa Heg. h. josteta jostakin jostalagun jostalari jostaleku jostarazi, jostaraz, jostarazten. du ad. jostatu , josta, jostatzen. da ad. joste josteko makina josteta jostetan jostirudi 'Lore Jokoen garaiko euskal komedia' jostorratz jostun jostundegi jostura jota "j" letraren izena jotzaile jotze jubilazio* e. erretiro judaismo judegu Bizk. h. judu judizio Jas. 'epaiketa'

judo judu iz. eta izond. juez Heg. h. epaile jugoslaviar (herritarra) juizio Heg. 'epaiketa' jujamendu Ipar. 'epaiketa' jujatu , juja, jujatzen. Ipar. du ad. 'epaitu' juje Ipar. 'epailea' jukutria julufrai Ipar. 'krabelina' juntagailu juntarazi, juntaraz, juntarazten. du ad. juntatu , junta(tu), juntatzen. da/du ad. juntura juramentu Zah. 1 h. zin. 2 h. arnegu, birao juridiko jurisdi kzio jurisprudentzia jus* e. zuku justifikatu , justifika, justifikatzen. da/du ad. justizia justu Herr. hain justu ere justu -justu justuki Ipar. juzgatu , juzga, juzgatzen. Heg. du ad. h. epaitu juzgu: Pauloren juzgua egin ('Paulo dela uste izan')

K
k (ka) ka "k" letraren izena kabala Ipar. 'aberea, azienda' kabalkada Ipar. kabalzain kabaret kabarra* e. gabarra kabestru kabia* e. habia kabiar kabila 'eusteko edo lotzeko ziria' kabina kabinete kabitu , kabi, kabitzen. Heg. 1 da ad.: hemen ez naiz kabitzen (hemen ez naiz sartzen). 2 du ad.: kutxa honek asko kabitzen du (kutxa honek asko hartzen du) kable kabo Heg. h. kaporal kabuldar (herritarra) kabuxa Blennius gattorugine kabuz (neure, zeure, bere... kabuz esapideetan erabiltzen da) kaden batez ere Bizk. izond. 'ahula, argala' kadena Ipar. h. kate kadendu , kaden(du), kadentzen. Batez ere Bizk. da/du ad. 'ahuldu, argaldu' kadentasun batez ere Bizk. 'ahultasuna, argaltasuna' kadete kadira Ipar. (aulki-mota) erregeen kadira (haur-jokoa) kadmio kafe kafe(-)denda kafe(-)errota kafe -eten 'kafea hartzeko egiten den etenaldia' kafe(-)etxe kafe(-)landare kafeina kafeinagabe : hiru kafesne, bi kafe, eta kafeinagabe bat. kafeondo Coffea sp. kafeontzi kafesne kafetegi kafetxe* e. kafe(-)etxe kahaka Ipar. 'mozoloa' kai kaialde kaier Ipar. Sin. koaderno kaiku 1 iz. 'ontzia'. 2 izond. 'irain-hitza' kaikukeria kaikutzar kailu Ipar. iz. eta izond.: gizon kailua (hezur eta azal dena) kaiman Fam. Alligatoridae kainabera* e. kanabera

kainoi* e. kanoi kaio kaiola kaiolatu , kaiola(tu), kaiolatzen. da/du ad. kairotar (herritarra) kaisar 'Alemaniako enperadorea' kaixo Heg. Lgart. kaixoka kaizu 'neurria, tamaina' kajoi* e. tiradera kaka kaka egin kaka-nahaste kaka-ume kaka zahar kakagale kakagura iz. kakahuete Arachis hypogaea kakalardo Fam. Scarabaeidae eta Dytiscidae eta Hydrofilidae eta Gyrinidae kakalarri iz. kakamarlo Ipar. 'kakalardoa' kakanarru Lgart. iz. eta izond. kakao Theobroma cacao kakarraldo Bizk. 'kakalardoa' kakati kakatsu kakaztu , kakaz(tu), kakazten. da/du ad. kakazu Ipar. eta Naf. 'kakatsua' kakeri kako kako-mako kakodun kakofonia kakola Ipar. 1 izond. 'okertua; traketsa'. 2 iz. pl. 'zama eramateko kakoak' kakolakeria Ipar. kakolatu , kakola(tu), kakolatzen. da/du ad. kakontzi izond. kakotu , kako(tu), kakotzen. da/du ad. 'kako-itxura eman' kakotx h. koma kaktus Cactus sp. kala 1 Heg. 'arrantza-gunea' kala 2 Zantedeschia aethiopica kalabaza Heg. h. kuia kalabazin Heg. h. kuiatxo kalaka Ipar. eta Naf. kalakari Ipar. eta Naf. kalamu Cannabis sativa kalapita Ipar. eta Naf. kalapitari Ipar. eta Naf.

kalatxori 'antxeta-mota txikia' kalbario kalbinismo kalbinista kaldera* e. galdara kale (kale) agerraldi Sin. manifestazio kale egin 'huts egin' kale-garbitzaile kaleidoskopio kalejira kalekume kalentura Heg. h. sukar kaleratu , kalera(tu), kaleratzen. da/du ad. kaletar kaletartu , kaletar(tu), kaletartzen. da/du ad. kalezulo kali Ipar. iz. 'kali-jokoko makila' kali(-)joko kalibratu , kalibra, kalibratzen. du ad. Tekn. 'kalibrea hartu' kalibre kalifa kalifaldi kalifikatu , kalifika, kalifikatzen. du ad. kalifikazio kaligrafia kalipu Ipar. 'adorea' kalitate kalitu , kali, kalitzen. Ipar. du ad. '(piztia) akabatu, hil' kalitxa Ipar. 'garatxoa' kalitxa-belar 'zaran-belarra' kaliza iz. 1 (mezakoa). 2 (loreena) kalkatu , kalka, kalkatzen. du ad. kalko kalkulagailu kalkulamakina* e. kalkulagailu kalkulatu , kalkula, kalkulatzen. du ad. kalkulu kalonje kaloria kalostra Ark. kalostrape iz. kalpar kalte -en kaltean kalte egin kalte eragin kalte -galera kalte hartu kalte izan

kalte -ordain: kalte-ordaina eman, kalte-ordaina hartu. kaltedun kaltegarri kaltegile kaltekor h. kaltegarri kaltetsu kaltetu , kalte(tu), kaltetzen. 1 da ad. 'kaltea jasan': autoa kaltetu zitzaigun; gauza kaltetua ontzat saldu. 2* du ad. e. kalte egin kaltzara* e. galtzada kaltzio kaltzita kamaina kamaleoi* e. kameleoi kamamila kamara* e. 1 kamera. 2 ganbera kamarero* e. zerbitzari kameleoi Chamaeleontidae kamelia Camellia sp. kamelu* e. gamelu kamera kameru ndar (herritarra) kamino Bizk. h. errepide kamio Heg. h. errepide kamioi kampalar (herritarra) kamustasun kamustu , kamuts/kamustu, kamusten. da/du ad. kamuts kana kana bete kana-erdi kanabera Arundo donax kanaberadi kanadar (herritarra) kanal kanariar: Kanariar Uharteak. kanari(o) Serinus canaria kanbiatu , kanbia, kanbiatzen. da/du ad. h. aldatu kanbodiar (herritarra) kandela kanela Cinnamomum ceylanicum eta Cinnamomum cassia kanelondo kanguru Macropus sp. kanibal 'gizajalea' kanibet* e. ganibet kanika h. puxtarri kanila Heg. h. txorrota kankailu kankarreko 'buruan hartu edo emandako kolpea'

kannada (hizkuntza) kanoa kanoi kanoigintza kanon kanoniko izond. kanonizatu , kanoniza, kanonizatzen. du ad. Erl. kanore Ipar. h. ganora kanpadenda Sin. oihal-etxola kanpai kanpai-hots kanpaia(k) jo kanpaina 'ekinaldia' kanpaina denda* e. kanpadenda kanpaitxo kanpaleku kanpandorre kanpatu , kanpa, kanpatzen. da ad. kanpin Sin. camping kanpo : legez kanpokoa; kanpoharremanak. kanpoko izlag. eta iz. kanpora kanpotiko kanpo utzi kanpoalde kanpoeder izond. kanpolarrosa Bizk. kanporaketa kanporakoi kanporatu , kanpora(tu), kanporatzen. da/du ad. kanposantu Heg. h. hilerri kanpotar kanputxear (herritarra) kanta kantaz kantaezin kantagile kantagintza kantaldi kantarazi, kantaraz, kantarazten. dio ad. kantari kantata kantatu , kanta(tu), kantatzen. du ad. kantatxo kantatzaile kantiarazi, kantiaraz, kantiarazten. du ad. kantika kantitate kantitu , kanti, kantitzen. Ipar. da/du ad. 'higitu, mugitu'

kantoi: kale baten kantoian. kantonamendu : Lau Kantonamenduen aintzira . kantore batez ere Zub. 'kanta, kantua' kantu kantuz kantutegi kantziler kaoba Swietenia mahoganis kaolin kaos kapa kapar 1 Rhizina inflata; Rhizina sp. 2 (akain -mota) kapare iz. 'aitonen semeen eta bilauen artekoa' kapazitate Elektr. kapela kapela(-)denda kapelu Ipar. h. kapela kapera kaperao kapeta Ipar. kapilau kapilautza kapirio* e. gapirio kapitain kapital kapitalismo kapitalista kapitalizatu , kapitaliza, kapitalizatzen. du ad. kapitulaz io kapitulu kapoi kaporal kaporalburu kapusai kaputxino kar: zure amodioaren kar saindua. kar-kar(-kar) adlag. 'barrearen onomatopeia; algaraz' kara batez ere Ipar. 'itxura' karabana karabina karabinero h. mugazain karaitz* e. kare(-)haitz karaka 'oiloaren kantua' karako(i)l h. barraskilo karamelu kararri* e. kareharri karate karats* e. kirats karatxo* e. garatxo

karbonato karbono karburagailu karburo karda kardaba Gip. 'kezka, egonezina' kardabera Sonchus sp. kardantxilo batez ere Bizk. 'karnaba' kardantxori Bizk. 'karnaba' kardari kardatu , karda(tu), kardatzen. du ad. kardenal* e. kardinal kardinal iz. kardinalgo kardiologia kardiologo kardu Carduus sp., etab. kardulatz Cirsium sp., etab. kare kare(-)haitz kare(-)ikatz kare(-)lur karealdi karedun karegai kareharri karel karen 'ume ondokoa, plazenta' kareore karesa Ipar. Herr. 'fereka' karesatu , karesa(tu), karesatzen. Ipar. du ad. Herr. 'ferekatu' karga kargaketa kargarazi, kargaraz, kargarazten. du ad. kargatu , karga(tu), kargatzen. da/du ad. kargu kargu hartu Heg. 'erantzukizuna eskatu' kargua utzi kargudun kari Ipar. -en kariaz Jas. -en karietara karie(s) h. txantxar karikatura kario Ipar. eta Naf. 'garestia' kariotasun Ipar. eta Naf. 'garestitasuna' kariotu , kario(tu), kariotzen. Ipar. eta Naf. da/du ad. 'garestitu' karisma karismadun

karitate karitatetsu karkaba karkaila karkailaz karkailaka karkara karkaraz karkaraka karkaxa karkaxaka karlismo karlista karlistada h. karlistaldi karlistaldi karmeldar karmin 1 Ipar. 'garratza' karmin 2 (kolorea) karmindu , karmin(du), karmintzen. Ipar. da/du ad. 'garraztu' karmindura Ipar. karnaba Carduelis carduelis karnata 'beita' karnazer(u)* e. harakin karnet* e. nortasun-agiri , gidabaimen, (X Elkarteko) txartel karobi karpa Cyprinus carpio karraio* e. garraio karraka 'metala edo zura berdintzeko edo leuntzeko tresna' karrakatu , karraka(tu), karrakatzen. du ad. karrakela Littorina sp. karramarro Astacus sp. eta Carnicus sp. eta Pachygrapsus sp. karranka karrankari karranpa Sin. arranpa karrasi* e. garrasi karraska karraskari karraskatu , karraska(tu), karraskatzen. du ad. karraskila Rhamnus alaternus karraspio Symphodus (Crenilabrus) sp. karratu Ipar. izond. 'koadroa' karrera Heg. h. ikasketak: Zuzenbide karrera h. Zuzenbide ikasketak. karretera* e. errepide karretila* e. eskorga

karrika Ipar. eta Naf. 'kalea' karrika egin 'kale egin, huts egin' karro Herr. h. orga: zaldikarroa. karroin Ipar. 'horma, izotza' karroindatu , karroinda(tu), karroindatzen. da/du ad. 'izoztu' karroza karrozeria karsoil karsoildu , karsoil(du), karsoiltzen. da/du ad. karta 1 (jokokoa). 2* e. gutun, eskutitz ; mapa kartel Heg. Sin. afixa karteldegi* (gaztelaniazko kartelera-rako e. ikuskizunak) kartera* e. diru(-)zorro, paper()zorro kartilago kartografia kartoi kartoi mehe kartoifin* e. kartoi mehe kartsu kartsuki kartsutasun kartulina* e. kartoi mehe kartutxo kartuxa* e. kartutxo kartveliar (herritarra) kartveliera (hizkuntza) kartzela kartzelatu , kartzela(tu), kartzelatzen. du ad. karu Bizk. 'garestia' karutu , karu(t u), karutzen. Bizk. da/du ad. 'garestitu' kasa (neure, zeure, bere... kasa esapideetan erabiltzen da) kasaila Ipar. 'kalapita, iskanbila' kasaka (jantzi-mota) kasarazi, kasaraz, kasarazten. Ipar. du ad. kasatu , kasa, kasatzen. Ipar. du ad. kaserna Ipar. Sin. kuartel kasete kasik kasino kaska kaskabeltz Parus sp. kaskabilo 'txilin -modukoa' kaskagogor izond. kaskagorri izond.

kaskail 1 'kankailua'. 2 'bipila, soila' kaskaildu , kaskail(du), kaskailtzen. da/du ad. kaskako iz. kaskamotz izond. kaskar kaskarin izond. kaskarreko iz. kaskazuri izond. kasket* e. kasketa kasketa 'apeta' kasketaldi kaskezur kasko kaskodun kaskutsik kasta kastigatu , kastiga, kastigatzen. du ad. Heg. h. zigortu kastigu Heg. h. zigor kastitate kasu kasu! kasu egin kasu eman kasualitate kasuistika katabut Zah. 'zerraldoa, hilkutxa' katagorri Sciurus sp. katakonba katakume katakunba* e. katakonba katalan 1 (herritarra): Herrialde Katalanak. 2 (hizkuntza) katalingorri Fam. Coccinellidae. Sin. marigorri(ngo), amona mantangorri katalisi katalizatu , kataliza, katalizatzen. du ad. katalizatzaile katalogatu , kataloga, katalogatzen. du ad. katalogo katamixar Bizk. 'katagorria' katamotz Lynx sp. katanarru katapulta katar 'katu arra' katarro Heg. 'hotzeria' katarsi katastro katatxori 'okila' katazuri 'erbinude zuria' kate

kateatu , katea(tu), kateatzen. da/du ad. katedra katedradun katedral kategoria katekesi kateme 'katu emea' kateto Mat. katibatu* e. gatibatu katibu* e. gatibu katigatu , katiga, katigatzen. da ad. 'lotu, trabatu' katigu 'lotua, trabatua' katilu katilukada katixima Ipar. 'kristau-ikasbidea' katmandutar (herritarra) katodo katoliko katolikotasun katolizismo katramila katramilatsu katramilatu , katramila(tu), katramilatzen. da/du ad. katu Felis catus eta Felis silvestris eta Felis (Leptailurus) katu -belar Nepeta cataria katuarrain Scyliorhinus canicula katutu , katu(tu), katutzen. Bizk. da/du ad. Lgart. 'mozkortu, horditu' kaudimen kausa dela kausa direla kausa -en kausaz kausal kausatu , kausa(tu), kausatzen. du ad. kausazko kausiarazi, kausiaraz, kausiarazten. du ad. kausitu , kausi, kausitzen. da/du ad. kautan: neure, bere... kautan ('neure, bere... artean'). kauter Ipar. (-r biguna du) kautxu kaxa 1 Heg. 'kutxa'. 2 Ipar. 'kazola' kaxalote Physeter catodan. Sin. zeroi kaxarranka 'Lekeitioko dantza' kaxmirera (hizkuntza) kaxoi* e. tiradera kazakhera (hizkuntza)

kazakhstandar (herritarra) kazeta kazetagintza kazetari kazetaritza kazetateria* e. prentsa kazike kazkabar kazola ke kealdi kebide kedar kedartsu kedartu , kedar(tu), kedartzen. da/du ad. keheila Zub. 'kereta' keina keinada keinatu , keina(tu), keinatzen. du ad. keinu keinu egin keinuka kemen kemendu , kemen(du), kementzen. da/du ad. kemendun kementasun kementsu kemin 'garmina' ken kenarazi, kenaraz, kenarazten. du ad. kendu , ken, kentzen. da/du ad. kendura Mat. kenka* e. kinka kenketa Mat. kenkizun Mat. kentzaile kenyar (herritarra) keramika* e. zeramika keramikari* e. zeramikari kereila kereta keroseno kerubin keta 1 Ipar. iz. 'multzoa' keta 2 Ipar. adlag. 'bila' ketsu ketu , ke(tu), ketzen. da/du ad. ketzal Trogons resplendens kexa kexadura

kexarazi, kexaraz, kexarazten. du ad. kexati kexatu , kexa(tu), kexatzen. da ad. 1 'arranguratu'. 2 Ipar. 'kezkatu; haserretu' kexu 1 iz. 'kexa'. 2 adlag. 'urduri; haserre'. 3 izond. kexu izan da ad. kezka kezkabide kezkagarri kezkarazi, kezkaraz, kezkarazten. du ad. kezkati kezkatsu kezkatu , kezka(tu), kezkatzen. da/du ad. keztatu , kezta, keztatzen. da/du ad. kg 'kilogramo'ren sinbolo nazioartekoa khartumdar (herritarra) khemerera (hizkuntza) kibizta* e. begizta kide kideko kidekotasun kider* e. gider, kirten kidetasun kidetsu kidetu , kide(tu), kidetzen. da/du ad. kiebra Heg. Herr. 'porrota' kiebra jo kiebra egin kievtar (herritarra) kigaliar (herritarra) kikara kikil kikildu , kikil(du), kikiltzen. da/du ad. kikilgarri izond. kila* e. gila kilika 1 Ipar. izond. 'kilikorra; irudikorra'. 2 iz. 'kili-kilia' kilikagarri kilikari kilikatu , kilika(tu), kilikatzen. 1 du ad. 'kilika egin'. 2 da/du ad. 'ernatu, kitzikatu' kili-kili iz. kilikor kilima Gip. 'kilika, kili-kilia' kilimakor Gip. 'kilikorra' kilimatu , kilima(tu), kilimatzen. Gip. 'kilikatu' kilimon egin Bizk. 'porrot egin'

kilker Gryllidae kilo 1 'kilogramoa' kilo 2 'gorua' kilogramo kilometro kima 1 'abarraren muturra' kima 2 'zaldiek eta beste zenbait aberek lepagainean duten zurden multzoa' kimatu , kima(tu), kimatzen. 1 du ad. 'kimak kendu'. 2 da ad. 'kimua(k) erne' kimatzaile kimera 1 'liskarra'. 2 'ametsa, lilura' kimika kimikari iz. kimiko izond. kimioterapia kimono kimu kina Heg. Chinchona sp. kingstondar (herritarra) kingstowndar (herritarra) kiniela Heg. kinina kinka kinkina Ipar. Chinchona sp. kinshasar (herritarra) kintal kintze Ipar. 'pilota-jojoko tantoa' kinyaruanda (hizkuntza) kio 'aholegarra' kiosko kipula Bizk. h. tipula kirasdun kirastasun kirastu , kirats/kirastu, kirasten. da/du ad. kirats 1 iz. 'usain txarra'. 2 izond. 'mingotsa, samina' kirets* e. kirats kirgizera (hizkuntza) kirgizistandar (herritarra) kiribatiar (herritarra) kiribatiera (hizkuntza) kiribil iz. eta izond. kiribildu , kiribil(du), kiribiltzen. da/du ad. kiribilka kiribilkor kirika kirikino Erinaceus europaeus. Sin. sagarroi, triku kirio Liter. 'nerbioa' kirmen

kirmentasun kirofano* e. operazio(-)gela, ebakuntza(-)gela kirol kirolari kiroldegi kirolzale kirrinka 'karranka, batez ere zorrotza' kirrinkari kirru kirten kirtenkeria kirundi (hizkuntza) kirurgia kirurgiko kishinevar (herritarra) kiskaili* e. kiskali kiskalarazi, kiskalaraz, kiskalarazten. du ad. kiskaldu , kiskal, kiskaltzen. da/du ad. kiskalgarri kiskali, kiskal, kiskaltzen. da/du ad. kisketa kiskil kiskilkeria kisu* e. gisu kitagarri kitantza Ipar. 'ordainagiria' kitara* e. zitara kitarra* e. gitarra kitatu , kita, kitatzen. du ad. kito adlag.: zorrak kito utzi. kito egin kito izan, da ad. 'zorrik gabe gelditu': zorretan ginen eta orain kito gara. kitorik 'doan, urririk' eta kito kitxua (hizkuntza) kitzika kitzikan kitzikari kitzikatu , kitzika(tu), kitzikatzen. da/du ad. kitzikatzaile kiwi 1 Actinidia deliciosa . 2 Apteryx australis kizki kizkur kizkurtu , kizkur(tu), kizkurtzen. da/du ad. klabier klabikordio klan

klar h. argi klaratar klarinete klarion klarki h. argi(ro) klaru h. argi klase: klase-borroka; ornogabeen klasea; eragile baliokideen klasea. klasiko klasikotasun klasikozale klasizismo klaska Ipar. iz.: zigorraren klaska; bi klaskaz irentsi zuen. klaskatu , klaska, klaskatzen. du ad. 1 'irentsi'. 2 'hortzekin, hatzekin hotsa egin' klausula klera klik klikarazi, klikaraz, klikarazten. Ipar. du ad. klikatu , klika, klikatzen. Ipar. du ad. 'irentsi' klima klimatologia klinika kliniko kliska Ipar. 'begiaren itxi-irekia' kliskatu , kliska(tu), kliskatzen. Ipar. du ad. klisket* e. kisketa klixe kloro klorofila kloroformo kloruro klub km 'kilometro'ren sinbolo nazioartekoa koaderno Heg. Sin. kaier koadro: bost metro koadro. koala Phascolarctos cinereus koalizio koartel* e. kuartel koartza Ardea purpurea, etab. koba Heg. kobalto kobazulo Heg. kobla Zub. h. kopla koblakari Zub. h. koplari koblari Zub. h. koplari koblatu, kobla(tu), koblatzen. du ad. Zub. h. koplatu

kobra Elapidae, Naja naja, Naja nigricollis, etab. kobrantza kobrarazi, kobraraz, kobrarazten. Ipar. du ad. kobratu , kobra, kobratzen. du ad. 1 Ipar. 'berreskuratu'. 2: soldata kobratu . kobratzaile kobre kobreztatu , kobrezta, kobreztatzen. du ad. kobru kobru eman kobrutan ipini kodaina Sin. sega kode kodetu , kode(tu), kodetzen. du ad. kodoin 'irasagarra' koefiziente koerlazio* e. korrelazio kofau* e. kofoin kofesategi Ipar. h. aitorleku kofesatu Ipar. h. aitortu kofesio Ipar. h aitortza kofesor Ipar. h. aitorle kofoin Ipar. kofradia koherente koherentzia kohesio koilara koilarakada koilare h. iduneko, lepoko koinak* e. koak koinata Sin. ezkonarreba; ezkonahizpa koinatu koiote Canis latrans koipe koipedu n koipekeria koipeketa koipetu , koipe(tu), koipetzen. da/du ad. koipetsu koipeztaketa koipeztatu , koipezta, koipeztatzen. du ad. koipezto koitadu Lgart. kojin* e. kuxin kojo Gip. h. herren koka koka-landare Erythroxylum coca

kokaina kokainazale kokaleku kokarazi, kokaraz, kokarazten. du ad. kokatu , koka, kokatzen. da/du ad. (pertsonak lekuz aldatzean, kokatu egiten dira bizileku berrian, eta ez finkatu) kokildu* e. kikildu kokin Ipar. eta Naf. koko 1 'lekarien zomorrotxoa' koko 2 1 Ipar. 'espainola'. 2 Naf. 'ondoko ibarreko biztanlea' koko 3 'kokondoaren fruitua' kokodrilo* e. krokodilo kokolo Bizk. kokolokeria kokolotu , kokolo(tu), kokolotzen. da/du ad. kokondo Cocos nucifera kokorikatu , kokorika, kokorikatzen. da ad. 'kokoriko jarri' kokoriko 1 adlag. 'nor bere orkatilen gainean eseririk' kokoriko 2* e. kukurruku kokospe kokote Heg. kokoteko Heg. iz. kokots kokotseko iz. koktel kola kolaio (arrain-mota) kolatu , kola(tu), kolatzen. da/du ad. 'itsatsi' koldar koldarkeria koldartasun koldartu , koldar(tu), koldartzen. da/du ad. kolegio 1: kardinalen kolegioa. 2 h. ikastetxe . 3 h. elkargo kolektibizatu , kolektibiza, kolektibizatzen. du ad. kolektibizazio kolektibo kolera koleratsu koleratu , kolera(tu), koleratzen. da/du ad. kolesterol kolibri Trochilus sp. koliflor* e. azalore koliko Med. kolirio

kolka* e. loka kolko 'jantziaren eta bularraren arteko hutsunea': kolkoa bete diru. -en kolkorako: bere kolkorako hitz egin. koloka 1 adlag. kolokan adlag. koloka 2 Ipar. izond. h. loka kolonbiar (herritarra) kolonboar (herritarra) kolonia 1 'atzerritar-multzoa; orobat lurraldea' kolonia 2 Heg. Sin. Kolonia ur Kolonia ur kolonial: administrazio koloniala = kolonia -administrazioa. kolonialismo kolonialista koloniar (herritarra) kolonizatu , koloniza, kolonizatzen. du ad. kolonizatzaile koloragarri koloratu , kolora, koloratzen. du ad. kolore kolorebakar izond. koloredun koloregabe izond. koloregai koloretsu kolorezale koloreztatu , kolorezta, koloreztatzen. du ad. kolorge izond. kolorgetu , kolorge(tu), kolorgetzen. da ad. kolpatu , kolpa, kolpatzen. du ad.: ganibet-ukaldiz kolpatu zuten (teklak-eta ez dira kolpatzen). Sin. zauritu kolpatzaile kolpe kolpe batez kolpe batean kolpe egin kolpea huts egin kolpetik Heg. kolpez batez ere Ipar. kolpeka kolpe kada kolpetxo kolpetzar koltxoi h. lastaira koltxoi(-)denda h. lastaira()denda koltza koma komandante

komandantzia komatxo komedia komekatu , komeka, komekatzen. Naf. da ad. 'Jauna hartu' komenentzia Gip. Herr. 'aukera ona' komenigarri komeni izan, komeni izaten, komeniko/komeni izango. zaio eta du ad. komentario h. iruzkin komentu komeria Heg. Herr. komertzio h. merkatalgo, merkataritza kometa komiki komiko komisaldegi* e. polizia(-)etxe komisaria h. polizia(-)etxe komisario komisio 1 h. batzorde komisio 2 h. betekizun komisio 3 'kobratzen den saria' komisiodun komit* e. gonbit komoreera (hizkuntza) komoretar (herritarra) komulgatu , komulga, komulgatzen. Heg. da ad. h. Jauna hartu komun 1 iz. komun 2 izond.: guztion ondare komuna. komuniatu , komunia, komuniatzen. Ipar. du ad. 'Jauna hartu' komunikabide komunikazio komunio h. jaunartze komunismo komunista komunitate komunzki h. arrunki, eskuarki komunztadura komunztatu , komunzta, komunztatzen. da ad. konakriar (herritarra) konbergente Sin. hurbilkor konbergentzia konbertitu , konberti, konbertitzen. da/du ad. konbertsio konbexu Sin. ganbil konbidatu , konbida, konbidatzen. du ad. h. gonbidatu

konbinatu , konbina, konbinatzen. du ad. konbinazio konbit(e) h. gonbit kondaira kondar Gip. 'hondarra, hondakina' kondatu* e. kontatu konde kondena kondenagarri kondenarazi, kondenaraz, kondenarazten. du ad. kondenatu , kondena(tu), kondenatzen. da/du ad. kondenatzaile kondenazio kondentsadore kondentsatu , kondentsa, kondentsatzen. da/du ad. konderri kondesa kondetza kondi zio 1 'baldintza'. 2 'egoera, izaera; izateko modua' kondor Vultur gryphus kondu* e. kontu konektatu , konekta, konektatzen. du ad. konfederakunde : Suitzako Konfederakundea. konfederatu , konfedera, konfederatzen. da ad. konfederazio konfesakizun konfesatoki h. aitorleku konfesatu , konfesa, konfesatzen. da/du ad. h. aitortu konfesio h. aitortza konfiantza konfidantza* e. konfiantza konfirmatu , konfirma, konfirmatzen. 1 du ad. h. berretsi. 2 da/du ad. Erl. h. sendotza hartu , sendotza eman konfirmazio 1 h. berrespen. 2 Erl. h. sendotza konfiskatu , konfiska, konfiskatzen. du ad. konfitatu , konfita, konfitatzen. du ad. 1 h. melatu (fruituak). 2 h. urinean eman (haragikiak) konfitura Sin. marmelada konformatu , konforma, konformatzen. Heg. da ad. Herr. konforme Heg. Herr. konforme izan konforme egon konforme gelditu

konfraria* e. kofradia kongestio Med. kongoar (herritarra) kongregazio kongresu koniko konjuntibitis konjuru konkabo Sin. ahur konkanera (hizkuntza) konketa konkista konklabe konklusio 'ondorioa' konkor konkordatu iz. konkordun konkortasun konkortu , konkor(tu), konkortzen. da/du ad. konkretu konkurrentzia Ekon. konnotazio kono konorte konortea galdu konortea kendu konortegabetu , konortegabe, konortegabetzen. da/du ad. konorteratu , konortera(tu), konorteratzen. da/du ad. konpainia konpaktu 'trinkoa' konparantza Ipar. eta Naf. konparatibo konparatu , konpara, konparatzen. du ad. Sin. erkatu konparazio konparazio baterako konparazione Ipar. 'adibidez, esate baterako' konpas konpletibo Gram. konplexu konplimendu 1 Zah. 'bururatzea, bukatzea'. 2 'kortesiazko hitza, ele onak' konplitu , konpli, konplitzen. da/du ad. 'bete': norbaitekin konplitu 'norbaitekikoak egin' konplituki Zah. 'osoki' konplot konplot egin konponbide konpondu , konpon, konpontzen. da/du ad. hor konpon

konponduezin iz. konponezin izond. 'ezin konponduzkoa' konponketa konpontzaile konposaketa h. konposizio konposatu , konposa, konposatzen. du ad. konposizio konpota konpreniarazi, konpreniaraz, konpreniarazten. dio ad. konprenitu , konpreni, konprenitzen. du ad. 'ulertu' konpromezu* e. konpromiso konpromiso Heg. Herr. konputagailu konsagratu* e. kontsakratu konspirazio konstante konstelazio Sin. izar(-)multzo konstituzio kontabilitate kontaera kontaezin izond. 'ezin kontatuzkoa' kontagai kontagailu kontagaitz kontagarri kontakatilu kontaketa kontakizun kontaktu kontalari kontarazi, kontaraz, kontarazten. dio ad. kontari kontatu , konta, kontatzen. du ad. ezin konta ahal(a) kontatzaile kontent (kontent izan, egon esapideetan erabiltzen da batez ere) kontentagaitz kontentamendu Ipar. Zah. kontentarazi, kontentaraz, kontentarazten. du ad. kontentatu , kontenta, kontentatzen. da/du ad. kontentu iz. Heg. Zah. kontestu* e. testuinguru kontinental kontinente kontra -en kontra

-i kontra Ipar. kontra egin kontrabanda* e. kontrabando kontrabandista kontrabando kontrabaxu kontradantza kontraeraso kontraesan iz. kontrairaultza kontrajarri , kontrajar, kontrajartzen. du ad. kontrakar iz. kontrakarrean jarri kontrako kontrako e ztarri kontrakotasun kontralto Mus. kontramaisu kontrapas kontrapisu kontrapozoi kontrara adlag. kontrario Herr. 'aurkaria' kontrarreforma kontraste kontratu iz. kontrizio Sin. maite -damu kontrol kontrolatu , kontrola, kontrolatzen. du ad. kontrolatzaile kontsakratu , kontsakra, kontsakratzen. du ad. Erl. h. sagaratu kontsakrazio Erl. h. sagara kontseilari kontseilaritza kontseilatu , kontseila, kontseilatzen. du ad. kontseilu kontsekutibo h. ondoz ondoko, ondoriozko kontserba kontserbadore kontserbategi kontserbatorio kontserbatu , kontserba(tu), kontserbatzen. da/du ad. kontserbazio kontsideratu , kontsidera, kontsideratzen. du ad. Zah. 'gogoan erabili; gogo eman' kontsigna 'zaindegia' kontsolagarri kontsolamendu Ipar.

kontsolatu , kontsola, kontsolatzen. da/du ad. kontsolatzaile kontsolazio kontsonante kontsul kontsulatu iz. kontsuletxe kontsulorde kontsulta 1 (medikuarekikoa). 2 Heg. h. argibide(-)eskaera, aholku-eske kontsulta egin kontsultatu , kontsulta(tu), kontsultatzen. du ad. Zah. 'argibidea, kontseilua eskatu' kontsumitu , kontsumi, kontsumitzen. du ad. kontsumitzaile kontsumo kontu nire (zure ...) kontu kontuak atera kontuak egin kontuan eduki kontuan egon kontuan hartu kontuan ipini kontuan jarri kontu egin kontu(-)emaile kontu eman kontu hartu kontu(-)hartzaile kontu(-)hartze kontu(-)kontari kontu korronte kontuz kontuz ibili kontuzko kontulari kontularitza konturarazi, konturaraz, konturarazten. du ad. konturatu , kontura(tu), konturatzen. da ad. kontxo interj. Lgart. kontzeju Heg. kontzentratu , kontzentra, kontzentratzen. da/du ad. kontzentrazio kontzeptu kontzepzio kontzertu kontzesio kontzesionario kontzientzia kontzientzia(-)eragozle Sin. kontzientzia(-)objektore kontzientzia(-)eragozpen Sin. kontzientzia(-)objekzio kontzilio koak

kooperatiba kooperatibo : Guyanako Errepublika Kooperatiboa. koordenatu iz. koordinakunde koordinarazi, koordinaraz, koordinarazten. du ad. koordinatu , koordina, koordinatzen. da/du ad. koordinatzaile koordinazio kopa kopau Bizk. 'mokadua, ahamena' kopenhagetar (herritarra) kopeta kopeta(-)hezur kopetako iz. 1 'idiei-eta kopetan jartzen zaien babesgarria'. 2 'kopetan emandako edo hartutako kolpea' kopetalde kopetatsu kopetilun kopetilundu , kopetilun(du), kopetiluntzen. da/du ad. kopia kopiagintza kopiarazi, kopiaraz, kopiarazten. dio ad. kopiatu , kopia(tu), kopiatzen. du ad. kopiatzaile kopla koplari koplatu , kopla(tu), koplatzen. du ad.: etxekoandrea kopla dezagun nagusiaren hurrena. koptoera (hizkuntza) kopuru kopurutsu koraina* e. kodaina koral iz. Ord. Corallimorpha eta Ord. Madreporaria eta Subkl. Octocoralaria korapilatsu korapilatu , korapila, korapilatzen. da/du ad. korapilo koraza korazatu iz. korbata* e. gorbata korbeta korda 1 'soka': korda bat hiru korapiloz estekaturik dagoena. 2 'sorta lotua': baratxuri-korda handi bana hartuz. korde kordegabetu , kordegabe(tu), kordegabetzen. da/du ad.

kordel 'soka mehea, listaria baino lodiagoa' kordeldegi kordeleria 'kordel-multzoa' korderatu , kordera(tu), korderatzen. da/du ad. kordoka kordokarazi, kordokaraz, kordokarazten. du ad. kordokatu , kordoka(tu), kordokatzen. da/du ad. korear (herritarra) koreera (hizkuntza) koreografia koreografo korkoi* e. korrokoi korkox 1 iz. 'konkorra'. 2 izond. 'konkorduna' kornadu 'kobrezko diru zaharra' kornubiera (hizkuntza) koroa koroadun koroatu , koroa(tu), koroatzen. da/du ad. koroatze korola koronario izond. koronel korortar (herritarra) korotz* e. gorotz korporazio korputz* e. gorputz korrale Ipar. korrejidore korrelaz io korridore korrika Gip. korrikalari Gip. korritu 1, korri, korritzen. du ad. korritu 2 iz.: dirua korrituan jarri, %15eko korrituarekin. korrok korrok egin korroka Sin. korrokada , korroskada korrokada Sin. korroka, korroskada korrokoi Fam. Mugilidae. Sin. lazun korronka* e. korroka korronte korroskada Sin. korroka, korrokada korta kortesia kortina* e. errezel (eta bigarren mailan, gortina)

kortsario kortse Sin. gerruntze kortxo Heg. 'artelazkia' koru 1 (elizakoa). 2 'abesbatza' kosekante Mat. kosinu Mat. kosk kosk egin koska koskabilo Lgart. 'barrabila' koskadun koskari Ipar. koskatsu koskoil Ipar. 'barrabila' koskol* e. oskol koskor mutil koskor neska koskor koskordun koskortsu koskortu , koskor(tu), koskortzen. 1 da/du ad. 'koskorrez bete'. 2 da ad. 'hazi' kosmetika kosmetiko kosmo* e. kosmos kosmogonia kosmopolita kosmopolitismo kosmos kosta kostalde kostaprezio kostarik adlag. kostata adlag. kosta(tu), kosta, kostatzen. zaio ad. kosta ahala kosta kostu kostuma Ipar. Zah. 'ohitura' kostumatu, kostuma(tu), kostumatzen. da ad. Ipar. Zah. 'ohitu' kota kotangente Mat. kotizatu , kotiza, kotizatzen. du ad. kotizazio kotoi kotoi(-)landare Gossypium sp. kotsu* e. kutsu kottear (herritarra) kotxe 1* e. auto(mobil), beribil. 2 'zalgurdia; bagoia'. 3 Heg. (haurrentzakoa) koxkor Adkor. koxu Bizk. 'herrena'

kozkor Adkor. kozkordun* e. koskordun kozkortsu* e. koskortsu kozkortu* e. koskortu kraba Serranus cabrilla krabarroka Scorpaena scrofa krabelin Dianthus sp. kraka krakada krako Ipar. 'kakoa' kraska kraskarazi, kraskaraz, kraskarazten. du ad. kraskatu , kraska(tu), kraskatzen. da/du ad. krater kreatu , krea, kreatzen. du ad. Erl. kreatura Erl. kreatzaile Erl. kreazio Erl. kreditu kredo krema kremailera kreolera (hizkuntza) kresal kretona krima* e. krimen krimen 'lege-hauste larria' kriminal krisantemo Chrysanthemum sp. Sin. urrelili kriseilu krisi krisialdi krisket* e. kisketa kriskitin kriskitin-suge Subfam. Crotalinae krisma kristal 1 (mineralogian). 2 'kalitate handiko beira': Bohemiako kristala. kristaldu , kristal(du), kristaltzen. da/du ad. kristandade Bizk. kristau kristau(-)ikasbide kristaugai kristautasun kristautu , kristau(tu), kristautzen. da/du ad. kristoren Lgart.: kristoren haserrea. kristorenak (esan, egin, entzun...) kriterio* e. irizpide

kritika kritikari iz. kritikatu , kritika(tu), kritikatzen. du ad. kritiko izond. kroaziar (herritarra) kroaziera 'serbokroaziera' krobitxet Ipar. Zah. 'hil-mihisea' kroketa krokodilo Fam. Crocodylidae kromatiko kromatu , kroma, kromatzen. du ad. kromo Kim. kromosoma kromoztatu , kromozta, kromoztatzen. du ad. kronika kronikari iz. kroniko izond. kronologia kronometro kros kroska Ipar. h. koska kroslari krozka* e. kroska krudel krustaz* e. oskoldun, krustazeo krustazeo Sin. oskoldun kruxpeta Ipar. 'opil-mota' ku "q" letraren izena kua* e. kuma kualalumpurtar (herritarra) kualitate* e. nolakotasun kualitatibo kuartel Sin. kaserna kuarteto kubatar (herritarra) kubiko kubismo kubista kubo 1 Geom . 2: zortzi metro kubo. kudeaketa kudeatu , kudea(tu), kudeatzen. du ad. kudeatzaile kui iz. 'akuria' kuia Cucurbita pepo kuiatxo Cucurbita pepo var. oblonga kuku Cuculus sp. eta Clamator sp. kukuak jo kukuak makur jo kukuak oker jo

kuku(-)bala kuku(-)belar Aquilegia vulgaris kuku egin kuku jo kuku(-)lore 'kuku-belarra' kuku(-)praka Digitalis purpurea kuku(-)sagar kukuarazi, kukuaraz, kukuarazten. Ipar. du ad. kukuka kukula Ipar. 'zerbaiten goialdea' kukuma Amanita ovoidea kukurruku kukurrukuka kukuso Sin. arkakuso kukuso(-)belar Plantago psillium kukutu , kuku(tu), kukutzen. Ipar. da/du ad. 1 'estali'. 2 'ezkutatu, gorde' kulatz* e. puntu kuleto Amanita caesarea kuliska Limosa kulpa kulpadun kulpagabe izond. kulto* e. kultu kultu 1 iz. Erl. kultu 2* e. ikasi, landu kultura kultural kulubiz kulunka kulunkari kulunkatu , kulunka(tu), kulunkatzen. da/du ad. kuluska* e. kuluxka kuluxka kuma batez ere Bizk. 'sehaska' kume 'animalien umea' kumino Cuminum cyminum kunplitu* e. konplitu kuota kupel h. upel kupira* e. gupida kupitu , kupi, kupitzen. Gip. da/du ad. h. gupidatu kupoi kupula kuraia Ipar. 'adorea' kuraios Ipar. 'adoretsua' kurba Geom. kurbadura kurbatu , kurba(tu), kurbatzen. da/du ad. kurduera (hizkuntza)

kurios Ipar. 'polita, ikusgarria' kurioso Herr. 1 izond. 2 adlag. kuriostasun Ipar. kurka Zah. 'hurrupa' kurkubita (kuia-mota) kurlinta Numenius sp . kurlo 1 Ipar. h. kurrilo kurlo 2 Ipar. 'nanoa' kurloi Bizk. 'txolarrea' kurrika batez ere pl. kurrilo Grus sp. kurrinka kurrinkari kurritu , kurri, kurritzen. du ad. Ipar. h. korritu kurrixka 'oihua, txilioa' kurruka '(usoaren) urruma' kurtso 1 h. ikasturte, ikastaro. 2 h. ibilbide

kurumino Vespa crabro kusi Ipar. 'lehengusua, lehengusina' kusku kuskula Cuscuta epithymum kutizia* e. gutizia kutsadura kutsaezin' kutsagarri : baterietako merkurioa kutsagarria da. kutsakor: gaitz kutsakorra. kutsapen kutsarazi, kutsaraz, kutsarazten. du ad. kutsatu , kutsa, kutsatzen. da/du ad. kutsatzaile: baterietako merkurioa kutsatzailea da. kutsu kutsudun

kutsugabe izond. kutturlio Galerida sp. kutun 1 iz. kutun 2 izond. kutunki adlag. kutuntasun kutxa aurrezki-kutxa kutxare* e. koilara kutxazain kuwaitar (herritarra) kuxian Ipar. adlag. 'berehala' kuxidade Gip. Lgart. 'txukuntasuna' kuxin kuxkuxean kuzkur kuzkurtu , kuzkur(tu), kuzkurtzen. da/du ad.

L
l (e l e ) laba : sumendiaren laba. labain izond. labaina* e. labana labainarazi, labainaraz, labainarazten. du ad. labainarri 'labainarazten duen harria' labaindu , labain(du), labaintzen. da ad. labaingarri : bide labaingarriak. labainka adlag. labainkada labainkatu , labainka(tu), labainkatzen. da ad. 'labaindu' labainkeria labainketa labainkor labainkortasun labaintasun labaki 'luberria' labakitu , labaki(tu), labakitzen. du ad. labana iz. bizar(-)labana labankada 'labana-ukaldia' labar labe labe garai labe handi* e. labe garai labealdi labekada 'labealdia' laberatu , labera(tu), laberatzen. du ad. labetegi Ipar. 'labea' labezomorro Blattaria labirinto laborantza laborari laborategi laboratu , labora, laboratzen. du ad. labore laborri labur labur-zurrean labu rbildu , laburbil, laburbiltzen. du ad. laburdura laburgarri laburketa laburki laburkiro laburpen laburrarazi, laburraraz, laburrarazten. du ad. laburtasun laburtu , labur(tu), laburtzen. da/du ad. laburtxo laburtzapen laga, lagatzen. du ad. 'utzi' lagin laginketa lagostar (herritarra) lagun lagun egin: etxeraino lagun egin diot adiskideari. lagun eraman lagun hartu lagun hurko lagun izan lagunarte lagundi (Jesusen Lagundia esapidean erabilia) lagundu , lagun(du), laguntzen. du (Ipar.) eta dio (Heg.) ad. 1 'lagun egin'. 2 'laguntza eman' lagungarri lagungo 'lagun izatea, laguntasuna, laguntza' lagunkin Ipar. 'jendekina' laguntasun laguntxo laguntza laguntzaile lahar Rubus sp . lahardi laia laiaketa laiari laiatu , laia(tu), laiatzen. du ad. laido Ipar. edo Jas. laidogarri laidoka laidotu , laido(tu), laidotzen. du ad. laidoztatu , laidozta, laidoztatzen. du ad. laiko laikotasun lain Bizk. eta Gip. 'adina': banaiz hori egiteko lain. laineza laineza eman laineza hartu

laino 1 'behe-lainoa'. 2 Batez ere Gip. h. hodei lainope lainotsu lainotu , laino(tu), lainotzen. da/du ad. laiotz iz. eta izond. Sin. ospel 2 laira Ipar. 'aihena' laka 1 'errotariaren saria' laka 2 (berniz-mota) lakain* e. akain lakar batez ere Bizk. 'zakarra' lakari 'garau-neurria' lakatu , laka(tu), lakatzen. du ad. lakatz 1 batez ere Bizk. izond. 'latza' lakatz 2 batez ere Bizk. iz. 'gaztainaren oskola' laket izond.: gizon laketa da. laket izan 1 da ad.: adiskidegoa berdintasunean baizik ez da laket. 2 zaio ad.: hona zer zaidan niri gehienik laket euskaran. 3 du ad.: arriskuan laket duena, han galduko da. laket-portu laketaldi laketarazi, laketaraz, laketarazten. du ad. laketgarri laketontzi laketu , laket(u), laketzen. da/zaio ad. lakio lako 1 Bizk. h. bezalako lako 2 'dolarearen ontzia' laku h. aintzira lama Ipar 'garra' su-lama lamada lamikatu* e. miazkatu, milikatu lamina lan lan egin lan eragin lanabes lanaldi lanarte lanbide lanbo* e. lanbro lanbro lanbrotsu lanbrotu , lanbro(tu), lanbrotzen. da/du ad. landa 1 iz. 1 'lantzeko on den lureremua, alorra'. 2 'hiriguneari kontrajartzen zaion eremua' (batez ere hitz elkartuetan)

landa 2 postpos. -tik landa -z landa(ra) landara* e. landare landarazi, landaraz, landarazten. dio ad. landare landaredi Sin. flora landaretza landatu , landa(tu), landatzen. du ad. landatzaile landazain lander Jas. 'behartsua' landerretxe Jas. landetxe landu , lant/landu, lantzen. du ad. landugabe izond. lanegun langa langabe iz. eta izond. langabezia 'lanik eza' langai langar langatu , langa(tu), langatzen. du ad. langela langile langilego 1 Ipar. 'langiletasuna'. 2* e. langileria, langileak langileria langiletasun langintza lanjer Ipar. g.er. 'arriskua' lanjeros Ipar. g.er. 'arriskutsua' lankide lankidego Sin. lankidetza lankidetasun lankidetza Sin. lankidego lanleku lano* e. laino; lao lanpa Ipar. h. lanpara lanpara lanperna 1 (oskolduna) Fam. Lepadidae. 2 (perretxikoa) Amanita sp . lanpetu izond. lanpeturik lanpostu lansari lantegi 1 'lan egiteko tokia, batez ere fabrika baino txikiagoa': eskultorearen lantegia . 2 'egitekoa, lana': lantegi ederra hartu dik bere gain! lantoki lantsu

lantu iz. lantza lantzaile (gehienetan hitz elkartuko bigarren osagai bezala): lur-lantzaile. lantzean Bizk. lantzean-lantzean lantzean behin lantzoi Ammodytes tobianus, etab. lanuzte lao 1 'apala'. 2 'laua': itsasoa lao dago. laotasun laosera (hizkuntza) laostar (herritarra) lapa Fam. Patellidae lapa -belar Arctium lappa lapastu , lapats/lapastu, lapasten. da ad. g.er. '(esnea) mindu' lapati Fam. Gobiesocidae lapatin 'lapa-belarraren fruitua' lapats lapatx Bizk. 'lapa-belarra' lapaztar (herritarra) lapiko lapikoko iz. lapikotxo lapikotzar lapitz 1 Ipar. 'arbela'. 2 Sin. arkatz lapranean Bizk. 'zeharka' laprast laprast egin laprastada laprasteko iz. lapu r lapurketa* e. lapurreta lapurreria lapurreta lapurtar lapurtera lapurtu , lapur(tu), lapurtzen. du ad. lapurtxori 'mika' lar Bizk.: ez dio geroari lar begiratu behar; lar ondo ere; lar zorrotz erantzun zion; beldur lar har ez dezaten. laranja: laranja-zukua. laranjaondo* e. laranjondo laranjondo Citrus sinensis laratro Bizk. 'daratulua' laratz larba lardaska

lardaskatu , lardaska(tu), lardaskatzen. du ad. lardaskeria lardastu , lardats/lardastu, lardasten. du ad. lardats larderia Ipar. eta Naf. larderiatsu Ipar. larderiatu , larderia(tu), larderiatzen. Ipar. da/du ad. larehun* e. laurehun largabista Ipar. 'betaurrekoa' largatu , larga, largatzen. du ad. Zah. h. laga largo Ipar. 'zabala, lasaia': sorbaldaz arras largoa. largoki Ipar. largotasun Ipar. laringe laritz Larix decidua larmintz larogei* e. laurogei larrabere larrain larrapast* e. laprast larrasuge 'sugegorria' larratu , larra, larratzen. da/du ad. larrazken Ipar. eta Naf. 'udazkena' larre larregi batez ere Bizk. larregikeria larreratu , larrera(tu), larreratzen. da/du ad. larretxori 'hegatxabala' larri 1 izond.: 1 'handia': gatz larria. 2 (estutasunekoa): gure hizkuntzaren egoera larria. larri 2 iz. 'larritasuna': bere hutsa aitortu beharrak ematen zion larria eta lotsa. larri -ikara larriagotu , larriago(tu), larriagotzen. da/du ad. larrialdi larriarazi, larriaraz, larriarazten. du ad. larrigarri larriki larrimin larritasun larritu , larri(tu), larritzen. da/du ad. larritxo larru larrua apaindu larrua jo 1 'larrua ondu'. 2 Lgart. 'sexu harremanak izan'

larrua ondu larrutik pagatu larruarazi, larruaraz, larruarazten. du ad. larruazal larrudura Ipar. larrugin larrugorri : larrugorrien buruzagia ; gizon larrugorriak; larrugorri zegoen eguzkitan. larrugorrian larrugorritasun larrugorritu , larrugorri(tu), larrugorritzen. da/du ad. larruki larrutu , larru(tu), larrutzen. da/du ad. larrutzaile lartxo Bizk. 'gehiegitxo' laru batez ere Bizk. izond. eta iz. '(kolore) horia' larunbat larutu , laru(tu), larutzen. da/du ad. lasai lasaialdi lasaiarazi, lasaiaraz, lasaiarazten. du ad. lasaibide lasaigarri izond. eta iz. lasaikeria lasaiki lasaitasun lasaitu , lasai(tu), lasaitzen. da/du ad. lasaitxo lasatu* e. lasaitu laskitu , laski, laskitzen. Bizk. da/du ad. 'hondatu' lastaira lastaira(-)denda lastamarre ga lastargi lastategi laster 1 izond. eta iz.: laster batean; lan lasterra. 2 adlag.: laster etorriko da. laster egin lasterrean lasterbide lasterka: 1 adlag. 2 iz.: lasterka batean. lasterka egin lasterkarazi, lasterkaraz, lasterkarazten. du ad. lasterkari lasterkatu , lasterka(tu), lasterkatzen. Ipar. 1 da ad. 'lasterka egin'. 2 Zub. du ad.

'jazarri': etsaiak hilik eta lasterkaturik. lasterketa lasterraldi lastertasun lastertxo lastima lastimagarri lasto lastodun lastokara lastotu , lasto(tu), lastotzen. da ad. lastoztatu , lastozta, lastoztatzen. du ad. lata 1 'teilapeko ohol mehea' lata 2 Heg. 'kontserba-ontzi mota bat' laterri h. estatu latex latifundio latin latorri lats batez ere Ipar. 'ur-laster txikia' latsari latsarri latsatu , latsa, latsatzen. du ad. 'arropa urez garbitu' latz latzarazi, latzaraz, latzarazten. du ad. lau 1: arratsaldeko laurak dira; uztailaren lauan. lau hankan 'eskuak eta zangoak lurrean ezarriz' lau oinean 'eskuak eta zangoak lurrean ezarriz' lauretan hogei Ipar. 'laurogei' lau 2 iz. eta izond. lauburu laudagarri laudamen laudarazi, laudaraz, laudarazten. dio ad. laudatu , lauda, laudatzen. du ad. laudatzaile laudorio laugarren lauhazka 1 adlag. 'urratsik bizienean (ibili, zaldiak eta)'. 2 iz.: espainiar behorren la uhazka pisua. lauhazkatu , lauhazka(tu), lauhazkatzen. da ad. lauhortz lauki lauko laukoitz

laukoiztu , laukoitz/laukoiztu, laukoizten. da/du ad. laukote laukun laun* e. lau 2 launa launaka launakatu , launaka(tu), launakatzen. da/du ad. launazka Ipar. h. launaka laundu* e. lautu lauoineko lauoinka 1 adlag. 'urratsik bizienean (ibili, zaldiak eta)'. 2 iz.: zaldien lauoinka ezin geldituz. laurden: ordu bat eta laurden; ordu bat eta laurdenak; hirurak eta laurden; hiru eta laurdenak. laurdendu , laurden(du), laurdentzen. da/du ad. laurdenkatu , laurdenka, laurdenkatzen. du ad. Ipar. 1 'laurdendu'. 2 'gillotinatu' laurehun: laurehun eta bost; laurehun eta hogei. laurehungarren laurleko g.er. h. pezeta laurogei: laurogeita bat; laurogeita hamar; laurogeita batgarren. laurogeigarren laurogeina lausengari lausengatu , lausenga, lausengatzen. du ad. lausengu lauso lausogarri izond. lausotasun lausotu , lauso(tu), lausotzen. da/du ad. lautada Geogr. h. ordoki lautasun lautu , lau(tu), lautzen. da/du ad. lauza lauzatu , lauza(tu), lauzatzen. du ad. lauzka Ipar. lauzkatu , lauzka(tu), lauzkatzen. du ad. Ipar. 'lagundu, indartu' lauzpabost laxatu , laxa, laxatzen. Ipar. eta Naf. da/du ad. 1 'askatu'. 2 'lasaitu'. 3 'zabartu' laxo laxokeria laxoki laxotasun

lazeria Ipar. 'miseria' lazgarri : oroitzapen ilelazgarria. lazki laztabin laztan iz. eta izond. laztan egin laztan eman laztan izan 'maite izan' laztandu , laztan(du), laztantzen. du ad. laztangarri laztanka adlag. laztanki laztankiro laztantasun laztantxo laztasun laztu , latz/laztu, lazten. da/du ad. laztura lazun Fam. Mugilidae. Sin. korrokoi lebatz* e. legatz lebitar Erl. legamia legamiadun legamiagabe izond. legamiagabeko legamiatu , legamia(tu), legamiatzen. da ad. '(orea) altxatu' legar legarreztatu , legarrezta, legarreztatzen. du ad. legartsu legartza legatz Merluccius merluccius lege lege nagusi legealdi legebiltzar legebiltzarkide legedi Sin. legeria legegabe izond. legegai legegile legegin Bizk. 'legegilea' legegintza legegintzaldi legegizon 'gizon legelaria' legelari legen legenar 'legen beltza, Hansen-en baziloak eragindako legen-mota' legenardun legendun

legeria Sin. legedi legetxe Bizk. 'bezalaxe' legez 1 'legearen arabera'. 2 Bizk. 'bezala' legezko legezkotasun legeztapen legeztatu , legezta, legeztatzen. du ad. legoa (bide-neurri zaharra) lehen 1 adlag. 'lehenago'. 2 ord. 'lehenengo'. 3 iz. 'lehenaldia, iragana' lehen baino lehen 'lehenbailehen' lehen buruan lehenago lehenagoko lehenaldi lehenbailehen lehenbizi lehenbiziko lehenbizikoz h. lehenbizi, lehenik lehendabizi lehendabiziko lehendakari lehendakariorde lehendakariordetza lehendakaritza lehendanik Jas. h. lehendik lehendik leheneko Ipar. h. lehengo lehenen lehenengo lehenengo eta behin lehenengoz lehengai lehengo lehengoratu , lehengora(tu), lehengoratzen. da/du ad. lehengusina Bizk. lehengusu lehenik lehenik eta behin lehentasun lehentxeago leher egin 1 'lehertu, eztanda egin'. 2 'guztiz nekatu' ahalak eta leherrak egin leher eragin leher gaizto egin leherrenak e gin lehergai lehergailu lehergarri leherkari Hizkl. leherketa

leherra Ipar.: arrainez bazen leherra han; aste guztian euriz leherra egin zuen. leherrarazi, leherraraz, leherrarazten. du ad. lehertu , leher(tu), lehertzen. da/du ad.: 1 'eztanda egin'. 2 'nekatu'. 3 Batez ere Ipar. 'zanpatu' lehertzaile lehia 1 'ahalegin bizia'. 2 'norgehiagoka': elkarren lehian ibili. lehiaka adlag. lehiaketa lehiakide lehiarazi, lehiaraz, lehiarazten. du ad. lehiatsu lehiatu , lehia(tu), lehiatzen. da ad. lehiatuki lehoi Panthera (leo) leo: lehoi arra; lehoi emea; lehoi-zuloa. lehoinabar Panthera (panthera) pardus. Sin. pantera lehoitegi lehoitzar lehor izond. eta iz.: itsasoz eta lehorrez. lehor-haize lehorpe lehorreratu , lehorrera(tu), lehorreratzen. da/du ad. lehortar lehortasun lehorte lehortu , lehor(tu), lehortzen. da/du ad. lei Sin. horma, izotz leia egin leial leialki leialtasun leiar 1 Opt. 'gutxienez alde bat konkaboa edo konbexua duen beirakia'. 2 h. kristal; beira leihatila leiho leihor* e. lehor leinargi iz. eta izond. leinargitasun leinu leinuru batez ere Zub. 'izpia, distira' leitu 1 Herr. 'irakurri' leitu 2 da/du ad. Sin. hormatu, izoztu leizar* e. lizar

leize leize-zulo su(-)leize leizetsu leka izond. eta iz. lekadun 1 izond.: arbola lekadunak. 2 iz. 'Leguminosae familiako landarea' lekaide lekaime lekaio 1: erregeren lekaio lehena. lekaio 2 'oihua, irrintzia' lekari lekaro g.er. 'basamortua' lekat Ipar. Zah. 'salbu, izan ezik': leku guztietako herriez, lekat juduez. lekatu 1, lekat(u), lekatzen. Ipar. du ad. Zah. 'kanpo utzi, salbuetsi' lekatu 2, leka(tu), lekatzen. 'lekan sartu'; 'lekak aletu'; '(landarea) lekaz bete' lekoa* e. legoa lekora postpos. -tik lekora Ipar. '-tik kanpora'; '-en ondoan, handik berehala' -z lekora Ipar. '-z kanpora': ez da nehor onik Jainkoaz lekora. leku -en lekuan '-en ordez': arrainaren lekuan suge bat emango dio . lekuan 'beharrean' (aditzaren era burutuaren ondoan): lehengo neke gogorrak arindu lekuan, eman zizkien neke berriak. lekuan-lekuan adlag. lekuan lekuko izlag.: lekuan lekuko fruituak ezagutu nahi zituen. leku eman leku(-)izen leku onean (egon, etab.): orain ordaindu behar dizudala? Bai, leku onean! lekutan: lekutan dago lan horren bukaera! lekutara lekualdaketa lekualdatu , lekualda, lekualdatzen. da/du ad. lekualdatze lekuko iz. lekukotasun lekukotu , lekuko(tu), lekukotzen. da ad. lekune lekuratu , lekura(tu), lekuratzen. da/du ad. lekutu , leku(tu), lekutzen. da/du ad. 'urrundu, baztertu, desagertu': Jesus handik lekutu eta bere herrira itzuli zen; bazterrera lekutu zuen. lekutze

lelo 1 iz. 'errepika; askotan errepikatzen dena' lelo 2 izond. Batez ere Bizk. 'ergela' lelokeria lelotu , lelo(tu), lelotzen. da/du ad. lema (itsasontziarena) lemamia* e. legamia lemari lemazain lengoaia Zah. h. mintzaira, hizkuntza lengoradu* e. mihi-arrain leninismo leninista lente Heg. h. leiar lenteja* e. dilista lentilla 1 (begietakoa). 2* e. dilista, ilar xabal ntoi Pagellus acarne leopardo* e. lehoinabar, pantera lepahori Martes martes lepauztai lepazuri Martes foina lepo -en lepora -en lepotik lepoa egin (ipini, jokatu, etab.) 'apustu egin' lepo egin 'lepoa moztu' lepo(-)hezur lepo -luze lepo -motz lepo -oker leporaino lepo(-)zintzur Ipar. 'lepoa' lepoalde lepogain lepoko iz. lepondo leporatu , lepora(tu), leporatzen. 1 dio ad.: hilketa berari leporatu ziotelako. 2 du ad.: berrehun kiloko harria leporatu baietz! lepozaki 'lepondoa' lepra h. legenar lepradun h. legenardun ler Pinus sp. Sin. pinu ler beltz ler gorri lera 1 'gurpilik gabeko orga'. Sin. narra lera 2 batez ere Bizk. 'grina' leratsu 'grinatsua' lerdamin h. aloe lerde Sin. adur lerden lerdendu , lerden(du), lerdentzen. da/du ad.

lerdengarri lerdenki lerdentasun lerdoi Sin. pinudi lerradura Sin. lerrakuntza lerragarri lerrakor lerrakuntza Sin. lerradura lerraldi lerrarazi, lerraraz, lerrarazten. du ad. lerratu , lerra, lerratzen. da ad. lerro lerroan lerro-lerro adlag. lerroka lerrokada lerrokatu , lerroka(tu), lerrokatzen. da/du ad. lertsun Grus grus lertxun Populus tremula lertxundi lertzo Ipar. 'lohitasuna' lertzotu , lertzo(tu), lertzotzen. Ipar. da/du ad. lesbianismo lesothoar (herritarra) lesuin* e. pezoi letagin letania letaria h. letania letoi letoniar (herritarra) letoniera (hizkuntza) letra l e tra larri Sin. maiuskula letra xehe Sin. minuskula letra nagusi* e. letra larri , maiuskula letra xipi* e. letra xehe, minuskula letradu Heg. 'legelaria' letradun letragabe izond. letratu 'ikasia, letraduna' letrazale letreiatu , letreia, letreiatzen. du ad. letxe Bizk. h. legetxe , bezalaxe letxuga h. uraza leukozito leun leunarazi, leunaraz, leunarazten. du ad. leundu , leun(du), leuntzen. da/du ad.

leungarri izond. eta iz. leunkeria leunketa leunki leunkiro leuntasun leuntzaile leuzemia lexikal lexiko lexikografia Sin. hiztegigintza lez Bizk. h. legez leze* e. leize lezka Typha sp. lezoi h. pezoi libanoar (herritarra) libera 1 'Frantziako dirua'. 2 Ipar. h. libra libera esterlina liberal 1 Zah. izond. 'eskuzabala' liberal 2 iz. eta izond.: karlistak eta liberalak. liberalismo liberalkeria liberalki liberaltasun liberdi 'libra-erdia' liberiar (herritarra) libertate batez ere Ipar. 'askatasuna' libertimendu Ipar. libertitu , liberti, libertitzen. da ad. Ipar. h. dibertitu, jostatu libiar (herritarra) libi do iz. libra (pisu-neurria): libra-erdi. librantza Ipar. librarazi, libraraz, librarazten. du ad. libratu , libra(tu), libratzen. 1 du ad. 'atera, askatu'. 2 da ad. Lgart. 'kaka egin' libratzaile libre libreki librevilletar (herritarra) libro Ipar. h. libre , aske liburu liburu(-)denda liburugile liburugintza liburuki Sin. tomo liburukote liburutegi liburuxka

liburuzain liburuzale lidiera (hizkuntza) liechtesteindar (herritarra) liga 1 1 'elkarte-mota'. 2 'kirollehiaketa' liga-txapelketa liga 2 'ardoak-eta eratzen duten hondar lodia' lignito lihazi* e. linazi liho Linum sp . lika Sin. biska likatsu Sin. biskatsu likatu , lika(tu), likatzen. da/du ad. Sin. biskatu liken Lichenes likido Sin. isurkari likidu* e. likido likiera (hizkuntza) likin Bizk. 'itsaskorra, likatsua' likiskeria likistasun likistu , likits/likistu, likisten. da/du ad. likits 'zikina, lizuna' lili Ipar. edo Jas. 'lorea' lilipa 'nartzisoa' lilitegi lilitu , lili(tu), lilitzen. da ad. liliztatu , lilizta, liliztatzen. du ad. lilongwetar (herritarra) lilura lilurabide liluragarri lilurakeria lilurakor liluraldi liluramendu liluratu , lilura(tu), liluratzen. da/du ad. 1 'argi gehiegiak ikusmena nahasi': argiaren distirak begiak liluratu dizkielako. 2 hegaztia liluratzen duen sugea. liluratzaile lima 1 (altzairuzko lanabesa) lima 2 Citrus limetta limatar (herritarra) limikatu* e. milikatu limoi limoiondo Citrus limon limondo Citrus limetta limosna limosna egin limosna eman

limosnagile limosnari limuri limurkeria limurkor limurrarazi, limurraraz, limurrarazten. du ad. limurtu , limur, limurtzen. 1 da/du ad. 'irristatu, labaindu'. 2 du ad. 'lerratu, zerbait egitera bultzatu': ez dakit nork limurtu duen haiei dirua uztera. limurtzaile linabera linai Gip. edo Naf. 'gorua' linazi linbo linburi* e. limuri linburtu* e. limurtu linea lineal linfa lingala (hizkuntza) lingirda* e. lirdinga linguista Sin. hizkuntzalari linguistika Sin. hizkuntzalaritza linguistiko: atlas linguistikoa = hizkuntz atlasa. lino* e. liho linotipia linterna 1 Ark. 2 Heg. h. eskuargi lintzura 'zingira' linu* e. liho lipar 1 'unea': hari begira gelditu naiz lipar batez. 2 Ipar. 'apurra, zati txikia': ogi liparrik ez dut etxean. lipizta 'kalapita' lipotimia lipu* e. lupu lira 1 (musika-tresna) lira 2 (diru-banakoa) lirain liraindu , lirain(du), liraintzen. da/du ad. liraintasun liranja* e. laranja lirdinga lirdingatsu lirika iz. liriko izond. lirin Jas. 'umoa, heldua': gordinak jaten dituenak jan ditzake lirinak. lirindu , lirin(du), lirintzen. da ad. Jas. 'gehiegi umotu'

lirio Heg. lisaburdina lisaketa lisatu , lisa, lisatzen. du ad. lisatzaile lisboar (herritarra) liseriketa* e. digestio lisiba* e. lixiba liskar liskarbide liskarraldi liskarti liskartsu liskartu , liskar(tu), liskartzen. da ad. liskatsu* e. likatsu lista Sin. zerre nda listafin Ipar. 'liztorra' listari 'hari sendoa' listu listuka listukari litera* e. ohatze literario literato literatura literaturazale litio litografia litro lits lituaniar (herritarra) lituaniera (hizkuntza) liturgia liturgiko: musika liturgiko = liturgia-musika. litxar litxarreria litxarrero Heg. lixiba lixibatu , lixiba(tu), lixibatzen. du ad. lizar Fraxinus sp. lizardi lizentzi izan Gip. da ad. Herr. 'zilegi izan' lizentzia lizentziadun lizentziatu Heg. h. lizentziadun lizeo lizpaper liztor Superfam. Vespoidea etab. liztortzar h. kurumino lizun

lizunarazi, lizunaraz, lizunarazten. du ad. lizundu , lizun(du), lizuntzen. da/du ad. lizunkeria lizunki lizunkiro lizunkoi lizuntasun ljubljanar (herritarra) lo loak hartu . du ad.: bitarte hartan loak hartu zuen Jesus. lo-belar Papaver somniferum lo egin lo eragin lo-lo Haur. lotan loaldi loba Bizk. lobambar (herritarra) lodi lodiarazi, lodiaraz, lodiarazten. du ad. lodiera lodikote loditasun loditu , lodi(tu), loditzen. da/du ad. lodixko loeri 1 'logalea, logura'. 2 'gaitza' logale logaletu , logale(tu), logaletzen. da/du ad. logaritmo logela logika logikari logiko iz. eta izond. logura lohi iz. eta izond. lohidura lohigabe lohihartzeko iz. 'lan-jantzia' lohikeria lohitasun lohitsu lohitu , lohi(tu), lohitzen. da/du ad. lohiztatu , lohizta, lohiztatzen. Ipar. da/du ad. 'lohitu' loina Chondrostoma sp . loka 1 1 izond.: oilo loka. 2 adlag.: oiloa loka jarri da. loka 2 adlag. 'koloka': loka-loka jarri zitzaizkion hortzak. lokabe izond. lokabetasun

lokabetu , lokabe(tu), lokabetzen. da/du ad. lokailu lokal lokarrarazi, lokarraraz, lokarrarazten. du ad. lokarri lokartu , lokar, lokartzen. da ad.: berehala lokartu zen haurra. lokatu , loka(tu), lokatzen. da/du ad. lokatz iz. 'lohia, basa' lokatza 'lokaztia, lokatza dagoen tokia' lokazti loki 'buruaren alboko aldea' loki(-)hezur lokia Ipar. 'heldulekua' lokotx 'morkotsa, lakatza' lometar (herritarra) londrestar (herritarra) lopide Ipar. 'heldulekua' lor zor eta lor loradenda lorail h. maiatz loraketa loraldi lorarazi, loraraz, lorarazten. du ad. lorategi loratu , lora, loratzen. da/du ad. loratze lorbide lore lore(-)hauts Sin. polen lore(-)orratz Sin. pistilo lore-zil* e. lorezil loredun loreontzi loretoki loretsu lorezain lorezaintza lorezil Sin. estamine loreztatu , lorezta, loreztatzen. da/du ad. loria 1 'aintza'. 2 Ipar. 'poza' loriagarri Ipar. loriatu , loria(tu), loriatzen. Ipar. da/du ad. 'poztu' lorifikatu , lorifika, lorifikatzen. Ipar. du ad. g.er. lorios Ipar. loro Psittacula sp. lorpen lorraldi

lorratz lorrin Bizk. 1 izond.: eguraldi lorrina. 2 iz.: satorrak soroan lorrinak egin ditu. lorrindu , lorrin(du), lorrintzen. Bizk. da/du ad.: basatzan lorrindu; etxea eta ondasunak lorrintzen. lortu , lor, lortzen. du ad. losintxa losintxari losintxatu , losintxa(tu), losintxatzen. du ad. lotaratu , lotara(tu), lotaratzen. da/du ad. lotarazi, lotaraz, lotarazten. du ad. 'lotzera behartu' lotazil h. abendu loteria loti lotinant Ipar. Sin. teniente loto Nelumbo nucifera edo Nymphaea Lotus lotsa 1 'ahalkea'. 2 Ipar. 'beldurra' lotsa gaizto lotsa izan lotsabako Bizk. izlag. lotsabide lotsagabe izond. lotsagabeko lotsagabekeria lotsagabeki lotsagabetasun lotsagabetu , lotsagabe(tu), lotsagabetzen. da/du ad. lotsagaldu izond. lotsagalduko lotsagarri lotsagarrizko lotsagarrikeria lotsaizun Jas. lotsakor lotsaldi lotsarazi, lotsaraz, lotsarazten. du ad. lotsari batez ere Bizk. 1 'lotsa'. 2 pl. 'giza ernalkinen ageriko zatia': ikusi zuen bere aitaren lotsariak agerian zeudela. lotsati lotsatu , lotsa(tu), lotsatzen. da/du ad. lotseria Ipar. 'beldurra' lotsor lotu , lot, lotzen. 1 du ad. 2 zaio ad. 'atxiki, itsatsi'. 3 zaio ad. 'heldu, oratu; ekin': zeri lot ez dakizula; bizitza berri bati lotu. lotune

lotura lotutasun lotzaile lozorro luandar (herritarra) lubaki luberri luberritu , luberri(tu), luberritzen. du ad. ludi 'lurbira, mundua' luebaki* e. lubaki lugin lugintza lugorri luhartz Gryllotalpa gryllotalpa luizi lukainka luki Bizk. 'azeria' luki(-)buztan 'azeri-buztana' lukru* e. lukuru lukur h. lukurari lukurantza h. lukurreria lukurari lukurreria lukurreru Heg. h. lukurari lukuru luma lumaberritu , lumaberri, lumaberritzen. da ad. lumadi Sin. lumaje lumadun lumagabe izond. lumaje Sin. lumadi lumatsu lumatu , luma(tu), lumatzen. 1 du ad. 'lumaz gabetu'. 2 da ad. 'lumaz hornitu' lumatxa lumatxo lumera 'baleen eta arrainen koipea' lunbago lupa lupetz Bizk. 'basa, lohia, lokatza' lupetza Bizk. 'basatza, lokaztia, lokatza dagoen tokia' lupia Dicentrarchus labrax lupu 1 'eritasun kutsakorra' lupu 2 'animalia txiki pozoitsua' lur lur-emaile Sin. ehorzle lur eman lur-lan lur jo Lurra mug. Astron.: gure planeta, Lurra da. lurbira

lurburu 'Lurraren poloa' lurgerri* e. ekuatore lurkapa* e. (lur) geruza lurkoi lurmen 'elurra urtu den lur-zatia' lurmendu , lurmen(du), lurmentzen. da/du ad. lurmutur lurmuturtar (herritarra) lurpe lurpebide* e. azpibide lurperatu , lurpera(tu), lurperatzen. da/du ad. lurpetu , lurpe(tu), lurpetzen. da/du ad. h. lurperatu lurraldatu , lurralda, lurraldatzen. du ad. lurralde lurrazal lurrerarazi, lurreraraz, lurrerarazten. du ad. lurreratu , lurrera(tu), lurreratzen. da/du ad. lurreztatu , lurrezta, lurreztatzen. du ad. lurrikara lurrin 1 'usain gozoa'. 2* e. lurrun lurrindu , lurrin(du), lurrintzen. du ad. lurrinontzi 'lurrina edukitzeko ontzia' lurrontzi

lurrontzigintza lurrun 'gasa' lurrun(-)makina lurrundu , lurrun(du), lurruntzen. da/du ad. lurrunkor lurrunontzi 'lurrunez dabilen ontzia' lursagar batez ere Ipar. 'patata' lurtar lurtu , lur(tu), lurtzen. da ad. lusakar (herritarra) lusitaniar (herritarra) lusuil luteranismo luterano luto Heg. iz. h. dolu lutxo Fam. Esocidae luvitera (hizkuntza) luxemburgar (herritarra). Sin. luxenburgotar luxenburgera (hizkuntza) luxenburgotar (herritarra). Sin. luxemburgar luzabide luzaezin luzagarri iz. eta izond. luzakeria luzakin luzakor luzamen

luzamendu Ipar. luzanga izond. luzapen luzara adlag. 'luzarora': ihintz handiak luzara kalte egiten dio ardiari. luzaran izond.: begi luzaranak dituzte ekialdekoek. luzarazi, luzaraz, luzarazten. du ad. luzaro luzaroan luzaro gabe luzaroko 1 izlag.: luzaroko egonaldiak egin zituen han. 2 adlag.: munduan luzaroko ez zegoela. luzarora luzarotxo luzatu , luza, luzatzen. da/du ad. luzaz luze luze-labur iz. luze-zabal iz. luzeki Ipar. 'luzaro, luzaz' luzera luzerna Medicago sativa. Sin. alpapa luzetasun luzetsi, luzets, luzesten. dio ad.: luzetsi dio hitzaldiari. luzetxo luzexko luzoker Cucumis sativus. Sin. pepino

M
m (eme) m 'metro'ren nazioarteko sinboloa madagaskartar (herritarra) madari madari(-)dantza madarikatu , madarika, madarikatzen. du ad. madarikazio madariondo Pyrus communis madrildar (herritarra) madura batez ere Bizk. 'padura' mafrundi Ipar. 'buruko hotzeria' mafrunditu , mafrundi(tu), mafrunditzen. Ipar. du ad. magal magalpe magia magiko magina Zah. 'ezpata eta antzeko armak gordetzen diren zorroa' magisteritza* 1 e. irakasle()ikasketak: magisteritza ikasi zuen* e. irakasle ikasketak egin zituen. 2. Magisteritza-eskola* e. Irakasle-eskola. magistratu iz. magnesio magnetiko magnetismo magnetita magnetofono magnitude Fis. magnolia Magnolia sp . mago: Errege magoak. magurio Littorina littorea. Sin. karrakela magyar (herritarra) magyarrera (hizkuntza) mahai gau(-)mahai mahai(-)inguru mahai(-)futbol mahai (-)zapi mahaiburu mahaiburuko iz. mahaikide mahaiko iz. mahairatu , mahaira(tu), mahairatzen. da/du ad. mahaitxo mahasgintza mahaspasa mahasti mahastizain mahats mahatsardo Zah. 'ardoa' mahatsondo Vitis vinifera subsp. Vinifera mahel* e. urmael mahuka mahuka-hutsik mahunga Ipar. 'mahuka' mahunga-has Ipar. maiatz maiestate mail* e. maila maila mailadi Sin. mailak

mailaka mailakatu , mailaka(tu), mailakatzen. du ad. mailaketa mailakide mailasto Bizk. 'artoaren lastoa' mailatu 1, maila(tu), mailatzen. da/du ad.: fruta mailatua. mailatu 2 iz.: mailatuak egin dizkiote gure autoari. mailatune Bizk. mailegatu , mailega, mailegatzen. du ad. mailegu mailu mailu-arrain Sphyrna sp . mailuka 1 adlag. mailuka 2 Bizk. iz. 'mailu txikia' mailukada mailukari mailukatu, mailuka(tu), mailukatzen. du ad. mailuki Bizk 'marrubia' mailutzar mailuxka maina 1 'amarrua'. 2 Ipar. eta Naf. 'arta'. 3 'haurraren negarzotinak' mainatu 1, maina(tu), mainatzen. du ad. Ipar. Zah. 'mainak, xerak egin' mainatu* 2 e. bainatu maindire Sin. mihise, izara maingu Sin. herren maingueri mainguka mainontzi izond.: ume mainontzia. mainu* e. bainu maionesa maiorazko maiordomo Heg. maira g.er. 'azpila, aska' mairu maiseaketa maiseatu , maisea, maiseatzen. du ad. maiseatzaile maiseo maistra maisu maisukeria maisuki maisulan maisutasun maisutza

maitabera maitagarri maitagarriki maitagarritasun maitakeria maitakor* e. maitekor maitale maitarazi, maitaraz, maitarazten. dio ad. maitasun maitatu , maita, maitatzen. du ad. maitatzaile maite maite egin maite -maite egin maite -damu Sin kontrizio maite izan, maite izaten, maiteko / maite izango. du ad. maiteki maitekor: Jainko maitekorra. maitemin maitemindu , maitemin(du), maitemintzen. da ad. maiteo maitetsu maitetxo maitez adlag. 'maitasunez' maiuskula Sin. letra larri maiz maizenik maizko izlag.: maizko erabilera. maiztasun maizter maiztertza maiztu , maiz(tu), maizten. 1 Batez ere Bizk. da/du ad. '(arropa) hondatu, higatu'. 2 du ad. '(zerbait) maiz egin' maiztxo majo Heg. Lgart. adlag. majuroar (herritarra) makailao* e. bakailao makako Macaca sp. makakorro 'abere nagusien orroa' makal 1 iz. Populus sp . makal 2 izond. 'ahula': ez zen hura lan makala! makalaldi makaldu , makal(du), makaltzen. da/du ad. makalik makaltasun makar 1 iz. 'betazal-ertzetan pilatzen den malko lehortua' makar 2 Bizk. g.er. izond. 'txikia, ahula'

makarroi makatu , maka(tu), makatzen. da/du ad. Ipar. 'mailatu' makatz 1 iz. 'fruitu-zuhaitz txertatu gabea, eta horrelakoen fruitua (batez ere madaria)'. 2 izond. 'txertatu gabea' makestu , makets/makestu, makesten. du ad. maketa maketo Heg. (irain-hitza) makets izond. 'kamutsa' makila makil dantza makilada makiladaka adlag. 'makilaka' makiladun makilaia* e. makillaje makilaka makilakada makilakari 'makila-kolpeka ari dena' makilakatu , makilaka(tu), makilakatzen. du ad. makilari 'makilekin jolasean ari dena' makilatu , makila(tu), makilatzen. du ad. makilazo Heg. Lgart. makillaje makillatu , makilla, makillatzen. da/du ad. makina makina-erreminta Heg. h. makina (-)tresna makina(-)tresna makina bat: makina bat lagun gixotu zen bidean; makina bat gizagaixok galdu du hor bizia. makineria makinista Heg. mako makodun makola Ipar. h. makulu makotu , mako(tu), makotzen. da/du ad. makulu makur 1 izond. makur 2 batez ere Ipar. iz. 'ezbeharra, istripua' makurbide makurdura makurgaitz makurka makurkeria makurki makurraldi

makurrarazi, makurraraz, makurrarazten. du ad. makurrera makurtasun makurtu , makur(tu), makurtzen. da/du ad. makutsik* e. mahuka-hutsik malabarera (hizkuntza) malaboar (herritarra) malapartatu 1, malaparta, malapartatzen. 1 Ipar. du ad. 'barreiatu, hondatu' malapartatu 2 Heg. izond. Lgart. 'madarikatua' malaria malatu 'erretena' malawiar (herritarra) malaysiar (herritarra) malaysiera (hizkuntza) malba Malva sp. eta Althaea sp. malba zuri Althaea officinalis malda 1 'aldapa': malda(n) gora (joan, etab.); malda(n) behera (abiatu , amildu, etab.); malda gora egin . 2 Ipar. 'babesa, geriza': haize-maldan. maldatsu 'aldapatsua' maldatu , malda(tu), maldatzen. du ad. 'babestu': bere burua maldatzeko. maldivar (herritarra) maldivera (hizkuntza) maldizio malenkonia Liter. malenkoniatsu Liter. malenkoniatu , malenkonia(tu), malenkoniatzen. da ad. Liter. malerus Zub. h. malurus malet Ipar. 'ahula' maleta maletar (herritarra) malezia maleziatsu malgaxe (hizkuntza) malgu malguki 1 adlag. 'malgutasunez' malguki 2 iz. 'gorputz edo gailu elastikoa' malgutasun malgutu , malgu(tu), malgutzen. da/du ad. maliar (herritarra) malizia* e. malezia malkar 1 iz. 'aldapa'. 2 izond. 'aldapatsua' malkartsu malkartu , malkar(tu), malkartzen. da/du ad. 'amildu'

malko malmutz 'maltzurra' malta maltar (herritarra) maltera (hizkuntza) maltso* e. mantso maltzur maltzurkeria maltzurki maltzurtasun maltzurtu , maltzur(tu), maltzurtzen. da ad. malur batez ere Ipar. 'zorigaitza': oi ene malurra! malurtu , malur(tu), malurtzen. da/du ad. Ipar. 'kaltetu; kalte egin' malurus maluruski maluta mama Haur. 'edaria' mamala Herr. (emakumeez mintzatuz) 'memeloa' mami 1 iz.: ogiaren mamia. 2 iz. Gip. 'gatzatua, gaztanbera'. 3 izond.: adiskide mamia. mamidun mamigabe izond. mamitsu mamitu , mami(tu), mamitzen. da/du ad. mamorro Gip. 'zomorroa' mamu mamurtu , mamur, mamurtzen. Bizk. du ad. 1 Sin. mastekatu , murtxikatu . 2 'hausnartu, gogoan erabili' mamut Mammut sp . mamutxa 'zomorroa' mana 'Jainkoak israeldarrei basamortuan igorri zien janari miragarria' manaerraz managuar (herritarra) manaiatu* e. maneiatu; maneatu manak pl. Ipar. '(Eliz) deiak' manamar (herritarra) manamendu Ipar. 'agindua' manatu , mana, manatzen. Ipar. eta Naf. du ad. manatzaile Ipar. eta Naf. mandako iz. 'mando gaztea' mandarin mandarina mandarinondo Citrus deliciosa mandatari mandataritza mandatu iz.

mandazain mandeuli Hippobosca equina mandil Ipar. 'bidelapurra; gizatxarra' mandio mando mandotegi mandragora Mandragora officinarum mandrain Ipar. 'nagia, alferra' maneatu , manea, maneatzen. 1 da/du ad. 'atondu, prestatu'. 2 du ad. '(janaria) prestatu, ondu'. 3 du ad. '(lurra) landu' maneatzaile maneiatu , maneia, maneiatzen. du ad. 'erabili': armak maneiatu. manera Ipar. eta Naf. manex Zub. manganeso mangolino Bizk. Sin. karrakela manierismo manierista manifestatu , manifesta, manifestatzen. 1 Heg. da ad.: milaka lagun manifestatu ziren Bilboko kaleetan. 2 Ipar. du ad.: milaka lagunek manifestatu zuten Baionako kaleetan. manifestazio Sin. (kale) agerraldi manifestu manikeismo manikeo manilar (herritarra) manipurera (hizkuntza) maniura (musika-tresna) manta Heg. 'burusia, tapakia' mantal 1 'jantziak ez zikintzeko, horien gainean jartzen den soinekoa'. 2 'gorputzaren aurreko aldea babesteko, gainerako jantzien gainean ezartzen den janzkia' mantar 1 1 Ipar. 'emakumeen atorra'. 2: abarka-mantarrak. mantar 2 'enplastua' mantelina mantendu , manten, mantentzen. da/du ad. 1 '(abereak) elikatu'. 2 'iraun edo iraunarazi, atxiki' mantenimendu* e. mantentze mantentzaile mantentze: mantentze-lanak. mantenu: mantenua eta soldata. mantso mantsoki mantsotasun

mantsotu , mantso(tu), mantsotzen. da/du ad. mantu Heg. mantxa Heg. Herr. 'orbana' mantxu Heg. Herr. 'besomotza' manu manupeko Ipar. manxera (hizkuntza) maoismo maoista maoriera (hizkuntza) mapa mapatxe Procyon rotor maputoar (herritarra) mara-mara adlag.: elurra maramara ari zuen. marabedi maradikatu* e. madarikatu marapilo Bizk. 'korapiloa' marasma Bizk. 'armiarma' marathera (hizkuntza) maratila maratz maraztasun marbre Ipar. g.er. h. marmol, haitzurdin mardo Bizk. 'mardula' mardotasun Bizk. mardotu , mardo(tu), mardotzen. Bizk. da/du ad. mardul izond. eta adlag. marduldu , mardul(du), mardultzen. da/du ad. mardulik adlag. 'mardul' mardultasun marea mareabehera 'itsasbehera' mareagora 'itsasgora' marexal 1 Ipar. 'albaitaria' marexal 2 Ipar. h. mariskal marfil h. boli margarina margo Sin. pintura margolan margolari margotu , margo(tu), margotzen. du ad. Sin. pintatu margul marguldu , margul(du), margultzen. da/du ad. margultasun mari (elkartuen lehen osagai gisa erabilia; erdeinuzkoa da): marimaistra; mari-maisu; marimatraka; mari-mutil; mari-

mutiko; mari-motrailu; marigizon; marizikin. marian adlag.: marian berotu ; marian egosara zi; marian egosi. mariburduntzi marigorri(ngo) Coccinellidae. Sin. katalingorri, amona mantangorri marihuana marijesi pl. 'Gernikaldeko gabonkantak' marina marinel marioneta* e. txotxongilo mariorratz Libellula maripulis Ipar. mariskal marisorgin Mantis religiosa maritzar 'emagaldua': maritzar adinbat manestzar bada munduan. marka 1 'seinalea, ezaugarria' marka 2 1 'kiroletakoa': marka hautsi, marka berdindu. 2 'merkataritzakoa': industri marka. marka 3 'golde-mota' markatu , marka(tu), markatzen. du ad. markes markesa markets marko marloi 'antxeta' marmalo Ipar. 'zomorroa' marmar marmarrean marmar egin marmario Gip. 'marmarra' marmarka marmarka jardun marmarti marmelada Sin. konfitura marmita marmitako iz. marmoka Cl. Scyphozoa marmol marmola* e. marmol marmolari marmota Marmota sp. marmuka* e. marmoka marmutxa Ipar. 'zomorroa' marokoar (herritarra) marra marraga* e. marrega marraka 'ardien, ahuntzen, etab.en orroa' marraka egin

marrakaldi marrakari marraketa marranta 1 'eztarri latza'. 2 Ipar. 'buruko hotzeria' marrao marraska batez ere Ipar. 'orroa': nigar-marraskak. marraskari marraskatu , marraska(tu), marraskatzen. du ad. marraskilo* e. barraskilo marratu , marra(tu), marratzen. du ad. marratxo marratzaile marraza Ipar. 'ganibet handia' marrazketa marrazki marrazkigile marrazkilari marrazo Lamnidae marraztu , marraz(tu), marrazten. du ad. marrega 'artilezko oihal arrunta' marro Ipar. eta Naf. 'aharia' marroi marru marrubi Fragaria vesca marruka marruma marrumaka marrumalari marruskaldi marruskatu , marruska, marruskatzen. du ad. marrusketa 'zurginaren lanabesa' marshalldar (herritarra) marshallera (hizkuntza) marteilu Ipar. 'mailua, mailuxka' marti Bizk. h. martxo martin Uris sp. eta Cepphus sp. martin arrantzale Alcedo atthis martineta h. martin arrantzale martinsalto Ipar. eta Naf. h. matxinsalto martir Ipar. h. martiri martiri martirio martiritza 1 'martirioa'. 2 'martiri izatea' martirizatu , martiriza, martirizatzen. du ad. martitzen Bizk. h. astearte martopil martxa

martxandiza Ipar. h. salgai martxo martxuka Ipar. 'masusta' martzal Heg. 'sendoa, indartsua' maruga Zub. 'arbolako masusta' marugatze Zub. 'masustondoa' marxismo marxista masa masaia* e. masaje masail masaileko iz. masailekoka masailezur masaje masakratu , masakra, masakratzen. du ad. masakre Ipar. 'sarraskia' maseruar (herritarra) maska Ipar. h. maskara maskal maskaldu , maskal(du), maskaltzen. da/du ad. maskara 'mozorroa' maskarada maskatar (herritarra) maskor maskordun maskur 'eskuetako gogorrunea' maskuri 1 'gernu-zorroa'. 2 Ipar. 'maskurra' maskurtu , maskur(tu), maskurtzen. da/du ad. masoi Heg. masokismo masokista masoneria Heg. masopa* e. mazopa maspil iz. 'mailatua, akatsa' maspildu , maspil(du), maspiltzen. da/du ad. maspildura masta mastadi Sin. mastak mastekatu , masteka, mastekatzen. du ad. Sin. mamurtu , murtxikatu mastodonte masusta 'laharraren eta masustondoaren fruitua' masustondo Mora sp. matalaz Ipar. h. lastaira mataza matela Ipar. eta Naf. 'masaila' matelezur

matematika matematikari iz. matematiko izond.: kalkulu matematikoak. matematikoki materia 1 'gaia' materiazko materia 2 Herr. 'zornea' materiadun materiagabe izond. material iz. eta izond. materiale* e. material materialismo materialista mato Ipar. 'makila lodia' matoi 'gazta egiteko gatzatu bildua' matrail 'masaila' matraileko matrailezur matraka Bizk. Herr. 'istilua, iskanbila' matrikula matrikulatu , matrikula(tu), matrikulatzen. Heg. da/du ad. matrize Mat. matutia pl. matxete (aihotz mota) matxinada matxinarazi, matxinaraz, matxinarazten. du ad. matxinatu , matxina, matxinatzen. da ad. matxingorri Bizk. 'marigorringoa' matxino matxinsalto Subord. Saltatoria matxite* e. matxete matxura mau h. miau mauka* 1 e. mahuka mauka 2 'aukera aparta' mauka-mauka adlag. (jateko moduaz mintzatuz) maukari izond. h. miaulari mauritaniar (herritarra) mauriziar (herritarra) mausoleo maximo Mat. mazal izond. mazapan mazedoniar (herritarra) mazedoniera (hizkuntza) mazela Ipar. eta Naf. mazelako Ipar. eta Naf. iz. mazi

mazopa Phocaena phocaena mazpil Sorbus torminalis mbabanetar (herritarra) mea meategi meatoki meatzari meatzaritza meatze medaila 'domina' mediku iz. medikuntza medio postpos.: hori dela medio. -en medioz Ipar. meditatu , medita, meditatzen. du ad. Erl. 'meditazioa egin' meditazio medium medizina h. sendagai medusa 'marmoka' megafono mehaka 1 'bide meharra' mehaka 2 'aldaka, gorputz-alboa' mehaka(-)hezur mehar mehargune mehartasun mehartu , mehar(tu), mehartzen. da/du ad. mehastu , mehats/mehastu, mehasten. Ipar. da/du ad. 'mehetu' mehats Ipar. 'mehea' mehatu , meha, mehatzen. Ipar. da/du ad. h. mehetu mehatxagarri mehatxari mehatxatu , mehatxa, mehatxatzen. du ad. mehatxatzaile mehatxu mehatxu egin mehatxuka mehatz(e)* e. meatze mehazketa mehaztu , mehaz(tu), mehazten. Bizk. da/du ad. 'bakandu' mehe mehe egin meheki mehetasun mehetu , mehe(tu), mehetzen. da/du ad. mekanika 1 Ipar. 'tresna, makina' mekanika 2 'Fisikaren atala'

mekanikari iz. 'makinak muntatzen edo konpontzen dituen langilea' mekaniko izond. mekanikoki mekanismo mekano (jostailua) mekanografia mela-mela egin melankolia 'malenkonia' melatu , mela, melatzen. da/du ad.: fruitu melatuak. melodia melodrama meloi Cucumis melo melokotoi Heg. h. mertxika memelo Herr. memento memoria 1 h. oroimen. 2 h. oroitzapen memorio Ipar. h. oroimen men men egin menda Mentha species mendabeltz Mentha spicata mendafin Mentha piperita mendate mende 1 'ehun urteko denborabitartea' mende 2 Sin. menpe -en mende '-en mendean' -en mendean: etsaien mendean erori ziren. -en mendera -en mendetik mendean hartu mendeba l mendebal-haize mendebal alde mendebalde 'mendebal aldea' mendekari mendekatu , mendeka, mendekatzen. da/du ad. mendekatzaile mendekio Ipar. h. mendeku mendeko Mendekoste mendekotasun 'mendetasuna' mendeku mendel mendemuga menderaezin izond. menderagailu Gram. menderakaitz menderakuntza menderarazi, menderaraz, menderarazten. dio ad.

menderatu , mendera(tu), menderatzen. du ad. menderatzaile mendetasun mendeurren mendi mendialde mendiarte mendigoizale mendigoizaletasun mendigune: Erdialdeko Mendigunea. mendikate mendilerro mendipe menditar menditsu menditzar mendixka mendizain mendizale mendizaletasun mendratu , mendra, mendratzen. Batez ere Ipar. eta Naf. da/du ad. 'gutxitu; ahuldu' mendre batez ere Ipar. den mendrena mendretasun meneko Ipar. meneratu , menera(tu), meneratzen. Ipar. du ad. mengel 'ahula, erkina' mengeldu , mengel(du), mengeltzen. da/du ad. 'ahuldu, erkindu' menhir menia meninge meningitis menpe Sin. mende 2 menstu , ments/menstu, mensten. Ipar. zaio ad. 1 'ments izan, falta izan'. 2 da/du ad. 'ergeldu, zozotu' menta 1 'arrakasta' menta izan Ipar. du ad. 'arrakasta izan' menta 2* e. benta ments 1 Ipar. izond. 2 Zub. iz. 'eskasia, hutsa' ments izan Zub. du ad. 'falta izan, eskas izan' mentu 'txertoa' mentura menturan menturaz 'beharbada' menturazko menturatu , mentura(tu), menturatzen. da ad.

menu mera h. alkate, auzapez merezi iz. merezi onez merezi izan, merezi, mereziko. du ad.: bere saria merezi du langile zintzoak; merezi du nolakoa den adieraztea (*joateak merezi du e. joatea merezi du). merezidun merezimendu merezitu , merezi(tu), merezitzen. du ad. meridiano merindade merio meritu Herr. merkaldi* e. merkealdi merkantzia Heg. h. salgai, gai merkatalgo Sin. merkataritza merkatari merkataritza Sin. merkatalgo merkatu 1 iz. merkatu 2, merka, merkatzen. du ad. merkaturatu , merkatura(tu), merkaturatzen. du ad. Ekon. merke merke-zurrean merkealdi merketu* e. merkatu 2 merketxo merkurio 'zilarbizia' merla Ipar. 'tupa' merlatu* e. melatu mero Epinephelus guaza eta Polyprion americanus meroera (hizkuntza) mertxika mertxikondo Prunus persica mertzenario mesede mesede egin mesedez mesedegarri mesedegile mesfidantza mesfidatu , mesfida, mesfidatzen. da ad. mesianismo mesias mespretxatu , mespretxa, mespretxatzen. Ipar. du ad. 'gutxietsi' mespretxu Ipar. 'gutxiespena' meta metafisika

metafisiko izond. metafora metagailu metahizkuntza metaka metaketa metal metalezko metal(-)iturri metal(-)ur metalgintza metaliko izond. metalurgia metalurgiko metamorfosi metano metanol metatu , meta(tu), metatzen. du ad. metatzaile meteorito meteorologia metodo metodologia metodologiko metraila metrailadore metrailatu , metraila(tu), metrailatzen. du ad. metraileta metrika metriko metro metro karratu 'metro koadroa' metro koadro metro kubiko metro kubo metropoli metxa mexikar (herritarra) meza meza atera meza eman meza entzun meza lagundu meza nagusi mezalagun mezenas mezerdi mezprezatu* e. mespretxatu mezu mezulari mezularitza mezutu , mezu(tu), mezutzen. Ipar. 1 du ad. 'agindu, manatu'. 2 dio ad. 'mezua igorri' mg 'miligramo'ren sinbolo nazioartekoa

miaka Ipar. 'miatuz' miaketa miatu , mia, miatzen. du ad. miatzaile miau miauka miaulari izond. miazkatu , miazka(tu), miazkatzen. du ad. miaztu , miaz, miazten. du ad. midiku* e. mediku midikuntza* e. medikuntza mihi mihi(-)arrain Fam. Soleidae mihidun mihigabe izond. mihilu Foeniculum vulgare subsp. Vulgare var. Azoricum mihimen mihipeko iz. mihise Sin. izara, maindire mihise(-)denda mihiseria mihura Viscum album mihuri Ipar. g.er. mika Cyanopica eta Haematopus eta Pica sp. mika (arrunt): Pica pica mikatz 'mingotsa' mikaztasun 'mingostasuna' mikaztu , mikatz/mikaztu, mikazten. da/du ad. 'mingostu' mikelete miko mikologia mikologiko mikra h. mikroi mikrobio mikrobiologia mikrobus mikrofilm mikrofono mikroi mikrokosmo* e. mikrokosmos mikrokosmos mikrometro mikronesiar (herritarra) mikroskopio mila: mila eta berrehun; mila berrehun eta bi; bosna mila pezeta zor dizkigute. mila bana: mila bana pezeta ordaindu dugu bazkaria. milatan Sin. miletan mila esker milagarren milagro h. mirari, mirakulu

milaka milako iz. milaren iz. milesker Ipar. eta Naf. 'mila esker' miletan Sin. milatan milia miliar 'mila milioi' miliarka miligramo milika batez ere Ipar. eta Naf.: 1 iz. bildotsak, sortu delarik, behar du amaren milika. 2 adlag.: milika ari da. milikarazi, milikaraz, milikarazten. dio ad. milikari milikatu , milika(tu), milikatzen. du ad. mililitro milimetro milioi milioika militante militantzia militar militarismo milizia milu* e. mihilu mimosa Acacia dealbata min 1 1 iz. 2 izond.: piper mina; edari mina; adiskide mina. min egin min eman min hartu min izan min hori min 2 Bizk. 'mihia' minagre Ipar. h. ozpin minbera 1 izond. minbera 2 iz. Mimosa pudica minberakaitz minberatasun minberatsu minberatu , minbera(tu), minberatzen. da/du ad. minbizi minbizidun mindegi* e. mintegi mindu , min(du), mintzen. da/du ad. mindura minduri Ipar. 'erostaria, hiletaria' mineral mineralogia mingain 'mihia' mingar Zub. 'mingotsa, garratza'

mingarratz Rumex acetosa mingarri mingor Gallinago gallinago mingorri 'elgorria' mingostasun mingostu , mingots/mingostu, mingosten. da/du ad. mingots mingrana mingranondo Punica granatum minigona minimo Mat. ministergoa* e. ministeri o ministerio ministeritza* e. ministerio ministrari* e. ministro ministraritza* e. ministerio ministro minki adlag. minkor minoria* e. gutxiengo minskar (herritarra) mintasun mintegi mintsu mintu* e. mindu mintz mintzabide mintzaera 1 'mintzatzeko modua' mintzaera 2* e. mintzaira mintzagai mintzaide mintzaira mintzalari mintzaldi mintzaleku mintzamen mintzamolde mintzarazi, mintzaraz, mintzarazten. du ad. mintzategi mintzatu , mintza, mintzatzen. da ad. mintzatzaile mintzo iz. mintzo izan da ad. mintzura minuet minus Mat. minuskula Sin. letra xehe minutu mioi miokardio miopia

mira iz. 'mirespena' mira egin: 1 'harritu'. 2 'norbaiten edo zerbaiten falta nabaritu' miraz (egon, gelditu, jarri,...) mirabe mirabetu , mirabe(tu), mirabetzen. da/du ad. mirabetza miragarri miragarrizko miragarriki Ipar. miragarriro miragarritasun mirail Ipar. 'ispilua' mirakulu Ipar. Sin. mirari mirakuluz mirakuluzko mirari mirariz mirarizko mirarigile miraritsu miraritu , mirari(tu), miraritzen. 1 da/du ad. 'harritu'. 2 du ad. 'miretsi' miratu , mira(tu), miratzen. Batez ere Ipar. da/du ad. miresgarri miresle mirespen miretsarazi, miretsaraz, miretsarazten. dio ad. miretsi, mirets, miresten. 1 du ad.: haren bertutea miretsi zuten paganoek. 2 da ad.: han ikusi zuenaz miretsi zen. mirotz 'gabiraia' mirra mirrin mirrindu , mirrin(du), mirrintzen. da/du ad. mirto Myrtus communis miru Milvus milvus misantropo misera Homarus gammarus miseria miserikordia Zah. 'errukia' miserikordios(o) Zah. 'errukiorra' misio Erl.: misioetara joan. misiolari misiolaritza misionest Ipar. h. misiolari miskitoera (hizkuntza) misterio misteriozko misteriotsu mistika mistiko

miter Juniperus sabina mitiko mitin mitinlari mito mitologia mitologiko mitra mitradun: abade mitraduna. mitrailus* e. metrailadore mitxa* e. metxa mitxeleta h. tximeleta mitxirrika Gip. h. tximeleta mitxoleta Papaver rhoeas mixkandi Zub. 'morroia, zerbitzaria' mizkin mizpira mizpirondo Mespilus germanica Japoniako mizpirondo Eriobotrya japonica mizto iz. 'suge eta muskerren mihia' ml 'mililitro'ren sinbolo nazioartekoa mm 'milimetro'ren sinbolo nazioartekoa mobitu* e. mugitu moda modan egon modan izan modan jarri modal modelo modernismo moderno modestia Zah. 1 'apaltasuna'. 2 'lotsa, modu ona (janzkeran)' modu modu onean: modu onean, modu txarrean erantzun; modu onean erositako tresna. moduko (izen baten ondoren): han ikusi genuen etxe moduko bat, handia. modulu moduzko izond.: izan gaitezen apalak, moduzkoak, baketsuak. moduzkotasun: moduzkotasunez jantzi. moduztatu , moduzta, moduztatzen. Bizk. du ad. 'zerbaiti itxura ona edo egokia eman' moeta* e. mota mogitu* e. mugitu moila 'kaia' moja mojagai mojategi

mokadu mokanes Ipar. 'musuzapia' mokasin moketa mokil Bizk. 'mokorra, sokila' moko moko-zuri Ipar. mokodun mokofin mokoka mokokada mokokatu , mokoka(tu), mokokatzen. da/du ad. mokor mokordo mokortu , mokor(tu), mokortzen. da/du ad. mol Kim. moldaera moldakaitz moldakaizki moldakaiztasun moldaketa moldakuntza moldarazi, moldaraz, moldarazten. du ad. moldatu , molda, moldatzen. da/du ad. moldatzaile moldaviar (herritarra) molde moldegabe izond. moldiztegi molekula molekular molestatu , molesta, molestatzen. Heg. du ad. Herr. h. eragotzi molestia Heg. Herr. h. eragozpen moleta Ipar. 'arrautzopila' molokot egin Bizk. 'porrot egin' moltsa Ipar. 'diru-zorroa' moltso Bizk. 'multzo nahasia' moltsotu , moltso(tu), moltsotzen. Bizk. da/du ad. momentu 1 Heg. Lgart. h. memento momentu 2 Fis. momia monakoar (herritarra) monarka monarkia monarkiko Sin. erregetiar monastegi* e. monasterio monasterio moneda* e. moneta

moneta 1 h. diru, dibisa: Europako moneta -batasuna h. Europako diru -batasuna; dirua bi monetatan daukat h. dirua bi dibisatan daukat; lira Italiako moneta da h. lira Italiako dirua da. 2* e. txanpon, xehe: hiru moneta* e. hiru txanpon mongol (herritarra) mongoliar (herritarra) mongoliera (hizkuntza) monje Heg. Zah. monogamia monografia monolito monopolio monopolizatu , monopoliza, monopolizatzen. du ad. monoteismo monoteista monotonia monotono monroviar (herritarra) monstru(o)* e. munstro montevideoar (herritarra) monumentu moral moralismo moralista moralitate 'moraltasuna' moraltasun mordo mordoilo mordoilokeria mordoilotu , mordoilo(tu), mordoilotzen. du ad. mordoilozale mordoka mordoxka mordoxkaka more moretu , more(tu), moretzen. da/du ad. morfema morfina morfologia morfologiko morko* e. murko morkots moro h. mairu morokil moroniar (herritarra) moropilo Bizk. h. korapilo morroi morroilo 'sarraila' morroin h. borraja

morrontza morrosko mortero 1 'kareorea'. 2 'arma' mortsa Odobenus rosmarus mortu g.er. 'basamortua' mosaiko moskete mosketoi moskutar (herritarra) mostaza Heg. h. ziape mosu* e. musu mota motel 1 izond. motel 2 Lgart. (dei-hitz gisa erabilia): bai, motel! motel 3 (hotel-mota) motelaldi moteldu , motel(du), moteltzen. da/du ad. motelgarri motelki moteltasun motibazio motibo motin* e. mutin moto 1 Ipar. 'mototsa' moto 2 'motozikleta, motorra' motodun motor 1 'makina'. 2 'motozikleta' motordun motore* e. motor motots motozikleta motrailu 'aleak kolpeka apurtzeko tresna' motroilo Bizk. 1 izond. 'potoloa'. 2 iz. 'multzo nahasia' motu (hizkuntza) motxaile 'ijitoa, buhamea' motxila Heg. 'bizkar-zorroa' motz motzaldi motzarazi, motzaraz, motzarazten. dio ad. motzondo moxal mozambiketar (herritarra) mozarabiar (herritarra) mozarabiera (hizkuntza) mozkeria mozketa mozki Ipar.: mozki eta idorki erantzun zioten. mozkin 'etekina'

mozkindu , mozkin(du), mozkintzen. Ipar. du ad. 'murriztu' mozkor mozkorgarri izond. eta iz. mozkorkeria mozkorraldi mozkorrarazi, mozkorraraz, mozkorrarazten. du ad. mozkorrondo mozkorti mozkortu , mozkor(tu), mozkortzen. da/du ad. mozle Ipar. mozolo 1 Athene noctua. 2 (irain hitza) mozolokeria mozorro mozorrotu , mozorro(tu), mozorrotzen. da/du ad. moztaile moztasun moztu , motz/moztu, mozten. du ad. muble* e. altzari mudakor mudakortasun mudantza mudarazi, mudaraz, mudarazten. du ad. mudatu , muda, mudatzen. da/du ad. mueta* e. mota muga mugaezin izond. mugagabe izond. mugagabetasun mugagaitz mugagarri mugaketa mugakide mugakidetasun mugako mugalde mugarri mugarriztatu , mugarrizta, mugarriztatzen. du ad. mugatu , muga(tu), mugatzen. da/du ad. mugatzaile mugazain mugazaingo mugazaintza muger 1 Ipar. izond. 2 Bizk. iz. 'legarra' mugertasun Ipar.

mugertu , muger(tu), mugertzen. Ipar. da/du ad. 'zaildu, laztu, gogortu' mugiarazi, mugiaraz, mugiarazten. du ad. mugida mugiezin izond. mugigaitz mugikor mugikortasun mugimendu mugita Arrhenaterum elatius mugitu , mugi, mugitzen. da/du ad. mugon g.er. 'aukera' mugonean 'ordu onean' mugonez 'ordu onez' muilatu , muila, muilatzen. Ipar. da/du ad. Zah. 'aingura bota' muin 1 'hezurren barneko gaia'; 'zerbaiten zatirik barnekoena' muin 2 'musua, aurpegitik at ematen dena' muin egin muin eragin muin eman muindun muinetaratu , muinetara(tu), muinetaratzen. da/du ad. muinkatu , muinka(tu), muinkatzen. du ad. muino muinotxo muker mukerkeria mukertasun mukertu , muker(tu), mukertzen. da/du ad. muki mukieri mukitsu mukizu: ume mukizua. mukur Bizk. 'enborra' mukurru* e. mukuru mukuru 1 adlag. 2: hau da zorakeriaren mukurua! mukurutu , mukuru(tu), mukurutzen. da ad. mulko Ipar. 'multzoa' mulkoka multa h. isun multiplo Mat. 'anizkoitza' multzo multzoka multzokari multzokatu , multzoka(tu), multzokatzen. da/du ad. multzotasun

multzotu , multzo(tu), multzotzen. da/du ad. multzu* e. multzo mun* e. muin mundu munduratu , mundura(tu), munduratzen. da/du ad. mundutar munduzale munizio muniziotegi muno* e. muino munstro munstrokeria munta: munta handiko gertakaria. munta izan. du ad.: zer munta du horrek? muntatu , munta(tu) , muntatzen. du ad. 'antolatu' munukutuba (hizkuntza) muqdishoar (herritarra) mur-mur adlag. muraila Zah. 'harresia, murrua' murde Ipar. Zah.: Murde Etxepareren liburua. murgil murgil egin murgilaldi murgilarazi, murgilaraz, murgilarazten. du ad. murgilari murgildu , murgil(du), murgiltzen. da/du ad. murko 'suila' murmur iz. h. marmar murmuratu , murmura, murmuratzen. Zah. h. marmar egin, marmarka jardun murmurazio Zah. h. marmar murmurikatu , murmurika, murmurikatzen. Ipar. du ad. murritz murrizgarri 'murrizten duena' murrizketa murriztapen murriztasun murrizte murriztu , murritz/murriztu, murrizten. da/du ad. murru murrutzar murtik Bizk. 'tutik' murtxatu , murtxa, murtxatzen. Ipar. du ad. murtxikatu , murtxika, murtxikatzen. Ipar. du ad. Sin. mamurtu, mastekatu; txikitu

mus musa musde Ipar. Zah. muselina museo musika: musika-terapia. musikagile musikaldi musikari musikatu 1, musika(tu), musikatzen. Ipar. du ad. 'iseka egin' musikatu 2, musika(tu), musikatzen. du ad. 'musika jarri' musikazale musker 1 iz. Lacertidae. 2 izond. Jas. 'berdea' muskertu 1, musker(tu), muskertzen. Ipar. da ad. 'haserretu' muskertu 2, musker(tu), muskertzen. da/du ad. 'berdatu' musketa muskete* e. moskete muskil 'kimua' muskildu , muskil(du), muskiltzen. da ad. muskiltsu muskuilu Mytilus edulis muskulo* e. muskulu muskulu 'giharra' muslari mustarda Ipar. h. ziape mustio* e. muztio mustra Ipar. 'itxura' mustro* e. munstro mustupil Ipar. 'muturra, aurpegia'

mustupilka Ipar. 'ahoz behera' mustupilkatu , mustupilka(tu), mustupilkatzen. Ipar. 1 da ad. 'mustupilka erori'. 2 du ad. 'muturrekoa hartu edo eman' mustur* e. mutur musu 1 'laztana, muina, pota'. 2 'aurpegia, begitartea' musu eman musu-huts musu(-)truk musuka musukatu , musuka(tu), musukatzen. du ad. musulman musuri Ipar. musuri ka Ipar. musurikatu , musurika(tu), musurikatzen. Ipar. du ad. 'lardaskatu' musuzapi mutazio Biol. mutiko mutil mutil(-)dantza mutildu , mutil(du), mutiltzen. da ad. mutilgo Ipar. eta Naf. 'morrontza' mutilzahar mutilzahartu , mutilzahar(tu), mutilzahartzen. da ad. mutilzale mutin mutinatu , mutina, mutinatzen. da ad. mutiri Ipar. eta Naf. mutiritasun Ipar. mutiritu , mutiri(tu), mutiritzen. Ipar. da ad.

mutu muturik mutualdi mutualitate mutuarazi, mutuaraz, mutuarazten. du ad. mutur muturka muturkatu , muturka(tu), muturkatzen. du ad. muturreko iz. muturrekoka muturtu , mutur(tu), muturtzen. da/du ad. mututasun mututu , mutu(tu), mututzen. da/du ad. mututurik mutxi Ipar. mutxidura Ipar. mutxikin mutxiko (dantza-mota) mutxitu , mutxi(tu), mutxitzen. Ipar. da/du ad. mutxurdin mutzitu* e. mutxitu muxar Diplodus sp. muxika muxurka muzin muzin egin muzinaldi muzindu , muzin(du), muzintzen. da/du ad. muzinka muzinkeria muztio

N
n (ene) naba 1 g.er. 'laua, zelaia'. 2 Zub. 'ibarra' nabala Ipar. eta Naf. h. labana nabar 1 izond. 'kolore askotakoa' nabar 2 iz. 'goldearen hortza' nabari nabari izan da/zaio/du ad.: nabari da zer gertatzen zaigun; nabari zaio ez dela hemengoa; ez dut uste nabari ez dugun hutsa huts dei daitekeenik. nabarigaitz nabarigarri nabaritu , nabari(tu), nabaritzen. du ad. nabarmen nabarmen izan da/du ad.: udaberriaren zantzu garbiak nabarmen zirenean; giro eta joera baten ezaugarriak nabarmen dituzte aurpegian. nabarmendu , nabarmen(du), nabarmentzen. da/du ad. nabarmengarri nabarmenkeria nabarmenki nabarmentasun nabarmentxo adlag. nabarri nabartasun nabartu , nabar(tu), nabartzen. da/du ad. nabasai Bizk. 'lau hortzeko goldemota' nabasi Zub. izond. nabigari* e. nabigatzaile nabigatu , nabiga, nabigatzen. da/du ad. nabigatzaile nabigazio Sin. itsasketa nafar nafarrera nafarreri nafartasun nafta naftaleno Kim. naftalina nagi nagiak atera nagialdi nagiarazi, nagiaraz, nagiarazten. du ad. nagikeria

nagiki nagitasun nagitu , nagi(tu), nagitzen. da/du ad. nagusi nagusiarazi, nagusiaraz, nagusiarazten. du ad. nagusigo nagusikeria nagusiki nagusiorde nagusitasun nagusitu , nagusi(tu), nagusitzen. da ad. nagusitza naharo* e. naro nahasarazi, nahasaraz, nahasarazten. du ad. nahasbide nahasdura Ipar. 'nahasmendua, batez ere burukoa' nahasgarri nahasi 1, nahas, nahasten. da/du ad. nahasian nahasi 2 izond.: arazo nahasia da hori. nahasialdi nahasi-mahasi iz. nahaskeria nahasketa nahasle nahas-mahas 1 adlag. 'nahasirik'. 2 iz. 'nahastea, nahaspila' nahasmendu nahaspila nahaspilatu , nahaspila(tu), nahaspilatzen. du ad. nahastaile h. nahasle nahastatu , nahasta, nahastatzen. Batez ere Bizk. da/du ad. 'nahasi' nahaste 1 iz. 2 adlag.: gizon eta emakume nahaste dantzan ibiltzea. nahastean nahaste -borraste iz. nahasteka 1 adlag. 'nahasian'. 2 iz. 'nahastea' nahastu , nahas, nahasten. da/du ad. h. nahasi nahastura 'zenbait gai nahasiz sortzen den gaia' nahi 1 iz. 2 Bizk. junt. nahi... nahi... Bizk.: nahi txantxetan zoazela, nahi benetan zoazela. nahi izan, nahi izaten, nahiko/nahi izango. du ad. esan nahi izan: ez dakit hitz horrek zer esan nahi duen.

nahiago izan nahien izan nahi eta nahi ez nahiera iz. nahierara adlag.: mana gozoa biltzea asko zuten nahierara bazkatzeko. nahiez iz.: ba al da, ezkontzeko, nahieza baino eragozpen handiagorik?; lanpostu batean nahiezik dagoena. nahigabe iz. nahigabealdi nahigabetsu nahigabetu , nahigabe(tu), nahigabetzen. da/du ad. nahikari nahikeria nahiko nahikotu , nahiko(tu), nahikotzen. da/du ad. nahikunde 'nahi izatea, nahikaria; bereziki, nahi izate hutsa edo ondoriorik gabea': batasunaren aldeko gogo bizia nabari genuen: nahia, eta ez nahikundea. nahimen nahita nahita ere nahitaez nahitaezko nahitanahiez* e. nahitaez, nahi eta nahi ez nahitara Ipar. '(bere) gogoz' nahitasun nahiz junt. nahiz eta nahiz... nahiz... nahiz... edo... nairobiar (herritarra) nakar: nakarrezko kutxatila. namibiar (herritarra) nano iz. eta izond. narda narda izan zaio eta du ad. nardagarri nardarazi, nardaraz, nardarazten. du ad. nardatu , narda(tu), nardatzen. da/du ad. nardo Valeriana celtica. Sin. akara nare narerik naretasun naretu , nare(tu), naretzen. da/du ad. narkotiko naro naroki

naroro narotasun narotu , naro(tu), narotzen. da/du ad. narra Sin. lera 1 narras 1 izond.: hizkera narrasa. 2 adlag. 'herrestan, arrastaka' narraska 'herrestan, arrastaka' narraskeria narraski narrastari izond.: suge narrastariak. narrastasun narrasti narrastu , narras(tu), narrasten. da/du ad. narrats* e. narras narraz* e. narras narrazti* e. narrasti narriatu , narria(tu), narriatzen. da/du ad. Zah. narrio Zah. 'akatsa, orbana' narritamendu Zah. narritatu , narrita, narritatzen. du ad. 'haserrearazi; zirikatu' narru Bizk. h. larru nartziso Narcissus sp. nasa nasai 1 Ipar. 'ugaria, zabala'. 2 Bizk. 'lasaia' nasaialdi Bizk. nasaigarri Bizk. nasaikeria Bizk. nasaiki Ipar. 'ugaritasunez' nasaitasun 1 Ipar. 'ugaritasuna, joritasuna'. 2 Bizk. 'lasaitasuna' nasaitu , nasai(tu), nasaitzen. Bizk. da/du ad. naski Ipar. 1 'nire ustez'. 2 bai naski! ('bai segurki') nassautar (herritarra) Natibitate Herr. 'Eguberria' natura natural naturalismo naturalista naturaltasun nauruar (herritarra) nauruera (hizkuntza) nausa Ipar. 'burla, trufa' nausi* e. nagusi naza Ipar. 'erretena, ubidea' nazaretar nazi nazio nazioarteko

nazioartekotasun nazional nazionalismo nazionalista nazionalitate nazionalizatu , nazionaliza, nazionalizatzen. du ad.: burdinbideak nazionalizatu zituzten. nazionalsozialismo nazionalsozialista naziotasun: Finlandiarren naziotasuna asko indartu zen halako epetan. nazismo nazka nazkagarri nazkagarrikeria nazkatu , nazka(tu), nazkatzen. da/du ad. ndebelera (hizkuntza) n'djamenar (herritarra) neba Bizk. neba -arrebak nebulosa Sin. izar-laino nederlandar (herritarra) nederlandera negar negar(-)anpulu negar batean negar egin negar eragin negarrari eman negarrez negar(-)zotin negarbide negargale Naf. 'negargura' negargarri negargarrizko negargura negarraldi negarrontzi negarti negartsu negartu , negar(tu), negartzen. du ad. negatibo negel Ipar. 'larruazaleko erregosia' negel(-)belar Knautia arvensis negoziatu , negozia, negoziatzen. du ad. negoziazio negozio negu negualde 1 'Iparraldea'. 2 'negualdia' negualdi neguburu

negutar izond. negute negutegi h. berotegi negutu , negu(tu), negutzen. du ad. nehoiz Ipar. 'inoiz' nehola Ipar. 'inola' neholere Ipar. 'inola ere' nehon Ipar. 'inon' nehor Ipar. 'inor' nehorat Ipar. 'inora' nekabide nekadura nekaezin izond. nekagarri nekaldi nekarazi, nekaraz, nekarazten. du ad. nekatu , neka, nekatzen. da/du ad. nekazale nekazalgo Naf. 'nekazaritza' nekazari : nekazari-kooperatibak. nekazaritza: nekazaritzaproduktuak. neke neke izan. da/du ad.: neke da beleaz aztore egitea; ez zaigu neke horrelakoak ulertzea; neke du hizkuntza ilun batek hizkuntza argi bati gogor egitea; neke izan duzu euskaraz ikastea? nekepe (batez ere lekudenborazko kasuetan) neketsu nekez 1 adlag.'eragozpen edo zailtasun handiz' nekez 2 izond. 'neketsua, zaila' nekezia Ipar. nekoso Heg. Lgart. nekosta Cupressus sp. nekrologia h. hilberri nekropoli nektar: jainkoen nektarra. neolitiko neologismo nepaldar (herritarra) nepalera (hizkuntza) nerabe nerabetasun nerabezaro nerau nerbio neska neskame neskametza neskatila

neskato neskatxa neskazahar neskazahartu , neskazahar(tu), neskazahartzen. da/du ad. neskazale neskenegun Zub. h. larunbata n e t Ipar. g.er. 'txit, oso' neu ni izord.aren era indartua neumatiko* e. pneumatiko neumonia* e. pneumonia neurastenia neure neureganatu , neuregana(tu), neureganatzen. du ad. neuretu , neure(tu), neuretzen. du ad. neurgai neurgailu neurgaitz neurgarri neurkera neurketa neurkizun neurologia neurona neurosi neurotiko neurri neurribide neurridun neurrigabe izond. neurrigabeko neurrigabekeria neurrigabeki neurrigabetasun neurriratu , neurrira(tu), neurriratzen. da/du ad. neurritasun neurritsu neurrizko neurtezin izond. 'ezin neurtuzkoa' neurtitz neurtu , neur, neurtzen. du ad.: zerbaiten luze-zabala neurtu; soka horrek bost metro neurtzen ditu: h. soka hori bost metro luze da. neurtzaile neutral neutralizatu , neutraliza, neutralizatzen. du ad. neutraltasun neutro neutroi

newdelhiar (herritarra) ni (deklinabidea: nire, niri, nirekin, niretzat, etab.) niameiar (herritarra) nibel niganatu , nigana(tu), niganatzen. da/du ad. nigar* Ipar. e. negar nigeriar (herritarra) nigertar (herritarra) nihaur Ipar. ni izord.aren era indartua nihilismo nikaraguar (herritarra) nikel nikeleztatu , nikelezta, nikeleztatzen. du ad. niketz g.er.: mila goraintzi, niketz, atezainari. nikosiar (herritarra) nikotina ninfa nini ninika iz. ninikatu , ninika(tu), ninikatzen. da ad. nipondar (herritarra) nireganatu , niregana(tu), nireganatzen. da/du ad.: mutil hori nireganatu arte ez naiz geldituko. nirekoi nirekoikeria nirekoitasun niretar niretu , nire(tu), niretzen. du ad.: niretu ditut bestek egin dituen bekatu guztiak. nitrato nitro nitrogeno nitroglizerina no nobela 'eleberria' nobelagintza nobizio noble noblezia noel Ipar. Liter. 'gabon-kanta' noharroin Zah. g.er. 'behartsua, erromesa' noiz noiz baino noiz noizean behin noizean behingo noizean behinka noizean noiz noiz edo behin noiz edo noiz

noiz ere : noiz ere uste baituzu urrun naizela zureganik, orduan zure hurbilean naiz. noiz eta ere noizetik noizera noizik behin noizik behingo noizik behinean noizik behinka noizik noizera noiz... noiz... noiz nola: langilea da? Noiz nola. noizaldi Jas. noizbait noizbaiteko noizbehinka noizdaino noizdanik noizdanik(ak)o noizgura noizko 1 adlag.: noizko bukatuko duzue lana? 2 izlag.: Jainkoak daki noizkoa den. noiznahi noiznahi den noiznahiko noiznolako noiztenka Ipar. 'noizbehinka' noiztik noiztik(ak)o noiztsu noka adlag.: noka hitz egin. noketa nola nola edo hala nola... ere! nola eta ez ...-n: etorriko gara, nola eta ez duen sekulako eurijasa egiten. nola... hala... nola hala nola-halako nolabait nolabait ere nolabaiteko nolakatu , nolaka, nolakatzen. Ipar. da/du ad.: begira zure gorputza lurpean eta nolakatua gelditzen den. nolako nolakotasun nolakotsu: hona, nolakotsua izan zen gure solasa. nolanahi nolanahi ere nolanahika Ipar. eta Naf. 'nolanahi': ez da, ordea, nolanahika egiteko lan bat. nolanahiko 1 'edozein motatakoa'. 2 'erdipurdikoa' nolatan nolatsu

nolaz h. nola nolazpait h. nolabait nolerebait h. nolabait ere nomada nomenklatura nominatibo non hala... non halako eran (gisaz, maneraz)... non non edo han non edo non non ere 1: non ere baitzaude, kanpoko zara eta arrotz. 2: Erromara jo zuen non ere sasoi hartan aurkitzen zen Hugolino. non (eta) ez... -n: etorriko gara, non eta ez duen sekulako eurijasa egiten. non-nahi Sin. nonahi non-nahi den Sin. nonahi den non-nahiko Sin. nonahiko non-nahitik Sin. nonahitik, nondik-nahi nonbait nonbaiteko nonbaitera h. norabait nonbaitetik nonbaitik Ipar. 'nonbaitetik' nonbait han nonbait hor nonbre* Ipar. e. kopuru nondar nondik nondik(ak)o nondik edo handik nondik ere : hitzak hartu behar dira, nondik ere baitute beren etorkia. nondik nora nondik norako nondik-nahi Sin. non-nahitik, nonahitik nondik-nahiko nongo nongotar nongotasun nongura Bizk. nonius Mat. nonnahi* e. nonahi, non-nahi nontsu nor nor edo nor nor ere 1: nori ere pot eginen baitiot, hura da; 2: nor ere baitzara, adiskidea, barka iezadazu ene bizitasuna. nor izan: ez naiz nor auzi hau erabakitzeko. nor... nor...: herri berean bizi behar dugu, nork batera, nork bestera maite dugun herrian. nora norabait nora edo hara nora ere : nora ere doan, hara

noakizu atzetik. nora ezean: itsasontzia nora ezean zihoan. nora gabe norako norabide : norabide baten bi noranzkoak. norabideratu , norabidera, norabideratzen. da/du ad. noraezean 'nahitaez, ezinbestean': ez ohi naiz sartu ardandegietan noraezean baino. noraezeko noragabe izond.: gerra alferrikako eta noragabea. noraino norainoko noranahi noranahiko norantz norantza* e. noranzko noranzko: norabide baten bi noranzkoak. noratsu noratu , nora(tu), noratzen. da/du ad. Zah. norbait norbaitzuk

norbera Heg. norgehiagoka norge hiagokako norgehiagokan norlehenka normal normalizatu , normaliza, normalizatzen. da/du ad. normalizazio normalki normaltasun nornahi nornahi den Ipar. 'nornahi' nortasun: nortasun-agiria. nortsu: nortsu zen edo zertsu bizitze eraman zuen. nortu , nor(tu), nortzen. da/du ad. nortzuk: nortzuk dira ene anaiak? h. nor dira ene anaiak? norvegiar (herritarra) norvegiera (hizkuntza) noski 1 (ziurtasun adierazlea) 'jakina, horixe!': bai noski! ('bai segurki!'); *noski baietz! e. bai, noski! 2 g.er. 'beharbada, dirudienez'

nostalgia nota 1 Mus. 2: eskolako notak. nota 2 Ipar. g.er. 'lohidura, orbana' notalgo Ipar. 'notariotza' notari* e. notario notario notariotza notizia Heg. Herr. noziarazi, noziaraz, noziarazten. dio ad. nozitu , nozi, nozitzen. du ad. nuakchotar (herritarra) nuklear nukleo nukualofar (herritarra) nulu Mat. numero Gram. numismatika nun* e. non nuntzio nylon

(ee) abar abardura abartu , abar(tu), abartzen. du ad. aan egin Haur. ao Adkor. andu Rhea americana apur Ipar. izond. apurki Ipar. apurtu , apur(tu), apurtzen. Ipar. da/du ad. arro Ipar. arrotu , arro(tu), arrotzen. Ipar. da/du ad. imio imiotu , imio(tu), imiotzen. da/du ad. ir-ir adlag. ir-ir egin irir iz. irirka irirtu , irir(tu), irirtzen. da ad. u Connochaetes sp. eta Gorgon sp.

O
o 1 "o" letraren izena o 2 interj. oasi obal izond. obalo obediarazi, obediaraz, obediarazten. dio ad. obedient Ipar. 'esanekoa' obediente Heg. 'esanekoa' obedientzia 'esanekotasuna' obeditu , obedi, obeditzen. du/dio ad. obeditzaile obeditze obelisko objektibo objektiboki objektibotasun objektore (kontzientzia()objektore hitz elkartuan bakarrik erabiltzekoa) kontzientzia(-)objektore Sin. kontzientzia(-)eragozle objektu objekzio kontzientzia(-)objekzio Sin. kontzientzia(-)eragozpen obligarazi, obligaraz, obligarazten. Ipar. du ad. obligatu , obliga, obligatzen. da/du ad. h. behartu, obligarazi obligazio Ekon. obra obramendu Heg. Herr. 'giza kaka' obratu , obra(tu), obratzen. du ad. obus oda odaiertz h. ostertz odi* e. hodi odieria* e. hoditeria odol odol(-)belar Parietaria officinalis odol(-)emaile odol(-)hodi odol(-)kolpe odolaldi

odolbatu Sin. odolbildu, odoluri odolbide odolbildu Sin. odolbatu, odoluri odoldu , odol(du), odoltzen. da/du ad. odoldun odoleztatu , odolezta, odoleztatzen. Ipar. eta Naf. da/du ad. 'odoldu' odoleztatze odolgabe izond. odolgabetu , odolgabe(tu), odolgabetzen. da/du ad. odolgiro izond. 'odolzalea' odoljario iz. odolkara izond. 'odol kolorekoa' odolki Sin. odoloste odolkide odolkidetasun odolkoi 'odolzalea' odolodi* e. odol(-)hodi odoloste Bizk. Sin. odolki odoltsu odoluri Ipar. eta Naf. Sin. odolbatu, odolbildu odoluste odolustu 1, odoluts, odolusten. da/du ad. odolustu 2 iz. 'odolustea': odolustea agudoago egiteko, harakinaren laguntzaileak atzeko hanka batetik oratu zion idiskoari. odolzale odontologia ofenditu , ofendi, ofenditzen. Heg. du ad. 'iraindu' ofentsa ofentsagarri Zah. 'iraingarria' ofentsatu , ofentsa(tu), ofentsatzen. Ipar. du ad. 'iraindu' ofentsatzaile Ipar. 'iraintzailea' ofizial 1 izond. ofizial 2 Heg. iz. 'armadako karguduna'. Sin. ofizier ofiziale Ipar. iz. 'bere kontura ari den hargina, arotza, etab.' ofizialki ofizialtasun ofizier Ipar. 'armadako karguduna'. Sin. ofizial ofizio ofrenda Zah. h. eskaintza ogale Ipar. 'azienda-bazka' ogasun 1 Bizk. 'ondasuna'. 2 Admin. 'finantzak' ogen Zub. h. hoben ogerleko iz.

ogi 1 'jangaia'. 2 Batez ere Ipar. 'garia' ogi-zuhaitz Artocarpus communis ogibide ogidun Bizk. 'ogi-saltzailea' ogigazta Bizk. Mustela nivalis. Sin. erbinude ogiketa 1 iz. 'gari-uzta; garikopurua'. 2 Ipar. adlag. 'gari bila; ogi bila': ogiketa joan dira . ogipeko iz. ogitarteko iz. ogitsu 'garitsua' ogu(t)zi* e. ahoskatu, ebaki oh* e. o 2 ohaburu* e. oheburu ohaburuko* e. oheburuko ohaide ohako ohantze Ipar. 1 'habia'. 2 'etzauntza, etzalekua' ohape* e. ohepe ohar ohargarri ohargarriki oharkabe adlag. oharkabean oharkabeko oharkabez oharkabekeria oharkabetasun oharkabetu , oharkabe(tu), oharkabetzen. da ad. oharkizun Sin. oharpen oharkor oharmen oharpen ohartarazi, ohartaraz, ohartarazten. du ad. oharti izond. ohartu , ohart/ohartu, ohartzen. 1 da/du ad.: ez da horretaz ohartu. 2 Ipar. zaio ad. ohartuki ohartzaile ohartzeke adlag. ohatu , oha, ohatzen. Batez ere Ipar. 1 da ad. 'ohean etzan'. 2 da/du ad. 'oheratu' ohatze 1 Ipar. eta Naf. iz. 'ohea'. 2 Ipar. 'etzauntza' ohe ohe(-)bagoi oheburu oheburuko iz. ohepe

oherarazi, oheraraz, oherarazten. du ad. oheratu , ohera(tu), oheratzen. da/du ad. ohi 1 (partikula): zintzo etorri ohi zen. 2 (elkarketako bigarren osagaia): lehendakari ohia. ohiz kanpoko ohiko ohikotasun ohikunde ohikuntza ohil Zub. 'basa, basatia' ohildu , ohil(du), ohiltzen. Zub. du ad. 'egotzi, bota' ohitu , ohi(tu), ohitzen. da/du ad. ohitugabe izond. ohitura ohiturazko ohituratu* e. ohitu ohizko h. ohiko ohoin ohoingo ohoinkeria ohointza ohol oholeztatu , oholezta(tu), oholeztatzen. du ad. oholtxo oholtza ohondikatu , ohondika, ohondikatzen. Ipar. Zah. 'oinperatu' ohoragarri ohoragarriki ohorarazi, ohoraraz, ohorarazten. du ad. ohoratu , ohora, ohoratzen. du ad. ohoratzaile ohore ohoretsu ohorezki Ipar. ohorezko ohostu* e. ostu ohots* e. ordots, orots oi 1 interj. oi 2 'hortz-haginak inguratzen eta finkatzen dituen haragi sendo gorrixka' oial* e. oihal oian* e. oihan oies oihal oihal(-)denda oihal(-)etxola Sin. kanpadenda oihaldegi* e. oihaltegi oihaldenda* e. oihal(-)denda

oihaldun oihalgile oihalgintza oihalki iz. oihaltegi oihaltxo oihan oihanbide oihandar oihandu , oihan(du), oihantzen. da/du ad. oihaneratu , oihanera(tu), oihaneratzen. da/du ad. oihanpe oihantsu oihanzain oihanzaingo oihartzun oiher Ipar. Zah. g.er. 'okerra' oihu oihu egin oihuz oihuz egon oihuka oihukari g.er. h. oihulari oihukatu , oihuka(tu), oihukatzen. du ad. oihulari oihuztatu , oihuzta(tu), oihuztatzen. du ad. oilagor Scolopax rusticola oilakaran 'zumalakarra' oilaki 'oilo-okela' oilaloka oilanda oilar 1 'oiloaren arra'. 2 (arrain mota) Lepidorhombus sp., etab. oilaran Prunus mahaleb oilarite Jas. 'egunsentia' oilarkatu , oilarka, oilarkatzen. Ipar. da/du ad. 'oilartu; nabarmendu' oilarkeria oilartoki oilartu , oilar(tu), oilartzen. da ad. 1 'harrotu'. 2 'nagusitu, gailendu' oilasko oilaskoki 'oilasko-okela' oilategi oilo Gallus gallus oilo(-)salda oilokeria oiloki 'oiloaren motako hegaztia' oilotu , oilo(tu), oilotzen. da ad. oin 1 (pertsona, animalia nahiz gauzena). 2 (bertsoarena). 3 (luzera neurria): hamabost oin eta

hamar ontza luze da. oina eman oinez oin hartu oin(-)ohar oin(-)zola oinalde oinarri oinarritu , oinarri(tu), oinarritzen. da/du ad. oinarrizko oinatz oinaze oinazealdi oinazegarri oinazetsu oinazetu , oinaze(tu), oinazetzen. du ad. oinazkar Gip. 'oinaztarria' oinazpi iz. oinazpiratu , oinazpira(tu), oinazpiratzen. da/du ad. oinaztarri batez ere Bizk. 'lurra jotzen duen tximista': trumoiak hots egin du eta oinaztarria dator gure gainera. oinaztatu , oinazta, oinaztatzen. Ipar. du ad. 'oinazetu' oinaztu Bizk. 'tximista' oinaztura Naf. 'tximista' oinbete* e. oin oindun oinetako iz. oinetakodun: Karmeldar oinetakoduna. oinetxe oinezko iz. oinkada oinkatu , oinka(tu), oinkatzen. du ad. oinorde oinordeko iz. oinordekotasun oinordekotza oinordetza Zuz. oinpe : oinpean erabili. oinperatu , oinpera(tu), oinperatzen. du ad. oinustu , oinuts/oinustu, oinusten. da ad. 'oinetakoak kendu, erantzi': oinuts zaitez, zeren lur hau santua den. oinuts oinutsean 'oinutsik' oinutsik oixtian Ipar. 'arestian' oixtion ok egin '(janariz edo edariz) erabat ase' ok eragin

oka iz. 1 'oka egitea'. 2 'oka egiten dena' oka egin oka eragin okada Bizk. 'gorakoa' okagarri okaila 'ardien gaitza' okapi Okapia johnstoni okaran Bizk. 'arana' okasio 1 'aukera, era'. 2 Gip. Herr. 'liskarra'. 3 Bizk. 'hileta' okatu , oka(tu), okatzen. du ad. okaztagarri okaztatu , okazta, okaztatzen. Batez ere Ipar. du ad. okela 'jateko haragia, aberehegaztiena' oker izond. eta iz.: hori gaizki dago, eta beste hori okerrago. oker egin: besteren batek oker eginda, niri nahi zidan erantsi. oker egon oker ibili okerbide okerbideratu , okerbidera, okerbideratzen. da/du ad. okerka okerkeria okerki okerraldi okerrarazi, okerraraz, okerrarazten. du ad. okerreratu , okerrera(tu), okerreratzen. da/du ad. 'okerrera jo, okertu' okerrune okertasun okertu , oker(tu), okertzen. da/du ad. okertzaile okil Picus sp. eta Dryocopus sp. eta Dendrocopos sp. okin okindegi okintza 'okinaren lanbidea' okitu 1 Ipar. izond.: aberats okitua. okitu 2, oki, okitzen. da/du ad. 'nazkatu' okotz* e. kokots oktaedro oktogono okulista okume Aucoumea klaineana okuntza 'laborantzako lur ona' okuntzatu , okuntza(tu), okuntzatzen. du ad. okupatu , okupa, okupatzen. da/du ad.

okupazio okzitaniar okzitaniera ola 1 'burdin lantegia' ola 2 Ipar. 'artzain -etxola, txabola' ola 3 Ipar. 'pilpira' olagarro Ord. Octopoda olagizon olajaun olata olatu Heg. 'uhina' oldar oldarka oldarkor oldarraldi oldartsu oldartu , oldar(tu), oldartzen. da/zaio ad.: lurrari uhin zabalak azkar oldartzen zaizkio. olde 'borondatea, nahia, gogoa' (neure, bere...) oldez oldoztu , oldoz, oldozten. du ad. 'pentsatu' oleazio 'oliadura' olerkari olerkaritza olerki olerti 'poesia' oles oles egin oleska olgatu , olga, olgatzen. da/du ad. Bizk. olgeta olgetan oliadura (sakramentua) oliatu , olia, oliatzen. du ad. oliba oliba(-)olio olibadi olibondo Olea europaea oligarka oligarkia oligarkiko olinpiada olinpiar olio oliontzi oliotegi oliotsu olioztatu , oliozta, olioztatzen. du ad. olo Avena sativa olo gaizto Avena fatua omandar (herritarra)

omeleta* e. moleta omen 1 'ei' omen 2 'ospea, fama' omenez: A. Irigaray jaunaren omenezko liburuan. omenaldi omendu , omen(du), omentzen. du ad. omengarri omenka omentsu Omiasaindu Ipar. Sin. Domu Santu(ru) omonier Ipar. 'kapilaua' on 1 izond. 2 iz. 3. Heg. Zah. (praenomen gisakoa): On Manuel Lekuona. (neure, bere...) onetik atera, irten, ilki on beharrez onean (egon, jarri,...) on eduki on egin onenean ere onera ekarri onera etorri onez onean onez onez onezkoak egin on-gaitz pl.: proposamen baten on-gaitzak. onik onenean on iri tzi dio ad. on izan da/zaio/du ad. ontzat eman ontzat hartu onargarri onargarritasun onarkizun onarpen onarrarazi, onarraraz, onarrarazten. dio ad. onartezin onartu , onar, onartzen. du ad. onbehar Jas. 'behartsua' onbehartu , onbehar(tu), onbehartzen. da/du ad. onbera onberatasun onbide onbideratu , onbidera(tu), onbideratzen. da/du ad. onda* e. uhin ondamu Jas. 'bekaizkeria, inbidia' ondare ondarez: Oihenarten paper pila baten jabe ondarez egin zen jaun hori. ondasun ondasundun ondasunzale

onddo Mycota ondeste 'ipurtestea' ondikatu , ondika, ondikatzen. Ipar. da/du ad. 'atsekabetu' ondiko batez ere Ipar. 'atsekabea, zorigaitza' ondikoz 'damurik, zoritxarrez' ondo 1 adlag. Sin. ongi ondo 2 'alboa; ostea' ondoan: etxe ondoan; gerra ondoan. ondoko izlag. ondora ondorik ondotik ondotik(ak)o ondoz ondo ondoz ondoko ondo 3 batez ere Ipar. 'zenbait landare edo zuhaitzen banakoa' ondoez iz. ondoezik ondoko iz. ondokotasun ondoratu , ondora(tu), ondoratzen. da ad. 'alboratu, alderatu' ondore 1 'ondorioa'. 2 'leinua' ondorean h. ondoren ondoren 1 postpos. ondorenean ondorengo izlag. ondoren 2 iz.: bekatuaren ondorenak. ondorengo iz. ondoretasun ondorio ondorioa(k) atera: hauxe da nik ateratzen dudan ondorioa. ondorioz ondoriozko Gram.: ondoriozko perpausak. ondoriotasun Ipar.: izan du milioi bateko ondoriotasuna. ondoriotsu ondorioztatu , ondoriozta, ondorioztatzen. du ad. 'ondorioa atera' ondotxo ondotxoz 'askoz': ondotxoz oroimen handiagoz hornitua. ondozka ondozkatu , ondozka(tu), ondozkatzen. du ad. ondra Heg. Herr. 'ohorea' ondradu Heg. izond. Herr. 'zintzoa, prestua': pertsona ondradua. ondratu , ondra(tu), ondratzen. du ad. g.er. 'ohoratu' ondu , on(du), ontzen. da/du ad. ondugabe izond.

oneratu , onera(tu), oneratzen. da/du ad. onerizko Jas. 'maitasuna' onerizte Zah. 'maitasuna' onesgarri oneski onesle onespen onest Zah. 'zintzoa, prestua' onestasun onetsarazi, onetsaraz, onetsarazten. dio ad. onetsi, onets, onesten. du ad. ongailu ongailuztatu , ongailuzta, ongailuztatzen. du ad. ongaitz* e. on-gaitz ongarri 1 iz. ongarri 2 izond. ongarritsu ongarritu , ongarri(tu), ongarritzen. du ad. ongarriztatu , ongarrizta, ongarriztatzen. du ad. h. ongarritu ongi 1 adlag. Sin. ondo . 2 iz.: ongiaren eta gaizkiaren zuhaitza. ongi etorri!: ongi etorri guztiok! ongietorri iz. ongile ongin batez ere Bizk. g.er. 'ongilea' onginahi ongintza ongitu , ongi(tu), ongitzen. da/du ad. ongitxo ongixko Ipar. eta Naf. ongizate onik adlag.: onik atera zen. onil Sin. inbutu oniritzi 1 iz. 'maitasuna'. 2 iz. 'ontzat ematea, onestea'. 3 izond. 'maitatua': euskal dantza oniritziak. 4 izond. 'onetsia' onize onomastika onomatopeia ontarte ontasun ontsa Ipar. 'ongi, ondo' ontsalaz Ipar. 'onenean ere' ontsatu , ontsa(tu), ontsatzen. Ipar. da/du ad. ontsatzaile Ipar. ontsaxko Ipar. 'ondotxo, ongixko'

ontsu ontxo ontza ontza urre ontzaile ontzako iz. 'ontzako urrea' ontzi 1 (sukaldekoa). 2 (ur gainekoa) ontzidi ontzigile ontzigintza ontzikada ontziola 'itsasontziak egiten diren lantegia' ontziratu , ontzira, ontziratzen. da/du ad. ontziratze ontzitegi 1 'ontziola'. 2 'sukaldeko ontzien apala' ontziteria 'sukaldeko ontzien multzoa' ontzitxo ontzixka ontzizain ontzurre* e. ontza urre onura onuradun onuragarri onurakor* e. onuragarri onuratsu ooa Ipar. 'gozokia' opa g.er. 'nahia, desira' opa egin opa izan, opa, opako. dio ad. opagai opaka adlag. opaku izond. opaldu , opal, opaltzen. du ad. h. eskaini opari opari egin: liburu bat egin diogu opari. oparitu , opari(tu), oparitzen. h. opari egin oparo 1 adlag. 2 izond. oparotasun opatu , opa(tu), opatzen. dio ad. 'opa izan'; 'eskaini' opera operatu , opera, operatzen. du ad. operazio operazio(-)gela Sin. ebakuntza(-)gela opereta opetsi, opets, opesten. Bizk. dio ad. 'opa izan' opil

opildu , opil(du), opiltzen. da/du ad. 1 'zapaldu'. 2 'pilatu, multzotu' opiltxo opio opor 1 opor egin oporretan opor 2 h. gopor oporraldi oposizio opots 'sega-potoa' optika optikari iz. optiko izond. optimismo 'baikortasuna' optimista 'baikorra' or 'txakur ra': ora otsoen lagun. orai* e. orain orain orainago 1 'geroztik'. 2 'duela gutxi, oraintsu' oraingo orainaldi oraindaino adlag. oraindainoko oraindainokoan 'oraindaino' oraindanik oraindik adlag. oraindik ere oraindik orain 'arestian, oraintsu, duela gutxi' (eta ez 'oraindik'). oraindino Bizk. 'oraindik' orainen Bizk. 'orina' oraingo izlag. oraingoan oraingoz oraingotasun oraingotu , oraingo(tu), oraingotzen. da/du ad. oraino Ipar. 'oraindik' orainokoan oraintsu oraintxe oraka Bizk. adlag. 'oratuz' orakada Bizk. iz. 'besarkada' orakarri Bizk. iz. 'euskarria' orakatu , oraka, orakatzen. da ad. oraldi 1 'oratzea, heldualdia' oraldi 2 'orea egitea' oramahai orangutan Pongo pygmaeus orantza Naf. 'legamia, altxagarria' orapilo* e. korapilo oratorio Mus.

oratu 1, ora, oratzen. Bizk. dio ad. 'heldu' oratu 2, ora, oratzen. du ad. 'orea egin' oratzaile orbain 'ebakiondoa' orbaindu , orbain(du), orbaintzen. da/du ad. orban 'zikinunea, akatsa, etab.' orbandu , orban(du), orbantzen. da/du ad. orbangabe izond. orbangabetasun orbankor orbel orbeldu , orbel(du), orbeltzen. da/du ad. orbita orburu Cynara scolymus ordain ordainetan ordainez ordainezko ordainagiri ordainarazi, ordainaraz, ordainarazten. dio ad. ordainbide ordaindu , ordain(du), ordaintzen. du ad. ordaingai ordaingarri ordainketa ordainkizun ordainleku ordainpeko ordainsari ordaintoki ordaintzaile orde 1 Ipar. adlag. 'ordez': haren orde joan nintzen. orde 2 iz. 'ordaina; ordezkoa' ordea 1 'baina' ordea 2* e. ordena ordean g.er. 1 h. ordez, orde. 2 Ipar. h. ordea ordeinu* e. ordenu ordeka Gip. iz. 'ordokia, eremu laua' ordeko ordena iz. 1: munduan ageri den ordena. 2: karmeldarren ordena. 3: ordenako sakramentua. ordenagailu ordenamendu ordenantza ordenatu 1, ordena(tu), ordenatzen. 1 du ad. 'antolatu,

taxutu'. 2 da/du ad. 'ordenako sakramentua hartu edo eman' ordenatu 2 iz. Mat.: abzisa eta ordenatua. ordenatzaile ordenazale ordenu Ipar. 'hilburukoa, testamentua' ordez ordezkari ordezkaritza ordezkatu , ordezka, ordezkatzen. du ad. ordezko ordezkotza ordeztu , ordez(tu), ordezten. du ad. ordinal ordoki ordokitu , ordoki(tu), ordokitzen. Ipar. da/du ad. 'lautu, berdindu': mahai bat bezala ordokitzen den harkaitz gora bat. ordots 'txerri arra' ordu ordu arte ordu ezkero Sin. orduz gero ordu gaiztoan ordu onean ordura arte 'ordu arte' ordurik hona Bizk. 'ordutik hona' orduan orduan eta ...-ago orduantxe ordubete ordudanik orduka adlag. orduko izlag. eta adlag. ordukotz Ipar. 'orduko': ordukotz haurrak zazpi urte eginak zituen. ordulari 'erlojua' orduraino ordurainoko ordurako adlag. ordurarte* e. ordura arte , ordu arte ordutegi ordutik orduz gero Sin. ordu ezkero ore oregano Origanum vulgare orein Cervus elaphus orein-mihi Asplenium scolopendrium oreinki 'orein-okela' oreka orekan: orekan egon. orekatu , oreka(tu), orekatzen. da/du ad.

oren Ipar. orezta 'orina' orga orgabide orgagile orgagintza organdi organiko organismo organista organizatu , organiza, organizatzen. du ad. 'antolatu, eratu' organizazio organo 1 (izaki biziaren zatia) organo 2 (musika-tresna) organogile orgari orgasmo orgatara Ipar. iz. orgataraka orgategi orgatxo orgazain Ipar. orgia orientabide orientatu , orienta, orientatzen. da/du ad. orientazio original izond.: bekatu originala h. jatorrizko bekatua. orin oritz oriya (hizkuntza) orka Orcinus orca orkatila orkatz Capreolus capreolus orkestra orkestratu , orkestra(tu), orkestratzen. du ad. Mus. orkidea Fam. Orchidaceae orkoi orkoro Bizk. 'erpurua' orkume g.er. 'oraren kumea' orlegi 'berdea' ornitologia ornitologo ornitorrinko Ornithorrhynchus sp. orno ornodun ornogabe izond. oro oro har ororen buruan ororen gainetik

orotan gaindi orotara oroz gainetik orobat: hemen ez ezik, orobat gertatzen zen bestetan ere. orobateko orobatasun orobatsu orografia oroi g.er. h. oroitzapen, oroipen oroigailu g.er. 'oroigarria' oroigarri oroilore Myosotis sp. oroimen oroipen oroit da ad. Ipar. (indikatiboko orainaldiko eta lehenaldiko adizkiekin): oroit naiz (= oroitzen naiz) oroitarazi, oroitaraz, oroitarazten. du ad. oroitarri oroitu , oroit, oroitzen. da ad. batez ere: gazteegia naiz hartaz oroitzeko. oroitza g.er. 'oroipena' oroitzapen orojakile izond. orojale izond. orokor orokorki orokortasun orokortu , orokor(tu), orokortzen. da/du ad. oroldio* e. goroldio orotar orotariko orots Ipar. '(abere) arra' orpo orpoz orpo orratz orratzontzi orraze Ipar. 'abaraska, abaoa' orrazi orrazkera orrazketa orraztaldi orraztatu , orrazta, orraztatzen. Ipar. da/du ad. 'orraztu' orraztoki 'orratz-ontzia' orraztu , orratz/orraztu, orrazten. da/du ad. orre 1 Ipar. 'ipurua' orre 2* e. ore orri orrialde orrika* e. kurrika

orro orro egin orroa* e. orro orroe* e. orro orroka orrolari ortodoxia ortodoxo ortografia ortopedia ortopediko ortozik Bizk. 'oinutsik' ortu Bizk. ortuari Bizk. 'barazkia' ortutsik Ipar. 'oinutsik' ortuzain Bizk. 'baratzezaina' ortzadar Ipar. eta Naf. h. ostadar ortze* e. ortzi ortzegun Lap. eta Naf. h. ostegun ortzi 'zeru-sabaia, izartegia' ortzirale Lap. eta Naf. h. ostiral orube osaba osabide osaera osagai osagarri 1 Ipar. iz. 'osasuna' osagarri 2 iz. 'osatzen duena'; 'sendagaia' osagile Bizk. 'medikua' osakera* e. osaera osasun osasunbide osasungarri osasuntsu osatu , osa, osatzen. 1 du ad. 'osotasuna eman, oso bihurtu'. 2 Bizk. da/du ad. 'sendatu'. 3 Naf. du ad. 'zikiratu' osatugabe izond. osatzaile osin oskarbi oski oskigile oskol oskoldun Sin. krustazeo oskorri osloar (herritarra) osmosi oso: ogi osoa jan zuen; oso ederra da. osoko (batzar edo bilerez ari garela): osoko bilkura . osoki

osorik osoro osotasun osotoro Gip. 'osoki' osotu , oso(tu), osotzen. du ad. h. osatu ospa interj. Lgart. ospa egin ospakizun ospatu , ospa, ospatzen. du ad.: norbaiten mendeurrena ospatu (bilera ospatu * e. bilera egin) ospe ospedun ospegabe izond. ospel 1 iz. 'hotzak eragindako handitua' ospel 2 iz. eta izond. Sin. laiotz ospeldu , ospel(du), ospeltzen. da ad. 'ospelak atera' ospetsu ospitale ospitaleratu , ospitalera(tu), ospitaleratzen. du ad. 'ospitalera eraman' ostadar ostalari ostalaritza ostaler Ipar. h. ostalari ostargi ostargi-belar Iris germanica ostarku Bizk. ostarte Sin. hodeiarte ostatari batez ere Bizk. h. ostalari ostatatu , ostata, ostatatzen. da/du ad. 'ostatu hartu edo eman' ostatu 1: ostatu eske gabiltza. 2 Ipar. eta Naf. 'taberna' ostatu eman ostatu hartu ostatuz egon ostaturatu , ostatura(tu), ostaturatzen. da/du ad. oste 1 'taldea' oste 2 'atzea' ostean ostegun osteka Ipar. 'talde handietan' ostendu , osten, ostentzen. Bizk. da/du ad. 'ezkutatu' ostera 1 'joan-etorria' ostera 2 1 adlag. 'berriro'. 2 lok. 'berriz, aldiz, aitzitik' osterantzean osterantzeko ostertz osterzuri Cichorium endivia crispum

ostia ostikada ostikadaka ostikarazi, ostikaraz, ostikarazten. Ipar. du ad. ostikatu , ostika, ostikatzen. 1 Batez ere Ipar. du ad. 'ostikopean erabili'. 2 du ad. 'ostiko egin' ostiko 1: ostiko bat eman zion. ostiko egin ostikoz jo: pilota ostikoz joaz. ostiko 2 'zutik dagoen zerbait bermatzeko jartzen zaion euskarria': hormari ostikoak ipini. ostikoka ostikolari ostikopean ostikopetu , ostikope, ostikopetzen. du ad. ostiral ostots ostra Ostrea edulis, etab. ostruka Struthio camelus ostu , ostu, osten. du ad. otabera Genista hispanica otadi otagara otalako Ipar. 'abereak jateko aska' otalore otamen otar 'ote-mota gogorra' otardi otarrain Palinurus elephas otarrainxka Penaeus kerathurus otarre otarregile otarregintza otarretegi otarretxo otarteko* e. ogitarteko otatxori ote 1 iz. Ulex sp. ote beltz Ulex minor ote zuri Ulex europaeus ote 2 Gram.: etorri ote da? oteketa batez ere Ipar. 'ote bila' oteme oti Fam. Acrididae

otitis otoi otoika otoitu , otoi(tu), otoitzen. Batez ere Zub. du ad. 'otoiztu' otoitz otoitzean otoitz egin otoitzez otoitzaldi otoizgile otoizka otoizlari otoiztegi otoiztu , otoitz/otoiztu, otoizten. Batez ere Ipar. du ad. 1 'otoitz egin': otoizten zaitugu, Jauna. 2 'arrenka eskatu' otondo 'ogi-apurra' otondo -belar Stachys officinalis otordu otoz otoan Bizk. 'ezustean, ustekabean' otsail otsalizar Sorbus aucuparia otsein otseintza otseme otso Canis lupus otsoko iz. otsokume otsotzar ottawar (herritarra) otu , otu, otutzen. Batez ere Bizk. zaio ad. 'bururatu; gogoak eman' oturuntza oturuntzatu , oturuntza(tu), oturuntzatzen. Ipar. da ad. otzan otzandu , otzan(du), otzantzen. da/du ad. otzantasun otzara Bizk. 'otarrea, saskia' otzaragile Bizk. otzarakada Bizk. otzaratxo Bizk. oxala interj.: oxala hola mintzo balira! oxidatu , oxida, oxidatzen. da/du ad.

oxidatzaile oxidazio oxido oxigenatu , oxigena, oxigenatzen. da/du ad. oxigenatze oxigenazio oxige no ozar 1 Ipar. Zah.'ora' ozar 2 Ipar. edo Jas. 'lotsagabea' ozarkeria Ipar. 'lotsagabekeria' ozarki Ipar. 'lotsagabeki' ozartasun Ipar. 'lotsagabetasuna' ozartu , ozar(tu), ozartzen. Ipar. da/du ad. 'lotsagabetu' ozeaniar ozeano: Ozeano Atlantikoa; Indiako Ozeanoa. ozeanografia ozelote Felis (Leopardus) pardalis ozen ozendu , ozen(du), ozentzen. du ad. ozenki ozentasun ozka* e. hozka ozono ozpin 1 iz.: tomatea ozpin oliotan. 2 izond.: hitz zorrotz eta ozpinak. ozpin-euli Drosophyla melanogaster ozpi n-olio ozpindu , ozpin(du), ozpintzen. da/du ad. ozpinkeria ozpintsu ozta ozta-ozta oztoparazi, oztoparaz, oztoparazten. du ad. oztopatu , oztopa, oztopatzen. da ad. oztopo oztopo egin oztopobide

P
p (pe) pa Haur. pa eman pabana pabiloi padera 1 Ipar. eta Naf. 'danbolina'. 2 Heg. 'zartagina' padura Bizk. paella pafa pafa-pafa Ipar. 'bafadaka pipatzen' paga 1 Ipar. eta Naf. 'lansaria': apezen paga. 2 Heg. (haurrei ematen zaiena)

pagadi paganismo pagano paganotasun paganotu , pagano(tu), paganotzen. da/du ad. pagarazi, pagaraz, pagarazten. dio ad. pagatu , paga(tu), pagatzen. du ad. pagatxa 'pagoaren fruitua' pagatzaile pagauso Columba palumbus pago pago-uso* e. pagauso pagoda pagoki iz. 'pagoaren zura' pagondo pagotxa (bazka-landarea) Trifolium incarnatum pagu 'ordainketa' pailazo pailazokeria pairabide pairaezin pairagaitz pairakor pairakortasun pairamen pairarazi, pairaraz, pairarazten. dio ad. pairatu , paira, pairatzen. du ad. pairu Ipar. 'eroapena' pairutsu Ipar. paisaia paita Bizk. 'ahatea' pake* e. bake paketatu , paketa, paketatzen. du ad. pakete pakistandar (herritarra) pala palakada palanka palanka(-)joko palankari palari palatal palatalizatu , palataliza, palatalizatzen. da/du ad. palatalizazio palauar (herritarra) palauera (hizkuntza) palazio g.er. 'jauregia' paldo Ipar. 'makila, zutoina' paleografia

paleolitiko paleontologia paleta (kirolean eta pinturan) paliera (hizkuntza) palikirtar (herritarra) palma 'palmondoaren adarra'; 'palmondoa': palma-adarrak eskuetan. palmondo Phoenix dactylifera, etab. palotara Ipar. palote Ipar. palu Bizk. Lgart. paludismo pana 1 Heg. (ehun-mota). 2* e. matxura panamar (herritarra) panda 1 Ailuropoda melanoleucus. 2 Ailurus fulgens pandero 1 (musika-tresna). 2 Ipar. 'pertza' pandero(-)jotzaile paneka Gadiculus sp. eta Trisopterus sp. pankrea panorama panp(a) Ipar. onomat . (kolpe batena) panpaka Ipar. eta Naf. adlag. 'kolpeka' panpalina Ipar. 'txilina' panpin* e. panpina panpina panpinatu , panpina(tu), panpinatzen. Ipar. da/du ad. 'panpina bezala apaindu' panpox panpoxa (emakumeentzat markatua) pantaila pantaloi Bizk. 'azpiko galtzak' panteismo panteista panteoi pantera Panthera (panthera) pardus. Sin. lehoinabar pantomima papagai Psittacula sp. papagaitxo Melopsittacus undulatus papaia 'papaiondoaren fruitua' papaiondo Carica papaya papao Bizk. 'mamua' papar papardo Brama brama papargorri batez ere Bizk. 'txantxangorria'

paparo 1 'hegaztien hestegorriaren zabalgunea'. 2 Ipar. 'papoa, paparra' paparurdin* e. papo-urdin paper: komuneko papera. papereztatu , paperezta, papereztatzen. du ad. papergile papergintza paperontzi papertegi papiro Cyperus papyrus papo 1 Ipar. 'paparra' papo-urdin Luscinia (Cyanosylvia) svecica papo 2 Haur. (zerbait bukatu dela adierazteko erabiltzen den esapidea) papogorri Ipar. 'txantxangorria' papur batez ere Ipar. 'apurra' papurtu , papur(tu), papurtzen. da/du ad. papurtxo para Bizk. 'labean erabiltzen den pala' parabola 1 Liter.: Ebanjelioko parabolak. parabola 2 Mat. paraboliko parada 'aukera, egokiera' paradigma paradisu paradisuko hegazti Paradisea sp. paradoxa paradoxiko parafina parafrasi paragrafo paraguaitar (herritarra) paraje Heg. Herr. paralela* e. paralelo paralelepipedo Geom. paralelo iz. eta izond.: lerro paraleloak. paralelogramo Geom. paralelotasun paramariboar (herritarra) parametro paramezio Fam. Parameciidae paramilitar paranoia paraplegia parapsikologia parapsikologiko parapsikologo parasitismo

parasito parasola Ipar. Herr. 'aterkia' paratu , para, paratzen. 1 du ad. 'jarri; prestatu': bertsoak paratu; liburu baten edizioa paratu. 2 da ad. 'jarri': gaiztagin guztien aurrean paratu zen. paratzaile pardel* e. fardel pare -en pare parean parera paretik parez pare paregabe izond. paregabeko paregabetasun parekatu , pareka(tu), parekatzen. da/du ad. pareko parekotasun parentesi pareta pareta(-)belar Parietaria officinalis. Sin. horma(-)belar paretsu paretsuan pariatu , paria, pariatzen. Ipar. du ad. 'apustu egin' pariatzaile Ipar. pario Ipar. 'apustua' paristar (herritarra) parkatu* e. barkatu parke parking h. aparkaleku parlamentari iz.: parlamentarien bilera. parlamentario izond.: talde parlamentario (hala ere, hobe parlamentu[ko] talde) parlamentu parpaila iz. (apaingarri-mota) parra-parra* e. barra-barra parrafo* e. paragrafo parranda Heg. Herr. parrasta parrastan parrastaz parrastada parrastaka parrokia parroko Heg. parropia* e. parrokia partaide 'parte-hartzailea': zure nahigabean partaide naiz ni ere. partaidetza partalier Ipar. partaliertasun Ipar.

parte -en partetik -en partez parte eman parte hartu parte(-)hartzaile parte(-)hartze parte izan parte oneko parte txarreko partekatu , parteka, partekatzen. Ipar. du ad. 1 'zatikatu'. 2 'erdibanatu' partiarazi, partiaraz, partiarazten. du ad. partida 1 (jokoa). 2 Ipar. 'aurkaria': lana dut partida. partidu Heg. 1 h. partida . 2 h. alderdi partiketa partikula partikular partila 'irabazien banaketa' partila egin partitibo Gram. partitu , parti, partitzen. Zah. edo Herr. 1 du ad. 'zatitu, banatu, bereizi'. 2 Ipar. da ad. 'joan, irten, abiatu' partitzaile partizipio Gram. partxe Heg. Herr. 1 'adabakia'. 2 'enplastoa, mantarra' partzial partzuer 'esku-hartzailea': bi gizon partzuer direnean nekean eta gozoan adiskide mamitzen dira. partzuergo pasa (pilota jokoan) pasa-marra pasa egin 'pasa-marra igaro' pasabide 'igarobidea' pasadizo Heg. Herr. 'gertaera' pasagarri izond. 'neurri batean onar daitekeena' pasaka (pilota-jokoa) pasakari iz. pasakor pasaporte pasaratu , pasara, pasaratzen. Heg. du ad.: galtzerdi saretua pasaratu. pasarazi, pasaraz, pasarazten. du ad. pasarte pasatu , pasa, pasatzen. 1 da/du ad. 'igaro': albotik pasatu da (albotik pasa da: Heg. Lgart.). 2 da ad. 'gertatu' pase: paseko hegaztia. pasealeku

paseatu , pasea, paseatzen. da/du ad.: karrozan paseatu ziren; bere astoa paseatzen du. paseo Heg. pasibo pasibotasun pasiera Heg. pasillo Heg. h. korridore pasio 1 '(Jesukristoren) nekaldia'. 2 g.er. 'irrika, grina' pasio-lore Passiflora sp. pasiotar pasmo 1 'gangrena'. 2 'zornea' pasmo-belar Anagallis arvensis paso 1 (karta-jokoan erabiltzen dena). 2 Ipar. iz. 'zartakoa' pasodoble pasta 1 Zub. 'lan bat egiteko behar diren ekaiak' pasta 2 'orea' hortzetako pasta pastel Heg. Sin. pastiza pastelgile pastilla pastiza Ipar. Sin. pastel pastoral 'Zuberoako teatroa' patar Ipar. eta Naf. 'aldapa' patari Bizk. 'piztia' patartsu Ipar. patata Solanum tuberosum patata(-)zomorro Leptinotarsa decemlineata. Sin. patata(-)koko patena patentatu , patenta, patentatzen. du ad. patente paternalismo patin 1 Bizk. 'putzu artifiziala' patin 2 h. irristailu patio patogeno patologia patologiko patriarka patrika Heg. 'sakela' patroi patruila pats pattar 'edari bizia' patu Heg. 'zoria' patxada patxadatsu patxaran (edaria) pauma Pavus cristatus

pausaje Heg. Herr. 'ibilera, pausoa emateko modua' pausaldi pausaleku pausarazi, pausaraz, pausarazten. du ad. pausatu , pausa, pausatzen. Batez ere Ipar. 1 da ad. 'atseden hartu; hil; jarri'. 2 du ad. 'jarri, ipini' pauso Heg. 'urratsa': pauso bat egin, eman. pausoka pausu 'atsedena, geldialdia' paxtuera (hizkuntza) pazia 'pertza' pazientzia pazientzia hartu pazko pe 1 "p" letraren izena pe 2 Ipar. (leku-denborazko kasuetan): zuhaitz baten pera badoa etzatera. peaje* e. bidesari; ordaintoki pedagogia: pedagogia-metodoa. pedagogiko pedagogo pedal pedante pedantekeria pedaxu* e. petatxu pederasta pediatra pediatria pediera (hizkuntza) pegar pegargile pegartara Ipar. pegartegi pehleviera (herritarra) peioratibo peita* e. beita peitu Zah. edo Jas.: ur peituz zimeltzen den lorea. peitu izan da ad. 'falta izan': gauza baten peitu naiz. peitutasun Ipar. Zah. 'urritasuna, gabezia' peka Heg. 'orina' pekada Ipar. 'oilagorra' pekari Tayassu sp. pekatsu Heg. pekatu* e. bekatu pekazto Bizk. 'pekatsua' pekindar (herritarra) peko Ipar. 'azpikoa, mendekoa' pelagiko

pelegrin Ipar. 'erromesa' pelikano Pelecanus onocrotalus pelikula Heg. h. film pelota* e. pilota peluka* e. ileorde pena pena izan da ad. (3. pertsona singularrean soilik erabiltzen da) penagarri penalti penarazi, penaraz, penarazten. du ad. penatu , pena(tu), penatzen. da/du ad. pendiz 'aldapa' pendulu penintsula Sin. erdiuharte penitente penitentzia penizilina pentagono pentametro pentano Kim. pentoka Ipar. 'muinoa' pentsabide pentsaera pentsaezin pentsaketa 1 Ipar. adlag. 'pentsatzen': pentsaketa dago. 2 'pentsatzea': gizonak anitz pentsaketa egiten du. pentsakizun pentsakor pentsalari pentsamen 'pentsatzeko ahalmena' pentsamendu pentsamolde pentsarazi, pentsaraz, pentsarazten. dio ad. pentsatu , pentsa, pentsatzen. du ad. pentsatzaile pentsio pentsiodun pentsu 1 Ipar. 'gogoeta, pentsamendua' pentsu 2 batez ere Heg. Herr. '(abereen) bazka, janaria' pentze 'belardia' pentzudan Bizk.: arazo hori nire pentzudan utz ezazue ('nire ardurapean'). peoi peonia Paeonia officinalis peontza pepelerdo Bizk. (irain-hitza)

pepino Heg. Cucumis sativus. Sin. luzoker perdigoi Sin. draia perediku 'pastoralen hitzaurreari eta azkenari ematen zaien izena' perfektu 1 izond. 2* Gram. e. burutu perfekzio perfekzionatu , perfekziona, perfekzionatzen. da/du ad. perfume pergamino pergola peria* e. feria perifrasi perigeo peril Zah. 'arriskua' perimetro periodiko 1 izond. 'aldizkakoa': sistema periodikoa. 2 Heg. iz. h. egunkari periodo batez ere Fis. periskopio peritonitis peritu peritutza perka Perca fluviatilis perkal perla perla(-)ostra Pinctada margaritifera perlesia Heg. Herr. 'elbarritasuna' perlesiadun izond. eta iz. 'elbarria' perlesiatu Ipar. izond. eta iz. 'elbarria' perloi Fam. Triglidae. Sin. arraingorri pernil Bizk. 'urdaiazpikoa' perpaus perpendikular perra* e. ferra perraitz Anthriscus cerefolium perreka Ipar. izond. 'baztergarria, baliorik gabekoa' perretxiko perrexil Petroselinum crispum perruka* e. ileorde persiera (hizkuntza) perspektiba pertika pertola (arrantza-tresna). Sin. butroi pertsegitu , pertsegi, pertsegitzen. Heg. du ad. pertsegitzaile pertsekuzio

pertsiana Heg. 'sareta' pertsona pertsonaia pertsonal izond. pertxenta pertz perutar (herritarra) pesia Ipar. 'kopuru handia; uholdea' pesiaka pesimismo 'ezkortasuna' pesimista 'ezkorra' peskiza Ipar. 'itxaropena' peskizan peso 'hainbat herritako (batez ere Hego Ameriketako) dirua' petalo 'lore-hostoa' petatxatu , petatxa, petatxatzen. du ad. petatxatzaile petatxu 'adabakia' peto 1 Batez ere Bizk. izond. 'berdina, erabatekoa': aitaren petoa da seme gaztea; euskaldun petoa; azkoitiar petoa. 2 Ipar. iz. 'balio gutxiko dirua'; 'hutsegitea' peto-peto 'erabatekoa, benetakoa' petral 1 izond. petral 2 iz. 'teilatuko armadurako egur luzekakoa, gapirioei eusten diena' petraldu , petral(du), petraltzen. da/du ad. petralkeria petrikilo petrolio petunia Petunia sp . petxa 1 Heg. 'zerga' petxa 2 Zub. g.er. 'hutsa, akatsa' petxatu , petxa(tu), petxatzen. Heg. du ad. 'zerga ipini' petzero Ipar. 'mendekoa' peza Ipar. 1 'zatia, puska'. 2 'makina-tresnetako zati alda daitekeena'. 3 'txanpona' pezako 'zati bakarrekoa': pezako galtzak. pezeta pezoi '(lurrezko) hesia' pezoin* e. pezoi pezu Zub. iz. eta izond. 'pisua' phnompenhdar (herritarra) pianista piano piano(-)jotzaile piastra pier* e. fier

pieza pigmentazio pigmentu pigmeo pijama pijo Gip. 'trebea, behar bezalakoa': andre prestu eta pijoa; Bautista Basterretxe mutiko pijoa. pik Ipar. adlag. (pilotan) pika 1 Heg. 'lantza, ezten-haga' pika 2 Ipar. 'mika' pikabuztan Ipar. pikadore Heg. pikaldi Ipar. 'ebakialdia' pikante 'mina, bizia' pikarazi, pikaraz, pikarazten. dio ad. pikardia Heg. Herr.: kurloiek pikardia handiak egiten dituzte garitan eta artotan; pikardiak esan. pikaro Heg. Herr. pikarrai Zub. adlag. 'biluzik': pikarrai ezarri zuten. pikart Ipar. 'nabarra' pikatu , pika, pikatzen. du ad. 1 'ebaki'. 2 '(harria) landu'. 3 'zorroztu (sega, etab.)' pikatzaile pike 1 (oihal-mota) pike 2* e. bike pike 3* e. piko 2 piko 1 Ipar. iz. 1 'ebakia': zauriaren gaineko pikoa. 2 'esaldi zirikagarria, mingarria; ateraldi bizia'. 3 (dantzakoa). 4 (bertsokoa) piko 2 izond. 'aldapatsua' piko 3* e. piku pikoi Ipar. iz. 'goldearen hortza' pikondo Ficus carica pikor: gari-pikorrak; ardipikorrak; pikor bat (pixka bat) pikorka 'apurka' pikorkatu , pikorka(tu), pikorkatzen. da/du ad. 'xehatu, pikorretan desegin' pikorta pikortatsu pikortsu pikota Ipar. 'nafarreria' pikotx piku piku(-)masustondo Ficus sycomorus pikutara pikutara bidali pikutara bota pikutara joan

pil-pil adlag. 1 'pilpiratuz'. 2 'borborka' pil-pilean: bakailaoa pil-pilean. pilpilka pila 1 'multzo handia' pila 2 'bateria' pilaka pilare pilatu , pila(tu), pilatzen. da/du ad. pilatzaile pilda Ipar. iz. 'piltzarra' pilixka Ipar. 'pixka, kopuru txikia': sos-pilixka bat. pilo batez ere Bizk. pilota pilota(-)plaza Ipar. 'pilotalekua' pilotagile pilotaleku pilotari pilotazale pilotu pilotutza pilpira pilpiraka pilpiratu , pilpira(tu), pilpiratzen. zaio ad. piltzar Ipar. 1 iz. 'ehun-zati hondatua': piltzarrez jantzia. 2 izond. 'zarpaila, arlotea' piltzarketari Ipar. piltzarki 'piltzar-zatia' piltzartu , piltzar(tu), piltzartzen. da/du ad. pilula pinaburu pinakoteka pinazi pindar Ipar. 'txinparta' pindarka pindartsu pindartu , pindar(tu), pindartzen. da/du ad. 'haserretu' pinguino Spheniscus sp. pinpilinpauxa Liter. 'tximeleta' pinpirin 1 Ipar. iz. 'tximeleta'. 2 izond. 'pertxenta' pinporta pinta (eduki-neurria) pinta(-)erdi pintada Numida meleagris pintarazi, pintaraz, pintarazten. dio ad. pintarratu izond. 'nabarra' pintatu , pinta, pintatzen. du ad. Sin. margotu

pintatzaile pinto izond.: behi pintoa. pintore pintura Sin. margo pintz Ipar. 'baba, pusla' pintzel pinu Pinus sp. Sin. ler pinudi Sin. lerdoi piongiangdar (herritarra) pipa pipa erre pipa hartu pipakada pipatara Ipar. 'pipakada' pipatu , pipa(tu), pipatzen. Ipar. du ad. piper Capsicum annuum piper egin 'sasieskola egin' piper(-)opil piperbeltz pipermin Capsicum annuum pipermorro Capsicum annuum piperrada piperrauts pipertsu pipertu , piper(tu), pipertzen. da/du ad. pipi pipiak jo pipi(-)hauts pipiatu , pipia, pipiatzen. da/du ad.: mahai pipiatuak. pipil pipildu , pipil(du), pipiltzen. da ad.: landarea pipildu da. pipita 'hegaztien aholegarra' piragua piramide piraa Pygocentrus sp. eta Pygopristis sp. eta Serrasalmo sp. pirata pirita piro '(antzara edo ahate) kumea' piroteknia piru 'haria; izpia; zuntza' piruka pisaldi pisatu , pisa, pisatzen. du ad. pisatzaile pishpekar (herritarra) pista 'bidea' pistatxo pistatxondo Pistacea vera pistilo Sin. lore(-)orratz pistoi pistola

pisu 1 iz. 'lurraren erakarmenindarra'; 'tresna, pisatzekoa'. 2 izond. 'astuna, pisu handikoa' pisu izan pisuzko: pisuzko arrazoiak. pisudun pisugarri 'astungarria' pisutasun pisutsu pisutu , pisu(tu), pisutzen. da/du ad. 'astundu, pisuago bihurtu' piszina* e. igerileku pitar pitean: pitean behin; piteanpitean; txitean-pitean. pitika Ipar. 'antxumea' pitilin Heg. Lgart. 'zakila' pitin pitinka pitinka-pitinka pitoi Pythonidae pitrail* e. petral 2 pits* e. bits, fits pitxer pitxerdi pitxergile pitxerkada pitxertara Ipar. 'pitxerkada' pitxi* e. bitxi pitxo Ipar. Lgart. 'zakila' pitzadura pitzarazi, pitzaraz, pitzarazten. du ad.: sua pitzarazi. pitzarazle pitzatu , pitza, pitzatzen. da/du ad. pixa pixa egin pixagale pixagaletu , pixagale(tu), pixagaletzen. da/du ad. pixar Adkor. 'pizarra' pixka pixka bat pixkaka pixkana pixkanaka pixoihal pixontzi iz. eta izond. pizar 'pixka, apur': diru pizar bat bildu dute. pizberritu , pizberri, pizberritzen. da/du ad. 'berpiztu' pizgailu pizgarri pizkor* e. bizkor pizkunde

pizta Bizk. 'makarra' piztarazi* e. pitzarazi piztia piztikeria piztitxo piztitzar piztu , pitz, pizten. da/du ad. piztuera pizu* e. pisu pizza plagiatu , plagia, plagiatzen. du ad. plagio plaka plama Ipar. 'orrialdea' plan planeta: planeta-sistema. planetario 1 iz.: Irueko planetarioa. 2 izond.: sistema planetarioa h. planeta -sistema. plangintza plankton plano iz. planta 'itxura': hura zen mutilaren planta!; planta ederrean iritsi zinen zeure txapela galduta. plantak egin 'itxurak egin' plantain Plantago maior. Sin. zain-belar planteamendu planteatu , plantea, planteatzen. Heg. du ad. planto egin Lgart. planto interj. plantxa 1 h. xafla plantxa 2 h. lisaburdina plantxatu , plantxa(tu), plantxatzen. du ad. h. lisatu plasma plasta-plasta adlag. plastada plastika plastiko plat Ipar. h. plater plataforma platano 1 Platanus hybrida. Sin. albo 2 platano 2 Heg. h. banana platanondo Heg. h. bananondo plater: platera hautsi. plater(-)ikuzgailu platerkada platino plato 'telebista edo zinemako agertokia'

platondar iz. eta izlag. platoniko izond. platuxa Pleuronectes platessa plaunkai Ark. plaust Bizk. interj. onomat. plaustada Bizk. 'jaustea, erortzea' plaza plazagizon plazaratu , plazara(tu), plazaratzen. da/du ad. plazatxo plazenki Ipar. 'atseginez' plazent Ipar. izond. 'atsegina' plazer: plazerezko negarrez bustirik begiak. plazer izan. du ad. plebe plebeio plebiszitu plegarazi, plegaraz, plegarazten. Ipar. du ad. plegatu , plega, plegatzen. Ipar. da/du ad. 1 'tolestu'. 2 'makurtu, menderatu' plegu batez ere Ipar. 1 'tolesa'. 2 'ohitura' plei-plei adlag. 'erabat, osoki; ugari' pleini izan Ipar. 1 da ad. 'kexatu': zertaz pleini zara? 2 du ad. 'erruki izan': pleini dut nagusi honen langilea. pleinitu , pleini(tu), pleinitzen. Ipar. da ad. 'pleini izan': flakaturik zirela pleinitzen ziren. pleinu Ipar. 'auhena, intziria' pleka: laxoan, errebotean edo plekan; plekako jokoa. plekari iz. pleura pleuresia pleuritis plisti -plasta plomada* e. plomu 1 plomatu , ploma, plomatzen. du ad. 'plomuan ezarri' plomu 1: pareta plomuan ezarri. plomu 2 h. berun plubiometro h. euri(-)neurgailu plural plus Mat. plutonio pneumatiko pneumonia pobre pobreki pobretasun

pobretu , pobre(tu), pobretzen. da/du ad. pobrezia Ipar. eta Naf. 'pobretasuna' poderio (-en poderioz egituran erabilia): bertako eta kanpoko indarren poderioz. podium podologia podologo poema poemagintza poesia poeta poetika poetiko poetikotasun poker 1 (karta-jokoa) poker 2 Ipar. 'korrokada' polaina Heg. polbora* e. bolbora polemika polemiko polemista polen Sin. lore(-)hauts poliandria poliedro poliester polifonia polifoniko poligamia poligamo poliglota poligono poliki 1 'aski egoki'. 2 'astiro' poliklinika polikopia polikopiatu , polikopia(tu), polikopiatzen. du ad. polimerizatu , polimeriza, polimerizatzen. du ad. Kim. polimero Kim. polinizatu , poliniza, polinizatzen. du ad. polinizazio polinomio poliomielitis polipo Fil. Coelenterata polisemia polisemiko polit politasun politeismo politeista politika

politikari politikero Pei. politiko izond. politikoki polito Bizk. 'poliki, aski egoki' politu , polit(u), politzen. da/du ad. poliza 'agiria' polizia 1 (elkartea). 2 'garbitasuna; ardura'. 3 h. poliziako, poliziakide polizia(-)etxe poliziako iz. (kidea) poliziakide iz. polka polo poloniar (herritarra) poloniera (hizkuntza) poltsa poltsatxo poltsero Heg. Lgart. 'diruzaina' poltsiko Heg. 'sakela' poltsikoratu , poltsikora(tu), poltsikoratzen. Heg. du ad. ponpa Sin. uhaga ponpatu , ponpa(tu), ponpatzen. du ad. ponte popa 1 'itsasontziaren atzealdea'. 2 Lgart. 'ipurdia' haizea poparean pope 'ortodoxoen apaiza' populatu , popula, populatzen. du ad. populazio populismo populu Ipar. pordoi pordondantza porlan pornografia poro porotsu porro Ipar. 'puska' porrokatu 1, porroka, porrokatzen. du ad. 'hautsi, xehatu'; 'suntsitu, desegin' porrokatu 2 izond.: langile porrokatuak. porrot porrot egin porrot eragin porru Allium porrum porrujorra porrusalda portaera portatu , porta, portatzen. da ad.

portauprincetar (herritarra) portlouistar (herritarra) portmoresbiar (herritarra) portofspaindar (herritarra) portonovoar (herritarra) portu portugaldar Sin. portuges portugalera Sin. portuges portuges 1 (herritarra). Sin. portugaldar. 2 (hizkuntza). Sin. portugalera porturatu , portura(tu), porturatzen. da/du ad. porturatze portzelana portzentaje h. ehuneko posibilitate posible posible izan. da ad. positibo posizio Tekn. pospolin 'galeperra' pospolo posta posta(-)kode posta(-)kutxa posta(-)tren postari postetxe postontzi postposizio Gram. postu postura Bizk. 'apustua' pot pot egin pota Ommastrephes sagittatus potasa potasio pote Heg. h. poto potentzial potin Bizk. (txalupa-mota) potka poto Heg. 1 (ontzia). 2 (bertsolaritzakoa) poto egin potolo potret Ipar. 'argazkia, erretratua' potro Lgart. 'barrabila' potrojorran pottoka 'Euskal Herriko zaldi txikia' pottoko 'zaldikumea' potxolo Adkor. poxelagarri Ipar. iz. poxelatu , poxela, poxelatzen. Ipar. du ad.

poxelatzaile Ipar. poxelu Ipar. 'oztopoa, eragozpena' poxi Ipar. poxi bat 'apur bat' poxika poxpolin izond. 'pertxenta, liraina' poxpolu* e. pospolo poz pozak (egon, ibili) pozaren pozez pozaldi pozarren adlag. '(oso) pozik' pozbide pozgabetasun pozgabetu , pozgabe(tu), pozgabetzen. da/du ad. pozgarri izond. eta iz. pozik pozkari Bizk. 'poza, alaitasuna' pozkida Jas. 'kontsolazioa' pozkidatu , pozkida(tu), pozkidatzen. Jas. da/du ad. pozkor pozoi pozoidun pozoikeria pozoitsu pozoitu , pozoi(tu), pozoitzen. da/du ad. pozoitzaile poztasun poztu , poz(tu), pozten. da/du ad. pragatar (herritarra) pragmatika pragmatiko pragmatismo praiatar (herritarra) praka pl.: praka-pare bat. praka(-)barren: praka barrena hartu. prakrito (hizkuntza) praktika praktikatu , praktika(tu), praktikatzen. du ad. praktiko praktikotasun praxi predikari predikatu 1, predika, predikatzen. du ad. predikatu 2 iz. Gram. eta Log. predikatzaile prediku prefazio

prefektu : Erromako prefektua. prefet Ipar. prefosta Zub. 'dudarik gabe' pregoi pregoilari pregonatu , pregona, pregonatzen. du ad. prehistoria h. historiaurre prejitu* e. frijitu prelatu iz. preludio premia premiadun premia izan. du ad. premialdi premiatsu premiatu , premia(tu), premiatzen. du ad. 'behartu' premiazko premisa premu Ipar. 'seme nagusia'; 'oinordekoa' premugo Ipar. premutasun Ipar. prenda Heg. 1 Beh. 'bahia'. 2 Zah. 'dohaina' prentsa prentsatu , prentsa(tu), prentsatzen. du ad. prentsaurreko preparatu , prepara, preparatzen. Zah. 'prestatu, apailatu' preposizio presa 1 presa izan. du ad. presako presa 2 'urtegia': ura joanda presa egin. presaka presakako presarazi, presaraz, presarazten. du ad. presati presatu , presa(tu), presatzen. da/du ad. presentatu , presenta, presentatzen. Batez ere Ipar. du ad. 'aurkeztu' presente presentzia preseski presidente 'lehendakaria, burua' presidenteorde presidentetza presio presku Bizk. 'mertxika' preso preso altxatu

presondegi presozain prest: dantzara joateko borondate presta; prest dago edozertarako. prest-presta Ipar. prestaera prestaketa prestakizun prestakuntza prestalan prestamen: biderako prestamenak egin. prestarazi, prestaraz, prestarazten. du ad. prestasun prestatu , presta, prestatzen. 1 da/du ad. 'gertatu, apailatu'. 2 du ad. g.er. 'mailegatu' prestatzaile prestigio prestik Zub. Zah. prestu prestuki prestutasun prestutu , prestu(tu), prestutzen. da/du ad. g.er. pretoriar (herritarra) prezagarri Ipar. prezarazi, prezaraz, prezarazten. Ipar. du ad. prezatu , preza, prezatzen. Ipar. 1 du ad. 'balioetsi, aintzakotzat hartu, estimatu': ekaitza iragan denean prezatzen duzu eguraldi ona. 2 da ad. 'harrotu': zeure ohoinkeriaz prezatzen bazara. prezeski* e. preseski preziagarri* e. prezagarri preziatu izond. 'balio handikoa': harri preziatuak (= harribitxiak) prezio pribatu izond. pribilegio primario 'lehena, nagusia; beste zerbaiten aurretikoa; oinarrizkoa' primate primitibo izond.: Euskal Herriko gizon primitiboa ( = lehen gizona) printza 1 '(egurraren) zatitxoa'. 2 'izpia': eguzki printzak. printzatu , printza(tu), printzatzen. da/du ad. 'zartatu' printze printzerri : Kataluniako Printzerria. printzesa printzipio 1 'hastapena, oinarria'. 2* e. hasiera, haste, hastapen

priore prisma proba: liburuaren lehen probak; Unibertsitatera sartzeko probak; idi-probak. probalari probaleku probatu , proba(tu), probatzen. du ad. 1: idiak probatu; laguna probatzeko esan zuen hori. 2 'dastatu': ez dut urtebetean ardorik probatu. probeta probetxatu* e. aprobetxatu probetxu probetxuzko probetxugabe izond. probetxugarri probidentzia probintzia probintzial iz. eta izond. problema produktu produkzio 'ekoizpena' produzitu , produzi, produzitzen. du ad. 'ekoitzi' profanatu , profana, profanatzen. du ad. profanatzaile profanazio profano profesa Erl. profesio profesional izond. eta iz. profesionalizatu , profesionaliza, profesionalizatzen. da/du ad. profesionaltasun profeta profetiko profetizatu , profet iza, profetizatzen. du ad. profezia profitatu , profita, profitatzen. Ipar. du ad. Herr. programa programatu , programa(tu), programatzen. du ad. programatzaile programazio progu 'dolua' proiektagailu proiektatu , proiekta, proiektatzen. du ad. proiektil* e. jaurtigai proiektu prokontsul prokuradore

proletario promes promes egin promestu , promes(tu), promesten. du ad.: Lur promestua. prometatu , prometa, prometatzen. Ipar. du ad. Zah. 'promestu, agindu' pronostiko pronto Heg. Herr. h. prest propaganda propano propietate propio proportzio 1 'erlazioa, egokitasuna' proportzio 2 Heg. Herr. 'aukera' proportzional proportzionaltasun proposamen proposatu , proposa, proposatzen. du ad. prosa prosalari prosazale proselitismo proselito prosodia prostata prostituta prostituzio protagonismo protagonista proteina protesi protesta Heg. protesta egin protestante protestantismo protestatu , protesta(tu), protestatzen. du ad. protoi protokolo protoplasma protozoo prozedura 1 'eginbidea, jarraibidea' prozedura 2 Ipar. h. isun prozesio prozesu psike psikiatra psikiatria psikoanalisi psikoanalista

psikolinguista psikolinguistika psikologia psikologiko psikologo psikopedagogia psikosi psikoterapia pterodaktilo pubertaro pubertasun publikatu , publika, publikatzen. du ad. publiko Sin. ageriko, jendaurreko; herri(-) publikoki publikotasun publizitate puda Ipar. (aihotz-mota) puding* e. budin puertoricar (herritarra) puies Ipar. puiesak eman pulpitu Heg. pultsu pulunpa Ipar. 'murgilaldia' pulunpaka pulunparazi, pulunparaz, pulunparazten. du ad. pulunpatu , pulunpa(tu), pulunpatzen. da/du ad. puma Felis (puma) concolor punjabera (hizkuntza) punpa 'pilotaren botea' punpa(-)laster punpaka

punpuila Ipar. 'burbuila' punpuilaka punta puntada puntadun puntapax (iltze mota) puntu puntu kardinal puntuazio pure pure egin puregailu purga purgatorio purgatu , purga(tu), purgatzen. du ad. purismo purista puritano purpura purra interj. purrust purrust egin purrustada purrustadaka purrustaka purrustan adlag. Ipar. 'ugari' purtzil izond. purtzilkeria puru 1 izond. 'hutsa, garbia' puru 2 Heg. 'zigarroa' pusaka Ipar. 'bultzaka' pusatu , pusa, pusatzen. Ipar. du ad. 'bultzatu' puska puskaka

puskatu , puska(tu), puskatzen. du ad. puskatxo puskatzaile puskatzar pusketa Gip. pusketaka Gip. pusketatxo Gip. pusla Bizk. 'larru azaleko handitu urtsua' puta putakume putar Ipar. 'zaldiaren edo astoaren ostikoa' putaseme putazale putiko Ipar. 'mutikoa' putre Gyps fulvus. Sin. sai putz putzak eduki putzak eman putzak hartu putz egin putzontz i izond. 'harroa' putzu putzuratu , putzura, putzuratzen. da ad. puxika Bizk. 'maskuria' puxtarri puzgailu puzka puzker puztu , putz/puztu, puzten. da/du ad. puzzle

Q
q (ku) qatartar (herritarra) quasar quitoar (herritarra) quorum

R
r (erre) rabatar (herritarra) radar radio raja rally ramadan rangundar (herritarra) ranking rapsoda rapsodia razional* e. arrazional razionalismo* e. arrazionalismo razionalista* e. arrazionalista record* e. errekor referendum rekete* e. errekete renio reykjavikar (herritarra) riadar (herritarra) rifle* e. errifle rigatar (herritarra) rito* e. erritu robot rock -and-roll rodio rol ron roseautar (herritarra) royalty

ruandar (herritarra) rubidio

rugby* e. errugbi ruleta* e. erruleta

rutenio

S
s (ese) sabai sabaiaurreko Hizkl. sabaikari Hizkl. sabel sabelalde sabelaldi sabelandi izond. sabeldu , sabel(du), sabeltzen. da/du ad.: horma sabeldu da. sabeleratu , sabelera, sabeleratzen. du ad. sabeleri 'ardien eta ahuntzen beherakoa' sabelkeria sabelki 'sabeleko okela' sabelkide izond. sabelkoi sabelkoikeria sabelmin sabi Amaranthus sp. sable 1 (arma mota) sable 2 Ipar. Zah. 'hondarra, harea' sabotaje saburdin Trachinus vipera sadiko sadismo saduzear safari sagailo 'itsaskia; itsaso nahasia' sagar sagara Erl. sagarapen Erl. sagaratu , sagara(tu), sagaratzen. du ad. Erl. sagaratze Erl. sagardi Sin. sagasti sagardo sagardotegi sagarroi Ipar. eta Naf. Erinaceus europaeus. Sin . kirikino, triku sagarrondo Malus sylvestris sagasti Sin. sagardi sagu sagu-arte 'sagutegia' sagu(-)belar Hieracium pilosella. Sin. errabia(-)belar sagutegi sagutxo saguzar saharar (herritarra) sahaski sahasti sahats sahatsuri Ipar. 'satitsua' sahets* e. saihets sai Gyps fulvus. Sin. putre saiakera saiaketa saiakuntza saialdi saiarazi, saiaraz, saiarazten. du ad. saiatu , saia, saiatzen. 1 da ad.: ikasle saiatua. 2 du ad.: dendan zortzi alkandora saiatu zituen, baina denak txiki zituen. saieta saietera 'saieta-zuloa' saihesbide 'hirigunea saihesten duen bidea' saiheska saiheski iz. saihestu , saihets, saihestu, saihesten. 1 da ad. 'bidetik atera, baztertu'. 2 du ad.: traba eta debekuak saihesteko. saihets saihets(-)hezur sail sailean 'ilaran' sailburu sailburuorde sailburuordetza sailka sailkapen sailkatu , sailka(tu), sailkatzen. du ad. sailordetza* e. sailburuordetza saindu Ipar. eta Jas. h. santu sainduetsi, sainduets, sainduesten. du ad. sainduki Ipar. sainkistar (herritarra) saintgeorgestar (herritarra) saintjohnstar (herritarra) saintvincentar (herritarra) saio saka egin 'bultza egin' sakabanatu , sakabana, sakabanatzen. da/du ad. sakabanatzaile sakadura sakan sakangune sakarina sakatu 1, saka(tu), sakatzen. du ad. 1 'jo'. 2 'zapaldu'. 3 'engainatu' sakatu 2, saka(tu), sakatzen. du ad. 'sakea atera' sakatzaile sake sakela sakeladun sakelaratu , sakelara, sakelaratzen. du ad. sakon sakondu , sakon(du), sakontzen. du ad. sakonera sakonki sakontasun sakonune sakramentino sakramentu sakratu izond. sakre Ipar. 'madarikazioa' sakreka adlag. sakrifikatu , sakrifika, sakrifikatzen. da/du ad. sakrifizio sakrilegio sakrilego sakristau sakristautza sakristia sakro Anat. sala 'aretoa' salabardo salaketa salakuntza salami salarazi, salaraz, salarazten. dio ad. 1 'salatzera behartu'. 2 'saltzera behartu' salatari salataritza salati salatu , sala(tu), salatzen. du ad. salatzaile salbabide salbagarri salbai Ipar. 'basatia'

salbaikeria Ipar. salbaiki Ipar. salbamen salbamendu salbarazi, salbaraz, salbarazten. du ad. Salbatore Ipar. 'igokundea' salbatu , salba, salbatzen. da/du ad. salbatzaile salbazio salbe salbia Salvia sp. salbide salbu : fededun guztiak, salbu zaharrak eta eriak; horiekin denekin, hasi berri diren zenbaitekin salbu, kantatu dut askotan. salbuespen salbuetsi, salbuets, salbuesten. du ad. salda saldatsu saldo Ipar. eta Naf. 'talde (handia)' saldoka saldu , sal, saltzen. du ad. saldukeria salerosi 1, saleros, salerosten. du ad. g.er. salerosi 2 iz. salerosketa salerosle salerospen saleroste salerostegi salerostun salesiano salestar saletxe 1 (ardiena). 2 'saltokia' salgai 1 pred.: salgai dagoen liburua. 2 iz.: Europa guztiko salgaiak itsasoz zabaltzen zituen. salketa salletar salmahai salmenta salmo salmogile salmonella Gen. Salmonella salmonellosi salneurri salomondar (herritarra) saltagailu

saltaka saltarazi, saltaraz, saltarazten. du ad. saltatu , salta, saltatzen. da ad. 'salto egin' saltegi salto Sin. jauzi salto egin saltoka saltokari saltoki saltsa saltsatu , saltsa(tu), saltsatzen. du ad. saltsero Heg. Herr. saltxitxa saltzaile salvadortar (herritarra) sama Bizk. 1 'lepoa'. 2 'eztarria' samalda Gip. 'aldra, talde handia' samaldan samaldaka samar: berandu samar etorri da; aurreratu samarra du bere lana. samariar samartu da/du ad.(aspektu burutuan bakarrik erabiltzen da, aurretik partizipioa edo izenondoa duela): isildu samartu zirenean. samats Ipar. 'ongarria, simaurra' samin saminaldi saminarazi, saminaraz, saminarazten. du ad. samindu , samin(du), samintzen. da/du ad. samindura samingarri saminki saminkor samintasun samoar (herritarra) samoera (herritarra) samur 1 izond. 'gogortasunik ez duena'. 2 Ipar. iz. 'haserrea' samurdura Ipar. samurgo Ipar. 'haserrea' samurkeria samurki samurkor Ipar. samurraldi Ipar. samurrarazi, samurraraz, samurrarazten. Ipar. du ad. samurtasun samurtu , samur(tu), samurtzen. da/du ad. 1 'bigundu'. 2 Ipar. 'haserretu'

san sanatar (herritarra) sanba sandalia sandalo Santalum sp. sandia 1: urlia, sandia eta berendia. sandia 2 h. angurri sandu Naf. h. santu sandwich saneatu , sanea, saneatzen. du ad. sango (hizkuntza) sanjosetar (herritarra) sanjuandar (herritarra) sanmarinoar (herrit arra) sano 1 izond. 'osasuntsua': gizon sanoa; sagar sanoa. 2 Bizk. adlag. Herr. 'oso; asko' sansalvadortar (herritarra) sanskrito santa santa sekula(n) 'sekula santan' santaluziar (herritarra) santiagotar (herritarra) santifikatu , santifika, santifikatzen. da/du ad. g.er. 'santutu' santodomingoar (herritarra) santu santugile santuki adlag. santutasun santutegi santutu , santu(tu), santutzen. da/du ad. santzo* e. zantzo saotometar (herritarra) sapa 1 batez ere Ipar. 'sargoria'. 2 'txima': ile-sapa. sapai* e. sabai sapar sapelar Stellaria media sarajevoar (herritarra) saraldi 'jorraldia' sar-atera Ipar. iz.: sar-atera bat egin. sarats* e. sahats saratu , sara, saratzen. du ad. 'jorratu' sarbide sarda : antxoa-sardak. sardana (dantza-mota) sarde sardeka Ipar. iz. 'bi hortzeko sardea'

sardetu , sarde(tu), sardetzen. da ad.: bidea sardetzen den lekura iritsi ginen. sardexka sardina Sardina pilchardus sardina zahar sardinzar Clupea harengus harengus sardio (harri fin mota) sardonize 'agata horixka' sare sarealdi saregile sarekada sareratu , sarera(tu), sareratzen. da/du ad. sareta: leihoko saretatik argia sartzen zen. saretu , sare(tu), saretzen. da ad.: jertsea ukondoetan saretzen hasi zaio. sarezain sareztatu , sarezta, sareztatzen. Ipar. du ad. 'pasaratu' sargazo Sargassum sp . sargia Ipar. 'sarrera' sargori sargoritu , sargori(tu), sargoritzen. du ad. sargune sari sarigarri izond. eta iz.: obra sarigarriak; sarigarritzat zerbait ematen badiozu, emana gehiagorekin itzultzen dizu. sariketa sar-ilki iz. Ipar. saripe ko iz. 'soldatapekoa' saritu , sari(tu), saritzen. du ad. saritzaile sariztatu , sarizta, sariztatzen. Batez ere Ipar. du ad. 'saritu': asko alditan gezurra da sariztatua. sariztatzaile sar-jalgi iz. Ipar. sarjentu sarkor sarkorki sarkortasun sarleku sarobe* e. saroi saroi sarpoil Thymus serpyllum sarraila sarrailagile sarrailagintza sarraldi

sarrarazi, sarraraz, sarrarazten. du ad. sarrarazle sarraski sarraskitu , sarraski(tu), sarraskitzen. du ad. sarrastatu* e. zarrastatu sarrazeno sarrera sarri 1 adlag. 'berehala; maiz': berriz piztuko dela sarri; kontatzen dituen gertaerak huskeriak dira sarri; ahal bezain sarri (Ipar. 'ahal bezain laster'). 2 izond.: baso sarria; oihal sarria. sarri arte 'gero arte' sarri askotan sarritako sarritan 'maiz' sarritxo sartalde sartaldeko sartaldetar sartaurre 'hitzaurrea' sartu , sar, sartzen. da/du ad. sartu -irten Heg.: sartu-irten bat egin. sartzaile sartze iz.: hiri-sartze guztietan ezarria. sasi sasi-txori Hippolais polyglotta sasiama Lonicera sp. sasiarte sasidi sasieskola sasieskola egin sasiezkontza sasijainko sasijakintsu sasijakitun sasiko: irakurgai hori ez da sasikoa, badu bere jabea. sasikume sasiletradu Heg.: sasiletraduentzat ez dago legerik. sasimediku sasipe iz.: sasipe batean ezkutaturik. sasiprofeta sasite sasitegi sasitsu sasitu , sasi(tu), sasitzen. da/du ad. sasitza Bizk. saski saskibaloi saskigile

saskigintza saskika saskil Bizk. 'narrasa' saskiratu , saskira(tu), saskiratzen. da/du ad. saskitara Ipar. saskitaraka sasoi: ereiteko sasoia; non zegoen sasoi hartan horien nagusitasuna? sasoian egon sasoiko: gazteak, sasoikoak eta zaharrak; sasoiko barazkiak. sasoitsu sastada sastaka sastakada sastakai sastakatu , sastaka(tu), sastakatzen. du ad. 'arma zorrotz bat sartu' sastako batez ere Ipar. sastakoan Ipar. 'bat-batean' sastatu , sasta, sastatzen. du ad. 'ziztatu' sastegi Bizk. 'simaurtegia' sastraka iz. sastre Heg. h. jostun satagin Naf. 'basasagua' satan satandera Bizk. 'erbinudea' sataneria satelite satira satiriko satiro satisfazio Zah.: neure bekatuen satisfaziotan. satitsu Crocidura russula sator Talpa europaea sator(-)lan sator(-)pila sator(-)zulo sats Bizk. 'simaurra' satsu 'lohia, zikina' satsudura satsukeria satsutasun satsutu , satsu(tu), satsutzen. da/du ad. saudiarabiar (herritarra) sauna saxofoi saxofonista 'saxofoi-jotzailea' scanner* e. eskaner scout* e. eskaut sebo Heg. 'bilgorra'

seda* e. zeta seduktore 'limurtzailea' seduzitu , seduzi, seduzitzen. du ad. 'limurtu' sefardi sega 1 (baserritarren lanabesa): sega pikatu . Sin. kodaina. 2 Ipar. g.er. 'zerra' sega(-)apustu segan egin sega pikatu sega(-)poto segada Ipar. 'lakioa' segail segalari segarri segatu , sega(tu), segatzen. du ad. 'segan egin' segeretu* e. sekretu segida segidako segidan segika Heg. segitu , segi, segitzen. dio (Heg.) edo du (Ipar.) ad.: lehengo bideari segitzen dionak; lanean segitu du 70 urte arte. segituan 'berehala' segitzaile segizio 1 'ehorzketako giza taldea'. 2 'jarraitzaileen multzoa' segmentu segundo segur Ipar. hain segur segur aski segur izan. da ad. segurantza segurantzia Heg. Herr. 'segurantza' seguratu* e. segurtatu segurik segurki Ipar. segurtamen batez ere Ipar. segurtasun segurtatu , segurta, segurtatzen. Ipar. du ad. 'ziurtatu' seguru Heg.: gauza segurua da. seguru asko seguru egon sehaska sehi Ipar. 'etxeko zerbitzaria' sei seiehun seiehungarren seigarren seiko seikote seilu Heg. 'zigilua'

sein Bizk. seina seinaka seinalagarri seinalarazi, seinalaraz, seinalarazten. du ad. seinalatu , seinala, seinalatzen. du ad. seinale seinale izan du ad.: gizon horrek seinale du behakotik norbait hil duela. seindun Bizk. 'haurduna' seingintza Bizk. 'haurgintza' seintxo Bizk. seintzain Bizk. seintzaro Bizk. seira Ipar. 'seina' seirazka Ipar. 'seinaka' seirehun* e. seiehun seiren iz. sekail* e. segail seko adlag. Herr. 'hilda': lau tiro eman eta seko utzi zuen. sekretario h. idazkari sekretu sekretuan 'isilean, ezkutuan' sekta sektario sektore sektorial sekuentzia sekula sekula ere sekula guztian g.er. sekula santan sekula(-)belar Trifolium pratense sekulako 1 izlag. 2 adlag.: galdua naiz sekulako. sekulakotasun 'betikotasuna' sekulakotz Ipar. h. sekulako sekulan* e. sekula sekular sekuoia Sequoia sp . sekzio 1 Zientz. eta Tekn.: ornomuinaren zeharkako sekzioa. 2* e. atal selauru Ipar. 'aletegia' selekzio selenio Kim. semaiko: ez du bi semaiko balio. semantika semantiko seme seme-alabak seme ponteko semebitxi

semeorde semetasun semetxo semetzako seminario 'apaizgaitegia' semiologia sen 1 Bizk. 'zentzu ona': ez dezagun sena gal. 2: senak urrutiratzen gaitu arriskutik. senadore* e. senatari senar senar-emazteak senardun senargabe izond. senargai senatari senatu sendabelar sendabide sendaezin sendagai sendagaila Ipar. Zah. 'balentria' sendagailu sendagaitz sendagarri sendagile 'medikua' sendagintza 'medikuntza' sendaketa sendakuntza sendalari 'petrikiloa, sasimedikua' sendarazi, sendaraz, sendarazten. Ipar. du ad. sendatu , senda, sendatzen. da/du ad. sendatzaile sendesle sendetsi, sendets, sendesten. du ad. 'berretsi' sendi 'familia' sendi izan Ipar.: ez nuen holako dohainik sendi ene baitan. senditu* e. sentitu sendo sendoagotu , sendoago(tu), sendoagotzen. da/du ad. sendogarri iz. eta izond. 'sendotzen duena' sendoki sendokote sendor 1* e. sendo sendor 2 'zama; sorta' sendorik sendoro sendotasun

sendotu , sendo(tu), sendotzen. da/du ad. sendotza Erl. sendotzaile sendun 'zentzuduna' senegaldar (herritarra) seneko 'zentzuduna' seneratu , senera(tu), seneratzen. da/du ad. sengabe izond. 'zentzugabea' sengabeko senide senidetasun senidetu , senide(tu), senidetzen. da ad. 'senide bihurtu' senidetza senikera Bizk. 'senidetasuna, ahaidetasuna' seniparte senitarte senitarteko iz. 'ahaidea, familiakoa' senper senperrenak ikusi sententzia 'epaia' sentiarazi sentiaraz, sentiarazten. dio ad. sentibera sentiberatasun sentidu Heg. h. zentzu, zentzumen sentiera sentikor izond. 1 '(pertsona) minbera'. 2 'sentibera' sentikortasun sentikortu , sentikor(tu), sentikortzen. da ad. 'mindu' senti men sentimendu sentimental sentipen sentitu , senti, sentitzen. du ad. 1: udazkeneko hotzikara sentitzen dugula gorputzean. 2 Heg. 'damu izan, atsekabe izan' senton Ipar. Zah. 'pertsona zaharra' sentondu , senton(du), sentontzen. Ipar. da/du ad. 'zahartu' sentsu Ipar. 'zentzumena' separatismo separatista serafin serbiar serbiera 'serbokroaziera' serbokroaziera serenata

serie batez ere Elek. serio Heg. serios Ipar. serioski Ipar. seriostasun Ipar. seriotasun Heg. sermoi sermoigile sermolari serora 1 Ipar. 'moja, lekaimea'. 2 'elizaren ardura duen andrea' andre -serora Ipar. 'elizaren ardura duen andrea' serora(-)etxe seroragai Ipar. 'mojagaia' seroratasun Ipar. serorategi 1 'moja komentua'. 2 'seroraren etxebizitza' seroratu , serora(tu), seroratzen. Ipar. da ad. 'moja egin' serraila* e. sarraila sesamo Sesamum indicum sesio Gip. eta Naf. 'liskarra' seska Arundo donax seskadi seta setakeria setati setatsu setatu , seta(tu), setatzen. da ad. setiatu , setia, setiatzen. du ad.: sartu zen Nafarroako eremuan eta setiatu zuen Iruea. setiatzaile setio setoso Gip. Herr. seuldar (herritarra) sexu: sexu-harremanak. sexual sexualitate sexubakar izond. seychelletar (herritarra) siderurgia sierraleonar (herritarra) siesta Sin. biao siesta egin sifili sifilitiko sigi-saga sigi-sagan sigi-sagaka sikate Bizk. 'lehortea' sikatu , sika, sikatzen. Bizk. da/du ad. siklo (zilarrezko dirua) siku Bizk. 'lehorra'

silaba silababakar izond. silabiko silikato silikona silize silizio silogismo silueta simaur simaurketa simaurtegi simaurti simaurtu , simaur(tu), simaurtzen. du ad. 'simaurrez ongarritu; simaurrez zikindu' simaurtza simetria simetriko sinadura sinagoga sinale* e. seinale sinalefa sinarazi, sinaraz, sinarazten. dio ad. sinatu , sina, sinatzen. du ad. sinbiosi sinboliko sinbolismo sinbolo sinbologia sindhi (hizkuntza) sindikalismo sindikalista sindikatu iz. sindiko iz. sindrome sinergia sinesbera sinesberatasun sinesgabe izond. sinesgabetasun sinesgai: Kredoaren sinesgaiak. sinesgaitz sinesgaiztasun sinesgarri sinesgarritasun sinesgogor sinesgogorkeria sinesgogortasun sineskera: beste bizitzako sineskera hori ezin daiteke amets zoro bat izan. sineskeria

sineskeriatsu sineskizun sineskor sineskorkeria sineskortasun sinesle sinesmen sinesmendun sinestamendu : euskaltzain ohorezko izendatu direnei hartako sinestamendua emango zaie. sinestatu , sinesta, sinestatzen. Naf. 'sinetsi' sineste sinestedun sinestegabe izond. sinestezin 'ezin sinetsizkoa' sinestun sinetsarazi, sinetsaraz, sinetsarazten. dio ad. sinetsi, sinets, sinesten. du ad.: Jainkoagan sinetsi; gezurrak sinetsi; emakumea, sinets iezadazu (Heg.) / emakumea, sinets nazazu (Ipar.) sinfonia sinfoniko singapurtar (herritarra) single Bizk. 'sendotasunik gabea' singular sinhala (hizkuntza) sinistu , sinis, sinisten. Bizk. eta Gip. du ad. h. sinetsi sinkopa sinkronia sinkroniko sinodo sinonimia sinonimo sinopsi sinoptiko sinple sinplekeria sinpleki sinpletasun sinpletu , sinple(tu), sinpletzen. da ad.: aspaldiko laguna guztiz sinpletuta aurkitu nuen. sinplifikaezin sinplifikagarri sinplifikatu , sinplifika, sinplifikatzen. du ad. sinplifikazio sinposio sintagma sintaktiko

sintaxi sintesi sintetiko sintetizatu , sintetiza, sintetizatzen. du ad. sintoma sintomatiko sinu Mat. sinusitis sinusoidal sinusoide sionismo sionista sirats Zub. 'patua, zoria' sirena: sirenen kanta eztiak; sirena-hotsak. siriar (herritarra) siriera (hizkuntza) sirimiri* e. zirimiri sismologia sistema sistematiko sits Tineola biselliela siziliar skopjetar (herritarra) slogan edo eslogan smoking edo esmokin so 1 1 iz. 'begirada'. 2 adlag. 'begira' so egin so egon so 2 interj. 'abereekin erabiltzen den agindu-hitza' sobera adlag. 'gehiegi' soberarik Ipar. soberakin iz. soberania Ipar. Zah. 'gehiegia; soberakina' soberaniazko 'gehiegizkoa' soberatu , sobera(tu), soberatzen. 1 da ad. 'soberakin gisa gelditu; goititu'. 2 du ad. 'aurreratu, aurreztu': ez dut deus enetzat soberatu. sobiet sobietar sobra Heg. Herr. 'sobera, gehiegi' sobratu , sobra(tu), sobratzen. Heg. Herr. 1 da ad. 2 du ad.: mutil zintzoak Ameriketan sobra lezake dirua. soda sodiko sodio sodomia sodomita sofa sofiar (herritarra)

sofisma sofista sofritu* e. sufritu soho* e. soro soia* e. soja soil soilik soil-soilik soildu , soil(du), soiltzen. da/du ad. soilgune soilketa soilki soiltasun soiltze soin 1 'sorbalda'. 2 g.er. 'soinekoa, janzkia' soinean soineko soingaineko iz.: bere soinekoak erantzi eta purpurazko soingaineko bat jantzi zioten. soinu 1 'hotsa'. 2 (musika-tresna). 3 'musika, batez ere herri-dantza saioetakoa' soinu(-)jotzaile soinulari soja Glycine max. soka soka-laster Ipar. 'urka-bilurra' sokadantza 'aurreskua' sokagile sokamutur sokasalto Heg. iz. sokatira sokil 'lur-zatia' sokor* e. zokor sokorri Ipar. iz.: sokorri bila joan. sokorritu , sokorri(tu), sokorritzen. Ipar. du ad. sokorru batez ere Bizk. 'laguntza' solairu solas solasean solas egin solasaldi solasbide solasgai solaskide solastatu , solasta, solastatzen. da ad. solastoki solasturi Ipar. Jas. 'hiztuna' soldadu soldadugo soldaduska Heg. soldadutza

soldata soldatapeko soldatu , solda, soldatzen. du ad. soldu* e. zoldu soleitu , solei, soleitzen. Ipar. da/du ad.: eriak ariman eta gorputzean soleitzeko. solfa* e. solfeo solfeatu , solfea, solfeatzen. du ad. solfeo soliba solidario solidaritate solidaritza* e. solidaritate solido solidu* e. solido solista Mus. Sin. bakarlari solo 1* e. soro solo 2 Mus. solomilo* e. azpizun solomo Sin. azpizun solte : aldizkariaren ale solteak. soluzio 1 Fis. eta Kim. 2 Mat. 3 'konponbidea, irtenbidea' somaliar (herrit arra) somaliera (hizkuntza) somatu* e. sumatu somier sona Gip. Herr. 'ospea, omena' sonar sonata sonatu Gip. izond. Herr. 'entzutetsua' sonda* e. zunda soneto Sin. hamalaudun soninkera (hizkuntza) soprano sor 1 Zah. 'gorra'. 2 'sentiberatasunik gabea' sor eta gor: sor eta gor nago. sor eta lor: denak sor eta lor gelditu ziren. sorabiera (hizkuntza) soraio 1 batez ere Ipar. Zah. 'legenduna'. 2 Ipar. eta Naf. 'sentiberatasunik gabea' soraioarazi, soraioaraz, soraioarazten. du ad. soraiokeria soraiotasun soraiotu , soraio(tu), soraiotzen. da/du ad. sorbalda sorbaldako iz. sorbaldaratu , sorbaldara, sorbaldaratzen. du ad. sorbatz 'ezpataren etab.en ahoa'

sorbeltz Apus apus sorberri* e. sortu berri sorberritu , sorberri(tu), sorberritzen. da/du ad. 'berriro sortu' sorbide sorburu 1 'iturburua' sorburu 2 'sorbalda' sorgarri 'sor uzten duena': gorputz-nekeen sorgarri egin duzu gau iluna. sorgin sorgin(-)afari sorgin(-)baratxuri Allium vineale sorgin(-)belar Atropa belladona sorgin(-)dantza sorgin(-)ehiza sorgin(-)haize sorgin(-)iratze Athyrium filixfemina sorgin(-)oilo 'tximeleta' sorgin(-)orratz Libellula sorgin(-)orrazi Cardus crispus sorgindu , sorgin(du), sorgintzen. da/du ad. sorginkeria sorgintasun sorgor 'sor eta gor dagoena' sorgortasun sorgortu , sorgor(tu), sorgortzen. da/du ad. sorgortzaile sori izan. da ad. sorkan 'elkarren kontra bultzaka' sorkari iz. 'ezerezetik ilkia izan den izakia edo gauza' sorketa sorki 1 'buruan, suila-eta eramateko, jartzen den zapia'. 2 g.er. 'oihala' sorkunde sorkuntza sorleku sor-marka: gazta horrek badu sor-marka. sormen sor-mintzaira Ipar. 'amahizkuntza' soro soropil sorosle sorospen sorotsi, sorots, sorosten. du ad. 'lagundu' sorrarazi, sorraraz, sorrarazten. du ad. sorrarazle sorrera 'sortzea': munduaren sorrera.

sorta sortaka sortalde 'ekialdea' sortatu , sorta(tu), sortatzen. du ad. Batez ere Ipar. Zah. 'zamatu' sortegun sorterri sorterritar sortetxe sortu 1 sor, sortzen. da/du ad. sortu 2 sor(tu), sortzen. da/du ad. 'sor gelditu edo utzi' sortzaile sortze sos: hamar sosekoa. sosdun sosegatu , sosega, sosegatzen. da/du ad. g.er. sosegu soska soslai sostengatu , sostenga, sostengatzen. du ad. sostengatzaile sostengu sostenidu* Mus. e. diese sostor* e. zoztor sotana sothoera (hizkuntza) sotil: gorputz sotila, mehea; haren arrazoibide sotilak. sotildu , sotil(du), sotiltzen. da/du ad. sotilki sotiltasun soto sozial sozialdemokrata sozialdemokrazia sozialismo sozialista sozializatu , sozializa, sozializatzen. du ad. sozietate 1* e. gizarte. 2 (elkarte mota): sozietateen alorreko legeria. sozio h. bazkide soziolinguistika soziolinguistiko soziologia soziologiko soziologo spaghetti* e. espageti sprint* e. esprint srilankar (herritarra) standard* e. estandar

stockholmdar (herritarra) stop stress* e. estres su suan 1 infernuko suan. 2 Ipar. eta Naf.: behar dela artoa suan erre. su(-)arma suak hartu su eman su eta gar su-eten su-lama su hartu suko Ipar. eta Naf. su(-)leize sura Ipar. eta Naf. su(r)tako Heg. su(r)tan Heg.: urrea su(r)tan garbiago egiten da. su(r)tara Heg.: su(r)tara bota papera . su(r)tatik Heg. sutik Ipar. eta Naf. sutan 1 'suak harturik': basoa sutan dago. 2 'haserre bizian': sutan jarri zen gure gizona. suakartu* e. su hartu, suak hartu sualdi suberatu , subera, suberatzen. du ad. 'altzairua-eta berriro berotu' subertsibo subertsio subil subilaro subirano subiranotasun subjektibismo subjektibo subjektibotasun subjektu subjuntibo substantibo substantzia Fil. sudandar (herritarra) sudun batez ere Ipar. 'sua duena' sudur sudur(-)hauts sudur(-)zapi sudurkari Hizkl. sudurreko iz. 1 'sudurrean hartzen edo ematen den kolpea'. 2 'betaurreko-mota zaharra' suediar (herritarra) suediera (hizkuntza) suertatu , suerta, suertatzen. da ad. 'gertatu, egokitu' suerte Ipar. 1 'mota'. 2 Herr. 'zoria' suete Bizk. 'sukaldea' sufragio

sufragista sufre sufredun sufretsu sufreztatu , sufrezta, sufreztatzen. du ad. sufriarazi, sufriaraz, sufriarazten. dio ad. sufriarazle sufrikario sufrimendu sufritu , sufri, sufritzen. du ad. sugai sugaiketa Ipar. 'sugai bila' sugandila Podarcis sp. horma(-)sugandila Podarcis muralis sugar sugartu , sugar(tu), sugartzen. da/du ad. suge Subord. Ophidia suge(-)belar Arum sp. suge(-)ilar 1 Fagopyru m esculentum . 2 Nigella sativa sugegorri Fam. Viperidae sugekume sugetzar suhar suharki suharri suhartasun suhi suhigai suhiltzaile suil suiltara Ipar. suin* e. suhi suite 1 Mus.: J.S. Bachen suiteak. 2 (hoteleko gela-mota) suitzar (herritarra) sujet Ipar. 1 Zah. 'mendekoa': Jainkoaren sujet izateko. 2 'gaia': tobera mustraren sujeta. sujeto* e. subjektu sukaldari sukaldaritza sukalde sukaldezain sukar sukar beltz sukar ustel sukardun sukarraldi sukarti sukartsu sukoi sukor: gizon sukorra.

sukortasun sulfato sulfidriko sulfito sulfuriko sulfuro sulfuroso sultan sultanerri : Omango Sultanerria. suma 1 Zah. 'kopurua' suma 2 'usaimena' sumaezin sumagai sumagaitz sumagarri sumarazi, sumaraz, sumarazten. dio ad. sumatu , suma(tu), sumatzen. du ad.: nik ez diot zinemari deus ikusgarririk sumatzen. sumendi sumeriera (hizkuntza) sumin suminaldi sumindu , sumin(du), sumintzen. da/du ad. sumindura sumingarri suminki suminkor suminkortasun suminkortu , suminkor(tu), suminkortzen. da/du ad. sunda Bizk. 'usaina (gehienetan ez atsegina)' suntsiarazi, suntsiaraz, suntsiarazten. du ad. suntsiezin suntsigarri suntsiketa suntsikor suntsipen suntsitu , suntsi, suntsitzen. da/du ad. suntsitzaile suntsitze: Babiloniako erresumaren suntsitzea. suomiera (hizkuntza). Sin. finlandi era suomitar 'finlandiarra' supazter superlatibo supermerkatu supersoniko superstizio 'sineskeria' superstizioso

supitu Zah. 'bat-batekoa' supituan supituki Ipar. Zah. 'bat-batean' supizki Ipar. supizteko 'pospoloa' suprefet Ipar. surf surinamdar (herritarra) surmur Gip. 'zurrumurrua' susa* e. z i z a susaldi susaldu , susal, susaltzen. da ad.: behia aste honetan susaldu da. susara adlag. susmaezin susmagaitz susmagarri susmarazi susmaraz, susmarazten. dio ad. susmatu , susma, susmatzen. du ad. susmo susmo izan. du ad.

suspense Liter. Zin. suspergarri susperraldi susperrarazi, susperraraz, susperrarazten. du ad. suspertu , susper, suspertzen. da/du ad. suspertzaile suspirio sustagarri sustantibo* e. substantibo sustantzia Herr.: sustantzia gutxiko gizona. sustar* e. zuztar sustatu 1, susta, sustatzen. du ad. 'suspertu, bultzatu' sustatu 2, susta, sustatzen. Heg. da/du ad. Herr. 'ikaratu' sustatzaile sustengatu Ipar. h. sostengatu susto Heg. Herr. h. ikara, beldur sustoa eman sustoa hartu

sustrai sustraigabe izond. sustraitsu sustraitu , sustrai(tu), sustraitzen. da/du ad. sutauts 'bolbora' sute sutegi sutondo sutopil sutsu sutu , su(tu), sutzen. da/du ad. sutzaile sutzar suvatar (herritarra) suziri swahili (hizkuntza) swaziera (hizkuntza) swazilandiar (herritarra)

T
tabako Nicotiana tabacum tabako(-)denda taberna tabernakulu tabernari tabernaritza tabernazale tabu tadjikera (hizkuntza) tadjikistandar (herritarra) tagalo (hizkuntza) tai gabe batez ere Zub. 'gelditu gabe, atertu gabe' tailer Heg. h. lantegi tailu 1 'gorputz osoko irudia'. 2 'gorputzaren neurria': tailu txikiko gizona. 3* e. taxu tailugile 'eskultorea' taipeitar (herritarra) taiu* e. taxu taiwandar (herritarra) taka Zub. 'orbana' taka-taka takar 'zakarra, latza' takateko iz. taket batez ere Bizk. takigrafia takikardia takoi 1 Ipar. 'orpoa'. 2 'zapataorpoa' taktika taktiko talaia talaian 'zelatan' talaiari talde taldean taldeka taldekatu , taldeka(tu), taldekatzen. du ad. taldekeria taldekide talentu 1 'diru-banakoa'. 2 'gaitasun berezia' talka 'elkar jotzea' talka jo talkaka talkari izond. talko '1 minerala, magnesio silikatoa'. 2 'talko-hautsa, hauts bihurtutako talko minerala' tallinndar (herritarra) Talmud talo 1 'arto-irinezko opila, mehea eta biribila' talo(-)burdi na talo 2 Bot. 'landare batzuen (talofitoen) gorpuzkera' talofito talogile tam-tam iz. tamaina Heg. tamaina hartu tamal tamalez tamalgarri tamarindo Tamarindus indica tamariz Tamarix gallica tamilera (hizkuntza) tandem tanga 1 Bizk. 'tanta'. 2 Ipar. 'ezkila-hotsa'. 3 (jantzi mota) tangente tango tankan adlag. 'airerik ez beste gasik igarotzen uzten ez duela': tankan itxia. tanke tankera tankeratu , tankera(tu), tankeratzen. du ad. tanpa -tanpa Ipar. tanpez Ipar. 'bat-batean' tanpoi tanta: ur-tanta; odol-tanta. tantai iz. eta izond. tantaitsu

tantaka tanto 1 'joko eta kirol batzuetako puntua'. 2 'orbana': zeru-zola urre-tantoz josten. tantotu , tanto(tu), tantotzen. da/du ad. 'tantoz bete' tantu* e. tanto tanu 'larruak ontzeko erabiltzen den gaia' tanzaniar (herritarra) taoismo taoista tapa tapa-tapa tapaki tapatu , tapa(tu), tapatzen. da/du ad. tapioka tapitu izond. 'sarria': bahe tapitua. tapiz tapizaketa tapizatu , tapiza, tapizatzen. du ad. tapizatzaile tapizeria: tapizeria ederra paretetan. tapiztegi tapoi tapotz Bizk. 'tapoia, zipotza' tarantula Lycosa tarentula taratulu* e. daratulu tarifa tarin Carduelis spinus tarrapata Ipar. 'zalaparta' tarrapataka 'tarrapatan' tarrapatan 'itsumustuan' tarratada 'urratua' tarratatu , tarrata, tarratatzen. du ad. 'urratu': tenploko oihala tarratatu zen. tarro Ipar. 'handi samarra' tarrotu , tarro(tu), tarrotzen. Ipar. da/du ad. 'koskortu' tarta tartamutu Heg. 'totela' tartarika iz. Ipar. 'berriketa, kalaka' tartarikan adlag. tarte tartean tarteko: ez gorri eta ez zuri, tartekoa baizik. tarteka tarteka-marteka tartekatu , tarteka(tu), tartekatzen. du ad.

tarteko iz. 'bitartekoa; senidea' tarteko izan tartetu , tarte(tu), tartetzen. h. tartekatu tartiku Euphorbia lathyris tashkentar (herritarra) tasun iz. 'ezaugarria, nolakotasuna' tatarrez Bizk. 'arrastaka' tati egin 'eskaini eta ez eman' tato Bizk. 'zati handia': okelatatoa. tatuatu , tatua, tatuatzen. da/du ad. tatxa tatxagabe taula taulada Ipar. taulen Ipar. 'baratze-arloa' taupada taupadaka taupaka tautologia taxi taxidermia taxidermista taxilari taxista* e. taxilari taxu taxuz taxugabe taxugabeko taxutu , taxu(tu), taxutzen. du ad. tbilistar (herritarra) te 1 "t" letraren izena te 2 Thea sinensis teatro teatrogile teatrozale tegi iz. 1 'abere edo tresnentzako toki itxia'. 2 Bizk. g.er. 'aldra, multzo handia' tegucigalpar (herritarra) teherandar (herritarra) teila teila-perretxiko teila-belar Sempervivum tectorum . Sin. teilatu -belar teilaberritu , teilaberri, teilaberritzen. du ad. 'erreteila egin' teilagin teilagintza teilape teilatu teilatu -belar Sempervivum tectorum . Sin. teila-belar teilatupe

teileria teinkatu* e. tenkatu teiu Zub. 'zikina, lohia' teiutu , teiu(tu), teiutzen. Zub. da/du ad. 'zikindu' tekla Heg. teknika teknikari iz. tekniko izond. teknokrata teknokrazia teknologia teknologiko tela telebista teleferiko telefonatu , telefona, telefonatzen. dio ad.: bihar telefonatuko dizut. telefonia telefonista 'telefonozaina' telefono telefonoz deitu telefonozain telegidatu , telegida, telegidatzen. du ad. telegrafia telegrafista telegrafo telegrama teleikusle telekomunikazio teleologia teleosteo telepatia telepatiko telesaio teleskopio telex telugu (hizkuntza) tema temati tematsu tematu , tema(tu), tematzen. da ad. temoso Herr. teniente Heg. Sin . lotinant tenis tenislari tenk egin 'gelditu' tenka Tinca tinca tenkatu , tenka, tenkatzen. du ad. 'tiratuz zurrundu' tenor tenore 'garaia, ordua' tenperatura

tenplu tentabide tentagarri iz. eta izond. tentaldi tentatu , tenta, tentatzen. du ad. tentatzaile tentazio tente tente -potente adlag.: ate aitzinean zegoen tente-potente. tentel tenteldu , tentel(du), tenteltzen. da/du ad. tentelkeria tenteltzar tentetu , tente(tu), tentetzen. da/du ad. tentsio tentu teodizea teodolito teogonia teokrazia teologal teologia teologiko teologo teontzi teorema teoria teorialari teoriko teosofia terapeuta terapeutika terapeutiko terapia tergal terma termal termiko terminal iz. termino 'teknika hitza': hizkuntzalaritzako terminoa. terminologia termita termitategi termodinamika termodinamiko termometro termostato terrakota terral 'lehor-haizea' terraza

terreina Bizk. 'garbitzeko ontzia' terrenta Ipar. terrenteria Ipar. terrore terrorismo terrorista tertulia Heg. tertzio Bizk. 'unea, puntua' tertzioan 'neurri egokian' tesi tesoro Heg. h. altxor test testamentu testigantza Heg. 'lekukotasuna' testigu Heg. 'lekukoa' testigutza Bizk. 'lekukotasuna' testu testuinguru testulari Bizk. 'elkarrizketan, pasarte errimadunak lotzen saiatzen dena' tetanos tetele Ipar. eta Naf. 'ergela' tetelekeria Ipar. eta Naf. tetraedro tetrarka thailandiar (herritarra) thailandiera (hizkuntza) thimphutar (herritarra) tibetera (hizkuntza) tifoi tifus tigre Panthera (tigris) sp. tiki-taka tila* e. ezki(-)lore tilape 'itsasontziaren urpeko zatia' tilista* e. dilista timo Anat. tina 1 'suil-mota' tina 2 'kuskula' tinbal Akust. tinbre Akust. tinbutar (herritarra) tindarazi, tindaraz, tindarazten. dio ad. tindategi tindatu , tinda, tindatzen. du ad. 1 'ilea, ehunak... kolorez aldatu'. 2 Ipar. 'margotu, pintatu' tindatzaile tindu 1 'tindatzeko gaia'. 2 Ipar. 'pintatzeko gaia' tini Zub. 'goiko aldea' tink adlag. Zah. 'tinki' tinkaldi

tinkarazi, tinkaraz, tinkarazten. dio ad. tinkatu , tinka, tinkatzen. du ad. tinkatzaile tinki adlag. tinko izond. eta adlag. tinkotasun tinta tintatu* e. tindatu tintoleta Prionace glauca tintontzi tipi -tapa tipiko tipo tipografia tipologia tipula Allium cepa tipulatx Allium ascalonicum tipustapan Ipar. g.er. 'bat-batean, bet-betan' tipustapast Ipar. tipustapastean 'bat-batean' tipustapasteko 'bat-bateko' tira 1 Heg.: zortzi orduko lana?; askotxo duk, baina, tira, nahi duenak egin dezala; frantsesa? tira, tira! nola izango da ba frantsesa? tira ahala (tira) 'indar guztiarekin': tira ahala lanean; jo aitzina tira ahala tira. tira 2 iz. 'eskari edo salmenta handia' tira egin tirabira 'gorabehera, liskarra' tirabiran tirabira egin Bizk. '(itsasontziak) irauli' tirabiraka tiradera tiragale: tiragalea(k) egin; tiragaleak atera. tirain Ipar. 'olatua' tiraka tiraldi ti ramen tiranar (herritarra) tirania tiranizatu , tiraniza, tiranizatzen. du ad. tirano tiranokeria tiranotasun tirari Ipar. 'tiro egilea' tiratu , tira(tu), tiratzen. du ad. tiratzaile

tiro tiro egin tirogai tiroka tirokatu , tiroka(tu), tirokatzen. du ad. tiroketa tirria tirriagarri tirriarazi, tirriaraz, tirriarazten. du ad. tirriatu , tirria(tu), tirriatzen. da/du ad. tirrin onomat . tirrit Ipar. tisi Heg. Herr. 'hetika, tuberkulosia' tisiko Heg. Herr. tita Ipar. 'orban txikia' titare titi titiburu titiko iz. 'titia hartzen duen haurra': haurren eta titikoen ahotik. titulikatu , titulika, titulikatzen. Ipar. du ad. 'balakatu, losintxatu' titulu tituludun tiuta Ipar. 'txioa' tiutaka to 1 'gizonezkoei edo animalia arrei deitzeko hitza' to 2 'tori' tobera tobera-mustra togoar (herritarra) toil 1 Mustelus mustelus toil 2 batez ere Ipar. izond. 'pisua, motela': gorputza toil delarik, loa uxatzea zail da. toildu , toil(du), toiltzen. da/du ad. tok pisin (hizkuntza) toka 1 adlag. 'gizonezko bati hika' toka 2 iz. 'jokoa' tokamen Heg.: irabazietan bakoitzari dagokion tokamena. tokatu , toka(tu), tokatzen. Heg. da/zaio ad. Herr. toketa 'gizonezkoarekiko hitanoa' tokhariera (herritarra) toki -en tokian tokian tokiko tokitan: tokitan dabil! tokitara: tokitara joan da! tokialdaketa

tokialdatu , tokialda, tokialdatzen. da/du ad. tokika adlag. 'han eta hemen' tokikotasun tokikotu , tokiko(tu), tokikotzen. da ad. 'bertakotu' tokilabilaso Ipar. 'aitonaren aitona, tokilasoa' tokilaso Ipar. tokilo Ipar. 'moldakait za, jendetasunik gabea' tokiotar (herritarra) tokiratu , tokira(tu), tokiratzen. da/du ad. tolare* e. dolare tolerante tolerantzia toles tolesdun tolesgabe tolesgabeki tolesgabetasun tolesgarri toleskeria toleskor tolestaile tolestatu h. tolestu tolestu , toles(tu), tolesten. du ad. tolestura tolet 'arraunei eusteko ziria' tolostu* e. tolestu tomate Lycopersicon esculentum tomismo tomista tomo Sin. liburuki tona 1 'mila kilo' tona 2 Zub. 'orbana' tonatu , tona(tu), tonatzen. Zub. da/du ad. 'orbandu, lohitu' tonba Ipar. Zah. 'hilobia' tonbola tonelada* e. tona 1 tongatar (herritarra) tongera (hizkuntza) tontakeria tonto 1 'ergela, zozoa'. 2 Ipar. 'motela' tontoki tontor tontordun tontorka 'gainezka': bi saski handi tontorka beteak. tontortu , tontor(tu), tontortzen. du ad.: egurrez tontortutako gurdia; isatsa tontorturik. tontotasun

tontotu , tonto(tu), tontotzen. da/du ad. tontotzar tonu topa topa egin topaleku topatu , topa(tu), topatzen. du ad. topazio tope 'talka' topeka 1 adlag. 'talkaka'. 2 iz. 'talka': ahari-topeka ikustera. topiko iz. eta izond.: hizlari horrek topiko ugari erabiltzen du; gai topikoa. topina* e. tupina topo topo egin topo eragin topoz topo topografia topografo topologia toponimia toponimo torax toreatu , torea, toreatzen. du ad. toreatzaile tori torloju torlojugintza tormenta Ipar. Zah. 1 'ekaitza'. 2 'tormentua' tormentatu , tormenta(tu), tormentatzen. du ad. tormentu tornado tornu torpedo torrada : inauterietan torradak jaten dira. torraka Ipar. 'igurtziz' torratu , torra, torrat zen. Ipar. da/du ad. 'igurtzi' torre* e. dorre torropilo Ipar. izond. 'potoloa': mutiko torropiloa. torta Ipar. izond. 'motela': pilota torta. tortika: ehun urteko tortika zuen lapiko haren ipurdiak. tortikatu , tortika(tu), tortikatzen. da/du ad. tortilla Heg. 'arrautzopila' tortolos tortolosetan tortura

torturatu , tortura(tu), torturatzen. du ad. torturatzaile tortxa Ipar. 'zuzia' toska: toska edo lur zuriarekin portzelana egiteko. tosta 'txalupetako jarlekua' tostarte tostarteko total 1 Ipar. 'laxoa, zabarra'. 2 'osoa, erabatekoa' total egin Gip. Herr. 'mozkortu' (batez ere partizipio moduan erabilia): total egina zegoen. totalitario totalitarismo totalkeria Ipar. 'laxokeria, zabarkeria' totel totel-motel totel-moteltasun totel-moteltsu adlag. toteldu, totel(du), toteltzen. da/du ad. totelka totelkeria toteltasun totem toto 1 Haur. 'txakurra'. 2 'auzolanean-eta ari izan direnei eskaintzen zaien otordua' totolo 1* e. potolo totolo 2 'ergela' totolotu , totolo(tu), totolotzen. da/du ad. toxa 'tabakoa gordetzeko zorroa' toxiko toxikologia toxikotasun toxina traba traba egin trabagarri trabailarazi, trabailaraz, trabailarazten. Ipar. Zah. du ad. trabailari Ipar. Zah. trabailatu , trabaila, trabailatzen. Ipar. Zah. da ad. trabailu Ipar. trabatu , traba(tu) , trabatzen. da/du ad. trabes 1 iz. 'apustua' trabes 2 Bizk. adlag. h. trebes trabeskatu , trabeska(tu), trabeskatzen. du ad. 'zeharkatu' trabesti trabuko Heg.

traditu , tradi, traditzen. du ad. Zah. 'saldu, saldukeria egin' tradizio tradizional tradizionalismo tradizionalista tradiziozale trafikari trafikatu , trafika, trafikatzen. du ad. trafikatzaile trafiko (merkataritzakoa eta drogena) tragatu , traga, tragatzen. du ad. 1 Gip. Zah. 'irentsi'. 2 Bizk. Lgart. 'hil (batez ere animaliak)' tragaza 'gezia' trage dia tragiko trago trahitu* e. traditu traidore traidorekeria traila: behia trailan hartuta etxera eraman du. trailer traineru traje Heg. traka Ipar. 'itxura': trakatik ageri da laboraria dela. trakea trakeotomia trakeskeria trakeski trakestu , trakets/trakestu, trakesten. da/du ad. trakets traktore trakzio tramana Myliobatis aquila tramankulu tranbia trankart Bizk. 'iruzurra' trankart egin Bizk. g.er. trankil trankildu , trankil(du), trankiltzen. da/du ad. trankilki Ipar. trankiltasun tranpa tranpal 'bi maila-sailen arteko zati laua' transatlantiko transformadore transformatu , transforma, transformatzen. da/du ad. 'eraldatu, formaldatu'

transformazio transformismo transfusio transistore transkribatu , transkriba, transkribatzen. du ad. transkripzio translazio Geom., Astr. transmisio transmititu , transmiti, transmititzen. du ad. trantsitu Gip. 'korridorea' trantsizio trantze Heg. Herr.: heriotzako trantzea. trapezio trapu trapukeria trapuketari 'piltzarketaria' trasatlantiko* e. transatlantiko traskil* e. trauskil traste trasteleku trastero* e. trasteleku tratabide trataera tratamendu tratante Heg. h. tratulari tratatu , trata, tratatzen. du ad. tratu tratuan tratugile h. tratulari tratulant Ipar. h. tratulari tratulari trauma traumatiko traumatismo traumati zatu , traumatiza, traumatizatzen. da/du ad. traumatologia trauskil trauskildu , trauskil(du), trauskiltzen. da/du ad. trauskilkeria traza 1 Ipar. 'aztarna'. 2 Herr. 'itxura' trazatu , traza(tu), trazatzen. du ad. trebakuntza trebarazi, trebaraz, trebarazten. du ad. trebatu , treba, trebatzen. da/du ad. trebe trebekeria trebeki

trebes adlag. 'zeharka' trebeska trebetasun trebezia trebukagarri Ipar. trebukatu , trebuka, trebukatzen. Ipar. da/du ad. 'oztopatu, behaztopatu' trebuku batez ere Zub. trefla Ipar. h. hirusta tregoa 'menia, su-etena, guduetena' tregoharri* e. trikuharri treineru* e. traineru tremes tren tren(-)geltoki tren laster trenbide trenkada Ipar. 'holtza, pareta mehea' trenkarazi, trenkaraz, trenkarazten. Ipar. du ad. trenkatu , trenka, trenkatzen. Ipar. du ad. trenkatzaile trenpatu Ipar. g.er. du ad. 'busti' trenpu Ipar. trenputxartu , trenputxar, trenputxartzen. Ipar. da/du ad. 'alditxartu' trenzain trepeta 'tramankulua, tresna' trepetxu pl. 'lanabesak': txabola bat trepetxuak gordetzeko. tresabi Gip. 'ganbela, aska' tresna tresnagabetu , tresnagabe(tu), tresnagabetzen. du ad. tresnatu , tresna(tu), tresnatzen. du ad. 'tresnak ipini zamariari-eta' tresnatzar tresneria tresor Ipar. Zah. (-rbakunarekin) 'altxorra' tretza 'arrantzurako soka amuduna' triangelu tribu tribunal g.g.er. 1 'auzitegia'. 2 'epaimahaia' triedro trigonometria trigonometriko trikaldi g.g.er. 'geldialdia' trikatu , trika, trikatzen. Ipar. Zah. g.g.er. 'gelditu' trikatze

triki-traka adlag.: triki-traka joan. trikimailu trikimako Bizk. pl. 'zurezko zangoak' trikina Trichinella spiralis trikinosi trikiti trikitilari trikota Ipar. 'jertsea' trikotatu , trikota(tu), trikotatzen. Ipar. du ad. trikotatzaile triku Erinaceus sp. Sin. kirikino, sagarroi trikuharri trikun-trakun egin Ipar. '(buhameek) ebatsi' trilioi trimindu , trimin, trimintzen. Bizk. du ad. 'suntsitu, desegin, birrindu' trineo* e. lera 1 trinitate h. hirutasun trinitatear (herritarra) trinket trinketlari trinko trinkotasun trinkotu , trinko(tu), trinkotzen. da/du ad. tri ntxa 'zura lantzeko tresna' trintxera Heg. g.er. 'lubakia' tripa tripa -handi tripako min tripakada tripaki tripala 'tripako mina' tripaldi Lgart. 'tripakada' tripaundi Heg. Lgart. tripazain tripazainkeria triperre Lgart. 'ipurterrea' tripoliar (herritarra) tripontzi tripot Ipar. eta Naf. 'odolkia, odolostea' tripotx 'ardi-erraiak' triptiko triptongo triska 'jauzia, dantza' triska egin triskantza triskari triskatu , triska(tu), triskatzen. du ad. 'apurtu, suntsitu'

triskilatu , triskila(tu), triskilatzen. du ad. 1 'triskatu, desegin'. 2 'ardiei-eta ilea moztu' tristagarri tristarazi, tristaraz, tristarazten. du ad. tristatu , trista, tristatzen. da/du ad. triste tristeagotu , tristeago(tu), tristeagotzen. da/du ad. tristeki tristerik tristetasun tristetu* e. tristatu tristezia tristura triziklo trobadore trofeo troglodita troinu Bizk. 'korapiloa' troka trokarte trokatu , troka(tu), trokatzen. Bizk. da/du ad. '(oinak eta) bihurritu' trolebus tronadura Ipar. 'zoladura' tronatu , trona, tronatzen. Ipar. du ad. 'tronadura ezarri' tronboi tronbosi tronko Zah. h. enbor trono* e. tronu tronpa tronpagarri Ipar. Herr. tronpatu , tronpa(tu), tronpatzen. Ipar. da/du ad. Herr. 'nahasi, engainatu' tronpatzaile Ipar. Herr. tronperia Ipar. Herr. 'engainua' tronpeta tronpe tari trontza Sin. arpan trontza(-)zerra trontzalari tronu tropa tropel 1 Zah. 'samalda'. 2 Kirol. (txirrindularitzakoa) tropelean tropelka tropikal tropiko tropo troposfera

troska 'karezko geruza' troska(-)ur 'ur kareduna' troskismo troskista trosta: trostan dabil zaldia, ez lauhazka. trostaka adlag. 'trostan' troxa pl. 'haur-oihala' troxatu , troxa(tu), troxatzen. du ad. trufa Ipar. 'iseka, burla' trufaz trufaka trufania Ipar. 'epifania' trufari Ipar. trufatu , trufa(tu), trufatzen. Ipar. da/du ad. trufatzaile Ipar. truk 1 batez ere Ipar. adlag. 'truke'. 2 iz. (karta-jokoa): trukean ari ziren. trukada 'trukea, trukatzea' trukaera trukakor Mat. trukatu , truka, trukatzen. du ad. trukatzaile trukatze truke 1 iz. 'trukatzea': dirutrukea. 2 adlag.: hire gorputza nire arimaren truke. trukean: ardoaren trukean irungo dizut; besteentzat dirutan eta zuretzat laztan-trukean. trukes 1 Ipar. iz. batez ere pl. 'kurrikak'. 2 izond. 'traketsa' trumilka trumoi trumoitsu trumonada Bizk. 'trumoia' trumonira Bizk. 'San Juan iratzea' trunpilo batez ere Ipar. 'handitua, koskorra' trust Ekon. truxu batez ere Bizk. 'euri-jasa' tsar tsarina tse-tse euli Glossina morsitans tsongera (hizkuntza) tswanera (hizkuntza) ttantta Adkor. ttattar 1 Ipar. iz. 'tximeletairudiko lepoko xingola'. 2 izond. 'txatxarra' ttipi Ipar. edo Lit. 'txikia' ttunttun Adkor. 'tuntuna, danbolina' tu tu egin

tuaxa Ipar. 'mertxika' tuberkulosi tuhuta* e. turuta tuka tulipa Tulipa gesneriana etab. tulunbio Ipar. edo Lit. 'amildegia' tuna* e. tona 2 tunante Heg. Herr. tunel tungsteno tunika tunisiar (herritarra) tunistar (herritarra) tuntik Ipar. (ezezko perpausetan) 'tutik' tuntun 1 iz. 'danbolina' tuntun 2 izond. (emakumeez mintzatuz) tuntundu , tuntun(du), tuntuntzen. da/du ad. tuntur 1 Bizk. 1 iz. 'muturra'. 2 izond. 'kakotua, makurra' tuntur 2 Ipar. izond. 'konkorduna' tuntux (arrantzarakoa) tupa 'tuparria' tuparri tupiki (burdin mota) tupina tupinagile tupust egin 'oztopatu' tupust eragin tupustarri tupustean Ipar. 'bat-batean' tupusteko Ipar. 'bat-batekoa' turbina turbustu , turbuts/turbustu, turbusten. Zub. da/du ad. 'uhertu, arretu' turismo turista turkesa turkiar (herritarra) turkiera (hizkuntza) turkmeniera (hizkuntza) turkmenistandar (herritarra) turko turroi turrusta Ipar.: iturriko turrusta. turrustan turrustaz turrustaka turrut turrut egin Ipar. 'porrot egin' turtuki 'azelina' turuta

tute Heg. (karta-jokoa): tutean jokatu. tutik (ezezkoetan) 'ezer ere ez': euskaraz tutik ez zekiela; nire erreguek ez dute tutik ere balio. tutore tutoretza tutu 1 'hodia'. 2 'turuta, adarra' tutulikatu , tutulika, tutulikatzen. g.er. du ad. 'engainatu, liluratu' tutxulo* e. dutxulu tuvalutar (herritarra) tuztatu , tuzta, tuztatzen. du ad. txabola txadar (herritarra) txahal txahalki txairo txairotasun txakal Canis aureus eta Canis adustus eta Canis mesomelas txakil Bizk. g.er. 'ahula' txakolin txakolindegi txakur Canis familiaris txakur(-)amets txakur(-)eztul txakur handi txakur txiki txakurkeria txakurki 1 iz. 'txakur -haragia' txakurki 2 adlag. 'maltzurki' txakurkume txakurtegi txalaparta txalapartari txalburu Gip. 'zapaburua' txaldan txaldandu , txaldan(du), txaldantzen. da/du ad. txaldankeria txaleko Heg. 'barneko motza' txalet Heg. txalma (basta mota) txalmagin txalmagintza txalmatu , txalma(tu), txalmatzen. du ad. txalo txalo(ak) jo txalo egin txalogarri txaloka txalokatu , txaloka(tu), txalokatzen. du ad. txalotu , txalo(tu), txalotzen. du ad.

txalupa txaluparatu , txalupara(tu), txaluparatzen. da/du ad. txalupari txamarra 'jaka' txanbelin g.g.er. 'polita' txanbil g.er. 'suila' txanda txandan txanda -pasa egin txandaka txandakako txandakatu , txandaka(tu), txandakatzen. da/du ad. txandal Heg. txandatu , txanda(tu), txandatzen. da/du ad. txanel (txalupa mota) txango txangurru Maja squinado txanka 1 Bizk. 'hanka'. 2 pl. 'makuluak'. 3 (karta) txano 1 'burua estaltzekoa'. 2 'kafe-ira(ga)zkia' txanpa 1 '(estropadetan) arraunaldi bizkorra' txanpa 2 Zub. 'zaunka' txanpain* e. xanpain txanpioi Heg. Herr. h. barrengorri txanpo n txanpu* e. xanpu txantxa txantxetako txantxetan txantxangorri Erithacus rubecula txantxar txantxil 'ontzi zilindrikoa, esnea neurtu eta banatzekoa' txapa Heg. txapel txapeldun txapelgorri 'mikeletea; erreketea' txapelketa txapeloker Lgart. 'guardia zibila' txapin txapista Heg. txaplata Bizk. 'enplastua' txapligu Bizk. 'suziria' txar txara 1 'zuhaixka'. 2 'txaraeremua' txaraka 'txara' txaratila txarkeria

txarki txarpoil Zub. 'ezkaia' txarraldi txarranpin Gip. 'elgorria' txarrantxa txarrantxari txarrantxatu , txarrantxa(tu), txarrantxatzen. du ad. txarretsi, txarrets, txarresten. du ad. txarriboda Bizk. txarro Gip. 'pitxerra' txartasun txartel (txartel-)leihatila txarteldegi txarto Bizk. txartu , txar(tu), txartzen. da/du ad. txatal txa-txa-txa txatxala Bizk. 'mamala' txatxar Bizk. 'hutsala' txatxu txatxukeria txatxutu , txatxu(tu), txatxutzen. da/du ad. txegoste 'digestioa' txeke txeketegi txekiar (herritarra) txekiera (hizkuntza) txekor Gip. txekoslovakiar txelo 'biolontxeloa' txepel txepeldu , txepel(du), txepeltzen. da/du ad. txepelkeria txepeltasun txepetx Troglodytes troglodytes txera txeratsu txeratu , txera(tu), txeratzen. du ad. txermen Gip. 'udarea, madaria' txerpolari txerrama txerren txerri Sus scrofa txerri(-)bazka txerri -jan txerri(-)korta Bizk. txerrikeria txerriki txerrikume

txerritegi txerritoki txerrizain txertaka txertaketa txertatu , txerta, txertatzen. du ad. txertatze txerto txetxu Bizk. 'eduki-neurri zaharra, pinta-laurdena' txewera (hizkuntza) txibia Sepia officinalis txibierro txibista 'begizta' txigor txigorgailu txigorki txigortu , txigor(tu), txigortzen. du ad.: ogi txigortua. txiker Bizk. 'txikia' txikertu , txiker(tu), txikertzen. Bizk. da/du ad. txiki txikitan txiki-txiki egin txikiagotu , txikiago(tu), txik iagotzen. da/du ad. txikierdi (edukiera-neurria) txikigarri txikikeria txikitasun txikito 'baxoerdia' txikitu , txiki(tu), txikitzen. da/du ad. txikitxo 'aukeran txikiegia' txikizio txikle Heg. txiko Bizk. 'moxala' txikoria Cichorium intybus subsp. Sativum txikot Bizk. 'soka lodia' txil egin '(batez ere jokoetan) amore eman' txila g.er. 'almutea' txilaba txilar txilardi txiletar (herritarra) txilibitari txilibitu 1 (musika-tresna) txilibitu 2 Labrus bimaculatus txilin txilin-belar txilina* e. txilin txilio txilioka

txima tximeleta Lepidoptera tximinia tximino Ord. Primates tximinokeria tximista tximistargi tximistorratz tximitx* e. zimitz tximu Gip. h. tximino tximuera txinal txinalka txinatar txinbo Sylvia sp. txindi 'pindarra, txingarra' txindor Bizk. 'txantxangorria' txindurri 'inurria' txinel 'herrizaina' txinera (hizkuntza) txinga txinga(-)eroate txinga(-)proba txingar txingartu , txingar(tu), txingartzen. da/du ad. txinget Bizk. 'kisketa' txingoka txingor: txingorra ari du, txingorra egin du. txingorrada txingude* e. ingude txingurri* e. txindurri txinpantze Pan troglodytes txinparta txinpartaka txinpartatsu txinpartatxo txinta '(txorien) kantua' txintaka txintik: txintik ere atera gabe. txintxarri 'zintzarri txikia' txintxilla Chinchilla lanig er txintxirrin 'bularreko haurren jostailua' txio 1 'txorien kantua' txio 2 Phylloscopus collybita txioka txioketa txiolari txip Inform. txipa Phoxinus phoxinus. Sin. ezkailu txipi h. txiki txipiroi Loligo vulgaris

txirbil Sin. txirlora txiribiri 1 Bizk. 'tximeleta'. 2 'txirbila, txirlora' txirikorda txirikordatu , txirikorda(tu), txirikordatzen. du ad. txirimoia Annona cherimolia txirimoiondo txirio* e. xirio txirla txirlo 'birla' txirlora Bizk. Sin. txirbil txiro txirotasun txirotegi txirotu , txiro(tu), txirotzen. da/du ad. txirpi Bizk. 'landareen mintegia' txirribita* e. xirribika txirrika txirrin 'deitzeko tresna' txirrindulari Sin. bizikletari txirrindularitza txirringa 'gurpila' txirriskila Serinus serinus txirrista txirristada txirritxirri Bizk. 'kilkerra' txirtxilatu , txirtxila, txirtxilatzen. du ad.: katamotzen atzaparretan txirtxilatua. txirtxir 'kilkerra' txirula txirulari txiste Heg. Herr. 'izkirimiria' txistor txistu txistu egin txistuka txistukari txistukatu , txistuka(tu), txistukatzen. du ad. txistulari txit: Jaun txit argia. txita txitaldi txitama txitan adlag.: oiloa txitan egon, ezarri. txitako: txitako arrautzak. txitatu , txita(tu), txitatzen. du ad. txitean-pitean txito 1* e. txita txito 2* e. txit txitxar Cicadinae txitxardin Sin. angula

txitxare* e. zizare txitxarro Trachurus trachurus txitxarro beltz Trachurus picturatus txitxi Haur. 'haragia' txitxi(-)burruntzi txitxirio Cicer arietinum txiza batez ere Bizk. txiza egin txizagura txizalarri txizati txizontzi txo Bizk. 'mutilentzako dei-hitza' txofer Heg. Herr. txoil Naf. adlag. 'guztiz, erabat': nire kulpa txoil handiaz. txoko Heg. Adkor. txokolate txokolategile txokor 'arto koskorra' txolarre Passer domesticus txolarte txolin 'buruarina' txolindu , txolin(du), txolintzen. da/du ad. 'pixka bat mozkortu' txondor txondortu , txondor(tu), txondortzen. da/du ad. 'metatu' txongo 'txerri-hezur giharduna' txonta Fringilla coelebs txopa txopin 1 Gip. 'litro-erdia' txopin 2 Naf. 'zotina' txorakeria Heg. Adkor. 'zorakeria' txoratu , txora, txoratzen. Heg. da/du ad. Adkor. 'zoratu' txori 1 txori(-)denda (txori -)izugarri 'txorimaloa' txori 2 1 'koskorra'. 2 'ile-mototsa lotzen duen begizta' txoriburu txorikume txorimalo txorizo txoro Adkor. 'zoroa' txorro Heg. 'zurrusta' txorrota txorrotxio txorrotxioka txorru Carduelis chloris txorta 1* e. sorta txorta 2 Arrunk. txorta jo txortan egin

txortalo Mentha pulegium txorten txor-txor adlag.: txor-txor hizketan ari ziren, isildu gabe. txortxor iz. 'txorrotxioa' txosna txosten txota Heg. 'txanka (karta)' txotx txotxo 'mutilentzako dei-hitza' txotxolo txotxolokeria txotxolotu , txotxolo(tu), txotxolotzen. da/du ad. txotxongilo

txu Bizk. 'txistua, listua, tua' txukatu* e. xukatu txukun izond. txukundu , txukun(du), txukuntzen. da/du ad. txukunkeria txukunketa txukunki txukunkiro txukuntasun txuleta Heg. txuliatu , txulia(tu), txuliatzen. 1 du ad. 'toreatu'. 2 da/du ad. 'burla, iseka egin norbaiti' txulo* e. zulo txundigarri

txunditu , txundi, txunditzen. du ad. txuntxur txupatu , txupa, txupatzen. Heg. du ad. Herr. txuri* e. zuri txurro Heg. txurrogile txutxu-mutxu txutxu-mutxuka tzar tzarkeria tzartasun

U
u "u" letraren izena uagadugutar (herritarra) ubarroi Phalacrocorax sp . ubazter g.er. 'ur-bazterra' ubel ubeldu 1, ubel(du), ubeltzen. da/d u ad. ubeldu 2 iz.: ubeldu edo odolez betea. ubeldura ubeltasun ubelune ubeluri Ipar. 'ubeldua' ubeluritu , ubeluri(tu), ubeluritzen. Ipar. da/du ad. 'ubeldu' ubera 1 'itsasontziak uzten duen arrastoa' ubera 2 'itsasbehera' ubide uda udaberri udagoien Bizk. 'udazkena' udal udalbatza udalbatzar udalde udaldi udalehen Bizk. 'udaberria' udaleku udalerri udaletxe udaltzain udaltzaingo udara Gip. 'uda' udare udare(-)arbola 'udareondoa' udareondo Pyrus communis udaretze Ipar. g.er. 'udareondoa, madariondoa' udate 'udaldia' udatiar udazken u f interj. 'nekearen-eta adierazlea' ufa 1 interj. 'pozaren adierazlea' ufa 2 1 iz. 'ufakoa'. 2 izond. '(fruituez mintzatuz) hutsa' ufada g.er. 'ufakoa' ufaka adlag. ufako Ipar. ufatu , ufa(tu), ufatzen. du ad. ugadera* e. igaraba ugalarazi, ugalaraz, ugalarazten. du ad. ugalde 1 Naf. 'ibaia' ugalde 2* e. uholde ugaldu , ugal, ugaltzen. da/du ad. 'ugaritu' ugalketa ugalkor ugalkortasun ugaltze: ugaltze-aparatua. ugandar (herritarra) ugaraxo Bizk. 'igela' ugari izond.: uzta ugaria ; adlag.: lana ugari dagoen tokia. ugariagotu , ugariago(tu), ugariagotzen. du ad. ugariarazi, ugariaraz, ugariarazten. du ad. ugaritasun ugaritera (hizkuntza) ugaritu , ugari(tu), ugaritzen. da/du ad. ugaritze ugarte* e. uharte ugatz ugazaba ugazabandre Bizk. ugazama 'amaordea' ugaztun uger Bizk. 1 'herdoila': ugerrak hartu dizkio horri bere ondasunak. 2 'zolda'. 3* e. igeri ugerdo Bizk. izond. 'zikina' ugertsu Bizk. ugertu , uger(tu), ugertzen. Bizk. da/du ad. 1 'herdoildu'. 2 'zikindu' uhaga Sin. ponpa uhain* e. uhin uhaitz Zub. 'ibaia' uhal uhalde* e. uholde uhanditu , uhandi, uhanditzen. da/du ad. g.er. 1 'harrotu'. 2 'urez hanpatu' uhandre (Euproctus, Trituruseta Amphiuma espezieetako urlehortar batzuen izena) uhar Ipar. 1 'uholdea'. 2 'eurierauntsia' uharka 1 adlag. 'erauntsika' uharka 2 iz. 'urtegia' uharroila Zub. 'erretena, ubidea' uharte uhartedi uhartetar uher batez ere Ipar. 'arrea'

uherka* e. uharka uhertasun uhertu , uher(tu), uhertzen. da/du ad. uhertze uhin: itsasoko uhinak; hotsuhinak. uholde uhuri Ipar. 'hontzek eta egiten duten oihu luzea' uhurika ui Bizk. 'bikea' ujolde* e. uholde ukabil ukabildu , ukabil(du), ukabiltzen. du ad. 'eskua itxi' ukabilka ukabilkada ukabilkari ukabilkatu , ukabilka(tu), ukabilkatzen. du ad. 'ukabilez jo' ukabilketa ukabilko 'ukabil-kolpea' ukaezin 'ezin ukatuzkoa' ukaitza Ipar. 'jabetza, ondasuna' ukakor ukaldi 'kolpea' ukaldika ukaldikari ukaldikatu , ukaldika(tu), ukaldikatzen. da/du ad. ukalondo batez ere Gip. 'ukondoa' ukamen ukan, ukaiten. Ipar. du ad. 'izan' ukandun Ipar. g.er. ukapen ukarai Ipar. 'eskumuturra' ukarazi, ukaraz, ukarazten. dio ad. ukatu , uka, ukatzen. du ad. ukatzaile ukatze ukazio ukendu uki iz. 'ukitzea' ukiarazi, ukiaraz, ukiarazten. dio ad. ukiera ukiezin ukiezintasun ukigabe ukigai ukigarri ukigune ukimen

ukipen ukitu , uki, ukitzen. du ad. ukitzaile ukitze uko uko egin ukondo ukrainar (herritarra) ukrainera (hizkuntza) ukuilu ukurtu , ukur, ukurtzen. Ipar. eta Naf. da/du ad. 'makurtu' ulanbatortar (herritarra) ulergaitz ulergaiztasun ulergarri ulergarritasun ulermen ulertarazi, ulertaraz, ulertarazten. dio ad. ulerterraz ulertezin ulertezintasun ulertu , uler, ulertzen. du ad. ulertzaile ulitxa Lap. eta Naf. 'eltxoa' ulstertar (herritarra) ultimatum ultrahots ultramore ultrasoinu ulu Bizk. uluka umarazi, umaraz, umarazten. du ad. umatu , uma, umatzen. 1 Ipar. du ad. 'jipoitu'. 2 da ad. 'umea(k) egin': behia umatu da. ume umealdi g.er. 'sabelaldia' umedun umegile 'ume asko egiten dituena' umegorri batez ere Bizk. Pei. umekeria umeki iz. umekondo Bizk. umel Bizk. izond. 1 '(fruitu) heldu-heldua'. 2 'hezea' umeldu , umel(du), umeltzen. Bizk. da/du ad. umemoko umerri umetasun umeteria Bizk. 'ume-taldea' umetoki

umetu 1, ume(tu), umetzen. da/du ad. 'ume bilakatu' umetu 2* e. umatu 2 umetxo umezain umezaro 'haurtzaroa' umezurtz umezurztegi umidura 'hezetasuna' umil umildade Heg. Herr. 'umiltasuna, apaltasuna' umildu , umil(du), umiltzen. da/du ad. umiliagarri Ipar. umiliatu , umilia, umiliatzen. Ipar. da/du ad. 'umildu, apaldu' umilki umiltasun umo umoki g.er. umontzi umore umoretsu umorista umotasun umotegi umotu , umo(tu), umotzen. da/du ad. unada Bizk. 'denboraldia, bolada' unadura Ipar. 'nekea, akitzea' unagarri Ipar. unai 'behizaina' unaldi Ipar. 'nekaldia' unama 'soka sendoa' unarazi, unaraz, unarazten. du ad. unatu , una, unatzen. Ipar. da/du ad. 'nekatu' une unean-unean unean uneko unhatu* e. unatu unibertsal unibertsitario unibertsitate unibertso unide Ipar. 'inudea' uniforme unitarismo unitate untxi Oryctolagus cuniculus untzi* e. ontzi upa Bizk. 'upela' upagin Bizk. 'upelgilea' upategi

upel upeleratu , upelera(tu), upeleratzen. du ad. upelgile upelgintza upeltegi ur ur(-)ahi 'paperak-eta itsastekoa' ur-bazter ur(-)emari ur-etorri iz. ur handi : ur handitako arrantza; ur handita ko arraina ('eskarmentu handiko pertsona') ur(-)hegazkin ur-jauzi ur-laster uraga* e. uhaga urakan uraldi 'uholdea' uralita Heg. uranditu* e. uhanditu uranio urardo urardotu , urardo(tu), urardotzen. du ad.: hizkuntza bera urardotua zegoen. urartuera (hizkuntza) uraska 'urez beteriko aska' uraza Lactuca sativa urbanizatu , urbaniza, urbanizatzen. du ad. urbatu iz. 'baba, handitu urtsua' urberritu , urberri, urberritzen. du ad. 'ura aldatu': garbitu den arropa urberritu. urburu Ipar. 'iturburua' urdai urdaiazpiko urdail urdaileratu , urdailera(tu), urdaileratzen. du ad. urdain Zah. g.er. 'urdezaina' urdaitegi urdaki Zub. 'urdaia' urdalde urdama g.er. 'txerri ama' urdandegi g.er. urdanga 1 'zerri emea'. 2 'emagaldua' urde 1 iz. 2 izond. urdekeria urdeki iz. urdetu , urde(tu), urdetzen. da/du ad. g.er. 'zikindu' urdezain Ipar. urdin urdinbelar Isatis tinctoria

urdindu , urdin(du), urdintzen. da/du ad. urdinkara urdintasun urdinxka urdu (hizkuntza) urdun 'urtsua' urduri urdurialdi urdurikeria urduritasun urduritu , urduri(tu), urduritzen. da/du ad. uregazkin* e. ur-hegazkin ureztabide ureztatu , urezta, ureztatzen. du ad. ureztatze urgatzi, urgatz, urgazten. Ipar. du ad. Zah. / Heg. dio ad. 'lagundu' urgazle: euskaltzain urgazlea. urgazpen g.er. urgente urgentz ia urguileria Ipar. Zah. 'harrokeria' urguilu Ipar. urguilutsu Ipar. urgun Naf. 'herrena' urgunka Naf. uri 1* e. euri uri 2* e. hiri urin batez ere Ipar. eta Naf. 1 'gantza, koipea'. 2 'zukua' urinean eman (haragikiak) urindatu , urinda, urindatzen. Batez ere Ipar. eta Naf. du ad. 'gantzutu, koipetu' urineko Ipar. eta Naf. iz. 'haragiki urinetan egosi-landua' urineztatu , urinezta, urineztatzen. Batez ere Ipar. eta Naf. du ad. 'koipeztatu' urintsu batez ere Ipar. eta Naf. 'koipetsua' urjauzi* e. ur-jauzi urka urka-bilur 'korapiloa, tiratuz begia estutzen zaiona' urkabe urkamendi urkarazi, urkaraz, urkarazten. du ad. urkatu , urka(tu), urkatzen. du ad. urkatzaile urkatze urketa 1 Ipar. adlag. 'ur bila' urketa 2 Ipar. iz. 'ur-piloa'

urki Betula sp. urkidi urkila urkitz Jasminum officinale urko* e. hurko urkor urkuldu , urkul, urkultzen. Bizk. du ad. 'aletu, aleak kendu' urlehortar Sin. anfibio urlia urmael urmargo Sin. akuarela urmariatu , urmaria, urmariatzen. Ipar. da/du ad. g.g.er. 'suntsitu' uro Bos taurus primigenius uroilanda Porzana sp . uroilo Gallinula sp. uros Ipar. 'zoriontsua' uroski Ipar. urostasun Ipar. urpekari urpeko iz. 'itsaspekoa' urperatu , urpera, urperatzen. da/du ad. urpetu , urpe(tu), urpetzen. du ad. 'urak estali, azpian hartu' urra Bizk. interj. 'purra' urraburu Sparus aurata urradura urragarri urrako Ipar. iz. 'urratua, urradura' urrakor urrarazi, urraraz, urrarazten. du ad. urraska adlag. 'urratsak eginez' urrats urratu 1, urra, urratzen. du ad. urratu 2 iz.: landareari urratu bat egin . urratzaile urratze urraza* e. uraza urre urrearrain Carassius auratus urrebotoi Ranunculus sp . urregile urregin Bizk. 'urregilea' urregintza urregorri batez ere Bizk. 'urrea' urrelili Chrysanthemum sp. Sin. krisantemo urrendu , urrent, urrentzen. Zub. 'bukatu, amaitu' urreria

urretxindor Luscinia megarhynchos urretxori Oriolus oriolus urrezko urreztatu , urrezta, urreztatzen. du ad. urreztatzaile urrezuri batez ere Bizk. 'zilarra' urri 1 izond. urri 2 iz. 'urtearen hamargarren hila' urribelar 'bibelarra, bigarren epaiko belarra' urrieta Zub. iz. 'urria' urrikalarazi, urrikalaraz, urrikalarazten. Ipar. du ad. urrikaldu , urrikal, urrikaltzen. Batez ere Ipar. da/zaio ad. 'errukitu': Jauna, urrikal zakizkit; nagusia urrikaldu zen mirabe hartaz. urrikalgarri Ipar. urrikalkizun Zah. pred. eta izond. 'urrikalgarria, errukarria' urrikalkor Ipar. urrikalmen 'errukia' urrikalmendu Ipar. 'errukia' urrikalmendutsu Ipar. 'errukiorra' urrikaltsu Goi.: Jainko urrikaltsua. urrikaltze urrikari Ipar. iz. 'errukia' urrikarri izond. 'errukarria' urriki 1 'damua'. 2 'errukia' urrikitu , urriki(tu), urrikitzen. da ad. 1 Ipar. eta Naf. 'damutu'. 2 Heg. g.er. 'errukitu' urrikitze urril h. urri 2. urrilo 'mandragora' urrin 1 1 'usain ona'. 2 'usaina' urrin 2* e. urrun urrindatu , urrinda, urrindatzen. Batez ere Ipar. du ad. 'lurrindu, usain gozoa hedatu' urrindatze urrindu , urrin(du), urrintzen. da/du ad. 'kirastu, usain txarra hedatu' urrineztatu , urrinezta, urrineztatzen. du ad. 'urrinez igurtzi' urrineztatze urringai urrintsu 'usain ona hedatzen duena' urririk Ipar. 'doan'

urrisoro Ipar. 'urribelarra, bibelarra' urritasun urritu , urri(tu), urritzen. da/du ad. urritx Russula cyanoxantha urritz* e. hurritz urrixa izond. '(abere) emea' urruma urrumaka urrumatu , urruma(tu), urrumatzen. du ad. urrun 1 adlag.: herritik urrun bizi da. 2 izond.: Ekialde Urruna. urrunarazi, urrunaraz, urrunarazten. du ad. urrundanik Ipar. 'urrundik' urrundu , urrun(du), urruntzen. da/du ad. urrunkari Ipar. g.er. 'urrun heltzen dena, helmen handikoa': arma urrunkaria. urrunkor urruntasun urruntxo urrunxko urruti 1 adlag. 2 izond.: bazter urrutietatik zetozela. urrutian urrutira urruti -min urrutiratu , urrutira(tu), urrutiratzen. da/du ad. urrutitasun urrutitxo urrutixko urrutizkin g.g.er. 'telefonoa' urruxa* e. urrixa urtabe (urtabe ona, urtabe txarra esapideetan erabiltzen da, 'uzta oneko urtea', 'uzta txarreko urtea' adieretan) urtaldi Ipar. 'urtabea' urtar urtarazi, urtaraz, urtarazten. Ipar. du ad. urtaro urtarril Urtats Ipar. 'Urteberri eguna' urtatu 1, urta, urtatzen. Ipar. du ad. 'busti, ureztatu' urtatu 2 izond. g.er. 'urte askokoa' urte Urteberri urtebete : urtebete pasatu zuen Ameriketan; *urtebete bat egon zen gaixorik e. urtebete egon zen gaixorik.

urtebetetze urtebi iz. 'sagar-mota' urteburu urtegi urtekal Zub. adlag. 'urtero' urtekari urtemuga urtero urteroko urtetsu urtetxo: bere urtetxoak ditu aitona horrek. urteurren Urtezahar urtsu urtu , ur(tu), urtzen. da/du ad. urtukor* e. urkor urtume 'urteko umea'; 'urteko adarra' urtxakur 1 'arrantzaleei txalupako lanetan laguntzen dien txakurra'. 2 'igaraba' urtxintxa Sciurus sp. urtxori g.er. 'buztanikara' urtzaile urtze urtzi* e. ortzi urtzintz Ipar. 'usina, doministikua' uruguaitar (herritarra) urxapal Zub. 'usapala' urzale urzo Ipar. h. uso usadi o usagari Nigella sativa usaia Ipar. eta Naf. usaian usaiako usaimen usain usain egin usain(-)belar usaindu , usain(du), usaintzen. 1 da ad. 'usain txarreko bihurtu'. 2 du ad. 'usnatu, usain egin' usaindun usaingabe usaingarri usainka usaintsu usakume usantza usapal Streptopelia turtur usategi usatortola Heg. g.er. 'usapala'

usatu , usa, usatzen. 1 du ad. 'erabili'. 2 da ad. Zah. 'ohitu' usin 'doministikua, urtzintza' usin egin usin eragin usna Ipar. usnarazi, usnaraz, usnarazten. du ad. usnatu , usna(tu), usnatzen. du ad. usnatze uso Columba sp . uso-tortoil Ipar. 'usapala' usoki uspel 1 Ipar. 'ubela' uspel 2 Ipar. 'ospela, laiotza' uspeldu , uspel(du), uspeltzen. Ipar. du ad. 'ubeldu' uspeldura uspelgune uste uste izan uste on ustez ustebide g.er. ustekabe ustekabean ustekabeko ustekaberik ustekabez ustekeria Ipar. ustekizun g.er. usteko izond.: hutsak eta huts ustekoak. ustel 1 izond. ustel 2 iz. 'musean-eta, partida batean irabazi den saioaren adierazlea' ustelarazi, ustelaraz, ustelarazten. du ad. usteldu , ustel(du), usteltzen. da/du ad. usteldura Ipar. ustelezin ustelgaitz ustelkeria ustelkor ustelkortasun usteltasun usteltze ustezko izlag.: ustezko laguna.

ustiapen ustiatu , ustia, ustiatzen. du ad. ustiatz e usu 1 1 adlag. 'maiz, sarri'. 2 izond.: gertaera usuak; ile usua 'ile ugaria' usuenik usu 2 Ipar. 'zornea' usuki Ipar. g.er. 'usu, maiz' usutasun usutu , usu(tu), usutzen. Ipar. da/du ad. u t Bizk. 'utikan': ut hortik!; ut, ut, ut. utikan utopia utopiko utzarazi, utzaraz, utzarazten. dio ad. utzi, utz, uzten. du ad. utzietsi, utziets, utziesten. Ipar. du ad. 'bertan behera utzi' utziezin uve "v" letraren izena uve bikoitz "w" letraren izena ux Bizk. interj. 'etxeko abereak uxatzeko hitza' uxadan Ipar. g.er. 'izaina' uxaldu , uxal, uxaltzen. da/du ad. 'zimeldu' uxara Ipar. 'beherakoa' uxaratu , uxara(tu), uxaratzen. Ipar. da ad. 'beherakoa izan' uxarka uxarrean uxatu , uxa, uxatzen. du ad. uxatzaile uxo Adkor. 'usoa' uxter Ipar. 1 'samurra, beratza'. 2 'erraza' uxtertu , uxter(tu), uxtertzen. Ipar. da/du ad. 'samurtu, beratu' uzbekera (hizkuntza) uzbekistandar (herritarra) uzbeko (herritarra) uzi Bizk. g.g.er. 'grina, irrika' uzkailarazi, uzkailaraz, uzkailarazten. Ipar. du ad. uzkaili, uzkail, uzkailtzen. du ad. 'irauli'

uzkaldu , uzkal, uzkaltzen. du ad. g.er. 'lotu, estekatu' uzker Bizk. eta Ipar. 'puzkerra' uzki uzkin 'hondarra' uzkinaxo Ipar. Garrulus glandarius. Sin. eskinoso uzkur uzkur egin uzkurka uzkurkeria uzkurki uzkurkor uzkurraldi uzkurtasun uzkurtu , uzkur(tu), uzkurtzen. da/du ad. uzkurtze uzta uztai uztail uztapiku 'Ficus carica-ren fruitua' uztar Ipar. 'ostikoa' uztar-behi uztar-idi uztardura uztargi 'ostadarra' uztargile uztargintza uztarka Ipar. 'ostikoka' uztarkide uztaro uztarpe uztarperatu , uztarpera(tu), uztarperatzen. du ad. uztarpetu , uztarpe(tu), uztarpetzen. du ad. uztarrarazi, uztarraraz, uztarrarazten. dio ad. uztarri uztarri motz uztartu , uztar(tu), uztartzen. du ad. uztatu , uzta(tu), uztatzen. Ipar. g.er. du ad. 'uzta bildu' uzte

V
v (uve) vaduztar (herritarra) valletar (herritarra) vanuatuar (herritarra) varsoviar (herritarra) vatikanoar (herritarra) vedette vediko (hizkuntza) vendera (hizkuntza)

venezuelar (herritarra) versus victoriar (herritarra) vienar (herritarra) vientiandar (herritarra)

vietnamdar (herritarra) vietnamera (hizkuntza) vilatar (herritarra) vilniustar (herritarra) vodka

volapk (hizkuntza) volt voltmetro voyeur

W
w (uve bikoitz) walkie-talkie walkman washingtondar (herritarra) waterpolo watt wattmetro wellingtondar (herritarra) western whiski whiskitegi windhoektar (herritarra) windsurf wolfram wolofera (hizkuntza)

X
x (ixa) xabal Adkor. 'zabala' xabalina xaboi xabor 1 iz. Ipar. Adkor. 'zaborra'. 2 izond. Zub. 'hauskorra' xafla xaflatu , xafla(tu), xaflatzen. du ad. xagu* e. sagu xaguxar* e. saguzar xah (Pertsiakoa) xahako Ipar. 'zahatoa' xahal* e. txahal xahar Adkor. xahu Ipar. izond. 'garbia' xahu naiz, xahu gara 'galdua naiz; galduak gara' xahuarazi, xahuaraz, xahuarazten. dio ad. xahubide xahugarri xahuki xahupen xahutasun xahutu , xahu(tu), xahutzen. du ad. 1 Ipar. eta Naf. 'garbitu'. 2 'eralgi, gastatu'. 3 Ipar. 'suntsitu, hondatu' xahutzaile xahutze xai Ipar. g.er. 'sotoa, upategia' xainda* e. txanda xake xake-joko xake-mate xakel Gip. 'igela' xakelari xakur Lap. eta Naf. Adkor. xalant 1 Ipar. 'txanela' xalant 2 'galaia' xalantzain xalantzaingo xalo xaloki xalotasun xalupa* e. txalupa xamar 1 Ipar. eta Naf. 'jantzia' xamar 2 Adkor. 'samarra' xamardun Ipar. 'xamarra janzten duena; baserritarra' xamur Adkor. 'samurra' xanda* e. txanda xanfarin Ipar. 'buru-arina' xango 1 Ipar. 'txanka (karta)' xango 2 Ipar. Adkor. 'zangoa' xangrin Ipar. 'atsekabea' xano* e. txano xanpain xanpu xantaia xantre Ipar. 'eliz kantaria' xapel* e. txapel xar* e. txar xara* e. txara xaramela Ipar. xaramelatu , xaramela(tu), xaramelatzen. Ipar. du ad. xaratila* e. txaratila xarbo Ipar. Adkor. 'zarboa' xarbot Ipar. 'ezkaia' xardina Ipar. eta Naf. Adkor. 'sardina' xare 'pilota-jokoa' xaribari xarlango Ipar. 'erbi-txakurra' xarma Ipar. xarmagarri Ipar. xarmant Ipar. xarmatu , xarma(tu), xarmatzen. Ipar. du ad. xarmatzaile Ipar. xarpa Ipar. 'ehunezko zerrenda zabala': hautetsien xarpa. xarrantxa* e. txarrantxa xartatu* e. txertatu xartel* e. txartel xarto* e. txerto xatar 'oihala' xaxari Ipar. xaxatu , xaxa, xaxatzen. Heg. du ad. xedapen xedarratu , xedarra, xedarratzen. Ipar. du ad. 'inausi, murriztu' xedarri* e. zedarri xedatu , xeda, xedatzen. du ad. xede xedera Ipar. edo Jas. 'lakioa, artea' xehakarazi, xehakaraz, xehakarazten. du ad. xehakatu , xehaka, xehakatzen. du ad. xeharazi, xeharaz, xeharazten. du ad. xehatu , xeha, xehatzen. du ad. xehatzaile

xehatze xehe I izond. 1 'gorabehera txikikoa': harri xeheak. 2 'zehatza': azalpen aberatsa eta xehea. 3 letra xehea (= minuskula). II iz. 'diru xehea' (mugaturik erabilia: xehea bihurtu; emak xehea) xeheka Zub. 'kopuru txikitan (erosi, saldu)' xehekeria xeheki xehela* e. xeila xeheria Ipar. 'gauza xeheen multzoa' xehero Ipar. Zah. 'xeheki' xehetasun xehetu* e. xehatu xeila Ipar. 'kereta' xeke 'buruzagi arabiarra' xelebre Heg. Herr. xelebrekeria Heg. Herr. xenda Naf. eta Zub. xendra Ipar. 'bidezidorra' xenofobia xentimo Heg. Adkor. xerka Ipar. 'bila' xerkatu , xerka(tu), xerkatzen. du ad. xerlo Ipar. Zah. 'ile-sorta' xerra xerraka xerrama Ipar. eta Naf. Adkor. xerrenda* e. zerrenda xerri Ipar. eta Naf. Adkor. xertatu* e. txertatu xerto* e. txerto xextra 'eztabaida, kalapita' xhosera (hizkuntza) xiberera h. zuberera xiberotar h. zuberotar xidor Adkor. g.er. 'zidorra' xifritu , xifri, xifritzen. Ipar. da/du ad. 'kezkatu, larritu, bere onetik atera' xigor* e. txigor xiismo xiita xikigarri* e. txikigarri xikiro* e. zikiro xilibitu* e. txilibitu xilina* e. txilin

xilintxa Ipar. 'txilina' xilofono xilografia ximaur* e. simaur ximel Adkor. 'zimela' ximeleta* e. tximeleta ximiko Ipar. eta Naf. Adkor. 'zimikoa' ximino* e. tximino ximist* e. tximista ximitx* e. zimitz ximixta Lap. eta Naf. Adkor. ximur Adkor. 'zimurra' xinaurri Lap. eta BNaf. 'inurria' xinaurritegi* e. inurritegi xingar Ipar. eta Naf. 'urdaiazpikoa' xingarki xingola xingolarrain Cepola macrophtalma xinple Adkor. xintximari Ipar. 'izaina' xipa* e. txipa xipi* e. txiki xirimiri* e. zirimiri xirimola Ipar. Adkor. 'zirimola' xiringa xiringatu , xiringa(tu), xiringatzen. du ad. xiri o Ipar. 'kandela' xirla* e. txirla xirmi-xarma Ipar. 'aztikeria' xirribika Ipar. xirrika* e. txirrika xirringa* e. txirringa xirripa batez ere Ipar.: zelaian zehar doan ur-xirripa. xirula* e. txirula xisma* e. zisma xispildu* e. zizpildu xistera 'pilota-jokoetako tresna' xistu* e. txistu xit* e. txit xita* e. txita xitu , xit, xitzen. Ipar. Zah. du ad. 'gainditu' xixa* e. z i z a xixare h. zizare xixpa Ipar. Adkor. 'zizpa' xixta Adkor. 'zizta'

xixtako* e. ziztako xoil* e. txoil xoko Ipar. Adkor. 'zokoa' xokolat e* e. txokolate xolarre* e. txolarre xomorro Heg. Adkor. 'zomorroa' xopa* e. txopa xoragarri Ipar. Adkor. 'zoragarria' xoratu , xora, xoratzen. Ipar. eta Naf. da/du ad. Adkor. xori* e. txori xoro Ipar. Adkor. 'zoroa' xorrotx Ipar. eta Naf. Adkor. 'zorrotza' xorta Ipar. '(likidoekin) apur bat' xortaka xotx Lap. eta BNaf. Adkor. 'zotza' xuhur 'zikoitza, zekena' xukadera 'eskuzapia' xukagarri xukapaper xukarazi, xukaraz, xukarazten. dio ad. xukatu , xuka, xukatzen. du ad. xukatzaile xuko Ipar. adlag. 'lehor, agorturik' xularme g.g.er. 'poroa' xume xumetasun xumetu , xume(tu), xumetzen. da/du ad. xurgagailu xurgatu , xurga, xurgatzen. du ad. xurgatzaile xurgatze xuri* e. zuri xurrupa Adkor. 'zurrupa, hurrupa' xurrupatu , xurrupa(tu), xurrupatzen. Adkor. du ad. 'zurrupatu, hurrupatu' xut Ipar. Adkor. 'zut' xuxen Ipar. eta Naf. Adkor. 'zuzena' xuxurla xuxurlari xuxurlatu , xuxurla(tu), xuxurlatzen. du ad.

Y
y (i greko) yanki yarda yarendar (herritarra) yemendar (herritarra) yen

yiddish yoga

yogi yogur* e. jogurt

yuppie

Z
zabal luze-zabal zabalagotu , zabalago(tu), zabalagotzen. du ad. zabalaldi g.er. zabalarazi, zabalaraz, zabalarazten. du ad. zabaldegi zabaldi zabaldu , zabal(du), zabaltzen. da/du ad. zabalera zabalgarri zabalgune zabalik zabal-zabalik zabalki zabalkor zabalkote zabalkunde zabaltasun zabaltzaile zabaltze zabalune* e. zabalgune zabar zabarkeria zabarki zabarrarazi, zabarraraz, zabarrarazten. du ad. zabartasun zabartu , zabar(tu), zabartzen. da ad. zabor zabor-bilketa zaborreria zaborrontzi z abortegi zabu iz. 'kulunka' zabu egin zabuka zadorlari g.g.er. 'idazkaria' zafiro zafla Ipar. 'zaflakoa' zaflada zaflako Ipar. 'masailekoa' zaflakoka zaflatu , zafla(tu), zaflatzen. Batez ere Zub. du ad. 'masaileko (leun) bat eman' zafra Ipar. eta Naf. 'jipoia' zafraka zafraldi zafratu , zafra(tu), zafratzen. Ipar. eta Naf. du ad. 'jipoitu' zagrebar (herritarra) zahagi zahar zahar(-)etxe zahar-hitz : zahar-hitzak, zuhur hitzak. zaharberrikuntza zaharberritu , zaharberri, zaharberritzen. du ad. zaharberritze zahardade Gip. 'zahartzaroa' zahargarri : hotz larregia, zaharren hilgarria eta gazteen zahargarria. zaharkeria zaharkin: antzinako zaharkinak. zaharkitu , zaharki, zaharkitzen. da ad. zaharmindu , zaharmin, zaharmintzen. Ipar. 'olioak-eta zahar-kutsua hartu' zaharo 'makila, zigorra' zaharoztatu , zaharozta, zaharoztatzen. du ad. 'zigortu, makilatu' zahartasun zahartu , zahar(tu), zahartzen. da/du ad. zahartza g.g.er. 'zahartzea, zahartzaroa' zahartzaro zahartze zaharzale zahato zahi 1: zahietan zuhur, irinetan ero. 2: buruko zahia. zahitsu zai* e. zain zaia Ipar. 'gona' zaiazpiko zail izond. 1 'nekez urratzen dena'. 2 'samurra ez dena': haragi zaila. 3 'erraza ez dena' zaildu , zail(du), zailtzen. da/du ad. zailki zailtasun zailu 1* e. zalu zailu 2* e. z oli zain 1 iz.: haritz baten zainak; nire zainetako odol guztia; zainak indartsuak dituen harrijasotzailea. zain 2 g.g.er. 'zaintzailea': ni ote naiz ene anaiaren zaina? zain 3 adlag. zain egon zain-belar Plantago major. Sin. plantain zainarazi, zainaraz, zainarazten. dio ad. zainart Ipar. 'kementsua, indartsua' zainartatu 1, zainarta, zainartatzen. Ipar. du ad. 'bihurdura bat izan': uste nuen zangoa hautsi nuela, halere ez dut zainartatu baizik. zainartatu 2 iz. 'zaintiratua' zainbihurtu 'zaintiratua' zaindari zaindaritza zaindegi zaindu , zain(du), zaintzen. du ad.: zain ezazu zeure burua. zaineldu 'arranpa, karranpa' zaingabetu , zaingabe, zaingabetzen. Ipar. g.er. da/du ad. 'indargabetu' zaingela zaingo zaingorri Bot. zainildu , zainil, zainiltzen. Ipar. da/du ad. 'ahuldu, indargabetu' zainketa zainpeko zaintiratu zaintsu zaintza zaintzaile zaintzailetza zaintze zainzuri zakar 1 iz.: zakarretara bota. zakar 2 izond.: hizkera zakarra. zakarkeria zakarki

zakarraldi zakarreria 'zakar-pila' zakarrontzi zakartasun zakartegi zakartsu zakartu , zakar(tu), zakartzen. da ad. zakatz zakel* e. xakel zakil zakote zaku zakuka zakukada zakuki: zakukia zeraman soinean, eta gainetik alargunjantzia. zakur Lap. eta Naf. 'txakurra' zakurkeria* e. txakurkeria zakurki* e. txakurki zakurkume* e. txakurkume zakurtegi* e. txakurtegi zakurtzar zakuto zakutxo zalamandrana iz. Ipar. Lgart. zalantza zalantzan zalantzakor zalantzaldi zalantzati zalantzatu , zalantza(tu), zalantzatzen. da ad. zalaparta zalapartaka zalapartari zaldabai 'panderoa' zaldain 'oinezkoentzako zubixka edo igarobidea' zaldale zaldar 'pertsonen larruazaleko gaitza' zaldi zaldi -baba Ipar. 'baba-mota' zaldi -orrazi zaldiko zaldiko-maldiko zaldikume zaldio zalditegi zalditeria: karlisten zalditeria. z aldito Bizk. 'zaldi handia' zaldizain zaldizko iz.: oinezkoak eta zaldizkoak.

zaldun zaldun-inaute zaldungo 'zalduntza' zalduntxo: Azkoitiko zalduntxoak. zalduntza zale zalearazi, zalearaz, zalearazten. du ad. zalegarri g.g.er. zalekeria zaletasun zaletu, zale(tu), zaletzen. da/du ad. zalge* e. zalke zalgurdi zali zalikada Heg. Sin. zalitara zalitara Ipar. Sin. zalikada zalke Vicia sativa zaltoki 'zela' zaltuts Ipar. 'zaltokirik gabe' zalu Ipar. 'arina, lasterra': haizea bezain zalua badarama lasterra. z aluarazi, zaluaraz, zaluarazten. Ipar. du ad. zalui* e. zalu zaluki Ipar. zalurik Ipar. zalutasun Ipar. zalutu , zalu(tu), zalutzen. Ipar. da/du ad. 'malgutu, arindu' zaluxko Ipar. zama zamagarri zamaka zamaketa zamaketari zamalan zamaldun Ipar. Zah. zamalkatu , zamalka, zamalkatzen. Ipar. da ad. 'zaldiz ibili': astean bizpahiru aldiz zamalkatzen gara mendi aldera. zamalko Ipar. eta Naf. g.er. 'zaldikumea' zamaltzain zamar 1 'jantzi lodia, iletsua, beste jantzien gainean jartzen dena' zamar 2 Bizk. 'izpia; zakarra' zamar 3 Ipar. 'ilea' zamar 4 Ipar. g.er. 'karramarroa' zamargin zamari zamatu , zama(tu), zamatzen. du ad.

zamatzaile zamatze zamau Bizk. 'mahai-zapia' zamaxka zambiar (herritarra) zamo 'karpa (arraina)' zamuka Ipar. 1 'bastaren azpiko babesgarria': zamuka gainean basta. 2 'espartzua' zanbro 1 'larruazaleko urradura edo erredura': zanbroak sortzeraino zigortu. 2 'arbiaren gaitza' zanbrotu , zanbro(tu), zanbrotzen. da/du ad. zanbulu 1 'zabu egitea, kulunkatzea'. 2 'zabua, kulunka' zanbulu(ak) egin zanbuluka zanga 1 Sula bassana zanga 2 onomat.: zanga-zanga edan. zanga 3 'erreten luzea' zangalatrau 1 adlag.: zaldi baten gainean zangalatrau. 2 iz.: horrelako zangalatrau nabarmenik ez da gertatzen inoiz Etxeparegan. zangaluze zangar 1 Ipar. eta Naf. iz. 'oinaren eta belaunaren arteko zangoaren zatia' zangar 2 izond. 'ausarta, bihoztuna' zangarte g.er. 'zangotraba' zangarteka zango zango-luze zango-motz Ipar. eta Naf. zangopilatu , zangopila, zangopilatzen. Ipar. du ad. zangorri* e. zaingorri zangotraba zangurru* e. txangurru zank Ipar. adlag. 'bat-batean' zankez 'bat-batean' zanpa -zanpa Ipar. eta Naf. adlag. 'etengabe' zanpa -zanpa egin zanpaka Ipar. eta Naf. 'kolpeka' zanpako Ipar. eta Naf. 'kolpea' zanpaldi Ipar. eta Naf. zanpantzar iz. 'inauterietako lastozko irudia' zanpateko 'kolpea' zanpatu , zanpa, zanpatzen. du ad. 1 'jo, jipoitu'. 2 Gip. g.er. 'zapaldu' zanpatzaile zanpez 1* e. tanpez

zanpez 2 Ipar. 'ahoz behera' zantar Bizk. izond. zantarkeria Bizk. zantzo Bizk. 'irrintzia' zantzoka z antzolari zantzu 'seinalea, aztarna' zapa : ile-zapa 'ile-multzoa' zapaburu zapaka batez ere Ipar. 'zapalduz, sakatuz' zapal zapalda 1 'eskailera-maila'. 2 'apala, arasa' zapaldi Ipar. eta Naf. zapaldu , zapal(du), zapaltzen. du ad. zapalgailu zapalgarri zapalketa zapalkuntza zapaltzaile zaparazi, zaparaz, zaparazten. Ipar. du ad. zaparrada zaparri 'motrailua' zaparrote Bizk. 'lodi eta garaiera txikikoa' zapart zapart egin zapart-egingarri zapartaka Ipar. zapartarazi, zapartaraz, zapartarazten. Ipar. du ad. zapartatu , zaparta, zapartatzen. Ipar. da ad. 'lehertu' zapata zapata-denda zapatagin zapatagintza zapatari zapategi* e. zapata-denda zapatila Heg. h. txapin zapatu 1, zapa, zapatzen. Ipar. eta Naf. du ad. 'zanpatu' zapatu 2 Heg. 'larunbata' zapa zto Bizk. 'narrasa' zapelatz Buteo sp. zapi zapla 1 'masailekoaren onomatopeia'. 2 'bat-batekotasuna adierazteko onomatopeia' zaplada zapladako iz. 'zaplada' zaplateko zaplazteko

zapo 1 (ornodun urlehortarra) Bufo bufo , etab. 2 (arraina) Lophius zapokeria zaporatu , zapora, zaporatzen. Zah. g.er. du ad. 'ahogozatu' zapore 'ahogozoa' zaporetsu zapotz Bizk. 'zipotza' zaputz 1 zaputz egin zaputz 2 Bizk. 'lepondoa': zaputzetik oratu. zaputzaldi zapuzgarri 'arbuiagarria' zapuzkeria zapuzti zapuztu , zaputz/zapuztu, zapuzten. 1 da ad. 'zaputza hartu'. 2 du ad. 'arbuiatu': txoriak habia zapuztu du. zaragar batez ere Ipar. 'hazteria' zaragardun zaragartsu zarakar 'larruazaleko gogorrunemota' zarama Bizk. 'zaborra' zaran Bizk. 'saski handia' zaran(-)belar Chelidonium majus zarangin zarata zarataka zaratatsu zaratots zarba zarbo 1 Gobius cruentatus zarbo 2 Bizk. g.er. 'maltzurra' zardai 1 iz. 'haga, makila luzea'. 2 izond. 'liraina' zarden Bizk. 'zardaia, liraina' zare Ipar. eta Naf. 'otarrea' zaregile Ipar. z aretara Ipar.: zaretara bat ogi. zarika 1 'sahatsa, zumea'. 2 Ipar. g.er. 'isatsa' Cytisus scoparius zarma (hizkuntza) zarpa 1 Ipar. g.g.er. 'sakela' zarpa 2 'piltzarra, pilda' zarpail izond. zarpaildu , zarpail(du), zarpailtzen. da/du ad. zarpailkeria zarpailki zarpatsu zarpiatu , zarpia, zarpiatzen. du ad.: pareta lehenik zarpiatu eta gero igeltsuztatu.

zarrada batez ere Bizk. 'zirrara' zarradagarri zarrakatu , zarraka, zarrakatzen. Gip. da/du ad. 'arrakalatu' zarramiko Ipar. zarraparra batez ere Bizk. 'zarata' zarrapo 'atzaparkada' zarrapoka zarrasta Ipar. 'urradura' zarrastaka zarrastatu , zarrasta(tu), zarrastatzen. Ipar. eta Naf. du ad. zarratatu , zarrata, zarratatzen. Gip. eta Naf. du ad. 'urratu' zarratu 1, zarra, zarratzen. Bizk. du ad. 'itxi'; 'bildu, laburtu'; '(apustua) egin' zarratu 2 izond. '(baso) sarria' zart onomatopeia zart egin zirt edo zart zarta 1 Ipar. eta Naf. 1 'klaska, zirtakoa'. 2 'masailekoa, ipurdikoa' zarta 2 Bizk. g.er. 'makila, zigorra' zartada Heg. zartagailu Ipar. 'lehergailua' zartagin zartailu 'zigortzeko tresna' zartako iz. zartakoka zartarazi, zartaraz, zartarazten. du ad.: lehergailu bat zartarazi. zartateko zartatu , zarta, zartatzen. 1 da/du ad. 'pitzatu, arrakalatu'. 2 da ad. 'lehertu'. 3 du ad. 'jo' zata Caprimulg us sp. zatar 1 iz. 'trapua' zatar 2 Heg. izond. 'itsusia' zatarkeria zatarki zatarto zatartu , zatar(tu), zatartzen. da/du ad. zati zatiarazi, zatiaraz, zatiarazten. du ad. zatibanatu , zatibana, zatibanatzen. da/du ad. 'barreiatu' zatibanatze zatibitu , zatibi(tu), zatibitzen. da/du ad. zatidura zatiezin zatigaitz

zatigarri Mat. zatigarritasun Mat. zatika adlag. zatikako zatikatu , zatika(tu), zatikatzen. da/du ad. zatikatzaile zatikatze zatiketa zatiki 1 Mat. 2 'zati txikia' zatikizun zatikor zatitu , zati(tu) , zatitzen. du ad. zatitxo zatitzaile zatitze zatixka Ipar. zauli* e. zalu zaunka 1 iz. 2 adlag.: zaunka ari zen. zaunka egin zaunkaz zaunkaka zaunkari zaunkatu , zaunka(tu), zaunkatzen. du ad. 'zaunka egin' zauri zauritsu zauritu , zauri(tu), zauritzen. da/du ad. zauritze zauriztatu , zaurizta, zauriztatzen. Batez ere Ipar. da/du ad. 'zauriz bete' zaurtu , zaurt, zaurtzen. Ipar. da/du ad. 'zauritu' zaurtzaile zauskada Heg. 'zirrara' zazpi zazpitan 'zazpi aldiz' zazpiehun zazpigarren zazpihortz zazpiki zazpiko zazpikote zazpina zazpinaka zazpira Ipar. 'zazpina' zazpirazka Ipar. h. zazpinaka zazpiren zazpisukalde Bizk. g.er. 'bizkarroia' zazpiurren zazpizango Ipar. g.er. 'ehunzangoa'

ze 1 "c" letraren izena ze hautsi "" letraren izena ze 2 Lgart. 1 h. ezen, zeren. 2 h. z e r, zein zealdo iz. 'zabua' zealdoka zebatu , zeba, zebatzen. Ipar. du ad. 'hezi' zebra Equus zebra zebra(-)bide zebu Bos indicus zedarri zedarritu , zedarri(tu), zedarritzen. du ad. zedarriztatu , zedarrizta, zedarriztatzen. Ipar. du ad. zeden 1 Dermestes maculatus zeden 2 Bizk. 'pipia' zedro Cedrus sp. zedula zeelandaberritar (herritarra) zefalopodo zegan Bizk. 'zenbatean, zenbat dirutan': zegan erosi dituzu oilaskoak? zehakatu* e. xehakatu zehar: zehar-galderak. -n zehar: kalean zehar doaz. -tik zehar '-n zehar' zehar-haize 'ipar-mendebaleko haizea' zeharazi, zeharaz, zeharazten. du ad. zeharbide zeharbidez zeharka zeharka-meharka zeharkako zeharkatu , zeharka(tu), zeharkatzen. 1 g.g.er. da ad. 'alboratu': astoa bidetik zeharkatu zen. 2 du ad. 'zeharka igaro' zeharo zeharrargi iz. eta izond. zeharretara zeharrola zehatu , zeha, zehatzen. 1 du ad. 'jipoitu'. 2 Zuz. 'zigortu' zehatz zehatz -mehatz zehatzaile zehatzezin zehazki zehazkiro zehaztapen zehaztasun zehaztu , zehatz/zehaztu, zehazten. du ad. zehaztugabe

zehe Ipar. 'arra' zeia g.g.er. 'merkatua' zeihar izond. zein zein baino zein... -ago zein ere zein-nahi Sin. zeinahi zeinare Zub. Zah. h. seinale zeinatu , zeina, zeinatzen. da ad. zeinen batez ere Gip. zeingehiagoka g.er. zeintsu zeintzuk batez ere Bizk. 'zein' zeinu 1 batez ere Ipar. 'ezkila' zeinu 2 1 'keinua'. 2 'ikurra, marka' zeinutegi batez ere Ipar. 'kanpandorrea' zekale Secale cereale zeken zekendu , zeken(du), zekentzen. da/du ad. zekenkeria zekenki zekentasun zekor zekorketa zekorki zela 'zaldiaren gaineko jarlekua' zelai iz. eta izond. zelaidi zelaigune zelaitu , zelai(tu), zelaitzen. du ad. 'lautu, berdindu' zelako Bizk. 'nolakoa' zelan Bizk. 'nola' zelanbait Bizk. 'nolabait' zelata zelatan zelataka Bizk. g.er. 'zelatan' zelatari zelataritza zelatatu , zelata(tu), zelatatzen. du ad. zelatu , zela(tu), zelatzen. du ad. 'zela jarri' zelo Zah. 1 Ipar. 'kartsutasuna'. 2 Heg. 'arreta' zelofan zelta zeltiberiera (hizkuntza) zelula zelulabakar zeluloide zelulosa zemai 'mehatxua'

zemaika zemaitu , zemai(tu), zemaitzen. du ad. zemaitzaile zemendi Bizk. 'azaroa' zementu zen mug.: gure aita zenak esaten zuenez; ene bi anaia zenek erran zutena. zenbait zenbaitetan zenbaitxo zenbaitzuk h. zenbait zenbakaitz zenbakarri zenbakera zenbaketa zenbaki zenbana zenbanahi Sin. zenbat-nahi zenbat zenbat ere zenbatetan zenbatez zenbat ere... -ago zenbat eta... -ago zenbatenaz... hainbatenaz zenbat... hainbat zenbateraino zenbat-gura zenba t-nahi Sin. zenbanahi zenbateko iz. 'kopurua' zenbatezin 'zenbakaitza' zenbatgarren zenbatsu: zenbatsu urte ditu? zenbatu , zenbat(u), zenbatzen. du ad. zenbatzaile zenbatze zenbera 'gazur egosiaren hondarra' zendu , da ad. (era burutuetan bakarrik erabiltzen da): lau urte badu zendu zela ; euskaltzain zenduen oroitzapenetan. zenit zentabo Heg. g.er. zentiarea zentigradu zentigramo zentilitro zentimetro zentimo Heg. zentinela Zah. 'begiralea' zentoi g.g.er. 'erraldoia' zentral 1 izond. zentral 2 iz. 'indarretxea' zentralismo

zentralista zentralizatu , zentraliza, zentralizatzen. du ad. zentralizatzaile zentralizatze zentro zentrokide zentsu 'errolda' zentsura zentsuratu , zentsura(tu), zentsuratzen. du ad. zentzabide zentzagarri zentzakaitz zentzaldi zentzarazi, zentzaraz, zentzarazten. du ad. zentzarazle zentzarazpen zentzatu , zentza, zentzatzen. da/du ad. zentzatzaile zentzatze zentzordatu , zentzorda, zentzordatzen. Batez ere Zub. da/du ad. 'nahasi, asaldatu' zentzu 1 'zuhurtasuna'. 2 'esanahia, adiera'. 3 'konortea' zentzudun zentzugabe zentzugabeko zentzugabekeria zentzugabeki zentzugabetasun zentzugabetu , zentzugabe(tu), zentzugabetzen. da/du ad. zentzukide zentzumen zentzutasun 'zentzua' zepa 'metalen hondakina' zepelin zepo z e r (-r bakuna) 1 galdera-hitza: zerk ikaratu zaitu? 2 iz.: bizi honetako zerek ez gaituzte asetzen; gure zeretan ez duzu ikustekorik. zer edo zer zer ere z e r-nolako zera mug.: beraz, hori zera da, hori iraunkorra da. bai, zera ez, zera zeramika zeramikari zeratu , zera(tu), zeratzen. da/du ad. zerba Beta vulgaris var. Cicla

zerbait zerbaitxo zerbeza Heg. h. garagardo zerbieta* e. aho-zapi zerbitu* e. zerbitzatu zerbitzaldi zerbitzarazi, zerbitzaraz, zerbitzarazten. dio ad. zerbitzari zerbitzatu , zerbitza, zerbitzatzen. du ad. zerbitzu zerbitzugintza zere Balaenoptera sp . zerebelo 'garuntxoa' zerebro Heg. h. burmuin zeregin zeremonia zeren zeren eta zerendako Ipar. eta Naf. 'zergatik' zerengatik 1 'zergatik'. 2 junt. 'zeren' zerentzat Ipar. 'zergatik' zeresan zerga zerga-bilketa zergadun zergalari zergaldi zergapeko zergapetu , zergape(tu), zergapetzen. du ad. 'zerga ezarri' zergategi zergati iz. 'zergatikoa' zergatik zergatiko iz.: liburuaren zergatikoa eta zertarakoa. zergura Bizk. 'zernahi' zerikusi zerio 'elementu kimikoa' zerki iz. g.er. zerkopiteko Cercopithecus sp. zernahi zero: zero bider zero berdin zero. zeroi Physeter catodon. Sin. kaxalote zerok zuek izord.aren era indartua zerori zu izord.aren era indartua zerra 1 1 'ebakitzeko tresna'. 2* e. xerra z erra(-)arrain Pristis pectinata zerra 2 Mergus sp. zerraila* e. sarraila zerraku Ipar. 'esparrua'

zerraldo 1 'andak'. 2 'hilkutxa'. 3 adlag. 'hilik bezala' zerrama batez ere Ipar. eta Naf. 'txerrama' zerramakina zerrapo 'sarraila' zerrari zerrategi zerratoki zerratu 1, zerra(tu), zerratzen. Ipar. eta Naf. 1 '(atea, landa) itxi'. 2 '(trabesa, tratua) egin' zerratu 2, zerra(tu), zerratzen. du ad. 'zerraz ebaki' zerrauts zerren Ipar. 'sitsa' zerrenda zerrendaka zerrendatu , zerrenda(tu), zerrendatzen. du ad. z e rri batez ere Ipar. eta Naf. 'txerria' zerrikeria h. txerrikeria zerrote zertako 1 'zertarako'. 2 Ipar. eta Naf. 'zergatik' zertan iz. Ipar. Zah. 'lehorra, lurra': irlak oihana baitu zertanak bezala. zertarako iz. 'helburua' zertaratu , zertara(tu), zertaratzen. da/du ad. zertasun zertifikatu* e. ziurtagiri, sinestamendu zertsu: horra zertsu dakigun horri buruz. zertu , zer(tu), zertzen. da/du ad.: asmoak zertu. zertxobait zertzelada zertzeta Anas crecca zeru zeruertz 'ostertza, zerumuga' zerumuga zerupe zeru ratu , zerura, zeruratzen. da/du ad. zeruratze zerutar zerzela Ipar. 'zertzeta' zesio 'elementu kimikoa' zesta-punta zesto Heg. Herr. 'saskia' zeta 1 "z" letraren izena zeta 2: zetaz jantzirik. zetabe

zetaka zetakatu , zetaka(tu), zetakatzen. Batez ere Ipar. da/du ad. 'zikindu' zetatxu Zub. 'zetabea' zetro zeu zu izord.aren era indartua zeuek zuek izord.aren era indartua zeuen zeuenganatu , zeuengana(tu), zeuenganatzen. du ad. zeure zeureganatu , zeuregana(tu), zeureganatzen. du ad. zeurekoi zeurekoikeria zeure tu , zeure(tu), zeuretzen zezeil Bizk. 'otsaila' zezel zezeldu , zezel(du), zezeltzen. da/du ad. zezelka zezen zezen-plaza zezenketa zezenketari zezenki zezenko zezensuzko zezentoki zezenzale zezin zezinatu , zezina(tu), zezinatzen. du ad. zezingai zi 1 Zub. 'ezkurra'. 2 Bizk. 'ihia' ziaboga zianhidriko zianuro ziape Brassica juncea ziatika ziazerba Spinacia oleracea ziba 'jostailua, puntu baten gainean birarazten zaiona' zibernetika zibernetiko zibil zibilizatu , zibiliza, zibilizatzen. da/du ad. zibilizazio ziborio zibota 'ziba' zidor ziega zientifiko zientzia

zientzialari zifra zigar Sarcoptes scabiei zigarreta 'erretzeko erabiltzen den tabakoa, paper finez estalia' zigarro 1 'tabako-hostoz egindako zilindro modukoa': Habanako zigarro bat opa didate. 2 Heg. 'zigarro txikia' h. zigarreta zigilatu , zigila, zigilatzen. du ad. zigilu 1: erregeren zigiluarekin. 2 (gutun-azaletakoa) zigilu-marka zigilu-markatzekoa zigoina* e. zikoina zigor zigorgarri zigorkari zigorkatu , zigorka, zigorkatzen. du ad. zigorketa zigorpe zigorpean zigorpeko zigorrada zigorraldi zigorrarazi, zigorraraz, zigorrarazten. du ad. zigortu , zigor(tu), zigortzen. du ad. zigortzaile ziguin 'malba' zihatu , ziha, zihatzen. Ipar. da/du ad. zihi* e. ziri ziho Ipar. zihodun Ipar. z ihotsu Ipar. zihoztatu , zihozta, zihoztatzen. Ipar. da/du ad. zikin zikin-estali izond. zikindu , zikin(du), zikintzen. da/du ad. zikingarri zikinkeria zikinki zikintasun zikintsu zikintzaile zikiratu , zikira, zikiratzen. du ad. zikiratzaile zikirio 'zekalea' zikiro zikiroki ziklismo

ziklista 'txirrindularia' ziklo ziklo-kros zikloi ziklomotor ziklope zikloturismo zikoina Ciconia sp. Sin. amiamoko zikoitz zikoizkeria zikoizki zikoiztasun zikoiztu , zikoitz/zikoiztu, zikoizten. da/du ad. zil iz. zil izan Naf. 'zilegi izan' zilar zilarbizi zilargile zilargin zilargintza zilarkara zilarki zilarreria zilarreztatu , zilarrezta, zilarreztatzen. du ad. zilbor zilbor-heste zilbot zildai zildu , zil(du), ziltzen. da ad.: tipula zildu da. zilegi zilegi izan. da/du ad. zilegitasun zilegitu , zilegi(tu), zilegitzen. du ad. zilibokata Ipar. 'nahaspila' zilibokatu , ziliboka(tu), zilibokatzen. du ad. 'engainatu, atzipetu' zilindriko zilindro zilintzan 'zintzilik, dilindan; zalantzan' ziliporta Ipar. 'zipriztina' ziliportaka ziliportatu , ziliporta(tu), ziliportatzen. du ad. zilipurdi iz. 'itzulipurdia' zilipurdika zilizio zilo Ipar. h. zulo zilueta* e. silueta zimarkun Ipar. 'maltzurra'

zimarkunkeria Ipar. zimarroi Heg. 'hegalaburra' zimaur* e. simaur zimbawetar (herrit arra) zimel zimelarazi, zimelaraz, zimelarazten. du ad. zimeldu , zimel(du), zimeltzen. da/du ad. zimelezin zimeltasun zimendatu , zimenda, zimendatzen. du ad. zimendatzaile zimendu zimentarri zimikatu , zimika, zimikatzen. Ipar. du ad. zimiko zimiko egin zimikoka zimino Ipar. 'tximinoa' zimitorio Gip. 1 Zah. 'hilerria'. 2 'elizari atxikitako aterpea' zimitx* e. zimitz zimitz zimur zimurdikatu , zimurdika, zimurdikatzen. Ipar. du ad. 'zimurtu' zimurdura zimurgune zimurkeria zimurrarazi, zimurraraz, zimurrarazten. du ad. zimurtsu zimurtu , zimur(tu), zimurtzen. da/du ad. zin zinak eta minak zin-egile zin egin zinetan zinetako zinez zinezko zin-zinetan zin-zinez zinabrio zinausle zinbal zindo zindotasun zindotu , zindo(tu), zindotzen. da/du ad. zine h. zinema zinegotzi zinema zinema(-)areto

zinemagile zinemagintza zinemaratu , zinemara(tu), zinemaratzen. du ad. zinemaskope zinemateka zinematika zinematografia zinemazale zinetiko zingil batez ere Ipar. eta Naf. izond. 'ahula eta mehea' zingila iz. 'petrala' zingilatu , zingila(tu), zingilatzen. du ad. 'zingila ezarri' zinginarri iz. 'kutuna' zingira zingiradi zingiratsu ziniko zinismo zink zinka 1 adlag. 'zin eginez' zinka 2 Ipar. iz. 'irrintzia' zinkaka 'irrintzika' zinkatu , zinka(tu), zinkatzen. du ad.: irrintziak zinkatu. zinki 'zinez' zinkulin-minkulin Ipar. Adkor. 'gupera, milika' zinkulineria zinkurin 'intziria' zinkurinka zinpeko izlag. zinta zintarri 'espaloiaren ertzean jartzen den harri-ilara' zintasun zintz zintz egin zintz eragin zintzarri zintzarrots 'toberak' zintzatu , zintza, zintzatzen. Ipar. da ad. zintzilik zintzilika Gip. 'zintzilik' zintzilikario zintzilikatu , zintzilika(tu), zintzilikatzen. da/du ad. zintzo zintzoki zintzorik zintzoro zintzotasun

zintzotu , zintzo(tu), zintzotzen. da/du ad. zintzur zintzur-heste zintzurkoi Ipar. 'sabelkoia' zio zipla 'zirikada' ziplo 'bat-batean' zipote Ipar. 'gizena' zipoteka adlag. 'itsumustuan' zipotz zipozkeria zipres 'nekosta' zipretar (herritarra) zipriztin zipriztindu , zipriztin(du), zipriztintzen. du ad. zipu Ipar. 'putzua' zira ziraia Ipar. Sin. betun ziraldoka 'zealdoka' ziratu , zira(tu), ziratzen. Ipar. du ad. 'ziraia eman' ziraun Anguis fragilis zirga zirgari zirgatu , zirga(tu), zirgatzen. du ad. zirgatzaile zirgilo ziri ziria sartu zirika 1 iz. g.er. 'zirikatzea'. 2 adlag. 'zirikatuz' zirikada zirikagarri zirikarazi, zirikaraz, zirikarazten. du ad. zirikatu , zirika(tu), zirikatzen. du ad. zirikatzaile ziriketa 'zirikaldia' ziriku zirimiri zirimola Ipar. 'zurrunbiloa' zirimolaka Ipar. zirimolatsu Ipar. zirin 1 iz. 'hegaztien gorotza'; 'gorotz mehea'. 2 izond. Batez ere Bizk. 'zirikatzailea' zirindu , zirin(du), zirintzen. da ad. 'zirineria izan' zirineri '(abereen) beherakoa' zirkin batez ere Bizk. 'higidura txikia' zirkin egin: zirkinik ere ez du egin.

zirkindu , zirkin(du), zirkintzen. da/du ad. 'zirkin egin' zirkonio zirkonita zirku zirkuitu zirkular zirkulatu , zirkula(tu), zirkulatzen. du ad. zirkulazio zirkulu zirkuluerdi zirkunbalazio* e. ingurabide zirkunfe rentzia zirkunferentzierdi zirkunzidatu , zirkunzida, zirkunzidatzen. du ad. Zah. 'erdaindu' zirkunzisio 'erdainkuntza' zirrara zirraragarri zirri zirri egin zirriborratu , zirriborra, zirriborratzen. du ad. zirriborro zirrika 1 adlag. 'zirri eginez'. 2* e. txirrika zirrikitu Sin. zirritu zirrimarra zirrimarratu , zirrimarra(tu), zirrimarratzen. du ad. zirrinta Ipar. 1: argi-zirrinta ('egunsentia'). 2 'izpia': eguzkizirrintak. zirritu Sin. zirrikitu zirriztu h. zirrikitu, zirritu zirrosi zirt onomat.: gaztainek egiten zituzten zirt eta zart izugarriak. zirt edo zart: erabakia zirt edo zart hartu behar da. zirt edo zart egin zirt eta zart g.er. 'distiratuz' zirta batez ere Ipar. eta Naf. zirtaka batez ere Ipar. eta Naf. adlag. zirtako iz. zirtatu , zirta(tu), zirtatzen. du ad. zirti -zarta: leihoan zirti-zarta ari den kazkabarra. zirto Ipar. 'erantzun zorrotza eta errimaduna': zirtoak bota. zirtolari zirtzikatu , zirtzika, zirtzikatzen. Ipar. du ad. 'birrindu, desegin' zirtzil zirtzildu , zirtzil(du), zirtziltzen. da/du ad.

zirtzilkeria zirtzilu batez ere pl. 'belarritakoak' zirujau Bizk. Zah. iz. 'barberua' zirujia* e. kirurgia zirurika Ipar. adlag. 'firurika' zirurikan Ipar. zirurikatu , zirurika(tu), zirurikatzen. Ipar. du ad.: makila zirurikatu. zisku 'poltsa' zisma zismatiko zisne Cygnus sp. zistertar zita h. hitzordu zitadela Ipar. 'gotorlekua' zital zitaldu , zital(du), zitaltzen. da/du ad. zitalkeria zitalki zitaltasun zitara zitatu 1, zita(tu), zitatzen. du ad. 1 'epailearen aurrean aurkezteko deitu'. 2 g.er. 'aipatu'. 3 Heg. 'hitzordua izan' zitatu 2, zita(tu), zitatzen. Bizk. du ad. 'zirikatu, xaxatu' zitologia zitoplasma zitori Lilium candidum zitriko izond. zitroin Ipar. 'limoia' zitu 1 Naf. 'uzta'. 2 'fruitua' ziur ziur asko ziurgabetasun ziurgarri ziurki ziurtagiri ziurtapen ziurtasun ziurtatu , ziurta, ziurtatzen. du ad. ziza zizaila zizare zizare -belar Artemisia abrotanum zizare -nagusi Ipar. Taenia solium zizeilu zizel zizelkari zizelkaritza

zizelkatu , zizelka, zizelkatzen. du ad. zizelkatzaile zizka-mizka batez ere pl. zizpa zizpoleta Ipar. 'pistola' zizpuru zizpuruka z i z t onomat. zizta iz. ziztada Heg. ziztagarri ziztailu ziztaka ziztako Ipar. eta Naf. iz. ziztakoan adlag. 'apur batean, une batean' ziztatu , zizta(tu), ziztatzen. du ad. ziztatzaile zizter Ipar. 'zatia, puska' ziztor 1 1 izond.: erreka ziztorra 'errekatxoa'. 2 iz. ziztor 2* e. txistor ziztrin ziztu 1 'lastertasun handia': ziztu bizian. ziztu 2* e. txistu zodiako zohar zohardi Zub. 1 iz. 'oskarbia'. 2 izond.: zerua zohardi zen; begitarte zohardi batez so egiten. zohi 'lur-zati iraulia' zohikatu , zohika, zohikatzen. du ad. zohikatz zoko zoko-moko zokogune zokondo zokor zokoragarri zokorarazi, zokoraraz, zokorarazten. du ad. zokoratu , zokora(tu), zokoratzen. da/du ad. zola 1 Ipar. 1 'hondoa'. 2 'lurra, zorua'. 3 'oinetakoen azpia, zorua' zola(-)erdi Sin. zoru(-)erdi zola 2* e. mihi-arrain zolaberritu , zolaberri, zolaberritzen. Ipar. du ad. 'oinetakoei zola berriak ezarri' zoladura Ipar. zolagabe 'hondogabea' zolagain zolagune

zolatu , zola(tu), zolatzen. Ipar. du ad. 1 'zolaberritu'. 2 'zolari estalgarria ezarri' zolda zolda -belar Symphytum officinale zoldu , zoldu, zoltzen. Bizk. da/du ad. zoli 1 'ozena'. 2 'zentzumen bizkorrekoa' zolitasun zolitu , zoli(tu), zolitzen. da/du ad. zolu* e. zola zomorro zona zonbatar (herritarra) zoo zoologia zoologiko zoologo zoom zopa zopatu , zopa(tu), zopatzen. du ad.: ardoan zopatua. zor zor izan zorabiagarri zorabialdi zorabiatu , zorabia, zorabiatzen. da/du ad. zorabiatzaile zorabio zoragari 'iraka' zoragarri zoragarrizko zoragarritasun zorakeria zoraldi zoramen zoramendu Ipar. zorarazi, zoraraz, zorarazten. du ad. zorarazle zoratu , zora, zoratzen. da/du ad. zoratzaile zorbide 'bide-mota, lur jabedunean zehar igarotzen dena' zordun zordundu , zordun(du), zorduntzen. da/du ad.: hartzen duena zorduntzen da. zorgabetu , zorgabe, zorgabetzen. da/du ad. zori 1 iz. -tzeko zorian: galtzeko zorian. zori 2 izond.: fruitu zori eta helduak.

zorigabe zorigaitz zorigaizto zorigaiztoko zorion zorionak 1 interj. 2 iz. pl. 'goresmenak': *gaur nire zorionak dira e. gaur nire urtebetetzea da. zorionean zorioneko zorionez zorionbide zoriondu , zorion(du), zoriontzen. du ad. 1 Zah. 'dohatsutu'. 2 'zorionak eman, zorionak esan' zoriondun zoriontasun zoriontsu zoritu , zori(tu), zoritzen. da/du ad. zoritxar zoritxarrez zoritxarrean zoritxartu , zoritxar(tu), zoritxartzen. da/du ad. 'zoritxarrak jo': itsasontzi zoritxartu bat. zornatu , zorna, zornatzen. da/du ad. zorne zorne-belar Senecio vulgaris zornetsu zoro zoro-zoroan zoroaldi zorobilatu , zorobila, zorobilatzen. Zub. da/du ad. 'zorabiatu' zoroetxe zoroki zororik zorotasun zoroxka zorpetu , zorpe(tu), zorpetzen. da/du ad. zorri Pediculus humanus zorri -belar Delphinium staphisagria zorritsu zorrizto Bizk. 'zorritsua' zorrizu Ipar. eta Naf. 'zorritsua': ume zorrizua. zorro zorrokada zorroratu , zorrora(tu), zorroratzen. da/du ad. zorroten 'teilatutik jaisten den hodia' zorrotz zorrotzaile

zorrotzarazi, zorrotzaraz, zorrotzarazten. du ad. zorrozkailu zorrozkeria zorrozketa zorrozki zorrozkiro zorroztarri zorroztasun zorroztu , zorrotz/zorroztu, zorrozten. da/du ad. zorte batez ere Ipar. 'zoria' zortzi zortzitan 'zortzi aldiz' zortziehun zortzigarren zortziko iz. zortzikote zortzimaraiko iz. zortzina zortzinaka zortzira Ipar. 'zortzina' zortziren zortziurren zoru 1 'lurra'. 2 'oinetakoen azpia' zoru(-)erdi zorzor onomat.: kukuak kuku, zozoak zorzor. zotal zotal(-)egun zotal(-)ikatz zotin zotinka zotukatu , zotuka, zotukatzen. Batez ere Zub. da/du ad. 'higitu, mugitu' zotuku batez ere Zub. 'higidura, mugimendua' zotz zotz egin zotzabar zozabar 'arabazozoa' zozkatu , zozka, zozkatzen. du ad. 'zotz egin' zozketa zozketatu , zozketa(tu), zozketatzen. h. zozkatu zozo 1 'txoria' Turdus merula. 2 'ergela, inozoa' ur-zozo Cinclus cinclus zozokeria zozoki 'ergelki' zozomikote zozotu , zozo(tu), zozotzen. da/du ad. zoztor zu zuberera

zuberotar zubi zubigile zubigintza zubipe zubizain zudu Ipar. 'arreta, ardura' z uek zuenganatu , zuengana(tu), zuenganatzen. da/du ad. zuetaratu , zuetara(tu), zuetaratzen. da/du ad. zuganatu , zugana(tu), zuganatzen. h. zureganatu zuhail Ipar. izond. 'margula' zuhain 1 batez ere Zub. 'zuhaitza'. 2 Ipar. '(ganadu-)bazka' zuhaitz zuhaixka zuhaizpe zuhaizti zuhaiztu , zuhaitz/zuhaiztu, zuhaizten. da/du ad. zuhamu Ipar. 'zuhaitza' zuhamupe Ipar. zuhamutsu Ipar. zuhamuxka Ipar. zuhandor Cornus mas zuhar* e. zumar zuhaur zu izord.aren era indartua zuhirin 'pipi-hautsa; zerrautsa' zuhirindu , zuhirin(du), zuhirintzen. Ipar. da/du ad. 'pipiatu' zuhur 'zentzuduna' zuhurkeria zuhurki zuhurtasun zuhurtu , zuhur(tu), zuhurtzen. da/du ad. zuhurtzia zuihauek zuek izord.aren era indartua zuin 'marra' zuka zuketa zuku: haragi-zukua; laranja zukua. zukuru tz zukuruztu , zukurutz/zukuruztu, zukuruzten. da/du ad. 'beldurtu, izutu' zukutu , zuku(tu), zukutzen. du ad. zulagailu zulagarri : deiadar zulagarria.

zulakaitz 'zizela' zulaketa zulatu , zula, zulatzen. du ad. zulatzaile zulatze zuldar 'abereen gaitza' zulo zulodun zulogile 'lur-emailea' zuluera (hizkuntza) zumalakar Frangula alnus zumar Ulmus sp. zumardi zumartxuri 'zurzuria' Populus alba zume Salix sp. zumintz 'aloea' Aloe sp. zumitz zumo* e. zuku (edo, elkarketan, ur: laranja-ura) zunda zundaketa zundatu , zunda(tu), zundatzen. du ad. zundatzaile zundatze zuntoi 'zutoina, batez ere zurezkoa' zuntz zuntzun izond. 1 batez ere Ipar. 'ergela'. 2 batez ere Bizk. 'tuntuna' zur zuraje zurbeltz 'artea' Quercus ilex zurbil zurbildu , zurbil(du), zurbiltzen. da/du ad. zurbilki zurbiltasun zurda 1 1 '(zaldiaren, basurdearen, etab.en) ile latza'. 2 'haria' zurda 2 Bizk. g.er. 'izotza' zurdadun zurdaki zurdatz 'zilizioa' zureganatu , zuregana(tu), zureganatzen. da/du ad. zureria 'zurajea' zuresi zuretar zuretu , zure(tu), zuretzen. da/du ad. zureztatu , zurezta, zureztatzen. du ad. zurgihar

zurgin zurgindegi zurgingo 'zurgintza' zurgintza zurgizen zuri zuriarazi, zuriaraz, zuriarazten. du ad. zuribide zurigarri zurikail Jas. 'zurbila' zurikatu , zurika, zurikatzen. du ad. 'losintxatu' zurikatzaile zurikeria zuriketa zurikin zuriko zuringo zuritasun zuritu , zuri(tu), zuritzen. da/du ad. 1 'zuriz margotu'. 2 '(patatari eta) azala kendu'. 3 'nor bere edo besteren hutsegitea zuzentzen saiatu'. 4: elurra egin du, baina ez du zuritu. zuritzaile zuritze zuriune zurixka zurkaitz zurkaiztu , zurkaitz/zurkaiztu, zurkaizten. du ad. zurki Ipar. 'zur-zatia' zurkulu Bizk. 'zokoa' zurmindu , zurmin, zurmintzen. Ipar. da/du ad. 'lizundu' zurmindura zurpail Ipar. 'zurbila' zurpaildu , zurpail(du), zurpailtzen. Ipar. da/du ad. zurra g.er. zurratu , zurra(tu), zurratzen. du ad. 1 '(larrua) ondu, apaindu'. 2 'jipoitu' zurrean: merke-zurrean 'merkeena bilatuz'; labur-zurrean 'labur beharrez' zurruburru Ipar. zurruburruka Ipar. zurrukutun zurrumurru 1 'marmarra'. 2 'berri egiaztatu gabea' zurrun 1 izond. 'malgutasunik ez duena'. 2 iz. 'haga'

zurrunbilo zurrunbiloka zurrunbilotsu zurrunbilotu , zurrunbilo(tu), zurrunbilotzen. du ad. zurrundu , zurrun(du), zurruntzen. da/du ad. zurrunga zurrunga egin (lo) zurrungan zurrungaka zurrungari zurrungatu , zurrunga(tu), zurrungatzen. du ad. 'zurrunga egin' zurruntasun zurrupa zurrupaka zurrupakari zurrupatu , zurrupa(tu), zurrupatzen. du ad. zurrupatzaile zurrust Bizk. onomat. zurrusta: iturriko zurrusta. zurrustaka zurrut zurrut egin zurrutean zurruta zurrutan zurrutada zurrutaka zurrutero Lgart. zurt adlag. 'erne': adi eta zurt zegoen. zurtoin zurtu , zur(tu), zurtzen. da/du ad. 'harritu' zurtz zurubi zurztasun zurzuri Populus alba zut 1 izond.: lerro zuta. 2 adlag.: haiekin nenbilen, burua zut. z u t-zuta Ipar. zutabe zutarri zutiarazi, zutiaraz, zutiarazten. du ad. zutiarazle zutik zutikai g.er. 'euskarria' zutiko iz. 'euskarri zuta' zutikor zutikortasun

zutitasun zutitu , zuti, zutitzen. da/du ad.: nire aurka nire gaiztakeriak zutitu ninduen. zutoin zutoitarte* e. habearte zutundu , zutun, zutuntzen. Bizk. da/du ad. 'zutitu' zutunik Bizk. 'zutik' zuzemen: bitarte hau, bere anaia etxeratzeko zuzemenak egiten igaro zuen. zuzen zuzenangeluar* e. ange luzuzen zuzenarazi, zuzenaraz, zuzenarazten. du ad. zuzenbide zuzendari zuzendariondoko zuzendariorde zuzendariordetza zuzendaritza zuzendu , zuzen(du), zuzentzen. Heg. da/du ad. zuzenean zuzeneko zuzenerdi zuzenetsi, zuzenets, zuzenesten. du ad. zuzengabe zuzengabeko zuzengabekeria zuzengaitz zuzengarri Zah. 'zentzagarria' zuzenkatu* e. lerrokatu zuzenketa zuzenki 1 adlag. zuzenki 2 iz. 'zuzen-zatia' zuzentasun zuzentza 'justizia' zuzentzaile zuzentze zuzi zuzitu , zuzi, zuzitzen. Batez ere Bizk. du ad. 'birrindu' zuzkidura zuzkitu , zuzki, zuzkitzen. du ad. zuzpertu* e. suspertu zuztar zuztartu , zuztar(tu), zuztartzen. da/du ad. g.er. 'sustraitu' zuzter* e. zuztar