ANALEKTOJ DE

KONFUCEO
Elinigis Wang Chongfang
Eldonita de la ina Esperanto-Eldonejo
e-Librigita de Elerno, aprilo 2006

ENHAVO
ANTAPAROLO
apitro I XUE ER
apitro II WEI ZHENG
apitro III BA YI
apitro IV LI REN
apitro V GONGYE CHANG
apitro VI YONG YE
apitro VII SHU ER
apitro VIII TAI BO
apitro IX ZI HAN
apitro X XIANG DANG
apitro XI XIAN JIN
apitro XII YAN YUAN
apitro XIII ZI LU
apitro XIV XIAN WEN
apitro XV WEI LING GONG
apitro XVI JI SHI
apitro XVII YANG HUO
apitro XVIII WEI ZI
apitro XIX ZI ZHANG
apitro XX YAO YUE
NOTOJ

-2-

ANTAPAROLO
Analektoj de Konfuceo, la konfuceana Biblio
estas kolekto de eldiroj kaj anekdotoj de Konfuceo kaj
liaj disiploj. i estis kompilita de disiploj de
Konfuceo kaj disiploj de liaj disiploj post lia morto.
La libro konsistas el dudek apitroj kaj iu capitro kun
nombro da sekcioj, kaj iu sekcio enhavas en si unu a
pli da pecoj de parolo a anekdotonLa enhavo de tiu i
verko estas tre ampleksai inkluzivas vidpunktojn de
Konfuceo pri politikofilozofioedukoetikoprincipoj
de morala kondutoliteraturoartoj ktp
Konfuceo551- 479 a. K.naskiis en la urbo Zou
la nuna QufuShandong-provinco) de Lu-regno. Lia
ina nomo estas Kong QiuKong estas lia familia nomo
kaj Qiu lia persona nomolia adoltia nomo estas
ZhongniLa inoj kutime respekte nomas lin Kong Fuzi
Majstro Kongkiu estis latinigita kiel ConfuciusLa
Esperanta nomo Konfuceo devenas de la latina
formo La prapatroj de Konfuceo estis nobeloj de
Song-regno. ar en tiu regno okazis interna militolia
praavo fuis en Lu-regnon kaj fiksloiis tieLa patro
de KonfuceoKong Heestis nobelo de Lu-regnoKiam
Konfuceo estis en la ao de tri jarojmortis lia patro
kaj pro tio la orfo vivis mizeran vivonPri sia juneco
Konfuceo diris Kiam mi estis junami estis malria
kaj tial mi akiris al mi la kapablon fari multajn
praktikajn aferojn. Dum sia juneco li perlaboris siajn

vivrimedojnsin okupante pri funebra muzikludado. Post

la ao de dudek jaroj li laboris sinsekve kiel gardisto de
grentenejo kaj malaltranga oficisto estranta la
brutbredadon. Dume li dediis siajn liberajn horojn al
lernadokaj dank al sia granda diligenteco li fariis
homo erudiciaKiam li estis en la ao de irka tridek
jaroj, li fondis privatan lernejon kaj vaste varbis
disiplojnpor instrui siajn sciojn al homoj de diversaj
tavoloj de la socio. La efaj agadoj dum lia tuta vivo
estis instruado kaj editorado de klasikaoj. En la ao de
kvardek sep jaroj li fariis prefekto de la efurbo de
Lu-regno kajpli posteministro pri domkonstruado kaj
kriminala efjugisto En sia kvindek-kvara jaro li
funkciis kiel provizora efministro de Lu-regno dum tri
monatoj ar la suvereno de Lu-regno ricevis de
Qi-regno muzikistinojn kiel donaconkiuj tiel ravis la
suverenon ke e dum tri tagoj li okazigis nenian
kortegan adiencon Konfuceo kun indigno forlasis
Lu-regnon kajakompanate de siaj disiplojkomencis
vojaadon kun la celo propagandi sian doktrinonLia
vojaado daris dek kvar jarojnLi alvenis al Wei-
Cao-Song-Zheng-Chen-Cai-kaj Chu-regnoj
sed neniu regnestro volis akcepti lian doktrinon kaj
komisii al li ian oficon. En sia sesdek-oka jaro li revenis
en Lu-regnon kaj de tiam li plene dediis sin al
instruado studado kaj editorado de klasikaoj Li
diligente laboris super Libro de PoezioLibro de
HistorioLibro de anioj k.a. kaj donis al ili

-4-

definitivan libran formonLi anka kompilis la kronikon

Printempo kaj AtunoKiam li atingis la aon de
sepdek du jarojli finis la kompiladon de la kronikoLi
mortis en la ao de 73 jaroj
Konfuceo vivis en la lasta tempodaro de la
Periodo Printempo kaj Atuno770 - 476 a.K.Tiam
la regado de Zhou-dinastio1066-256 aK
disfalissenesaj militoj okazis inter diversaj regnojkaj
malordo regis ie en la landoKonfuceo faris diversajn
proponojnpor reformi la politikonPolitike li estis
reformistoLa kerno de lia ideologio estis perfecta
virtokaj lia politika idealo estis efektivigi humanan
regadon. Kiam lia disiplo Fan Chi demandis linkio
estas la perfecta virtoli respondis: i estas ami iujn
homojn.Li tenis sin je la principoj: Ne faru al aliaj
tionkion vi ne dezirus fari al vi mem kaj Vi mem
deziras staritiam helpu aliajn starii; vi mem deziras
sukcesontiam helpu aliajn atingi la samon. Li anka
insistiske la reganto regu per la forto de sia virto kaj
donu bonan ekzemplon por siaj subulojpardonu iliajn
eraretojn kaj promociu homojn virtajn kaj talentajn. Li
esperiske per efektivigo de la humana regado la rilatoj
interne de la reganta klaso povos harmoniii kaj la
kontradiroj inter la regantoj kaj regatoj povos
malakriitiel ke aperos tie ideala sociordoen kiu la
princo estu princola ministro estu ministrola patro
estu patro kaj la filo estu filoTiu i lia politika idealo
komprenebleestis tute nerealigebla en lia tempo

-5-

Heredinte la tradician koncepton pri belo

Konfuceo konfesis ielon kiel iopovan estaonkiu
decidas pri la naskio kaj morto de la homo kaj pri la
homa felio a malfelioLa volo de ielo, la line
estas malobeeblaLi diriske oni devas timi la volon de
ielo kaj ke al tiukiu ofendas ielonpreoj neniel
helpas. Koncerne epistemologionunuflanke li opiniis
ke trovias geniulojkiuj naskias kun la posedo de
scioj, aliflanke li emfazis la gravecon de lernadoLi
diris En niaj naturoj ni estas similaj unu al aliased
kutimoj faras nin diferencaj inter ni. Li neiske li mem
estas tia homokiu havas kunnaskitajn sciojnKvankam
en la tempo de Konfuceo regis superstio pri fantomoj
kaj diojtamen li ne estis tiel pia al iliLi diris:
Respektante la spiritojnla saa homo devas forteni sin
de ili. Kiam la disiplo Zilu demandis pri la servado al
la spiritoj de mortintojli respondis: Dum vi ankora ne
povas servi al vivantojkiel vi povus servi al la spiritoj
de mortintoj Lia nekredo je spiritoj montraske
trovias iom da materiisma elemento en lia filozofia
pensokaj tial estas malfacile diri, u lia ideologio estas
ideisma a materiisma
Rilate la kontradiron inter pravo kaj malpravo
Konfuceo insistis pri la principo de la usta Mezo
nome eklektika filozofiokaj oponis kontra ekstremaj
opinioj kaj rimedojLa li la homaj paroloj kaj agoj ne
devas esti troaj, nek maltroaj. La transiro de la usta
Mezo estas same malbonakiel la neatingo. La tezo de
Konfuceo pri la usta Mezo havas profundan influon
-6-

sur la postaj generacioj de la inoj

La eldiroj de Konfuceo pri la eduko estas aparte
valorajLi diris: Instruado konas neniajn kastojn. Li
ne rifuzis instrui iujn tiujnkiuj volis studi sub litute
egaleu ili estis nobeloj a ordinaraj homoju riuloj
a malriuloj Li aplikis la instrumetodon doni al iu
lernanto instruon konforman al lia kapabloLi opiniis
ke en la lernado oni ne devas fari konjektonnek
absolutan jesigonne devas obstininek opinii sin iam
prava. Dum sia tuta vivo li iam lernadis sen enuo kaj
instruadis sen lacio. Sed li malestimis lernadon de
terkulturadoKiam lia disipo Fan Chi petis instrui al li
terkulturadon kaj legomplantadonli riproe diriske
Fan Chi estas malgranda homo.
Konfuceo esprimis siajn opiniojn anka pri
literaturoLi diris al siaj disiploj: La Poemoj povas
helpi al vi eksciti vian imagon altigi vian
observkapablonvivi en akordo kun aliajlerni kiel fari
satiradonIli povas esti uzataj en la servado al viaj
gepatroj en la hejmo kaj en la servado al la princo en lia
palacoPlieili povas anka plivastigi vian konon pri la
nomoj de birdojbestoj kaj plantoj. i tiuj liaj vortoj
montraske li jam sufie konsciiske la poeziaoj havas
valoron en edukado kaj mondkonado kaj e povas servi
al la regnoregadoKonfuceo diris anka: Estas sufie
se la vortoj povas klare esprimi la penson. Tio signifas
ke por eldiri siajn pensojn kaj verki literaturaojn oni
preferas direkti sian atenton al la klarecool alia floroj

-7-

de retorikoTio estas la plej frua literatura kritiko en la

historio de inio
Konfuceo anka donis grandan atenton al la
kulturado de la moralaj kvalitoj de la homojLi diris:
La komandanto povas esti kaptita for de sia armeosed
la volo de la ordinara homo ne povas esti prenita for de
li. Kial la volo ne povas esti prenitaar anka la
ordinara homo havas sian nehumiligeblan sendependan
karakteronPri la demandojkiajn moralajn kvalkojn oni
devas posedi kaj kiel oni povas kulturi tiajn kvalitojn
Konfuceo parolis multeInteralie li diris Mielaj vortoj
kaj hipokrita mieno estas ne ligitaj kun la vera virto.
Frostiaskaj ni eksciaske la pinoj kaj cipresoj perdas
siajn foliojn la lastaj. Kiam vi vidas homon bonan
pensu pri egalio al li; kiam vi vidas homon nebonan
faru en vi memekzamenon.Riaoj kaj honoroj
maljuste akiritaj estus por mi kiel flosantaj nuboj. iuj
i vortoj de Konfuceo enhavas en si tre belajn moralajn
ideojn kaj veron de la vivoIli disradias la brilon de
saeco kaj meritas nian foj-refojan legadon
La lingvo enAnalektoj de Konfuceo estas
konciza kaj fluaKvankam la libro konsistas efe el
mallongaj konversacioj inter Konfuceo kaj liaj disiploj
a liaj respondoj al demandoj levitaj de liaj disiploj
tamen la ideoj esprimitaj en ili estas tre riaj kaj
profundajMultaj el la eldiroj de Konfuceo jam fariis
sentencoj kaj aforismoj nun vaste konataj de la
inojEkzemplepreskau iuj inoj povas parkere reciti

-8-

la jenajn fragmentojnSe vi lernas ion kaj konstante

metas in en praktikonu tio ne estas plezuro? Se vi
havas amikojn venintajn de malproksimeu tio ne estas
ojo? Se ne alte atata de aliaj vi ne sentas
malkontenteconu tio ne estas la kvalito propra al la
noblulo? Kiam mi promenas kune kun du aliajmi
certe havas mian instruiston inter ili. Mi elektos liajn
bonajn kvalitojn por sekvi kaj liajn malbonajn kvalitojn
por eviti. La tempo pasas kaj pasaskiel la akvo en la
riverokiu senese fluas tage kaj nokte! Kiam vi scias
iondiruke vi tion sciaskiam vi ne scias ionkonfesu
ke vi tion ne sciasJen la vera sciado. Se mi povus
adi pri la vero en matenomi volonte mortus en tiu
vespero. Cetereen la libro trovias anka anekdotoj
kaj plastikaj priskriboj pri la mienoj de Konfuceo kai liaj
disinloj dum konversacioj, pri la etoso de konversacioj
kaj pri la karakteroj de personojLegante la libron ni
povas vidi la figuron de Konfuceo Li estis homo
progresema profundpensa memfida lernema
optimisma kaj grandanimaLi diris pri si memke li
estas tia homokies fervoro por studado estas tiel forta
ke li e forgesas manadon ; kies ojo en serado de
scioj estas tiel grandake li e forgesas siajn agrenojn
kaj ne konscias ke maljuna ao balda venos al
liZiluunu el la plej proksimaj disiploj de Konfuceo
estis homo kun karaktero malkaemanefleksema kaj
iom impertinentakaj Yan Yuanalia proksima disiplo
de Konfuceoestis junulo lernemapacamakontenta en

-9-

malrieco kaj sindona al la doktrinoje kiu li sin

tenisAnka la aliaj personoj en la libro havas iu sian
propran karakteron
La pensoj kaj instruoj de Konfuceokiuj ofte estas
nomataj konfuceanismohavas grandan influon sur la
disvolvio de la ina kulturoKonfuceanismo estis la
reganta penso en inio dum pli ol 2000 jarojEkde
Han-dinastio206 a.K.220 p.K.la fedaj regantoj de
diversaj dinastioj honoris lin kiel sanktan saulon
donante al li la titolon Plej Sankta InstruistoLa libro
Analektoj de Konfuceoen kiu estas registritaj liaj
pensoj kaj instruoj estas la plej grava verko de
konfuceanismoi longtempe servis kiel la efapor
iuj lernantoj devigalernolibro en la fedisma inio
Jam en 1594 tiu i verko estis tradukita de Matteo
Ricciitala misiistoen la latinan lingvonTio estis la
unua fremdlingva traduko de Analektoj de
KonfuceoDe tiamprecipe en tiu i jarcentoaperis
multaj fremdlingvaj tradukoj de tiu i fama verkoSed
bedarinde is nun ne ekzistis ia Esperanta versioPor
kontentigi la esperantistan publikonkiu ja deziras legi
inajn verkojn en Esperantonun mi prezentas al i tiun
i mian tradukon
Mi ekvolis traduki tiun i mondfaman verkon en
Esperanton jam en la
komenco
de
mia
esperantisteco Mi konvinkigis, ke Esperanto multe
profitos el la tradukado de tiu i grava verkoSed la
malfacileco de la tradukado estis tiel timige grandake
mi longatempe ne havis la kuraon komenci la
- 10 -

laboronPasis pli ol tridek jarojNur anta kvar jaroj

instigate de miaj amikoj mi ekhavis la kuraon
entrepreni la tradukadon
Entreprenante tian laboron mi alfrontis du efajn
malfacilojn, kiujn mi devis iel venkiUnuear la
originalo estas skribita en la antikva ina lingvokiun
nun konas nur fakulojkaj la stilo de la originalo estas
treege lakona kun multaj subkomprenitaoj kaj ellasoj
tiallegante in oni neeviteble povas de tempo al tempo
renkonti malfacile kompreneblajn kaj dubajn
lokojnTiaokaze mi devis konsulti fidindajn vortarojn
kaj diversajn eldonojn de tiu i verko kun komentarioj,
por uste kaj plene kompreni la originalan tekstonDue
pro la terure granda diferenco inter la strukturo de la
ina klasika lingvo kaj tiu de Esperantokaj pro la
kundensigiteco de saaj pensoj esprimitaj en formo de
klasika koncizo de la originaloaperigi tiun i verkon en
Esperanta vesto ja estas laboro vitiga, kiu postulas
ekstreman
klopodon
kaj
grandan tradukistan
lerteconar ajnis al mi tre valoraelmeti nian karan
lingvon kaj min mem al tiu i severa provomi ne
domais la penon laboregi super la tradukadopenon
kiu ja estis ligita kun nemalgranda plezuro
LA TRADUKINTO

- 11 -

APITRO I XUE ER1

1La Majstro2 diris: Se vi lernas ion kaj konstante
metas in en praktikonu tio ne estas plezuroSe vi
havas amikojn venintajn de malproksimeu tio ne estas
ojo? Sene alte atata de aliajvi tamen ne sentas
malkontenteconu tio ne estas kvalito propra al la
nobluloj3?
2Majstro You4 diris: Malmultaj estas tiujkiuj
iam respektante siajn gepatrojn kaj pli aajn fratojn
inklinas ofendi siajn superulojnEkzistas neniukiu
ne inklinante ofendi siajn superulojn, emas fari
malordonLa noblulo koncentras sian atenton al tiokio
estas fundamentaSe la fundamento estas firmigita
estias la doktrinoLa respekto de filo al siaj gepatroj
kaj la respekto de pli juna frato al siaj pli aaj jen la
fundamento de la homaj virtoj.
3La Majstro diris: Mielaj vortoj kaj hipokrita
mieno estas ne ligitaj kun vera virto.
4Majstro Zeng5 diris. iun tagon mi ekzamenas
min pri tri punktoj: en plenumo de iu afero por aliulou
mi jam faris mian plejeblonEn miaj rilatoj kun miaj
amikoju mi kondutis sincereu mi jam ellernis kaj
praktikis tionkion instruis al mi mia instruisto?
5La Majstro diris: En regado de regno kun mil
militarojla reganto devas tre serioze trakti la politikajn
aferojn bone teni siajn promesojn malpliigi la

- 12 -

elspezojnmontri amon al siaj regatojkaj uzi popolajn

laborfortojn nur en senokupa sezono de la faro.
6La Majstro diris: Juna homo devas respekti
siajn gepatrojn hejme kaj siajn pliaulojn ekstereLi
devas montri amon al iuj kaj intimii kun homoj
virtajSe restas al li ankora energio post plenumo de i
tiuj aferojli devas studi kulturajn sciojn.
7Zixia6 diris: Se homo preferas la virton al la
belecoseen servado al siaj gepatrojli povas fari sian
plejeblonseen servado al la princo7li povas dedii
sian vivonseen la rilatoj kun liaj amikojliaj vortoj
estas sincerajtiamkvankam oni diraske li ne faris
lernadontamenmi diraske li jam in faris.
8La Majstro diris: Se la noblulo ne estas serioza
li ne estas digna kaj ne povas firmigi tionkion li
ellernis Tenu fidelecon kaj sincerecon kiel unuajn
principojnNe amikiu kun tiujkiuj estas malpli bonaj
ol vi. Kaj se vi faris erarojnne timu ilin korekti.
9Majstro Zeng5 diris: Se estas zorge plenumitaj
la funebraj ritoj al la mortintaj gepatroj kaj estas pie
farataj la oferadoj al la prapatrojtiam la popolo estos
kondukita al virtemo kaj bonmoreco.
10Ziqin8 faris demandon al Zigong9dirante:
Kiam nia Majstro venas en iun ajn alian regnonli
nepre adas ion pri ia regadou li mem elpetas la
informojn a oni propravole liveras ilin al li? Zigong
respondis: Nia Majstro estas mildabonkorahumila
modera kaj modestakaj tiel li akiras al si informojnLia

- 13 -

maniero informii ja diferencas de tiu de aliaju ne?

11La Majstro diris: Dum ankora vivas la patro
observu la intencojn de la filoPost la morto de lia
patroobservu liajn agojnSe en la daro de tri jaroj li ne
deflankias de la vojo irita de sia patroli povas esti
nomata fidela filo.
12Majstro You4 diris: En la praktikado de la
decreguloj plej valoras la moderecoEn i kuas la
ladindeco de la regadmanieroj de la antikvaj reojkaj
tial en plenumado de aferojbagatelaj kaj gravajni
devas sekvi ilian ekzemplonTamen la modereco ne
devas esti observata en iuj okazojSe iusciante ian
valorecon observu in sen in reguligi per la
decregulojtio do ne estas praktikebla.
13 Majstro You diris: Kiam interkonsento
atingita konformias al la justecola vortoj diritaj estas
plenumeblajKiam respekto montrita konformias al la
deco oni estas malproksima de honto kaj
malhonoroKiam la homojsur kiuj iu sin apogasestas
al li intimajli povas fari ilin siaj gvidantoj.
14La Majstro diris: Tiukiu celas esti homo de
perfekta virtone seras plezuron e manotablonek
komforton en sia loejoLi estas rapida en agoj kaj
singarda en paroloLi ofte kunestas kun tiujkiuj
posedas la Principonpor ke 1i povu esti korektita tia
homo ja povas esti nomata lernemulo.
15Zigong9 diris: Kiel vi juas pri la malriulo
kiu ne flataskaj pri la riulokiu ne arogantas? La
Majstro respondis: Ili estas bonaj; sed ili ne estas egalaj
- 14 -

al tiukiu kvankam malriavivas en ojonek al tiu

kiukvankam riabone observas la decregulojn.
Zigong diris: EnLibro de Poezio10 estas dirite,
kiel oni tranas oston kaj poste glatigas in per fajlilo
kiel oni skulptas jadon kaj poste poluras in Mi
pensaske tio estas la sama, u ne? La Majstro diris:
Ci11nun mi jam povas komenci paroli kun vi pri la
PoemojMi diras al vi unu punktonkaj vi povas el i
kompreni alian.
16La Majstro diris: Min afliktas ne tioke aliaj
min ne komprenassed tioke mi ilin ne komprenas.

- 15 -

APITRO II WEI ZHENG

1. La Majstro diris: Kiu regas per la forto de sia
virto, povas esti komparata kun la Norda Stelo, kiu iam
restas en loko, dum iuj aliaj steloj iras irka i.
2. La Majstro diris: En Libro de Poezio10
legias cent poemoj, sed ili iuj povas esti resumitaj per
unu frazo Ne havu malvirtan ideon
3. La Majstro diris: Se vi gvidos la popolon per
leoj kaj gardos la ordon inter ili per punoj, ili detenos
sin de malbonoj sen scii la hontosenton. Se vi gvidos ilin
per la forto de la virto kaj gardos la ordon inter ili per la
decreguloj, ili havos la hontosenton kaj memvole
korektos siajn erarojn.
4. La Majstro diris: En la dekkvina jaro mi
inklinigis mian tutan koron al lernado. En la trideka mi
jam firme staris inter homo. En la kvardeka mi ne plu
havis dubojn. En la kvindeka mi jam konis la volon de
ielo. En la sesdeka miaj oreloj fariis kapablaj por
percepti la veron. En la sepdeka mi povis sekvi la
deziron de mia koro sen malobservi iajn regulojn.
5. Meng Yi12 demandis pri la fila devo. La Majstro
diris: Ne malobeu la decon!
Kiam Fan Chi13 kondukis kaleon por la Majstro,
tiu diris al Fan: Mengsun14 demandis min pri la fila
devo kaj mi respondis al li: Ne malobeu la decon! Fan
Chi demandis: Kion vi volas diri per tio? La Majstro
klarigis: Dum vivas la gepatroj, servu ilin la la deco.
Post kiam ili mortis, enterigu ilin la la deco kaj faru
- 16 -

oferadojn al ili la la deco.

6. Meng Wu15 demandis pri la fila devo. La
Majstro respondis: Konduku tiamaniere, ke viaj
gepatroj maltrankvilas pri nenio koncerne vinescepte
pri via malsano.
7Ziyou16 demandis pri la fila devoLa Majstro
respondis: En la nuna tempo la fila devo signifas nur la
vivtenadon al la gepatrojSed e hundoj kaj evaloj
povas esti same bone prizorgatajSe oni ne montras
respekton al siaj gepatrojkie do kuas la diferenco inter
vivteno de la gepatroj kaj bredado de tiuj bestoj?
8Zixia6 demandis pri la fila devoLa Majstro
respondis: Estas malfacile por filo iam havi afablan
mienon anta la gepatroju la fila devo signifas nur
tionke oni prenas sur sin penigan laboronkiam io estas
farenda a proponas vinon kaj manaojn al siaj
gepatroj?
9La Majstro diris: Mi parolis kun Hui17 tutan
tagon, kaj li prezentis nenian kontraan opinion al iuj
miaj vortojkvaza1i estus stultaLi retiriiskaj mi
ekzamenis lian konduton sen lia scio kaj troviske li
povas ilustri miajn instruojnHui! Li ne estas stulta.
10La Majstro diris: Por koni la amikojnobservu
la rimedojnper kiuj li penas atingi siajn celojn
ekzamenukio povas lin kontentigiKaj tiamkiel li
povus kai sian karakteronKiel li povus kai sian
karakteron!
11La Majstro diris: Se oni akiras novajn sciojn

- 17 -

relernante tionkion ili jam lernisili do povos esti

instruanto de aliaj.
12La Majstro diris: La klera noblulo ne estas
vazo.18
13Zigong9 demandiskia devas esti la nobluloLa
Majstro respondis: Li agasanta ol parolikaj poste
parolas la siaj agoj.
14La Majstro diris: La noblulo estas senpartia
kaj faras nenian komplotonLa malgranda homo19 estas
kaj partia kaj komplotema.
15La Majstro diris: Kiu lernas sen pripensado
tiu facile trompiasKiu pripensas sen lernadotiu dare
estas en dubo.
16 La Majstro diris: La studado de herezaj
doktrinoj estas la kazo de malfelioj.
17La Majstro diris: You20mi do instruu al vi
kio estas la sciadoKiam vi scias iondiruke vi tion
sciaskiam vi ne scias ionkonfesuke vi tion ne
sciasJen la vera sciado.
18Zizhang21 petis opinion pri altrangio kun bona
salajro. La Majstro diris: Askultu multesed silentu
pri dubaj aferoj kaj estu singarda en parolo pri la cetero;
tiam vi malofte falos en eraronRigardu multesed
silentu pri tiokio estas dubakaj estu singarda en agado
super la cetero; tiam vi malofte havos pentonKiu
malofte eraras en siaj paroloj kaj malofte pentas pri siaj
agojtiu certe estos rekompencita per alta rango kaj bona
salajro.

- 18 -

19La princo Ai22 demandis: Kion do mi faru

por ke la popolo volonte submetiu al mi? Konfuceo
respondis: Promociu homojn honestajn kaj postenigu
ilin super la malhonestajtiam la popolo volonte sin
submetos al viPromociu homojn malhonestajn kaj
postenigu ilin super la honestajtiam la popolo ne sin
submetos al vi.
20Ji Kang23 demandis: Kion do mi farupor ke la
popolo povu esti respektema kaj lojala al mi kaj esti
instigate sekvi la vojon de virto? La Majstro diris:
Estu serioza en ilia alesto tiam ili estos
respektemajEstu obeema al viaj gepatroj kaj afabla al
viaj subulojtiam ili estos lojalajPromociu la homojn
bonajn kaj instruu la malpli kompetentajntiam ili estos
instigataj sekvi la vojon de virto.
21Iu diris al Konfuceo: Kial vi ne okupias pri
registaraj aferoj? La Majstro diris: Estas dirite en
Libro de Historio24: Estu fidela filo kaj plenumu
viajn fratecajn devojntiam vi per via ekzemplo influos
la registaron. Anka tio i povas esti rigardata kiel
okupii pri registaraj aferoj. Kial do oni nepre devas
teni ian oficon en la registaro?
22La Majstro diris: Mi ne sciaskiel la homo sen
fideleco povas esti taga por ioKiel do la bovaro a
evalaro povas esti veturigata sen la transversa
lignopeco por jungo de la tirbestoj?
23Zizhang21 demandisu la ritaro post dek
generacioj povas esti antasciata? La Majstro respondis:

- 19 -

M sciasen kiaj manieroj Yin-dinastio25 modifis la

ritaronkiam i heredis in de Xia-dinastio26Ni scias
en kiaj manieroj Zhou-dinastio27 modifis la ritaronkiam
i heredis in de Yin-dinastio Kaj tial ni povas
antasciikia estos la ritaro de la postvenontoj post
Zhou-dinastioe se i aperos post cent generacioj.
24La Majstro diris: Estas flato fari oferadon al la
spirito de mortintokiu ne apartenas al via famihoEstas
malkurao rifuzi fari tionkio estas justa.

- 20 -

APITRO III BA YI
1Parolante pri la efo de Ji-familio28, Konfuceo
diris: Li ordonis al ok vicoj da personoj29 muziki kaj
danci en lia kortoSe tion i li adacis farikion alian li
ne adacas?
2La tri familioj30 uzis la odon Yong31 tiamkiam
la oferaoj estis forprenataj e la fino de la
oferceremonio. La Majstro diris; La princoj helpas e la
oferadola filo de iel solenaspektas.32 En kia
senco do la du versoj estis kantataj en la haloj de la tri
familioj?
3La Majstro diris: Kiel la homo senvirta povus
agi la la decregulojKiel la homo senvirta povus ami
la muzikon?
4 Lin Fang33 demandis pri la esenco de la
ceremonioj La Majstro diris: Granda estas via
demandoEn festaj ceremonioj paro estas preferinda al
malparoEn funebraj ceremonioj profunda malojo
estas preferinda ol atento al iuj detaloj de la eksteraj
formoj.
5La Majstro diris: Kvankam la sovaaj triboj de
la oriento kaj nordo havas siajn estrojntamen ili estas
malpli bonaj ol la regnoj de nia granda landoe se tiuj
ne havus siajn suverenojn.
6La efo de Ji-familio28 volis iri por fari oferadon
al la monto Tai34La Majstro diris al Ran You35: u vi
ne povas deadmoni lin de tia ago? Li respondis: Mi ne

- 21 -

povas. La Majstro diris: Ho veu oni povas e diri

ke la dio de la monto Tai ne estas tiel ceremoni-sciakiel
Lin Fane?
7La Majstro diris: La nobluloj ne konkurasSe
ili ne povas eviti konkuron i okazas nur en la
arkpafadoSed e tiaokaze ili salutas sin reciproke
anta ol iri al la pafejo kaj trinkas vinon post la
pafadoDo e dum sia konkurado ili restas nobluloj.
8Zixia6 demandis: Kion signifas la versoj: Kiel
bela la vizza kun ridkavetojKiel armaj la okuloj
blankaj-nigraj! La pure blanka fon por la koloroj
buntaj36? La Majstro diris: La pentrado sekvas la
preparon de la blanka fono.
Zixia demandis: u do ceremonioj estas afero, kiu
sekvas la virton kaj justecon? La Majstro diris: Estas
Shang37kiu kapablas elvolvi mian ideonNun mi povas
ekparoli kun vi pri la Poemoj38.
9 La Majstro diris: La ceremoniojn de
Xia-dinastio26 mi povas priskribised Qi-regno, kie
regas la posteuloj de Xiane povas liveri sufian ateston
al miaj vortoj La ceremoniojn deYin-dinastio25 mi
povas priskribised Song-regnokie regas la posteuloj
de Yinne povas liveri sufian ateston al miaj vortojIli
ne povas tion fariar en la du regnoj mankas sufiaj
dokumentoj kaj historio-konantaj saulojSe tiaj estus
sufiajmi povus citi ilin kiel apogon por miaj vortoj.
10La Majstro diris: e la Granda Oferado39post
la unua ofervero de vinomi jam ne volas plu spekti.

- 22 -

11 Iu demandis pri la signifo de la Granda

OferadoLa Majstro respondis: Mi ne sciasKiu scius
ian signifontiu povus trovi la regadon de la imperio
tiel facilakiel meto de io i tien.40 Tion diranteli
fingromontris sian manplaton
12La Majstro faris oferadon al siaj prapatroj
kvaza ili alestusLi faris oferadon al diojkvaza ili
alestusLa Majstro diris: Se mi ne povas persone eesti
la oferadontio estas kvaza okazus nenia oferado.
13Wangsun Jia41 demandis pri la signifo de la
popoldiro
Prefere flatu la dion de la kuirfornool la dion
de la sudokcidenta angulo de la domo42. La Majstro
diris: i ne estas ustaAl tiukiu ofendas ielon
preoj neniel helpas.
14La Majstro diris: La ritaro de Zhou-dinastio27
estis starigita surbaze de tiu de la du antaaj dinastioj43 .
Kiel kompleta kaj eleganta i estasMi sekvas la ritaron
de Zhou.
15 Enirinte Grandan Templon44, la Majstro
demandis pri iu afero tieaIu diris: Kiel oni povas
dirike la filo de la Zou-ano45 konas la decregulojn ! Li
eniris en Grandan Templon kaj demandis pri iu afero
tiea. Adinte tionla Majstro diris: uste tio estas
decregulo.
16 La Majstro diris: En arkpafado de rita
ceremonio ne estas necese trapafi la ledan celtabulon
ar ne iu havas egalan fortonTio i estas regulo el la
antikveco.

- 23 -

17Zigong9 intencis ne uzi kapron kiel viktimon e

la oferado al la prapatroj okazigata en la unua tago de
iu monatoLa Majstro diris: Ci11, vi amas la kapron
mi amas la ceremonion.
18La Majstro diris : La plena observado de la
decreguloj en servado al la suvereno estas kalkulata de
aliaj homoj kiel flato.
19La princo Ding46 demandis: Kiel la suvereno
devas uzi siajn korteganojn kaj kiel tiuj devas servi sian
suverenon? Konfuceo respondis: La suvereno devas
uzi siajn korteganojn la la decreguloj dum la korteganoj
devas servi sian suverenon kun fideleco.
20 La Majstro diris: La poemo Guan Ju47
esprimas ojon sen malasteco kaj malojon sen
koriro.
21La princo Ai22 demandis Zai Wo48 pri la altaroj
de la terdioZai Wo respondis: Ili estis faritaj el pina
ligno en Xia-dinastio26el la cipresa en Yin-dinastio25
kaj el la katanarba en Zhou-dinastio27La katanarba
ligno lakrede havis la efikon timtremigi la popolon.
Adinte pri tiola Majstro diris al Zai Wo: Pri tiokio
estas faritane estas necese, parolide tiokio estas jam
en sia iradone estas necese deadmonial tiokio estas
pasintane estas necese fari riproon.
22. La Majstro diris: Malgrandanima ja estis Guan
Zhong49! Iu demandis: u Guan Zhong estis
parema? Guan, respondis la Majstro, havis sian
privatan tenejonen kiu amasiis monokaj el liaj

- 24 -

subuloj neniu plenumis duoblan oficonKiel do li povas

esti kalkulata kiel parema?
Dou Guan Zhong konis la decregulojn? La
Majstro respondis: La princoj de regnoj havas iu
ekranmuron kontra sia pordegoanka Guan havis tian
muronLa princoj de regnoj havas iu en sia halo
meblon uzatan por surmeti pokalojn dum akcepto de
aliregna princo; anka Guan havis tian meblonSe Guan
konis la decregulojnkiu do ilin ne konas?
23. Parolante pri muziko kun la Granda
Muzik-majstro de Lu-regnola Majstro diris: Estas
konebla la muzikludadoLa muzikpeco komencias per
forta unisonoBalda la tono farias pure harmonia
klarakontinue flua kaj tiel venas al la fino.
24La landlima gardisto en Yi50 petis la permeson
viziti la Majstrondirante: Kiam homoj de alta virto
venis i tienmi neniam estis senigita je la privilegio ilin
vidi. La disiploj kiuj tiam sekvis Konfuceon
alkondukis lin al sia MajstroElirinte post la vizitola
homo diris al la disiploj
Miaj amikojkial vi malojas
pri tioke via Majstro perdis sian oficonLa relando
jam estas longe sen la principoj de vero kaj
justecoielo certe faros vian Majstron kvaza sonorilo
kun ligna lango51.
25Parolante pri la muzikpeco Shao52la Majstro
diris: i estas perfekte bela kaj anka perfekte
bonaSed pri la muzikpeco Wu53 li diris: i estas
perfekte belased ne perfekte bona.

- 25 -

26La Majstro diris: Altaj postenoj okupataj sen

grandanimeco; ceremonioj plenumataj sen respekto
funebraoj kondukataj sen malojo jen estas la
aferojkiujn mi ne toleras!

- 26 -

APITRO III LI REN

1La Majstro diris: Loi inter virtuloj estas bela
aferoSe homo elektas por si loejon tiekie ne estas
virtulojkiel li povus esti rigardata kiel saulo?
2La Majstro diris:Tiujkiuj ne havas virton
ne povas longe resti en mizeronek en komfortoLa
virtuloj kontentias per la virto kaj la sauloj agas la la
virto.
3La Majstro diris: Nur la virtuloj povas sciikiajn
homojn oni devas ami kaj kiajn malami.
4La Majstro diris: Se iu prenos la decidon sekvi
la virtontio alportos al li nenian malbonon.
5La Majstro diris: Rieco kaj alta rango estas
tiokion iu dezirassed se ili ne estas akiritaj per decaj
rimedoj, oni preferas ilin rezigni Malrieco kaj
malnobleco estas tiokion iu abomenassed se ili ne
estas forigitaj per decaj rimedojoni ilin ne evitasSe la
nobluloj forlasas la virtonkiel ili povas akiri sian bonan
renomon? La nobluloj ne deflankias, e unu
momentonde la vojo de virtoIli estas iam kun la
virto e kiam ili estas en hasto a en malespera
vagado.
6La Majstro diris: Mi neniam vidis homonkiu
amas la virton, nek homon, kiu malamas malvirtonTiu
kiu amas la virtonrigardas in kiel ion plej altanTiu
kiu malamas malvirtonpraktikas la virton tiamaniere
ke li ne permesas al io ajn malvirta tui lin memu

- 27 -

ekzistas iukiu povas iam dedii sian forton al la virto

Mi ankora neniam vidis homonkiu havas nesufian
fortonEble tia homo ekzistassed mi lin ne vidis.
7La Majstro diris: La eraroj de homoj estas
karakterizajObservante erarojn de iuoni povas ekscii
kia homo li estas.
8La Majstro diris: Se mi adus pri la vero en la
matenomi volonte mortus en la vespero.
9La Majstro diris: Ne valoras fari diskuton kun
klerulokiusin dediante al la verohontas porti
eluzitajn vestojn kaj mani krudajn manaojn.
10La Majstro diris: La sintenado de la noblulo
kontra la mondo estas tia ke li montras nenian
preferonnek malpreferonLi sekvas nur tionkio estas
justa.
11La Majstro diris: La noblulo pensas pri la virto;
la malgranda homo pensas pri kampojLa noblulo
pensas pri leoj la malgranda homo pensas pri
riceveblaj favoroj.
12La Majstro diris: Tiukies agoj celas proprajn
profitojnkazos kontra si multajn plendojn.
13La Majstro diris: u la princo povas regi sian
regnon per la komplezeco propra al la decregulojKian
malfacilon tio prezentas? Se li ne povas tion farikiel do
li povas sekvi la decregulojn?
14La Majstro diris: Mi ne estas maltrankvila pri
tioke mi ne okupas ian postenonmi zorgas nur pri tio
kiel mi povas fari min taga por la postenoMi ne estas

- 28 -

maltrankvila pri tioke oni ne atas min; mi penas nur

esti indake oni min atu.
15La Majstro diris: Shen54Mia doktrino havas
unu fadenonkiu kuras tra i. La disiplo Zeng56
respondis: vi pravas.
La Majstro eliriskaj la aliaj disiploj demandis:
Kion li volas diri per tio? Zeng diris: La doktrino de
nia Majstro estas nur fideleco kaj indulgemo.
16La Majstro diris: La nobluloj sciaskio estas
justa; la malgrandaj homoj sciaskio estas profitodona
17 La Majstro diris: Kiam vi vidas homon
bonanpensu pri egalio al likiam vi vidas homon
nebonanfaru al vi memekzamenon.
18La Majstro diris: En servado al siaj gepatroj
filo devas milde deadmoni ilin de nebona agoKiam li
vidaske ili ne inklinas sekvi lian konsilonli ne devas
malpliigi sian respektonnek ofendi ilinLi povas
maloji en si sed ne devas havi malpardonemon
kontrau ili.
19La Majstro diris: Dum la gepatroj vivasla filo
ne devas vojai malproksimenSe al li nepre necesas
vojaila vojao devas havi fiksan celitan lokon.
20La Majstro diris: Se en la daro de tri jaroj la
filo ne deflankias de la vojo irita de sia patroli povas
esti nomata fidela filo.
21La Majstro diris: La agoj de la gepatroj ne
povas ne esti tenataj en la memoro de la
filoUnuflankeili estas fonto de ojoaliflanke ili estas
fonto de timo.
- 29 -

22La Majstro diris: La kazokial la antikvuloj

hezitis eldiri siajn vortojnestis ke ili timiske ili povos
suferi hontonse iliaj agoj ne sukcesos sekvi iliajn
vortojn.
23La Majstro diris: Kiu tenas sin interne de la
limoj de la decregulojtiu malofte eraras.
24 La Majstro diris: La nobluloj devas esti
malrapidaj en parolo kaj rapidaj en agoj.
25La Majstro diris: La virtuloj neniam vivas en
izolitecoIli certe iam havas najbarojn.
26Ziyou16 diris: En servado al la suvereno tro
oftaj admonoj kondukas al malhonoro. Inter amikoj tro
oftaj admonoj malintimigas la amikecon.

- 30 -

APITRO V GONGYE CHANG

1Parolante pri Gongye Chang56la Majstro diris
Li povus esti edzigita Kvankam li iam estis en
malliberejotamen tio ne estis lia kulpo. Li do edzinigis
sian filinon al Gongye
2Parolante pri Nan Rong57la Majstro diris
Kiam la lando estis en bona ordo li ne estis deoficigita
kaj kiam la lando estis malbone regatali evitis punon
kaj malhonoron. Li do edzinigis al li la filinon de sia pli
aa frato
3Parolante pri Zijian58la Majstro diris: Tiu i
homo ja estas virtaSe en Lu-regno ne ekzistus virtuloj
de kie li povus akiri tiajn bonajn kvalitojn?
4Zigong demandis: Kion vi diras pri mi? La
Majstro diris: Vi estas vazo. Kia vazo do?Jada
vazo uzata dum oferado59.
5Iu diris: Yong60 estas perfekte virtased li ne
estas dotita per elokventeco. La Majstro diris: Kial do
necesus la elokventeco? Akralanga parolo ofte elvokas
abomenon e askultantojMi ne sciasu li estas
perfekte virta, sed kial do necesus al li la elokventeco?
6La Majstro diris al Qidiao Kai61ke li fariu
tatoficisto Tiu respondis: Mi ankora ne estas
memfida pri tio i. Adinte tionla Majstro ekojis
7 La Majstro diris: Se oni ne sekvos mian
doktrinonmi vojaos per floso trans la maronkaj tiam
eble nur You20 volos min akompani. Adinte tion

- 31 -

Zilu62 ojiisLa Majstro diris:Youvia braveco estas

pli granda ol la rnia sed vi ne bone uzas vian
jukapablon.
8Meng Wu15 demandisu Zilu estas perfekte
virta La Majstro diris: Mi ne scias. Li refoje
demandiskaj tiam la Majstro respondis
En regno kun
mil militaroj oni povus fari lin ministro pri militaj a
aliaj regnaj aferojsed mi ne sciasu li estas perfekte
virta.
Kaj kiel vi opinias pri Ran Qiu63? La Majstro
respondis: En urbo el mil familioj oni povus fari lin la
regantoa en la domo de fedulo posedanta cent
militarojn oni povus fari lin la intendantosed mi ne
sciasu li estas perfekte virta.
Kiel do vi opinias pri Chi64? La Majstro
respondis:Starante en ceremonia vesto en princa palaco,
li povus esti komisiita akcepti alilandajn gastojnsed mi
ne sciasu li estasperfekte virta.
9La Majstro diris al Zigong9: Kiu la vi estas pli
kapabla vi a Hui17? Zigong respondis: Kiel mi
kuraas kompari min kun Hui17? Instruite pri unu afero
li kapablas dedukti dek aliajndum mi kapablas nur du.
La Majstro diris
Vi ne egalas lin
Mi konsentas kun vi
vi ne egalas lin.
10Zai Yu65 dormis tageLa Majstro diris
Putra
lingo ne estas skulpteblamuro el malpura tero ne indas
truladonTiu i Yu! Kian utilon alportus al li mia
admono?

- 32 -

La Majstro diris
Antae mia maniero trakti aliajn
estis askulti iliajn vortojn kaj meti mian fidon sur iliajn
agojnNun mia maniero estas askulti iliajn vortojn kaj
observi iliajn agojnEstis Yukiu igis min fari tiun i
anon.
11La Majstro diris: Mi neniam vidis homon kun
karaktero nefleksebla. Iu respondis: Shen Cheng66
estas tia homo. Cheng, diris la Majstro, havas tro
multajn dezirojnKiel do li povas esti kalkulata kiel
homo nefleksebla?
12Zigong9 diris: Kion mi ne deziraske aliaj faru
al mition mi ne deziras fari al aliaj. La Majstro diris
Ci11tion i vi ne povas atingi.
13Zigong diris: La instruoj de nia Majstro pri lia
doktrino estas adeblajliaj instruoj pri la homa naturo
kaj la volo de ielo ne estas adeblaj.
14Zilu62 ne deziras ion novan anta ol praktiki la
malnovan.
15Zigong demandis: Kial Kong Wen67 ricevis
postmortem la titolon Wen?La Majstro respondisLi
estis inteligenta kaj lernematiel lernemake li ne hontis
demandi e siajn subulojn pri tiokion li ne scias
Jen kial li estis titolita per Wen.
16Parolante pri Zichan68la Majstro diris: Li
havis kvar kvalitojn de noblulo; en sia konduto li estis
humilaen servado al siaj superuloj li estis respektema
en nutrado de la popolo li estis bonkoraen ordonado al
la popolo li estis justa.

- 33 -

17La Majstro diris: Yan Pingzhong69 sciis kiel

bone teni sian amikecon al aliajJu pli longe oni amikis
kun lides pli profunde oni respektis lin.
18La Majstro diris: Zang Wenzhong69 tenis
grandan testudon en speciala domokies kolonoj havis
montet-formajn kapitelojnkun pentraoj de herboj kaj
floroj sur la mallongaj kolonetoj super la traboj
subtenantaj la evronojn Kiel li povis esti tiel
saa?71
19 Zizhang21 demandis: Kiam Ziwen72 estis
trifoje nomumita efministro de Chu-regnoli ne havis
ojan mienonKiam li estis trifoje deoficigitali ne
havis koleretan mienoniun fojonkiam li forlasis sian
postenonli nepre donis detalajn klarigojn al la nova
efministro pri iuj aferoj
koncernantaj la
postenonKian opinion vi havas pri li? La Majstro
respondis: Li estis lojala. u li estis perfekte virta?
Mi ne sciasKiel do tio povus esti kalkulata kiel
perfekta virto?
Zizhang ree demandis: Kiam la granda oficisto73
Cui74 ribele mortigis la regnestron de QiChen Wen75
kvankam li estis la posedanto de kvardek evaloj
forlasis ilin kaj foriris el sia regnoVeninte en alian
regnonli diris: i tie la regantoj estas tiajkia nia Cui
estas, kaj foriris el iLi alvenis en ankora alian
regnon kaj kun la sama diro foriris anka el i
Kian opinion vi havas pri 1i? La Majstro respondis: Li
estis morale senmakula. u li estis perfekte virta?

- 34 -

Mi ne sciasKiel do tio povus esti kalkulata kiel

perfekta virto?
20Ji Wen76 agis nur post trifoja pensadoAdinte
pri tiola Majstro diris: Du fojoj sufius.
21La Majstro diris
Kiam en la regno regis bona
77
ordoNing Wu estis saaKiam la regno estis en
malordo li ajnigis sin malsaa Lia saeco estas
atingebla por aliajsed lia ajnigo de malsaeco ne.
22Kiam la Majstro estis en Chen-regnoli diris
Lasu min reniriLasu min reniriLa lernantoj en mia
hejmloko havas altan ambicion kaj brilan beletran
talentonsed ili ne scias kiel sin pritajli.
23 La Majstro diris: Boyi kaj Shuqi78 estis
pardonemaj al siaj ofendintojsekve tre malmultaj estis
tiujkiuj havis malpardonemon kontra ili.
24La Majstro diris: Kiu diraske Weisheng
79
Gao estas verdiremaFoje oni petis iom da vinagro de
lili elpetis tion de sia najbaro kaj donis in al la
petanto.
25La Majstro diris: Mielaj vortojhipokrita
mieno kaj troa respekto estis rigardataj de Zuoqiu
Ming80 kiel hontindaojAnka mi tiel opiniasKai sian
malkontenton kontra iu sed ajnigi sin amika al li estis
rigardata de Zuoqiu Ming kiel hontindaoAnka mi tiel
opinias.
26Fojekiam la Majstro sidis kaj Yan Yuan81 kaj
82
Jilu staris apudeli diris al ili: Kial vi ne diru vian
aspiron?

- 35 -

Zilu82 diris: Mi volusse mi havus arojn

evalojn kaj peltaojndividi la uzon de ili kun miaj
amikoj kaje se ili eluziusmi ne sentus bedaron.
Yan Yuan dirisMi volus ne fanfaroni pri miaj
bonaj kvalitojnek elmontri miajn meritojn.
Zilu do diris: Ni dezirasMajstroadi vian
aspiron.
La Majstro diris: Mia aspiro estas, ke la
maljunuloj vivu pace kaj komforteamikoj havu fidon
unu al alia kaj la junaj homoj estu bone prizorgataj.
27La Majstro diris: BaMi neniam vidis homon
kiu povus konscii siajn proprajn kulpojn kaj sin akuzi en
si.
28La Majstro diris: En dekfamilia vilaeto vi
certe trovos iunkiu estas honesta kaj sincera kiel mi
sed mi dubasu vi povus trovi iunkiu estus same
lernema kiel mi.

- 36 -

APITRO VI

YONG YE

1La Majstro diris: Koncerne Yong60li povus

okupi gravan postenon.
2Zhonggong83 demandis pri Zisang Bozi84La
Majstro diris: Ladinda estas lia simpligo de la
formalaoj.
Zhonggong diris: Se oni regas la popolon per
seriozeco kaj samtempe per simpligo de la formalaoj
u tio ne estas aprobinda? Sed se oni simpligas la
formalaojn nur pro la simpligo memu tio ne estas troa
simpligoLa Majstro diris: Vi estas prava.
3La princo Ai22 demandis Konfuceon: Kiu el
viaj disiploj estas la plej lernema? La Majstro
respondis: Yan Hui85 estis la plej lernemaLi ne veris
sian koleron sur aliajnLi ne ripetis eraronMalfelie
lia vivo estis mallonga kaj li mortisKaj nun la simila
homo ne troviasMi neniam adis pri iu aliakiu estus
tiel lernemakiel 1i.
4Post kiam Zihu86 estis sendita kun komisio al
Qi-regnola disiplo Ran Qiu63 petis grenon por lia
patrinoLa Majstro diris: Donu al i unu fu-on87. Ran
petis pliDonu al i unu ju-on88, diris la Majstro
Sed Ran donis al i kvin bing-ojn89
La Majstro diris: Kiam Chi64 veturis al Qi-regno
li havis fortikajn evalojn jungitajn al la kaleokaj
havis sur si malpezajn peltaojnMi adis la onidiron :
noblulo helpas homon en ura bezonosed ne faras
aldonon al la ricao de riulo.
- 37 -

5Dum Yuan Si90 funkciis kiel intendanto de la

domo de Konfuceotiu donis al li 90 hektolitrojn da
greno kiel salajronsed Yuan Si ne akceptis ilinLa
Majstro diris: Ne rifuzu ilinLa superfluon vi povas
disdoni al la malriuloj en via hejmloko.
6Parolante pri Zhonggong83la Majstro diris
Se la ido de plugbovo havus ruajn harojn kaj belajn
kornojnkvankam homoj ne volus uzi in kiel oferaon
u la dioj de la montoj kaj riveroj povus doni nenian
atenton al i?
7La Majstro diris: Tia estis Hui17, kiu dum tre
longa tempo povis havi en sia menso nenion kontraan
al la perfecta virto. La aliaj nur okaze pansas pri i dum
mallonga tempo.
8. Ji Kang23 demandis: u zhong You91 tagas
por esti registara oficisto? La Majstro diris: You estas
homo decidemakian malfacilon do li povus trovi en sia
funkciado kiel registara oficisto?
Ji Kang redemandis : u Ci11 tagas por esti
registara oficisto? La Majstro diris: Ci estas homo
prudenta; kioan malfacilon do li povus trovi en sia
funkciado kiel registara oficisto?
Kaj al la sama demando pri Ran Qiu63 la Majstro
donis la saman respondon: Qiu estas homo kun
multflankaj kapablojkian malfacilon do li povus trovi
en sia funkciado kiel registara oficisto?
9La efo de Ji-familio28 sendis peti Min Ziqian92
funkcii kiel prefekto de Bi93Min Ziqian diris al la

- 38 -

sendito: Bonvolu entile transdiri mian fordankonSe

iu ree venos al mi kun dua invitomi estos devigita
forkuri norden de Wen-rivero94 kaj vivi tie.
10Kiam Boniu95 suferis malsanonla Majstro iris
lin vizitiPer sia mano etendita tra la fenestro li tenis la
manon de Boniu kaj diris: Li pereasTio estas la
destino de lia sortoho ve Tia homo estas trafita e de
tia malsanoTia homo estas trafita e de tia malsano!
11La Majstro diris: Admirinda estis la virto de
Hui17 Korbeto da nutrao por manibotelkukurba
erpilo da akvo por trinkiloo e aa strateto ion i
tion aliaj rigardus kiel mizeron neelteneblansed Hui
restis iam bonhumora malgraeAdmirinda ja estis la
virto de Hui!
12Ran Qiu63 diris: Ne via doktrino malplaas al
mised mia forto estas nesufia. La Majstro diris:
Tiukies forto estas nesufiahaltas en la mezo de la
vojosed vi ankora ne ekiris.
13 La Majstro diris al Zixi6: Estu
noblulo-klerulokaj ne malnoblulo-klerulo.
14 Kiam Ziyou16 funkciis kiel prefekto de
Wucheng96la Majstro diris al li: u vi jam trovis
homon multkapablan tie? Li respondis: i tie estas
homo nomata Dantai Mieming97 Li neniam prenas
vojeton survoje kaj neniam vizitis min escepte se li
havas ofican aferon.
15La Majstro diris: Meng Zhifan98 neniam
fanfaronas pri sia meritoEn okazo de militfuo li

- 39 -

ariergarde irmis la soldatojnSed kiam liaj soldatoj

estis tuj enirontaj la pordegon de sia propra urboli vipis
sian evalon kaj diris:Estas ne mia kuraokiu igas min
esti la lasta; sed mia evalo ne povis kuri rapide.
16 La Majstro diris: Se oni posedas ne la
elokventecon de Zhu Tuo99sed nur la belan aspekton de
Song Chao100estas malfacile por li eviti malfeliojn en
la nuna tempo.
17La Majstro diris
Kiu povas eldomii sen trairi
la pordonKial do oni ne iras la tiu i vojo mia?
18La Majstro dirisKiam simpleco superas la
rafiniteconkrudeco rezultasKiam rafiniteco superas
simpleconsupraeco estiasNur kiam rafiniteco kaj
simpleco estas en egalpezooni farias homo nobla.
19 La Majstro diris: La homo naskias por
honestecoSe homo perdas sian honestecon kaj ankora
vivaslia evito de morto estas nur la efiko de bona
anco.
20La Majstro dirisTiujkiuj scias la veron
ne estas egalaj al tiujkiuj in amaskaj tiujkiuj in
amasne estas egalaj al tiujkiuj trovas plezuron en i
21La Majstro dirisAl tiujkies inteligenteco
estas super la meza nivelooni povas instrui ion ne facile
kompreneblanAl tiujkies inteligenteco estas sub la
meza nivelooni ne povas tion instrui.
22Fan Chi13 demandis pri saecoLa Majstro
diris: Kiu sin donas al la devo gvidi la popolon sur la
vojon de justeco kajrespektante la spiritojnfortenas sin

- 40 -

de ili tiu povas esti nomata homo saa.

Li demandis pri la perfekta virtoLa Majstro diris
Kiu rigardas penegadon kiel sian unuan aferon kaj
sukceson nur kiel postan konsiderontiu povas esti
rigardata kiel homo de perfecta virto.
23La Majstro dirisLa saulo trovas plezuron
en akvo; la virtulo trovas plezuron en montojLa sagulo
estas aktiva; la virtulo estas trankvilaLa saulo estas
oja;la virtulo estas longviva.
24 La Majstro diris: Qi-regno en politika
reformado,
povus
atingi
la
staton
de
Lu-regnoLu-regnoen politika reformadopovus atingi
la statonen kiu superregus veraj principoj.
25. La Majstro diris: Jen gu-o101 estas anguloj.
Stranga gu-o! Stranga gu-o!
26Zai Wo48 demandisSe oni diras al virtulo
ke iu homo virta falis en putonu 1i sin etos en in
post li? La Majstro dirisKial do necesus tiel agi
Li povus iri al la puto por savi la enfalintonsed li ne
devus vane perdi la vivonLa virtuto povas esti trompita
per io ajne pravigeblased 1i ne povas esti traktata kiel
stultulo.
27La Majstro diris
La noblulokiu vaste studas
literaturon kaj samtempe scias kiel konduti la la
decregulojne povas deflankii de la usta vojo.
28La Majstro vizitis Nanzi102 . Tio malplais al
62
Zilu La Majstro do uris: Se mi faris tie ion ne
decanielo min abomenuielo min abomenu!

- 41 -

29La Majstro diris:Kiel transcenda estas la

morala forto de la usta Mezo103Malofta jam de longe
estas ia praktikado inter la popolo!
30Zigong9 dirisSe trovius homokiu ne nur
vaste farus bonon al la popolosed anka donus helpon
al iujkion do vi dirus pri liu tia homo povus esti
rigardata kiel perfekte virta?La Majstro diris:u li
estus nur perfekte virta? Li sendube estus sankte saa
E Yao kaj Shun104 malfacile tion farisLa mi la
perfekta virto konsistas en tio: Vi mem deziras stari
tiam helpu aliajn stariivi mem deziras sukcesontiam
helpu aliajn atingi la samonSe vi kapablas jui pri aliaj
la kriteriola kiu vi juas anka pri vi memtio povas
esti nomata la arto praktiki la perfektan virton.

- 42 -

APITRO VII SHU ER

1 La Majstro diris: Estante interpretanto kaj
neverkantohavante kredon kaj amon al la antikveco
mi en mia koro komparas min kun la maljuna Peng105.
2La Majstro diris:Silente enmemorigi viditaojn
kaj aditaojn lernadi sen enuo kaj instruadi sen
lacioKiun el i tiuj aferoj mi jam bone plenumas?
3La Majstro diris: Ne kulturi la virtonne
transdoni al aliaj ionkion vi ellernisne povi aliri al
justeco sciantekie iestas ; kaj ne ustatempe korekti
viajn erarojn jen iopri kio mi maltrankvilas.
4Kiam la Majstro estis senfare hejmeli estis
bonorde vestitakaj lia mieno estis milda kaj trankvila
5 La Majstro diris: Ekstrema estas mia
kadukecoJam de longe mi ne sonas pri la duko de
Zho106.
6La Majstro dirisMetu vian koron sur la
doktrinonsubtenu vin per alta moralecoapogu vin sur
la perfekta virtokaj seru distrion en la artoj.
7La Majstro diris: Mi neniam rifuzas instrui
tiujnkiuj volonte alportas al mi faskon da sekigitaj
viandopecoj kiel pagon por la instruado.
8La Majstro dirisKiu ne avidas sciojntiun
mi ne instruas; kiu ne trovias en malfacilo sin esprimi
al tiu mi ne donas helponSe mi montras unu angulon de
objekto al iu kaj li ne povas ekscii la aliajn trimi ne
darigas mian lecionon.

- 43 -

9La Majstro neniam satmangis flanke de funebranto

10 La Majstro ne kantis en la tagoen kiu li jam
plorispor funebro
11La Majstro diris al Yan Yuan81: Kiam mi estas
bezonatami prenas sur min oficonkiam mi ne estas
bezonatami min kaasMi pensaske nur mi kaj vi
povas tiel agi.
Zilu demandis: Se vi estus komisiita komandi la
armeojn de iu regnokiun do vi prenus por vin helpi
La Majstro diris: Tian homonkiu estus preta
senarme lukti kun tigro a transiri riveron sen ipo je
risko de sia vivomi ne prenusMi devus preni iunkiu
alfrontus malfacilajn taskojn kun malriskemo kaj kiu
preferus atingi sukceson per strategiaj rimedoj.
12La Majstro diris: Se oni povus akiri por si
riaojn justemi akirus ilin iamanieree se mi farius
pordogardisto kun vipo en la mano107Se la akiro neniel
sukcesosmi do plu okupos min pri tiokion mi amas
13La aferoj, kontra kiuj la Majstro estis aparte
singardaestas fastomilito kaj malsano
14Kiam la Majstro estis en Qi-regnoli adis la
muzikpecon Shao52kaj post tio li ne konis la guston de
viando dum tri monatojMi ne atendisli diris, ke
mi povos droni en uo de tiu muziko is tia grado.
15Ran You35 diris: u nia Majstro estas por la
princo de Wei108? Zigong9 diris: Numi demandos
lin.
Enirinte en la ambron de la MajstroZigong

- 44 -

demandis: Maj homoj estis Boyi kaj Shuqi78?Ili estis

distingigaj homoj en la antikveco, respondis la Majstro.
u ili havis bedaron pro siaj agoj? La Majstro
respondis: Ili penis virte agikaj ili tiel agisKial do ili
devus bedari?
Elirinte el la ambroZigong diris al Ran You:
Nia Majstro ne estas por li.
16La Majstro diris:E kun kruda nutrao por
manimalvarma akvo por trinkikaj fleksita brako kiel
kapkusenomi ankora havas ojonRiaoj kaj honoro
maljuste akiritaj estus por mi kiel flosantaj nuboj.
17La Majstro diris: Se kelkaj jaroj estos aldonitaj
al mia vivomi komencos studiLibron de anioj
109
en mia kvindeka jarokaj de tiam mi povos esti libera
de grandaj eraroj.
18 La Majstro uzis anka la komunan
elparoladonKiam li volegis elLibro de Poezio10 kaj
Libro de Historio24 kaj plenumis ritajn ceremoniojn
li iam uzis la komunan elparoladon
19 La duko de She110 demandis Zilu62 pri
KonfuceoZilu ne respondis al 1i. La Majstro poste diris
al Zilu: Kial vi ne diris al 1iLi estas tia homokies
diligenteco en studado estas tiel fortake li e forgesas
manadon; kies ojo en serado de scioj estas tiel
granda, ke 1i e forgesas siajn agrenojn kaj ne
konsciaske maljuna ao balda venos al 1i?
20La Majstro diris:Mi ne estas tia homokiu
havas kunnaskitajn sciojnMi estas nur tia homokiu
amas lerni el la antikveco kaj estas diligenta en serado
- 45 -

de scioj.
21La Majstro ne parolis pri monstrojnek pri
perfortaojnek pri ribelojnek pri spiritoj
22La Majstro diris
Kiam mi promenas kune kun
du aliajmi certe havas mian instruiston inter iliMi
elektos liajn bonajn kvalitojn por sekvi kaj liajn
malbonajn kvalitojn por eviti.
23. La Majstro diris: ielo dotis min per la
virtoHuan Tui111 kion li povus fari al mi?
24La Majstro diris
u vi pensasmiaj disiploj
ke mi havas ion kaitanMi kaas nenion de viMi
faras nenionkion mi ne komunikus al viJen kia mi
estas.
25La kvar aferojkiujn instruis la Majstroestis
literaturoetikolojaleco kaj fideleco
26La Majstro diris
Sanktan saulon mi ne povas
vidi. Se mi povus vidi homon vere talentan kaj virtando
min kontentius.
La Majstro diris
Homon vere bonan mi ne povas
vidiSe mi povus vidi homon havantan konstantecon en
virtodo min kontentigusEkzistas tiaj homojkiuj
havas nenion kaj tamen afektas ion haviestas malplenaj
kaj tamen afektas esti plenajtrovias en mizero kaj
tamen afektas trovii en lukso; estas malfacile por
ili havi la konstantecon en virto.
27La Majstro kaptis fiojn per hokosed ne per
retoLi arkpafis birdojn flugantajnsed ne nestiintajn
28
La Majstro diris: Eble ekzistas tiaj homojkiuj

- 46 -

agas sen scii la kialonSed koncerne minmi ne estas

unu el iliAdi multe kaj elekti tion kio estas bona
kaj in sekvividi multe kaj noti in al si en la memoro;
la scioj tiel akiritaj estas malpli superaj nur al la
scioj kunnaskitaj.
29 Estis malfacile paroli kun la homoj de
Huxiang112 Tial kiam iu knabo tiea venis peti
intervidion kaj estis akceptita de la Majstro ties
disiploj tre mirisLa Majstro diris: Mi aprobas lian
aliron al mi kaj malaprobas lian retirion de miNi ne
devas esti tro postulemajSe iu purigas sin por veni al
nini devas aprobi tiun i sinpurigonNi ne bezonas
iam teni lian pasintecon en nia memoro.
30 La Majstro diris: u la virto estas io
malproksima Mi volas esti virta kaj jen i estas
apude.
31Chen Sibai113 demandis la Majstronu la
princo Zhao114 konas la deconkaj Konfuceo diris: Li
konas la decon.
Post kiam Konfuceo foririsChen Sibai salutis
Wuma Qi115 per kunigitaj manoj kaj petis lin
alproksimiidiranteMi adiske la noblulo estas
senpartiau Konfuceo povas esti partia? La princo
Zhao edzinigis al si virinon el la regno Wukies princo
havis la saman familian nomon kiel likaj nomis sin Wu
Mengzi116Se la princo Zhao konis la deconkiu do in
nekonas?
Wuma Qi transdiris i tiujn vortojn al la Majstro

- 47 -

kaj tiu diris:Felia mi estasSe mi havas erarojnoni

certe ilin scias.
32Kiam la Majstro kantis kun aliajse iu kantis
bele1i nepre petis tiun ripeti la kanton kaj poste
akompanis in per sia propra voo
33La Majstro diris: Mi jam posedas sufie multe
da libraj sciojsed mi ankora ne fariis granda virtulo
kiu sincere praktikas en la iutaga vivo tionkion li
ellernis.
34La Majstro diris:Mi neniel kuraas pretendi
esti sankta saulo a homo de perfekta virtoPri mi estas
direble nurke mi neniam tedias de lemadonek lacias
de instruado al aliaj. Gongxi Hua117 diris: uste tion
niviaj disiplojne povas fari.
35Kiam la Majstro estis serioze malsanaZilu62
petis la permeson fari preon por liLa Majstro diris:
u tia afero estas farebla? Zilu respondis: JesEn la
Preolibro estas dirite, Preo estu farita al la spiritoj de
la supra kaj suba mondoj. La Majstro diris: Ma preo
jam anta longe estis farita.
36. La Majstro diris: Luksemo kondukas al
arogantecokaj paremo al humilecoMi preferas esti
humila of esti aroganto.
37La Majstro diris: La noblulo estas komplete
trankvilala malgranda homo estas iam agrenata.
38La Majstro estis mildakaj tamen severadigna,
kaj tamen ne furiozema; majesta, kaj tamen trankvila

- 48 -

APITRO VIII TAI BO

1La Majstro diris: Taibo118 povas esti kalkulata
kiel homo jam atinginta la plej altan gradon de la
virtoTrifoje li cedis la tronon al Jili119kaj pro tio la
popolo preska ne povis trovi ustajn vortojn por ladi
lian konduton.
2La Majstro diris
Respektosen la decreguloj
farias lacio; singardo sen la decreguloj farias
timemokuraosen la decregulojfarias malobeo ;
malkaemosen la decregulojfarias parolpikecoKiam
tiujkiuj okupas altajn postenojnbone plenumas iujn
siajn devojn al siaj parencojla popolo estas vekita al la
virtoKiam malnovaj amikoj ne estas neglektataj de ili
la popolo ne tenas sin fremda unu kontra alia.
3Kiam Majstro Zeng5 estis malsanali vokis al si
siajn disiplojn kaj diris: Rigardu miajn piedojn
Rigardu miajn manojn! Estas dirite en Libro de
Poezio10:Ni estu singardaj kaj atentemajkvaza ni
starus sur la rando de abismoa irus sur maldika glacio
sur akvo. De nun mi scioskiel mi povos eviti iujn
malfeliojnHovimiaj knaboj.
4Kiam Majstro Zeng estis malsanaMeng Jing120
iris viziti linZeng dirinsKiam birdo estas mortanta
iaj kantojestas malgajajkiam homo estas mortantaliaj
vortoj estas afablajEn sia konduto la altrangulo devas
konsideri aparte gravaj la jenajn principojnLi seriozigu
sian sintenon por esti libera de krudeco kaj malrespekto;
li sincerigu sian mienon por ui alies konfidon; kaj li
- 49 -

afabligu sian parolon por eviti malentilaojn kaj

malagrablaojnKoncerne tiajn aferojnkiaj estas la
detaloj de oferadolasu specialajn taskitojn zorgi pri ili.
5Majstro Zeng diris: Esti dotita per kapablokaj
tamen modeste meti demandojn al tiuj kiuj estas
nekapablaj posedi multajn sciojn kaj tamen meti
demandojn al tiujkiuj posedas malmultajn; havi
kvaza li ne havus; esti plenakvaza li estus malplena ;
esti ofendita kaj tamen esti pardonema Jen la
manieroj en kiuj kondutis unu el miaj antaaj
amikoj121.
6Majstro Zeng diris:Se trovias personoal kiu
oni povas konfidi junan orfan regnestridon kaj komisii la
atoritaton super regno de cent li-oj122kaj kiun nenio
povas fleksi en kriza momento de vivo a morto
u tia homo estas nobluloLi vere estas noblulo.
7Majstro Zeng diris: La klerulo ne devas
malhavi grandanimecon kaj firman volonLia aro
estas peza kaj lia vojo estas longaLi prenas la realigon
de la perfekta virto kiel sian taskon u lia aro
ne estas peza? Nur kun morto lia vojiro esas u
lia vojo ne estas longa?
8La Majstro dirisLa Poemoj10 inspiras min; la
decreguloj firme starigas min; kaj la muziko perfektigas
min.
9La Majstro dirisNi povas igi la ordinaran
popolon sekvi nian vojonsed ne povas igi ilin scii la
kialon.

- 50 -

10La Majstro diris:La homokiu estas adaca

kaj malkontenta pri malriecoemas fari malordon. Tian
emon havas anka la homo nevirtakiam vi havas troan
abomenon kontra li.
11La Majstro diris
Kvankam iu havas kapablojn
admirindajn kiaj tiuj de la duko de Zhou106tamen se li
estas fiera kaj avarala ceteraj kvalitoj de li ne meritas
konsideron.
12La Majstro diris:Estas malfacile trovi homon
kiu studas tri jarojn ne pensante pri enoficio en
registaro.
13La Majstro diris:Havu firman kredonamu
lernadon kajse necesasestu preta morti por la bona
doktrinoNe eniru en regnonkiu sekvas daneran
politikonnek lou en regno malordigitaKiam ustaj
principoj venkasvi vin montrukiam ili senfortias, vi
vin kau. Kiam la lando estas bone regatakalkulu
malriecon kaj malaltan situacion kiel hontindaojn;
kiam la lando estas malbone regatakalkulu riecon kaj
honoron kiel hontindaojn.
14La Majstro diris: Tiukiu ne okupas tiun
postenonne enmiksias en iajn administrajn aferojn.
15La Majstro diris: De la komenco de la muziko
ludata de la muzikmajstro Zhi123 is Guan Ju47kiu estis
de la finomiaj oreloj estis plenplenaj de belaj harmoniaj
sonoj.
16 La Majstro dirisFervorega kaj tamen ne
honestanaiva kaj tamen ne senruzasinceraspekta kaj
tamen ne fidinda tian personon mi ne komprenas.
- 51 -

17La Majstro dirisLernu tiamamerekvaza

vi ne povus atingi vian celon kaj iam timus perdi tion
kio estas jam akirita.
18 La Majstro diris. Kiel majesta estis la
manieroen kiu Shun124kaj Yu125 regis la landonKiel
suverenoj ili dediis sian tuton al la bono de la popolo.
19La Majstro diris: Granda ja estis Yao126 kiel
suverenoKiel majesta li estis! Nur ielo estis plejalta,
kaj nur Yao povis sekvi ian ekzemplonKiel vasta estis
lia favoroLa popolo neniel povis trovi ustajn vortojn
por lin ladiKiel majesta estis li en la verkojkiujn li
kreisKaj kiel glora estis li enla eleganta ritarokiun li
iniciatis !
20Shun124 havis kvin eminentajn ministrojnkaj
la lando estis bone regataReo Wu127 diris
Mi havas
dek kapablajn ministrojnkiuj helpas al mi regi la
landon. Konfuceo diris: Proverbo dirasTalentuloj
estas malfacile troveblaju i ne estas vera? Post Tangkaj Yu-epokoj128, talentuloj estis plej abundaj en la
tempo de Reo Wu tamen inter ili troviis unu
virino Efektive estis nur na eminentaj ministrojReo
Wen129 posedis du trionojn de la landotamen li dare
vasalis al Yin-dinastio25Lia virtooni povas dirija
atingis la perfektecon.
21 La Majstro diris: Mi povas trovi nenion
neperfektan en la moralaj ecoj de Yu125Li mem nutris
sin per simplaj manaoj sed li oferis abundajn
bongustaojn al la spiritojLiaj iutagaj vestoj estis tre

- 52 -

malbonajsed li vestis sin luksege dum la oferadojLi

vivis en domo tre modestased li dediis sian tutan
forton al la konstruado de irigaci- kaj dren-sistemojMi
povas trovi nenion neperfektan en Yu.

- 53 -

APITRO IX ZI HAN
1La Majstro malofte parolis pri profitola volo de
ielo kaj perfekta virto130
2 Iu en Daxiang131 diris: Granda ja estas
KonfuceoLiaj scioj estas vastajsed bedarinde li ne
havas specialan kapablonper kiu li povus sin famigi.
Adinte pri tiola Majstro diris al siaj disiploj
Pri kio
do mi min okupu? u pri aro-veturigo? u pri
arkpafadoMi do min okupu pri caro-veturigo.
3La Majstro diris: La la ceremoniaj reguloj la
ceremonia apo devus esti farita el kanabtolosed nun
oni portas la silkan anstataeTio estas pli parakaj mi
sekvas la eneralan kutimonLa ceremoniaj reguloj
preskribaske oni riverencu malsupre de la perono de la
palaco kaj anka anta la tronosed nun oni riverencas
nur anta la trono post eniro en la palacan
ambregonTio estas arogantaoMi preferas riverenci
malsupre de la perono kaj anka anta la trono
kvankam tio ne estas konforma al la nuna enerala
kutimo.
4La Majstro estis tute libera de la kvar mankoj
Li faris nenian konjektonnek absolutan jesigonli
neniam obstinisnek opiniis sin iam prava
5Kiam la Majstro estis retenita en Kuang132li
diris: Post la morto de Reo Wen129u la kulturo ne
konservias i tie de miSe ielo vere intencus pereigi
la kulturontiam mimortema homone devus havi
rilaton al i. Kaj se ielo ne intencas pereigi la
- 54 -

kulturonloon do la popolo de Kuang povasfari kun

mi?
6Iu altranga regna oficisto demandis Zigong9
u
via Majstro estas sankta sauloKial li estas kapabla je
tiom multe da aferoj? Zigong respondis: Estas ielo
kiu faris lin saa kaj kapabla je diversaj aferoj.
Adinte pri tiola Majstro diris
Kiel tiu altranga
regna oficisto povus min koniKiam mi estis junami
estis mariakaj tial mi akiris al mi la kapablon fari
multajn praktikajn aferojnu klerulo en la vera senco
de la vorto povus havi tian diversecon de kapablo
Certe ne
7Lao133 diris: La Majstro diris: ar mi ne estis
dungita kiel regna oficistomi ellernis multajn artojn.
8La Majstro diris: u mi rigardis min kiel
posedanton de sciojNeSed se e simpla terkulturisto
venas kaj demandas min pri iu aferokiun mi tute ne
sciasmi estas preta funde esplori la aferon kun iuj iaj
por kaj kontra kaj laeble klarigi in al li.
9La Majstro diris: La Feng-birdo134 ne alflugas
la Rivero ne aperigas Ok Diagramojn135 jam restas al
mi nenia espero!
10Kiam la Majstro vidis personon en funebra
kostumoa iun en ceremoniaj apo kaj vestoa
blindulonkvankam tiu estis pli juna ol lili iam
stariiskaj se li devis preterpasi tiunli iam rapidigis
siajn paojn136
11Yan Yuan81kun admiro al la Majstro pri liaj

- 55 -

doktrinojdiris: Ju pli supren mi levas miajn rigardojn

al ilides pli altaj ili ajnas farigi; ju pli mi penas
trapenetri ilindes pli firmaj ili ajnas fariimi vidas
ke ili estas anta mi, kaj subite ili ajnas esti
malantaeLa Majstro pacience gvidas homojn pao
post pao sur la vojo de lernadoLi pli klerigas mian
menson per vasta literaturo kaj bridas mian konduton per
la decregulojKaj e se mi dezirus esi studi liajn
doktrinojnmi ne povus tion fari is la elerpio de mia
tuta fortoajnas, ke anta mi staras io altega; sed
kvankam mi deziras in surgrimpimi trovas neniun
vojon al ia supro.
12Kiam la Majstro estis serioze malsanaZilu62
deziris, ke oni faru preparojn por grandiozaj
funebraojPost mildigo de sia malsano la Majstro diris:
Jam longe daras la trompa konduto de You20Kiun mi
trompus per pretendo pri grandiozaj funebraojkiujn mi
ne meritasu mi trompus ielon? Ceteremi preferus
morti en la manoj de vimiaj disiplojofen la manoj de
preparantoj de funebraojKaj e se mi ne povos esti
solene enterigitau eblos al mi morti sur la vojo?
13 Zigong9 diris: i tie estas peco da bela
jadou mi metu in en keston kaj konservu ina mi
seru ion jad-konanton kaj in vendu? La Majstro diris:
Vendu in! Vendu inMi atendas iun jad-konanton
14La Majstro deziris transloii al loko loata de
la na sovaaj triboj de la orientoIu diris: Ili estas
krudajKiel vi povas fari tian aferon La Majstro

- 56 -

dirisSe noblulo loos tiekia krudeco povus resti

tie
15La Majstro diris: Post kiam mi revenis de
Wei-regno al Lu-regnomi reformis la muzikonpor ke
la pecoj en la Kortegaj Kantoj kaj Oferceremoniaj
Kantoj iu trovu sian ustanlokon.
16La Majstro diris: Ekstereservi al la princo
kaj liaj ministrojhejmeservi al siaj gepatroj kaj pli aaj
fratoj; rilate al funebraoj ne kurai ne fari sian
plejeblonkaj ne esti venkita de vino kiun el i tiuj
aferoj mi jam bone plenumas?
17Starante e riverola Majstro diris
La tempo
pasas kaj pasaskiel la akvo en i tiu riverokiu senese
fluas tage kaj nokte!
18La Majstro diris: Mi neniam vidis homonkiu
amus virton kiel belecon.
19 La Majstro diris: La lernado povas esti
komparata kun teramasigoSe nur per unu plia

korbo da tero mi povus fini la laboron kaj tamen

mi esas tion farila fakto estaske mi mem esas.
i povas esti komparata anka kun ebenigo de
grundo per teretoKvankam iun fojon nur unu
korbo da tero estas etitai; tamen la fakto estas
ke mi ja progresigas la ebenigadon.
20La Majstro diris:Tiukiu neniam lacias de
askultado de miaj instruojestas neniu alia of Hui17.
21 La Majstro diris pri Yan Yuan81: Kiel
bedarinda estas lia mortoMi vidis lian konstantan
progresadonMi neniam vidis lian halton.
- 57 -

22 La Majstro diris: Estas plantidoj kiuj

elkreskassed ne florasestas plantidojkiuj elkreskas
kaj florassed ne donas fruktojn.
23La Majstro diris: La junulo estas timindaKiel
do ni povas sciike lia estonteco ne estos egala al la nia!
Se li atingos la agon de kvardek a kvindek jaroj sen
distingiotiam li ne meritos esti timinda.
24La Majstro diris:u homoj povas rifuzi la
vortojn de severa admonoSed tiokio valorasestas
korekti sian kondutonu homoj povas ne ojigi adinte
vortojn obeajn kaj flatajn? Sed tiokio valorasestas fari
analizon al iliSe iu ojias pro tiuj i vortoj sen fari
analizon kaj akceptas alies admonon sen korekti sian
kondutonmi ja povas fari nenion kontra li.
25 La Majstro diris: Tenu fidelecon kaj
sincerecon kiel unuajn principojnNe amikiu kun tiuj
kiuj estas malpli bonaj ol viSe vi faris erarojntiam ne
timu ilin korekti.
26La Majstro diris:La komandanto povas esti
kaptita for de sia armeosed la volo de e ordinara homo
ne povas esti prenita for de li.
27La Majstro diris:Tiukiu ne sentas honton
starante en ifona vatita robo ce la flanko de homoj
vestitaj per peltaoj probable estas neniu alia ol
You20 Li estas nek envianek avidakial li la
prosperon ne atingas? i tiujn vortojn el Libro de
Poezio10 Zilu62 konstante ripetisLa Majstro diris:
Kiel do oni povus atingi prosperon nur per tio i?

- 58 -

28La Majstro diris:Frostiaskaj mi ekscias

ke la pinoj kaj cipresoj perdas siajn foliojn la lastaj.
29La Majstro diris: La sauloj estas liberaj de
perpleksecola virtuloj de maltrankvilokaj la kurauloj
de timo.
30La Majstro diris: Trovias homokun kiu oni
povas kune studised ne povas kune progresiTrovias
homokun kiu oni povas kune progresised ne povas
kune sin teni je la decregulojTrovias homokun kiu
oni povas kune sin teni je la decregulojsed ne povas
kune adapti sin al la angiantaj cirkonstancoj.
31La floraj branoj de l sovaga pruno
Kiel gracie ili sin balancas
Ne ar mi forte al vi ne sopiras
Sed ar tre fore vi de mi distancas
La Majstro komentis: Fakte li ne sopiras al iSe
1i vere sopirusla distanco estus por li nemo.137

- 59 -

APITRO X XIANG DANG

1Konfuceoen sia hejmlokoestis mildaafabla
kaj kvaza mallerta en parolo
Kiam li estis en la templo al la prapatroj a en la
princa palacoli parolis klare kaj fluesed diskrete
2 Kiam la Majstro atendis la princon en lia
palacoparolante kun regnaj oficistoj de la malpli alta
rangoli aspektis milde kaj oje; parolante kun la pli
altaj regnaj oficistoj, li aspektis honeste kaj
respekteKiam la princo alestisli aspektis respekte kaj
iom maltrankvile kaj lia paado estis senhasta kaj
firma
3Kiam la princo alvokis la Majstronpor komisii
al li akcepti gaston el alia regnolia mieno serioziis kaj
lia paado plirapidiisKiam li salutadis per kunigitaj
manoj la regnaj noficistojn kiuj staris dekstre kaj
maldekstre de lila baskoj de lia robo flirtadis jen
antaenjen malantaenen bonordoLi iris per rapidaj
paoj, kun siaj brakoj kiel disetenditaj flugiloj de
birdoPost kiam la gasto foririsli nepre tuj raportis al la
princo:La gastodirinte adiajam estas for.
4Kiam la Majstro eniris tra la pordego de la
princa palacoli aspektis time kaj singardekvaza la
pordego ne estus sufie grandapor ke li povu in
trapai.
Kiam li staris1i ne okupis la mezon de la pordego ;
kiam li transpaisli ne piede tuis la sojlon

- 60 -

Kiam li preterpais la vakan seon de la princolia

mieno serioziisliaj paoj plirapidiiskaj liaj vortoj
estis tiel mallatajkvaza li havus apena sufian
spiron por ilin eldiri
Kiam litenante supren la baskon de sia robo per
amba manojsupreniris al la princoli aspektis respekte
kaj singardekaj li tiel retenis la spiradonkvaza i jam
haltus
Post kiam li eliris el la adienchaloapena li
malsupreniris unu tuponlia vizao sereniis kaj li
ekhavis kontentan mienon.
Alveninte al la malsupro de la perono, li iris
antaen per rapidaj paoj, kun siaj brakoj kiel
disetenditaj flugiloj de birdo
Post kiam li revenis al sia lokolia aspekto ankora
montris respekton kaj maltrankvilon
5Kiam la Majstro partoprenis kiel sendito en
kortega ceremonio de alia regnotenante sian gui-on138
en la manojli sin klinis respekte kaj singardekvaza li
ne havus sufian forton por porti in. Levante in, li
havis tenion kvaza de saluto per kunigitaj manoj;
mallevante in, li kvaza intencis doni in al alia. Lia
mieno estis serioza kvaza en milito, kaj liaj paoj estis
malgrandaj, kvaza li irus la linio.
Dum prezentado de donacoj li havis afablan
mienon.
e sia privata adienco li montris sin senena kaj
oja
6. Noblulo ne uzis la koloron nigreruan nek la
- 61 -

ruenigran por la borderoj de sia kostumoEn sia hejmo

li portis nenion de koloro rua aw purpura.
En varmaj tagoj li surhavis sensubtofan veston el
kruda a fajna kanabtolosed i nepre estis portata sur
subvesto por esti videbla
Sur afida peltao li portis nigran supervestonsur
cervida peltao blankankaj sur vulpa peltajo flavan
La pelta jako portata hejme estis longakun la
dekstra maniko mallonga
Li postulis, ke lia litkovrilo estu duonoble pli longa
ol lia korpo.
En sia hejmo li uzis dikan pelton vulpan a melan
kiel sidkusenon
Post kiam pasis la tempo de funebroli portis
diversajn ornamaojn
Lia jupoforma malsupra vestokiu ne estis destinita
por la okazoj de kortega kaj ofera ceremoniojestis farita
el unupeca tukokies superflua parto nepre devis esti
fortondita
Li ne portis nigran afidan peltaon nek nigran
apon e kondolenca vizito
En la unua tago de iu monato li nepre metis sur
sin sian kortegan robon kaj faris viziton al la princo en
lia palaco
7Sin banante por fastado139oni nepre portis
banrobon el kanaba tolo
Dum fastado li nepre anis sian nutraon kaj
anka sian dormoambron

- 62 -

8. Oni ne malatas la grenon sufie senbranigitan

nek la viandon sufice haketitan
Li ne manis, grenon iman nek viandon
putranLi ne mangis manaon alikoloriintannek
malbonodorannek malbone kuiritannek prezentitan en
nekutima horoLi ne manis viandonkiu ne estis
distranita en difinita maniero, nek tion, kio ne estis
spicita per difinita saco
Kvankam sur la tablo estis abundo da viando,
tamen li manis malpli da i, ol da grennutrao
Nur en drinkado li ne limigis sin sed li ne
permesisal si esti konfuzita de i.
Li ne prenis vinon kaj kuiritan viandonaetitajn en
bazaro.
Li neniam estis sen zingibro dum manadosed
dai li prenis ne multe.
9 Oni konservis ne is la sekvanta tago la
viandonkiun li ricevis post sia partopreno en oferado
fare de la princo140. Laviandon de sia familia oferado li
konservis ne pli ol tri tagojn. Sed pli ol tri tagojn, li in
ne manis.
10. Dum manado oni ne konversaciis. En la lito li
ne parolis.
11Kvankam la manaoj estis nur malfajna rizo
kaj legoma supotamen oni nepre faris oferon per iom
da ili141Dum la ofero li nepre estis tiel respektoplena
kiel dum fastado
12Se la mato estis oblikve metitasur i oni ne

- 63 -

sidis
13Vintrinkinte kun najbarojoni ne eldomiis
anta foriro de iuj maljunuloj.
14Kiam la najbaroj plenumis siajn ceremoniojn
por forpeli pestajn influojnoni en sia kortega robo staris
sur la orienta perono
15Kiam oni petis transdoni sian saluton al sia
amiko en alia regnoli dufoje klinsalutis la komisiiton
kaj poste lin adiais
16. Kiam Ji Kang23 donacis al la Majstro
medikamentontiu klinsalutis kaj akceptis indirante
Mi ne konas ian econ. Mi ne kuraas in prove
preni.
17 Iun tagon fajro forlekis la evalstalon de
Konfuceo. Reveninte el la princa palaco, li demandis:
u iu homo brulvundiis? Li ne demandis pri la
evaloj.
18. Kiam la princo donacis al la Majstro kuiritan
viandon140, tiu nepre ordigis sian matonmem gustumis
in kaj poste disdonis in al aliajKiam la princo
donacis al li nekuiritan viandontiu nepre kuiris in kaj
oferis in al la spiritoj de siaj prapatrojKiam la princo
donacis al li vivan animalontiu nepre tenis in vivanta
Kiam Konfuceo servis la princon kunmanante kun
lianta ol la princo faris oferonli gustumis iun
manaon
19Kiam la Majstro estis malsana kaj la princo
venis lin vizitili turnis la kapon al la oriento kaj kovris
siajn ultrojn per sia kortega robo kaj lasis ian zonon
- 64 -

pendanta
20Kiam la princo sendis alvoki Konfuceonantau
of la evaloj aljungitaj al la kaleo, tiu jam piede ekiris.
21. Enirinte en Grandan Templon44, Konfuceo
demandis pri iu afero tiea.
22. Kiam amiko de Konfuceo mortis, se la mortinto
havis neniun parencon, kiu povas zorgi pri la sepulto, li
diris: Mi lin enterigos.
23. Akcenptante donacon de amiko, e se i povis
esti kaleo kaj evaloj, li ne klinsalutis la donacanton. La
sola donaco, pro kiu li klinsalutis, estis oferviando.
24. En la lito Konfuceo ne kuis surdorse kiel
kadavro. En la hejmo li ne havis seriozan mienon kiel en
ceremoniaj okazoj.
25. Kiam Konfuceo vidis iun en funebra vesto, eC
se tiu estis al li tre intima, li nepre anis sian mienon.
Kiam li vidis iun surhavantan ceremonioan apon, a
blindulon, e se tiu estis ofte renkontata de li, li nepre
salutis tiun en ceremonia maniero.
Al tiu, kiu estis portanta vestojn de mortinto, li
nepre klinis sin antaen kun la manoj sur la transversa
stango de sia kaleo, por montri simpation. Li klinis sin
en la sama maniero anka al tiu, kiu portis sur la dorso
landmapojn a loantarajn registrojn de la regno, por
esprimi respekton.
Vidante abundon da fajnaj manaoj sur la tablo, li
nepre anis sian mienon kaj stariis.
e subita ektondro kaj fortega vento li nepre anis
sian mienon.
- 65 -

26. Kiam Konfuceo estis preta enkaleii, li nepre

rekte staris, tirante la rimenon de la kaleo.
Kiam li estis en la kaleo, li ne rigardis posten, nek
haste parolis, nek montris per la fingro jen ion jen alion.
27Sentante sin minacataj de danerokelkaj
fazanoj, tuj flugis supren kaj, post kelktempa
rondflugadofalis sur arbon. La Majstro diris:La
fazaninoj tie sur la montego konas la cirkonstancojn! Ili
konas la cirkonstancojn! Zilu62 respektoplene salutis
ilin per kunigitaj manojkaj ili forflugis kun krioj

- 66 -

APITRO XI MAN JIN

1La Majstro diris:Tiujkiuj lernas ceremoniojn
kaj muzikon antaw ol farii regnaj oficistoj estas
kleruloj senprivilegiajdum tiujkiuj farias regnaj
oficistoj anta ol lerni ceremoniojn kaj muzikonestas
aristokratojSe mi devus elekti inter ili kompetentulojn
mi preferus la unuajn.
2La Majstro diris: El tiuj, kiuj siatempe sekvis
min en Chen- kaj Cai-regnojnun jam neniu estas e
mi.
3Tiujkiuj distingias per siaj virtaj principoj kaj
praktikoestas Yan YuanMin ZiqianRan Boniu kaj
ZhonggongPer sia kapablo en paroloZai Wo kaj
Zigong Per siaj administraj talentoj: Ran You kaj
JiluPer siaj literaturaj scioj: Ziyou kaj Zixia142
4. La Majstro diris: Hui17 ne estas tia homokiu
povus doni al mi helponar ionkion mi dirasli
akceptas kun ojo senescepte.
5. La Majstro diris: Fidela filo ja estas Min
Ziqian92Pri li aliaj homoj diras nenion malsaman de la
ladoj al li fare de 1iaj gepatroj kaj fratoj.
6. Nan Rong57 ripetade volegis la versojn pri la
blankjadagui-o 143Konfuceo edzigis lin al la filino de
sia pliaa frato
7Ji Kang23 demandiskiu el la disiploj de
Konfuceo amas lerni. La Majstro respondis: Yan Hui85
amis lerniMalfelie lia vivdaro estis mallonga, kaj li

- 67 -

mortisNun trovias neniukiu tiel amas lernikiel li.

8Post kiam Yan Yuan81 mortisYan Lu144lia
patropetis la Majstron, vendi sian kaleonpor aeti per
tio al YanYuan eksteran erkon. La Majstro diris: iu
nomas sian filon sia filotute egaleu li estas talenta a
neKiam mortis Li145mia filoli havis nur internan
erkonsed ne eksteranMi ne povas vendi mian
kaleonpor aeti al li eksteran erkonar al miiama
granda oficistoja ne decus piediri.
9Kiam Yan Yuan mortisla Maistro diris: Ho
veielo pereigas minielo pereigas min
10Kiam Yan Yuan mortisla Majstro dolorege
priploris linkaj liaj disiplojkiuj estis kun lidiris
Vi tro malojas !i troas mia malojo?li diris. Se
mi ne forte funebrus pri tiu i homopri kiu do mi devus
funebri
11Post kiam Yan Yuan mortisla disiploj de la
Majstro volis doni al 1i pompan enterigonLa Majstro
diris: Vi ne povas tion fari.
Sed malgrae ili enterigis lin en pompa
manieroLa Majstro diris: Hui17 traktis min kiel sian
patronsed mi ne povis trakti lin kiel mian filonLa
kulpo ne estas miaar liaj kunlernantoj tiel faris.
12Jilu82 demandis pri la servado al la spiritoj de
mortintojLa Majstro diris: Dum vi ankora ne povas
servi al vivantojkiel vi povus servi al la spiritoj de
mortintoj? Jilu aldonis: u vi permesas al mi demandi
pri la morto? La Majstro diris: Dum vi ankora ne

- 68 -

sciaskio estas la vivokiel vi povus sciikio estas la

morto?
13Min Ziqian92 staris e la flanko de la Majstro
kun mieno honesta kaj respektoplena; Zilu62 kun mieno
firmavola kaj sentima Ran You35 kaj Zigong9 kun
mieno milda kaj gajaLa Majstro ekojissed li diris
Vidante tian mienon de You20mi timaske li mortos
nenaturan morton.
14 En Lu-regno oni alikonstruis la regnan
trezorejon nomatan ChangfuMin Ziqian diris: u ne
estus pli bonese i estus riparita la sia malnova stilo
Kial do i devas esti alikonstruita? La Majstro diris:
Tiu i homo malofte parolasKiam li parolas1i certe
diras ion trafan.
15La Majstro dirisKial You20 ludas se- on146
i tie e mi? La aliaj disiploj pro tio komencis ne
respekti ZiluLa Majstro diris
You jam ascendis al la
halo, kvankam li ankora ne eniris en la internan
ambron147.
16Zigong9 demandiskiu el la duShi148 a
Shang37 estas la pli bonaLa Majstro diris: Shi
transiras la ustan Mezonkaj Shang ne atingas in.
Do, diris Zigong, Shi devas esti la pli bona. La
Majstro diris: Transiro estas same malbona kiel
neatingo.
17La efo de Ji-familio28 estis pli ria ol la duko
de Zhoukaj tamen Ran Qiu63 kolektis por 1i impostojn
kaj pligrandigis lian rieconLa Majstro diris: Ran Qiu

- 69 -

ne plu estas mia disiploMiaj knabojtamburu kaj lin

ataku.
18Chai149 estis stultetaShen54 estis nesprita.
Shi148 estis ekstrememaYou20 estis riskema
19La Majstro diris
Hui17 estas preska perfekte
virtased li ofte suferas ekstreman malrieconCi11
kiu ne submetas sin al la volo de ielofaras negocojn
kaj liaj juoj en spekulado ofte estas ustaj.
20Zizhang21 demandiskiel, oni povas farii bona
homo La Majstro diris: Tiu kiu ne sekvas la
paosignojn de aliajne povas eniri en la ambron de la
virto kaj sao.
21La Majstro diris: Ni iam ladas iun pro liaj
solidaj kaj sinceraj vortoj sed u li efektive estas
noblulo a u li nur ajnigas sin tia?
22Zilu62 demandis: u mi devas tuj plenumi
tionkion mi adis? La Majstro respondis: Kiel vi
povas tiel agidum ankora vivas viaj patro kaj pliaaj
fratojkiujn vi devas konsulti?
Ran You35 demandis la samontamen la Majstro
respondis: Jestuj plenumu tionkion vi adis.
Gongxi Hua117 do diris: You20 demandisu li
devas tuj plenumi tionkion li adiskaj vi diris: Vi
devas konsulti viajn patron kaj pliaajn fratojn. Qiu63
demandisu li devas tuj plenumi tionkion li adis
kaj vi diris: Tuj in plenumu. La respondojkiujn vi
us doniskonfuzas minkaj mi permesas al mi peti vin
pri klarigo. La Majstro diris:Qiu estas retiriema tial

- 70 -

mi lin instigisYou havas tro da kuraotial mi lin

retenis.
23La Majstro estis retenita en Kuang132 kaj Yan
Yuan81 postiis La Majstroe ilia rekuniodiris: Mi
pensiske vi jam mortis. Hui17 respondis: Dum vi
vivaskiel mi kuraus morti
24Ji Ziran150 demandis: u Zhong You91 kaj Ran
Qiu63 povas esti ministrojLa Majstro dirisMi
pensis, ke vi demandos pri iuj aliaj personojSed nun vi
demandas nur pri You kaj QiuHomokiu estas nomata
ministrodevas servi sian princon la tiokio estas
ustakaj kiam li trovaske li ne povas tiel agi.li
retiriasNun, koncerne You kaj Qiuili povas esti
nomataj nur ordinamj subuloj de la suvereno.
Ji Ziran dare demandis: Do ili iam sekvos sian
eonu ne? La Majstro dirisEn ago de mortigo de
patro a suverenoili certe ne sekvus lin.
25Zilu62 rekomendis Zigao151 por la ofico de
prefekto de Bi152 La Majstro diris: Tio alportos
malutilon al la tieuloj.
Zilu diris: Tie estas la popolo kaj regnaj
oficistojtie estas la altaroj de la dioj de la tero kaj
grenoKial do oni nepre devas legi librojn anta ol esti
rigardata kiel homo jam farinta lernadon? La Majstro
diris: Jen kial mi abomenas homon, kiu ruze sin
pravigas.
26. ZiluZeng Xi153Ran You35 kaj Gongxi Hua117
sidis apud la Majstro
La Majstro diris al ili: Kvankam mi estas iom pli
- 71 -

aga ol vi iujtamen ne vin enu pro mia alestoDe tago

al tago vi diras: Oni ne konas min! Se iu princo konus
vin kaj volus komisii al vi ion plenumikion do vi
dezirus fari?
Zilu respondis senpripenseSupozu regnon kun
mil militaroji trovias inter aliaj potencaj regnoj kaj
estas atakata de invadantaj armeoj kaj suferas
malsategonSe oni konfidus al mi la regadon de ien
tri jaroj mi povus fari la popolon kuraa en milito kaj ii
ilin ekscii la regulojn de virta konduto.
La Majstro ekridetis al li
Turninte sin al Ran Youla Majstro demandis
Kaj viRan You?
Ran You respondisSupozu regnon de sesdek a
sepdek kvadrataj li-oj122 a regnon de kvindek a
sesdekSe oni konfidus al mi la regadon de ien tri
jaroj
mi
povus
riigi
ian
popolon
is
abundecoKoncerne la aferon instrui al la popolo la
decregulojn kaj muzikon, mi devus atendi kompetentan
noblulon.
Kio estas viaj dezirojChi64? demandis la Majstro
al Gongxi Hua
Gongxi Hua respondis: Mi ne pretendas esti
kapabla plenumi i tiujn aferojnsed mi dezirus ilin lerni.
e oftaj ceremonioj en la princa prapatra templo a en
kunvenoj de princoj por aliancio mi volusportante
ceremoniajn veston kaj aponesti nur eta asistanto.
Laste la Majstro demandis Zeng Xi: Dian154kio
estas viaj deziroj?
- 72 -

Farante pazon dum ludado sur sia se-o146kies pli

kaj plimallatianta sono abrupte esisZeng Xi flanken
metis la instrumenton kaj stariis. Miaj deziroj, li diris,
estas diferencaj de tiuj de la tri kamaradoj.
Kia malutilo povas esti en tio? diris la Majstro.
Do anka visame kiel ilieldiru viajn dezirojn.
NuboneLa lastan monaton de printempo
portante printempajn vestojnkune kun kvin a ses
apitaj junuloj155 kaj ses a sep neapitaj knabojmi min
banus en la rivero Yi156uus la karesadon de la brizo de
Pluv-altaro157kaj kantante revenus hejmen.
La Majstro sentoplene faris profundan elspiron kaj
diris: Mi donas aprobon al Dian.
Post kiam la tri aliaj elirisZeng Xi restis tie kaj
demandis: Kion vi opinias pri la vortoj de tiuj i tri
kamaradoj?
La Majstro respondis: Ili nur eldiris iu siajn
dezirojn. Zeng Xi darigis: Majstrokial vi ridetis je
You20?
La Majstro respondis: La regado de regno
postulas la decregulojnLiaj vortoj ne estis modestajtial
mi ridetis je li.
Zeng Xi ree diris: Sed u tia regnokiun Ran Qiu
proponis al sine estas regno en la vera senco de la
vorto?
Jes jau vi iam vidis teritorion de sesdek a
sepdek kvadrataj li-oja de kvindek a sesdekkiu ne
estis regno?

- 73 -

Ankorafoje Zeng Xi demandis

Kaj u tia regno
kiun Chi proponis al sine estas regno?
La Majstro ree respondis: Se ien kiu trovias
prince prapatra templo kaj povas okazi kunvenoj de
princoj por aliancione estas regnokio do i estas
Se Chi estus eta asistanto en tiuj okazojkiu do povus
esti granda asistanto?

- 74 -

APITRO XII

YAN YUAN

1Yan Yuan81 demandis pri la perfekta virtoLa

Majstro diris: Kiu povas sin reteni kaj submetii al la
decotiu estas perfekte virtaSe vi unu tagon povos vin
reteni kaj submetii al la decoiuj sub la ielo honoros
vin kiel homon perfekte virtanEn la praktikado de la
perfekta virto oni dependas de si memu eblas dependi
de aliaj?
Yan Yuan diris: Permesu al mi demandi pri la
detaloj de la submetio al la deco. La Majstro respondis:
Rigardu nenion kontraan al la decoaskultu nenion
kontraan al la decodiru nenion kontraan al la deco
faru nenion kontraan al la deco.
Yan Yuan diris: Kvankam mi estas ne sufie
inteligenta, tamen mi volas praktiki viajn vortojn.
2Zhonggong83 demandis pri la perfekta virtoLa
Majstro diris: Kiam vi estas for el la hejmokondutu al
iu kvaza vi akceptus honoran gaston; kiam vi
laborigas la popolonagu tiel kvaza vi asistus e granda
oferadone faru al aliaj tionkion vi ne dezirus fari al vi
mem; ne havu plendemon en la regno nek en la
familioJen perfekta virto.
Zhonggong diris: Kvankam mi estas ne sufie
inteligentatamen mi volas praktiki viajn vortojn.
3Sima Niu158 demandis pri la perfekta virtoLa
Majstro diris: La homo perfekte virta estas diskreta en
sia parolo.
Diskreta en sia parolo! diris Sima Niu. u tio
- 75 -

povas esti rigardata kiel la perfekta virto? La Majstro

diris: Kiam oni sentas malfacilon en plenumou oni
povus esti alia ol diskreta en parolo?
4. Sima Niu demandis, kia devas esti la nobluloLa
Majstro diris: La noblulo havas nek maltrankvilonnek
timon.
Havi nek maltrankvilonnek timon! diris Sima
Niu. u tio povas konsistigi kion ni nomas la noblulo?
La Majstro diris: Kiam interna memekzameno
malkovras nenion malbonankio do estas maltrankviliga
kaj kio do estas timinda?
5Sima Niuplena de malojodiris: iuj aliaj
havas fratojnnur mi havas neniun. Zixia6 diris al li:
Mi adis la proverbon: Morto kaj vivo estas destinitaj
de la sortorieco kaj honoro dependas de ielo. Se la
noblulo konscience zorgas siajn aferojn kaj ne faras
erarojnkaj se li kondutas entile al aliaj kaj observas la
decregulojntiam iuj en la mondo estos liaj fratojKiel
do la vera noblulo povus maloji pro manko de fratoj?
6Zizhang21 demandis pri la prudento. La Majstro
diris: Tiusur kiun efikas nek kalumniojkiuj iom post
iom penetras en la mensonnek miskulpigojkiuj estas
dolorigaj kiel vundo en la karnopovas esti nomata
homo prudentaTiusur kiun efikas nek kalumniojkiuj
iom post iom penetras en la menson, nek miskulpigoj
kiuj estas dolorigaj kiel vundo en la karnopovas esti
nomata anka homo malproksimvida.
7Zigong9 demandis pri la regadoLa Majstro diris:

- 76 -

La necesaj kondioj de regado estas sufiaj nutraoj

sufiaj armiloj kaj la fido de la popolo al sia reganto.
Zigong diris: Se oni estas devigitaj nepre forigi
unu el la trikiun do unue la vi? La armilojn, diris la
Majstro
Zigong ree demandis:Se oni estas devigitaj nepre
forigi unu el la du restantajkiun do la vi? La Majstro
respondis: La nutraojnDe la antikveco neniu povas
eviti la mortonSed se la popolo havas nenian fidon al
siaj regantojla regno neniel povas firme stari.
8Ji Zicheng159 diris: Por la noblulo sufias nur la
esencaj kvalitoj kial do necesas la ornamaj ecoj?
Zigong diris: Estas bedarindeke visinjorotiel erare
parolas pri la noblulo! Vian langon ja ne povas kuratingi
kvar evalojOrnamaoj estas kiel esenco; esenco estas
kiel ornamaojLa felo de tigro a leopardo senigita je
iaj haroj ja estas simila al la felo de hundo a kapro
senigita je iaj haroj.
9La princo Ai22 demandis You Ruo160: La jaro
estas malgrasakaj la kolektitaj impostoj ne sufias por
kovri la regnajn elspezojnKion do fari?
You Ruo respondis: Kial ne meti dek-pocentan
imposton?
La princo diris: E la dudek-pocentan mi trovas
nesufiakiel do mi povus meti la sistemon de dek
pocentoj?
You Ruo respondis:Se la popolo uas sufiecon
kiel do vi povus suferi malsufieconSe la popolo

- 77 -

suferas malsufieconkiel do vi povus ui sufiecon?

10Kiam Zizhang21 demandiskiel altigi la virton
kaj fari distingon inter la konfuziteco kaj nekonfuziteco
de pensoj la Majstro diris: Teni fidelecon kaj
sincerecon kiel unuajn principojn kaj alproksimii al
tiokio estas justa tio estas la maniero altigi la
virtonKiam oni amas iunoni deziraske li longe vivu
kiam oni malamas lin oni deziras, ke li tuj
mortuDezirike li vivu kaj anka tuj mortuestas
ekzemplo de konfuziteco de pensojTio ajnas stranga
kaj alportas nenian utilon.
11La princo Jing de Qi161 demandis Konfuceon
pri la regadoKonfuceo respondisLa princo kondutu
princela ministro kondutu ministrela patro kondutu
patre kaj la filo kondutu file. Prave! diris la
princo
Se la princo ne kondutus princela ministro ne
kondutus ministrela patro ne kondutus patre kaj la filo
ne kondutus filekvankam da milio mi havas abundon
u mi povus in ui?
12La Majstro diris: HaEstas nur You20kiu
povus decidi procesojn askultinte unu partion!
Zilu62 neniam prokrastis la plenumon de sia
promeso
13La Majstro diris
Juante procesojnmi estas
same kiel la aliajLa mikio estas necesa estas igi la
popolon havi nenian proceson.
14Zizhang21 demandis pri la regadoLa Majstro
diris: Estu senlaca sur via posteno kaj fidela en
plenumo de dekretoj.
- 78 -

15La Majstro diris

La noblulokiu vaste studas
literaturon kaj samtempe scias kiel konduti la la
decregulojne povas deflankii de la usta vojo.
16La Majstro diris: La nobluloj ebligas al aliaj
plenumi siajn bonajn dezirojn kaj ne ebligas al ili
plenumi siajn malbonajn dezirojnLa malgrandaj homoj
faras uste la malon.
17. Ji Kang23 demandis Konfuceon pri la regado.
Konfuceo respondisRegi signifas esti virtemaSe vi
donas virtan ekzemplon en via gvidadokiu do kuraus
alie konduti?
18Ji Kangafliktita pri la granda nombro da
elistoj
en
la
lando,
petis
konsilon
de
KonfuceoKonfuceo respondis
Se vi povus bridi vian
avideconili ne teluse se vi ilin rekompencus.
19Ji Kang demandis Konfuceon pri la regado
Kiel vi opinias pri mortigo de la homoj malvirtaj por
la bono de la virtaj? Konfuceo respondis: Sinjorokial
do necesus al vi mortigi homojn en la regado de via
regnoSe viaj montritaj deziroj estas vere por tiokio
estas bonala popolo certe farios bonaLa rilato inter la
regantoj kaj la regatoj estas kiel tiu inter la vento kaj la
herbojLa herboj devas kliniikiam la vento blovas sur
ilin.
20Zizhang21 demandis: Kia devas esti la klerulo
kiu povas esti nomata distingia?La Majstro diris
Kion signifas via distingio? Zizhang respondis
Tio estasesti vaste konata kaj en la regno kaj en la

- 79 -

fedo de iu granda oficisto. La Majstro diris:Tio estas

renomone distingioLa homo distingia devas esti
honesta kaj justama. Li estas sperta en pesado de alies
vortoj kaj en observado de alies mienoj. Li volonte
humiligas sin al aliajTia homo certe distingias kaj en
la regno kaj en la fedo de iu granda oficistoKoncerne
la homonkiu amas renomonli estas virta nur ajne
sed ne en siaj agojtamen likun nenia dubo pri si mem
pretendas esti virtemaTia homo certe povas akiri al si
renomon kaj en la regno kaj en la fedo de iu granda
oficisto.
21Promenante kun la Majstro sub Pluv-altaro157
Fan Chi13 diris: Mi arogas al mi demandikiel altigi la
virtonkorekti la kulpon kaj fari distingon inter la
konfuziteco kaj nekonfuziteco de pensoj. La Majstro
diris: Vere bonan demandon vi farisSe oni diligente
laboras anta ol rikolti sukcesonu tio ne signifas altigi
la virtonSe oni atakas sian propran malbonon kaj ne
tiun de aliaju tio ne signifas korekti la kulponSe pro
momenta kolero oni forgesas sian memon kaj e siajn
gepatrojnu tio ne estas ekzemplo de konfuziteco de
pensoj?
22Fan Chi demandis pri la perfekta virtoLa
Majstro diris: i estas ami iujn homojn. Li demandis
pri la saeco de la regantoLa Majstro dirisi estas
bone koni iujn homojn.
Fan Chi ne tuj komprenis i tiujn respondojnLa
Majstro aldonis: Promociu la honestajn kaj postenigu
ilin super la malhonestaj; tiamaniere la malhonestaj
- 80 -

povos esti honestigitaj.

Fan Chi retiriis kajvidinte Zixia6diris al tiu
us mi vizitis nian Majstron kaj demandis lin pri la
saeco de la regantoLi diris: Promociu la honestajn kaj
postenigu ilin super la malhonestaj; tiamaniere la
malhonestaj povos esti honestigitaj. Kion signifas liaj
vortoj?
Zixia diris:Vere signifoplenaj estas liaj vortoj
Kiam Shun124 ekregis la landonli elektis Gaoyao162 el
inter la sennombraj homoj kaj promociis lin al
ministrecokaj pro tio iuj senvirtuloj malaperisKiam
Tang163 ekregis la landonli elektisYiyin164 el inter la
sennombraj homoj kaj promociis lin al efministreco
kaj pro tio iuj senvirtuloj malaperis.
23Zigong9 demandis pri la amikecoLa Majstro
diris: Fidele admonu vian amikon kaj lerte gvidu linSe
tio malsukcesasesuNe kazu malhonoron al vi.
24Majstro Zeng5 diris
La nobluloj intimias kun
siaj amikoj sur literatura bazo kaj helpas sian virton per
ilia amikeco.

- 81 -

APITRO XIII

ZI LU

1Zilu62 demandis pri la regadoLa Majstro diris:

Donu virtan ekzemplon por la popolo kaj poste
diligentigu ilin. Li petis pluan instruonLa Majstro diris:
Estu senlaca en i tiuj aferoj.
2. Zhonggong83, fariinte intendanto de
Ji-familio28demandis pri la regadoLa Majstro diris
Donu bonan ekzemplon por viaj subulojpardonu
iliajn eraretojn, kaj promociu homojn virtajn kaj
talentajn.
Zhonggong diris:Kiel oni povas sciikiuj estas
virtaj kaj talentajpor ke mi povu ilin promociiLa
Majstro diris: Promociu tiujn, kiujn vi bone
konasKoncerne tiujnkiujn vi ne bone konasu aliaj
povos ilin neglekti
3Zilu62 diris: La princo de Wei108 atendaske vi
venu al li kaj administru lian regnonKiondo vi
opiniosvi anta io devas fari?
La Majstro diris: Tio certe estos ustigi nomojn.
Zilu diris: uCerte via diro havas nenian rilaton
al la aferoKial nomoj devas esti ustigitaj?
La Majstro dirisKiel senklera vi estasYou20
La noblulorilate kion li ne sciasplejofte prenas
rezervieman sintenon. Se nomoj ne estas ustajtiam
kio estas dirita do ne estas firme bazitakaj se kio estas
ne firme bazitado ne povas esti sukcese efektivigitaSe
kio ne estas sukcese efektivigitatiam la decreguloj kaj
muziko ne prosperas. Se la decreguloj kaj muziko ne
- 82 -

prosperastiam punoj ne trafas krimojnKaj se punoj ne

trafas krimojntiam la popolo ne sciaskien meti siajn
manojn kaj piedojnTial la nomojkiiujn la nobluloj
uzasnepre devas esti adekvate diritajkaj tiokio estas
diritanepre devas esti adekvate efektivigitaTial la
nobluloj neniam devas diri senpripense.
4Fan Chi13 petis instrui al li terkulturadonLa
Majstro diris:Mi ne estas tiel taga por tiokiel
veterana terkulturisto. Li petis instrui al li anka
legomkulturadonkaj la Majstro diris: Mi ne estas tiel
taga por tiokiel veterana legomkulturisto.
Post kiam Fan Chi eliris la Majstro diris
Malgranda homo ja estas Fan Xu165 Se la reganto
amas la decon, la popolo ne kuraas ne respekti linSe li
agas justela popolo ne kuraas ne submeti sin al lia
ekzemploSe li estas sincerala popolo ne kuraas ne
diri la veronKiam i tiuj aferoj ekzistashomoj el iuj
lokoj venos al liportante surdorse siajn infanojn. Kial
do li bezonas sin okupi pri terkulturado?
5La Majstro diris
Homo povas reciti la Tricent
10
Poemojn sedpostenigite al registara oficoli ne scias
kiel agiasendite al alia regno kun komisioli ne
kapablas lerte fari traktadon sen helpo de aliajE se tia
homo estas leginta multajn librojn, kian utilon do tio
povas alporti al li?
6La Majstro diris:Kiam la reganto dece kondutas,
io iras bonee se li ne donas ordonojnSed se li ne
dece kondutase se li donas ordonojnoni ne obeas
lin.
- 83 -

7La Majstro diris

La regado de Lu-regno kaj tiu
de Wei-regno estas fratoj.
8Koncerne Jing166princidon de Weila Majstro
diris: Li bone scias la familian ekonomionKiam li
komencis havi posedaonli diris
Hapreska sufie
Kiam la posedao iom plimultiisli diris
Ha! preska
kompleteKiam li fariis riali diris: Hapreska
lukse!
9Kiam la Majstro veturis al Wei-regnoRan
You35 kondukis lian kaleonLa Majstro dirisKiel
grandnombra estas la popolo ! Ran You demandis:
Nun kiam la popolo estas grandnombrakio pli devas
esti farita por ili? Riigu ilin, estis la respondo.
Kaj kiam ili jam estas riigitajkio pli devas esti
farita?La Majstro respondis: Instruu ilin.
10. La Majstro diris: Se iu princo komisius al mi
la regadon de sia regno, en la daro de dek du monatoj
mi farus ion konsiderindan. En tri jaroj la regado estus
perfektigita.
11La Majstro diris: Se bonaj homoj regus
regnon dum cent jaroj sinsekveili povus venki la
brutalecon kaj nenecesigi la mortpunojn.167 Pravaj ja
estas i tiuj vortoj!
12La Majstro dirisSe aperus vere bona reo
li certe bezonus tridek jarojnpor igi la virton regi en la
lando.
13La Majstro diris:Se la reganto faras sian
konduton ladecakian malfacilon li havos en sia regado?

- 84 -

Se li ne povas fari sian konduton ladecakiel do li

povus ladecigi aliajn?
14Kiam Ran You35 revenis el sia oficejola
Majstro demandis al li: Kial vi revenas tiel malfrue?
Li respondis
Mi havis registarajn aferojn. La Majstro
dirisCerte nur ordinarajn aferojnSe trovius gravaj
aferojkvankam mi nun ne estas en oficomi devus esti
konsultita pri ili.
15La princo Ding46 demandis: u ekzistas tia
aferoke unu sola frazo povus prosperigi regnon?
Konfuceo respondis: Tia rezulto ne povas esti
atendata el unu frazo. Tamen trovias popoldiro
Princi estas malfacile; ministry ne estas facile. Se
princosciante la malfacilecon esti princoregas kun
zorga konsciencecou tio ne estas proksima al la
prosperigo de regno fare de unu sola frazo?
La princo Ding ree demandis:u ekzistas tia
aferoke unu frazo povus ruinigi regnon?
Konfuceo respondis:Tia rezulto ne povas esti atendata
ke unu frazo. Tamen trovias popoldiro Mi, estante
princohavas nenian alian plezuronol mi neniam estas
malobeata en tiokion mi diras. Se la vortoj diritaj de
reganto estas bonaj kaj neniu malobeas linu anka do
ne estas bona? Sed se la vortoj diritaj de li ne estas
bonajkaj neniu malobeas linu tio ne estas proksima
al la ruinigo de regno fare de unu sola frazo?
16La duko de She110 demandis pri la regadoLa
Majstro diris:Bona regado estias tiamkiam tiujkiuj

- 85 -

loas proksime estas feliaj kaj tiuj kiuj loas

malproksimeestas altirataj.
17Zixia6fariinte prefekto de Jufu168demandis
pri la regado La Majstro diris: Ne deziru troan
rapideconnek rigardu malgrandajn profitojnSe vi
deziras troan rapideconvi ne atingos sukceson; kaj se vi
fiksas la rigardon sur malgrandaj profitojgrandaj aferoj
ne estos plenumitaj.
18La duko de She110 informis Konfuceon: En
mia hejmloko estas homo honestaFoje lia patro telis
afonkaj li denuncis sian patron pri la stelo. Konfuceo
diris: En mia hejmloko la honestuloj estas diferencaj de
tiu homoLa patro kaas la miskonduton de la filokaj la
filo kaas la miskonduton de la patroHonesteco ja
trovias en tio i.
19Fan Chi13 demandis pri la perfekta virtoLa
Majstro diris: i estasen la iutaga vivoseriozeco; en
la administrado de aferoj diligenteco; en rilatoj kun
aliaj sincereco i tiuj kvalitoj ne povas esti
neglektataj e inter krudaj nekulturitaj triboj.
20Zigong9 demandisKiajn kvalitojn oni devas
posedipor esti klerulo? La Majstro diris: Tiukiu en
sia konduto konservas hontosenton kajsendite al alia
regnone malhonoras komision de sia princomeritas
esti klerulo.
Zigong darigis: u vi permesas al mi demandi
kiu povas esti rigardata kiel klerulo malpli bona?La
Majstro diris: Tiukiun liaj parencoj ladas pri lia

- 86 -

fideleco al siaj gepatrojkaj kiun liaj samlokanoj kaj

najbaroj ladas pri lia respektemo al siaj pli aaj fratoj.
La disiplo ree demandis: u vi permesas al mi
demandi pri klerulo ankora malpli bona? La Majstro
diris: Li estas nepre sincera en tiokion li diraskaj
nepre efektivigas tionkion li farasLi estas obstina
malgranda homo Tamen li povasesti rigardata kiel
klerulo ankora malpli bona.
Zigong fine demandis
Kia specaj do estas tiuj de
la nuna tempokiuj sin okupas pri registaraj aferoj?
La Majstro diris
Batiuj malgrandanimuloj ne meritas
konsideron!
21La Majstro diris
Se mi ne povus trovi homojn
sekvantajn la ustan Mezon103kun kiuj mi povus havi
rilatojnmi preferus la fervorajn kaj la singardemajn. La
fervoraj havas entreprenemon;la singardemaj detenas sin
de tiokio estas malbona.
22La Majstro diris:La suduloj havas proverbon:
Homo sen konstanteco ne povas esti e
soristo-kuracisto. Prave
En Libro de anioj 109 estas dirite:
Nekonstanta en sia virtoli pli a malpli frue hontigos
sin mem. La Majstro diris:Tio signifas nurke al tiu
kiu ne havas konstanteconne necesas fari divenadon
per Ok Diagramoj135.
23La Majstro diris:La nobluloj akordiassed
ne flatasla malgrandaj homoj flatassed ne akordias
24Zigong9 demandisKion vi diras pri homo

- 87 -

kiu estas ladataj de iuj loantoj en sia vilao?La

Majstro respondis:Tio ne estas sufia por doni mian
aprobon al li.
Kaj kion vi diras pri tiukiu estas malamata de
iuj loantoj en sia vilaoLa Majstro dirisAnka
tio ne estas sufia por fari konkludonPli bone estus se
inter la loantoj en lia vilaola bonaj ladus lin kaj la
malbonaj malamus lin.
25La Majstro diris
Servi sub noblulo estas facile
kaj plai al li estas malfacileSe vi penas plai al li en tia
manierokiu ne estas konforma al la virtovi neniel
povas plai al liSed en lia dungado de homojli uzas
ilin la ilia kapabloServi sub malgranda homo estas
malfacile kaj plai al li estas facileSe vi penas plai al
likvankam la maniero ne estas konforma al la virtovi
povas facile plai al liSed en lia dungado de homojli
postulaske ili estu kapablaj je io.
26 La Majstro diris: La nobluloj estas
dignoplenajsed neniam arogantajla malgrandaj homoj
estas arogantajsed neniam dignoplenaj.
27La Majstro diris: Tiu kiu estas firma
persistemamodesta kaj diskretaestas proksima al la
perfekta virto.
28Zilu62 demandis: Kiajn kvalitojn oni devas
posedipor esti klerulo? La Majstro diris
Li devas esti
bonintence kritikema kaj indulge milda: inter siaj
amikoj bonintence kritikemainter siaj fratoj indulge
milda.

- 88 -

29La Majstro diris

Se homo vere bona instruas
la popolon sep jarojnili anka povos esti senditaj kiel
soldatoj en militon.
30La Majstro diris: Sendi netrejnitan popolon en
militon signfias ilin foreti.

- 89 -

APITRO XIV MAN WEN

1Xian169 demandiskio estas hontoLa Majstro
diris: Kiam la regno estas administrata de saa kaj
honesta registarooni povas esti ia oficisto kaj ricevi
salajron sed kiam la regno estas administrata de
malluma kaj koruptita registaroestas honto funkcii kiel
ia salajrata oficisto.
u tiuj kiuj estas liberaj de superemo
fanfaronemomalpardonemo kaj avidecopovas esti
nomataj homoj de perfekta virto? La Majstro diris
Ili
povas esti rigardataj kiel bonaj homoj malfacile
troveblajsed u ili povas esti kalkulataj kiel homoj de
perfekta virtomi ne scias.
2La Majstro diris
La klerulojkies koro kroias
al komfortone meritas esti rigardataj kiel kleruloj.
3La Majstro dirisKiam la regno estas bone
regataoni estas honesta en siaj paroloj kaj agojKiam la
regno estas malbone regataoni estas honesta en siaj
agoj sed deteniema en siaj paroloj.
4La Majstro diris: Tiukiu havas moralan
povoncerte posedas anka famajn dirojn; sed tiukiu
havas famajn dirojn ne nepre posedas moralan
povonLa virta homo certe posedas kuraon; sed kuraa
homo ne nepre estas virta.
5Nangong Kuo170 demandis Konfuceon: Yi171
estis lerta en arkpafadokaj Ao172 estis bona kondukanto
de ipbatalo sed neniu el ili mortis naturan

- 90 -

mortonYu125 kaj Ji173 mem faris terkulturadonkaj ili

fariis posedantoj de la landoKial do estis tielLa
Majstro faris nenian respondon.
Post kiam Nangong Kuo elirisla Majstro diris
Noblulo ja estas tiu i homo Estimanto de alta
moralo ja estas tiu i homo!
6La Majstro diris: Inter homoj en alta situacio
probable ekzistas tiujkiuj ne estas virtajsed malgranda
homokiu samtempe estas virtanemam ekzistas.
7La Majstro dirisSe vi amas iun homonkiel
vi povas ne penlaborigi lin? Kaj se vi estas lojala al li
kiel vi povas ne doni al li admonon?
8 La Majstro diris: En preparo de la leaj
dokumentoj kaj dekretoj de Zheng-regno Bi Chen174
unue faris la malneton; Shi Shu175 ekzamenis ian
enhavon kaj donis siajn opiniojnZiyu176diplomato
poste faris aldonojn a modifonkajfineZichan68 de
Dongli177 donis al i finan poluradon.
9Oni demandis pri ZichanLa Majstro diris:Li
estis bonkora homo.
Li demandis pri Zixi178La Majstro diris: Tiu
homoTiu homo!
Li demandis pri Guan Zhong49La Majstro diris:
Li estis kompetentulo Li senigis la efon de
Bo-familio179 je lia fedo Pianyi180 kun tricent familioj
kaj igis lin mani nur krudan grenontamen tiu eldiris
neniun plendan vorton is la morto.
10La Majstro diris
Vivi en malrieco sen plendoj

- 91 -

estas malfacileVivi en rieco sen fiero estas facile.

11La Majstro diris
Meng Gongchuo181 estas pli
ol taga por esti vasalo al la familioj de Zhao kaj
Wei182sed li ne estas taga por esti granda oficisto de la
malgrandaj regnoj Teng kaj Xue183.
12Zilu62 demandiskio konsistigas kompletan
homonLa Majstro dirisSupozu homon kun la sao
de Zang Wuzhon184 la malavideco de Meng
Gongchuo181la braveco de Zhuangzi de Bian185kaj la
multflankaj talentoj de Ran Qiu63 kaj aldonu al tiuj i
kvalitoj la kulturitecon pri la decreguloj kaj muzikotia
homo povus esti kalkulata kiel kompleta homo. Li
poste aldonis:Sed kial do necesas al la nuntempa
kompleta homo havi i tiujn kvalitojn? La homokiu
vidante profiton pensas pri justeco; kiu vidante
daneronestas preta fordoni sian vivonkaj kiu ne
forgesas siajn malnovajn promesojnkiel ajn longe li
vivas en mizerotia homo nun povas esti kalkulata kiel
kompleta homo.
13La Majstro demandis Gongming Jia186 pri
GongshuWen187: u estas vere ke via mastro ne
parolasnek ridasnek faras prenon?
Gongming Jia respondis: Tio estas malvera
raportoMia mastro parolas tiamkiam estas la tempo
por parolikaj tial oni ne antipatias liajn parolojnLi
ridas tiamkiam prezentias okazo por ridikaj tial oni
ne antipatias lian ridonLi faras prenon tiamkiam la
preno estas konforma al justecokaj tial oni ne antipatias
lian prenon.
- 92 -

La Majstro diris: u tiel estas u vere tiel

estas?
14 La Majstro diris: Zang Wuzhong184 sin
apogante sur la de li posedata urbo Fang188postuliske
la princo de Lu-regno nomumu liajn posteulojn ministroj
kaj nobelojKvankam oni diriske li ne uzis forton
kontra sia suverenotamen tion nune kredas.
15La Majstro diris: La princo Wen de Jin189
estis ruza kaj ne honestaLa princo Huan190 de Qi estis
honesta kaj ne ruza.
16Zilu62 dirisLa princo Huan190 kaziske lia
pli aa frato Jiu191 estis mortigitakaj pro tio Shao Hu192
sin mortigis kun la mastro sed Guan Zhong49 ne
mortis. Poste li demandis: u oni povas dirike Guan
Zhong estis homo sen virto? La Majstro dirisLa
princo Huan multfoje kunvenis kun diversregnaj princoj
kaj tiel evitis uzi armilojn kaj militarojn: tio efektiviis
dank al la influo de Guan ZhongJen la virto de Guan
ZhongJen la virto de Guan Zhong.
17Zigong9 dirisu oni povas dirike Guan
Zhong estis homo sen virto? Kiam la princo Huan
kaziske lia pliaa frato estis mortigitaGuan Zhong ne
mortis kun liPlieli e fariis efministro al Huan. La
Majstro dirisGuan Zhong funkciis kiel efministro al
la princo Huanhelpis al li farii efo super iuj princoj
kaj ustigis ion ne ustan sub la ieloNun la popolo
ankora uas la donacojnkiujn li faris al niSen Guan
Zhong nun ni eble ankora portus niajn harojn

- 93 -

neligitajnkaj niaj jakoj ankora butonumius e la

maldekstra flanko193 u oni povus postuli de li la
malgrandan fidelecon de ordinaraj viroj kaj ordinaraj
virinojkiuj sin mortigus en valosen kono de aliaj?
18La granda oficisto Xun194kiu antae estis
vasalo de Gongshu Wen187 estis rekomendita de
Gongshu Wen kajkune kun tiuestis promociita al
ministreco de la princoLa Majstroadinte pri tio
dirisGongshu ja meritas la postmortan titolon Wen
la Virta.
19Kiam la Majstro parolis pri la senmoraleco de
la princo Ling de Wei195Ji Kang23 diris
Havante tian
senmoralan naturonkial do li ne perdas sian regnon?
Konfuceo diris: Zhongshu Yu196 prizorgas la
akceptadon de liaj aliregnaj gastoj Zhu Tuo99
administras lian prapatran templon Wangsun Jia41
komandas la armeojnKun la subuloj kiaj tiuj ikiel li
povus perdi sian regnon?
20 La Majstro diris: Tiu kiu parolas sen
modestecotrovos malfacila efektivigi siajn vortojn.
21Chen Cheng197 murdis la princon Jian198 de
Ji-regnoAdinte pri tioKonfuceo sin banisiris al la
princa palaco de Lu-regno kaj informis la princon Ai22:
Chen Heng197 mortigis sian suverenonMi petaske vi
lin punu. La princo diris: Informu la efojn de la tri
familio199 pri tio.
Konfuceo retiriis kaj diris: ar mi iam estis
granda oficistomi ne kuraas ne raporti tionsed mia
princo diris al mi: Informu la efojn de la tri familioj pri
- 94 -

tio.
Li iris al la efoj kaj informis ilinsed ili ne volis
agi Konfuceo do diris: ar mi iam estis granda
oficistomi ne kuraas ne raporti tion al vi.
22Zilu62 demandis kiel servi la princonLa
Majstro diris: Ne trompu lin kaj, se necese,
kontrastaru lin uste en la vizaon.
23La Majstro dirisLa nobluloj supreniras al la
virto kaj justo; la malgrandaj homoj malsupreniras al
rieco kaj profito.
24La Majstro dirisEn la antikveco oni lernis
kun la celo perfektigi sin memNuntempe oni lernas kun
la celo rikolti alies ladon.
25Qu Boyu200 sendis senditon kun amikaj salutoj
al KonfuceoKonfuceo sidigis la senditon kaj demandis
linPri kio nun via mastro sin okupas? La sendito
respondis Mia maestro deziras malmultigi siajn
kulpojnsed li ankora ne sukcesas.
Post kiam la sendito elirisla Majstro dirisVere
bona senditoVere bona sendito!
26La Majstro diris: Tiukiu ne okupas tiun
postenonne enmiksias en iajn administrajn aferojn.
Majstro Zeng5 diris: La noblulojen siaj pensoj
iam estas sur sia posteno.
27La Majstro dirisLa nobluloj hontas pri tio
ke liaj paroloj superas liajn agojn.
28La Majstro diris: La morala naturo de la
noblulo estas triobla, sed in mi ne povas posediVirta

- 95 -

li estas libera de maltrankvilo; saali estas libera de

konfuzokuraali estas libera de timo. Zigong9 diris:
Majstrotio ja estas la morala naturo de vi mem.
29 Zigong havis la kutimon paroli pri alies
mankojLa Majstro diris: u viCi11jam atingis altan
gradon de virto? Koncerne minmi ne havas liberan
tempon por tio.
30La Majstro diris: Min maltrankviligas ne tio
ke oni ne konas minsed tioke al mi mankas kapablo.
31La Majstro diris
u tiukiu ne anticipas alies
trompemon, nek senbaze suspektas alian pri
malsincerecokaj tamen estas kapabla antatempe ilin
perceptine estas homo vere saa?
32Weisheng Mu201 diris al Konfuceo: Qiu202
kial vi tiel iradas de loko al lokou vi ne jam fariis
parolanto kun glata lango?Konfuceo dirisMi ne
kuraas ludi la rolon de tia parolantosed mi malamas
tiujn obstinajn homojn.
33La Majstro diris: evalo estas ladinda ne pro
sia fortosed pro siaj bonaj kvalitoj.
34Iu diris:Kion vi diras pri la principoke
ofendo devas esti rekompencita per bonfaro? La
Majstro dirisTiuokaze per kio do vi rekompencos
bonfaron? Prefere rekompencu ofendon per justokaj
rekompencu bonfaron per bonfaro.
35La Majstro dirisHo vetrovias neniu
kiu min komprenus. Zigong9 diris: Kiel povas estike
neniu vin komprenas La Majstro diris: Mi ne

- 96 -

grumblas kontra ielonek murmuras kontra homoj

ar mi studas mondajn aferojn kaj konas la volon de
ielo. Tiu. Kiu min komprenas, probable estas nur
ielo !
36 Gongbo Liao203 kalumniis Zilu62 al
Jisun204 Zifu Jingbo informis Konfuceon pri tio
diranteLia moto certe lasas sin trompita de Gongbo
Liaosed mi ankora havas sufian forton por mortigi
tiun kaj elmontri ties kadavron en la bazaro.
La Majstro diris: u miaj principoj povos
efektivii Tio estas destinita de la sortou ili
neniam povos efektivii Anka tio estas destinita
de la sortoKion do Gongbo Liao povas fari kontra mia
sorto?
37La Majstro diris
Iuj eminentuloj ermitias por
eviti la mondonIuj ermitias por eviti sian propran
landon Iuj ermitias por eviti malrespektajn
mienojnIuj ermitias por eviti malicajn vortojn.
Poste la Majstro aldonis: Estas sep homoj206kiuj
jam ermitiis.
38Foje Zilu62 pasigis nokton apud Shimen207La
sekvantan matenonkiam li estis enironta la urbonla
gardisto de la urbopordego diris al li: De kiu vi venas?
Zilu diris: De s-ro Kong208. u li estas tiu, diris la
gardisto, kiu sciaske io estas nefareblakaj tamen
nepre volas tion fari?
39Iun tagonkiam la Majstro ludis sur tona
frapinstrumento en Wei-regnoin homoportante pajlan

- 97 -

korbonpreterpasis la pordon de la domokie Konfuceo

estiskaj diris: Tiukiu frapas la muzikilonhavas
koron pensoplenan. Iom poste li aldonis: Kiel fiaj
estas la ideojkiujn tiuj sonoj montrasPer la sonoj li
kvaza plendaske oni donas nenian atenton al liSe
estas tielli devas simple foreti sian deziron pri publika
enoficio. Profundan akvon oni devas travadi kun la
vestoj surportataj malprofundan akvon oni povas
travadi kun la vestoj supren levitaj.209
La Majstro diris: Kiel obstina li estasNeniu
povas lin konvinki.
40Zizhang21 dirisKion signifas la frazo el
Libro de Historio24 Gaozong210 dum la tempo de la
landa funebrone parolis tri jarojnLa Majstro diris
Kial vi menciis nur Gaozongiuj antikvuloj tiel
agisPost kiam la suvereno mortisla tronheredinto ne
parolis pri administraj aferoj tri jarojnkaj dum la tempo
iuj oficistoj prenis instrukciojn de la efministro.
41La Majstro dirisKiam la regantoj amas
observi la decregulojnla popolo estas preta obei iliajn
ordonojn.
42Zilu62 demandiskiaj devas esti la noblulojLa
Majstro diris
Ili devas kulturi sinpor esti respektemaj
kaj modestaj.
Kaj u tio estas io? demandis Zilu
Ili kulturas
sinpor povi doni trankvilon kaj felion al aliaj, estis la
respondo
Kaj u tio estas io? ree demandis ZiluLa

- 98 -

Majstro diris: Ili kulturas sinpor povi doni trankvilon

kaj felion al la tuta popolo tion i e Yao kaj Shun104
siatempe ne povis plene efektivigi.
43Yuan Rang211 sidis kun disigitaj kruroj212 kaj
tiel atendis la alvenon de la MajstroLa Majstro diris al
li
Kiam vi estis junavi kondutis ne la la decoKiam
vi estis plenaavi faris nenion valoranKaj nunkiam
vi vivas is maljunecovi estas homo malutila! e la
fino de la parolo li frapis lin sur la kruron per sia
promenbastono
44Knabo de Quedang213 venis por porti mesaon
al Konfuceo
Oni demandis Konfuceon
u tiu i knabo
havas la deziron fari progresojn en sia lernado?La
Majstro diris
Mi observiske li amas okupi la sidlokon
por plenaulo ; mi observiske li iras ultro e ultro kun
siaj pliaulojLi ne estas tia knabokiu penas fari
progresojn en sia lernadoLi deziras nur rapide farii
plenaulo.

- 99 -

APITRO XV WEI LING GONG

1La princo Ling de Wei196 demandis Konfuceon
pri la batalarango kaj Konfuceo dirisMi adis pri
oferceremoniojsed mi ne lernis militajn aferojn. En la
sekvanta tago li do foriris de Wei-regno
2Kiam Konfuceo estis en Chen214, lia provianto
elerpiiskaj liaj sekvantoj estis tiel malsanajke ili e
ne povis ellitiiZilu62kun evidenta malkontenteco
dirsu anka la noblulo devas suferi tian mizeron?
La Majstro diris
La noblulosuferante mizeronrestas
noblulosed la malgranda homokiam li estas en
mizeropermesas al si agi senbride kaj kontradece.
3La Majstro dirs
Ci11u vi pensaske mi estas
tia homokiu lernas multajn aferojn kaj povas konservi
ilin en la memoro? Zigong respondis: Jes u ne
estas tiel? Ne, estis la respondo, mi havas unu
bazan ideonper kiu mi interligas ilin iujn.
4La Majstro diris: You20Tiujkiuj scias la
virtonestas tre malmultaj.
5La Majstro diris: Eble Shun124 estis la sola
suverenokiu povis efike regi sen penojKion li faris
Li faris nenion alian krom gravmiene sidi sur sia trono.
6Zizhang21 demandiskiel oni devas konduti
por esti ie atataLa Majstro dirisLiaj paroloj estu
sinceraj kaj verajkaj liaj agoj honestaj kaj seriozaj
tia konduto povas esti atata e inter la krudaj triboj de
la Sudo a la NordoSe liaj paroloj ne estas sinceraj kaj

- 100 -

verajkaj liaj agoj ne honestaj kaj seriozaju ili povus

kun tia kondutoesti atataj e en sia najbaraoKiam li
estas starantalasu al li vidi la vortojn sincereco
verecohonesteco kaj seriozeco, kvaza ili aperus anta
liaj okulojKiam li estas en kaleolasu al li vidi ilin
kvaza ili estus alfiksitaj al la transversa lignopeco anta
liTiamaniere li povas esti ie atata. Zizhang do
skribis i tiun konsilon sur la rubandon de sia robo
7La Majstro diris: Vere nefleksebla estis Shi
Yu215Kiam la regno estis bone regatali estis kiel
sagoKiam la regno estis malbone regatali estis anka
kiel sagoJa noblulo estas Qu Boyu200Kiam la regno
estas bone regatali estas en oficoKiam la regno estas
malbone regata li povas kai siajn principojn kaj
ermitii.
8La Majstro diris: Ne paroli al tiukiu povus
esti alparolataestas perdi ancon; paroli al tiukiu ne
povus esti alparolataestas malpari vortojnTiukiu
estas vere saaneniam perdas anconnek malparas
siajn vortojn.
9La Majstro diris: Tiujkiuj sin dedias al la
virtone volas konservi sian vivon per difekto al sia
virtoIli estas pretaj e oferi sian vivonpor konservi
sian virton.
10 Zigong9 demandis pri la praktikado de la
virtoLa Majstro diris: La metiistokiu deziras bone
fari sian laborondevas anta io akrigi siajn ilojn. Kiam
vi loas en iu regnovi devas servi la indajn inter iaj
grandaj oficistoj kaj amikii kun la virtaj inter iaj
- 101 -

kleruloj.
11 Yan Yuan81 demandis kiel administri la
regnon La Majstro diris: Sekvu la kalendaron de
Xia216 Veturu en la kaleo de Yin217 Portu la
ceremonian apon de Zhou27Ludu la muzikaojn de
Shao52 kaj Wu53Foretu la kantojn de Zheng218kaj
fremdigu vin de flatuloj. La kantoj de Zheng estas
malastajkaj flatuloj estas daneraj.
12La Majstro diris:Tiukiu ne direktas siajn
pensojn malproksimencerte trovos malojon en la
proksimeco.
13La Majstro diris: Ba Mi neniam vidis
homonkiu amus la virton kiel la belecon.
14La Majstro diris: u Zang Wenzhong70 ne
similis homonkiu telis sian postenon219Sciante pri la
virto kaj la talentoj de Hui de Liuxi220li komisiis al li
nenian oficon.
15La Majstro dirisTiukiu multe riproas sin
kaj malmulte riproas aliajngardu sin farii objekto de
rankoro.
16La Majstro diris:Se iu ne ofte dirasKion mi
devas fariKion mi devas fari?mi vere ne sciaskion
mi devas fari kontra li!
17La Majstro dirisTiujkiuj kunestas la tutan
tagon sen paroli pri justeco kaj nur amas elmontri sian
etan inteligenteconja estas malfacile instrueblaj.
18 La Majstro diris: La nobluloj rigardas la
justecon kiel la esencon. Ili plenumas in la la
decreguloj. Ili eldiras in per humilaj vortoj. Ili
- 102 -

kompletigas in per sincereco Tiaj homoj ja estas

nobluloj.
19La Majstro diris: La nobluloj agrenias nur
pro tioke al ili mankas kapabloIli ne agrenias pro
tioke oni ilin ne konas.
20La Majstro diris
Tiokion la nobluloj timas
estas ke ilia nomo ne estos menciata kun lado post ilia
morto.
21La Majstro diris
La nobluloj metas postulojn
al si memla malgrandaj homoj metas postulojn al
aliaj.
22La Majstro diris:La nobluloj estas dignajsed
ne malpacas kun aliajIli estas societemajsed apartenas
al neniu klano.
23La Majstro dirisLa nobluloj ne promocias
iun nur pro ties vortojnek ignoras bonajn vortojn pro la
personokiu ilin diras.
24Zigong9 demandis: u ekzistas unu vortokiu
povus servi kiel kondutregulo por la tuta homa vivo?
La Majstro diris: Probable reciprokeco estas tia
vortoi signifasKion vi ne deziras fari al vi mem
tion vi ne faru al aliaj.
25La Majstro dirisEn miaj paroloj pri aliaj mi
iam min detenas kaj de ladado kaj de malladadoSed
se mi malgrae ladas iuntion mi faras nepre post mia
ekzameno de lia personecoLa popolo de Xia-26
Shang- 25 kaj Zhou-dinastioj27 tiel agisjen kial ili sekvis
la ustan vojon.

- 103 -

26La Majstro diris:Mi ankora povis vidi

blankojn en tekstoj de kronikojTiukiu havis evalon
volis pruntedoni in al alia por rajdi221Nunho ve
Tia homo ne ekzistas.
27La Majstro dirisDolaj vortoj difektas la
virtonManko de toleremo en malgrandaj aferoj difektas
grandajn celojn.
28La Majstro diris: Kiam iuj malatas iun
esploro estas necesa Kiam iuj atas iunesploro
ankora estas necesa.
29La Majstro diris: La homo povas grandigi la
veronla vero ne povas grandigi la homon.
30La Majstro diris: Havi kulpojn sed ne korekti
ilin jen vera kulpo.
31La Majstro dirisMi iam pasigis tutan tagon
sen manado kaj tutan nokton sen dormopor meditadi
sed mi trovis nenian utilon en tioPli bone estus fari
lernadon.
32La Majstro diris:La penado de nobluloj celas
la veronne nutraonE tiujkiuj sin okupas pri
terkulturadoiafoje suferas malsatonsed lernado povas
konduki al alta salajroLa noblulo estas maltrankvila pri
tioke eble li ne akiros la veron; li ne estas maltrankvila
pri tioke malrieco povos veni sur lin.
33La Majstro diris:Kiam la sao de homo estas
sufia por atingi ian rangonsed lia virto ne estas sufia
por ebligi al li teni ine se li povas akiri inli in
certe perdosKiam lia sag estas sufia por atingi ian

- 104 -

rangon kaj li havas virton sufian por firme teni inse li

ne povas regi kun digno la popolo ne respektos
linKiam lia sao estas sufia por atingi ian rangon kaj li
havas virton sufian por firme teni in kaj anka povas
regi kun dignosed se li ne penas movi la popolon la la
decreguloj tiam ne plena boneco estos atingita.
34La Majstro diris: La noblulo ne povas esti
provita en malgrandaj aferojsed li povas esti komisiita
je grandaj aferojLa malgranda homo ne povas esti
komisita je grandaj aferojsed li povas esti provita en
malgrandaj aferoj.
35La Majstro dirisPor la popolo la virto estas
pli bezonataol akvo kaj fajroMi vidis tiujnkiuj mortis
pro vado en akvo a pasado sur fajrosed mi neniam
vidis homonkiu mortus pro irado de la vojo de virto.
36La Majstro dirisTian aferonkia estas la
plenumo de la virto oni ne devas cedi e al sia
instruisto.
37La Majstro dirisLa nobluloj sin tenas je
grandaj principoj kaj ne obstinas en plenumo de
bagatelaj promesoj.
38
La Majstro diris: La ministroen servado al sia
princo, devas plenumi sian oficon kun zorga
konscienceco rigardante sian salajron kiel flankan
aferon.
39 La Majstro diris: Instruado konas neniajn
kastojn.
40La Majstro diris:Tiujkies principoj estas

- 105 -

malsamajne konsilias unu kun alia

41La Majstro dirisEstas sufiese la vortoj
povas klare esprimi la penson.
42 Foje blinda muzik-majstro Mian222 vizitis
KonfuceonKiam li venis al la tupojla Majstro diris:
Jen la tupoj. Kiam li venis al la sidmatola Majstro
diris
Jen la sidmato. Kiam iuj jam sidigisla Majstro
informis linJen estas tiu kaj tiu; jen estas tiu i kaj tiu
i.
Post kiam majstro Mian elirisZigong9 demandis:
u tio estas la deca maniero paroli al la blinda
muzik-majstro? La Majstro dirisJesTio certe estas
la deca maniero helpi la blindulon.

- 106 -

APITRO XVI JI SHI

1 La efo de Ji-familio28 intencis ataki
Zhuanyu223RanYou35 kaj Jilu82 iris viziti Konfuceon
kaj dirisLa efo de Ji-familio balda komencos
operacojn kontra Zhuanyu.
Konfuceo diris:Ran Youu ne estas vikiu
meritas riproonKoncerne Zhuanyui anta longe
estis rajtigita de la antaaj reoj fari la oferadojn al la
monto Dongmeng224Ceterei kuas en la mezo de la
teritorio de nia regnokaj ia reganto estas vasalo rekte
al la rego kial do via efo intencas in ataki?
Ran You diris: Nia mastro volas tion farineniu el
ni konsentas kun li.
Konfuceo dirisRan YouZhou Ren225 diris
interalie la jenajn vortojn
Kiam iu povas efike uzi sian
kapablonli enoficias; se neli retirias el la ofico. Se
gvidanto ne subtenas blindulon e lia ancelionek
levas lin e lia falokiel do li povas esti bezonataKaj
plievia parolo estas eraraSe tigro a rinocero forkuras
el sia kaokaj se testudelo a gemo difektias en sia
tenujo kies kulpo do estas
Ran You diris:Sed nun la muregoj de Zhuanyu
estas fortikaj kaj proksimaj al Bi226se nia efo nun ne
prenas inestontece i estos la kazo de malojo de liaj
posteuloj.
Konfuceo dirisRan Youla noblulo malamas
tiunkiu rifuzas diriMi volas tion kaj tionkaj faras

- 107 -

klarigojn por sia miskondutoKoncerne la reganton de

iu regno a la efon de iu familiomi adis la jenon
Li
ne estas maltrankvila pri tioke lia popolo estas malria
sed estas maltrankvila pri tioke la riaoj ne estas juste
distribuitajli ne estas maltrankvila pri tioke lia popolo
estas malgrandnombrased estas maltrankvila pri tio
ke ili estas dividitaj unuj kontra aliaj. Kaj efektive
kiam io estas juste distribuita tiam malaperas
malrieco; kiam ili ne estas dividitaj unuj kontra aliaj
tiam malaperas nesufieco de homojkaj kiam regas
kontentecotiam okazas nenia ribeloSe tia stato de
aferoj ekzistas kaj tamen la popolo de foraj landoj
ankora ne submetiastiam la reganto devas altiri ilin
al si per plialtigo de sia kulturiteco kaj virtokaj post
kiam ili alvenas, li devas ilin kontentigi kaj
trankviligiNunkvankam vi ambaJilu kaj Ran You
helpas vian mastrontamen la popolo de foraj lokoj ne
submetias al likaj li ne povas altiri ilin al siLa regno
mem estas dividita kaj anceliantased li povas fari
nenion por konservi in tuta kaj nun e planas operacojn
interne de nia regnoMi timaske la kazo de la malojo
de Ji-familio ne estos Zhuanyused trovios interne de
la ekranego en la palaco de la princo de Lu227.
2Konfuceo diris: Kiam la lando estas bone
regatceremoniojmuziko kaj punaj militaj ekspedicioj
devenas de la reoKiam la lando estas malbone regata
ceremonioj muziko kaj punaj militaj ekspedicioj
devenas de la princojKiam i tiuj aferoj devenas de la

- 108 -

princojordinare malofte okazaske ili ne perdias en

dek generaciojKiam i tiuj aferoj devenas de la grandaj
oficistoj de la princojordinare malofte okazaske ili ne
perdiasas en kvin generacioiKiam la vasaloj al la
grandaj oficistoj tenas en siaj manoj la regpotencon de la
regnoordinare malofte okazaske ili ne perdias en tri
generaciojKiam justaj principoj regas en la landola
administrado ne povas esti en la manoj de la grandaj
oficistojKiam justaj principoj regas en la landointer la
ordinaraj popolanoj estas neniaj diskutoj.
3Konfuceo diris
La regpotenco de la regno nun
estas for de la princo de Lu227 jam por kvin
generaciojLa regado estas en la manoj de la grandaj
oficistoj jam por kvar generaciojTial la posteuloj de la
tri Huan-oj228 estas reduktitaj al multe malpli prospera
stato.
4Konfuceo diris
Trovias tri tipoj de amikeco
kiuj estas utilajkaj tri tipoj de amikecokiuj estas
malutilajAmikeco kun la honesta homoamikeco kun
la sincera kaj amikeco kun la alte klera estas
utilajAmikeco kun la flatema homoamikeco kun la
duvizaa kaj amikeco kun la falslanga estas malutilaj.
5Konfuceo dirisTrovias tri tipoj de ojo
kiuj estas utilaj kaj tri tipoj de ojo kiuj estas
malutilajojo en studo de ceremonioj kaj muzikoojo
en ladado pri bonaj kvalitoj de aliaj kaj ojo en
amikeco kun honestaj kaj kapablaj amikoj estas
utilajojo en heroojo en nenifarado kaj pasumado
kaj ojo en luksega festenado estas malutilaj.
- 109 -

6Konfuceo dirisParolante kun noblulohomo

povas fari tri erarojnSe li parolas tiamkiam por li ne
venas la vico parolitio estas nomata malpaciencoSe li
ne parolas tiamkiam por li venas la vico parolitio estas
nomata kaoSe li parolas sen rigardi la mienon de la
noblulotio estas nomata blindeco.
7Konfuceo diris: La noblulo devas sin gardi
kontra tri aferojEn la junecokiam lia vivpulsado
estas ankora nestabiliintali devas sin gardi kontra
voluptoEn la maturiokiam lia vivpulsado estas forta
li devas sin gardi kontra batalemoEn la maljuneco
kiam lia vivpulsado estas malfortali devas sin gardi
kontra avideco.
8Konfuceo diris: La nobluloj timas tri aferojn
ili timas la volon de ielograndajn homojn kaj la
vortojn de sanktaj saulojLa malgrandaj homoj ne scias
pri la volo de ielo kaj tial ne timas inIli malestimas
la grandajn homojn kaj mokas la vortojn de sanktaj
sauloj.
9Konfuceo dirisTiujkiuj naskias kun la
posedo de sciojestas homoj de la plej alta klasoTiuj
kiuj lernas kaj tiel akiras sciojnestas de malpli alta
klaso Tiuj kiuj lernas post kiam ili renkontas
malfacilaojn, estas de ankora malpli alta
klasoKoncerne tiujnkiuj renkontas malfacilaojn kaj
tamen ne lernasili apartenas al la plej malalta klaso de
la popolo.
10Konfuceo diris: Trovias na aferojkiujn la

- 110 -

nobluloj devas konsideriu ili vidas klarekiam ili

rigardasu ili adas klarekiam ili askultasu ili
estas mildaj en sia mienou ili estas respektemaj en
sia kondutou ili estas sinceraj en siaj paroloju ili
estas konsciencaj en plenumo de aferoj ? u ili devas
demandi a nekiam ili estas en dubou ili pensas pri
la sekvojkiam ili estas en kolerou ili pensas pri
justecokiam ili vidas profiton?
11Konfuceo diris: Vidi tionkio estas bona
kaj sekvi in kvaza oni neniel povus in atingividi
tionkio estas nebonakaj eviti in kvaza oni ne
kuraus meti siajn fingrojn en bolantan akvon tiajn
homojn mi vidis kaj tiajn vortojn mi adisVivi ermite
por konservi sian volon nefleksebla kaj praktiki justecon
por efektivigi siajn principojn tiajn vortojn mi adis
sed tiajn homojn mi ne vidis.
12 La princo Jing de Qi161 havis kvar mil
evalojnsed en la tago de lia morto la popolo ne ladis
lin pro lia manko de virtoBoyi kaj Shuqi78 mortis de
malsato e la piedo de la monto Shouyang229kaj is nun
la popolo ankora ladas ilinu tiu diro ne estas
ilustrita per tio i230
13Chen Kang23l demandis Boyu232: u de via
patro vi adis lecionojn diferencajn de tiokion ni iuj
adis?
Boyu respondis: NeFojekiam mi rapidpae
trapasis la kortonmi renkontis mian patron starantan tie
sola kaj li demandis al mi: u vi jam lernis la

- 111 -

Poempjn10?Al mia respondoAnkora neli aldonis

Se vi ne lernas la Poemojn vi ne tagos por
konversaciado. Mi do retiriis kaj lernis la
PoemojnAlian tagonkiam mi rapidpae trapasis la
kortonmi ree renkontis lin starantan tie solakaj li
demandis al mi: u vi jam lernis la decregulojn?Al
mia respondoAnkora ne' li aldonis: Se vi ne lernas la
decregulojnvi ne scias kiel agi en viaj rilatoj kun aliaj
homoj. Mi do retiriis kaj lernis la decregulojnMi
adis de li nur tiujn i du aferojn.
Chen Kang retiriis kaj diris kun ojo: Mi
demandis pri unu aferokaj mi eksciis tri aferojnMi
adis pri la PoemojMi adis pri la decregulojMi adis
anka pri la sintenado de la noblulo al sia filo.
14 La princo de regno nomas sian edzinon
sinjorinoi nomas sin infanetoLa popolo de la regno
nomas sin princedzinokajen eesto de aliregnanoj
li nomas in eta lordinoAnka la aliregnanoj nomas in
princedzino

- 112 -

APITRO XII YANG HUO

1Yang Huo233 deziriske Konfuceo vizitu lin
sed Konfuceo tion ne farisLi do donis vaporkuiritan
porkidon kiel donacon al Konfuceo kiu elektinte
temponen kiu Yang Huo ne estis hejmeiris al li por
esprimi sian dankon pro la donaco
Ili renkontigis sur la vojo
Yang Huo diris al Konfuceo: Venu. Mi deziras
paroli kun vi. Konfuceo alpais al likaj tiu diris: u
povas esti nomata virta tiukiu konservas sian grandan
kapablecon kiel juvelon en sia sino kaj lasas sian landon
en konfuzoKonfuceo silentisAnstatae Yang Huo
mem respondis: Ne. Poste li ree demandis
u povas
esti nomata saa tiukiu deziras servi kiel regna oficisto
kaj tamen foj-refoje perdas la ancon?Konfuceo restis
silentaYang Huo ree mem respondis: Ne Pasas la
tagoj kaj monatojla jaroj nin ne atendas.
Konfuceo dirisPraveMi do enoficios.
2La Majstro diris:En niaj naturoj ni estas similaj
unu al aliased kutimoj faras nin diferencaj inter ni.
3La Majstro diris: Nur la saaj de la plej alta
klaso kaj la malsaaj de la plej malalta klaso estas
neaneblaj.
4La Majstroveninte al Wucheng96adis tie
sonojn de kordinstrumentoj kaj kantadoRidetante li
diris: Kial do necesas uzi bovtranilon por mortigi
kokon?

- 113 -

Ziyou16 respondis: AntaeMajstromi adis

viajn vortojn: Kiam la noblulo estas bone instruitali
amas homojnkiam la malgranda homo estas bone
instruitali estas facile regatta.
La Majstro dirisMiaj disiplojla vortoj de
Yang234 estas pravajTiokion mi us dirisestas nur
erco.
5Gongshan Furao235ekribelinte en Bi236invitis
la Majstron al sikaj la Majstro inklinis iri tien
Tio malplais al Zilu62kaj li diris
Se ni povas iri
al neniu lokoni iru nenienKial do vi intencas iri al
Gongshan?
La Majstro diris: u povas esti senmotiva lia
invitoSe iu uzos minmi reprosperigos la landon de
Zhou-dinastio27 en la oriento.
6Zizhang2l demandis Konfuceon pri la perfekta
virtoKonfuceo dirisTiukiu estas kapabla praktiki
kvin aferojn ie sub la cielopovas esti nomata homo
perfekte virta.
Zizhang ree demandis: Kio do ili estas?
Konfuceo diris
Seriozecograndanimecosincereco
diligenteco kaj afablecoTiukiu estas seriozane
suferas malrespektonTiukiu estas grandanimagajnas
iujnTiukiu estas sinceraestas konfidato de la
popoloTiukiu estas diligentasukcesas en iokion
li entreprenasTiukiu estas afablapovas ricevi la
servojn de aliaj.
7Kiam Bi Xi236 invitis la Majstron al sitiu

- 114 -

inklinis iri tienZilu62 dirisMajstroantae mi adis

viajn vortojn: La noblulo ne eniras en la domon de tiu
kiu mem faras malbonon. Bi Xi estas en ribelo en
Zhongmu237kial vi volas iri al li?
La Majstro dirisVi estas prava Mi diris
tionSed u mi ne diris anka
Kio estas vere malmola
ne povas esti frotmaldikigita; kio estas vere blankane
povas farii nigra per tinkturado? u mi estas maldola
kukurbo, kiu tagas nur por pendigo sed ne por
manado?
8La Majstro dirisYou20u vi adis pri la ses
moralaj kvalitoj kaj ses malbonoj? You respondis:
Ne.
Sidiukaj mi diru al viAmo al virto sen amo al
lerno kondukas al stultecoAmo al sao sen amo al
lerno kondukas al dibooAmo al sincereco sen amo al
lerno kondukas al sinvundoAmo al verdiro sen amo al
lerno kondukas al parolkrudecoAmo al kurao sen amo
al lerno kondukas al malobeemoAmo al animfirmeco
sen amo al lerno kondukas al obstina aroganteco.
9La Majstro diris
Miaj knabojkial vi ne studas
10
la Poemojn ? La Poemoj povas helpi al vi eksciti vian
imagonaltigi vian observkapablonvivi en akordo kun
aliajlerni kiel fari satiradonIli povas helpi vin en la
servado al viaj gepatroj unuflanke kaj en la servado al la
princo aliflankePlieili povas anka plivastigi vian
konon pri la nomoj de birdojbestoj kaj vegetaloj.
10La Majstro diris al Boyu145: u vi jam studis

- 115 -

Zhou-nan kaj Shaonan238? La homokiu ne

studis Zhounan kajShaonan, estas kvaza staranto
kun la vizao kontra muro239!
11La Majstro diris: Decregulojdecreguloj ! u
ili signifas nur donacadon de jado kaj silkao? Muziko
muzikou i signifas nur sonadon de sonoriloj kaj
tamburoj?
12La Majstro diris: Tiukiu prenas severan
mienon kaj tamen interne estas malfortasimilas al
malnobluloa pli ustetelistokiu trarompas a
transgrimpas muron.
13 La Majstro diris: La ionjesuloj estas
difektantoj de la virto.
14La Majstro diris: Disvastigi kion vi adis
survoje estas foreti vian virton.
15La Majstro diris
u ni povus servi la princon
kune kun homo malnobla? Kiam tia homo ne ricevas
postenonli timaske li neniam povos in akiriKiam
li jam ricevis inli timaske li povos in perdiSe li
timaske li povos perdi sian postenontrovias nenio
kion li ne kuraus fari.
16La Majstro diris
En la antikveco homoj havis
tri malfortaojn, kiujn nun oni eble ne trovas La
aroganteco de antikvuloj montris sin en verdiremola
aroganteco de nuntempuloj montras sin en
senmoderecoLa severa digno de antikvuloj montris sin
en neofendebleco; la severa digno de nuntempuloj
montras sin en malentilecoLa stulteco de antikvuloj

- 116 -

montris sin en simplecola stulteco de nuntempuloj

montras sin en trompemo.
17La Majstro diris:Mielaj vortoj kaj hipokrita
mieno estas ne ligitaj kun la vera virto.
18La Majstro dirisMi abomenas la manieron
en kiu la purpuro forrabas de la cinabra rugo ian
brilon240Mi abomenas la kantojn de Zheng241kiuj
konfuzas la klasikan konvencian muzikon242. Mi
abomenas tiujnkiuj per siaj akraj langoj renversas
regnojn.
19La Majstro dirisMi preferus ne paroli.
Zigong9 diris:Se viMajstrone paroluskion do ni
viaj disiplojlernus kaj komunikus al aliaj? La Majstro
diris:u ielo parolasLa kvar sezonoj tamen iam
alternas kaj io estas produktatau ielo diras ion?
20Ru Bei243 deziris viziti Konfuceonsed tiu
rifuzis akcepti linpretekstante malsanionTuj kiam la
portanto de tiu i mesao eliris tra la pordoKonfuceo
prenis sian se-on146 kaj kantis kun ia akompanopor ke
Ru Bei povu lin adi
21Zai Wo48 dirisLa trijara funebrado pro
gepatroj estas tro longaSe la nobluloj sin detenas tri
jarojn de la plenumo de ritaj ceremonioj, la ritaj
ceremonioj estos tute perditajSe tri jarojn li sin detenas
de la muzikola muziko estos ruinigitaLa malnova
greno jam estas elerpita kaj la nova jam estas
produktitakajen frotestigado de fajrola anoj de
ligno estas ree farinta sian ciklon244Dola miunu
kompleta jaro estus sufia por la funebrado.
- 117 -

La Majstro diris
u vi sentus vin trankvilase vi
kiam ankora ne pasus tri jaroj de post la morto de via
patro a patrinojam manus bonan rizon kaj portus
broditajn vestojn?
Jesmi sentus min trankvila. respondis Zai Wo
Se vi povus send vin trankvilaagu do la via
plaoSed la noblulodum la tuta periodo de funebrado
ne perceptus la bongustecon de frandaojse ilin li
manosnek trovus plezuron en la muzikose in li
adusLi anka ne sentus sin trankvilase li komforte
lousTial li ne faraskion vi proponasSed nun vi
sentas vin trankvilavi do agu lau via plao.
Zai Wo eliriskaj la Majstro dirisTio montras
ke al Yo245 mankas virtoLa infanetopost sia naskio
ne povas forlasi la sinon de siaj gepatrojis gi havas la
aon de tri jarojkaj tial la trijara funebrado estas
universale observata en la tutalandou Yu ne uis la
trijaran gepatran amkaresadon?
22La Majstro diris:Estas malfacile instrui tiun
kiu faras nenion alian krom issate mani la tutan
tagonu ne trovias tiaj ludoj kiel akojLudi ilin
certe estus pli bone ol fari absolute nenion.
23Zilu62 diris: u la nobluloj estimas kuraon?
La Majstro diris:La nobluloj rigardas justecon kiel ion
plej gravanNoblulojhavante kuraon sen justeco
inklinas fari ribelonmalgrandaj homojhavante kuraon
sen justecopovas farii rabistoj.
24Zigong9 dirisu anka la nobluloj havas

- 118 -

siajn malamojn? La Majstro diris:Jesili havasIli

malamas tiujnkiuj diskonigas alies malbonojnIli
malamas tiujnkiuj okupante malaltan postenon
kalumnias siajn superulojnIli malamas tiujnkiuj havas
kuraon kaj ne observas la decregulojnIli malamas
tiujnkiuj estas riskemaj kaj samtempe obstinaj.
Poste la Majstro demandis: Ci11u anka vi havas
viajn malamojn? Zigong respondis: Mi malamas
tiujnkiuj atribuas al si atingojn de aliaj kaj rigardas sin
kiel homojn saajn Mi malamas tiujn kiuj estas
malmodestaj kaj pensaske ili estas bravajMi malamas
tiujnkiuj emas malkai sekretojn de aliaj kaj pensas
ke ili mem estas honestaj.
25La Majstro diris: Estas malfacile trakti la
virinojn kaj malgrandajn homojnSe vi estas familiara
kun iliili perdas sian humileconSe vi estas malintima
al iliili estas malkontentaj.
26La Majstro dirisKiam la homo en la
kvardeka jaro estas ankora malatata de homojli restos
iam tiakia li estas.

- 119 -

APITRO XVIII WEI ZI

1La vicgrafo Wei246 retiriis el la korteganecoLa
vicgrafo Ji247 fariis sklavo al Zhou248Bi Gan249 faris
admonon kaj estis mortigita Konfuceo diris:
Yin-dinastio25 ja havis i tiujn tri virtulojn.
2Hui de Liuxia220estante kriminala juistoestis
trifoje eksigita je la oficoOni diris al li: u ankora ne
estas tempo por visinjoroforlasi i tiun landon? Li
respondis: Servante homojn en honesta manierokien
mi iroskaj ne spertos tiajn trifojajn eksigojn? Se mi
servus homojn en malhonesta manierokiel do necesus
al mi forlasi la landon de miaj gepatroj?
3La princo Jing de Qi161rilate la manieron en kiu
li devos trakti Konfuceondiris: Mi ne povos trakti lin
en la manieroen kiu la suvereno de Lu-regno traktas la
efon de Ji-familio28Mi traktos lin en maniero inter tiu
donita al la efo de Ji-familio kaj tiu donita al la efo de
Meng-familiom250. Li diris anka: Mi estas maljuna
kaj ne povas praktiki liajn doktrinojn. Konfuceo do
foriris el Qi-regno
4Qi-regno donacis al Lu-regno muzikistinojn
kiujn Ji Huan251 akceptis kaj pro tio okazis nenia
kortega adienco dum tri tagojKonfuceo do foriris el
Lu-regno.
5La frenezulo de Chu-regnoJieyu252preterpasis
la kaleon de Konfuceo kantante kaj dirante: Ho
Feng-birdo134Ho Feng-birdoKiel via virto degeneras !

- 120 -

Koncerne la pasintecon, admono estas senutilased la

estonteco povas esti antazorgataForlasu do kion vi
sekvasForlasu do kion vi sekvasDanero atendas
tiujn kiuj nun sin okupas pri aferoj de regado.
Konfuceo elkaleiis kaj deziris konversacii kun lised
Jieyu tuj rapidis fortiel ke Konfuceo ne povis paroli
kun li
6Kiam Changju kaj Jienie253 kune laboris sur
kampoKonfuceo preterpasis ilin kaj sendis Zilu62 por
demandis pri la pramejo.
Changju diris: Kiu estas tiu, kiu tenas
kaprimenojn en la kaleo tie?
Zilu diris al li: Tiu estas Kong Qiu254.
u tiu ne estas Kong Qiu el Lu-regno? 1i
demandisJes, estis la respondo
Li sciaskie estas la pramejo, diris ChangjuZilu
do demandis Jienikiu diris al li:
Kiu vi estassinjoro?
Li respondis: Mi estas Zhong You91.
u vi ne estas disiplo de Kong Qiu el Lu-regno?
demandis Jieni
Ml estas, li respondis
Malordokvaza inundo, regas en la tuta lando
kaj kiu estas tiukun kiu vi penas ani inu ne pli
bone estus sekvi tiujnkiuj evitas la tutan mondonol
sekvi tiunkiu evitas nur tiun kaj i tiun? diris Jieni kaj
senese kovradis per tero la semitajn semojn
Zilu revenis kaj raportis iliajn dirojn
Konfuceo diris kun suspiro: Estas neeble por ni
- 121 -

arii kun birdoj kaj bestojSe mi havus rilatojn ne kun

homojkun kiuj do nu povus havi rilatojn? Se justaj
principoj regus en la landoestus ne neceseke mi penu
ani ian staton kune kun vi.
7Foje Zilusekvante la Majstronpostiis kaj
renkontis maljunulonkiu portis sarkilon per bastono sur
la ultro
Zilu demandis: u vi vidis mian Majstron
sinjoro?
La maljunulo respondis: ajnas al mikiel li povas
esti nomata majstrose liaj kvar membroj ne tagas por
peniga laboro kaj ne povas distingi la kvin specojn de
greno? Dirinte tionli plantis sian bastonon en la teron
kaj komencis sarkadondume Zilu staris respektoplene
kun kunigitaj manoj surbruste
La maljunulo invitis Zilu pasigi la nokton en lia
domobuis kokonmanpretigis milion kaj regalis
linLi anka prezentis al li siajn du filojnLa sekvantan
tagon Zilu darigis sian vojon kaj raportis ion tion al
Konfuceo
La Majstro diris:Li estas ermito, kaj sendis Zilu
returnepor ree vidi linsedkiam li atingis la lokon
la maljunulo jam foriris
Zilu do diris: Ne enoficii ne estas la la
justecoSe la rilato inter la maljuna kaj la juna ne devas
esti neglektatakiel do oni povas malatenti la rilaton
inter la suvereno kaj la ministrojDezirante konservi
sian personan pureconli lasaske tiu granda rilato estu

- 122 -

konfuzitaPor la nobluloj enoficio celas nur plenumi la

justajn devojn apartenantajn al i. Koncerne la
neefektivigeblecon de niaj principoji jam de longe
estas sciata.
8La homojkiuj ermitiis por eviti la mondon
estis BoyiShuqi78YuzhongYiyiZhuzhangHui
de Liuxia220 kaj Shaolian255La Majstro diris: Rifuzi
lasi sian volon malfirmigita kaj rifuzi lasi sian
personecon malhonorita tiajmi pensasestas Boyi
kaj Shuqi. Parolante pri Hui de Liuxia kaj Shaolianli
diris: Ili lasis sian volon malfirmigita kaj lasis sian
personecon malhonoritased iliaj vortoj estis konformaj
al iliaj principoj kaj iliaj agoj estis faritaj post
konsiderojTio estas iokion oni povas rimarki en ili
Parolante pri Yuzhong kajYiyi, li diris: Dum ili kais
sin en sia izolitecoili donis liberecon al siaj vortojsed
ili sukcesis en konservado de la pureco de sia personeco,
kaj ilia ermitio estis nur ilia artifikoKoncerne min
mi estas diferenca de iuj i homojPor mi ekzistas
nemokion mi povus fari a ne povus fari.
9 La granda muzik-majstro, Zhi, forlasis
Lu-regnon kaj iris al Qi-regnoGanla majstro de la
muziko ludata e la dua mano256 iris al
Chu-regnoLiaola majstro de la muziko ludata e la
tria manoiris al Cai-regnoQuela majstro de la
muziko ludata e la kvara mano, iris al
Qin-regnoFangshula tambur-majstro retiriis al la
nordo de la Flava RiveroWula majstro de tambureto

- 123 -

retiriis al la Han-rivera regionoYangla asistanta

muzikmajstro, kaj Xiang majstro de la tona
frapinstrumentoretiriis al apudmara regiono
10La duko de Zhou106 alparolis la princon de
Lu257 dirante: La nobluloj ne neglektas siajn
parencojnnek igas la grandajn ministrojn plendi pri tio
ke ili ne estas konfidataj. Sen ia granda kazo ili ne
deoficigas siajn malnovajn amikojn nek eksigas la
maljunajn oficistojnIli ne seras en unu homo talentojn
por ia laboro.
11En Zhou-dinastio27 estis ok eminentaj kleruloj
BodaBokuoZhongtuZhonghuShuyeShuxia
Jisui kaj Jigua258

- 124 -

APITRO XIX ZI ZHANG

1Zizhan21 diris: Klerulokiu vidas daneron
estas preta oferi sian vivonKiam la okazo de gajno sin
prezentas al lili pensas pri justecoDum oferado liaj
pensoj direktias al respektodum funebrado liaj pensoj
estas okupitaj de malojo Tia homo meritas nian
aprobon.
2Zizhang diris
Kiam iu tenas sin je la virto sen
firmeco kaj kredas justajn principojn sen fidelecokian
signifon povas havi lia ekzisto a neekzisto?
3La disiploj de Zixia6 demandis Zizhang pri la
principoj de la interhomaj rilatojZizhang diris: Kion
Zixia diris pri la temo? Ili respondis: Zixia dirisHavu
rilatojn kun tiujkiuj povas esti utilaj al viRifuzu
rilatojn kun tiujkiuj ne povas esti tiaj.
Zizhang dirisTio i estas diferenca de tiokion
mi lernisLa nobluloj devas honori la talentajn kaj
virtajn kaj toleri iujnIli ladas la bonajn kaj kompatas
la senkapablajnu mi posedas grandain talentojn kaj
virtonSe jes, kiajn homojn do mi ne povos toleriu
mi estas sentalenta kaj senvirta? Se jestiam homoj
rifuzos rilatojn kun miKial do necesoske mi rifuzu
rilatojn kun ili?
4Zixia diris: E en malsuperaj studoj kaj artoj
trovias io inda je konsideroSed timanteke ili povus
malhelpi la efektivigon de tiokio estas malproksima kaj
altala nobluloj ne sin okupas pri ili.

- 125 -

5Zixia diris: Tiukiu de tago al tago sciias

kion li ne sciiskaj de monato al monato ripetaskion li
jam ellernispovas esti nomata lernema.
6. Zixia diris: Vaste lernu kaj havu firman celon
demandu kun modesteco kaj pensu pri aktualaoj; anka
en tio kuas la virto.
7Zixia diris: "Metiistoj loas en siaj metiejoj por
plenumi siajn laborojnNobluloj faras lernadon por
atingi la plejaltecon de la principoj.
8Zixia diris: La malgrandaj homoj havas la
inklinon kai siajn kulpojn.
9Zixia diris: Noblulo havas tri facetojnKiam
oni rigardas lin de malproksimeli aperas severakiam
oni alproksimiasli estas mildakiam oni adas lin
parolili estas serioza.
10Zixia diris:La nobluloj ne trudas laborojn al
sia popologis ili akiras ties fidonalie oni pensuske
ili subpremasIli ne admonas sian princonis ili akiras
ties fidonalie tiu pensuske ili kalumnias.
11Zixia dirisOni ne povas transpasi la limlinion
en la grandaj virtoj sed koncerne la malgrandajn
virtojnoni povas in iom transpasi.
12Ziyou16 diris: La disiploj de Zixia sufie
tagas por fari balaadon kaj gast-akceptadonSed i tiuj
aferoj estas nur bagatelaoj facile lerneblajkaj ili restas
sensciaj pri kio estas esenca Kiel do tiamaniere ili
povus farii sufie instruitaj?
Zixia adis pri tio kaj diris: Ho veYan You259

- 126 -

estas eraraEl la objektoj de instruado de la noblulokiuj

estas de la unua graveco kaj devas esti unue instruataj
Kaj kiuj estas de la dua graveco kaj devas esti poste
instruatajIli estas kiel plantojkiuj estas ordigitaj la
siaj klasojKiel do la maniero de instruado de noblulo
povus esti distordita Kredeble estas nur la sankta
saulokiu povasde la komenco is la finoprocedi
precize la la natura ordo en sia instruado!
13 Zixia diris: La regna oficisto havante
superfluan energiondevas dedii sian liberan tempon al
lernado La lernanto fininte sian lernadon devas
klopodi farii regna oficisto.
14 Ziyou16 diris: Funebrado sufias en tia
gradoen kia oni povas plene esprimi sian malojon.
15Ziyou dirisMia amiko Zizhang21 estas
ladinda pro tioke li povas plenumikion aliaj trovas
malfacile plenumeblased li tamen ne estas perfekte
virta.
16Majstro Zeng diris: Kiel imponan tenion
Zizhang havasEstas malfacile kune kun li praktiki la
virton.
17Majstro Zeng diris: Mi adis de nia Majstro la
jenon: La homo ne povas plene esprimi tionkio estas
en likrom en la okazokiam li funebras pro la morto de
sia patro aupatrino.
18Majstro Zeng diris: Mi adis de nia Majstro la
jenon: La fila fideleco de Meng Zhuang260enerale
diriteestas atingebla por aliaj; sed rilate tionke li ne

- 127 -

anis la ministrojn de sia patronek lian regmanieron

i estas malfacile atingebla por aliaj.
19La efo de Meng-familio250 nomumis Yang
Fu261 kriminala juisto kaj tiu konsultis Majstron
Zeng Zeng diris: Nuntempe la regantoj malbone
plenumas siajn devojnkaj tial inter la popolo jam longe
regas senordecoSe vi eltrovos la veron de iu ajn akuzo
kompatu la krimulon kaj ne sentu ojon pro via propra
kapablo.
20Zigong9 diris: La malvirteco de Zhou248 eble
ne estis tiel granda kiel oni diskoniadis Tial la
nobluloj malvolas trovii en malalta situaciokie iaj
malbonoj de la mondo povus flui sur ilin.
21Zigong diris: La kulpoj de la noblulo estas
kvaza eklipsoj de la suno kaj lunoKiam li havas
kulpojniuj vidas ilin; kiam li sin korektasiuj
rigardas supren al li kun respekto.
22Gongsun Chao de Wei262 demandis Zigong:
De kiu do Zhongni263 ricevis sian erudicion? Zigong
respondis: La doktrinoj de Wen kaj Wu264 ankora ne
perdiisIli trovias inter homojHomoj talentaj kaj
virtaj memoras la pli grandajn principojn de ilikaj
aliajkiuj ne estas tiel talentaj kaj virtajmemoras la
malpli grandajnTial ie trovias la doktrinoj de Wen
kaj WuKie do nia Majstro ne povus havi okazon de
lernado Kaj kial do necesus al li havi regulan
instruiston?
23Shusun Wushu265 diris al la grandaj oficistoj en

- 128 -

la princa palaco:Zigong estas pli talenta kaj pli virta

ol Zhongni. Zifu Jingbo205 raportis la diron al Zigong
Zigong diris:Permesu al mi uzi la komparon de
domo kaj ia irkamuroMia irkamuro atingas nur
is la ultrojOni povas rigardi trans in kaj vidi ion
valoran en la ambrojLa irkamuro de mia Majstro
estas plurajn ren-ojn266 altaSe oni ne trovas la pordon
kaj eniri tra ioni ne povas vidi la prapatran templon
kun iaj belaoj, nek la domojn kun iliaj ornamaojSed
mi supozaske estas tre malmultaj tiujkiuj povas trovi
la pordon Do, u ne estas natura la diro de s-ro
Wushu?
24Shusun Wushu kalumnie parolis pri Zhongni
kaj Zigong diris:Ne tiel paroluZhongni ne estas
kalumniebla La talentoj kaj virto de aliaj estas
montetojkiujn oni povas transpasiZhongni estas la
suno kaj la lunokiujn oni neniel povas transpasiE se
oni dezirus rifuzi la brilonkian malutilon li povus fari al
la suno kaj la lunoTio montrus nurke li ne konus sian
propran kapablon.
25Chen Ziqin267 diris al Zigong: Vi estas tro
modesta. Kiel Zhongni povus esti pli talenta kaj pli virta
e ol vi?
Zigong diris: Pro unu vorto homo povas esti
kalkulata kiel saased pro unu vorto li povas esti
kalkulata kiel malsaajNi do devas esti singardaj pri
niaj vortojNia Majstro ne estas atingebla tiel samekiel
la ielo ne estas ascendebla per tuparoSe nia Majstro
estus en la pozicio de princo de in regno a
- 129 -

fedoposedantoni trovus konfirmita tionkion oni

diraskiam li voluske la popolo staru per la decoili tuj
starus per la deco; kiam li gvidus ilin antaenili tuj lin
sekvuskiam li feliigus ilinhomoj de malproksime tuj
amase venus sub lian regadonkiam li stimulus ilinili
tuj farius unuanimajDum li vivasli estas gloraSe li
mortusli estus amare prilamentataKiel do li povus esti
atingita de mi?

- 130 -

APITRO XX YAO YUE

1Yao126 diris: Ho viShun124! La la volo de
ielo nun vi devas heredi mian trononFirme tenu la
ustan Mezon103 kun sincerecoSe mizero regos interne
de la kvar marojla suverenecodonita de ielo al vi
venos al fino por eterne. La samajn vortojn uzis anka
Shunkiam li cedis la tronon al Yu125
Tang163 diris: Mila infano L268arogas al mi
uzi nigran bovon kiel viktimon kaj arogas al mi
kategorie diri al Viho la plej majesta suvereno ielo
ke la pekulojn mi ne kuraas pardoni, kaj la bonecon kaj
malbonecon de Viaj ministroj, ho ielomi ne kaas
ar ilin Vi ekzamenas per Via mensoho ieloSe mi
mem faras krimojnmi ne atribuas ilin al la popolo en la
miriadoj da regionojSe en la miriadoj da regionoj oni
faras krimojni tiuj krimoj devas esti atribuitaj al
mi.269
La suvereno de Zhou-dinastio27 faris grandajn
donacojntiel ke la bonuloj estis riigitaj
Kvankam mi
havas proksimajn parencojntamen ili ne estas egalaj al
la virtulojSe la popolo faras pekojnili devas esti
atribuitaj al mi.270
Li unuecigis la pezojn kaj mezurojnrestarigis la
oficojn forjetitajn tiel ke liaj dekretoj estis bone
plenumataj en la tuta landoLi revivigis regnojnkiuj
jam estingiisrestarigis familiojnkies heredlinio jam
rompiiskaj enoficigis kompetentulojnkiuj ante estis

- 131 -

neglektatajtiel ke en la tuta landola koroj de la popolo

turniis al li
Por li la plej gravaj estis la popolola nutraola
funebraoj kaj la oferadoj
Per sia grandanimeco li gajnis la popolonPer sia
sincereco li igis la popolon meti sian fidon sur lin. Per
sia favora agado li atingis grandajn sukcesojnPer sia
justeco li ojigis iujn homojn.
2Zizhang21demandis Konfuceon
Kiel do homo
en atoritato devas agipor ke li povu dece konduki la
regadon?
La Majstro respondis: Li honoru la kvin bonajn
aferojn kaj forigu la kvar malbonajntiam li povos dece
konduki la regadon.
Zizhang diris: Kio do estas la kvin bonaj aferoj?
La Majstro diris: Ili estas ke la homo en
atoritato bonfaras al la popolo sen siaj grandaj
elspezojke li metas taskojn sur la popolon sen ilia
plendoke li sekvas la virton sen avideco je profito ; ke
li estas digne trankvila sen fiereco ; ke li estas majesta
sen feroceco.
Zizhang diris: Kion do signifas bonfari al la
popolo sen siaj grandaj elspezoj?
La Majstro respondis
Kiam la homo en atoritato
igas la popolon fari aferojnel kiuj ili povas ricevi
profitojnu tiam li ne bonfaras al la popolo sen siaj
grandaj elspezojKiam li elektas laborojnkiuj estas
konvenaj al la popolokaj igas ilin labori super ilikiu

- 132 -

do plendosKiam li sekvas la virton kaj in atingas

kian profiton do li avidosKiam li havas rilatojn kun
homojli ne kuraas montri malrespekton al ilitute
egaleu ili estas multaj a malmultaju potencaj a
senpotencaju tio ne signifaske li estas digne trankvila
sen fierecoLi bonordigas siajn vestojn kaj apon kaj
montras dignecon en sia mienotiel ke, rigardate linoni
sentas timonu tio ne signifaske li estas majesta sen
feroceco?
Zizhang demandis
Kio do estas la kvar malbonaj
aferoj?
La Majstro diris: Puni la popolon per morto sen
antaa eduko al ili tio estas nomata krueleco. Postuli
de ili tujan plenan sukceson en laboro sen averto al ili
tio estas nomata abrupta trudemoDoni ordonojn kvaza
sen ureco kajkiam la tempo venasinsisti pri rapida
plenumo tio estas nomata fuado de aferojKaj doni
pagojn a rekompencojn al homojsed tion fari en
domaa maniero tio estas nomata avareco.
3La Majstro diris: Tiukiu ne konas la volon de
ielone povas esti nobluloTiukiu ne konas la
decregulojnne povas firme stari inter homojTiukiu
ne konas vortojnne povas koni homojn.

- 133 -

NOTOJ
ar tiu i verko abundas je nomoj de inaj antikvuloj
tial estas necese i tie fari mallongan klarigon pri ili
eneraleLa plena nomo de inoj ordinare konsistas e1
du partojLa unua parto estas familia nomo kaj la dua
estas personaLa antikvuloj haviskrom siaj familia
nomo kaj persona nomoanka adoltian nomonkiun
ili ricevis e sia adoltioviro je 20 jaroj kaj virino je 15
jarojEkzemplela plena nomo de Ziludisiplo de
Konfuceoestis Zhong YouZhong estis lia familia
nomo kaj You estis lia persona nomoZilu estis lia
adoltia nomokaj lia alia adoltia nomo estis JiluEn
tiu i libro li estas menciata jen per la nomo Zhong You
a simple Youjen per Zilu a Jilu
1Xue ErLa titolo de la unua apitro de Analektoj de
KonfuceoEn tiu i libro iu apitro estas titolita a per
la unuaj du inaj ideografiaoj el la eldiro de Konfuceo
a per la unua persona nomo menciita en la parolo a
anekdoto en la unua sekcio de la apitro
2La MajstroEn tiu ci librola Majstroestas uzata
ekskluzive por anstatai la nomon Konfuceo
3NobluloEn tiu i libronoblulo estas uzata de
Konfuceo por aludi iafoje virtan homonalifoje homon
en alta situacio
4Majstro YouteYou Ruodisiplo de KonfuceoEn
tiu i libro la disiploj de Konfuceo kutime estas
menciitaj per iliaj adoltiaj nomojkrom You Ruo kaj

- 134 -

Zeng Shenvd. noton 5kiuj estas titolataj respective

Majstro You kaj Majstro Zengtial oni supozaske
Analektoj de Konfuceo eble estis kompilita de
disiploj de You Ruo kaj Zeng Shen
5Majstro ZengteZeng Shendisiplo de Konfuceo
vdnoton 4
6ZixiateBu Shangdisiplo de KonfuceoZixia
estis lia adoltia nomo.
7La princot. ela regnestroar en la Periodo de
Printempo kaj Atuno 770476 aKplejparto de
la estroj de diversaj regnoj estis posteuloj de membroj de
la rea familio de Zhou-dinastiotial ili ricevis la titolon
princo
8ZiqinteChen KangZiqin estis lia adoltia
nomoIuj supozaske li estis disiplo de Konfuceosed
la supozo ne estas konfirmita
9. Zigong: t. e. Duanmu Ci, disiplo de
KonfuceoZigong estis lia adoltia nomo
10Libro de Poezioi estas la plej frua kolekto de
inaj poemoj kiu enhavas en si 305 poemojn de
Zhou-dinastioi estas nomata ankaTricent Poemoj
a simplela PoemojLa poemoj enLibro de Poezio
anka povis esti kantataj
11Ci: teDuanmu CiZigong vdnoton 9 i
tie oni povas legici kiel viLia plena nomo estis
Duamnu Ci
12Meng YiteMengsun Hejigranda oficisto de
Lu-regnoYi estis lia postmorta titolo

- 135 -

13Fan Chi: teFan Xudisiplo de KonfuceoLia

adoltia nomo estis Zichitial li estis nomata anka Fan
Chi
14MengsunteMeng Yivdnoton 12
15Meng WuFilo de Meng Yivdnoton 12
16Ziyou teYan Yandisiplo de KonfuceoZiyou
estis lia adoltia nomoLi estis nomata anka Yan You
17HuiteYan HuiYan Yuanla plej atata disiplo
de KonfuceoLia adoltia nomo estis Ziyuantial li estis
nomata anka Yan Yuanar li estis malriatial la
Konfuceo oni ne devis doni al li pompan enterigon
18La Konfuceo la klera noblulo ne devas esti kiel
vazokiu havas nur limigitan uzebleconLi devas esti
homo havanta multflankajn kapablojn
19Malgranda homoEn Analektoj de Konfuceo
malgranda homo estas uzata de Konfuceo por aludi
iafoje senvutan homon a malnoblan homonalifoje
homon en malalta situacio a ordinaran popolanon
20YouteZhong Youdisiplo de KonfuceoLiaj
du adoltiaj nomoj estis Zilu kaj JiluJuante proceson
oni devas askulti amba partiojn La kazo kial
Konfuceo diriske Zhong You povus decidi procesojn
askultinte unu partionkuas en tioke la Konfuceo
Zhong You estis homo tiel honestake nek akuzanto
nek akuzito volus mensogi al li
21. Zizhang: t.e. Zhuansun Shi, disiplo de
KonfuceoZizhang estis lia adoltia nomo
22La princo AiLa suvereno de Lu-regnoLia regado

- 136 -

daris 27 jarojn494466 a.K..

23Ji KangteJisun Feila plej potenca ministro al
la princo Ai de Lu-regnoKang estis lia postmorta
titolo
24Libro de HistorioUnu el la Konfuceanaj
klasikaojLadire i estis editorita de Konfuceo
25Yin-dinastio: Nomo de la posta periodo1401
1066 aKde Shang-dinastioShang-dinastio daris
de .1711 is .1066 a.K
26Xia-dinastio daris de . 2140 is 1710 a.K
27. Zhou-dinastio daris de . 1066 is 256 a.K
28La efo de Ji-familioteJi Pinggranda oficisto
de Lu-regno, unu el la efektivaj regantoj de tiu regno
29Ok vicojLa la preskribo de Zhou-ritaro nur la reo
rajtis ordoni ok vicojn da personoj64 personojmuziki
kaj danci dum la oferceremonioJi Ping estis granda
oficistokiu rajtis uzi nur kvar vicojn da personoj (32
personoj).
30La tri familiojt.ela familioj de la tri grandaj
oficistoj en Lu-regno MengsunShusun kaj Jisunkiuj
estis la efektivaj regantoj de tiu regno
31La odo YongKantebla poemo el Libro de
Poeziokiun nur la reo de Zhou-dinastio rajtis uzi e
la fino de sia oferado
32La du versoj estas el la odo Yongi tie la filo de la
ielo signifas reon de Zhou-dinastio
33Lin FangLu-regnanoLi iam demandis Konfuceon
pri ceremoniaj aferoj (vd.3.4)

- 137 -

34La monto TaiFama monto en Lu-regnoen la nuna

Shandong-provincoEn tin tempo nur la reo kaj
fedaj princoj rajtis fari oferadon al tiu montoLa estro
de Ji-familiokiu estis nur granda oficistoe volis fari
la oferadonkio la Konfuceo estis ia arogo
35Ran You: teRan Qiudisiplo de KonfuceoLia
adoltia nomo estis Ziyoutial li estis nomata anka Ran
You
36La unuaj du el la tri versoj estas el Libro de
Poeziola tria verso estas eble el iu antikva poemo ne
plu ekzistanta.
37Shang: t.e. Bu Shang (Zixia)disiplo de Konfuceo
38La PoemojteLibro de Poeziovdnoton
10.
39La la preskribo de Zhou-ritaro nur la reo rajtis fari
la Grandan Oferadon. La Granda Oferadokiun faris la
princo de Lu-regnola Konfuceo estis ia arogotial
Konfuceo ne volis plu spekti la ceremonion
40La vortoj de Konfuceo montraske li ne aprobis la
faktonke la princo de Lu-regno faras la Grandan
Oferadonvd. 3.10)
41Wangsun Jia: Granda oficisto de Wei-regno.
42La antikvuloj la dio de la sudokcidenta angulo de la
domo estis pli altranga ol la dio de la kuirfomoSed la
lasta havis la rajton raporti rekte al ielo la aferojn
okazintajn en la domoLa frazo signifaske flatado al
homo malpli altranga kun efektiva povo estas preferinda
al flatado al la homo pli altranga sen efektiva povo

- 138 -

43La du antaaj dinastioj: teXia-dinastiovdnoton

26 kaj Yin-dinastiovdnoton 25)
44Granda TemploTemplo al la fondinto de la regno
a dinastio
45La filo de la Zou-anot.e. Konfuceoar la patro de
Konfuceo siatempe funkciis kiel granda oficisto de la
urbeto Zoutial oni nomis lin Zou-ano
46La princo DingLa suvereno de Lu-regnoLia
regado daris 15 jarojn 509495 a.K.
47Guan JuKvakantaj Pandionojla unua poemo
en Libro de Poezio
48Zai Wo: t.eZai Yudisiplo de KonfuceoLia
adoltia nomo estis Ziwotial li estis nomata anka Zai
Wo
49Guan Zhongefministro al la princo Huan de
Qi-regnoLi helpis al tiu farii la efo super la princoj
de diversaj regnoj.
50YiNomo de iu loko en Wei-regno
51Sonorilo kun ligna langoEn la antikveco oni
kunvokis homojn per tintigo de sonorilo kun ligna
lango por publike sciigi al ili ion gravani tie
sonorilo kun ligna lango signifassaan gvidanton de
la popolo
52Shao: Nomo de muzikao en la regperiodo de la reo
Shunar li surtroniis dank al la abdiko de Yaotial
Konfuceo opiniiske Shao estas perfekte bela kaj anka
perfekte bona
53. WuNomo de muzikao en la reperiodo de la reo

- 139 -

Wu de Zhou-dinastioar li akiris la tronon per militaj

rimedojtialmalgra ke la de li kondukita milito estis
justaKonfuceo opiniiske Wu ne estas perfekte bona
kvankam perfekte bela
54. Shen: t.e. Zeng Shen, disiplo de Konfuceo
55Zengt.eZeng Shen
56Gongye ChangDisiplo de Konfuceo
57 Nan Rong t. e Nangong Kuo, disiplo de
KonfuceoLia adoltia nomo estis Zirongtial li estis
nomata anka Nan Rong
58Zijiant. eFu Buqidisiplo de KonfuceoZijian
estis lia adoltia nomo.
59Per tiu i metaforo Konfuceo aludiske kvankam
Zigong havas ian valoran kapablontamen li ne estas
perfekta
60YongteRan Yongdisiplo de KonfuceoLia
adoltia nomo estis Zhonggong
61Qidiao KaiDisiplo de Konfuceo
62Zilu: teZhong You (vdnoton 20)
63Ran Qiudisiplo de Konfuceovdnoton 35.
64Chit. eGongxi Chidisiplo de KonfuceoLia
adoltia nomo estis Zihuatial li estis nomata anka
Gongxi Hua
65Zai YuDisiplo de Konfuceo
66Shen ChengDisiplo de Konfuceo
67Kong Went. e. Kong Yugranda oficisto de
Wei-regno
Wenla Kleraestis lia postmorta titolo
68Zichant. eGongsun Qiaoeminenta efministro

- 140 -

de Zheng-regnoZichan estis lia adoltia nomo

69. Yan Pingzhong: Eminenta efministro de Qi-regno
70Zang Wenzhong : Granda oficisto de Lu-regno
71En la antikveco testudo estis rigardata kiel animalo
tre valora kaj respektindased malgra tio Konfuceo
opiniiske teni in en tiel luksega domo estas ago ne
saa
72ZiwenEminenta efmimstro de Chu-regno
73 Granda oficisto: Titolo de altranga oficisto
malsupera al la ministro
74Cui: teCui Shualtranga oficisto de Qi-regno
75Chen WenAltranga oficisto de Qi-regno
76Ji WenAltranga oficisto de Lu-regno
77Ning WuAltranga oficisto de Wei-regno
78Boyi kaj ShuqiDu filoj de Guzhu Junprinco de
Guzhu-regno en Yin-dinastioAnta sia morto Guzhu
Jun testamentiske Shuqila pli juna filoheredu la
trononPost kiam la patro mortisShuqi insistiske lia
pli aa frato heredu la tronon Por ne malobei la
testamenton de sia patro, Boyi forkuris el sia
regnoPoste anka Shuqi sekvis linLa du fratoj ermite
vivis e la piedo de la monto Shouyang kajpost la falo
de Yin-dinastiorifuzante mani grenon produktitan en
Zhou-dinastiomalsatmortis tie
79 Weisheng Gao Lu-regnano fama pro sia
malkaemoSed el la faktoke li elpetis iom da vinagro
de sia najbaro kaj donis in al la petanto sen diri la veron.
Konfuceo konkludiske li estas ne sufie verdirema

- 141 -

80Zuoqiu MingKortega historiisto de Lu-regno

81Yan Yuant. e. Yan Huidisiplo de Konfuceo
vdnoton 17
82JiluZilu : teZhong Youvdnoton 20
83 Zhonggong t e Ran Yong disiplo de
KonfuceoKvankam lia patro estis plebanotamen
Konfuceo opiniiske livirta kaj talentspovus okupi
gravan postenonvd 6. 1)kaj ke li certe estos alte
atata de saaj regantoj
84Zisang BoziNomo de iu personoPri li oni nun
scias nenion.
85Yan HuiDisiplo de Konfuceovdnoton 17
86Zihuat.eGongxi Chidisiplo de Konfuceo
87Fu-o: Antikva mezurunuo por grenoegala al . 64
litroj
88. Ju-o: Antikva mezurunuo por grenoegala al . 24
litroj
89Bing-o: Andkva mezurunuo por grenoegala al .
1600 litroj
90Yuan Si: teYuan Xiandisiplo de KonfuceoLia
adoltia nomo estis Zisitial li estis nomata anka Yuan
Si
91Zhong Yout. e. Zilu disiplo de Konfuceo
vdnoton 20)
92. Min Ziqian: t. e. Min Sun disiplo de
KonfuceoZiqian estis lia adoltia nomo
93Bi: Nomo de feda urbo de la efo de Ji-familio
94. Wen-rivero: Lim-rivero inter Lu-regno kaj

- 142 -

Qi-regnoPerforkuri norden de Wen-rivero Min Ziqi

aludiske li fuos en Qi-regnonLi ne volis farii la
prefekto de Bi tialar li sciiske la efo de Ji-familio ne
estas lojala al la princo de Lu-regno
95Boniu: t. eRan Boniudisiplo de Konfuceo
96Wucheng : Malgranda urbo de Lu-regnoTiam
Ziyou estis ia urbestro
97Dantai MiemingWucheng-anoPoste li fariis
disiplo de Konfuceo
98Meng ZhifanGranda oficisto de Lu-regno
99Zhu TuoGranda oficisto de Wei-regnofama
elokventa diplomato
100Song ChaoPrincido de Song-regnofama pro sia
beleco
101. Gu-o: Angulhava vazo destinita por enteni
vinonPri la kazokial Konfuceo diris i tiujn vortojn
oni faris la jenan eblan konjekton: La Gu-o propre devis
esti angulhava, sed oni faris anka rondformajn
senangulojar la farado de la rondformaj estis pli
facilaVidante gu-on sen angulojKonfuceo plendis
ke en lia epoko multaj aferoj jam ne meritas siajn
nomojn
102 Nanzi: La edzino de la princo Ling de
Wei-regno i tenis en siaj manoj la regadon de
Wei-regno kaj estis fifama pro sia malasteco
103La usta MezoLa plej alta morala normola kiu
la homaj paroloj kaj agoj ne devas esti troajnek
maltroajvd. 11.16.

- 143 -

104Yao kaj ShunDu saaj kaj virtaj legendaj reoj en

la pratempo.
105La maljuna PengOni konjektaske Peng estis
granda oficisto de Yin-dinastio, kiu estis virta kaj talenta
kajamante la antikveconsin okupis ekskluzive pri la
interpretado de tekstoj en antikvaj libroj
106La duko de ZhouLa praulo de la princo de
Lu-regnoKonfuceo rigardis lin kiel sanktan saulon kaj
pleje lin admires.
107En la antikveco la pordogardisto de bazaro kutime
tenis vivon en la mano por gardi la bazaran ordon
108La princo de Weit. e. la princo Kuai Zhe de
Wei-regnoKuai Zhe estis nepo de la princo Ling de
Wei kaj filo de Kuai Kuiar Kuai Kui, ofendinte
Nanzila edzinon de la princo Lingvdnoton 102
forkuris en Jin-regnontialpost la morto de la princo
LingKuai Zhe estis surtronigitaPor trovi pretekston
por sia invado al Wei-regnoJin-regno intence lasis Kuai
Kui reveni al sia regnokie li batalis kontra sia filo,
Kuai Zhe, por akiri al si la tronon. La batalo inter Kuai
Zhe kaj patro pro la trono prezentis grandan kontraston
kun la reciproka cedo de la trono fare de Boyi kaj Shuqi
(vd. noton 78), tial Zigong povis ekscii la lado de
Konfuceo al Boyi kaj Shuqi lian malaproban sintenon
kontra Kuai Zhe.
109. Libro de anioj: Libro pri agurado en la
antikveco. Ladire, i estis editorita de Konfuceo.
110La duko de ShePrefekto de She.She" estis la

- 144 -

nomo de distrikto de Chu-regno

111 Huan Tui Ministro pri la militaj aferoj de
Song-regnoDum Konfuceo kaj liaj disiploj vojais de
Wei-regno al Cao-regno, e sia trapaso de Song-regno
Konfuceo instrnis siajn disiplojn pri ritaro apud alta
arbo. Intencante mortigi Konfuceon, Huan Tui hakfaligis
la arbon. Konfuceo do forkuris de tie kajkiam liaj
disiploj uris lin al pli rapida kurodiris i tiujn
vortojn
112. HuxiangNomo de lokopri kiu oni nun ne scias
kie i situisLadire la tieaj loantoj estis malvirtemaj
113Chen SibaiNomo de personopri kiu oni nun scias
nenion
114. La princo ZhaoLa suvereno de Lu-regno
115. Wuma QiDisiplo de Konfuceo
116La princo de Lu-regno kaj la princo de Wu-regno
havis la saman familian nomon Ji. ar tiam la
interedzio inter personoj havantaj la saman familian
nomon estis kontra decotialpor maski la veron, la
princo Zhao donis al sia edzino la nomon Wu Mengzi
lakutime li devus nomi sin Wu Ji)Se li nomus sin
Wu Jitio klare montruske ili havas la saman familian
nomon
117. Gongxi Hua t. e. Gongxi Chi disiplo de
Konfuceo
118TaiboLa unuenaskita filo de Gugong Danfula
praulo de Zhou-dinastio. Gugong Danfu havis tri filojn,
nome TaiboZhongyong kaj kaj Jili. Ladire Gugong
Danfu antavidis, ke Ji Chang, filo de Jili, estos virta kaj
- 145 -

talenta, tial li volis heredigi la tronon al Jili anstata al

Taibopor ke estontece Jili povu heredigi la tronon al sia
filo Ji ChangObeante la volon de sia patroTaibo kaj
Zhongyong memvole foriris al Gouwu, kie ili
fiksloiis Post sia surtronio Ji Chang potencigis
sian landonkaj lia filoJi Fafaligis Yin-dinastion kaj
tiel konkeris la tutan inion
119. JiliFrato de Taibovdnoton 118)
120 . Meng Jing : Granda oficisto de Lu-regno
121. Oni supozaske la amiko probable estis Yan Hui
vdnoton 17
122Li-oina mezurunuo de longo0.5 kilometro
123ZhiMuzika majstro de Lu-regno
124. ShunSaa kaj virta legenda reo en la pratempo .
Ladire li povis edifi la popolon per sia virto kaj havis
eminentajn ministrojnkiuj helpis lin en la regadotial li
povis efike regi sen penoj
125YuLa fondinto de Xia-dinactioLadire li ricevis
la tronon dank al la abdiko de ShunLi donis atenton al
agrokulturo.
126. YaoSaa kaj virta legenda reo en la pratempo.
En sia maljuneco li memvole abdikis sian tronon kaj
cedis in al ShunEn tin i teksto inter la alineoj mankas
koherecoOni supozaske eble iuj vortoj a frazoj
defalis el la teksto
127Reo Wut. e. Ji Fa la unua suvereno de
Zhou-dinastiovdnoton 118
128Tang- kaj Yu-epokojLa epokoen kiu regis Yao

- 146 -

vd. noton 126estis nomata Tang-epokokaj la

epokoen kiu regis Shunvdnoton124estis nomata
Yu-epoko
129Reo WenteJi Changla patro de Ji FaReo
Wuvd. noton 118
130En Analektoj de Konfuceo efektive estas
malmultaj vortoj pri profito kaj la volo de belosed la
vortoj koncernantaj la perfektan virton ja estas
abundajKial do oni i tie diriske li malofte parolis
anka pri la perfekta virtoPri tiu demando oni donis
jenan klarigon: Konfuceo opiniiske la perfekta virto
estas la plej alta morala normokiun oni apena povas
atingi Li ne kurais pretendi ke li mem estas
perfektevirtakaj parolante pri aliajli preska iam
diriske li ne sciasu ili estas perfekte virtajuste ar
li malofte parolis pri la perfekta virtoliaj vortoj pri i
altiris la atenton de liaj disiploj, kiuj registris preska
iujn tiujn vortojn en la libron Analektoj de
KonfuceoTial oni ne povas konkludi el la abundaj
registritaj vortojke Konfuceo ne malofte parolis pri la
perfekta virto
131DaxiangNomo de iu loko
132Kuang : Nomo de iu loko en Song-regnoKiam
Konfuceo kaj liaj disiploj vojais de Wei-regno al
Chen-regnoe sia trapaso de Kuang ili estis retenitaj tie
kvin tagojn de tieuloj pro tio, ke i tiuj prenis Konfuceon
por Yang Hukiu iam prirabis ilinar liaj vizatrajtoj
estis similaj al tiuj de Yang Hu

- 147 -

133LaoDisiplo de Konfuceo
134Feng-birdoMita birdokiu ladire aperas en la
epokoen kiu regas la virto
135Ok DiagramojDiagramoj por agurado. Ladire la
apero de Ok Diagramoj sur la Flava Rivero anoncus la
aperon de nova saa kaj virta suvereno
136En la antikveco oni montris estimon a respekton al
iu per stario ase oni piedirisper rapidaj paoj
137La kvar versoj cititaj i tie estas el antikva poemo
kiu nun ne plu ekzistasLa ideokiun esprimis Konfuceo
en siaj vortojestas la samakiel tiu esprimita en 7. 30
138Gui-oLongforma jada tabuleto kun ronda a pinta
suprokiun antikvaj regantoj kaj iliaj ministroj tenis en
la manoj en ceremoniaj okazoj
139Anta ol fari oferadon la antikvulo devis sin bani
kaj sin deteni de vintrinkado, viandmangado kaj
kunkuado kun sia edzinoTio estis nomata fastado
140Lakutime post oferado la princo donace disdonis
la oferviandon al la ministroj kaj grandaj oficistojkiuj
partoprenis la oferadon
141Anta la manado la antikvulo nepre oferis al la
inventinto de la nutrao iom el la manaojkiujn li estis
manonta
142La dek personoj menciitaj i tie estis la plej
proksimaj disiploj de Konfuceo
143Gui-o: Vdnoton 138 La versoj pri blankjada
gui-o estas cititaj el Libro de PoezioJen estas la
versoj
La makulo sur la gui' blankjada
- 148 -

Povas esti tute forigita

La eraro en parolo nia
Ja ne povas esti nuligita
144Yan LuLa patro, de Yan HuiAnka li estis
disiplo de Konfuceo
145LiteKong Lifilo de KonfuceoLia adoltia
nomo estis BoyuKong Li mortis en sia kvindeka
jaroTiam Konfuceo estis en la ago de sepdek jaroj
146. Se-o: Antikva 25-korda plukinstrumento, iom
simila al citro
147Per tiu i metaforo Konfuceo aludiske Zilu jam
estas sufie instruita, sed li ankoraw ne atingas
erudicion
148ShiteZhuansun Shidisiplo de Konfuceo
149ChaiteGao Chai, disiplo de Konfuceo. Lia
adoltia nomo estis Zigao.
150A ZiranAno de Ji-familiovdnoton 28
151Zigaot. eGao Chaivdnoton 149)
152Bi: Nomo de urbo en Lu-regno
153Zeng XiteZeng Dianla patro de Zeng Shen
vdnoton 5Lia adoltia nomo estis Zixitial li estis
nomata anka Zeng XiLi, same kiel lia filoestis
disiplo de Konfuceo
154DianteZeng DianZeng Xivdnoton 153.
155. apitaj junuloj: t. e. junuloj jam atinginte la aon
de dudek jaroj. La antikva moro junuloj havantaj la
aon de malpli ol dudek jaroj ne rajtis porti apon.
156YiNomo de rivero fluanta sude de la nuna Qufu,
Shandong-provinco.
- 149 -

157. Pluv-altaro: Altaro, e kiu oni faris al ielo preon

por peti pluvon dum sekeco.
158Sima NiuteSima Geng, disiplo de Konfuceo.
Lia adoltia nomo estis Ziniu, tial li estis nomata anka
Sima Niu. Ladire li estis vortabunda kaj
malpaciencema. La respondo de Konfuceo al li pri la
perfecta virto certe estis direktita kontra tiu lia manko.
159Ji ZichengGranda oficisto de Wei-regno
160You Ruo: Disiplo de Konfuceovdnoton 4 )
161La princo Jing de QiLa suvereno de Qi-regno
162Gaoyao: Ministro al Shun
163. Tang: La fondinto kaj la unua suvereno de
Shang-dinasio.
164Yiyinefnunistro al Tang
165Fan Xut. e. Fan Chi. Lia adoltia nomo estis
Zichitial li estis nomata anka Fan Chi
166JingFilo de la princo Xian de Wei-regno
167La vortoj estas cititaj el verkokies atoro estas
nekonata
168JufuNomo de urbo en Lu-regno
169. Xian: t. e. Yuan Xian, disiplo de Konfuceo
170Nangong KuoDisiplo de Konfuceo
171YiLerta legenda arkpafisto
172Ao: Legenda fortegulokiu kapablis e veturigi
ipon sur la tero
173Ji: Praulo de la suverenoj de Zhou-dinastioLi
instruis al la popolo grenplantadon kaj tial estis kultata
postmorte kiel dio de greno

- 150 -

174Bi Chen : Granda oficisto de Zheng-regno

175Shi ShuGranda oficisto de Zheng-regno
176Ziyu: Granda oficisto de Zheng-regno
177DongliNomo de lokokie Zichan lois
178Zixiefministro de Chu-regnoEn sia oficista
kariero li ne faris ladindajn atingojn
179La efo de Bo-familio: teBo Yangranda oficisto
de Qi-regno
180Pianyi : Nomo de urbo en Qi-regno
181Meng Gongchuo: Granda oficisto de Lu-regno. Li
estis fama pro sia malavideco
182La familioj de Zhao kaj WeiDu plej potencaj
familioj en Jin-regnoIliaj efojZhao kaj Weiestis
grandaj oficistoj de tiu regno.
183Teng kaj XueDu malgrandaj regnojkiuj kuis
proksime de Lu-regno
184Zang Wuzhong: Granda oficisto de Lu-regnoKiam
li estis en Qi-regnola princo Zhuang de Qi volis doni al
li fedonAntavidanteke la princo Zhuang estos
mortigitali rifuzis akcepti la fedonPoste la princo
Zhuang vere estis mortigita kaj li sukcese evitis
kompromitionTial Konfuceo opiniiske li estas homo
tre saa
185. Zhuangzi de Bian: Granda oficisto de Lu-regnoLi
estis fama pro sia braveco. Bian estis la nomo de la
urbokiun li posedis kiel sian fedon
186Gongming Jia: Wei-regnanosendito de Gongshu
Wen

- 151 -

187Gongshu WenteGongshu Baministro de

Wei-regno. Wen estis lia postmorta titolo
188FangNomo de la urbokiun Zang Wuzhong
posedis kiel sian fedon
189La princo Wen de JinLa suvereno de Jin-regno
190La princo Huant. e. la princo Huan de Qila
suvereno de Qi-regno
191Jiu : Frato de la princo HuanJiu kaj Huan amba
estis pli junaj fratoj de la princo Xiangla suvereno de
Qi-regnoar la princo Rang estis tiranotialpor eviti
eventualan malfelion Huan forkuris en Ju-regnon,
akompanate de Bao Shuya kaj Jiu forkuris en
Lu-regnon akompanate de Guan Zhong kaj Shao
HuPost kiam la princo Xiang estis mortigitaHuan
revenis en sian regnon kaj surtroniis. Li atakis
Lu-regnon per armitaj fortojpor devigi la reganton de
Lu-regno mortigi JiuPost la morto de Jiusin mortigis
Shao Hused Guan Zhong fariis la efministro al la
princo Huan
192Shao HuAkompananto de Jiukiam tiu forkuris
en Lu-regnonvdnoton 191
193La tiamaj barbaroj portis jakon butonumitan de la
maldekstra flanko
194XunOrigine li estis vasalo al Gongshu WenPro
la rekomendo de Gongshu Wen li kune kun tiu
promociiis al ministreco de Wei-regno
195La princo Ling de WeiLa suvereno de Wei-regno
196Zhongshu Yu: teKong Wenvd noton 67

- 152 -

197Chen ChengAlinome Chen Henggranda oficisto

de Qi-regno
198La princo JianLa suvereno de Qi-regno
199La efoj de la tri familiojt. ela tri grandaj
oficistoj ZhongsunShusun kaj Jisunkiuj estis la
efektivaj regantoj de Lu-regno
200Qu BoyuGranda oficisto de Wei-regnoKiam
Konfuceo estis en Wei-regnoli lois e liPost kiam
Konfuceo revenis en Lu-regnonQu Boyu sendis viziti
lin
201Weisheng MuProbable ermito
202Qiu: t. e. Kong Qiu, la nomo de Konfuceo
203Gongbo LiaoDisiplo de Konfuceo
204JisunGranda oficisto de Lu-regno
205Zifu JingboGranda oficisto de Lu-regno
206La sep ermitoj estis BoyiShuqiYuzhongYiyi
ZhuzhangHui de Liuxia kaj Shaolian
207ShimenLa ekstera pordo de la murego de la
efurbo de Lu-regno
208S-ro KongteKonfuceoKong estis lia familia
nomo
209La du versoj estas el Libro de PoezioPer
profunda akvo tiu homo aludis pri mallumeco de la
socioen kiu oni devus rezignaciitravadi kun la vestoj
surportatajper malprofunda akvo li aludis pri ne
plena mallumeco de la socioen kiu oni povus iel eviti
malbonontravadi kun la vestoj suprenlevitaj
210Gaozongreo de Yin-dinastio
211. Yuan Rang: Lu-regnano, amiko de Konfuceo.
- 153 -

Ladirekiam lia patrino mortis kaj Konfuceo iris al lia

hejmopor helpi al li e la funebraojli kantadis starante
sur la erko
212 Sidi kun disigitaj kruroj estis aroganta kaj
malentila tenio
213QuedangNomo de loko proksima al la hejmloko
de Konfuceo
214 Kiam Konfuceo kaj liaj disiploj vojais de
Chen-regno al Cai-regnoili estis sieataj sep tagojn de
Chen-regnanoj
215Shi YuGranda oficisto de Wei-regno
216Xia: teXia-dinastiovdnoton 26)
217YinteYin-dinastiovdnoton 25
218Zheng : Nomo de regno
219. teli sian postenon signifaske oni ne konscience
plenumas sian oficonkvaza la postenokiun oni
okupasestus akirita per telo
220Hui de LiuxiateZhan Huohomo virta kaj
talenta de Lu-regno. Hui estis lia postmorta titoloLiuxia
estis la nomo de la lokokie li lois
221Oni ne povas trovi ian logikan rilaton inter la du
aferojProbable en tiu i peco de la teksto trovias eraro
farita de la kompilintoj
222En la antikveco la muzikludistoj plejofte estis
blinduloj
223ZhuanyuMalgranda regno submetita al Lu-regno
224La monto Dongmeng: Monto kuanta sude de la
nuna Mengyin-gubernio, Shandong-provinco

- 154 -

225Zhou RenHistoriisto en la antikveco

226BiFeda urbo de la efo de Ji-familio
227La princo de LuLa suvereno de Lu-regno
228La tri Huan-oj: t. ela tri grandaj oficistoj de
Lu-regnonome MengsunShusun kaj Jisunvdnoton
30ar ili estis posteuloj de la princo Huan de
Lu-regno
229La monto Shouyang : La montoe kies piedo Boyi
kaj Shuqi malsatmortisvd noton 78)
230i tiu lasta frazo logike ne estas alligebla al la
antaa parto de la tekstoOni konjektaske inter la
antalasta frazo kaj la lasta mankas frazo (j), kiu(j) estus
preterlasita (j) dum kopiado
231Chen Kang: Disiplo de Konfuceovdnoton 8)
232Boyu: teKong Lifilo de Konfuceovd noton
145
233Yang HuoAlinome Yang Huvasalo al la efo de
Ji-familio
234YanteYan YanZiyou)
235Gongshan FuraoVasalo al la efo de Ji-familio
236Bi XiVasalo al Fan Zhongxingkiu estis granda
oficisto de Jin-regnoBi Xi estis la prefekto de Zhongmu
kaj ribelis tie
237ZhongmuNomo de loko en Jin-regno
238
Zhounan kaj ShaonanLa titoloj de la unuaj
du partoj de Libro de Poeziovd noton 10)
239Staranto kun la vizao kontra muroSe oni staras
kun la vizago kontra murooni povas vidi nenionnek

- 155 -

fari paojn antaen

240En la antikveco la regnaj suverenoj devis porti
robon de cinabra ruosed en la tempo de Konfuceo iuj
suverenoj jam amis porti purpuran robonTia tendenco
estis abomenata de Konfuceo
241. ZhengteZheng-regnoLa Kantoj de Meng estis
malastajvd15.11
242La klasika konvencia muzikoLa ortodoksa
muziko de Zhou-dinastio
243Ru Bei : Lu-regnanoLi estis sendita de la princo
Ai de Lu-regno por lerni sub Konfuceo Pri la
demandokial Konfuceo ne volis lin akceptikaj intence
sciigis lin pri tiooni supozaske eble Konfuceo malatis
lin pro ia malbona kvalito de li a antae li iel ofendis
Konfuceon
244En la antikveco la ligno uzata por frot-estigado de
fajro variis la la sezonojEn printempo oni uzis ulman
lignonen somero morusarbanen atuno kverkan kaj en
vintro soforan
245YuteZai YuZai Wo estis lia adoltia nomo
246La vicgrafo WeiPli aa frato de la reo Zhou de
Yin-dinastioPro la tiraneco de Zhou li forlasis tiun
247 La vicgrafo Ji: onklo de la reo Zhou de
Yin-dinastio Pro tioke Ji faris admonon al Zhou
Zhou faris lin sklavo
248ZhouLa lasta reo de Yin-dinastiofifama pro sia
tiraneco
249. Bi GanOnklo de la reo Zhou de Yin-dinastioPro

- 156 -

tioke Bi Gan faris admonon al ZhouZhou dirisMi

adiske la koro de virtulo havas sep truojnkaj li,
trane eligis lian koron
250La efo de Meng-familio : teMengsungranda
oficisto de Lu-regno
251 Ji Huanefministro de Lu-regno
252 Jieyu Chu-regnano La tiamuloj nomis lin
frenezulosed efektive li estis ermitokiu evitis la
mondon
253Changju kaj JieniDu ermitoj
254Kong QiuLa nomo de Konfuceo
255BoyiShuqiVd noton 78Hui de Liuxia
Vd noton 220Pri YuzhongYiyiZhuzhang kaj
Shaolian oni scias nenion alian ol tionkion Konfuceo
diris i tie
256En la antikveco la reoj kaj fedaj princoj manis
iam kun akompano de muziko, kiun ludis
muzik-majstroj
257La princo de LuteBoqinfilo de la duko de
Zhou
258Pri i tiuj ok personoj oni nun scias nenion
259Yan YouteYan YanZiyou)
260Meng ZhuangFilo de Meng Xiankiu estis granda
oficisto de Lu-regno Anka li mem estis granda
oficisto
261Yang FuDisiplo de Majstro ZengZeng Shen)
262 Gongsun Chao de Wei Granda oficisto de
Wei-regno

- 157 -

263ZhongniLa adoltia nomo de Konfuceo

264Wen kaj Wu: teReo Wenvd noton 129)
kaj Reo Wuvd noton 127kiujn Konfuceo
respektis kiel sanktajn saulojn
265Shusun WushuGranda oficisto de Lu-regno
266Ren-o : Antikva mezurunuo de longovaloranta sep
a ok i-ojnunu i-o1/3 metro
267Chen ZiqinteChen KangZiqin estis lia adoltia
nomo El tiu i teksto oni povas vidike li ne estis
disiplo de Konfuceo
268LLa persona nomo de Tang
269i tiuj vortoj de Tang estis petpreo por pluvo al
ielofarita dum sekegeco
270Oni supozaske i tiuj vortoj estis eldiritaj de la
suvereno de Zhou-dinastio tiam kiam li donis al
merituloj honorajn titolojn kaj donacojn

- 158 -