2.2 ΤΑ ΑΛΚΑΛΙΑ - ΘΕΩΡΙΑ

ΧΗΜΕΙΑ Γ’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
2.2 ΤΑ ΑΛΚΑΛΙΑ
1. Ποια χημικά στοιχεία ονομάζονται αλκάλια;
Η Αλκάλια ονομάζονται τα χημικά στοιχεία της 1ης ομάδας του

1
υδρογό νο Περιοδικού Πίνακα εκτός του υδρογόνου.
Li
3 Στα αλκάλια ανήκουν το λίθιο (Li), το νάτριο (Na), το κάλιο (K),
λίθιο
Na το ρουβίδιο (Rb), το καίσιο (Cs), και το φράγκιο (Fr), το οποίο είναι
11
νά τριο ασταθές τεχνητό στοιχείο και δεν το συναντάμε στη φύση. Όλα τα
K
19 αλκάλια είναι μέταλλα.
κά λιο
37
Rb Όλα τα αλκάλια είναι πολύ δραστικά χημικά στοιχεία και γι’
ρουβίδιο
αυτό δεν συναντώνται ελεύθερα στη φύση αλλά βρίσκονται μόνο σε
Cs
55
καίσιο χημικές ενώσεις για παράδειγμα με τη μορφή αλάτων: NaCl, KCl,
Fr
87 NaNO3 κ.λ.π.
φρά γκιο
2. Ποιες είναι οι φυσικές ιδιότητες των αλκαλίων;
1. Τα αλκάλια είναι μαλακά μέταλλα και μπορούν να κοπούν εύκολα με ένα

μαχαίρι.
2. Έχουν τη μικρότερη σκληρότητα από όλα τα μέταλλα. Η σκληρότητα των

αλκαλίων ελαττώνεται καθώς προχωρούμε από πάνω προς τα κάτω στην
ομάδα σύμφωνα με τη σειρά: Li > Na > K.
3. Έχουν γενικά μικρή πυκνότητα. Το λίθιο, το νάτριο και το κάλιο έχουν

μικρότερη πυκνότητα από το νερό (ρ < 1 g/cm3), δηλαδή είναι ελαφρύτερα
από το νερό και γι’ αυτό επιπλέουν σε αυτό. Τα υπόλοιπα αλκάλια (Rb και
Cs) έχουν μεγαλύτερη πυκνότητα από το νερό.
4. Έχουν χαμηλά σημεία τήξης και λιώνουν εύκολα γι’ αυτό και
χαρακτηρίζονται ως εύτηκτα μέταλλα.
5. Έχουν μεταλλική λάμψη και αργυρόλευκο χρώμα.
ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ ΕΥΑΝΘΙΑ - ΧΗΜΙΚΟΣ

2
Χημικό Σύμβολο Φυσική Πυκνότητα Σημείο Σημείο

στοιχείο Κατάσταση (g/cm3) Τήξης(οC) Ζέσης(οC)
λίθιο 3 Li στερεό 0,53 180,5 1342
νάτριο 11 Na στερεό 0,97 97,8 890
κάλιο 19 K στερεό 0,86 63,6 754
ρουβίδιο 37Rb στερεό 1,53 38,9 688
καίσιο 55 Cs στερεό 1,88 28,5 671
Οπώς μπορούμε να διαπιστώσουμε από τον παραπάνω πίνακα, όταν αυξάνεται ο

ατομικός αριθμός (Ζ), οι φυσικές ιδιότητες των αλκαλίων παρουσιάζουν βαθμιαία
μεταβολή. Έτσι, με την αύξηση του ατομικού αριθμού (δηλαδή όπως προχωράμε από
πάνω προς τα κάτω στην ομάδα) η πυκνότητα των αλκαλίων αυξάνεται ενώ τα
σημεία τήξεως και ζέσεως ελαττώνονται.
3. Ποιες είναι οι χημικές ιδιότητες των αλκαλίων;
1. Οξειδώνονται εύκολα από το οξυγόνο του αέρα γι’ αυτό και φυλάσσονται σε
κλειστά δοχεία μέσα σε πετρέλαιο. π.χ. Το νάτριο κατά την παραμονή του
στον αέρα οξειδώνεται επιφανειακά, σχηματίζει οξείδιο του νατρίου (Να 2Ο)
και γι’ αυτό χάνει τη μεταλλική του λάμψη.
4Να (s) + Ο2 (g) à 2Να2Ο (s).
2. Αντιδρούν εύκολα με το νερό και ελευθερώνουν αέριο υδρογόνο. Κατά την

αντίδρασή τους με το H2O σχηματίζονται κατιόντα αλκαλίου (π.χ. Li+, Na+,
K+) και ανιόντα υδροξειδίου (ΟΗ-) ενώ ελευθερώνεται και αέριο Η2.
Ιοντικές Εξισώσεις:
2Na (s) + 2H2O (l) à 2Na+ (aq) + 2 ΟΗ- (aq) + Η2 (g)
2K (s) + 2H2O (l) à 2K+ (aq) + 2 ΟΗ- (aq) + Η2 (g)

3
Οι παραπάνω ιοντικές εξισώσεις μπορούν να περιγραφούν και με τη βοήθεια

μοριακών εξισώσεων όπως φαίνεται παρακάτω.
Μοριακές Εξισώσεις:
2Na (s) + 2H2O (l) à 2NaΟΗ (aq) + Η2 (g)
2K (s) + 2H2O (l) à 2KΟΗ (aq) + Η2 (g)
Η αντίδραση είναι εξώθερμη (εκλύεται θερμότητα) κι επειδή παράγονται
ιόντα ΟΗ- το διάλυμα που προκύπτει είναι βασικό (pH>7).
3. Είναι δραστικά μέταλλα. Η δραστικότητα των αλκαλίων αυξάνεται με την

αύξηση του ατομικού αριθμού δηλαδή καθώς προχωράμε από πάνω προς τα
κάτω στην 1η ομάδα του Π.Π.
3Li < 11Na < 19K < 37Rb < 55Cs
Τα άτομα των αλκαλίων έχουν στην εξωτερική τους στιβάδα ένα

ηλεκτρόνιο, το οποίο μπορεί να αποσπαστεί εύκολα από το άτομο. Έτσι, τα
αλκάλια έχουν την τάση να μετατρέπονται σε θετικά ιόντα (κατιόντα) με
φορτίο +1 (π.χ. Li+, Na+, K+).
π.χ. Να à Na+ + e-
4. Αναφλέγονται εύκολα και δίνουν φλόγα με χαρακτηριστικό χρώμα. Το Li

αναφλέγεται και δίνει κόκκινη φλόγα, το Na κίτρινη ενώ το Κ ιώδη φλόγα. Ανάλογο
χρώμα φλόγας δίνουν και οι χημικές ενώσεις τους (π.χ. τα άλατά τους). Η ιδιότητα
αυτή χρησιμοποιείται για την πυροχημική ανίχνευση των αλκαλίων.
4. Τι ονομάζεται οξείδωση ενός χημικού στοιχείου;
Οξείδωση ονομάζεται η αντίδραση ενός χημικού στοιχείου με το οξυγόνο κατά την

οποία σχηματίζεται το οξείδιο του χημικού στοιχείου.
4Να (s) + Ο2 (g) à 2Να2Ο (s).
Ωστόσο, η έννοια της οξείδωσης στη Χημεία γενικεύτηκε ώστε να περιλάβει και άλλες
αντιδράσεις στις οποίες ένα χημικό στοιχείο δεν ενώνεται απαραίτητα με οξυγόνο.
Έτσι, οξείδωση ονομάζεται η αποβολή ηλεκτρονίων από ένα χημικό στοιχείο.

2.2 ΤΑ ΑΛΚΑΛΙΑ - ΘΕΩΡΙΑ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2.2 ΤΑ ΑΛΚΑΛΙΑ - ΘΕΩΡΙΑ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΧΗΜΕΙΑ Γ’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Η Αλκάλια ονομάζονται τα χημικά στοιχεία της 1ης ομάδας του

2. Ποιες είναι οι φυσικές ιδιότητες των αλκαλίων;

1. Τα αλκάλια είναι μαλακά μέταλλα και μπορούν να κοπούν εύκολα με ένα

2. Έχουν τη μικρότερη σκληρότητα από όλα τα μέταλλα. Η σκληρότητα των

3. Έχουν γενικά μικρή πυκνότητα. Το λίθιο, το νάτριο και το κάλιο έχουν

5. Έχουν μεταλλική λάμψη και αργυρόλευκο χρώμα.

ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ ΕΥΑΝΘΙΑ - ΧΗΜΙΚΟΣ

Χημικό Σύμβολο Φυσική Πυκνότητα Σημείο Σημείο

λίθιο 3 Li στερεό 0,53 180,5 1342

νάτριο 11 Na στερεό 0,97 97,8 890

κάλιο 19 K στερεό 0,86 63,6 754

ρουβίδιο 37Rb στερεό 1,53 38,9 688

καίσιο 55 Cs στερεό 1,88 28,5 671

Οπώς μπορούμε να διαπιστώσουμε από τον παραπάνω πίνακα, όταν αυξάνεται ο

3. Ποιες είναι οι χημικές ιδιότητες των αλκαλίων;

2. Αντιδρούν εύκολα με το νερό και ελευθερώνουν αέριο υδρογόνο. Κατά την

2Na (s) + 2H2O (l) à 2Na+ (aq) + 2 ΟΗ- (aq) + Η2 (g)

2K (s) + 2H2O (l) à 2K+ (aq) + 2 ΟΗ- (aq) + Η2 (g)

ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ ΕΥΑΝΘΙΑ - ΧΗΜΙΚΟΣ

Οι παραπάνω ιοντικές εξισώσεις μπορούν να περιγραφούν και με τη βοήθεια

3. Είναι δραστικά μέταλλα. Η δραστικότητα των αλκαλίων αυξάνεται με την

Τα άτομα των αλκαλίων έχουν στην εξωτερική τους στιβάδα ένα

4. Αναφλέγονται εύκολα και δίνουν φλόγα με χαρακτηριστικό χρώμα. Το Li

4. Τι ονομάζεται οξείδωση ενός χημικού στοιχείου;

Οξείδωση ονομάζεται η αντίδραση ενός χημικού στοιχείου με το οξυγόνο κατά την

4Να (s) + Ο2 (g) à 2Να2Ο (s).

ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ ΕΥΑΝΘΙΑ - ΧΗΜΙΚΟΣ

You might also like