Latin - Ecclesiasticus.pdf

CAPITULUM 1
1 Prologus Sapientiae Jesu Filii Sirach. Multa autem et
magna tradita sunt nobis in lege et prophetis, et aliis qui
secuti sunt eum: propter quod et Israël debet
commendari doctrina et sapientia. et unde non solum
lectores seipsos scientes fieri necesse est, sed etiam eos
qui foris sunt, et loquendo et scribendo, discere
desiderant: avus meus Jesus, cum multum se legenti
dedit. et prophetas, et alios patrum nostrorum libros,
cum bene iudicassent, trahebatur etiam ipse ad
scribendum aliquid ad doctrinam et sapientiam
pertinentium; adeo ut ea, quae discere cupiunt, et his
addicti sunt, multo magis in lege vivendo prosint.
Quapropter oro te, ut eam benigne et attente legas, et ut
ignoscas nobis, in quibus videamur aliqua verba deesse,
quae interpretari laboravimus. Eadem enim in Hebraeo
prolata, et in aliam linguam translata, non eandem vim
habent; et non haec solum, sed et ipsa lex, et prophetae,
et ceteri libri, non parvam habent differentiam, cum
lingua eorum dicuntur. Nam octavo et tricesimo anno
veniens in Aegyptum, cum rex Euergetes esset, et
aliquandiu ibi moratus, non parvae eruditionis librum
inveni: quare necessarium mihi putavi aliquam
diligentiam et laborem interpretari; magna cum
diligentia et sollertia in illo spatio ad finem perducendi
librum, et expone illis quoque, quae peregre discere
volunt, moribus ante lege vivere paratis. Omnis sapientia
a Domino Deo est: et cum illo est semper, et in saecula
saeculorum.
2 Arenam maris, et pluviæ guttas, et dies sæculi, quis
dinumeravit?
Altitudinem cæli, et latitudinem terræ, et profundum
abyssi, quis inveniet sapientiam?
4 Prior omnium creata est sapientia, et intellectus
prudentiæ ab ævo.
5 fons sapientiae verbum Dei altissimi et viæ ejus
mandata æterna.
6 Radix sapientiæ cui revelata est? vel quis cognovit
sapientes suos?
7 Scientia sapientiæ cui manifestata est? et magnam
experientiam eius quis intellexit?
8 Sapiens et terribilis est, super semetipsam sedet in
solio suo.
9 Et vidit eam, et dinumeravit eam, et effudit eam super
omnia opera sua.
10 Et est cum omni carne secundum donum suum, et
dedit eam diligentibus se.
11 Timor Domini honor, et gloria, et exsultatio, et
corona gloriæ.
12 Timor Domini delectabit cor, et dabit lætitiam, et
gaudium, et longitudinem dierum.
13 Qui timet Dominum, bene erit ei in novissimo, et
inveniet gratiam in die mortis suæ.
14 Initium sapientiæ timor Domini : et cum fidelibus in
vulva concreata est.
15 Fundamentum sempiternum ædificavit cum
hominibus, et cum semine suo permanebit.
16 Plenitudo sapientiæ est timere Dominum, et
plenitudo a fructibus illius.
17 Omnem domum suam implevit desiderabilibus, et
horrea sua.
18 Timor Domini corona sapientiæ, faciens pacem, et
abundantiam sanitatis. quae sunt dona dei: et amplificat
amantes se gaudentes.
19 Disciplinam et scientiam scientiarum stantium
sapientia deprimit, et gloriam tenentes se exaltat.
20 Radix sapientiæ est timere Dominum, et rami ejus
longi sunt.
21 Timor Domini expellit peccata: et ubi nunc est, vertit
iram.
22 Vir furiosus non iustificatur; Dominatio enim furoris
eius in interitum eius.
23 Usque in tempus sustinebit patiens, et postea redditio
iucunditatis.
24 Abscondet usque ad tempus verba eius, et labia
multorum enarrabunt sapientiam eius.
25 Parabolae sapientiæ in thesauris sapientiæ, et
execrabilis peccatori pietas est.
26 Si vis sapientiam, serva mandata, et Dominus dabit
illam tibi.
27 Timor enim Domini sapientia et disciplina;
28 Noli diffidere timori Domini, quoniam pauper es : et
non accesseris ad eum duplici corde.
29 Ne sis hypocrita coram hominibus, et vide quid dicas.
30 ne te extollas ne incidas et confundas animam tuam
et sic revelet mysteria tua Deus et deicias te in medio
ecclesiae quia non in veritate venisti ad timorem Domini
sed in corde tuo plenus dolo.
CAPITULUM 2
1 [Fili mi, si accedens ad servitutem Domino, praepara
animam tuam ad tentationem.
2 Statue cor tuum, et sustine, et ne festines in tempore
tribulationis.
3 Adhaerere ei, et ne discedas, ut augearis in novissimo
fine.
4 Quidquid tibi oblatum est, hilariter suscipe, et
patienter in humilitate mutatus.
5 Aurum enim probatum est in igne, et accepti in camino
adversitatis.
6 Crede illi, et adiuvabit te; dirige viam tuam, et spera in
eo.
7 Qui timetis Dominum, expectate misericordiam ejus ;
et non deflectatis, ne cadatis.
8 Qui timetis Dominum, credite illi; et merces vestra
non deficiet.
9 Qui timetis Dominum, sperate in bonum, et in
gaudium sæculorum et misericordia.
10 Respicite, filii, nationes hominum; Numquid
fiduciam habebis in Domino, et confusus est? aut quis
permansit in timore suo, et derelictus est? aut quem
unquam despexit invocantem?
11 Quoniam misericors et miserator Dominus,
longanimis et multum misericors, et propitians peccatis,
et salvans in tempore afflictionis.
12 Væ corde pavido, et manibus pusillanimis, et
peccatori gradiens duabus viis!

13 { Væ pusillanimis! non enim credit; propterea non
defendetur.
14 Væ vobis, qui perdiderunt sustinentiam! et quid
facietis cum visitaverit vos Dominus?
15 Qui timent Dominum non confundentur, et qui
diligunt eum, custodiunt vias eius.
16 Qui timent Dominum quærunt beneplacitum ejus; et,
qui diligunt eum, replebuntur lege.
17 Qui timent Dominum praeparabunt corda sua, et in
conspectu illius humiliabunt animas suas.
18 dicentes : In manus Domini incidemus, et non in
manus hominum : quoniam sicut majestas ejus, ita et
misericordia ejus.
CAPITULUM 3
1 [Audite me, filii, patrem vestrum, et facite deinceps, ut
salvi sitis.
2 Quia Dominus dedit honorem patris in filios, et
auctoritatem matris confirmavit in filios.
3 qui honorat patrem suum propitiationem pro delictis
illius
4 Et sicut qui thesaurizat, ita et qui honorificat matrem
suam.
5 Qui honorat patrem suum, exsultabit in filiis. et cum
orat, exaudietur.
6 Qui honorat patrem suum, vita vivet; et, qui obœdiet
Domino, solatium erit matri suae.
7 Qui timet Dominum honorat patrem, et serviet
parentibus sicut dominis.
8 Honora patrem tuum et matrem, et verbo et opere, ut
superveniat tibi benedictio ab eis.
9 Benedictio enim patris firmat domos filiorum;
maledictio autem matris eradicat fundamenta.
10 Ne glorieris in contumelia patris tui. non est enim tibi
gloria, fili, contumeliam patris tui.
11 gloria enim viri est ex patre suo et gloria mater autem
in opprobrium est filiis.
12 Fili mi, adiuva patrem tuum, et non contristabis eum
usque dum vivit.
13 Et si intellectus eius defecerit, patientiam habe apud
illum; et ne despicias eum in omni virtute tua.
14 Eleemosyna enim patris tui non erit in oblivione : et
pro peccatis apponetur ut ædificet te.
15 In die adflictionis tuæ memorabitur; peccata quoque
tua sicut glacies in tempestate serena tabescet.
16 Qui relinquit patrem suum blasphemus est; et qui
exasperatur matrem suam, maledictus est Dei.
17 Fili mi, perfice opera tua in mansuetudine. sic
amabilis eris ab eo qui probatus est.
18 Quanto magnus es, humilia te, et coram Domino
invenies gratiam.
19 Multi sublimis sunt et clari: sed mitibus revelata sunt
mysteria.
20 Quoniam magna virtus Domini est, et ab humilibus
honoratur.
21 Noli quærere quæ tibi gravia sint, nec ea quæ super
viribus tuis sunt scrutare.
22 Quod autem tibi præceptum est, reverearis: non enim
est necessarium ea quæ in occulto sunt oculis videre.
23 In supervacuis rebus ne fueris curiosus. Plura enim
tibi demonstrantur quam homines intelligunt.
24 Multi enim sua vana opinione decipiuntur; et
subvertit iudicium eorum mala suspicio.
25 Sine oculis lumen desiderabis: scientiam ergo quam
non habes, non profitearis.
26 Cor durum male habebit in novissimo; et, qui amat
periculum, peribit in illo.
27 Cor obstinatum gravabitur doloribus; et impius super
peccato aggravat peccatum.
28 Non est remedium superborum multitudo; plantatio
enim impietatis radicavit in eo.
29 Cor sapientis intelligit parabolam; et auris attenta
voluntas sapientis est.
30 Ignem ardentem exstinguet aqua; et eleemosyna
expiat peccata.
31 Qui autem bene se habet, meminit futurorum. et cum
ceciderit, inveniet mansionem.
CAPITULUM 4
1 [Fili mi, ne effluant hæc in vita sua, et inopem
oculorum suorum ne despicias.
2 Animam esurientem ne tristis es; neque exasperábit
hóminem in angustiis suis.
3 Animo afflicto ne addas quidquam; et indigenti tribuat
ne differas.
4 Rogationem contribulati ne abjicias; neque avertas
faciem tuam a paupere.
5 Ne declines ab paupere oculum, et non ei tribuas
occasionem, ut maledicas tibi.
6 Nam si maledixerit tibi in amaritudine animæ suæ,
exaudietur oratio ejus ab eo qui fecit illum.
7 Caritatem multitudinis habe teipsum, et magnato viro
caput tuum.
8 Non te pigeat inclinare pauperi, et respondere ei in
mansuetudine.
9 Eripe eum de manu tribulantis; et noli esse
pusillanimis cum sederis in iudicio.
10 Esto pupillis pater, et pro viro matri illorum : et eris
tu quasi filius Altissimi, et diliget te plus quam mater tua.
11 Sapientia filios suos exaltat, et capit exquirentes eam.
12 Qui illam diligit, diligit vitam; et qui mane vigilant ad
illam replebuntur laetitia.
13 Qui tenet eam, gloriam hæreditabit; et, quocumque
introierit, benedicet Dominus.
14 Qui serviunt ei , Sancto ministrent : et qui diligunt
eam , Dominus diligit .
15 Qui audit eam, judicabit gentes : et qui adtendit,
custodiet eam.
16 Si quis acceperit se, hæreditabit eam; et generatio
eius in possessionem possidebit.
17 In prima enim viis pravis graditur cum illo, et super
illum timebit et metum faciet, et cruciabit illum in
disciplina sua, donec credat animæ suæ, et tentet eum in
legibus suis.
18 Et convertet ad eum iter rectum, et consolabitur eum,
et ostendet ei absconsa sua.
19 Si autem peccaverit, derelinquet eum, et tradet eum
in ruinam.

20 Observa tempus, et cave a malo; et non confundaris
in anima tua.
21 Est enim confusio adducens peccatum; et est
confusio, quae est gloria et gratia.
22 Nequaquam adversus animam tuam accipias
hominem, et reverentia cujusquam incidat te.
23 nec retineas verbum cum datum est bonum et ne
abscondas sapientiam tuam in decore suo
24 Per loquelam enim cognoscetur sapientia, et doctrina
in verbo linguæ.
25 et contra veritatem non loqueris; sed erroris
ignorantiae tuae confundaris.
26 Non confundaris confiteri peccata tua; neve cursum
fluminis opprimere.
27 Ne subjicias hominem stulto; neque suscipe
personam potentis.
28 Pro veritate agonizare usque ad mortem, et Dominus
pugnabit pro te.
29 Ne festines in lingua tua, et in opera tua non
despicias.
30 Noli esse sicut leo in domo tua, neque expavescet
inter servos tuos.
31 non sit porrecta manus tua ad accipiendum et ad
reddendum collecta
CAPITULUM 5
1 Noli contendere cor tuum in bonis tuis; et ne dixeris:
Sufficit mihi vita mea.
2 Ne sequaris sensum tuum et virtutem tuam, ut ambules
in viis cordis tui;
3 et ne dixeris : Quis me subjiciet propter opera mea ?
vindicabit enim Dominus superbiam tuam.
4 Ne dixeris: Peccavi, et quid mihi accidit triste? Longus
est enim Dominus, non dimittet te.
5 De propitiatione ne timeas peccatum addere peccato:
6 Et ne dixeris: Magna est misericordia ejus;
Misericordia et ira superveniet ab eo, et in peccatoribus
requiescit indignatio ejus.
7 Ne tardes converti ad Dominum, et ne differas de die
in diem: subito enim veniet furor Domini, et in
securitatem tuam disperdebis, et peribit in die ultionis.
8 Ne ponas cor tuum in bonis injuste, quoniam non
proderunt tibi in die afflictionis.
9 Noli omni vento ventilare, et ne in omnem modum
declines. Sic enim facit peccator duplici lingua.
10 In intellectu permanebit tibi ; et sermo tuus idem sit.
11 Veloces ad audiendum; et vita tua sit sincera; ac
patienter respondeat.
12 Si habes intellectum, responde proximo tuo; sin
minus, manum tuam super os tuum.
13 Confusio et ignominia in sermone est, et lingua
hominis ruina eius est.
14 Non appelleris susurro, et lingua tua ne despicias:
turpe enim in fure est confusio, et in duplici lingua mala
condemnatio.
15 Ne in magna re vel parva aliquid ignores.
CAPITULUM 6
1 Pro amico ne fiat inimicus Maledictum enim nomen,
et ignominiam, et opprobrium possidebis in eo, et
peccator, qui duplicem facit linguam.
2 Non te extollas in consilio cordis tui; ne discerpatur
anima tua, sicut taurus errantis solus.
3 Comedes folia tua, et perdes fructum tuum, et
derelinquas te sicut lignum aridum.
4 Anima nequam disperdet qui se habet, et in derisum
inimicis suis faciet.
5 Lingua dulcia multiplicabit amicos, et lingua credula
augebit salutem.
6 Multi pacifici sint tibi : et consiliarius sit tibi unus de
mille.
7 Si vis habere amicum, primum tenta eum, et ne
festines credas illi.
8 Est enim amicus secundum tempus suum, et non
permanebit in die tribulationis.
9 Est amicus qui conversus ad inimicitiam, et contentio
opprobrium tuum revelabit.
10 Est autem amicus quidam socius mensæ, et non
permanebit in die afflictionis tuæ.
11 In bonis tuis quasi tu eris, et fortis super servos tuos
erit.
12 Si humiliatus fuerit contra te, a facie tua abscondetur.
13 Ab inimicis tuis separare, et ab amicis tuis attende.
14 Amicus fidelis protectio fortis: et qui invenit talem,
invenit thesaurum.
15 Nihil amico fideli, nec excellentia inaestimabilis est.
16 Amicus fidelis medicamentum vitae; et qui timent
Dominum invenient illum.
17 Qui timet Dominum recte faciet amicitiam suam,
quoniam sicut ille est, ita et proximus illius erit.
18 Fili, a juventute tua excipe doctrinam, et usque ad
canos invenies sapientiam.
19 Quasi qui arat, et seminat, accede ad eam, et sustine
bonos fructus illius.
20 Ingrata est idiotis;
21 Iacet in eum quasi saxum magnum iudicii; et projiciet
eam ab eo priusquam fiat.
22 Sapientia enim secundum nomen est ejus, et non est
multis manifestata : quibus autem cognita est, permanet
usque ad conspectum Dei.
23 Audi, fili mi, et suscipe consilium meum, et ne
rejicias consilium meum.
24 Et pone pedes tuos in compedes ejus, et collum tuum
in catenam illius.
25 Subice humerum tuum, et porta illam, et ne acedieris
vinculis ejus.
26 In toto corde tuo accede ad illam, et in omni virtute
tua conserva vias ejus.
27 Quaere et quaere, et ostendetur tibi; et cum
adprehenderis eam, non dimittas eam.
28 In novissimo enim invenies illam requiem, et quod ad
gaudium tuum convertetur.
29 Tunc firmabunt te compedes ejus, et vincula ejus
indumenta gloriæ.
30 Ornamentum enim ejus aureum est, et vincula illius
purpurea.

31 Stolam gloriæ indues eam, et coronam gratulationis
superpones tibi.
32 Fili, si vis, disce: et si mentem accommodaveris,
prudens eris.
33 Si dilexeris audire, intellectum accipies : et si
inclinaveris aurem tuam, sapiens eris.
34 In multitudine seniorum state; et sapienti adhærebunt.
35 Audite ergo omnem sermonem Dei. et parabolae
intellegentiae non te effugiant.
36 Et si videris sensatum, accede ad eum, et gradus ostii
ejus portet pes tuus.
37 In judiciis Domini mens tua sit, et in præceptis illius
jugiter meditetur.
CAPITULUM 7
1 Non facies malum, sic non veniet tibi malum.
2 Discede ab iniquo, et avertet te iniquitas.
3 Fili mi, ne seminaveris in terra injustitiae, nec metes
illos septuplum.
4 Noli quaerere a Domino excellentiam, nec a rege
sedem honoris.
5 Non te iustifices in conspectu Domini. et in conspectu
regis ne glorieris.
6 Noli quaerere iudex, cum non vales iniquitatem
auferre; ne forte timeas personam potentis scandalum in
via rectitudinis tuae.
7 Non pecces in multitudinem civitatis, et non te dejicias
in populo.
8 Unumquodque peccatum in alterutrum ne ligaveris. in
uno enim non eris impunitus.
9 Ne dicas : Deus multitudinem oblationum mearum
respiciet : et cum ego offero Deo excelso, suscipiet eam.
10 Noli esse pusillanimis in orationibus tuis, et
eleemosynas facere ne despicias.
11 Ne despicias in amaritudine animæ suæ: est enim qui
humiliat et exaltat.
12 Non loqueris contra fratrem tuum mendacium; nec
similia amico tuo.
13 Nolite facere aliquod mendacium. Consuetudo enim
ejus non est bona.
14 Noli multis verbis uti in multitudine seniorum, et ne
multum loquaris in orationibus.
15 Noli odisse opus servile, neque agriculturam, quam
constituit Altissimus.
16 Non te reputes in multitudine peccatorum.
17 Humiliare valde: ultio enim impiorum ignis et vermis.
18 Amicum non facies tibi; neque fratrem fidelem in
auro Ophir.
19 Mulierem fortem et bonam ne dimittas: gratia enim
ejus super aurum est.
20 Cum autem fecerit servus tuus vere, ne facias illum
malum, nec mercennariam se totum tibi.
21 Servum bonum, animam tuam dilige, et non
defraudes illum libertate.
22 Pecora tibi sunt? et si sunt ad utilitatem tuam, custodi
illos apud te.
23 Filii tibi sunt? Erudi illos, et a juventute sua prosterne
cervicem suam.
24 Filiæ tibi sunt? Curam habe de corpore eorum et de
illis non hilarem te ostende.
25 Uxorem tuam duc filia, et sic rem magnam perfeceris:
sed viro prudenti da eam.
26 Estne uxor secundum animam tuam? ne derelinquas
eam : sed ne tradas te levi mulieri.
Honora patrem tuum in toto corde tuo, et tristitiam
matris tuæ ne obliviscaris.
28 Memento quod et ipse natus es. et quomodo potes
retribuere illis quae fecerunt tibi?
29 In tota anima tua time Dominum, et sacerdotes illius
sanctifica.
In omni virtute tua dilige eum qui te fecit, et ministros
ejus ne derelinquas.
31 Timete Dominum, et honorate sacerdotem; et da illi
partem, sicut praeceptum est tibi; Primitias, et pro
delicto, et donum umeris, et sacrificium sanctificationis,
et primitias sanctorum.
32 Et pauperi porrige manum tuam, ut perficiatur
benedictio tua.
33 Donum habet gratiam coram omni vivente. et pro
defunctis non prohibeas.
34 Cum flentibus non desis, et cum lugentibus non eris.
35 Non tardes visitare infirmos, ex hoc enim te
amabilem faciet.
36 Quodcumque manu tenes, memento finis, et non
delinques.
CAPITULUM 8
1 Non contendas cum viro forti ne incidas in manus eius.
2 Noli discrepare a divite, ne forte trahat te: multos enim
perdidit aurum, et corda regum subvertit.
3 Non litiges cum homine linguato, et non strues in
ignem ejus ligna.
4 Non cum homine agresti, ne confundantur patres tui.
5 Ne improperes homini declinanti a peccato, sed
memento quoniam omnes in poena sumus.
6 Ne despicias hominem in senectute sua: etenim ex
nobis senescunt.
7 Ne gaudeas de mortuo inimico tuo, sed memento
quoniam omnes morimur.
8 Sermonem sapientium ne despicias, sed proverbia
eorum cognosce: ex his enim disces disciplinam, et
beneplacitum est Domino Deo servire.
9 Seniorum ne despicias : nam et patres eorum
didicerunt, et ex eis intellectum disces, et secundum
exigentiam temporis respondebunt.
10 Non incendas carbones peccatoris, ne incendaris
flamma ignis ejus.
11 ne exsurge in ira ad faciem contumeliosi ne insidiaris
in verbis tuis ut decipiaris te
12 Non fœnerabis potentiori tuo; nam si mutuum
acceperis, computa non perdi- ctum.
13 Noli esse fidejussor super virtutem tuam: si enim
spoponderis, cave.
14 Cum iudice non litigabis; iudicabunt enim illi
secundum honorem eius.

15 Ne iteres in via cum audace, ne forte gravetur tibi:
faciet enim secundum voluntatem suam, et peries cum
illo stultitia.
16 Ne contendas cum irato, et ne abieris cum eo in
desertum locum, quoniam quasi nihilum est in conspectu
ejus sanguis, et ubi non est adiutorium, subvertet te.
17 Noli consiliari cum stulto; Consilium enim servare
non potest.
18 Non facias absconditum coram extraneo; nescis quid
proferat.
19 Non omni homini cor tuum manifestes, ne forte
inducatur tibi.
CAPITULUM 9
1 Noli zelare mulierem sinus tui, et ne doceas eam
contra te ipsam doctrinam malam.
2 Non des mulieri animam tuam, ut pedem tuum super
substantiam tuam ponam.
3 Non loquaris ad meretricem, ne incidas in laqueum
ejus.
4 Mulieris cantoris non multum utere consortio, ne forte
intretis in tentationibus illius.
5 Noli ancillam inspicere, ne incidas in ea, quae pretiosa
sunt in ea.
6 Non des meretricibus animam tuam, ne perdas
hæreditatem tuam.
7 Noli circumspicere in vicis civitatis, nec oberraveris in
loco solitudinis ejus.
8 a muliere pulchra averte oculum et decorem alterius ne
aspicias multi enim specie mulieris decepti sunt; ex hoc
enim amor ut ignis accenditur.
9 cum uxore alterius ne sedeas cum ea in sinu tuo et cum
ea ne sedeas cum ea argentum tuum in vino ne inclinet
ad eam cor tuum, et propter desiderium tuum incidas in
perditionem.
10 Ne derelinquas amicum veterem; novus enim ei
comparatur; amicus novus sicut vinum novum; cum
senuerit, libenter bibes illud.
11 Ne zeles gloriam peccatoris : non enim scis quid erit
finis ejus.
12 Ne delecteris in ore impiorum, nec tibi placeat
peccatori; memores non erunt in sepulchris suis.
13 Longe abesto ab homine potestatem habente
occidendi; et si accesseris ad illum, noli aliquid
committere, ne forte auferat vitam tuam.
14 Quantum potes, suspicare proximum, et consule cum
sapientibus.
15 Fiat sermo tuus cum sapientibus, et omnis
sermocinatio tua in lege Altissimi.
16 Et comedant et bibant tecum iusti; et in timore
Domini sit gloria tua.
17 Manus enim artificis laudabitur; et princeps prudens
in sermone populi.
18 Periculosus est in civitate sua homo linguæ malignæ.
et, qui temerarius est in sermone, odio erit.
CAPITULUM 10
1 Judex sapiens judicabit populum suum; prudentis ac
bene ordinata gubernatio.
2 Sicut judex populorum ipse est, et ministri ejus; et
qualis est princeps civitatis, omnes qui habitant in ea.
3 Rex insipiens perdet populum suum; prudentia autem
eorum qui in sublimitate sunt, civitas habitabitur.
4 Potestas terræ in manu Domini est, et utile erit in
tempore suo.
5 In manu Dei prosperitas hominis, et in persona scribæ
imponet honorem suum.
6 Noli odisse proximo tuo omnem injuriam. et nihil
omnino iniuriis.
7 Odibilis coram Deo est et hominibus superbia, et
execrabilis omnis iniquitas gentium.
8 Regnum enim ab uno in populum transfertur, propter
iniquitates, injurias, et opes, quas habebat.
9 Quid superbit terra et cinis? Avaro non est scelestius;
hic enim vendit animam suam; quia dum vivit, viscera
sua projicit.
10 Longum intervallum est medicus; et, qui est hodie
rex, cras morietur.
11 Cum enim mortuus fuerit homo, hæreditabit reptilia,
et bestias, et vermes.
12 Initium superbiæ, quando recedit a Deo, et aversus
est cor ejus ab factore suo.
13 Superbiae enim initium est peccati, et qui effundet
abominationem ad iracundiam, et propterea induxit
super eos Dominus afflictiones alienas, et dissipavit eos
penitus.
14 Sedes principum superborum deiecit Dominus, et
posuit mites pro eis.
15 Radices gentium superbarum subvertit Dominus, et
plantavit humiles in loco suo.
16 Concidit Dominus terras gentium, et dissipavit eos
fundamentis terræ.
17 Tollens ergo ex eis, et disperdidit eos, et cessare fecit
memoriam eorum a terra.
18 Non est creata hominibus superbia, neque iracundia
nato de muliere;
19 qui timent Dominum semen fideles sunt et qui
diligunt eum plantatio honesta qui transgrediuntur
mandata, semen fallax est.
20 Inter fratres inclytus; sic qui timent Dominum in
oculis eius.
21 Timor Domini præcedet principatum;
22 Sive dives, sive nobilis, sive pauper: timor Domini
est gloria eorum.
23 Sapientem pauperem non despicies; nec oportet
magnificare hominem peccatorem.
24 Principes, et judices, et potentes honores; nec est qui
timet Dominum, major est.
Servo prudenti servient liberi: et qui scientiam habet,
cum correcta fuerit non invidebit.
26 Noli multum negotii agere; et in tempore tribulationis
tuæ noli gloriari.
27 Melior est qui operatur et abundat in omnibus, quam
qui gloriatur et eget pane.

28 Fili, in mansuetudine honora animam tuam, et da illi
honorem secundum dignitatem ipsius.
29 Peccantem in animam suam quis iustificabit? et qui
dehonestat vitam suam quis honorat?
30 honoratus est pauper in arte sua et dives in divitiis
suis
31 Qui honoratur in paupertate, quanto magis in divitiis?
et qui exhonorabilis est in divitiis, quanto magis in
paupertate?
CAPITULUM 11
1 [Sapientia humilem exaltat caput, et inter potentes
quoque dijudicat.
2 Ne commendes virum in decore suo; neque abhorrent
a facie sua.
3 Brevis in volatilibus est apis; fructus autem eius
praecipui dulcium.
4 In vestitu tuo et in indumento ne glorieris, nec in die
honoris tui extollaris: quoniam mirabilia opera Domini,
et occulta in hominibus opera illius.
5 Multi reges sederunt in terra; et qui nulla cogitatione
portavit coronam.
6 Multi potentes defecerunt viri; et honestos in alienas
manus traditos.
7 Ne vituperes, antequam examines veritatem: prius
intellige, et increpa.
8 Priusquam causam audias, ne respondeas, et in medio
sermonum ne interroges.
9 De ea re, quæ te non molesta sunt, ne contendas. et in
iudicio cum peccatoribus ne steteris.
10 fili mi, ne in multisaris negotiis. et si persequeris, non
consequeris, nec fugiendo fugies.
11 Est laborans et festinans, et dolens: impius, et tanto
magis non abundabit.
12 Est et alius tardus, et necessarius auxilio, indigens et
paupere. oculus autem Domini respexit illum in bonum,
et erexit eum ab humilitate sua.
13 Et levavit caput suum de malo; quod multi videntes
admirati sunt.
14 Prosperitas et adversitas, vita et mors, paupertas et
divitiae adveniunt a Domino.
15 Sapientia, scientia et intellectus legis, Domini est:
caritas, et via bonorum operum, ab ipso est.
16 Error et tenebræ peccatoribus concremaverunt, et
gloriantibus in ea senescunt.
17 Donum autem Domini manet apud Deum, et gratia
illius in æternum permanet.
18 Est qui ditatus fuerit in consilio suo et afflictione, et
haec pars in remuneratione.
19 In eo quod dicit: Inveni requiem mihi, et nunc
manducabo de bonis meis. et tamen nescit quod tempus
veniat super eum, et quod relinquat illa aliis, et moriatur.
20 Sta in testamento tuo, et in illo colloquere, et in opere
tuo veterasce.
21 Noli mirari ex operibus peccatorum; sed confide in
Domino, et mane in labore tuo: facile enim est in
conspectu Domini subito honestare pauperem.
22 Benedictio Domini in remuneratione piorum, et
subito floreat benedictio illius.
23 Ne dicas : Quid est utilitas mea ? et quae bona postea
habebo?
24 Iterum ne dicas: Habeo plurima, et multa habeo.
25 In die bonorum ne immemor sis malorum, et in die
afflictionis non est ultra memoria bonorum.
26 Facile est enim Domino in die obitus retribuere
unicuique secundum vias suas.
27 Malitia horæ oblivionem facit luxuriæ, et in fine
illius opera illius invenientur.
28 Ante obitum suum nemo benedicet: vir enim in filiis
suis cognoscetur.
29 Non omnem hominem inducas in domum tuam:
multa enim habet dolosus.
30 Sicut perdix adprehendit et retentat in cavea, sic cor
superborum; et, sicut speculator, spectat ad casum tuum;
31 Bona enim in mala convertens insidiatur, et in dignis
laudibus vituperabit te.
32 A scintilla ignis accensus est acervus carbonum, et
homo peccator sanguini insidiatur.
33 Cavete a nequam, quia nequitiam facit; ne inferat tibi
maculam perpetuam.
34 Admitte advenam in domum tuam, et turbabit te, et
avertet te a domo tua.
CAPITULUM 12
1 Cum benefeceris, scito cui feceris; sic pro tuis
beneficiis gratias eris.
2 Benefac viro pio, et invenies retributionem. et si non
ab eo, at ab Altissimo.
3 Non est bonum, quod assiduum est in malo, neque ei
qui non dat eleemosynam.
4 Da viro pio, et non adjuva peccatorem.
5 humili bene fac, et impio non des; panes tuos ne des,
et ne dederis ei, ne vincat te per eum; alioquin bis
tantum pro omnibus bonis tuis accipies malum. sibi fieri.
6 quoniam peccatores odit Altissimus, et reddet
vindictam impiorum, et custodit eos in die fortitudinis
ultionis eorum.
7 Da bono, et non adiuva peccatorem.
8 In bonis non potest cognosci amicus, et in adversis
abscondi non potest inimicus.
9 In bonis viri inimici conturbabuntur: in malis autem
illius erit amicus.
10 Non credas inimico tuo: sicut enim ferrum rubiginis,
sic iniquitas illius est.
11 Cum se humiliaverit, et incurvaverit se, tamen
custodite et cavete ab eo, et eritis ei sicut visi deleri, et
scies quod rubigo ejus non absterserit.
12 Ne statuas eum a te, ne cum subverterit te, stabit in
loco tuo. neque sedeat ad dexteram tuam, ne forte sedeat,
et tu recorderis in novissimo verborum meorum, et
compungar.
13 Quis miserebitur incantantis serpentis, et venientibus
ad bestias?
14 Sic et qui ad peccatorem venit, et cum eo in peccatis
suis coinquinatus est, quis miserebitur?
15 Aliquantulum temporis maneret apud te: si autem
ceciderit, non morabitur.

16 Labiis suis intelligitur inimicus, cum in corde
tractaverit dolos. In oculis suis plorabit, et si invenerit
tempus, non satiabitur sanguine.
17 Si incurrerint tibi mala, invenies eum ibi primum; et
si dixerit tibi auxilium, tamen te subruet.
18 Caput suum movebit, et plaudet manu, et multum
susurrat, et faciem suam immutabit.
CAPITULUM 13
1 [Qui tetigerit picem, polluetur; et, qui communicat
superbo, similis erit illi.
2 Noli te onerare in virtute tua dum vivis; et potentiori et
potentiori teipsum ne communices: quomodo enim
ahenum et vas fictile? si enim percusserit unum contra
alterum, conteretur.
Dives peccavit, et comminatur ei: pauper læsus est, et
obsecrat.
4 Si utilis fueris, utetur tibi: si autem non habes,
derelinquet te.
5 Si habes aliquid, vivet tecum, et nudabit te, et non
dolebit.
6 si necessarius fuerit te decipiet te et subsannabit te et
ponet te in spe pulchra loquetur tibi, et dicturus est: Quid
vis?
7 Et confundet te in cibis suis, donec te exinaniat bis vel
ter: et in novissimo deridebit te, cum viderit te,
derelinquet te, et caput suum moveat ad te.
8 Cave ne seducaris, et in hilaritate deferaris.
9 Advocatus a potentiore discede, et tanto magis te
invitabit.
10 Ne premas eum, ne forte retrahatur; ne longe sis, ne
oblivio.
11 ne adaequari ei in sermone ne credas multis
sermonibus eius quoniam in multa communicatione
tentabit te et subridens exibit arcanum tuum
12 Sed crudeliter conservabit verba tua, et non parcet de
malitia, et de vinculis.
13 Observa et attende, quoniam in periculo ambules
eversionis tuae: cum audis haec, evigila in somno tuo.
14 Omni vita tua dilige Dominum, et invoca illum in
salute tua.
15 Omne animal diligit simile sibi: et omnis homo
proximum suum.
16 Omnis caro ad similem sibi coniungetur, et omnis
homo simili sui sociabitur.
17 Quae societas lupus cum agno? sic peccator piis.
18 Quid pactum est hyaenae et cane? et quae pax inter
divites et pauperes?
19 Venatio leonis onager in eremo: sic pinguia edunt
pauperem.
20 Sicut oderunt superbi humilitatem, sic abominatur
dives pauper.
21 Incipiens lapsus dives sustentatur ab amicis suis;
pauper autem humiliatus rejicitur ab amicis suis.
22 Dives, cum ceciderit, multos habet adjutores;
loquetur ne loquantur, et justificant eum; sapienter
locutus est, et locum habere non potuit.
23 dives cum loquitur unusquisque linguam suam tacet
et ecce quid dicit gloriantur ad nubes sed si pauper
loquitur dicunt quis est hic et si offenderit, adiuvabunt
illum ut evertat.
24 Bonae sunt divitiæ non habenti peccatum, et egestas
mala in ore impiorum.
25 Cor hominis immutat faciem suam, sive in bona, sive
in mala.
26 Vultus hilaris tessera est in prosperis; et labor taurus
animi inventio parabolarum est.
CAPITULUM 14
Beatus vir qui non est lapsus in ore suo, et non est
punctus multitudine peccatorum.
2 Beatus qui non judicavit eum, et qui non excidit a spe
sua in Domino.
3 Divitiae non sunt decorum ad parcimoniam; et quid
faciet homo invidus cum pecunia?
4 Qui defraudat animam suam, aliis congregat, in luxu
bona sua expendet.
5 Qui sibi nequam est, cui alii bonus erit? non
delectabitur in bonis suis.
6 Qui sibi invidet, nemo est nequior. et haec est iniquitas
eius.
7 Et si bene fecerit, non volens facit; et in novissimo
manifestat malitiam suam.
8 Nequam est oculus nequam; avertit faciem suam et
despicit homines.
9 Oculus avarus non impletur parte sua; et iniquitas
peccatoris arefacit animam suam.
10 Oculus nequam invidet panibus suis, et pauper est ad
mensam suam.
11 Fili, secundum virtutem tuam bene fac tibi, et da
Domino debitum suum.
12 Memor esto quoniam mors non tardabit, et
testamentum inferorum non demonstratur tibi.
13 Ante mortem benefac amico tuo, et secundum vires
tuas exporrigens da ei.
14 Non te fraudas in die bono, nec non te transeat boni
desiderium.
15 Labores tuos non deseres? et labores tuos sorte
dividere?
16 Da, et accipe, et sanctifica animam tuam. non enim
est in inferno quae- stio ciborum.
17 Omnis caro ut vestimentum veterascet: fœdus enim
quod ab initio est, morte morieris.
18 Sicut enim viridis folia in arbore densa, quaedam
cadunt, et alia crescunt; sic generatio carnis et sanguinis,
alia finitur, et alia nascitur.
19 Omne opus deficiet, et auferet: et ibit qui operatur
simul.
20 Beatus vir qui meditatur bona in sapientia, et qui
cogitat sancta sua prudentia.
21 Qui considerat vias suas in corde suo, intelliget in
absconditis suis.
22 Persequere eam quasi vestigium, et in viis illius
insidiari.
23 Qui perscrutatur per fenestras, auscultabit fores suas.
24 Qui pergit ad domum suam, figet clavum ad parietes
ejus.

25 Juxta eam fixit tentorium, et in diversorio pernoctabit
bona.
26 Statuet filios suos sub tegmine illius, et sub ramis
ejus morabitur.
27 per hanc operietur æstu, et in gloria sua habitabit.
CAPITULUM 15
1 Qui timet Dominum faciet bonum, et qui habet
scientiam legis apprehendet eam.
2 et quasi mater obviabit ei et accipiet a virginitate
uxorem.
3 Panis intellectus pascet eum, et aquam sapientiæ dat ei
bibere.
4 Stabit in ea, et non commovebitur; et sperabit in ea, et
non confundetur.
5 Super proximos suos exaltabit eum, et in medio
ecclesiæ aperiet os suum.
6 Gaudium et coronam exsultationis inveniet, et nomine
æterno hæreditabit illum.
7 Homines stulti non apprehendent eam, et peccatores
non videbunt eam.
8 longe est enim a arrogantia, et mendaces non
recordabor ejus.
9 Non est speciosa laus in ore peccatoris, quoniam a
Domino accepta est.
10 In sapientia enim confitebitur laus, et Dominus bene
faciet.
11 Ne dicas : A Domino cecidi : quia non debes facere
quæ odit .
12 Ne dicas: Errare fecit me: non enim opus est ei
peccatori.
13 Omne execramentum erroris odit Dominus; et qui
timent Deum non diligunt illum.
14 Ipse ab initio constituit hominem, et reliquit illum in
manu consilii sui.
15 Si vis custodire mandata, et facere fidelitatem
placentem.
Apposuit tibi aquam et ignem: ad quod volueris, porrige
manum tuam.
17 Ante hominem vita et mors; et si ei placuerit detur ei.
18 magna est enim sapientia Domini et potens est et
omnia intuetur
19 Oculi autem ejus ad timentes eum, et ipse agnoscit
omnia opera hominis.
20 Nemini mandavit impie agere, nec dedit alicui
licentiam peccandi.
CAPITULUM 16
1 Ne desideres multitudinem filiorum inutilium, nec
delectaberis in filiis impiis.
2 Si multiplicaverint, non lætentur in eis, nisi timor
Domini sit cum eis.
3 Ne credas in vita eorum, et ne respicias multitudinem
eorum: melior est enim justus quam mille. et melius est
sine liberis mori, quam impios habere.
4 Scienti enim replebitur civitas, et genus impiorum cito
desolabitur.
5 Multa talia vidit oculis meis, et majora horum audivit
auris mea.
6 In synagoga impiorum incendetur ignis; et in gente
exasperans accensa est.
7 Non placatus est super gigantes veteres, qui defecerunt
in virtute sua in stultitia.
8 Nec pepercit peregrinationi Lot, et execratus est in
superbia sua.
9 Non misertus est perditionis hominum, qui
auferebantur in delictis suis.
10 Nec sexcenta millia peditum, qui congregati sunt in
duritia cordis sui.
11 Et si unus dura cervice fuerit in populo, mirum est si
impunitus evasit: misericordia enim et ira cum illo sunt;
Potens est ad ignoscendum et ad iram effundendum.
12 Sicut magna est misericordia eius, sic et correctio
eius
13 Non effugiet impius de manu sua; patientia autem
piorum non erit irrita.
14 Omne opus misericordiæ cedite : secundum opera
enim ejus inveniet homo.
15 Induravit Dominus Pharaonem, ut non cognosceret
eum, ut innotesceret in mundo opera eius.
16 Unicuique autem creaturae manifesta est misericordia
eius; et lucem suam a tenebris adamante separavit.
17 Non dicas : A Domino abscondam me ; numquid de
sursum recordabitur mei ? Non recordabor in tantis
populis: quae est enim anima mea in tanta creaturarum
infinita?
18 Ecce caeli et cæli, et abyssi et terra, et omnia quæ in
eis sunt, movebuntur cum visitaverit.
19 Montes et fundamenta terræ contremiscentur, cum
viderit eos Dominus.
20 In his non est cor hominis digne cogitare, et in viis
ejus quis cogitare potest?
21 Tempestas est quam nemo videre potest: magna enim
ex parte ejus sunt opera.
22 opera justitiæ ejus quis enarrabit? aut quis sustinebit?
longe est enim testamentum eius, et iudicium omnium in
consummatione est.
23 Qui vult intelligere vana cogitat, et stultus homo
errans imaginatur ineptias.
24 Fili mi, audi me, et disce scientiam, et verba mea in
corde tuo observa.
25 Ostendam in pondere doctrinam, et scient quia ego
Dominus.
26 Opera Domini in judicio ab initio facta sunt, et ex
tempore fecit eos disponit partes ejus.
27 Opera sua in sæculum ornavit, et in manu ejus
principes eorum in generationem et generationem; non
laboraverunt, nec laboraverunt, nec cessaverunt ab
operibus suis.
28 Nemo prohibebit alium, neque non audiet verbum
ejus.
29 Post hæc Dominus respexit terram, et implevit eam
bonis suis.
30 cunctis animantibus faciem suam operuit. et
revertentur in illam.

CAPITULUM 17
1 Dominus creavit de terra hominem, et rursus induxit
eum.
2 Et dedit illis dies paucos et breve tempus, et
potestatem eorum non fecit eis Dominus;
3 Firmavit eos in virtute sua, et secundum imaginem
suam fecit illos,
4 et posuit timorem hominis super omnem carnem, et
dedit illi potestatem bestiarum et volatilium.
5 Acceperunt in quinque operationes Domini, et in sexto
dedit intellectum, et in septimo sermone interpretem
cogitationum eius.
6 Consilium, et lingua, et oculi, et aures, et cor dedit eis
ut intelligerent.
7 et implevit ea scientia intellectus, et ostendit illis bona
et mala.
8 Levavit oculos suos in corda eorum, ut ostenderet illis
magnitudinem operum suorum.
9 In mirabilibus suis dedit eos gloria in æternum: ut
annuntient opera ejus in intellectu.
10 et laudabit nomen sanctum eius.
11 Et dedit illis scientiam, et legem vitæ hæreditatis.
12 Testamentum æternum constituit cum illis, et iudicia
sua ostendit eis.
13 majestatem gloriae ejus viderunt oculi eorum, et
vocem gloriæ ejus audiverunt aures eorum.
14 { Ait illis: Cavete ab omni iniquitate. et mandavit de
proximo suo unicuique.
15 Viæ eorum coram illo sunt, et non abscondentur ab
oculis ejus.
16 Unusquisque ab adolescentia sua malum; nec possent
sibi corda carnosa facere saxis.
17 In divisione enim gentium totius terrae constituit
principem super omnem populum; pars autem Domini
Israel.
18 Quem cum primogenito suo nutrit in disciplina, et
non derelinquet eum in lumine caritatis suae.
19 Omnia igitur opera eorum sicut sol in conspectu eius,
et oculi eius in viis eorum semper.
20 non sunt abscondita ab eo iniquitates eorum et omnia
peccata eorum coram Domino
21 Misertus autem Dominus, et videns opera ejus, non
dimisit eos, nec dereliquit eos, sed pepercit.
22 Eleemosyna hominis quasi signum est cum eo, et
bona hominis quasi pupillam servabit, et filiis suis et
filiabus pœnitentiam dabit.
23 Post hæc exsurget, et retribuet illis, et reddet
retributionem eorum in caput eorum.
24 pœnitentibus autem dedit eos, et consolatus est eos,
qui defecerunt in patientia.
25 Revertere ad Dominum, et relinque peccata tua: ora
faciem tuam ante faciem ejus, et minue offendicula.
26 Convertere ad Altissimum, et averte ab iniquitate,
deducet enim te de tenebris in lucem sanitatis, et odio
habebis vehementer.
27 quis laudabit Altissimum in monumento pro his qui
vivunt et confitebuntur ?
gratiarum actio a mortuis quasi qui non est: vivens et
sanus corde laudabit Dominum.
29 Quam magna misericordia Domini Dei nostri, et
miseratio eius in convertentibus ad se in sanctitatem!
30 Non enim omnia possunt esse in hominibus, quoniam
non est immortalis filius hominis.
31 Quid lucidius sole? et lumen illius deficiet; caro et
sanguis cogitabunt malum.
32 Virtutem altitudinis cæli ipse conspicit ; et omnes
homines terra et cinis.
CAPITULUM 18
1 Qui vivit in aeternum, creavit omnia in genere.
2 Justus Dominus solus, et non est alius præter eum.
3 Qui in palmis regit mundum, et omnia obediunt
voluntati ejus, quoniam ipse est rex omnium, in
potestate sua a profanis dividens sancta.
4 Cui dedit potestatem enarrandi opera eius? et virtutes
eius quis inveniet?
5 robur majestatis ejus quis enarrabit ? et misericordias
eius quis enarrabit?
6 De mirabilibus autem Domini, non auferetur ab eis,
neque dimittetur eis aliquid, nec inveniatur humus
eorum.
7 Cum consummaverit homo, tunc incipit; et cum
quieverit, tunc anceps erit.
8 Quid est homo, et cui servit? quod bonum ejus est, et
quod malum ejus est?
Numerus dierum hominis ad summum centum anni sunt.
10 Sicut stilla aquæ ad mare, et lapillus in comparatione
areæ. ita mille anni diebus aeternitatis.
11 Ideo patiens est illis Deus, et effundit super eos
misericordiam suam.
12 Vidit, et intellexit malum eorum; ideo multiplicavit
misericordiam suam.
13 Miseratio proximi sui; sed misericordia Domini super
omnem carnem: corripit, et nutrit, et doctrina est: sicut
pastor gregem suum.
14 Qui accipit disciplinam, et qui quærunt judicia ejus.
15 fili mi, ne confundas faciem tuam, neque utere
incommodis verbis tuis, cum acceperis aliquid.
16 Nonne æstus mitigabit ros? sic verbum melius quam
donum.
17 Nonne ecce verbum melius quam datum? sed
utrumque cum homine clementissimo.
18 Stultus verba multiplicat: et munus invidorum
devorat oculos.
19 Disce antequam loqueris, et physice utere, aut semper
aegrotare.
20 Ante judicium diligenter examinare te, et in die
visitationis invenies misericordiam.
21 Ante languorem humilia te, et in tempore peccatorum
pœnitentiam age.
22 Nihil te impediat in tempore visitationis tuae, et ne
differas usque ad mortem justificari.
23 Priusquam oras, para te ipsum; et nolite esse sicut
tentans Dominum.
24 Cogita iram in fine, et tempus ultionis, cum averterit
faciem suam.
25 Cum satis habueris, memento temporis famis : et cum
dives es, cogita egestatem et necessitatem.

26 A mane usque ad vesperam mutatur tempus, et cito
fiunt omnia coram Domino.
27 Sapiens in omni re timebit, et in die peccandi cavebit
delictum.
28 Omnis astutus agnoscit sapientiam, et invenienti eam
dabit confessionem.
29 Et ipsi prudentes loquebantur, et magnificabant
parabolas.
30 Post concupiscentias tuas non eas, sed a cupiditatibus
tuis abstine te.
31 Si dederis animae tuae placita illi, derisum te faciet
inimicis tuis malignantibus.
32 In multa hilaritate non delecteris, nec in muneribus
obstringaris.
33 Convivando non fiat mendicus, cum nihil habueris in
zonis tuis: insidiaberis enim vitæ tuæ, et loqueris.
CAPITULUM 19
1 Homo laborans in ebrietate non locupletabitur: et qui
spernit modica paulatim decidet.
2 Vinum et mulieres apostatare faciunt prudentes, et qui
adhæret meretrici, impudens erit.
3 tinea et vermes hæreditabunt eum, et vir fortis
auferetur.
4 Qui credit cito levis est; et, qui peccat, in animam
suam scandalizat.
5 Qui delectatur in iniquitate, condemnabitur; qui autem
resistit voluptatibus, coronat animam suam.
6 Qui potest capere linguam suam, absque lite vivet; et
qui garriendo odit minus malum habebit;
7 alteri quod tibi dictum est, non audias, et non
minoraberis.
8 sive amico sive inimico noli loqui de vita aliorum et si
potes sine offensione, ne reveles.
9 Audivit enim et observavit te, et adveniente tempore
oderit te.
10 Si audisti verbum, moriatur tecum; et audacter, non te
dirumpet.
11 Stultus verbum parturit, ut parturientem puerum.
12 Sagitta infixa femori hominis, sic verbum in ventre
stulti.
13 Corripe amicum , si non fecerit : et si fecerit , non
faciet amplius.
14 Corripe amicum, ne forte non dixerit: et si habet, ne
iterum loquatur.
15 Corripe amicum : sæpe enim fit criminatio, et non
omni verbo credas.
16 Est lapsus in sermone, sed non ex animo; et quis est
qui non deliquerit in lingua sua?
17 Corripe proximum antequam commineris ; et non
irascaris, da locum legis Altissimi.
18 Timor Domini primus suscipiet eum, et sapientia
inveniet dilectionem eius.
19 Scientia mandatorum Domini, doctrina vitæ;
20 Timor Domini omnis sapientia ; et in omni sapientia
exercitatio legis, et agnitio omnipotentiae ejus.
21 Si dixerit servus domino suo: Non faciam, ut libet.
quod cum fecerit, eum qui nutrit illum, irritat.
22 Non est sapientia nequitiæ scientia, et non est
consilium peccatorum prudentia.
23 Est nequitia, et ipsa execratio; et est insipiens, qui
minuitur sapientia.
24 Melior est qui non est intelligens, et timens Deum,
quam qui habet multam sapientiam, et transgreditur
legem Altissimi.
25 Est sollertia sollertia, eadem iniusta; et est qui
declinat ad iudicium. et est vir sapiens qui justificat in
judicio.
26 Est impius, qui deprimit caput suum; intus autem
plenus est dolo;
27 Humilians in vultu suo, et quasi non audiens : ubi
non est cognitus, ipse faciet tibi malum, antequam scias.
28 Et si propter impotentiam impediatur peccandi,
tamen cum invenerit tempus, malefaciet.
29 Ex visu cognoscitur vir, et a facie sua intellegens
occurrit ei.
30 Vestitus hominis, et risus nimius, et incessus ostendit
quid sit.
CAPITULUM 20
1 Est correptio non decora: iterum vir tacuit, et ipse
sapiens est.
2 Multo melius est increpare quam occulte irasci ;
3 Quam bonum est correptum manifestare pœnitentiam!
sic enim peccatum voluntarium effugies.
4 Sicut spadonis libido virginem induxit; sic est qui facit
iudicium cum iniquitate.
5 Alius est qui tacet, et inventus est sapiens: alius autem
in multa garrulitate odiosus est.
6 Alii tacet, quia non habet respondere: quidam vero
tacet, sciens tempus suum.
7 Homo sapiens tacebit usque ad tempus : lascivus
autem et imprudens non servabunt tempus.
8 Qui multis utitur verbis, abominationem patitur; et, qui
potestatem sibi assumit in ea, odio erit;
9 Est peccator bonus in malo; et est lucrum quod
convertitur in damnum.
10 Est tibi munus quod non proderit; et donum, cuius
duplex est retributio.
11 Est propter gloriam minoratio; et est qui ab humilitate
levat caput.
12 Est qui multa redimat pro modico, et in septuplum
restituens.
13 Sapiens in verbis suis diligit eum; gratiæ autem
fatuorum effundentur.
14 Donum stulti tibi bona non faciunt, cum possis dare.
neque invidorum propter necessitatem: sperat enim pro
uno multa accipere.
15 Ille dat modicum, et multum improperat; sicut
clamantis aperit os suum; hodie fœneratur, et cras iterum
rogabit: hic odio est Deo et hominibus.
16 Dixit stultus : Amicos non habeo, non habeo gratiam
pro omnibus operibus meis : et qui edunt panem meum,
blasphemant me.
17 Quotiens et quanto magis deridetur? nescit enim quid
habiturus sit. unumque est ei ac si non haberet.

18 Melius est delabi pavimentum quam labi lingua; sic
enim scandalum impiorum velociter veniet.
19 In ore indisciplinatorum assidua erit narratio.
20 Sententia sapientis reprobabitur, cum egreditur de ore
fatui; non enim in tempore suo loquetur.
21 Est inpeditus delinquere propter inopiam; et, cum
ceperit requiem, non conturbabitur.
22 Est qui perdat in pace animam suam, et in acceptione
personarum subvertit se.
23 Est quia timor promittit amico suo, et nihil reddit
eum inimicum.
24 Opprobrium nequam in homine mendacium, et in ore
indisciplinatorum assidua est.
25 Melior est fur quam homo qui mentiri solet: perditio
autem hæreditatis ambo.
26 Voluntas mendacii inhonesta est, et opprobrium eius
semper cum eo.
27 Sapiens in verbis suis exaltabitur, et intelligens
magna placebit.
28 Qui operatur terram suam augebit acervum suum, et
qui placuerit magnatibus, veniam ad impietatem.
29 Munera et munera excaecant oculos sapientium, et os
suum obstruunt, ut non possit arguere.
30 Sapientia abscondita et thesaurus absconditus, quae
utilitas in utrisque?
31 Melior est qui celat insipientiam suam, quam homo,
qui abscondit sapientiam suam.
32 Melior est necessaria patientia in quaerendo
Dominum quam qui sine duce ducit animam suam.
CAPITULUM 21
1 [Fili mi, peccasti? ne ultra facias, sed veniam posce
priora tua peccata.
Quasi a facie colubri fuge peccatum: si accesseris ad illa,
suscipient te. Dentes leonis dentes ejus, interficientes
animas hominum.
3 Omnis iniquitas, quasi gladius biceps, cujus vulnera
sanari non possunt.
4 Terrere et facere injuriam desolabitur.
5 Oratio de ore pauperis pervenit ad aures Dei, et
judicium ejus velociter venit.
6 Qui odit correptionem via peccatorum; qui autem
timet Dominum paenitebit cor suum.
7 Vir eloquens longe est, et longevus : et mirabilia ejus
in ipso. vir autem sensatus novit cum lapsus fuerit.
8 Qui ædificat domum suam in pecunia, quasi qui
congregat lapides ad monumentum monumenti sui.
9 Congregatio impiorum quasi stuppa conglutinata, et
finis eorum flamma ignis ut disperdat eos.
10 Via peccatorum complanata lapidibus, et in
novissimo ejus fovea inferni.
11 Qui custodit legem Domini accipit intellectum ejus,
et perfectio timoris Domini sapientia.
12 Non erudietur qui non est sapiens, sed est sapientia
quae multiplicat amaritudinem.
13 Scientia sapientis tamquam inundatio abundabit, et
consilium illius sicut fons vitæ permanet.
14 Interiora stulti quasi vas contritum: et cum vixerit,
non intelliget.
15 Si sapiens verbum audierit, laudabit illud, et adjiciet
illud: sed statim ut audit nemo sapiens, displicet illi et
projiciet illud post dorsum suum.
16 Narratio fatui quasi sarcina in via: sed in labiis
sensati invenietur gratia.
17 Os sapientis in ecclesia interrogant, et verba illius
loquentur in corde suo.
18 Sicut domus destructa, sic sapientia stulto; et scientia
indisciplinatorum quasi fatui sermonis.
19 Compedes in pedibus, stulto doctrina: et quasi
vincula manuum super manum dextram.
20 Stultus in risu exaltat vocem suam; sapiens autem vix
ridet.
21 Ornamentum aureum prudenti doctrina, et quasi
armilla in brachio dextro.
Pes fatui facilis in domo proximi sui; homo autem
peritus confundetur.
23 Stultus post ostium aspiciet in domum: et qui bene
nutritus est, foris stabit.
24 Horrendum virum ut audiat fores: et vir sapiens
contristabitur in opprobrio.
25 Labia loquentium referent ad ea quæ non pertinent :
verba autem prudentium ponderantur in statera.
In ore fatuorum cor illorum, et in corde sapientium os
eorum.
27 Maledicat impius Satanas, * maledicit animæ suæ.
28 Mutilus detrahit animam suam, et odibilis est
ubicumque habitat.
CAPITULUM 22
1 Desidiosus comparatur ad lapidem immundum, et
omnes ad opprobrium suum sibilabunt.
2 Sordes sterquilinii comparatur piger; omnis homo, qui
eduxerit illud, agitabit manum suam.
3 Improbus homo malus, patris contumeliam generans:
filia autem stulta in damno suo nascitur.
4 Filia prudens hereditas viro suo; quæ autem inhonorata
est, tristitia est patris sui.
5 Patrem, et virum suum inhonorat.
6 Musica in luctu importuna narratio: flagella et
correptio sapientiæ non permanebit in tempore illo.
7 Sicut qui conglutinat testam, ita qui docet stultum, et
qui vigilat a somno.
8 Qui narrat fatuo loquitur dormienti.
9 Filii, si honeste vixerint, et quo habeant, turpitudinem
parentum suorum operient.
10 At pueri, cum elati, per fastidium et inopiam
activitatis nobilitatem generis sui maculant.
11 Super mortuum plora, quia lucem perdidit: et super
fatuum plora, quoniam indigens corde est; modicum
plora pro mortuo, quia quiescit: vita autem stulti morte
peior est.
12 Septem dies mortui sunt, et aversus est furor ejus ab
eis. sed fatuo et impio omnibus diebus vitae suae.
13 cum stulto ne multum loquaris et cum insensato ne
abieris ab illo cave ne forte offendas ab eo et numquam
inquinaberis ab eo stultitia eius discede ab eo et invenies
requiem et numquam eris angebatur amentia.

14 Quid plumbo gravius? et quod nomen ejus est, nisi
stultus?
15 Arenam, et salem, et massam ferri facilius est ferre,
quam hominem imprudentem.
16 Sicut ligna præcincta ad ædificandum constringuntur,
non potest exsolveri tremore: sic cor, quod consilium
confirmatum est, non timebit.
17 Cor consedit in meditatione intellectus, sicut
plasmatio in muro porticus.
18 Pales excelsi contra ventum non stabit: et cor
timidum in cogitatione stulti contra omnem timorem non
stabit.
19 Qui pungit oculum decipit lachrymas : et qui pungit
cor, manifestat scientiam suam.
20 Qui mittit lapidem ad volatilia, deprimet eos.
21 Ad amicum etsi produxeris gladium, non desperes:
est enim regressus.
22 Si aperueris os tuum contra amicum tuum, ne timeas;
Reconciliatio enim potest esse, nisi obiurgatio, aut
superbia, aut secretorum revelatio, aut dolosa plaga: ad
haec enim discedet omnis amicus.
23 Fidelis esto proximo tuo in paupertate sua, ut in
prosperitatibus eius gaudeas: permane illi in tempore
tribulationis suæ, ut sis heres cum eo in hereditate sua:
non enim semper contemnendus est vilis. nec dives
stultum in admiratione habetur.
24 Sicut vapor et fumus fornacis ignis antecedit. ideo
contumelia ante sanguinem.
25 Non te pigeat defendere amici ; nec abscondam me
ab eo.
26 Et si quid mihi mali obtigerit ab eo, omnis qui
audierit, cavebit ab eo.
27 Quis dabit ori meo custodiam, et in labiis meis
signaculum sapientiæ, ut non subito incidam ab eis, et
lingua mea perdat me?
CAPITULUM 23
1 Domine pater et dominator omnis vitae meae ne
derelinquas me in consiliis eorum et non ab illis incidam
2 Quis dabit in cogitationibus meis flagella, et disciplina
sapientiæ super cor meum? ut ignorantias meas ne
parcas mihi, et ne transeas in peccatis meis;
3 ne crescant inscitiae meae et peccata mea in perniciem
meam abundarent et corruam in conspectu
adversariorum meorum et gaudeat inimicus meus super
me cuius longe est a misericordia tua spes mea
4 Domine, pater et Deus vitae meae, superbum ne des
mihi, sed aversari a servis tuis semper arrogantem.
5 inanem spem et concupiscentiam a me averte, et eum
cupientem semper tibi servire tenebis.
6 Avaritia ventris, et concupiscentia carnis non
apprehendat me; et ne tradas me servum tuum in
mentem impudens.
7 Disciplinam oris, audite, filii : et qui custodit eam, non
comprehendetur.
8 In stultitia sua relinquetur peccator, et superbus et
maledicus scandalizabitur in illis.
9 Jurationi non assuescat os tuum; neque uteris te in
nomine Sancti.
10 Nam ut servus qui semper vapulat, non erit sine
macula caerulea;
11 Vir multum jurans implebitur iniquitate, et non
discedet a domo sua plaga in perpetuum: si peccaverit,
peccatum suum in eo erit. Si juraverit in vanum, non erit
innocens, sed domus ejus plena erit calamitatibus.
12 Verbum est morticinum: Det Deus ne inveniatur in
hereditate Jacob. a piis enim longe erunt omnia, et in
delictis suis non volutabuntur.
13 Non uteris os tuum ad maledicendum intemperatum,
quia verbum peccati in eo est.
14 Memento patris tui et matris tuae, cum sederis in
magnis viris. Noli oblivisci ante eos, et sic tu moris
stultus fias, et utinam natus non esses, et diem nativitatis
tuae maledicas.
15 Homo, qui in opprobriis non convertitur, non
reformabitur omnibus diebus vitæ suæ.
16 Duo genera hominum multiplicant peccatum, et
tertium adducit iram. Mens calida quasi ignis ardens,
non extinguetur donec consumatur: fornicator in corpore
carnis suae non desinet donec incendat. ignis.
17 Dulcis est fornicationi panis omnes, non deficientes
ad mortem.
18 Homo, qui dissolvit thalamos, dicens in corde suo:
Quis me videt? Circumdederunt me tenebris; parietes
cooperuerunt me, et non est qui videat me; quid metuam?
delictorum meorum non memorabitur Altissimus;
19 Hic solus oculos hominum timet, et nescit quod
decem millia oculi sunt clariores sole, et omnes viæ
hominum considerantes abscondita.
20 Scivit omnia, antequam creata sunt; sic et perfectis
omnibus respexit.
21 Hic in plateis civitatis vindicabitur, et ubi non sperat
apprehendetur.
22 et cum muliere recedens a viro suo erit et ab alio
heres inducens.
23 incredula est enim lex Altissimi. secundo, virum
suum despexit; tertio in adulterio fornicata est, et ab alio
viro filios procreavit.
24 In synagogam educabitur, et de filiis ejus
interrogabitur.
25 Non tradent filii ejus radices, et rami ejus non dabunt
fructum.
26 derelinquet in maledictum memoriam suam, et
opprobrium illius non delebitur.
27 Qui reliqui fuerint, sciant nihil esse melius quam
timor Domini, et nihil dulcius esse quam observare
mandata Domini.
28 Gloria magna est sequi Dominum : et in ipso vita
longævus erit.
CAPITULUM 24
1 [Sapientia laudabit se, et in medio populi sui
gloriabitur.
2 In congregatione Altissimi aperiet os suum, et
triumphat in conspectu virtutis ejus.
3 Ego ex ore Altissimi prodivi, et quasi nubes abscondi
terram;
4 Habitavi in excelsis, et thronus meus in columna nubis.

5 Circumdederunt me caeli soli, et in profundo abyssi
ambulavi.
6 In fluctibus maris, et in omni terra, et in omni populo,
et in omni gente, possedi.
7 in his omnibus requiem quaesivi et in cuius hereditate
manebo
8 Et mandatum dedit mihi Creator omnium, et requiem
fecit mihi tabernaculum meum, et dixit: Habitatio tua in
Jacob, et hæreditas tua in Israël.
9 ab initio ante mundum creavit me et in aeternum non
deficiam
10 In tabernaculo sancto servivi ei. et sic in Sion firmata
sum.
11 similiter et in civitate carissima mihi requiem dedit
mihi, et in Jerusalem potestas mea.
12 Et radicavi in populo honorabili, in parte hæreditatis
Domini.
13 Sicut cedrus exaltata sum in Libano, et sicut
cupressus in montibus Hermon.
14 Sicut palma exaltata sum in Engaddi, et quasi rosa in
Iericho, sicut oliva pulchræ in agro amoena, et quasi
platanus exaltata in aquis.
15 Sicut cinnamomum et aspalathum dedi odorem
suavitatis, et ego dedi odorem suavissimum ut myrrha
electa, galbanum, et onychinum, et styrax dulcis, et
fumus thuris in tabernaculo.
16 Sicut terebinthus extendi ramos meos, et rami mei
honoris et gratiæ.
17 Sicut vitis fructificavi suavitatem, et flores mei
fructus honoris et divitiarum.
18 Ego mater pulchrae dilectionis, et timoris, et
agnitionis, et sanctae spei, et ideo, cum sempiternus sum,
donatus sum omnibus filiis meis, qui nominantur eum.
19 Venite ad me, omnes qui concupiscitis me, et a
generationibus meis implemini.
20 Nam super mel dulcior est memoria mea, et super
favum hæreditas mea.
21 Qui edunt me adhuc esurient, et qui bibunt me adhuc
sitient.
22 Qui obedit mihi non confundetur, et qui operantur in
me non malebunt.
23 Hæc sunt omnia liber testamenti Domini excelsi, et
lex quam præcepit Moyses in possessionem ecclesiæ
Jacob.
24 Nolite confidere in Domino; ut confirmet te,
inhaereat illi: Dominus enim omnipotens solus est Deus,
et non est alius praeter eum Salvator.
25 Cuncta replet sapientia sua, sicut Phison et Tigris
tempore novorum fructuum.
26 Abundare facit sensum ut Euphraten, et Jordanem in
tempore messis.
27 Qui viderit doctrinam scientiæ, sicut lucem facit, et
sicut Geon in tempore vindemiæ.
28 Primus homo non perfecte cognovit eam: novissimi
non invenient eam.
29 Super mare cogitationes ejus, et super abyssum multa
consilia ejus.
30 et sicut rivus aquarum veni, et sicut torrens in horto.
31 Dixi : Rigabo hortum meum optimum, et irrigabo
paradisum meum abundanter, et ecce rivus meus factus
est, et fluvius meus factus est mare.
32 Adhuc doctrinam quasi mane lucere faciam, et lumen
ejus e longinquo ejiciam.
33 Adhuc doctrinam quasi prophetiam effundam, et
dimittam eam in sæcula sæculorum.
34 Videte quoniam non soli mihi laboravi, sed omnibus
exquirentibus sapientiam.
CAPITULUM 25
1 In tribus rebus decoratus sum et decoratus sum coram
Deo et hominibus: unitas fratrum, dilectio proximorum,
vir et uxor convenientia.
2 Tria genera hominum odit anima mea, et indignatus
sum nimis in vita eorum;
3 Si nihil in iuventute tua collegisti, quomodo in aetate
tua quidquam reperies?
4 Quam speciosum canitiei iudicium, et presbyteris
cognoscere consilium!
5 Quam speciosa est sapientia senum, et intellectus et
consilium hominibus honestis.
6 Corona senum multa peritia, et gloria illorum timor
Dei.
7 novem sunt quae laetari in corde meo iudicavi et
decimam proferam in lingua mea virum qui laetatur filiis
suis et, qui vivit videre casum inimicum;
8 Bene habitans cum uxore prudentium, et qui non est
lapsus in lingua sua, et qui non servivit sibi indignius;
9 Bene, qui invenit prudentiam, et qui loquitur auribus
audientium:
10 quam magnus qui invenit sapientiam nec est qui timet
Dominum.
11 Universa autem dilectio Domini transit ad
illuminationem: qui tenet illam, cui assimilabitur?
12 Timor Domini initium dilectionis ejus, et initium
agglutinandum ei fides.
13 Da mihi omnem pestem, et plagam cordis, et omnem
nequitiam, sed ad nequitiam mulieris:
14 Et omnem tribulationem eorum, qui tribulant me, et
tribulant me ab his qui oderunt me.
15 Non est caput super caput colubri; et non est ira super
iram inimici.
16 Magis habitare cum leone et dracone quam cum
muliere nequam habitare domum.
17 Nequitia mulieris immutat faciem ejus, et quasi
saccum obcæcat vultum suum.
18 Sedebit vir ejus inter proximos suos; et cum audierit,
amare gemet.
19 Omnis nequitia parum est mulieri nequiti; pars autem
peccat peccatoris super illam.
20 Sicut ascensus arenosus in via pedem senis, sic
mulier verbosa ad virum tranquillum.
21 Noli timere speciem mulieris, et noli concupiscere
eam.
22 Mulier, si custodierit virum suum, plena est ira,
procacitate, et multa opprobrio.
23 Mulier nequam frangit animos, reddit gravem vultum
et cor saucium;

24 A muliere initium factum est peccati, et per illam
omnes morimur.
25 da aquam non iter; nec mulieri nequam licentiam
prodeundi.
26 Si non vis ire, dimitte illam de carne tua, et da ei
libellum repudii, et dimitte illam.
CAPITULUM 26
1 Beatus vir qui habet uxorem honestam: numerus
autem dierum erit duplum.
2 Mulier fortis oblectat virum suum, et annos vitæ illius
in pace implebit.
3 Pars bona mulier bona, quæ dabitur in parte timentium
Dominum.
4 Sive dives fuerit, sive pauper, si cor bonum habeat in
Dominum, in omni tempore hilarem vultum gaudebit.
5 Tria sunt quæ timent cor meum; Ad quartum
dicendum quod blasphemia civitatis, congregatio
inobedientiae, et criminatio falsa, omnia ista morte
pejora sunt.
6 Tristitia autem cordis et tristitia est mulier, quae zelat
super aliam mulierem, et flagellum linguae omnibus
communicans.
7 Mulier mala jugum agitatur; qui tenet illam, quasi
scorpionem teneat.
8 Mulier ebriosa et circumdederunt me, et iram magnam
faciunt, et non operiet confusionem suam.
9 Fortitudo mulieris cognoscitur in superbiis oculorum
et in palpebris.
10 Filia tua si sit impudens, custodi illam, ne abutatur se
libertate nimia.
11 Propudentem oculum observa, et ne mireris si
peccaverit in te.
12 sicut viator sitiens aperiet os suum cum invenerit
fontem et bibet ab omni aqua iuxta eam
13 Gratia mulieris delectat virum suum, et cogitatio ejus
impinguat ossa.
14 Mulier tacita et pia, donum Domini; nihilque tam
dignum quam animus eruditus.
15 Mulier turpe et fidelis duplex est gratia, cuius mens
continens non est aestimari.
16 sicut sol oriens in caelo ab alto; sic est speciositas
bonae uxoris in dispositione domus suae.
17 Sicut lux clara super candelabrum sanctum; sic decor
faciei maturae.
18 Columnae aureae super bases argenteas. sic sunt
pedes pulchri constanti corde.
19 Fili mi, custodi florem aetatis tuae. et non des alienis
virtutem tuam.
20 Possedi cum omni agro, seminaveris in semine tuo,
sperans in bonitate stirpis tuae.
21 Ita et genus tuum, quod despicis, magnificabitur,
habens fiduciam stirpis eorum.
22 Meretrix sputum reputabitur; Mulier autem nupta
turrim est contra mortem viro suo.
23 Mulier nequam data est in partem nequam: sed pia
mulier timenti Dominum datur.
24 Mulier improbus despicit ignominiam; mulier autem
honesta timebit virum suum.
25 Mulier impudens ut canis adnumerabitur; qui autem
confunditur, timebit Dominum.
26 Mulier, quae virum suum honorat, omnium sapiens
iudicabitur. qui autem inhonorans eum, reputabitur ab
omnibus impiis.
27 Mulier clamor magnus et correptio quæretur ad
propellendas inimicos.
28 Duo sunt, quae contristant cor meum; Tertius mihi
irascitur: vir bellicosus, patiens pauperem; et homines
prudentes non positi; et revertens a justitia in peccatum;
Dóminus autem parat hunc in gládio.
29 Negotiator non faciet vindictam suam; et cauponarius
non liberabitur a peccato.
CAPITULUM 27
1 Multi peccaverunt in parvo; et, qui adipiscatur
abundantiam, avertet oculos suos.
2 Sicut inter juncturas lapidum, figens paxillum; sic
adhaeret peccatum inter emptionem et venditionem.
3 Nisi quis custodierit se in timore Domini, domus ejus
cito subvertetur.
4 Sicut in percussura cribri remanet purgamentum, et si
steterit ad ramum, remanet purgamentum. ita sordes in
sermone.
5 Vasa figuli probat fornax; sic probatio hominis in
ratione est.
6 Fructus annuntiat, si lignum expolitum est; sic
enuntiatio fastorum in corde hominis.
7 Neminem collaudas antequam audias eum loquentem;
haec enim probatio hominum est.
8 Si sectaris justitiam, impetrabis eam, et indues eam
quasi stolam gloriæ.
9 Aves ad similitudinem eorum convertentur; sic
revertetur veritas ad eos qui operantur in ea.
10 Leo venationi insidiatur; ita peccantes facientibus
iniquitatem.
11 Sermo Dei cum sapientia semper; stultus autem sicut
luna mutatur.
12 Si inter indiscretum, serva tempus; sed inter homines
prudentes semper esto.
13 Narratio stultorum molesta est, et ludus eorum
lascivia peccati.
14 Sermo iurantis multum erectus adfert comam; et rixis
aures obturare faciunt.
15 Sanguinis contentio superborum, et maledictio
illorum auditus gravis.
16 Qui revelat arcana, perdet fidem; et nunquam
animum inveniet amicum.
17 Dilige amicum tuum, et esto fidelis illi: si autem
absconderis occulta, non sequeris eum.
18 Sicut enim perdiderit homo inimicum suum; sic
amorem proximi perdidisti.
19 sicut qui dimittit avem de manu eius sic dimisisti
proximum tuum et non tardabis eum
20 Non sequitur eum amplius, quoniam longe est; factus
est quasi caprea de laqueo.
21 Vulnus alligandum est; et post contumeliam, sit
reconciliatio; qui autem tradit arcana, sine spe est.

22 Qui annuit oculis, operat malum; et qui scit eum,
recedet ab eo.
23 Cum praesens fueris, loquetur suaviter, et mirabitur
verba tua: sed in novissimo scribet os suum, et detrahet
sermones tuos.
24 Multa odio habui, sed similis ei nihil feci; Dominus
enim odit eum.
25 Qui in altum mittit lapidem, supra caput est ejus; et
plaga dolosa vulnera faciet.
26 Qui fodit foveam incidet in eam, et qui apponit
foveam capiet in eo.
27 Qui operatur mala, incidet in eum, et non agnoscet
unde veniat.
28 Illusio, et improperium superbo. ultio quasi leo
insidiabitur eis.
29 Lætamini in ruina justorum laqueos; et tabescet eos
antequam moriantur.
30 Malitia et ira hæc execrationes sunt; et vir peccator
utrumque.
CAPITULUM 28
1 [Qui vindicat, a Domino inveniet vindictam, et peccata
illius servans servabit.
2 Dimitte proximo tuo malum quod fecit tibi, et
dimittetur tibi oranti.
3 Unus homo contra alterum odium parit, et a Domino
petit veniam.
4 Homini similem sibi non habet misericordiam, et de
peccatis suis deprecatur.
5 Ipse cum caro sit reservat odium;
6 Memento finem tuum, et desinat inimicitiarum;
recordare corruptionis et mortis, et in mandatis manseris.
7 Mementote mandatorum, et ne dissi- detis proximo tuo
malitiam : memento testamenti Altissimi, et despice
ignorantiam proximi.
8 Abstine a contentionibus, et minues peccata tua.
9 Peccator homo conturbat amicos, et disceptat cum
pace.
10 Sicut materia ignis sic exurens, et secundum virtutem
hominis sic iracundia illius. et secundum fortitudinem
eius ascendit ira eius. et quanto sunt qui contendunt, eo
magis accendentur.
11 Certamen festinatum incendit ignem: et lis festinans
effundit sanguinem: et lingua testificans adducit mortem.
12 Si flaveris scintillam, ardebit; si exspue eam,
exstinguetur; et haec utraque egrediuntur de ore tuo.
13 Susurro et bilinguis maledictus, multos enim populos
in pace perdiderunt.
14 Lingua detrahens multos conturbavit, et expulit eos
de gente in gentem.
15 Lingua detrahens ejecit mulieres honestas, et privavit
eas laboribus suis.
16 Qui audierit, non inveniet requiem, nec erit requies.
17 Flagelli plaga notat carnem; plaga autem linguae
frangit ossa.
18 Multi ceciderunt in ore gladii : sed non sic quasi qui
interierunt per linguam suam.
19 Bene est, qui defenditur veneno suo; qui non attraxit
iugum eius nec ligatus est in vinculis eius.
20 Iugum enim eius iugum ferreum est, et vincula eius
vinculum aereum est.
21 Mors illius pessima est : melior est infernus illo.
22 Non dominabitur timentibus Deum, neque
comburetur flamma ejus.
23 derelinquentes Dominum incident in eam; et ardebit
in eis, et non exstinguetur; Super eos mittetur ut leo, et
devorabit eos ut pardus.
24 Circumda tibi agrum de spinis, et ligabis argentum
tuum et aurum,
25 Pone in statera verba tua, et fac os tuum, et claude.
26 Cave ne laberis in eo, ne incidas in insidias in via.
CAPITULUM 29
1 Fœneratur proximo suo misericors. et, qui roborat
manum, mandata custodit.
2 Fœnerare proximo tuo in tempore necessitatis ejus, et
iterum redde proximo in tempore suo.
3 Custodi verbum tuum, et fideliter age cum illo, et in
omni tempore invenies quod tibi necessarium est.
4 Multi, cum aliquid eis commodatum esset, repertum
existimabant, et laborantibus adiuverunt.
5 Donec accipiatur, osculabitur manum suam. et de
pecunia proximi sui humiliter loquetur: cum autem
retribuerit, tempus prolongabitur, et verba doloris reddet,
et de tempore conqueretur.
6 Si prævaluerit, vix dimidium accipiet, et quasi
invenerit numerabit: si non, pecunia sua privavit eum, et
sine causa inimicum acquisivit. Probris; et pro honore
opprobrium reddet ei.
7 Multi ergo noluerunt pro alienis malis mutuari, veriti
fraudem pati.
8 Patientiam autem habe cum homine in paupere, et non
tardaveris ei misericordiae.
9 Propter mandatum assume pauperem, et propter
inopiam ejus ne avertas eum.
10 Pecuniam tuam perde propter fratrem et amicum
tuum, et ne rubigine incidat sub lapide.
11 thesaurum tuum conserva secundum mandata
Altissimi, et proderit tibi plus quam aurum.
12 Conclude eleemosynam in thesauris tuis, et libera te
ab omni tribulatione.
13 Melior est pugnabit contra inimicos tuos, clypeo forti
et hasta.
14 Vir probus fidem facit proximo suo; qui autem
procax est, derelinquet eum.
15 Amicitiam fideiussoris ne obliviscaris: dedit enim pro
te animam suam.
16 Bona repromissoris ipse subvertet peccatorem;
17 Et ingratus sensu derelinquet illum in periculo
liberantem.
18 Fidelitas multos perdidit dirigentes, et quasi fluctus
maris conturbavit eos: expulit de domibus suis fortes, ut
vagarentur in gentibus alienis.
19 Vir impius transgrediens mandata Domini incidet in
repromissionem: et qui susceperit et sectatur aliena
negotia pro lucro, incidet in judicium.
20 Adjuva proximum tuum secundum virtutem tuam, et
cave ne incidas in idipsum.

Principale ad vitam aqua est, et panis, et vestimentum, et
domus ad turpitudinem.
22 Melior est pauper vita in domo pauperis, quam in
domo aliena delicata.
23 Parum vel multum, ne audias opprobrium domus tuæ.
Misera est enim vita de domo in domum exire : ubi enim
peregrinus es, non audes aperire os tuum.
25 epulaberis et convives et non habebis gratias sed
amanda verba audies
26 Veni, hospes, et orna mensam, et pasce me.
27 Recede, hospes, et honorificati; frater meus venit
hospitio, et domus mea opus est.
28 Gravia hæc sunt viro prudenti. exprobratio domus, et
improperium fœneratoris.
CAPITULUM 30
1 [Qui diligit filium suum assiduat illi virgam, ut
gaudeat de illo in fine.
2 Qui erudit filium suum lætabitur in illo, et in notis suis
lætabitur.
3 Qui docet filium suum dolet inimicum, et coram
amicis suis lætabitur in illo.
4 Mortuus est pater ejus, et quasi non est mortuus:
similem enim reliquit sibi post se.
5 Dum vixit, vidit et gavisus est in eo: et mortuus est,
non contristatus est.
6 Reliquit post se vindicem contra inimicos, et amicis
reddentem gratiam.
7 Qui superabundavit in filio, vulneratus est; et ab omni
clamore turbabuntur viscera ejus.
8 Equus non frangitur, et equus impetu vadetur;
9 Concupisce filium tuum, et timebit te, lude cum eo, et
adducet te ad ævum.
10 Ne rideas cum eo, ne contristeris cum eo, et ne
frendes in fine dentes tuos.
11 Non des illi quidquam in adolescentia sua, et ne
dissipentur in stultitia ejus.
12 Humiliare cervicem ejus, cum sit puer, et tunde latera
ejus dum infans est, ne forte induret, et non inobediat
tibi, et contristetur cor tuum.
13 Erudi filium tuum, et obtine in labore tuo, ne forte in
scandalum tibi sit.
14 Melior est pauper sanus, et fortis viribus, quam dives
imbecillis et flagellatus malitia.
15 Salus et honor corporis super omne aurum, et corpus
validum super infinitas opes.
16 Non sunt divitiae super corpus sanum, nec gaudium
super gaudium cordis.
17 Melior est mors quam vita amara, et contritio assidua.
18 Delicatio diffusa in ore clauso, sicut escae appositae
super sepulcrum.
19 Quid prodest oblatio idolo? non enim potest
comedere, nec odorari: sic est qui persecutionem
patiuntur a Domino.
20 videns oculis et ingemiscens sicut spado complectens
virginem et suspirans
21 Non des animæ tuæ tristitiam, neque affligas
temetipsum in consilio tuo.
22 Exultatio cordis est vita hominis, et exsultatio viri
prolongat dies suos.
23 Dilige animam tuam et consolare cor tuum, longe fac
a te tristitiam: multos enim occidit dolor, et non est
utilitas in eis.
24 Zelus et iracundia minuunt dies, et ante tempus
reservant.
25 Splendidum cor et bonum in epulis erit et in ciborum
fames.
CAPITULUM 31
1 Vigilia divitiarum tabescet carnes, et sollicitudo illius
somnum expellit.
2 observatio vigiliarum non dormiet sicut egritudo
magna dormit
3 Dives multum laboravit in congregando divitias; et
cum dormierit, deficiendo saturabitur.
4 Laboravit pauper in diminutione victus; et cum desierit,
adhuc egenus est.
5 Qui amat aurum non justificabitur;
6 Aurum contritio multorum, et contritio eorum in
inferno.
7 Scandalum est sacrificantibus illi, et capietur omnis
stultus.
Beatus dives, qui inventus est sine macula, et qui post
aurum non abiit.
9 Quis est? et benedicemus eum, quoniam mirabilia fecit
in populo suo.
10 Quis probatus est in illo, et perfectus est? tunc
glorietur. Quis scandalizatur, et non deliquerit? aut fecit,
et non fecit?
11 Bona illius firmabuntur, et eleemosynas illius
annuntiabit ecclesia.
12 Si ad mensam magnam sederis, noli contendere in ea,
et ne dixeris: Multum est in ea esca.
13 Memento quoniam nequam est oculus malus, et
nequam oculo quid creatum est? ideo omni tempore
plorat.
14 Non extendas manum tuam, quamcumque inspexeris:
et non mitte cum eo in patinam.
15 Non judicas proximum tuum per te, et esto discretus
in omni re.
16 Comede sicut hominem, ea quæ tibi apponuntur. et
nota, ne sis odio.
17 Desine primum mores; et ne sis insatiabilis, ne
offendas.
18 Cum in multis sedes, ne extendas manum tuam in
primis.
19 Pusillanimis satis est homini bene nutrienti.
20 Somnus magnus esu modica; surgit diluculo, et
sensus est cum illo: dolor autem vigiliæ, et choleræ, et
tortiones ventris cum insatiabili homine.
21 Et si coactus fueris in edendo, surgite, egredere,
vomite, et habebis requiem.
22 Fili mi, audi me, et ne contemnas me, et in novissimo
invenies sicut locutus sum tibi.
23 Si quis fuerit de cibo ejus, bene dicet ei; et credetur
fama custoditionis eius.

24 Contradictionem autem propter cibum civitas omnis
murmurabit. et non dubitabuntur testimonia malignitatis
eius.
25 Fortitudinem tuam ne ostende in vino; multos enim
exterminavit vinum.
26 Fornax tingens ore probat : sic corda superborum
inebriat in ebrietate.
27 Sicut vita hominis vinum, si mediocriter bibatur.
Quae ergo vita est homini sine vino? ad laetificandum
enim factum est.
28 Vinum multum potatum, et opportune adfert laetitiam
cordis et hilaritatem mentis;
29 Vinum autem ebriosum facit amaritudinem animi, in
rixis et iurgiis.
30 Ebrietas adauget iram stulti donec peccet; minuit
vires, et vulnerat.
31 Noli arguere proximum tuum a vino, et ne spernas
eum in gaudio suo: non da ei verba contumeliae, et non
premas illum hortando ad bibendum.
CAPITULUM 32
1 Si factus fueris magister convivii, noli te extollere, sed
esto in illis quasi unus ex reliquis. Curam illorum habe,
et sic discumbere.
2 Et cum perfeceris omne officium tuum, accipe locum
tuum, ut epuleris cum illis, et accipias coronam in
ordinatione festivitatis.
3 Loquere maior es, nec enim decet te; et ne obsistas
musica.
4 Noli verba canere cum sit citharoedus, et nescis quid
projicias ex tempore.
5 Concentus musici in convivio vini, quasi signum
carbunculi in auro.
6 Sicut in fabricatione auri signum est smaragdi, sic
numerus musicorum in jucundo vino.
7 Loquere, adulescens, si opus est tibi: vix tamen cum
bis quaeritur.
8 Sermo tuus sit brevis, comprehendens multa paucis. sit
sicut sciens et tacens.
9 Si magnus fueris, noli te committere cum illis; et cum
sint in loco antiqui, ne multis verbis utaris.
10 Priusquam tonitrua discesserit, coruscatio; et
antequam vir ignobilis ibit ad gratiam.
11 Surge, et noli esse novissimi. sed abite sine mora.
12 Ibi lusum habe, et fac quod vis: sed non in
sublimitate sermonis pecca.
13 Et super his benedicite eum qui fecit te, et inebriavit
te in bonis suis.
14 Qui timet Dominum excipiet doctrinam suam; et, qui
mane vigilant ad eum, invenient gratiam;
15 Qui quærit legem replebitur in ea;
16 Qui timent Dominum invenient judicium, et justitiam
quasi lumen accendent.
17 Peccator homo non arguet: sed secundum voluntatem
suam inveniet comparationem.
18 Vir consilii prudens erit; sed alienus et superbus non
pavescit, etiam cum de se fecerit sine consilio.
19 Sine consilio nihil facias; et cum semel egeris, non
paenitebit.
20 In via ne cadas, et in lapides non offendas.
21 ne confidas in via plana.
22 Et a filiis tuis cave.
23 In omni opere bono confide animam tuam; haec est
enim observatio mandatorum.
24 Qui credit in Domino, attendit præceptum. et qui
sperat in eo non minorabitur.
CAPITULUM 33
1 Timenti Dominum non erit malum; sed in tentatione et
iterum liberabit eum.
2 Sapiens non odit legem; qui autem hypocrita est in ea,
quasi navis in tempestate.
3 Vir prudens in lege confidit; et lex illi sicut oraculum
fidelis.
4 Præpara verbum , et audieris : et confirma
eruditionem , et responde .
5 Cor stultorum similis efficietur. et cogitationes ejus
sicut axis volubilis.
6 Equus emissarius quasi derisor, sic hinnit ad sedentem
super se.
7 Cur dies unus superat, cum solis lux omnis diei in
anno?
8 A scientia Domini discreti sunt: et mutavit tempora et
convivia.
9 Ex ipsis posuit dies et sanctificavit eos, et ex ipsis fecit
dies festos.
10 Et omnes homines de terra, et Adam de terra creatus
est.
11 In multa scientia Dominus divisit eos, et diversos
fecit vias eorum.
12 Ex ipsis benedixit, et exaltavit, et ex ipsis
sanctificavit, et ad se applicavit: quorumdam autem ex
ipsis maledixit et humiliavit et reduxit de locis suis.
13 Sicut lutum in manu figuli, ut effingat illud pro libito
suo: sic homo in manu illius qui fecit illum, ut bene
faciat ei.
14 Contra malum bonum est, et contra mortem vita: sic
est peccator peccatoris, et peccatori ad Deum.
15 Sic vide omnia opera Altissimi. et duo et duo, unum
contra alterum.
16 Novissime omnium evigilavi, quasi vindemiator
uvarum: benedictione Domini profeci, et calcavi torcular
ut vindemiator.
17 Videte quoniam non mihi soli laboravi, sed omnibus
exquirentibus disciplinam.
18 Audite me, principes populi, et auribus percipite,
principes synagogæ.
19 Non des filium tuum et uxorem, fratrem tuum et
amicum tuum, potestatem super te dum vivis, et ne des
alteri bona tua: ne forte pœniteat te, et iterum de illo
deprecaris.
20 Quamdiu vixeris et respiras, ne dederis te alicui.
21 Melius est enim ut filii tui te requirant, quam ut
steteris ad mansuetudinem eorum.
22 In omnibus operibus tuis præcellens esto; Ne dederis
maculam in honore tuo.
23 Quando finieris dies tuos, et perficies animam tuam,
distribue hæreditatem tuam.

24 Cibaria et virga et onus sub asino. et panem, et
disciplinam, et opus, servo.
25 Si laborare posueris servum tuum, invenies requiem:
si autem vadat, petet libertatem.
26 Jugum et torquati collum curvant : sic tormenta et
tormenta servo malo.
27 Mitte illum in laborem, ne vadat. multa enim mala
docet otium.
28 Operare eum, sicut oportet illum : si non obedierit,
gravioribus compedibus indue eum.
29 Sed noli nimium esse in aliquo. sine discretione nihil.
30 Si habes servum, sit tibi sicut teipsum, eo quod emisti
eum pretio.
31 si est tibi servus, roga eum ut fratrem: ut enim tibi
necessarium est, ut ab anima tua; si malum rogaveris
eum, et currat a te, per quam viam vadis ad quaerendum
eum?
CAPITULUM 34
1 Vana et vana spes hominis, et mendacium; et somnia
stultos levant.
2 Quasi qui apprehendit umbram et persequitur ventum,
sic et qui attendit ad visa mendacia.
3 Visio somniorum ad similitudinem hominis, sicut
vultus ad faciem.
4 Ab immundo quid mundabitur? et ab eo quod est
falsum, id quod est verum?
5 Divinationes, et auguria, et somnia vana sunt, et cor
quasi parturientis cor mulierum.
6 Si ab Altissimo non mittuntur in te visitatio, ne dederis
in eis cor tuum.
7 Multos enim deceperunt somnia, et exciderunt
sperantes in illis.
8 Sine mendacio consummabitur verbum legis, et
sapientia in ore fideli perfectio est.
9 Homo, qui ambulat, scit multa; et qui multam
experientiam habet, enarrabit sapientiam.
10 Qui non est expertus, parum scit: qui autem graditur
est plenus prudentia.
11 multa vidi errando et plurimas verborum
consuetudines et intellego plus quam possum dicere.
12 Saepe fui in periculo mortis, et propter hæc liberatus
sum.
13 Spiritus timentium Dominum vivet; spes enim eorum
in salvando est.
14 qui timet Dominum non timebit neque timebit ipse
est enim spes eius.
15 Beati, qui timent Dominum anima; et quis est
fortitudo eius?
16 Oculi enim Domini super eos, qui diligunt eum,
fortitudo eorum et fortitudo eorum, et refugium a calore,
et umbraculum a sole in meridie, auxilium ab offensione,
et auxilium de lapsu.
17 Suscitat, et oculos illuminans; sanitatem, vitam, et
benedictionem.
18 Immolantis ex iniquo oblatio est maculata, et non est
inventa in eo. et iniustorum dona non recipiuntur.
19 Non placet oblatio impiorum Altissimus; nec
multitudine sacrificiorum placatus est peccatum.
20 Qui offert oblationem suam, quasi qui filium
interfecerit ante oculos patris sui.
21 Panis egentium vita eorum: qui defraudat illum homo
sanguinis est.
22 Qui tollit animam proximi sui, occidit eum; et, qui
defraudat operarium mercede sua, cruor est.
23 Quando alius ædificat, et alius destruit, quid ergo
prodest nisi labor?
24 Unus orans, et unus maledicens : cujus vocem
exaudiet Dominus ?
25 Qui baptizatur a mortuo, et iterum tangit eum, quid
proficit lavatio illius?
26 Sic homo ieiunat pro peccatis suis, et iterum vadit, et
idem facit. aut quid prodest ei quod humiliet eum?
CAPITULUM 35
1 Sufficit qui custodit legem.
2 Qui reddit bonum similaginem offert; et qui dat
eleemosynam, confitetur.
3 Placeat Domino recedere ab iniquitate; et iniustitiam
deserere propitiatio est.
4 Non apparebis ante conspectum Domini vacuus.
5 Hæc enim omnia propter mandatum operantur.
6 Oblatio justi impinguat altare, et odor suavitatis est in
conspectu Altissimi.
7 Sacrificium justi acceptum est. et non delebitur
memoria eius.
8 In bono oculo da gloriam suam : et primitias manuum
tuarum ne despicias.
9 In omnibus muneribus tuis vultum hilarem fac, et in
exsultatione sanctifica decimas tuas.
10 Da Altissimo, sicut ditavit te; et hilari oculo da, ut
acquisisti.
11 Retribuet enim Dominus, et dabit tibi septies tantum.
12 Noli existimare munera corrumpere. Talis enim non
suscipiet; et victimis iniustis nolite confidere; Dominus
enim judex est, et non est apud eum personarum
acceptio.
13 Non accipiet Dominus personam in pauperem, et
deprecationem læsi exaudiet.
14 Non despiciet deprecationem pupilli; nec vidua, si
effundat loquelam gemitus.
15 Nonne lacrymae genas viduae decurrunt? et non est
clamor eius contra eum qui scandalizat eos ?
16 Qui servit Domino, accipietur in gratiam, et
deprecatio illius ad nubes.
17 Oratio humilium nubes penetrat, et donec propinquet
non consolabitur; et non discedet, donec videat
Altissimus iudicare et facere iudicium.
18 Quia non tardabit Dominus, et Fortis non sustinebit
eos, donec feriat lumbos misericordiæ, et retribuat
gentibus ultionem; donec auferat multitudinem super-
borum, et subvertat sceptrum iniquorum.
19 donec reddat unicuique secundum opera eius et opera
hominum secundum adinventiones eorum donec
iudicaret causam populi sui et laetificavit eos in
misericordia sua
20 Condita est misericordia in tempore tribulationis,
sicut nubes pluviæ in tempore siccitatis.

CAPITULUM 36
1 miserere nostri Domine Deus omnium et respice nos
2 et mitte timorem tuum super omnes gentes quæ non
quærunt te.
3 Alleva manum tuam super gentes alienas, et videbunt
virtutem tuam.
4 Sicut ante eos sanctificatus es in nobis, et in conspectu
nostro magnificaberis in eis.
5 et cognoscant te sicut et cognovimus te quia non est
Deus nisi tu Deus
6 Innova signa, et immuta mirabilia : glorifica manum
tuam et brachium dextrum.
7 Excita furorem, et effunde iram; tolle adversarium, et
perde inimicum.
8 Memores estote testamenti, et annuntiate mirabilia tua.
9 In furore ignis consumetur qui fugerit. et pereant qui
tribulant populum.
10 Percutite principes principum gentium, dicentes:
Quia non est alius præter nos.
11 Congrega omnes tribus Jacob, et posside eos sicut a
principio.
12 Miserere, Domine, populi qui invocatum est nomen
tuum, et super Israël, quem vocasti primogenitum tuum.
13 Propitius esto Jerusalem, civitas sancta, locus
requietionis tuæ.
14 Reple Sion inenarrabilibus eloquiis tuis, et gloria tua
populum tuum:
15 testimonium da his quae ab initio habueris et
prophetas qui in nomine tuo fuerunt suscitate
16 Retribue exspectantibus te, et prophetæ tui fideles
inveniantur.
17 Exaudi, Domine, orationem servorum tuorum
secundum benedictionem Aaron super populum tuum: ut
sciant omnes qui habitant terram, quia tu es Dominus
Deus aeternus.
18 Omnes cibos vorat venter, et est alius cibo melior.
19 Sicut guttur venationum di- versas gustat, sic cor
intelligens verba mendacia.
20 Cor pravum tristitiam facit, et vir peritus retribuet ei.
21 Omnem masculum excipiet mulier: et est filia melior
filia.
22 Species mulieris laetificat faciem suam, et vir nihil
amat melius.
23 Si est in lingua illius benignitas, et mansuetudo, et
multitudo: non est vir ejus sicut ceteri hominum.
24 Qui accipit uxorem, incipit possessionem, sibi
adjutorium, et columnam requietionis.
25 Ubi non est sepes, ibi diripietur possessio : et cui non
est uxor, ingemiscens erit.
26 Quis credet furi constitutus, qui transilit de civitate in
civitatem? ita quis credet homini domum non habentem,
et ubicumque eum nox apprehenderit?
CAPITULUM 37
1 Dicit omnis amicus, et ego amicus illius: sed est
amicus, qui tantum nomine amicus est.
2 Nonne dolor ad mortem, socius et amicus ad inimicum
convertitur?
3 O cogitatio nequissima, unde ingressus es operire
terram dolo?
4 Sodalis amico coniucundatur, et in tempore
tribulationis adversarius erit.
5 Est amicus qui ad ventrem adjuvat, et scutum adversus
hostem levat.
6 Amicum tuum ne obliviscaris in animo tuo, et in
divitiis tuis ne memineris.
7 Omnis consiliarius laudat consilium; sed est
consiliarius in semetipso.
8 Attende a consiliariis, et cognosce ante quam oporteat
eum. ipse enim sibi consulet; ne sortem tibi projiciat;
9 et dic tibi bona est via tua et postea stet e contrario
videre quid tibi eveniat
10 Noli consiliari cum suspecto, et abscondere
consilium tuum ab invidentibus.
11 Cum muliere non consulas de ea quam zelat; neque
ignave in bellicis rebus; neque cum mercatore de
commutatione; nec emptori venditionis; nec cum invido
gratitudinis; neque inmitis de beneficiis; neque
desidiosus ad opus; neque mercennarium annum operis
consummandi. nec cum servo otioso multum negotii, in
omni consilio ne auscultaveris.
12 sed esto semper cum viro pio, quem scis custodire
mandata Domini, cuius est mens secundum sensum
tuum, et contristabitur tecum, si morieris.
13 Et stet consilium cordis tui: nemo enim est tibi
fidelior quam illo.
14 Animus enim hominis solet indicare ei plusquam
septem speculatores, qui sedent super turrim excelsam.
15 Et in his omnibus deprecare Altissimum, ut dirigat in
veritate viam tuam.
16 Omni negotio præcedat ratio, et ante omnem actum
consilium.
Vultus est signum immutationis cordis.
18 Quatuor genera rerum apparent: bonum et malum,
vita et mors: sed dominatur eorum lingua semper.
19 Est qui sapiens est, et docuerit multos, et tamen sibi
inutilis est.
20 Est qui adnuntiat sermonibus sapientiam, et odibilis
est: indigens omni cibo.
21 Non enim data est illi gratia a Domino: omni enim
sapientia defraudatus est.
22 Alius sibi sapiens est; et fructus intellectus in ore eius
laudabiles.
23 Vir sapiens plebem suam erudit; et fructus sensus
illius non deficient.
24 Vir sapiens benedictione implebitur. et omnes
videntes eum beatum habebunt.
25 Dies vitæ hominis numerabuntur: dies autem Israël
innumerabiles.
26 Gloriam sapiens in populo suo possidebit, et in
nomine ejus sæculi erit.
27 Fili, in vita tua tenta animam tuam, et vide quid mali
sit illi, et non des illi.
28 Non enim omnia omnibus expediunt, nec omnis
anima in omnibus placet.
29 In omni cibo ne sis satiata, nec nimis avarus escis.
30 Nam superabundantia escarum adfert aegritudinem,
et crapula in choleram convertetur.

31 Propter crapulam multi perierunt; qui autem custodit,
prolongat suam vitam.
CAPITULUM 38
1 Honora medicum, honorem sibi debitum ad usum,
quem habetis ab illo, quia Dominus creavit illum.
2 Altissimus enim est sanitas, et accipiet a rege honorem.
3 Disciplina medici exaltabit caput illius, et in conspectu
magnatorum admirabitur.
4 Dominus de terra creavit medicamenta; et qui sapiens
est, non detestabitur.
5 Nonne a ligno indulcata est aqua, ut cognoscatur virtus
eius?
6 Et dedit hominibus scientiam, ut glorificetur in
mirabilibus suis.
7 In talibus sanat homines, et aufert dolores eorum.
8 Ex his unguentarium conficit. et operum eius nullus
est finis; et ab ipso pax in universa terra,
9 Fili in infirmitate tua ne despicias, sed ora Dominum,
et sanabit te.
10 Dimitte a peccato, et dirige manus tuas, et munda cor
tuum ab omni iniquitate.
11 Da suavitatem et memoriam similaginis; et
impinguare, quasi non esse;
12 Da locum medico, quia Dominus illum creavit: non
discedat a te, quia ei necessaria es.
13 Est tempus, quo in manibus est prosperitas.
14 Orabunt enim et Dominum, ut bene sit eis, quod ipsi
proficiunt, et remedium afferunt ad vitam aeternam.
15 Qui peccat coram factore suo, cadat in manu medici.
16 Fili mi, descendat fletus super mortuos et defleas
quasi laesura gravissima; et tunc corpus eius secundum
consuetudinem tegat et sepulturam eius ne despicias.
17 Flere amare, et fac gemere, et utere lamentatione,
sicut dignus est, neque in die, neque in altero, ne
blasphemaris : et consolare te propter tristitiam tuam.
18 Tristitia enim mors est, et maeror cordis frangit
virtutem.
19 In tribulatione permanet dolor, et in vita pauperum
egestas cordis.
20 Ne graveris corde: depelle illud, et membrum
ultimum finem.
21 Noli oblivisci : neque enim est conversio ;
22 Memor esto iudicii mei; sic enim erit et tuum; heri
mihi, et tibi hodie.
23 in requie mortui requiescere fac memoriam eius et
consolamini super eum, cum recesserit spiritus eius ab
eo.
24 Sapientia viri docti per otium venit: et qui parum
habet, sapiens erit.
25 Quomodo possidebit aratrum sapientia, et glorians
stimulum agitantem bovem, et occupatum in laboribus
suis, et vitulorum sermo illius?
26 Sulcans mens est; ac pabulum dare studet.
27 Sic omnis faber et artifex, qui nocte ac die laborant,
et qui secant signaculaque sepulchra, et solliciti sint
varietatis multae, et vacent simulacris, et opere perficiat:
28 Faber quoque sedens iuxta incudem, et considerans
opus ferrum, vapor ignis consumit carnem suam, et
pugnat cum ardore fornacis: vox mallei et incudem in
auribus eius est semper; oculi intuentur in forma rei
quam facit; animum ad perficiendum opus suum, quod
ad perficiendum id perfecte observat;
29 Sic figulus sedens ad opus suum, convertens rotam
ad pedes suos, qui semper ad opus suum praeparatus est,
et omne opus suum in numero facit.
30 In brachio suo formabit lutum, et ante pedes suos
curvabit virtutem suam. animum ad inducendum; et
fornacem mundare festinat.
31 Omnes hi in manibus suis speraverunt, et
unusquisque in opere suo sapit.
32 Sine his non potest habitari civitas: et non habitabunt
ubi voluerint, neque ascendent ac descendent:
33 Non requirentur in consilio publico, neque in ecclesia
alta sedent; non sedebunt pro tribunali, nec intelligentes
iudicium; et ubi parabolae dicantur, non invenientur.
34 ipsi autem permanebunt in mundo, et omne
desiderium eorum in opere eorum est.
CAPITULUM 39
1 Qui autem dat sensum suum legi Altissimi, et in
meditatione eius ex- pedietur, omnium antiquorum
sapientiam exquiret, et in prophetiis vacabit.
2 Narrationem virorum nominatorum servabit, et ubi
parabolae astutae sunt, et ibi erunt.
3 Occulta proverbiorum exquiret, et in absconditis
parabolarum conversabitur.
4 In magnis viris serviet, et coram principibus apparebit.
probavit enim inter homines bonos et malos.
5 Cor suum tradet ad vigilandum diluculo ad Dominum,
qui fecit illum, et orabit coram Altissimo, et aperiet os
suum in oratione, et deprecabitur pro peccatis suis.
6 Cum voluerit Dominus, spiritu intelligentiae replebitur:
sententias sapientes effundet, et in oratione confitebitur
Domino.
7 Consilium et scientia ejus diriget, et in secreta sua
meditabitur.
8 quod didicit, scietur, et in lege testamenti Domini
gloriabitur.
9 Collaudabunt multi intellectum eius; et quamdiu
mundus permanet, non delebitur; non recedet memoria
eius, et nomen eius vivet in generationem et
generationem.
10 Sapientiam ejus enarrabunt gentes, et laudem ejus
narrabit multitudo.
11 Si mortuus fuerit, majus nomen derelinquet quam
mille: et si vixerit, augebit illud.
12 Sed habeo plura, quae senserim; repletus sum ut luna
plena.
13 Audite me, filii sancti, et efferte sicut rosa crescit in
torrente agri.
14 Et date suavitatem tus, et florem sicut lilium, emitte
odorem, et cantate canticum laudis, benedicite
Dominum in omnibus operibus suis.
15 Magnificate nomen eius, et annuntiate laudem eius in
cantico labiorum vestrorum et in citharis et in laudatione
eius sic dicetis:

16 Omnia opera Domini superabundantia, et omnia
quæcumque præceperit implebitur tempore suo.
17 Et dicet aliquis: Quid est hoc? quare? Ad praeceptum
eius steterunt aquae sicut acervus, et in verbis oris eius
receptacula aquarum.
18 In ipso mandavit ei, quod fecit Dominus; et nemo
potest inpedire, cum voluerit.
19 Opera omnis carnis coram illo, et non est quidquam
absconditum ab oculis ejus.
20 A sæculo usque ad sæculum respicit; et nihil est
mirabile in conspectu eius.
21 Non est dicere: Quid est hoc? quare? omnia enim ad
usus eorum fecit.
22 Benedictio illius aridam quasi flumen operuit, et sicut
flumen irrigavit eam.
23 Sicut convertit aquas in salsugine, sic gentes
hæreditabunt iram suam.
24 Viæ ejus patent sanctis; sic scandala impiis.
25 Quoniam ab initio bona sunt creata, sic mala pro
peccatoribus.
26 Praecipua ad omnem usum hominis sunt aqua, ignis,
ferrum et sal, farina tritici, mel, lac, sanguis uvae, oleum
et vestimentum.
27 Omnia his in bonum piis : sic et illis in malum
vertuntur peccatoribus.
28 Sunt spiritus, qui ad vindictam creati sunt, qui in
furore suo plagas vulnerant; in tempore perditionis
eorum vim effundunt, et iram illius qui fecit illos placare.
29 Ignis, et grando, et fames, et mors, omnia hæc ad
vindictam creata sunt.
30 Dentes ferarum, et scorpios, et serpentes, et rompheas
ad homicidium puniens.
31 In mandatis ejus ambulabunt, et erunt super terram in
necessitatem; et cum venerit tempus eorum, non
præteribunt verbum ejus.
32 Itaque ab initio constitui et cogitavi ut haec scriberem
et dimisi.
33 Omnia opera Domini bona, et omne opus
necessarium in tempore suo dabit.
34 Ne quis dicat: Hoc illo nequius est: in tempore enim
probabuntur omnes.
35 Et ideo in omni corde et ore collaudate Dominum, et
benedicite nomen Domini.
CAPITULUM 40
1 dolor magnus factus est ad omnem virum et grave
iugum super filios Adae a die qua egrediuntur de utero
matris suae usque ad diem qua revertuntur ad matrem
omnium
2 Ventura eorum et dies mortis conturbant cogitationes
eorum, et cor eorum formido;
3 Ab eo, qui sedet in solio gloriae, humilemque in terra
et cinere.
4 Ab eo qui purpuratum est, et diademate, ei qui indutus
est lino paenula.
5 Ira et invidia, et tribulatio, et otium, timor mortis, et ira,
et rixa, et in tempore requietionis super stratum ejus, in
nocte dormiunt, scientem.
6 Parum vel nihil est requies ejus, et postea in somnis,
quasi in die vigiliae, turbatus est in visione cordis sui,
quasi de proelio evasisset.
7 Cum tuta omnia sint, evigilat, miraturque nihil esse
timoris.
8 Talia fiunt omni carni, homini, et jumento, et
septuplum peccatoribus.
9 Mors et sanguis, rixa et gladius;
10 His impiis creata est, et propter eos diluvium.
11 Omnia, quæ de terra sunt, in terram convertentur, et
quod aquarum est, in mare convertentur.
12 Omnis largitio et iniquitas delebitur: opera autem
vera in æternum permanebit.
13 Bona impiorum sicut fluvius siccabuntur, et sicut
tonitruum magnum in pluvia personabunt.
14 Dum aperit manum suam, exsultabit, et ad nihilum
rediges prævaricatores.
15 Filii impiorum non gignent ramos multos, sed quasi
radices immundæ super petram duram.
16 Super omnem aquam viriditas, et ad oram fluminis
ante omne fœnum evelletur.
17 Sicut hortus fertilis, et benignitas in æternum
misericordia.
18 Dulcis vita est laborare, et satiari eo quod habet: qui
autem invenit thesaurum, super utrumque est.
19 Filii, et ædificatio civitatis nomen viri permanet,
mulier autem incorrupta super utrumque reputatur.
20 Vinum et musica lætificant cor: et super utraque
dilectio sapientiæ.
21 Tibia et psalterium suave medullis: lingua autem
suavis super utrumque.
22 Gratiam et speciem desiderat oculus tuus: sed plus
quam triticum, cum virescit.
23 Amicus et sodalis numquam male conveniunt : sed
supra utrumque est uxor cum viro suo.
Fratres, et adjutorium in tempore tribulationis, et
eleemosyna magis quam utraque liberabit.
25 Aurum et argentum est constitutio pedum: et super
utrumque consilium probatum est.
26 Divitiae et virtutes tollunt cor; timor autem Domini
super utrumque. Non est in timore Domini minoratio, et
non est in eo inquirere adjutorium.
27 Timor Domini hortus fertilis, et super omnem
gloriam operit eum.
28 [Fili mi, ne effluant hæc anima mea; melius est enim
mori quam mendicare.
29 Vita pendentis in mensa aliena, in vita non
reputabitur. nam cum alienis escis se polluit, sapiens
autem bene nutritus cavet ab eo.
30 In ore impudens suavis est mendicatio, et in ventre
ejus ignis ardebit.
CAPITULUM 41
1 o mors quam amara est memoria tui hominis qui
requiescit in possessione sua homini qui non habet
vexationem et qui habet prosperitatem in omnibus et qui
adhuc potest accipere escam!
2 O mors, beneplacitum est pauperi iudicium tuum, et
cui virtus in novissimo deficiens, nunc et in novissimo

Latin - Ecclesiasticus.pdf

Recommended

Recommended

More Related Content

More from Filipino Tracts and Literature Society Inc.

More from Filipino Tracts and Literature Society Inc. (20)

Latin - Ecclesiasticus.pdf