Ατενίζοντας και θαυμάζοντας το τοπίο από τον τόπο των διακοπών μας αυτές τις τελευταίες ημέρες του Αυγούστου, ως τοπιογράφοι της γλώσσας, θα επιχειρήσουμε να λεξιλογήσουμε για το τοπίο. Ταυτόχρονα και ενώ κοιτάμε το θαυμάσιο, μαγευτικό, θαλασσινό ή ορεινό τοπίο, το θολό πολιτικό τοπίο του ανασχηματισμού ξεκαθάρισε, αφού ο ζωγράφος προσέθεσε μερικές καινούργιες πινελιές.
Γράφει η Σοφία Μουρούτη Γεωργάνα
Λέξη μεσαιωνική, από την πολύ παλιά ελληνική τόπος, στην οποία προσθέσαμε την κατάληξη του υποκορισμού. Το τοπίον προήλθε από την ελληνιστική τόπιον, που ήταν ένας αγρός, ένα οικόπεδο. Στα πιο παλιά ελληνικά υπήρχε ο τύπος τοπήιον, ιωνικός αντί του τοπεῖον. Με αυτό εννοούσαν έναν φυσικό φράχτη από κλαδιά, θάμνους, σε όμορφα σχήματα που περιέφραζε ένα κτήμα. Αυτό εξηγεί τη σύνδεση του τοπίου με μια ωραία σύνθεση σε έναν ανοιχτό χωρο.
Κάθε τοπίο είναι ένας μικρός τόπος, υπαίθριος και συνήθως φυσικός που έχει εκείνα τα χαρακτηριστικά που σε κάνουν να τον απολαμβάνεις.
Με τοπία ασχολούνται οι ζωγράφοι, οι σκηνογράφοι, οι καλλιτέχνες εν γένει. Ακόμα και οι Ρωμαίοι συγγραφείς χρησιμοποιούν τον πληθυντικό τοπία, για να αναφερθούν σε καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις ενός φυσικού χώρου. Γνωστό τοπίο το «Τοπίο στην ομίχλη», η ταινία του Θεόδωρου Αγγελόπουλου (1988), όπου δυο αδέλφια αναζητούν τον πατέρα τους, ταξιδεύοντας σε ένα πραγματικά αλληγορικό τοπίο.
Το τοπίο εκτός από τα ωραία του, τα ειδυλλιακά, μεσογειακά, ιμπρεσσιονιστικά, αστικά, αλλάζοντας όψη, γίνεται σεληνιακό, σαν κι αυτό που είδαμε αυτό το καλοκαίρι στο Μάτι.
Το τοπίο μπορεί να αποκτήσει κι άλλα χαρακτηριστικά, αυτά της επικαιρότητας. Κι αφού ξεκινήσαμε με τον ανασχηματισμό, ας επανέλθουμε, για να πούμε ότι με αυτόν θυμηθήκαμε το εργασιακό, τηλεοπτικό, οικονομικό κι άλλα πολλά όχι τόσο ρομαντικά τοπία.
Όπως κι αν είναι, το τοπίο εκτός από τοπιογράφους συνδέεται και με τοπογράφους και έχει συνώνυμα τη θέση, την περιοχή, την κατάσταση, τον πίνακα, το χώρο, το μέρος και άλλα πολλά σχετικά. Ανάλογα με την οπτική με την οποία έβλεπε κανείς το τοπίο.
Αντώνυμο του τοπίου είναι η ουτοπία, εκεί που δεν υπάρχει τόπος, η ανυπαρξία, το κενό.
*Η Σοφία Μουρούτη – Γεωργάνα είναι φιλόλογος και διδάσκει στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας
