Inspectie waarschuwt voor nieuwe milieurisico’s bij hergebruik bodemas na afvalverbranding

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) waarschuwt voor nieuwe milieurisico’s door het gebruik van bodemassen. Afvalbedrijven omzeilen de strengere regels, door het restproduct van afvalverbranding te hergebruiken in onder meer de betonindustrie, waar nauwelijks zicht is op de gevolgen voor het milieu.

Dat valt te lezen in een nieuwe signaalrapportage van de ILT. Staatssecretaris Vivianne Heijnen heeft het zorgwekkende signaal gedeeld met de Kamer.

Bodemas komt vrij bij de verbranding van afval in afvalenergiecentrales. Nederlandse bedrijven importeren grote hoeveelheden afval om hier te verbranden, waarna verwerkers zoeken naar manieren om van het restproduct, de bodemas, af te komen. Het materiaal zit vol met schadelijke stoffen. Door de metalen eruit te halen kan het worden hergebruikt als vervanger voor grind of zand in de fundering van wegen of bijvoorbeeld bij de ophoging van geluidswallen. Vanwege de risico’s voor het milieu was bij slechtere kwaliteit bodemas afdekken of verpakken verplicht.

Wet aangescherpt 

In 2021 is de wet aangescherpt met als bedoeling om de kwaliteit van bodemassen te verbeteren. Bedrijven mogen alleen nog bodemassen fabriceren die zo schoon zijn, dat er geen extra maatregelen nodig zijn zoals het verpakken van de as. Het doel was om ervoor te zorgen dat de milieurisico’s afnemen, maar bedrijven blijken andere methodes te zoeken om die scherpere regels te omzeilen. Drie van de vier erkende Nederlandse afvalverwerkers blijven de slechtere kwaliteit bodemas op de markt brengen.

Dat doen zij door bodemassen niet langer bij infrastructurele projecten te gebruiken, maar bijvoorbeeld als vulmiddel te gebruiken in bakstenen en vloeren voor de betonindustrie. “Met deze relatief nieuwe toepassingen nemen de milieurisico’s alleen op kortere termijn af”, schrijft de ILT. Bij een tweede of derde leven kunnen schadelijke stoffen alsnog in het milieu komen, waarbij het toezicht volledig ontbreekt. De inspectie zegt daar weinig aan te kunnen doen.

Circulaire economie 

Hergebruik van bodemassen is nodig om bij te kunnen dragen aan een circulaire economie. Maar de handel in bodemas is ook een lucratief verdienmodel. De afvalverbranders moeten bedrijven die bodemassen geschikt maken voor hergebruik betalen. Het ‘opwerken’ van het materieel vergt grote investeringen. Deze perverse prikkel zorgt ervoor dat bedrijven in plaats van het verbeteren van de kwaliteit, andere afzetmarkten zoeken om van het bodemas af te komen.

Volgens staatssecretaris Heijnen heeft de problematiek de aandacht van het ministerie van infrastructuur en waterstaat. Er wordt gekeken naar de regelgeving om milieurisico’s bij hergebruik van bouwmaterialen met bodemassen te beperken. Volgens de staatssecretaris heeft ook de sector een plan opgesteld om de kwaliteit van bodemassen te verbeteren.

Lees ook:

Vuile handen, in het afval zitten ze er niet mee

Zembla serveerde ons een flinke portie onderzoeksjournalistiek over het fenomeen bodemas. Dit is het giftige restant dat overblijft na het verbranden van huishoudelijk afval: een met zware metalen verontreinigd grijs goedje.