Selectie_overigen_files/22. Requiem voor Wessanen ... - Mathijs Smit

Uiterst boven: Meelfabriek<br />

‘De Vlijt’ van<br />

<strong>Wessanen</strong> & Laan,<br />

rond 1870. Boven:<br />

derde generatie<br />

grondlegger Jan Laan<br />

(1803-1868).<br />

Anno 1765:<br />

<strong>Wessanen</strong> in<br />

kanarie- en<br />

mosterdzaad.<br />

22 10 oktober 2009<br />

KAARTEN<br />

WESSANE<br />

In 2003 ging oud-Philipsman Ad Veenhof naar <strong>Wessanen</strong>, om het ooit zo trotse<br />

voedingsconcern te redden. Zes jaar later resten de rokende puinhopen. Wat<br />

ging er mis? Een reconstructie.<br />

Na ruim anderhalf decennium vol teleurstellingen<br />

zit <strong>Wessanen</strong> aan de<br />

grond. De Amerikaanse dochters,<br />

goed <strong>voor</strong> 65 procent van de omzet,<br />

staan in de etalage. Met het grootste<br />

deel van de opbrengst moet de bankschuld<br />

worden teruggebracht. Wat straks rest van<br />

het ooit zo trotse Nederlandse voedingsconcern is<br />

een bedrijfje met een omzet van een half miljard,<br />

zelfs nauwelijks interessant als overnamehap <strong>voor</strong><br />

de grote spelers.<br />

Op het hoofdkantoor van <strong>Wessanen</strong> aan de<br />

Utrechtse Beneluxbaan doen ze alsof er nog wel<br />

degelijk toekomstmuziek klinkt. “Momenteel formuleren<br />

wij met de Boston Consulting Group onze Europese<br />

groeistrategie”, aldus hoofd investor relations<br />

Adriaan Robertson. “Die strategie presenteren wij<br />

hoogstwaarschijnlijk <strong>voor</strong> het einde van het jaar.”<br />

<strong>Wessanen</strong> maakt op 28 oktober derdekwartaalcijfers<br />

bekend, maar het is onwaarschijnlijk dat de nieuwe<br />

strategie dan al klaar is.<br />

Ook zoeken de commissarissen naar een opvolger<br />

van bestuurs<strong>voor</strong>zitter Ad Veenhof, die in februari<br />

door de commissarissen op straat werd gezet.<br />

Interim-topman en ex-commissaris Frans Koffrie<br />

neemt de zaken tijdelijk waar. “Hij is benoemd <strong>voor</strong><br />

één jaar, maar het is best mogelijk dat al eerder een<br />

opvolger aantreedt”, aldus Robertson. Dat zal geen<br />

tussenpaus zijn die wordt belast met de huidige uitverkoop,<br />

benadrukt hij. “Wij zoeken iemand die de<br />

toekomststrategie vorm kan geven.”<br />

Een toekomststrategie <strong>voor</strong> <strong>Wessanen</strong>. Waar hebben<br />

we dat eerder gehoord? De afgelopen 16 jaar<br />

zwalkte het levenmiddelenconcern van de ene toe-<br />

komstvisie naar de ander, zonder ooit te overtuigen.<br />

Daardoor is het bedrijf uiteindelijk op de knieën gedwongen.<br />

<strong>Wessanen</strong> als Nederlandse multinational<br />

met een miljardenomzet, tientallen miljoenen jaarwinst<br />

en vele duizenden werknemers behoort defi nitief<br />

tot het verleden. Daar kan geen toekomststrategie<br />

meer iets aan veranderen. Lang niet iedereen wilde<br />

praten, maar FEM wist op basis van anonimiteit toch<br />

een tiental betrokkenen te spreken om zo te komen<br />

tot een reconstructie.<br />

GLORIETIJD<br />

<strong>Wessanen</strong> mag dan allang geen icoon van het Nederlandse<br />

bedrijfsleven meer zijn zoals DAF, Fokker<br />

of ABN Amro vlak <strong>voor</strong> hun ondergang waren, ooit<br />

was dat anders. Het concern, in 1765 als handel in<br />

kanarie- en mosterdzaad opgezet door Adriaan <strong>Wessanen</strong><br />

en Dirk Laan, groeide al in de negentiende<br />

eeuw uit tot een van de gevestigde namen in het<br />

Nederlandse bedrijfsleven.<br />

In de eerste helft van de twintigste eeuw richtte<br />

de trots van de Zaanstreek zich steeds meer op de<br />

bewerking van grondstoffen <strong>voor</strong> de levensmiddelenindustrie<br />

en bestendigde zijn reputatie als voedingsgigant,<br />

met activiteiten tot ver buiten de grens.<br />

De jaren zeventig en tachtig waren <strong>Wessanen</strong>s<br />

glorietijd. Topman Gerrit van Driel verlegde het accent<br />

langzaam van bulk- naar consumentenartikelen<br />

als kaas en gezonde voeding, met veel hogere marges.<br />

In 1989 omschreef dit blad <strong>Wessanen</strong> zonder<br />

ironie als “een van de beste ondernemingen van<br />

Nederland” en Van Driel als “een van de meest invloedrijke<br />

en meest geraadpleegde fi guren in Neder-

---

HUIS<br />

N<br />

WESSANEN | OMSLAGVERHAAL<br />

10 oktober 2009<br />

Jeroen Murré<br />

23

---

Uiterst boven: De<br />

legendarische<br />

<strong>Wessanen</strong>-topman<br />

Gerrit van Driel (r)<br />

en zijn opvolger<br />

Peter Bakker Schut.<br />

Boven: Fabrieken<br />

en pakhuizen van<br />

<strong>Wessanen</strong> aan de<br />

Zaan, 1932.<br />

SCHULD EN<br />

SCHULDIGEN<br />

Nettoschuld<br />

<strong>Wessanen</strong><br />

explodeert in<br />

2008 van<br />

143 tot<br />

215<br />

miljoen euro<br />

24 10 oktober 2009<br />

landse ondernemerskringen.”<br />

Tot zover de oude doos. In<br />

1993 fuseert <strong>Wessanen</strong> met drankproducent<br />

Bols. Het idee: als de<br />

twee middelgrote ondernemingen<br />

samen optrekken, kunnen ze internationaal<br />

een vuist maken. Maar Bols<strong>Wessanen</strong><br />

strandt op interne spanningen. De drankenmannen<br />

gaan niet samen met de zuinige kruideniers. In<br />

1998 wordt Bols weer verkocht.<br />

Daarna komt het eigenlijk nooit meer goed. Onder<br />

Mac Zondervan, die in 1995 bestuurs<strong>voor</strong>zitter<br />

wordt, grossiert <strong>Wessanen</strong> in loze beloftes en winstwaarschuwingen.<br />

Het levert hem de bijnaam Mac<br />

Zonderplan op. In zijn laatste jaren verkoopt hij bovendien<br />

een trits dochters, waardoor de omzet daalt<br />

van 4 miljard euro in 2001 tot 2,4 miljard in 2003.<br />

Begin 2003 gooien de commissarissen Zondervan<br />

eindelijk op de keien. Als opvolger benoemen<br />

zij Ad Veenhof, die bij Philips naam heeft gemaakt<br />

als succesvolle maar extreem dominante manager.<br />

Veenhof presenteert zich in de eerste maanden als<br />

de redder van <strong>Wessanen</strong>. Maar al tijdens de presentatie<br />

van zijn strategie blijkt eind 2003 dat hij de lijn<br />

uit het verleden doorzet. <strong>Wessanen</strong> blijft hetzelfde<br />

doen, alleen nu goed. Zegt Veenhof.<br />

Na zijn aantreden wordt ook de raad van commissarissen<br />

opgeschoond. Alleen Frans Koffrie (ex-<br />

Corporate Express) blijft zitten. De nieuwe toezichthouders<br />

komen in april 2005 onder leiding van<br />

Durk Jager, de ex-topman van Procter & Gamble.<br />

Hoewel Veenhof het roer dus niet omgooit,<br />

pakt hij wel <strong>voor</strong>tvarend de problemen aan.<br />

Zo stelt hij orde op zaken bij de kwakkelende<br />

Amerikaanse divisie Tree of Life, die handelt in<br />

gezondheidsvoeding. Ook zet hij het mes in de<br />

kosten door 1.400 banen te schrappen. “In de<br />

eerste vier jaar greep Veenhof goed in”, oordeelt<br />

Koffrie.<br />

Tot die ingrepen hoort ook het optuigen van<br />

fi nanciële systemen, die moeten <strong>voor</strong>komen dat<br />

er ooit nog bij dochterbedrijven wordt gerommeld<br />

met de boeken. Dat is noodzakelijk na<br />

de ontdekking van de fraude bij Tree of Life in<br />

2003. De kwestie kost bestuurders Koos Kramer<br />

en Rick Thorne de kop. “Dit had eerder gezien<br />

moeten worden”, zegt Veenhof onverbiddelijk<br />

in De Telegraaf.<br />

Langzaam keert het vertrouwen van beleg-<br />

VAN HET TROTSE WESSANEN<br />

REST NIETS, DAT KAN EEN<br />

NIEUWE STRATEGIE NIET<br />

VERANDEREN<br />

gers terug. De koers stijgt van 5 tot ruim 14 euro in de<br />

herfst van 2005. Maar het feest is van korte duur. Al<br />

snel blijkt Veenhof zijn groeibeloftes niet waar te maken.<br />

Pogingen om via overnames de Europese divisie<br />

te versterken, mislukken. Zo wordt dieetvoedingbedrijf<br />

Nutrition & Santé eind 2005 <strong>voor</strong> <strong>Wessanen</strong>s neus<br />

weggekaapt door de private-equitytak van ABN Amro.<br />

De prijs, 220 miljoen euro, is te hoog.<br />

FEM neemt Veenhof eind 2005 <strong>voor</strong> het eerst op<br />

in zijn jaarlijkse lijst Vallende Topmannen, die <strong>voor</strong>spelt<br />

welke tien topbestuurders de volgende kerst niet zullen<br />

halen. In 2006 gaat het echt knellen. Veenhof kampt<br />

met een leegloop in de top. In het <strong>voor</strong>jaar vertrekt<br />

chief fi nancial offi cer Doede Vierstra naar Nuon en de<br />

Amerikaanse bestuurder Alec Covington naar concurrent<br />

Nash Finch. Ook strategisch zijn er opmerkelijke<br />

wijzigingen. Hoewel Veenhof zijn private-labeldochters<br />

jarenlang als integraal onderdeel van zijn strategie<br />

presenteert, verkoopt hij deze bedrijven plots. Opeens<br />

heet het dat de uitbouw ervan teveel tijd en geld kost.<br />

EERSTE SCHEUREN<br />

Gelukkig zijn er ook lichtpuntjes. Zo boekt drankendochter<br />

American Beverage Corporation (ABC), dat onder<br />

het merk Daily’s cocktailmixen verkoopt, daverende<br />

successen. De dynamische, typisch Amerikaanse directeur<br />

Tony Battaglia lijkt het nieuwe elan te brengen dat<br />

Veenhof zo graag ziet. De omzet van ABC explodeert<br />

in 2006 met 26 procent. Zowel in het jaarverslag als tijdens<br />

de aandeelhoudersvergadering wordt er nadrukkelijk<br />

op de successen bij ABC gewezen.<br />

Lichtpuntjes of niet, in 2006 worden de eerste<br />

scheuren in Veenhofs strategie zichtbaar. In de zomer<br />

van 2006 gaat de koers opnieuw onderuit tot<br />

10 euro, hoewel de stemming op de beurs goed is.<br />

Geen wonder dat FEM Veenhof eind dat jaar opnieuw<br />

opneemt in de lijst Vallende Topmannen.<br />

In het interview met dit blad erkende Veenhof<br />

vorige maand dat hij zich in 2006 zorgen maakte<br />

over het uitblijvende succes. Maar hij blijkt taaier<br />

dan gedacht. Veenhof meent dat hij in 2007 de weg<br />

omhoog weer vindt. Op het eerste gezicht geven de<br />

cijfers hem gelijk. Dat jaar boekt <strong>Wessanen</strong> een redelijke<br />

nettowinst van 57,5 miljoen euro op een omzet<br />

van 1,6 miljard. Die winst wordt wel opgefl eurd<br />

door eenmalige baten, bij<strong>voor</strong>beeld uit de verkoop<br />

van gebouwen, die weer worden teruggehuurd.<br />

Intern blijven de spanningen groeien. In 2007

---

UP &<br />

DOWN<br />

trekt Veenhof veel verantwoordelijkheid naar zich<br />

toe. Als fi nancieel bestuurder Han Wagter ziek<br />

wordt, neemt Veenhof maandenlang zijn functie<br />

waar. Na het vertrek van Frank Mink en Henk<br />

Spoon als directeuren van <strong>Wessanen</strong> Nederland bezet<br />

Veenhof ook deze post. Eind 2007 neemt hij ten<br />

slotte de verantwoordelijkheden <strong>voor</strong> de Europese<br />

divisie over van bestuurder Niels Onkenhout, die<br />

daardoor zijn baan verliest. De commissarissen omschrijven<br />

de machtsconcentratie later als een van de<br />

verschijningsvormen van Veenhofs dominantie, die<br />

medebestuurders en -werkers nauwelijks ruimte laat.<br />

Maar de toezichthouders grijpen maar niet in.<br />

Ook mislukken nieuwe pogingen tot aansprekende<br />

overnames. Opnieuw kijkt <strong>Wessanen</strong> naar<br />

Nutrition & Santé, zonder resultaat. En begin 2007<br />

wil het Patak, de maker van Indiase specialiteiten,<br />

inlijven. Maar die gaat <strong>voor</strong> zo’n 105 miljoen pond<br />

naar concurrent Associated British Food.<br />

Toch zet de daling van de aandelenkoers in<br />

2007 niet door. Dat is mede te danken aan het hoge<br />

dividend dat Veenhof uitkeert. Ook stut <strong>Wessanen</strong><br />

de koers door <strong>voor</strong> 50 miljoen euro eigen aandelen<br />

in te kopen. In de derde plaats trekt het aandeel<br />

speculanten die verwachten dat het concern meer<br />

dochters gaat verkopen, en de opbrengst zal<br />

uitkeren. Door de redelijke resultaten over<br />

16<br />

14<br />

12<br />

10<br />

8<br />

6<br />

4<br />

2<br />

2007, de stabiliserende koers en Veenhofs<br />

herbenoeming in april, lijkt de rust teruggekeerd.<br />

Eind 2007 staat Veenhof dan<br />

6 jaar Veenhof bij <strong>Wessanen</strong><br />

Koers in euro<br />

Mac Zondervan<br />

stapt op<br />

<strong>Wessanen</strong> grijpt naast<br />

Nutrition & Santé<br />

Herbenoeming<br />

Veenhof<br />

<strong>Wessanen</strong> grijpt<br />

naast Patak<br />

WESSANEN | OMSLAGVERHAAL<br />

Uiterst links: <strong>Wessanen</strong>-topman Mac Zondervan in 1998.<br />

Midden: Zonnatura-thee van <strong>Wessanen</strong>.<br />

Onder: Zondervans opvolger Ad Veenhof, de ‘redder<br />

van <strong>Wessanen</strong>’, in 2006.<br />

ook niet meer op de lijst Vallende Topmannen.<br />

In 2008 steken de zorgen echter weer de kop op.<br />

Hoewel Veenhof blijft beweren dat het goed gaat,<br />

ebt het vertrouwen weg. De koers gaat snoeihard<br />

onderuit, tot een dieptepunt van 2,41 euro. Het<br />

aandeel daalt veel sneller dan de Midkap-index,<br />

waarvan het voedingsconcern deel uitmaakt. De<br />

nettoschuld, tussen 2004 en 2007 al opgelopen van<br />

97 tot 142 miljoen, explodeert. Eind 2008 bedraagt<br />

de schuld 215 miljoen. Desondanks wil Veenhof<br />

opnieuw een fl ink dividend uitkeren. Dat heeft hij<br />

aandeelhouders in maart 2008 nog in het televisieprogramma<br />

Business Class van Harry Mens beloofd.<br />

Eind 2008 is Veenhof weer terug in de lijst Vallende<br />

Topmannen. En dit keer is <strong>voor</strong> president-commissaris<br />

Jager en zijn collega’s de grens daadwerkelijk<br />

bereikt. In februari zetten zij Veenhof op straat.<br />

In een brief aan de aandeelhouders spreken zij van<br />

‘tegenvallende resultaten over een lange periode’.<br />

In de tweede helft van 2008 zouden de druppels<br />

zijn gevallen waardoor de emmer overliep.<br />

Interim-topman Koffrie snapt het wijdverbreide<br />

onbegrip over het trage optreden van de toezichthouders<br />

niet. “Van gebrek aan besluitvaardigheid<br />

Inkoop eigen<br />

aandelen<br />

Fraude bij dochter ABC<br />

+ nieuwe bankfinanciering<br />

Veenhof<br />

ontslagen<br />

benoeming<br />

Ad Veenhof<br />

Leegloop van de top<br />

en tegenvallende resultaten<br />

Schuld explodeert<br />

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009<br />

10 oktober 2009<br />

Bloomberg<br />

25

---

OMSLAGVERHAAL | WESSANEN<br />

Sinds 2006 doet <strong>Wessanen</strong> het slechter dan de Midkap<br />

Geindexeerd op 100<br />

250<br />

Midkap-index<br />

200<br />

150<br />

100<br />

50<br />

0<br />

26 10 oktober 2009<br />

Interim-topman Frans<br />

Koffrie presenteert<br />

binnenkort een<br />

waarschijnlijk weinig<br />

indrukwekkende<br />

toekomststrategie.<br />

is geen sprake. Pas de laatste anderhalf jaar zijn er<br />

meningsverschillen ontstaan. Toen de commissarissen<br />

voldoende informatie hadden verzameld, is er<br />

ingegrepen. Hooguit kun je zeggen dat wij het een<br />

half jaar eerder hadden kunnen doen.”<br />

Het opruimen van de puinhoop blijkt niet zo<br />

eenvoudig als de commissarissen begin dit jaar<br />

ongetwijfeld hadden gehoopt. Veenhofs vertrek is<br />

uitgemond in een ordinaire straatruzie. Hoogstwaarschijnlijk<br />

komt de zaak in de komende maanden<br />

<strong>voor</strong> de rechter. Voor de toekomst van <strong>Wessanen</strong> is<br />

echter veel vervelender dat een uitweg uit de misère<br />

is afgesloten. Aanvankelijk dachten interim-topman<br />

Koffrie en zijn commissarissen de Amerikaanse<br />

drankendochter ABC, die in het verleden zo indrukwekkend<br />

groeide, <strong>voor</strong> een mooie prijs te verkopen.<br />

Met de opbrengst hadden zij de hete adem van<br />

kredietverschaffers Rabobank, Fortis, ING en BNP<br />

Paribas nog even uit de nek kunnen houden.<br />

<strong>Wessanen</strong><br />

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009<br />

Bloomberg<br />

Maar ondanks alle waarborgen tegen fraude die<br />

Veenhof instelde, bleek dit <strong>voor</strong>jaar ook bij ABC te<br />

zijn geknoeid. “Het betreft een heel systematische,<br />

gecoördineerde rapportagefraude vanuit de top van<br />

de dochter, waarbij meerdere mensen betrokken waren”,<br />

aldus hoofd investor relations Robertson. “Ik<br />

heb nog nooit zoiets meegemaakt.”<br />

Door de fraude bij ABC is het kaartenhuis <strong>Wessanen</strong><br />

uiteindelijk ingestort. “De impact van ABC is<br />

signifi cant geweest”, aldus Robertson. “Het bedrijf<br />

is goed <strong>voor</strong> een omzet van 150 miljoen dollar. Aanvankelijk<br />

dachten wij dat het een goede winst boekte.<br />

Maar na de constatering van de fraude bleek<br />

ABC break-even te draaien.”<br />

Dat had volgens Robertson, die eveneens leiding<br />

geeft aan de afdeling treasury en dus goed<br />

zicht heeft op de fi nanciering van <strong>Wessanen</strong>, niet<br />

alleen tot gevolg dat ABC niet snel en tegen een<br />

goede prijs kan worden verkocht. Ook zette de tegenvallende<br />

resultaten bij ABC de schuldratio van<br />

<strong>Wessanen</strong> onder druk.<br />

<strong>Wessanen</strong> moet aan een bepaalde verhouding<br />

tussen nettoschuld en bedrijfsresultaat (ebitda)<br />

voldoen om aanspraak te houden op zijn bankleningen.<br />

“Na de tegenvallende eerstekwartaalcijfers<br />

waren wij al in gesprek met de fi nanciers over onze<br />

bankconvenanten. Door ABC nam de behoefte om<br />

die afspraken aan te passen toe.” Dat leidde tot een<br />

duurder convenant, waardoor de fi nancieringskosten<br />

dit jaar al 5 miljoen hoger uitvallen.<br />

Als deel van de nieuwe fi nanciering heeft <strong>Wessanen</strong><br />

inmiddels ook zijn overige Amerikaanse<br />

bedrijfsonderdelen Tree of Life, Liberty Richter en<br />

Panos in de etalage moeten zetten. <strong>Wessanen</strong> verwacht<br />

dat de verkoop “<strong>voor</strong> eind dit jaar” rond is.<br />

Van de opbrengst moet het concern direct 150 miljoen<br />

naar de banken doorschuiven. Onlangs schatten<br />

vier analisten die opbrengst, inclusief ABC, tegenover<br />

Dow Jones op zo’n 180 miljoen euro. Er zal<br />

dus niet veel <strong>voor</strong> <strong>Wessanen</strong> overblijven.<br />

Het is dus de vraag met welke toekomstvisie<br />

Koffrie en de plannenmakers van BCG binnenkort<br />

komen. Ongetwijfeld zullen zij opnieuw, geheel in<br />

<strong>Wessanen</strong>-stijl, vergezichten met een hoopgevende<br />

toekomst schetsen. Maar dat daar nog iemand van<br />

onder de indruk raakt, is onwaarschijnlijk.<br />

Als <strong>Wessanen</strong> zoals verwacht uiteindelijk ook zijn<br />

Europese diepvriesdochters, bekend van het snackmerk<br />

Beckers, afstoot, rest een bedrijf dat met de<br />

handel in en exploitatie van gezondheidsvoeding<br />

zo’n 500 miljoen euro omzet. Voor grote spelers als<br />

Unilever, Nestlé of Danone is zo’n club met wat aardige<br />

merkjes als Zonnatura en handelsactiviteiten in<br />

een nichemarkt niet interessant als overnamehap. Zij<br />

willen juist van kleine merken en niches af. Interesse<br />

van private-equityhuizen is evenmin te verwachten.<br />

Los van het feit dat zij zelf niet zo makkelijk meer<br />

aan geld kunnen komen, valt er bij het uitgebeende<br />

<strong>Wessanen</strong> weinig meer te halen.<br />

[ MATHIJS.SMIT@REEDBUSINESS.NL ]<br />

Foto’s: ANP/Collecyie A.F.Neuhaus/HH/Spaarnestad Photo

---

Jean-Pierre Jans<br />

<strong>Wessanen</strong>commissaris<br />

Durk Jager<br />

WESSANEN • pagina 22<br />

OOK JAGER<br />

C.S. FAALDE<br />

BUITENLAND<br />

ECONOMIST,<br />

3 OKTOBER<br />

Nooit meer normaal<br />

De beurzen hebben zich hersteld<br />

en het IMF <strong>voor</strong>spelt <strong>voor</strong><br />

volgend jaar weer een prettige<br />

groei van de wereldeconomie,<br />

maar het ‘normale’ niveau van<br />

economische activiteit komt<br />

niet meer terug. Dat is de strekking<br />

van het omslagartikel van<br />

The Economist. Zelfs in het meest<br />

optimistische scenario blijft het<br />

oude welvaartsniveau buiten<br />

bereik. In het meest negatieve<br />

scenario is de economische<br />

groei <strong>voor</strong>taan bovendien lager<br />

dan vóór de crisis. Om dat laatste<br />

te <strong>voor</strong>komen zijn een aantal<br />

acties onontbeerlijk. De vraag<br />

moet terugkomen, niet alleen<br />

van overheden, maar <strong>voor</strong>al van<br />

spaarzieke naties als Duitsland.<br />

Daarnaast dienen arbeidskrachten<br />

te worden overgeheveld<br />

van krimpende bedrijfstakken<br />

naar groeibranches. En ten<br />

slotte moeten innovatie en handel<br />

worden gestimuleerd, the<br />

ultimate engines of growth.<br />

Zestien jaar mismanagement heeft voedingsconcern<br />

<strong>Wessanen</strong> op de knieën<br />

gedwongen. Interim-topman en ex-commissaris<br />

Frans Koffrie moet nu de grootste<br />

dochters verkopen, om de banken<br />

terug te betalen. Wat straks rest, is een<br />

schim van het ooit zo trotse voedingsconcern.<br />

Who is to blame? Vooral natuurlijk<br />

de bestuurders die onder<br />

leiding van Ad Veenhof weliswaar<br />

eerst orde op zaken stelden,<br />

maar later geen keuzes maakten.<br />

Als <strong>Wessanen</strong> eerder dochters tegen<br />

een goede prijs had<br />

verkocht en met de opbrengst<br />

de resterende<br />

activiteiten had versterkt,<br />

was het nu<br />

gezond geweest.<br />

WIRTSCHAFTS<br />

WOCHE,<br />

5 OKTOBER<br />

Waar blijft KT?<br />

De verkiezingen in Duitsland<br />

zijn achter de rug en de grote<br />

vraag is op welk departement<br />

Karl Theodor von und zu Guttenberg,<br />

de ambitieuze dertiger<br />

uit Beieren, gaat opduiken.<br />

De minister van economische<br />

zaken uit de door de kiezers terzijde<br />

geschoven centrumlinkse<br />

coalitie wordt door Wirtschafts-<br />

Woche deze week ronkend omschreven<br />

als de ‘Allzweckwaff e’<br />

van de Beierse christendemocraten,<br />

de Christlich Soziale<br />

Union. ‘KT’, die als een van de<br />

weinigen in het Duitse kabinet<br />

vraagtekens durfde te plaatsen<br />

bij de reddingsactie <strong>voor</strong> Opel,<br />

zou nog een rondje op economische<br />

zaken kunnen meedraaien,<br />

maar is ook inzetbaar<br />

op defensie of fi nanciën. Maar<br />

dat de met een blonde nakomelinge<br />

van Bismarck getrouwde<br />

Freiherr terugkeert, staat <strong>voor</strong><br />

iedereen als een paal boven<br />

water.<br />

COMMENTAAR<br />

Maar de commissarissen onder leiding<br />

van Durk Jager (ex-P&G) valt de ondergang<br />

ook te verwijten. Al in 2006 werd<br />

duidelijk dat <strong>Wessanen</strong> op een doodlopende<br />

weg zat. Zij grepen echter niet in.<br />

Mogelijk miste Jager met zijn ervaring<br />

in het Amerikaanse bedrijfsleven dat de<br />

dominante Veenhof niet paste in een<br />

Nederlandse bestuurskamer. Misschien<br />

miste hij signalen in de Nederlandse<br />

wandelgangen omdat hij in de VS woont.<br />

Of wellicht heeft zijn ervaring met kritische<br />

commissarissen bij P&G, waar hij in<br />

2000 moest opstappen, geleid tot een te<br />

soepele houding ten opzichte van Veenhof.<br />

Eén ding is duidelijk: het zou goed<br />

zijn als ook de rol van de toezichthouders<br />

wordt beoordeeld bij de komende rechtszaak<br />

rond Veenhofs vertreksom.<br />

[ MATHIJS.SMIT@REEDBUSINESS.NL ]<br />

WWW.FEM.NL<br />

AOW<br />

De vraag of de pensioengerechtigde<br />

leeftijd omhoog<br />

moet naar 67 jaar houdt ook<br />

op de website de gemoederen<br />

bezig.<br />

Joost: “Ik geloof er niks<br />

van dat dit kabinet doorpakt.<br />

Het overleg gaat gewoon<br />

door, op een andere plek, en<br />

onder een andere vlag.”<br />

Jan Bergsma: “Uitstekend<br />

idee om tot 67 jaar door<br />

te werken. De lasten moeten<br />

eerlijk over de generaties verdeeld<br />

worden.”<br />

Gerard: “Met 65 jaar zijn<br />

de meeste arbeiders kapot,<br />

<strong>voor</strong>al door een veelal asociale<br />

behandeling door de baas.”<br />

Kees van der Hof: “Ja, de<br />

AOW-leeftijd moet omhoog,<br />

maar erken wel dat werkgevers<br />

(nog) steeds niet zitten<br />

te wachten op oudere werknemers.”<br />

10 oktober 2009<br />

7

---

NIETS LEKKERS<br />

VAN BECKERS<br />

Uit het drama bij snackdochter Beckers blijkt dat de verhoudingen in de top<br />

van voedingsconcern <strong>Wessanen</strong> al jarenlang waren verziekt.<br />

Voor het einde van het jaar presenteert<br />

interim-topman Frans Koffrie<br />

zijn toekomststrategie <strong>voor</strong> <strong>Wessanen</strong>.<br />

Dit <strong>voor</strong>jaar maakte het<br />

kwakkelende voedingsconcern al bekend<br />

zijn Amerikaanse divisie te moeten afstoten<br />

om de bankschuld terug te brengen.<br />

Van het trotse miljardenconcern van weleer<br />

rest straks dus een Europees bedrijfje in<br />

gezonde voeding en snacks, met zo’n 700<br />

miljoen euro aan omzet.<br />

Maar naar het zich laat aanzien gaat<br />

20 24 oktober 2009<br />

ook ‘Europa’ deels in de ramsj. De snackdochters<br />

passen niet bij <strong>Wessanen</strong>. “Gezonde<br />

voeding en snacks hebben weinig<br />

met elkaar gemeen”, erkent directeur investor<br />

relations Adriaan Robertson van het<br />

voedingsconcern. Bovendien is de snacktak,<br />

zoals blijkt uit onderzoek van FEM, al<br />

jarenlang een bron van teleurstellingen.<br />

<strong>Wessanen</strong> bezit sinds begin jaren negentig<br />

enkele Nederlandse snackbedrijven,<br />

waarvan Beckers de bekendste is. Iedere<br />

Nederlander kent de reclameleus ‘Lekkers<br />

van Beckers’. In 2000 wil toenmalig topman<br />

Mac Zondervan <strong>Wessanen</strong> omvormen<br />

tot een concern dat zich richt op gezonde<br />

en premiumvoeding. Een trits belangen<br />

wordt verkocht. Tot ieders verbazing houdt<br />

<strong>Wessanen</strong> vast aan snacks, die <strong>voor</strong> geen<br />

meter in de nieuwe koers passen. Sterker<br />

nog: <strong>Wessanen</strong> koopt in 2000 en 2003 de<br />

Duitse snackbedrijven Karl Kemper, Luckhardt<br />

en Vegeta om Beckers meer kritische<br />

massa te geven. De snackdivisie boekt in<br />

2003 een omzet van 168 miljoen euro.<br />

De klassieke snacks<br />

van <strong>Wessanen</strong>-dochter<br />

Beckers leden onder de<br />

mislukte introductie van<br />

exotische nichehapjes,<br />

zoals de Italiaanse<br />

Delicatezzas.

---

Gerard Til/HH<br />

Als blijkt dat Zondervan zijn beloftes<br />

niet inlost, wordt hij in 2003 op de keien<br />

gegooid. Zijn opvolger Ad Veenhof ruimt<br />

de puinhopen op. Maar strategisch blijft<br />

Veenhof dezelfde weg bewandelen. Ook de<br />

snackdochter blijft binnenboord.<br />

Veenhof heeft plannen met Beckers.<br />

Hij wil de maker van simpele kroketten,<br />

frikadellen, worstenbroodjes en loempia’s<br />

transformeren tot producent van avontuurlijke<br />

en exotische snacks als wraps, tapas<br />

en dimsum. ‘Als een soort Marco Polo reist<br />

Beckers de wereld af, op zoek naar hapjes<br />

die horen bij de lokale tradities en gewoontes’,<br />

aldus de introductie van Beckers’<br />

World Snacks.<br />

De eerste grote stap is in 2005 de overname<br />

van de Italiaanse hapjesmaker Righi.<br />

Beckers moet de producten van Righi in<br />

haar assortiment opnemen. En dus worden<br />

eind dat jaar met veel bombarie ‘Italiaanse<br />

Delicatezzas’ geïntroduceerd. Beckers organiseert<br />

een race tussen twee teams in Piaggio-wagentjes<br />

die de lekkerernij van Italië<br />

naar Nederland brengen. Dankzij het bestaan<br />

van gesponsorde televisie is de race<br />

dagelijks op SBS6 te volgen.<br />

Ook wordt er driftig gereorganiseerd.<br />

Zo wordt Beckers in oktober 2005 samengevoegd<br />

met Boas/Zonnatura tot <strong>Wessanen</strong><br />

Nederland. Opmerkelijk genoeg zet <strong>Wessanen</strong><br />

de recent opgebouwde snackdochter<br />

in Duitsland in de etalage. Volgens een<br />

ingewijde is het onderdeel “structureel verlieslatend”.<br />

Kopers dienen zich niet aan.<br />

MEER HINDER<br />

Beckers blijkt meer hinder dan <strong>voor</strong>deel<br />

te ondervinden van Veenhofs strategie.<br />

De dochter, die sinds <strong>voor</strong>jaar 2005 wordt<br />

geleid door Frank Mink, krijgt te maken<br />

met een hevige concurrentie op de Nederlandse<br />

snackmarkt. De aandacht <strong>voor</strong> de<br />

internationale nicheproducten leidt af van<br />

de kernactiviteiten. Bovendien slokken<br />

de World Snacks een fl ink deel van het<br />

beperkte marketingbudget op. Daardoor<br />

verliest Beckers marktaandeel aan concurrenten<br />

als Mora, Ad van Geloven, Cold<br />

Food, Buitenhuis en Habek.<br />

In augustus 2006 moet Veenhof erkennen<br />

dat Beckers beroerd draait. Hij wijt de<br />

omzetval aan de verminderde trek van Nederlanders<br />

in kroketten en frikadellen. Maar<br />

concurrenten verklaren hem in de media<br />

<strong>voor</strong> gek. Volgens hen zijn Nederlanders de<br />

kroket en frikadel helemaal niet beu.<br />

De omzetval van de klassiekers wordt<br />

bovendien niet opgevangen door de World<br />

Snacks. De introductie van Delicatezzas<br />

wordt “een volkomen mislukking”, aldus<br />

een ingewijde. Het leidt binnen <strong>Wessanen</strong><br />

tot gespannen verhoudingen tussen topman<br />

Veenhof en Niels Onkenhout, verantwoordelijk<br />

<strong>voor</strong> de Europese activiteiten.<br />

Ook raken de verhoudingen tussen Veenhof<br />

en snackdirecteur Mink verstoord. Eind<br />

2006 vertrekt de laatste. “Ik ben vertrokken<br />

vanwege een strategisch meningsverschil<br />

over de toekomst van het Beckers-merk”,<br />

verklaart Mink.<br />

Interim-directeur Henk Spoon neemt<br />

het roer van <strong>Wessanen</strong> Nederland over. Hij<br />

moet een opmerkelijke ommezwaai maken.<br />

In 2007 besluit Veenhof de snackdochter te<br />

combineren met de bij Beckers als minderwaardig<br />

beschouwde concurrent Habek uit<br />

Deurne. In ruil <strong>voor</strong> de inbreng van Habek<br />

krijgt Rabo Capital een belang van 40 procent<br />

in de nieuwe joint venture, die Favory<br />

wordt gedoopt. Dankzij de combinatie kan<br />

Beckers zijn snackfabriek in Tilburg sluiten<br />

en kosten besparen.<br />

Favory blijkt echter, in de woorden van<br />

een betrokkene, “een gedrocht”. Vlak na de<br />

fusie blijkt ‘aanwinst Habek’ hamburgers te<br />

hebben geleverd die 34 Belgische scouts<br />

doodziek hebben gemaakt. In België verdwijnen<br />

Habek-snacks uit de schappen.<br />

Geen goed begin. De overheveling van de<br />

productie uit Tilburg naar Deurne loopt<br />

evenmin op rolletjes.<br />

In oktober 2007 vertrekt<br />

VETTE<br />

FUSIES<br />

HET IS NOG DE VRAAG OF WESSANEN<br />

ZIJN KWAKKELENDE SNACKDOCHTERS<br />

WEL KWIJT KAN<br />

interim-directeur Spoon<br />

<strong>voor</strong>tijdig bij <strong>Wessanen</strong><br />

Nederland/Beckers. Ook<br />

Maart ‘06: Ad van Geloven koopt Mora.<br />

Juni ‘07: NPM Capital combineert Buitenhuis<br />

en Cold Food (Kwekkeboom & Van<br />

Dobben) tot Royaan, neemt 49 procent.<br />

Juli ‘07: <strong>Wessanen</strong> en Rabo Capital voegen<br />

Beckers en Habek samen tot Favory.<br />

Juli ‘08: Lion Capital koopt Ad van<br />

Geloven/Mora van Egeria.<br />

Mei ‘09: NPM neemt 94 procent in Royaan.<br />

WESSANEN | ACTUEEL<br />

bestuurder ‘Europa’ Onkenhout houdt het<br />

<strong>voor</strong> gezien. Volgens goed ingelichte bronnen<br />

kunnen zij niet meer door een deur<br />

met Veenhof. De <strong>Wessanen</strong>-topman neemt<br />

de functies van Onkenhout en Spoon over.<br />

Ook wordt hij commissaris bij Favory.<br />

Intussen stapelt de ellende bij Favory<br />

zich op. In 2008 heeft <strong>voor</strong>al de fabriek<br />

in Deurne te kampen met operationele<br />

problemen. De directie wordt vervangen.<br />

Ook fi nancieel blijkt Favory een drama. Het<br />

bedrijf voldoet in 2008 niet aan zijn afl ossingsverplichtingen,<br />

en moet met de bank<br />

onderhandelen over een herfi nanciering.<br />

De verhoudingen tussen aandeelhouders<br />

<strong>Wessanen</strong> en Rabo Capital komt onder<br />

druk te staan. “Wij zijn niet ontevreden<br />

over ons belang in Favory, maar meer kan<br />

ik er niet over zeggen”, aldus Rabo-directeur<br />

Derek de Broekert.<br />

Na Veenhofs ontslag in februari heeft<br />

<strong>Wessanen</strong> de zoveelste reorganisatie van<br />

de snackdochter ingezet. Volgens een ingewijde<br />

zou de huidige samenvoeging van de<br />

hoofdkantoren van Beckers in Nederland<br />

en België de opmaat tot een verkoop zijn.<br />

Ook zou snackdochter Beckers Duitsland,<br />

inmiddels teruggedoopt tot Karl Kemper,<br />

weer in de etalage staan. Mogelijk maakt<br />

<strong>Wessanen</strong> komende woensdag bij de presentatie<br />

van de derdekwartaalcijfers al iets<br />

over de verkoopplannen bekend.<br />

Het is gezien alle problemen echter<br />

de vraag of er zich wel kopers aandienen.<br />

Volgens hoofd investor relations Robertson<br />

is de herfi nanciering van Favory inmiddels<br />

rond. Ook zouden de operationele problemen<br />

deels zijn opgelost. Maar echt overtuigend<br />

klinkt hij niet. “Of we ons nog zorgen<br />

maken over Favory? Zorgen is overdreven,<br />

maar het kan altijd beter.” Een ding is zeker.<br />

Het <strong>voor</strong>tslepende snackdrama toont<br />

aan dat de verhoudingen in de top van<br />

<strong>Wessanen</strong> al jaren geleden verziekt waren.<br />

Die constatering logenstraft de suggestie<br />

van de commissarissen, dat de onvrede<br />

over ex-topman Veenhof zich pas het laatste<br />

anderhalf jaar openbaarde.<br />

[ MATHIJS.SMIT@REEDBUSINESS.NL ]<br />

24 oktober 2009<br />

21