Ayrıntılı Bilimsel Program ve Bildiri Özetleri - YAEM2010

YAEM 2010 

YÖNEYLEM ARAÞTIRMASI VE ENDÜSTRÝ MÜHENDÝSLÝGI 30. ULUSAL KONGRESÝ 

AÇILIÞ GENEL OTURUMU 

30 Haziran 2010 / 9:00 – 9:30 

Oturum Salonu: Sabancý Üniversitesi Gösteri Merkezi (SGM) 

Konuþmacýlar: Prof. Dr. Gündüz Ulusoy, Kongre Baþkaný, 

Sabancý Üniversitesi 

Prof. Dr. Nihat Berker, Rektör, Sabancý 

Üniversitesi 

AÇILIÞ PANELÝ: Deðiþen Dünya ve Yeni Yönelimler 

30 Haziran 2010 / 9:30 – 11:15 


Panel Yöneticisi: Prof. Dr. Gündüz Ulusoy , Sabancý Üniversitesi 

Panel Üyeleri: Yusuf Iþýk, Ekonomist 

Ýzzet Karaca, Unilever Baþkan Yardýmcýsý (Asya, 

Afrika, Orta ve Doðu Avrupa) ve CEO Unilever 

Türkiye 

Ahmet Dördüncü, CEO ve Yönetim Kurulu Üyesi, 

Sabancý Holding 

Dr. Erkut Yücaoðlu, MAP/TURKUAZ Grubu 

Yönetim Kurulu Baþkaný ve Yönetim Kurulu Üyesi, 

Sabancý Holding 

Deðiþimlerin çok hýzlandýðý, iletiþim ve her düzeyde etkileþimin 

teknolojinin de desteði ile küresel boyuta ulaþtýðý bir sürecin içindeyiz. 

Dünya nüfusunun ve þehirleþme oranlarýnýn artýþý, þehirlerin baskýn 

yerleþim biçimi olarak ortaya çýkýþý, insanlarýn daha iyi yaþama ve 

daha çok tüketme talebi, refahýn dengesiz daðýlýmý, doðal kaynaklar 

ve özellikle çevre üzerine artan baský ve tahribat yüz yüze olduðumuz 

büyük sorunlarýn kaynaðýndaki bazý olgulardýr. Sorunlar karmaþýk; 

izole edilerek ele alýndýklarýnda tam bir sonuç elde edilemeyen, bazen 

yeni sorunlara yol açabilen güç sorunlardýr. Panelin amacý, izleyenlere 

panel baþlýðý çerçevesinde deneyim, bilgi ve görüþleri aktarabilmek; 

onlarý bu konularda düþünmeye, araþtýrmaya, yeni görüþler 

oluþturmaya ve mevcut görüþlerini sýnamaya yöneltmektir. Bir 

beklentimiz de, meslek dalýmýz mensuplarýnýn deðiþim ve yönelimlere 

doðru teþhis koymalarýna ve orta ve uzun vadede kendi meslek 

dallarýnýn varlýðýný ve etkinliðini artýrarak sürdürmesinin yollarýný 

aramalarýna yönelik saðlýklý bir düþünce ortamý hazýrlamak ve bu 

yönde çalýþmalarýn ivme kazanmasýna yardýmcý olmaktýr. 

19

Ç1 

YAEM 2010 


GENEL OTURUM: Production Planning with Resources Subject to 

Congestion 

30 Haziran 2010 / 11:30 – 12:30 


Konuþmacý: Reha Uzsoy, Edward P. Fitts Department of Industrial and 

Systems Engineering, Graduate Program in Operations Research 

While the use of optimization models for production planning dates 

back to at least the 1950s, the ability to represent the nonlinear 

relationships between work releases and critical performance 

measures such as lead times has remained a longstanding problem. 

We review alternative approaches that have been used in the 

literature, and then suggest a new approach using nonlinear clearing 

functions that represent the relationship between the expected 

throughput of a production resource in a planning period, and the 

expected work in process inventory level at the resource over that 

period. Extensive computational experiments show that the proposed 

approach produces production plans which are more realistic in terms 

of the production system's ability to execute them. We compare the 

performance of clearing function models to those from iterative LP- 

simulation methods, and discuss a number of extensions including 

incorporation of stochastic demand. 

20

Ç2-E 

YAEM 2010 


EÐÝTÝM OTURUMU: The Design and Operations of Healthcare 

Facility Networks 

30 Haziran 2010 / 13:45 – 15:15 

Oturum Salonu: Eðitim Oturumlarý Salonu (MDBF L045) 

Konuþmacý: Vedat Verter, CREATE Program on Healthcare 

Operations and Information Management, Operations Management, 

McGill University 

Healthcare is among the sectors that account for a significant portion 

of the GDP in many countries around the globe. In Canada, for 

example, the total spending in healthcare has outpaced both inflation 

and population growth for the tenth consecutive year. Aging 

population, attrition in the workforce, adoption of emerging 

technologies, congestion at healthcare facilities and timely access to 

health services constitute major challenges facing healthcare 

providers and policy makers. Notwithstanding the remarkable 

advances in the field of medicine, the healthcare sector is lagging 

behind other service sectors (such as airlines, banking and retail) with 

regards to the adoption of the most recent information, 

communication and process management technologies. Many 

governments have spent considerable effort on health policies during 

the past decade. These developments at the governmental level are 

necessary but not sufficient for achieving tangible success on the 

ground. To increase the efficiency of care delivery processes and the 

quality of care, health policies must be implemented through 

concerted and sustained efforts at the operational level by healthcare 

providers and decision makers. This tutorial will focus on three 

research projects that aim at process improvement in preventive 

healthcare, emergency department services and chronic care. 

21

Ç2-P 

YAEM 2010 


PANEL: Çevresel Sürdürülebilirlik: Yeni Öncelikler ve Yükselen 

Güçlerin Karar Sistemlerine Etkileri 

30 Haziran 2010 / 13:45 - 15:15 

Oturum Salonu: Üniversite Merkezi - Sinema Salonu (ÜM-SS) 

Panel Yöneticisi: Dr. Melsa Ararat , Sabancý Üniversitesi 

Panel Üyeleri: Ebru Bakkaloðlu, Coca Cola Co. 

Hilal Atýcý, Green Peace Akdeniz 

Dr. Güven Eken, Doða Derneði 

Berna Erbilek, Eczacýbaþý Yapý Gereçleri 

Bu oturum sürdürülebilirlik temalarý arasýnda önceliði ve aciliyeti genel 

kabul gören Çevresel Sürdürülebilirlik konusuna þirketlerin ve 

paydaþlarýn bakýþlarýný sergilemek, þirketlerin içinde yer aldýklarý 

dinamikleri tartýþmak, meslek mensuplarý ve araþtýrmacýlara karar 

süreçlerini ve modellerini etkileyen yeni faktörlerle ilgili olarak pozitif 

bir perspektif sunmak ve konuyla ilgili düþünce ve araþtýrmalara ilgi 

uyandýrmak amacýyla düzenlendi. Oturumda, Çevresel Sürdürülebilirlik 

konusunda öncü rol oynayan küresel ve yerel þirketler, sivil toplum 

örgütleri ve finans kuruluþlarý bir araya gelecekler, küresel ve yerel 

baðlamlarý karþýlaþtýrmalý bir þekilde tartýþacaklardýr. 

22

YAEM 2010 

Ç2-Y 

YAEM Öðrenci Proje Yarýþmasý 

30 Haziran 2010 / 13:45 - 15:15 

Oturum Salonu: SSBF G062 

Oturum Baþkaný: Güvenç Þahin 


BSH Ev Aletleri Sanayi ve Ticaret A.Þ. Çamaþýr Makinesi 

Fabrikasý Ýç Lojistik Aktivitelerinin Optimize Edilmesi 

Yasemin Arslan, Enes Bilgin, Ahmet Bora, Mehmet Fatih Cabýoðlu, 

Cansu Çakýr, Sertalp Bilal Çay 

Bilkent Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ankara 

BSH Çamaþýr Makinesi Fabrikasý'nda, malzemelerin bir kýsmýnýn 

fabrika içerisindeki depolardan üretim hattýna taþýnmasý, milkrun 

sistemiyle saðlanmaktadýr. Mevcut sistemde; milkrun araçlarýnýn ve 

vagonlarýnýn verimsiz kullanýmý, milkrun araçlarýnýn kat ettikleri 

mesafelerin uzun olmasý, fabrika içerisinde forklift ve milkrun 

araçlarýnýn sebep olduðu trafik gibi problemler gözlenmiþtir. Bunun 

yanýnda, fabrika yönetimi uzun vadede fabrika içindeki tüm 

malzemelerin milkrun sistemine dahil edilmesini hedeflemektedir. Bu 

amaçla geliþtirilen matematiksel model, sezgisel model ve benzetim 

modellerini entegre bir þekilde kullanan SYMECA sistemi ile, milkrun 

araçlarýnýn kat ettikleri toplam mesafede %11 iyileþtirme, milkrun 

personeli gereksiniminde %20 ve milkrun aracý gereksiniminde %33 

azalma saðlanmýþtýr. 

Efes Pilsen Ankara Bira Üretim ve Dolum Tesisi Dolum Planý 

Ýyileþtirmesi 

Anýl Fuat Ocak, Levent Beker, Yasin Taþkýran, Elsen Kasým 

Orta Doðu Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði, Ankara 

Anadolu Efes Grubu bünyesindeki Efes Ýçecek Grubu Ankara 

tesislerinde yürütülen bu projede düþük verimliliðe sahip ve sadece 

dolum yöneticilerinin tecrübe ve öngörülerine dayanan bir dolum planý 

yerine, her türlü ihtimali inceleyen ve sonunda her ürünün ayrý 

ayrý doluma baþlangýç ve dolumunun bitiþ sürelerini gösteren verimli 

bir dolum planý algoritmasý ugulayan bir eniyileme modeli kurulmasý 

amaçlanmaktadýr. Bu amaç doðrultusunda fabrikanýn sistemi detaylý 

olarak incelenmiþ, yöneylem araþtýrmasý çalýsmalarý yapýlmýþ ve iþ 

programlama problemlerinin mevcut dolum sistemine uygunluðu 

gözlemlenmistir. Bu doðrultuda bir karýþýk tam sayýlý programlama 

modeli olusturulmus ve bu model yüksek seviyeli bir modelleme 

ortamý olan GAMS'e aktarýlmýþ ve CPLEX çözücüsü kullanýlarak 

çözdürülmüþtür. Model, üretim planýný etkileyebilecek her 

23

YAEM 2010 


türlü ek kýsýta imkân verecek þekilde yazýlmýþ olup baþarýyla 

çalýþmaktadýr. Kullaným kolaylýðý açýsýndan girilmesi gereken bütün 

veriler MS Excel Makro kullanýlarak girilmekte ve kullanýcý onayýyla 

arka planda GAMS programý çalýþmaktadýr. GAMS programýnýn verdigi 

sonuç dogrultusunda çalýsan C programlama dilinde yazýlmýs olan bir 

program sayesinde bir dolum takvimi oluþturulmakta ve kullanýcýya 

sunulmaktadýr. Bu yeni algoritma geçmiþ dönemki haftalýk üretim 

talepleriyle test edilmiþ ve eski döneme ait dolum planlarýyla 

karþýlaþtýrýldýðýnda büyük üstünlük saðlamýþtýr. 

Otobüs Üretici Bir Firmada Süreç Planlama 

Ceren Demirel, Gizem Deniz, Erman Ertaþ, Burcu Kiliç, S. Sibel Sümer, 

Fatma Þirvan, 

TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü, Ankara 

Otobüs üretici bir firmada gerçekleþtirilen proje ile firmanýn ihtiyacý 

olan montaj hattýndaki iki istasyonda süreç standartlaþtýrmasý ve hat 

dengelemenin otomasyonunu saðlayacak bir çalýþma yapýlmýþtýr. Proje 

iþ standartlaþtýrma ve form oluþturma, veritabaný oluþturma ve yazýlým 

geliþtirme, matematiksel model ve sezgisel yöntem ile hat dengeleme 

metodolojisi geliþtirilip sezgisel yöntemin geliþtirilen yazýlýma entegre 

edilmesi olmak üzere üç ana baþlýkta toplanabilir. Öncelikle yapýlan 

iþler belirlenerek, iþ adýmlarýna ayrýlmýþtýr. Bu adýmlarýn iþlem süreleri 

tutulmuþ, öncelik-sonralýk sistematiði belirlenmiþ, iþçilere atanabilir 

iþlem gruplamalarý yapýlmýþ ve Standart Operasyon Formlarý (SOF) ile 

Ýþ Standart Formlarý (ÝSF) geliþtirilmiþtir. Projenin son aþamasýnda, 

veri toplama iþlemleri tamamlanmýþ ve süreçler standartlaþtýrýlmýþtýr. 

Standart süreçlere iliþkin bilgiler oluþturulan veritabanýna girilmiþtir. 

Sonraki aþamada veritabaný için kullanýcý ara yüzü oluþturulmuþ ve 

sistemdeki süreçlerin iþçilere görsel olarak atanýp dengelenmesi 

saðlanmýþtýr. Matematiksel modelden elde edilen optimal sonuç ile 

veritabaný çözümü karþýlaþtýrýlarak sezgisel uygulamanýn optimale ne 

kadar yaklaþtýðý gözlenmiþtir. Optimal çözüm saatler alabilirken, 

sezgisel metodun kabul edilebilir çözümleri kýsa sürede çýkarttýðý 

gözlemlenmiþtir. Sonuç olarak, üretimde birebir bulunarak gözlem 

yapma, bu gözlem verilerini analiz etme konusunda deneyim sahibi 

olunmasýnýn yaný sýra teorik yaklaþýmlarýn sentezlenerek bir gerçek 

hayat problemine uygulama ve çözüm getirme tecrübesi elde 

edilmiþtir. 

Kamil Koç Otobüs ve Mürettebat Çizelgeleme Sistemi Tasarýmý 

Büþra Ergün, Emre Haliloðlu, Ahmet Yusuf Mercan, Tolga Þahin, Melek 

Þendil 

Bilkent Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði, Ankara 

Þehirler arasý otobüs taþýmacýlýðý sektörünün önde gelen isimlerinden 

24

YAEM 2010 


Kamil Koç Otobüsleri A.Þ., otobüslerinin ve mürettebatýnýn daha 

önceden belirlenmiþ seferlere atanmasýný deneyimli otogar müdürleri 

vasýtasýyla manüel olarak yapmaktadýr. Mevcut sistemde analitik bir 

yaklaþým eksikliði görülmektedir. Þirket var olan sistemden memnun 

deðildir, çünkü sektörün dinamik atmosferine istedikleri þekilde ve 

çabuklukta cevap verememektedirler. Bu projede uzun yýllardýr 

yöneylem araþtýrmalarýnýn gözde konularýndan olmuþ bir çizelgeleme 

problemiyle karþý karþýya kalýnmýþtýr. Gerçekleþtirdiðimiz çalýþma ile 

otobüslerin ve mürettebatýn; saatleri, kalkýþ ve varýþ yerleri daha 

önceden belirlenmiþ olan seferlere, yapýcý ve geliþtirici sezgisel 

modeller kullanýlarak, çalýþma saatleri ve karlýlýklar arasýnda denge 

göz önünde bulundurularak atanmasý hedeflenmiþtir. Geliþtirilen 

modeler Java programlama dili kullanýlarak kodlanmýþtýr ve kullanýcý 

dostu bir arayüz tasarlanarak kullanýma hazýr hale getirilmiþtir. BATEM 

adýný vermiþ olduðumuz sistem 18 Mayýs 2010 itibariyle Ankara 

bölgesi için pilot uygulama olarak firma tarafýndan kullanýlmaya 

baþlanmýþtýr. 

25

Ç2-02 

YAEM 2010 


Çok Amaçlý Karar Verme 1: Multi-Criteria Decision Making 

30 Haziran 2010 / 13:45 - 15:15 

Oturum Salonu: MDBF G032 

Oturum Baþkaný: Tuba Öztürk 

Selection of an Office for Atýlým University Alumni Association 

Using the Fuzzy Analytic Hierarchy Process (FAHP) 

Ayþe Kýlýç, Babak Daneshvar Rouyendegh 

Department of Industrial Engineering, Atýlým University, Ankara, 

Many tenants face the problem of choosing the most appropriate 

alternative when renting an apartment, a house or an office. Some 

factors such as the neighborhood, transportation, security, parking, 

etc. have an important role while making such decisions. This paper 

considers the specific problem of selecting an office by the Atýlým 

University Alumni Association based on the Fuzzy Analytic Hierarchy 

Process (FAHP). According to survey results conducted among the 

alumni, the most important criteria are determined in this respect and 

with the help of the fuzzy AHP method a selection is made as to the 

regions satisfying the most criteria. 

The FAHP method adopted here uses Triangular Fuzzy Numbers (TFN). 

The inability of AHP to deal with the impression and subjectiveness in 

the pair-wise comparison process has been improved in the FAHP. 

Instead of a crisp value, the FAHP generates a range of values to 

incorporate the decision-makers' uncertainty. 

Comparison of Popular Object-Oriented Software Languages 

for Programming Courses With Fuzzy AHP 

Babak Daneshvar Rouyendegh, Burcu Katýrcý 

Department of Industrial Engineering, Atýlým University, Ankara 

Today, an analytic way to reach best decision is more preferable in 

many business platforms. If problem has quantitative variables 

andlow number of criteria, people can use one of the tools for getting 

an analytic way to make a successful decision. Also, success of the 

26

YAEM 2010 


software languages with performance within their industry does not 

depend on their own performance. Therefore evaluation of software 

languages is a multi criteria decision making problem that requires a 

lot of evaluation criteria. This study has aimed at finding the best 

decision between object-oriented languages which use objects and 

data structures consisting data fields and methods together with their 

interactions for designing applications and computer programs (C++, 

C#, Java, Python, Ruby, Perl) and criterions for programming courses 

with fuzzy AHP, and obtaining ranking for software languages and 

criteria were given. 

Evaluation of a Firm's Credit Risk Rating: An Analytic Network 

Process Approach 

Gökhan Gencer, Ýlker Yusuf Topçu 

Istanbul Technical University, Istanbul 

As we saw in the 2007 crisis, the important use of financial methods 

may lead to unacceptable results. These financial methods include 

credit risk evaluation of the firms. The scope of this study is the risk 

rating of non-financial and non-bank firms both corporate and SME. 

The evaluation of the companies with a credit risk aspect takes many 

factors, both qualitative and quantitative, into consideration. This 

problem is a typical example of a 'Multi Criteria Decision Making 

Problem'. The network of relations has leaded us to the use of 

'Analytic Network Process' approach where we have analyzed the 

factors that affect the credit risk rating of firms. These factors have 

first been obtained through the literature and then a group of experts, 

professionals from the credit and risk departments of corporate 

banks, have been asked to review the list of factors. Then the 

relationships among these factors have been identified by the same 

group of experts. Furthermore, these factors have been compared 

pairwisely to determine their relative importance. The aim of this 

process is to create a decision support model for a corporate bank 

management to better evaluate credit risk rating of corporate firms. 

127

YAEM 2010 


Decision Making under Uncertainty in the Network Economy 

Tuba Öztürk, Gülgün Kayakutlu 

Istanbul Technical University, Management Faculty, Department of 

Industrial Engineering, Istanbul 

Internet based business has gained a value in minimizing costs yet, 

companies in the network economy face tough ambiguities. Those 

uncertainties decrease the performance despite the heavy use of 

information technologies. Literature review has shown that researches 

identify the uncertainties without classification. Most studies about e- 

commerce and B2B use experimental design and statistical analysis. 

This study is focused on responding to the needs of reducing the 

uncertainties by defining and optimizing the effective attributes. 

Fuzzy Pareto Analysis will be used to rank the importance of different 

factors. The graphical representation achieved and will make the 

subject more clarified for decision makers. 

The influential variables are found in literature and classified as 

technology, organization, environment, customer and decision maker. 

Fuzzy Pareto model will be constructed by selecting the specific 

factors for B2B firms. Data received through a survey that consists of 

fuzzy sets. 

The model proposed in this study will be contributing to the industrial 

decision makers and operations research academicians. As a result of 

model implementation, effectiveness and the credibility of a network 

company will be increased Further research is suggested to reduce 

uncertainties by studying the integrated effect of decisions from 

different functions of the company. This study can also be improved 

busing knowledge based methods. 

28

YAEM 2010 

Ç2-03 

Ýnovasyon ve AR-GE 1: AR-GE ve Yeni Ürün Yönetimi 1 

30 Haziran 2010 / 13:45 - 15:15 


Oturum Düzenleyicisi: Gündüz Ulusoy 

Oturum Baþkaný: Cemil Arýkan 

Düþünceden Ürüne-Ürün Geliþtirme Süreci 

Kemal Yazýcý 

TOFAS, ARGE Direktörlüðü, Bursa 


Pozitif ve negatif etkileriyle geliþmeye devam eden dünyamýzda, ARGE 

ve inovasyon þirketlerin deðiþime ayak uydurabilmesi ve 

sürdürülebiliriiði için en önemli iki kavram haline gelmiþtir. Bilgi temelli 

inovasyonlar, kullanýlabilir teknoloji haline gelinceye kadar uzun 

süreye ihtiyaç duymakta, bu süreler doðru bir baþlangýç ve planlý bir 

geliþtirme süreci gerektirmektedir. Otomotiv geliþtirme süreci de bu 

süreçlerin en önemlilerinden birisidir. Konsept ve stil geliþtirme, 

tasarým, tasarýmýn sanal ve fiziksel doðrulanmasý, seri üretim ve 

lansman olarak dört temel adýma dayalý olarak iþleyen bu süreç; yeni 

bir modelin piyasaya sunulabilmesi için 2-2.5 yýllýk bir süreyi 

gerektirmektedir. Bu sürecin doðru bir baþlangýç ile planlý bir þekilde 

yönetilmesi gerektiðine inanan Tofaþ-ARGE'deki yetkinlik geliþtirme 

çalýþmalarý teknik ve kültürel olmak üzere iki yönlü olarak 

ilerlemektedir. 2006'dan 2012'ye hedef belirleme çalýþmalarý ve ürün 

geliþtirme kabiliyeti yol haritasý teknik yetkinlik geliþim 

uygulamalarýndan sadece birkaçýdýr. Yan sanayi ve bayilerde yapýlan 

yaþayarak öðrenme ise kültürel yetkinliklerin geliþtirilmesi amacýyla 

yapýlan çalýþmalara örnek olarak verilebilir. Teknoloji geliþtirme 

alanlarýný belirlemek ve ileri araþtýrma projeleri oluþturmak amacýyla 

da 2020 yýlýný hedefleyen bir teknoloji yol haritasý oluþturulmuþtur. Bu 

stratejik vizyon doðrultusunda hýzla devam eden geliþiminin ödüllerini 

Minicargo ve Yeni Doblo modellerindeki baþarýsý ve aldýðý patentlerle 

ispatlayan Tofaþ-ARGE, istihdama katký koymaya ve ülke geliþimine 

katkýda bulunmaya emin adýmlarla devam etmektedir. 

29

YAEM 2010 


Kendi Kendini Temizleyen Kumaþ-GREEN GUARD 

Alev Deniz Üyepazarcý 

Elvin Tekstil, Bursa 

50 yýllýk tecrübesiyle sektöründe perde üretim tekniklerinde hep 

farklýlýðý aramýþ ve görsel tasarýmda adýndan sürekli söz ettirmiþ olan 

Elvin tekstil, son yýllarda rekabet edebilmenin ve ayakta kalabilmenin 

tek yolunun AR-GE yapmak olduðunu görmüþ ve katma deðeri yüksek 

ürünler geliþtirmek üzere çeþitli kimyasal üreticileri ile çalýþmalarýna 

baþlamýþtýr. Farklý firmalar tarafýndan geliþtirilen apre kimyasallarýný 

ürünlerine uygulayarak ürün portföyüne Sivrisinek kovucu, Leke itici, 

Antibakteriyal, Kokulu ve Güç tutuþur perdeleri eklemiþtir. Teknik bilgi 

ve uzmanlýðý kendine ait bir apre kimyasalý kendi bünyesinde 

geliþtirerek fark yaratmak ve rekabet gücünü arttýrmak isteyen Elvin 

Tekstil, 2006 yýlýnda TÜBÝTAK desteðinde ve ODTÜ iþbirliðinde 

'Nanoteknoloji yöntemleri kullanýlarak çok fonksiyonlu tekstil ürünleri 

geliþtirilmesi' konulu çalýþmaya baþlamýþtýr. 2 yýl süren çalýþmalar 

sonucunda, 2008 yýlýnda ortamýn havasýný temizleme ve antibakteriyal 

özelliklere sahip, GREEN GUARD adý ile tescil ettirdiðimiz ürünümüzün 

üretimine baþlanmýþtýr. GREEN GUARD, Elvin Tekstil Laboratuarlarýnda 

geliþtirilen patentli bir üründür. Yurt içi ve yurt dýþýnda benzeri 

bulunmamaktadýr. GREEN GUARD, doðaya dost bir üründür. 

Ürünümüzün etkinliðini devam ettirmesi için tek ihtiyacý temiz bir 

enerji kaynaðý olan gün ýþýðýdýr. Yýkama gerektirmemesi sayesinde su 

ve enerji tasarrufu saðlayan ürünümüz, buna ek olarak deterjan, 

yumuþatýcý vs. Kullanýmýný en azlayarak çevrenin korunmasýna da 

katkýda bulunmaktadýr. 

Gýda Sektörü ve Ýnovasyon 

Aslý Elif Sunay 

Altýparmak Gýda San. ve Tic. Koll. Þti. 

Sanayimizin rekabet gücünün geliþmesinde bilim, teknoloji ve 

yeniliðin rolünün önemi açýktýr. Yenilikçi ürünle servislere açýk olan 

ülkemizde, özellikle tarým ve gýda sektöründe yenilikçi yaklaþýmlarla 

tüketiciye ihtiyaçlarýna yönelik ve güvenli ürünler sunarak, yeni 

30

YAEM 2010 

deðerlendirebilen firmalar, ülkemizde olduðu kadar dünyada da 

rekabet edebilmekte, liderlik yarýþýnda ön saflarda yerini 

alabilmektedir. 

Bu çalýþmada ülkemizde ve dünyada gýda sektöründe inovasyona 

yaklaþým örneklerle anlatýlmýþ, benzer ve farklý yönler irdelenerek, 

ülkemiz gýda sanayinin konumu ve var olan fýrsatlar aktarýlmýþtýr. Gýda 

sektöründe inovasyon faaliyetleri, yeni ve farklý ihtiyaçlara cevap 

veren ürün ve hizmetlerle olabildiði gibi bunlarla sýnýrlý deðildir. 

Özellikle son yýllarda kamuoyunun yoðun ilgisini çeken ve gündeme 

oturan, gýdalarda yapýlan hileler, ilaç ve pestisit kalýntýlarý, aðýr metal, 

kimyasal, mikrobiyolojik kirlenme vb. gýda güvenliði sorunlarýnýn 

çözümüne yönelik olarak da Ar-Ge faaliyetleri gerçekleþtirilmekte ve 

marka güvenirliði ön plana çýkarýlmaktadýr. Gýda güvenliði sorunlarýyla 

genetik yapýsý deðiþtirilmiþ organizmalar gibi konular nedeniyle, insan 

saðlýðý üzerine etkileri sürekli sorgulanan gýda sektöründe, tüketicinin 

güvenini kazanmýþ lider firmalar incelendiðinde, inovasyonu bir þirket 

kültürü olarak benimsedikleri ve insan kaynaklarýndan, pazarlamaya, 

üretimden, kalite kontrole her aþamada bu yaklaþýmý sergiledikleri 

görülmektedir. Çalýþmada son olarak, bu kültürün gýda sektörümüzde 

yaygýnlaþmasý ve sektörün geliþimi için mevcut fýrsatlarla yapýlmasý 

gerekenler aktarýlmýþ, yol haritasý çizilmiþtir. 

Yenilikçiliði Destekleyici Çalýþma Ortamlarýnýn Tasarýmý: Birey- 

Çevre Uyumu Yaklaþýmý 

Canan Ceylan 


pazarlar oluþturma potansiyeli yüksektir. Bu potansiyeli görüp, iyi 

Uludað Üniversitesi, Ýþletme Yönetimi Programý, Bursa 

Araþtýrmanýn amacý “birey-çevre uyumu”na dayalý olarak çalýþma 

ortamlarýnýn bilgi iþçilerinin yaratýcýlýðý üzerine etkisini incelemektir. Bir 

iþletmede bilgi iþçileri yeni ve orijinal fikirler geliþtirerek ve/veya 

problemlere farklý alternatifler getiren çözümler üreterek inovasyon 

performansýný olumlu yönde etkileme gücüne sahiptir. Bilgi iþçilerinin 

yeni ve orijinal fikirler üretmeye yönelten davranýþlarýný destekleyen 

çalýþma ortamlarýnýn tasarýmý iþletmenin inovasyon yapma yeteneðini 

artýrmasýna destek olabilir. Ýnovasyonu destekleyici yaratýcý bir örgüt 

31

YAEM 2010 


iklimi, örgütsel ve fiziksel çevreyi kapsayan çalýþma ortamýnýn 

çalýþanýn yaratýcýlýðýný teþvik ettiði yönündeki algýlarýyla ilgilidir. Sosyal- 

örgütsel çalýþma ortamý bireyin iç motivasyonunu etkileyerek bireyin 

yaratýcýlýðýný olumlu/olumsuz etkiler. Fiziksel çalýþma ortamý ise, 

bireyin duygusal durumunu/ruh halini etkileyerek bireyin yaratýcýlýðýný 

olumlu/olumsuz etkiler. Bireyin gereksinimleri (önem) ile 

organizasyonun saðladýðý koþullar (uygulama) arasýnda uyum mevcut 

ise, yaratýcýlýðý destekleyen örgüt iklimi en uygun düzeydedir. Bu 

teorik temele dayalý olarak önce yaratýcýlýk yayýlým modeli (CD Model) 

açýklanacak, daha sonra bu modelin test edilmesi amacýyla yapýlan 

çalýþmanýn bireysel, örgütsel ve ulusal farklýlýklarý gösteren sonuçlarý 

sunulacaktýr. Son olarak ürün geliþtirme çalýþmalarý yapan bir grup ile 

yapýlan çalýþmanýn sonuçlarý aktarýlacaktýr. 

32

YAEM 2010 


Ç2-04 

Finans Mühendisliði 

30 Haziran 2010 / 13:45 - 15:15 

Oturum Salonu: MDBF L027 

Oturum Düzenleyicisi: Koray Þimþek ve Semih Sezer 

Oturum Baþkaný: Semih Sezer 

Portfolio Selection with Random Risk Tolerance 

1 2 

Süleyman Özekici , Turan Bulmuþ 

1 Koç University, Department of Industrial Engineering, Istanbul 

2 Sabancý University, Faculty of Management, Istanbul 

We analyze a single-period portfolio selection problem where the 

investor maximizes the expected utility of the terminal wealth. The 

utility function is exponential, but the risk tolerance is random. It is 

well-known that an investor is memoryless in wealth for exponential 

utility functions with a known risk tolerance. However, we show that 

this is no longer true if risk tolerance is random and obtain 

characterizations on the structure of the optimal policy. 

Optimal Stopping for Asset Management 

Savaþ Dayanýk 

Bilkent University, Ankara, 

An asset manager invests the savings of some investors in a portfolio 

of defaultable bonds. The manager pays the investors coupons at a 

constant rate and receives management fee proportional to the value 

of portfolio. She also has the right to walk out of the contract at any 

time with the net terminal value of the portfolio after the payment of 

investors' initial funds, but is not responsible for any deficit. We model 

the value of the portfolio by a jump-diffusion process and find the 

optimal termination rule for the manager. 

33

YAEM 2010 


Optimal Myopic Allocation Decisions in the Presence of 

Portfolio Insurance 

Koray Deniz Þimþek 

Faculty of Management, Sabanci University, Istanbul 

In an economy with stochastically time-varying interest rates and 

stock market volatility, we determine what fraction a myopic investor 

should optimally allocate to investment strategies with convex 

exposure to stock market returns, more specifically to three types of 

portfolio insurance strategies. We test our model both in an expected 

utility framework and with a risk-adjusted return objective. Our 

conclusion is that typical investors should allocate a sizable fraction of 

their portfolio to such portfolio insurance strategies, and the 

associated utility/risk-adjusted return gains are significant. This result 

is robust with respect to various parametric assumptions, as well as 

the choice of the objective, the presence of market frictions and 

investment limits, and heterogeneous expectations on volatility 

estimates. 

A Dividend Optimization Problem under a Jump Diffusion 

Model 

Semih Sezer, Firdevs Ulus 

Sabanci University, Istanbul 

We consider a dividend optimization problem where the objective is to 

maximize the expected value of total dividends paid during the 

lifetime of a company. The capital process is assumed to be a jump- 

diffusion, and dividends are paid out continuously until the capital 

process hits a default barrier. At any time, the company may 

distribute dividends at full rate; however, this would bring the capital 

process closer to the ruin barrier. Hence, we need to find a strategy 

(from a given admissible set) that will resolve this trade-off optimally. 

Here, we show that the structure of the optimal policy depends on the 

parameters of the problem. We identify an optimal policy in each 

case, and we show how to compute the value function of the problem. 

34

YAEM 2010 


Ç2-05 

Hizmet Bilimi, Yönetim ve Mühendislik 

30 Haziran 2010 / 13:45 - 15:15 


Oturum Düzenleyicisi: Jale Akyel ve Haluk Demirkan 

Oturum Baþkaný: Jale Akyel ve Haluk Demirkan 

Hizmet Bilimi, Yönetim & Mühendislik: Yeni Bir Disiplin ve 

Beceriler 

Jale Akyel 

IBM Türk Ltd. Þti. Istanbul 

Hizmet Bilimi, Yönetim ve Mühendislik gerek araþtýrma gerekse 

akademik alanda hýzla kabul gören çoklu disiplinleri (bilgi teknolojileri, 

iþletimsel araþtýrma, mühendislik, yönetim bilimleri, iþ stratejileri, 

sosyal ve kavramsal bilimler ve hukuk bilimi) bir arada tutan bir 

disiplindir. Küresel pazarlar hýzlý bir þekilde hizmet ekonomisine 

dönüþüyor. En çok iþgücü alanlarý da küresel ekonomide hizmet 

saðlayan sektörlerde ortaya çýkýyor. Hizmette inovasyon karlýlýðý 

koruyabilmek için önem kazanýyor. Hizmetin tanýmlanmasý, tasarýmý, 

geliþtirilmesi, pazarlanmasý ve saðlanmasý, etkin ve ölçeklenebilir 

olmasý için çeþitli metodolijilere ihtiyaç duyuluyor. Hizmet 

saðlayýcýlarýn lisans seviyesinde bile teknoloji, iþ ve organizasyonel 

konularda derinlemesine ve geniþ bakýþ ile bilgi sahibi olmalarý 

gerekiyor. Hizmet Bilimi tüm hizmet sektörlerinde verimlilik, kalite, 

öðrenme ve inovasyon hýzlarýný geliþtirmeyi ve desteklemeyi hedefler. 

Akýllý Dünya için Beceriler: Dünya, akýllý aygýtlarýn birbirleri ile 

baðlanarak, verilerin akýllý kullanýmý ile geliþtikçe, ekonomik, sosyal ve 

teknolojik yeni bakýþ ve eylemlere olan ihtiyaç da artýyor. 

Sistemlerimizi daha hýzlý yanýt verecek, daha verimli ve etkin, hýzlý ve 

akýllý kararlar alabilecek, dinamik esnek altyapýlara dönüþtürecek, 

çevre politikalarýný geliþtirecek yeni bakýþ ve eylemler için, yeni, farklý 

disiplin ve becerilere sahip kiþilerin iþbirliði içerisinde çalýþabilmesi 

gerekiyor. 

35

YAEM 2010 


Hizmet Bilimi için Araþtýrma Öncelikleri 

Haluk Demirkan, Amy L. Ostrom, Mary Jo Bitner, Stephen W. Brown, 

Kevin A. Burkhard, Michael Goul, Vicki Smith Daniels, Elliot Rabinovich 

Arizona State University, W.P. Carey School of Business, Arizona, USA 

Dünya çapýnda hýzla büyüyen hizmet sektörü göz önüne alýnarak, 

Arizona Eyalet Üniversitesi'nin Hizmetler Liderlik Merkezi, 18 aylýk bir 

araþtýrma projesi sonucu, hizmet bilimine odaklanan dünya çapýnda, 

disiplinler arasý araþtýrma önceliklerini belirledi. 

Farklý disiplinlerden gelen akademisyenlerin, küçük-büyük iþletme 

yöneticileriyle ortak çalýþmasý sonucunda bu önceliklerin belirlenmesi 

saðlandý. Bu süreç, aþaðýdaki 10 kapsamlý araþtýrma önceliðinin 

belirlenmesine yol açtý. 

• Büyüme ve hizmet infüzyonunu teþvik etmek 

• Dönüþtürücü hizmet yoluyla refah düzeyini arttýrmak 

• Hizmet kültürü oluþturmak ve korumak 

• Hizmet inovasyonunu teþvik etmek 

• Hizmet tasarýmýnýn geliþtirilmesi 

• Hizmet aðý ve deðer zincirlerini en iyilemek 

• Etkili markalaþma ve hizmet satýþý 

• Cocreation üzerinden hizmet deneyiminin arttýrýlmasý 

• Hizmet deðerinin ölçümü ve en iyilenmesi 

• Hizmeti yükseltmek için teknolojinin kullanýlmasý 

Ýþ, akademi ve hükümet iþbirliði ile hizmet anlayýþýmýzý arttýrabilir ve 

bugün karþý karþýya kaldýðýmýz zorluklarýn üstesinden gelmemize ve 

fýrsatlarý deðerlendirmemize yardýmcý olacak yeni bir bilgi birikimi 

oluþturabiliriz. 

Koç-IBM Tedarik Zinciri Araþtýrma Merkezi: Daha Akýllý Tedarik 

Zinciri Ýçin Eniyileme Model ve Algoritmalarý 

Metin Türkay 

Koç Üniversitesi, Ýstanbul 

Koç-IBM Tedarik Zinciri Yönetimi Merkezi 2007 yýlýnda IBM tarafýndan 

verilen SUR (Shared University Research) Ödülü ile saðlanan fonlarla 

kurulmuþtur. Merkezin misyonu tedarik zinciri ve lojistikte 

sürdürülebilirlik kavramýný entegre edecek yeni model ve kavramlar 

36

YAEM 2010 


oluþturmaktýr. Bu modeller sürdürülebilirlik kavramýnýn esasýný 

oluþturan üç ana noktayý tedarik zinciri ve lojistikte karþýlaþýlan 

stratejik, taktiksel ve operasyonel problemler için bir arada 

incelemeye yöneliktir. Bu sunumda tedarik zinciri yönetimi ve lojistik 

problemlerini sürdürülebilirlik açýsýndan analiz etmek amacýyla 

geliþtirdiðimiz modeller, çözüm yöntemleri ve uygulamalar 

özetlenecektir. 

ITSM Süreçlerinin T. Ýþ Bankasý A.Þ.'ye Katkýlarý 

Melih Murat Ertem 

Ýs Bankasý, Ýstanbul 

Günümüzde yaþanan birçok deðiþimin temelinde Bilgi 

Teknolojilerindeki(BT) baþ döndürücü yenilik hýzýnýn en önemli neden 

olduðu hemen hemen herkes tarafýndan kabul edilmekte. BT gündelik 

hayatýmýzda sunduðu rahatlýklarýn yaný sýra, birçok büyük kurumun iþ 

yapýþ þeklini de deðiþtirmiþ durumda. Sunduðu deðiþimin baþlangýç 

yýllarýnda BT, adeta iþi dönüþtüren bir lokomotif olarak algýlanýrken, iþ 

tarafý her geçen gün BT'den beklentilerini yükseltmekte ve istediði 

hýza BT'nin ayak uydurmadýðýný düþünmekte. Ýþ birimleri en son 

teknolojiyi kullanan BT'nin kendisini dönüþtürmekte neden güçlük 

çektiðini sorgular hale gelmiþ durumda. Oysa BT'nin kendinden 

beklenen hizmeti saðlayabilmesi için salt teknoloji kullanýmý yeterli 

olmamakta, insanlarýn teknolojiyi tanýmlý süreçler çerçevesinde 

kullanýmýyla fark yaratýlabilmekte. Kurum büyüklüðü arttýkça da 

sürecin aktarýmý ve insanlarca kabulü teknolojinin hayata 

geçirilmesinden çok daha zorlu olmakla beraber, baþarý elde 

edildiðinde BT'nin dönüþümünün iþe katkýsý da kurumun büyüklüðü 

oranýnda çarpýcý olmakta. Bu sunumda da hemen hemen bütün büyük 

kurumlarda yaþanan bu durumun, Türkiye'nin en büyük özel bankasý 

olan T. Ýþ Bankasý A.Þ. özelinde hayata nasýl geçirildiði ve ne gibi 

faydalar elde edildiði yansýtýlmaya çalýþýlmakta. 

37

Ç2-06 

YAEM 2010 

Endüstride YA/EM Uygulamalarý 1 

30 Haziran 2010 / 13:45 - 15:15 


Oturum Baþkaný: Burçin Bozkaya 


Bir Otomotiv Firmasýnda Montaj Departmaný Tesis Yerleþimi ve 

Ýþ Atama Problemlerinin Ýncelenmesi 

Ezgi Biçer, Kübra Yaþaroðlu, Hatice Mete, Mevlüt Çetin, Ali Yurdun 

Orbak, Hüseyin Cenk Özmutlu 

Uludað Üniversitesi, Bursa 

Günümüz rekabet ortamýnda üretim ve hizmet sistemlerinin etkin bir 

þekilde iþletilebilmesi için, en uygun plan ve operasyonel politikalarla 

beraber, iyi bir tesis yeri tasarýmý ve bu tasarýma uygun iþ atamalarý 

da gerekmektedir. Etkin bir tesis yeri tasarýmý, teslim zamanlarýný 

azaltýr, çýktýlarý arttýrýr ve sonuç olarak tesis verimliliðini ve etkinliðini 

arttýrýr. Bu bildiride otomotiv endüstrisinde karþýlaþýlan tesis yeri 

düzenleme ve iþ atamasý problemlerinin, üretim maliyetleri ve üretim 

performansý üzerindeki etkileri incelenmiþtir. Tesis yeri tasarýmý 

çalýþmalarýna genellikle, alan ihtiyaçlarý, çalýþanlar ya da 

ekipmanlardaki deðiþiklikler sonucunda ihtiyaç duyulmaktadýr. Yapýlan 

iyileþtirmede montaj bandý yerleþimi sabit varsayýlmýþtýr. Hazýrlama 

bölgelerinin ebatlarý sabit tutularak tesis içindeki uygun alanlara 

atanmasý en iyilenmiþtir. Ýkinci aþamada ise, belirlenen yerleþime 

uygun en düþük sayýda çalýþana en yüksek iþ atamasý yapýlmýþtýr. 

Problemlerin çözümünde matematiksel programlama dilinden (MPL) 

faydalanýlmýþtýr. 

Eczacýbaþý Yapý Grubu Dahilindeki Perakende Kanalýn Merkez 

Depo Envanter Yönetimi 

Özge Yaþartürk, Emir Levent Serim, Alper Emniyetli 

Eczacýbaþý Ýntema 

Ýntema, Eczacýbaþý Yapý Grubunun tüm ürünlerinin Türkiye'deki tek 

pazarlama ve satýþ örgütüdür. 

38

YAEM 2010 


Pelitli depo, Ýntema maðazalarý için hizmet veren, Vitra, Artema gibi 

üreticiler dýþýnda stok tutan ayrý bir depodur. Yapý grubunda satýlabilir 

yaklaþýk 25.000 stok kodu (SKU) varken, seçilmiþ stok kodu (SSKU) 

(Selected Stock Keeping Unit) projesi ile 1400 stok kodu seçilmiþtir. 

Kod seçim süreci ABC analizleri ile baþlar, sonrasýnda lojistik 

departmaný liderliðinde maðazalardaki satýþ temsilcileri, kategori 

departmaný ve teþhir departmanýnýn katýlýmlarý ile toplantýlar yapýlýr. 

Toplantýlar sonrasýnda, her kategori için yýllýk SSKU listeleri hazýrlanýr. 

Sonraki adým en uygun sipariþ seviyelerinin, asgari sipariþ 

miktarlarýnýn hesaplanmasý ve Sistem Analizi ve Program Geliþimi 

(SAP)-Malzeme Ýhtiyaç Planý (MRP) araçlarýnýn kullanýmýdýr. SSKU 

sisteminin uygulanabilirliði için yeni alt süreçler oluþturulmuþtur. 

Yenilenen tüm teþhir ürünleri SSKU kodlarýndan oluþmuþ, SSKU 

kodlarý; satýþçýlarýn müþteriyi yönlendirmesi için fiyat listelerinde 

iþaretlenmiþ, satýþçýlarýn yýllýk performans hedeflerinde %80 SSKU'dan 

sipariþ girme hedefi konmuþtur. Ayrýca sahadan hýzlý geribildirim 

alabilmek için maðaza SSKU sorumlularý seçilmiþtir. SSKU sisteminin 

sonuçlarý; stok maliyetlerinde %20 azalýþ, stok döngü hýzýnda %40 

artýþ, bulunurlukta %15 artýþ ve müþteri memnuniyetinde %20 artýþ 

olarak listelenebilir. 

Kasa Standardizasyonu ile Malzeme Taþýma En Ýyilenmesi 

Gülçin Parlaktaþ, Pelin Kaynak, Yelit Karademir, Betül Yaðmahan, Erdal 

Emel 

Uludað Üniversitesi, Mühendislik Mimarlýk Fakültesi, Endüstri 

Mühendisliði Bölümü, Bursa 

Bu çalýþmada, bir imalat sanayi iþletmesinde farklý malzemelerin 

taþýnmasý için kullanýlan kasalarýn boyutlarý standartlaþtýrýlarak, 

malzeme taþýmanýn en iyilenmesi hedeflenmiþtir. Kullanýlan kasa 

boyutlarýnýn büyüklüðü ve farklýlýklarýnýn etkin bir “döngüsel sefer 

(milk-run)” tipi taþýmayý engellendiði iþletmede, kasalarýn içinde 

taþýnan malzemelerin sayýsýnýn da standart olmamasý, imalat öncesi 

sayýmda ve üretimin takibinde zorluk yaratmaktadýr. Aðýrlýðýndan 

dolayý elle taþýnamayan kasalar, duraklardaki bir alana býrakýlmakta ve 

duraklardan da makine baþýna transpalet ve forklift gibi yardýmcý 

araçlarýn yardýmý ile taþýnabilmektedir. Bu boyutlardaki kasalarýn 

içindeki parça adetlerinin de günlük üretim talebinin üstünde olmasý, 

39

YAEM 2010 


ambardaki ve süreç içindeki stok miktarýný arttýrmaktadýr. 

Ele alýnan problem, literatürdeki konteynýr yükleme problemi ve 

taþýma kanbaný konularý ile benzerlikler göstermektedir. Problemin 

çözümü iki aþamada gerçekleþtirilmiþtir. Birinci aþamada parçalar 

gruplandýrýlarak, tüm malzemeler için kasalara atanacak ortak 

seperatör sayýsýný enküçükleyen bir karýþýk tamsayýlý doðrusal 

programlama modeli oluþturulmuþtur. Ýkinci aþamada ise istenilen 

koþullara uygun kasa boyutlarýný bulmak üzere birinci aþamada elde 

edilen seperatör boyutlarý ve günlük parça talepleri kullanýlarak, 

ergonomik koþullarýn da saðlandýðý taþýma ve stok maliyetlerini 

enküçükleyen karýþýk tamsayýlý doðrusal olmayan matematiksel bir 

model oluþturulmuþtur. Geliþtirilen modeller, iþletmeden alýnan gerçek 

veriler kullanýlarak çözülmüþ ve en uygun çözümler elde edilebilmiþtir. 

Ýpek Kaðýt Konverting Departmaný'nda Ýþgücü Planlamasý ve 

Vardiya Çizelgelemesi 

1 1 2 

Selçuk Yetimoðlu , Bülent Çatay , Burçin Bozkaya 

1 Sabancý Üniversitesi, Mühendislik ve Doða Bilimleri Fakültesi, Ýstanbul 

2 Sabancý Üniversitesi, Yönetim Bilimleri Fakültesi, Ýstanbul 

Günümüzün küreselleþen iþ dünyasýnda deðer zinciri üzerindeki her 

halkada esneklik kavramý giderek daha çok önem kazanmaktadýr. Bu 

eðilime paralel olarak, tüketici ürünleri sektöründeki firmalar üretim 

operasyonlarýný daha iyi yönetmek konusunda baský hissetmekte ve 

bu doðrultuda iyileþtirme çalýþmalarý yürütmektedirler. Bu çerçevede, 

Ýpek Kaðýt A.Þ.'de iþgücü planlama süreçlerine esneklik ve etkinlik 

kazandýrma ihtiyacý ortaya çýkmýþtýr. Bu çalýþmada, Ýpek Kaðýt 

Konverting Birimin'deki iþgücü planlamasý ve vardiya çizelgelemesi 

problemi incelenmektedir. Problem, farklý iþ merkezlerinde çalýþabilen 

çoklu beceriye sahip hiyerarþik iþgücünün deðiþen üretim planlarýna 

göre belirlenen iþlere atanmasý ile vardiyalarýnýn ve tatil günlerinin 

çizelgelenmesini ele almaktadýr. Çalýþmanýn ilk kýsmýnda, problemin 

çözümü için bir 0-1 doðrusal programlama modeli geliþtirilmiþtir. 

Modelin çözümünde ve yaklaþýmýn uygulanmasýndaki zorluklar 

nedeniyle çalýþmanýn ikinci kýsmýnda olurluluðu vurgulayan yapýcý bir 

sezgisel yöntem sunulmuþtur. 

40

YAEM 2010 


Bu sezgisel yöntem ile öncelikle vardiya ve hafta tatili çizelgelemesi ile 

ilgili kararlar, daha sonra ise iþ atama ile ilgili kararlar verilerek 

problem çözülmüþtür. Mevcut durumda manüel olarak sürdürülen 

sürecin performansý sezgisel yöntemin bir veritabaný uygulamasýna 

bütünleþtirilmesiyle hesaplama zamaný açýsýndan iyileþtirilmiþtir. Ayrýca 

bu çalýþmada önerilen yöntemler, Ýpek Kaðýt'ta fazla mesailerden 

dolayý oluþan maliyetleri azaltýrken çalýþan memnuniyeti açýsýndan da 

geliþme saðlamýþtýr. 

41

Ç2-07 

YAEM 2010 


Tedarik Zinciri Yönetimi 1: Coordination and Competition 

30 Haziran 2010 / 13:45 - 15:15 


Oturum Baþkaný: Mehmet Þekip Altuð 

Competitive Price-Matching Guarantees under Demand 

Uncertainty 

1 2 2 

Arcan Nalça , Tamer Boyacý , Saibal Ray 

1 Queen's School of Business, Queen's University, Ontario, Canada. 

2 Desautels Faculty of Management, McGill University, Quebec, Canada 

In this paper, we analyze competitive price-matching guarantees 

(PMGs) which are conditioned on product availability. PMGs involve a 

retailer matching the lower price of a competitor for an identical 

product. One common aspect of PMGs in practice, which has not been 

studied before in the literature, is that retailers reserve the right to 

verify the availability of the product at the competitor location and 

decline the price-match request if the product is unavailable. We 

model a two-stage game in a stochastic, price-sensitive demand 

environment, and investigate the effects of product availability and its 

verification on competing retailers in the context of PMGs. In stage 

one; retailers decide whether or not to offer PMG and whether or not 

to verify the availability. In stage two, they decide on their price and 

order quantity. The main objective of the paper is to understand why 

and when retailers should verify availability as a prerequisite for a 

price-match, and how such a tactic would affect retailers' decisions. 

Supply Chain Efficiency and Contracting in the Presence of 

Gray Market 

1 2 

Mehmet Sekip Altug , Garrett Van Ryzin 

1 Decision Sciences Department, School of Business, George 

Washington University, Washington DC, USA 

2 Decision, Risk, Operations, Graduate School of Business, Columbia 

University, New York NY, USA 

42

YAEM 2010 


Gray markets - also called “open markets” or “parallel” channels - are 

markets for genuine brand products that are sold through 

unauthorized retailers. They are an important phenomenon in many 

markets ranging from consumer goods to industrial equipment. While 

a gray market provides an opportunity to sell excess inventory, it also 

is a threat to authorized retailers' demand. We consider a supply 

chain with one manufacturer and several authorized retailers that face 

uncertain demand and the potential of a gray market. We characterize 

the equilibrium market-clearing gray market price and the profits in 

the channel. We also characterize the manufacturer's wholesale 

pricing problem when it is strategic and anticipates the gray market 

emergence. We next examine coordination issues. Comparing a 

decentralized and centralized system, we show that a wholesale 

pricing contract is “almost” coordinating in a gray market 

environment. We analyze several contracts that are designed naively 

disregarding the potential for a gray market to emerge and ask: How 

does the gray market equilibrium change under these contracts? And 

from the manufacturer's standpoint, how does the performance of the 

contracts compare? Our results shed light on the relative robustness 

of coordinating contracts under gray markets. 

Behavioral Factors Affecting Newsvendor Decisions and 

Coordination 

Nukte Sahin, Murat Kaya 

Department of Industrial Engineering, Sabanci University, Istanbul, 

The newsvendor formula determines the optimal 

production/procurement quantity for short-life-cycle products that 

face stochastic demand. However, human decision-makers are known 

not to choose the quantity that the newsvendor model predicts in 

relevant decision environments. Our goal is to determine the role of 

certain behavioral factors including risk aversion and loss aversion in 

real-life newsvendor decisions. To this end, we conduct decision- 

making experiments with human beings. We study both stand-alone 

newsvendor decisions and the decisions of supply chain members that 

strategically interact through supply chain contracts. 

43

YAEM 2010 


New Perspectives on the Bullwhip Effect 

Özlem Çoban, Murat Kaya, Gürdal Ertek 

Department of Manufacturing Systems Engineering, Sabanci 

University, Istanbul 

We study the behavioral factors leading to the bullwhip effect in 

supply chains. To this end, we conduct the well-known "beer game" 

with students as subjects. We analyze the experimental data to 

measure the extent of the bullwhip effect through (1) the oscillation in 

order levels within each stage and (2) the amplification of these 

oscillations as one move upstream in the chain. We run regression 

analysis to determine the significant factors that subjects consider 

when making their ordering decisions. These factors include the 

demand faced, current inventory level and pipeline inventory. We also 

conduct a modified version of the experiment where at each stage, 

the order decision is jointly given by two subjects. One of these 

subjects acts as the sales manager whose performance measure is 

the backorder cost, whereas the other subject acts as the production 

manager whose performance measure is the inventory holding cost. 

We analyze if this change in the decision structure (which makes the 

game more realistic) will dampen the bullwhip effect. 

44

YAEM 2010 

Ç2-08 

Sezgisel Yöntemler 1 

30 Haziran 2010 / 13:45 - 15:15 


Oturum Baþkaný: Murat Dinçmen 


Çaðdaþ Bir Yönetim Yaklaþýmý Olarak Bilgi Bilançolama: Farklý 

Modeller Arasý Bir Karþýlaþtýrma 

1 2 

Emel Þeyma Küçükaþcý , Murat Dinçmen 

1 

Ýstanbul Ticaret Üniversitesi, Mühendislik ve Tasarým Fakültesi, 

Endüstri 

Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

2 

Ýstanbul Teknik Üniversitesi, Ýþletme Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü, Ýstanbul 

Bilginin ve bilgi yönetiminin öneminin iþletmeler tarafýndan fark 

edilmesi sonucunda maddi olmayan varlýklarýn görüntülenmesi 

çabalarý artmýþtýr. Entelektüel sermaye, iþletmelere rekabet üstünlüðü 

saðlayacak çalýþan bilgisi, yetenekleri ve tecrübesi, iþ süreçleri ve bu 

süreçlerde kullanýlan teknolojiler ve müþteri, toplum iliþkilerinden 

oluþan faaliyetlerin bütünüdür. Entelektüel sermayenin tanýmý ve 

kapsamýnýn kesin olmadýðý gibi, görüntülenmesi ve yönetilmesi için 

ortaya atýlan yaklaþýmlar farklýdýr. Ýþletmeler entelektüel sermayelerini 

görüntülemek için analitik modellerin yanýnda sezgisel modeller de 

kullanmaktadýrlar. 

Bu çalýþmada, entelektüel sermayenin görüntülenmesi (bilgi 

bilançosu) ve yönetilmesinde kullanýlan bazý sezgisel modellerin çýkýþ 

noktasý, kapsamý, adýmlarý ve kritik noktalarýnýn açýklanmasýyla 

beraber bu modellerin birbirinden ayrýlan yönleri, ortak noktalarý ve 

üstünlükleri bir karþýlaþtýrma ile ele alýnmýþtýr. Böylece iþletmelerin 

bilginin yönetimini ve bilgi bilançosunu modern bir yönetim aracý 

olarak kullanarak uluslararasý düzeyde rekabet üstünlüðünü elde 

etmeleri ve bu üstünlüðü korumalarýna yönelik bir bakýþ açýsý 

kazandýrýlmasý amaçlanmýþtýr. Ele alýnan modeller Danimarka Modeli 

(Danimarka Bilim, Teknoloji ve Ýnovasyon Bakanlýðý, 2003), Federal 

Almanya Modeli (Almanya Ekonomi ve Çalýþma Bakanlýðý, 2004) ve 

Avrupa Modeli (Avrupa Küçük ve Orta Ölçekli Ýþletme Birlikleri 

Federasyonu (CEA-PME), 2008) ve Seneca Sistemi (Federal Almanya, 

2008)'dir. 

45

YAEM 2010 


Kablosuz Ýletiþimde Ýki Boyutlu Paketleme Problemleri 

1 2 

Uður Eliiyi , Efendi Nasibov 

1 

Ýzmir Ekonomi Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Fakültesi, Endüstri 

Sistemleri Mühendisliði Bölümü, Ýzmir 

2 

Dokuz Eylül Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Bilgisayar Bilimleri 

Bölümü, Ýzmir 

Bu çalýþmada geniþ bant kablosuz eriþim sistemlerinin veri iletim 

esaslarýný belirleyen modern telekomünikasyon standartlarýndan biri 

olan WiMAX (Worldwide Interoperability for Microwave Access) 

teknolojisinde rastlanan bir kaynak tahsisi problemi ele alýnmaktadýr. 

WiMAX standardý uzun mesafelere ve yüksek hýzlarda kablosuz eriþim 

saðlayabildiðinden, kablolu iletiþimin imkansýz veya yüksek maliyetli 

olduðu kýrsal yerleþimler ve düzensiz altyapýlý büyükþehirler için 

önemlidir ve ayný zamanda 4G þebekelerinin kablosuz iletiþimdeki 

dayanak teknolojilerinden biridir. En önemli özelliklerinden biri baz 

istasyonu ve kullanýcý istasyonlarý arasýndaki veri aktarýmýný 

tanýmlayan fiziksel katmandýr. Baz istasyonundan yollanan veriler, 

belirli frekans aralýklarý ve zaman dilimlerine karþýlýk gelen dikdörtgen 

bloklarla modellenmektedir. Böylece ayný anda düþük veri iletim 

hýzýnda ama çok kullanýcýya eriþim saðlanabilmektedir. Dikdörtgen 

bloklarýn, genellikle 5 ms.lik zaman geniþliðine sahip ve yüksekliði baz 

istasyonunun kullandýðý frekans aralýðýna baðlý dikdörtgen dilimler 

(frame) içine verimli olarak yerleþtirilmesi gerekmektedir. Her dilim 

verinin kodlanma türüne göre deðiþebilen miktarlarda veri taþýyan 

birim karelerden oluþmaktadýr. Bu durumda, bir kullanýcýya yollanan 

verinin deðiþik boyutta dikdörtgenlerle temsil edilebildiði iki boyutlu 

bir paketleme problemi söz konusudur. Önemli olan, kullanýcýlarýn veri 

aktarma taleplerini istenilen zaman dilimlerinde karþýlayacak iki 

boyutlu paketlemeyi çok kýsa sürelerde çözebilecek algoritmalar 

geliþtirmektir. Bu çalýþmada verimli ve hýzlý paketleme için geliþtirilen 

literatürdeki yöntemler incelenmiþ ve olasý yeni modelleme ve çözüm 

yaklaþýmlarýna deðinilmiþtir. 

46

Ç2-09 

YAEM 2010 

Ergonomi ve Ýþ Güvenliði 1 

30 Haziran 2010 / 13:45 - 15:15 



Oturum Düzenleyicisi: Ahmet Fahri Özok 

Oturum Baþkaný: Ahmet Fahri Özok 

Hastane Makro-Ergonomik Sistem Analizi 

1 2 

Gülçin Yücel , Ahmet Fahri Özok 

1 Ýstanbul Teknik Üniversitesi 

2 Ýstanbul Kültür Üniversitesi 

Amerika Týp Enstitüsü tarafýndan yayýmlanan Hata Ýnsana Mahsustur 

adlý rapora göre, her yýl 44.000 Amerikalý hastanelerde yaþamlarýný 

yitirmektedirler. Bu sayý trafik kazasý, göðüs kanseri veya AIDS'den 

ölenlerin sayýsýndan daha fazladýr[1]. Týbbi hatalar, en çok tedavi 

talimatý (Order) ve yatan hastaya ilaç verme aþamalarýnda 

gerçekleþmektedir [2]. Bu nedenle, çalýþmada tedavi talimatý verme 

ve hastaya ilaç verme süreçleri makro-ergonomik sistem analizi [3] ile 

incelenerek, sistemde hasta güvenliðini tehdit edecek hatalar ve 

kaynaklarýnýn belirlenmesi hedeflenmektedir. Bu amaçla tedavi 

talimatý verilmesinden, hastaya ilaç verilme aþamasýna kadarki 

süreçlerinin iþ akýþlarý çýkarýlarak, bu süreçler için hata matrisleri ve 

anahtar hata kontrol matrisleri oluþturulmaktadýr. Uygulama, 

Ýstanbul'daki 800 yataklý bir Eðitim ve Araþtýrma Hastanesi Göðüs 

Hastalýklarý Kliniði'nde gerçekleþtirilmektedir. Belirlenen anahtar 

hatalarýn kontrol edilmesi veya önlenmesi için barkotlu ilaç verme 

sistemi ve bilgisayar destekli hekim talimat (order) sistemi gibi çeþitli 

bilgi teknoloji uygulamalarýnýn etkinliði de araþtýrýlmaktadýr. 

Yetkinlik Esaslý Ýþ Sistemleri Tasarýmýnda Analitik Að Yaklaþýmý 

1 2 2 

Yasemin Claire Erensal , Tuncay Gürbüz , Esra Yýldýz Albayrak 

1 Marmara Üniversitesi, Ýstanbul 

2 Galatasaray Üniversitesi, Ýstanbul 

Kurumsal strateji ile bütünleþik, bireysel ve organizasyonel seviyede 

47

YAEM 2010 


yetkinliklerin analizi ve geliþtirilmesine hizmet eden iþ sistemi 

modellerini sýnýflandýrmak üzere, Ergonomi alanýnda bir literatür 

taramasý yapýlmýþtýr. Bu taramalarýn neticesinde oluþturulan karma bir 

iþ sistemi tasarýmý yaklaþýmý ile yetkinliklerin mimarisine yönelik bir 

yol haritasý geliþtirilmiþtir. Çalýþmada, araþtýrmalarýn neticesinde 

oluþturulmuþ yetkinlik yol haritasý ile kriterlerin önemlilikleri ve en iyi 

yetkinlik modelinin seçiminde karar vericiye yardýmcý olacak bir karar 

verme modeli sunulmaktadýr. Son yýllarda Analitik Að Yaklaþýmýnýn 

(Analytic Network Process (ANP) ) benzeri karar verme modellerinin 

çözümüne olan katkýsý göz önünde bulundurularak bu çalýþmaya 

uyarlanmýþtýr. Geliþtirilen yöntemle kurumlarýn stratejik baðlamda 

yetkinlik esaslý geliþimlerini rotalamalarý ve daha etkin yönetmeleri 

mümkün olabilecektir. 

Ýnsan-Makine Sistemlerinin Tasarýmýnda Antropometrinin 

Önemi ve Bir Uygulama 

Tülin Gündüz Cengiz 


Antropometrik ölçüler, insanýn günlük hayatýnda kullandýðý her türlü 

alet, araç, gereç, yapý, donaným ve makinenin tasarlanmasý, bireylerin 

fiziksel özelliklerinin ve bu fiziksel özelliklerin zaman içerisinde 

gösterdiði deðiþimin incelenmesi, bireylerin saðlýk ve performans 

durumunun saptanmasý gibi birçok alanda kullanýlmaktadýr. Ülkemizde 

üretilen ürünlerin tasarýmýnda, antropometrik deðerlerin dikkate 

alýnmayýþý ya da uluslar arasý standartlarýn kullanýlýþý, ergonomiye 

uygun olarak oluþturulmaya çalýþýlan insan-makine arakesitine ters 

düþmektedir. Antropometrik ölçümler, ürünlerin ve her türlü insan- 

makine sistemlerinin ergonomik tasarýmý için temel verileri 

oluþtururlar. 

Antropometrik bilgiler, hem ürün ergonomisinde, hem de üretim 

ergonomisinde kullanýlmaktadýr. Bu çalýþmada, bilgisayar modelleme 

ve faktör analizi yardýmýyla insan ayaðýndaki antropometrik 

parametreleri oluþturan bileþenler belirlenmiþtir. Ayak ile hareket 

ettirilecek kumanda elemanlarýna kolay ulaþýlabilecek ve kuvvet 

uygulanabilecek hacim, ayak aksiyon hacmidir. 

48

YAEM 2010 


Çalýþmada, ayak ile kumanda edilen kumanda elemanlarýnýn 

tasarýmýnda kullanýlmak üzere, ayak antropometrik modeli 

oluþturulmuþtur. Ayak üzerinden alýnan antropometrik ölçüm verileri 

ile oluþturulan model üzerindeki parametreler ile ayak yapýsýný 

etkileyen bileþenler belirlenmiþtir. Elde edilen faktörler, ayaðýn 

antropometrik yapýsýný oluþturan 38 parametrenin, iki gurupta 

toplandýðýný göstermektedir. Vücudun temel antropometrik 

verilerinden elde edilen ayak yapýsýna göre, insan-makine arakesitine 

uygun ayak ile kumanda edilecek tasarýmlar yapýlabilir. 

Ýnsan-Makina Sistemlerinde Performansý Etkileyen Sosyal 

Faktörler 

1 2 

Serpil Aytaç , Ahmet Fahri Özok 

1 Uludað Üniversitesi, Bursa 


Bir iþ sisteminin tasarýmýnda tüm teknolojik faktörler ile insana ait 

bireysel faktörlerin en uygun þekilde bir araya getirilmesi büyük önem 

taþýr. Aksi takdirde bu sistemin baþarýya ulaþmasý mümkün olmaz. Ýþ 

sistemlerini oluþturan öðelerin makro ergonomik açýdan incelenmesi, 

bu sistemlerin sosyal açýdan baþarýlý olmasý için yaralanýlabilecek bir 

alt ergonomik alandýr. Yaþ, cinsiyet, motivasyon, eðitim, deneyim ve 

benzeri faktörlerin birey içi ve birey dýþý daðýlýmlar açýsýndan 

incelenmesi, sistemden beklenen performansýn uzun erimli olmasýnýn 

da ön koþuludur. Sosyal bilimlerden de yaralanarak bu sistemin ön 

görülen amaçlar doðrultusunda tasarýmý ve daha sonra sayýsal olarak 

deðerlendirilmesi, Endüstri Mühendisliðinin de temel koþullarý 

arasýndadýr. 

Yüksek düzeyli iþ yükü, çalýþma temposunun derecesi, ortaya çýkan 

sosyal problemlerin incelenmesi, ciddi risklerin ortaya çýkma olasýlýðý, 

sosyal stres faktörleri, fiziksel ve sosyal çevre koþullarý gibi konular, 

insan-makina sistemlerinin performansýný etkileyen baþlýca faktörler 

olarak bu bildiride makro ergonomik açýdan irdelenmektedir. 

49

YAEM 2010 


Ýnsan - Makina Sistemlerinin Deðerlendirilmesinde Bulanýk 

Modelleme ve Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama 

1 2 

Emre Mercan , Ahmet Fahri Özok 

1 Mercedes-Benz Türk A.Þ. 


Ergonomi biliminin temel felsefesi olan iþin insan için oluþturduðu 

problemlerin nedenlerini ortaya koyma ve bunlarý çözme yaklaþýmý 

doðrultusunda Ýþ Sistemlerinin verimliliðini, sistemin merkezinde yer 

alan insan öðesinin çalýþma koþullarýnýn rahatlýðýný, güvenliðini de 

saðlayarak artýrabilmek için, sistemin insan odaklý olarak, insanýn 

sistemle yaptýðý fiziksel ve fiziksel olmayan etkileþimleri de göz 

önünde bulundurarak analiz edilmesi ve çeþitli performans faktörlerine 

göre Ergonomik açýdan deðerlendirilmesi gerekmektedir. Bu baðlamda 

Ýnsan-Makina Sistemlerinin Ergonomik Deðerlendirilmesi kapsamýnda 

geliþtirilmiþ mevcut yöntemlerden hareket edilerek özellikle Otomotiv 

Sektörü'ndeki üretim süreçlerine odaklanýlmasýna, buradaki insan- 

makina ara kesitlerinin Ergonomik deðerlendirilmesinde sözel ifadeler 

içeren sübjektif tanýmlamalarýn da kullanýlabilmesine ve bu sözel 

ifadelerin matematiksel ifadelere çevrilebilmesine olanak tanýyan, 

Bulanýk Kümeler Teorisi ve Bulanýk Mantýk temelli, Mamdani Bulanýk 

Çýkarým yöntemi bazlý bir uzman sistem olarak tanýmlanabilecek 

Ýnsan-Makina Sistemi Ergonomik Deðerlendirme Modeli geliþtirilmiþtir. 

Bu model ile analiz edilen ve çeþitli Ergonomik kriter gruplarýna göre 

deðerlendirilen iþ istasyonlarýnýn Ergonomik kriterler açýsýndan 

taþýdýklarý risk derecelerinin ve “Ergonomik Performans” deðerlerinin 

ortaya konulmasý mümkün olmaktadýr. Geliþtirilen model, otomotiv 

sektöründe faaliyet gösteren, yolcu ve belediye otobüslerinin üretildiði 

Mercedes-Benz Türk A.Þ. Hoþdere fabrikasýndaki karoseri, montaj ve 

boyahane kýsýmlarýndaki iþ istasyonlarýnýn Ergonomik 

deðerlendirilmesinde uygulanmýþ, söz konusu iþ istasyonlarý için 

Ergonomik deðerlendirme kriteri bazlý Ergonomik Performans deðerleri 

belirlenmiþtir. 

50

Ç2-10 

YAEM 2010 


Veri Madenciliði 1: Vaka Örnekleri (I) 

30 Haziran 2010 / 13:45 - 15:15 


Oturum Düzenleyicisi: Gürdal Ertek 

Oturum Baþkaný: Gürdal Ertek 

Büyük Veri Setlerinde Destek Vektör Regresyonu Ýçin Sütun ve 

Satýr Seçme Yöntemi 

1 2 

Özden Gür Ali , Kübra Yaman 

1 Koç Üniversitesi, Ýþletme, Ýstanbul 

2 Koç Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði, Ýstanbul 

Geçmiþte veri analizinin önemli kýsýtlarýndan biri veri bulunurluðu ve 

veri toplama maliyetleri iken günümüzde müþteri iþlemlerinden ortaya 

çýkan gözlem sayýsý milyonlarý aþmaktadýr. Veri patlamasý sadece 

gözlem sayýsýnda deðil, gözlemlenen deðiþkenler açýsýndan da 

geçerlidir. Örneðin, müþteri iliþkileri yönetimi için betimsel ve 

tahminsel modelleme amacý ile toplanan veri setlerinin yüzlerce hatta 

binlerce deðiþkene sahip olmasý olaðan hale gelmiþtir. Bu nedenle 

mümkün olduðu kadar çok veri ile çalýþmaktan analiz edilecek 

kitledeki dinamikleri iyi temsil edecek bir örneklem ile çalýþmaya 

yönelmek gerekmektedir. 

Bu çalýþmada büyük veri setlerinden Destek Vektör Regresyonu 

modelleri kurmak amacý ile önemli gözlem ve deðiþkenleri seçen 

Sütun ve Satýr Seçme Yöntemi geliþtirilmiþtir. Perakende ve 

araþtýrmacýlara açýk veri setlerinde yapýlan karþýlaþtýrmalarda yeni 

yöntemin genelde kullanýlan rastsal örnekleme ve tüm veri setinin 

kullanýlmasý yöntemlerinden daha iyi performans gösterdiði 

görülmüþtür. 

Pozitif ve Negatif Ürün Ýliþkilerini Ýncelemek için Bir Çerçeve: 

Yeniden Madencilik (Re-mining) 

1 2 3 1 

Ayhan Demiriz , Gürdal Ertek , Tankut Atan , Ufuk Kula 

1 Sakarya Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü 

3 Iþýk Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 


52

YAEM 2010 


Pozitif ve negatif iliþki madenciliði yöntemleri ile pazar sepeti verileri 

dahil olmak üzere büyük miktardaki perakende verilerinin analizi 

yapýlabilmektedir. Hýzlý çalýþabilen algoritmalar yardýmýyla ayný anda 

veya ayrý ayrý olarak her iki iliþki madenciliði yaklaþýmý için kurallar 

bulmak mümkündür. Bu tür veri madenciliði temel olarak iþlem verileri 

(transaction data) kullanýlarak yapýlmaktadýr. Bu çalýþmada iliþki 

madenciliði sonucunda çýkan kurallar kullanýlarak, bu kurallara özgü 

karakteristiklerin eklenmesi ile yeni bir veri seti elde edilmekte ve bu 

veri seti üzerinde özgün bir yaklaþým olan Yeniden Madencilik (Re- 

minig) ile bir dizi yeni kurallar bulunmaktadýr. Bu kurallar 

metodolojinin ilk adýmýný oluþturan iliþki madenciliðinin sonucunda 

elde edilen iliþkilerin açýklanmasýný saðlamakta ve yeni tür kavrayýþlarý 

mümkün kýlmaktadýr. Sunulan metodoloji Türkiye'nin en büyük hazýr 

giyim perakendeci zincirlerinden birinden alýnan veriler üzerinde 

uygulanmýþtýr. 

Digiturk'te Veri Madenciliði Yapýsý 

Tahsin Fýrat Yalçý 

Digital Platform Ýletiþim Hizmetleri A.Þ 

Digiturk'un faaliyetleri 3 ana baþlýk altýnda toplarsak, bunlar; 

- Ses ve verilerin paketler halinde müþterilere sunulmasý 

- Müþterilere ücretli olarak içerik temini hizmetlerinin yanýnda, dergi 

satýþý, film haklarý alým ve satýmý, prodüksiyon iþleri ile reklam 

hizmetleri verilmesi 

- Yenilikçi TV sistemlerine ek olarak, içerik saðlayýcý olarak da önemli 

bir rol oynamak 

þeklinde tanýmlanabilir. Digiturk, veri madenciliði ile 2005 yýlýnda 

tanýþtý ve ilk veri madenciliði yapýsý kuruldu. Bu yapý, veri ambarýndaki 

kaynak tablolarýn veri madenciliði ortamýna kopyalanarak bunlardan 

yeni deðiþkenler türetilmesi þeklinde çalýþýyor, sonrasýnda hesaplanan 

skorlarý, segmentleri ve türetilen deðiþkenleri yeniden veri ambarýna 

kopyalayarak iþlem sona eriyordu. 

Yapý kullanýma alýndýktan sonra, yaþananlar çeþitli eksikliklerin 

olduðunu açýða çýkardý. Bu eksiklikler deðiþken sayýsýndan iþ 

geliþtirmede ortaya çýkan güçlüklere kadar geniþ bir yelpaze çiziyordu, 

bu da Digiturk'un yapýsal ihtiyaçlarýný ortaya çýkardý. 

53

YAEM 2010 


Yaþananlar ýþýðýnda yeni bir veri madenciliði yapýsý için ön hazýrlýklar 

yapýldý ve abonelerin takip edilecek genel hareket yapýlarý belirlenerek 

yeni ortam ve yeni deðiþkenler üretildi. 

Sonuç olarak; yeni yapý; 

- Esnek deðiþken yapýsý, 

- Müdahale edilebilir ortam, 

- Karþýlanan son kullanýcý talepleri, 

- Program baðýmsýz madencilik, 

- Sorumluluk delegasyonu 

etkileriyle Digiturk'e daha rahat ve hýzlý bir þekilde veri madenciliði 

uygulamalarý geliþtirme ve bunlara göre sektörel kararlar alma imkaný 

yaratmýþtýr. 

Strateji Haritalarý ile Stratejik Yönetim Alanýnda Keþifler 

1 1 1 1 

Tuðba Ünlü , Selin Erdal , Civan Sözkesen , Gürdal Ertek , Gül 

2 

Tokdemir 


2 Atýlým Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


"Stratejik yönetim alanýný daha iyi anlamak için görsel veri madenciliði 

nasýl yararlý olabilir?" Temel sorusu bu olan araþtýrmada stratejik 

yönetim alanýnda yazýlmýþ sýradýþý bir kitap olan "Profit Patterns"daki 

(Slywotzky, 1999) bilgi daðarcýðý çizge olarak betimlenmiþ ve çizge 

yerleþimi algoritmalarý kullanýlarak farklý þekillerde görselleþtirilmiþtir. 

Her farklý tip görselleþtirmenin dikkatli incelendiðinde yeni ve farklý 

kavrayýþlar kazandýrdýðý görülmüþtür. Görselleþtirmelerin sergiledikleri 

farklý desenlerin sýnýflandýrmasý yapýlarak edinilen kavrayýþlar bu 

sýnýflandýrmaya göre yorumlanmýþtýr. Bu çalýþma stratejik yönetim 

alanýnýn tamamýnýn bir çizge olarak gösterildiði ve bu þekilde çizge 

görselleþtirmesi yoluyla incelendiði ilk çalýþma olup incelenen kitapta 

yer almayan birçok yeni bilginin ortaya çýkartýlmasýný saðlamýþtýr. 

53

Ç2-11 

YAEM 2010 

Yerleþim Analizi 1: Genel 1 

30 Haziran 2010 / 13:45 - 15:15 


Oturum Baþkaný: Bülent Çatay 


Acil Yardým Ambulanslarýnýn Yerleþim Problemi 

Alev Kýlýç, Zeray Çýkrýkçý, Ilgým Balkuvar, Funda Samanlýoðlu, Zeki 

Ayað, Ahmet Yücekaya 

Kadir Has Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði, Ýstanbul 

Acil yardým sistemleri içerisinde bulunan güvenlik, itfaiye ve ambulans 

servisleri, insan saðlýðýný veya hayatýný doðrudan etkiledikleri için 

büyük önem taþýmaktadýrlar. Bu sebepten dolayý, yüksek seviyede 

hizmet kalitesi saðlamalýdýrlar. Bu servisler içerisinde yer alan acil 

ambulans hizmetleri, acil saðlýk bakýmýný gerektiren durumlarda, can 

kaybýný en aza indirmek ve mümkün olan en kýsa sürede acil 

servislerine ulaþýmý saðlamak açýsýndan çok önemli bir halk saðlýðý 

hizmetidir. Yüksek düzeyde hizmet kalitesi sunulmasý ve zamanýnda 

müdahalenin saðlanabilmesi için, yeterli sayýda istasyonlarýn uygun 

þekilde konumlandýrýlmasý gerekmektedir. Bu çalýþma içerisinde, acil 

saðlýk sistemlerinin yerleþim problemleri göz önünde bulundurularak 

ve özellikle “küme kapsama” “p-medyan” ve “hiyerarþik küme 

kapsama” modellerinden esinlenerek matematiksel bir model 

oluþturulmuþtur. Bu modelin amacý, en düþük maliyetle, bölgedeki 

talebi karþýlayabilecek istasyon sayýsý, tipi ve yerinin belirlenmesidir. 

Ambulans istasyonlarý iki tip olarak ele alýnmýþtýr. A tipi istasyon, yirmi 

dört saat kesintisiz ambulans hizmeti veren, kendi merkezinde 

konumlanan istasyonlardýr. B tipi istasyonlar ise; resmi saðlýk kurum 

ve kuruþlarýnda, kesintisiz ambulans hizmeti veren istasyonlardýr. 

Çaðrý geldiði durumlarda, önceliðin çaðrýnýn geldiði semti kapsayan 

istasyona verilmesinin yaný sýra yedek kapsayan istasyonlar da göz 

önünde bulundurulmuþtur. Matematiksel modelin uygulama alaný 

olarak Beþiktaþ-Þiþli-Beyoðlu bölgeleri seçilmiþtir. Oluþturulan 

matematiksel model, LINGO programý ile çözülmüþ ve sonuçlar, ilgili 

uzmanlarýn görüþleri alýnarak deðerlendirilmiþtir. 

54

YAEM 2010 


Acil YardýmTesis Yeri Seçimi Üzerine Taksonomik Bir Ýnceleme 

1 2 2 1 

Ayfer Baþar , Bülent Çatay , Tonguç Ünlüyurt , Yusuf Ýlker Topçu 

1 Ýstanbul Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 


Bu çalýþmada, literatürde yer alan acil yardým tesis yerlerinin seçilmesi 

konulu araþtýrmalardaki problem tipi, modelleme ve çözüm teknikleri 

sistematik bir biçimde sýnýflandýrýlmaktadýr. Acil müdahale gerektiren 

olayýn yapýsýna göre, yardýma ihtiyaç duyan durum veya olaya ulaþma 

süresi etkin bir þekilde müdahale ve kurtarma açýsýndan büyük önem 

taþýmaktadýr. Acil durumun gerçekleþtiði mekana hýzlý ulaþabilmek için 

acil yardým tesis yerlerinin doðru ve uygun seçilmesinin önemi 

dolayýsýyla uluslararasý literatürde özellikle son 30 yýl içinde konu ile 

ilgili hem teorik hem de uygulama düzeyinde çeþitli çalýþmalar 

sunulmuþtur. Ancak, detaylý incelendiðinde bu çalýþmalarýn farklý 

problem tipi, modelleme ve çözüm teknikleri içermesi nedeniyle ilgili 

literatürün genel olarak belli bir düzene sahip olmadýðý ve sistematik 

bir sýnýflandýrmanýn önceden yapýlmamýþ olduðu kolaylýkla 

görülebilmektedir. Çalýþma, acil yardým tesis yerlerinin seçilmesi 

konusunun bütünsel bir yaklaþým ile tanýmlanmasýný ve konu ile ilgili 

kapsamlý literatürün ayýrtedici bir þekilde sýnýflandýrýlmasýný 

içermektedir. Yapýlan taksonominin etkinliðini göstermek için, 

literatürde ele alýnan ve problem tipi, modelleme ve çözüm tekniði 

açýsýndan farklýlýk içeren birçok sayýda çalýþma örnek olarak seçilmiþtir. 

Deprem Arama Kurtarma Birliklerinin Tesis Yerleþim Yerlerinin 

Belirlenmesi Ýçin Matematiksel Model Yaklaþýmý 

1 1 2 

Ýrfan Macit , Noyan Oðulata , Nazan Alparslan 

1 Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlýk Fakültesi Endüstri 

Mühendisliði Bölümü, Adana 

2 Çukurova Üniversitesi Týp Fakültesi Biyoistatistik Bölümü, Adana 

Toplumlarýn ekonomik sosyal yapý ve demografik özelliklerini 

deðiþtirebilecek ve yýkýcý etkisi en fazla olan afet tipi depremdir. 

55

YAEM 2010 


Deprem, ya da genel olarak afet yönetimindeki çeþitli yaklaþýmlar afet 

öncesi risk yönetimi ve afet sonrasý kriz yönetimi olarak genellenebilir. 

Afet öncesi risk yönetimi genel olarak hazýrlýklý olma, oluþabilecek 

risklerin tespiti, gerekli önlemlerin alýnmasýný gerektirir. Afetlere karþý 

alýnabilecek önlemler arasýnda arama kurtarma birliklerinin 

konuþlandýrýlmasý için tesis yer seçimi önem kazanan bir konudur, 

çünkü olay yerine intikal süresinin kýsa ve müdahale edilen ihtiyaçlý 

nüfusun mümkün olduðunca çok olmasý amaçtýr. Afetlere karþý 

alýnacak olan önlemler belirli planlama aþamalarýnda oluþmaktadýr. 

Planlama aþamalarý öngörülen süreler içerisinde risklerin ortadan 

kaldýrýlmasýna veya en aza indirilmesine yöneliktir. Arama kurtarma 

birliklerinin konuþlandýrýldýðý tesis yerlerinin seçimi probleminin 

çözümü deprem sonrasýnda birliklerin olay yerlerine intikallerinin daha 

etkin olmasýný saðlar. Arama kurtarma birliklerinin yerleþtirileceði aday 

bölgeler talep bölgelerindeki en fazla talebi kapsayacak þekilde 

olmalýdýr. Bu çalýþmada deprem sonrasýnda arama kurtarma 

birliklerinin oluþan yaralý talebini en fazla kapsayacak þekilde 

konuþlandýrmayý amaçlan bir matematiksel model geliþtirmek 

hedeflenmektedir. Karma tamsayýlý programlama yardýmý ile çözülecek 

olan problemde; k. tipteki arama kurtarma birliðinin j. aday bölgeye 

çeþitli deprem senaryolarý ile oluþabilecek farklý yapýdaki talebe cevap 

verecek þekilde yerleþtirilmesi amaçlanmaktadýr. 

56

Ç3-Y 

YAEM 2010 

YAEM Öðrenci Proje Yarýþmasý 

30 Haziran 2010 / 15:30 - 17:00 


Oturum Baþkaný: Güvenç Þahin 


Unilever Türkiye Maðaza Aktivite Elemanlarý Rota 

Optimizasyonu 

Serkan Ertan, Gözde Kirazlý, Sezer Özcan, Görkem Özdemir, Feyza 

Güliz Þahinyazan, Kaya Ulusay 


Hýzlý tüketim sektöründe yer alan þirketler için maðaza aktiviteleri, 

deðer zincirinin sonuncu ve en önemli adýmýdýr. Bu nedenle, Unilever 

ziyaret edilen maðaza sayýsýný ve bu maðazada geçirilen süreleri 

mümkün olduðunca artýrmak isterken ayný zamanda maðaza aktivite 

eleman sayýsýný sabit tutmaya çalýþmaktadýr. Maðaza aktivite elemaný 

sayýsýný artýrmadan mevcut sisteme eklenen yeni maðazalarýn da 

kapsam içine alýnmasý, uygun optimizasyon yöntemlerinin doðru 

olarak kullanýlmasýna baðlýdýr. Bu projenin amacý, var olan kýsýtlara 

dayanarak mevcut maðazalar için en verimli rotalarý geliþtirecek bir 

sistemin tasarlanmasýdýr. Geliþtirilen sistem sayesinde maðaza aktivite 

elemanlarýnýn lojistik maliyetleri azaltýlmýþ, maðaza içinde geçirdikleri 

süreler, böylece verimlilikleri arttýrýlmýþtýr. Ayrýca, mevcut maðaza 

aktivite elemanlarý ile daha fazla maðaza kapsanmasý saðlanmýþ ve en 

önemlisi eskiden manuel olarak yapýlan Maðaza aktivite elemanlarýnýn 

maðazalara atanmasý iþleminin, kullanýmý kolay bir arayüz sayesinde 

sistematik ve endüstri mühendisliði yaklaþýmlarýný kullanarak verimli 

bir þekilde yapýlmasý saðlanmýþtýr. 

TAI Ýçin Geleneksel ve Modern Ýmalat Sistemlerinin 

Karþýlaþtýrmalý Performans Analizi 

Ýnanç Eðilmez, Zeynep Hanbaba, Didem Sofuoðlu, Yasemin Türkmen 

Kýrýkkale Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði 

Bu çalýþmada, TAI'de uygulanmakta olan geleneksel imalat yöntemi 

ile modern bir imalat yöntemi olan Esnek Ýmalat Sistemi simülasyon 

programýnda modellenmiþ, her iki sistemden elde edilen performans 

analiz sonuçlarý kýyaslanmýþtýr. Öncelikle, TAI'de sistem analizi 

çalýþmalarý yapýlmýþ mevcut durum tespit edilmiþtir. Üretimdeki ürün 

çeþitliliðinin çok olmasý, hazýrlýk sürelerinin ve maliyetlerinin yüksek 

olmasý, taleplerde meydana gelen ani deðiþiklikler gibi problemlere 

çözüm üretebilmek için TAI'de Esnek Ýmalat Sistemi'nin kurulmasý 

alternatif bir çözüm olarak kullanýlmýþtýr. Esnek Ýmalat Sistemi 

tasarlanýrken, Hollier 2 Metodu ile makine sýrasý ve yerleþimi düzenlenmiþ 

57

YAEM 2010 


karþýlaþtýrmasý yapýlmýþtýr. Bu deðerlendirmeler sonucunda sistem 

performansýný iyileþtirmek için kalite parametreleri belirlenmiþ ve 

Taguchi deney tasarýmý ile bu parametreler arasýndaki iliþkiler 

incelenmiþtir. Sonuçlar deðerlendirildiðinde çift yönlü transporterýn 

diðer alternatiflere göre daha iyi sonuçlar verdiði tespit edilmiþtir. Çift 

yönlü transporterýn çevrim zamaný mevcut duruma göre yaklaþýk %21 

iyileþmiþtir, üretilen ürün miktarlarý yaklaþýk %27, kalite deðeri ise 

yaklaþýk %63 lük bir artýþ göstermiþtir. 

Mobil Þebekelerde Yatýrým Planlamasý 

Oðuz Kaya, Sertaç Kendirci, Çýnar Kýlcýoðlu, Baþar Okay, 

Can Özüretmen 


Proje ülkemizdeki mobil telekomünikasyon pazarýnýn öncü 

firmalarýndan birinde yapýlmaktadýr. Bu projeyle, firmaya 

belirsizliklerin çok yüksek olduðu bir ortamda baz istasyonu yatýrýmlarý 

konusundaki kararlarýnda yardýmcý olacak saðlam bir model ve bu 

modelin yardýmýyla oluþturulacak bir karar destek sistemi saðlamak 

amaçlanmýþtýr. Proje, yerleri önceden belirlenmiþ aday baz istasyonlarý 

arasýndan açýlacak yeni baz istasyonlarýnýn kârlýlýklarýna göre 

seçilmesi, kapasitesini aþan mevcut baz istasyonlarýnýn kapasite 

artýrýmý ve bu yatýrýmlarýn ne zaman yapýlacaðý kararlarýný 

kapsamaktadýr. Bu yatýrým kararlarý üzerinde ise firmanýn bütçe, 

iþgücü ve teknoloji kýsýtlarý bulunmaktadýr. Bu amaç ve içerik 

doðrultusunda, mevcut ve aday baz istasyonlarýnýn trafik deðerleri ve 

bunlara baðlý olarak baz istasyonlarýnýn gelirleri ve giderleri 

kullanýlarak yatýrým kârlýlýðý deðerlerini göz önünde bulunduran bir 

karýþýk tamsayý modeli ve bir de sezgisel model geliþtirilmiþtir. 

Belirlenimci yaklaþýmla hazýrlanan bu modellerden sezgisel modelin 

çözüm verme süresinin karýþýk tamsayý modelinden çok daha kýsa 

olmasý ve çözüm kümelerinin tutarlý olmasý nedeniyle çözüm 

denemelerine sezgisel model ile devam edilmiþtir. Trafik deðerlerinin 

zaman içerisinde belirsizlik göstermesi nedeniyle, belirlenimci 

yaklaþýmdan olasýlýkçý yaklaþýma geçilmiþtir. Modelin farklý girdiler ve 

farklý etkenler altýnda çalýþtýrýlabilmesi için sponsor firmaya arayüz 

hazýrlanmýþtýr. Son olarak firmanýn daha hýzlý ve isabetli baz istasyonu 

yatýrým kararlarý almasýna yardýmcý olacak bu sistemin uygulanmasýna 

ve güncelleþtirilmesine yönelik öneriler sunulmuþtur. 

CCI-Ankara için Talep Toplama Sistemi Tasarýmý 

Þeyma Anasoy, Semiha Kara, Oðuz Koçer, Simge Kökten, 

Gülce Simge Taþkýn, Eren Yýlmaz 

Endüstri Mühendisliði, Bilkent Üniversitesi, Ankara 

CcÝ Satýþ ile müþteriler arasýnda bir ara yüz oluþturan ön satýþ 

58

YAEM 2010 


elemanlarý sabah ve akþam ofise gelmektedir. Harcanan bu zaman 

müþteri iliþkilerinin azalmasýna, dolayýsýyla CCÝ'nin satýþ sistemindeki 

verimliliðinin azalmasýna sebep olmaktadýr. Ayrýca araç yakýt ve ofis 

giderlerini arttýrmakta, ön satýþ elemanlarýnýn yaþam kalitesini 

olumsuz yönde etkilemektedir. Bu projenin amacý, CCÝ Ankara için 

yeni bir “Talep Toplama Sistemi” oluþturmaktýr. Sistem, ön satýþ 

elemanlarýnýn günlük iþ akýþ süreçlerini yenilemiþ ve talep toplama 

aðýný yeniden oluþturmuþtur. Ayrýca, ön satýþ elemanlarýnýn 

motivasyonlarýnýn artýrýlmasý amacýyla yýllýk aktivite plan takvimi 

düzenlenmiþtir. Yapýlan analizler sonucunda firmaya önerilen sistem 

þu an uygulanmakta olup giderlerde ofiste ortalama %30, araçta 

%12, personel servislerinde ise %60 oranýnda azalma olduðu 

saptanmýþtýr. Ön satýþ elemanlarýnýn sayýsý 84'ten 76'ya düþürülmüþ 

olup, müþteri baþýna harcanan zaman artýrýlmýþtýr. 

59

Ç3-01 

YAEM 2010 


Saðlýk Sistemleri 1: Health Systems (I) 

30 Haziran 2010 / 15:30 - 17:00 


Oturum Düzenleyicisi: Vedat Verter ve Tuðba Çayýrlý 

Oturum Baþkaný: Vedat Verter 

Exact and Sampling-based Methods for Appointment 

Scheduling with Discrete Random Durations 

1 2 3 

Mehmet Atilla Begen , Retsef Levi , Maurice Queyranne 

1 Richard Ivey School of Business, University of Western Ontario, 

London ON, Canada 

2 Sloan School of Management, MIT, Cambridge MA, USA 

3 Sauder School of Business, University of British Columbia, Vancouver 

BC, Canada 

We determine optimal appointment schedule for a given sequence of 

jobs (e.g., surgeries, physician appointments) on a single processor 

(e.g., operating room, physician), to minimize the expected total 

underage (idle-time of the processor) and overage costs (waiting time 

of jobs and overtime of the processor) when each job has an integer 

random processing duration given by a joint discrete probability 

distribution. Simple conditions on the cost rates imply that the 

objective function is sub modular and L-convex. Then there exists an 

optimal appointment schedule which is integer and can be found in 

polynomial time. In the case of unknown duration distributions, we 

determine bounds on the number of independent samples required to 

obtain provably near-optimal solution with high probability. Besides 

surgeries, there are many applications of the appointment scheduling 

problem such as project scheduling, container vessel and terminal 

operations, gate and runway scheduling of aircrafts in an airport. We 

believe that our framework is sufficiently generic so that it is portable 

and applicable to many appointment systems in healthcare as well as 

in other areas. 

60

YAEM 2010 


Appointment System Modeling in Presence of Seasonal 

Demand and Walk-ins in Outpatient Care 

1 2 

Tuðba Çayýrlý , Evrim Didem Güneþ 

1 Faculty of Economics & Administrative Sciences, Özyeðin University, 

Istanbul 

2 College of Administrative Sciences & Economics, Koç University, 

Istanbul 

This study investigates a hierarchical model that links two models in 

order to integrate capacity and appointment decisions. The first model 

deals with access rules that determine the number of slots to make 

available for each period. The goal is to better match demand and 

capacity by anticipating and planning for seasonal variation in 

demand, both in terms of requests for appointments as well as walk- 

ins. The second model deals with appointment rules based on pre- 

scheduled number of patients from the earlier model. Performance is 

evaluated in terms of both direct and indirect wait, doctor idle time 

and overtime. The study evaluates strategies for coping with 

seasonality that include double-booking when seasonal walk-ins 

exceed average walk-ins and leaving open slots otherwise. Best slot 

positions are investigated for each case. The main and interaction 

effects of access rules, appointment rules and environmental factors 

including walk-ins and their seasonality patterns are analyzed. 

Characterizing Workflow in Hospital Emergency Departments 

1 2 

Mustafa Özkaynak , Patricia Flatley Brennan 

1 Department of Industrial and Systems Engineering, University of 

Wisconsin-Madison 

2 Department of Industrial and Systems Engineering and School of 

Nursing, University of Wisconsin-Madison 

Industrial engineering research develops and assesses models, 

prototypes, approaches and methodologies to design and redesign 

work systems. As the focus of industrial engineering research shifts 

from better known manufacturing settings to less known work 

systems such 

61

YAEM 2010 


as health care delivery, the necessity of methods to conduct work 

studies for better understanding these novel work systems has been 

recognized. The purpose of this study is to develop and test a 

methodology to characterize workflow in hospital emergency 

departments. We call this new methodology patient-oriented 

workflow. This new methodology was utilized to identify and quantify 

the three building blocks (i.e. activities, roles, and sequence) of 

workflow through a series of field observations. Results from the 

analyses provide support for the viability, validity, and reliability of the 

developed novel approach. The findings are discussed in the context 

of a statewide health information exchange project. This study 

contributes research in industrial engineering by introducing a new 

approach to model the work and to operationalize and characterize 

workflow in a dynamic and complex work system such as an 

emergency department. This investigation also contributes to health 

care delivery systems by providing a better understanding of the 

process aspect. 

Bi-Criteria Scheduling for Surgery Delivery Systems 

1 2 1 3 

Serhat Gül , Brian T. Denton , John W. Fowler , Todd Huschka 

1 School of Computing, Informatics, and Decision Systems Engineering, 

Arizona State University, Tempe, Arizona, USA 

2 Edward P. Fitts Department of Industrial & Systems Engineering, 

North Carolina State University, Raleigh, North Carolina, USA 

3 Division of Health Care Policy and Research, Mayo Clinic, Rochester, 

Minnesota, USA 

Optimization of surgical operations is a challenging managerial 

problem for surgical suite directors. Uncertainty in the duration of 

surgical procedures has significant contribution in this challenge and 

can cause long patient wait times, poor utilization of resources, high 

overtime costs, and surgery cancellations. In this research, we 

develop a number of stochastic optimization models and solution 

methodologies to find (near) optimal solutions for tactical level 

operating room scheduling problems. We present numerical 

experiments based on real data from a large health care provider in 

the US. Our analysis provides insight into the 

62

YAEM 2010 


tradeoff between patient and health care provider based criteria. 

Finally, we summarize several important managerial insights based on 

our findings. 

63

Ç3-02 

YAEM 2010 


Çok Amaçlý Karar Verme 2: AHP ve ANP 1 

30 Haziran 2010 / 15:30 - 17:00 


Oturum Baþkaný: Hüseyin Baþlýgil 

Analitik Hiyerarþi Prosesi ve Bulanýk Analitik Hiyerarþi Prosesi 

ile Lojistik Firmasý Seçimi 

Betül Özkan, Uður Kibar, Hüseyin Baþlýgil 

Yýldýz Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Yöneylem 

Araþtýrmasý Anabilim Dalý, Ýstanbul 

Son yýllarda aðýrlýðýný arttýran küreselleþme ve bunun getirdiði yüksek 

rekabet ortamý, þirketleri, ayakta kalabilmek için daha iyi tedarikçilerle 

çalýþmaya zorlamaktadýr. Müþteri odaklý olma ve bunun sonucunda 

çekirdek faaliyetlere yoðunlaþma gerekliliði, lojistik baþta olmak üzere 

birçok süreçte organizasyonlarý dýþ kaynak kullanma zorunluluðuna 

itmiþtir. 

Organizasyonlarýn birlikte çalýþtýklarý lojistik firmalarýnýn 

performanslarý, organizasyonlarýn da performanslarýný direkt olarak 

etkilemektedir. Lojistik, firmalarýn müþteri ile olan iletiþim hatlarýdýr. 

Firmanýn maliyetlerinin, ürün ve hizmet kalitelerinin, müþterilere 

cevap verebilme ve operasyon hýzlarýnýn önemli bir belirleyicisidir. 

Lojistik firmalarý ile uzun süreli, iyi ve faydalý iliþki kurabilmenin 

baþlýca þartý, lojistik firmasý seçimini doðru yapabilmektir. 

Bu çalýþmada, bu seçimi en iyi þekilde yapabilmek için, çok kriterli 

karar verme tekniklerinden AHP (Analitik Hiyerarþi Prosesi) ve Bulanýk 

AHP kullanýlmýþtýr. Öncelikle firmalarýn tedarikçilerden beklentileri 

tanýmlanmýþ ve buna baðlý olarak kriterler ve alt kriterler 

belirlenmiþtir. Daha sonra problem iki yöntemle (AHP ve Bulanýk AHP) 

de çözülmüþ ve en iyi lojistikçi seçilmiþtir. Son olarak da iki yöntemin 

çözülmesiyle çýkan sonuçlar birbiriyle karþýlaþtýrýlmýþtýr. 

64

YAEM 2010 


Tedarikçi Seçimi Ýçin Analitik Hiyerarþi Prosesi Tabanlý Karar 

Destek Sistemi Geliþtirilmesi ve Bir Uygulama 

Eren Özceylan, Bilal Ervural, Samet Þengül, Oðuzhan Altun, Ömer 

Faruk Þentürk, Mehmet Keser 

Selçuk Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Konya 

Organizasyonlar tedarik zincirinin baþarýlý bir þekilde devam 

edebilmesi nihai çýktýlarý oluþturan girdilerin zamanýnda doðru yerde 

temin edilmesi ile gerçekleþebilir. Bu olayýn meydana gelmesi için ise 

örgütler çok sayýda tedarikçi ile çalýþmak zorundadýr. 

Bir zincir olarak adlandýrýlan bu yapýdaki en önemli halkalardan biride 

þüphesiz tedarikçilerdir. Tedarikçiler hizmet ettikleri iþletmenin 

amaçlarý doðrultusunda iþletmeyle uyumlu çalýþmak zorundadýrlar. Bir 

zincirin her halkasý nasýl birbirlerini doðrudan etkiliyorsa, tedarikçilerin 

performanslarý da iþletmeleri o derece etkiler. Bu etkileþimin en uygun 

bir þekilde gerçekleþebilmesi ise en iyi tedarikçilerin seçilip, zincire 

dâhil edilmesi ile gerçekleþebilir. Tedarikçi seçimini etkileyen birçok 

kriter vardýr. Bundan dolayý tedarikçi seçiminin yapýlmasý çok sayýda 

kriter gerektiren birçok kriterli karar verme problemi olarak 

tanýmlanabilir. 

Bu çalýþmada Konya Sanayisinde faaliyet gösteren bir firmanýn 

tedarikçi seçim problemi ele alýnmýþtýr. Ele alýnan problemin 

çözülebilmesi adýna Analitik Hiyerarþi Prosesi (AHP) metodolojisi 

kullanýlmýþ, firma yetkilisi tarafýndan belirlenen kriterlerin oluþturduðu 

iliþki matrisleri, geliþtirilen karar destek sisteminde çözülüp, sonuçlar 

yorumlanmýþtýr. Belirlenen kriterlere göre ise alternatifler arasýnda en 

uygun tedarikçi seçilmiþtir. 

Süreç Ýyileþtirme Amaçlý Tedarikçi Seçim Problemi 

1 2 

Burcu Gökalp , Banu Soylu 

1 

Merkez Çelik A.Þ., Kayseri 

2 

Erciyes Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Kayseri 

Büyük ölçekli iþletmelerin alternatif yatýrým stratejilerinden bir tanesi 

de tedarikçi süreçlerinin iyileþtirilmesidir. Bu çalýþmada, farklý 

deðerlendirme kriterlerine göre öncelikli yatýrým yapýlacak 

tedarikçilerin seçim problemi ele alýnmýþtýr. Kriter aðýrlýklarýný bulmak 

için Analitik Að Süreci (ANP) yöntemi kullanýlmýþtýr. 

65

YAEM 2010 


Karar verme sürecinde birden fazla karar verici mevcuttur. ANP 

yönteminde, genelde, ikili karþýlaþtýrma matrisleri her karar verici 

tarafýndan sadece bir kere oluþturulmaktadýr ve sonuçta matrisin 

tutarlýlýðý analiz edilmektedir. Ancak bu çalýþmada, karar vericilerin 

farklý zamanlarda ayný karþýlaþtýrmalarý yapmalarý talep edilerek, 

görüþlerinin kendi içinde tutarlý olup olmadýðý Gage R&R ve ANOVA 

yöntemleri ile test edilmiþtir. ANP sonucunda elde edilen kriter 

aðýrlýklarý için PrometheeII ve PrometheeII+Tch yöntemleri 

kullanýlarak tedarikçi seçimi yapýlmýþtýr. Seçilen en iyi tedarikçi, süreç 

iyileþtirme programýna en hýzlý adapte olabilecek tedarikçidir. Yapýlacak 

yatýrým ile tedarikçi süreçlerinin kontrol altýna alýnmasý ve bu 

süreçlerin iyileþtirilmesi saðlanabilecektir. Uygulama aþamasýnda, 

mobilya sektöründe faaliyet gösteren bir iþletmenin beþ farklý ürün 

grubundaki tedarikçiler, önerilen yöntem ile sekiz kriterde 

deðerlendirilmiþtir. Sonuçlar analiz edilmiþtir. 

Analitik Að Süreci Yöntemiyle Tedarikçi Seçimi 

Seda Kahraman, Gülfidan Karataþ, Gökhan Þimþek, Ýlker Cansu, Ýlgar 

Yunusov 

TOBB ETÜ,Endüstri Mühendisliði, Ankara 

Günümüzde iþletmelerin bulunduklarý sektörde yüksek performans 

göstermeleri ve yok edici rekabet ortamýnda ayakta kalabilmeleri 

sadece kendi performanslarýna baðlý deðildir. Ýþletmelere ait tedarik 

zincirinin diðer üyelerinin performanslarý da iþletmelerin 

performanslarý üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Bu nedenle, baþarýlý 

olmak ve bu baþarýyý sürdürmek isteyen iþletmeler, tedarik zinciri 

yönetimine gereken önemi vermek zorundadýr. Çünkü iyi yönetilen 

tedarik zinciri, iþletmelerin hem rekabet üstünlüklerini hem de pazar 

paylarýný artýrmalarýný saðlamaktadýr. Tedarik zincirinde tedarikçiler bu 

zincirin önemli bir halkasýný oluþturmaktadýrlar. Ýþletmelerin yüksek 

performans gösterebilmeleri için tedarikçilerinin performanslarýnýn da 

yüksek olmasý gerekir. Tedarikçilerin kategorizasyonu, seçim ve 

performans deðerlendirmeleri þirketler için stratejik bir öneme 

sahiptir. Çünkü doðru ürün için doðru tedarikçinin seçilmesinde 

tedarikçinin performanslarýnýn deðerlendirilmesi çok önemlidir. Bu 

çalýþmada Ankara'da otomotiv yan sanayinde faaliyet gösteren bir 

firmanýn tedarikçilerinin deðerlendirme ve seçim problemi ele 

66

YAEM 2010 


Amaç, firma için doðru tedarikçileri seçmek ve bu seçilen tedarikçilerle 

var olan tedarikçileri devamlý kontrolde tutarak iyileþtirmektir. 

Sektörün özellikleri göz önüne alýnarak, tedarikçi deðerlendirme ve 

seçiminde dikkate alýnmasý gereken kriterler uzmanlar yardýmýyla 

belirlenmiþ, beþ tedarikçi Analitik Að Süreci (ANP) yöntemi 

kullanýlarak karþýlaþtýrýlmýþ, en iyi tedarikçi seçilmiþ ve tedarikçilerin 

durumlarý deðerlendirilmiþtir. Ayný zamanda bu tedarikçilerin Aygersan 

A.Þ. tarafýndan devamlý kontrol edilebilmeleri ve iyileþtirilmeleri 

saðlanmýþtýr. 

67

Ç3-03 

YAEM 2010 


Ýnovasyon ve AR-GE 2: AR-GE ve Yeni Ürün Yönetimi 2 

30 Haziran 2010 / 15:30 - 17:00 



Oturum Baþkaný: Yalçýn Tanes 

Ar-Ge Faaliyetlerinde Proje Yönetimi 

Yalçýn Tanes 

Aksa Akrilik Kimya Sanayii A.Þ. 

Ar-Ge faaliyetlerinin neredeyse tümü projeler halinde yürütülmektedir. 

Ancak proje yöneticileri, genel geçerli proje yönetim tekniklerini Ar-Ge 

projelerine bire bir uygulamakta güçlük çekmektedirler. Bunun nedeni 

Ar-Ge projelerinin özelliklerinin, proje yönetim tekniklerinin çok 

baþarýlý olduðu, aktivite tanýmlarýnýn net ve aktiviteler arasý iliþkilerin 

belirli olduðu projelerden farklýlýk göstermesidir. Ar-Ge projelerinde 

aktiviteler belirsizlikler içerir. Aktivitelerin öngörüldüðü þekilde 

sonuçlanmama olasýlýðý diðer projelere oranla daha yüksektir. Bir 

aktivitede nelerin yapýlacaðý çoðu kez bir önceki aktivitenin 

sonuçlarýna baðlýdýr. Diðer taraftan planlanmamýþ bir Ar-Ge projesinin 

baþarý þansý çok azalýr. Daha da kötüsü bu þansýn azaldýðýnýn farkýna 

varmak bile neredeyse olanaksýzdýr. 

Bu sunumda, PMI (Project Management Institute) kurallarý temel 

alýnarak bir Ar-Ge projesinin planlanmasý, yürütülmesi ve 

sonlandýrýlmasý sýrasýnda dikkat edilmesi gereken konular üzerinde 

durulacaktýr. 

Kordsa Global Ýnovasyon ve Ar-Ge Yönetimi 

Cenk Alper 

Kordsa Global 

Kordsa Global Ar-Ge Merkezi, teknoloji ve pazar geliþtirme 

faaliyetlerini her aþamadan sonra bir deðerlendirmeyle sonraki 

aþamaya geçiþi öngören bir “inovasyon hunisi” (Stage Gate Innovation 

Process) üzerinden yürütmektedir. 

68

YAEM 2010 


Ýnovasyon hunisi; fikir geliþtirme, fizibilite, araþtýrma ve geliþtirme 

projesi süreçlerini içeren 4 aþamadan oluþmaktadýr. Her süreç 

sonrasýnda deðerlendirme sorularýyla projenin ilerleyiþi ölçülebilir 

baþarý kriterleri çerçevesinde takip edilir. 

Fikir geliþtirme; müþteri teknoloji merkezleriyle yapýlan iþ birlikleri 

(Müþterilerin Sesi) ve sektörel geliþmelerin takibinin yaný sýra 

KordsaGlobal teknoloji ekiplerinin Mavi Okyanus Stratejisi (“Blue 

Ocean Strategy”) ve çalýþtaylarý doðrultusunda baþlamaktadýr. Bu 

süreçte ayný zamanda, Kordsa Global'e ve müþterilerine katma deðer 

saðlayacak teknikleri ve teknolojileri belirlemek amacýyla gerek sektör 

ile ilgili diðer þirketlerle, gerekse akademik kurumlar ile dünya 

çapýnda iþbirlikleri yapýlmaktadýr. Oluþturulan yenilikçi fikirlerin her 

biri, müþteri isteklerini karþýlama seviyesi, gerçekleþtirilmesindeki 

zorluk, ürün kalitesine olan etkisi, firma stratejisi ile uyumu, kaynak 

ihtiyacý, teknolojik üstünlüðü, maliyet düþürmeye etkisi, pazara 

getirdiði üstünlük ve yenilik boyutu ile deðerlendirilmekte ve fizibilite 

aþamasýna geçmektedir. Fizibilite çalýþmasýna alýnan fikirler, teknik 

yapýlabilirlik, pazar baþarýsý ve karlýlýk boyutunda deðerlendirilmekte, 

en uygulanabilir olanlar araþtýrma ve/veya geliþtirme projesi olarak 

yürütülmektedir. Üretim ve deneme testleri sonucu onaylanan ürünler 

ticari olarak piyasaya sürülerek ilgili proje sonlandýrýlmaktadýr. 

Uygulanan etkin proje yönetimi sistemiyle doðru kaynaklarýn doðru 

projelere ayrýlmasý saðlanmakta, yeni ürün ve pazar geliþtirme 

süreçleri çoðu zaman müþteriler ile ortak çalýþmalar doðrultusunda 

yürütülmektedir. 

Ýnovasyon Kültürü, Organizasyon ve Ýþbirliði 

Kerem Kürklü 

Temsa Global 

Ürün geliþtirme ve teknoloji geliþtirme, uygulama ve adaptasyon 

süreçlerini paralel olarak yürüten bir firmanýn sahip olmasý gereken 

stratejik yaklaþým, benimsenmesi gereken analitik çerçeve ve 

yaklaþýmlar aktarýlacaktýr. Temsa Global örneðinden yola çýkarak, 

stratejik ürün planlama, inovasyon süreçleri yönetimi, ürün ve 

teknoloji yönetimi, organizasyonel yapýlanma ve iþbirliði alanlarýnda 

69

YAEM 2010 


çizilecek olan analitik çerçeve içerisinde firma tecrübelerinden örnekler 

verilecektir. 

Organizasyonel gereklilikler ve dönüþümler, teknolojik süreksizlikler, 

öðrenme süreçleri arasýndaki iliþkiler ve bu alanlardaki olumlu ve 

olumsuz tecrübeler ortaya konacaktýr. Ayrýca görev ve sorumluluk 

paylaþýmlarý, teknoloji ve ürün geliþtirme sürecine baðlý olarak farklý 

iþbirliði platformlarýna duyulan ihtiyaç konularýnda kurumsal yaklaþým 

aktarýlacaktýr. 

AR-GE faaliyetlerinin farklý aþamalarýnda izlenen kurumsal strateji ve 

karar alma mekanizmalarýnýn iþleyiþi ile ilgili olarak bilgi verilecek, 

ulusal ve uluslararasý iþbirliklerinde kurum kimliði ve iþbirliði modeline 

baðlý olarak tecrübe edilen farklýlýklar, ortak yol haritasý belirleme, 

proje koordinasyon ve fikri mülkiyet ile ilgili olarak yaþanmýþ olumlu 

ve olumsuz tecrübeler aktarýlacaktýr. 

ArGe Projeleri için Bir Performans Deðerlendirme Modeli: Proje 

Sonrasý Deðerlendirme 

Bahadýr Duman, Pýnar Çaðlar, Ýffet Ýyigün Meydanlý 

Arçelik A.Þ., Ýstanbul 

Ar-Ge projelerinin içerdiði teknik risk ve belirsizlik nedeniyle projelerin 

tetiklenmesi aþamasýnda yapýlan fizibiliteler de belirsizlik içerir ve 

katma deðerin ölçümünde zorluklar ile karþýlaþýlýr. Bu projelerin diðer 

bir özelliði, nihai çýktýlarýnýn mali deðerler cinsinden uzun dönemde 

ölçülebilmesi ve bu süreçte birçok farklý birimin katkýsýnýn gerekliliðidir. 

Ar-Ge projelerinin baþarýsý ve performansýnýn ölçümünde göz ardý 

edilen bir diðer konu, Ar-Ge projelerinden edinilen bilgi birikiminin 

farklý projelerin verimliliðine ve sonucuna yaptýðý katkýdýr. Sayýlan 

zorluklar ve özellikler nedeniyle Ar-Ge projelerinde zamana baðlý 

üretecekleri katma deðerin izlenmesi gerekmektedir. Bu projeler için 

performans ölçümünün sadece proje baþýnda verilen teknik hedeflere, 

teslim süresine ve ayrýlan kaynaða uyumuna bakýlarak deðerlendiril- 

mesi, ileride oluþacak asýl katma deðerinin ölçülememesine neden 

olur. Bu katma deðer; projenin iþ sonuçlarýna etkisi, müþteri 

beklentilerini karþýlamaya etkisi ve gelecek projelere girdi teþkil 

70

YAEM 2010 


edecek hazýrlýðý yapabilmesi olarak üç ana boyuttan oluþur. 

Bu çalýþmada, Ar-Ge projeleri için zamana baðlý ortaya çýkacak asýl 

katma deðeri ölçmeyi amaçlayan proje bazlý bir yaklaþým 

önerilmektedir. Böylelikle; gelecek iþ sonuçlarý açýsýndan ortak 

paydada birleþen çalýþmalarýn takibi, birbirinin devamý niteliðinde olan 

ve gelecek proje portföyünü hazýrlayan projelerin izlerinin sürülmesi 

saðlanacaktýr. Modelin bir diðer çýktýsý da Ar-Ge projeleri geçmiþi 

haritasý olacaktýr. 

71

Ç3-04 

YAEM 2010 


Veri Zarflama Analizi ve Performans Yönetimi 1: Veri Zarflama 

Analizi 

30 Haziran 2010 / 15:30 - 17:00 


Oturum Baþkaný: Ýhsan Alp 

Personel Performans Deðerlendirmesinde Vzahp (Veri 

Zarflama Analitik Hiyerarþi Prosesi) Metodunun Kullanýlmasý 

1 2 

Berna Kýran , Abdullah Aktel 

1 Çukurova Üniversitesi Ýktisadi Ýdari Bilimler Fakültesi, Ýþletme 

Bölümü, Adana 

2 Okan Üniversitesi Mühendislik Mimarlýk Fakültesi, Endüstri 

Mühendisliði Bölümü,Ýstanbul 

Ýnsan kaynaklarý birimleri, þirket çalýþanlarýnýn performanslarýnýn 

deðerlendirilmesinde yararlandýklarý pek çok performans ölçüm 

tekniklerinin yaný sýra seçenek ve kriterlerine göreceli önem deðerleri 

verilmek sureti esasýna dayanan Analitik Hiyerarþi Prosesini (AHP) de 

kullanmaktadýrlar. Bu çalýþmada da insan kaynaklarý birimlerine katký 

olmasý amacýyla, AHP'nin ortaya koymuþ olduðu sonuçlarý test etmeyi, 

bu sonuçlara farklý açýlardan bakabilmeyi amaçlayan ve etkinlik 

analizinde sýkça karþýlaþýlan bir yöntem olan Veri Zarflama Analizi 

(VZA) ve Analitik Hiyerarþi Prosesinin (AHP) bir arada kullanýlmasý ile 

oluþturulan Veri Zarflama Analitik Hiyerarþi Prosesi (VZAHP) metodu 

her yönüyle açýklanmak istenmiþ ve daha önce gerçekleþtirilen bir 

çalýþmanýn ilaç daðýtým sektörüne ait verilerini baz alarak VZAHP 

yaklaþýmýnýn anlaþýlmasý saðlanmaya çalýþýlmýþtýr. Personelin AHP 

yöntemi kullanýlarak yapýlan deðerlendirme sonuçlarýnýn VZAHP 

kullanýlarak elde edilen sonuçlarla ne kadar farklýlýk gösterdiði 

belirlenmeye çalýþýlmýþtýr. 

Kentsel Yük Taþýmacýlýðýnda Daðýtým Zaman Pencereleri 

Belirlenmesi 

1 2 

Derya Eren Akyol , René De Koster 

1 Dokuz Eylül Üniversitesi, Ýzmir 

2 RSM Erasmus Üniversitesi 

72

YAEM 2010 


Kentsel yük taþýmacýlýðý þehirlerin ekonomik geliþiminde önemli bir rol 

oynar ve mal ve hizmetleri tüketicilere ulaþtýrma gibi çeþitli faydalar 

saðlar. Ancak çevre, ekonomi ve toplum üzerinde sürdürebilirliði 

negatif yönde etkileyen hava kirliliði, gürültü, trafikte týkanýklýk ve 

güvenlik sorunlarý gibi kentsel alanlardaki yaþamý tehdit eden 

problemlere neden olur. Bu problemleri azaltmak için yerel hükümetler 

daðýtým ilgili çeþitli ölçütler tanýmlamýþlardýr. Özellikle Batý Avrupa'daki 

ülkelerde araçlarýn þehirlerdeki maðazalara daðýtým yapabilecekleri 

zamanlarý kýsýtlayan en popüler ölçüt zaman pencereleri 

uygulamasýdýr. Ancak yük taþýmacýlýðýndan etkilenen farklý kesimlerin 

(perakendeci, kent sakinleri, alýþveriþ yapan kiþiler) birbiriyle çakýþan 

amaçlarý zaman pencerelerini belirlemeyi zorlaþtýrmaktadýr. Bu 

çalýþmada daðýtým zaman pencerelerini deðerlendiren, veri zarflama 

analizine dayanan bir model geliþtirilmiþtir. 

Veri Zarflama Analizi ve Stokastik Sýnýr Analizinin 

Karþýlaþtýrýlmasý: 2006 Dünya Kupasý Futbol Takýmlarýnýn 

Performanslarý Üzerine Bir Ýnceleme 

1 2 

Serdar Yarlýkaþ , Ýhsan Alp 

1 Orta Doðu Teknik Üniversitesi Enformatik Enstitüsü, Biliþim Sistemleri 


2 Gazi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Ýstatistik Bölümü, Ankara 

Veri Zarflama Analizi (VZA) ve Stokastik Sýnýr Analizi (SSA), teknik 

etkinlik düzeyi ölçümünde ve performans yönetiminde en yaygýn 

kullanýlan yöntemlerdir. VZA, bir karar verme biriminin etkinlik 

düzeyinin ve performansýnýn düþük olmasýný, kaynaklarýný etkin olarak 

kullanmamasýna baðlamaktadýr. SSA ise, bir karar verme biriminin 

etkinlik düzeyinin ve performansýnýn düþük olmasýný, karar verme 

biriminin etkin olarak çalýþmamasýna ve stokastik yapýyý oluþturan 

nedenlere baðlamaktadýr. Bu çalýþmada, SSA ile VZA karþýlaþtýrmasý 

yapmak amacý ile 2006 dünya kupasýna katýlmýþ futbol takýmlarýnýn 

performans deðerlendirmesi yapýlmýþtýr. Ýlk aþamada, takýmlarýn 

performanslarýný deðerlendirmek için, kaleci, savunma ve atak 

mevkileri ile ilgili üç tane model oluþturulmuþtur. Bu modeller ile 

takýmlarýn teknik etkinlikleri tahmin edilmiþtir. SSA ile takýmlarýn 

73

YAEM 2010 


teknik etkinlikleri tahmin edilirken FRONTIER 4.1 bilgisayar programý 

kullanýlmýþ, VZA ile yapýlan etkinlik tahminlerinde ise LINDO 6.1 

bilgisayar programý kullanýlmýþtýr. Ýkinci aþamada, modellerdeki teknik 

etkinliklerin ortalamasý alýnarak, takýmlarýn her biri için ortalama 

teknik etkinlikler elde edilmiþ ve takýmlar ortalama teknik 

etkinliklerine göre sýralanmýþtýr. Üçüncü aþamada, SSA ve VZA ile elde 

edilen sýralamalarýn geçerliliði, turnuva sýralama sonucu ile 

karþýlaþtýrýlarak test edilmiþtir. Her iki analiz ile elde edilen 

sýralamalarýn turnuva sýralamasý ile istatistiksel açýdan uyumlu olduðu 

gözlenmiþtir. Bununla beraber, SSA ile elde edilen uyum düzeyi deðeri, 

VZA ile elde edilen uyum düzeyi deðerine göre daha yüksektir. 

Türkiye'deki Genel Devlet Hastanelerinin Verimliliði 

Murat Bilsel 

Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ýktisat (Ýng) Ana Bilim 

Dalý, Ýstanbul 

Saðlýk harcamalarý her gün artmakta ve saðlýk sektöründe kaynaklarýn 

ektin kullanýmý önem kazanmaktadýr. Hastaneler saðlýk sisteminin en 

büyük parçasýdýr ve bu yüzden verimliliði arttýrýcý önemlerin bu alanda 

yoðunlaþmasý mantýklýdýr. 

Verimli olmayan hastanelerin tespiti, idari çalýþmalarýn hangi 

hastaneler üzerine yoðunlaþmasý gerektiðini belirleyeceði için 

önemlidir. Ýlk aþamada veri zarflama analizi yöntemi ile 418 devlet 

hastanesi incelenerek hangi hastanelerin verimli olduklarý, verimli 

olmayanlarýn ne derece verimsiz olduklarý ve verimsizliklerinin türü 

tespit edilmiþtir. 

Ýkinci aþamada ise Tobit regresyon yöntemi ile verimsizliði etkileyen 

dýþ bulunduðu ilçenin eðitim olanaklarý endeksi ile; boyut 

verimsizliðinin ise uzman ve pratisyen doktor, yatan hasta oraný ve 

yatak kapasitesi ile iliþkisi olduðu gözlemlenmiþtir. 

Elde edilen bulgular ýþýðýnda Saðlýk Bakanlýðý'nýn yatak kapasitesi 

200'den az olan küçük hastaneleri ve aðrýlýklý olarak birinci kademe 

74

YAEM 2010 


saðlýk hizmetleri sunan hastaneleri iþletmeyi gözden geçirmesi 

düþünülmelidir. Ayrýca, teknik verimliliði arttýrýcý çalýþmalarýn en büyük 

fayda göstereceði hastanelerin 200-500 yatak kapasitesine sahip orta 

büyüklükteki hastaneler olacaðý öngörülmüþtür. 

75

Ç3-05 

YAEM 2010 


Yönetim Biliþim Sistemleri 1: MIS\e-trade\e-business (I) 

30 Haziran 2010 / 15:30 - 17:00 


Oturum Düzenleyicisi: Deniz Aksen 

Oturum Baþkaný: Deniz Aksen 

Performance Effects of Information Technology Outsourcing: A 

Firm-Level Empirical Analysis 

1 2 

Yasin Ozcelik , Kemal Altinkemer 

1 Department of Information Systems & Operations Management, 

Fairfield University, Connecticut, Usa 

2 Department of Management Information Systems, Purdue University, 

West Lafayette, Indiana, Usa 

We investigate the effects of Information Technology (IT) outsourcing 

on firm performance from multiple dimensions, including changes in 

labor productivity, improvements in financial and operational 

performance variables, and stock market valuation of IT outsourcing 

initiatives as measured by Tobin's q. While our main objective is to 

better understand the economics of IT outsourcing, we also aim to 

contribute to the literature on the business value of IT in general. Our 

research contributes to the relevant literature from the following 

perspectives: (i) panel data regression model is utilized in order to 

capture both cross-sectional and time-series differences among firms, 

(ii) the diversity of IT outsourcing initiatives is explicitly considered in 

the model, and (iii) a comprehensive data set covering the period 

between 1984 and 2009 is used. 

Outsourcing Information Security Management to Managed 

Security Service Providers: Contracting Issues and their 

Security Implications 

1 2 2 

Asunur Cezar , Srinivasan Raghunathan , Huseyin Cavusoglu 

1 METU NCC 

2 UTD 

76

YAEM 2010 


We examine the implications of outsourcing information security 

management to managed security service providers (MSSPs). 

Specifically, we study how security outsourcing contracts should be 

designed to facilitate security device management and security 

monitoring. We assume that the firm that outsources security 

management cannot observe the prevention and detection efforts 

exerted by the MSSPs, and hence designs contracts based on 

observed security breaches. In addition, MSSPs may miss some 

security breaches or choose not to reveal detected security breaches 

to the firm. Therefore, the contracting firm may not even perfectly 

observe the outcome of MSSPs' efforts, which exacerbates the moral 

hazard problem. We show that when the firm outsources both 

services to the same MSSP and uses a contract that imposes a 

penalty, the MSSP exerts a higher than first-best prevention effort but 

does not exert any detection effort. Further, the firm imposes a large 

penalty to induce a large prevention effort. When the firm uses a 

contract that also rewards the MSSP for revealing breaches or uses 

two MSSPs, the first-best prevention and detection efforts are 

achieved. The optimum penalty and optimum reward are smaller 

when the firm uses two MSSPs than when it uses a single MSSP. 

Developing a Group Decision Support System for Supplier 

Evaluation 

Onur Eren Sürgit, Aslý Sencer Erdem 

Department of Management Information Systems, Bogazici University, 

Istanbul 

Suppliers' evaluation is a multi criteria decision problem associated 

with several perspectives such as cost, quality, logistics, production, 

finance and sales. The diversity of these criteria requires the 

involvement of a group of decision makers to work collaboratively 

within a company and come up with an acceptable solution. These 

evaluations are repeated on a periodical basis and the past 

performances are observed. In order to be responsive in the 

competitive global environment, the evaluation process should be as 

fast as possible. Group decision support systems are often proposed 

as a remedy to overcome these difficulties. In this study a web-based 

77

YAEM 2010 


group decision support system (GDSS) is developed based on an 

Analytic Hierarchy Process model. The GDSS provides a fast, flexible 

and dynamic environment which enables the participation of several 

evaluators with the use of advanced web technologies. 

An Experimental Study on Internet Auctions Using Agent 

Based Modeling Approach 

Osman Nuri Darcan, Bertan Badur 

Department of MIS, Boðaziçi University, Istanbul 

With the widespread use of the Internet, e-auctions become popular 

in order to trade increasing number of goods. The effect of the 

bidding strategies on the winner's payoff is studied theoretically in 

microeconomics, where perfect rationality of participants is assumed. 

To overcome this limitation, the newly emerging agent based 

modeling and simulation methodology is adapted to investigate the 

behavior and interactions of autonomous, heterogeneous, bounded 

rational agents in electronic markets. 

The aim of this study is to present a dynamic model of an ascending- 

bid, second-price auction to examine how the auction outcome and 

the winner's payoff are affected. We adapt the agent based modeling 

methodology in developing a simplified model of e-auction which 

consists of a single seller offering one item. There are n 

bidders/agents with predetermined reservation prices; each is 

assigned one of the eight non-intelligent strategies mainly 

differentiated by the bid-increment techniques applied during the 

course of the auction. Sensitivity of the auction outcome on market 

design parameters such as duration of the auction, are also 

investigated. We basically observed that all the strategies converged 

to the same payoff that corresponds to the difference between two 

highest prices, which is consistent with the weakly dominant strategy 

of Vickrey. 

78

Ç3-06 

YAEM 2010 


30 Haziran 2010 / 15:30 - 17:00 


Oturum Baþkaný: Mesut Kumru 


Endüstriyel Mutfak Ekipmanlarý Üreten Bir Firmada Hat 

Dengeleme Uygulamalarý 

Buket Serper, Ýpar Aygün, Turhan Çaðlar Gümüþbaþ, Ali Yurdun 

Orbak, Tülin Gündüz Cengiz 


Hat dengeleme kaliteyi artýrmak ve iþlem maliyetini düþürmek için 

kullanýlan tekniklerden biri olup, üretim zamanýný azaltma, verimi 

artýrma ve ürün maliyetini azaltmasý bakýmýndan oldukça önemli bir 

araçtýr. Ürünün birçok iþlem içerdiði ve talebin yüksek olduðu 

zamanlarda hattý dengelemek daha zor olmaktadýr. Bu nedenle, amaç; 

oluþturulan iþ istasyonlarýna belirlenen iþlem sürelerini eþit þekilde 

daðýtmaktýr. Ürünün her bir istasyonda en fazla çevrim zamaný kadar 

kalmasý istenir. Üretim hatlarý genellikle düz, L tipi veya U tipi olarak 

tasarlanýr. Öte yandan, montaj hattý; malzemelerin bir hat boyunca 

iþgücü yardýmýyla ya da otomatik olarak transfer edilmeleri ve parça 

üzerindeki iþlemlerin de bir hat boyunca sýralý iþ istasyonlarýnda 

yapýlmalarýdýr. Montaj hattý yerleþimlerinde ise genelde düz, yani 

geleneksel montaj hattý yerleþimi kullanýlmaktadýr. 

Bu çalýþma, endüstriyel mutfak ekipmanlarý üreten bir firmada 

belirlenen ürün grubu için hat dengeleme ve montaj hattý tasarlama 

uygulamalarýný içermektedir. Seçilen ürün grubu için süreçlerin 

incelenmesi, zaman etüdü çalýþmalarýyla iþ-akýþ þemalarýnýn revize 

edilmesinin ardýndan, süreçlerin istasyonlara bölünmesi ve hatta 

atanmýþ iþgören sayýsýna göre çevrim süresinin belirlenmesi iþlemleri 

gerçekleþtirilmiþtir. Hattýn tasarýmý; belirlenmiþ olan iþ istasyonlarýna 

göre yapýlmýþtýr. 

79

YAEM 2010 


Bir Tekstil Þirketinde Kapasite Artýrýmý Uygulamasý 

Mesut Kumru 

Doðuþ Üniversitesi, Ýstanbul 

Türkiye ev tekstili sektörünün önde gelen bir firmasýnda, dünya ve 

ülke genelinde geliþen talebe baðlý olarak, kapasite artýrýmý ihtiyacý 

ortaya konmuþ ve bu ihtiyacýn ne þekilde giderilebileceði incelenmiþtir. 

Söz konusu firma, tül ve dantelalar ile perdeler - iç storlar ve perde - 

yatak farbelalarý olmak üzere iki ayrý ürün grubu üzerinde 

çalýþmaktadýr. Uygulama aþaðýdaki þekilde gerçekleþtirilmiþtir. 

Öncelikle, firmanýn 2003 - 2009 yýllarý arasýndaki geçmiþ satýþlarý 

incelenerek regresyon analizleriyle 2010 - 2019 dönemi için 10 yýllýk 

satýþ tahminleri yapýlmýþtýr. Tahminlerin, tevsi yatýrýmýný gerektirecek 

talep potansiyelini ortaya koyduðu görülmüþtür. Buna baðlý olarak, 

yýlda 720 000 m olan brode tül perde üretim kapasitesinin % 33 

artýþla 960 000 m düzeyine çýkartýlmasýna karar verilmiþtir. Daha 

sonra, öngörülen tevsi yatýrýmýnýn 2010 – 2019 dönemini kapsayan 

ayrýntýlý fizibilite deðerlendirmesi yapýlmýþtýr. Deðerlendirmelerde Net 

Þimdiki Deðer yöntemi kullanýlmýþtýr. 

Öngörülen tevsi yatýrýmý projesiyle þirket hem tesislerini 

modernleþtirmiþ olacak, hem de maliyetlerinde düþüþ saðlayacaktýr. 

Böylece, þirketin daha büyük bir kapasite ile pazardaki payýný 

arttýrmasý da mümkün olabilecektir. 

Akplas A.Þ. Ultrasonik Kaynak Makinelerinde Parametrelerinin 

Deney Tasarýmý ile Optimizasyonu 

Özgür Bülent Can Zeybek 

Akplas A.Þ., Kocaeli 

Özel sektörde çalýþan mühendislerin en büyük problemlerinden biri, 

deðiþik karakteristiðe sahip ürünlerin üretim süreci içerisinde 

makinelerin hangi deðerlerde çalýþmasý gerektiðinin tespit edilmesinde 

yaþanan zorluklardýr. 

Genellikle izlenen yol ikiye ayrýlmaktadýr. Deneme-Yanýlma ile her 

parametrenin sýra ile deðiþtirilmesi ya da Deney Tasarýmý yapýlarak 

kontrollü aktif bir manipülasyon uygulanmasý. 

80

YAEM 2010 


Deney Tasarýmýnýn faydalarý aþaðýdaki gibi özetlenebilir. 

Y (baðýmlý deðiþken)'leri en fazla etkileyen baðýmsýz deðiþkenleri 

tespit etmek ve bunlarý optimize etmek, 

Baðýmsýz deðiþkenlerin baðýmlý deðiþken üzerindeki etkilerini 

sayýsallaþtýrýlabilmek, 

Gerekli olmayan girdilerin tespit edilerek kaynaklarýn etkin kullanýmýný 

saðlamak, 

En az kaynakla en fazla bilgiyi elde etmek. 

Ýþletmemiz, Arçelik Çamaþýr makinesi iþletmesi için görünüþ grubunu 

üretmektedir. Pazarýn LCD ürünlere kaymasýndan dolayý ürün gamý 

içerisinde kaynaklý ürünlerin üretim miktarý ortalama %15'den 

%35'lere kadar çýkmýþtýr. 

Üretim mühendisliði, müþteri tarafýndan istenen camlarýn 50 N kuvvet 

altýnda çýkmamasý, tuþlarýn sert basmamasý gibi þartlarý yerine 

getirilebilmesi için LCD camlarýný kaynatan kaynak makinelerindeki 

faktörlerin incelenmesine karar vermiþtir. 

Çalýþma sonuçlarýna göre üretilen ürünün dayanýmýnýn min. 50 N 

olmasý, çýktýyý etkileyen faktörlerin hangileri olduðunun tespiti ve 

sayýsallaþtýrýlmasý, nihai olarak ta her çeþit ürüne göre çalýþma 

ayarlarýnýn prosedürleþtirilerek operatör ve ekip liderlerinin bu 

doðrultuda çalýþmalarý saðlanmýþtýr. 

81

Ç3-07 

YAEM 2010 


Tedarik Zinciri Yönetimi 2: Matematiksel Programlama 

30 Haziran 2010 / 15:30 - 17:00 


Oturum Baþkaný: Semra Aðralý 

KARP Vaka Çalýþmasý: Bir Otomotiv Firmasýnýn Günlük Daðýtým 

Problemi için Geliþtirilen Genetik Algoritma Yaklaþýmý 

Bircan Çiçekdeþ, Þeyda Topaloðlu 

Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


Bu çalýþmada, merkezi Ýzmir'de yer alan bir otomotiv firmasýnýn 

Avrupa'dan ithal ettiði araba yedek parça ve aksesuarlarýnýn 

müþterilere daðýtýmý problemi incelenmektedir. Ürünler, Ýzmir'deki 

merkez depoda stoklanmakta ve buradan Türkiye'nin farklý 

þehirlerinde bulunan bayilere talepleri doðrultusunda günlük olarak 

daðýtýlmaktadýr. Firmanýn, heterojen bir araç filosuyla müþteri 

sipariþlerini maksimum 72 saat içinde ulaþtýrmasý gerekmektedir. 

Bunun için firma, farklý taþýma kapasitelerine sahip araçlarý 

kiralayabilmektedir. Her bir müþteri tek bir araçtan hizmet almakta ve 

her bir araç merkez depodan çýkýp, müþterilere hizmet verdikten 

sonra, tekrar merkez depoya dönmektedir. Belirtilen kýsýtlar altýnda 

amaç; seyahat maliyeti, araç kiralama maliyeti ve çalýþma süresine 

baðlý sürücü maliyetinden oluþan toplam maliyeti enküçüklemektir. 

Çalýþmada, öncelikle tanýmlanmýþ olan bu kapasiteli araç rotalama 

problemi (KARP) için bir karma tamsayýlý programlama modeli 

geliþtirilmiþtir. Modelin geçerliliði küçük boyutlu problemlerde test 

edilmiþtir. Gerçek boyuttaki problemlerin çözümü için ise bir genetik 

algoritma yaklaþýmý tasarlanmýþtýr. 

82

YAEM 2010 


Ürün Yelpazesi Tasarýmý ve Tedarik Planlamasý Problemi 

1 2 3 

Semra Aðralý , Joe Geunes , Chase Rainwater 

1 Bahçeþehir Üniversitesi 

2 University of Florida 

3 University of Arkansas 

Bu araþtýrmada çok dönemli parça tedarik planlamasý ve ikame ürünlü 

çok müþteri gruplu ürün yelpazesi tasarým problemleri üzerinde 

çalýþýlmaktadýr. Her müþteri grubuna ait en uygun ürün ve ikame ürün 

kümesi bulunmaktadýr. Eðer müþterinin tercih ettiði ürün temin 

edilemiyorsa, bu talep ikame ürün kümesindeki baþka bir ürün ile 

karþýlanabilmektedir. Her bir ürün zamana baðlý bir sabit maliyete ve 

kar payýna sahiptir. Ayrýca her ürün belirli bir parça grubundan talebe 

baðlý olarak üretilmektedir ve parça bazýnda stok tutulmaktadýr. Parça 

tedarik maliyeti sabit ve deðiþken maliyet yapýlarýndan oluþmaktadýr. 

Amacýmýz karý eniyileyecek ürün yelpazesi, ikame ürün ve parça 

tedarik planlarýný belirlemektir. Bu amaçla büyük boyutlu bir karýþýk 

tam sayý programlama modeli geliþtirilmiþ, bu problemin NP-Zor 

olduðu ispatlanmýþ ve Benders parçalama yöntemine dayalý kesin 

sonuçlu bir algoritma geliþtirilmiþtir. 

Modüler Ürünlerin Tedarik Aðlarýnda Çok Dönemli Stok Tahsisi 

Ufuk Bahçeci, Orhan Feyzioðlu 

Galatasaray Üniversitesi Mühendislik ve Teknoloji Fakültesi, Endüstri 

Mühendisliði, Ýstanbul 

Müþteri talebinin son yýllarda özelleþtirilmiþ ürünlere doðru kaymasý ile 

birlikte modüler ürünler, ve bu ürünlerin sipariþ üzerine montajýnda 

uzmanlaþan tedarik aðlarý daha fazla önem kazanmýþtýr. 

Bileþen ve alt montaj stoklarýnýn etkin biçimde planlanmasý, kitlesel 

üretim odaklý olanlara kýyasla bu türdeki tedarik aðlarý için, toplam 

maliyetlerinin büyük bir kýsmýný oluþturan elde fazla parça bulundurma 

ve müþterinin özel talebini karþýlayamama maliyetlerinin 

azaltýlmasýnda oldukça etkilidir. Bu çalýþmada, modüler ürünlerin 

tedarik aðlarýnda 

83

YAEM 2010 


karþýlaþýlan çok dönemli stok tahsisi problemi ele alýnmýþ ve bir 

matematiksel eniyileme modeli geliþtirilmiþtir. Nihai ürünlerin 

imalatýnda kullanýlan her bir modül için ayrý bir tedarik aðý bulunduðu 

varsayýlmýþtýr. Maliyetleri azaltacak biçimde iyi bir stok tahsisi için bu 

farklý aðlarýn eþgüdümlü biçimde çalýþmasý, yani bileþen akýþlarýnýn 

orantýlý olmasý gereklidir. Dolayýsýyla kurulan ilk model daha sonra 

orantýlý að akýþ modeline evrilmiþtir. Bu türdeki bir modelin 

çözümünün iyi orman olduðu gösterilmiþ, bu özellikten faydalanarak 

að simpleks yöntemini temel alan bir çözüm yöntemi geliþtirilmiþ, ve 

açýklayýcý bir örnek yardýmýyla yöntemin aþamalarý uygulanmýþtýr. 

84

Ç3-08 

YAEM 2010 


Sezgisel Yöntemler 2: Meta-Sezgiseller 1 

30 Haziran 2010 / 15:30 - 17:00 


Oturum Baþkaný: Necati Aras 

Esnek Üretim Çizelgeleme Probleminin Genetik Algoritma ve 

Bulanýk Mantýk Yöntemleri ile Çözülmesi 

Harun Reþit Yazgan, Gökçe Candan 

Sakarya Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Sakarya 

Bu çalýþmada; esnek üretim çizelgeleme problemlerinde toplam akýþ 

zamanýný (en çok tamamlanma zamaný) en az yapacak faktörleri ve 

etkilerinin belirlenmesi amaçlanmýþtýr. Çalýþma üç aþamadan 

oluþmaktadýr. Birinci aþamada, iþlem sürelerinin bulanýk olmasýndan 

dolayý, bulanýk mantýk yaklaþýmý kullanýlarak bu deðerler 

durulaþtýrýlmýþtýr. Ýkinci aþamada ise, çizelgeleme problemleri yapýsý 

gereði NP-Hard olmasýndan dolayý tam faktöriyel deney tasarýmý 

yerine Taguchi ortogonal dizi yaklaþýmý seçilmiþ deney sayýsý önemli 

derecede azaltýlmýþtýr. Üçüncü aþamada ise, EÜS'de en iyi 

çizelgelemeyi elde edecek genetik algoritma faktörlerinin 

belirlenmesine çalýþýlmýþtýr. Geliþtirilen yaklaþým farklý sayýdaki iþ ve 

makine sayýlarý ile denenerek iþ ve makine sayýsýnýn çözüme nasýl 

etkilediði konularý ayrýntýlarýyla araþtýrýlmýþtýr. Elde edilen sonuçlar 

varyans analiziyle irdelenerek elde edilen sonuçlarýn geçerlilikleri 

araþtýrýlmýþtýr. 

Veri Kümelemesi Problemi Ýçin Geliþtirilen Tercih Tabanlý Çok 

Amaçlý Bir Genetik Algoritma 

Kerem Demirtaþ, Nur Evin Özdemirel, Esra Karasakal 


Bu çalýþmada kümeleme problemi için tercih tabanlý çok amaçlý bir 

genetik algoritma geliþtirilmiþtir. Veri maddelerinin denetlenmemiþ 

sýnýflandýrýlmasý olarak da tanýmlanabilecek olan kümeleme problemi, 

NP-Hard bir problemdir. Hesapsal zorluðun yaný sýra, optimal çözümün 

iyi tanýmlanmamýþ olmasýndan dolayý kavramsal bir zorluk da içerir. 

85

YAEM 2010 


En iyi kümeleri bulmak için, karar vericinin tercihleri iyi bilinen birçok 

amaçlý genetik algoritmaya (SPEA-2), referans noktalarý ve kazanç 

skalarlaþtýrma fonksiyonlarý kullanarak dahil edilmiþtir. 

Darboðaz Çok Kaynaklý Genelleþtirilmiþ Atama Problemi 

Özlem Karabulut, Meral Azizoðlu 

Orta Doðu Teknik Üniversitesi, Ankara 

Bu çalýþmada, Darboðaz Çok Kaynaklý Genelleþtirilmiþ Atama Problemi 

ele alýnmýþtýr. Problemin çok kaynaklý yapýsý, birden fazla dönemi 

içermesinden kaynaklanmaktadýr. Amacýmýz, temsilcilere dönemler 

üzerinden atanan en büyük toplam iþ yükünü enazlayarak, iþ yüklerini 

dengelemektir. Ýlk olarak, doðrusal programlama gevþetmesi çalýþýlmýþ 

ve bu gevþetmeye geçerli kesikler eklenmiþtir. Daha sonra yaklaþýk 

çözümler bulmak amacýyla bir Tabu arama algoritmasý geliþtirilmiþtir. 

Deneylerimizin sonuçlarý yöntemlerimizin tatmin edici bir performansa 

sahip olduðunu göstermektedir. 

Kareli Atama Probleminin Çözümü Ýçin Genetik Algoritma 

Yaklaþýmý 

Ayþe Hande Erol, Serol Bulkan 

Marmara Üniversitesi, Ýstanbul 

Kareli Atama Problemleri, matematikteki tesis yerleþimi problemleri 

kategorisinden eniyileme veya yöneylem araþtýrmasý dalý içinde 

kombinatoryal eniyileme problemlerinden biridir. Tesis içi planý ve 

yerleþim çalýþmalarýnda çoðunlukla görülen atama probleminin özel bir 

halidir. Kareli Atama Problemleri'nin klasik atama problemlerinden 

farký doðrusal olmayan amaç fonksiyonunu esas alan atama çiftleri 

arasýnda bir etkileþim olmasýdýr. Tesis yerleþim tasarýmý problemleri, 

çeþitli akýþ iliþkilerinin de deðerlendirilmesini gerektiren problemlerdir 

ve literatürde Kareli Atama Problemleri olarak çözümlendirilmesi 

yoluna sýkça gidilmiþtir. Kareli Atama Problemi NP-zor sýnýfýnda olan en 

zor problemlerden biridir. Kareli Atama Problemi olarak modellenen 

problemler için yeniden çözme tekniklerinden yola çýkýlarak, en iyi 

sonuç elde edilenden sezgisel yaklaþýma ve yarý sezgisel yaklaþýma 

kadar farklý birçok metot mevcuttur. En iyi sonuç elde edilen 

86

YAEM 2010 


metotlarla problemleri çözmek çok uzun zaman gerektirmektedir. Bu 

çalýþma, Kareli Atama problemlerinin sezgisel bir optimizasyon tekniði 

olan genetik algoritma ve komþuluk yaklaþýmý ile çözümünü 

içermektedir. Çalýþmada, geliþtirilen yaklaþýmýn Kareli Atama Problemi 

örnekleri üzerinde çözülebilirliði incelenmiþtir. Bu çalýþmanýn temel 

amacý, Kareli Atama Problemi'nin daha iyi anlaþýlmasý için Kareli 

Atama Problemi'nin tanýmlanmasý, günümüze kadar literatürde yapýlan 

çalýþmalarýn sonuçlarýnýn, çalýþmada kullanýlan çözüm metodu ile 

bulunan sonuçlarla karþýlaþtýrýlmasýdýr. Kullanýlan tekniklerin 

incelenmesi ve geliþtirilen yeni yaklaþým, yapýlacak olan diðer 

çalýþmalara yol gösterecek ve yeni çalýþmalar için kaynak teþkil 

edebilecektir. 

87

Ç3-09 

YAEM 2010 


Ergonomi ve Ýþ Güvenliði 2: Ýþ Saðlýðý ve Ýþ Güvenliði 

30 Haziran 2010 / 15:30 - 17:00 


Oturum Baþkaný: Ercüment Neþet Dizdar 

Hata Aðacý Analizi Risk Belirleme Süreci Ýçin Alternatif Bir 

Hesaplama Yöntemi 

Burcu Yýlmaz, Metin Daðdeviren 

Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði Ana 

Bilim Dalý, Ankara 

Herhangi bir operasyonda ortaya çýkabilecek hatalarýn incelenmesi ve 

hatalý davranýþlarýn engellenmeye çalýþýlmasý, mal ve hizmet 

üretiminin kesintiye uðramamasý ve firma prestiji açýsýndan oldukça 

önemli konulardýr. Hata Aðacý Analizi (HAA), belirli bir hata veya kaza 

üzerinde odaklanarak bunun nedenini belirlemek için sistem 

geliþtirmeyi amaçlayan, geriye doðru düþünme tekniði olarak da 

adlandýrýlan bir risk deðerlendirme yöntemidir. Çalýþmamýzda, HAA ve 

çok ölçütlü sýralama tekniklerinden birisi olan PROMETHEE yönteminin 

birlikte kullanýlmasýna yönelik alternatif bir yöntem geliþtirilmiþtir. 

Önerilen yöntemde, belirlenen bir hata olayý HAA yönteminin kalitatif 

bakýþ açýsý kullanýlarak en ince ayrýntýlarýna kadar incelenmekte ve 

PROMETHEE yönteminin kullaným kolaylýðý, güvenilir sonuçlar saðlama 

gibi özellikleri kullanýlarak alternatif hatalarýn doðru ve geçerli bir 

sýralamasý sunulmaktadýr. Böylece daha detaylý bir inceleme eþliðinde, 

daha sade iþlemler ve daha yüksek bir güvenilirlik saðlanmaktadýr. 

Sonuç olarak, bir risk deðerlendirme yönteminin matematiksel iþlem 

yoðunluðundan kaynaklanan uygulama zorluðu, etkin bir sýralama 

tekniði kullanýlarak aþýlmaya çalýþýlmýþtýr. Ayrýca sýralama tekniðinin 

kullanýlmasýyla hatanýn oluþmasýna etkide bulunabilecek çeþitli 

kriterler de göz önüne alýnarak temel olaylarýn sýralanmasý ve ana 

olayýn meydana geliþine nasýl bir katkýda bulunduklarý da 

incelenebilmiþtir. Sunulan yöntem bir imalat firmasýnda, özel bir iþ 

istasyonunda karþýlaþýlabilecek olasý bir hata için ele alýnmýþ, firmanýn 

sahip olduðu tecrübe ve geçmiþe dönük veriler ýþýðýnda gerçek bir 

problem üzerinde uygulanmýþtýr. 

88

YAEM 2010 


Türkiye'nin Ýþ Güvenliði'ndeki Son Açýlýmý: “Ýþ Güvenliði 

Uzmanlýðý” 

1 2 

Ercüment Neþet Dizdar , Kasým Özer 

1 Karabük Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü, Karabük 

2 Çalýþma ve Sosyal Güvenlik Bakanlýðý, Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Genel 

Müdürlüðü, Ankara 

Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði konularý Türkiye'de önceliði olmayan bir konu 

iken, 2000'li yýllarýn baþýnda baþlayan yenileme çalýþmalarý son yýllarda 

meyvelerini vermeye baþlamýþtýr. 

Türkiye'nin Avrupa Birliði'ne Katýlým Ortaklýðý Belgesine göre, ulusal 

program gereði AB müktesebatýna uyum sürecinde çýkarýlan ve 

yürürlüðe konulan direktiflerde temel yaklaþým üç ana baþlýkta 

toplanabilir: 

1. Tüm tehlikelerin deðerlendirilmesi, 

2. Risk deðerlendirmesi yapýlarak, önceliklerin belirlenmesi, 

3. Tüm çalýþanlarýn katýlýmý. 

Avrupa Birliði'ne giriþ fasýllarýnýn arasýnda yer alan Ýþ Saðlýðý ve 

Güvenliði konularý, bu alandaki kurumsal yapýlarýn güçlendirilmesi 

çalýþmalarýný baþlatmýþ ve sonuçta ülkemize batýlý ülkeleri yakalama 

þansýný vermiþtir. 

Özetlenen perspektifle hazýrlanan Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði mevzuatý, bu 

alandaki kurumsal yapýlarýn güçlendirilmesi çalýþmalarýný baþlatmýþ ve 

sonuçta ülkemize batýlý ülkeleri yakalama þansýný vermiþtir. 

Bu þekilde uluslararasý normlara uygun yenilenen Ýþ Saðlýðý ve 

Güvenliði mevzuatý gerek devlet ve gerekse de özel kurumlarýn 

hepsini baðlayýcý çok yeni hükümler getirmiþtir. 

Bu çalýþmada, çalýþma hayatýmýzý yakýndan ilgilendiren ve son noktasý 

“Ýþ Güvenliði Uzmanlýðý” olarak adlandýrýlabilecek geliþmeler 

özetlenmeye çalýþýlacaktýr. 

89

YAEM 2010 


Ýþ Kazalarýnýn Azaltýlmasýnda Endüstriyel Güvenlik 

Uygulamalarýnýn Önemi ve Bu Uygulamalarda Ülkemizin 

Bulunduðu Noktanýn Diðer Ülkelerle Karþýlaþtýrmalý Bir Analizi 

Ahmet Mümtaz Tuðluhan, Melih Diker, Mehmet Emir Memik, Burcu 

Toker Ersöz 

Girne Amerikan Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Girne - 

K.K.T.C. 

Dünyada her yýl milyonlarca iþ kazasýnýn yaþandýðý bilinen bir 

gerçektir. Bu kazalarda, ne yazýktýr ki, yüksek sayýlarda çalýþan kaybý, 

sakatlýðý ve çalýþanlarýn iþ görememe sonuçlarý ortaya çýkmakta; buna 

raðmen pek çok ülkede bu konudaki önleyici yaklaþýmlara yönelimin 

son derece sýnýrlý olduðu gözlenmektedir. 

Aslýnda iþ kazalarýnýn %98'inin tamamen önlenebilir olma istatistiksel 

gerçeðinden yola çýkýlarak, çalýþmamýzda, endüstrileþmiþ ve modern 

bir üretim dünyasýnda Endüstriyel Güvenlik önlem, prosedür ve 

yasalarýnýn özellikle ülkemizdeki uygulanma düzeyleri araþtýrýlmýþ; 

yýllýk iþ kazasý rakamlarýnýn oransal olarak sonuç daðýlýmlarý, 

istatistiksel analiz yöntemleriyle deðerlendirilmiþtir. Ayný zamanda bu 

deðerlendirmeler, OHSAS standartlarýnýn uygulandýðý diðer ülkelerle 

karþýlaþtýrýlmýþ, Türkiye'nin global bazda tam olarak hangi noktalarda 

olduðu belirlenmeye çalýþýlmýþtýr. 

Ýþ Kazalarýnýn Azaltýlmasýnda HTEA Uygulamalarýnýn 

Karþýlaþtýrýlmasý 

Yusuf Sait Türkan 

Beykent Üniversitesi, Mühendislik Mimarlýk Fakültesi, Endüstri 


Hata Türü Etki Analizi (HTEA), özellikle üretim sektöründe arýza 

etkilerinin azaltýlmasýna yönelik bir kalite geliþtirme yöntemi olarak 

kullanýlmaktadýr. Son yýllarda Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði konusunda da 

HTEA'dan sýklýkla yararlanýldýðý görülmektedir. Bu çalýþmalarýn 

birçoðunda 

90

YAEM 2010 


Risk Öncelik Sayýsý (RÖS)'ün belirlenmesinde, kazalarýn þiddeti, sýklýðý 

ve saptanabilirliðine ait farklý sabit deðerlerden yararlanýlmaktadýr. 

Örneðin kazanýn þiddeti belirlenirken, iþ kazasýnýn ölümle sonuçlanma 

riskinin çok yüksek olmasý durumunun rakamsal deðeri 10 ile ifade 

edilmektedir. Son yýllarda yapýlan bazý çalýþmalarda ise bu hazýr 

rakamsal deðerler yerine, bulanýk modeller tercih edilmektedir. Bu 

çalýþmada Ýþ kazalarýnýn azaltýlmasý konusunda HTEA'nýn kullanýldýðý 

çalýþmalar deðerlendirilerek çözüm yöntemleri arasýndaki farklýlýklar 

incelenmiþ, yöntemlerin avantaj ve dezavantajlarý tartýþýlmýþtýr. 

91

Ç3-10 

YAEM 2010 

Veri Madenciliði 2: Yöntemler 

30 Haziran 2010 / 15:30 - 17:00 


Oturum Baþkaný: Enes Eryarsoy 


Ýkili Sýnýflandýrma Problemleri Ýçin Öznitelik Seçiminde Yapay 

Baðýþýklýk Sistemleri Sezgiselinin Kullanýlmasý 

1 2 2 

Alper Ünler , Altuð Kayýþoðlu , Metin Durmaz 

1 Kara Kuvvetleri Komutanlýðý Personel Bilgi Yönetim Sistemleri Bölümü 

2 Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü 

Veritabanlarýndaki kayýt sayýlarýnýn hem yatay hem de dikey olarak 

devasa boyutlara ulaþmasý sonucunda, veriyi daha kýsa sürede analiz 

ederek bilgiye ulaþma konusundaki çalýþmalar da yoðunlaþmýþtýr. 

Sýnýflandýrma problemi veri madenciliði alanýndaki önemli 

problemlerden birisidir. Veri boyutunun çok yüksek olmasý, 

sýnýflandýrma probleminin kabul edilebilir zamanda çözülmesini 

engellemektedir. Bu nedenle, veriyi tanýmlayan öznitelik kümesi ön 

iþlemden geçirilerek, sýnýflandýrma özelliði en yüksek olan 

özniteliklerin seçilmesinden sonra sýnýflandýrma metodunun 

uygulanmasý gerekmektedir. Öznitelik seçimi problemi uzun yýllardýr 

üzerinde çalýþýlmakta olan bir eniyileme problemidir. Problem NP-zor 

bir problem olmasý nedeniyle çözümünde sezgisel yöntemlerden 

yararlanýlmaktadýr. Yapay Baðýþýklýk Sistemleri (YBS), canlýlarýn 

baðýþýklýk sistemlerinin çalýþma prensibinden esinlenerek geliþtirilmiþ, 

birincil fonksiyonu kendisinden olmayaný ayýrt ederek yabancý 

organizma ve maddelerle savaþmak olan hücresel ve moleküler 

bileþenlerdir. YBS mühendislik alanýnda karmaþýk problemlerin 

çözümünde son yirmi yýldýr kullanýlmaktadýr. Öznitelik seçimi 

probleminin çözümünde tabu arama, genetik algoritmalar, parçacýk 

sürü eniyileme vb. gibi sezgiseller daha önceki çalýþmalarda 

kullanýlmýþtýr. Bu çalýþmada, ikili sýnýflandýrma problemlerinde öznitelik 

seçiminde YBS sezgisel yönteminin kullanýlmasý ele alýnmýþtýr. Yapýlan 

testlerde geliþtirilen sezgisel yöntemin eþdeðer yöntemler ile rekabet 

edebilen sonuçlar ürettiði gözlemlenmiþtir. 

92

YAEM 2010 


Doðrudan Pazarlama Modelleri Ýçin Sýnýflandýrma 

Yöntemlerinin Karþýlaþtýrýlmasý 

1 1 1 1 

Ekrem Duman , Yeliz Ekinci , Aydýn Tanrýverdi , Natali Maya Kan , 

2 

Ferhat Yücel 

1 

Doðuþ Üniversitesi, Ýstanbul 

2 Intertech A.Þ., Ýstanbul 

Doðrudan pazarlama, aracý bir medya kullanmadan, þirketlerin 

mesajlarýný doðrudan tüketicilerine iletmesi aktivitelerinin tümü olarak 

tanýmlanmaktadýr. Firma müþterilerinin belirli bir ürünü alma/almama 

durumunu tahmin etmeye yönelik sýnýflandýrma problemi doðrudan 

pazarlama konularýndan biridir. Bu tür problemler, verideki sýnýflar 

arasý farklýlýk nedeniyle veri madenciliði alanýnda ilgi çeken bir konu 

olmuþtur. Dolayýsýyla, tahmin gücü yüksek model kurmak literatürde 

önemli bir araþtýrma alaný olarak ortaya çýkmýþtýr. Bu çalýþmada bir 

banka müþterilerinin verileri farklý dengelerde birleþtirilmiþ ve lojistik 

regresyon, yapay sinir aðlarý, otomatik ki-kare etkileþim belirleyicisi 

(CHAID) yöntemleri kullanýlarak deneyler yapýlmýþtýr. Doðrudan 

pazarlama kararlarý verilirken, sýnýflandýrma performansýnýn üst 

yüzdeliklerde en yüksek olmasý beklentisinden yola çýkýlarak; en üst 

yüzde bir, beþ ve onluk dilimlerdeki model performanslarý ölçülmüþtür. 

Ýliþki Kurallarýnýn Çizge Olarak Görselleþtirilmesi 

1 1 2 1 

Gürdal Ertek , Fatih Çakmak , Ayhan Demiriz , Enes Eryarsoy 

1 

Sabancý Üniversitesi, Mühendislik ve Doða Bilimleri Fakültesi, Ýstanbul 

2 Sakarya Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü, Sakarya 

Ýliþki madenciliðinde temel bir problem elde edilen iliþki kurallarýnýn ve 

sýk görülen ürün kümelerinin analizinin zorluðudur. Bunun için 

kullanýlabilecek bir yok bilgi görselleþtirmesidir ve bu çalýþmada çizge 

görselleþtirmesi yaklaþýmý uygulanmýþtýr. 600 kiþi üzerinde 

gerçekleþtirilen bir anketteki her bir deneðin belirttiði tercih kümesi 

bir iþlem olarak düþünülerek pazar sepeti analizi gerçekleþtirilmiþtir. 

Apriori algoritmasý ile elde edilen sýk görülen ürün kümelerinin her biri 

birer daire ile gösterilmiþ, ve destek deðerleri dairelerin alaný ile temsil 

edilmiþtir. Önerilen görselleþtirmenin çok ilginç desenleri ortaya 

çýkarttýðý ve operasyonel politikalarýn belirlenmesine katký saðladýðý 

görülmüþtür. 

93

YAEM 2010 


Veri Madenciliðinde Kaba Küme Teorisi Kullanýmý 

1 2 

Mert Bal , Alp Üstündað 

1 Yýldýz Teknik Üniversitesi, Matematik Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 


Günümüzde, bilgisayar yazýlým ve donanýmýndaki hýzlý geliþmelere 

baðlý olarak çok büyük veri tabanlarýnýn veri depolama kapasitelerinin 

artmasý, veri tabanlarýnda saklý olan yararlý örüntülerin madenciliðini 

ve kullanýlmasýný çok önemli bir araþtýrma alaný haline 

dönüþtürmüþtür. Veritabanlarýnda depolanan verilerin hýzlý bir þekilde 

artmasýna paralel olarak verinin etkin bir þekilde kullanýlmasý problemi 

ortaya çýkmýþtýr. Depolanan bu veriler arasýndaki ilginç ve yararlý 

örüntülerin veya kurallarýn keþfedilmesi için veri madenciliði teknikleri 

kullanýlmaktadýr. Verilerin eksik, hatalý vb. olmasý durumunda 

veritabanlarýndan bilgi keþfi sürecinde elde edilen sonuçlar da tutarsýz 

ve anlamsýz olacaktýr. Kaba küme teorisi, belirsizlik ve eksik veri 

olmasý gibi durumlarda veri madenciliði ve zeki veri analizinde 

kullanýlan yeni bir matematiksel yaklaþýmdýr. Bu yaklaþým, yapay zekâ, 

özellikle de makine öðrenmesi, karar analizi, uzman sistemler ve 

tümevarýmsal muhakeme içerisinde büyük öneme sahiptir. 

Zeki veri analizinde kaba küme yaklaþýmýnýn birçok önemli avantajý 

bulunmaktadýr. Bunlardan bazýlarý, minimal veri kümeleri bulmasý, 

verideki gizli örüntüleri bulmak için verimli algoritmalar saðlamasý, 

verinin anlamlýlýðýný deðerlemesi, veriden karar kuralý kümeleri 

üretmesi ve elde edilen sonuçlarýn açýk bir þekilde yorumlanabilmesi 

þeklinde sýralanabilir. Son yýllarda, kaba küme teorisi mühendislik, 

bankacýlýk, týp, ilaç bilimi vb. çeþitli alanlarda yaygýn bir þekilde 

kullanýlmaktadýr. 

Bu çalýþmada, kaba kümeler teorisinin matematiksel temellerinden 

bahsedilmiþ ve veri madenciliði ile ilgili örnek bir uygulama verilmiþtir. 

94

Ç3-11 

YAEM 2010 

Yerleþim Analizi 2: Genel 2 

30 Haziran 2010 / 15:30 - 17:00 


Oturum Baþkaný: Barbaros Tansel 


Kýsmi Kapsamanýn Olduðu Durumlarda Ýki Amaçlý Kapasite 

Sýnýrlý Yerleþim Problemi Ýçin Tercih Tabanlý Genetik Algoritma 

Berk Orbay, Esra Karasakal 


Bu çalýþmada, sýnýrlý kapasiteye sahip tesislerin sayýsýnýn minimize ve 

kapsanan toplam talebin maksimize edilmesinin amaçlandýðý bir 

yerleþim problemi ele alýnmýþtýr. Tesis noktalarýndan belirli bir uzaklýða 

kadar olan talep noktalarýnýn tam olarak kapsandýðý, bu uzaklýktan 

sonra tesislerin kapsama seviyelerinin doðrusal olarak azaldýðý 

varsayýlmýþtýr. 

Bu problemin çözümü için tercih tabanlý, etkileþimli bir genetik 

algoritma geliþtirilmiþtir. Genetik algoritmada, karar vericinin olurlu iyi 

sonuçlarla olurlu olmayan iyi sonuçlarý karþýlaþtýrmasý istenmektedir. 

Karar vericinin tercihleri yardýmýyla güncellenen doðrusal bir fayda 

fonksiyonu kullanýlarak karar vericinin en çok tercih ettiði çözüme 

yaklaþýlmaktadýr. Önerilen genetik algoritma, rassal olarak tanýmlanan 

çeþitli büyüklükteki problemler üzerinde test edilmiþtir. 

Tesis Yerleþiminin ve Üretim Operasyonlarýnýn Simülasyon ile 

Analizi 

Esra Ergen, Merve Þahin, Merve Zencirkýran, Ayþe Cilacý Tombuþ 

Maltepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði, 

Ýstanbul 

Bu çalýþmada bir tekstil fabrikasýnýn yerleþim planý çýkartýlarak 

hammaddelerin, yarý mamullerin ve ürünlerin tesis içerisinde bölüm içi 

ve bölümler arasý akýþlarý tespit edilmiþtir. Bu akýþlarýn rotalarý ve 

süreleri bir simülasyon programý yardýmýyla görselleþtirilmiþtir. 

Üretimdeki verimliliði etkileyen en önemli faktörlerden biri de çevrim 

hýzýdýr. 

95

YAEM 2010 


Çevrim hýzý azaldýkça üretim miktarý, verimlilik, üretim hýzý, iþçi 

performansý artmaktadýr. 

Gerek iþletmenin genel yerleþimi açýsýndan gerekse ünitelerin içindeki 

makinelerin yerleþimi açýsýndan çevrim hýzýný artýran etkenler tespit 

edilmiþtir. Ünitelerin kendi içerisinde bulunduklarý alaný verimli 

kullanamamalarý, istif alanlarýnýn doðru kullanýlmamasý da çevrim 

hýzýný etkileyen faktörler arasýndadýr. Bu çevrim süreleri, her bir bölüm 

içerisinde ayrý ayrý ve tüm bölümler arasýnda olmak üzere 

belirlenmiþtir. Her bir bölümün makine yerleþim planlarý ve bölümlerin 

katlara göre yerleþim planlarý Autocad programý ile çizilmiþtir. 

Dikimhane ünitesinde hücresel üretim tekniði kullanýlmasý ile çevrim 

süresi azaltýlmýþtýr. Ýþletmede yapýlan anketler sonucunda çalýþanlarýn 

yerleþim planýndan memnun olmadýklarý belirlenmiþtir. Yapýlan 

iyileþtirmeler ve azaltýlan çevrim hýzlarý sonucunda iç müþteri 

memnuniyeti de arttýrýlmýþtýr. Toplanan veriler ve çýkartýlan yerleþim 

planlarý sonucunda bir simülasyon programý yardýmýyla bu akýþlar 

analiz edilmiþ ve görselleþtirilmiþtir 

P-Ortanca Probleminin Yeni Bir Çok Malzemeli Akýþ Modeli ile 

Çözülmesi 

1 2 

Ýbrahim Akgün , Barbaros Tansel 

1 Kara Harp Okulu, Ankara 

2 Bilkent Üniversitesi, Ankara 

P-ortanca problemi, talep noktalarý ile talep noktalarýna en yakýn 

tesisler arasýndaki mesafelerin aðýrlýklý toplamýný en küçükleyecek 

þekilde, bir serim üzerinde P adet tesisin yerleþtirilmesini içerir. Bu 

çalýþmada, P-ortanca problemi için, çok malzemeli akýþ tabanlý yeni bir 

model sunulmaktadýr. Yeni model, literatürde yer alan bazý test 

problemleri kullanýlarak test edilmiþtir. Test sonuçlarý, önerilen 

modelin, literatürde ön plana çýkan yaklaþýmlardan daha iyi sonuçlar 

verdiðini göstermiþtir. 

96

YAEM 2010 


Sýnýrlý Sýðalý Çok Mallý Yerleþtirme ve Atama Problemi için Alt 

Sýnýr ve Üst Sýnýr Bulma Yöntemleri 

1 2 1 

M. Hakan Akyüz , Ý. Kuban Altýnel , Temel Öncan 

1 Galatasaray Üniversitesi Mühendislik ve Teknoloji Fakültesi, Endüstri 


2 Boðaziçi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


Sýnýrlý sýðalý çok mallý yerleþtirme ve atama problemi, sýða sýnýrlý I adet 

tesisi, J adet alýcýnýn K tür mala olan istemlerini karþýlayacak þekilde, 

tesisleri alýcýlara baðlayan yollar üzerindeki taþýma kýsýtlarýný 

aþmayacak ve toplam taþýma giderini enazlayacak biçimde, düzlemde 

yerleþtirmeyi amaçlamaktadýr. Bu bir dýþbükey olmayan eniyileme 

problemidir. Alýcý yerleri ve istemleri ile her mal türü için tesis 

sýðalarýnýn önceden bilindiði varsayýlmýþtýr. Taþýma giderleri alýcýlar ve 

tesisler arasýndaki uzaklýkla orantýlýdýr. Ele alýnan problem için çeþitli 

alt sýnýr ve üst sýnýr bulma dizgi iþlemleri önerilmiþtir. Önerilen 

yöntemler rassal olarak üretilen denek problemleri üzerinde 

karþýlaþtýrýlmýþ ve elde edilen sonuçlar sunulmuþtur. 

97

Ç4-P 

YAEM 2010 


PANEL: Saðlýk Sisteminde Sorunlar ve Çözüm Yollarý 

30 Haziran 2010 / 17:15 - 18:45 


Panel Yöneticisi: Prof. Dr. Vedat Verter, McGill Üniversitesi 

Dr. Tuðba Çayýrlý, Özyeðin Üniversitesi 

Panel Üyeleri: Prof. Dr. Süleyman Görpelioðlu, T.C. Saðlýk 

Bakanlýðý Aile Hekimliði Koordinatörlüðü 

Dr. Hasan Kuþ, Genel Direktör, Özel Anadolu 

Saðlýk Merkezi Hastanesi, Gebze 

Bu panelde, Türkiye ekonomisinde önemi gitgide artan saðlýk 

sektöründe yaþanan genel problemler tartýþýlacaktýr. Dünyada ve 

ülkemizde saðlýk sektörü uygulamalarýna yönelik bilimsel 

araþtýrmalarýn artýþýna paralel olarak, endüstri mühendisliði/yöneylem 

araþtýrmasý tekniklerinin saðlýk sistemlerinde verimliliði ve kaliteyi 

iyileþtirmeye yönelik rolü son derece önem kazanmaktadýr. Saðlýk 

alanýnda karar verici ve uygulayýcý olarak yer alan konuþmacýlarýmýzýn 

potansiyel çözümlere yönelik deðerli fikirlerini paylaþtýklarý bu panelin 

amacý bu alandaki araþtýrmalara ýþýk tutmak ve dolayýsýyla teori ile 

pratik arasýndaki baðý güçlendirmektir. 

98

Ç4-02 

YAEM 2010 


Çok Amaçlý Karar Verme 3: AHP ve ANP 2 

30 Haziran 2010 / 17:15 - 18:45 


Oturum Baþkaný: Zeki Ayað 

Keskin Niþancý Seçim Süreci Ýçin Bir Model Önerisi 

1 2 

Mehmet Kabak , Serhat Burmaoðlu 

1 Kara Harp Okulu, Sistem Yönetim Bilimleri Bölümü, Yöneylem 

Araþtýrmasý Ana Bilim Dalý, Ankara 

2 Kara Harp Okulu, Sistem Yönetim Bilimleri Bölümü, Sayýsal Yöntemler 

Ana Bilim Dalý, Ankara 

Keskin niþancýlarýn rolü silahýn icat edildiði günden itibaren etkisini 

göstermekte ve savaþ durumunda bir kuvvet çarpaný olarak ortaya 

çýkmaktadýr. Keskin niþancýlarýn kullanýmý ile ilgili yapýlan araþtýrmalar 

sürece silah (namlu, mühimmat, rüzgâr ölçer, basýnçölçer, GPS, v.b.) 

sistemlerinin kalitesinin, eðitim sisteminin etkinliðinin ve personelin 

kiþisel ve niteliksel özelliklerinin dâhil olduðunu göstermektedir. Bu 

çalýþmada sürecin son ve en önemli unsuru olduðu düþünülen keskin 

niþancý personelinin seçimi konusu ele alýnmýþtýr. Personel seçimi 

literatür araþtýrmasý sonucunda yirmi sekiz kriter belirlenmiþ ve analiz 

neticesinde adaylar arasýndaki farklýlýðý ortaya koyacak on yedi kriter 

üç kümede gruplandýrýlmýþtýr. Kriterler arasýndaki tek taraflý veya 

karþýlýklý iliþkiler tespit edildikten sonra Analitik Þebeke Yöntemi (ANP) 

ile uzman görüþleri kullanýlarak kriterler önceliklendirilmiþtir. Adaylarýn 

nicel özellikleri uygulamalarla, nitel özellikleri ise bir komisyon 

tarafýndan deðerlendirilerek adaylar arasýnda sýralama yapýlmýþtýr. 

Çalýþmanýn literatürde karþýlaþýlmayan keskin niþancý seçimi 

konusunda önemli bir katký saðlayacaðý ve milyarlarca dolar 

harcanarak tedarik edilen silahlarýn kullanýcýlarýnýn seçiminde bilimsel 

bir yöntemin kullanýlmasýna imkân tanýyacaðý deðerlendirilmektedir. 

99

YAEM 2010 


Analatik Þebeke Süreci Yöntemi Kullanýlarak Alýþveriþ Merkezi 

Yer Seçimi 

Metehan Has, Ýrem Taþkýran, Merlin Türkyýlmaz, Zeki Ayað, Funda 

Samanlýoðlu, Ahmet Yücekaya 

Kadir Has Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

Günümüzde zorlaþan hayat koþullarý ve rekabet artýþýnýn, belirli bir 

kuruluþun yer seçiminde, iþletme karlýlýðý ve etkinliði açýsýndan büyük 

önemi olduðu görülmektedir. Bu gibi stratejik kararlarýn alýnmasýnda, 

karar vericiler genellikle birçok amaç ve kriter arasýndaki öncelikler ve 

etkileþimleri göz önüne almak ve hesaba katmak zorundadýr. Önemli 

bir þehir olan Ýstanbul, her sene pek çok ilden göç almakta ve nüfusu 

giderek artmaktadýr. Nüfustaki bu artýþa paralel olarak mevcut 

alýþveriþ merkezleri dolup taþmakta, insanlarýn ihtiyaçlarýný 

karþýlamakta yetersiz kalmaktadýrlar. Bu nedenle yeni alýþveriþ 

merkezleri açýlmakta ve aralarýndaki rekabet artmaktadýr. Rekabet 

ortamýnda yeni açýlacak olan alýþveriþ merkezinin karlýlýk ve etkinlik 

açýsýndan, yer seçimi çok önemli olmaktadýr. Yapýlan araþtýrmalara 

göre Ýstanbul'da alýþveriþ merkezi yer belirlemesine yönelik bu türde 

çalýþma çok fazla yapýlmamýþtýr. Çalýþmamýzda, Ýstanbul'daki alternatif 

ilçeler arasýnda yer seçimi yapabilmek için uygun kriterler belirlenecek 

ve bir çoklu karar verme yöntemi olan Analitik Þebeke Süreci (ASS) 

ile sorunun çözümüne gidilecektir. ASS, her türlü etkileþim ve geri 

bildirimi içermesinden dolayý daha gerçekçi karar vermeyi 

saðlamaktadýr. Ayrýca, karar verme aþamasýnda nicel faktörlerin 

yanýnda nitel faktörlerin de kullanýlmasý sebebiyle oldukça etkilidir. 

Teknik, özellikle kriterlerin ve alternatiflerin fazla olduðu durumlarda 

saðlýklý ve tutarlý karar verme için önem taþýmaktadýr. 

Karar Verici Aðýrlýklý Bulanýk AHP Grup Karar Verme Yöntemi 

Serkan Gümüþ, Özkan Bali 

Kara Harp Okulu, Ankara 

Çok kriterli karar verme tekniði olan bulanýk AHP, grup halinde verilen 

karar problemleri için çok sayýda çalýþmada kullanýlmýþ ve geçerliliðini 

kanýtlamýþtýr. Bugüne kadar yapýlan çalýþmalarda gruptaki karar 

vericilerin aðýrlýklarý eþit kabul edilerek bulanýk AHP yöntemi 


100

YAEM 2010 


Ancak grup içerisindeki bazý karar vericilerin uzmanlýk alanlarýnýn 

öneminin adaylarýn seçiminde daha etkili olduðu gözlenmiþ ve bu 

durumun bulanýk AHP yöntemine dahil edilmesi ihtiyacý ortaya 

çýkmýþtýr. Bu çalýþmada her bir karar verici için bir aðýrlýk belirlenerek 

bulanýk AHP yönteminde grup karar vermenin etkisi incelenmiþtir. Bu 

yöntem, örnek bir personel seçimi problemi üzerinde uygulanmýþtýr. 

Özel Ýlköðretim Okulu Seçimi Ýçin Çok Kriterli Karar Destek 

Modeli 

Adil Baykasoðlu, Zeynep Didem Unutmaz Durmuþoðlu 

Gaziantep Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Yöneylem Ana 

Bilim Dalý, Gaziantep 

Nüfus artýþýndaki ivmelenmeye karþýn, iþ olanaklarýnýn görece kýsýtlý 

kalmasý; iþ-gücü talebinin karþýlanmasýnda yoðun bir rekabetin ortaya 

çýkmasýna neden olmuþtur. Ýþ dünyasýnda adaylarý birbirinden farklý 

kýlan belirleyici unsurlardan birisi; kiþilerin eðitimleri sonucu elde 

ettikleri bilgi ve beceriler olmuþtur. Bu baðlamda; aileler, 

ilköðretimden baþlayarak eðitimle saðlanabilecek tüm beceri ve 

bilgilerin kazanýlabilmesi için “doðru okulun tercih edilmesi” gibi 

önemli bir kararla karþý karþýya kalmýþtýr. Çok sayýda özel-eðitim 

kurumunun varlýðý, bu kurumlarýn farklý kalitede ve deðiþik fiyat 

seçenekleriyle hizmet vermeleri; seçim yapmayý karmaþýk bir hale 

getirmiþtir. Bu çalýþmada, özel ilköðretim okullarý arasýndan rasyonel 

seçim yapmaya destek saðlayabilmek için “çok kriterli-melez” bir 

karar verme modeli önerilmiþtir. Bu modelin oluþturulmasýndaki ilk 

aþama; okul seçiminde etkili olan faktörlerin ve bu faktörlerin 

arasýndaki temel iliþkilerin belirlenmesi olmuþtur. Bu amaçla Gaziantep 

ilinde bulunan özel-ilköðretim okullarý ve bu okullarýn yönetici ve 

öðretmeleriyle birebir görüþmeler yapýlmýþtýr. Bu uzmanlarýn da 

yardýmý ile belirlenen temel faktörler ve faktör etkileþimleri DEMATEL 

(DEcision-MAking Trial and Evaluation Laboratory) ve ANP (Analitik Að 

Süreci) teknikleri kullanýlarak modellenmiþtir. Daha sonra modelinin 

uygulanmasýna örnek oluþturmak için anket çalýþmasý gerçekleþtirilip 

okullarýn deðerlendirmesi ve okul tercihlerin sýralanmasý gösterilmiþtir. 

Özel-ilköðretim okul seçimi probleminin karmaþýk yapýsý, kriterlerin 

karþýlýklý etkileþimleri ve çok fazla kriterin var olmasýna karþýn, 

önerilen modelin gerçekçi sonuçlar ürettiði gözlemlenmiþtir. 

101

Ç4-03 

YAEM 2010 


Ýnovasyon ve AR-GE 3: Ýnovasyon Yönetimi 

30 Haziran 2010 / 17:15 - 18:45 



Oturum Baþkaný: Kemal Kýlýç 

TEB'in Ýnovasyon Yolculuðu 

Nilsen Altýntaþ 

Türk Ekonomi Bankasý, Grup Ýnovasyon 

Özellikle son yýllarda rekabetin hýzla arttýðý bankacýlýk sektöründe 

rekabet avantajý kazanmak ve farklýlaþmak için inovasyonu seçen TEB, 

bu konudaki çalýþmalarýna sektöre de öncülük ederek “Yenilikçilik ve 

Yaratýcýlýðýn Kurum Kültürü olarak benimsenmesi ve ekonomik getirisi 

olan farklý ürün ve hizmetlerin oluþturularak sürdürülebilir rekabet 

avantajýnýn kazanýlmasý” hedefiyle 2007 yýlýnda baþladý. “Hedefe Giden 

Yolda Önüne Engeller Çýkar !O zaman Ýcat Çýkar” sloganýyla yola çýkan 

TEB halen çalýþmalarýna devam etmektedir. Yola çýkarken “Sürekli ve 

Kendiliðinden Ýnovasyon Yapabilen Bir Kurum Kültürünün 

Oluþturulmasý” amacýný güden TEB, 3 yýllýk inovasyon yolculuðu 

boyunca yerel ve uluslararasý düzeyde konu ile ilgili birçok ödüller 

kazandý, uluslarasý firmalar tarafýndan referans olarak gösterilerek 

çalýþmalarý hakkýnda vaka analizleri hazýrlandý. 

TEB'in Ýnovasyon Yolculuðu'nu boyunca yaþadýklarýný, öðrendiklerini 

TEB Ýnsan Kaynaklarý Genel Müdür Yardýmcýsý Nilsen Altýntaþ 

Yaem2010'un deðerli konuklarý ile paylaþacak. 

Ülkelerin Ýnovasyon Performanslarýnýn Bayes Nedensel Aðlarý 

ile Analizi 1 2 1 3 

Þule Önsel , Emel Aktaþ , Füsun Ülengin , Gündüz Ulusoy , Özgür 

2 

Kabak 

1 Doðuþ Üniversitesi, Ýstanbul 

2 Ýstanbul teknik Üniversitesi, Ýstanbul 

3 Sabancý Üniversitesi, Ýstanbul 

Bu çalýþmada ülkelerin inovasyon alanýnda gösterdikleri performanslarý 

Bayes Nedensel Aðlarý kullanýlarak senaryo temelli bir yaklaþýmla 

102

YAEM 2010 


incelenmeye çalýþýlmýþtýr. Bunun için öncelikle European Innovation 

Scoreboard (EIS) tarafýndan kullanýlan inovasyonla ilgili bileþenler, bir 

çalýþtay yardýmýyla gözden geçirilmiþ, söz konusu bileþenlere gerekli 

eklemeler/düzeltmeler yapýlmýþtýr. Çalýþtay sonucunda ulaþýlan bileþen 

listesi EIS'in de önerdiði þekilde “Ýnovasyon güdümleyicileri”, “bilgi 

üretimi”, “inovasyon & giriþimcilik”, “uygulamalar” ve “entelektüel 

sermaye” olarak adlandýrýlan 5 grup altýnda toplanmýþtýr. 

Ülkelerin inovasyon performanslarýný etkilediði düþünülen bileþenlerin 

birbirinden baðýmsýz düþünülmesi mümkün deðildir. Tüm bileþenlerin 

birbirleriyle etkileþim halinde olduklarý, her bir unsurun bir diðeri 

üzerinde etkisi olduðu açýktýr. Bu iliþkilerin incelenebilmesi ve ülkelerin 

inovasyon performanslarýný arttýrmak için hangi bileþenlerde ne gibi 

deðiþiklikler yapmalarý gerektiðini analiz edebilmek amacýyla ikinci bir 

çalýþtayla bileþenler arasý iliþkiler belirlenmiþtir. Bu çalýþmada 

deðiþkenler etkiledikleri ve etkilendikleri durumlar dikkate alýnarak 

girdi – ara – çýktý deðiþkenler þeklinde sýnýflanmýþ ve harita hiyerarþik 

bir yapýda tekrar ele alýnmýþtýr. Daha sonra ise söz konusu yapýnýn, 

nedensel haritalarýn olasýlýk tablolarýyla bütünleþtirilmiþ hali olarak 

tanýmlanabilecek Bayes Nedensel Aðlarýna dönüþtürülmesi için 

bileþenlerin birbirleriyle olan iliþkilerine olasýlýk tablolarý eklenmiþtir.Bu 

çalýþma, politika üreticilerin bir ülkenin inovasyon performansý 

düzeyinde bir iyileþtirme gerçekleþtirebilmeleri için izlemeleri gereken 

stratejiler kolaylýkla belirlenebilmesine ýþýk tutacak bir yol haritasý 

olacaktýr. 

Dünyada Ýnovasyon Stratejisine Genel Bir Bakýþ ve Ulusal 

Ýnovasyon Giriþimi'nin Türkiye için Ýnovasyon Stratejisine 

Yaklaþýmý 

Selçuk Karaata 

TÜSÝAD-Sabancý Üniversitesi Rekabet Forumu 

Ekonomik performans ve sosyal geliþmiþlik konusunda inovasyonun 

uzunca bir süredir merkezi bir konumu olduðu kabul edilmektedir. 

Geçtiðimiz dönemlerde inovasyon sadece teknoloji alanýnda 

uygulanabilir bir unsur olarak düþünülmüþtü. Halbuki örgütsel 

deðiþim, pazarlama ve tasarým alanýnda inovasyonun 

gerçekleþebileceði algýlandý. Bu deðiþikliklerin ise verimlilik artýþý ve 

deðer yaratma üzerinde pozitif katkýsý olduðu bilinmektedir. 

1103

YAEM 2010 


Teknolojinin daha da ötesinde bazý alanlarda inovasyon 

yapýlabileceðinin algýlanmýþ olmasý, inovasyonun daha geniþ alanlarda 

uygulama þansý bulduðu ve benimsendiðine dair düþünceyi pekiþtirdi. 

Dünyanýn bugün baþbaþa kaldýðý sorunlarýn artýk sýnýrlarý yoktur. Bu 

sorunlarýn bir bölümü iklim deðiþimi-küresel ýsýnma, saðlýk, gýda 

güvenliði ve fakirlik olarak karþýmýza çýkýyor. Bu sorunlarýn çözümü 

daha güçlü inovasyon süreçlerinin varlýðýný ve uluslar arasý iþbirliði 

alanýnda yeni yaklaþýmlara ihtiyaç göstermektedir. OECD tarafýndan 

geliþtirilen strateji, tüm sorunlara tek bir çözümü geliþtirecek biçimde 

deðil, tüm sorunlarý adreslerken de doðrusal-lineer bir yaklaþýmý 

benimsemeyecek biçimde yapýlanmaktadýr. 

Ulusal Ýnovasyon Giriþimi'nin vizyonuna gelince; Türkiye'nin küresel 

inovasyon ekonomisi çerçevesinde; inovasyona dayalý kalkýnmanýn ve 

büyümenin evrensel ve ulusal gereklerini yerine getiren; ülke çapýnda 

inovasyona dayalý fikri mülkiyet odaklý bir ekonomik ve sosyal geliþme 

sürecini gerçekleþtirmeye yönelen; bu hedefe göre kaynak daðýlýmý ve 

örgütlenmeyi saðlayabilen bir ülke haline gelmesi 'ortak vizyon' olarak 

önerilmektedir. 

Bilgisayar Destekli Yenilikçilik: Yazýn Taramasý 

Türkay Dereli, Koray Altun, Alptekin Durmuþoðlu 

Gaziantep Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Gaziantep 

Teknolojideki geliþmeler, deðiþen yaþam tarzlarý ve tüketim biçimleri, 

her sektörde ürün ömrünün kýsalmasýna neden olmaktadýr. Kýsalan 

ürün yaþam döngüleri, yenilikçi olmayanlarýn tutunamayacaðý piyasa 

koþullarýný oluþturmaktadýr. Günümüz müþterisi, ürünleri/hizmetleri 

tercih ederken daha hassas davranmakta ve satýn alacaðý 

ürünlerde/hizmetlerde kalite ve fiyat avantajlarýnýn yaný sýra daha yeni 

ve heyecan verici olaný tercih etmektedir. Yenilik ve deðiþim rüzgârýna 

kapýlmak ya da fýrtýnayý önceden sezip tedbir almak yerine bunu bizzat 

oluþturmak ve yönlendirmek, büyük pasta dilimine sahip olmak için 

kaçýnýlmazdýr. Bu durum ise yenilikçilik ve deðiþimde hýzlý olmayý 

zorunlu hale getirmektedir. Yenilikçilik sürecinde, hýzlanma ve daha iyi 

çözümler sunma, yapýlan teorik çalýþmalar ve bilgi teknolojilerindeki 

104

YAEM 2010 


geliþmeler sayesinde, bilgisayar temelli uygulamalar ile 

gerçekleþtirilebilir konuma gelmiþtir. Son yýllarda, “BDY (Bilgisayar 

Destekli Yenilikçilik)”, yenilikçilik sürecinde bilgisayar temelli 

uygulamalarýn geliþtirilmesine yönelik yapýlan çalýþmalarý kapsayan 

yeni bir araþtýrma alaný olarak karþýmýza çýkmýþtýr. Bu çalýþmada, BDY 

konusunda yapýlan çalýþmalar incelenmiþ, metin madenciliði ve bilgi 

görselleþtirme araçlarý kullanýlarak, “araþtýrma profili çýkarma” olarak 

isimlendirilen zenginleþtirilmiþ yazýn taramasý yapýlmýþtýr. Bu sayede, 

BDY çalýþmalarýnýn büyük resmini görmek mümkün olmuþtur. Bu 

bildirinin amacý, BDY çalýþmalarýnýn konumu hakkýnda bilgi saðlamak 

ve gelecek çalýþmalara ýþýk tutmaktýr. 

105

YAEM 2010 


Ç4-04 

Veri Zarflama Analizi ve Performans Yönetimi 2: Performans 

Ölçümünde Yaklaþýmlar 

30 Haziran 2010 / 17:15 - 18:45 


Oturum Baþkaný: Murat Önder 

Bir Kimya Fabrikasýnda Mevcut Durum Tespiti ve Kapasite 

Hesaplama 

Ceren Sertbaþ, Tuðba Göktaþ, Ayþe Cilacý Tombuþ 

Maltepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri 

Mühendisliði,Ýstanbul 

Bu bildiride bir kimya fabrikasýnda farklý dolum makinelerinin farklý 

ürünleri doldurma kapasiteleri, yapýlan zaman etütleri çalýþmalarýyla 

ölçülmüþtür. Fabrika durum analizleri sonucu bazý çözüm önerileri 

getirilmiþtir. 

Günümüzde teknolojide meydana gelen hýzlý deðiþmeler sonucunda 

gerçek bir kapasite planlamasý ve ölçümü yapabilmek çok zor 

olmaktadýr. Bazý durumlardaki belirsizlikler ve deðiþkenler hesaba 

katýlarak tam kapasitede çalýþmayý etkileyen faktörler göz önüne 

alýnarak kapasite planlamasý ve tahmini yapýlmaktadýr. 

Uygulama gerçekleþtirilen kimya fabrikasýnýn ürünleri Endüstri ve 

Market ürünleri olarak ikiye ayrýlmaktadýr. Bu ürünler de kendi 

aralarýnda mutfak grubu, genel temizlik, çamaþýr grubu ve kiþisel 

bakým olarak gruplandýrýlmýþtýr. 

Fabrikada yapýlan ilk çalýþma fabrika yerleþim planýnýn çýkarýlmasýdýr. 

Daha sonra bazý ürünler için ürün aðaçlarý oluþturulmuþtur. Fabrika içi 

iþ ve bilgi akýþlarý incelenerek, iþ akýþ diyagramý çizilmiþtir. Fabrikada 

gözlemlenen önemli sorunlar tespit edilip, bu soruna sebep olan 

nedenler balýk kýlçýðý diyagramý ile gösterilmiþtir. Bu sorunlarýn belli 

baþlý nedenlerinin personel, makine, malzeme, planlama ve metot dan 

kaynaklandýðý tespit edilmiþtir. Bu çalýþma göz önünde 

bulundurulduðunda üretim hattýnda meydana gelen hatalarýn kayýt 

altýna alýnmadýðý anlaþýlarak çözüm önerisi olarak 'durma neden 

raporu' hazýrlanmýþtýr. 

106

YAEM 2010 


Son olarak fabrikada iþçilere günlük hedef tanýmlanmasý amacýyla, 

yapýlan zaman etütlerine dayanýlarak iþ emirleri oluþturulmuþtur. 

Ayrýca bu zaman etüdü çalýþmalarý kullanarak fabrikada ki kapasite 

planlama hesaplama çalýþmalarý da yapýlmýþtýr. 

TAI Ýçin Geleneksel ve Modern Ýmalat Sistemlerinin 

Karþýlaþtýrmalý Performans analizi 

1 1 1 

Didem Sofuoðlu , Yasemin Türkmen , Zeynep Hanbaba , Ýnanç 

1 2 1 

Eðilmez , Mehmet Pýnarbaþý , Mustafa Yüzükýrmýzý 

1 Kýrýkkale Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü, Kýrýkkale 

2 Hitit Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, 

Çorum 

Bu çalýþmada, TAÝ 'de uygulanmakta olan geleneksel imalat yöntemi 

ile modern bir imalat yöntemi olan Esnek Ýmalat Sistemi simülasyon 

programýnda modellenmiþ, her iki sistemden elde edilen performans 

analiz sonuçlarý kýyaslanmýþtýr. 

Öncelikle, TAÝ' de sistem analizi çalýþmalarý yapýlmýþ mevcut durum 

tespit edilmiþtir. Üretimdeki ürün çeþitliliðinin çok olmasý, hazýrlýk 

sürelerinin ve maliyetlerinin yüksek olmasý, taleplerde meydana gelen 

ani deðiþiklikler gibi problemlere çözüm üretebilmek için TAI' de Esnek 

Ýmalat Sistemi'nin kurulmasý alternatif bir çözüm olarak kullanýlmýþtýr. 

Esnek Ýmalat Sistemi tasarlanýrken, Hollier Metodu ile makine sýrasý ve 

yerleþimi düzenlenmiþ simülasyon deneyleri kullanýlarak performans 

deðerlerinin karþýlaþtýrmasý yapýlmýþtýr. 

Tedarik Zinciri Performansýnýn Ölçümü Ýçin Kullanýlan 

Yaklaþýmlar ve Baþarýlý Performans Ölçümü 

H Kemal Ýlter, Sevinç Üreten 

Baþkent Üniversitesi, Ýktisadi ve Ýdari Bilimler Fakültesi, Ýþletme 


Performans ölçütlerinin üretim iþlemlerini desteklemek amacýyla 19. 

yüzyýlýn sonu ile 20. yüzyýlýn baþlangýcýna kadar dayandýðý 

bilinmektedir. 

107

YAEM 2010 


F.W. Taylor'un iþlemlerin zaman ve hareket etütleri konusundaki 

fikirleri üretim hatlarýnda baþarýyla uygulanmýþtýr. Diðer yandan 

iþletme süreçlerindeki büyük deðiþimler üretimde çalýþanlarýn bireysel 

performanslarý yerine süreçlerin ve süreçleri oluþturan sistemin 

performansýnýn ölçülmesinin daha önemli hale gelmesine neden 

olmuþtur. 

Dengeli Puan Kartý (The Balanced Scorecard), SCOR Model (The 

Supply Chain Council's SCOR Model), Lojistik Puan Kartý (The Logistics 

Scoreboard), Faaliyet-Odaklý Maliyetlendirme (Activity-Based Costing - 

ABC) ve Ekonomik Deðer Analizi (Economic Value Analysis - EVA) gibi 

çeþitli yaklaþýmlar dinamik tedarik zincirlerinin performanslarýnýn 

ölçülmesi ve geliþtirilmesi çalýþmalarýnda kullanýlan belli baþlý teknikler 

olarak göze çarpmaktadýr. Literatürde, bu yaklaþýmlarýn ortak 

özelliklerinin daha belirgin hale getirilmesi ve baþarýlý ölçümün 

gerçekleþtirilmesi için bütünleþtirilmelerinin mümkün olduðuna dair 

fikirler bulunmaktadýr. 

Bu çalýþmada bütünleþik olarak iþ yapan iþletmelerin oluþturduðu 

tedarik zincirlerinin performanslarýnýn geliþtirilmesine yardýmcý olan 

yaklaþýmlarýn tartýþýlmasý ve bu tartýþmanýn bir sonucu olarak 

performans ölçütlerinin belirlenmesi hedeflenmektedir. Çalýþmanýn 

Türk iþletmelerinin dahil olduklarý tedarik zincirlerinin performanslarý 

konusunda önemli olduðu düþünülmektedir. 

Hastane Verimliliðinin Veri Zarflama Analizi ile Üç Büyük 

Þehirde Ölçülmesi: Ýstanbul, Ankara ve Ýzmir 

Murat Önder 

Cumhuriyet Üniversitesi, ÝÝBF, Kamu Yönetimi 

Hastane masraflarýndaki hýzlý artýþ ve hayatýmýzda saðlýðýn 

vazgeçilemez önemi hastanelerde verimliliðin arttýrýlmasý yönünde 

yoðun baský yaratmaktadýr. Daha iyi örnekler ortaya konularak 

etkinsizlikleri belirleyecek ölçütler geliþtirilebilirse büyük maliyet 

tasarrufu elde edilebilir. Bu nedenle, siyasetçiler ve yöneticiler 

hastanelerinin etkinliðini izleme aracý olarak performans 

göstergelerinden faydalanmaya özel ilgi göstermektedirler. 

108

YAEM 2010 


Sýnýr analizi hastane sektöründe verimliliði incelemek için yaygýn 

olarak kullanýlmaktadýr. Sýnýr metodolojisine dayalý Veri Zarflama 

Analizi (DEA) ile ülkemizde hastanelerin verimlilik deðerleri tahmin 

edilecektir. Bu çalýþma Ankara, Ýstanbul ve Ýzmir'deki 70 özel ve kamu 

hastanelerinin ampirik olarak bir performans karþýlaþtýrma sonuçlarýný 

rapor edecektir. Araþtýrma bulgularýnýn yetkililer için saðlýk hizmetleri 

hakkýnda daha iyi kamu politikalarý oluþturmalarýna ýþýk tutacaðý 

umulmaktadýr. Ayrýca bu çalýþma verimlilik karþýlaþtýrmalarýnda ortaya 

çýkan miktar ve kalite ikilemi hakkýnda bazý bulgular ortaya 

koymaktadýr. 

109

Ç4-05 

YAEM 2010 

Yönetim Biliþim Sistemleri 2 

30 Haziran 2010 / 17:15 - 18:45 


Oturum Baþkaný: Sevgi Özkan 


AssocMiner: Dinamik Ýliþki Madenciliði için bir Yazýlým 

Gürdal Ertek, Deniz Demirer, Ersin Hasan Yörük 


Zaman içinde yapýsal deðiþiklikler gösteren verilerin iliþki madenciliði 

ile incelenmesi manuel pek çok iþlem gerektirmekte ve iliþki 

madenciliði yöntemlerinin gerçek hayat uygulamalarýný 

zorlaþtýrmaktadýr. Otomotiv yedek parçalarýnýn satýþ verilerinin 

incelenmesi sýrasýnda yazarlarýn karþýlaþtýðý bu duruma çözüm olarak 

belirtilen zaman aralýklarýnda peryodik aralýklar (gün, hafta, ay, yýl) 

için otomatik olarak iliþki madenciliði gerçekleþtiren bir yazýlým 

geliþtirilmiþtir. AssocMiner isimli bu yazýlým ayný zamanda verilerin 

çizge görselleþtirmelerini de otomatik olarak oluþturmaktadýr. 

Öðrenci Danýþmanlýk Sistemi 

1 2 3 

Yüksel Yurtay , Taner Elmas , Nilüfer Yurtay 

1 Yüksel YURTAY, Sakarya Üniv.Mühendislik Fak. Bilgisayar. Müh.Böl. 

Sakarya 

2 Taner ELMAS, Sakarya Üniv.Mühendislik Fak. Bilgisayar. Müh.Böl. 

Sakarya 

3 Nilüfer YURTAY, Sakarya Üniv.Mühendislik Fak. Bilgisayar. Müh.Böl. 

Sakarya 

Yazýlýmýn stratejik önemi ve üretimin karmaþýk doðasý yazýlým 

mühendisliði disiplinini en aktif araþtýrma ve uygulama alanlarýndan 

biri haline getirmiþtir. Yazýlýmýn çözüm getirdiði karmaþýk ve dinamik 

ortamlarýndan biride eðitim dünyasýdýr. Bu izlenebilirliði yüksek olan 

bu alanda proje üretmek ve devamýný saðlayarak kaliteyi oluþturmak 

günümüzde amaç halini almýþ durumdadýr. 

Bu baðlamda yapmýþ olduðumuz bu proje eðitim dünyasýna katký 

110

YAEM 2010 


niteliðindedir. Üniversite ortamýnda geliþtirilen projemiz, öðrenci ve 

öðretmen eksenindeki ihtiyaçlara çözüm olarak ortaya çýkmýþtýr. 

Projemiz öðrencilerin kiþisel, sosyal ve akademik yardým 

gereksinimleri karþýlamak için tasarlanmýþ ve özellikle yeni 

öðrencilerin üniversite yaþamýna daha kolay uyum saðlamalarýna 

yardýmý amaçlamýþtýr. 

Vatandaþýn E-Devlet Uygulamalarýný Benimsemesini Etkileyen 

Faktörlerin Belirlenmesi 

Yasemin Çetin, Sevgi Özkan 

Orta Doðu Teknik Üniversitesi, Enformatik Enstitüsü, Ankara 

Bilgi ve iletiþim teknolojileri, resmi kurumlarla ilgili iþlemlerde 

vatandaþ ve devlet çalýþanlarýna zaman, maliyet ve etkinlik açýsýndan 

birçok avantaj saðlamaktadýr. Bu avantajlardan faydalanabilmek için 

kurum bazýnda e-devlete dönüþüm hýzla artmakta, bu artýþ e-devlet 

uygulamalarýnýn benimsemesini ve kullanýmýnýn önemini ortaya 

çýkarmaktadýr. E-devlet uygulamalarýnýn baþarýya ulaþmasýnda devlet 

desteði kritik bir faktör olmakla birlikte diðer önemli bir boyut da 

vatandaþtýr. Bilgi ve iletiþim teknolojileri kullanýcýlarýna yüksek 

performans ve etkinlik sunmakta fakat birçok sistem kullanýcýlarýn 

adaptasyon problemleri yüzünden uygun ve yeterli düzeyde 

kullanýlamamaktadýr. Bu baðlamda e-devlete bakýldýðýnda 

vatandaþlarda e-devlet farkýndalýðý ve benimsemesi yaratmadan e- 

devlet uygulamalarýný baþarýya ulaþtýrmanýn bir yolu yoktur. 

Vatandaþýn e-devlet uygulamalarýyla ilgili farkýndalýðý ve 

benimsemesini belirleyebilmek için bu yeni teknolojinin kullanýmýný 

etkileyen faktörler açýða çýkarýlmalýdýr. Bu çalýþmanýn amacý 

vatandaþlarýn e-devlet uygulamalarý hakkýndaki tutumunu 

belirlemektir. Bu amaçla teknoloji benimsemesi literatürü ve e-devlet 

kullanýcý önerileri incelenerek, 34 sorudan oluþan bir e-devlet 

benimseme anketi geliþtirilmiþ, 200 kiþiye uygulanmýþ, geçerliliði ve 

güvenirliði sýnanmýþtýr. Faktör analizi sonucunda yedi faktörlü bir yapý 

elde edilmiþtir. 

111

YAEM 2010 


Bu veriler ýþýðýnda yedi faktör ve bunlarýn arasýndaki iliþkileri içeren, 

teknoloji adaptasyonunu öngörerek analiz eden yeni bir teknoloji 

benimseme modeli önerilmektedir. Ampirik olarak geçerliliði 

denetlenen bu araç sistem geliþtiricilerine e-devlet uygulamalarý 

geliþtirme ve test aþamalarýnda, karar vericilere ise baþarýlý e-devlet 

sistemleri uygulamalarýnda yardýmcý olacaktýr. 

Kurumsal Firmalarda Ýþ Zekasý, Kontrol Paneli 

Yunus Kaldýrým 

Enerjisa - Bedaþ 

Günümüzde artan rekabet koþullarýnda kurumlar, rakiplerine göre 

daha aktif iþ yapýlarýnda çalýþmak ve daha hýzlý karar verme süreçleri 

kurgulamak zorunda kalmaktadýr. Aktif ve hýzlý hareket edebilmek ise, 

bilgiyi verimli yönetebilmek ile mümkündür. 

Ýþte tam bu noktada, iþ zekasý kavramýna ve çözümlerine duyulan 

ihtiyaç ortaya çýkmaktadýr. Ýþ zekasý çözümleri, kurumlarýn ileriye 

dönük proje ve stratejilerinin baþarýsý için “doðru bilgiye doðru 

zamanda sahip olmak” yanýnda karar destek sistemleri ile 

operasyonlarýn belirli oranda bilgi iþlem sistemlerine aktarýlmasý ana 

fikrine dayanmaktadýr. 

Ýþ zekasý, organizasyonel birimler arasý operasyonel verinin 

toplanmasýnda, depolanmasýnda, analizinde ve tüm bu veriler ile 

planlanma yapýlmasýnda gerek duyulan teknolojiler ve uygulamalar 

toplamý olarak tanýmlanmaktadýr. 

Yönetim kokpit sistemlerinin popülaritesi her geçen gün giderek 

artmaktadýr. Tüm iþ kitaplarý “ölçemediðiniz þeyi yönetemezsiniz” 

diyerek bununda teknolojik bacaðýndaki çýktýsý kontrol paneli ve 

yönetici kokpitlerini öne çýkarmaktadýr. Ýlk bakýþta sadece görsel bir 

kaç bileþeni içeren yapýlar gibi gözüken bu projeler, geri planda ilk 

aþamada görülemeyen çok detaylý çalýþmalarý da beraberinde 

getirmektedir. 

Kurumlarýn bir kontrol paneli tasarýmýný nasýl yapacaklarý ya da nasýl 

bir 

112

YAEM 2010 


süreçten geçecekleri hakkýnda gerçekten de bilgileri olmadýklarýna 

þahit olmaktayýz.Üst düzey ve operasyonel kontrol panelleri için 

metrik veya anahtar performans göstergelerinin (KPI) nasýl 

tanýmlandýðýnýn ve oluþturulduðunun altýný çizerek, bir nebze de olsa 

kavram karmaþýnýn önüne geçmeye çalýþýlacaðýz. 

113

Ç4-06 

YAEM 2010 


Endüstride YA/EM Uygulamalarý 3: Planlama ve Çizelgeleme (I) 

30 Haziran 2010 / 17:15 - 18:45 


Oturum Düzenleyicisi: Z. Caner Taþkýn ve A. Tamer Ünal 

Oturum Baþkaný: Ali Tamer Ünal 

Birlikte Üretim, Rassal Getiri ve Ýkame Edilebilir Ürünlü Düz 

Cam Üretiminde Taktik Seviye Planlama 

Z Caner Taþkýn, A. Tamer Ünal 

Boðaziçi Üniversitesi, Ýstanbul 

Bu çalýþmada düz cam üretiminde taktik seviye planlama problemleri 

incelenmektedir. düz cam üretimi sürekli tipli bir üretim olup 

durdurulamayan üretim, rassal getiri, kýsmen kontrol edilebilir birlikte 

üretim kompozisyonlarý, ürünlerin üretim sýralamasýnda karmaþýk 

iliþkiler ve ikame edilebilir ürünler gibi özelliklere sahiptir. Ayrýca ürün 

deðiþim zamanlarý ve maliyetleri çok yüksektir ve üretim hýzý ürün 

gamýna dikkate deðer ölçüde baðýmlýdýr. Bu özellikler, üretim 

kapasitesinin ölçülmesini ve yönetilmesini zorlaþtýrmaktadýr. Bu 

çalýþmanýn esin kaynaðýný Þiþecam'ýn düz cam grubuna ait Trakya Cam 

þirketinde karþýlaþýlan gerçek problemler oluþturmaktadýr. Trakya 

Cam'a ait coðrafi olarak birbirinden uzakta konumlanmýþ olan birçok 

üretim tesisi bulunmaktadýr ve cam ürünlerinin taþýnmasý maliyetli bir 

iþlemdir. Bu nedenlerden ötürü lojistik maliyetleri dikkate deðer ölçüde 

yüksek olmaktadýr. Bu çalýþmada renk kampanyasý planlamasý ve çok 

tesisli toplaþýk planlama problemleri dikkate alýnmakta ve karýþýk 

tamsayý doðrusal programlama tekniklerini kullanan bir karar destek 

sistemi tariflenmektedir. Kullanýlan eniyileme modelleri üretim ve 

taþýma kararlarýný eþzamanlý olarak vermektedir. Sözü geçen sistem 

tamamen gerçekleþtirilmiþ ve Trakya Cam'da 2005 yýlýnda kullanýma 

alýnmýþtýr. 

114

YAEM 2010 


Çok Tesisli Orta Seviye Üretim Planlama ve Detaylý Çizelgeleme 

Uygulamasý 

1 2 

Zehra Melis Teksan , Ersin Polat 

1 Boðaziçi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði, 

Ýstanbul 

2 Ýpek Kaðýt San. ve Tic. A.Þ. 

Ýpek Kaðýt, Eczacýbaþý Topluluðu'nun temizlik kaðýdý ürünleri üreten 

kuruluþudur. Üretim faaliyetleri Yalova Altýnova ile Manisa 

fabrikalarýnda gerçekleþmektedir. Ýpek Kaðýt, fabrikalarýndaki stok 

seviyelerini ve kaynak kullanýmlarýný eniyilemek amacýyla çok tesisli 

orta seviye üretim planlama ve detaylý çizelgeleme çalýþmalarý 

yapmaktadýr. 

Ýpek Kaðýt fabrikalarýndaki üretim planlama ve çizelgeleme çözümü 

temelde üç aþamadan oluþmaktadýr. “Kapasite Planlama” adý verilen 

ilk aþamada talepler, stok seviyeleri ve kaynak kapasiteleri göz önüne 

alýnarak, aylýk dönemler için üretim kararlarý verilir. Ýkinci aþama olan 

“Vardiya Planlama”da, ilk aþamanýn sonucunda çýkan üretim 

miktarlarýna göre makinelere haftalýk vardiya atamalarý gerçekleþtirilir. 

Son aþamada ise, ilk iki aþamanýn sonuçlarý baz alýnarak detaylý 

çizelgeleme gerçekleþtirilir. Bu konuþmada, Ýpek Kaðýt'ýn üretim 

planlama uygulamalarýndan ve bu uygulamalara uygun olarak her üç 

aþama için geliþtirilen eniyileme modellerinden bahsedilecektir. 

Lastik Üretiminde Çizelgeleme 

Mustafa Tacettin 

Brisa A.Þ, Kocaeli 

Lastik üretimi dört farklý aþamada gerçekleþir. Bu aþamalar sýrasýyla: 

karýþtýrma; stok hazýrlama; montaj ve piþirmedir. Bu dört aþamanýn 

her biri farklý bir çizelgeleme problemi olarak ele alýnabilir. Brisa'da bu 

dört aþamanýn çizelgelemesi, birbirine geriye doðru ihtiyaç, ileriye 

doðru kýsýt oluþturan bir yapý içinde çözülmüþtür. Bu sunumda bu dört 

aþama ayrý ayrý ele alýnacak ve uygulanan çizelgeleme yöntemlerinden 

bahsedilecektir. 

115

YAEM 2010 


Terzi Usulü ve Sipariþ Esaslý Üretim Ýþ Modelinde Çizelgeme 

Ýhtiyacý 

Þeref Hamarat 

Vestel Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Þ., Manisa 

Vestel Elektronik A.Þ., 2008-2009 döneminde yaþanan global krizde, 

kýta Avrupasý genelinde LCD TV üretimi yapan 34 üretim þirketinden 

27 sinin kapandýðý bir süreçte ayakta kalmasýnýn ötesinde pazar payýný 

kýta Avrupasý genelinde sürekli artýrarak Samsung firmasýnýn ardýndan 

pazar ikinciliðine yükselmiþtir. Bu baþarýsýnda terzi usulü ve sipariþ 

esaslý üretim iþ modelini baþarýyla yürütüyor olmasýnýn ve de bu 

paradigmayý birebir destekleyen yetkin bir planlama ve çizelgeleme 

sistemine sahip olmasýnýn payý çok yüksektir. 

ICRON Planlama sistemi, Vestel Elektronik A.Þ.'nin (VE) bilgi 

sisteminin çekirdek sistemidir. Baþta SAP olmak üzere RF ve Kardex 

gibi temel sistemlerle çok iyi entegre edilmiþ olan ICRON planlama 

sisteminin VE'deki macerasý 2001 yýlýnda baþlamýþ olup bugüne kadar 

ki süreçte yetkinliði ve de kapsamý sürekli olarak geliþmiþtir. BU 

sunumda, son olarak geliþtirilen Sevkiyat ICRON Planlama 

Sistemi'nden bahsedilecektir. Sevkiyat ICRON Planlama sistemi VE'ye 

özgü bir sistem olup ortaya çýkýþýný hissedilen yeni ihtiyaçlar 

tetiklemiþtir. 

116

Ç4-07 

YAEM 2010 


Tedarik Zinciri Yönetimi 3: Supply Chain Management (I) 

30 Haziran 2010 / 17:15 - 18:45 


Oturum Düzenleyicisi: Murat Kaya 

Oturum Baþkaný: Murat Kaya 

A Private Contributions Game for Joint Replenishment 

1 1 2 

Evren Körpeoðlu , Alper Þen , Kemal Güler 

1 Department of Industrial Engineering, Bilkent University, Ankara 

2 Hewlett - Packard Laboratories, Palo Alto, USA 

We study a non-cooperative game for joint replenishment by n 

firms that operate under an EOQ-like setting. Each firm decides 

whether to participate in joint replenishment or to replenish 

independently, and each participating firm decides how much to 

contribute to joint ordering costs. Joint replenishment cycle time 

is set by an intermediary as the lowest cycle time that can be 

financed with the private contributions of participating firms. We 

characterize the subgame-perfect equilibrium behavior and outcomes. 

Outsourcing vs. In-House Production: A Comparison of Supply 

Chain Contracts with Effort Dependent Demand 

Onur Kaya 

Department of Industrial Engineering, Koc University, Istanbul 

We analyze the effort and pricing decisions in a two facility supply 

chain in which one of the parties can exert costly effort to 

increase demand. We consider an outsourcing model in which the 

supplier makes the effort decision and an in-house production model 

in which the manufacturer decides on the effort level and we compare 

these two models with each other. We analyze and compare several 

contracts for decentralized supply chain models and we aim to find 

which contracts are best to use in different cases. We find the 

optimal contract parameters in each case and perform extensive 

computational testing to compare the efficiencies of these contracts. 

117

YAEM 2010 


We also analyze the effect of the powers of the parties in the 

system and the effect of system parameters on the performances of 

the contracts and on the optimal values of the model variables such 

as price, effort and demand. 

Transportation Pricing of A Truckload Carrier 

Aysegul Toptal, Safa Onur Bingol 

Industrial Engineering Department of Bilkent University 

Freight transportation is a major component of logistical operations. 

Due to the increase in global trade, fierce competition among shippers 

and raising concerns about energy, companies are putting more 

emphasis on effective management and usage of transportation 

services. This paper studies the transportation pricing problem of a 

truckload carrier in a setting that consists of a retailer, a truckload 

carrier and a less than truckload carrier. Numerical evidence shows 

that the truckload carrier may increase his/her gaining significantly 

through better pricing and there is further opportunity of savings if 

the truckload carrier and the retailer coordinate their decisions. 

Keywords: Supply chain management, transportation pricing, 

integrated inventory/transportation 

Limited Quantity Flexibility in a Decentralized Supply Chain 

Ýsmail Serdar Bakal, Selçuk Karakaya 

Industrial Engineering Department, Middle East Technical University, 

Ankara, Turkey 

In this study, we analyze a decentralized supply chain with a single 

retailer and a single manufacturer where the retailer sells two 

products in a single period. The products offered by the retailer 

consist of families of closely related products, which differ from each 

other in terms of a limited number of features only. The retailer places 

initial orders based on preliminary demand forecasts at the beginning 

of the period and has an opportunity to modify his initial order after 

receiving perfect demand information. However, the final orders of the 

retailer are constrained by his initial orders. 

118

YAEM 2010 


The manufacturer has two options for procurement. The first 

procurement option is regular delivery at the beginning of the period, 

after the initial orders of the retailer. The next one is expedited 

delivery, after the updated orders of the retailer are received. The 

expedited delivery is more expensive than regular. 

Our objective is to present an analytical model for this environment 

and characterize the optimal order quantities for the retailer and the 

manufacturer. We also aim to analyze the effects of limited order 

flexibility on the expected profits of both parties and the supply chain. 

119

Ç4-08 

YAEM 2010 


Sezgisel Yöntemler 3: Meta-Sezgiseller 2 

30 Haziran 2010 / 17:15 - 18:45 


Oturum Baþkaný: Adil Baykasoðlu 

Genetik Algoritmayla Araç Rotalama Problemi: Bir Gýda 

Daðýtým Ýþletmesinde Uygulama 

1 2 

Burcu Kemer , Birdoðan Baki 

1 Rize Üniversitesi, Ýþletme Bölümü, Sayýsal Yöntemler Ana Bilim Dalý, 

Rize 

2 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Ýþletme Bölümü, Sayýsal Yöntemler 

Ana Bilim Dalý, Trabzon 

Araç Rotalama Problemleri (ARP), merkezi bir ya da daha fazla 

depodan coðrafi olarak daðýlmýþ talep noktalarýna hizmet veren 

araçlarýn kat ettikleri toplam yol uzunluðunu en küçükleyen rotanýn 

belirlenmesidir. Bu çalýþmanýn amacý; Trabzon'da faaliyet gösteren 

gýda sektöründeki bir daðýtým iþletmesinin, büyük marketlere olan 

ürün daðýtýmýnda kullandýðý araçlar için en uygun rotanýn belirlenmesi 

ve önerilen rotanýn en küçüklenmesidir. Problemin çözümünde, meta 

sezgisel çözüm yöntemlerinden olan genetik algoritma tekniði 

kullanýlmýþtýr. Ýlk olarak, söz konusu iþletmenin hizmet verdiði 

müþterilerinin konumlarý dijital ortamda belirlenip birbirleriyle olan 

uzaklýklarý tespit edilmiþtir. Daha sonra ise, geliþtirilen genetik 

algoritma modeli ile iþletmenin mevcut rota planýyla elde edilen 

sonuçlar karþýlaþtýrýlmýþ ve önerilen modelin daha iyi sonuçlar verdiði 

tespit edilmiþtir. 

Darboðaz Gezgin Satýcý Problemi Ýçin Bir Çözüm Yaklaþýmý 

Önerisi 

Fehmi Burçin Özsoydan, Aydýn Sipahioðlu 

Eskiþehir Osmangazi Üniversitesi, Mühendislik Mimarlýk Fakültesi 

Endüstri Mühendisliði Ana Bilim Dalý, Yöneylem Araþtýrmasý Bilim Dalý 

Gezgin satýcý problemi (GPS), toplam tur uzunluðunu en küçük 

120

YAEM 2010 


yapacak þekilde bir serimdeki tüm düðümlerin yalnýzca bir kez ziyaret 

edilmesi ve baþlangýç noktasýna dönülmesi problemidir. Darboðaz GSP 

ise turdaki en büyük mesafeyi en küçükleyecek turun belirlenmesi 

problemdir. Tek tezgâhlý akýþ tipi çizelgelemelerde birbiri ardýna 

yapýlabilecek iþlerin arasýnda geçebilecek sürenin en küçüklenmesi 

durumu ya da peþi sýra yapýlmasý gereken iþlerin arasýnda geçebilecek 

süreyle ilgili bir sýnýrlamanýn söz konusu olduðu durumlar, gerçek 

hayatta darboðaz GSP ile karþýlaþýlan uygulamalara örnektir. GSP NP- 

zor sýnýfýnda yer alýr ve literatürde konuyla ilgili çok çalýþma 

yapýlmýþtýr. Darboðaz GSP'de enbüyük mesafenin enküçüklenmesi 

biçiminde bir amaç fonksiyonu olduðu için matematiksel modelin 

doðrusallýðý bozulmaktadýr. Bu nedenle de problem daha zor hale 

gelmektedir. Yasaklý Arama yöntemi ise bu tür zor problemlerde 

baþarýyla uygulanabilen bir meta-sezgiseldir. Bu çalýþmada simetrik ve 

tam baðlý bir serimde Darboðaz GSP' nin çözümü için Yasaklý Arama 

Yöntemi kullanýlarak yeni bir çözüm yaklaþýmý önerilmiþ ve iyi 

sonuçlarýn bulunabildiði gösterilmiþtir. 

Montaj Hatlarýnýn Hazýrlýk Süreleri Dikkate Alýnarak Karýnca 

Kolonisi Algoritmasý ile Dengelenmesi ve Çizelgelenmesi 

1 2 

Latife Görkemli , Beyza Görkemli 

1 Erciyes Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Yöneylem Araþtýrmasý Ana 

Bilim Dalý, Kayseri 

2 Erciyes Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Bilgisayar Mühendisliði Ana 

Bilim Dalý, Kayseri 

Ekipman kullanýmýnýn yoðun olduðu, geniþ çalýþma alanlarý gerektiren, 

büyük parçalara sahip, deðiþen pozisyonlarda montaj yapýlan ve 

kullanýlan malzemelere ve süreçlere özel beklemelerin olduðu montaj 

hatlarýnda, istasyonlara atanacak iþlerin belirlenmesinde hazýrlýk 

süreleri büyük öneme sahiptir. Ancak, literatürde yapýlan birçok 

montaj hattý dengeleme çalýþmasýnda yalnýzca iþ süreleri dikkate 

alýnmýþ, hazýrlýk süreleri ihmal edilmiþtir. Genellikle montaj hatlarýnda, 

hazýrlýk süreleri istasyonlara atanan iþlerin sýrasýna göre deðiþtiðinden 

hat dengelemenin yanýnda çizelgelemenin de yapýlmasý gerekmektedir. 

NP zor yapýda olan problemin çözümü için matematiksel modeller 

vesezgisel prosedürler geliþtirilmiþtir. Bu çalýþmada ise kesikli 

121

YAEM 2010 


optimizasyon problemlerinde etkin sonuçlar üreten karýnca kolonisi 

optimizasyonu algoritmasý ile hazýrlýk sürelerini de dikkate alan montaj 

hatlarýnýn dengelenmesi ve çizelgelenmesi probleminin çözümü için 

yeni bir yaklaþým önerilmiþtir. 

Arý Algoritmasý ile Bölgesel-Konumsal Kýsýtlý "Bulanýk Çok- 

Kriterli Çift-Taraflý Montaj Hattý" Dengelenmesi 

1 1 2 

Pýnar Tapkan , Lale Özbakýr , Adil Baykasoðlu 

1 Erciyes Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü, Kayseri 

2 Gaziantep Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü, Gaziantep 

Çift taraflý montaj hatlarý, genellikle yüksek sayýda üretimi 

gerçekleþtirilen otobüs, kamyon gibi büyük hacimli ürünlerin 

imalatýnda görülmektedir. Bu tür montaj hatlarýnda hattýn sol ve sað 

tarafý olmak üzere her iki yönünde de çalýþýlmakta ve farklý montaj 

iþlemleri karþýlýklý olarak gerçekleþtirilmektedir. Çift taraflý montaj 

hatlarý, yapýsý gereði basit montaj hatlarýnda yer alan öncelik ve 

çevrim süresi kýsýtlarýna ek olarak pek çok farklý kýsýt içermektedir. 

Bunlar, karþýlýklý istasyonlarda yer alan görevlerin eþzamanlý yapýlmasý 

zorunluluðu, bazý montaj iþlemlerinin fiziksel olarak belirli konumlarda 

gerçekleþtirilmesine iliþkin kýsýtlar ile ayný istasyonda yer 

almasý/almamasý gereken iþlem gruplarýný içeren pozitif/negatif 

bölgesel kýsýtlar olarak tanýmlanabilir. Çift taraflý montaj hattý 

dengeleme problemi çözümü zor problemler içerisinde yer aldýðýndan, 

bilimsel yazýnda bahsi geçen kýsýtlarýn tümünü içeren dengeleme 

problemlerine yönelik bir çözüm yaklaþýmý halen geliþtirilmemiþtir. 

Problemin en temel hali için geliþtirilen matematiksel modeller ile 

ancak küçük boyutlu problemler için optimum çözüm elde 

edilebilmiþtir. Bu çalýþmada, belirtilen tüm kýsýtlarý içeren çift taraflý 

montaj hattý dengeleme problemine son yýllarda geliþtirilmiþ olan sürü 

zekasýna dayalý algoritmalardan Arý Algoritmasý ile bulanýk çok amaçlý 

yeni bir çözüm yaklaþýmý önerilmiþtir. Geliþtirilen yöntemin geçerliliði 

ve performansý literatürde yer alan test problemleri üzerinde analiz 

edilerek etkinliði gösterilmiþtir. 

122

Ç4-09 

YAEM 2010 


Ergonomi ve Ýþ Güvenliði 3: Workplace/Working Conditions 

Interventions 

30 Haziran 2010 / 17:15 - 18:45 


Oturum Baþkaný: Burcu Toker Ersöz 

An Ergonomics Approach for the Design of a Public Hospital's 

Polyclinic Waiting Lounge: A Special Design Suggestion for the 

Most Comprehensive Hospital of Turkish Republic of Northern 

Cyprus 

Burcu Toker Ersöz, Zafer Aðdelen, Hasan Hüseyin Gül, Ýzzettin 

Kayapýnar 

Department of Industrial Engineering,Girne American University, 

Girne, TRNC 

In the Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC), health services 

are mostly provided by public hospitals. In spite of the increase in the 

number of private hospitals in the recent years, patients are forming 

long queues in the public hospitals in order to obtain health service. 

Especially, the polyclinics are among the departments where long 

queues are experienced. Patients are complaining about long waiting 

times and bad waiting conditions in the sense of insufficient facilities. 

The dissatisfaction of the patients is higher in the most 

comprehensive public hospital of TRNC, where the number of patients 

visiting this hospital every day is relatively high. 

In this study, after extensive literature review, a questionnaire is 

prepared to measure the patient satisfaction from the waiting 

conditions and lounges of this hospital. Special attention is given on 

the polyclinics' waiting lounge where most of the patient complaints 

are arising from. Three hundred questionnaires are distributed to 

randomly selected polyclinic patients and the collected data are 

analyzed. According to the results of the analysis, anthropometric 

principles, color theories and requirements, a special design of 

polyclinic waiting lounge is prepared, which is aimed to be a reference 

for the TRNC Ministry of Health. 

123

YAEM 2010 


An Analysis of Work-Related Musculoskeletal Disorders for 19- 

Liter Drinking Water Distribution Personnel: A Case Study of 

the Turkish Republic of Northern Cyprus 

Burcu Toker Ersöz, Mehmet Emir Memik, Melih Diker 


Girne, TRNC 

In the Turkish Republic of Northern Cyprus (T.R.N.C.) people have to 

purchase drinking water from suppliers because the city water is 

unhealthy for drinking. Drinking water is supplied by private 

companies in 19-liter containers. The workers who are responsible 

from distributing the water to the customers are also responsible from 

carrying and lifting the 19-liter containers to the desired destinations. 

The working hours of these personnel are usually between 8 to 10 

hours. In addition to the users who are raising complaints about the 

discomfort they are experiencing while lifting and carrying the 

containers, the distribution workers' discomfort and risk of injury are 

remarkable. 

In this study, a questionnaire is designed and applied to 150 randomly 

selected 19-liter drinking water container distributing personnel, in 

the five main cities of TRNC. The collected data regarding the issues 

related to demographic facts, working conditions, levels of discomfort 

in handling and lifting of the 19-liter containers, are then analyzed 

and the common problems of the workers are identified. 

Using the results of the analysis of the questionnaire, anthropometric 

principles, and lifting standards, arrangements for better working 

conditions and work guidelines are suggested to minimize the risk of 

injury and musculoskeletal disorders of workers. 

An Analysis of Effects of Working Conditions on Occurrence of 

Carpal Tunnel Syndrome on Bank Tellers in the Turkish 

Republic of Northern Cyprus: A Case Study 

Burcu Toker Ersöz, Muhammed Mustafa Selimoðlu, Turgay Yýlmaz 


Girne, TRNC 

124

YAEM 2010 


All workers who use their hands and wrists repetitively are at risk for 

Carpal Tunnel Syndrome (CTS), particularly if they have factors or 

medical conditions that make them susceptible. Repetitive typing and 

key entry is highly associated with missing work due to CTS. 

Although there are statistical data about the number of people 

suffering from CTS and the associated reasons of it on the world, 

there is no data reflecting the situation in the Turkish Republic of 

Northern Cyprus (TRNC). The purpose of this study was to investigate 

the situation in TRNC in order to obtain a statistical basis for 'Carpal 

Tunnel Syndrome Facts of TRNC for Bank Tellers'. As a result of the 

literature survey, a questionnaire is prepared and distributed to 180 

bank tellers working in different banks and the branches of these 

banks in five cities of TRNC. 

In addition to the statistical analysis of the collected data, working 

conditions of the bank tellers are observed and evaluated according to 

anthropometric principles. Finally, according to the results of these 

analyses and evaluations, 'Carpal Tunnel Syndrome Facts of TRNC for 

Bank Tellers' are obtained and better working conditions are 

suggested to minimize CTS-related absenteeism from work. 

An Analysis of Musculoskeletal Disorders Among Dentists in 

the Turkish Republic of Northern Cyprus 

Burcu Toker Ersöz, Nuray Erdem, Ali Toker 


Girne, TRNC 

In the recent years, musculoskeletal disorders have become 

increasingly common worldwide. A significant number of dentists are 

complaining about having musculoskeletal pain and they are under a 

risk of developing serious musculoskeletal disorders. 

There are a number of studies investigating associations between 

personal characteristics, physical load, psychosocial factors and 

general health status with complaints of back, neck, shoulder, hand 

and wrist, and also associations between work-related risk factors and 

musculoskeletal complaints. Although these studies are common 

world-wide, there is no such research in the Turkish Republic of 

Northern Cyprus (TRNC), where there are 140 registered dentists. 

The aim of this study was to collect data about causes, prevalence 

and 

125

YAEM 2010 


responses to work-related musculoskeletal disorders reported by the 

dentists working in TRNC. As a result of extensive literature survey, a 

questionnaire is prepared and distributed to 120 dentists in TRNC. 

After the analysis of the collected data, the results are used to 

suggest a comprehensive approach to minimize the risks of a work- 

related injury for the dentists working in TRNC. This study is planned 

to be a guide for the TRNC Ministry of Health and TRNC Association of 

Dentists. 

1126

Ç4-10 

YAEM 2010 

Veri Madenciliði 3: Uygulamalar 

30 Haziran 2010 / 17:15 - 18:45 


Oturum Baþkaný: Gülgün Kayakutlu 


Zaman Serilerinde Kayýp Veri Tamamlama Yöntemlerinin 

Karþýlaþtýrýlmasý: Türkiye Ýklim Verileri Üzerine Bir Uygulama 

1 1 2 1 

Ceylan Yozgatlýgil , Sipan Aslan , Cem Ýyigün , Ýnci Batmaz , Murat 

3 3 

Türkeþ , Hasan Tatlý 

1 Orta Doðu Teknik Üniversitesi Fen Fakültesi, Ýstatistik Bölümü, 

Ankara 

2 Orta Doðu Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri 

Mühendisliði Bölümü, Ankara 

3 Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Coðrafya 

Bölümü, Çanakkale 

Kümeleme ve modelleme gibi istatistiksel yöntemlerde güvenilir 

analizler için eksik veri içermeyen zaman serilerine ihtiyaç 

duyulmaktadýr. Buna karþýlýk pek çok zaman serisinde çeþitli 

nedenlerden ötürü kayýp verilerle karþýlaþýlmaktadýr. Bu durumlarda 

ilgilenilen veri kümesindeki kayýp deðerler, birbiriyle korelasyonu 

yüksek seriler referans alýnarak tamamlanabilir. Birbiriyle korelasyonu 

yüksek ve sayýca yeterli referans veri kümesinin belirlenebilmesi 

durumunda kayýp gözlemleri tamamlanan zaman serilerinin içerdiði 

mekansal ve zamansal özellikler korunabilir. Bu çalýþmanýn ana amacý 

kayýp verileri tamamlamada kullanýlan altý farklý yöntemin 

baþarýmlarýný karþýlaþtýrmaktýr. Çalýþmada kulanýlan veri kümeleri 

Türkiye'nin farklý iklim bölgelerinde konumlanan meteoroloji 

istasyonlarýndan 1965-2006 yýllarýný arasýnda aylýk olarak kaydedilmiþ 

yaðýþ ve sýcaklýk deðerlerinden oluþmaktadýr. Çalýþmada kullanýlan 

yöntemler ise sýrasýyla, Basit Aritmetik Ortalama (BAO), Normal Oran 

(NO), Korelasyon Aðýrlýklý Normal Oran (KANO), Çok Katmanlý Yapay 

Sinir Aðlarý (ÇKYSA), Beklenti-En Büyüklemesi algoritmasý ile çalýþan 

Monte Carlo Markov Zincirleri çoklu veri atama (BMMCMC) 

yöntemleridir. Ayrýca bunlara ek olarak BMMCMC yönteminde, farklý 

yöntemlerden elde edilen sonuçlarýn referans seriler olarak kullanýldýðý 

yeni bir yaklaþým da önerilmiþtir. 

1127

YAEM 2010 


Karþýlaþtýrma sonuçlarý uygulanan her iki BMMCMC yönteminin de 

diðer yöntemlere göre daha iyi sonuçlar verdiðini göstermektedir. 

Uçak Kaza Kýrýmlarýnýn Veri Madenciliði Teknikleri Kullanýlarak 

Analiz Edilmesi 

1 2 

Erkan Karaca , Sami Ercan 

1 Hava Harp Okulu HUTEN Müdürlüðü, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü,Ýstanbul 

2 Ýstanbul AREL Üniversitesi, Mühendislik-Mimarlýk Fakültesi, Ýstanbul 

Küresel kavramda hava ulaþýmýnýn etkin bir þekilde kullanýlabilmesi 

için, uçaklarýn en yüksek güvenlikle idare edilerek, kazalardan 

korunmasý gerekmektedir. Bugün havacýlýkta en önemli sorunlardan 

biri de uçuþ güvenliðinin artýrýlmasýdýr. Ancak var olan ticari hava 

yollarý sisteminde, her ne kadar teknolojik ve tasarým olarak ileri hava 

araçlarý kullanýlsa da, insan-makine iliþkisinin olduðu tüm sistemlerin 

en büyük sorunu olan insan kaynaklý hatalar; birçok uçak olay ve 

kazalarýna neden olmaktadýr. Araþtýrmalarýmýza göre de eriþilen ortak 

nokta; havacýlýk kazalarýna % 60 ila %80 arasýnda deðiþen oranlarda 

insan hatalarýnýn neden olduðudur. 

Bu çalýþmada, farklý birçok alanda baþarý ile uygulanan, veri analiz 

tekniði veri madenciliði kullanýlarak, 2005 - 2009 yýllarý arasýnda 

Amerika Birleþik Devletlerinde gerçekleþen sivil uçak kazalarý 

irdelenmiþtir. Çalýþmanýn amacý; uçak kazalarýnda insan faktörünün 

pilotlarýn demografik özellikleri açýsýndan çözümlenerek çýkan 

sonuçlarýn kazalardaki etkinliði arttýran diðer faktörlerle (hava durumu 

v.b.) olan iliþkilerini inceleyerek uçuþ güvenliðini arttýrmaktýr. 

Pilotlarýn kazalara neden olan özelliklerini göstererek anlamlý kurallar 

elde edilmiþ, bulunan kurallarda veri madenciliði sýnýflandýrma ve 

birliktelik kuralý yöntemleri ile ayrý ayrý analizi sonucu doðruluk ve 

güvenirlik bakýmýndan test edilme olanaðý saðlanmýþtýr. Çalýþmanýn 

sonucunda sivil havacýlýk ve devlet kurumlarýna kazalarýn önlenmesi 

ve uçuþ güvenliðinin artýrýlmasý hususunda önerilerde bulunulmuþtur. 

1128

YAEM 2010 


Týp Biliþiminde Veri Madenciliðinin Yeri ve Týp Verileriyle Veri 

Madenciliðinde Genetik Algoritmalar Yöntemiyle 

Gerçekleþtirilen Bir Uygulama 

1 2 3 

Özlem Evrim Gündoðdu , Nevcihan Duru , Savaþ Güzel 

1 Kocaeli Üniversitesi, Elektronik ve Haberleþme Müh., Kocaeli 

2 Kocaeli Üniversitesi, Bilgisayar Müh. Ana Bilim Dalý, Kocaeli 

3 Namýk Kemal Üniversitesi, Týbbi Biyokimya Ana Bilim Dalý, Tekirdað 

Bu çalýþmada veri madenciliði, genetik algoritmalar, týp biliþimi 

konularý ve biyokimya laboratuar verileriyle veri madenciliðinde 

genetik algoritmalar yöntemi kullanýlarak gerçekleþtirilen bir uygulama 

incelenecektir. Veri madenciliði, büyük veri tabanlarý içerisinden 

anlamlý verilerin yakalanýp, etkili bir biçimde kullanýlabilmesini 

saðlamaktadýr; bu nedenle veri madenciliðinde kullanýlan büyük 

veritabanlarýnýn iliþkisel yapýlarý ve bu veritabanlarýnýn doðru 

ayýklanmasý çok önemlidir. Hastane bilgi sistemlerinde elektronik 

ortamda saklanan týp verileri hem büyüklükleri hem de veritabaný 

yapýlarýnýn doðru oluþturulmasý gerekliliði nedeniyle veri madenciliði 

için kullanýlabilecek önemli veri kaynaklarýndandýr. Bu çalýþmada veri 

madenciliði kullanýmýndaki amaç büyük veri tabanlarýnda yapýlan 

sorgulamalardan hýzlý ve etkin sonuçlar elde etmektir. Bu amaçla 

birçok yöntem geliþtirilmiþ olup; çalýþmada sýnýflandýrma 

algoritmalarýndan olan “Genetik Algoritmalar” kullanýlmýþtýr. Genetik 

algoritmalar en iyi birlikteliklerin bulunmasýndaki hýzý ve 

verimliliðinden dolayý seçilmiþtir. Týp alanýnda veri madenciliði 

yöntemleriyle elde edilen sonuçlar, saðlýk çalýþanlarýnýn en iyi kararlarý 

almalarýnda yardýmcý olmak amacýyla yapýlmaktadýr. Namýk Kemal 

Üniversitesi Araþtýrma ve Uygulama Hastanesi verilerinden, veri 

madenciliðinde genetik algoritmalar yöntemi kullanýlarak anlamlý 

örüntüler elde edilmeye çalýþýlmýþtýr. Uygulamada veri madenciliðinde 

genetik algoritmalar yönteminin veri sorgulama performansý ve 

yapýlan analiz sonuçlarýnýn kullanýlabilirlikleri saðlýk çalýþanlarýyla 

gözlenmeye çalýþýlmýþtýr. Elde edilen sonuçlarýn, hastane bilgi 

sistemlerine veri madenciliði modülü eklenerek saðlýk hizmetlerinin 

daha iyi sunulmasýnda, akademik çalýþmalarda kullanýlmasý amacýyla 

ileride yapýlacak olan çalýþmalara ýþýk tutacaðý düþünülmektedir. 

1129

YAEM 2010 


Beyaz Eþya Üretiminde Ar-Ge Amaçlý Patent Haritalama 

Seçil Ercan, Gülgün Kayakutlu 

Ýstanbul Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Ana Bilim Dalý, 

Ýstanbul 

Teknolojiye dayalý üretim firmalarýnda fikir, ürün ve süreç geliþtirme, 

patentlere dayalý olarak gerçekleþtirilir. Bu nedenle patent haritalama, 

teknolojik geliþmeler karþýsýnda stratejik ve operasyonel karar verme 

açýsýndan yeniliklerin baþlangýç noktasýdýr. Patent haritalamaya temel 

oluþturacak her türlü veri madenciliði uygulamasý araþtýrmalara yeni 

bir boyut kazandýracaktýr. Bu çalýþmada, patent bilgi tabanýnda 

gerçekleþtirilecek kümeleme ve iliþkilendirme adýmlarýna 

odaklanýlmýþtýr. Özdüzenleyici Haritalar yöntemi kullanýlarak, ilgi 

alanýndaki patentler içerikleri açýsýndan kümelenmiþ ve seçilen 

patentle arasýndaki anlamlý iliþkiler grafiksel olarak gösterilmiþtir. 

Uygulama beyaz eþya sektöründe bir firmada gerçekleþtirilmiþtir. Elde 

edilen sonuçlar, hem sektörün karar sorumlularýna hem de yenilikçilik 

konusundaki araþtýrmalara yeni bir ýþýk tutacaktýr. 

1130

Ç4-11 

YAEM 2010 

Üretim Yönetimi 

30 Haziran 2010 / 17:15 - 18:45 


Oturum Baþkaný: Ali Rýza Kaylan 


Üretim Bantlarýndaki Malzeme Kullanýmýnýn Tahmini için 

Matematiksel Formülasyon 

Gürdal Ertek, Ceyda Atay, Mahmut Yarman, Berkan Baltacý, Kývanç 

Toksavul, Birol Aksu 


Bu araþtýrmada üretim bantlarýndaki malzeme kullanýmýnýn önceden 

tahmini için bir matematiksel formülasyon geliþtirilmiþtir. Araþtýrmanýn 

çýkýþ noktasý bir çamaþýr makinesi fabrikasýnda üretimi besleyen 

malzeme elleçleme sisteminin iyileþtirilmesine yönelik sürmekte olan 

bir projedir. Formülasyon, herhangi bir zaman aralýðý içinde her bir 

üretim hattýndaki her bir istasyonda her bir muhtemel malzeme için 

gerçekleþen tüketimi hesaplamaktadýr. Hesaplamada üretilen tüm 

modellerin malzeme ve üretim bilgilerinin yanýsýra her bir hat için 

gerçekleþecek olan üretim planý hesaplamalara temel oluþturmaktadýr. 

Formülasyonun doðrulamasý örnek verilerle saðlanmýþtýr. 

Formülasyonda kritik nokta verilen (t1, t2) zaman aralýðý için t1 ve t2 

anlarýnda her bir partinin üretim hattýna göre hangi konumda 

bulunduðunun dikkate alýnmasýdýr. Bu formülasyonun geliþtirilmesiyle 

birlikte istasyonlardaki malzeme ikmali politikalarý, stok kontrolü ve 

fabrika içindeki forkliftlerin iþ çizelgelemeleri planlanabilecektir. 

ÝSDEMÝR'de Levha Döküm Tesisi ile Sýcak Haddehane Arasý 

Tesis Yerleþimi ve Üretiminin Yönetilmesi için Model 

Geliþtirilmesi 

Hamdi Akçetin, Ercüment Ünal, Coþkun Keyfli, Gülay Gümüþ Acar 

ÝSDEMÝR 

Bu çalýþmada ÝSDEMÝR'de Slab Döküm Tesisinde üretilen slablarýn slab 

stok sahasýna, oradan da Sýcak Haddehaneye maniplasyonu için en az 

maliyetli yerleþim, ekipman planlamasý ve ara levha stok sahasý alan 

ihtiyacý belirlenmiþtir. 

1131

YAEM 2010 


Problemin çözümünde tesis kapasiteleri, yerleþimleri, üretim hýzlarý, 

sýcak þarj/direk þarj oraný, skarf oraný ve stok sahasý kýsýtlarý dikkate 

alýnmýþtýr. Vinç ve transfer arabasý gibi ana ekipmanlarýn kapasite 

kullaným oranlarý geliþtirilen model yaklaþýmý ile çözülmüþtür. 

Üretimin yönetilebilmesi için; Levha Döküm Tesisleri ve Sýcak 

Haddehane tesislerinin birbiri ile uyumlu çalýþmasý sýcak þarj/direk þarj 

oranýnýn artýrýlmasý önem taþýmaktadýr. Çelik üretim prosesi çalýþma 

prensibi gereði Sürekli Döküm Levha Makinalarý kesintisiz üretim 

yapmaktadýr. Üretilen slablar ise Sýcak Haddehanede hemen 

haddelenemediði için stoklanmaktadýr. Slab Tesisleri ile Sýcak 

Haddehane arasý uyumlu çalýþmanýn saðlanabilmesi için; Levha döküm 

sýcak haddeleme ve tabut yapýsý gibi faktörler ile bunlarýn kýsýtlarý 

dikkate alarak en uygun üretim planý çizelgeleme modeli 

oluþturulmuþtur. 

1132

YAEM 2010 


Bütünleþik Üretim Sisteminde Hiyerarþik Üretim Planlama 

Yaklaþýmý 

Soner Akdað, Kadir Batumoðlu, Rifat Gürcan Özdemir 

Ýstanbul Kültür Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlýk Fakültesi, 

Endüstri Mühendisliði Bölümü 

Bu çalýþmada, bütünleþik üretim sistemine sahip bir kilit üreticisi için 

üretim planlama ve çizelgeleme problemi hiyerarþik bir yaklaþýmla 

modellenmiþtir. Ele alýnan bütünleþik üretim sisteminde, imalat 

departmanýna beslenen hammaddeler çeþitli iþlemlerden geçirildikten 

sonra ürün bileþenleri olarak montaj masalarýna gönderilmektedir. 

Montaj masalarýndan çýkan ürünler paketlendikten sonra olarak 

sevkiyata gönderilmektedir. Bu üretim sistemini planlamak için 

önerilen yaklaþýmýn ilk aþamasýnda, ürün aileleri için fabrikanýn ana 

üretim planýný aylýk talepler göz önüne alýnarak oluþturan bir model 

geliþtirilmiþtir. Ýkinci aþamada, ilk modelden elde edilen planýn 

yalnýzca ilk ayýna ait üretim miktarlarý gerçeklenecek þekilde toplaþýk 

ürünleri oluþturan tüm ürünlerin detay planlarý haftalýk olarak 

hazýrlanmaktadýr. Bu aþamada ayrýca, toplam maliyetleri en 

küçükleyecek þekilde makinelerin bakým onarým çizelgelemesi ile 

montaj istasyonlarýnýn üretim çizelgelemesi haftalýk olarak 

belirlenmektedir. Önerilen yaklaþým daha sonra gerçek verilerle 

uygulanmaktadýr. 

1133

P1-01 

YAEM 2010 


Saðlýk Sistemleri 2: Planlama Problemleri 

1 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Figen Antmen 

Randevusuz Hasta Geliþlerinin Hastane Randevu Sistemlerine 

Etkisinin Ýncelenmesi 

Arda Ceylan, Murat Günal 

Deniz Harp Okulu, Deniz Bilimleri ve Mühendisliði Enstitüsü, Ýstanbul 

Geliþmiþ ülkelerin hastane poliklinikleri genellikle randevu sistemi ile 

yürütülür. Ýyi bir randevu sisteminden beklenen, hasta bekleme 

zamanlarý ile doktor boþ kalma ve fazla mesai yapma sürelerinin en 

aza inmesidir. Randevu sistemlerinin tasarlanmasý ile ilgili literatürde 

farklý görüþler mevcut olup, bir randevu sisteminin performansýnda 

hasta sýralama ile randevu kurallarýnýn etkili olacaðý üzerinde 

durulmaktadýr. Ancak hangisinin aslýnda daha etkili olacaðý devam 

eden bir tartýþma konusudur. Bu çalýþmamýzda, seçilen bazý sýralama 

ve randevu kurallarýnýn bir poliklinik randevu sisteminin performansýna 

olan etkilerini geliþtirdiðimiz benzetim modeli ile inceledik. Ayrýca 

ülkemizdeki hastanelerde genellikle tercih edilen randevusuz hasta 

tipini çalýþmamýza dahil ederek hasta geliþlerinin olasýlýklý olmasýnýn iyi 

bir randevu sistemine etkilerini inceledik. 

Hastanelerde Üçüncü Basamak Yoðun Bakým Ünitesi 

Kapasitelerinin Simülasyon Yardýmý ile Belirlenmesi: Bir 

Uygulama Hastanesinde Örnek Çalýþma 

Figen Antmen, Noyan Oðulata 

Çukurova Üniversitesi Mühendislik- Mimarlýk Fakültesi, Endüstri 

Mühendisliði Bölümü, Adana 

Hastanelerde yoðun bakýmlar, en önemli sýnýrlý ve kritik kaynaklardan 

birisidir. Yoðun bakýmlarda verilecek yanlýþ kararlar hastanýn ölümü 

gibi telafisi mümkün olmayan sonuçlara yol açabilmektedir. 

1134

YAEM 2010 


Yoðun bakým kapasitesinin etkili kullanýmý hem hastanýn saðlýðý hem 

de hastanenin maliyetlerini kontrol etmek açýsýndan önemlidir. Yoðun 

bakým ünitesine yatan hastalarýn ciddi komplikasyon içeren hastalar 

olmasýndan dolayý, yoðun bakým kaynaklarýnýn etkin kullanýmý insan 

saðlýðý açýsýndan son derece önemlidir. Birçok hastane, kapasite 

yetersizliði nedeniyle yoðun bakým ünitesine ihtiyaç duyan hastalarý 

geri çevirmektedir. Bu durum ihtiyaç sahipleri için ciddi sýkýntýlara 

sebeb olurken bazý durumlarda hasta ölümlerine bile neden 

olmaktadýr. Bu nedenle hastanelerin yoðun bakým ünitelerine olan 

ihtiyacýn belirlenmesinde, kararlarýn rastgele alýnmasý yerine modeller 

yardýmýyla alýnmasý daha gerçekçi bir yaklaþýmdýr. 

Bu çalýþmada mevcut yoðun bakým ünitelerindeki kapasite yetersizliði 

ve yoðun bakým yatak sayýlarýnýn hangi aralýkta olmasý gerektiði 

tartýþýlmýþtýr. Çalýþma Adananýn en büyük uygulama hastanesinin 

üçüncü basamak yoðun bakým ünitelerinde gerçekleþtirilmiþtir. Bir yýl 

içerisinde yoðun bakýma gelen hastalarýn verileri toplanmýþ ve bu 

veriler doðrultusunda simülasyon deneyi tasarlanmýþtýr. 

Evde Saðlýk Bakýmý Hizmetleri Planlama Problemi 

Ýlker Güçlü, Ali Tamer Ünal 

Boðaziçi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliði 


Saðlýk harcamalarýnýn giderek artmasý, saðlýk sektöründe daha etkin 

planlama ihtiyacýný ortaya çýkarmaktadýr. Gerek hükümetler gerekse 

özel sektör, halka daha yüksek kalitede saðlýk hizmetlerini mümkün 

olan en düþük maliyetler ile saðlayacak daha iyi stratejiler arayýþý 

içindedir. 

Evde Saðlýk Bakýmý Hizmetleri (ESBH), geleneksel hastane bünyesinde 

sunulan saðlýk hizmetlerine alternatif bir yaklaþýmdýr. Geliþmiþ ülkeler 

baþta olmak üzere tüm ülkeler, hastalara saðlýk hizmetlerinin hastanýn 

kendi evinde sunumunun getirdiði avantajlarýn göz ardý 

edilemeyeceðini görmüþtür. Buna karþýn, bu tip hizmetlerin fayda 

saðlamasý için etkin bir tasarýmýn ve planlamanýn yapýlmasý 

gerekmektedir. 

1135

YAEM 2010 


Saðlýkta planlama konularý Yöneylem Araþtýrmasý literatüründe 

kapsamlý þekilde ele alýnmýþ olmakla birlikte evde bakým hizmetleri 

planlamasý nispeten yeni bir araþtýrma konusudur. Yürüttüðümüz 

kapsamlý literatür taramasý, ESBH'nin önemini artýran trendleri ve 

politikalarý, saðlýk hizmetleri planlamasýnda ve bunun özel bir alt 

kümesi olan ESBH planlamasýnda Matematiksel Programlama'nýn (MP) 

kullanýldýðý Yöneylem Araþtýrmasý çalýþmalarýný içermektedir. Bunlara 

ek olarak, bu çalýþma kapsamýnda ESBH'nin farklý boyutlardaki etkileri 

üzerine yapýlan týbbi araþtýrmalarýn da bir taramasý yapýlmýþtýr. ESBH 

planlamasý probleminin ana unsurlarýný içeren ve bu alandaki MP 

çalýþmalarýn temelini oluþturacak nitelikte bir “Ontoloji” sunulacaktýr. 

1136

P1-02 

YAEM 2010 

Çok Amaçlý Karar Verme 4 

1 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Ertuðrul Karsak 


Belirsiz Müþteri Sipariþleri Altýnda Yüksek Çeþitliliðe Sahip 

Müþteri Portföyünün, Çok Kriterli Karar Verme Modelleri 

Kullanýlarak Risk Gruplarýna Ayrýlmasý ve Buna Baðlý Olarak 

Üretim-Satýþ Optimizasyonunun Saðlanmasý 

1 

Buðra Þentürk 

1 Ege Üniversitesi Ýktisadi ve Ýdari Bilimler Fakültesi, Ýþletme Ana Bilim 

Dalý, Ýzmir 

2 STC Endüstriyel Tic. ve San. Ltd. Þti., Ýzmir 

Günümüzün rekabetçi koþullarýnda kontrollü stok tutmak, 

öngörülebilir taleplerle üretim planlamak ve nakit akýþý döngüsünü 

kýsa tutmak gittikçe zorlaþmaktadýr. Özellikle kaliteyi en üst düzeyde 

tutarken minimum maliyet beklentisinde olan 'Otomotiv-Elektronik vb' 

sektörlerin yan sanayisi olan iþletmelerde bahsini geçirdiðim 

kavramlarý saðlamak bir hayli güç bir hâl almýþtýr. 

Bini aþkýn müþteriyle çalýþmasýna raðmen karlýlýðýný bir kaç müþteriyle 

saðlayabilen iþletmeler kimi zaman üretimlerini bu durumun 

farkýndalýðýndan uzak bir þekilde planlamakta, stoklarýný buna göre 

tutmamakta ve nakitlerini iyi yönetememektedirler. Piyasanýn uzun 

vadeli ödemelerle çalýþma isteði, öngörülemeyen müþteri sipariþleri, 

stok maliyetlerinin yüksekliði, üretimi planlamanýn kalitedeki ve 

finansal dengeyi kurabilmedeki yeri üretim ve satýþ operasyonlarý 

arasýnda bir optimizasyon çalýþmasý yapýlmasýný zorunlu hale 

getirmiþtir. 

Çalýþmamda yer vereceðim iþletme de 'Otomotiv, Elektronik, Beyaz 

Eþya vb' sanayilere yan sanayi olma görevini üstlenmiþ, atölye 

yapýsýndan çýkýp kurumsal bir fabrika olma sürecine girmiþtir. Bu 

noktada, çok sayýda olan ve her geçen gün geniþleyen müþteri 

portföyünü kontrol altýnda tutabilmek ve talep öngörüsünü doðru 

yapabilip üretimini buna baðlý olarak planlayabilmek ihtiyacý 

duymaktadýr. 

1137

YAEM 2010 


Bu dengenin kurulmasýyla birlikte, bir iþletme için en önemli 

unsurlardan biri olan 'Nakit Akýþýný' daha düzenli kýlabilecek hale 

gelinebilecektir. 

Bu dengeye; Yöneylem Araþtýrmasý çerçevesinde Çok Kriterli Karar 

Verme Modelleri'nden faydalanýlarak ulaþýlmasý çalýþmanýn amacýný 

oluþturmaktadýr. 

Týbbi Atýk Bertaraf Sistemi Seçimi Ýçin Bulanýk Çok Ölçütlü 

Grup Karar Verme Yaklaþýmlarý 

1 2 1 

Mehtap Dursun , Melis Almula Karadayý , E. Ertuðrul Karsak 

1 Galatasaray Üniversitesi Mühendislik ve Teknoloji Fakültesi, Endüstri 


2 Yeditepe Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlýk Fakültesi, Sistem 


Günümüzde, diðer bütün kuruluþlarda olduðu gibi saðlýk 

kuruluþlarýnda da atýk miktarlarý verdikleri hizmet ölçüsünde her 

geçen gün hýzla artmaktadýr. Etkin bir týbbi atýk yönetimi ile daha 

yaþanabilir bir dünya ve daha temiz bir çevre býrakmak için, alternatif 

çevre dostu teknolojilerin araþtýrýlýp, uygulamada hýzla artýrýlmasý 

gerekliliði kaçýnýlmaz bir ihtiyaç olmuþtur. Týbbi atýk bertaraf 

alternatiflerinin deðerlendirilmesinde çevresel etmenler kadar 

ekonomik, sosyal ve teknik etmenlerin de göz önünde bulundurulmasý 

gerekmektedir. Bu baðlamda, týbbi atýk bertaraf alternatifi seçim 

problemi, çok ölçütlü karar verme yöntemlerinin uygulanmasýna 

ihtiyaç göstermektedir. Bu çalýþmada, Ýstanbul için týbbi atýk bertaraf 

alternatiflerinin deðerlendirilmesinde yararlanýlmak üzere bulanýk çok 

ölçütlü grup karar verme yaklaþýmlarý önerilmektedir. Ýnsanýn doðasý 

gereði ideal çözüme olabildiðince yakýn ve ideal karþýtý çözümdense 

olabildiðince uzak olmak istemesi nedeniyle, önerilen grup karar 

verme yaklaþýmlarý ideal ve ideal karþýtý çözümlere uzaklýklarý dikkate 

almaktadýr. Çalýþmada deðerlendirilecek olan týbbi atýk bertaraf 

alternatifleri arasýnda "yakma", "buhar ile sterilizasyon", "mikrodalga" 

ve "depolama" yer almaktadýr. Deðerlendirme sürecinde ölçütler çoklu 

seviyeli hiyerarþik bir yapýda ele alýnmakta ve böylelikle daha etkin bir 

analiz gerçekleþtirilmesine olanak saðlanmaktadýr. Önerilen karar 

verme yöntemleriyle elde edilen sonuçlarýn karþýlaþtýrmalý analizi 

gerçekleþtirilmektedir. 

1138

YAEM 2010 


Yazýlým Geliþtirmede Kalite Fonksiyonu Yayýlýmý Uygulamalarý 

için Bulanýk Regresyon ve Çok Amaçlý Programlama Esaslý 

Karar Verme Yaklaþýmý 

Zeynep Yýlmaz Þener, E. Ertuðrul Karsak 

Galatasaray Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

Yazýlým endüstrisinin yakýn geçmiþte yaþadýðý hýzlý geliþmeler önemli 

kalite sorunlarýný beraberinde getirmiþtir. Artan rekabet ortamýnýn 

etkisiyle, yazýlým kalitesinin iyileþtirilmesine daha fazla önem veren 

üreticiler, sorunlarýn çözümünde kalite iyileþtirme yöntemlerinden 

yararlanmaya baþlamýþlardýr. Günümüzde, kalite fonksiyonu yayýlýmý 

(KFY), müþteri beklentilerini karþýlayan daha kaliteli tasarýmlar 

oluþturmaya yardýmcý bir yöntem olarak yazýlým geliþtirme sürecine 

uygulanmaktadýr. Bu çalýþmada, KFY yaklaþýmýnda teknik özelliklerin 

hedef deðerlerinin belirlenmesi sürecinde bulanýk regresyon tabanlý 

çok amaçlý programlama modelinden yararlanýlmýþtýr. Müþteri istekleri 

ile teknik özellikler arasýndaki ve teknik özelliklerin kendi aralarýndaki 

iliþkilerin tahmin edilmesinde, sistem parametreleri arasýndaki 

iliþkilerin net olarak tanýmlanamadýðý durumlarý modelleyebilme 

özelliði bulunan bulanýk regresyon yöntemi kullanýlmýþtýr. Teknik 

özelliklerin hedef deðerlerinin belirlenmesinde sadece müþteri 

memnuniyetinin enbüyüklenmesini amaçlayan tek amaçlý karar verme 

yaklaþýmlarýndan farklý olarak, teknik özelliklerin zorluk derecesinin en 

küçüklenmesi amacýnýn da dikkate alýnmasý ile bulanýk çok amaçlý 

programlama modeli oluþturulmuþtur. Bu þekilde, müþteri 

memnuniyetinin yaný sýra iþletmenin beklentilerinin de gözönünde 

bulundurulmasý mümkün hale gelmektedir. Bulanýk regresyon sonucu 

belirlenen parametreler kullanýlarak geliþtirilen çok amaçlý karar verme 

yaklaþýmýnýn uygulamasý internet arama motoru tasarýmý örneðiyle 

incelenmektedir. 

1139

P1-03 

YAEM 2010 

Kuyruk Kuramý ve Uygulamalarý 

1 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 



Oturum Baþkaný: Umay Uzunoðlu Koçer 

En Ýyi Kararýn Zaman Cinsinden Deðerinin Modellenmesi 

Bekir Turgut Ýþlier, Aybek Korugan, Ali Tamer Ünal 

Boðaziçi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Endüstri Mühendisliði Ana 

Bilim Dalý, Ýstanbul 

Çevrimiçi karar destek sistemlerinde en iyi karar ile bu kararý bulmak 

için harcanan zaman (düþünme süresi) arasýnda önemli bir ödünleþim 

vardýr. Bu çalýþma, en iyi kararýn gerekliliðini ardýþýk dört parçadan 

oluþan bir kuyruk sistemini inceleyerek sorgulamaktadýr. Sistemin 

irdelenmesi bir Markov zinciri modeliyle gerçekleþmektedir. 

Çizelgelemeden saðlanan fayda, iþ yükü bazlý servis hýzý kullanýlarak 

modellenmekte ve en iyi çizelge ile çalýþan sistemde harcanan 

ortalama süre ilk gelen önce ilkesiyle çalýþan sistemdeki ile 

karþýlaþtýrýlmaktadýr. Bu iki farklý ilkeye göre çalýþan sistemlerin 

performans farkýnýn, farklý sistem kapasiteleri, düþünme süreleri ve 

varýþ hýzlarýna göre deðiþimi de ayrýca incelenmektedir. Ýncelemede 

kararýn kalitesinin kararýn zaman cinsinden deðerine göre deðiþimi de 

göz önüne alýnmaktadýr. 

Ýki Kademeli Bir Tedarik Zincirinin Kuyruk Modeli 

1 2 

Peral Toktaþ Palut , Füsun Ülengin 

1 Yeditepe Üniversitesi, Sistem Mühendisliði Ana Bilim Dalý, Ýstanbul 

2 Doðuþ Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Ana Bilim Dalý, Ýstanbul 

Bu bildirinin amacý, rassal talebe sahip iki kademeli bir tedarik zincirini 

bir kuyruk sistemi olarak modellemektir. Ele alýnan sistem, sýnýrlý 

üretim kapasitesine sahip çoklu baðýmsýz tedarikçi ve bir üreticiden 

oluþmaktadýr. Tedarikçiler stok için üretim yapmakta ve envanter 

yönetiminde temel stok yöntemini kullanmaktadýr. Üretici ise sipariþ 

için üretim prensibine göre çalýþmaktadýr. Tedarikçilerin kapasitesi 

sýnýrlý 

1140

YAEM 2010 


olduðu için, gerekli varsayýmlar altýnda her tedarikçi bir M/M/1 stok- 

için-üretim kuyruk sistemi olarak modellenmiþtir. Ayrýca, kuyruk 

modeli kullanýlarak her tedarikçinin ortalama bekleyen sipariþ miktarý 

ve ortalama envanter seviyesi elde edilmiþtir. Diðer yandan, üreticinin 

bir kuyruk sistemi olarak modellenebilmesi için, öncelikle geliþlerarasý 

sürelerinin yaklaþýk daðýlýmý bulunmuþtur. Söz konusu daðýlým, en 

düþük temel stok seviyesine sahip tedarikçinin üreticinin geliþlerarasý 

sürelerini en çok etkileyeceði beklentisinden yola çýkarak elde 

edilmiþtir. Daha sonra, gerekli varsayýmlar altýnda üretici bir GI/M/1 

kuyruk sistemi olarak modellenmiþtir. Bunun yaný sýra, kuyruk modeli 

kullanýlarak üreticinin sistemindeki ortalama iþ sayýsý ve ortalama 

bekleyen sipariþ miktarý bulunmuþtur. 

Servis Süresi Uzun Kuyruklu Daðýlýma Uyduðunda M/G/1 

Kuyruk Sisteminin Benzetim ile Deðerlendirilmesi 

Umay Uzunoðlu Koçer 

Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Ýstatistik Bölümü, 

Ýzmir 

Kuyruk sistemlerinde klasik varsayým olan servis sürelerinin üssel 

daðýlýma uyduðu varsayýmý, günümüzde karþýlaþýlan birçok gerçek 

uygulamada kýsýtlayýcý olmaktadýr. Kuyruk kuramýnýn birçok modern 

uygulamasýnda bu varsayým saðlanmadýðý gibi, bilgisayar aðlarý, 

iletiþim sistemleri ve finans konularýndaki birçok uygulamada uzun 

(aðýr) kuyruklu daðýlýmlarýn önemli bir rol oynadýðý görülmektedir. 

Servis süresi uzun kuyruklu bir daðýlýma uyduðunda sistemin analitik 

çözümü zorlaþmaktadýr. Bu çalýþmanýn amacý, geliþlerarasý sürenin 

üssel olduðu, tek servis biriminin bulunduðu M/G/1 kuyruk sisteminin 

performansýný, servis süresinin aðýr kuyruklu bir daðýlýma uyduðu 

durumda benzetim yoluyla araþtýrmaktýr. Uzun kuyruklu daðýlým olarak 

Pareto ve Lognormal daðýlým kullanýlmýþ, servis sürelerinin bu 

daðýlýmlara uyduðu durumda, bu durumun performans ölçütlerine olan 

etkisi kesikli olay simulasyonu ile araþtýrýlmýþtýr. 

1141

P1-04 

YAEM 2010 


Lojistik Yönetimi 1: Logistics Management 

1 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Sedef Meral 

A Hazardous Waste Location-Routing Problem 

Funda Samanlýoðlu, Ecem Sezenler, Zeki Ayað, Ahmet Yücekaya 

Department of Industrial Engineering, Kadir Has University, Istanbul, 

Hazardous materials are substances that pose unreasonable risk to 

health, environment and surrounding properties. In recent years, 

studies on hazardous waste management have increased due to 

importance given to “green” projects. Hazardous waste management 

includes the collection, transportation, treatment and disposal of 

hazardous wastes. The emphasis of this research is on hazardous 

waste management in Marmara Region of Turkey. In this research, a 

location-routing model is developed to answer questions such as: 

where to open treatment centers and with which technologies, how to 

route different types of hazardous waste to compatible treatment 

centers, and where to open disposal centers and how to route waste 

residues to these centers. While determining the routing of the 

hazardous waste and waste residues and the locations of these 

centers, the criterion that is considered is minimizing the total cost, 

which includes the transportation cost of hazardous materials and 

residues, and fixed cost of opening these centers. The mathematical 

model is solved with LINGO software, and the data required for the 

research related to Marmara Region is obtained by utilizing the 

Arcview 9.3 Lab Kit, ArcGIS Spatial Analyst 9.3 Lab Kit, and Marmara 

Region geographical database. 

1142

YAEM 2010 


A Location-Routing Problem for the Municipal Solid Waste 

Management System 

1 2 

C. Can Ayanoðlu , Sedef Meral 

1 Ministry of Labour and Social Security, Ankara, Turkey 

2 Department of Industrial Engineering, Middle East Technical 

University, Ankara 

This study deals with a municipal solid waste management system in 

which the strategic and tactical decisions are addressed 

simultaneously. In the system, the number and locations of the 

transfer facilities which serve to the particular solid waste pick-up 

points and the landfill are determined. Additionally, routing plans are 

constructed for the vehicles which collect the solid waste from the 

pick-up points by regarding the load capacity of the vehicles and shift 

time restrictions. 

We formulate this logistics system as a location-routing problem with 

two facility layers. Mathematical models of the problem are 

presented, and an iterative capacitated-k-medoids clustering-based 

heuristic method is proposed for the solution of the problem. Also, a 

sequential clustering-based heuristic method is presented as a 

benchmark to the iterative method. Computational studies are 

performed for both methods on the problem instances including up to 

1000 pick-up points, 5 alternative transfer facility sites, and 25 

vehicles. The results obtained show that the iterative clustering-based 

method developed achieves considerable improvement over the 

sequential clustering-based method. 

Additionally, we apply the iterative clustering-based algorithm 

developed to a real life application. The results also show that the 

algorithm developed gives consistent results within acceptable 

running time. 

1143

P1-05 

YAEM 2010 

Risk Analizi ve Yönetimi 1 

1 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Ýlhan Or 


Ýstanbul Boðazý Gemi Geçiþ Trafiðinin Benzetim Modeli Tabanlý 

Risk Analizi 

1 1 2 2 

Birnur Özbaþ , Ýlhan Or , Tayfur Altýok , Özgecan Ulusçu 

1 Boðaziçi Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

2 Rutgers Üniversitesi, Endüstri ve Sistem Mühendisliði Bölümü, NJ, 

ABD 

Ýstanbul Boðazý'ndaki deniz trafiði, Ýstanbul þehri ve çevresi için ciddi 

riskler içermektedir. Boðaz'da seyreden deniz taþýtlarýnýn sebep 

olabileceði kazalarýn yol açacaðý yangýn, patlama, karaya oturma, 

batma gibi olaylar büyük boyutlarda can kaybý, yaralanma, maddi 

hasar ve çevre kirliliði yaratabilecek potansiyeldedir. Bu çalýþmanýn 

amacý, Ýstanbul Boðazý deniz trafiðinin yarattýðý risklerin analizine 

yönelik olarak muhtelif senaryolar geliþtirmek, bu senaryolarý daha 

önceden geliþtirilmiþ benzetim tabanlý bir risk modeli çerçevesinde 

inceleyip, deðerlendirmek; bu þekilde, ilgili karar politikalarýnýn, 

faktörlerin ve risklerin karþýlaþtýrmalý analizine imkân saðlamaktýr. 

Bu çerçevede öncelikle Boðaz'daki trafik kurallarýný, gemi profillerini, 

kýlavuzluk hizmetlerini, coðrafi/meteorolojik þartlarý, yerel trafik 

yoðunluðunu içeren bir benzetim modeli kurulmuþtur. Daha sonra bu 

benzetim modeli ile entegre çalýþabilecek bir risk deðerlendirme 

modeli geliþtirilmiþtir. Risk modeli içinde, kaza olasýlýklarý ile 

oluþabilecek zararlarýn tahmininde, geçmiþ kaza ve transit geçiþ 

verileri ile birlikte, ilginç bir anketleme ve takip eden regresyon 

çalýþmasý yardýmýyla uzman görüþlerinden yararlanýlmýþtýr. Ardýndan, 

çok sayýda senaryo çerçevesinde, Boðaz'daki deniz taþýtlarýnýn 

yarattýðý risklere yönelik kapsamlý bir risk ölçümleme ve analizi 

yapýlmýþ, Ýstanbul Boðazý'nýn risk haritalarý çýkartýlmýþtýr. Tasarlanan 

100 kadar senaryoda yerel trafik yoðunluðu, duraksýz gemi geliþ 

sýklýklarý/takip mesafeleri, pilot alma eðilimleri, tek yön/çift yön geçiþ 

biçim ve uygulama zaman aralýklarý gibi faktörlerin riskler üstündeki 

tek baþýna ve bütünleþik etkileri incelenmiþtir. 

1144

YAEM 2010 


Çok sayýda finansal tavýrla ilgili deðiþkenin her bir gözlem için 

deðerlerini dikkate alarak risk skorlarýný hesaplayan bu yöntem 

regresyon bazlý olup iteratif olarak nihai risk skorlarýna 

yakýnsamaktadýr. 600'den fazla katýlýmcýdan toplanan verilerle önerilen 

algoritmanýn uygulamasý gerçekleþtirilmiþ ve risk skorlarýnýn 

deðiþkenler ile nasýl açýklandýðý veri analiz yöntemleriyle araþtýrýlmýþtýr. 

Þaþýrtýcý olarak sadece demografik deðiþkenlerin yapay zeka 

yöntemleri ile kiþilerin risk skorlarýný kestirmesinde çok yüksek oranda 

baþarý elde edilmiþtir. Buradan çýkan çarpýcý sonuç, finansal tavrý 

sorgulamaktan görünürde uzak çok temel bazý demografik bilgilerin ve 

bireysel tercihlerin yardýmýyla insanlarýn risk tavrýnýn 

kestirilebilmesidir. 

1145

YAEM 2010 


Monte Carlo Simülasyonu Ýle Bir Bankadaki Operasyonel 

Kayýplarýn Tahmini Ve Bir Uygulama 

Özge Eren 

Ýstanbul Üniversitesi,Ýþletme Fakültesi, Ýþletme Ana Bilim Dalý,Ýstanbul 

Genel olarak operasyonel süreçte meydana gelebilecek bozulmalar 

olarak tanýmlanan operasyonel risk; baþarýsýz ve yetersiz içsel 

süreçlerden, çalýþan personel ile kullanýlan sistemlerden veya birtakým 

dýþsal olaylardan kaynaklanan, doðrudan ya da dolaylý olarak ortaya 

çýkan risk türüdür (Basel Komitesi,2001a:2). Bu çalýþmada, küçük 

ölçekli bir bankada belirli bir zaman periyodundaki sahtekarlýk olayý 

(kredi kartý dolandýrýcýlýðý) ile ilgili bir hipotetik örnek yaratýlarak 

oluþan operasyonel kayýplarýn görülme sýklýklarý (kesikli daðýlým) ile 

parasal deðerleri (sürekli daðýlým) birleþtirilmeye çalýþýlmýþtýr. 

Operasyonel kayýplarýn bütünleþtirilmesindeki zorluk Monte Carlo 

Simülasyonu ile rassal sayýlar üreterek ve her iki daðýlým için farklý 

senaryolar oluþturularak çözümlenmiþtir. Daðýlýmlarýn simüle 

edilmesiyle, kurumlar beklenen kayýp deðerlerini hesaplayabilecekleri 

gibi ayný zamanda az sýklýkta gerçekleþen ve etkisi yüksek olan 

kayýplarýnýn da hangi olasýlýklarla ortaya çýkabileceðini 

hesaplayabileceklerdir. Beklenmeyen kayýplar olarak tanýmlanan bu 

kayýplarýn ihtimal hesaplamalarýnda ise Uç Deðerler Teorisi'nden 

faydalanýlarak çözüm bulunmuþtur. Kurumlar, düþük olasýlýklarla 

oluþabilecek beklenmeyen kayýplarýn muhtemel zararlarýný, belirli 

karþýlýklar ayýrarak, kendilerini sigorta ettirerek veya teknoloji üzerine 

çeþitli yatýrýmlar yaparak azaltmaya çalýþmaktadýrlar. 

Risk Skorlandýrmasý için bir Algoritma ve Demografik Verilerle 

Risk Tavrýnýn Kestirimi 

Gürdal Ertek, Özge Onur, Cemre Kefeli, Murat Kaya 


Bu çalýþmada kiþilerin risk tavrýnýn belirlenmesi için geliþtirilen bir 

skorlandýrma algoritmasý ve bu algoritmanýn bir anket verisi 

üzerindeki uygulamasý sunulacaktýr. 

1146

P1-06 

YAEM 2010 


Endüstride YA/EM Uygulamalarý 4: Rekabet Saðlayýcý 

Politikalar 

1 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Seçkin Polat 

Bir Hazýr Giyim Perakende Zincirinde Rassal Talep Altýnda 

Kalýcý Ýndirim Politikalarýnýn Belirlenmesi 

1 2 2 

Ozlem Cosgun , Ufuk Kula , Ayhan Demiriz 

1 Ýstanbul Kültür Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

2 Sakarya Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Adapazarý 

Bu çalýþmada bir hazýr giyim perakende zincirine ait satýþ verileri 

kullanýlarak ürünler için kalýcý indirim politikalarý belirlenmiþ, satýþ 

promosyonlarýnýn etkileri indirim, ikame ve zaman etkisi olmak üzere 

üç grupta ayrýþtýrýlarak incelenmiþtir. Her ürün rassal talebe sahip 

olduðundan ve ürünler arasýnda ikame olmasýndan dolayý bir ürünün 

optimum kalýcý indirim politikasý diðerlerinin satýþýný etkilemektedir. Bu 

yüzden ürün gruplarýnýn indirim politikalarýna birlikte karar 

verilmelidir. Ele alýnan ikame ürün grubu için durum uzayý çok büyük 

olduðundan böyle bir markov karar süreci problemini, geleneksel 

çözüm yöntemleri olan deðer yineleme (value iteration) ve politika 

yineleme (policy iteration) yöntemleri ile çözmek imkansýzdýr. Bu 

nedenle problemin çözümünde yaklaþýk dinamik programlama (YDP) 

kullanýlmýþtýr. Durum uzayý çok boyutlu olduðundan ve çoðu durum 

incelenemediðinden interpolasyon yaklaþýmýyla ürünler için bir indirim 

politikasý belirlenmiþ, ileriki çalýþmalar için öngörüler elde edilmiþtir. 

Telekom Deðer Zincirinde Rekabetçi Teknoloji Saðlayýcýlar 

Ünal Gök, Taner Bilgiç 

Boðaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

Bir telekomünikasyon operatörüne hizmet veya ürün üreten ve 

birbirleriyle rekabet eden iki tedarikçi düþünülmüþtür. Bu iki farklý 

tedarikçi operatorün talebini artýrabilecek birbirinin yerine ikame 

edilebilir yeni bir teknoloji üzerinde çalýþmaktadýrlar. Teknoloji 

1147

YAEM 2010 


tedarikçileri, Ar-Ge çalýþmalarýna fon ayýrarak yenilikçi bir teknoloji 

ortaya çýkartacak ve eðer bu teknoloji kullanýlabilecek hale gelirse 

operatöre satarak gelir elde edeceklerdir. Yenilikçi teknolojiye yaptýðý 

ilk yatýrým operatörün pazardaki talebini artýrýr ve operatör dönemsel 

olarak kendi að kapasitesine karar verir. Geliþtirilen teknolojinin 

fiyatýnýn pazar tarafýndan belirlendiði modelde operatör kendi kârýný 

ençoklayan tedarikçiden yeni teknolojiyi satýn alýr. Belirli koþullar 

altýnda bu iki seviyeli oyunda Nash ve Stackelberg dengeleri olduðu 

gösterilmiþtir. Gelir paylaþýmlý bir kontratýn bu tür bir sistemde 

eþgüdüm saðlayacaðý gösterilmiþtir. Yenilikçi teknolojilerin 

telekomünikasyon sektöründe etkileri hakkýnda yorumlar yapýlmýþtýr. 

1148

P1-07 

YAEM 2010 


Envanter Sistemleri 1: Benzetim Uygulamalarý 

1 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Ayhan Özgür Toy 

Çok Kademeli, Kayýp Satýþlý (S-1, S) Envanter Sisteminin 

Modellenmesi 

1 2 3 

Ýsmail Kýrcý , Emre Berk , Ayhan Özgür Toy 

1 Deniz Harp Okulu, Deniz Bilimleri ve mühendisliði Enstitüsü, istanbul 

2 Bilkent Üniversitesi, Ýþletme Fakültesi, Ankara 

3 Deniz Harp Okulu, Endüstri Mühendisliði Ana bilim Dalý, Ýstanbul 

Bu çalýþmada bir perakendeci ve bir depodan oluþan iki kademeli bir 

envanter sistemi incelenmiþtir. Her iki kademede de (S-1, S) envanter 

politikasý uygulanmakta ve perakandeciye talepler poisson daðýlýma 

uygun olarak gelmektedir. Ulaþtýrma sürelerinin sabit olduðu kabul 

edilmektedir. Perakendecinin elinde ürün olmadýðý durumlarda gelen 

talepler karþýlanamamakta (kayýp satýþ), depoda ürün olmadýðýnda 

perakendeciden gelen talepler için ise yok satma yapýlmaktadýr. 

Ürünlerin yaþlarý üzerinden tanýmlanan olasýlýklý süreç kullanýlarak 

model kurulmuþtur. Kesin çözümü elde etmekdeki güçlükler nedeniyle 

talep geliþ hýzý için yapýlan bir yaklaþým ile elde edilen sonuçlar, 

benzetim modeli ile elde edilen sonuçlar ile karþýlaþtýrýlarak, yaklaþým 

etkinliði deðerlendirilmiþtir. 

Çok Kademeli Envanter Sistemlerinin Benzetim Eniyilemesinde 

Metasezgisel Uygulamalar 

1 2 3 

Mehmet Çavdar , Ayhan Özgür Toy , Emre Berk 

1 Deniz Harp Okulu Deniz Bilimleri ve Mühendisliði Enstitüsü 

2 Deniz Harp Okulu Endüstri Mühendisliði Bölümü 

3 Bilkent Üniversitesi Ýþletme Fakültesi, Ankara 

Bu çalýþmada, bir depo ve r parakendeciden oluþan ve her biri (S-1, S) 

envanter politikasý ile çalýþan çok kademeli envanter sistemini ele 

almaktayýz. 

1149

YAEM 2010 


Kademeler öncesinde sabit ulaþtýrma süreleri bulunmaktadýr. 

Perakendecilere talep geliþlerinin genel bir daðýlýma uyduðu, kýsmi 

kayýp satýþýn bulunduðu, doðrusal olmayan elde tutma maliyetlerinin 

bulunduðu bu sistem için geliþtirilen kesik zamanlý olay tabanlý 

benzetim modeli ve yasaklý arama, benzetimli tavlama ve rassal 

daðýnýk arama metasezgisellerini kullanan benzetim optimizasyonu ile 

her bir stok tutan birim için en iyi envanter seviyelerini 

belirlemekteyiz. 

Benzetim Tekniði Kullanýlarak (R,s,S) Politikasý ile Toplam 

Envanter Maliyetinin Minimizasyonu: Bir Mobilya Firmasýnda 

Uygulamasý 

1 2 1 

Neslihan Kýlýç , Murat Ayanoðlu , Harun Reþit Yazgan 

1 Sakarya Üniversitesi,Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði Ana 

Bilim Dalý, Sakarya 

2 Sakarya Üniversitesi, Ýktisadi ve Ýdari Bilimler Fakültesi, Ýþletme Ana 


Günümüz firmalarýnda teknolojinin geliþmesi ile paralel olarak önemini 

arttýran konularýn baþýnda rekabet edilebilirlik gelmektedir. Artýk 

firmalar ürünlerinin piyasa fiyatýný belirleme þansýný kaybettiklerinden, 

maliyetlerini kontrol edebilmek en önemli faktör haline gelmiþtir. 

Maliyet kriterinin en aza inmesi ile iþletmeler, sektörlerinde daha ucuz, 

daha kaliteli ürün satmayý ve pazar paylarýný geniþletmeyi 

hedeflemektedir. Bu açýdan bakýldýðýnda stok maliyetinin önemli bir 

maliyet kriteri olduðu görülmektedir. Stok maliyetlerine etki eden en 

önemli faktörler; en uygun sipariþ miktarý ve en doðru sipariþ zamaný 

belirlenmesidir. Çalýþmada, bu faktörler (R,s,S) yaklaþýmý kullanýlarak 

belirlenmiþ, elde edilen verilerin ýþýðýnda benzetim tekniði ile envanter 

maliyetinin en küçüklemesi saðlanmýþtýr. 

1150

P1-08 

YAEM 2010 


Sezgisel Yöntemler 4: Tam Sayýlý Programlama 

1 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Hüsü Yenigün 

Enbüyük Að Ömrünü ve Baðlýlýðýný Saðlayan Duygaç Yerlerinin 

Belirlenmesi 

Banu Kabakulak, Ý. Kuban Altýnel, Necati Aras 

Boðaziçi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


Kablosuz duygaç aðlarý, düþük güçlü, çok amaçlý ve ucuz çok sayýda 

duygacýn bir arada uyum içinde çalýþmasýný temel alýr. Sýnýr 

denetiminden, orman yangýnlarýnýn belirlenmesine kadar zengin bir 

uygulama alaný olan bu yapýlarýn tasarýmýnda iki temel konu að 

ömrünün uzatýlmasý ve baðlýlýðýn saðlanmasýdýr. Hem duygaç yerleþim 

yerlerine hem de etkinlik çizelgelerine yönelik kararlar duygaçlarýn 

öðeleri olduklarý aðýn örtme niteliðini, ömür süresini ve baðlýlýðý etkiler. 

Bu konuya odaklanan çalýþmamýzda, duygaçlarýn eniyi yerlerini 

bularak ve açýk/kapalý olduklarý zaman dilimlerini belirleyerek, hedef 

noktalarýn tümünü örttükleri süreyi enbüyükleyen bir tamsayýlý 

programlama modeli önermekteyiz. Modelimizin çözüm süresi 

gerçekçi boyutlu problemler için çok uzun olabilmektedir. Bu nedenle 

ikinci olarak, iyi bir çözüm veren Lagrange gevþetmesi tabanlý sezgisel 

bir yöntem geliþtirmekteyiz. Yapýlan ön bilgisayýsal deneyler yeni 

sezgiselin baþarýlý olduðunu göstermektedir. 

Küme Örtüleme Problemleri Ýçin Temel-Eþlenik Yaklaþýmýna 

Dayalý Yerel Arama Sezgiseli 

Belma Yelbay, Þevket Ýlker Birbil, Kerem Bülbül 

Sabancý Üniversitesi, Ýstanbul 

Küme örtüleme problemi çizelgeleme, üretim, hizmet planlama, að 

enyilemesi, haberleþme gibi pek çok alanda uygulanan iyi bilinen bir 

birleþi eniyileme problemidir. 

1151

YAEM 2010 


enyilemesi, haberleþme gibi pek çok alanda uygulanan iyi bilinen bir 

birleþi eniyileme problemidir. Küme örtüleme probleminin NP-zor 

olduðu kanýtlanmýþ olup, problemin etkin bir þekilde çözümüne yönelik 

çok sayýda birerleme algoritmalarý ve sezgiseller geliþtirilmiþtir. Bu 

çalýþmada küme örtüleme problemini etkin bir þekilde çözülmesini 

amaçlayan bir sezgisel sunulmaktadýr. Algoritma literatürde NP-zor 

problemlerini yaklaþýklamak için kullanýlan temel-eþlenik yaklaþýmýna 

dayanmaktadýr. Geleneksel temel-eþlenik algoritmalardan farklý 

olarak, önerilen algoritma eþlenik deðiþkenlerin seçim sýrasýna dayalý 

bir yöntem kullanmaktadýr. Önerilen yöntemin kümelerin maliyeti ve 

kaplanan eleman sayýsý arasýnda ilinti olduðu durumlarda çok iyi 

sonuçlar verdiði gözlenmiþtir. Algoritmanýn çözüm kalitesi, temel ve 

eþlenik deðiþkenlerin sabitlenmesine dayanan yerel bir arama 

algoritmasý ile artýrýlmaktadýr. 

Anahtar Kelimeler: Matematiksel Programlama, Birleþi Eniyileme, 

Sezgiseller, Küme Örtüleme 

Havayolu Ekip Eþleme Probleminde Kolon Türetme Yönteminin 

Yerel Arama ile Ücretlendirilmesi 

1 1 1 2 

Nimet Aksoy , S. Ýlker Birbil , Kerem Bülbül , Hüsnü Yenigün 

1 Sabancý Üniversitesi, Üretim Sistemleri / Endüstri Mühendisliði, 

Ýstanbul 

2 Sabancý Üniversitesi, Bilgisayar Bilimi ve Mühendisliði, Ýstanbul 

Klasik havayolu ekip eþleme probleminde amaç uçuþ çizelgesindeki 

her bir uçuþun kapsanmasýný saðlayacak þekilde ve belirli kýsýtlar 

altýnda en az maliyetli ekip eþlemelerinin bulunmasýdýr. Bu problemin 

küme kaplama problemi olarak modellenip, kolon türetme yöntemi ile 

çözülmesi literatürde sýkça baþvurulan bir yaklaþýmdýr. Bu yöntemde 

ücretlendirme problemi uçuþ çizelgesi üzerinde çözülen çok takýlý en 

kýsa yol problemine karþýlýk gelmektedir. Uçuþ görevleri ve eþlemeler 

ile ilgili olurluluk kurallarý bu takýlar üzerinden takip edilmektedir. Çok 

takýlý en kýsa yol probleminin karmaþýklýðý çizelgedeki uçuþ sayýsý 

arttýkça üssel olarak artmakta ve orta büyüklükteki uçuþ çizelgeleri 

için bile çözüm süresini önemli ölçüde etkilemektedir. Ekip eþleme 

probleminin çözümü için önerdiðimiz kolon türetme yaklaþýmýnda 

ücretlendirme problemini daha kýsa sürede çözebilmeyi amaçladýk. 

1152

YAEM 2010 


Bunun için öncelikle uçuþ görev serimi üzerinde tasarladýðýmýz yerel 

arama yöntemini kullandýk. Yerel arama yönteminin kýsýtlý ana 

probleme negatif azaltýlmýþ maliyetli kolon (eþleme) ekleyemediði 

noktada çok takýlý en kýsa yol problemine baþvurduk ve bu yolla yeni 

uçuþ görevleri ile yeni kolonlar üretip bunlarý yerel arama 

mekanizmasýnýn ilerleyen aþamalarýnda kullandýk. Yaklaþýmýmýzýn 

etkinliðini örnek problemler üzerinde gösterdik. 

1153

P1-09 

YAEM 2010 


[Ergonomics and Labor Safety 4: Applied Ergonomics 

1 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45] 


Oturum Baþkaný: Mahmut Ekþioðlu 

A Special Nursery Design for Physically Handicapped Children 

in the Turkish Republic of Northern Cyprus 

Burcu Toker Ersöz, Fatma Keskin, Aytuð Büyükpamukçu 

Department of Industrial Engineering, Girne American University, 

Girne, TRNC 

In the Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC) although there are 

schools for education of handicapped children, there is no specially 

designed nursery for the physically handicapped children. The families 

who have handicapped children between the ages of 4 and 6, have 

great difficulty in taking care of and educating their children. 

In this study, the aim was to design a special nursery for such 

handicapped children. The design includes all the requirements for 

education, breakfast and lunch, and entertainment facilities on a 'full- 

day care and education' basis. The effects of color theories, 

anthropometric principles, special furniture and equipment and 

standards for physically handicapped are all considered for a complete 

design of a 'nursery for physically handicapped'. 

This design is planned to be a guide for the TRNC Ministry of 

Education for their future plans of building a public nursery for the 

physically disabled children population. 

Optimizing Stylus Keyboard Layout for Turkish Language Using 

a Decomposition-Based Heuristics 

Mahmut Ekþioðlu, Muhammet Soydal 

Department of Industrial Engineering, Bosphorus University, Istanbul, 

Turkey 

Due to continuous and revolutionary developments in communication 

technology; the importance and application areas of mobile devices, 

which can be sampled by PDA's, hand terminals and 3G cellular 

phones are increasing day after day. 

1154

YAEM 2010 


Owing to physical limitations, generally these devices could only be 

used by stylus keyboards, which can be typed by stylus, single finger 

and so on. 

In this study, data entry by stylus keyboards is analyzed from 

ergonomics view. Two stylus keyboard layouts are designed: (1) 

classical longitudinal-shaped as QWERTY, and (2) square-shaped. For 

layout optimization, a Quadratic Assignment Problem (QAP) model is 

formed and solved by a newly developed decomposition-based and 

deterministic heuristic. 

Newly designed two stylus keyboard layouts are compared with 

currently in use layouts for Turkish; F and Turkish Q layouts. It is 

concluded that new generated longitudinal and square layouts have 

higher typing speeds and average distance per digraph values 

compared with standard QWERTY and F layouts. 

An Ergonomics Approach for the Design of 19-Liter Drinking 

Water Containers 

Burcu Toker Ersöz, Sammah Obaji 


Girne, TRNC 

In the recent years, the water distributed by the municipalities in the 

Turkish Republic of Northern Cyprus (T.R.N.C.) is recorded to be 

unhealthy for drinking. As a result, people started to purchase 

drinking water from water suppliers who provide and sell drinking 

water in 19-liter containers. As the usage of these containers is 

increased, the complaints from the usage are also increased. 

Customers started to raise complaints about the discomfort they were 

experiencing while lifting and carrying the containers. Especially for 

the elderly and women customers, the level of discomfort was so high 

and unbearable. 

In this study, a questionnaire is designed and applied to 200 randomly 

selected 19-liter drinking water container users, in the five main cities 

of TRNC, namely, Lefkoþa, Girne, Güzelyurt, Gazi Magosa and Ýskele. 

The collected data regarding the issues related with discomfort in 

handling and usage of the 19-liter drinking water containers are then 

analyzed and the common problems of the customers are identified. 

Using the results of the analysis of the questionnaire, anthropometric 

principles and lifting standards, a better design to minimize the level 

of discomfort of usage for the 19-liter drinking water containers is 

suggested. 

1155

P1-10 

YAEM 2010 

Bioinformatics 

1 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Düzenleyicisi: Metin Türkay 

Oturum Baþkaný: Metin Türkay 


Nuclear Magnetic Resonance Structure-Based Assignment 

Problem 

Mehmet Çaðrý Çalpur, Gizem Çavuþlar, Mehmet Serkan Apaydýn, 

Bülent Çatay 


We present the Nuclear Magnetic Resonance (NMR) Structure-based 

Assignment (SBA) approach to study the protein dynamics. Nuclear 

Magnetic Resonance (NMR) spectroscopy involves the interaction of 

certain atoms which possess spin property and which are exposed to 

a combination of a static magnetic field and a second oscillating 

magnetic field. Determining the assignment of signals received from 

the experiments (peaks) to specific nuclei of the target molecule in 

NMR spectroscopy is an important challenge. SBA aims at solving this 

problem with the help of a template protein which is homologous to 

the target and has applications in the study of structure-activity 

relationship, protein-protein and protein-ligand interactions. In this 

study, we propose a mathematical programming approach to 

formulate SBA as a linear assignment problem with additional Nuclear 

Overhauser Effect (NOE) constraints, which can be solved within 

Nuclear Vector Replacement's (NVR) framework. For smaller protein 

structures (with a few million constraints) that can be solved to 

optimality using IBM ILOG CPLEX, the proposed approach provides 

assignments with high accuracy. For larger proteins, we consider 

heuristic and meta-heuristic techniques to efficiently solve the 

problem. 

1156

YAEM 2010 


Operations Research Models and Applications in Computational 

Biology, Bioinformatics and Medicine 

Metin Türkay 

Koç University, Ankara 

In recent years, development of better and accurate experiments lead 

to substantial changes in life sciences. We started to obtain data on 

genomes, protein structures, metabolic networks and cellular 

structures, tissue and organ systems, and physiological level 

mechanisms for different biological organisms. These data establish a 

foundation for development of mathematical models. In this talk, a 

summary of recent developments and mathematical models for a 

variety of problems in life sciences is given. The problems include the 

dynamic modeling and parameter optimization of a cell that is 

considered as an important problem in systems biology. The solution 

of the resulting system of differential and algebraic equations is 

accomplished by discretization of these equations by orthogonal 

collocation. The prediction of protein structures and functions of the 

genes is an important problem that is addressed by a novel multi- 

group classification method that uses hyper boxes. The classification 

method is based on a Mixed-Integer Linear Programming (MILP) 

formulation. In addition, a summary of our approach, models and 

results on rational drug design is discussed. 

Some New OR and Mathematical Methods for Regulatory 

Networks in Bio sciences and Environmental Related 

Gerhard Wilhelm Weber 

Middle East Technical University, Ankara 

This presentation introduces into mathematical research at IAM of 

METU, in modeling, prediction and optimization of networks motivated 

from the real world of biology and the wider field of environment. We 

introduce and analyze time-discrete target-environment regulatory 

systems under ellipsoidal uncertainty, especially, for gene- 

environment and eco-finance networks. The uncertain states of 

clusters of target and environmental items in the regulatory system 

are represented by ellipsoids and the interactions between the 

1157

YAEM 2010 


clusters are defined by affine-linear coupling rules. The parameters of 

coupling rules and the time-dependent states of clusters establish the 

regulatory network. clusters are defined by affine-linear coupling 

rules. The parameters of coupling rules and the time-dependent 

states of clusters establish the regulatory network. Explicit 

representations of the uncertain multivariate states of the system are 

determined with ellipsoidal calculus. We rarefy the regulatory 

network, present a corresponding mixed-integer regression problem 

and achieve further relaxation by continuous optimization. We 

introduce various regression models that allow us to assess the 

unknown system parameters from uncertain (ellipsoidal) 

measurements. Among those networks and their dynamics, there is 

also the Technology-Emission-Means model on Kyoto Protocol and the 

dynamics that comes from time-discretization of stochastic differential 

equations which are among the main representation and prediction 

tools of financial markets. We present new ways of parameter 

estimation for these dynamics and embed them into portfolio 

optimization and risk management. 

1158

P1-11 

YAEM 2010 


Operasyon Yönetimi: Operations Management 

1 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Semra Tunalý 

Analysis of Amplification Effect in Mortgage Service Game 

Erkan Bayraktar 

Industrial Engineering Department, Bahcesehir University, Istanbul 

This study analyzes amplification effect in a make-to-order 

environment for the Mortgage Service Game. In order to measure the 

impact of several factors managed by the service companies, such as 

capacity adjustment time, service delay time, information sharing, 

and variability of application start rate on information distortion, a 

simulation model is developed for Mortgage Service Game. Based on 

the original Mortgage Service Game settings, it is found that higher 

rates of information sharing on new application rates, and service 

delay times as well as lower capacity adjustment times speed up the 

system to reach stabilization. Under the different value combinations 

of the factors, it should be noted that amplification effect diminishes 

while information sharing and service delay time increase. Somewhat 

surprisingly, amplification effect weakens with increasing variability in 

the new application start rates. In contrast, the shorter capacity 

adjustment times lead to less amplification on SSCs. It is noted that 

service delay time and rate of information sharing act very similarly in 

view of amplification effect at all stages. 

A Hybrid Approach for the Capacitated Lot Sizing Problem with 

Set-up Carryover and Backordering 

1 2 3 

Hacer Güner Gören , Semra Tunalý , Raf Jans 

1 Deparment of Industrial Engineering, Dokuz Eylul Unevrsity, Izmir 

2 Department of Business Administration,Izmir University of Economic, 

Izmir 

3 Department of Logistics and Operations Management, HEC Montreal, 

Montreal, Canada 

1159

YAEM 2010 


Capacitated lot sizing problem with setup carryover deals with 

multiple products produced on a single machine. A setup is assumed 

to be carried over from one period to the next and the partial 

sequencing of the first and last product is incorporated. When the 

demand of a period cannot be satisfied, it is backordered. In this 

study, a heuristic hybrid approach combining Genetic Algorithms 

(GAs) and Fix-and-Optimize heuristic is proposed to solve the 

capacitated lot sizing problem with set-up carryover and 

backordering. The first phase of the study involves optimizing the 

control parameters such as the combination of the population size and 

the number of generations, rate of crossover and rate of mutation. 

Next, the performance of the proposed hybrid approach is compared 

to the pure GAs using various problem instances. 

Periodic Capacity Management under a Lead Time Performance 

Constraint 

Nasuh Cagdas Buyukkaramikli 

Department of Industrial Engineering and Innovation Sciences, TU/e, 

Eindhoven, Hollanda 

In this paper, we study a production system that operates under a 

lead time performance constraint which guarantees the completion of 

a job order before a pre-determined lead time 

with a certain probability. The demand arrival times and service 

requirements for the jobs are random. In order to reduce capacity 

related costs, system decides to use flexible capacity policies. Most of 

the flexible capacity practices in real life are inherently periodic due to 

several reasons. Motivated by this observation, we focus on periodic 

capacity policies and model the production system as a queuing 

system that changes its service rate periodically. We assume two 

levels of capacity available: permanent and contingent capacity levels. 

The contingent capacity is supplied if needed at the start of a period, 

and is available during that period, at a cost rate that decreases in 

period length. We develop a procedure to create a set for candidate 

period lengths and permanent/contingent capacity levels and search 

for the capacity levels and the threshold point that minimizes the 

capacity related costs for a given period length. 

1160

YAEM 2010 


We observe that periodic capacity flexibility reduces the capacity 

related costs significantly, especially for ambitious lead time 

performance constraints. Moreover, the use of contingent capacity 

makes the total system costs more insensitive to the lead time 

performance requirements. 

1161

P2-E 

YAEM 2010 


EÐÝTÝM OTURUMU: Trends in Dynamic Lot Sizing Research 

1 Temmuz 2010 / 10:00 – 11:30 


Konuþmacý: Albert P.M. Wagelmans, Econometric Institute, Erasmus 

University Rotterdam 

In 1958 Wagner and Whitin published their seminal paper on the 

dynamic lot size model. It is considered one of the most well-known 

and most influential papers in the operations research literature. In 

the past five decades, many extensions of the original model have 

been studied and different solution approaches to the various models 

have been proposed. These typically are dynamic programming, 

heuristic or integer programming approaches. In this tutorial we give 

an overview of some of the most interesting developments in more 

than half a century of dynamic lot sizing research, with special focus 

on relatively recent results. 

1162

P2-P 

YAEM 2010 


PANEL: Telekom Endüstrisi: Þimdi Hepimiz Baðlý Mýyýz? 

1 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 


Panel Yöneticisi: Yrd. Doç. Dr. Çaðrý Haksöz, Sabancý 


Panel Üyeleri: Hýdýr Mað, Oracle 

Sertan Eratay, Turkcell 

Ercan Korkut, Nokia Siemens Networks 

Ýsmail Cem Atalay, Argela 

Ýletiþim baðlýlýðý artan dünyamýzdaki þu anki durumdan baþlayarak, 

Telekom endüstrisinin gelecekte nasýl evrimleþeceði ve bunun 

tüketiciler, þirketler, pazarlar ve ülkeler için ne gibi etkileri 

olabileceðini sektörün farklý temsilcileri ile konuþacaðýz. Mobil iletiþim, 

dijital hayatlar, yakýnsama ve mobil pazarlama gibi konular da Panelde 

irdelenecektir. Hizmet ve ürünlerin pazara getirilmesi küresel tedarik 

zincirlerini etkin yönetme kabiliyetine ihtiyaç duyar. Bu nedenle, 

lojistik süreçlerindeki kritik problemler de tartýþýlacaktýr. Son olarak, 

Ar-Ge ve yeni ürün tasarlama süreçlerinde Türkiye ile diðer ülkeler 

kýyaslanacaktýr. Bu baðlamda, doðru eðitim ve araþtýrmanýn deðeri 

vurgulanacaktýr. 

1163

YAEM 2010 

P2-Y 

YAD Uygulama Ödülü 

1 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 


Oturum Baþkaný: Can Akkan 


TEMSA Global Tam Zamanlý Malzeme Tedarik Sistemi: 

Elektronik Kanban Uygulamasý 

Hidayet Þirin*, Ferhat Can*, Hakan Aydemir*, A.Uður Bayram*, 

Müzeyyen Kahyalar*, Onur Yetkinel, Ýhsan Temizkan, Sadettin 

Yumuþak, Fatih Iþýk**, Metin Özþahin*** 

*TEMSA Global A.Þ, **EMEA Biliþim Danýþmanlýk A.Þ, ***Çukurova 


Projemiz, otobüs ve midibüs üretimi gerçekleþtirilen TEMSA Global 

Adana üretim tesislerinde, malzeme tedariðinin üretimin fiili ihtiyaçlarý 

doðrultusunda tam zamanlý ve otomatik olarak yapýlmasý amacýyla 

baþlatýlmýþ bir projedir. Kuruluþumuz, tamamen müþteri istekleri 

doðrultusunda üretim yapma anlayýþý nedeniyle artan ürün çeþitliliði 

ve esnek üretim yapýsý sonucu, malzeme tedariðinde yaþanan 

zorluklarý doðru bir þekilde yönetmek amacýyla operasyonel 

mükemmelliðe odaklanmýþtýr. Bu amaçla malzeme ihtiyaçlarýnýn, 

üretimin fiili ihtiyaçlarý doðrultusunda önceliklendirilmesi, tam 

zamanlý tedariði ve izlenmesi çok büyük önem kazanmýþtýr. Bu üretim 

yapýsý nedeniyle, tedarikçilerle olan lojistik faaliyetleri senkronize 

etmek amacýyla bilgi teknolojileri altyapýsý kullanarak yalýn üretim 

tekniklerinden biri olan kanban uygulamasý endüstri mühendisliði 

metot ve teknikleri kullanýlarak özgün bir þekilde ihtiyaçlar 

doðrultusunda tasarlanýp geliþtirilmiþtir. Bu kapsamda Temsa Global, 

Türkiye'de ilk defa SAP sistemi üzerinde Elektronik Kanban(E-Kanban) 

uygulamasýný tedarikçileriyle hayata geçirmiþtir. 2008 Haziran ayýnda 

baþlatýlan proje, malzeme maliyetleri, fiziksel büyüklükleri ve tüketim 

miktarlarý nedeniyle farklý tedarik uygulamasý gerektirdiðinden iki faz 

olarak planlanmýþ ve ilk faz olan Klasik Kanban 2009 Ocak ayýnda, 

ikinci faz olan Event Driven Kanban (Olay Esaslý kanban) ise 2009 

Nisan ayýnda devreye alýnmýþtýr. Mevcut durumda yerli malzemelerin 

%60'ý,45 tedarikçi ile bu kapsamda tedarik edilmektedir. TEMSA 

Global yerli malzeme tedariðinin %80'ini E-Kanban kapsamýnda 

tedarik etmeyi hedeflemektedir. Bu uygulama 2009 haziran ayýnda 

1164

YAEM 2010 


Temsa Adapazarý Kamyon Fabrikasýnda da devreye alýnmýþ, 2010 yýlý 

sonunda Temsa-Mýsýr Fabrikasýnda devreye alýnmasý planlanmýþtýr. 

Dizel Enjektör Gövde Üretiminde “Hücresel Üretim Konsepti” 

Uygulamasý 

Burak Eriþmiþ, Barýþ Tengirþenk, Halil Özbey, Ýhsan Özer, Zerin Turgut, 

Cem Tangil 

Bosch Sanayi ve Ticaret A.Þ. Diesel Sistemler 

Robert Bosch Dizel Sistemler Bursa fabrikasýnda, dizel enjektör 

gövdesi üretim biriminde “hücresel üretim konsepti” uygulanmýþtýr. 

Gövde üretimi, 377 operatörün, 150 makine ile 5000 m2 alanda 

üretim yaptýðý ana üretim birimidir. Alt süreçler çoðunlukla talaþlý 

imalattýr. Üretim yüksek teknolojili CNC makineler ve kalifiye 

elemanlar ile gerçekleþtirilir. Proje uygulanmadan önce üretim sistemi 

kompleks bir yapýya sahipti. Düþük verimlilik, tüm prosesler arasýnda 

stok, uzun ve karmaþýk parça taþýmalarý, esnek olmayan hat yapýsý, 

önceki üretim sisteminin temel özellikleriydi. Radikal bir proje ile 10 

yaþýndaki bu üretim sistemi köklü bir deðiþime uðratýlarak, yeni 

baþtan bir üretim sistemi kurmak amaçlandý. Yalýn hat tasarýmý temel 

prensipleri uygulanarak hücreler tasarlandý. Mevcut durum ve 

tasarlanan alternatif sistemlerin performanslarý, simülasyon programý 

olan, Em_Plant yazýlýmý kullanýlarak test edildi. Alternatif sistemlerin 

sonuçlarý deðerlendirildi ve diðerlerine göre baskýn olan alternatif 

sistem uygulandý. 

Mayýs 2010 tarihi itibarý ile gerçekleþen getiriler þu þekilde 

özetlenebilir: %23 üretim içi stok miktarýnda düþüþ; %8 verimlilikte 

artýþ; %59 malzeme taþýma mesafesinde düþüþ; %25 teslimat 

süresinde düþüþ; %5 kullanýlan üretim alanýnda azalýþ; 2 CNC 

makinenin disinvest edilmesi. Bu getirilerin yanýnda yeni üretim 

sistemi ile talep dalgalanmalarýna karþý esnek, ölçeklendirilebilen, 

çekme sistemi uygulanan, yalýn ve akýþ odaklý bir üretime geçiþ 

hedeflendi. 

Yassý Haddehanesi Çýkýþ Bölgesinin Simülasyon Tekniði 

Kullanýlarak Yerleþim ve Mamul Taþýma – Ýzleme 

Sistematiðinin Oluþturulmasý 

Önder Þener, Hamdi Akçetin, Þerafeddin Aydýn, Burcu Karapýnar 

Ýskenderun Demir ve Çelik A.Þ. (ÝSDEMÝR A.Þ) 

Yassý mamul üretim hattý gibi yüksek kapasiteli tavan vinçlerinin 

1165

YAEM 2010 


çalýþacaðý ilave bir saha yapýlmasýnýn maliyeti minimum 10 Milyon 

USD olurken en kýsa 8-10 ayda devreye alýnmaktadýr. Yatýrým planýnda 

yapýlacak yanlýþ hesaplamalar tesisin bu süre boyunca üretim kaybý 

yaþamasýna veya boþa yatýrým yapýlmasýna neden olacaktýr. Üretilen 

mamulün hat çýkýþýndan satýlabilir mamul haline gelme anýna kadar 

olan süreç oluþturulmuþtur. Soðuma bölgesinde mamul üzerinde 

yapýlmasý gereken iþlemler ve iþlem sýrasý belirlenmiþtir. Mamul 

taþýmalarýnýn en kýsa sürede gerçekleþmesi, taþýma hareketlerinin 

birbirini kesmemesi ve soðuma sahasýnýn etkin kullanýmý için mamul 

taþýma aðý oluþturulmuþtur. Mamul üzerinde yapýlacak iþlemler ve 

mamul taþýma aðý göz önüne alýnarak ihtiyaç duyulacak ekipmanlar ve 

stok saha yerleþim düzeni belirlenmiþtir. Ýþlerin en kýsa sürede 

minimum gecikme ile yürütülmesi için vinç izleme sistemi ve otomatik 

iþ emri oluþturma düzeni kurulmuþtur. Tüm sistemin Promodel 

programý kullanýlarak simülasyon modeli kurulmuþtur. Simülasyon 

modeli farklý durumlar için çalýþtýrýlarak en uygun malzeme akýþ 

sistemi çalýþma modeli belirlenmiþtir. Simülasyon modelinde sistemin 

stok sahasýna alýnamayan mamul sayýsýnýn sýfýr olmasý hedeflenmiþtir. 

Stok sahasýnýn devreye girmesi ile geliþmeler takip edilerek yapýlacak 

iyileþtirmeler tespit edilmiþtir.Yapýlan çalýþma sonucunda yassý 

haddehanesinin mamul çýkýþ hattýndan etkilenmeden üretime devam 

etmesi saðlanmýþtýr. Ayný zamanda stok sahasýnda ekipmanlarýn 

optimum kullanýmý saðlanarak iþletme maliyetinin artmasý 

engellenmiþtir. 

1166

P2-01 

YAEM 2010 

Saðlýk Sistemleri 3 (I) 

1 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 



Oturum Düzenleyicis: Vedat Verter ve Tuðba Çayýrlý 

Oturum Baþkaný: Tuðba Çayýrlý 

Saðlýk Sistemlerinde Yalýn Yönetim Felsefesinin Uygulamalarý 

Fatma Pakdil, Barýþ Keçeci 

Baþkent Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ankara 

Darwin'in formüle ettiði “en yetenekli olanlarýn yaþamlarýný 

sürdürmeleri” teorisinin iþletmeler için de geçerli olduðu 

yaklaþýmýndan hareketle, saðlýk kuruluþlarýnýn baðýmsýz olmadýklarý ve 

bir iþletme gibi yönetilmeleri gerektiði anlaþýlmýþtýr. 20.yüzyýlýn büyük 

bir bölümünde saðlýk hizmetleri bir iþletmecilik alaný olarak 

görülmemiþ, ancak maliyetlerin olaðanüstü artmasý - otomotiv 

üreticilerinin, saðlýk hizmetleri maliyetlerinin otomobil üretimindeki 

çelik maliyetini fazlasýyla aþtýðýný tespit etmeleri- nedeniyle saðlýk 

hizmetlerinin sunumu da bu kapsama alýnmýþtýr. Bugünün saðlýk 

hizmetlerinde odaklanýlan nokta, yüksek etkililiðin daha az maliyetle 

saðlanmasýdýr. Günümüzde saðlýk hizmetlerinde kalite, müþteri 

memnuniyeti ve rekabet kavramlarý üzerinde durularak üretim 

iþletmelerine büyük yararlar getiren tekniklerin saðlýk iþletmelerinde 

de uygulanmasýna çalýþýlmýþtýr. Yalýn yönetim ve yalýn üretim kavramý, 

imalat endüstrisinde ortaya koyduðu baþarýnýn ardýndan 

endüstriyelleþmiþ ülkelerin saðlýk sistemlerinde de büyük bir ilgi 

görmektedir. Bu çalýþmada yalýn yönetim felsefesinin saðlýk 

sistemlerinde nasýl uygulanabileceði ve bu sayede elde edilecek 

kazançlar üzerinde durulmaktadýr. Çalýþmanýn inceleyeceði araþtýrma 

sorularý þunlardýr: (1) Üretimde uygulanan yalýn yönetim teknikleri 

saðlýk hizmetlerine nasýl uyarlanabilir? (2) Bu uygulamalar saðlýk 

kurumlarýnýn operasyonel, klinik ve finansal çýktýlarýný nasýl etkiler? 

Araþtýrma sorularý, yalýn yönetim ilkelerini uygulayarak elde edilen 

baþarýlý sonuçlardan hareket edip dünya genelinde yapýlan çalýþmalarý 

örnekleyerek cevaplanacaktýr. Örnekler JIT, FMEA, 5S, ÝPK, VSM ve 

poka-yoke tekniklerinin saðlýk hizmetlerindeki uygulamalarýný 

inceleyecek ve Türkiye'deki saðlýk hizmetlerine getirebileceði faydalarý 

tanýmlayacaktýr. 

1167

YAEM 2010 


Saðlýk Sistemlerinin Yöneylem Araþtýrmasý Uygulamalarý 

Açýsýndan Sýnýflandýrýlmasý 

Hediye Kýrlý, S. Noyan Oðulata 

Çukurova Üniversitesi Endüstri Mühendisliði Bölümü Yöneylem 

Araþtýrmasý Anabilim Dalý, Adana 

Yöneylem araþtýrmasý, üretim sistemlerinde olduðu kadar hizmet 

sistemlerinde de önemli rol oynamaktadýr. Özellikle son yýllarda hizmet 

sistemlerinde yöneylem araþtýrmasý uygulamalarýna oldukça sýk 

rastlanmaktadýr. Bunun en büyük nedenlerinden birisi insanlarýn 

bilinçlenmesi ve ayný hizmeti alabilecekleri alternatiflerin çoðalmasý ile 

birlikte beklentilerinin artmasýdýr. En önemli hizmet sistemlerinden 

birisi saðlýk olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Saðlýk sisteminde söz 

konusu olan insan hayatýdýr ve bu sektör çalýþanlarý zor þartlar altýnda, 

yoðun stres ortamýnda görevlerini yerine getirmektedir. Yöneylem 

araþtýrmasý bir saðlýk kurumunun yönetim politikalarý ve faaliyetlerinin 

bilimsel olarak belirlenmesinden, týbbi taný ve kararlarýn verilmesine 

kadar her alanda uygulanmakta ve oldukça faydalý sonuçlar 

saðlamaktadýr. 

Günümüze kadar yöneylem araþtýrmasýnýn saðlýk sistemlerinde 

uygulanmasýna örnek pek çok çalýþma yapýlmýþtýr. Ancak saðlýk 

sistemlerinin her birimine ve her konusuna uygulanabilen yöneylem 

araþtýrmasýnýn bu sistemde çok farklý alanlarda ve konularda karþýmýza 

çýktýðý görülmektedir. Bu nedenle çalýþmamýzda, saðlýk sistemlerinde, 

günümüze kadar yapýlmýþ olan çalýþmalar araþtýrýlmýþ ve kendi 

içlerinde sýnýflara ayrýlarak düzenlenmiþtir. 

1. Saðlýk Sistemlerinde Yönetsel Karar Problemleri; Bu baþlýk altýnda 

saðlýk sistemlerinde yapýlan çalýþmalar yöneylem araþtýrmasý açýsýndan 

“Ulusal”, “Bölgesel” ve “Örgütsel” olarak. 

2. Saðlýk Sistemlerinde Týbbi Taný ve Karar Verme Problemleri; Bu 

baþlýk altýnda ise saðlýk sistemlerinde yapýlan çalýþmalar yöneylem 

araþtýrmasý açýsýndan “Hastalýk Taný Modelleri” ile “Hastalýk Tedavi 

Modelleri” olarak sýnýflandýrýlmýþtýr. 

1168

YAEM 2010 


Saðlýk Sistemlerinin Benzetimi için Kavramsal Modelleme 

Murat Günal 

Deniz Harp Okulu, Deniz Bilimleri ve Mühendisliði Enstitüsü, Ýstanbul 

Saðlýk sistemlerinin modellenmesinde kesikli olay benzetiminin (KOB) 

çok yaygýn kullaným alaný vardýr. Bu alanlardan birisi de hastane 

süreçlerinin modellenmesidir. Ancak KOB'nin ülkemizde kullanýmý 

sýnýrlýdýr. Bu sunumda öncelikle bunun nedenleri üzerinde durulacaktýr. 

Ayrýca, saðlýk sistemlerinin modellenmesi çerçevesinde, benzetimin 

olmazsa olmazlarýndan birisi olan kavramsal modelleme konusuna 

deðinilecektir. Kavramsal modelin temsil edilmesi ile ilgili literatürde 

henüz bir uzlaþma saðlanmamýþ olmasýna raðmen bazý temsil araçlarý 

mevcuttur. Bu çalýþmada temsil araçlarý tanýtýlacak ve modelin detay 

seviyesi, kapsamý, varsayýmlarý ve basitleþtirmeleri ile modelin 

genellenebilirliði arasýndaki iliþki incelenecektir. Ýngiltere'de kullanýlmýþ 

bir hastane benzetim modelinin kavramsal modeli örneði sunulacaktýr. 

Türkiye'de Bölgesel Aile Hekimliði Planlamasý 

1 2 3 

Evrim Didem Gunes , Vedat Verter , Hande Yaman 

1 2 3 

Koc Universitesi McGill University Bilkent universitesi, Ýstanbul 

Bu çalýþma Türkiye'de aile hekimliðine geçiþ sürecinde karþýlaþýlan bir 

probleme odaklanmaktadýr. Aile hekimliði uygulamasýna geçilen 

bölgelerde, aile saðlýðý merkezlerinin yerleþimine karar verilmesi, bu 

merkezlerde hizmet verecek aile hekimlerinin aile saðlýk merkezlerine 

atanmasý ve bölgedeki her yerleþim biriminin bir aile hekimine 

atanmasý gerekir. Ayrýca, daðýnýk yerleþim bölgelerinde, hekimin 

yerleþim birimlerini ziyaret ederek gezici hizmet saðlamasý 

planlanabilir. Problem çözülürken mevcut devlet binalarýnýn 

kullanýmýna öncelik vermek ve aile hekimlerinin ve aile saðlýðý 

birimlerinin yönetmeliklerle belirlenen kapasitelerini gözönüne almak 

gerekir. Bu problem bir karýþýk tamsayýlý en iyileme problemi olarak 

modellenmiþtir. Model farklý paydaþlarýn amaçlarýný gözönüne 

almaktadýr. 

1169

YAEM 2010 


Halkýn saðlýk hizmetine eriþimini kolaylaþtýrmak için seyehat 

mesafelerini en aza indirmek amaçlanýrken hekimlerin memnuniyetini 

artýrmak için saðlýk birimlerindeki hekim sayýlarýný artýrmak ve 

maaþlarý yükseltecek atamalar yapmak hedeflenmiþtir. Farklý amaç 

fonksiyonlarýnýn çözümlerini kullanarak bir “etkinlik sýnýrý (efficient 

frontier)” oluþturmaya çalýþýlacaktýr. Model Sakarya ilinden alýnan 

verilerle çözülerek mevcut çözümle karþýlaþtýrýlacaktýr. 

1170

P2-02 

YAEM 2010 

Çok Amaçlý Karar Verme 5: TOPSIS 

1 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 


Oturum Baþkaný: Türkay Dereli 


Lojistik Köy Yerleþim Yeri Seçiminde Doðu Anadolu Bölgesine 

Yönelik Bir Uygulama: Fuzzy TOPSIS 

1 2 

Burak Erkayman , Gökay Akkaya 

1 Atatürk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði Ana 

Bilim Dalý, Erzurum 

2 Atatürk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Yöneylem Araþtýrmasý Ana 


Küresel rekabet, genel olarak ekonomiye ve tüketiciye olumlu yönde 

etki etse de perakende ticaretinin hýzla yayýlmasý ve müþteri 

isteklerinin zamanýnda eksiksiz teslimine olan ihtiyaç; kara yollarýnýn 

daha fazla kullanýlmasýna, hava kirliliðine, trafik yoðunluðuna, 

maliyetlerde artýþa ve bölgesel rekabet baðlamýnda rekabet 

edebilirliðin azalmasýna sebep olmaktadýr. Lojistik köy, hem ulusal 

hem de uluslararasý düzeydeki nakliye, lojistik, eþya daðýtýmý ve son 

montaj yerleri ile ilgili tüm faaliyetlerin muhtelif iþleticiler tarafýndan 

yürütüldüðü belirli bir bölgeyi tanýmlar.Lojistik köylerde taþýmacýlýk, 

intermodal faaliyetler ve lojistik faaliyetlere odaklanýr ve bu merkezler 

genellikle yerleþim yerlerinin dýþýnda kalan, farklý taþýma türleri 

baðlantýlarýna yakýn olan bölgelerden seçilir.Ayrýca serbest rekabet 

kurallarý doðrultusunda bir lojistik köyün, her firmanýn ilgili tüm 

faaliyetlerle iþtigal edebilmesine olanak saðlamasý ve bu iþlemlerin 

gerçekleþtirilmesi için gereken tüm kamusal tesislerle donatýlmýþ 

olmasý öngörülür.Lojistik köylerin en önemli görevi ulaþým baðlantýlarý 

arasýnda ve farklý taþýma türleri arasýnda koordinasyonu etkin þekilde 

saðlamaktýr.Lojistik köylerin kuruluþ yerleri seçilirken coðrafi, fiziksel, 

altyapýsal ve ekonomik kriterler gözönünde bulundurulur. 

Kuruluþ yeri seçimi problemlerinde kullanýlan pek çok matematiksel ve 

finansal model vardýr.Bu çalýþmada bulanýk çok kriterli karar verme 

araçlarýndan Bulanýk TOPSIS yöntemi kullanýlmýþtýr.Orta Asya ve Ýran'a 

1171

YAEM 2010 


açýlan ticaret kapýsý olarak Doðu Anadolu Bölgesi'nden seçenekler 

irdelenmiþ,ve lojistik merkez olarak kullanýmlarý açýsýndan alternatif 

bölgeler bu yöntemle deðiþik kriterler altýnda deðerlendirilmiþtir. 

Çok Kriterli Karar Verme Yaklaþýmý ile Üniversite/Bölüm Tercih 

Sýrasýnýn Belirlenmesi 

Adil Baykasoðlu, Türkay Dereli, Merve Emrullah 

Gaziantep Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü, Gaziantep 

Hayatýn her alanýnda sýkça karþýmýza çýkan çok kriterli karar verme 

problemlerinin en önemlilerinden bir tanesi de öðrencilerin üniversite 

giriþ sürecinde yapmak durumunda olduklarý üniversite/bölüm 

tercihlerinin sýralamasýdýr. Problem, ilgili bölümlerin taban puanlarý, 

popülariteleri, uzaklýk, eðitim maliyetleri gibi çok sayýda objektif ve 

sübjektif kriterin bir arada düþünülmesini ve etkili bir þekilde 

çözülmesini gerektiren tipik bir çok kriterli karar verme problemidir. 

Piyasada, sadece taban puanlarýný esas alan çeþitli tercih robotlarý 

mevcuttur. Bu robotlarý kullanarak çok yönlü sorgulamalar yapýlabilir. 

Ancak, mevcut robotlar deðiþik kriterleri ele alarak öðrenciye bir tercih 

sýrasý veya buna yardýmcý olabilecek bir analiz yapma imkaný 

sunmazlar. Bu konuda genellikle rehberlik öðretmenleri, aile ve 

arkadaþlar ile bir çözüm bulunmaya çalýþýlýr. Bu çalýþmada hem 

öðrencilere hem de onlara destek olan kiþilere yardýmcý olabilmesi için 

çok sayýda kriteri bir arada ele alabilen bir karar destek sistemi 

geliþtirilmeye çalýþýlmýþtýr. Önerilen karar destek sistemi ÖSYM 

kataloglarýný esas alarak çok yönlü sorgulamaya izin verebilecek, 

önceden tanýmlý veya karar verici tarafýndan tanýmlanacak kriterleri 

dikkate alabilmesi için esnek bir yapýda tasarlanmýþ ve 

programlanmýþtýr. Önerilen sistem TOPSIS yöntemini esas alarak karar 

vericinin sorgulamalar sonucunda elde ettiði ilgili tercihlerin 

sýralamasýný yapmaktadýr. Halen üzerinde çalýþmalarýn devam ettiði 

sistem, dilsel ifadeleri esas alarak bulanýk karar vermeye de olanak 

verecek þekilde geliþtirilmeye çalýþýlmaktadýr. 

1172

YAEM 2010 


Türkiye'de Sponsorluk Baþarýsýnýn Ölçülmesine Yönelik Bir 

Karar Modeli 

1 1 2 

Mine Iþýk , Özay Özaydýn , Ýlker Topcu 

1 Doðuþ Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði, Ýstanbul 

2 Ýstanbul Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði, Ýstanbul 

Sponsorluk, spor, eðlence, kar amacý gütmeyen olaylar veya 

organizasyonlar gibi bir mala ödenen nakdi ve/veya ayni ücret ve 

bunu karþýlýðýnda mal ile iliþkilendirilmiþ ticari potansiyelin 

iþletilebilirliðine ulaþýlan bir faaliyettir. Son yýllarda firmalarýn tanýtým 

faaliyetlerinde aktif olarak kullanýlmakta olan sponsorluk, firmalarýn 

marka deðerinin artýþýna oldukça katký saðlamaktadýr. Sponsorluðun 

alanlara göre dünya genelindeki daðýlýmýna bakýlacak olursa 30 milyar 

dolarlýk sponsorluk harcamalarýnýn yüzde 80'inin spor alanýna yapýldýðý 

görülmektedir. Yatýrým kalemleri arasýnda çok büyük bir yere sahip 

olmasýna raðmen, basýlmýþ olan çok sayýda çalýþmada sponsorluk 

baþarýsýnýn deðerlendirmesi konusunda bilimsel araþtýrma 

boþluðundan bahsedilmektedir. Baþarýyý ortaya koyan kriterleri tespit 

ve analiz eden bütünleþik bir karar destek modeli þimdiye kadar 

ortaya konulmamýþtýr. Bu konudaki eksikliðin bir sonucu olarak, 

sponsorluk bütçesini yönlendirecek olan karar vericiler, müþterileri 

üzerindeki pozitif etkiyi en büyükleyen bir yatýrým kararýna kolaylýkla 

ulaþamamaktadýrlar. Bu çalýþmanýn kapsamýnda bütünleþik karar 

destek yöntemlerinden Analitik Hiyerarþi Süreci ve TOPSIS 

kullanýlarak oluþturulan model ile Türkiye'de ki üç büyük kulübün 

(Beþiktaþ, Fenerbahçe, Galatasaray) futbol, basketbol (erkekler) ve 

basketbol (kadýnlar) takýmlarýna ana sponsor olan firmalarýn baþarý 

düzeyleri incelenmektedir. Faktör derecelendirmesi, uzman görüþü 

alýnarak; faktör deðerleri ise üç büyük kulüba ait taraftarlar üzerinde 

yapýlan örneklem büyüklüðü 1300 adet olan bir anket ile elde 

edilmiþtir. 

Sezgisel Bulanýk Küme Temelli TOPSIS Yöntemi ile Öðretim 

Elemaný Seçimi 

Özkan Bali, Serkan Gümüþ 

Kara Harp Okulu, Ankara 

1173

YAEM 2010 


Üniversite statüsünde bir okul, her yýl belirlenen dallarda yüksek 

lisans veya doktorasýný tamamlamýþ kiþiler arasýndan öðretim elemaný 

ihtiyacýný karþýlamaktadýr. Bu ihtiyacýn karþýlanmasý için yönetimce 

belirlenen jüri üyeleri tarafýndan bir mülakat sýnavý ile adaylarýn 

bilimsel yeterlilik, anlama ve anlatma yeteneði gibi farklý kriterlere 

göre deðerlendirilmesi yapýlmaktadýr. Bu çalýþmada adaylarýn daha iyi 

deðerlendirilebilmesi ve daha iyi bir sýralama yapýlabilmesi için 

sezgisel bulanýk küme (Intuitionistic Fuzzy Set) temelli TOPSIS 

yönteminden faydalanýlmýþtýr. Bu yöntem, öðretim elemaný seçimi 

problemi için sayýsal bir örnek olay üzerinde incelenmiþtir. 

1174

YAEM 2010 


P2-03 

Ýnovasyon ve AR-GE 4: Ýnovasyon Stratejileri 

1 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 



Oturum Baþkaný: Canan Ceylan 

Üst Düzey Karar Vericilerin Inovasyon Politikasý 

Oluþturmalarýna Yönelik Karar Destek Sistemi 

1 2 2 3 

Caner Hamarat , Kemal Kýlýç , Gündüz Ulusoy , Ýpek Güven 

1 Faculty of Technology, Policy and Management, Delft University of 

Technology, Delft, The Netherlands 


3 Ýdesse Grup 

Bu çalýþmada, üst düzey þirket yöneticilerinin inovasyon politikasý 

oluþturmalarýna yardýmcý olacak internet tabanlý bir karar destek 

sistemi (KDS) geliþtirilmiþtir. Geliþtirilen KDS, daha önce yapýlmýþ olan 

bir alan çalýþmasýyla altý farklý imalat sektörlerinde yer alan 184 

firmadan derlenmiþ olan verileri ve bu verilerle doðrulanmýþ olan bir 

modeli temel almaktadýr. Söz konusu çalýþmada, bilimsel yazýnda 

firma bazýnda inovasyon performansýný etkilediði gösterilmiþ olan çok 

sayýdaki inovasyon belirleyicilerine yönelik olarak bir anket 

uygulanmýþ ve gene ayný anketle firmalarýn inovasyon seviyelerinin 

ölçülmesiyle öngörülen kuramsal modelin saðlamasý yapýlmýþtýr. 

Internet üzerinden eriþilecek olan elektronik anketi dolduracak 

kullanýcýlar, anýnda, veri tabanýnda yer alan diðer firma anketleriyle 

inovasyon belirleyicileri ve performans göstergeleri baðlamýnda 

karþýlaþtýrýldýðý bir “kýyaslama raporuna” ve hangi inovasyon 

belirleyicileri baðlamýnda iyileþtirmeler yapmalarýnýn yenilikçi 

performanslarýný geliþtireceðini iþaret edecek “politika önerileri 

raporuna” gene elektronik ortamda ulaþacaktýr. Özellikle ikinci raporun 

oluþturulmasýnda anketi dolduran firmanýn hangi belirleyiciler 

kapsamýnda geliþmeye müsait olduðu (kýyaslama sonucu 

belirlenebilecek) ve belirleyicilerin önemlilik dereceleri bilgisine ihtiyaç 

bulunmaktadýr. Ýnovasyon belirleyicileri arasýndaki göreceli önemlilik 

dereceleri ise genetik algoritmasý ve benzetimsel tavlama yöntemleri 

kullanarak uzay taramasý yapan bulanýk mantýk temelli çýkarsama 

yöntemi kullanýlarak belirlenmektedir. 

1175

YAEM 2010 


Rekabetçilik ve Kalkýnma için Pazarlama Ýnovasyonu: 

Çukurova Deneyimi 

Ýhsan Karataylý 

Teknopolis Grup 

Ülkelerin ekonomik ve toplumsal kalkýnma performansýný, inovasyona 

yaptýklarý yatýrým ve bu yatýrýmlarla elde ettikleri sonuç ve etkiler 

belirlemektedir. 

Ýnovasyonun bu olumlu etkilerini elde etmek için etkin kamu 

müdahaleleri gerekir. Bugün dünyada gelinen noktada, inovasyona 

yönelik kamu politikalarýnýn ve programlarýnýn tüm politika alanlarýný 

kapsayacak þekilde ve inovasyonun bütün türlerini özendirecek bir 

anlayýþla þekillendirilip uygulanmasý yönündedir. Bu kapsamda, önemli 

bir inovasyon türü olan “pazarlama inovasyonu” da üzerinde önemle 

durulan konulardan birisidir. Ancak Türkiye'de inovasyon genellikle Ar- 

Ge ile eþ tutulmakta ve aðýrlýklý olarak ürün ve süreç inovasyonuna 

yönelik çalýþmalar özendirilmektedir. Bu bildiride, Türkiye'de özellikle 

de geleneksek sektörlerde uygulanmasý halinde önemli bir dönüþüm 

yaratabilecek olan pazarlama inovasyonuna dikkat çekebilmek ve bu 

amaçla baþarý öykülerinin oluþumunu saðlayabilmek gerçekleþtirilmiþ 

olan projeyle ilgili bilgi ve deneyim paylaþýlmaktadýr. 

Ayrýlmaz Ýkili: Ýnovasyon ve Ýnsan Kaynaklarý 

Lami Yaðcýlarlýoðlu 

Bosch San. ve Tic. AÞ 

Ýnovasyon (yenilikçilik) en basit anlatýmýyla “Ekonomik deðer yaratan 

farklý bir þeyler yapmak”týr. Rekabetin arttýðý ve iletiþim araçlarý 

sayesinde dünyanýn küçüldüðü günümüzde, farklýlýðý yaratma ve 

ekonomik deðere dönüþtürmede en önemli kaynak, “Ýnsan”dýr. 

Gerek ülkeler, gerekse kurumlar, yenilikçi insan kaynaklarý politikalarý 

ile rekabet güçlerini koruyup geliþtirebilirler. Bunu yapabilmenin yolu 

ise, uygulanan politikalar ve kullanýlan araçlarla yenilikçiliðe uygun 

kültür deðiþimini saðlamaktan geçer. 

AB inovasyon raporu 2009, Ýnsan Kaynaklarý Boyutunda ülkemiz 27 

1176

YAEM 2010 


Avrupa ülkesi içinde en hýzlý büyüme gösteren ülkeler arasýnda 4. 

sýrada yer almasýna raðmen, ayný boyutta yenilikçilik performansýnda 

son sýrada yer almaktadýr. 

Yeni fikir ve uygulamalarý öðrenmeyi, yeni fikir ve görüþlere açýk, 

esnek, risk almayý seven, belirsizlikleri idare edebilen, disiplinler arasý 

hareket edebilen çalýþanlardan beklersiniz. Ama bu tek baþýna yeterli 

deðildir. Ayný zamanda yenilikçiliði destekleyecek kültür, iþ süreçleri ve 

iþ ortamý da yaratmalýsýnýz. Ýnsan kaynaklarýna iliþkin politika ve 

stratejiler bu ortamýn yaratýlmasýnda çok önemli rol oynamaktadýr. 

Bu çalýþmada, Yenilikçiliði destekleyen ve sürdürülebilmesini saðlayan 

Ýnsan Kaynaklarý yaklaþýmlarý ve “Yenilikçi Kültür” oluþturmadaki 

etkileri örneklerle anlatýlacaktýr. 

Toplam Kalite mi - Ýnovasyon mu? 

Azmi Yarimkaya 

Ýpek Kaðýt Sanayi ve Ticaret A.Þ 

Yönetim bilimciler tarafýndan iletiþim çaðý olarak adlandýrýlan içinde 

bulunduðumuz dönem ise, deðiþen sermaye, ekonomi, bilgi, politik 

kavramlar ve de en önemlisi deðiþimin hýzýný yakalayamama korkusu 

ile hepimizi aceleci bir yapýya dönüþtürmüþtür. Bu nedenle KalDer'in 

desteðiyle mükemmellik modeli çerçevesinde kullanýlmaya baþlanan 

Toplam Kalite yaklaþýmý zaman zaman yeni yönetim akýmlarýnýn 

etkisiyle bazý kuruluþlar tarafýndan eskidiði düþüncesiyle terkedilmiþtir. 

Deðiþen rekabet koþullarý yöneticilerin aklýna “Tüm kuruluþlar 

Mükemmellik Modelini uygularsa rekabet gücü için gerekli farký nerede 

yaratacaðýz ?” sorusunu getirmiþ ve bu sorunun yanýtýný veremeyen 

yöneticiler yeni yönetim arayýþlarý içine girmiþlerdir. 

Oysa Toplam Kalite'nin temel taþlarý sayýlan Deming ve M. Ýmaý sürekli 

iyileþmeyi “Kaizen” ve “Deming Döngüsü” ile 1950'li yýllarda 

tanýmlayarak Toplam Kalite yaklaþýmýna kendi kendini yenileyen bir 

dinamizmi daha baþtan yerleþtirmiþlerdir. Daha sonra bu kavramsal 

dinamizm mükemmellik modeli yaklaþýmý içinde bütünleþerek 

ölçülebilir hale gelmiþtir. 

Günümüzde inovasyonun yeni bir kavram gibi ortaya konmasýndaki 

temel neden yýllardýr sadece Ar-Ge ile gerçekleþtirileceði öngörülen 

1177

YAEM 2010 


inovasyonun herkesin iþi olarak ortaya konmasýdýr. Oysa tüm 

süreçlerde sürekli iyileþmeyi öngören Mükemmellik Modeli 'nin bunu 

zaten yýllardýr yapýlmasýný öngörmekteydi. 

Sözün özü, Toplam Kalite yaklaþýmýný sözde býrakmayan, özde 

algýlayan ve bunu eyleme geçiren kuruluþlar, inovasyon için gerekli 

kültürel ve organizasyonel alt yapýya sahip olarak rekabet için mavi 

okyanuslara bir adým önde açýlabilir. 

1178

P2-04 

YAEM 2010 

Lojistik Yönetimi 2: Afet Lojistiði 

1 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 



Oturum Düzenleyicisi: F.Sibel Salman 

Oturum Baþkaný: F.Sibel Salman 

Bir Afet Lojistiði Modeli ve Lagrange Gevþetmesi Temelli 

Çözüm Yöntemi 

Alper Döyen, Necati Aras, Gülay Barbarosoðlu 

Boðaziçi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliði 


Doðal afetler sonucu oluþacak hasar ve dolayýsýyla acil ihtiyaç maddesi 

gereksinimleri önceden kesin olarak bilinemediðinden, afet sonrasý 

etkin acil müdahale için ortaya çýkan lojistik problemi rassal bir 

problem olarak ele alýnmalýdýr. Bu nedenle, ele alýnan problem için iki- 

kademeli bir rassal programlama modeli geliþtirildi. Model, 

karþýlanamayan acil ihtiyaç malzemeleri gereksinimini en aza 

indirirken, tüm kararlar için oluþacak toplam maliyeti en küçüklemeyi 

amaçlamaktadýr. Afet öncesi hazýrlanmasý gereken daha büyük 

boyutlardaki bölgesel kurtarma ve daðýtým merkezleri (BKDM) ile afet 

sonrasý kurulacak olan yerel kurtarma ve daðýtým merkezlerinin 

(YKDM) yer seçimi kararlarý, buralardan yapýlacak daðýtým miktarlarý 

ve BKDM'lerde her bir ihtiyaç malzemesi tipi için tutulmasý gereken 

envanter miktarý kararlarý model tarafýndan verilebilmektedir. Önerilen 

rassal modelin belirlenimci eþdeðeri için karýþýk tamsayýlý bir 

formülasyon verilmiþ ve Lagrange gevþetmesi temelli bir çözüm 

yöntemi sunulmuþtur. Farklý nitelikte problem örnekleri ele alýnarak 

yapýlan deney sonuçlarýna göre önerilen yöntem, kaliteli çözümler 

vermektedir. 

Afet Yönetimi için Risk Ölçütü Ýçeren Ýki Aþamalý Rassal 

Programlama Modeli 

Nilay Noyan 

Sabancý Üniversitesi, Üretim Sistemleri ve Endüstri Mühendisliði, 

Istanbul 

1179

YAEM 2010 


Alýþýlagelmiþ iki aþamalý rassal programlama modellerinde eniyi 

kararlarý bulmak için rassal deðiþkenleri kýyaslarkan “beklenen 

deðerler” yeðlik ölçütü olarak kullanýlýr. Bir baþka deyiþle, geleneksel 

iki aþamalý rassal programlama modelleri “riske aldýrýþsýzdýr”. Ancak 

rassal deðiþkenliðin mevcut olduðu durumlarda, bu deðiþkenliðin 

etkilerinin modellenmesi için karar verme problemlerinde risk ölçütleri 

göz önüne alýnmalýdýr. Çalýþmamýzda “riskten kaçýnan” iki aþamalý 

rassal programlama modelleri üzerinde durulmakta ve risk ölçütü 

olarak da “koþullu riske maruz deðer (conditional value-at-risk, 

CVaR)” kullanýlmaktadýr. CVaR olasý yüksek maliyetleri kontrol 

etmekte kullanýlan bir risk ölçütüdür. Önerilen riskten kaçýnan 

yaklaþým bir afet yönetimi problemi için uygulanmýþtýr. Bu problemde 

afet öncesinde daðýtým merkezlerinin nerelere kurulacaðýna ve afet 

durumunda ihtiyaç duyulan farklý malzemelerden ne miktarda 

depolanacaðýna karar verilmektedir. Afet durumunda yardým 

malzemelerine olan gereksinimlerdeki ve ulaþým aðýnda oluþabilecek 

hasar düzeyindeki belirsizlikler dikkate alýnarak toplam maliyetin 

beklenen deðerinin ve tanýmlanan risk ölçütünün aðýrlýklý toplamýný en 

küçükleyen kararlar bulunmaktadýr. Belirsizlikler bir senaryo kümesi 

kullanýlarak modellenmiþ ve önerilen model bir büyük ölçekli karýþýk 

tamsayýlý doðrusal programlama olarak yazýlmýþ ve bu zor problemi 

çözmek için ayrýþým algoritmalarý geliþtirilmiþtir. Beklenen deðerin 

yanýsýra risk ölçütü kullanmanýn eniyi kararlara olan etkilerini 

açýklayabilmek ve geliþtirilen çözüm yöntemlerinin hesaplama 

verimliliklerini göstermek için farklý problem örneklerine dair sayýsal 

sonuçlar sunulacaktýr. 

Ýstanbul için Afet Müdahale Merkezlerinin Yerleþtirilmesi 

Selin Özdinç, Fatma Sibel Salman 


Bu çalýþmada Ýstanbul Büyükþehir Belediyesi Afet Koordinasyon 

Merkezi'nin (AKOM) kurmayý planladýðý Afet Müdahale Merkezlerinin 

(AMM) Yerleþtirilmesi Problemi için deprem sonrasý yollarýn çökme ve 

kapanma olasýlýklarý da göz önüne alýnarak bir çözüm yöntemi ve 

karar sürecine destek olmak üzere çözümler önerilmektedir. 

1180

YAEM 2010 


AMM'nin kurulma amacý, afet durumunda acil yardým malzemelerinin 

en kýsa zamanda, gereken yerlere ve gereken miktarda daðýtýlmasýdýr. 

Ayrýca bu merkezler bölgesel koordinasyon noktalarý olarak 

planlanmýþtýr. AMM'inde dayanýklý acil yardým malzemeleri deprem 

öncesi depolanýp deprem sonrasýnda diðer malzemeler ve ekipler ile 

birlikte kurulacak yerel daðýtým merkezlerine ulaþtýrýlacaktýr. Problemin 

amacý, Ýstanbul mahallelerinde deprem sonrasý ortaya çýkacak yardým 

malzemesi taleplerinin, yollarýn açýk olma durumlarýna göre ortaya 

çýkan her senaryoda belirli mesafe sýnýrý altýnda AMM'nden talep 

noktalarýna ulaþtýrýlmasýdýr. Karþýlanabilen beklenen talep miktarýnýn 

en büyüklenmesini saðlayan AMM'nin yerleþim yerlerinin belirlenmesi 

için bir rassal programlama modeli önerilmiþtir. Ýstanbul için AKOM'un 

belirlediði olasý AMM yerleri ve yerel talep noktalarý arasýndaki 

karayollarýný ve bunlarýn risk durumunu göz önüne alan bir að 

oluþturulmuþ ve buradaki baðlantýlar için deprem sonrasý kapanma 

olasýlýklarý atanmýþtýr. Ortaya çok fazla sayýda senaryo çýkmasý 

sebebiyle örnekleme metodu kullanan bir tabu sezgisel çözüm 

yöntemi geliþtirilmiþtir. Farklý parametreler ile elde edilen yer seçimleri 

incelenmiþtir. 

Olasý Ýstanbul Depremi Sonrasý Acil Týbbi Müdahale Sisteminin 

Analizi 

1 1 2 

Emin Ahmet Tanrýöven , Sibel Salman , Esma Gel 

1 Koç Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði, 

Ýstanbul 

2 Arizona State University, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Arizona 

Bu çalýþmada afet sonrasý yaralýlarýn acil servislere taþýnmasý ele 

alýnmýþtýr. Ýstanbul'da olasý bir deprem sonrasý özellikle Avrupa 

yakasýnýn bazý ilçelerinde enkaz altýnda çok sayýda kiþi kalmasý 

beklenmektedir ve yaralýlarýn kurtarýlmalarý yaklaþýk 72 saat boyunca 

devam edecektir. Kurtarýlan kiþilerin birçoðunun acil servislere 

ambulanslar aracýlýðý ile taþýnmasý gerekecektir ve hem ambulanslar 

hem de acil servisler kapasitelerinin üzerinde yaralý ile 

karþýlaþacaklardýr. Ele aldýðýmýz problemde her bir yaralýnýn kurtarýldýðý 

andan acil servisten ayrýlýncaya kadar geçen zamaný en aza indirmek 

amacýyla dinamik olarak hangi ambulansýn neredeki ve hangi yaralýyý 

alýp, hangi acil servis ünitesine götüreceðine karar verilmektedir. 

1181

YAEM 2010 


Yaralýlarýn kurtarýlma zamaný, seyahat süreleri, acil müdahale süreleri 

gibi rassal deðiþkenler altýnda çeþitli karar politikalarý, bir benzetim 

modeli ile analiz edilmektedir. Avrupa yakasýnda riskli kategoride yer 

alan yedi ilçenin mahalle bazýnda hem risk kategorisine göre mahalle 

baþýna düþen ortalama yaralý sayýlarý, hem de yollarýn hasar durumu 

ve mahalleler arasýndaki gerçek mesafelere göre seyahat süreleri 

oluþturulmuþtur. Hangi mahallelerin ambulanslara ya da geçici acil 

servis ünitelerine daha fazla ihtiyaç duyacaklarý ortaya çýkmaktadýr. Bu 

çalýþmanýn sonuçlarý deprem öncesi hazýrlýklara ve deprem sonrasý acil 

müdahale ekiplerinin kararlarýna yön verebilir. 

1182

P2-05 

YAEM 2010 


Risk Analizi ve Yönetimi 2: Risk Analysis and Management 

1 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 


Oturum Baþkaný: Sinan Erzurumlu 

Production, Process Investment and the Survival of Debt 

Financed Startup Firms 

1 2 3 

Fehmi Tanrisever , Sinan Erzurumlu , Nitin Joglekar 

1 Department of Industrial Engineering and Innovation Sciences, 

Eindhoven University of Technology, Eindhoven, The Netherlands 

2 Technology, Operations and Information Management Division, 

Babson College, Boston, USA 

3 Department of Operations and Technology Management, Boston 

University, Boston, USA 

Whether to invest in process development that can reduce the unit 

cost and thereby raise future profits or to conserve cash and reduce 

the likelihood of bankruptcy is a key concern faced by many startup 

firms that have taken on debt. We explore this concern by examining 

the production quantity and cost-reducing R&D investment decisions 

in a two period model. A startup firm must generate sufficient cash 

flows to meet its current debt obligations at the end of the first period 

to survive and secure future financing in the following period. We 

show that under a base case, with deterministic demand, such a 

startup should produce the monopoly quantity and use an invest-all- 

or-nothing investment policy. However, under stochastic demand and 

allied survival constraint, the optimal investment policy does not 

necessarily have an all-or-nothing character. In this case, we establish 

conditions for creating hedges through either aggressive or 

conservative investment and operating alternatives. 

Information Technology Risk and Return Trade-off: New 

Evidence from Recent Data 

1 2 3 

Gokcen Arkali , Indranil Bardhan , Vish Krishnan 

1 Prairie View A&M University 

2 University of Texas at Dallas 

3 University of California at San Diego 

1183

YAEM 2010 


Prior literature is rich in terms of the productivity and profitability 

impact of IT but it is limited in terms of explaining the IT risk-return 

relationship. Even the existing research on the impact of IT 

investments on firm risk measures such as earnings or stock-returns 

volatility is not still well established. A recent empirical study by 

Dewan, Shi, and Gurbaxani (2007) has established a link between IT 

risk and IT return using a production function framework. However, 

their dataset spans a time period which do not allow them to see the 

impact of post-Internet era. We conduct a replication analysis of 

Dewan, Shi, and Gurbaxani (2007) with a recent and unique dataset 

spanning across fairly different firms and industry segments in order 

to test their findings and interpret the differences that we discover 

between the two empirical analyses. While we find little support on 

the relative contribution of IT on firm risk, we support the highly 

positive return on IT among high IT risk firms. Our results shed new 

light on the IT risk-return relationship. 

Is Better Nuclear Weapon Detection Capability Justified? 

1 2 

Onur Bakýr , Detlof Von Wýnterfeldt 

1 Bilkent University, Industrial Engineering Department 

2 International Institute for Applied Systems Analysis, Laxenburg, 

Austria 

We present a decision tree model to evaluate the next generation 

radiation portals to scan containers entering the United States non- 

intrusively against nuclear weapons. Advanced Spectroscopic Portals 

(ASPs) are compared against current designs of portal monitors 

(PVTs). We consider five alternatives: 1) Exclusive deployment of 

ASPs 2) Sequential deployment of ASPs with PVTs installing ASPs in 

secondary and some primary inspections areas, 3) Sequential 

deployment of ASPs with PVTs installing ASPs in only secondary 

inspections areas, 4) Exclusive deployment of PVTs, 5) Continue 

inspections with the current capacity. The baseline solution 

recommends a strategy that supports the deployment of ASPs for 

secondary inspections and PVTs for primary inspections. This solution 

is very sensitive to the probability of attack attempt, the type of 

weapon shipped through ports of entry, the probability of successful 

detonation, detection probabilities and the deterrence benefit of each 

alternative. 

1184

YAEM 2010 


We illustrate that the list of most significant parameters depends 

heavily on the dollar equivalent of overall consequences and the 

probability of attack attempt. For low probability and low consequence 

scenarios, false alarm parameters have more significance. If ASPs fail 

to improve detection capability, then benefits they offer in reducing 

false alarms may not justify their mass deployment. 

Operational Hedging Strategies to Overcome Financial 

Constraints and Survival for Startups 

1 2 3 

Sinan Erzurumlu , Fehmi Tanrisever , Nitin Joglekar 

1 Technology Operations and Information Management Division, 

Babson College, Babson Park, MA, USA 

2 Industrial Engineering and Innovation Sciences, Eindhoven University 

of Technology, Eindhoven, The Netherlands 

3 School of Management, Operations and Technology Management 

Department, Boston University, Boston, MA, USA 

Startups face multiple sources of uncertainty, and require specialized 

knowhow and longer periods for revenue growth than their 

counterparts in other industries. These startups require large 

investments and have been hit hard during the current credit 

squeeze. We offer a framework to establish the extent wherein 

operational hedging can reduce risk and increase the probability of 

obtaining financing. We explore this concern by examining the 

production quantity and cost-reducing R&D investment decisions in a 

two period model wherein a startup firm must make a minimum level 

of profits at the end of the first period to survive and operate in the 

second period. In this case, we establish conditions for creating 

operational hedges: if startup makes a “conservative” investment 

decision, then it also selects an optimal quantity that is less than the 

monopoly level and hence sacrifices some of first period expected 

profits to increase its survival chances. If it decides to invest 

“aggressively,” then it produces more than the monopoly level to 

cover the higher bankruptcy risk. 

1185

P2-06 

YAEM 2010 


Endüstride YA/EM Uygulamalarý 5: RFID 

1 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 


Oturum Baþkaný: Sami Ercan 

Radyo frekanslý tanýmlama (RFID) teknolojisinin yeniden 

kullanýlabilir konteynýrlarýn yönetimine etkisi 

1 1 2 

Ayþegül Demir , Sedef Meral , Simme Douwe Flapper 

1 Orta Doðu Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði, Ankara/Türkiye 

2 Eindhoven Teknoloji Üniversitesi; Endüstri Mühendisliði ve Inovasyon 

Bilimleri; Operasyonel Planlama, Muhasebe ve Kontrol; 

Eindhoven/Hollanda 

Çevre problemlerinin ve ambalaj maliyeti tasarrufunun önemi artýkça, 

yeniden kullanýlabilir konteyner ve paletlerin kullanýmý giderek 

yaygýnlaþmaktadýr. Varlýk takibinin kýsýtlý olmasý yeniden kullanýlabilir 

konteynerlerin ve paletlerin yönetiminde önemli bir sorundur. Radyo 

frekanslý tanýmlama (RFID) teknolojisi varlýk takibinin saðlanmasýnda 

bir yöntem olarak uygulanabilir, fakat bu teknolojinin uygulanmasý 

yoðun çaba ve yüksek yatýrým maliyetleri gerektirmektedir. Bu çalýþma 

kapsamýnda varlýk takibinin artmasýnýn katma deðeri ve RFID 

teknolojisinin saðladýðý iyileþtirme ve optimizasyon fýrsatlarýný, 

konteyner havuzlarýnýn kapalý devre tedarik zincirleri için maliyet ve 

fayda kalemlerini dikkate alarak araþtýrmaktayýz. Bu çalýþmamýzda, 

matematiksel modeller ve benzetim modelleri kullanmayý 

planlamaktayýz. Bir vaka analizi üzerinden varýlmýþ sonuçlarý ve 

bununla birlikte gelecek araþtýrma konularýný da sunmaktayýz. 

Otomatik Tanýmlama Sistemleri ile Hatalý Envanter Bilgisi 

Sorununun Çözümü 

1 2 

Murat Çetinkaya , Sami Ercan 

1 Hava Harp Okulu HUTEN, Ýstanbul 

2 Ar-El Üniversitesi, Mühendislik Mimarlýk Fakültesi,Endüstri 


1186

YAEM 2010 


Hatalý envanter bilgisi kavramýný anlayabilmek için, firmalarýn amacý 

olan doðru envanter bilgisinden hareket edilmesi gerekir. Basit olarak 

doðru envanter bilgisi, envanter yönetim sisteminde tutulan kayýtlar 

ile fiziki olarak elde bulunan kayýtlarýn birbirine ne kadar yakýn 

olduðudur. Yapýlan çalýþmalardan elde edilen deneyimler ile oraya 

çýkan tanýmlara göre sistemdeki envanter bilgileri ile mevcut fiziki 

envanter arasýndaki farklýlýðýn baþlýca nedenleri olarak içeriden ve 

dýþarýdan kaynaklanan hýrsýzlýk, özelliðini yitiren ürünler(zarar görmüþ, 

raf ömrü dolmuþ, sergileme veya mevsime yönelik ürünler vs.) hatalý 

kaydedilen giriþ ve çýkýþlar, hatalý yerleþtirme gibi nedenler ortaya 

çýkmaktadýr. 

Envanter yönetimi ile ilgili alýnan kararlarda önemli dayanak el ile veya 

otomasyonlu kontrol sistemleri sayesinde toplanan verilerden 

saðlanan bilgilerdir. Doðru karar verebilmek için doðru, tam ve anlýk 

bilgiye olan gereksinim zaman içerisinde ön plana çýkmaya baþlamýþtýr. 

Bu durumdan yararlanarak doðru kararlarý alýp doðru uygulayan 

firmalar kalýcý olmuþlar ve yüksek kârlara eriþmiþlerdir. 

Envanter doðruluk oranlarýnýn yükseltilmesi için teknolojik ve 

teknolojik olmayan yaklaþýmlar kullanýlabilir. Teknolojik olmayan 

yaklaþýmlar, hatalý yerleþtirme sorununun önüne geçmeye yöneliktir, 

hýrsýzlýk veya hatalý daðýtýmlar gibi faktörler üzerinde fazla olumlu 

etkileri yoktur. Teknolojik yaklaþýmlar incelendiðinde modern 

teknolojiye dayalý bilgi sistemleri gerçek zamanlý izlenebilirlik ve 

yüksek envanter bilgisini istek sahiplerine sunmaktadýr. Ýþletmeler 

bilgi sistemleri üzerinden stok miktar bilgilerini izleyerek, arz talep 

dengelerini kontrol edebilirler. 

Türkiye'de RFID Uygulamalarý ve Beklentiler 

Mehmet Serdar Kýlýnç, Alp Üstündað, Seda Yanýk 

Ýstanbul Teknik Üniversitesi Ýþletme Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


Radyo Frekanslý Tanýmlama (Radio frequency identification - RFID) 

teknolojisi ürünlerin, varlýklarýn ve hatta canlýlarýn rahatça izlenmesine 

ve tanýmlanmasýna imkan saðlamaktadýr. 

1187

YAEM 2010 


Bu sayede, tedarik zinciri boyunca operasyonel verimlilik, görünürlük 

ve doðruluk seviyelerini ve dolayýsýyla þirketlerin müþteri hizmet 

seviyesini yükseltmektedir. Teknolojideki sürekli geliþmelere baðlý 

olarak, RFID'nin büyük bir kullaným potansiyeline sahip olduðu açýktýr. 

Son yýllarda, otomatik tanýmlamaya olan yüksek talep sonucunda, 

dünyada tedarik zinciri yönetimi, lojistik, saðlýk, imalat ve savunma 

sanayi gibi birçok alanda RFID sistemlerinin kurulumunda artan bir 

eðilim mevcuttur. Ülkemizde ise özellikle küresel ekonomik krizin 

etkisi sonucu birkaç uygulama dýþýnda RFID uygulamalarý çok fazla 

yaygýnlaþmamýþtýr. Bu çalýþmada, RFID teknolojisinin Türkiye'deki 

firmalarda kullaným ve bilinirlik seviyesinin mevcut durumunu 

yansýtmak üzere yapýlan bir anketin sonuçlarý sunulmaktadýr. 147 

firma temsilcilisine web üzerinden yapýlan anket yolu ile kullanýcýlarýn 

ihtiyaçlarý, uygulama alanlarý ve beklentileri analiz edilmeye 

çalýþýlmýþtýr. Sonuç olarak, RFID kurulumundan beklentiler ve yatýrýmýn 

önündeki engeller saptanmýþ ve baþarýlý kurulum projeleri için öneriler 

sunulmuþtur. 

Havacýlýk Sektöründe RFID Teknolojisi Yardýmýyla Bakým 

Yönetimi 

Þule Itýr Satoðlu, Murat Baskak 

Ýstanbul Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

Radyo Frekanslý Tanýmlama (RFID) teknolojisi, yakýn zamanda pek çok 

alanda uygulanmaya baþlanmýþtýr. Bu teknolojinin saðladýðý 

yararlardan biri, izlenmek istenen nesneyle ilgili çeþitli bilgilerin RFID 

etiketine kaydedilebilmesi, silinebilmesi ve özellikle nesnenin 

görünürlüðünün arttýrýlmasýdýr. 

RFID teknolojisinin uygulanabilmesi için sabit bir yatýrým mâliyetine ve 

etiketleme ürün düzeyinde yapýlacaksa her ürün için etiket mâliyetine 

katlanýlmasý gerekmektedir. Ancak etiket mâliyetleri, uygulamanýn 

yaygýnlaþabilmesine olanak tanýyacak düzeye henüz indirilememiþtir. 

Sözkonusu teknoloji, havacýlýk sektöründe çalýþan bâzý üretici firmalar 

tarafýndan kullanýlmaya baþlanmýþtýr. 

1188

YAEM 2010 


Uçak parçalarýnýn üretim mâliyetinin ve arýza yapmasý durumunda 

ortaya çýkabilecek olasý mâliyetlerin çok yüksek olmasý, parçalarýn 

mâruz kaldýklarý çalýþma koþullarý ile ilgili bilgilerin izlenmesinin, 

parçanýn arýza ve bakým geçmiþinin tek bir etikette toplanabilmesinin 

saðlayacaðý operasyonel kolaylýklar da gözönüne alýndýðýnda RFID 

teknolojisinin uygulanmasý cazip duruma gelmiþtir. Özellikle yukarýda 

sözedilen teknolojiyi uygulama mâliyetleri, uçak parçalarýnýn ve 

bunlarýn bakým mâliyetlerinin yanýnda kabul edilebilir düzeydedir. 

Özellikle havacýlýk sektöründe RFID'nin bakým yönetiminde 

uygulanmasýna yönelik çalýþmalar sýnýrlýdýr. 

Bu çalýþmada, uçak parçalarýnýn üretildiði anda etiketlenmesi ile 

baþlayarak tüm yaþam çevrimi boyunca izlenmesini ve bakýmýný 

kolaylaþtýrmaya yönelik RFID teknolojisi tabanlý bir bakým yönetimi 

sistemi ve bunun uygulanmasý için gereken altyapýyý sunacak olan 

bilgi yönetimi sistemi geliþtirilecektir. 

1189

P2-07 

YAEM 2010 


Envanter Sistemleri 2: Inventory Systems 

1 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 


Oturum Baþkaný: Erhun Kundakçýoðlu 

Setting Inventory Targets in the Presence of Finite 

Autocorrelated Demand Data 

Alp Akcay, Bahar Biller, Sridhar Tayur 

Tepper School of Business, Carnegie Mellon University, Pittsburgh, PA 

Most of the vast literature on inventory management assumes that 

the demand distribution and the values of its parameters are known 

with certainty. In this paper we consider the practical situation where 

this is not the case and only a finite amount of autocorrelated demand 

data are available. Assuming a demand process represented by the 

highly flexible Autoregressive-To-Anything time series, we study the 

problem of setting an inventory target in the presence of this finite 

data set. First, we quantify the inaccuracy in the inventory target 

estimation as a function of the marginal distribution parameters and 

the autocorrelation of the joint demand distribution and the length of 

the historical demand data. Then, we set inventory targets accounting 

for the uncertainty around the estimated values of the marginal 

distribution parameters and the autocorrelation of the joint demand 

distribution. We do these by using the concept of expected total 

operating cost that allows the determination of inventory targets that 

are better than those obtained from classical procedures. The 

resulting procedure can be easily implemented in practical settings. 

Game Theoretic Analysis of an Inventory Problem with 

Substitution, Random Demand, and Random Supply 

Burak Eksioglu, Tugce Gizem Martagan 

Department of Industrial and Systems Engineering, Mississippi State 

University, Starkville, MS, USA 

A game theoretic approach is used to analyze an inventory problem 

with two products, random demand, and random supply. 

1190

YAEM 2010 


The supply chain analyzed includes two retailers that sell two 

substitutable products and two suppliers. Each retailer faces a 

stochastic demand for the product she sells and replenishes her 

inventory from her supplier. The supplier provides a random fraction 

of the quantity requested. A given percentage of customers with 

unmet demand will substitute the product sold by the other retailer. 

We assume that the two retailers who make ordering decisions are 

rational players. Since each retailer's decision affects the single period 

expected profit of the other retailer, game theory is used to find the 

order quantities when the retailers use a Nash strategy. 

Keywords: Inventory, substitution, game theory, random demand 

and supply 

A Bayesian Model for the Accurate Simulation of Multi-Product 

Inventory Systems 

Canan Gunes, Bahar Biller 

Tepper School of Business, Carnegie Mellon University, Pittsburgh, PA, 

USA 

The most common practice in performing inventory simulations is to 

estimate demand models using historical data sets of finite length and 

drive the simulations with the random variates generated from the 

estimated demand models. However, this practice ignores the 

uncertainty around the estimated demand model and its parameters 

(i.e., parameter uncertainty) and accounts only for stochastic 

uncertainty (i.e., the uncertainty that arises from the dependence of 

the output on the simulation's random input streams) in the output 

analysis. Consequently, it provides not only inaccurate estimates for 

mean fill rates, but also low coverage for confidence intervals. 

Motivated by the need to build multivariate demand models for multi- 

product inventory simulations, we introduce a Bayesian model that 

accounts for both stochastic uncertainty and parameter uncertainty in 

the output analysis of multi-product inventory simulations with 

correlated demands. We demonstrate that the resulting model 

improves both the accuracy of the mean fill rates and the coverage of 

the confidence intervals. 

1191

YAEM 2010 


A Mathematical Model for Perishable Products with Price- and 

Stock-Dependent Demand 

1 2 

Arda Yenipazarli , Erhun Kundakcioglu 

1 Department of Information Systems & Operations Management, 

University of Florida, Gainesville, FL 

2 Department of Industrial Engineering, University of Houston, 

Houston, TX 

In this study, we introduce a single store multi-product order quantity 

model incorporating product assortment decision for perishable 

products that maximizes the retailer's profit under shelf space and 

backroom storage capacity constraints. The demand rate of an item is 

a deterministic and multivariate function of selling price per unit and 

on-display stock level. The retailer simultaneously decides the choice 

of brands to stock, allocation of scarce shelf space among stocked 

brands, selling prices, and ordering quantities of stocked brands. The 

results are discussed with numerical examples to identify how the 

variation in the total profit is apportioned to changes in demand 

parameters. 

1192

P2-08 

YAEM 2010 

Sezgisel Yöntemler 5: Heuristics 

1 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 


Oturum Baþkaný: Fatih Taþgetiren 


Assessing the Performance of Bio-Inspired Heuristics for 

Single Row Layout Problems 

Berna Ulutas, Baris Burak Ulutas 

Department of Industrial Engineering, Eskisehir Osmangazi University, 

Eskisehir 

Single Row Layout Problem (SRLP) deals with arranging a number of 

departments to minimize the sum of the distance among department 

pairs. This study introduces bio-inspired algorithms such as clonal 

selection and bacterial foraging as a tool to solve equal area SRLP. To 

assess the performance of each heuristic in concern, commonly used 

test problems with optimum solutions are used. Finally, strengths of 

the algorithms are provided and possible drawbacks are identified for 

the problem. 

Simulated Annealing for Constrained Optimization 

Duygun Fatih Demirel, Linet Özdamar 

Department of Systems Engineering, Yeditepe University, Istanbul 

In many practical applications including kinematics, power systems 

and chemical process optimization, Constrained Optimization 

Problems (COP) can be seen. Since identifying feasible solutions when 

the constraints are non-linear and non-convex is difficult, these 

problems may be extremely challenging. In order to overcome the 

challenges experienced in optimality and feasibility issues and deal 

with general COP, in this study, a Hybrid Simulated Annealing method 

(HSA) which is supported with a local search procedure called Feasible 

Sequential Quadratic Programming (FSQP) is proposed. Here, two 

types of HSA are developed: HSA with penalty method (HSAP) and 

dual sequence HSA (HSAD). With numerical experiments, it is shown 

that the second method is more reliable in the worst case 

performance. 

1193

YAEM 2010 


A Discrete Artificial Bee Colony Algorithm for the Generalized 

Traveling Salesman Problem 

1 2 3 

Mehmet Fatih Tasgetiren , P. N Suganthan , Quan Ke Pan , Ece 

1 

Ulusans 

1 Yasar University, Ýzmir, Turkey 

2 Nanyang Technological University, Singapore 

3 Liaocheng University, Liaocheng, China 

This paper presents a discrete artificial bee colony algorithm for the 

generalized traveling salesman problem where the set of nodes is 

divided into clusters so that the objective is to find a tour with 

minimum cost passing through exactly one node from each cluster. In 

order to test the performance of the algorithm, 41 problem instances 

from the GTSP library are used. Through the experimental analysis of 

results, the performance of discrete artificial bee algorithm is 

compared against the best performing algorithms from the literature. 

Placing Regenerators in Optical Networks to Satisfy Multiple 

Sets of Requests 

1 2 3 2 

George B. Mertzios , Ignasi Sau , Mordechai Shalom , Shmuel Zaks 

1 Department of Computer Science, RWTH Aachen University, Aachen, 

Germany 

2 Department of Computer Science, Technion, Haifa, Israel 

3 TelHai Academic College, Upper Gallilee, Israel 

The placement of regenerators in optical networks has become an 

active area of research during last years. Given a set of lightpaths in a 

network G and an integer d, regenerators must be placed in such a 

way that in any lightpath there are at most d hops without a 

regenerator. Most of the previous research has focused on heuristics. 

A theoretical study has been recently provided, where the considered 

cost function is the number of locations in the network hosting 

regenerators. A more accurate estimation of the real cost of the 

network is the total number of regenerators placed at the nodes, and 

this is the cost function we consider. 

1194

YAEM 2010 


We assume that we are given a set of p possible traffic patterns, and 

our objective is to place the minimum number of regenerators at the 

nodes so that each of the traffic patterns is satisfied. We prove that 

for any fixed d, p > 1 it does not accept a PTAS, even if the lightpaths 

have bounded length. We provide a constant-factor approximation 

algorithm with ratio log (d. p). We study the case where G is a path, 

proving that the problem is NP-hard for any d, p > 1. 

1195

P2-09 

YAEM 2010 


Ergonomi ve Ýþ Güvenliði 5: Diðer Konular 

1 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 


Oturum Baþkaný: Oðuzhan Erdinç 

Ýþ Güvenliði Uzmanlýðý Eðitimi 

Ercüment Neþet Dizdar, Turgay Türker, Muharrem Ünver 

Karabük Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü, Karabük 

2009 yýlýndan itibaren tüm üniversiteler Ýþ Güvenliði Uzmanlýðý 

Eðitimini verme yetkisini kazanmýþtýr. 

Teorik ve uygulamalý olmak üzere iki bölümden oluþan eðitim 

programýnýn süresi, her iþ güvenliði uzmanlýðý sýnýfý için 180 saat 

teorik ve 40 saat uygulama olmak üzere toplam 220 saattir. 

Teorik eðitimin en fazla üçte ikisi “Uzaktan Eðitim Sistemi” aracýlýðýyla 

verilebilmektedir. Uygulamalý eðitimler ise iþ güvenliði uzmaný bulunan 

iþyerlerinde yapýlmaktadýr. 

Ýþ Güvenliði Uzmanlýðý Standart Eðitim Programý'na göre, 50 farklý 

ders bu 180 saatlik teorik eðitim sýrasýnda verilmektedir. 

Ýþ Güvenliði Uzmanlýðý eðitiminin sonunda, eðitime katýlanlarýn baþarýlý 

sayýlmalarý için, Ýþ Saðlýðý ve Güvenliði Genel Müdürlüðü'nce Öðrenci 

Seçme ve Yerleþtirme Merkezi'ne veya Milli Eðitim Bakanlýðý'na sýnav 

yaptýrýlýr. Katýlýmcýlarýn bu sýnavdan 100 tam puan üzerinden en az 70 

puan almýþ olmalarý þartý aranýr ki, bu þart verilen eðitimin kalitesini 

etkileyen en önemli husustur. 

Karabük Üniversitesi, "Ýþ Güvenliði Uzmanlýðý Eðitim Yetkisi"ni alan ilk 

kamu kurumu ve dolayýsýyla ilk üniversitedir. 

Bu çalýþmada, Karabük Üniversitesi tarafýndan, onlarcasý Endüstri 

Mühendisi olmak üzere yüzlerce mühendise verilmekte olan "Ýþ 

Güvenliði Uzmanlýðý Uzaktan Eðitim Programý" tanýtýlacaktýr. 

1196

YAEM 2010 


Laboratuar Ortamýnda Eðitim Amaçlý Tasarlanan Bir U Tipi 

Montaj Hattýnýn Ergonomik Analizi 

Fedayi Yýlmaz, Burak Birgören 

Kýrýkkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliði 

Bölümü, Kýrýkkale 

Mühendislik eðitiminde laboratuar çalýþmalarýnýn önemi büyüktür; 

uygulama ile desteklenen teorik bilginin anlaþýlýrlýðý ve kalýcýlýðý 

artmaktadýr. Kýrýkkale Üniversitesi Endüstri Mühendisliði Bölümünde, 

öðrencilerin üretim planlama, ergonomi, iþ etüdü ve kalite kontrol 

derslerinin laboratuar uygulamalarýnda kullanýlmak üzere bir U tipi 

montaj hattý geliþtirilmiþtir. Uçurtma üretiminde kullanýlan montaj 

hattýndaki üretim araçlarýnýn ve malzemelerinin ucuz olmasý, 

öðrenciler tarafýndan kolayca öðrenilmesini ve çalýþtýrýlmasýný 

saðlamaktadýr. Bu çalýþmada, montaj hattýnýn tasarým ve geliþtirilmesi 

aþamalarýnda dikkate alýnan ergonomik düzenlemeler ve iyileþtirmeler 

üzerinde durulmuþtur. Bir iþ sistemi olarak ele alýnan laboratuar; 

yapýlan iþler, iþ akýþý, kullanýlan alet ve teçhizat gibi faktörler açýsýndan 

analiz edilerek, çalýþana etkiyen fiziksel ve zihinsel yüklerin 

azaltýlmasýna, ayný zamanda iþ sisteminin performansýnýn artýrýlmasýna 

çalýþýlmýþtýr. Yapýlan çalýþmanýn amacý; bu laboratuar ortamýnýn 

ergonomi dersleri için nasýl bir uygulama alaný oluþturduðunu ortaya 

koymak; öðrencilerin, kendilerinin içinde bulunduðu bu üretim 

sisteminde gerçekleþtirilen ergonomik iyileþtirmelerin doðrudan 

tecrübeyle farkýna varmalarýný saðlayarak konunun önemine dikkat 

çekmektir. 

Ýlköðretim Öðrencilerinde Sýrt Çantalarýna Baðlý Fiziksel 

Rahatsýzlýklar ve Bu Çantalarýn Ergonomik Açýdan Analizi 

Emre Özel, Gonca Hozer, Vahidegül Akdaþ 

Dumlupýnar Üniversitesi, Kütahya 

Toplumlarda okul çaðýndaki çocuklarýn taþýmýþ olduklarý sýrt çantalarý 

aðýrlýklarýndan ve taþýma stillerinden dolayý, geliþimlerini henüz 

tamamlamamýþ bu çocuklarda, mekanik yüklenmelere ve duruþ 

bozukluklarýna baðlý olarak, belde, sýrtta ve omuzlarda yumuþak 

dokular zorlanmakta, aðrýlar oluþabilmektedir. 

1197

YAEM 2010 


Bu problem sakatlýða kadar giden sonuçlar da doðurabilmektedir. 

Genç yaþta kas-iskelet sistemi rahatsýzlýðý yaþayanlarýn, ileri yaþlarda 

da bu rahatsýzlýklarý yaþama riski oldukça yüksektir. Bu nedenle okul 

çaðýndaki çocuklara ve gençlere, küçük yaþlardan itibaren bu tip 

rahatsýzlýklardan korunmalarý konusunda gerekli eðitimler verilmeli ve 

ergonomik olarak da doðru ekipmanlar seçilmelidir. 

Konunun önemine baðlý olarak, bu çalýþmada, çantasýnýn aðýrlýðý kendi 

aðýrlýðýnýn %10'unu geçen öðrencilerin ölçümle tespit edilmesi, bu 

öðrenciler ve öðrenci velileriyle yapýlan anket çalýþmalarýyla, kas 

iskelet sistemi rahatsýzlýklarýnýn araþtýrýlmasý ve bu sorunlara 

getirilebilecek çözüm önerilerinin deðerlendirilmesi amaçlanmaktadýr. 

Bu amaçla, Kütahya' da 3 ilköðretim okulunda yaþlarý 11 ile 14 

arasýnda olan 450 öðrencinin vücut aðýrlýklarý ve sýrt çantalarýnýn 

aðýrlýklarý ölçülmüþtür. Ölçümlerin ardýndan öðrencilerin kas iskelet 

sistemine baðlý aðrýlý bölgeleri Standardize Nordic Anketi ile 

sorgulanmýþtýr. Ayrýca öðrencilerin okula geliþ- gidiþ mesafeleri, okul 

çantasý tipleri, taþýma biçimleri de göz önüne alýnmýþtýr. Çantasýnýn 

aðýrlýðý, aðýrlýk sýnýrýný geçen öðrencilerin velileri ile de veli anketleri 

yapýlmýþtýr. Sonuçlar istatistiksel olarak analiz edilmiþ ve çözüm 

önerileri sunulmuþtur. 

1198

P2-10 

YAEM 2010 

Kapalý Döngü Tedarik Zinciri 1 (I) 

1 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 



Oturum Düzenleyicisi: F. Tevhide Altekin ve Z. Pelin Bayýndýr 

Oturum Baþkaný: Z. Pelin Bayýndýr 

Ürün Geri Kazanýmý Yönetiminde Iadelerin Kalite Bilgisinin 

Degeri 

Z. Pelin Bayýndýr, Altan Atabarut 

Orta Doðu teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri 

Mühendisliði Anabilim Dalý, Ankara 

Birçok endüstri dalýnda iade edilen ürünler, geri kazaným amacý ile 

tedarik zincirinde geriye dogru tasýnmakta ve böylece “kapalý döngü 

tedarik zincirleri”ni olusturmaktadýr. Ýadelerin geri kazanýmýnýn daha 

etkili yönetilmesinden saglanabilecek yararlar giderek önem 

kazanmaktadýr. Ne var ki, iadelerle ilgili ürün kalitesinin 

belirlenmesinde ortaya çýkabilecek veri yetersizligi gibi bazý sorunlar, 

geri kazaným süreçleriyle ilgili yönetim kararlarýnýn alýnmasýnda kritik 

belirsizliklere dönüsebilmekte ve kapalý döngü tedarik zincirlerinin 

daha etkin çalýsabilmesinin önünde engeller olusturmaktadýr. Geri 

kazanýmla ilgili planlama kararlarýnýn alýnmasýnda kullanýlacak bilginin 

niceliginin artýrýlmasýyla kayda deger kazanýmlarýn saglanabilecegi 

düsünülmektedir. Ýadelerin kalite derecelendirmesi ile ilgili olarak 

mükemmel düzeyde bilginin, “gömülü sistemler” yardýmýyla elde 

edilebilmesi halinde, daha etkili geri kazaným kararlarýyla tedarik 

zinciri süreçlerinin performansýnýn arttýrýlabilecegine dair hipotezi 

sýnanmaktadýr. Bu amaçla, çok asamalý geri kazaným süreçlerini 

genelleyen lineer programlama modelleri kurulmus, özellikle fiyatlarýn 

zamanla azaldýgý piyasalarda, kayda deger kazanýmlarýn elde 

edilebilecegi hesaplamalar ile gösterilmistir. 

Kapalý Döngü Tedarik Zincirleri için Bütünleþik Að Tasarýmýnýn 

Yararlarý 

1 2 

Necati Aras , Vedat Verter 

1 Boðaziçi Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

2 McGill University, Desautels Yönetim Bilimleri Fakültesi, Montreal 

1199

YAEM 2010 


Kapalý döngü tedarik zincirleri hem müþterilere satýlacak ürünlerin 

ileriye doðru akýþýný hem de yeniden iþlem merkezlerine doðru 

gerçekleþen kullanýlmýþ ürün akýþýný içerirler. Bu bildirinin odaklandýðý 

konu geriye doðru akýþlarý da kapsayan bir daðýtým sisteminin 

tasarýmlanmasý için bir bütünleþik matematiksel model 

geliþtirilmesidir. Bu model ile talebi karþýlamanýn ve geri 

kazanýlabilecek kullanýlmýþ ürünlerin yeniden imalatý için oluþan 

toplam maliyeti enküçüklemektir. Mevcut üretim tesislerinin ve 

müþteri satýþ noktalarýnýn verildiði durumda bütünleþik model bütün 

üretim tesislerinin yeniden imalat yapabileceði varsayýmý altýnda 

açýlmasý gereken daðýtým merkezlerinin ve geri dönüþ merkezlerinin 

eniyi sayýsýný ve yerlerini bulur. Alternatif bir yaklaþým, önce ileriye 

doðru olan ürün akýþýný içeren tedarik zincirinin eniyi yapýsýný bulmak, 

daha sonra geriye dönük akýþlarý içeren tersine tedarik zincirinin eniyi 

að yapýsýný elde etmektir. Bu sýralý yaklaþým yalnýzca yönetim açýsýndan 

daha kolay deðil, ayrýca mevcut ileri tedarik zinciri olan ve kullanýlmýþ 

ürün geri kazanýmýna baþlamayý düþünen firmalar için de daha uygun 

olabilir. Bütünleþik yaklaþýmýn maliyet avantajý saðlayacaðý 

beklenmekle birlikte, sýralý yaklaþýmýn daha çok tercih edildiði 

bilinmektedir. Bu gözlemden hareketle bütünleþik bir að tasarýmýnýn 

saðlayabileceði yararlarý öngörebilmek için iki yaklaþýmýn toplam 

maliyetlerini karþýlaþtýrýyoruz. Cevap bulmayý istediðimiz soru 

bütünleþik ve sýralý tasarým yaklaþýmlarý arasýnda maliyet ve çözüm 

yapýsý açýsýndan önemli bir fark olup olmadýðýdýr. 

Melez Eniyileme-Benzetim Yaklaþýmýyla 3PL Servis Saðlayýcýlarý 

Ýçin Tersine Lojistik Að Tasarým Modeli 

1 2 1 

A. Çetin Suyabatmaz , F. Tevhide Altekin , Güvenç Þahin 


2 Sabancý Universitesi, Yönetim Bilimleri Fakültesi, Ýstanbul 

Günümüzde iþletmeler, ekonomik ve ekolojik sebepler, hükümetlerin 

koyduklarý kanunlar, sosyal sorumluluklar gibi nedenler ile, 

müþterilerdeki ömrü tükenmiþ ürünlerin tersine akýþýný sistemlerine 

dahil etmektedir. Sadece ileri yönde etkili akýþ saðlayan bir lojistik aðý 

artýk yeterli olmamakta, ürünlerin yeniden kazanýmý için kullanýlmýþ ve 

iyileþtirilmiþ ürünlerin akýþýna imkan veren lojistik yapýlarýn 

oluþturulmasý gerekmektedir. 

200

YAEM 2010 


Ürün geri kazaným yasalarýnýn uygulamaya alýnmalarýnýn da etkisiyle, 

tersine lojistik faliyetleri için üçüncü parti lojistik (3PL) servis 

saðlayýcýlarýný tercih eden þirketlerin oraný A.B.D'de %30, Avrupa'da 

ise %15 seviyelerine yükselmiþtir. Bu çalýþmada, melez eniyileme- 

benzetim yaklaþýmýyla 3PL servis saðlayýcýlarý için bir tersine lojistik að 

tasarým modeli sunulmaktadýr. Ýncelenen problem, geri dönüþlerdeki 

yüksek belirsizlik faktörü ile bilinen að tasarým problemlerinden 

farklýlýk göstermektedir. Sunulan modelde, að tasarýmý bu 

belirsizliklerin dahil edildiði, karma tamsayýlý programlama modelinin 

ve benzetim yönteminin döngüsel olarak kullanýmýyla yapýlmaktadýr. 

Kurulan model ile örnek problemler üzerinde yapýlan testlerin 

sonuçlarý sunulmaktadýr. 

Doðrusal Olmayan Tersine Lojistik Að Tasarýmý Modeli ve 

Benders Ayrýþtýrma Tabanlý Çözüm Yöntemi 

1 2 

Ayþe Cilacý Tombuþ , Necati Aras 

1 Maltepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Ýstanbul 

2 Boðaziçi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Ýstanbul 

Bu çalýþmada amacý daðýtým merkezleri, muayene veya kontrol 

merkezleri ve yeniden üretim tesisleri yer seçimi ile kullanýlmýþ 

ürünlerin geri toplama fiyatýnýn belirlenmesi olan bir tersine lojistik að 

tasarým problemi üzerinde çalýþýlmýþtýr. Öncelikle bir karma tamsayýlý 

doðrusal olmayan tersine lojistik að tasarým probleminin gösterimi 

verilmiþtir. Geri toplama fiyatý herhangi bir pozitif deðere 

sabitlendiðinde geriye kalan problem bir tamsayý programlama 

problemidir. Benders Ayrýþtýrmasý ile problem kesin olarak 

çözülebilmektedir. 

201

P2-11 

YAEM 2010 

Rotalama 1: Yeni Uygulamalar (I) 

1 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 


Oturum Düzenleyicisi: Haldun Süral 

Oturum Baþkaný: Haldun Süral 


Çok Amaçlý ve Çözülebilir Gezgin Satýcý Problemleri 

1 2 

Özgür Özpeynirci , Murat Köksalan 

1 Ýzmir Ekonomi Üniversitesi, Lojistik Yönetimi Bölümü, Ýzmir 

2 Orta Doðu Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ankara 

Gezgin satýcý problemi (GSP) ve GSP'nin bir türevi olan darboðaz GSP 

(DGSP) genel aðlar üzerinde NP-Zor problemlerdir. Ancak her iki 

problemin de polinom zamanda çözülebildiði özel durumlarý vardýr. Bu 

özel durumlar, özel bir að yapýsýna veya özel bir uzaklýk matrisine 

sahip olanlar þeklinde iki grupta toplanýr. Bu çalýþmada her iki gruptaki 

birer özel durumun çok amaçlý türevlerini tanýmladýk. Tanýmladýðýmýz 

problemlerde her bir etkin çözümü bulma ve tüm etkin çözümleri 

bulma karmaþýklýklarýný inceledik. Tek amaç altýnda polinom zamanda 

çözülebilen bazý problemlerin birden fazla amaç olmasý durumunda 

etkin çözümlerinin bulunmasýnýn NP-Zor olduðunu ispatladýk. Bazý 

problemlerde de etkin çözümlerin bulunmasý için polinom zamanlý 

kesin algoritmalar geliþtirdik. 

Mühimmat Daðýtým Aðý Tasarýmý için bir Yer Seçimi ve 

Rotalama Problemi 

Bahar Yetiþ Kara, Hünkar Toyoðlu, Oya Ekin Karaþan 

Bilkent Üniversitesi, Ankara 

Yer Seçimi-Rotalama (Location-Routing Problem, LRP) problemi 

stratejik bir karar olan yerleþim ve operasyonel bir karar olan 

rotalama problemlerini ayný anda çözmektedir. Bu çalýþmada, savaþ 

alanýnda etkin ve esnek bir mühimmat daðýtým sisteminin 

planlanmasýna yardým edebilecek bir karar destek sistemi geliþtirilmesi 

hedeflenmiþtir. Problem tanýmýnýn hem yer seçimi ve hem de rotalama 

problemlerini içerdiði açýklanarak bir LRP modeli geliþtirilmesi gerektiði 

gösterilmiþtir. 

202

YAEM 2010 


Bu amaçla öncelikle geniþ bir yazýn taramasý yapýlarak mevcut 

modeller incelenmiþtir. Mevcut modellerin bizim problemimizi çözmeye 

yeterli olmadýðý gösterilerek öncelikle karmaþýk bir statik LRP modeli 

geliþtirilmiþtir. Model kapasiteli sabit ve hareketli mühimmat aktarým 

noktalarýnýn yerini seçmekte ve kapasiteli çoktürel araç filosu 

kullanarak zaman pencereleri içerisinde farklý çeþitte mühimmatý 

ihtiyaç noktalarýna daðýtmaktadýr. Çözüm zamanýný kýsaltmak amacýyla 

birçok geçerli eþitsizlik geliþtirilmiþtir. Daha sonra savaþ sahasýný daha 

gerçekçi modelleyebilmek için dinamik bir LRP modeli geliþtirilmiþtir. 

Statik model tek bir planlama dönemini ele alýrken, dinamik model 

birden fazla ardýþýk planlama dönemini hep beraber çözmekte ve 

mühimmat daðýtým aðýný tüm savaþ süresi için planlamaktadýr. Gerçek 

senaryolar üzerinde hem statik ve hem de dinamik modelin baþarýmý 

gösterilmiþ ve umut verici sonuçlar elde edilmiþtir. Bu çalýþmada 

geliþtirilen model þu ana kadar yazýnda yer alan en karmaþýk ve 

gerçekçi LRP modellerinden biridir. 

'Google Maps' ile Ýki Nokta Arasýndaki Mesafe Bilgilerinin 

Güncellenmesi: ILKYAR Gezici Deney Projesi için bir Uygulama 

1 2 

Emrah Özdemir , Haldun Süral 

1 Roketsan Roket Sanayii ve Ticaret A.Þ., Ankara 

2 Orta Doðu Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði, Ankara 

Bu çalýþmada, Google Maps uygulamasýný kullanarak iki nokta 

arasýndaki mesafe cetvelinin güncel tutulmasýnýn elzem olduðu bir 

gerçek hayat rotalama problemi incelenmiþtir. Ülkemizde birçok bölge 

için rotalama probleminde kullanýlan mesafe cetveli bilgisi kýsa 

zamanda yeni düzenlemelerle atýl hale gelmektedir. Bazý durumlarda 

güncel ve eksiksiz mesafe cetveline eriþmek mümkün bile olmayabilir. 

Oysa eski ya da eksik verilerle elde edilmiþ rotalar karar vericiler için 

bir dayanak noktasý olmaktan çýkýp, yanýltýcý olabilir. Bu çalýþmanýn 

özendirmesi, günümüzün seçkin teknolojilerini açýk kullanýma sunan 

Google Maps yardýmýyla güvenilir mesafe cetvelleri oluþturabilmek ve 

ÝLKYAR Gezici Deney Projesi için bir uygulama gerçekleþtirmektir. 

Sonuçlar rapor edilmiþtir. 

203

YAEM 2010 


Balýk Kýlçýðý Koridorlu Depolarda Sipariþ Toplama Problemi 

1 2 

Melih Çelik , Haldun Süral 

1 Georgia Institute of Technology, Endüstri ve Sistem Mühendisliði 

Bölümü 

2 Orta Doðu Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ankara 

Sipariþ toplama problemi, bir depoya gelen sipariþin en kýsa sürede 

toplanmasýný amaçlar. Geleneksel depolar birbirine paralel dikey 

koridorlar ve bu koridorlar arasýnda geçiþi kolaylaþtýrmayý amaçlayan 

yatay (ara) koridorlardan oluþur. Geleneksel depolarýn aksine balýk 

kýlçýðý koridorlu depolar, birbirine paralel dikey ve yatay koridorlarla 

birlikte bunlara belli bir açýyla kesen iki parçalý bir ara koridordan 

oluþur. Literatürde uygun tasarým altýnda yeni tip depolarýn tek ve çift 

komutlu çevrimlerde geleneksel depoya göre depo içinde dolaþma 

süresini önemli ölçüde kýsalttýðý gösterilmiþtir. Bu çalýþmada ise balýk 

kýlçýðý koridorlu depoda sipariþ toplama probleminin, ara koridorlu 

geleneksel depoda sipariþ toplama problemine dönüþtüðü ve polinom 

zamanda çözülebileceði gösterilmiþtir. Ayrýca, geleneksel depolar için 

geliþtirilen sipariþ toplama sezgisel yöntemlerinin iki parçalý balýk 

kýlçýðý koridorlu depolarda uygulanmasý ve uygulamanýn sayýsal deney 

sonuçlarý sunulmuþtur. 

205

P3 

YAEM 2010 


GENEL OTURUM: Supply Chain Disruptions and Corporate Performance 

1 Temmuz 2010 / 11:45 – 12:45 

Oturum Salonu: MDBF Oditoryum (YBF Anfi) 

Konuþmacý: Vinod Singhal, College of Management, Georgia Institute 

of Technology 

This talk will present empirical evidence on how supply chain 

disruptions affect shareholder value and profitability and how these 

performance metrics are influenced by various firm characteristics. It 

will discuss trends that increase the chances of supply chain 

disruptions, why firms often do not pay attention to the possibility of 

disruptions, and what firms can do to mitigate the negative 

consequences of disruptions. The talk will use the evidence of the 

performance effects of supply chain disruptions to discuss the need 

and importance of empirical research for the field of Operations 

Management and Operations Research, and why empirical research 

can enhance the relevance and applicability of analytical and modeling 

research for practitioners and students. It will describe how 

researchers can use empirical methods from economics and finance to 

address issues in Operations Management and Operations Research. 

205

P4-E 

YAEM 2010 


EÐÝTÝM OTURUMU: Cutting Planes for Mixed-Integer Programs 

1 Temmuz 2010 / 13:45 – 15:15 


Konuþmacý: Oktay Günlük, IBM T. J. Watson Research Center 

During the last decade, the progress in the computational 

performance of commercial mixed-integer programming solvers has 

been significant. Part of this success is due to faster computers and 

better software engineering but a more significant part of it is due to 

the power of the cutting planes used in these solvers. In this tutorial 

we will discuss main components of a MIP solver and describe some 

classical families of valid inequalities (Gomory mixed integer cuts, 

mixed integer rounding cuts, split cuts, etc.) that are routinely used in 

these solvers. We will present some computational results that 

quantify the effectiveness of these cuts. We will also discuss recent 

progress in cutting plane theory that has not yet made its way to 

commercial solvers. In particular, we will discuss cuts from lattice-free 

sets and asymmetric disjunctions. We will present a simple, geometric 

derivation of these cuts. 

206

P4-P 

YAEM 2010 


PANEL: Lojistik ve Türkiye: Karþýlaþýlan Sorunlar, Yeni 

Öncelikler ve Çözüm Önerileri 

1 Temmuz 2010 / 13:45 - 15:15 


Panel Yöneticisi: Prof. Dr. Füsun Ülengin (Doðuþ Üniversitesi) 

Panel Üyeleri: Prof. Dr. Ercan Tezer, OSD Genel Sekreteri 

Çetin Nuhoðlu, TIRSAN Yönetim Kurulu 

Baþkaný ve SEDEFED Yönetim Kurulu Baþkaný 

Kaan Gürgenç, Borusan Lojistik Genel 

Müdürü 

Tarýk Demiryakan, Tedarik Zinciri Direktörü, 

Ülker Grubu 

Bu oturum; tüm dünyada süregelen global kriz ortamýnda Türkiye'de 

gerek lojistik saðlayýcýlarýn gerekse lojistik hizmetlerinin müþterisi olan 

þirketlerin karþýlaþtýklarý sorunlara farklý perspektiflerden bakabilmek, 

paydaþlarýn lojistik konusunda karþýlaþtýklarý sorunlarla nasýl baþa 

çýkabildiklerini tartýþmak amacýyla düzenlenmiþtir. Bu baðlamda; 

lojistik alanýnda Türkiye'nin halen içinde bulunduðu durumun açýkça 

sergilenmesi, ortaya çýkan yeni önceliklerin vurgulanmasý, çeþitli 

çözüm önerileri oluþturulmasý ve karar vericilerin almasý gerekli 

önlemler konusunda bir yol haritasý oluþturulmasý hedeflenmektedir. 

207

P4-Y 

YAEM 2010 

YAD Uygulama Ödülü 

1 Temmuz 2010 / 13:45 - 15:15 


Oturum Baþkaný: Can Akkan 


Parça Sýralama Kaynaklý Connect (V227) Montaj Hattý 

Duruþlarýnýn Azaltýlmasýna Yönelik Bir Altý Sigma Metodolojisi 

Uygulamasý 

Fatih Yiðit, Yunus Ege, Ýbrahim Ýlkem Yýldýz, Salih Hakan Akçin, 

Gürkan Sözer 

Ford-Otosan A.Þ. 

Müþteri taleplerinin çok deðiþken olduðu otomotiv sektöründe dünya 

ölçeðinde yaþanan yoðun rekabet, müþteri taleplerini dikkate alacak 

üretim sistemlerinin kurulmasýný ve maliyeti artýracak her türlü kaybýn 

azaltýlmasýný zorunlu kýlmaktadýr. Ticari araç segmentine yönelik 

üretim yapan Ford Otosan, farklý müþteri taleplerini karþýlayarak altý 

kýtaya ihracat yapan bir ana otomotiv sanayi kuruluþudur. Hem 

müþterilerin ihtiyaçlarý, hem de ülkelerin farklý yasal düzenlemeleri her 

parçanýn birçok çeþidinin kullanýlmasýný gerektirmektedir. Hat kenarý 

alan kýsýtlarý sebebiyle farklý çeþitteki parçalarýn sevki, hatta giren araç 

sýrasýna göre yapýlabilmektedir. Parçalar farklý bir lokasyonda 

sýralanmakta ve hatta sýralama sehpalarý ile çekiciler vasýtasýyla 

taþýnmaktadýr. Parçalarýn sýralanmasý ve sýralý parçalarýn sevki 

esnasýnda oluþan hatalar ya da gecikmeler, hattýn durmasýna ve 

üretim kaybýna sebep olmaktadýr. Yapýlan bu çalýþmada, Ford Otosan 

Kocaeli Fabrikasý'nda Connect montaj hattýnda yaþanan parça sýralama 

kaynaklý hat duruþu problemi ele alýnmýþ ve problemin çözümünde 

süreçlerin etkinliðinin arttýrýlmasýný amaçlayan, istatistiksel metodlara 

dayalý bir kalite yönetim yaklaþýmý olarak kabul edilen “Altý Sigma” 

metodolojisi kullanýlmýþtýr. 

Talep Artýþýnýn Yeni Yatýrým Yerine Ýç Verimliliðin Arttýrýlmasý 

Ýle Karþýlanmasý Üzerine Bir Simülasyon Çalýþmasý 

Belgin Akkafa*, Alaattin Vardar*, Tolga YANAÞIK** 

*Arçelik A.Þ.Çayýrova ÇMÝ, ** Dijitalis Ltd.Þti. 

208

YAEM 2010 


Arçelik Çayýrova Ýþletmesi, vergi indirimi ile oluþan ani bir talep artýþý 

ile karþýlaþmýþtýr. Üretilen çamaþýr makinesinin haznesi bir plastik 

kazan ve kapak çifti içerir. Mevcut durumda tüm fabrikanýn üretim 

adetlerini belirleyen darboðaz bu plastik parçalarý üreten hat olmuþtur. 

Bu üretim hattý çeþitli iþlem tezgahlarý ve kapak kazan çiftlerini belli 

adetlerle gruplayarak depolayan otomatik stoklama (ASRS) 

sisteminden ibarettir. Çalýþmanýn amacý kýsa vadede yatýrým 

gerektirmeden kapasite arttýracak bir çözüm bulmaktýr. Saha 

gözlemlerinin ardýndan Kýsýtlar Teorisi süreci uygulanmýþ, sistem 

üzerindeki çeþitli etki ve tepkilerin haritasý çýkarýlmýþtýr. Oluþturulan 

düþünce aðacý sistem kapasitesinin aslýnda yeterli olduðu, ancak bazý 

iç verimsizliklerin bugünkü koþullarda þahit olunan problemleri ürettiði 

hissiyatýný vermiþtir. Buradan alýnan öngörüler simülasyon modeli 

üzerinde denenmiþtir. Simülasyon modeli ile elde edilen, her kazan 

kapak tipi için ASRS bölgesine altý adet çiftin ne kadar zamanda 

ulaþtýðý bilgisi incelendiðinde problemin aslýnda ASRS giriþ bölgesinin 

yerleþimi ya da iþçi sayýsý deðil,gruplama için gerekli sayýda ürünün 

bölgeye çok uzun bir zamanda ulaþmasýndan kaynaklandýðý 

anlaþýlmýþtýr. Bu sonuçlar üzerine plastik enjeksiyon üretim bölgesine 

ait yerleþimde deðiþiklikler yapýlmýþtýr. Bu sayede gruplama sistemin 

kendi doðasý içinde organik olarak yapýlacaktýr. Düþünülen yeni 

duruma ait bir simülasyon modeli kurulmuþtur. Simülasyon analizi 

önerilen çözümlerin uygulanmasýyla üretim kapasitesinin %25 

artacaðýný ön görmüþtür. Gerçekten de tasarlanan deðiþikliklerin 

yapýlmasý ve sahada yapýlan ilave ince ayarlar neticesinde üretim 

kapasitesi ilave yatýrým yapýlmadan %27 artmýþtýr. Simülasyon modeli 

mevcut sistemin çok daha iyi anlaþýlmasýný saðlamýþ, ardýndan 

düþünülen iyileþtirmelerin sahadan denenmeden önce doðrulanmasý 

için kullanýlmýþtýr. 

Vestel Elektronik A.Þ.'de V-BAKS(Virtuality Based Automated 

Kitting System – Sanal Tabanlý Otomatik Kit Oluþturma 

Sistemi) Uygulamasý 

Þeref Hamarat, Fatih Alper Ötgün, Engin Ergör, Sermet Yücedað, 

Burcu Boran 

Vestel Elektronik A.Þ. 

Bu çalýþmaya konu olan V-BAKS (Virtuality Based Automated Kitting 

System) projesi, Vestel Elektronik A.Þ.'de, verimlilik, 

209

YAEM 2010 


esneklik, maliyet, hýz ve kalite olarak listeleyebileceðimiz performans 

kriterlerinde çok önemli katma deðerler saðlamýþtýr. Müþteri 

sipariþlerinin parti büyüklüklerinin sürekli olarak küçülmesi, her ay 

geçilen yeni sipariþlerin bir önceki ay ile kýyaslandýðýnda birçok 

farklýlýklarý içeriyor olmasý ve müþterinin tariflediði ürünü üretmekten 

baþka alternatifin olmadýðý bir ortamda Kanban gibi sistemlerin 

etkinliði azalmaktadýr. Ürün, yarýmamül ve malzeme çeþitliliðinin 

muazzam boyutlara ulaþmasý, bununla beraber model bazýnda talebin 

kesikli, düzensiz ve miktarsal olarak yüksek derecede deðiþken olmasý 

nedeni ile kanban sistemleri pratik olarak kullanýlamaz duruma 

gelmiþtir. Kanban sisteminin devre dýþý kalmasý ile shopfloor'da 

malzeme akýþýný fiilen ve fiziken düzenlemeye yardýmcý olan alternatif 

bir sistem ortaya konamamýþtýr. ERP sistemleri ve CONWIP gibi 

alternatif çözümler kanbanýn tedarik tarafýndaki eksikliklerini 

giderebilmelerine karþýn operasyon yönetimi, yani malzemenin fabrika 

içindeki fiili ve fiziki akýþýnýn kontrolü konusunda kanbanýn býraktýðý 

boþluðu dolduramamaktadýrlar. Bu çýkmaz nedeniyledir ki LCD TV 

sektöründe, Japon'lar baþta olmak üzere pek çok üretici, modern ERP 

sistemleri ile destekli geleneksel depo yönetimi ve intralojistik 

sistemler ile malzeme kaynaklý üretim duruþlarýnýn engellenemeyeceðini 

öngörmüþ, bu handikaplarý aþabilmek adýna hücre tipi üretim 

organizasyonuna yönelmiþtir. Buna karþýn Vestel Elektronik, hat tipi 

yapýlanmadan vazgeçmemiþ, iki yýllýk bir sürece yayýlan uzun 

araþtýrma ve geliþtirme faaliyetlerinden sonra V-BAKS'ý geliþtirmiþtir. 

Bu sistem; terzi usulü kitle üretim iþ modelinin hat tipi üretim ile 

entegrasyonunu en iyi þekilde saðlayabilmiþtir. 

210

YAEM 2010 


P4-01 

Saðlýk Sistemleri 4: Sektöre Dair Ýstatistiksel Çalýþmalar 

1 Temmuz 2010 / 13:45 - 15:15 


Oturum Baþkaný: Ahmet Mümtaz Tuðluhan 

Prostat Kanseri'nin Son Yýllarda Türkiye'de Ýzlediði Yayýlým 

Trendinin Ýstatistiksel Analizi ve Teþhis-Tedavisinde Dünyada 

Gelinen Boyutlarýn Türkiye Saðlýk Sistemleri'ne 

Uygulanabilirliði 

Ahmet Mümtaz Tuðluhan, Emre Önder, Güney Koçyiðit, Erdal Özbay, 

Muhammed Elyürek 


K.K.T.C. 

Çalýþmamýzda, son yýllarda adýný sýkça duymaya baþladýðýmýz en 

yaygýn kanser tiplerinden biri olan Prostat Kanseri'nin Türkiye'deki 

yaygýnlýðýný ve yaygýnlaþma yönünde yýllar boyunca izlediði trendi 

belirlemek üzere, ülkemizin belli baþlý saðlýk ünitelerinden elde edilen 

veriler istatistiksel analize tabii tutulmuþ ve ülke olarak bulunduðumuz 

noktanýn yaþ gruplarý, genetik, çevresel, beslenme þekli gibi 

faktörlerden yola çýkýlarak çok boyutlu deðerlendirilmesi 

gerçekleþtirilmiþtir. 

Öte yandan, söz konusu hastalýðýn teþhis – tedavi aþamalarýnda 

uygulanmakta olan yöntem ve/ veya yöntem birleþimlerinin, ülkemiz 

insanýnýn karakteristik özelliklerine ve saðlýk sistemimizin yapýsýna en 

uygun þekilde nasýl gerçekleþtirilebileceði yönünde incelemeler 

yapýlmýþ; bu incelemelerin saðlýk sistemimize yarar saðlayabileceði 

inancýyla somut öneriler halinde sunulmasý ise çalýþmamýzýn ikinci 

boyutunu oluþturmuþtur. 

Lösemi'nin Türkiye'deki Oluþum Nedenleri, Yaygýnlýk Derecesi, 

Farklý Yaþ Gruplarý - Cinsiyetlere Göre Daðýlýmý ve Saðlýk 

Sistemlerimiz Ýçinde Teþhis - Tedavisi Üzerine Çok Faktörlü Bir 

Analiz 

Ahmet Mümtaz Tuðluhan, Gürcan Kýzýlel, Eren Avcý, Ferit Akbulut 


K.K.T.C. 

211

YAEM 2010 


Halk arasýnda “Kan Kanseri” olarak da bilinen Lösemi'nin son yýllarda, 

pek çok diðer kanser tipinde olduðu gibi, gittikçe yaygýnlaþan bir ivme 

kazandýðý bilinmektedir. Çalýþmamýzda öncelikle bu trendin nedenleri 

üzerinde durulmuþ ve Türkiye'deki saðlýk birimlerinden elde edilen 

veriler doðrultusunda yaygýnlýk derecesinin belirlenmesine çalýþýlmýþtýr. 

Bu yaygýnlýk derecesinin farklý yaþ gruplarý ve cinsiyetler üzerindeki 

daðýlýmýný daha net gözlemleyebilmek amacýyla, belli ünitelerden elde 

edilen veriler, çeþitli istatistiksel analiz yöntemleri uygulanarak 

deðerlendirilmiþ; ayrýca söz konusu hastalýðýn, ülkemiz saðlýk 

sistemleri içerisinde teþhis ve tedavisinde kullanýlmakta olan 

yaklaþýmlar ve bunlarýn geliþtirilmesine iliþkin öneri ve 

deðerlendirmeler çalýþmamýzýn bir diðer önemli bölümü olarak yerini 

almýþlardýr. 

Akdeniz Ýnsanýnýn Genetik Hastalýðý Thallasemia'nýn Türkiye ve 

KKTC'de Son Yýllardaki Seyri ve Yaygýnlýðýyla Ýlgili Belirlemeler 

Ahmet Mümtaz Tuðluhan, Gökhan Demirdiþ, Sýddýk Uður, Muhammed 

Polat, Veysi Sökmen 


K.K.T.C. 

Ülkemizde “Akdeniz Anemisi” olarak da bilinen genetik bir kansýzlýk 

hastalýðý Thallasemia'yla ilgili daha önceleri gerçekleþtirdiðimiz ve yine 

YAEM 2008'de sunulan çalýþmamýzda, son yýllarda bununla ilgili belli 

bir bilinçlenmenin oluþmasý ve evlilik öncesi gerekli testlerin 

uygulanmasýyla, söz konusu hastalýðýn yaygýnlýðýnýn kabul edilebilir 

düzeylere indirilebildiðini belirlemiþtik. 

Bu çalýþmamýzda ise, yine özellikle hastalýðýn en yaygýn seyrettiði 

bölge olarak bilinen KKTC'de elde edilen verilerden yola çýkarak 

2008'den bu yana nasýl bir geliþmenin izlendiðini belirlemek hedef 

alýnmýþtýr. Çok büyük bir oraný ölümle sonuçlanan bu ciddi hastalýðýn 

bunca baþarýlý bir gerileme yönsemesi izlemesinde daha önceleri 

belirlenen bilinçlenmenin yaný sýra, söz konusu evlilik öncesi testlerin 

uygulandýðý ve teþhis/ tedavinin gerçekleþtirildiði baþarýlý ünitelerin yer 

aldýðý saðlýk sistemini yerinde incelemek ve bu baþarýnýn ardýnda yatan 

baþlýca nedenleri iyi bir örnek oluþturmasý adýna irdelemek, 

çalýþmamýzýn ana hedeflerinden bir baþkasýný oluþturmuþtur. 

212

YAEM 2010 


MS (Multipl Skleroz) Hastalýðýnýn Türkiye ve Dünyadaki 

Yaygýnlýðýnýn Ýstatistiksel Analizi ve Bu Konudaki Çalýþmalarýn 

Ülkemiz Saðlýk Sistemleri Kapsamýnda Geliþtirilmesi Üzerine 

Bir Yaklaþým 

Ahmet Mümtaz Tuðluhan, Onur Torun, Burak Yanar, Burcu Toker Ersöz 


K.K.T.C. 

MS (Multipl Skleroz), son zamanlarda adýný sýkça duymaya 

baþladýðýmýz, oluþum nedenleri tam olarak bilinmeyen ve kesin 

tedavisi olmayan bir merkezi sinir sistemi hastalýðýdýr. Çalýþmamýzda, 

ekvatordan uzaklaþtýkça MS vaka sayýsýnýn arttýðý bilinse de, bunun 

ülkemizin farklý bölgelerinde ve dünyadaki daðýlýmýný daha net 

belirlemek üzere istatistiksel ve karþýlaþtýrmalý bir analiz 

gerçekleþtirilmiþ; ülkemiz koþullarý ve saðlýk sistemlerinin bu 

hastalýðýn tedavi sürecinde ne þekilde kullanýlabileceðine dair 

yaklaþýmlar geliþtirilmeye çalýþýlmýþtýr. 

Hastalýðýn seyri sürecinde gerekli olacak týbbi, psiko-sosyal ve pratik 

yardýmlarýn, ayrýca sürekli izleme, eðitim, araþtýrma ve deneysel 

uygulamalarýn, ülkemiz saðlýk sistemleri içerisinde, bu hastalýða 

yardýmcý olabilecek þekilde nasýl düzenlenmesi gerektiðine dair öneri 

ve belirlemeler de çalýþmamýz kapsamýnda yer alan diðer önemli 

noktalardýr. 

213

P4-02 

YAEM 2010 

Çok Amaçlý Karar Verme 6 

1 Temmuz 2010 / 13:45 - 15:15 


Oturum Baþkaný: Esra Karasakal 


Çok Kriterli Karar Problemleri için Destek Vektör Makinelerini 

Temel Alan Bir Sýnýflandýrma Metodu 

Aslý Duman, Esra Karasakal 

Orta Doðu Teknik Üniversitesi-Endüstri Mühendisliði, Ankara 

Bu çalýþmada çok kriterli karar problemlerinde kullanýlmak üzere, 

destek vektör makinelerini (DVM) temel alan bir sýnýflandýrma yöntemi 

önerilmektedir. Karar uzayý, karar vericinin öncelikleri göz önüne 

alýnarak ayýrýcý hiper düzlemler ile sýnýflara ayrýlmýþtýr. Ayýrýcý hiper 

düzlemler, düzlemlerin her iki tarafýndaki en yakýn alternatiflerin 

uzaklýklarýnýn toplamýnýn enbüyüklenmesini ve toplam sýnýflandýrma 

hatalarýnýn enküçüklenmesini amaçlayan matematiksel bir modelle 

belirlenmiþtir. Hiper düzlemlerin oluþturulmasýnda karar vericinin 

önceliklerinin etkisi ayrýca incelenmiþtir. 

Hava Kargo Taþýmacýlýðýnda Electra Yöntemiyle En Çok Tercih 

Edilen Havayolu Þirketinin Belirlenmesi 

1 2 2 

Ýpek Eker , Ayfer Ergin , Güler Alkan 

1 Beykoz Lojistik Meslek Yüksek Okulu, Ýstanbul 

2 Ýstanbul Üniversitesi, Deniz Ulaþtýrma Ýþletme Mühendisliði, Ýstanbul 

Son yýllarda küreselleþmeye birlikte yük taþýmacýlýðý da yükselmiþtir. 

Bu yükseliþ ulaþtýrma kipleri arasýnda maliyeti ve hýzý en fazla olan 

havayolu kargo taþýmacýlýðýnýn önemini artýrmýþtýr. Havayolu 

taþýyýcýlarýnýn tercih edilmesini saðlayan öznel özelliklerini 

deðerlendirme amacýna yönelik olarak aðýrlýklarýn belirlenmesi adýna 

Ahp ve havayolu þirketlerinin sýralanmasý için çok amaçlý karar verme 

yöntemleri'nden biri olan Electra kullanýlacaktýr. 

Uygulamada yoðunluklu olarak uzak doðu kargo taþýmacýlýðý yapan 

beþ havayolu taþýyýcý þirketi kendi aralarýnda deðerlendirilecektir. 

214

YAEM 2010 


Taþýyýcý seçim kriterlerinin önem aðýrlýklarýnýn ve en çok tercih edilen 

havayolu taþýyýcýsý belirlenmesi için Freight Forwarder þirketler ile 

anket çalýþmasý yapýlacaktýr. Bu uygulamada elde edilen veriler ile 

Freight Forwarder þirketlerin, havayolu taþýyýcýlarýndan öncelik 

sýrasýyla beklentilerinin ortaya çýkarmasý açýsýndan son derece 

önemlidir. 

Üst Yönetim Yapýsýnýn Stratejik Opsiyonlara Etkisi 

1 2 2 

Muhammed Sütçü , Sezi Çevik Onar , Seçkin Polat 

1 University of Illinois at Urbana Champaign, Endüstri Mühendisliði, 

Urbana 


Þirketlerin devamlýlýklarýný saðlayabilmeleri için zaman içerisinde 

deðiþik kararlar almalarý gerekmektedir. Bu süreçte þirketlerin 

karþýsýna deðiþik seçenekler çýkabilmektedir. Þirketlerin sahip olduklarý 

bu seçeneklerin bir kýsmý stratejik öneme sahiptir. Þirketlerin bu 

seçeneklere sahip olmasý ve bu seçenekleri kullanmaya karar 

vermeleri þirketlerin performansý ve devamlýlýðý için önemlidir. Bu 

durumda þirketler tercih kullanacaklardýr. Bu tercihler þirketlerin 

baþarýmý için önemli stratejik kararlardýr. Bu önem nedeniyle 

çalýþmamýzda þirketlerin sahip olduklarý ve kullanmayý seçtikleri 

tercihlere ve þirket baþarýmýna üst yönetimin etkisinin nasýl olduðu 

analiz edilmiþtir. Bu baðlamda seçilen iki sektörden ÝMKB'de iþlem 

gören 55 þirket incelenmiþtir. 

Öncelikle tercih kavramýndan, gerçek ve stratejik tercih kavramlarýnýn 

anlamýndan bahsedilmiþtir. Daha sonra þirketlerin üst yapýsýyla ilgili 

parametrelerden bahsedilmiþtir. En son olarak da regresyon 

çözümlemeleriyle bu parametreler arasýndaki iliþki incelenmiþtir. 

Regresyon çözümlemesinden sonra en etkili deðiþkenler belirlenmiþ ve 

bunlarýn þirket baþarýmý üzerinde etkileri araþtýrýlmýþtýr. 

Sonuç olarak; þirketin ödenmiþ sermayesinin, hissedar sayýsýnýn, 

personel ve iþçi sayýsýnýn, yönetim kurulu büyüklüðünün, hissedarlarýn 

215

YAEM 2010 


toplam hissesinin þirket baþarýmý üzerinde etkili olduðu bulunmuþtur. 

Bu deðiþkenlere baðlý olarak oluþturulan regresyon modelleri ile de 

þirketlerin sahip olduklarý ve kullanmayý seçtikleri tercihlere ve þirket 

baþarýmýna etkileri araþtýrýlmýþtýr. Bunun için þirketlerin 10 yýllýk 

süreçteki ortalama deðiþimlerinin ve 3'er yýllýk periyotlar halinde 

deðiþimlerinin büyüme tercihi, CAR ve yaratýlan tercih sayýsý üzerinde 

etkileriyle ilgili çalýþmalar yapýlmýþtýr. 

Sýralama Problemi için bir Algoritma 

1 2 3 

Selin Özpeynirci , Özgür Özpeynirci , Yiðit Kazançoðlu 

1 Ýzmir Ekonomi Üniversitesi, Endüstri Sistemleri Mühendisliði Bölümü, 

Ýzmir 

2 Ýzmir Ekonomi Üniversitesi, Lojistik Yönetimi Bölümü, Ýzmir 

3 Ýzmir Ekonomi Üniversitesi, Ýþletme Bölümü, Ýzmir 

Bu çalýþmada, çok amaçlý karar verme problemlerinden birisi olan 

sýralama problemi üzerinde çalýþtýk. Sýralama problemi, ülkeleri, 

þehirleri, projeleri, üniversiteleri, akademik programlarý veya 

öðrencileri sýralama gibi pek çok gerçek hayat probleminde karþýmýza 

çýkabilir. Bu problemi çözmek amacýyla çok sayýda algoritma 

önerilmiþtir. En fazla kullanýlan sýralama yöntemlerinden olan 

ELECTRE, alternatifler arasýndaki aðýr basma iliþkilerini kullanýr. 

ELECTRE'nin en önemli yetersizliði karar vericiden önceden 

belirlenmesi çok zor olan parametreleri istemesidir. Bu çalýþmada, 

karar vericiden yalnýzca bazý parametreleri belirlemesini bekleyen ve 

matematiksel modellerden faydalanarak alternatifleri sýralayan bir aðýr 

basma tabanlý algoritma geliþtirilmiþtir. Yöntemin bir gerçek hayat 

problemi üzerinde uygulamasý da yapýlmýþtýr. 

216

P4-03 

YAEM 2010 

Karar Destek Sistemleri 

1 Temmuz 2010 / 13:45 - 15:15 


Oturum Baþkaný: Mehmet Akif Eyler 


Saðlýk Sigortasý Geri Ödemelerinde Kuraldýþý Davranýþ Tespiti 

1 1 2 

Ýlker Köse , Mehmet Göktürk , Kemal Kýlýç 

1 Bilgisayara Mühendisliði Bölümü, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, 

Ýzmit 

2 Mühendislik ve Doða Bilimleri Fakültesi, Sabancý Üniversitesi, Ýstanbul 

Bu çalýþmada kuraldýþý davranýþlarýn veri madenciliði yöntemleriyle 

belirlenmesi hedeflenmektedir. Kurulan model, iþlemleri gerçekleþtiren 

aktörlerin (sigortalý, doktor, eczane, vb.) çeþitli davranýþsal, 

demografik ve iliþki aðlarý temelli niteliklerini kullanarak aktörlere risk 

atanmasýnýn ardýndan iþlemin kendisine risk atamasý yapabilmeyi 

amaçlamaktadýr. Yapýlacak olan risk atamasýna göre sigorta kurumu, 

iþlemi yakýndan takip edip etmeme kararý verecektir. Model 

kurulumunun ilk basamaðýnda, alan uzmanlarýnýn Analitik Hiyerarþi 

Süreci (AHP) yöntemiyle her bir farklý kuraldýþý davranýþ tipi ve her bir 

aktör için olasý özniteliklerin arasýndaki derecelendirmeyi yapmasý 

öngörülmektedir. Tutarlýlýk testlerinin ardýndan yapýlacak kümeleme 

analizleriyle, her bir aktör tipi alt gruplara bölünecektir. Elde edilen alt 

gruplar uzmanlarýn görüþlerine sunulacak ve gene uzmanlar 

tarafýndan her bir kümenin risk derecesinin atanmasý yapýlacaktýr. Bu 

aþamada kurulacak olan model risk durumlarý net bir þekilde bilinen 

ve az-orta–çok riskli olarak nitelenebilen veri kümesinde test edilerek 

modelin doðrulanmasý gerçekleþtirilecektir. Doðrulanamayacak olan 

model ayný süreçten geçerek adýmsal bir þekilde doðrulanana kadar 

iyileþtirilecektir. Doðrulanmanýn ardýndan, her kuraldýþý davranýþ tipi 

için kurulacak olan iliþki aðlarýnda geliþtirilecek olan bir yöntemle 

yüksek riskli aktörlerle iliþkili aktörlerin riskleri arttýrýlacak, diðerlerinin 

ise azaltýlacaktýr. Modelin üçüncü basamaðýnda, iþlemi gerçekleþtiren 

aktör riskleri kullanýlarak iþlemin toplam riskinin hesaplanmasý 

olacaktýr. Gerek model geliþtirme gerekse geliþtirilecek olan KDS'nin 

kullanýmý sýrasýnda veri görselleþtirme araçlarýndan mümkün 

olduðunca yararlanýlacaktýr. 

217

YAEM 2010 


MAN Satýþ Sonrasý Hizmetler Bakým Paketi Uygulamasý Karar 

Destek Sistemi 

Mert Evren, Özen Ergezer, F.murat Mertoðlu 

MAN Kamyon ve Otobüs Tic. A. Þ. 

MAN Kamyon ve Otobüs Tic.A.Þ. satýþ sonrasý hizmetler kapsamýnda 

33 servis noktasý ile hizmet vermektedir. Bu bildiride, Yetkili 

Servislerin operasyonel geliþimlerine ve MAN markasýnýn satýþ sonrasý 

hizmetlerde pazar payýný ve müþteri baðlýlýðýný arttýrmasýna yönelik 

yapýlan bir proje çalýþmasý ve sonrasýnda oluþan karar destek sistemi 

anlatýlmaktadýr. 

Bakým paketi; ürüne özel olarak belirli kilometre ve zaman aralýðý 

içerisinde üreticinin öngördüðü bakýmlarýn ürün alýmý sýrasýnda 

satýþýdýr. Ürün satýþý ile birlikte bakým paketi satýþý yapýldýðý takdirde, 

satýn alan müþteriler paket kapsamýnda araçlarýnýn bakýmlarýný 

istedikleri MAN Yetkili Servislerinde yaptýrabilmektedirler. 

Kurulan karar destek sistemi kapsamýnda, paket satýþý ile birlikte 

yetkili servislerde kullanýlan modül ve sorumluluklar, sonrasýnda 

merkezde kullanýlan modül, sorumluluklar ve modüller arasý bilgi akýþý 

ile ER çizenekleri anlatýlacaktýr. Bakým paketinin gelecek deðer hesabý 

ve maliyet çözümlemesi modülleri de anlatýlacak,sistemdeki stratejik 

çözümleme araçlarýna ve sistem çýktýlarýný çözümlerken kullanýlan 

anahtar baþarým göstergeleri ve izlenebilirliklerinin etki 

çözümlemerine de ayrýca deðinilecektir. 

Ülkelerin Rekabet Düzeylerinin Bayes Nedensel Aðlarý ile 

Analizi 

1 2 1 2 

Þule Önsel , Emel Aktaþ , Füsun Ülengin , Özgür Kabak 



Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tarafýndan geliþtirilen Küresel 

Rekabetçilik Endeksi (Global Competitiveness Index) ile her yýl ülkeler 

arasýnda bir sýralama yapýlmaktadýr. 

218

YAEM 2010 


Bu sýralamanýn yapýlabilmesi için çok sayýda ve birbiri ile iliþkili bileþen 

dikkate alýnmakta ve söz konusu bu bileþenlerin aðýrlýklý ortalamasý 

alýnmaktadýr. Her bir bileþen rekabetçilik olarak anýlan karmaþýk 

kavramýn bir boyutunu yansýtýr. Söz konusu tüm bileþenler 

rekabetçiliðin dayandýðý 12 adet temel bileþen altýnda toplanmakta ve 

bu 12 bileþen de temel gereklilikler, verimlilik arttýrýcýlar ile yenilik ve 

çeþitlilik faktörleri olarak adlandýrýlan 3 ana faktör altýnda 

gruplanmaktadýr. 

Bileþenlerin birbirinden baðýmsýz düþünülmesi mümkün deðildir. Tüm 

bileþenlerin birbirleriyle etkileþim halinde olduklarýný, her bir unsurun 

bir diðeri üzerinde etkisi olduðu bilinmektedir. Bu çalýþmada, söz 

konusu Küresel Rekabet Ýndeksi sýralamasý temel alýnarak ülkelerin 

rekabet baþarýmlarýný etkileyen bileþenler ve bu bileþenlerin 

birbirleriyle olan etkileþimleri incelenmeye çalýþýlmýþtýr. Bu amaçla da 

WEF'in önerdiði yapý, Bayes Nedensel Aðlarý'na dönüþtürülmüþ ve 

böylece birbirinden farklý çok sayýdaki durum rahatlýkla 

incelenebilmiþtir. Bayes Nedensel Aðlarý, genel anlamda nedensel 

haritalarýn olasýlýk tablolarýyla bütünleþtirilmiþ halidirler. Bu yüzden 

kurulan model, politika yapýcýlarýn çok fazla belirsizlik içeren rekabet 

konusundaki kararlarýna destek vermek için kullanýlabilir. Bu çalýþma 

ülkelerin rekabet düzeyinin belirlenmesine bütünsel bir açýdan 

bakmasý ve rekabet düzeyini belirleyen tüm göstergeleri dikkate 

almasý bakýmýndan bütünleyicidir. 

Eðitim ve Öðretim Süreçlerinin Yönetiminde Bir Karar Destek 

Modeli 

Yasemin Claire Erensal, Mehmet Akif Eyler 

Marmara Üniversitesi, Ýstanbul 

Yüksek Öðretim Kurumlarýnýn stratejik planlarý doðrultusunda 

þekillendirerek birbirlerinden farklýlýk ve ayrýcalýklarýný ifade 

edebilecekleri en önemli süreçlerinden biri hiç kuþkusuz “Eðitim ve 

Öðretim Süreçleridir”. Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi gereði 

üniversitelerimizin eðitim ve öðretim süreçlerini “saydamlýk”, 

“tanýnma”, “hareketlilik” kriterlerini saðlayacak ve bunlarý güvence 

altýna alacak sistemler konusundaki arayýþlarýna son yýllarda aðýrlýk 

verdiði gözlenmektedir. Bu makalede ana tema yukarýda sayýlan 

kriterleri esas alan ve süreç yönetimi felsefesini çatýsýnda barýndýran 

bir karar destek modelinin oluþturulmasýdýr. 

219

P4-05 

YAEM 2010 

Çizelgeleme 1: Scheduling 

1 Temmuz 2010 / 13:45 - 15:15 


Oturum Baþkaný: Serol Bulkan 


A Hybrid Differential Evolution Based Algorithm for Parallel 

Machine Makespan Minimization Problem with Sequence 

Dependent Setup Times 

Öðünç Özdemir, Þeyda Topaloðlu 

Department of Industrial Engineering, Dokuz Eylül University, Ýzmir 

This paper presents a hybrid differential evolution (DE) technique for 

solving the parallel machine makespan minimization problem with 

sequence dependent setup times. DE is an evolutionary optimization 

method to solve continuous optimization problems. To the best of our 

knowledge, this is the first attempt to use a DE heuristic for the 

concerned problem. Firstly, vector group encoding technique is 

adopted from genetic algorithms to represent the individuals in DE. 

Secondly, to make DE suitable for solving scheduling problems, the 

Largest-Order-Value rule is used to convert the continuous values of 

individuals in DE to job permutations. Thirdly, an efficient local search 

procedure is applied to emphasize exploitation after the DE based 

exploration. In addition, the performance of DE is enhanced by 

employing a population initialization scheme based on a constructive 

heuristic. Finally, a computational study is conducted to demonstrate 

that the proposed technique is capable of producing encouraging 

solutions. 

A Discrete Artificial Bee Algorithm for the Single Machine Total 

Weighted Tardiness Problem with Sequence Dependent Setup 

Times 

1 2 3 1 

Mehmet Fatih Tasgetiren , Quan Ke Pan , Yun Chia Liang , Sel Ozcan 

1 Yasar University, Ýzmir 


3 Yuan Ze University, Taiwan, R.O.C. 

220

YAEM 2010 


This paper presents a discrete artificial bee colony algorithm (DABC) 

to the single machine total weighted tardiness problem with sequence 

dependent setup times. Its performance is enhanced by the inclusion 

of a referenced local search (RLS) in the algorithm together with the 

use of destruction and construction procedure (DC) during the three 

phases of DABC algorithm. To evaluate its performance, the DABC 

algorithm is tested on a set of benchmark instances from the 

literature. Through the analysis of experimental results, its highly 

effective performance with substantial margins both in solution quality 

and CPU time is shown against the best performing algorithms from 

the literature, in particular, against the very recent newly designed 

particle swarm and ant colony optimization algorithms of Anghinolfi & 

Paolucci [European Journal of Operational Research 2007; doi: 

10.1016/j.ejor.2007.10.044] and Anghinolfi & Paolucci [to appear in 

the International Journal of Operations Research 2007], respectively 

Genetic Algorithm Approach to a Bicriteria Scheduling Problem 

in Parallel Machines 

Sümeyye Samur, Serol Bulkan 

Marmara University, Ýstanbul 

Most of the researches in scheduling area is related to single criterion 

objectives. However, real life scheduling problems generally involve 

more than one criterion to be considered. Therefore, optimization of 

multi-objective problems becomes more important. 

In this research, we propose an evolutionary solution to solve a multi- 

objective scheduling problem on identical parallel machines. We try to 

minimize the combination of makespan and number of tardy jobs by 

scalarization. Since this problem is NP-hard and not studied before, 

we hope that the proposed solution will be a promising one and give 

idea to researchers. 

221

P4-06 

YAEM 2010 


1 Temmuz 2010 / 13:45 - 15:15 



Oturum Düzenleyicisi: Çaðrý Haksöz ve Murat Kaya 

Oturum Baþkaný: Murat Kaya 

Brisa Bayiilerinde Talep Tahmin Modelleme 

1 1 1 2 

Kemal Güler , Mine Ülgüray , Appaz Bavbekov , Timur Akarsu , Çaðrý 

1 

Haksöz 


2 Brisa Bridgestone Lastik Sanayi ve Ticaret A. Þ. 

Bu çalýþma, Brisa bayiilerinin aylýk lastik taleplerini kestirmek amacýyla 

kullanýlan 2 basamaklý bir öngörü modelini ele almaktadýr. Bu sayede, 

Brisa'nýn stok seviyelerini daha iyi bir þekilde kontrol edebilmesine 

yardýmcý olmak amaçlanmýþtýr. Çalýþma, zaman serilerini kullanan 

objektif bölüm ile bölge þefleri tarafýndan ayarlanabilecek büyüme 

oranlarýný kapsayan öznel bölümü içermektedir. Ýlk bölümde, Üçlü 

Üstel Yumuþatma metodolojisi (Winter metodu), eðilim ve 

mevsimselliði ayný anda kullanabilmeyi mümkün kýlmak amacýyla 

kullanýlmýþtýr. Spesifik olarak kýþ lastiði satýþlarý incelenirken, bir yýllýk 

periyotlar yerine altý aylýklar tercih edilmiþtir. Ýkinci kýsýmda ise, ilgili 

þefin o ayki satýþlardaki artýþ veya azalýþ beklentileri önceki öngörü 

sonucuna eklenir. Genel ekonomide veya bölgesel pazar 

dinamiklerinde meydana gelebilecek deðiþimler böyle bir güncellemeyi 

gerektirmiþtir. 

Brisa Loyale: Müþteri Sadakat Analizi 

1 1 2 1 

Rýza Can Çaðlar , Uður Saðýroðlu , Timur Akarsu , Çaðrý Haksöz 


2 Brisa Bridgestone Lastik Sanayi ve Ticaret A. Þ. 

Bu çalýþmada Brisa'nýn iki markasýnýn son kullanýcýlarýnýn 

sadakatlerinin belirlenmesi için geliþtirilen model ele alýnmýþtýr. 

Çalýþmanýn amacý, hali hazýrda kullanýlmakta olan öznel yaklaþým 

yerine daha sistematik ve nesnel bir yöntemle, 

222

YAEM 2010 


müþteri iliþkileri yönetim kararlarýna ve stratejik pazarlama 

programlarýna yardýmcý olmaktýr. Çalýþmada veritabanýnda tutulan 

geçmiþ müþteri satýþ ve davranýþ bilgilerine dayanan RFM modeli 

kullanýlmaktadýr. Satýþ ve davranýþ bilgileri yakýnlýk (R), sýklýk (F) ve 

parasal (M) deðerler olarak incelenir ve; bu incelemeye dayalý farklý 

farklý son kullanýcý gruplarý oluþturulur. Son kullanýcýlar hakkýnda daha 

detaylý çözümlemeler yapabilmek amacýyla, bu gruplarýn yýllara göre 

dinamik hareketliliklerini de içeren bir çalýþma hazýrlanmýþtýr. Bu 

çalýþmanýn, kullanýcýlarýn Brisa'nýn iki markasýna olan sadakatleri 

hakkýnda kolayca yapýlabilecek yorumlar sayesinde ilgili yöneticilerin 

karar verme mekanizmalarýnda etkili olmasý beklenmektedir. 

Unilever Türkiye'nin Algida Dondurmalarý Daðýtým Aðýnýn 

Yeniden Tasarlanmasý 

1 1 1 1 

Akýn Selçuk , Gizem Yeþilkökçen , Onur Genç , Tunç Yýlmaz , Zeynep 

1 2 1 

Þahan , Ahmet Karayiðit , Murat Kaya 

1 Sabancý Üniversitesi Mühendislik ve Doða Bilimleri Fakültesi, Üretim 

Sistemleri Mühendisliði, Ýstanbul 

2 Unilever Türkiye, Tedarik Zinciri Departmaný, Ýstanbul 

Bu çalýþmada Unilever Türkiye'nin Algida Dondurmalarý daðýtým 

deposu yerlerinin, sevkiyat ve depolama maliyetlerini en aza indirecek 

þekilde yeniden belirlenmesi amaçlanmýþtýr. Ürün satýþýnýn yoðun 

olduðu aylarda depolarda yeterli stok kapasitesinin bulunmasý en 

önemli kýsýttýr. Mevcut her depo için sabit maliyetler, geçmiþ envanter 

düzeyleri ve geçmiþ ürün talebi verileri derlenmiþ ve bunlar 

oluþturulan tesis yerleþtirme modeline parametre olarak girilmiþtir. 

Depolara sevkiyat sýklýðý, yükleme yöntemleri, en az sevkiyat 

miktarlarý ve depo güvenlik stoklarý gibi etkenlerin çözüme etkisi 

incelenmiþ; bulgular ýþýðýnda güvenlik stoðu hesaplamasý gibi bazý 

süreçlerde iyileþtirmeler önerilmiþtir. 

Unilever Türkiye için Çoklu Regresyon Bazlý Talep Tahmin 

Sistemi Geliþtirilmesi 

1 1 1 1 

Oðuz Özden , Uður Akýn Eren , Arif Berk Bagatur , Adnan Emre Iþýk , 

2 1 

Yiðit Öðretmengil , Murat Kaya 

1 Sabancý Üniversitesi, Mühendislik ve Doða Bilimleri Fakültesi 

2 Unilever Türkiye, Ýstanbul 

223

YAEM 2010 


Bu çalýþmada Unilever Türkiye için çoklu regresyon bazlý bir talep 

tahmin sistemi geliþtirimesi amaçlanmýþtýr. Þirket ürünlerinin pazarda 

karþýlaþtýðý yoðun rekabet, satýþ fiyatlarýnýn ve promosyonel aktivite 

düzeylerinin sürekli deðiþtirilmesini gerektirmekte, bu durum da 

geleneksel zaman serisi bazlý talep tahmini yöntemlerini geçersiz 

kýlmaktadýr. Çözüm olarak çalýþmamýz dâhilinde çeþitli örnek ürünler 

için ürün fiyatý, reklam harcamalarý, rakiplerin fiyatlarý, pazar 

büyüklüðü ve mevsimsellik gibi etkilerin ürün talebine etkisini 

belirleyen çoklu regresyon modelleri geliþtirilmiþtir. Bu modeller 

üzerine kurulacak talep tahmini karar destek sistemi, þirkete hem 

üretim planlamasý hem de satýþ kanallarýnda yapýlacak aktivitelerin 

planlanmasýnda yardýmcý olacaktýr. 

224

P4-07 

YAEM 2010 

Envanter Sistemleri 3 

1 Temmuz 2010 / 13:45 - 15:15 


Oturum Baþkaný: Alper Þen 


Çok Kriterli Envanter Sýnýflandýrma Problemi için Bir Uzman 

Sistem Tasarýmý 

Alper Laçýn, A. Serdar Taþan 

Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


Baþarýlý bir envanter yönetimi iþletmelerin müþteri ihtiyaçlarýný, 

kaynaklarýný daha verimli kullanarak karþýlayabilmelerine olanak 

saðlar. Ýþletmeler, envanter sistemlerinden kaynaklanan maliyetlerle, 

bu sistemlerden saðlanan faydalar arasýnda karþýlaþtýrma yaparak 

envanter sistemlerini iyileþtirirler. Stok kalemleri önem düzeylerine 

göre sýnýflandýrýlmalý ve buna uygun þekilde yönetilmelidir. Envanter 

yönetiminde ABC çözümlemesi, iþletmelerin stok kontrol maliyetlerini 

azaltma çabalarýnda sýkça kullanýlan bir yöntem olmuþtur. Bu 

yöntemin temeli, stok kalemlerinin birikimli kullaným deðeri 

yüzdelerine göre sýnýflandýrýlmalarýdýr. Bu çalýþmada, ABC 

çözümlemesinin kriterleri olan fiyat ve kullaným miktarý faktörlerine ek 

olarak kritiklik, dayanýklýlýk, tedarik, sipariþ ve depolama özellikleri ile 

bu temel kriterlerin alt kriterleri de stok kalemleri açýsýndan 

deðerlendirilerek çok kriterli envanter sýnýflandýrmasý için bir uzman 

sistem geliþtirilmiþtir. Geliþtirilen uzman sistem, stok kalemlerinin 

envanter sýnýflarýnýn belirlenmesinde, çok kriterli karar verme tekniði 

olan Analitik Hiyerarþi Süreci (AHS) kullanmaktadýr. Çok kriterli 

envanter sýnýflandýrma problemi; stok kalemleri, kriterler ve bunlar 

arasýndaki iliþkilerin yorumlanýp stok kalemlerinin tutarlý olarak 

belirlenen skor deðerlerine uygun sýnýfa atanmasýna dayanýr. Bu 

problemi deðiþen koþullar altýnda çözerek iþletmenin envanter 

yönetimi faaliyetlerini iyileþtirmesi amacýyla, nitel ve nicel kriterleri 

birlikte deðerlendiren, stok veritabaný ile bilgi alýþveriþinde bulunan, 

uzman insan gücü ihtiyacýný azaltan ve maliyet tasarrufu saðlayan çok 

kriterli envanter sýnýflandýrmasý yapan bu uzman sistem geliþtirilmiþtir. 

225

YAEM 2010 


Dinamik Güncellenen Temel Stok Seviyeleri Yöntemi ile Yedek 

Parça Stok Planlamasý 

Barýþ Selçuk 

Bahçeþehir Üniversitesi, Ýstanbul 

Bu çalýþma yedek parça stok seviyelerinin belirlenmesi için yeni bir 

yöntemi ve bu yöntemin etkinliði ile ilgili matematiksel çözümlemeyi 

içerir. Yeni yöntem geleneksel temel stok yönetimi baz alýnarak 

belirlenmiþtir. Bir yedek parçanýn temel stok seviyesi tamirhanede 

tamir edilmekte olan yedek parça sayýsýna göre dinamik olarak 

güncellenmektedir. Temel stok güncelleme yönteminde güncelleme 

sýklýðý ayrý bir sistem tasarým parametresi olarak ele alýnmýþtýr. Bir tek- 

parça tek-yerleþimli ve kýsýtlý tamir kapasiteli yedek parça envanter 

sistemi düþünülmüþtür. Problemin modeli 2-boyutlu sürekli zamanlý 

Markov zinciri olarak kurulmuþ ve model matris geometrik 

yöntemlerle kesin çözülmüþtür. Sayýsal bulgular sonucunda yeni stok 

kontrol yönteminin geleneksel yöntemden daha avantajlý olduðu 


Deterministik Stok Modellerine Gri Sistem Yaklaþýmý 

1 2 2 

Erkan Köse , Ýzzettin Temiz , Serpil Erol 

1 Kara Harp Okulu Dekanlýðý, Bakanlýklar-Ankara 

2 Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü, Maltepe-Ankara 

Bu çalýþmada EOQ modelinde yer alan birim stokta tutma ve sipariþ 

verme maliyet parametreleri, geleneksel EOQ modellerinin aksine 

aralýklý gri sayýlar olarak modele dahil edilmiþ, talep miktarýnýn 

belirlenmesinde ise gri tahmin modeli kullanýlmýþtýr. En iyi sipariþ 

miktarýný belirleyebilmek için gri sayý matematiksel iþlemleri 

kullanýlarak aralýklý bir deðer olan toplam maliyet fonksiyonu 

hesaplanmýþtýr. Toplam maliyet fonksiyonunun durulaþtýrýlmasý için eþit 

aðýrlýklý ortalama durulaþtýrma yöntemi ve bulanýk matematiksel 

programlama çözüm yöntemi olmak üzere iki farklý yöntem 

kullanýlmýþtýr. Bulanýk matematiksel programlama çözüm yöntemini 

uygulayabilmek için aralýklý bir deðer olan toplam maliyet fonksiyonu 

YAEM 2010 


eþdeðer çok amaçlý deterministik modele dönüþtürülmüþtür. Çok 

amaçlý deterministik yapýya dönüþtürülen model bulanýk matematiksel 

programlama yöntemi kullanýlarak çözülmüþ ve deðiþik maliyet 

parametreleri için her iki yöntem ile elde edilen sonuçlar 

karþýlaþtýrýlmýþtýr. Ulaþýlan sonuçlar incelendiðinde bulanýk 

matematiksel programlama yaklaþýmýna oranla oldukça basit bir 

yöntem olan eþit aðýrlýklý ortalama durulaþtýrma yönteminin bütün 

maliyet parametreleri için daha düþük toplam maliyet deðerleri 

ürettiði görülmüþtür. Özellikle maliyet parametrelerinin ifadesinde 

kullanýlan belirsizlikler fazlalaþtýkça her iki yöntemle elde edilen 

maliyet deðerleri arasýndaki farkýn eþit aðýrlýklý ortama durulaþtýrma 

yöntemi lehine arttýðý gözlemlenmiþtir. 

Perakende Sektöründe Envanter Dönüþ Hýzý Performans Analizi 

Gülþah Hançerlioðullarý, Alper Þen 

Bilkent Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


Envanter dönüþ hýzý, perakende sektörlerine ve zamana baðlý olarak 

oldukça deðiþkenlik gösterir. Bu deðiþkenlikler, performans 

analizlerinde, kýyaslama çalýþmalarýnda ve iþletme sermayesi 

yönetiminde kullanýlan envanter yenileme oranýnýn yararýný 

baltalamaktadýr. Bu çalýþmada, 1985-2009 yýllarý arasýnda Amerika 

Birleþik Devletleri'nde, halka açýk, farklý parçalarda yer alan perakende 

þirketlerinin finansal bilgileri incelenerek; envanter dönüþ hýzýnýn brüt 

kâr oraný, sermaye büyüklüðü ve talep tahminlerindeki hatalar ile 

ilintisi gözlenmiþtir. Yapýlan çalýþmada hem yýllýk hem de çeyrek 

bilançolardan elde edilen veriler kullanýlmýþ, sonuçlar her iki durum 

için de deðerlendirilmiþtir. Geliþtirilen model ve elde edilen sayýsal 

sonuçlar, yönetimsel uygulamalara ve karar mekanizmalarýna ýþýk 

tutmayý hedeflemektedir. 

P4-08 

Gelir Yönetimi 1: Revenue Management 

1 Temmuz 2010 / 13:45 - 15:15 


Oturum Baþkaný: Ayþe Kocabýyýkoðlu 

227

YAEM 2010 


Dynamic Switching Times from Season to Single Tickets with 

the Option of Early Switch to Low Demand Game Tickets in 

Sports and Entertainment Industry 

Serhan Duran, Ertan Yakýcý 

Industrial Engineering Department, Middle East Technical University, 

Ankara 

Revenue management can be used in many industries where there is 

a limited, perishable capacity and the market can be segmented. In 

this paper we focus on the sales of event tickets in the Sports and 

Entertainment industries, where tickets are sold exclusively as season 

tickets initially or only as single events later in the selling horizon. In 

this work we also allow starting to sell low demand tickets before high 

demand tickets along with the bundle. We specifically study the 

optimal time to switch between these three market segments 

dynamically as a function of the state of the system. Under Poisson 

demand processes, we find the optimal switching time is a set of time 

thresholds that depends on the remaining inventory and time left in 

the horizon. We generalize the model and results to apply to sales of 

n (n > 2) products in the season or to incorporate demand rates that 

depend on time. We use numerical experiments to show that 

significant profit improvements can be obtained by dynamically 

deciding the optimal switch time over the case when the date is 

announced in advance and that dynamic switching can reduce profit 

variability. 

B2B Pricing, Information and Sales Person Decisions 

1 1 1 2 

Itir Karaesmen , Wedad Elmaghraby , Wolfgang Jank , Shu Zhang 

1 University of Maryland, College Park 

2 Sentrana Inc. 

There is anecdotal evidence that providing pricing information to sales 

people while giving them pricing authority can be beneficial. We 

investigate how sales people use information to make B2B pricing 

decisions. Using transactional data from a grocery products 

distributor, we build a mental model for the sales people where the 

model investigates the relationship between price changes and 

228

YAEM 2010 


observable 

factors on cost, customer, products, and price 

recommendations. We show that a two-stage regression analysis 

predicts the price changes best. The first-stage decision involves 

whether or not to change the price, and the second-stage decision is 

the magnitude of the change. The type of information most influential 

in the first stage varies from the information used in the second 

stage, indicating a hierarchy in information processing. We also 

observe reverse price asymmetry, i.e., price cuts due to cost decrease 

are deeper than price hikes due to cost increase. This observation 

remains valid regardless of the relative size of the cost change, 

contrasting to findings in the literature. Our research is a first step in 

analyzing decision making in B2B sales and is crucial for B2B pricing 

as more companies focus on their pricing processes and invest in 

pricing optimization. 

Handling Demand Volatility in Revenue Management Systems 

Mehmet Gulsen 

Walt Disney World, Orlando, FL, USA 

In traditional revenue management applications (i.e. airlines, hotels, 

cruise lines) the significant portion of the customer demand comes in 

the form of advance bookings. Since customers book well in advance, 

almost all forecasting approaches based on booking-curve projections. 

Historical booking patterns are used as a basis to extrapolate current 

bookings into the forecasting horizon. However, there are some 

applications the booking curves are either too short to extrapolate or 

they do not exist at all. This is primarily due to nature of business. 

Commuter or short distance rail passenger demand, or restaurant 

customer demand are typical examples. We present an alternative 

approach to demand forecasting that could handle different levels of 

volatility. 

Decision Making in Revenue Management: An Experimental 

Study 

Ayþe Kocabýyýkoðlu, Mert Hakan Hekimoðlu, Celile Itýr Göðüþ 

Department of Management, Bilkent University, Ankara 

229

YAEM 2010 


In the standard two-class revenue management model, the firm 

allocates a fixed capacity between two market segments with 

hierarchical willingness to pays and stochastic demand. If the firm 

allocates too much to the higher priced segment, it is left with unused 

capacity at the end of the selling period; if it allocates too little, 

demand from the more valuable segment is unmet. The revenue 

maximizing allocation is given by Littlewood's Rule, but little is known 

about how managers actually make these decisions. We describe 

results from a study that investigates the revenue management 

decisions across different conditions. We also investigate the impact 

of varying problem parameters on the decision maker's allocation 

choice. 

230

P4-09 

YAEM 2010 

Endüstri Mühendisliði Eðitimi 1 

1 Temmuz 2010 / 13:45 - 15:15 


Oturum Düzenleyicisi: Ýmdat Kara 

Oturum Baþkaný: Ýmdat Kara 


Yöneylem Araþtýrmasý ve YA/EM Ulusal Kongreleri: Gözlemler, 

Öneriler 

Ýmdat Kara 

Baþkent Üniversitesi, Müh. Fak. End. Müh. Bölümü, Ankara 

Bu satýrlarýn yazarý, baþlangýçta “Yöneylem Araþtýrmasý (YA)”, sonralarý 

“Yöneylem Araþtýrmasý ve Endüstri Mühendisliði (YA/EM)” baþlýklarýnda 

toplanan ulusal kongrelerin hepsine katýlma ve çoðunda aktif görev 

alma fýrsat ve þansýný yakalamýþ; meslek hayatýnýn kýrk yýlýný YA 

eðitim- öðretimi ve YA uygulamalarýyla geçirmiþ bir neferdir. Bildiride, 

30.'su gerçekleþtirilen ulusal kongre vesilesiyle, baþlangýçtan bu güne 

ulusal kongreler birlikte ele alýnarak, zaman içindeki geliþim ve 

yönelimlere iliþkin tespit ve gözlemlere yer verilmiþtir. Daha sonra, YA 

topluluðu olarak baþarabildiklerimizin yanýnda, hangi konularda 

sorunlarýmýz olduðu tartýþýlarak, YA topluluðu ve Yöneylem Araþtýrmasý 

Derneðinden beklentilerle ilgili görüþ ve önerilere deðinilmektedir. 

Yöneylem Araþtýrmasý ve Endüstri Mühendisliði Öðretiminde 

Farklý Yaklaþýmlar 

Erhan Erkut 

Özyeðin Üniversitesi, Ýstanbul 

Genelde öðretmenler kendi öðrendikleri gibi öðretme eðilimindedirler. 

Fakat maalesef günümüzün Profesörlerine YA/EM öðretmek için 

kullanýlmýþ olan metotlar son yýllarda hýzla etkisiz hale gelmiþlerdir. 

Aslýnda hiçbir kuþak için pek de etkili olduðunu iddia edemeyeceðimiz 

"ex cathedra" (kürsüden) eðitim, ÖSS'ye programlanmýþ Y kuþaðý 

(veya Ýnternet kuþaðý) için özellikle etkisiz kalmaktadýr. Sorun sadece 

YA/EM eðitimini deðil tüm yüksek öðretimi etkileyecek boyuttadýr ve 

gelecek bu sorunu çözebilecek disiplinlerin olacaktýr. 

231

YAEM 2010 


Problem çözme eðitimimiz ve disiplinimiz bize bu baðlamda önemli bir 

avantaj saðlamaktadýr. Ýletiþim ve biliþim teknolojilerinden 

yararlanmaya en yatkýn alanlardan birisi olan ve DNA'sýnda yenilik 

bulunan YA/EM'i üniversitedeki en popüler alanlardan birisi yapmak 

mümkündür. Bu kýsa sunumda bu baðlamda baþarýlý olduðu 

kanýtlanmýþ bir "yapýlabilecekler listesi" verilecektir. 

E-öðretim ve Açýk Öðrenme Kaynaklarý 

Ali Ekrem Özkul 

Yükseköðretim Kurulu 

Bilgi ve iletiþim teknolojisindeki geliþmeler her alanda olduðu gibi 

eðitimin de daha etkili ve verimli yapýlabilmesi için önemli fýrsatlar 

saðlamaktadýr. Sanal sýnýflardan (Virtual Classroom) Açýk Öðrenme 

Kaynaklarýna (Open Educational Resources) kadar çok geniþ yelpazede 

ortaya çýkan modellerin eðitimle entegrasyonu, akademisyenler ve 

eðitim yöneticileri tarafýndan benimsenerek uygulamaya yansýtýlmasý 

kendiliðinden gerçekleþecek bir dönüþüm deðildir. Bu dönüþüm 

sürecinin kurumsal olduðu kadar ulusal ölçekte de planlanmasýnda ve 

uygulanmasýnda YAEM özgün yaklaþýmlarýnýn önemli katkýlarý olacaktýr. 

Bu bildiride bilgi ve iletiþim teknolojisindeki geliþmeler tanýtýldýktan 

sonra e- dönüþümü olanaklý kýlacak çalýþmalar YAEM yaklaþým ve 

teknikleri ýþýðýnda deðerlendirilecektir. 

232

P4-10 

YAEM 2010 

Kapalý Döngü Tedarik Zinciri 2 (I) 

1 Temmuz 2010 / 13:45 - 15:15 



Oturum Düzenleyicisi: F. Tevhide Altekin ve Z. Pelin Bayýndýr 

Oturum Baþkaný: F. Tevhide Altekin 

Yeniden Kullanýlabilir Konteynerler Ýçin Ücretlendirme ve 

Üretim Planlama 

Büþra Atamer, Ýsmail Serdar Bakal, Z. Pelin Bayýndýr 

Orta Doðu Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ankara 

Çalýþmamýzýn amacý, yeniden kullanýlabilir konteynerlerle üretim yapan 

sistemlerdeki karar problemlerini incelemektir. Yeniden kullanýlabilir 

konteynerlerin kullanýldýðý en bilinen sistemlerden biri depozitolu 

þiþelerin kullanýldýðý içecek üretim sistemleridir. Tüketiciler, esas 

ulaþmak istedikleri ürünü yeniden kullanýlabilir bir konteyner içinde 

satýn alýrlar ve konteyneri, yani þiþeyi, iade edebilir ve böylece 

depozito ücretini geri alabilirler. Tüketicilerin kullandýklarý 

konteynerlerden üreticiye geri dönenlerin sayýsý önceden kesin olarak 

belirlenemez; geri dönen miktar, gerçekleþmiþ olan talebe ve 

üreticinin belirlediði depozito ücretine baðlýdýr. Böylece üretici, 

depozito ücretini deðiþtirerek geriye dönen konteyner oranýný 

ayarlayabilir. Piyasadaki þiþelerin hepsinin üreticiye geri dönmesi 

mümkün olmayacaðýndan, üreticinin talebi karþýlayabilmesi için yeni 

þiþeler satýn almasý ve bunlarý üretim sistemine dahil etmesi 

gerekmektedir. Alýnacak yeni konteyner miktarina ve bu konteynelerin 

ne kadarýnýn üretimde kullanýlacaðýna üretici karar verir. Yeni bir 

konteynerle üretim yapmanýn birim maliyetiyle geri dönen bir 

konteynerle üretim yapmanýn birim maliyeti birbirinden farklýdýr. 

Sistemdeki kaynak kýsýtlarý nedeniyle, ancak üretim planlama ve 

fiyatlama kararlarý birlikte alýndýðýnda uyum içinde çalýþan bir sistem 

elde edilebilir. Çözüm yaklaþýmýmýzda doðrusal olmayan ve kýsýtlarý göz 

önüne alan en iyileme teknikleri kullanýlmýþtýr. Elde edilen sonuçlar 

göstermektedir ki, sadece birim maliyetlerin göz önüne alýnmasý, 

bahsedilen kararlarýn en doðru þekilde verilmesi için yeterli 

olmamaktadýr; sistemdeki deðiþkenlerin iliþkileri göz önüne alýnmalý 

sistemin bütününe bakýlarak karar verilmelidir. 

233

YAEM 2010 


Hizmet Satýþýnýn Kapalý Döngü Tedarik Zincirindeki Yeri 

Caner Demirayak, Aybek Korugan 

Boðaziçi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliði 

Artan çevre sorunlarýnýn bir sonucu olarak endüstrisi geliþmiþ birçok 

ülke kullanýlabilir ömrünü tamamlamýþ ürünlerin atýlmasýný en aza 

indirgemek amacý ile kanun ve yönetmelikler yürürlüðe koymaktadýr. 

Bu nedenle ürünlerin geri toplanmasý, geri dönüþümü ve yeniden 

imalatý iþleri birçok þirket için önemli ve kar saðlayan etkinlikler haline 

gelmektedir. Çok bileþenli dayanýklý ürünlerin çoðunluðunda 

bileþenlerin ek deðerlerini yitirmeden kullanýldýðý için, yeniden imalat 

geri dönüþümden daha iyi bir alternatiftir. Kimi büyük þirketler, 

özellikle firmalar arasý ticarette yaptýklarý hizmet satýþlarý sonunda geri 

dönen ürünlerinin yeniden imalatýný süreçlerinin bir parçasý haline 

getirmiþtirler. Ancak yine de üretim sistemleri çoðunlukla hizmet satýþý 

deðil, ürün satýþý üzerine kurulduðu için ürün geri dönüþüm süreçleri 

kayýplý olarak gerçekleþmektedir. Bu çalýþmadaki amacýmýz, bu 

durumu tümüyle hizmet satýþý yapabilecek üretim sistemleri ile 

karþýlaþtýrýp hizmet satýþýnýn tüketici ile olan ticarete uygulanabilir olup 

olmadýðýný detaylý incelemektir. Bu amaç doðrultusunda, kuyruk 

aðlarýndan yararlanarak kuracaðýmýz açýk ve kapalý çevrim tedarik 

zinciri modellerini ekonomik ve çevresel deðerleri göz önünde 

bulundurarak karþýlaþtýracaðýz. 

Demontaj Hatlarýnda Beceri Zincirleme ve Ýtfaiye Ekibi 

Uygulamalarý 

1 2 2 

Ýlkan Sarýgöl , Can Akkan , F. Tevhide Altekin 

1 TÜBÝTAK Türkiye Sanayi Sevk ve Ýdare Enstitüsü, Kocaeli 

2 Sabancý Üniversitesi Yönetim Bilimleri Fakültesi, Ýstanbul 

Demontaj hatlarýnda bazý bir ürünün bazý iþlerinin yapýlamamasý 

sonucu hatlarda geçici dengesizlikler oluþmaktadýr. Bu tür geçici 

dengesizliklerin hattýn kapasite performansýna olan olumsuz etkilerinin 

en aza indirilmesi bir gereksinim olarak ortaya çýkmaktadýr. Bu amaçla 

üç yaklaþým incelenmiþtir: ara stoklu hat tasarýmý, beceri zincirleme 

(skill chaining) ve itfaiye ekibi (fire brigade). 

234

YAEM 2010 


Bu üç yöntemi karþýlaþtýrmak amacýyla, hattý ayný kapasiteye 

ulaþtýrmak için ihtiyaç duyulan ara stok seviyesi ve iþçi sayýsý gibi 

parametreler incelenmektedir. Böylece demontaj hatlarý tasarýmýna 

yönelik pratik öneriler geliþtirmek amaçlanmaktadýr. 

Bir Üretim/Yeniden Üretim Sistemi için Stok Politikasý 

Belirleme Yöntemleri 

1 2 

Semra Þebnem Ahýska , Russell E. King 

1 Galatasaray Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

2 North Carolina State University, Edward P. Fitts Department of 

Industrial and Systems Engineering, Raleigh, NC 

Bu çalýþmada, tek ürünlü rassal geri kazanýlabilir bir üretim sistemi 

için stok kontrol problemi dikkate alýnmaktadýr. Bu sistemde ürün hem 

normal üretimle hem de yeniden üretimle üretilebilmektedir. Ýki farklý 

stok türü söz konusudur: biri, yeniden üretim sürecinde kullanýlacak 

geri toplanmýþ ürünleri içeren geri kazanýlabilir stok, diðeri ise hem 

yeni üretilen ürünleri hem de yeniden üretilmiþ ürünleri içeren satýþa 

hazýr stoktur. Bu sisteme iliþkin stok kontrol problemi, geri 

kazanýlabilir ve satýþa hazýr stoklarý dikkate alarak en iyi üretim ve 

yeniden üretim miktarlarýnýn belirlenmesi olarak tanýmlanmaktadýr. En 

iyi üretim ve yeniden üretim kararlarý, en iyi stok politikasýný 

oluþturmaktadýr. Bu çalýþmada, en iyi stok politikalarýný iyi þekilde 

temsil edebilen pratik yapýlý, yani az sayýda parametre ile 

tanýmlanabilen, politikalar belirleyebilecek iki sezgisel yöntem 

önerilmektedir. Birinci yöntem, Markov Karar Sürecine dayalý bir 

sezgisel arama yöntemi, ikincisi ise sinirsel að yöntemidir. Her iki 

önerilen sezgisel yöntemin performansý, belirledikleri stok 

politikalarýnýn maliyetlerinin en iyi maliyetten sapmalarý dikkate 

alýnarak deðerlendirilmiþtir. 

235

P4-11 

YAEM 2010 

Rotalama 2: Çözüm Yöntemleri 

1 Temmuz 2010 / 13:45 - 15:15 


Oturum Düzenleyicisi: Güvenç Þahin 


Oturum Baþkaný: Mahir Umman Yýldýrým 

Zaman Pencereli Araç Rotalama Problemleri için Yeni bir 

Karýnca Kolonisi Yaklaþýmý 

Mahir Umman Yýldýrým, Bülent Çatay 


Zaman pencereli araç rotalama problemi (ZPARP), kapasite kýsýtlý araç 

rotalama problemine ek olarak her bir müþterinin hizmet alacaðý en 

erken ve en geç zaman sýnýrlarýnýn tanýmlý olduðu problemdir. NP-zor 

olan bu problemin çözümü için çeþitli sezgisel, ileri-sezgisel ve melez 

yaklaþýmlar önerilmiþtir. Önerilen ileri-sezgisel yaklaþýmlardan biri de 

Karýnca Kolonisi Eniyilemesi (KKE) yöntemidir. KKE, gerçek karýnca 

kolonilerinin doðal davranýþlarýný taklit ederek adým adým çözüme 

ulaþan geri beslemeli bir eniyileme yöntemidir. Yöntem, karýncalarýn 

yiyecek ararken salgýladýklarý feromon adý verilen kimyasal bir 

maddenin temelini oluþturduðu örtük haberleþme sistemini taklit 

ederek yapay feromonlar kullanmakta ve çözüm kalitesini iyileþtirmek 

için de yapay iyileþtirme yöntemlerinden faydalanmaktadýr. Bu 

çalýþmada, ZPARP'nin zamana baðlý olma özelliði göz önünde 

bulundurularak farklý zaman dilimlerine ait feromon miktarlarýnýn 

sezgisel bir bilgi olarak kullanýlabileceði çoklu feromon aðý yaklaþýmý 

incelenmektedir. Kapsamlý deneysel çalýþmalarla, farklý að sayýlarý için 

yöntemin baþarýmý sýnanmakta; deðiþen yerel iyileþtirme 

yöntemlerinin ve yerel iyileþtirmeye katýlan karýnca sayýlarýnýn genel 

sonuç kalitesine ve çözüm zamanýna olan etkileri ile her bir parametre 

kümesinin yakýnsama oranlarý irdelenmektedir. Bunun yanýnda, 

bulunan sonuçlar yazýnda raporlanmýþ çözümlerle de kýyaslanmaktadýr. 

236

YAEM 2010 


Parçalanabilir Yüklü Birebir Toplama ve Daðýtma Problemi için 

Tabu Algoritmasý 

1 1 1 2 

Mustafa Þahin , Güvenç Þahin , Gizem Çavuþlar , Temel Öncan , Dilek 

3 

Tüzün 

1 Sabancý Üniversitesi, Mühendislik ve Doða Bilimleri Fakültesi, Endüstri 


2 Galatasaray Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði, 

Ýstanbul 

3 Yeditepe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Sistem Mühendisliði, 

Ýstanbul 

Parçalanabilir Yüklü Birebir Toplama ve Daðýtma Problemi (PYBTDP), 

alýcýlar tarafýndan belirtilen yük niceliklerinin, bir yerden alýnýp baþka 

bir yere býrakýlma talebini, en düþük toplam taþýma gideriyle 

karþýlamayý hedefler. Geleneksel araç rotalama probleminin uzantýsý 

olan toplama ve daðýtma problemlerinde, bir taþýma talebi, tek bir 

araç tarafýndan tek seferde karþýlanýrken; parçalý yüklemenin olanaklý 

olduðu hallerde, bir taþýma talebi birden fazla araç ile ya da ayný 

aracýn talebin bulunduðu yere birden çok kere uðramasý ile 

karþýlanabilir. Bu çalýþmada NP-zor olduðu bilinen PYBTDP için bir 

Tabu-Arama (TA) algoritmasý geliþtirilmiþtir. TA algoritmasýnýn 

baþlangýç çözümü Clarke ve Wright kazanç sezgiseline dayalý bir 

algoritmayla elde edilmektedir. Daha sonra, geleneksel araç rotalama 

problemi ve toplama ve daðýtým problemi yazýnýnda sýklýkla kullanýlan 

yerel arama yöntemleri uygulanarak, parçalý ve parçasýz taþýma 

seçenekleri eþ zamanlý olarak deðerlendirilmektedir. Önermiþ 

olduðumuz TA algoritmasý yazýnda benzer problemler için kullanýlan 

veriler üzerinde sýnanmýþ ve bilgisayýsal deney sonuçlarý sunulmuþtur. 

Toplamalý Daðýtýmlý Gezgin Satýcý Problemi için depo 

yerleþtirme ve çýkarma tabanlý bir genetik algoritma 

1 2 3 

Volkan Çýnar , Temel Öncan , Haldun Süral 

1 

Gemport Liman ve Depolama Ýþletmeleri A.Þ., Bursa 

2 

Galatasaray Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði, Ýstanbul 

3 


Bu çalýþmada NP-zor problemler sýnýfýnda yer alan Gezgin Satýcý 

Problemi (GSP)'nin farklý bir türü olan Toplamalý Daðýtýmlý Gezgin 

Satýcý Problemi (TDGSP) ele alýnmýþ ve TDGSP'nin çözümü için depo 

237

YAEM 2010 


yerleþtirme ve çýkarma tabanlý etkin bir Genetik Algoritma (GA) 

geliþtirilmiþtir. Geliþtirilen algoritma yazýndaki mevcut TDGSP örnekleri 

ile test edilmiþ ve gerek hýz gerek çözüm iyiliði açýsýndan iyi sonuçlar 

elde edilmiþtir. 

Gürbüz Araç Çizelgeleme Probleminin Satýr ve Sütun Üretme 

Yaklaþýmý ile Çözümü 

Ezgi Yýldýz 

Sabancý Üniversitesi, Mühendislik ve Doða Bilimleri Fakültesi, Endüstri 


Araç çizelgeleme problemi toplam maliyeti en küçükleme hedefini de 

göz önünde bulundurarak, belirli zaman aralýklarýnda 

gerçekleþtirilmesi planlanan iþlerin kýsýtlý sayýda araca atanmasýný 

saðlamaktadýr. Gürbüz araç çizelgeleme problemi ise çalýþma 

aþamasýnda önceden belirlenmiþ iþlerin zaman aralýðýnda oluþabilecek 

deðiþiklikleri ya da ortaya çýkabilecek planlanmamýþ görevleri de 

kaplayabilecek bir çözüm üretmeyi hedeflemektedir. Bu problem 

kapsamýnda atanacak iþler zamanlý seferler olarak kabul edilmiþ, 

eþleþmiþ sefer dizilerinin küme kaplama yöntemi ile çözülmesi uygun 

görülmüþtür. Belirlenen küme kaplama yönteminin yapýsý itibari ile 

model çok fazla sayýda sütün içermektedir. Çok sayýda deðiþken içeren 

bu problemin çözümü için en uygun yöntem sütun üretme 

yaklaþýmýdýr. Küme kaplama modelinde üretilen deðiþkenler (sütunlar) 

yeni kýsýtlarý da (satýrlarý da) beraberinde getirdiðinden problem hem 

yatay hem de dikey olarak büyümektedir. Problemdeki iki boyutlu 

geniþleme sebebi ile sütun oluþturma alt problemine ek olarak, satýr 

oluþturma alt problemi de kullanýlmaktadýr. Bu iki farklý alt problem bir 

algoritmaya baðlý olarak kullanýlmakta, birbiri ardýna çaðrýlan 

altyordamlar problemi en iyi çözüme götürmektedir. Çizelgeleme 

problemine eklenen esneklik boyutu ile daha gerçekçi bir yaklaþýmda 

bulunulurken en iyi çözüme ulaþmak da hedeflenmektedir. 

238

P5-01 

YAEM 2010 


Saðlýk Sistemleri 5: Mathematical Models 

1 Temmuz 2010 / 15:30 - 16:45 


Oturum Baþkaný: Tolga Tezcan 

An Analysis of Levels of Burnout Syndrome on Oncology 

Service Health Personnel in Turkish Republic Northern Cyprus 

Burcu Toker Ersöz, Askar Turman, Hasan Alican Eren 


Girne, TRNC 

In the recent years, cancer had an increasing level of occurrence in 

the Turkish Republic of Northern Cyprus (T.R.N.C.). According to the 

statistics given by the TRNC Ministry of Health, starting from the year 

2000, every year around 250 to 300 new patients are observed. As a 

result, health services given by oncology departments became more 

important. The health personnel working in those departments are 

among the most important components of these services for patient 

satisfaction. For that reason, those personnel are required to work 

very eagerly in oncology departments which are really demanding in 

both psychological and physical senses. 

Burnout is a syndrome of emotional exhaustion and depersonalization 

that leads to decreased effectiveness at work. The presence of 

burnout is a serious phenomenon that can lead to psychosomatic 

complaints, work-associated withdrawal behavior, and a lower quality 

of care. 

In this study, Maslach Burnout Inventory, which is designed to 

measure the three stages of burnout-emotional exhaustion (EE), 

depersonalization (DP), and personal accomplishment (PA), is applied 

to oncology departments' health personnel. It is aimed to assess the 

burnout levels among oncology health service personnel and to 

suggest ways to get relieved from the negative effects of this problem 

to increase patient satisfaction. 

239

YAEM 2010 


Robust Reactive Scheduling of Intensive Care Units 

Erhan Kozan 

Mathematical Sciences, Queensland University of Technology 

In this paper, methods for scheduling intensive care units (ICU) are 

explored. A general system is proposed that fits this situation and 

move on to how this can be applied to the ongoing scheduling of ICU. 

Scheduling of patients in the ICU is complicated by the two general 

types; elective surgery and emergency arrivals. This complicated 

situation is handled by creating a tentative initial schedule and then 

reacting to uncertain arrivals as they occur. The model is then 

extended to a stochastic model which relaxes the assumption that 

emergency patients arrive at known times. Because there is no 

efficient algorithm to solve it, heuristics techniques are developed and 

examined. Schedules are generated using each, and compared to 

measures such as utilization, the proportion of time that the ICU is 

full, and the number of patients not admitted. 

Dispatching Policies for Doctors and Dimensioning in 

Overloaded Emergency Rooms 

1 2 2 

Tolga Tezcan , Vera Tilson , Greg Dobson 

1 Industrial and Enterprise Systems Engineering, University of Illinois 

at Urbana-Champaign 

2 Simon GSB, University of Rochester 

In this research we focus on a queuing model arising in emergency 

room operations. The model consists of three stations where the first 

and third stations are attended by a doctor and the second station is 

attended by nurses or technicians. Patients arrive to the system 

endogenously and have to be treated in stations 1, 2 and 3, 

consecutively, before they can leave the emergency room (ER). When 

the objective is to maximize the steady state throughout and 

interruptions by the patients in the ER are ignored, we show that a 

push policy (the doctor gives priority to station 1) is optimal in an 

overloaded ER. When interruptions are considered we show that a pull 

policy (the doctor gives priority to station 3) is asymptotically optimal 

in large overloaded ER systems. Using these two results we propose 

closed form approximations for determining the appropriate number 

of beds needed in an ER. 

240

P5-02 

YAEM 2010 


Çok Amaçlý Karar Verme 7: Tedarikçi Seçimi 

1 Temmuz 2010 / 15:30 - 16:45 


Oturum Baþkaný: Nurettin Kýrkavak 

Bulanýk AHP Yöntemine Dayalý Karar Verme Yaklaþýmý ile 

Dinamik Ortamda Tedarikçi Seçimi: Elektronik Endüstrisinde 

bir Uygulama 

1 2 

Bilge Bilgen , Eda Durmaz 

1 Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü 

2 Vestel Dijital Üretim Sanayi A.Þ. 

Günümüz dinamik ve riskli piyasa koþullarýnda iþletmelerin 

performanslarý, kendi performanslarýna olduðu kadar ait olduklarý 

tedarik zincirinin diðer halkalarýnýn performanslarýna da baðlýdýr. 

Tedarikçiler de bu zincirin en önemli halkalarýndandýr. Tedarikçilerin 

deðerlendirilmesi, çok sayýda ölçüt göz önünde bulundurulmasý 

gerektiðinden çok ölçütlü karar verme problemidir. Bu çalýþmada 

elektronik sektöründe yer alan bir þirketin tedarikçilerinin 

performanslarý deðerlendirilmiþ ve performanslarýna baðlý olarak en iyi 

sipariþ miktarlarý atanmýþtýr. Tedarikçilerin deðerlendirilmesi 

konusunda sektörden kaynaklý 4 analitik dönemde dinamiklik 

saðlanarak bulanýk analitik hiyerarþik proses (AHP) yöntemi 

kullanýlmýþtýr. Deðerlendirmeler sonucunda tedarikçilerin performans 

deðerleri, miktar iskontosunu da göz önünde bulunduran ve en iyi 

sipariþ miktarý atanmasýný saðlayan matematiksel modelde 

tedarikçilere katsayý olarak atanmýþtýr. 

TOPSIS Yöntemi Kullanýlarak Toplu Taþýma Araçlarý için Yolcu 

Koltuðu Kumaþ Tedarikçisi Seçimi 

Buket Duman, Merve Erdem, Eda Naz Iþýk, Eser Özkaya, Zeki Ayað, 

Funda Samanlýoðlu, Ahmet Yücekaya 

Kadir Has Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

241

YAEM 2010 


Toplu taþýma için kullanýlacak otobüs araçlarýnýn satýn alma sürecinde 

müþterilerin tercihlerinde etkili olan tasarým özelliklerinin büyük bir 

bölümü ergonomi bilimi ile ilgilidir. Ergonomik faktörler araç içerisinde 

yolculuk yapan sürücü ve yolcularýn güvenliði ve konforu saðlanmasý 

açýsýndan kritik öneme sahiptir. Bunun yanýnda seyahat ettiðimiz 

koltuðun kumaþý da ergonomik açýdan önem taþýmaktadýr. Kumaþlarýn, 

aþýrý terlemeye neden olmayan, hava geçirgenliði olan vb.. özelliklere 

sahip kumaþlar olmasý istenmektedir. Kumaþ tedariki için birçok 

tedarikçi alternatifi söz konusunu olduðundan ve bunlarýn bir ölçütler 

grubu baz alýnarak deðerlendirilmesi gerektiðinden problem bir çok 

ölçütlü karar verme problemi haline gelmektedir. O yüzden, bu 

çalýþmada toplu taþýma araçlarýnda yolcu koltuðu kumaþ tedarikçisi 

seçimi için, yazýnda çok kullanýlan çok ölçütlü karar verme 

yöntemlerinden biri olan TOPSIS (Technique for Order Preference by 

Similarity to Ideal Solution) yönteminden faydanýlmaktadýr. TOPSIS 

yöntemi, Yoon ve Hwang tarafýndan 1980 yýlýnda geliþtirilmiþtir ve 

karar noktalarýnýn en iyi çözüme yakýnlýðý ana prensibine 

dayanmaktadýr. 

Çok Amaçlý Tedarikçi Seçimi Probleminde Genel Ýndirim 

Politikalarý 

Behzad Sanaei, Nureddin Kýrkavak 

Doðu Akdeniz Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Gazi 

Maðusa, K.K.T.C. 

Günümüzün küresel rekabetçi pazarýnda tedarik zinciri iþlemlerini 

yönetmek çok ciddi çabalar gerektirir. Klasik yaklaþýmlar net maliyet, 

kalite ve teslimat güvenilirliði gibi birçok boyut üzerinden al-verler 

yaparak biri yada birkaçýnda birden mükemmele ulaþabilen 

uzlaþmazlýklar öngörür. Halbuki kalite devrimi ve geliþen teknolojinin 

kullanýmý ile artan imalat etkinliði bunu deðiþtirmiþtir. Stratejik bir 

bakýþ açýsý ile bu deðiþim deðiþik boyutlarýn birbirine karþý al-verlere 

sokulmasý yerine, öncelik sýrasýna göre ele alýnmalarýný gerektirir. Bu 

nedenle, iþlemsel yöneticiler dikkatlerini çok amaçlý yaklaþýmlara 

odaklamaktadýrlar. Tedarikçi seçimi problemi, tedarik zinciri 

yönetiminde en kritik karar süreçlerinden biridir. Gerçekte, tedarikçi 

seçimi problemi birbiri ile çatýþan birçok faktörün etkilediði en kritik 

karar verme problemlerinden biridir. 

242

YAEM 2010 


Bu çalýþmada, tedarikçi seçimi için bulanýk ortamda net maliyetleri en 

aza indirmeyi, kaliteyi ve teslimat güvenilirliðini en çoklamayý 

amaçlayan çok amaçlý karýþýk tamsayýlý bir model geliþtirilmiþtir. 

Geliþtirilen modelde, maliyet hesabý için tedarikçilerin tüm miktar ve 

artan miktarlar için uygulanan indirim politikalarý birlikte kullanýlmýþtýr. 

243

P5-03 

YAEM 2010 


Üretim Sistemleri: Manufacturing Systems 

1 Temmuz 2010 / 15:30 - 16:45 


Oturum Baþkaný: Çaðrý Sel 

Optimum Normal and Distance Matching of Freeform Curves in 

Computer-Aided Design and Manufacturing 

Ibrahim Tarik Ozbolat, Kuntal Samanta, Bahattin Koc 

Department of Industrial and Systems Engineering, University at 

Buffalo (SUNY), Buffalo, USA 

A new curve matching method is proposed to generate non-self- 

intersecting and non-twisted surfaces for application in diverse fields 

such as material modeling, morphing, tissue engineering and 

computer-aided design and manufacturing. The method establishes 

point-to-point correspondence represented by a set of ruling lines 

between two directrices of the ruled surface. The directrices are given 

as non-self-intersecting, closed, at least C1 continuous, planar, B – 

spline curves. The problem is formulated as a heuristic optimization 

method where the objective is to maximize the sum of the inner 

products of the unit normals at the end points of the connecting lines 

and minimize the sum of the lengths of connecting lines. An 

approximation solution is obtained by discretizing both curves and 

establishing point-to-point matching between the vertices. 

Alternatively, a linear mathematical formulation is developed and 

globally optimal results are obtained. The results and the efficiency of 

the linear mathematical method are compared to the proposed 

heuristic method. Computational implementation and examples are 

also presented. 

Improving Flexible Manufacturing Systems Performance Using 

Taguchi Experimental Design 

Çaðrý Sel, Mehmet Pýnarbaþý, Hacý Mehmet Alaðaþ, Mustafa 

Yüzükýrmýzý 

Department of Industrial Engineering, Kýrýkkale University, Kýrýkkale 

244

YAEM 2010 


There exist many quality parameters as cycle time and throughput on 

Flexible Manufacturing Systems (FMS), Moreover several input 

parameters such as processing time and routing effect these quality 

parameters. In this paper Taguchi Experimental Design methodology 

is used to analyze these parameters and their effects on quality 

response and system performance. Consequently, FMS quality and 

system performance have been improved using system simulation. 

245

P5-04 

YAEM 2010 


Lojistik Yönetimi 3: Lojistik ve Türkiye Gerçeði 

1 Temmuz 2010 / 15:30 - 16:45 


Oturum Düzenleyicisi: Füsun Ülengin 

Oturum Baþkaný: Füsun Ülengin 

Türkiye'de Lojistik Alanýnda Dýþ Kaynak Kullanýmý: 2001'den 

2007'e 

1 2 1 1 

Füsun Ülengin , Emel Aktaþ , Berrin Aðaran , Þule Önsel 

1 Doðuþ Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


2 Ýstanbul Teknik Üniversitesi, Ýþletme Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü 

Bu çalýþma; 2001-2007 yýllarýnda Türkiye'de yapýlmýþ olan bir anket 

çalýþmasýna katýlan þirketlerin analiz edilmesi sonucu lojistikte dýþ 

kaynak kullanýmý alanýndaki eðilimleri ve söz konusu bu eðilimlerin 

zaman içinde geçirdiði evreyi irdelemeyi hedeflemektedir. Çalýþma; 

Türkiye'deki Ticaret Odalarýna kayýtlý þirketleri kapsayan, tanýmlayýcý 

bir araþtýrma modeli üzerine kuruludur. 2001'de yapýlan anket 

çalýþmasýna toplam 200 þirket yanýt vermiþtir. Söz konusu þirketlerin 

lojistik yöneticileri ile randevu alýnarak ve yüz yüze derinlemesine 

mülakat tekniði ile gerçekleþtirilen bu çalýþmada %29 gibi oldukça 

yüksek bir geri dönüþ oranýna ulaþýlmýþtýr. 2007 yýlýnda ise ayný anket 

çalýþmasý bu sefer 287 þirket üzerinde gerçekleþtirilmiþtir ve geri 

dönüþ oraný %35'tir. 

Bu bildiride hem 2001 hem de 2007 yýllarýnda anket çalýþmasýna 

katýlan 35 adet þirket incelenmiþtir. Ortaya konulan bulgular arasýnda; 

lojistik hizmetlerinin hangilerinin 3.parti lojistik þirketlerinden alýndýðý, 

bu hizmetlerin alýmý sýrasýnda karþýlaþýlan problemler, lojistik 

maliyetleri, lojistik hizmetlerinin hangi kaynaklardan kullanýlacaðýna 

karar verilirken dikkate alýnan ölçütler ve bu amaçla kullanýlan bilgi 

kaynaklarý vardýr. 

246

YAEM 2010 


Türkiye ve Dünyada Lojistik ve Tedarik Zinciri Yönetimi Eðitimi 

Emel Aktaþ, Sezi Çevik Onar, Ýlker Topcu 



Lojistik ve Tedarik Zinciri Yönetimi (TZY) konularýnda lisansüstü eðitim 

ihtiyacý gerek akademisyenler gerekse sektördeki uygulamacýlar 

tarafýndan sýklýkla dile getirilmektedir. Ancak bu eðitimin odaklanmasý 

gerektiði alanlar üzerine kapsamlý bir çalýþmaya ihtiyaç vardýr. Bu 

baðlamda, bu çalýþma ile Türkiye'de ve dünyadaki üniversitelerin 

lisansüstü eðitimi kapsamýnda sunduklarý lojistik ve TZY programlarý 

incelenmiþtir. Bu programlar öðretim dilleri, süreleri, staj, tez, proje 

gereklilikleri, eðitim ücreti, giriþ koþullarý bakýmýndan ve ayrýca 

sunulan zorunlu ve seçmeli dersler de dikkate alýnarak gözden 

geçirilmiþtir. Dersler kapsamýnda programlarýn odaklandýklarý ortak 

alanlar ve farklýlaþtýklarý noktalar belirlenmiþtir. Verilen eðitimlerin 

ülkeler içinde belirli alanlara odaklanmasý ülke ihtiyaçlarýndan 

kaynaklanacaðý gibi bu alandaki araþtýrmacýlarýn yol baðýmlýlýklarýndan 

da kaynaklanabilmektedir. Gelecekteki çalýþmalarda sektörün eðitim 

ihtiyacý olan alanlar sektördeki ilgili kiþilerin görüþüyle belirlenecek, bu 

ihtiyaç ile verilen eðitimlerin uyumluluðu ölçülecektir. Bu hedef 

doðrultusunda ilk aþama olarak bu çalýþma verilen eðitimlerin odak 

noktalarýnýn bulunmasýný amaçlamaktadýr. 

Türkiye Lojistik Sektörünün Sorunlarý ve Çözüm Önerileri 

1 

Mehmet Tanyas 

1 

Okan Üniversitesi, Ýktisadi ve Ýdari Bilimler Fakültesi, Uluslararasý 

Lojistik Bölümü, Ýstanbul 

Lojistik, ticaretin en önemli rekabet silahlarýndan biridir. Ürünleri en 

uygun maliyet ile en uygun yer, zaman, miktarda ve koþullarda 

bulundurmak lojistiðin iþidir. Etkin ve verimli lojistik bilgisi, ürün 

akýþýný, hýzlý ürün akýþý da para akýþýný hýzlandýrýr, bu da maliyetleri 

düþürür. Bu çerçevede bir ülkede kara, demir, deniz ve havayolu gibi 

taþýmacýlýk türleri arasý denge son derece önemlidir. Lojistiðin 

geliþmesi, ülkelerin lojistik olanak ve yeteneklerine baðlýdýr. Ülke ve 

bölge bazýnda yapýlan lojistik deðerlendirmeler önemlidir, çünkü 

dünyanýn bazý bölgeleri, baþarýlarýnda önemli paya sahip mükemmel 

lojistik olanaklara sahip iken diðer bölgeler, bu özelliklerden 

yoksundur. 

247

YAEM 2010 


Lojistikte bölge deðerlendirmesi, Coðrafik, Fiziksel ve Kurumsal 

Altyapýya göre yapýlýr. Bu tür deðerlendirmeler lojistiðin geliþmesi için 

gerekli olan yatýrým ve düzenlemelere ýþýk tutar. Türkiye coðrafyasýnýn 

lojistik bakýþ açýsýyla önemli üstünlükleri vardýr. Ülkemiz jeo-stratejik 

açýdan Asya ve Avrupa ile Karadeniz ve Akdeniz arasýnda köprü 

konumunda olup üç kýtanýn kesiþim noktasýndadýr. Bu bildiride Türk 

Lojistik Sektörünün coðrafik, fiziksel ve kurumsal alt yapýsýna yönelik 

sorunlar ve çözüm önerileri sunulacaktýr. 

248

P5-05 

YAEM 2010 


Çizelgeleme 2: Servis Sistemlerinde Çizelgeleme Problemleri 

1 Temmuz 2010 / 15:30 - 16:45 


Oturum Baþkaný: Tankut Atan 

Hastane Çaðrý Merkezleri için bir Personel Ýhtiyaç Planlama 

Sistemi 

Mustafa Alaçan, Cansu Özal, Ýzlem Çetinkaya, Ýrem Altýok, Gülay Kol, 

Ahmet D Yücekaya, Zeki Ayað, Funda Samanlýoðlu 

Endüstri Mühendisliði Bölümü, Kadir Has Üniversitesi, Istanbul, 

Türkiye 

Hastane çaðrý merkezleri hastalara randevu alma, laboratuar testleri, 

yeni hasta kayýtlarý gibi iþlemlerde yardýmcý olmaktadýrlar. Ayrýca 

herhangi bir rahatsýzlýk durumunda hastalar kendi durumlarý hakkýnda 

tam bilgi sahibi olmadan hastaneyi arayarak randevu almaya 

çalýþmaktadýrlar. Arayan hasta sayýsý ve arama sebebi mevsime, 

haftanýn gününe ve günün saatine göre deðiþiklik göstermektedir. Bu 

durum özellikle gurup hastanelerinde çaðrý merkezine az çalýþan 

varken çok yüklenme durumunu veya çok çalýþan varken az çaðrý 

gelmesi durumunu ortaya çýkarmaktadýr. Bunun sonucunda hastalar 

bir bölümden diðerine transfer edilirken veya diðer hastalarý beklerken 

çok zaman harcamakta ve þikâyetlerini dile getirmekte veya baþka bir 

hastaneyi seçmektedirler. Bu çalýþmada geçmiþ yýllarýn arama bilgileri 

ve maliyetler kullanýlarak öncelikle bir çaðrý sayýsý tahmin modeli 

geliþtirilmiþtir. Her 24 saat eþit dilimlere bölünerek, gelecek çaðrý 

sayýsýnýn yeterli þekilde karþýlanmasý için gerekli ve her dilim baþýnda 

baþlayacak ve tam zamanlý veya yarý zamanlý çalýþacak çalýþan 

sayýsýnýn bulunmasý hedeflenmiþtir. Bu amaçla çaðrý tahmin modeline 

entegre ve toplam maliyeti minimize edecek bir tamsayýlý 

programlama modeli geliþtirilmiþ ve birden fazla gün için çözüm 

öneren bir karar destek sistemi haline getirilmiþtir. 

249

YAEM 2010 


Konferans Çizelgeleme Problemi için Bir Tabu Aramasý 

Algoritmasý 

1 2 3 

Pýnar Mýzrak Özfýrat , Emrah Bünyamin Edis , Ýrem Özkarahan 

1 Celal Bayar Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Endüstri 

Mühendisliði Anabilim Dalý, Manisa 

2 Dokuz Eylül Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Endüstri 

Mühendisliði Anabilim Dalý, Ýzmir 

3 Troy Universitesi, Bilgisayar Bilimleri Bölümü, Amerika Birleþik 

Devletleri 

Konferans çizelgeleme problemi bildirilerin zaman periyotlarýna ve 

salonlara atanmasýný içerir. Bu iþlemin mutlaka saðlamasý gereken iki 

koþul vardýr. Birincisi tüm bildirilerin mutlaka bir zaman periyoduna ve 

bir salona atanmasý, diðeri ise birden fazla bildiri sunacak kiþilerin 

bildirilerinin çakýþmamasýdýr. Bu iki temel koþula ek olarak her 

probleme özel koþullar da olabilir. Bu çalýþmada konferans çizelgeleme 

problemi için bir Tabu Aramasý algoritmasý geliþtirilmiþtir. 

Oluþturulacak çizelgede amaç bildirilerin konularýna göre oturumlara 

atanmasý ve bildiri sahiplerinin özel isteklerinin karþýlanmasýdýr. 

Bildirilerin konularýna göre atanmasý kesin bir kýsýt olarak ele 

alýnmýþtýr. Amaç fonksiyonu ise bildiri sahiplerinin karþýlanamayan 

isteklerinin en küçüklenmesi olarak belirlenmiþtir. Geliþtirilen 

algoritmanýn ilk adýmýnda bildiriler konularýna göre gruplandýrýlýr. Bildiri 

sayýsýna, konferansýn toplam kaç zaman periyoduna ayrýldýðýna ve 

paralel oturum sayýsýna göre bir oturumda kaç bildiri olmasý gerektiði 

bulunur. Bundan sonra Tabu Aramasý algoritmasý ayný kiþi tarafýndan 

sunulan bildirilerin çakýþmamasýný dikkate alarak ilk atamayý yapar. Bu 

ilk çizelge için karþýlanamayan özel isteklerin sayýsý hesaplanýr. 

Komþuluklar belirlenirken farklý zaman periyotlarýnda ayný konudaki 

oturumlarýn bildirilerinin karþýlýklý yer deðiþtirmesi kuralý uygulanmýþtýr. 

Çakýþma içermeyen komþular içinden en iyi çözüm veren seçilir. 

Algoritma belirlenen iterasyon sayýsýna kadar devam eder ve elde 

edilen en iyi çözümü verir. Algoritma YA/EM 2007 verileri kullanýlarak 

denenmiþtir. Sonuçlar algoritmanýn pratikte uygulanabilir olduðunu 

göstermiþtir. 

250

YAEM 2010 


Iþýk Üniversitesi'nde Ders ve Sýnav Çizelgelenmesi 

Tankut Atan 

Iþýk Üniversitesi, Ýstanbul 

Üniversitelerde, her yarýyýl o yarýyýla ait derslerin ve final sýnavlarýnýn 

çizelgelenmesi gerekir. Iþýk Üniversitesi'nde bir iki hafta sürebilen bu 

iþlemleri hýzlandýrmak ve yanlýþ çizelgeleme sonucu ortaya çýkan bazý 

aksaklýklarý gidermek önemliydi. Problemler, üniversitemize ait bazý 

özel kýsýtlarý da barýndýracak þekilde tamsayýlý doðrusal modeller 

þeklinde ifade edildi ve bu modeller GAMS/CPLEX kullanarak çözüldü. 

Kayýt iþlerinde çizelgelemeden sorumlu idari personelin çizelgeleme 

süreci sýrasýndaki iþlerini kolaylaþtýrmak ve güncel verilerle 

optimizasyonu gerçekleþtirmek için VBA kullanan Excel tabanlý bir 

karar destek sistemi geliþtirildi. Bildiride, yukarýda bahsedilen süreç 

detaylarýyla anlatýlacaktýr. 

251

P5-06 

YAEM 2010 


Endüstride YA/EM Uygulamalarý 7: Stratejik Planlama 

1 Temmuz 2010 / 15:30 - 16:45 


Oturum Baþkaný: Alper Alsan 

Kurumsal Büyüme için Araçlar: Strateji Haritalarý ve Strateji 

Karneleri 

Alper Alsan, Umut Orhon 

Siemens Sanayi ve Ticaret A.Þ. 

Küresel finansal kriz ve Türkiye'deki saðlýk sektöründeki dinamik 

deðiþimler saðlýk kurumlarýnýn büyümesi ve geliþmesine yönelik çetin 

bir ortam yaratmýþtýr. Bu krizlerin etkilerinin önümüzdeki yýllarda da 

devam etmesi beklenirken, sürdürülebilir büyümeyi tetiklemek için 

stratejilerin geliþtirilmesi, planlanmasý ve hayata geçirilmesi büyük 

önem kazanmaktadýr. Strateji haritalarý ve strateji karneleri yalnýzca 

strateji planlama için deðil ayný zamanda stratejilerin hayata 

geçmesi için de faydalý araçlar olduklarýný çeþitli çalýþmalarda 

kanýtlamýþlardýr. Bu bildiride, bahsedilen araçlarýn saðlýk sektöründeki 

bir þirkette ve iþ birimi ortamýnda kapsamlý uygulamasý "eylem 

araþtýrmasý" yaklaþýmý içerisinde insan, sistem ve organizasyon 

boyutlarýnda incelenecektir. Ýnsan boyutunda sürece katkýda 

bulunmasý gereken insanlardaki gerekli yetkinliklerin geliþtirilmesine 

odaklanýlacaktýr. Sistem boyutunda yöntemsel ve içerik ile ilgili 

konular amaçlar, temel performans göstergeleri ve hedefler açýsýndan 

irdelenecektir. Organizasyon boyutunda ise süreç ve süreç iyileþtirme 

konularý incelenecektir. Sonuç bölümünde bu "eylem araþtýrmasý" 

çalýþmasýnýn bir sonraki çevriminde yöneticilere yönelik iyileþtirme 

önerileri ve gelecekteki araþtýrma konularý tartýþýlacaktýr. 

252

YAEM 2010 


Strateji Formülasyonu: Swot Analizi, Kurumsal Karne, Kalite 

Fonksiyon Yayýlýmý, Sun Tzu'nun Ýþletme Yönetimi Stratejilerinin 

Bütünleþtirilmesi 

Burcu Devrim Ýçtenbaþ, Cenk Güray 

Atýlým Üniversitesi, Ankara 

Bu çalýþmada Swot analizi, Kurumsal Karne ve Kalite Fonksiyon 

Yayýlýmý (KFY) teknikleri araþtýrýlmýþ ve bütünleþtirilerek stratejik 

planlamada nasýl kullanýlabileceði incelenmiþtir. Dünyada ve Türkiye'de 

Swot analizi ve Kurumsal Karne'nin stratejik planlamada 

kullanýlmasýyla ilgili çeþitli çalýþmalar yapýlmýþtýr. Çalýþmanýn 

uygulanmasýnda bütün bu tekniklerin bütünleþtirilmesi ve özellikle 

KFY'nýn ürün tasarýmý dýþýnda farklý bir alanda kullanýlmasý 

amaçlanmýþtýr. Böylesi bir uygulamada, hem organizasyonlarýn hem de 

rakiplerinin güçlü ve zayýf yönlerini, onlarý bekleyen tehdit ve fýrsatlarý 

belirtmek çok önemlidir. Bu yüzden, stratejik formülasyonun ilk adýmý, 

SWOT matrisiyle mevcut durumun analiz edilmesi ve baþarýnýn elde 

edilmesi için Kurumsal Karne'nin farklý boyutlarýyla yapýlandýrýlmasýdýr. 

Swot analizi ile Kurumsal Karne'nin bütünleþtirilmesi, organizasyonun 

güçlü yönlerini rakiplerin zayýflýklarýna göre dengeleyebilme ve 

pazardaki fýrsatlarý tespit edebilme yollarýný ortaya koyacaktýr. 

Stratejik formülasyonun ikinci aþamasýnda Kurumsal Karne aracýlýðýyla 

tespit edilen fýrsatlar kalite evi matrisinin “neler” kýsmýna yerleþtirilir. 

Sun Tzu'nun Ýþletme yönetimi stratejileri ise “neler” kýsmýnda belirtilen 

fýrsatlarýn elde edilebilme metotlarýný anlatan “nasýllar” olarak matriste 

yer alýr. Böylelikle hangi stratejilere öncelik verileceðine sistematik bir 

þekilde karar verilir. Bu sistemi kullanarak þirketlerin iþletme strateji 

planlarýný verimli bir þekilde geliþtirebilmeleri mümkündür. Söz konusu 

yaklaþýmdan yola çýkarak Görteks Tekstil atölyesinde stratejik 

planlama çalýþmasý yapýlmýþ ve sonuçlar deðerlendirilmiþtir. 

MAN Müþteri Hizmetlerinde YA/EM Uygulamalarý 

Özen Ergezer 

MAN Kamyon ve Otobüs Tic. A. Þ. 

Ülkemizde yapýlan sektörel çalýþmalarda, Müþteri Hizmetleri 

fonksiyonunun YA/EM uygulamalarýnda fazla yer almadýðý görülmüþtür. 

Bu sebeple bildiride, MAN Satýþ Sonrasý Hizmetler Müþteri Hizmetleri 

fonksiyonunda yer alan YA/EM uygulamalarý örneklerle anlatýlacaktýr. 

253

YAEM 2010 


Müþteri Hizmetlerinin temel görevi, müþteri ve Yetkili Servislerin satýþ 

sonrasý hizmetler kapsamýndaki süreçlerini etkin bir þekilde 

yönetmeye dayanýr. Müþteri hizmetlerinde kullanýlan karar destek 

sistemleri, süreç ölçümleri, stratejik planlama araçlarý ve diðer EM 

uygulamalarýnýn yaný sýra, insan faktörünün de etkisi analiz 

edilmektedir. Bildiri süresince servis aktif pazarlama sistemi, 

deðerlendirme ve hedef sistemi, servis ihtiyaç analizleri, müþteri 

memnuniyeti ölçüm sistemi ve etkileri, proje yönetimi, Satýþ Sonrasý 

Hizmetlerde CRM uygulamalarý örnek verilecek ve bu uygulamalarýn 

çýktýlarýna göre alýnan stratejik kararlara deðinilecektir. 

254

P5-07 

YAEM 2010 


Envanter Sistemleri 4: Planlama Problemleri 

1 Temmuz 2010 / 15:30 - 16:45 


Oturum Düzenleyicisi: Z. Pelin Bayýndýr 

Oturum Baþkaný: Z. Pelin Bayýndýr 

Ýki-Seviyeli Bir Üretim Sisteminde Envanter Yönetimi ve Ürün 

Ýkamesi 

Nurþen Töre, Seçil Savaþaneril, Yasemin Serin 


Bu çalýþmada bir üreticinin kaynak havuzlama, üretim çizelgeleme ve 

müþteri kabul kararý verme problemi ele alýnmaktadýr. Kaynak 

havuzlama iki þekilde yapýlabilmektedir: 1) ürünler için ortak bir yarý- 

mamül tutularak ve 2) son ürün seviyesinde ürünler arasýnda ikame 

yapýlarak. Eniyi politikanýn stoklama, çizelgeleme, ikame ve müþteri 

kabul kararlarý için monotonluk gösterdiði gözlemlenmiþ ve tek- 

seviyeli bir sistem için bu kararlarýn monotonluðu analitik olarak 

gösterilmiþtir. Sayýsal analizlerle yarý-mamül stoðunun ve son ürün 

ikamesinin getirileri ölçülmüþtür. Kaynak havuzlamanýn sadece üretim 

seviyesinde ya da sadece son ürün seviyesinde yapýldýðý iki sistem 

karþýlaþtýrýlmýþ, farklý havuzlama yaklaþýmlarýnýn hangi durumlar 

altýnda tercih edilebileceði ortaya konmuþtur. 

Acil Tedarik Ýmkânlý Yedek Parça Envanter Kontrol Modeli 

1 1 2 

Erhun Özkan , Yasemin Serin , Geert Jan Van Houtum 

1 Orta Doðu Teknik Üniversitesi, Ankara 

2 Eindhoven Teknoloji Üniversitesi 

Bu çalýþmada, acil tedarik imkânlý yedek parçalarýn stok noktalarýndaki 

kontrolü için yeni bir çözüm metodu geliþtirilmiþtir. Analiz edilen 

sistemde merkezi bir depo ve burasý tarafýndan beslenen yerel stok 

noktalarý bulunmaktadýr. Her yerel stok noktasýnda talepler için bir 

bekleme süresi kýsýtý vardýr. Bir yerel stok noktasý karþýlaþtýðý bir talebi 

önce kendi stoðundan, stokta parça yoksa sabit bir tedarik süresinde 

merkezi depodan, depoda da parça yoksa daha uzun bir tedarik suresi 

255

YAEM 2010 


sonunda fabrikadan karþýlar. Yerel ve merkezi depolarda, verilen “base 

stock” seviyelerinin performansýný bulmaya yönelik hýzlý çalýþan bir 

sezgisel yöntem önerilip benzerleri ile karþýlaþtýrýlmýþ ve ortalamada 

önerilen metodun gerçeðe daha yakýn sonuçlar verdiði görülmüþtür. 

Stoða-Üretim Sistemlerinin Sürekli Zamanda Kontrolü 

Önder Bulut, Mehmet Murat Fadýloðlu 


Envanter kontrolü üzerine yapýlan çalýþmalar iki ana kolda 

toplanabilinir: kapasite kýsýtý olmayan tedarik kanalýný ele alan tipik 

envanter modelleri ve kýsýtlý üretim kapasitesine sahip stoða-üretim 

sistemlerini ele alan modeller. Bu çalýþmada, üretim kanalý sayýsý 

herhangi bir deðeri alabilecek þekilde serbest býrakýlarak, kapasite 

kýsýtý olan ve olmayan sistemler tek bir modelle incelenmektedir. 

Çalýþmada özel olarak, paralel üretim kanallarý ve birden çok müþteri 

sýnýfýna sahip, yok satmalý stoða-üretim sistemleri için üretim ve stok 

tayýnlama kontrol problemleri ele alýnmaktadýr. Baðýmsýz Poisson talep 

süreçleri ile Üssel daðýlýmlý üretim zamanlarý varsayýlmýþtýr. Karar 

anlarýnda kontröller, stok paylaþtýrma kararý ile birlikte aktif olan 

üretim kanal sayýsýný arttýrýp arttýrýlmayacaðýný belirler. Daha önce 

verilen üretim sipariþleri iptal edilemez. Sistem, M/M/s stoða-üretim 

kuyruk modeli olarak incelenmiþ, en iyi üretim politikasýnýn duruma- 

baðlý temel-düzey politikasý ve en iyi tayýnlama politikasýnýn duruma- 

baðlý eþik tipi politika olduðu gösterilmiþtir. Sipariþ iptaline izin 

verildiðinde, en iyi üretim politikasýnýn ya hep-ya hiç tarzý bir 

politikaya dönüþtüðü ispatlanmýþtýr. En iyi politikanýn teknik yazýnda 

ele alýnan temel-düzey politikasý ile kýyaslandýðýnda saðladýðý kazanç 

nicelenmiþtir. Sistemin, temel-düzey ve ya hep-ya hiç politikalarý 

altýnda duraðan analizi de yapýlmýþtýr. 

256

YAEM 2010 


We assume that the seller is not willing to invest in the quality 

assessment of its inventory and simply charges the same price for the 

inventory. With this in mind, we explore an environment where 

customers choose the best available items first from an identically 

priced inventory. In this environment, by observing sales whic h are 

shaped by customers' quality assessment, the seller is able to infer 

quality information on its remaining inventory. Formulating and 

analyzing a two-stage inventory pricing problem, we assess the 

benefits of dynamic pricing in this setting. 

A Robust Optimization Approach to Network Airline Revenue 

Management 

1 1 2 

Þ. Ýlker Birbil , Hans Frenk , Joaquim A.s. Gromicho , Shuzhong 

3 

Zhang 

1 Faculty of Engineering and Natural Sciences, Sabancý University, 

Istanbul 

2 Vrije Universiteit, Amsterdam, The Netherlands 

3 Department of Systems Engineering and Engineering Management, 

The Chinese University of Hong Kong, Shatin, Hong Kong 

In this paper, we are interested in the mathematical programming 

models that yield the optimal allocation of the seat capacities 

available at the single flight legs among the different route-fare class 

customers under deterministic and stochastic demand. Our 

mathematical models, both robust and nonrobust, are based on 

route-based reformulations of the considered problems. The route- 

based approach allows us to separate the decision of allocating the 

leg capacities to the routes from the decision of reserving seats to 

different fare classes within each route. That is, whenever the 

capacity of a certain route is fixed, then the optimal distribution of 

this capacity among the fare classes boils down to solving a single-leg 

problem. Moreover, again by using the route-based approach, we can 

also easily come up with the robust versions of the mathematical 

programming models. To obtain the optimal robust or nonrobust 

allocation of capacity among different fare classes on a single route, 

we use our previous results on single-leg problems. 

257

P5-08 

YAEM 2010 


Gelir Yönetimi 2: Revenue Management & Pricing (I) 

1 Temmuz 2010 / 15:30 - 16:45 


Oturum Düzenleyicisi: Þ. Ýlker Birbil 

Oturum Baþkaný: Þ. Ýlker Birbil 

Single-Leg Airline Revenue Management with Overbooking and 

Cancellations 

Nurþen Aydýn, Þ. Ýlker Birbil, J.B.G. Frenk, Nilay Noyan 

Industrial Engineering, Sabanci University, Istanbul 

Airline revenue management is about identifying the maximum 

revenue seat allocation policies. Since a major loss in revenue results 

from cancellations and no-shows, over the years overbooking has 

received a significant attention in the literature. In this study, we 

propose new models for static and dynamic single-leg overbooking 

problems. In the static case, we introduce computationally tractable 

models that give upper and lower bounds for the optimal expected 

revenue. In the dynamic case, we propose a new dynamic 

programming model, which is based on two streams of arrivals. The 

first stream corresponds to the booking requests and the second 

stream represents the cancellations. We also conduct simulation 

experiments to illustrate the proposed models and the solution 

methods. 

Pricing of Products with Non-Uniform Quality 

Fikri Karaesmen, Yalçýn Akçay, Seray Aydýn 

Koç University, Ýstanbul 

In contrast to most operations papers, this research focuses on 

inventories of items whose quality levels are heterogeneous. The 

pricing and inventory management of such items is challenging due to 

this differentiation. All else being equal, customers have preferences 

for higher quality items, while lower quality items tend to stay unsold 

longer. 

258

P5-09 

YAEM 2010 


Özel Oturum: EFQM Mükemmellik Modeli 2010 

1 Temmuz 2010 Perþembe / 15:30 - 16:45 


Konuþmacý: Fahri Özok – KalDer Ödül Sekreteri 

EFQM Mükemmellik Modeli, sektör, büyüklük ve olgunluk düzeyinden 

baðýmsýz olarak üniversite, kamu, özel sektör, sivil toplum kuruluþu 

gibi her çeþit kuruluþ tarafýndan bütünsel bir bakýþ açýsý kazanýlmasý 

amacýyla kullanýlan; kuruluþun gereksinimlerine ve iþlevine baðlý 

olarak sürdürülebilir kurumsal mükemmellik doðrultusunda bir üst 

çerçeve oluþturan yönetim aracýdýr. Kuruluþun ne yaptýðý ve hangi 

sonuçlarý elde ettiðine iliþkin neden-sonuç iliþkilerini anlamasýný 

saðlayan dokuz kriterden oluþan çerçevedir. 

KalDer kuruluþunun yirmi yýlýnda da, sürdürülebilir baþarýnýn takdir 

edilmesini, tanýtýlmasýný ve ayný zamanda sürdürülebilir baþarýya 

ulaþmak isteyen kuruluþlara destek verilmesini, rehberlik edilmesini 

amaçlamaktadýr. Güncellenen EFQM 2010 modeli, ödül sürecinde 2011 

yýlýnda uygulanmaya alýnacaktýr. 

Geçmiþ yýllardaki baþarýlarla beraber özellikle kamu sektöründe son 

yýllarda Ulusal Kalite Ödülü Kamu Kategorisinde ve Mükemmellik 

Aþamalarý süreçlerinde elde edilen baþarýlarý tekrar vurgulamak isteriz. 

Ayten Çaðýran Ana Okulu, Ulusal Kalite Büyük Ödülü-Eðitim Kategorisi 

(2009); Bursa Tophane Endüstri Meslek Lisesi, Ulusal Kalite Baþarý 

Ödülü-Eðitim Kategorisi (2009); Sakarya Üniversitesi, Ulusal Kalite 

Büyük Ödülü-Eðitim Kategorisi (2010); T.C. Saðlýk Bakanlýðý Eskiþehir 

Doðum ve Çocuk Hastalýklarý Hastanesi, Ulusal Kalite Büyük Ödülü 

Saðlýk Kategorisi (2006), Mükemmellikte Süreklilik Ödülü (2009); Özel 

Kadiköy Þifa Hastanesi, Ulusal Kalite Büyük Ödülü-Saðlýk Kategorisi 

(2009). 

259

P5-11 

YAEM 2010 


Diðer Konular: Districting, Classification and Clustering 

1 Temmuz 2010 / 15:30 - 16:45 


Oturum Baþkaný: Erhan Erkut 

Designing New Electoral Districts for the City of Edmonton 

1 2 3 4 

Burçin Bozkaya , Erhan Erkut , Dan Haight , Gilbert Laporte 

1 Sabanci University, Istanbul 

2 Özyeðin University, Istanbul 

3 University of Alberta 

4 HEC Montreal 

Every few years, the City of Edmonton, Canada, must review and 

possibly change its electoral district boundaries. The most recent 

review process was completed in 2009 and resulted in a modification 

of the district plan from a six-ward system with two council members 

in each to a single-member 12-ward system. This redistricting plan 

was designed by the authors of this paper. This paper describes the 

algorithm applied to solve the problem and the decision support 

system that was employed. The algorithm is based on a multi-criteria 

mathematical model which is solved by tabu search heuristic 

embedded within a GIS-based decision support system. The resulting 

district plan meets various criteria of districting such as population 

balance, contiguity, compactness, respect of natural boundaries, 

growth areas, and integrity of communities of interest. This plan was 

formally approved as a city bylaw and will be in effect in the upcoming 

municipal elections in 2010. 

Identification of Clusters: A Graph Theoretical Approach 

Melih Bulu 

Ýstanbul Þehir University 

Clusters can be characterized as geographic concentration of strongly 

interdependent firms, knowledge producing agents, bridging 

institutions and customers concentrated in a particular field; linked to 

each other in a value adding production chain. 

260

YAEM 2010 


Clusters, today, became one of the popular approaches of the regional 

development. EU initiated specific support programs for cluster 

development projects; besides many countries use cluster related 

development programs in order to support their industrial and service 

sectors. 

Identification of clusters is one of the important problems that cluster 

developers face. Membership, linkages and boundary problems are 

some areas that need to be worked on about clusters. Since there is 

not analytically developed and usable model for cluster identification, 

cluster developers use their case-specific models generally. Therefore, 

a quantitative cluster identification model will be very useful for the 

common use of cluster developers. If such a model can be developed, 

comparisons of clusters will be possible as well. 

The main aim of this study is to develop a quantitative model to 

identify clusters. While doing this, the research builds on its approach 

on Porter's value system model, uses tools of graph theory and social 

network theory. 

Relaxing Support Vectors for Classification 

1 2 3 

Onur Þeref , W. Art Chaovalitwongse , J. Paul Brooks 

1 Virginia Tech, Blacksburg, VA, USA 

2 Rutgers University, Piscataway, NJ, USA 

3 Virginia Commonwealth University, Richmond, VA, USA 

Support Vector Machine (SVM) classifiers have been developed 

substantially within the last decade and used extensively in a wide 

range of application areas. SVM classifiers are based on a convex 

quadratic optimization model with linear constraints, whose dual 

formulation allows nonlinear mapping through kernel functions for 

nonlinear classification. In this talk we introduce a modification of the 

SVM formulation in order to relax the support vectors that influence 

the classification boundary. The relaxed SVM formulation provides 

better classification results and faster implementations. We develop 

the dual relaxed SVM formulation for nonlinear classification and show 

how the dual formulation can be used in a minimal sequential 

optimization framework. We present error bounds for the relaxed SVM 

formulation regarding stability and show that the relaxed classifier is 

universally consistent. 

261

YAEM 2010 


We also introduce a simple and efficient heuristic that uses the 

relaxed SVM formulation to solve multiple instance classification 

problems. We report comparative results in terms of solution speed 

and classification accuracy on public benchmark datasets for standard 

classification and multiple instance classification. 

262

C1-01 

YAEM 2010 

Kurumsal Kaynak Planlamasý 

2 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Ümit Dikmen 


Organizasyon Kültürünün Kurumsal Kaynak Planlamasý 

Uygulamasýna Etkisi 

1 2 

Gülin Ýdil Sönmeztürk , Sýtký Gözlü 

1 Bahçeþehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ýstanbul 

2 Ýstanbul Teknik Üniversitesi Ýþletme Fakültesi, Ýþletme Mühendisliði 

Bölümü Üretim Yönetimi ve Pazarlama Ana Bilim Dalý, Ýstanbul 

ERP uygulamasýnda baþarýlý olan firmalar, bölümler arasýnda 

entegrasyon saðlayabilmekte, firmada kullanýlan teknolojileri bir çatý 

altýnda birleþtirip standartlaþmayý saðlayabilmekte, verileri karar 

verme sürecinde kullanabilmekte, dokümantasyonu ve raporlamayý 

düzenli yapabilmekte, planlama ve karar alma süreçlerini daha kýsa 

sürede yapabilmektedirler. Bu çalýþmada organizasyon kültürünün ERP 

uygulamasýna etkisi incelenmiþtir. ERP uygulamasýný etkileyen 

organizasyon kültürünün boyutlarý ise öðrenme ve geliþtirme, ortak 

karar verme, güç paylaþýmý, yardým ve iþbirliði, uyuþmazlýk ve risklere 

karþý esneklik saðlamaktadýr. Bu çalýþmada organizasyon kültürü 

boyutlarýnýn ERP uygulamasýna etkilerini deðerlendirmek üzere bir 

model önerilmektedir. 

Kar Amacý Gütmeyen Kuruluþlarda Bir Erp Sistemi Uygulamasý: 

Türk Kýzýlay Derneði Örneði 

Emin Gündoðar, Ayþegül Aydýn, Hesna Selva Sünter, Sena Arýcý 

Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði Ana 


Son yýllarda daha çok imalat sektöründe kullanýmýna alýþýk olduðumuz 

ERP sistemlerinin, servis sektöründe de geniþ kullaným alanlarý 

bulunmaktadýr. Bunun sebepleri arasýnda ERP sistemlerinin iletiþim, 

takip ve yönetimi kolaylaþtýrmasý sayýlabilir. 

263

YAEM 2010 


Servis sektörü için de özel bir konuma sahip olan kar amacý gütmeyen 

kuruluþlarda ise standart yapý dýþýnda özel bazý ihtiyaçlar doðmaktadýr. 

Bu çalýþmada, ERP sistemlerinin servis sektöründe, özellikle kar amacý 

gütmeyen kuruluþlarda uygulanmasý incelenmiþtir. Seçilen kuruluþ Tük 

Kýzýlay Derneði'dir. Çalýþmada öncelikle, Kýzýlay Derneði faaliyetleri ve 

süreçleri analiz edilmiþtir. Projenin baþlangýcýndan bu yana kadar 

geçen aþamalar anlatýlmýþtýr. Standart ERP modüllerinin yaný sýra, 

özellikle Kýzýlay'ý ilgilendiren Afet Müdahale ve Yardýmlar Yönetimi, Kan 

Hizmetleri Bölümü, Gönüllü Yönetimi, Baðýþ Yönetimi gibi modüllerin 

yapýsý, iþleyiþi ve diðer modüllerle entegrasyonu anlatýlmýþtýr. 

Çalýþmanýn sonunda ideal çözüme ulaþmak için önerilerde 

bulunulmuþtur. 

Türk Ýnþaat Sektöründe Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) 

Sistemlerinin Kullanýmý ve Karþýlaþýlan Zorluklar 

1 2 

Ümit Dikmen , Burç Yýldýz 

1 Ýstanbul Kültür Üniversitesi, Mühendislik Mimarlýk Fakültesi, Ýnþaat 

Mühendisliði Bölümü 

2 M&N Mimarlýk, Ýstanbul 

Rekabet platformlarýnýn global ölçeklere ulaþmasý sebebiyle daha etkin 

bir yönetim sistemine sahip olmanýn deðeri son yýllarda iyice 

anlaþýlmaya baþlanmýþtýr. Bu baðlamda Türkiye ekonomisinin önde 

gelen sektörlerinden olan inþaat sektöründe faaliyet gösteren firmalar, 

üstlendikleri projeleri daha etkin sistemlerle yönetme gereklerini 

karþýlayabilmek amacýyla Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) 

sistemlerine olan ilgi ve ihtiyaçlarý her geçen gün artmakta ve 

beraberinde bu alandaki yatýrýmlarýda artmaktadýr. Ne var ki, çok 

çeþitli nedenlerle, sonuçta ortaya çýkan tabloya bakýldýðýnda yapýlan bu 

yatýrýmlarýn azýmsanmayacak bölümünün baþarýsýzlýkla sonuçlandýðý 

görülmektedir. Öyle ki, bazý köklü ve büyük ciroya sahip inþaat 

firmalarýnýn iki, hatta üç ayrý sisteme yatýrým yaptýðý fakat hiç bir 

sistemi bünyelerinin kabul etmediði örnekler bulunmaktadýr. Bu 

çalýþmada yarým kalan veya bitirilemeyen uyarlama ve kullanýma geçiþ 

süreçlerinin sebeplerinden bazýlarý masaya yatýrýlarak, sonuçlarýn ve 

alýnmasý gerekli olan önlemlerin tespit edilmesi amaçlanmýþtýr. 

264

YAEM 2010 


Gözden kaçýrýlan konularýn büyük bölümü inþaat firmalarýnýn 

karakteristik özelliklerinden kaynaklanýrken, bazen yanlýþ tercihlerin 

yapýlmasý veya kullaným hatalarý gibi sebepler de uyarlama ve 

kullanýma geçiþ projelerinin baþarýsýný etkileyebilmektedir. ERP 

sistemlerinin sayýsýnýn artan bir ivmeyle yükseldiði bu günlerde 

firmalarýn seçimlerini ve aksiyonlarýný doðru bir þekilde yapabilmeleri 

için bir kaynak oluþturulmasý amaçlanan bu çalýþmada karþýlaþýlan 

risklerin bazýlarý, sebepleri sonuçlarý ve olasý çözüm önerileriyle birlikte 

incelenmiþtir. 

265

C1-02 

YAEM 2010 


Sistem Dinamiði 1: Sektörel Uygulamalar 

2 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Seyhun Altunbay 

Sistem Dinamiði Yaklaþýmý ile Türkiye'de Hayvancýlýk 

Sektörünün Geleceði 

Ayhan Köksel, Bahadýr Doðan, Seyhun Altunbay 

Iþýk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, 

Ýstanbul 

Bilindiði gibi hayvancýlýk ülkemiz ekonomisinin en önemli 

sektörlerinden biridir. Özellikle Doðu Anadolu gibi bitkisel üretime 

elveriþli olmayan bölgelerde hayvancýlýk baþlýca geçim kaynaðýný 

oluþturmaktadýr. Hayvancýlýk sektörünün en önemli getirisi et ve 

süttür. Bu iki ürün her yaþtan insanýn saðlýklý bir þekilde biyolojik ve 

fizyolojik yaþamýný devam ettirmesi için gereken temel gýda 

maddeleridir. Fakat ülkemizde et ve süt tozu ithalatý yapýlmaya 

baþlanmasý ve üretime gerekli önemin verilmemiþ olmasý hayvancýlýk 

sektörünün nereye doðru gittiði sorusunu akla getirmiþtir. Et 

ithalatýnýn yaný sýra kaçak hayvan giriþlerinin de bir türlü 

önlenememesi hayvancýlýk sektörü ile beraber Türkiye ekonomisini de 

önemli derecede etkilemiþtir. Ayrýca canlý hayvan ithalatýnýn serbest 

býrakýlýp býrakýlmayacaðý günümüzde hala tartýþýlmakta ve bu durumun 

hayvancýlýða olabilecek etkileri uzun vadede düþünülmemektedir. Bu 

çalýþma ile Türkiye ekonomisinde önemli bir yere sahip olan 

hayvancýlýk sektörü ele alýnýp büyükbaþ hayvancýlýðýn durumu 

incelenecek, bu sektörü gelecekte bekleyen tehlikeler belirlenip sistem 

dinamiði yaklaþýmý ile bu soruna bir çözüm önerilecektir. 

Petrol Kullanýmýnýn Küresel Isýnmaya Etkisi Ve Yenilenebilir 

Enerji Yatýrýmlarý – Bir Sistem Dinamiði Modeli 

Cihan Kars, Seyhun Altunbay 

Iþýk Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

266

YAEM 2010 


Dünyamýzda bulunan fosil yakýtlar doðanýn insalýða sunduðu, ulaþýmý 

en kolay olan enerji kaynaðýdýr. Ancak kaynaklarýn programsýz ve 

geleceðimiz düþünülmeden kontrolsüzce tüketimi artýk yaþamýn 

devamýný tehdit eder ve küresel ýsýnmayý gün geçtikçe daha fazla 

etkiler duruma gelmiþtir. Fosil yakýtlardan en yaygýn kulanýlan petrolün 

hýzlý bir þekilde tüketilmesinin atmosferdeki karbon miktarý artýþýný ve 

karbon miktarýnýn artmasýnýn yeryüzündeki sýcaklýðý artýracaðý bir çok 

makalede gösterilmektedir. Bu çalýþma kapsamýnda, Sistem Dinamiði 

kullanýlarak hazýrlanan modelde, petrol ve diðer fosil yakýtlarýn 

kullanýlmasýyla beraber önümüzdeki yýllar içerisinde atmosferdeki 

karbon miktarýna baðlý olarak yeryüzündeki sýcaklýk artýþýndan insanlýk 

hayatýnýn olumsuz þekilde etkilenmesi, nüfus artýþ miktarýný düþürmesi 

ve insanlýðýn yenilenebilir enerji kaynaklarýna dönmesinin zaruri 

olduðu gösterilmeye çalýþýlmýþtýr. Hazýrlanan model göstermektedir ki 

bir an önce yenilenebilir enerji kaynaklarýna geçilmesi, hem maddi 

kaybýn azaltýlmasý hem de hayatýn devamý açýsýndan çok önemlidir. 

267

C1-03 

YAEM 2010 


Toplam Kalite Yönetimi 1: Uygulamalar 

2 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Nihal Erginel 

Bossa T.A.Þ. 6 Sigma Yönetim Sistemi: Tekstil Endüstrisine 

Yönelik Bir Uygulama 

Ýzzettin Hakan Karaçizmeli, Önder Üner 

BOSSA T.A.Þ., Adana 

Küresel krizin derin etkilerinin yaþandýðý bugünlerde þirketlerin 

odaklandýklarý nokta, azalan talepler doðrultusunda verimliliklerini 

koruyabilmek ve yeni talep yaratabilip bu trendi en iyi þekilde 

sürdürebilmektir. Özellikle Tekstil Endüstrisi, geliþmiþ ülkelerde 

%30'lara varan daralma neticesinde, bu baþarýyý yakalayabilmek için 

kendisine bir çýkýþ noktasý aramaktadýr. 80'li yýllarda ortaya çýkan, en 

önemli yönetim fikirlerini ve iyi uygulamalarý temel alan 6 Sigma 

yöntemi, kriz ortamýnda, eyleme yönelik doðasý ile uzun vadeli çözüm 

üretilebilecek çýkýþ noktasý olarak bir kez daha karþýmýza çýkmaktadýr. 

Bu amaç doðrultusunda, Bossa, 2006 yýlýnda baþladýðý yolculuðu 

günümüz koþullarýnda fýrsata dönüþtürebilmek amacýyla, bir 6 Sigma 

yönetim sistemi oluþturmuþtur. Bu çalýþmada, Tekstil sektörüne 

yönelik oluþturulan bu yönetim sistemi detaylandýrýlacaktýr. Sistem, 

eðitilecek insan kaynaðýný belirleme, eðitimleri organize etme ve 

yönetme adýmlarýný kapsayan insan kaynaklarý yönetimi ve eðitim 

modülü, kritik kalite parametrelerini kullanarak proje belirleme ve 

arþivleme adýmý ile proje havuzu yönetimi modülü, yürüyen projeleri 

takip etme ve projelere teknik destek verme adýmlarýný içeren proje 

yönetimi modülü ile, baþarýlý proje liderleri ve ekip üyelerinin 

ödüllendirme mekanizmasýný içeren ödüllendirme modülünü, 

kapsamaktadýr. BOSSA T.A.Þ.'de, bu yöntem sayesinde tamamlanan 

proje sayýsý yýllýk bazda iki katýna çýkmýþtýr. Bu çalýþma, Tekstil 

Endüstrisinde yer alan diðer þirketlere de verimlilik ve müþteri 

odaklýlýk noktasýnda yaptýklarý çalýþmalarda ýþýk tutacaktýr. 

268

YAEM 2010 


Bir Otomotiv Firmasý Vites Kutusu Departmanýnda Ýstatistiksel 

Kalite Kontrol Çalýþmalarý 

Ali Yurdun Orbak, Türker Özalp, Merve Saygýsever, Dilek Yýlmaz, 

Mehmet Kozpýnar 


Uluslararasý rekabet ortamýnda kalite gün geçtikçe artan bir öneme 

sahiptir. Üreticiler, ürettikleri mal ya da hizmeti müþterilerin 

gereksinimlerini karþýlayacak þekilde üretmeye çalýþmanýn yaný sýra 

iþletme kaynaklarýnýn da en iyi düzeyde kullanýlmasýný istemektedirler. 

Bu durum iþletmelerin istatistiksel kalite kontrol çalýþmalarýna ihtiyaç 

duymasýna neden olmaktadýr. Ýstatistiksel kalite kontrol, bir ürünün en 

ekonomik ve gereksinimleri karþýlayacak þekilde üretilmesini saðlamak 

amacýyla veri toplamak, analizini yapmak, yorumlamak ve çözüm 

yollarý önermek üzere istatistik prensip ve tekniklerinin, üretimin tüm 

aþamalarýnda kullanýlmasýdýr. Bu bildiri bir otomotiv ana sanayi firmasý 

vites kutusu departmanýnda, diþli imalatýnda süre gelmekte olan iç çap 

kurtarmama problemi için istatistiksel kalite kontrol ve ilgili deneysel 

tasarým çalýþmalarýný içermektedir. Ýç çapýn istenilen toleranslardan 

daha büyük olmasý durumunda honlama iþlemi sonucunda iç çap 

kurtarmama durumu oluþmakta ve üretilen parça genellikle ýskartaya 

çýkarýlmaktadýr. Problem ancak son operasyon olan honlama 

operasyonunda operatörün yüzde yüz göz kontrolü sonucunda 

anlaþýlmaktadýr. Bu da parçalarýn ýskartaya çýkarýlmasýný 

gerektirmektedir. Belirlenen problemin çözümü için istatistiksel veri 

analizlerinin yaný sýra, deneysel tasarým yönteminden yararlanýlmýþtýr. 

Deneysel tasarýmda model kurulurken öncelikle ilgili faktörler ve 

seviyeleri belirlenmiþ, daha sonra problem tam faktöriyel tasarým ile 

analiz edilerek sonuçlar tartýþýlmýþtýr. 

Okul Sýrasý Tasarýmýnda Kansei Kelimelerinin Analizi 

Nihal Erginel, Özlem Çam 

Anadolu Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Eskiþehir 

Kansei mühendisliði, müþteri odaklý bir yaklaþým olup, kiþinin bir 

ürünle ilgili olarak hissettiklerinin ve aklýndaki imajýn ürünün tasarým 

aþamasýna yansýmasýný saðlayan bir metodoloji olarak 

tanýmlanabilmektedir. 

269

YAEM 2010 


Yapýlan çalýþmada, Anadolu Üniversitesi Mühendislik Mimarlýk Fakültesi 

öðrencileri için en uygun okul sýrasý tasarýmýnda Kansei kelimeleri ile 

ürün seçim kriterleri arasýndaki iliþki Sýralý Lojistik Regresyon yardýmý 

ile incelenmiþtir. Bu çalýþmada, üründen müþterilerin tek bir beklenti 

yerine birden fazla da beklentisi olabileceði düþüncesi ile çoklu seçim 

kriterleri kullanýlmýþtýr. En uygun okul sýrasýnýn genel beðenisi yanýnda, 

saðlýklýlýk, dayanýklýlýk, kullanýþlýlýk ve ergonomiklik de seçim kriterleri 

olarak ele alýnmýþtýr. 

Öðrencilerin okul sýrasýndan beklentileri göz önünde bulundurularak 

16 farklý okul sýrasý tasarýmý hazýrlanmýþtýr. Bu tasarýmlar, çizim paket 

programlarý yardýmý ile üç boyutlu olarak görselleþtirilmiþtir. 

Öðrencilerden bu görsel tasarýmlarý kullanarak Kansei kelimeleri ile 

ürün seçim kriterleri arasýndaki iliþkiyi, 7'li Likert ölçeðinin kullanýldýðý 

bir anket yardýmý ile deðerlendirmeleri istenmiþtir. Bu deðerlendirme 

Sýralý Lojistik Regresyon yöntemi ile analiz edilmiþtir. Ayrýca, görsel 

tasarýmlarýn özelliklerinin etki dereceleri ve bu özelliklerin düzeylerinin 

fayda katsayýlarýnýn bulunmasýnda da Konjoint Analiz yönteminden 

faydalanýlmýþtýr. 

270

C1-04 

YAEM 2010 

Lojistik Yönetimi 4 

2 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Burcu Aracýoðlu 


Rampa Çizelgelemesi için Model-Bazlý Yaklaþýmlar 

1 1 2 3 

Mahmut Yarman , Gürdal Ertek , Ayþe Cilacý Tombuþ , Önder Tombuþ 


2 Maltepe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


3 Hitit Bilgisayar Hizmetleri, Sistem Çözümleri Departmaný, Ýstanbul 

Çalýþmamýz büyük çapta üretim yapan bir çamaþýr makinesi 

fabrikasýnýn üretim deposunu konu almakta olup planlama 

problemimiz yan sanayiden depoya mal sevkiyatý gerçekleþtiren 

kamyonlarýn çizelgelenmesidir. Depoya çok sayýda yan sanayi 

tesisinden farklý araç tipleriyle malzeme sevkiyatý gerçekleþmektedir. 

Depoda çok sayýda alt depo ve boþ kasa stok alaný bulunmakta olup 

rampalarýn verimli kullanýmý tüm üretim sistemine girdi saðlamasý 

sebebiyle kritik önem taþýmaktadýr. Ýncelenen sistemde bulunan üç 

farklý alt-deponun malzeme indirme ve boþ kasa yükleme rampalarý 

dikkate alýnmýþ, her bir hammadde ve parça için periyodik kullanýmlar 

ve muhtemel tedarikçiler göz önüne alýnarak haftalýk ve günlük 

çizelgeler oluþturulmasý hedeflenmiþtir. Forkliftlerin ve rampalarýn 

özellikleri, kasa boþaltma ve boþ kasa yükleme zamanlarý, fiziksel ve 

operasyonel kýsýtlar geliþtirilen modelde dikkate alýnmaktadýr. 

Çizelgeleme sonucu planlayýcýlara her bir deponun her bir rampasýnda 

hangi firmanýn hangi ürünleri taþýyan hangi tip aracýnýn hangi zaman 

aralýðýnda iþlem göreceðini listelenmelidir. Sistemin çizelgelenmesiyle 

forklift performansýnýn analizi, depo doluluk oranlarýnýn kontrol 

edilebilmesi ve rampalarýn verimli kullanýlmasýnýn saðlanmasý 

hedeflenmektedir. 

271

YAEM 2010 


Genetik Algoritmalarla Gezgin Satýcý Probleminin Çözümü Ýçin 

Ýkili Kodlama Kullanan Yeni Bir Yaklaþým 

1 2 

Mehmet Ali Aytekin , Tahir Emre Kalaycý 

1 Yapýkredi Bankasý Bilgi Ýþlem 

2 Ege Üniversitesi, Ýzmir 

Yapýlan bu çalýþmada Gezgin Satýcý Problemi'ni (GSP) genetik 

algoritmalarla (GA) çözmede yeni bir ikili temsil yöntemi 

geliþtirilmiþtir. Kombinatöryel eniyileme ve global sezgisel arama 

algoritmalarý alanýnda yoðun bir þekilde araþtýrýlan GSP, genetik 

algoritmalarý ve diðer yöntemleri karþýlaþtýrmaya ve deðerlendirmeye 

yardýmcý olmaktadýr. Genetik algoritmalar GSP alanýnda kullanýlan 

önemli sezgisel yöntemlerden biridir. Genetik algoritmalarda ayýrt edici 

ve problemlere göre farklýlýk gösteren önemli bir ölçüt seçilen temsil 

yöntemidir. Bu bildiride geliþtirdiðimiz yeni temsil yöntemi anlatýlarak 

diðer temsil yöntemleriyle karþýlaþtýrýlýp deneysel sonuçlar elde 

edilmiþtir. Geliþtirilen yöntemin en önemli özelliði ikili kodlanmýþ gen 

kullanmasýdýr. Bu yeni yaklaþým, var olan ikili kodlama yaklaþýmlarýn 

bazý olumsuzluklarýný aþmaktadýr. 

Daðýtým Rotalarýnýn Belirlenmesinde Bir Model Önerisi 

1 1 1 2 

Ural Gökay Çiçekli , Fatma Demircan , Burcu Aracýoðlu , Haluk Soyuer 

1 Ege Üniversitesi, Ýktisadi ve Ýdari Bilimler Fakültesi, Sayýsal Yöntemler 

Anabilim Dalý, Ýzmir 

2 Ege Üniversitesi, Ýktisadi ve Ýdari Bilimler Fakültesi, Üretim Yönetimi 

ve Pazarlama Anabilim Dalý, Ýzmir 

Küresel pazar koþullarý, yoðun rekabet ortamý ve müþterilerin artan 

beklentileri iþletmeleri daðýtým sistemlerine daha fazla önemi vermeye 

zorlamaktadýr. Deðiþen koþullar altýnda iþletmelerin sahip olduklarý 

daðýtým sistemleri daha karmaþýk hale gelmektedir. Bu karmaþýklýk, 

daðýtým sistemlerinin maliyetlerinin iþletmenin toplam maliyetlerindeki 

payýný ve sahip olduðu önemi de arttýrmaktadýr. Etkin olmayan daðýtým 

rotalarý da iþletmeler açýsýndan yine ekstra bir maliyet yaratmaktadýr. 

Çalýþmada, literatürde NP-hard düzeyinde karmaþýklýða sahip olarak 

gösterilen ve çözümlenmesi zor olan araç rotalama problemi 

incelenmeye çalýþýlacaktýr. 

272

YAEM 2010 


Uygulama kýsmýnda, Türkiye'de gýda ve içecek sektörünün liderleri 

arasýnda yer alan bir iþletme tarafýndan belirlenen 12 müþterilik bir 

daðýtým bölgesi ele alýnacaktýr. Ýþletmenin daðýtým bölgesinde 

kullanýlabilecek olan farklý kapasite ve taþýma özelliðine sahip 4 aracý 

bulunmaktadýr. Müþterilerden gelen günlük talebi karþýlayacak araç/ 

araçlar seçilmeðe ve seçilen her araç için müþteri talepleriyle 

belirlenen araç aðýrlýðý yakýt iliþkisine göre her gün deðiþebilen bir 

rotalama oluþturulmaya çalýþýlacaktýr. 

Parametreler olarak müþteri talepleri, kilit müþteri öncelikleri, ürün 

kutularýnýn hacimleri ve aðýlýklarý, araç hacimleri, rota içinde 

deðiþkenlik gösteren aðýrlýk-yakýt iliþkisi, noktalar arasý mesafeler 

kullanýlacaktýr. Amaç fonksiyonu maliyetleri minimize etmek þeklinde 

oluþturulmuþtur. Sonuçta yoðun pazar koþullarýnda rekabet edecek 

iþletmeler açýsýndan daðýtým rotalarýnýn tespitine yönelik çeþitli 

kararlarda destek olabilecek, maliyet minimizasyonu temel amacýndan 

hareketle farklý parametrelerin göz önünde tutulduðu bir model ortaya 

konmasý amaçlanmaktadýr. 

273

C1-05 

YAEM 2010 


Çizelgeleme 3: Akýþ Tipi Sistemlerde Çizelgeleme Problemleri 

2 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Ufuk Kula 

Çok Modelli Otomotiv Montaj Hatlarýnda Çizelgelemiþ Baþarý 

Sýrasýnýn En Ýyilenmesi 

Ufuk Kula, Elif Elçin Günay 

Sakarya Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Sakarya 

Çok modelli otomotiv montaj hatlarýnda çizelgelenen üretim sýrasýnýn 

mümkün olduðunca korunmasý son derece önemlidir. Çizelgelenen 

sýranýn bozulmasý halinde istasyon iþlem süreleri uzayabilmekte ve 

çizelgelenmiþ sýra baþarým oraný düþebilmektedir. Çalýþmada, 

boyahanede rastgele oluþan hatalar sonucu deðiþen üretim sýrasýnýn 

montaj hattýna girmeden önce düzeltilmesi için, her bir model ve 

renkten boyahane ile montaj hattý arasýnda tutulmasý gereken ara 

stok miktarlarýný belirleyen bir doðrusal programlama modeli 

geliþtirilmiþtir. Ayrýca elde edilen sonuçlar, kurulan benzetim modelinin 

sonuçlarý ile kýyaslanarak, deterministik istasyon süreleri varsayýmýnýn 

gerekli ara stok miktarýný nasýl etkilediði incelenmiþtir. 

2-Makinalý Esnek Operasyonlu Montaj Hatlarýnda Çizelgeleme 

Hakan Gültekin 

Tobb Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi 

Bu çalýþmada 2 makinadan oluþan bir montaj hattý ele alýnmýþtýr. 

Üretilecek “n” deðiþik parçanýn her birisi üzerinde belirli sayýda iþlem 

yapýlmasý gerekmektedir. Klasik montaj hattý çizelgeleme 

problemlerinden farklý olarak, makinalarýn deðiþik iþlemleri 

gerçekleþtirebilecek þekilde esnek olduklarý varsayýlmaktadýr. Fakat 

bazý ekonomik ve teknolojik kýsýtlardan dolayý, belirli bazý operasyonlar 

makinalara önceden atanmýþtýr. Geri kalan operasyonlar ise 

makinalardan herhangi birisi tarafýndan yapýlabilen esnek 

operasyonlardýr. 

274

YAEM 2010 


Bu çalýþmada, esnek operasyonlarýn her parça için “ortak” olduðu 

varsayýlmaktadýr. Dolayýsýyla parçalar farklý bile olsalar, esnek 

operasyonlarýn iþlem zamanlarý her birisi için aynýdýr. Çözülmek 

istenen problem, üretim hýzýný enbüyükleyecek þekilde parça 

sýralamasýnýn ve operasyonlarýn makinalara atanmasýnýn bulunmasýdýr. 

Öncelikle ele alýnan problemin gerçek hayatta nerelerde ortaya 

çýktýðýndan bahsedilecektir. Daha sonra optimal çözümün bazý 

özellikleri belirlenecek ve bu özellikleri içerisinde barýndýran bir çözüm 

prosedüründen bahsedilecektir. 

Akýþ Tipi Sistemlerde, Çok Ürünlü, Deðiþken Alt Kafileli, Kafile 

Bölme ve Kaydýrma Problemlerine Tabu Arama Tabanlý Melez 

Bir Yaklaþým 

1 2 

Rahime SANCAR EDÝS , Arslan ÖRNEK 

1 

Erciyes Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Kayseri 

2 

Ýzmir Ekonomi Üniversitesi, Endüstri Sistemleri Mühendisliði Bölümü, 

Ýzmir 

Kafile bölme ve kaydýrma (KBK), üretimi hýzlandýrmak ve sistem 

performansýný iyileþtirmek için, üretim kafilesini daha küçük alt 

kafilelere bölme ve bu alt kafileleri makineler boyunca çizelgeleme 

yöntemidir. 

Bu çalýþmada, çok ürünlü deterministik akýþ tipi sistemlerde çizelge 

süresinin en azlanmasýný amaçlayan ve deðiþken alt kafile tipleri ve 

sürekli alt kafile büyüklüklerini bulmaya çalýþan bir KBK problemi ele 

alýnmýþtýr. Önerilen çözüm yönteminde, çok ürünlü KBK problemi; 

sýralama ve alt kafile bölme/kaydýrma alt problemlerine ayrýþtýrýlmýþtýr. 

Alt problemler farklý tekniklerle çözülmeye çalýþýlmýþtýr ve bu 

tekniklerin entegrasyonu ile melez bir çözüm yaklaþýmý geliþtirilmiþtir. 

Sýralama alt problemi için, tabu arama yöntemi ile alternatif sýralar 

türetilmiþtir. Genel akýþ tipi sistemlerde geliþtirilmiþ olan basit ve etkin 

bir sýralama algoritmasý olan NEH algoritmasý, KBK probleminin 

gereksinimleri doðrultusunda revize edilmiþ ve bu algoritmadan elde 

edilen sýra, tabu arama algoritmasý için baþlangýç sýrasý olarak 

kullanýlmýþtýr. Alt kafile bölme/kaydýrma problemi için ise, karýþýk tam 

sayýlý programlama tabanlý çözüm yaklaþýmlarý geliþtirilmiþtir. 

Önerilen melez çözüm yönteminin sonuçlarý, bütün problemin çözümü 

için geliþtirilen karýþýk tam sayýlý programlama modelinden elde edilen 

sonuçlarla karþýlaþtýrýlmýþ ve ayný çözüm süresi verildiðinde önerilen 

çözüm yönteminin daha iyi bir performans sergilediði gösterilmiþtir. 

275

C1-06 

YAEM 2010 

Ýþ Süreçleri Yönetimi 1 

2 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Pýnar Yýldýz Kumru 


Güvenlik ve Danýþmanlýk Firmasýnda Süreç Yönetimi ve Kritik 

Ýþ Süreçleri Üzerine Bir Uygulama 

1 2 

Azize Aydýn , Pýnar Yýldýz Kumru 

1 Esfor Güvenlik ve Danýþmanlýk A.Þ., Ýstanbul 

2 Kocaeli Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði, Kocaeli 

Güvenlik ve Danýþmanlýk firmalarý marka korumacýlýðý, sahtecilikle 

mücadele, kýymetli belge inceleme gibi konularda hizmet vermekte 

olan kurumsal kimlikli iþ yerleridir. Dünya ve ülkemizde yeni 

geliþmekte olan bir sektör olup önemi ve deðeri yeni anlaþýlmaktadýr. 

Avrupa'da daha çok firmalar kendi bünyelerinde, laboratuarlarýnda bu 

incelemeleri yapmaktadýrlar. Çok uluslu firmalar Türkiye pazarýndaki 

sahtecilik oranýný düþürmek için ülkenin kendi bünyesinde olan 

firmalarý tercih etmektedirler. Bu amaçla kurulmuþ olan firma, 2001 

yýlýndan ve laboratuar departmaný da 2008 yýlýndan beri faaliyet 

göstermektedir. 

Çalýþmada farklý sektörlerden gelen farklý numuneler farklý faaliyet 

adýmlarý ile inceleme gerçekleþtirilmekte ve müþteri gurubuna göre 

rapor tanzim edilerek marka korumacýlýðý, sahtecilikle mücadele ve 

kýymetli belge inceleme amacýyla müþteri grubuna geri dönülmekte ve 

hizmet verilmektedir. 

Çalýþmada iþ akýþ þemalarý çýkarýlmýþ, standart süreler belirlenmiþ, 

kritik iþ süreleri tespit edilmiþ ve optimizasyon tekniklerine yönelik 

parametreler belirlenerek yapay sinir aðlarý metodolojisiyle gelecek 

olan numunenin ne kadar iþlem süresinde incelenerek 

raporlanabileceði konusunda öngörü ve kestirim yapýlmaya 

çalýþýlmýþtýr. 

276

YAEM 2010 


BOSSA T.A.Þ.'de Ürün Yaþam Döngüsü Yönetim Sistemi 

Ýmplementasyonu 

Meryem Ünal 

Bossa 

Ürünler veya servisler de organizmalar gibi göre doðar, büyür ve ölür. 

Servis de ürün olarak kabul edilirse; ürünlerin yaþam süresi ürünün 

içinde bulunduðu endüstriye, makro-mikro ekonomik þartlara, 

tüketicilerin davranýþlarýna, ürünün yönetimine vb. birçok faktöre 

baðlýdýr. Bu faktörler kontrol edilebilen ve edilemeyenler olmak üzere 

ikiye ayrýldýðýnda kontrolü saðlanabilen en önemli faktör ürünün 

yönetimidir. Günümüzde yeniliklerin ortalama dokuz ayda 

kopyalanmasý, tüketicinin(müþterinin) daha kýsa süre içinde yaþam 

tarzýný ve tercihlerini deðiþtirmesi, fiyat baskýsý, maliyetlerin artmasý, 

öðrenmenin hýzý ürünlerin pazara tutunmasýný tehdit etmektedir. Bu 

noktada sürdürülebilirlik için ürün yönetiminin hayati bir süreç olduðu 

ortaya çýkmaktadýr. Ürün yaþam döngüsü yönetimi kavramý ürünün 

fikir aþamasýndan yok olma aþamasýna kadar her evresini yönetme 

prosesidir. Bu süreçte marka yönetimi, ürün veri yönetimi, portföy 

yönetimi gibi alt süreçler bulunmaktadýr. Bildiride Bossa'ya yönelik 

ürün yaþam döngüsü sistemi tasarýmý ve implementasyonundan 

bahsedilmektedir. Geliþtirilen sistemin ne þekilde tasarlandýðý, mevcut 

kurumsal sisteme entegrasyonu, organizasyonel yapýlanmasý, baþarý 

kriterleri ve deðerlendirme sistematiði baþlýklarý da bildirinin içeriðinde 

yer almaktadýr. 

Uluslararasý Taahhüt Sektöründe Süreç Yönetimi Uygulamalarý 

1 2 

Ömer Bisen , Ümit Dikmen 

1 Bisen Uluslararasý Müþavirlik ve Mühendislik Tic. Ltd. Þti. 

2 Ýstanbul Kültür Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Proje Yönetimi, 

Ýstanbul 

Ýnþaat taahhüt sektörünün yapýsý gereði firma bazýnda üstlenilen 

projelerin sayý ve büyüklüðünün hýzlý deðiþim gösterebilmesi gibi 

etkenlerle, firmalar kýsa zamanda çok geniþ kadrolar kurmak veya 

geniþ kadrolarý küçültmek zorunda kalmaktadýr. Ýnþaat sektöründe 

kalite yönetim sistemleriyle ön plana çýkan süreç yönetimi kavramý ile 

277

YAEM 2010 


iþ 

süreçlerini detaylandýrýp disipline etmek suretiyle ani deðiþimler 

karþýsýnda daha hýzlý hareket etmelerini saðlanmýþ olmaktadýr. Bu 

baðlamda, sektörde söz sahibi olan, Almanya, Japonya, ABD, Ýngiltere 

ve Avusturya gibi ülkelerde inþaat iþlerindeki iþ akýþýnýn 

standardizasyonu konusunda ciddi mesafeler alýnmýþtýr. Bu çalýþmanýn 

amacý farklý ülkelerce geliþtirilmiþ olan inþaat sektöründe iþ üretim 

süreçlerinin karþýlaþtýrýlmalý bir incelemesinin yapýlmasýdýr. 

278

YAEM 2010 


C1-07 

Tedarik Zinciri Yönetimi 4: Supply Chain Management 

2 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Yasemin Kahyaoðlu 

A framework for Determining Safety Stock in a Centralized 

Multi-Echelon Supply Chain Network 

Baþar Güçlü, Serol Bulkan 

Department Of Industrial Engineering, Marmara University, Istanbul, 

Turkey 

The paper assumes a centralized multi-echelon supply chain with a 

central warehouse (CDC) and distributed warehouses (DCs) which are 

supplied by the CDC. The customer demands are assumed to be only 

on DCs. The paper provides a framework for calculating global safety 

stock figure for the total supply chain and distributing the global 

safety stock figure to each location in the supply chain considering 

different demand variances at each DC and different lead times 

between CDC and Dcs. 

Flow Optimization in a Closed Loop Green Supply Chain 

Network 

1 2 1 

Turan Paksoy , Tolga Bektaþ , Eren Özceylan 

1 

Department of Industrial Engineering, Selcuk University, Konya 

2 

School of Management, University of Southampton, Southampton, 

England 

The global climate alteration has become one of the most important 

controversial issues in today, because of leading the environmental 

disasters. The greenhouse gas emissions (CO2, methane, etc.), air 

pollution, depletion of resources which begin with the industrial 

revolution are some of that results. But due to social responsibilities, 

Kyoto Protocol, local government policies increase attention which has 

to be given to develop and improve environmental strategies. The 

aforementioned environmental sanctions are forcing enterprises to reconsider 

and re-design supply chain processes in a green way. 

By adding the green factors, the current objectives of the supply 

chain management (SCM) increased more. This study develops a 

279

YAEM 2010 


multi 

objective model to design a closed-loop supply chain (CLSC) 

network in a green frame. Our first and second objectives are 

minimizing the all transportation costs for forward and reverse 

logistics; third one is minimizing total CO2 emissions via considering 

penalty costs; fourth one is encouraging the customers to use 

recyclable materials as an environmental performance viewpoint 

besides minimizing total purchasing costs. This research paper will aid 

the decision makers in compensating all aforementioned goals in 

SCM. The proposed linear programming model is tested via fulfilling a 

numerical example. 

Use of Flexibility in Supply Chain Risk Management 

1 2 

Yasemin Kahyaoglu , Ahmet Satir 

1 McGill University 

2 Concordia University 

Flexibility plays a pivotal role in supply chain risk management. How 

various flexibility types can be exploited in conjunction with other risk 

management techniques in mitigating supply chain risks are discussed 

in the context of various business scenarios. Elements of a case study 

developed are presented in this respect. 

280

C1-08 

YAEM 2010 


Matematiksel Programlama 1: Theory and Algorithms 

2 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Sedat Þarman 

1.5-Dimensional Rectangle Packing Problem and Applications 

in the Semiconductor Industry 

1 2 3 

Bulent Basaran , Ali Ekici , Pinar Keskinocak 

1 Magma Design Automation, San Jose, CA 95110 

2 Department of Industrial Engineering, University of Houston, 

Houston, TX 77204 

3 H. Milton Stewart School of Industrial and Systems Engineering, 

Georgia Institute of Technology, Atlanta, GA, 30332 

In this paper, we study a rectangle packing/placement problem, 

namely 1.5-Dimensional Rectangle Packing Problem (RPP), which has 

applications in the semiconductor industry. Motivated by the chip 

design problem, there are n rectangles, and their positions along the 

x-axis are specified. Given their fixed horizontal positions, we need to 

decide about the vertical positions of the rectangles to minimize the 

total height of the resulting placement. We show that the problem is 

strongly NP-hard, propose a method for finding a lower bound to the 

optimal solution, discuss a special case which is polynomially solvable, 

and propose two new heuristics. In addition, we develop an integer 

programming formulation and propose ways to strengthen it. 

Extensive numerical tests on randomly generated instances show that 

the heuristics are both efficient and effective, finding near-optimal 

solutions within a few seconds. 

An Ensemble of Differential Evolution Algorithms for 

Constrained Function Optimization 

1 2 3 

Mehmet Fatih Tasgetiren , P. N Suganthan , Quan Ke Pan , Rammohan 

2 1 

Mallipeddi , Sedat Sarman 

1 Yasar University, Ýzmir, Turkey 

2 Nanyang Technological University, Singapore 


281

YAEM 2010 


This paper presents an ensemble of differential evolution algorithm 

hybridized with the variable parameter search and three distinct 

mutation strategies to solve real-parameter constrained optimization 

problems. In order to provide the differential evolution algorithm with 

local intensification capability, a variable parameter search procedure 

is fused into a strategy set. The ensemble is achieved in such a way 

that each individual is assigned to one of the four distinct differential 

evolution strategies. The novelty stems from the fact that while a 

pure differential evolution algorithm achieves global exploration 

during the search process, variable parameter search procedure 

intensifies the search around local minima by using traditional DE 

mutation and crossover operators as well as variable mutation 

strategies. The algorithm was tested using benchmark instances in 

Congress on Evolutionary Computation 2010. For these benchmark 

problems, the problem definition file, codes and evaluation criteria are 

available in http://www.ntu.edu.sg/home/EPNSugan. Since the 

optimal or best known solutions are not available in the literature, the 

detailed computational results required in line with the special session 

format are provided for the competition 

282

C1-09 

YAEM 2010 


Olasýlýklý Süreçler 1: Stochastic Processes 

2 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Melda Örmeci Matoðlu 

Risk Aversion, Volatility Risk Premium, and the Cross-Section 

of Stock Returns 

1 2 2 

Alper Corlu , Yawei Yang , Yildiray Yildirim 

1 Citi, NY, USA 

2 Whitman School of Management, Syracuse University, NY, USA 

We examine whether aggregate risk aversion and the volatility risk 

premium is priced in the cross-section stock returns. Our proxy for 

the risk aversion is estimated by linking the pricing kernel given by 

the appropriate utility function to the diffusive volatility risk premium 

implicit in Bates (2000) and in Pan (2002). Our data sample consists 

of S&P 500 index European options from January 1996 to July 2008. 

Using a one-way- sorted portfolio analysis, we document a negative 

price for aggregate volatility risk and for aggregate risk aversion. The 

finding is consistent with the previous literature. In addition, we show 

that risk aversion (based on the variations in the price of risk, 

determined by changing states of the economy), rather than 

aggregate volatility risk (quantity of risk), is the dominant component 

of the aggregate volatility risk premium. Our two-way-sorted portfolio 

analysis suggests that assets whose returns covary negatively with 

both aggregate volatility risk and risk aversion are the riskiest, and 

they provide higher premiums and expected returns. 

283

YAEM 2010 


Managing Capacity: An LP based solution to a Brownian Drift 

Control Problem 

1 2 

Melda Örmeci Matoðlu , John Vande Vate 

1 Ozyegin University, Ýstanbul 

2 Georgia Institute of Technology 

We model the problem of managing capacity as a Brownian drift 

control problem. The controller can shift the processing rate among a 

finite set of alternatives by, for example, adding or removing staff. 

The controller incurs a cost for capacity per unit time and a delay cost 

that reflects the opportunity cost of revenue waiting to be recognized 

or the customer service impacts of delaying delivery of orders. He 

incurs a cost per unit to reject orders or idle resources as necessary 

to keep the workload of waiting orders within a prescribed range. We 

introduce a practical restriction on this problem, called the S- 

restricted Brownian control problem, and model it via a structured LP. 

We demonstrate that an optimal solution to the S-restricted problem 

can be found among a special class of policies. Exploiting apparently 

new relationships between complementary dual solutions and relative 

value functions, we obtain a lower bound on the average cost of any 

non-anticipating policy for the problem even without the S-restriction. 

We show that by appropriately selecting the S-restricted problem, we 

can ensure its solution is within an arbitrary finite tolerance of a lower 

bound on the average cost of any policy for the unrestricted problem. 

284

YAEM 2010 

C1-10 

Ulaþým Planlamasý 1 

2 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Taner Bilgiç 


Ýki Seviyeli Bir Kent Ýçi Hýzlý Ulaþým Aðý Tasarýmý Modeli 

1 2 

Erdem Gündoðdu , Orhan Feyzioðlu 

1 Ýstanbul Kültür Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlýk Fakültesi, 

Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

2 Galatasaray Üniversitesi, Mühendislik ve Teknoloji Fakültesi, Endüstri 


Kent içi hýzlý ulaþým aðý tasarýmýnda yeraltýndaki raylý hatlarýn hangi 

istasyonlardan hangi sýrayla geçecekleri problemi ele alýnmaktadýr. 

Hýzlý ulaþým aðlarý, nüfusu yoðun ve ciddi yerüstü ulaþým sorunlarýna 

sahip þehirler için trafiði rahatlatmada ve etkin biçimde yönetmede 

dikkate alýnmasý gereken bir alternatif olarak görülmektedir. Ancak 

istasyon inþaatý ve raylarýn döþenmesi oldukça maliyetli olduðundan, 

hattýn doðru tasarýmý büyük önem kazanmaktadýr. Bu çalýþmada 

mevcut karayolu aðýndan yola çýkarak hýzlý ulaþým sisteminin 

istasyonlarýný ve bunlarý birleþtiren hattý belirlemek üzere iki seviyeli 

bir eniyileme modeli geliþtirilmiþtir. Modelde üst seviye, ayný anda 

birbiriyle çeliþen iki amaç barýndýrmaktadýr: toplam hat maliyetinin ve 

yerüstü araç trafiðinden açýða çýkan salýnýmlarýn en aza indirilmesi. 

Hattýn baþlangýç ve bitiþ noktalarýnýn ayrýk olduðu ve yerüstü aðýndaki 

herhangi bir yolculuk yaratým noktasýnýn ayný zamanda potansiyel bir 

istasyon merkezi olduðu varsayýlmýþtýr. Alt seviyede ise geleneksel 

sabit kullanýcý dengesi ve ulaþým türü seçimi problemi ele alýnmýþtýr. 

Baskýn çözümlerin bulunabilmesi için bir evrimsel algoritma 

geliþtirilmiþ ve yöntem açýklayýcý bir örnek üzerinde uygulanmýþtýr. 

Havayolu Personeli Görev Çizelgesi Oluþturma Problemlerinin 

Çözülmesi Ýçin Bir etkin Sütun Üretme Yöntemi 

Iþýk Biçer, Taner Bilgiç 

Boðaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

Sütun üretme yöntemi, havayolu personeli görev çizelgesi oluþturma 

problemlerinin çözümünde kullanýlan etkili yöntemlerden birisidir. 

285

YAEM 2010 


Bu yöntem ile havayolu personeli görev çizelgesi oluþturma problemi 

ana problem ve alt problem olarak 2 parçaya ayrýlýr. Ana problem 

genelleþtirilmiþ küme ayýrma problemi olarak modellenirken; alt 

problem ise kýsýtlý en kýsa yol problemi olarak modellenir. Daha önce 

yapýlan çalýþmalarda alt problemin çözümünün ana problemin 

çözümünden daha fazla zaman aldýðý belirlenmiþtir. Dolayýsýyla, alt 

problemin çözümü üzerinde yapýlan iyileþtirmelerin genel problemin 

çözümüne katkýsý fazla olacaktýr. Yapmýþ olduðumuz bu çalýþmanýn 

katkýsý iki yönlü olarak incelenebilir. Birincisi, havayolu personeli görev 

çizelgesi oluþturma problemini sütun üretme yöntemiyle ve problemin 

baþlangýcýnda öniþlem yapýp, kýsýtlý en kýsa yol problemini kýsýtsýz en 

kýsa yol problemine çevirmeyi öneriyoruz. Bu yöntem literatürde 

benzer problemler için önerilmiþ olup “3 kademeli yaklaþým” olarak 

adlandýrýlmýþtýr. Bu 3 kademe, ön iþlem süreci, problemin 

geniþletilmesi süreci ve tekrarlanan alt problemin çözüm sürecinden 

oluþmaktadýr. Ýkinci olarak, kaynaklarýn vektörel olarak 

karþýlaþtýrýlmasýný temel alan geliþtirilmiþ bir 3 kademeli yaklaþým 

kullanmayý öneriyoruz. Hesaplama yoluyla yapmýþ olduðumuz 

karþýlaþtýrmalarda vektörel biçimli 3 kademeli yaklaþým yönteminin 

olanaklý olmayan çözümlerin elenmesinde ve tekrarlanan alt problemin 

çözümünde daha iyi sonuçlar verdiðini gösterdik. Ayrýca, her iki 

yöntemin etkinliðini orta ölçekli bir havayolu þirketinden aldýðýmýz 

gerçek veriler kullanarak karþýlaþtýrdýk. 

Trafik Yönetimi Politikalarýnýn Çevresel Olarak 

Sürdürülebilirliðini Deðerlendirmede Ýki Seviyeli Eniyileme 

Modellerinden Faydalanýlmasý 

1 2 1 

Orhan Ýlker Kolak , Þevket Ýlker Birbil , Orhan Feyzioðlu , Nilay 

2 2 

Noyan , Semih Yalçýndað 



Kent içi ulaþým sistemleri sürdürülebilir geliþimin önemli bir unsurudur. 

Yakýn zamanda sürdürülebilir kent içi ulaþým baþlý baþýna önemli bir 

araþtýrma alaný haline gelmiþtir. Bu çalýþmalarýn çoðu ulaþým 

politikalarýnýn sürdürülebilirliðini deðerlendirmede benzetim 

araçlarýndan faydalanmaktadýr. En iyi politikalarýn belirlenmesinde 

286

YAEM 2010 


matematiksel modelleme yaklaþýmýndan faydalanýlmasý ise daha 

baþlangýç safhasýndadýr. Bu çalýþmada trafik aðlarýndaki araç 

salýnýmlarýný dikkate alan iki seviyeli eniyileme modelleri 

önerilmektedir. Problemin üst seviyesinde ulaþým sistemlerini 

sürdürülebilir hale getirmeyi hedefleyen ulaþým yöneticilerinin 

kararlarý, ve problemin alt seviyesinde ise yolculuk maliyetlerini en 

aza indirmeyi hedefleyen að kullanýcýlarýnýn kararlarý temsil 

edilmektedir. Avrupa Çevre Ajansý'nýn desteklediði bir projeden elde 

edilen salýným verilerinden faydalanýlarak, sýkýþýklýkta biriken salýným 

miktarlarýný araç akýþýna baðlý olarak tahmin eden salýným fonksiyonlarý 

türetilmiþtir. Bu salýným fonksiyonlarý iki seviyeli eniyileme modellerine 

uygun bir biçimde yerleþtirilerek geçiþ ücretlendirmesi, bölge giriþ 

ücretlendirmesi ve kapasite arttýrýmý gibi yönetim politikalarýnýn 

etkileri incelenmiþtir. 

287

C1-11 

YAEM 2010 

Ýstatistiksel Uygulamalar 1 

2 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Ahmet Beþkese 


Faktör Analizi ile Türk Markasý Yaratmak için Rekabetçi, 

Tüketiciye Yönelik ve Pazar Payý Odaklý Etmenlerinin 

Belirlenmesi 

Çaðrý Özgün, Ahmet Beþkese 

Bahçeþehir Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


Küreselleþmenin, dünyayý yönlendiren bir güç olduðundan hareketle, 

ülke ekonomileri adýna üretimin, ihracatýn ve istihdamýn doðru, yararlý 

yönlendirilmesi kritik bir süreç haline gelmiþtir. Bu sürecin ülkeler 

arasýndaki sýnýrlarý ortadan kaldýrmasý, rekabetin ulusal düzeyden 

uluslararasý düzeye taþýnmasýna neden olmuþtur. Bugün, çok uluslu 

bazý þirketlerin ekonomik gücü, birçok ülkeninkinden fazladýr. Türk 

firmalarý ise özgünlüklerini koruyacak ve farklýlaþma saðlayacak 

“kültür”ü bu rekabet koþullarýnda göz ardý edebilmektedir. Dolayýsýyla 

uluslararasý pazarda kendini çok iyi temsil eden, baþarýlý Türk firmalarý 

bile, ülke sýnýrlarý içerisinde pazar paylarýný ellerinde tutma konusunda 

baþarýlý olamamýþtýr. Türk tüketicilerin alým kriterleri, maliyet-fiyat 

dezavantajýna sahip olunmasý ve doðru pazarlama stratejilerinin 

kullanýlmamasý gibi faktörler sebep olarak sýralanabilinir. Ancak en 

ciddi tehlike, küçük ve orta boyutlu iþletmelerin (KOBÝ) ülke 

ekonomisine, marka kültürüne yaptýðý katkýnýn küçümsenmesidir. 

Dünyaca ünlü elektronik devi Sony'nin 1950'lerin baþýndaki misyon 

ifadesinin “Japon ürünleri düþük kalitelidir þeklideki imajý deðiþtiren 

firma olmak” olduðu düþünülürse bu konunun basit bir milliyetçi 

söylem olmadýðý anlaþýlacaktýr. Öyleyse, ülke stratejisi yerel üreticileri 

destekleyerek markalý üretimi ve marka tasarýmýný ileriye taþýmalýdýr. 

Çalýþmamýzda rassal olarak seçilen tüketicilere, marka seçim kriterleri 

ve önem dereceleri gibi sorular içeren bir anket uygulanmýþtýr. Bu 

deðerlendirmeler, özellikle Türk KOBÝ'lerinin marka oluþturma ve 

pazarlama stratejilerinde yol gösterecek istatistikî bulgular 

sunmaktadýr. 

288

YAEM 2010 


Ayrýþýk Temizleme Fonksiyonlarý Ýçin Çok Ürünlü Tek Makineli 

Üretim Ortamlarýnda Deneysel Bir Çalýþma 

1 1 2 

Erinç Albey , Ümit Bilge , Reha Uzsoy 

1 Boðaziçi Üniversitesi, Ýstanbul 

2 North Carolina State Üniversitesi 

Üretim kaynaklarýnýn iþ yükü ile üretim miktarlarý ve üretim zamanlarý 

arasýndaki doðrusal olmayan iliþkileri yakalamak, etkin toplu üretim 

planlama modelleri geliþtirebilmek için çok önemlidir. Literatürde 

“clearing functions” adýyla bilinen “temizleme fonksiyonlarý” (TF), 

doðrusal olmayan bu iliþkileri temsil etmek üzere, bir üretim 

kaynaðýnýn beklenen üretim miktarýný yine o kaynaðýn toplu WIP 

miktarý ile iliþkilendirir. Ancak ürünlerin kapasite gereksinimlerinin 

farklýlýk gösterdiði çok ürünlü sistemlerde, kaynaðýn durum bilgisini 

tek bir WIP deðiþkenine indirgemek ürün bazlý üretim miktarlarýný 

tahmin ederken hatalara yol açabilir. Çalýþmamýzda bu durum ele 

alýnarak, literatürdeki önceki çalýþmalardan farklý olarak, WIP'in 

ürünler arasýndaki daðýlýmýný açýk olarak hesaba katan çok boyutlu 

TF'larý (ÇBTF) kullanýlmasý araþtýrýlmaktadýr. Deneysel ortam olarak tek 

makineli çok ürünlü bir sistem, farklý çizelgeleme kurallarý, parça 

karýþýmlarý ve hazýrlýk sürelerini içeren çeþitli senaryolar altýnda 

incelenmiþtir. Regresyon analizine dayalý olarak çeþitli ÇBTF formlarý 

önerilmiþ ve benzetim kullanýlarak bu formlarýn ürün bazýnda üretim 

miktarlarýný tahmin etme yetisi deðerlendirilmiþtir. Önerilen ÇBTF 

formlarýndan bazýlarý kaynak kapasitesinin dinamik doðasýný oldukça 

iyi yakalayabilmiþ ve literatürde çok ürünlü sistemler için önerilmiþ 

olan ACF yaklaþýmýndan daha isabetli tahminler üretmiþtir. 

289

YAEM 2010 


Web Sayfasý Tasarýmýnda Kaba Küme Teorisi Tabanlý Kansei 

Mühendisliði Yaklaþýmý 

Þenol Erdoðmuþ, Sevgi Ayhan 

Eskiþehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Ýstatistik 

Bölümü, Yöneylem Araþtýrmasý Ana Bilim Dalý, Eskiþehir 

Ýnternet kullanýmýnýn yaygýnlaþmasýyla birlikte web sayfalarýnýn 

tasarýmý önem kazanmýþtýr. Web sayfalarý tasarlanýrken teknik 

özellikler ve iþlevselliðin yaný sýra sayfalarýn kullanýcýlarda uyandýrdýðý 

algý/hislerin de dikkate alýnmasý gerekir. 

Üniversitelerin paydaþlarýna açýlan penceresi niteliðinde olan web 

sayfalarý, kaliteli imajlarýný yansýtmalarýnda ve paydaþlarýyla etkili 

iletiþim kurmalarýnda önemli iletiþim araçlarýndan biridir. Bu nedenle 

üniversite web sayfalarý hazýrlanýrken öncelikle üniversitelerin 

paydaþlarý açýk bir þekilde tanýmlanmalý, daha sonra da, paydaþlarýn 

beklenti/isteklerini karþýlayacak web sayfalarý tasarlanmalýdýr. Bu 

amaçla kullanýlabilecek yöntemlerden biri de kansei mühendisliðidir. 

Kansei mühendisliði, müþteri beklenti/isteklerine iliþkin algý/hislerin 

ürün tasarýmýna aktarýlmasý sürecidir. Bu çalýþmada, bir üniversite web 

sayfasýnýn tasarlanmasý problemi kansei mühendisliði kullanýlarak 

çözülmüþtür. Kansei mühendisliðinin modelleme aþamasýnda birçok 

istatistiksel teknik kullanýlmaktadýr. Bu teknikler, tasarým özellikleri ve 

paydaþ algý/hisleri arasýndaki iliþkinin doðrusal olduðunu 

varsaymaktadýr. Gerçekte söz konusu iliþkinin doðrusallýktan 

uzaklaþmasýndan dolayý, çalýþmamýzda kullanýlan kaba küme teorisi 

daha etkin bir yöntem olmaktadýr. Kaba küme teorisi tabanlý kansei 

mühendisliði yaklaþýmý sayesinde söz konusu özelliklerin birbirleriyle 

etkileþimlerinin etkisi de belirlenebilmiþtir. Sonuç olarak, paydaþ odaklý 

web tasarýmý yapmak isteyen araþtýrmacý ve tasarýmcýlarýn kolaylýkla 

kullanabileceði bir algoritma geliþtirilmiþ ve detaylý tasarým önerileri 

sunulmuþtur. 

290

YAEM 2010 


C2-E 

EÐÝTÝM OTURUMU: Mobile and Ubiquitous Commerce and 

Nomadic Computing 

2 Temmuz 2010 / 10:00 – 11:30 


Konuþmacý: Kemal Altýnkemer, Krannert Graduate School of 

Management, Purdue University 

This tutorial is devoted to the understanding of mobility and how 

mobile infrastructure makes e-commerce ubiquitous. Humans are 

increasingly mobile, and technology is enabling the increased mobility. 

The iPhone convergences telecommunications, computer, telephone, 

and Internet technologies. Bringing these industries together gives 

rise to the INFOTAINMENT (INFOrmation - enterTAINMENT) industry, 

which will be examined. New generation mobile devices (including the 

Google Phone MyTouch (android)) open the door for M-commerce. 

Hence, electronic commerce is becoming ubiquitous. Increasing 

connectivity is changing how and where we work - even the very 

notion of an employer is changing. Outsourcing is taking a new name 

with e-lancing and odesk.com. Nomadic Computing is taking new 

shapes. Wi-Fi in flights are becoming popular. Quality of Service (QoS) 

will be supporting voice, data, image and video traffic in the future 

Internet. Ambient Intelligence, Context Sensitive Services (CSS), 

Location Based Advertising (LBA) and Augmented Reality are the new 

buzz words. VoIP, IPTV, Triple Play, Quadruple Play, Multi Play, FiOS 

will be forming the mobile and ubiquitous infrastructure. Digitized 

patients' records, xRays, and MRIs are opening the doors for a 

Consumer-to-Healthcare (C2H) marketplace. Sharing information and 

ranking charities give rise to a Donor-to-Organization (D2O) 

marketplace. These topics will be analyzed from the managerial point 

of view and how optimization can help will be discussed. 

291

C2-P 

YAEM 2010 


PANEL: Enerji Endüstrisi: Enerjisi Yetersiz Bir Dünyaya mý 

Gidiyoruz? 

2 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 


Panel Yöneticisi: Yrd. Doç. Dr. Çaðrý Haksöz (Sabancý 

Üniversitesi) 

Panel Üyeleri: Nilüfer Oyman, Siemens 

Murat Lecompte, British Petroleum (BP) 

Doç. Dr. Yýldýz Arýkan, Bahçeþehir 


Dr. Baha Kuban, Ecofys 

Bu Panelde, enerji daðýtým ve satýþ süreçlerinden baþlayarak enerji 

kaynak arama ve üretime doðru gideceðiz. Sektörde son zamanlarda 

artan operasyonel ve itibar riskleri üzerinde duracaðýz. Enerji 

modelleme araþtýrmalarýnýn pratikte ne gibi yararlarý olabilir konusunu 

da irdeleyeceðiz. Son olarak, yenilenebilir enerji kaynaklarýnýn 

önemini, bunlarýn mevcut enerji politikalarýna etkilerini tartýþmaya 

açacaðýz. 

292

C2-01 

YAEM 2010 


Saðlýk Sistemleri 6: Performans Ölçütleri 

2 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 


Oturum Baþkaný: Zafer Aðdelen 

Yenidoðan Ünitelerinin Markov Zincirleriyle Analizi 

Elif Anýlgan, Demet Özgür Ünlüakýn 



Son yýllarda düþük doðum aðýrlýklý ve prematüre bebeklerin oraný 

giderek artmakta olduðundan yenidoðan yoðun bakým hizmeti veren 

servislerin önemi de paralel olarak artmýþtýr. Bu servislerdeki teknik 

ekip ve donaným gibi kaynaklarýn planlamasý, yenidoðanlarda ölüm ve 

sakatlýk oranýný azaltmak açýsýndan kritik fonksiyonlar halini almýþtýr. 

Diðer yandan yenidoðan yoðun bakým hizmetlerinin maliyetli olmasý 

sebebiyle beklenen toplam yoðun bakým masraflarýnýn çýkarýlmasý hem 

servisler hem de aileler için önemli hale gelmiþtir. Bu çalýþmada bir 

yenidoðan servisi referans alýnarak problemin Markov zincirleriyle 

modellenip kapasite ihtiyaçlarý ve tedavi süresi boyunca beklenen 

toplam yoðun bakým giderleri üzerine analizler yapýlmasý 

amaçlanmýþtýr. Yeni doðan bebekler, saðlýk durumlarýna ve tedavi 

ihtiyaçlarýna göre içinde bulunduðu düzeyler dikkate alýnarak farklý 

sistem durumlarýna ayrýlmýþ, bu durumlar arasýndaki geçiþ olasýlýklarý 

belirlenmiþ ve çeþitli analizler yapýlmýþtýr. 

Saðlýk Sektöründe Kalite Göstergeleri Üzerine Bir Araþtýrma 

Hakan Yýldýrým, Erdal Yýlmaz 

Marmara Universitesi Ý.Ý.B.F. Ýþletme Bölümü, Ýstanbul 

Günümüzün rekabetçi piyasalarýnda rekabet gücüne sahip olabilmek 

için müþterilerin beklediði kalite düzeyini tutturmak iþletmeler için 

zorunluluk haline gelmiþtir. Bu yüksek beklentiler ise üretim sürecinin 

daha istikrarlý olmasý ihtiyacýný doðurmuþ, beklenen kalitenin güvence 

altýna alýnmasýný gerektirmiþtir. 

293

YAEM 2010 


Bu yeni ortamda baþarýlý olan kuruluþlar incelendiðinde, her birinde 

kaydedilen ortak özelliðin, “Ýstatistiksel Kalite Kontrol” felsefesini ve 

onun getirdiði yaklaþýmý benimseyen kuruluþlar olduðu ve olacaðý 

görülmektedir. 

Son yýllarda saðlýk sektöründe yeni bir yapýlanmaya gidilmesi ve bu 

sektörde faaliyet gösteren özel hastanelerin sayýsýnýn artmasý 

araþtýrma konusu olarak saðlýk sektörünün seçilmesine neden 

olmuþtur. Artan rekabet ortamýnda öne çýkabilmek için kalite 

standartlarýný en üst seviyeye yükseltmek iþletmeler için hayati önem 

taþýmaktadýr. Bu baðlamda saðlýk sektöründeki öne çýkan kalite 

göstergelerini saptayabilmek amacýyla Ýstanbul'da faaliyet gösteren 

özel hastanelerde sürekli iyileþtirme programlarý çerçevesinde anket 

çalýþmasý yapýlmýþ ve elde edilen bulgular tartýþýlmýþtýr. 

Kurumsal Performans Yönetiminde Veri Zarflama Analizi 

Sonuçlarýnýn Kullanýmý: Üniversite Hastaneleri Karþýlaþtýrmasý 

Fatma Pakdil, Senem Akgül, Tuðçe Çiler Doruk, Barýþ Keçeci 


Saðlýk sektöründe mikro boyutta her bir kurumun kendi iç dinamikleri 

dikkate alýnarak uygulanan kurumsal performans yönetimi 

çalýþmalarýnýn yanýnda, makro boyutta sektörel bazda ve kýyaslama 

(benchmarking) kapsamýnda da performans yönetimi çalýþmalarýna 

ihtiyaç duyulmaktadýr. Bu aþamada doðrusal programlama temeline 

sahip Veri Zarflama Analizi (VZA) ile belirli girdi ve çýktýlar ýþýðýnda 

saðlýk sektöründe yer alan kurumlarýn karþýlaþtýrmalý performans 

ölçümlerinin yapýlmasý mümkündür. VZA, birbirine benzer birimlerin, 

birden çok girdisi ve çýktýsýna ait gözlemlerden hareketle etkin sýnýrýn 

bulunmasý ve etkin sýnýr içinde kalan, etkin olmayan noktalarýn 

merkeze olan radyal uzaklýklarýnýn hesaplanmasý problemini 

parametrik olmayan programlama yaklaþýmý ile çözmektedir. Genel 

olarak VZA, doðrusal programlamanýn özel bir uygulama þekli olup, 

ayný amaçlara sahip iþletmelerin göreceli olarak verimliliðini ölçmede 

kullanýlan bir yöntemdir. 

Bu çalýþmada, Türkiye'de faaliyet gösteren 200 ve üstü yatak 

kapasitesine sahip üniversite hastanelerinin 2007 verilerine dayanarak 

VZA temelinde performans karþýlaþtýrmalarý yapýlmýþ, ele alýnan 

294

YAEM 2010 


girdiler ve çýktýlara göre performansý yüksek olan hastaneler tespit 

edilmeye çalýþýlmýþtýr. Ayrýca, etkin olmayan hastanelerin etkinlik 

sýnýrýna taþýnmasý için girdi veya çýktýlara ne kadar aðýrlýk verilmesi 

gerektiði hakkýnda yorumlar yapýlmaktadýr. Ýlerleyen aþamalarda 

kýyaslama yaklaþýmý ile hangi hastanelerin hangi alanlarda diðer 

hastanelere göre daha iyi olduðu üzerinde durulmalýdýr. 

KKTC'de Özel Hastaneler Tarafýndan Sunulan Saðlýk 

Hizmetlerinin Algýsal Analizi 

Zafer Aðdelen, Burcu Toker Ersöz 

Girne Amerikan Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri 

Mühendisliði Bölümü 

Kuzey Kýbrýs Türk Cumhuriyeti'nde (KKTC) saðlýk hizmetleri devlet 

hastaneleri yanýnda özel hastaneler tarafýndan da sunulmakla beraber, 

önemli sayýda hasta Türkiye baþta olmak üzere yurtdýþýndan da saðlýk 

hizmeti satýn almaktadýr. Son yýllarda, KKTC ve Güney Kýbrýs 

arasýndaki sýnýr kapýlarýnýn açýlmasý ve serbest geçiþlerin baþlamasý ile 

birlikte Güney Kýbrýs'tan saðlýk hizmeti alan KKTC yurttaþlarýnýn sayýsý 

artmaya baþlamýþtýr. Bunun baþlýca nedeni hastalarýn çoðunun KKTC 

devlet hastaneleri tarafýndan sunulan saðlýk hizmetlerinden yeterince 

tatmin olmamalarý olarak gösterilmektedir. Bu baðlamda, KKTC'de özel 

hastaneler tarafýndan sunulan saðlýk hizmetlerinin kalitesi alternatif 

oluþturma açýsýndan büyük önem arz etmektedir. Bu çalýþmanýn amacý 

KKTC'de faaliyet gösteren özel hastanelerin sunmuþ olduklarý saðlýk 

hizmetlerinin, hastalar tarafýndan algýlanan önem ve tatmin 

düzeylerinin incelenerek özel hastane yöneticilerine ve yetkililere 

yardýmcý olacak strateji ve öneriler geliþtirmektir. Bu amaçla literatür 

taramasý sonucu saðlýk hizmetlerinin kalitesini ölçmek için kullanýlan 

anketler incelenerek KKTC þartlarýna uygun bir anket geliþtirilmiþtir. 

Bu anket yardýmýyla KKTC genelinde toplanan veriler istatistiksel 

olarak deðerlendirilerek hastalarýn aldýklarý saðlýk hizmetleri ile ilgili 

önem ve tatmin düzeyleri tespit edilmiþtir. Elde edilen bulgular 

hastalarýn saðlýk hizmetleri ile ilgili konularý önemli gördükleri ve 

tatmin düzeylerinin de genel olarak yüksek olduðunu göstermektedir. 

Bu bulgulardan yola çýkýlarak özel hastane yöneticileri ve Saðlýk 

Bakanlýðý yetkilileri için rehber olacak iyileþtirici öneriler hazýrlanmýþtýr. 

295

C2-02 

YAEM 2010 


Sistem Dinamiði 2: System Dynamics 

2 Temmuz 2010 / 08:30 - 09:45 


Oturum Baþkaný: Seyhun Altunbay 

Effect of Goal Orientation on Learning and Performance: 

Managing a Dynamic Problem When There is no Information 

Can Sücüllü, Hakan Yasarcan 

Bogazici University, Istanbul 

Simulation games are widely used in training and education because 

they are risk-free and they enable rapid accumulation of experience. 

In addition to these, their interactive nature motivates people being 

trained by them. In this work, we will first develop a simulation game 

that will be used as a platform for experimentation. Later, we will 

recruit subjects and ask them to play the game for several times. We 

will give them different goals; the goal for the test group is "to learn" 

and the goal for the control group is "to perform". We aim to 

understand the effect of goal orientation on learning in general and on 

the effectiveness of simulation games as a learning tool in particular. 

No contextual information will be provided to the participants before 

or during the game. In this way, we hope to eliminate the effect of 

past conditioning of the participants on the performance scores. The 

two groups will receive exactly the same task for many runs, so that 

the performances would be comparable. In the end, they will also 

receive a slightly different version of the task. This will help us to 

measure “near transfer”, which is an effective indicator of learning. 

Dynamics of Glucose-Insulin Regulation: Insulin Injection 

Regime for Patients with Diabetes Type 1 

Canan Herdem, Hakan Yasarcan 


Diabetes Mellitus is a disease associated with body insulin deficiency 

or inefficient use of it. A patient with diabetes either cannot produce 

insulin to absorb glucose and turn it into energy or cannot properly 

respond to insulin. 

296

YAEM 2010 


Treatment approaches for the disease are associated with managing 

the illness. Insulin injection is the main treatment for patients to 

maintain proper circulation of glucose in the body. However, managing 

the glucose level in the body is a complicated process. The main 

complexity comes from the changing levels of glucose in the blood 

several times in a day and the delays between any action to alter the 

glucose level and its effect. Changing levels of glucose in the blood 

leads to hyperglycemia or hypoglycemia which can be dangerous for 

patient's life in some cases. The purpose of this study is to create a 

model based on a recent study that reflects the self-managing nature 

of blood glucose level by a diabetic patient and make it more realistic 

in order to give true dynamics. The study showed that with a 

combined treatment of insulin injection and food intake regime gives 

the best results to keep the patient's glucose values within the desired 

limits. 

Controlling the Angular Position of A Model Helicopter 

Oylum Þeker, Hakan Yasarcan 


We developed a feedback model for the control of the angular position 

of a model helicopter that has a single main rotor and a single tail 

rotor. Basically, there are two mechanisms involved in the control of 

angular position in the horizontal axis: The torque resulting from the 

rotation of the main rotor and the opposite direction torque created 

by the tail rotor. For the purpose of this study, the angular velocity of 

the main rotor is kept constant; the angular position is solely 

controlled through the change in the tail rotor's angular velocity. Tail 

rotor's angular velocity determines the net torque on the fuselage; 

the net torque determines the angular acceleration; the angular 

acceleration changes the angular velocity; the angular velocity 

changes the angular position. Therefore, the angular position of the 

fuselage is indirectly controlled by the tail rotor's angular velocity. The 

delay introduced by the indirect control process makes it difficult to 

control the angular position of the model helicopter. After developing 

the model, we also developed a dynamic decision-making heuristic 

that imitates human decision makers. Finally, we developed a second 

decision heuristic in order to improve the control of the angular 

position of the model helicopter. 

297

C2-03 

YAEM 2010 

Toplam Kalite Yönetimi 2 

2 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 


Oturum Baþkaný: Ayþe Cilacý Tombuþ 


Saðlýk Sektöründe Kullanýlan Kalite Araç ve Teknikleri 

Meltem Yaldýz, Ebru Turanoðlu 


Abd., Ýstanbul 

Günümüzde kalite kavramý, yoðun rekabet ortamýnda avantaj 

saðlamak isteyen kuruluþlarca yaygýn olarak kullanýlmaktadýr. Kalitenin 

çok önemli olduðu sektörlerin baþýnda gelen saðlýk sektöründe, 

sunulan hizmetler insan saðlýðýyla doðrudan ilgili olduðundan ve 

yapýlacak bir hata ölümcül sonuçlar doðurabileceðinden, saðlýk 

hizmetlerinin sunumunun diðer hizmetlere oranla yüksek kalitede 

olmasý gerekmektedir. Ayný zamanda saðlýk hizmetlerinde, son 

zamanlarda ödediði bedelin karþýlýðýný almayý bekleyen ve kaliteli 

hizmet talep eden, hizmeti alýrken bilgilendirilmek isteyen ve bu 

nedenle de sorgulayýcý olan bilinçli bir tüketici kesimi görmekteyiz. Bu 

nedenle bu çalýþmanýn ilk yarýsýnda problemlerin çözümü ve analizi, 

geliþmelerin sistematik olarak tetkik edilmesi, ekip çalýþmalarýnýn en 

iyi uygulamalarýnýn standartlaþtýrýlmasý, ekip çalýþmalarýnýn saðlam ve 

sistematik yürütülmesi, sürekli iyileþtirme olanaklarýnýn ortaya 

konmasý, ölçülebilir hedefler doðrultusundaki kayýtlarýn tutulmasý gibi 

alanlarda katký saðlayan kalite araç ve tekniklerinin saðlýk sektöründe 

nasýl uygulandýðý konusu ile ilgili bir literatür araþtýrmasý yapýlmýþtýr. 

Bu çalýþmanýn ikinci yarýsýnda ise saðlýk sektöründe uygulanan 

298

YAEM 2010 


kalite araç ve teknikleri ile ilgili bilgi toplamak amacýyla bir anket 

tasarlanmýþ ve anket sonucu toplanan veriler istatistiksel yöntem 

kullanýlýp analiz edilerek elde edilen sonuç ortaya konmuþtur. 

Saðlýk Sektöründe Toplam Kalite Yönetimi 

Esra Kaplan, Ayþe Cilacý Tombuþ 

Maltepe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði, 

Ýstanbul 

Saðlýk sektörü Toplam Kalite Yönetimi'nin etkin bir biçimde 

kullanýlabileceði alanlardan birisidir. Bu çalýþmada özel bir hastane 

bünyesinde kalitenin yükseltilmesi amacýyla yapýlan çeþitli iyileþtirme 

operasyonlarý ele alýnmaktadýr: “Merkez Ambar Stok Alaný” yeniden 

tasarlanarak operasyon kalitesi ve hýzý arttýrýlmýþ, kapasite kullanýmý 

yükseltilerek verimlilik arttýrýlmýþtýr. Bu amaç doðrultusunda 

oluþturulan ekip içerisinde 'Beyin Fýrtýnasý' yapýlarak yapýlabilecekler 

sýralanmýþ ve 'Kanban' sistemi kullanýlarak yeni düzenleme yapýlmýþtýr. 

Elde edilen sonuçlar hazýrlanan “Kontrol Listeleri” vasýtasý ile kontrol 

edilmiþtir. Hastane bünyesinde en sýk rastlanan kaza türü olan 'Kirli, 

Delici/Kesici Alet Yaralanmasý ve Materyal sýçramalarý' olaylarýný 

azaltabilmek adýna yapýlan çalýþmada ise yapýlan 'Kýyaslama' sonuçlarý 

göz önüne alýnarak, bu verilerin altýna inmek hedeflenmiþtir. Kazalarýn 

nedenlerini araþtýrmak amacý ile “Balýkkýlçýðý Diyagramý” hazýrlanmýþtýr. 

Alýnan önlemler neticesinde deðiþen sonuçlarý kýyaslamak için 'Kontrol 

Tablosu' oluþturulmuþtur. Bir diðer risk oluþturan konu olan “Yüksek 

Riskli Ýlaçlarýn Güvenliðini Arttýrmak” için ise 'Poke-Yoke' tekniði 

uygulanarak daha önce rastlanan 'kýl payý' kurtulma olaylarý da göz 

önüne alýnarak önlem alýnmaya çalýþýlmýþtýr. 

Bossa Denim ve Spor Giyim Ýþletmelerinde Boya-Kimyevi Sarf- 

Stok Miktarlarýnýn Azaltýlmasý 

Ýbrahim Örgerin 

Bossa, Adana 

Tekstil ve konfeksiyon sektörü, Türkiye'nin iç piyasa ve ihracat 

alanýnda önemli bir yere sahiptir. Ancak iþletme maliyetlerinin 

yüksekliði ve küresel mali krizin de etkisiyle 2009 yýlý içerisinde 

ülkemizin tekstil ihracatý, kriz öncesine göre % 19 azalmýþtýr. 

299

YAEM 2010 


Yurtdýþýndan gelen taleplerde yaþanan azalma ve küresel rekabet, 

firmalarýn ayakta kalma çabalarýný daha önemli hale getirmiþ ve 

maliyetleri azaltma konusunda yeni çalýþmalar yapmaya zorlamýþtýr. 

Þirketimiz tarafýndan stratejik iþ kolu olarak yürütülen maliyet 

çalýþmalarý kapsamýnda Denim ve Spor Giyim iþletmelerinde boya- 

kimyevi sarf ve stok maliyetlerinin azaltýlmasýna yönelik bir 6 sigma 

çalýþmasý yapýlmasýna karar verilmiþtir. Bu çalýþmanýn seçilmesinde 

Denim ve Spor Giyim iþletmeleri boya-kimyevi sarf tutarlarýnýn toplam 

iþletme maliyetleri içerisindeki payýnýn yüksek olmasý önemli bir rol 

oynamýþtýr. Bu çalýþma ile boya-kimyevi sarf ve stok maliyetlerinin 

yýllýk olarak yaklaþýk 1.000.000 TL azaltýlmasý hedeflenmiþtir. 

Yaptýðýmýz çalýþma kapsamýnda boya-kimyevi kullaným noktalarýnda 

beyin fýrtýnasý, neden-sonuç analizi, pareto analizi, FMEA, regresyon 

analizi, hipotez testleri gibi 6 sigma metodolojisine ait araçlar 

kullanýlarak sarf miktarýný etkileyen parametreler tanýmlanmýþ ve 

analiz edilmiþtir. Proje süreci içerisinde alýnan aksiyonlar ile boya- 

kimyevi sarf ve stok maliyetlerinde yýllýk olarak yaklaþýk 700.000TL lik 

bir azalma beklenmektedir. 

Bankacýlýk Sektöründe Kalite Uygulamalarýnýn Yaygýnlýðý ve 

Kalite Araçlarýnýn Kullanýmý: Bir Anket Çalýþmasý 

Özlen Erkal, Kerem Sümer 

Ýstanbul Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Anabilim 

Dalý,Ýstanbul 

Rekabetin giderek yoðunluk kazandýðý günümüzde, iþletmeler için 

kaliteli hizmet sunmanýn önemi oldukça artmýþtýr. Hizmet sektörünün 

en önemli alt sektörlerinden biri olan bankacýlýkta da kalite, 

vazgeçilmez bir unsur haline gelmiþtir. Müþterilerin hizmet beklenti 

düzeylerini gerçekleþtirmek, piyasada rakipleri arasýnda öne çýkan bir 

firma olabilmek ve bunlarýn sürekliliðini saðlayabilmek için çeþitli 

kalite araç ve tekniklerinden yararlanmak gerekir. 

Bu çalýþmada Türkiye'de faaliyet gösteren yerli ve yabancý bankalarýn 

kaliteye bakýþ açýlarý ile kullandýklarý kalite araç ve teknikleri 

incelenecektir. 

300

YAEM 2010 


Bankalarýn kalite konusundaki eðilimlerini belirlemek amacýyla, kalite 

araç ve teknikleri ile sektör niteliklerine uygun sorular barýndýran bir 

anket tasarlanmýþtýr. Ýstanbul'da bulunan bankalarýn þube ve þube 

müdürlüklerinde yapýlan yüz yüze görüþmeler ve mail yoluyla elde edilen 

bazý veriler istatistiki testlere tabi tutulmuþtur. Bu çalýþma, bankalarda 

kalite uygulamalarýnýn ne derece yaygýn kullanýlmakta olduðunu 

gösterecektir. 

301

C2-04 

YAEM 2010 


Lojistik Yönetimi 5: Lojistik Uygulamalarý 

2 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 


Oturum Baþkaný: Vecihi Yiðit 

Tekstil Sektöründe Zaman Unsurlu Bir Aktarma Problemi 

Uygulamasý 

1 2 3 

Deniz Türsel Eliiyi , Dicle Yurdakul Þahin , Emine Zehra Yurtkulu 

1 Ýzmir Ekonomi Üniversitesi, Endüstri Sistemleri Mühendisliði Ana 

Bilim Dalý, Ýzmir 

2 Ýzmir Ekonomi Üniversitesi, Ýþletme Ana Bilim Dalý, Ýzmir 

3 Ýzmir Ekonomi Üniversitesi, Lojistik Yönetimi Ana Bilim Dalý, Ýzmir 

Bu çalýþmada tekstil sektöründe faaliyet gösteren bir þirketin aktarma 

problemi modellenerek çözümlenmiþtir. Personel üniformasý üreten 

þirket, müþterilerinden gelen sipariþleri karþýlamak için üniformayý 

oluþturan farklý ürünleri tedarik eden, farklý tedarik sürelerine sahip 

birden çok taþeron firma ile çalýþmaktadýr. Sipariþlerin zamanýnda 

teslimatýnýn kritik öneme sahip olduðu bir ortamda sýký termin süreleri 

ile zorlu bir rekabet ortamý oluþmaktadýr. Þirket bu ortamda normalde 

farklý taþeronlardan gelen ürünleri konsolide ederek düzenlediði 

deposunu (aktarma noktasýný) kullanamamakta, bunun yerine termin 

tarihlerine uyabilmek için taþeron firmalardan doðrudan müþteriye 

teslimat yapmaktadýr. Bu durum ayný müþteriye üniformayý oluþturan 

farklý ürünlerin birden fazla seferde ve farklý zamanlarda taþýnmasýna 

yol açtýðýndan teslimat kalitesi ve toplam taþýma maliyeti açýsýndan 

olumsuzluk yaratmaktadýr. Bu çalýþmada geliþtirilen aktarma modeli, 

sadece toplam taþýma maliyetini hesaplayan tipik aktarma modelinden 

farklý olarak birden fazla taþeron adayý, tedarik zamaný ve teslimat 

zamaný bilgilerini de içermektedir. Dolayýsýyla model taþeron seçimi, 

zamanýnda teslimat ve en düþük maliyetli aktarma planlamasý için 

kullanýlmaktadýr. Problemin optimal çözümüyle aktarma noktasýnýn 

kullanýlmasýnýn fiyat avantajý ve operasyonel verimlilik açýsýndan yarar 

saðladýðý görülmüþ, modelden elde edilen sonuçlar ile þirketin 

gerçekleþen maliyeti karþýlaþtýrýldýðýnda taþýma maliyetlerinde yaklaþýk 

%35'lik azalma saðlanmýþtýr. Önerilen model ve çözümün sektördeki 

302

YAEM 2010 


diðer firmalar tarafýndan da baþarýyla uygulanabileceði 

öngörülmektedir. 

Bir Kargo Transfer Merkezinde Çizelgeleme ve Kapasite 

Problemlerinin Simülasyonla Analizi 

Onur Dikmen, Kadir Ertoðral 

Endüstri Müh. Böl., TOOB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Ankara 

Parsel taþýmacýlýðý son yýllarda aðýrlýklý olarak incelenen bir konudur. 

Konuyla ilgili incelenen problemler genel olarak istenilen hizmet 

seviyeleri için araç rotalarýnýn belirlenmesi, að tasarýmý, konsolidasyon 

kararlarý, þube ve transfer merkezlerinin operasyonel planlamasý 

üzerinedir. Transfer merkezi operasyonel planlamasý, sürecin 

genelinde istenilen hizmet seviyesini yakalayabilmek için etkilidir. Ýlgili 

problemlerde incelenen konular genel itibariyle gelen ve giden araçlar 

için uygun çizelgelerin oluþturulmasý, tesis içindeki araç ve ürün 

hareketlerinin ve iþ gücünün planlanmasý olarak sayýlabilir. 

Yaptýðýmýz çalýþmada, Türkiye'de faaliyet gösteren bir kargo þirketinin 

Ankara'daki ana transfer merkezinde, boþaltma kapýlarýna gelen þube 

araçlarýnýn çizelgelenmesi incelenmiþtir. Amaç, araçlarý boþaltma 

bölgesinde en az süre geçirecek þekilde çizelgelemek ve belirlenen bu 

çizelgeye göre þube kapanýþ saatlerinin koordinasyonudur. Þubelerin 

kapanýþ saatlerini mümkün olan en geç saate ayarlamak, müþteri 

taleplerini karþýlamada yaþanan kaybý en aza indirecektir. Problemin 

analiz ve çözümünde simülasyon kullanýlmýþ, meydana gelebilecek 

olan talep dalgalanmalarýna karþý sistemin tepkisinin ölçülmesi ve 

farklý hizmet seviyeleri için kapasite planlamasý incelenmiþtir. 

Ýntermodal Taþýmacýlýk Problemi Ýçin Bir Sezgisel Yaklaþým 

Burak Erkayman, Vecihi Yiðit 

Atatürk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði Ana 


Ýntermodal taþýmacýlýk, yükleme ünitelerinin bir taþýmacýlýk modundan 

bir diðerine transferini kolaylaþtýran teknolojiler dizisidir. Ýntermodal 

taþýmacýlýk, yük veya yolcunun, çýkýþ noktasýndan varýþ noktasýna 

kadar tek bir sefer tarifesi ile iki ya da daha fazla taþýma modunun 

303

YAEM 2010 


birbiri ile baðlantýlý ve koordineli olarak taþýnmasýdýr. Ýntermodal 

transfer bir taþýmacýlýk iþleminde daha büyük hacimleri taþýmak için bir 

taþýmacýlýk modundan (karayolu taþýmacýlýðý gibi) diðerine (tren ya da 

gemi gibi) seyir halinde deðiþime olanak saðlamaktadýr. Türkiye halen 

karayolu-demiryolu, Ro-La, RO-RO ve demiryolu-feribot hizmetleri 

yoluyla uluslararasý ulaþtýrma ve lojistik faaliyetlerinde intermodal 

taþýmacýlýktan yararlanmaktadýr. 

Son yýllarda küresel düzeyde yaþanan rekabet; firmalarý, ürünlerini 

daha hýzlý hazýrlamaya ve zamanýnda, hýzlý teslim etmeye doðru 

zorlamaktadýr. Günümüzde üretim maliyetlerinin birbirine yakýn 

deðerler arz ettiði ortam, rekabet edebilir olabilmek açýsýndan lojistik 

hizmetlerin önemini artýrmýþtýr. Bu nedenle, günümüzde taþýmada 

etkinliði yakalayan þirketler rakiplerinden daha avantajlý bir konuma 

sahip olabileceklerdir. Sözkonusu bu durum, çaðdaþ taþýma 

þekillerinden olan intermodal taþýmacýlýðý daha da önemli kýlmaktadýr. 

Bu çalýþmada intermodal taþýmacýlýk yaklaþýmý gerektiren bir daðýtým 

problemi ele alýnmýþtýr. Ürünlerin daðýtýlacaðý taþýma þekillerinin hem 

maliyet hem de zaman açýsýndan tasarruf saðlamasý hedeflenerek söz 

konusu problem Genetik Algoritma tabanlý bir sezgisel algoritma 

geliþtirilerek çözülmüþtür. 

Geri Dönüþtürülebilir Ürünlerin Toplanmasý Ýçin Seçici ve 

Dönemsel Bir Araç Rotalama Problemi 

1 1 1 2 

Yeliz Akça , F. Sibel Salman , Onur Kaya , Deniz Aksen 

1 Koç Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði, Ýstanbul 

2 Koç Üniversitesi Ýktisadi ve Ýdari Bilimler Fakültesi, Ýstanbul 

Bu çalýþmada, geri dönüþtürülebilir atýklarýn üretim sürecinde yeniden 

deðerlendirilmesi için bir þirket tarafýndan toplanmasý incelenmiþtir. 

Haftanýn her bir günü, önceden belirlenen miktarda bitkisel atýk yaðýn, 

biyodizel üretimi yapan bir tesise teslim edilmek üzere þirketin 

deposunda biriktirilmesi gerekmektedir. Günlük atýk yað ihtiyacý, 

restoran, otel vb. iþletmelerden þirketin aracýyla toplanabilir veya 

diðer günlerden kalan atýk yað envanterinden karþýlanabilir. Bu iki 

kaynak yetersiz kaldýðýnda ise þirket, biyodizel tesisinin talebini 

karþýlamak için dýþarýdan belli bir ücret karþýlýðýnda atýk yað tedarik 

edebilir. Þirketin elinde bu iþ için kullanabileceði tek bir araç 

mevcuttur. Bu gerçek hayat problemini seçici ve dönemsel araç 

304

YAEM 2010 


rotalama problemi (SDARP) olarak modelleyebiliriz. Literatürde daha 

önce ele alýnmamýþ bu NP-zor problem için karýþýk tam sayýlý bir 

doðrusal programlama modeli kurduk. Modelimiz, toplam operasyonel 

ve envanter maliyetini enküçüklemek amacýyla bir haftalýk planlama 

dönemi içinde hangi iþletmelerin haftanýn hangi günlerinde hangi 

rotaya göre ziyaret edileceðini ve günlük atýk yað taleplerinin ne 

þekilde karþýlanacaðýný belirlemektedir. Araþtýrmamýz sýrasýnda, 

Ýstanbul'daki bazý lokantalarla þirket deposunun oluþturduðu ulaþým 

aðýna ait gerçek yol mesafelerini kullandýk. Probleme hem alt sýnýr, 

hem de olurlu çözümler elde edebilmek için Lagrange gevþetme 

yönteminden yararlandýk. Ayrýca sezgisel yöntemler geliþtirdik ve bu 

yöntemlerin baþarýmlarýný, Lagrange gevþetme yöntemiyle ve karýþýk 

tam sayýlý programlama yardýmýyla bulunan sonuçlar ile karþýlaþtýrdýk. 

305

C2-05 

YAEM 2010 


Çizelgeleme 4: Proje ve Makine Çizelgeleme 

2 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 



Oturum Baþkaný: Ümit Bilge 

Bir Çizelgeye Yeni Operasyon Ekleme Nedeni Ýle Oluþan 

Dalgalanmanýn Minimizasyonu 

Can Akkan 

Sabancý Üniversitesi, Yönetim Bilimleri Fakültesi, Ýstnabul 

Bir grup operasyonun (her birinin en erken baþlama zamaný, bir "katý" 

bir de "esnek'' termin zamaný olan) halihazýrda yerleþtirildiði bir 

çizelgenin esnek termin zamanlarý için olurlu olduðu varsayýlýyor. Bu 

durumda yeni bir operasyonun (en erken baþlangýç zamaný ve "katý'' 

termin zamaný ile) varolan çizelgeye eklenmesi gerekiyor. Bu 

operasyonun öncelikli olduðu varsayýlarak çizelgedeki diðer 

operasyonlarýn zamanlamalarýný deðiþtirmesine izin veriliyor. Bu 

deðiþimde amaç "esnek" termin zamanlarýna baðlý olan gecikmenin 

enazlanmasý, ve bu sýrada çizelgenin en erken baþlama zamanlarý ve 

"katý" termin zamanlarýna göre olurluðunun korunmasýdýr. Bu þekilde 

tanýmlanmýþ problemin çözümü için bir dal-sýnýr algoritmasý 

önerilmekte ve performansý bir problem seti için test edilmektedir. 

Aralýk Çizelgelemede Kapasite Planlama ve Kapasite Artýrýmý 

Problemleri 

Deniz Türsel Eliiyi 

Ýzmir Ekonomi Üniversitesi, Endüstri Sistemleri Mühendisliði Bölümü, 

Ýzmir 

Aralýk Çizelgeleme imalat ve hizmet sektörlerinde sýkça rastlanan bir 

problemdir. Problem geliþ ve termin zamanlarý önceden belirlenmiþ 

iþlerin paralel ve özdeþ makinelere yerleþtirilmesini içermektedir. 

Problem özellikle rezervasyon sistemlerinde çok önemli bir yer 

tutmaktadýr. Aralýk çizelgeleme Sabit ve Deðiþken Ýþ Çizelgeleme 

olarak iki ana baþlýk altýnda incelenir. 

306

YAEM 2010 


Her iki problem için taktik ve operasyonel olmak üzere iki versiyon 

bulunmaktadýr. Taktik problem tüm iþleri iþleyebilecek makinelerin sayý 

veya kullaným maliyetlerini enküçüklemeyi, operasyonel problem ise 

mevcut makinelerle iþlenebilecek iþler kümesinin büyüklüðünü veya 

toplam karýný enbüyüklemeyi konu alýr. Bir rezervasyon sisteminde 

kapasite, iþlenebilecek iþler kümesini ve dolayýsýyla elde edilebilecek 

karý doðrudan belirlemektedir. Literatürde yer alan çalýþmalarýn tümü 

kapasite planlama için uzun dönemli kestirim yapmayý gerektiren 

taktik modelleri kullanmakta fakat sistemde bu uzun dönemde 

oluþabilecek iþ deðiþikliklerini, yeni veya iptal edilebilecek iþleri 

gözardý etmektedir. Ayrýca literatürde mevsimsel talep deðiþkenliði 

gösteren sistemlerde çok önemli olabilecek kapasite artýrýmý konusunu 

ele alan bir çalýþmaya rastlanmamýþtýr. Bu çalýþmada taktik ve 

operasyonel aralýk çizelgeleme literatürü incelenmiþ, aralýk 

çizelgelemede kapasite planlamasý ve kapasite artýrýmý için yeni 

matematiksel modeller üzerinde çalýþýlmýþtýr. Problemler için etkin ve 

verimli çözüm yöntemlerinin geliþtirilmesi ve bu yöntemlerin 

problemin çeþitli kýsýtlar altýndaki daha zor durumlarýna (iþleyebilirlik, 

yaygýnlýk ve çalýþma zamaný kýsýtlarý) uyarlanmasý planlanmaktadýr. 

Proje TÜBÝTAK tarafýndan desteklenmektedir. 

Çoklu Proje Ortamlarýnda Kaynak Adanmasý Problemi 

1 1 2 

Umut Besikci , Ümit Bilge , Gündüz Ulusoy 



Kaynaklarýn adanmasý problemi, çoklu proje ortamlarýnda belirlenmiþ 

sýnýrlý kaynaklarýn, projelere, aðýrlýklandýrýlýmýþ geçikmeyi enazlayacak 

þekilde daðýtýlmasý þeklinde tanýmlanabilir. Problem ortamý, farklý 

aðýrlýklara sahip birden fazla projenin birlikte yürütüldüðü ve projerler 

için gerekli olan kaynaklarýn projelere adandýðý, bir baþka deðiþle 

projelerin yürütüldüðü süre boyunca kaynaklarýn sadece ait olduklarý 

projeler tarafýndan kullanýldýðý bir yapýya sahiptir. Probleme konu olan 

projeler, çoklu kaynak reçeteli, faaliyetler arasýnda bitiþten baþlangýca 

0 gecikmeli projelerdir. Bu sebepten, problem ortamý kaynaklarýn 

projelere daðýtýlmasýnýn yaný sýra her bir proje için de projeye ait bir 

çizelgeleme problemi içermektedir. 

307

YAEM 2010 


Genel olarak çoklu proje çizelgeleme problemlerine yaklaþým, 

kaynaklarýn projeler arasýnda genel bir kaynak havuzundan paylaþýmlý 

olarak kullanýldýðý durumdur. Ancak kaynaklarýn projeler arasýnda 

paylaþýmý maliyet bakýmýndan olurlu olmadýðýnda veya projelerin 

özelliklerinden dolayý olanaksýz olduðunda, çoklu proje çizelgeleme 

problemine bu bakýþ açýsýyla yaklaþmak yeterli olmayacaktýr. Proje 

çizelgeleme problemin literatüründe bu tür bir yaklaþýma 

rastlanmamýþtýr. Kaynaklarýn paylaþýlamadýðý durumlarda projelere 

kaynaklarýn adanmasý problemi, proje çizelgeleme problemi ile birlikte 

ortaya çýkmaktadýr. Bu çalýþmada çoklu proje ortamlarýnda kaynaklarýn 

adanmasý problemi ele alýnacak ve çözüm yöntemleri sunulacaktýr. 

Ýki-Aþamalý Ayrýþýmlý Çoklu Proje Çizelgeleme 

Anýl Can, Gündüz Ulusoy 

Sabancý Üniversitesi, Mühendislik ve Doða Bilimleri Fakültesi, Üretim 

Sistemleri Mühendisliði Programý, Ýstanbul 

Çoklu kaynak reçeteli, kaynak kýsýtlý çoklu proje çizelgeleme sorunu 

incelenmektedir. Yenilenebilir ve yenilenemez kaynaklarýn olduðu, 

faaliyetlerin ise kesintisiz gerçekleþtirildiði ve aralarýndaki öncül 

iliþkilerinin bitiþ-baþlangýç tipinde olduðu, öncül ve ardýl faaliyetler 

arasýndaki minimum zaman boþluðu kýsýtýnýn sýfýr olduðu bir ortam 

düþünülmektedir. Ýki-aþamalý ayrýþým yaklaþýmý uygulanarak, sorun bir 

0-1 matematiksel programlama modelleri hiyerarþisi þeklinde 

düzenlenmektedir. Ýlk aþamada, her proje, farklý yapay bütçe 

deðerlerinin sistematik bir biçimde kullanýlmasýyla oluþturulan süre ve 

kaynak reçetelerine sahip tek bir faaliyete indirgenir. Bu sürecin 

sonunda oluþan proje serimi Net Bugünkü Deðeri (NPV) ençoklamak 

hedefiyle çizelgelenerek, projelerin kaynak kullanýmlarý ve baþlangýç 

zamanlarý belirlenir. Ýkinci aþamada ise her proje, ilk aþamada elde 

edilen baþlangýç zamanlarý ve kaynak kýsýtý çizgelerine göre proje 

süresini enazlamak hedefiyle çizelgelenir. Matematiksel modellerin 

çözülmesinde, Lagrange gevþetme ile problem türüne özgün kesiler ve 

geçerli eþitsizliklerin kullandýðý bir Dal-Kesi (Branch&Cut) yöntemi 

uygulanmaktadýr. Ayrýca, her iki aþamada da veri miktarýný azaltacak 

çeþitli öniþleme yöntemleri kullanýlmaktadýr. 

308

C2-06 

YAEM 2010 

Ýþ Süreçleri Yönetimi 2 

2 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 


Oturum Baþkaný: Tuncay Sarý 


Hat Dengeleme Probleminin Çözülmesi için Yeni Bir Yaklaþým: 

Bir Otomotiv Fabrikasýnda Uygulama 

Ýsmail Beypýnar, Ceren Ocak, Semra Boran, Harun Reþit Yazgan 

Sakarya Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü 

Ýmalatta üretim akýþýný kontrol etmek ve sürekli akýþ saðlamak için en 

önemli parametrelerden birisi de üretim hattýnýn dengelenmesi 

gerekmektedir. Bu amaçla bir otomotiv fabrikasýnýn seçilen montaj 

hattýnda mevcut durum deðer akýþ haritasý oluþturularak üretim 

sürecinde katma deðer yaratan ve yaratmayan faaliyetler belirlenmiþ, 

operasyonlarýn standartlaþtýrýlmasý için zaman etüdü çalýþmasý ile iþ 

istasyonlarýnýn iþ yükleri hesaplanmýþtýr. Bu çalýþmanýn asýl amacý olan 

montaj hattý dengelemesi elde edilen veriler ýþýðýnda yeniden 

oluþturulmuþtur. Ele alýnan örnekte bir iþletmede bir iþ birden fazla iþçi 

tarafýndan yapýldýðý için literatürde bulunan Dimitriadis algoritmasý 

uygulanmasýnda zorluklar taþýmaktadýr. Bu amaçla yeni bir algoritma 

geliþtirilmiþtir. Çalýþmanýn sonucunda ise yeni geliþtirilen algoritma 

Dimitriadis algoritmasindan farklý olarak ayný istasyonda ayný anda 

birden fazla iþçinin ayný iþi paralel olarak yaptýðý iþler üzerinde de etkili 

olduðu gözlenmiþtir. 

Altý Sigma Yaklaþýmý ile Çaðrý Merkezi Hizmet Sürecinin 

Ýyileþtirilmesi 

Nevra Akbilek, Semra Boran 

Sakarya Üniversitesi 

Çaðrý merkezlerinin bir firmaya kattýðý en önemli deðer müþterisinin 

isteðini ve ihtiyacýný anýnda, kolayca ve tekrarsýz (tek seferde) 

karþýlayabilmesidir. Bu baðlamda bilgisayar satýþ ve destek hizmeti 

veren bir çaðrý merkezi ele alýnmýþtýr. 

309

YAEM 2010 


Müþteriler bu çaðrý merkezini herhangi bir ürüne ait özellikleri 

öðrenebilmek ayrýca satýn aldýklarý ürünle ilgili sorunlarý nedeniyle 

arayabilmektedirler. Çaðrý merkezinde çalýþan müþteri temsilcileri ise 

hizmet verdikleri problemlere göre gruplanmaktadýr. Müþteri temsilcisi 

sisteme bir çaðrý geldiðinde mevcut yazýlýmý kullanarak kayýt oluþturup 

ürün ile ilgili bilgi vermekte ya da müþterinin problemini çözmektedir. 

Temsilci destek çaðrýlarýný cevaplarken önceden kaydedilmiþ sorularý 

sormaktadýr. Bu iþlem destek hizmetinin ilk adýmýdýr ve bu adýmda 

problemlerin çözümlenmesi temel hedeftir. Eðer sorun bu adýmda 

çözümlenemezse müþteri kendi adresine en yakýn servise sevk edilir. 

Ancak incelenen çaðrý merkezinde cevaplanmasý gereken fakat 

cevaplanmadýðý için servise sevk edilen müþterilerin oranýnýn 

beklenenden yüksek olduðu görülmüþtür. Bu nedenle çalýþmada altý 

sigma yaklaþýmý kullanýlarak kaçýrýlan destek hizmeti çaðrý oraný 

düþürülmüþ ve müþteri memnuniyeti yükseltilmiþtir. 

BOSSA T.A.Þ. Dýþ Giyim Ýþletmelerinde Müþteri Þikayetlerinin 

Azaltýlmasý 

Pelin Ýba 

Bossa T.A.S 

Son zamanlarda deðiþen ekonomik koþullar ve rekabet ortamý tüm 

firmalarý, kendilerini geliþtirmeye ve müþterilerinin sesine daha fazla 

kulak vermeye yönlendirmektedir. “Ürün odaklý” olmak yerine 

“müþteri odaklý” olmak daha da önem kazanmaya baþlamýþtýr. Müþteri 

memnuniyetini saðlamak ciddi bir rekabet unsuru haline gelirken, her 

geçen gün bilinçlenen tüketiciler, ihtiyaçlarýný daha doðru belirlemeye 

bunun yaný sýra þikayet ve memnuniyetlerini de dile getirmeye 

baþlamýþtýr. Bu baðlamda müþteri memnuniyeti, bazý þirketlerin 

performans göstergelerinde metrik olarak yer almaktadýr. 

Müþteri memnuniyetini maksimize etmenin önemi dikkate alýndýðýnda, 

þirketimizde müþteri þikayetlerini minimize ederek rakiplere karþý 

üstünlük saðlamak ve “müþteri odaklýlýk” olan temel stratejimizi 

uygulayabilmek için “müþteri þikayetlerini” kontrol altýna almaya 

yönelik bir çalýþma yürütülmüþtür. 

310

YAEM 2010 


BOSSA T.A.Þ. Dýþ Giyim iþletmelerinde 2004 yýlýndan bu yana alýnan 

müþteri þikayetleri ve ödenen reklamasyon verileri incelendiðinde, her 

yýl ortalama %18 oranýnda bir artýþ yaþandýðý gözlenmiþtir. Stratejik 

hedefler doðrultusunda yapýlan bu çalýþmada, müþteri þikayetlerinin 

ve ödenen reklamasyon tutarlarýnýn sebepleriyle beraber irdelenmesi 

ve mevcut oranýn düþürülmesi hedeflenmiþtir. Hedefe giden yolda Altý 

Sigma metodolojisi takip edilmiþ, beyin fýrtýnasý, balýk kýlçýðý, pareto 

grafikleri, tutarlýlýk analizleri gibi birçok problem çözme teknikleri ve 

Altý Sigma araçlarý kullanýlmýþtýr. Gerek iletiþim, gerek kalite kolunda 

yapýlan çalýþmalar sonucunda; müþteriden gelen þikayetlerde ve ilgili 

süreçte ödenen reklamasyon tutarýnda ortalama %25 iyileþme 

gözlenmiþtir. 

GERT Tekniði ile Malzeme Muayene Sürecinin Ýncelenmesi 

Tuncay Sarý 

Hava Harp Okulu Dekanlýðý-Ýstanbul 

Ýþ süreçlerinin yönetiminde, mevcut iþ süreçlerinin anlaþýlmasý ve yeni 

süreçlerin tanýmlanmasý, iþ süreçlerinin modellenmesi ve bu süreçlerin 

analizi þeklinde kritik bir faaliyet olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Mevcut 

veya yeniden tasarlanan iþ süreçlerinin modellenmesi ve analizinde, 

hâlihazýrdaki uygulamalara katký saðlayacaðý düþünülen bu çalýþmada 

stokastik þebeke çözümlemesinde kullanýlan bir teknik olan GERT'in 

(Graphical Evaluation and Review Technique) analitik hesaplama 

yeteneðinden faydalanýlarak örnek bir iþ süreci modellenmiþ ve 

zamana dayalý analizlerinin yapýlabileceði gösterilmiþtir. Hammadde 

deposundan alýnan bir hammaddeye uygulanan giriþ kontrolleri ile 

üretim hattýna geçilmesi ve üretim hattýnda uygulanan ara kontroller 

bu çalýþmada ele alýnmýþtýr. GERT tekniði ile malzemeye uygulanan 

muayene süreçleri modellenmiþ ve analitik çözümü yapýlarak bir 

muayene süreci incelenmiþtir. Böylece mevcut iþ sürecinde 

yapýlabilecek iyileþtirmelerin deðerlendirilmesi GERT tekniði ile analiz 

edilmiþtir. 

311

C2-07 

YAEM 2010 


Tedarik Zinciri Yönetimi 5: Yeþil Tedarik Zinciri Yönetimi 

2 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 


Oturum Baþkaný: Murat Baþkak 

Tedarikçi Seçiminde Çevreci Bir Yaklaþým Modeli 

Þule Uyanýk, Ali Türkyýlmaz 

Fatih Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


Tedarik Zinciri Yönetiminin önemli konularýndan bir tanesi Tedarikçi 

Seçimi ve Ýliþkileridir. Baþarýlý bir tedarikçi seçim süreci firmalarýn 

müþteri memnuniyetlerine önemli ölçüde etki etmektedir. Son yýllarda 

tüm dünyanýn gündemine daha fazla girmeye baþlayan küresel ýsýnma, 

çevrenin korunumu, insan saðlýðý, iþ ve iþçi güvenliði konularý 

iþletmelerin tedarikçi seçim kriterlerini de etkilemeye baþlamýþtýr. 

Fiyat, kalite, hýz gibi geleneksel kriterlerin yanýsýra Çevre Yönetimi ve 

Ýnsan Saðlýðý konularý kapsamýnda geliþtirilen kriterler de tedarikçi 

seçiminde önem kazanmýþtýr. Bu çalýþmada bir iþletmenin onaylý 

tedarikçi listesini oluþtururken kullandýðý kriterlerin belirlenmesinde 

çevre faktörlerinin de göz önünde bulundurmasý ve bu faktörlerin 

önem dereceleri doðrultusunda en uygun tedarikçilerin Analitik 

Network Prosesi ile belirlenmesi amaçlanmýþtýr. 

Sürdürülebilirlik Perspektifi ile Tedarik Zinciri Aðý Tasarýmý 

1 1 1 

Hazal Karaman , Çaðatay Mekiker , Sinan Osman Mercan , Orhan 

2 

Feyzioðlu 

1 Kadir Has Üniversitesi, Ýstanbul 


Günümüzde þirketlerin tedarik zincirleri yerel sýnýrlarý aþacak biçimde 

büyürken, küresel ýsýnmaya baðlý çevresel problemler ve enerji 

kaynaklarýnýn tükenmesi nedeniyle oluþacak riskler pek çok kurumun 

ilgi odaðý haline gelmiþtir. Þirketler sadece çevreye tek baþlarýna olan 

etkilerinden deðil, ayný zamanda tedarikçilerinin, taþeronlarýnýn, iþ 

ortaklarýnýn, daðýtým noktalarýnýn çevreye olan etkilerinden ve hatta 

sattýklarý ürünlerin geri toplanýp imha edilmesinden de sorumlu kabul , 

312

YAEM 2010 


edilmektedirler. Dolayýsýyla tedarik zincirinin herhangi bir 

aþamasýndaki aktörün çevresel açýdan sergileyeceði kötü bir 

performans tüm zincir oyuncularýnýn sahip olabileceði en önemli varlýk 

olan itibarlarýný zedeleyebilir. Bu çalýþmada, müþteri hizmet seviyesini 

ve sürdürülebilirliðe iliþkin kýsýtlarý dikkate alan, bu doðrultuda en 

uygun tesis yeri seçimine ve aðdaki malzeme akýþýna karar 

verilmesine yardýmcý olan, çok aþamalý ve çok amaçlý bir tedarik zinciri 

að tasarým modeli geliþtirilmiþtir. Oluþturulan senaryolar eþliðinde 

model çözülmüþ ve uygulayýcýlar için türlü ekonomik çýkarýmlarda 

bulunulmuþtur. 

Ýstanbul Ýli Týbbi Atýk Miktarlarýnýn Bulanýk Regresyon Yöntemi 

Ýle Tahmini ve YTZY Yaklaþýmý Önerileri 

1 2 

Ýrem Düzdar , Hakan Tozan 

1 Ýstanbul Arel Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

2 Deniz Harp Okulu, Endüstri Mühendisliði Ana Bilim Dalý, Ýstanbul 

Günümüzde önemi gitgide artan “Yeþil Tedarik Zinciri Yönetimi” 

(YTZY), geleneksel tedarik zinciri yönetimi karar süreçlerindeki kar ve 

verimliliði göz ardý eden çevreci yaklaþýmlar yerine, bu unsurlarla 

beraber hemen her iþletmede temel amaçlardan olan müþteri 

memnuniyeti, verimlilik, daha fazla kazanç öðelerini karar verme 

süreçlerinde ayný önemde dikkate alan göreli yeni bir yaklaþýmdýr. Bu 

yeni yaklaþým özetle, ürün tasarýmýndan baþlayarak; tedarik, üretim 

süreçleri, nihai ürün/ürünlerin müþteriye ulaþtýrýlmasý ve bu 

ürün/ürünlerin ürün hayat eðrisi tamanlanmasý sonrasý süreçlerdeki 

tüm iþlemleri de (bertaraf, yeniden kazaným, vb.) içeren çevreci 

düþünce ile tedarik zinciri yönetimini birleþtirmek olarak tanýmlanabilir. 

Bu çalýþmada, megakent Ýstanbul için ekonomik ve sosyokültürel 

çevreye telafi edilmesi güç olumsuz etkilere sahip ve doðal bertarafý 

uzun süreç gerektiren “týbbi atýk” miktarlarý bulanýk regresyon 

yöntemi ile tahmin edilerek problemin büyüklüðüne dikkat çekilmek 

amaçlanmýþ ve çevresel açýdan ciddi sorun oluþturan bu etkenin YTZY 

yaklaþýmý ile nasýl indirgenebileceðine yönelik öneriler ortaya 

konmuþtur. 

313

YAEM 2010 


Yeþil Lojistiðin Tersine Lojistik ile Ýliþkisi ve Sürdürülebilir 

Kalkýnma Ýçin Önemi 

Güneþ Küçükyazýcý, Murat Baskak 

Ýstanbul Teknik Üniversitesi 

Firmalar pazardaki rakiplerine karþý rekabet gücü elde etmek isterler. 

Bu amaçla Üretim/Daðýtým Planlama, Tedârik Zinciri Yönetimi, Lojistik 

Yönetimi gibi stratejiler uygularlar. 

Baþarýlý bir tedarik zinciri yönetimi için tanýmlanmasý ve yönetilmesi 

gereken anahtar tedarik zinciri süreçleri: Müþteri Ýliþkileri Yönetimi, 

Müþteri Hizmetleri Yönetimi, Talep Yönetimi, Sipariþ Yönetimi, Üretim 

Akýþ Yönetimi, Tedarik, Ürün Geliþtirme ve Ticarîleþtirme ve Dönüþler 

olarak belirtilebilir. Bu süreçlerden “Dönüþler” ile ilgili olan süreç, 

akademik yazýnda “Tersine Lojistik” olarak yer almaktadýr. Ekonomik 

ve çevresel koþullar, yasal zorlamalar ve sosyal sorumluluklar gibi 

nedenler, tedarik zincirinde tüketiciden üreticiye doðru geleneksel ileri 

akýþýn tersi yönde bir akýþ oluþturmuþtur ve bu akýþ Tersine Lojistik 

olarak adlandýrýlmýþtýr. 

Yeþil Lojistik kavramýysa tüm lojistik faaliyetlere farklý bir açýdan 

yaklaþýr. Yenilenemeyen doðal kaynaklarýn tüketimi, hava emisyonu, 

gürültü kirliliði ile zehirli ve zehirli olmayan çöplerin imhâ edilmesi gibi 

konularla ilgilenir. Organizasyonun dýþýndaki operasyon süreçlerinin 

kontrol edilmesine ve lojistik iþlemler ile paketleme üzerine yoðunlaþýr. 

Kurumsal sürdürülebilirlik, ekonomik, çevresel ve sosyal geliþmelerin 

tetiklediði riskleri iyi yönetip, bunlardan doðan fýrsatlarý doðru 

deðerlendirerek kurum ve yatýrýmcýlar için uzun vâdeli yararlarýn 

yaratýldýðý bir iþ modelidir. 

Bu çalýþmada yeþil lojistiðin tersine lojistik ile iliþkisi, sürdürülebilir 

kalkýnma için önemi, dünyada ve Türkiye'deki örnek uygulamalarýn 

neler olduðu, henüz üzerinde çalýþma yapýlmamýþ ne tür inceleme 

alanlarýnýn olduðu incelenecektir. 

314

C2-08 

YAEM 2010 

Matematiksel Programlama 2 (I) 

2 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 



Oturum Düzenleyicisi: Hande Yaman ve Onur Özkök 

Oturum Baþkaný: Onur Özkök 

Genelleþtirilmiþ Araç Rotalama Problemi için Modeller ve Dal- 

Kesi Algoritmalarý 

1 2 3 

Tolga Bektaþ , Güneþ Erdoðan , Stefan Ropke 

1 School of Management, University of Southampton, Southampton, 

United Kingdom. 

2 Özyeðin Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

3 Department of Transport, Technical University of Denmark, Lyngby, 

Denmark. 

Genelleþtirilmiþ Araç Rotalama Problemi (GARP), düðümlerin 

kümelendirildiði ve her düðümün sabit bir talebe sahip olduðu bir 

serim üzerinde, sýnýrlý taþýma kapasitesine sahip belirli sayýda araç 

için, tüm talepleri karþýlayabilen rotalar bulmak olarak 

tanýmlanmaktadýr. Bu problemde amaç toplam yolculuk maliyetinin 

enküçüklenmesidir. Bu çalýþmada GARP için, ikisi çoklu akýþ diðer ikisi 

ise üstel sayýda eþitsizlik kümesine dayalý olan, dört yeni doðrusal 

tamsayýlý karar modeli tanýmlanmakta ve modeller birbirleri ile 

karþýlaþtýrýlmaktadýr. Üstel sayýda eþitsizlik kümelerine dayalý modeller 

için dal-kesi algoritmalarý önerilmiþ ve uygulanmýþtýr. Büyük bir 

deneysel örnek kümesi üzerinde yapýlan sayýsal analizlerden elde 

edilen sonuçlar bildiride sunulmaktadýr. 

Yeni Bir Talep Belirsizlik Kümesi Tanýmý ve Að Yükleme 

Problemine Uygulamasý 

1 2 2 

Ayþegül Altýn Kayhan , Hande Yaman , Mustafa Ç. Pýnar 

1 TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, 

Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ankara 

2 Bilkent Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


315

YAEM 2010 


Bu çalýþmada, Zahiri Að Tasarýmý Problemini özel durum olarak içeren 

bir Gürbüz Að Yükleme Problemi, müþterilerine en az maliyetle etkin 

özel iletiþim aðlarý servisi saðlamak isteyen bir servis saðlayýcý 

açýsýndan ele alýnmaktadýr. Öncelikle, iletiþim taleplerinin bilindiðinin 

varsayýmý kaldýrýlarak özgün bir talep belirsizlik kümesi tanýmý 

önerilmektedir. Bu yeni taným, literatürde iyi bilinen iki farklý belirsizlik 

kümesi tanýmýnýn güçlü yönlerini taþýyacak þekilde belirlenmiþtir. Bu 

yeni talep modeli için öncelikle problemin iki farklý tamsayýlý 

programlama modeli oluþturulmuþtur. Daha sonra, çok bilinen bazý að 

topolojileri için "gürbüzlük" unsurunun að tasarýmý sürecine 

katýlmasýnýn maliyet ve performans üzerindeki etkileri incelenmiþtir. 

Birçok Taþýma Türü Kullanýmlý, Çok Ürünlü, Çizelgelenmiþ 

Hizmetli, ve Parçalý Doðrusal Ulaþým Maliyetli Güzergah 

Belirleme Problemi 

Hüsrev Ziyaattin Aksüt, Hande Yaman 

Bilkent Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði, Ankara 

Bu çalýþmada, birçok taþýma ürünü kullanan bir servis operatörünün 

karþýlaþtýðý birçok ürünlü güzergah belirleme problemi ele 

alýnmaktadýr. Verilen bir planlama çevreni, serbest býrakma 

zamanlarýnda toplanýlýp vade tarihleri geçmeden teslim edilecek bir 

küme ürün, parçalý doðrusal ulaþým maliyetleri ile, problem bu ürünler 

için tahsisli ve çizelgelenmiþ servisleri kullanarak enaz maliyetli 

güzergahlara karar vermektir. Bu çalýþmanýn amacý, sözkonusu 

problem için güçlü karma tamsayýlý programlama biçimlendirmeleri ve 

geçerli eþitsizlikler sunmaktýr. 

Güçlendirici Yerseçimi Problemi 

Onur Özkök, Oya Ekin Karaþan 


Haberleþme aðlarýnda karþýlaþýlan problemlerden bir tanesi, iletilen 

sinyallerin iletim sýrasýnda bazý fiziksel kýsýtlar nedeniyle zayýflamasýdýr. 

Sinyal gücünün belirli bir seviyenin altýna düþmesi durumunda sinyal 

kaybedilmektedir. Bu durum sinyal menzilinin kýsalmasýna yol 

açmaktadýr. Bu sorunu aþmak için güçlendirici adý verilen cihazlar ile 

316

YAEM 2010 


sinyaller yeniden yaratýlmaktadýr. Ayrýca haberleþme aðýnýn 

kalýmlýlýðýný saðlamak için her düðüm çifti arasýnda iki ayrýt-ayrýk yol 

bulunmasý istenmektedir. Bu sayede ayrýtlarda meydana gelebilecek 

bir arýza durumunda dahi sinyal iletimi mümkün olacaktýr. Bu 

çalýþmada incelenen güçlendirici yerseçimi probleminde amaç, 

haberleþme aðýna yerleþtirilecek güçlendiricilerin sayýsýný 

enküçüklemek ve yerlerini belirlemektir. Haberleþme aðýnda birden 

fazla baþlangýç ve bitiþ düðüm çifti bulunmakta, ve güçlendiriciler 

birden fazla düðüm çifti için kullanýlabilmektedir. Bu durum bütün 

düðüm çiftlerinin ayný anda incelenmesini gerekli kýlmakta ve problem 

boyutunu büyütmektedir. Problemin çözümü için karma tamsayýlý bir 

matematiksel model kurulmuþtur. Modelde bulunan sürekli 

deðiþkenler, projeksiyon yöntemi ile yok edilerek yeni bir tamsayýlý 

model elde edilmiþ ve bu modeli güçlendirmek için bazý geçerli 

eþitsizlikler önerilmiþtir. Matematiksel model üstel sayýda kýsýt içerdiði 

için bir dal-kesi algoritmasý geliþtirilmiþ ve bazý sayýsal denemeler 

yapýlmýþtýr. Geliþtirilen çözüm yaklaþýmý ve elde edilen sonuçlar 

bildiride tartýþýlacaktýr. 

317

C2-09 

YAEM 2010 


Olasýlýklý Süreçler 2: Stochastic Processes (I) 

2 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 


Oturum Düzenleyicisi: Süleyman Özekici 

Oturum Baþkaný: Süleyman Özekici 

Some Robust Dynamic Programs in Inventory Management 

and Their Structural Properties 

Fikri Karaesmen, Lerzan Örmeci, Zeynep Turgay 

Koç University, Istanbul 

Inventory problems with random demand can usually be modeled as 

stochastic dynamic programs. In order to solve these problems, it is 

assumed that the probability distribution of random demand is known 

with certainty. However, in most applications this probability 

distribution has to be estimated from possibly limited data sets and it 

is only known approximately. The robust optimization approach 

assumes that the probability distribution lies in an uncertainty set and 

attempts to protect the system against this uncertainty. We 

investigate the 

structural properties of optimal policies for some inventory models 

using robust dynamic programming. 

Risk Management in Inventory Models 

Süleyman Özekici, Fikri Karaesmen, Kaan Okyay 

Koç University, Department of Industrial Engineering, Ýstanbul 

The most important source of randomness in inventory models is 

demand uncertainty. This naturally constitutes a risk for the manager. 

If the demand is unexpectedly low, then there will be leftover 

inventory, while customer demand will not be satisfied due to 

shortage in the opposite case. These undoubtedly will affect the cash 

flow together with costs and profits. Majority of the literature on 

inventory models supposes that the decision maker is insensitive to 

risk or he is risk-neutral. But, decision makers are not necessarily 

risk-neutral and this fact always 

318

YAEM 2010 


takes a leading role in describing the risk attitude of investors in 

financial models. We discuss optimal inventory and risk management 

policies in a single period model. We use financial instruments like 

futures and derivatives to hedge the risks associated with the cash 

flow. It is known that the demand or supply for the product is often 

correlated with some financial or economic indices or financial assets. 

Therefore, one can manage the risks involved in an inventory model 

by taking positions in the futures or derivatives markets for these 

instruments. The manager now has to determine the optimal portfolio 

of these hedging instruments as well as the optimal order quantity. 

Nonparametric Bayesian Replacement Strategies 

Refik Soyer 

Department of Decision Sciences, George Washington University, 

Washington, DC, USA 

We present a Bayesian decision theoretic approach for replacement 

strategies for systems that are subject to wear. In so doing, we 

consider a semi-parametric model to describe the failure 

characteristics of the system by specifying a nonparametric form for 

cumulative intensity function and by taking into account effect of 

covariates by a parametric form. Use of a gamma process prior for 

the cumulative intensity function complicates the Bayesian analysis 

when the updating is based on failure count data. We develop a 

Bayesian analysis of the model using Markov chain Monte Carlo 

(MCMC) methods and determine replacement strategies. Adoption of 

MCMC methods involves a data augmentation algorithm. We show the 

implementation of our approach using actual data. 

Reliability, MTTF, and Availability of Systems with Markovian 

Missions and Aging 

1 2 

Bora Çekyay , Süleyman Özekici 

1 Faculty of Management, McGill University, Montreal, Quebec, Canada 

2 Department of Industrial Engineering, KOC University, Istanbul 

We consider a mission-based reliability system that is designed to 

319

YAEM 2010 


perform missions consisting of random sequence of phases or stages 

with random durations. The mission process is described by a Markov 

process and the deterioration of the system is described by a finite state 

Markov process whose parameters depend on the mission process. We 

discuss several performance measures, including mission reliability, 

phase reliability as well as mean time to failure and availability. Explicit 

computational formulas are derived and an illustration is provided. We 

also show how our model can be applied to any coherent system with 

independent and exponentially distributed component lifetimes. 

320

C2-10 

YAEM 2010 


Ulaþým Planlamasý 2: Problems in the Public Sector 

2 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 



Oturum Baþkaný: Vedat Verter 

Exact and Heuristic Approaches for the Mobile Blood Donation 

System of Turkish Red Crescent 

Feyza Güliz Þahinyazan, Bahar Yetiþ Kara, Mehmet Rüþtü Taner 

Department of Industrial Engineering, Bilkent University, Ankara 

This study is aims to investigate and analyze the logistics and 

scheduling activities at Turkish Red Crescent in the collection and 

transportation of blood donations via mobile units. The objective is to 

maximize the collection of blood donations while keeping the 

associated logistics costs low. A transporter vehicle transfers the 

blood collected at different locations by the collector vehicles to a 

regional center at the end of each day. Thus the model involves both 

a VRP component to determine the routes of the collector vehicles 

and an integrated TSP for the daily routes of the transporter vehicle. 

The VRP also has a time dimension due to the possible stay-overs of 

the collector vehicles at certain locations. The purpose of our study is 

to develop alternative mathematical models to solve the problem and 

to perform computational experimentation to compare their 

performance and also if the computational requirements for solving 

realistic instances were formidable to develop heuristic approaches. 

The exact and heuristic approaches are tested with real data for the 

city of Ankara. 

The Design of a Public Service Facility Network Under Terrorist 

Attack 

1 1 2 

Serhat Kecici , Necati Aras , Vedat Verter 

1 Department of Industrial Engineering, Boðaziçi University, Istanbul 

2 Desautels Faculty of Management, McGill University, Montreal, 

Canada 

321

YAEM 2010 


In this paper, we consider a public service facility network with 

existing facilities which is under the threat of possible terrorist 

attacks. The aim of the system planner is to locate new facilities, 

change the locations of existing ones if necessary, and protect some 

of the facilities to ensure a maximum coverage of customer zones 

with the anticipation that a number of unprotected facilities will be 

rendered out-of-service by terrorist attacks. It is assumed that the 

sum of the fixed costs of opening new facilities, the relocation costs, 

and the protection costs cannot exceed a predetermined budget level. 

Using the gradual coverage approach, we formulate a bi-level 

coverage model where the system planner is the leader whose 

objective is the maximization of the total coverage, and the attacker 

is the follower with the opposite objective. The proposed solution 

method of the bi-level model is based on a tabu search algorithm 

where the search space consists of the possible location sets of the 

leader's facilities. The objective value for each set is computed by 

solving the attacker's problem using CPLEX. 

Assessing Hazmat Transportation Risk for Istanbul 

Metropolitan Municipality 

1 2 

Burçin Bozkaya , Ronay Ak 

1 Sabanci University, Istanbul 

2 Istanbul Technical University 

Streets and highways of Istanbul are used every day for transporting 

various types of goods, including dangerous goods like gasoline, 

chemicals, and combustive materials. In this study that we completed 

for Istanbul Metropolitan Municipality, we performed a quantitative 

analysis of the risks of transporting hazardous materials (hazmat) 

through the roads of Istanbul. This type of problem differs from 

traditional transportation problems where cost or duration of travel is 

minimized. In addition to cost or time minimization, risk exposure on 

the population as well as economic assets of the city is necessary. In 

this study, we developed a new risk model that takes into account 

population, the duration of risk exposure and traffic congestion. Since 

congestion is one of the most important factors that affect the travel 

duration of a hazmat-carrying truck in an urban area, we contend that 

our model is more suitable for urban hazmat risk assessment. 

322

YAEM 2010 


We present a GIS-basedspatial 

decision support system (SDSS) that 

we developed and used with Istanbul road network to create and 

visualize a hazmat risk exposure density map of Istanbul. This SDSS 

also allows analysts to generate hazmat transportation routes under 

various risk criteria and different congestion factors. 

Transportation of Hazardous Materials in Urban Areas 

Bora Cekyay, Vedat Verter 

Desautels Faculty of Management, McGill University 

Transportation of hazardous materials, such as gasses, flammables, 

explosives and radioactive materials is an inevitable part of today's 

industrial life although they are extremely harmful to public and the 

environment in case of an accident. The models developed so far in 

the literature to mitigate the risk imposed by trucks carrying 

dangerous goods generally focus on highway conditions and are not 

suitable for the distinguishing characteristics of urban areas, such as 

traffic congestion, multiple simultaneous shipments and dense road 

network and population. This is mainly because incorporating these 

features makes the models very complex and computationally 

intractable, and is only possible with a new definition of risk, which 

makes sense in urban environment. To attack this challenging 

problem, we propose a time-based exposure risk measure and 

develop a bi-level optimization model which finds minimum risk paths 

for multiple simultaneous shipments while incorporating the 

congestion effect by estimating the response of regular drivers to the 

routes of hazmat trucks. We analyze the analytical properties of the 

model and discuss some solution methods including iterative 

simulation and a methodology based on a single-level formulation 

developed by the authors. Some numerical illustrations will also be 

presented. 

323

C2-11 

YAEM 2010 


Ýstatistiksel Uygulamalar 2: Tahmin Yöntemi 

2 Temmuz 2010 / 10:00 - 11:30 


Oturum Baþkaný: Gülser Köksal 

ÝMKB Metal Ana Sanayi Sektörü Hisse Senedi Fiyatlarýnýn Gri 

Tahmin Yöntemi ile Tahmini 

1 2 

Coþkun Hamzaçebi , Mehmet Fatih Bayramoðlu 

1 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri 

Mühendisliði Bölümü, Trabzon 

2 Bahçeþehir Üniversitesi, Meslek Yüksekokulu, Ýþletme Bölümü, 

Ýstanbul 

Türkiye'nin en büyük sektörlerinden olan Metal Ana Sanayi Sektörü, 

yatýrýmcýlarýn ilgi gösterdiði sektörlerin de baþýnda gelmektedir. Bu 

sebeple bu sektöre iliþkin yapýlan tahminler, yatýrýmcýlar için önem 

taþýmaktadýr. Finansal tahminlerde 1990'lý yýllardan bu yana kullanýma 

konu olan tahmin yöntemlerinden birisi de Gri Sistem Teorisi içerisinde 

yer alan Gri Tahmin Yöntemi'dir. Gri Tahmin Yöntemi, veri sayýsýnýn az 

olduðu durumlarda da tahmin yapma imkaný sunabilen bir yöntemdir. 

Bu çalýþmada, Gri Tahmin Yöntemi'nin, ÝMKB Metal Ana Sanayi 

Sektörü'nde yer alan seçilmiþ altý hisse senedi üzerindeki kýsa 

dönemlik (günlük), orta dönemlik (5 günlük) ve uzun dönemlik (10 

günlük) tahmin performansý araþtýrýlmýþtýr. Ayrýca, Gri Tahmin 

Yöntemi'nden elde edilen bulgularý karþýlaþtýrmak amacýyla, ayný 

tahmin dönemleri için ARIMA metodu ile tahminler yapýlmýþtýr. 

Otomotiv Sektöründe Yetkili Servis Ýhtiyacý Tespiti ve Tahmin 

Çalýþmalarý 

1 2 1 

Gözde Þener , Özen Ergezer , Prof. Dr. Gülser Köksal 

1 Orta Doðu Teknik Üniversitesi Endüstri Mühendisliði 

2 Man Kamyon ve Otobüs Tic.A.Þ. 

Günümüzde, her sektörde olduðu gibi otomotiv sektöründe de, ürün 

kalitesi kadar satýþ sonrasý güvenilirlik de önemlidir. Otomotiv 

sektöründe firmanýn müþterilerine satmýþ olduðu araçlarýn 

324

YAEM 2010 


servis ihtiyacýnýn, yetkili servisler tarafýndan gereken zamanda ve 

seviyede karþýlanabilmesiyle doðrudan iliþkilidir. 

Bu çalýþmada, otomotiv sektöründe faaliyet gösteren bir firmanýn 

kamyon ve otobüs ürünleri için, Türkiye genelinde ve belirli þehirlerde 

gelebilecek servis talebini tahmin etmek üzere bir yaklaþým 

geliþtirilmiþtir. Bu kapsamda öncelikle firmanýn Türkiye genelindeki 

yetkili servislerinden alýnan, geçmiþ yýllara ait araç yaþý, araç türü ve 

bayi yerleri bazýnda araç servis giriþ verileri kullanýlarak; her araca ait 

servis verileri deðerlendirilmiþtir. Bu veriler Türkiye Ýstatistik 

Kurumu'ndan alýnan karayollarýna kayýtlý araç verisiyle birlikte analiz 

edildikten sonra 0-10 yaþ arasý kamyon ve otobüslerin yaþlara göre 

servislere gelme daðýlýmý bulunmuþtur. Bu daðýlýmdan elde edilen 

servise gelme olasýlýklarý ve mevcut satýþ tahminleri kullanýlarak, 

gelecekte otobüs ve kamyon için firmanýn servis talebi ihtiyacý 

belirlenmiþtir. Çalýþmada yaklaþým ile ilgili detaylar verilmekte, 

sonuçlarýn hem firma hem de benzer problemlerde kullanýmý 

tartýþýlmaktadýr. 

Pandemik Ýnfluenza A/H1N1 Matematiksel Modellenmesi 

Osman Kayakuþ, Dilruba Ergin, Funda Samanlýoðlu, Zeki Ayað, Ahmet 

Yücekaya 


Araþtýrma kapsamýnda, 2009 yýlýnýn Nisan ayýnda Meksika'da ortaya 

çýkýp, kýsa sürede tüm dünyaya yayýlarak büyük bir paniðe neden olan 

A/H1N1 virüsünün Ýstanbul için matematiksel modellenmesi üzerine 

çalýþýlmýþtýr. Bu çalýþma için çeþitli matematiksel epidemik modeller 

incelenmiþ ve SEIR epidemik modelinin adapte edilmesine karar 

verilmiþtir. Modele aþý oranlarý ilave edilerek geliþtirilmesi saðlanmýþtýr. 

Oluþan bu matematiksel model çerçevesinde bazý senaryolar ele 

alýnarak, ileriye yönelik çeþitli tahminler yapýlmýþtýr. Bu tahminlerden 

yola çýkýlarak, hastalýðýn yayýlýþýný gösteren reprodüktif sayýsý ve 

muhtemel maliyetler öngörülmüþtür. Araþtýrmada, ayrýca 2009 

influenza A/H1N1 pandemisinin ne kadar yaygýn ve öldürücü olduðu, 

ve ne ölçüde bulaþýcý olduðu hakkýnda hesaplamalar yapýlmýþtýr. 

325

YAEM 2010 


Ýstatistiksel Tahmin Teknikleri ile Ýþgücü Planlama 

Serap Ulusam Seçkiner, Yunus Eroðlu 


Bölümü 

Hizmet ve üretim sektörleri, planlama dönemlerinde isgücü 

potansiyellerini bilmek isterler. Bu sorunun cevabýný verebilmek için 

iþgücü devir oraný ve ileri dönem iþgücü ihtiyacý gibi bilgilerin 

araþtýrýlmasý gerekir. Her ne kadar iþgücüne iliþkin bazý parametreler 

biliniyor olsa da, çalýþanlarýn kalacak mý gidecek mi sorusu tam olarak 

cevaplanamaz. Bu tür olasýlýklý durumlar için istatistiksel veri 

madenciliði yaklaþýmý baþarýlý sonuçlar vermektedir. Bu çalýþmada, 

teorik iþgücü parametrelerine kural tabanlý sýnýflandýrma ve koþullu 

olasýlýk yaklaþýmlarý uygulanmýþtýr. 10-fold analizle, veriler eðitim ve 

test verileri olmak üzere ikiye ayrýlmýþtýr. Veri sayýsý arttýkça tahmin 

oranlarýndaki baþarýnýn artacaðý düþünülmektedir. 

326

C3-01 

YAEM 2010 

Benzetim 1: Simulation 

2 Temmuz 2010 / 11:45 - 13:00 


Oturum Baþkaný: Tamer Övütmen 


Applications of Kriging in Wireless Networks 

Abdullah Konak 

Penn State Berks 

Kriging is a set of interpolations techniques based on the methods of 

geostatistics which is a subject concerned with spatial data. This 

paper presents two applications of Kriging in wireless networks. The 

first application is to estimate network coverage in wireless networks, 

and we have shown that Kriging is a more robust approach than 

neural networks and regression-based approaches to this problem. 

The second application is to estimate user mobility in ad hoc wireless 

networks. We present Kriging-based models for both entity-based 

mobility estimation (e.g., estimating the velocity and direction of an 

individual mobile user) and group-based location estimation (e.g., 

estimating the number of mobile users in a particular region), and 

investigate their merits. 

The Effect of Introducing a Vehicle Holding Compound (VHC) 

in an Automotive Order Fulfillment System – a case study 

using simulation models for a specific national market 

Tamer Ovutmen, Bart MacCarthy 

Nottingham University Business School 

Designing and managing the order fulfillment system are major 

challenges for volume automotive producers. In these large scale 

systems high product variety and diverse customer needs are typical. 

To increase the performance of the order fulfillment system, 

producers are providing their dealers with software tools that enable 

them to search for vehicles to meet customer demand not only in 

their local stock but also in other dealers' local stock and in the 

production pipeline. 

327

YAEM 2010 


This study is a part of larger case study for a specific national market 

that examines how the order fulfillment system behaves under 

different operating policies. In this study the effect of establishing a 

Vehicle Holding Compound (VHC) and the optimal operating policies a 

VHC are studied. The development of a simulation model that 

captures the structure, logic and characteristics of a specific national 

market with and without a VHC is described. The results and insights 

from the simulation study are presented. Finally, the challenges that 

arise in parameterizing, calibrating and validating a large scale model 

of this type are discussed. 

328

C3-02 

YAEM 2010 

Sistem Dinamiði 3 

2 Temmuz 2010 / 11:45 - 13:00 


Oturum Baþkaný: Gürdal Ertek 


Fiyat Ýstikrarý Saðlanýrken Yüklenilen Ýç Borç ve Dýþ Borç 

Stoklarýnýn Sistem Dinamiði Modellemesi Yardýmýyla Analizi 

Bahadýr Doðan, Seyhun Altunbay, Ayhan Köksel 

Iþýk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, 

Ýstanbul 

Fiyat istikrarý, insanlarýn yatýrým, tüketim ve tasarrufa yönelik 

kararlarýnda ihmal edilebilir bir enflasyonu, diðer bir deyiþle düþük 

düzeyde bir enflasyon oranýnýn varlýðýný ifade eder. Geliþmiþ ülkelerde 

de görüldüðü gibi, fiyat istikrarýnýn yegâne dayanaðý düþük fakat 

sürdürülebilir hedefli bir enflasyon politikasýndan geçer. Bu politikanýn 

uygulayýcýlarý olan Merkez Bankasý ve hükümet, hedefleri 

doðrultusunda çeþitli finansal araçlarý devreye sokarlar. 

Bu çalýþmada, makul derinlikte temsili bir ekonomik model 

hedeflenmiþtir. Merkez Bankasý, OECD, Türkiye Ýstatistik Kurumu, 

Maliye Bakanlýðý Strateji Geliþtirme Baþkanlýðý vb. gibi kurumlarýn 

yayýmladýðý verilerle çalýþýlmýþtýr. Verilerin çiftli veya çoklu regresyon 

analizleri ile modelde tanýmlý deðiþkenlerin etkileþimleri ortaya 

çýkarýlmýþtýr. Modelin amacý, belirlenen enflasyon hedefine ulaþmak 

için devreye sokulan finansal araçlarýn ortaya çýkardýðý toplam (iç ve 

dýþ) kamu borç stokunu incelemek ve uygulanan politikalar üzerine 

yorum ve eleþtiriler getirmektir. Çalýþma, makroekonomide kullaným 

alaný bulan sistem dinamiði tekniði kullanýlarak geliþtirilmiþtir. 

Dinamik Karmaþýklýk Etmenlerinin Bir Benzetim Oyununun 

Karmaþýklýðýna Etkisi 

Onur Özgün 

Boðaziçi Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði, Ýstanbul 

Dinamik karar verme durumlarý, çogˆunlukla gecikmeler, dogˆrusal 

olmayan ilis¸kiler ve geribildirim döngülerinin yol açtýgˆý 'sistemik 

329

YAEM 2010 


karmaþýklýk' barýndýrýr. Sistem dinamiði temelli etkileþimli benzetim 

oyunlarý, bu tür karmaþýk karar sistemlerde öðrenmeye yardýmcý 

olmak ve hýzlandýrmak için kullanýlýr. Ancak, literatürde bu benzetim 

oyunlarýnýn kalýcý ve derin öðrenmeye yol açtýðýna dair bulgu çok azdýr. 

Bu araþtýrmanýn temel amacý, farklý karmaþýklýk düzeylerinde öðrenme 

miktarýný incelemek amacýyla, bir benzetim oyunu ortamýndan diðerine 

'öðrenme aktarýmýný' ölçmektir. Öðrenmenin bir ortamdan diðerine 

aktarýlabilmesi için, oyuncunun verili benzetim oyununda iyi kararlar 

vermesinden öteye, oyunun altýnda yatan temel yapýyý anlamasý 

gerekir. Bu araþtýrmanýn ilk ayaðý olarak, bu çalýþmada, bir benzetim 

oyununun karmaþýklýk düzeyini dinamik karmaþýklýk etmenlerine baðlý 

olarak ölçülmesi amaçlanmaktadýr. Bu karmaþýklýk etmenleri arasýnda 

gecikme, doðrusalsýzlýk, stok sayýsý ve geri besleme döngüleri yer 

almaktadýr. Ýki aþamalý deneysel bir yöntem izlenerek, bir oyunun 

karmaþýklýk düzeyi oyuncunun performansý ve kendi öznel 

deðerlendirmesi ile ölçülmeye çalýþýlmaktadýr. Ýlk aþamada karmaþýklýk 

etmenleri tek tek ele alýnýp, çok seviyede test edilirken, ikinci 

aþamada etmenlerin bir arada bulunduðu oyunlar kullanýlarak 

etmenlerin etkileþimi araþtýrýlmaktadýr. 

Bursa Ýli Nüfus ve Göç Hareketlerinin Sistem Dinamikleri 

Altýnda Ýncelenmesi 

Veysel Çoban, Seyhun Altunbay 

Iþýk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi,Endüstri Mühendisliði 


Sahip olduðu jeopolitik özellikleri ile yurtiçi ve yurtdýþý yatýrýmcýlara ve 

büyümeye açýk olan Bursa ili bu faktörlere baðlý olarak nüfusunda 

doðum ve göç etkileri ile sürekli artýþlar görülmektedir. Sürekli artma 

eðiliminde olan nüfusun planlý kentleþme ve sanayileþmeden baðýmsýz 

gerçekleþmesi ekonomik ve toplumsal sorunlarla beraber dýþa göç ve 

ölüm gibi dengeleyici faktörlerin ortaya çýkmasýna neden olacaktýr. 

Doyma noktasýna ulaþacak olan sanayi büyüklüðünün talep edeceði 

iþgücünün yanlýz doðum ile artan mevcut nüfusla karþýlanacak olmasý 

iç ve dýþ göçlerin durmasýný zorunlu kýlacaktýr. Ulaþýlacak eþik 

noktalardan sonra dengeye gelecek olan sanayileþme ve nüfusun 

toplumsal, ekonomik ve sosyal dengeyi uzun vadede saðlamasý 

beklenecektir. 

330

C3-03 

YAEM 2010 


Toplam Kalite Yönetimi 3: Total Quality Management 

2 Temmuz 2010 / 11:45 - 13:00 


Oturum Baþkaný: Seniye Ümit Oktay Fýrat 

Evaluation of Perceived Quality in Automobile Industry by 

Utilizing Theory of Attractive Quality 

Mehmet Güray Özonar, Asisst. Prof. Çaðlar Aksezer 

Department Of Industrial Engineering, Iþýk University, Istanbul 

This study investigates the roles of automobile features such as 

safety, ergonomics, design and warranty towards the analysis of 

product quality attributes. Automobile manufacturer's quality 

engineering and marketing departments research heavily on customer 

satisfaction to understand better how the customers would be happy 

with their products. This measure, known as perceived quality, is also 

an important part of brand management since fierce competition 

between companies mandate high quality and improved features to 

attract new customers. Theory of Attractive Quality (Kano) method is 

a model of customer satisfaction that determine what kind of 

influences the components of products and services have on customer 

satisfaction. The theory is intended to help one better understand how 

customers evaluate and perceive quality and also explains the nature 

of the relationship between the degree of sufficiency and customer 

satisfaction within a quality attribute. Model data is collected through 

a survey that is conducted by a dealer located in Turkey. Other than 

Kano pair questions and attributes-rating scale, survey also possesses 

questions regarding gender, age and education in order to further 

elaborate on statistical context. Analysis and results of the survey 

(customer satisfaction, attribute classification, and category 

strengths) is discussed along with possible future extensions. 

331

YAEM 2010 


Qualitative Research and KANO Model Approach to Six Sigma 

Methodology Application for University Education System 

Sinem Tuðral Kurultay, Seniye Ümit Oktay Fýrat 

Marmara University, Engineering Faculty, Department of Industrial 

Engineering-Istanbul 

The Six Sigma Methodology is a set of techniques and tools used by 

businesses to achieve extremely low failure rates in any process. Six 

Sigma applications are generally in the manufacturing area and 

related fields. There are few Six Sigma studies in the education 

process development or service sector in the literature. 

The DMAIC (Define, Measure, Analyze, Improve and Control) 

Methodology, an aspect of Six Sigma, was used to develop a model 

for the improvement of the education system of the Marmara 

University, Industrial Engineering Department. In this applied study, 

one of the main research questions is: How qualitative research 

approach and Kano Model can be used effectively as a tool of the Six 

Sigma procedure? This application is one of first studies in the 

literature. 

Qualitative Analysis Methodology was used for Define, Measure and 

Analysis Phases of DMAIC. Then Kano Model application was carried 

out in Analysis Phase of Six Sigma Method. 

Kano Model aims to measure level of customer satisfaction and 

targets to meet the level of customer expectation. Kano Model was 

used in order to classify the problematic education processes by their 

priorities. These processes were evaluated by the Qualitative 

Research Methodology. 

332

YAEM 2010 


Model Based System Design For Six Sigma Project Assistance 

System 

Eylül Gönül 

Department of Systems Engineering, Yeditepe University, Istanbul 

In this paper, Model Based System Design approach is used via CORE 

software to obtain the functional model of the Six Sigma Project 

Assistance System to be used for process improvement / problem 

solving in a business setting. The designed system will provide 

various capabilities for users to manage, support, control, track and 

report the execution of Six Sigma projects. It is also going to provide 

a guideline on how to proceed with a Six Sigma project including the 

relationship between the Six Sigma process flow and other applicable 

Six Sigma analysis tools and applications. 

In order to execute architectural design process of our system, the 

following activities are performed: 

Evaluation of the requirements, grouping and categorizing them. 

Developing the behavior model (functional model) that describes the 

functionality desired to be accomplished by the system. 

Developing physical models (structure models) of the components to 

build the system. Allocation of functions onto physical component to 

obtain operational architecture.Verification and Validation and 

maintain traceability between architectural design and system 

requirements. 

333

C3-04 

YAEM 2010 


Lojistik Yönetimi 6: Tedarik Zinciri Uygulamalarý 

2 Temmuz 2010 / 11:45 - 13:00 


Oturum Baþkaný: Rýfat Gürcan Özdemir 

Tedarik Zinciri Sözleþmelerinin Daðýtýk Karar Verme ile 

Modellenmesi ve Bir uygulama 

1 2 

Emel Aktas , Füsun Ülengin 



Bu çalýþmada tedarik zincirinde eþ güdüm mekanizmalarýndan biri 

olarak kullanýlan tedarik zinciri sözleþmeleri incelenmekte, herhangi 

bir firma için tedarikçisiyle yapacaðý sözleþmelerde kullanýlabilecek bir 

metodoloji önerilmektedir. Birbirinden baðýmsýz sözleþme taraflarýnýn 

çeliþen amaç fonksiyonlarý arasýnda eþ güdümü saðlamak için daðýtýk 

karar verme yönteminden yararlanýlmaktadýr. Daðýtýk karar verme ile 

taraflar arasýndaki hiyerarþi dikkate alýnarak kurulan sözleþme 

modelleri firma açýsýndan, firmanýn tedarikçisi açýsýndan, firma ve 

tedarikçisinin oluþturduðu tedarik zinciri performansý açýsýndan etkinlik 

esaslý deðerlendirilmektedir. Eþ güdüm saðlayan sözleþmelerin 

etkinliði, en düþük tedarik zinciri maliyetini veren merkezi karar verici 

varsayýmý altýndaki sistem performansý ile kýyaslanarak 

belirlenmektedir. Merkezi karar verici varsayýmý altýndaki sistem 

performansý %100 etkin, eþ güdümsüz durumda sistem performansý 

%0,00 etkin olacak þekilde normalizasyon yapýlmaktadýr. Önerilen 

metodoloji beyaz eþya sektöründen bir firma ve onun lojistik hizmet 

saðlayýcýsý arasýnda imzalanan taþýma sözleþmelerinin düzenlenmesi 

amacýyla kullanýlmýþtýr. Sonuçlar, incelenen her eþ güdüm 

mekanizmasý için beyaz eþya firmasýnýn eþ güdümsüz duruma göre 

daha düþük bir maliyeti olabileceðini göstermektedir. Lojistik hizmet 

saðlayýcý ise sözleþmenin zamanýnda yerine getirilmeyen taþýma iþleri 

için ceza içermesi durumunda eþ güdümsüz duruma göre daha az kâr 

etmektedir. Ancak bunun dýþýndaki diðer tüm eþ güdüm alternatifleri 

lojistik hizmet saðlayýcýnýn kârýný artýrdýðý için tercih edilebilir. Eþ 

güdüm, taraflarýn amaç fonksiyonlarýný iyileþtirmekte ve toplam 

tedarik zinciri maliyetini düþürmektedir. 

334

YAEM 2010 


Otomotiv Endüstrisinde Üretim Taleplerini Toplama 

Optimizasyonu 

Seval Ene, Nursel Öztürk 

Uludað Ünivesitesi, Mühendislik Mimarlýk Fakültesi, Endüstri 


Tedarik Zinciri'nin en önemli unsurlarýndan birisi depolardýr. Arz talep 

dengesini saðlamada tampon görevi gören depolarda gerçekleþtirilen 

operasyonlar arasýnda talep toplama, emek yoðun olmasý ve tekrar 

gerektirmesi nedeniyle en maliyetli süreçtir. Talep toplama sürecinin 

verimliliðini arttýrmak için depoda talep toplama süresinin ya da 

katedilen mesafenin minimize edilmesi gerekmektedir. Bu amaçla 

yürütülebilecek yaklaþýmlardan ikisi talep kümeleme ve talep 

toplayýcýnýn rotalanmasýdýr. Bu çalýþmada otomotiv endüstrisinde 

üretim taleplerini toplama optimizasyonu ele alýnmýþtýr. Depo içi 

hareketleri en küçükleyecek þekilde, üretim hattýndan gelen taleplerin 

kümelenmesi ve toplayýcýnýn rotalanmasý problemine öncelikle 

tamsayýlý programlama yaklaþýmýyla çözüm geliþtirilmiþtir. Geliþtirilen 

modelde kümeleme ve rotalama birlikte ele alýnmýþtýr. Ancak bu 

modelin uygulamada istenen hýzý saðlayamamasý nedeniyle Genetik 

Algoritma yöntemi kullanýlmýþtýr. Tasarlanan genetik algoritma C # 

programlama dilinde kodlanarak küme ve talep rotasý elde edilmiþtir. 

Yapýlan deneysel çalýþmalarla algoritmanýn performansý test edilmiþtir. 

Sipariþ Toplama Esasýna Göre Ürün Yerleþtirme ve Sevkiyat 

Planlama için Hiyerarþik Yaklaþým 

Zahide Bakar, Armaðan Dönmez, Rifat Gürcan Özdemir 

Ýstanbul Kültür Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlýk Fakültesi, 

Endüstri Mühendisliði Bölümü 

Sipariþ toplama esasýna göre yükleme ve sevkiyat faaliyetlerini 

gerçekleþtiren daðýtým depolarý için ürünlerin yerleþtirilmesi çok büyük 

önem göstermektedir. Ayrýca, sipariþlerin zamanýnda teslim 

edilebilmeleri için sevkiyat planlamayla sipariþ toplama faaliyetlerinin 

koordinasyonunun saðlanmasý gerekmektedir. Bu çalýþmada, tekstil 

sektöründeki bir firmanýn merkezi daðýtým deposunun sipariþ toplama 

politikasýna göre depo içerisindeki ürünlerin yerleþimi ve sevkiyat 

335

YAEM 2010 


planlama problemlerine iki aþamalý hiyerarþik yaklaþým önerilmektedir. 

Birinci aþamada, ürünlerin sipariþ desenlerine ve mevsimsel talep 

dalgalanmalarýna baðlý olarak ürün yerleþimini gerçekleþtiren sezgisel 

bir yöntem geliþtirilmiþtir. Geliþtirilen sezgisel yöntemde ürünler 

sipariþ desenlerindeki benzerliklere göre gruplanmakta ve ayný 

gruptaki ürünlerin ayný ya da yakýn depolama alanlarýna 

yerleþtirilmeleri, kapasite ve mevsimsel talep kýsýtlarý gözetilerek, 

gerçekleþtirilmektedir. Ýkinci aþamada geliþtirilen matematiksel model 

yardýmýyla sipariþ toplama ile sevkiyat planlama faaliyetlerinin 

koordinasyonu saðlanmaktadýr. Geliþtirilen modelde amaç sevkiyat ve 

sipariþ toplama ile ilgili oluþan tüm maliyetlerin en küçüklenmesidir. 

Önerilen yaklaþým daha sonra gerçek verilerle uygulanmaktadýr. 

336

C3-05 

YAEM 2010 


Çizelgeleme 5: Paralel Makina Çizelgeleme Problemleri 

2 Temmuz 2010 / 11:45 - 13:00 


Oturum Baþkaný: Tuðba Saraç 

Kontrol Edilebilir Ýþlem Süreleriyle Yeniden Çizelgeleme: 

Geciken Ýþ Sayýsý ve Yeniden Çizelgeleme Maliyeti Arasýndaki 

Ýliþkiler 

Derya Korkmaz, Sinan Gürel 

Orta Doðu Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri 

Mühendisliði Ana Bilim Dalý, Ankara 

Bu çalýþma, kontrol edilebilir iþlem sürelerinin söz konusu olduðu 

özdeþ olmayan paralel makinalarda iþlerin yeniden çizelgelenmesi 

problemini dikkate almaktadýr. Ýþlerin yeniden çizelgelenmesi, belli bir 

zaman aralýðýnda, mevcut makinelerden birinde meydana gelen 

arýzadan dolayý ihtiyaç duyulan bir uygulamadýr. Yeniden 

çizelgelemede; ilk çizelgedeki bitiþ zamanýndan sonra biten iþ sayýsý, 

iþlerin yeniden atanmasý ve iþlem sürelerinin yeniden belirlenmesi 

sonucu oluþacak olan ek maliyetin en azlanmasý hedeflenmektedir. 

Problem için karýþýk tamsayýlý doðrusal programlama modeli 

geliþtirilmiþ, makul zaman dilimleri içinde en iyi ya da en iyiye yakýn iþ 

çizelgelerini elde edebilmek için ýþýn tarama (recovering beam search) 

ve geliþtirici tarama (improvement search) algoritmalarý önerilmiþtir. 

Ayný zamanda, atanmasýna karar verilen geç iþ sayýsýnýn farklý 

deðerlerindeki yeniden çizelgeleme maliyetlerinin oluþturduðu en iyiye 

yakýn çözümler kümesini kýsa sürede bulan bir algoritma 

geliþtirilmiþtir. Bu sayede karar vericiye farklý alternatifleri 

deðerlendirme imkaný sunulmaktadýr. Önerilen algoritmalarýn 

uygulama aþamasýnda kullanmak üzere, en iyileme özellikleri tek 

makina çizelgeleme problemi için araþtýrýlmýþtýr. Geliþtirilen 

algoritmalarýn ve matematiksel modelin performanslarý, çözüm kalitesi 

ve süresi açýsýndan karþýlaþtýrmalý olarak incelenmiþtir. 

337

YAEM 2010 


Paralel Makinelerde Ýþlerin ve Makine Operatörlerinin Birlikte 

Çizelgelenmesi Problemine Çözüm Yaklaþýmlarý 

1 2 3 

Emrah B. Edis , Ceyda Oðuz , Ýrem Özkarahan 

1 Dokuz Eylül Üniversitesi - Endüstri Mühendisliði - Ýzmir 

2 Koç Üniversitesi - Endüstri Mühendisliði - Ýstanbul 

3 Troy University - Computer Science - Montgomery (USA) 

Literatürde ele alýnan paralel makine çizelgeleme problemlerinin 

çoðunluðu, iþlerin ihtiyaç duyduðu tek kaynaðýn makine olduðu 

varsayýmýna dayanýr ve yalnýzca iþ-makine çizelgeleme problemi ile 

ilgilenir. Oysa gerçek yaþam problemlerinde; iþler, makinelerin dýþýnda, 

makine operatörleri, ürün kalýplarý, robotlar vb. ek kaynaklara ihtiyaç 

duymaktadýr. Ek kaynaklarýn genel ve çok karþýlaþýlan bir örneði, farklý 

makinelerde farklý iþlerle çalýþabilme yeteneðine sahip olan makine 

operatörleridir. Bu çalýþmada iþlerin ve operatörlerin paralel makineler 

boyunca çizelgelenmesini gerektiren bir gerçek yaþam problemi ele 

alýnmýþtýr. Operatörler, makineleri izlemek, ürünleri çýkarmak, ürün 

üzerindeki son iþlemleri yapmak vb. iþlemlerle sorumludur. Bu 

iþlemler, herhangi bir ürünün (veya ürün grubunun) iþlenme süresinin 

tamamý boyunca bir operatörün makine baþýnda durmasýný 

gerektirmeyebilir. Bu kapsamda, ele alýnan problemin literatürdeki 

benzer çalýþmalardan önemli bir farký; bir operatörün, iþlerin operatör 

gereksinim miktarlarý doðrultusunda, belli zaman periyotlarý boyunca 

birden fazla makineye atanabilmesi özelliðidir. Operatörün ayný zaman 

diliminde ilgileneceði makineler belirlenirken makinelerin fiziki 

komþuluklarý da dikkate alýnmalýdýr. Ele alýnan problem için en son iþin 

bitiþ süresini (makespan) en küçükleme amaçlý tamsayýlý programlama 

ve kýsýt programlama modelleri geliþtirilmiþtir. Geliþtirilen modeller, 

farklý parametrelere dayalý test problemlerine uygulanmýþ ve 

modellerin performanslarý deðerlendirilmiþtir. Ayrýca kýsýt programlama 

modelinin gerçek yaþam problemine uygulanabilirliði gösterilmiþtir. 

338

YAEM 2010 


Sýralamaya Baðýmlý Hazýrlýk Sürelerinin Varlýðýnda Paralel 

Makine Çizelgeleme Problemi Ýçin Ýki Aþamalý Bir Çözüm 

Yaklaþýmý 

1 2 

Tuðba Saraç , Gökhan Kirlik 

1 Eskiþehir Osmangazi Üniversitesi 

2 Koç Üniversitesi, Ýstanbul 

Paralel makina çizelgeleme problemi, gerçek hayatta çok 

karþýlaþýlmasý ve çok aþamalý daha karmaþýk problemlerin de alt 

problemi olmasý sebebiyle oldukça önemlidir. Paralel makine 

çizelgeleme probleminde, makine sayýsý iki ve amaç fonksiyonu en 

büyük tamamlanma zamanýn enküçüklenmesi ise problem NP-zordur. 

Sýralamaya baðýmlý hazýrlýk süreleri de söz konusu ise problemin 

çözümü daha da zorlaþmaktadýr. Zor ve bütünleþik problemleri ele 

almak için kullanýlabilecek yaklaþýmlardan birisi de problemlerin alt 

problemlere ayrýlarak çözülmesidir. Bu çalýþmada sýralamaya baðýmlý 

hazýrlýk sürelerinin varlýðýnda, amacý enbüyük tamamlanma zamanýnýn 

(Cmax) enküçüklenmesi olan paralel makina çizelgelemesi problemi 

için iki aþamalý bir çözüm yaklaþýmý önerilmiþtir. Ýlk aþamada iþler 

makinalara atanmýþ ve böylece problem tek makine çizelgeleme 

problemine indirgenmiþtir. Ýkinci aþamada ise tek makine çizelgeleme 

problemi çözülmüþtür. Önerilen yöntemin etkinliði rassal türetilen test 

problemleri kullanýlarak sýnanmýþtýr. 

339

C3-06 

YAEM 2010 


Oyun Teorisi ve Uygulamalarý: Game Theory and Applications 

2 Temmuz 2010 / 11:45 - 13:00 


Oturum Baþkaný: Ülkü Gürler 

Experiments on Dual Channel Coordination 

Ayþegül Tizer, Murat Kaya 

Department of Manufacturing Systems and Industrial Engineering, 

Sabancý University, Istanbul 

We develop and conduct decision-making experiments on human 

decision makers who play the roles of a manufacturer and a retail 

engaging in a dual channel relationship. In this relationship, the 

manufacturer sells thorough both the retailer and also through its 

totally owned direct online channel. We compare the theoretical and 

realized coordination performances of the wholesale price and 

buyback contracts. 

Two-Stage Competitive Production Planning under Yield and 

Demand Uncertainty 

Melike Baykal Gursoy, Sara Ghorbani 

Industrial and Systems Engineering, Rutgers University, New Jersey 

USA 

In this paper, we study a production planning problem with random 

yield and demand in which a game theory approach is discussed for 

two retailers selling substitutable products. It is assumed that both 

retailers bring their product in the market at the same time. The 

paper considers the application to the perishable item, for example, 

olive oil industry. Olives grow every other year, and the amount of 

yield can vary due to various reasons such as weather. Also, raw 

olives and olive oil are perishable, and the demand for olive oil is 

uncertain. To meet the demand for olive oil, production includes two 

decision stages, decision on the amount of farm land that should be 

leased and decision on the amount of olive oil production. First, we 

show that the second-stage objective function, profit for each retailer 

after the yield is observed, is concave in the amount of produced oil 

340

YAEM 2010 


and the optimal production values for each retailer can be obtained. 

Secondly, we demonstrate that the first-stage objective function for 

each retailer is concave in the amount of leased farm land. Finally, the 

paper concludes that equilibrium can be found for both retailers in this 

production planning problem. 

Centralized and Decentralized Management of Conjunctive Use 

of Surface and Groundwater 

1 1 2 

Yahya Saleh , Ülkü Gürler , Emre Berk 

1 Department of Industrial Engineering, Bilkent University, Ankara 

2 Department of Management, Bilkent University, Ankara, Turkey 

We investigate two conjunctive surface and groundwater usage 

management systems with two identical users in a dynamic game- 

theoretic structure over a planning horizon of two periods. Under the 

centralized management system, both users are allowed to use 

surface water from their own reservoirs as well as to use groundwater 

from a common aquifer with the supervision of a social planner. Under 

the decentralized management system, each user is allowed to use 

surface and groundwater, respectively, from his reservoir and from 

the common aquifer making usage decisions individually in a non- 

cooperative fashion. Earlier works on groundwater management and 

on conjunctive water usage management motivate our work to 

consider a model which integrates the conjunctive water usage in a 

more comprehensive and realistic setting permitting the gaming 

behavior between users. Analytical results regarding the optimal 

water usage quantities are obtained under both centralized and 

decentralized management systems. 

341

C3-07 

YAEM 2010 

Tedarik Zinciri Yönetimi 6 

2 Temmuz 2010 / 11:45 - 13:00 


Oturum Baþkaný: Ýlker Topçu 


Tedarik Zinciri Yönetiminde Süreç Olgunluk Seviyesine Bir 

Yaklaþým 

1 2 

Yard Doç Dr Arzu Uzun , Banu Sarýkaya 

1 Çukurova Üniversitesi Ýktisadi ve Ýdari Bilimler Fakültesi, Üretim 

Yönetimi ve Pazarlama Ana Bilim Dalý, Adana 

2 Temsa Global San ve Tic A.Þ. ArGe Departmaný, Adana 

Süreç olgunluk seviyesi (SOS), kilit iþ süreçlerin yönetimi ve saðlanan 

baþarýlarýn deðerlendirilmesi için tasarlanmýþ olgunluk matrislerinden 

oluþan yapýdýr. Bu yapýda süreçlerin ulaþtýðý olgunluk düzeyi 

saptanýrken daha üst düzeylere ulaþmak için yapýlmasý gerekenler de 

belirlenir. Her bir SOS altýnda genelde 10 civarý bileþen bulunmakta 

olup, her bileþen için de bir olgunluk seviyelendirmesi yaratýlmýþtýr. 

Tedarik zinciri yönetiminde SOS araçlarý kullanýlýrken; iþ hedeflerinin 

tedarik zinciri yönetimi performans hedeflerine dönüþütürülmesi ve 

tedarik zinciri özelliklerinin saptanmasý da gerçekleþtirilir. Bu bildiride 

bir þirketin Tedarik Zinciri Yönetimi açýsýndan süreç olgunluk düzeyini 

ölçerek durumunu belirleyen ve böylece ideal olana yaklaþmak için 

eksiklikleri saptayan bir yaklaþým açýklanacaktýr. Yapýlan SOS 

uygulamasýnýn temel amacý öz deðerlendirmedir. Bu yaklaþým; 

iyileþme için yönlendirme saðlamanýn yanýsýra dünya ölçeðindeki diðer 

uygulamalarla da karþýlaþtýrmalý olarak mevcut konumumuzu 

belirlememize yardýmcý olacaktýr. 

Anlamsal Yenilikçi Teklif Sisteminin Kavramsal Modeli 

Deniz Demircioðlu, Alper Göksu 

Sakarya Üniversitesi Uzaktan Eðitim Merkezi, Sakarya 

Talep zinciri; fiziksel daðýtýmýn etkin bir þekilde saðlanmasý için 

müþteri talebi ve piyasa durumlarýný inceleyen ve daðýtým kararlarýnýn 

342

YAEM 2010 


alýnmasýnda müþteri odaklý özel bir tedarik zinciri aðý yapýsýdýr. Bu 

çalýþmada, tedarik zincirinin özel bir þekli olan talep zinciri að yapýsý ve 

að üzerindeki tedarikçi-imalatçý arasýnda var olan iliþkileri, satýn alma 

sistemi ve müþteri-satýcý iliþkileri detaylý olarak incelenmiþtir. Böylece, 

herhangi bir iþletmeye uygun talep zinciri aðýnda tedarikçi-imalatçý 

iliþkileri ile birlikte tasarým için gerekli bileþenler belirlenmiþtir. 

Ýþletmelere ve aðda bulunan iliþki yapýlarýna göre imalatçýya uygun 

tedarikçi ve tedarikçilere uygun imalatçý seçimi, tedarikçi-imalatçý 

seçimleri uygun teklif modelleri için bir kavramsal model 

tasarlanmýþtýr. Model tasarýmýnda; talep zincir aðýnýn girdileri ve 

çýktýlarýnýn belirlendiði ihtiyaç belirleme analizi çalýþmalarýnýn 

yapýlmasýyla gerekli olan süreçler ve alt süreçleri tanýmlanmýþtýr. Talep 

zinciri yapýsýna uygun teklif sistemi süreçleriyle ilgili bir kavramsal 

model geliþtirilmiþtir. 

Tedarik Zincirinde Performans Yönetimi ve Dengelenmiþ 

Performans Kartý Ýle Bir Uygulama 

Güneþ Küçükyazýcý, Hüsnü Bülent Cerit, Onur Kurtçu 

Ýstanbul Teknik Üniversitesi 

Tedarik zinciri yapýsý içinde performans yönetimini saðlamak, iþletme 

bünyesindeki bireysel performans göstergelerini izlemekten daha zor 

ve karmaþýk bir durumdur. Birbirinden farklý iþletme fonksiyonlarýna 

sahip firmalarda, birbiriyle baðlantýlý olarak çalýþan bölümler 

arasýndaki mevcut etkileþim yapýsý titizlikle irdelenmeli ve 

deðerlendirilmelidir. Bu amaçla, dengelenmiþ performans kartý (DPK) 

kullanýlarak temel ölçümler takip edilebilir: finansal ölçümler (üretim, 

depolama, nakliye maliyetleri), müþteriyle ilgili ölçümler (sipariþ 

teslim oraný, bekleyen sipariþ seviyeleri, zamanýnda teslimat), þirket 

içi faaliyetlerle ilgili ölçümler (planlara baðlýlýk, tahmin hatasý), 

eðitimle ilgili ölçümler (þirket için eðitim saatleri). 

Dengelenmiþ performans kartý uygulamasý tedarik zinciri için 

hazýrlanmýþ olmasa bile, tedarik zincirinin performans ölçümünde çok 

faydalý sonuçlarýn ortaya çýkarýlmasýný saðlayabilir. 

Bu çalýþmada, kurumsal bir þirketin Lojistik, Malzeme Hizmetleri ve 

Planlama bölümlerinde dengelenmiþ performans kartý uygulamasý 

343

YAEM 2010 


gerçekleþtirilmiþtir. Tüm bölüm çalýþanlarýnýn performans göstergeleri 

öncelikle bölümsel temelde listelenmiþ ve bu göstergeler, dengelenmiþ 

performans kartýnýn dört boyutu olan Finans, Müþteri, Süreç ve 

Geliþim baþlýklarý altýnda toplanarak bölümlere ait Dengelenmiþ 

Performans Kartlarý oluþturulmuþtur. Elde edilen sonuçlar 

deðerlendirilerek tedarik zincirinin bütününü temsil eden bir DPK 


Mevcut durumda sadece bireylerin performansý takip edilmekte iken, 

bölümsel bütünlüðü ifade eden DPK'nýn hazýrlanmasý ile tedarik 

zincirinin tamamýnýn verimliliðini en büyükleyecek takým performans 

ölçütleri yaratýlmýþ yani tedarik zincirinin tümünü ifade eden bir 

performans yönetim sistemi kurulmuþtur. 

Tedarik Zinciri Yönetim Kriterlerini Gözeterek Kurumsal 

Kaynak Planlama Yazýlýmý Seçimi 

Pýnar Sancak, Gülgün Kayakutlu, Ýlker Topçu 



Kurumsal Kaynak Planlama (KKP) yazýlýmlarý bir iþletmenin tüm 

departmanlarýnýn iþ süreçlerinin ortak bir platformda bir araya 

getirildiði yazýlýmlardýr. Geniþletilmiþ Kurumsal Kaynak Planlama 

(GKKP) ana bileþeni klasik KKP olmakla beraber bunun yanýnda 

Tedarik Zinciri Yönetimi, Müþteri Ýliþkileri Yönetimi, Ýþ Zekasý 

Uygulamalarý, Ýþ Süreçleri Yönetimi, Ýnsan Kaynaklarý Yönetimi gibi 

birçok yöntemi bünyesinde barýndýrmaktadýr. GKKP tedarikçiden 

müþteriye tüm süreçleri incelemesi nedeni ile iþletme kaynaklarýnýn en 

üst düzeyde verimli kullanýlmasýný saðlamaktadýr. Kullanýlacak GKKP 

yazýlýmýna karar verilmesinde tedarikçi seçiminde önemli rol oynayan 

kriterlerin incelenerek þirket içi kriterler ile þirket iliþkilerine ait 

etkenlerin bütünleþtirilmesi gerekmektedir. Bu çalýþmada, tedarik 

zinciri yönetimi odaklý bir elektronik firmasýnýn kullanacaðý GKKP 

yazýlýmýnýn seçiminde þirkete özel gereksinimlerin karþýlanmasýna 

yönelik bir karar destek modeli önerilmektedir. Bunu yaparken 

literatürde KKP yazýlýmý seçiminde kullanýlan kriterleri sýnýflandýrarak 

bir elektronik firmasýnda bu kriterlerin birbirleri ile iliþkileri ve önem 

aðýrlýklarý Analitik Að Süreci (AAS) kullanýlarak belirlenmiþtir. Bu 

çalýþma tedarik zinciri yöneticilerinin biliþim uzmanlarý ile bir arada 

verdikleri kararlarý destekleyecektir. Makalede kullanýlan etkenler ve 

kriterler KKP konusunda tedarik zinciri yöntemine özgün olarak ilk kez 

kullanýlmýþtýr. 

344

C3-08 

YAEM 2010 


Matematiksel Programlama 3: Stokastik Programlama 

Uygulamalarý 

2 Temmuz 2010 / 11:45 - 13:00 


Oturum Baþkaný: Nilay Noyan 

Stokastik Ýþ Süreli Montaj Hatlarýnýn Dengelenmesi Ýçin Bir 

Stokastik Programlama Modeli 

1 2 3 

F Tevhide Altekin , Nilay Noyan , Selin Soner Kara 


2 Sabancý Üniversitesi, Üretim Sistemleri ve Endüstri Mühendisliði 

Programý, Ýstanbul 

3 Yýldýz Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

Montaj hatlarý dengeleme (MHD) problemi, verilen çevrim süresi 

içerisinde montaj iþlerini aralarýndaki öncelik iliþkilerini ihlal etmeden 

sýralý bir istasyon dizisine atamayý ve bu sýrada bir performans 

ölçüsünü eniyilemeyi amaçlamaktadýr. MHD literatürünün çoðunda, 

her ne kadar iþ sürelerinin sabit olduðu varsayýlmaktaysa da, 

görevlerin istasyonlarda operatörler tarafýndan gerçekleþtirdiðinde 

deðiþkenlik gösterdiði bilinmektedir. Ýþ sürelerinin deðiþkenliði, 

gecikmesiz bir montaj hattý üzerinde kimi zaman çevrim süresi 

içerisinde iþlerin bitirilememesine sebep olabilmektedir. Bitirilemeyen 

iþler hat dýþýnda tamamlanabileceði gibi tüm hat durdurularak da 

tamamlanabilmektedir. Stokastik iþ süreli MHD problemi çözülürken 

bitirilememe maliyetlerinin ve telafi yönteminin de göz önünde 

bulunmasý gerektiði bilinmektedir. Bu çalýþmada, stokastik iþ süreli bir 

montaj hattýnda, çevrim süresinde bitirilemeyen iþler için hat 

durdurma telafi yöntemi benimsenmekte ve MHD problemini 

çözebilmek için hattýn toplam iþletilme maliyetlerini enküçüklemeyi 

amaçlayan bir stokastik programlama modeli önerilmektedir. Önerilen 

modelin kullanýmýyla ile elde edilebilecek maliyetlerdeki düþüþler, 

deneysel analiz çalýþmasýnýn sonucu olarak aktarýlmaktadýr. 

345

YAEM 2010 


Rassal Havaalaný Kapý Atama Problemi 

Merve Þeker, Nilay Noyan 

Sabancý Üniversitesi, Mühendislik ve Doða Bilimleri Fakültesi, Üretim 

Sistemleri ve Endüstri Mühendisliði, Ýstanbul 

Havaalaný kapý atama problemi uçuþlarýn kalkýþ ve varýþ 

zamanlarýndaki belirsizlikler gözönüne alýnarak incelenmiþtir. Kalkýþ 

veya varýþ noktasýndaki uygunsuz hava koþullarý, uçaklarda veya 

havaalaný teçhizatlarýnda görülen teknik arýzalar, ve benzeri birçok 

etken uçuþlarýn kalkýþ ve varýþ sürelerinin rassal olmasýna neden 

olmaktadýr. Bu çalýþmada uçuþlarýn hareket saatlerinde oluþabilecek 

aksaklýklara karþý dayanýklý bir atama elde etmek amacýyla çeþitli 

rassal programlama modelleri geliþtirilmiþtir. Bu modellerde çakýþan 

uçuþ sayýsý, tampon ve boþ zamanlar alternatif dayanýklýlýk ölçütleri 

olarak kullanýlmýþtýr. Boþ zamanlarýn uçuþlar arasý düzgün daðýlýmýný 

saðlayýp olasý çakýþmalarýn önüne geçebilmek amacýyla atýl zamanlarýn 

varyanslarýnýn ya da atýl zamanlarýn belirli bir tampon deðerden 

sapmalarýnýn enküçüklenmesi önerilen modellerde kullanýlan amaç 

fonksiyonlarýna örnek olarak verilebilir. Önerilen rassal programlama 

modelleri karýþýk tamsayýlý doðrusal programlama olarak yazýlmýþtýr. 

OPL programlama dili kullanýlarak modellenmiþ bu büyük ölçekli 

problemler CPLEX gibi önde gelen çözücüler tarafýndan hýzlý ve etkin 

bir þekilde çözülememektedir. Bu nedenle daha kýsa hesaplama süresi 

içerisinde olurlu ve eniyiye yakýn sonuçlar alabilmek amacýyla tabu 

arama sezgisel yöntemleri geliþtirilmiþ ve C programlalama dili 

kullanýlarak gerçeklenmiþlerdir. Rassal olarak üretilmiþ problem 

kümeleri için elde edilen sayýsal sonuçlara iliþkin deðerlendirmeler 

yapýlmýþtýr. 

346

YAEM 2010 


Ulaþým Aðlarýnda Geçiþ Ücretlendirmesi için CVaR Ýçeren 

Rassal Ýki Seviyeli Programlama Modelleri 

1 1 2 1 

Semih Yalçýndað , Þevket Ýlker Birbil , Orhan Feyzioðlu , Nilay Noyan 

1 Sabancý Üniversitesi Mühendislik ve Doða Bilimleri Fakültesi,Üretim 

Sistemleri ve Endüstri Mühendisliði Bölümü,Ýstanbul 

2 Galatasaray Üniversitesi,Endüstri Mühendisliði Bölümü,Ýstanbul 

Ulaþým sistemlerinde “güvenilirlik” sistemin ulaþým aðý deðiþkenlerinin 

deðerlerindeki belirsiz sapmalarý ne ölçüde kaldýrabildiðini gösterir. 

Baðlantý kapasitelerinde veya yollar üzerindeki boþ akýþ sürelerinde 

deðiþikliklere, ve böylece yolculuk sürelerinin rassal olmasýna neden 

olan olaylara örnek olarak küçük çaplý kazalar, hava þartlarýndaki 

deðiþimler ve yol tadilatlarý verilebilir. Bütün bu belirsizliklere raðmen 

ulaþým sistemi belirli bir seviyede hizmet vermek durumundadýr. Bu 

çalýþmada ulaþým sisteminin güvenilirliði bir sürdürülebilirlik 

performans ölçüsü olarak ele alýnmakta ve bunu ölçmek için rassal 

yolculuk sürelerinin deðiþkenliklerine baðlý olmak üzere yolculuk süresi 

güvenilirliði kullanýlmaktadýr. Trafik atamalarý üzerinden 

sayýsallaþtýrýlan yolculuk suresi güvenilirliðini dikkate alarak yönetim 

kararlarýný bulan çeþitli iki seviyeli eniyileme modelleri öneriyoruz. 

Yolculuk süresi deðiþkenlik ölçütü olarak “koþullu riske maruz deðer 

(conditional value-at-risk, CVaR)”, geçiþ ücretlendirmesi kararlarýný 

etkilemek üzere iki basamaklý eniyileme modelinin üst seviyesine 

eklenmiþtir. CVaR olasý yüksek yolculuk sürelerini kontrol etmekte 

kullanýlan bir risk ölçütüdür. Belirsizlikler bir senaryo kümesi 

kullanýlarak modellenmiþ ve üst seviye problem rassal program olarak 

yazýlmýþtýr. Alt seviyedeki trafik atama probleminde yolcular rota 

tercihlerini üst seviyede verilen kararlar altýnda ortalama süreyi 

dikkate alarak yapmaktadýrlar. Önerilen problemler GAMS 

programlama dili kullanýlarak modellenmiþ ve doðrusal olmayan denge 

kýsýtlý program çözücü kullanýlarak sonuçlar elde edilmiþtir. Standart 

bir test ulaþým aðý için sayýsal sonuçlar sunulacaktýr. 

347

C3-09 

YAEM 2010 

Olasýlýklý Süreçler 3 

2 Temmuz 2010 / 11:45 - 13:00 


Oturum Baþkaný: Barýþ Tan 


Markov Zincir Testlerinin Kullanýlmasýyla Ýþ Devirlerinin Analizi 

Gözde Gencer, Sumru Altuð, Barýþ Tan 

Koç Üniversitesi , Ýstanbul 

Bu çalýþmada, dönemsel ekonomik verilerin birbirleriyle olan iliþkilerini 

ve zaman içindeki istatistiksel deðiþimlerini incelemek amacýyla, 

Markov zincir testlerine dayanan bir yöntem öngörmekteyiz. Öncelikle, 

birçok ülkenin Sanayi Üretim Endeksindeki Büyüme, Ýstihdamdaki 

Büyüme ve Kapasite Kullaným Oranlarýný Markov zincirleri halinde 

inceliyoruz. Sonrasýnda, ilk geçiþ zamaný analizini kullanarak bu 

ekonomik verilerin her birinin izlediði trendin altýndaki büyümelerden, 

trendin üzerindeki büyümelere; ayrýca trendin üzerindeki 

büyümelerden, trendin altýndaki büyümelere geçiþ zamanlarýný 

deðerlendiriyoruz. Söz konusu geçiþ zamanlarýný kullanarak, bir iþ 

devrinde gözlemlenebilecek ekonomik durgunluklarýn ve geliþmelerin 

sürelerini tahmin edebilmekte, ayrýca dönemsel ekonomik verilerin 

daðýlýmlarýný tanýmlayabildiðimiz gibi; ayný zamanda beklenen geçiþ 

sürelerini de belirleyebilmekteyiz. Bu analizi, toplam 24 ülke için 

yapmakta ve iþ devirlerinin çözümlenmesini saðlamaktayýz. 

Rassal (stokastik) Talep ve Temin Süresi Durumunda Sabit 

Sipariþ Miktarý Sistemlerinin Simülasyon Tabanlý 

Optimizasyonu 

1 2 

Ýsmail Önden , Murat Kuþçi 

1 Okan Üniversitesi, Ýktisadi ve Ýdari Bilimler Fakültesi, Yönetim Biliþim 

Sistemleri, Ýstanbul 

2 Yýldýz Teknik Üniversitesi, Makina Mühendisliði Fakültesi, Endüstri 


Yerel ve küresel rekabetin her geçen gün arttýðý bir ortamda müþteri 

memnuniyetini saðlamak yalnýzca ürünün özellikleriyle mümkün 

olamamakta, müþterinin istediði zamanda, istediði kalitede, doðru 

348

YAEM 2010 


fiyattan doðru ürünü saðlamak gerekmektedir. Bu durumda kusursuz 

bir tedarik zincirini zorunlu kýlmaktadýr. 

Tedarik zinciri yönetiminde belirsiz temin süresi ve talep bilgisi 

durumlarýnda parti büyüklüðü, yeniden sipariþ noktasý ve sabit sipariþ 

miktarý belirleme konularý her zaman sistemin global optimizasyonu 

için büyük sorun teþkil etmiþtir. Kesikli stokastik optimizasyon 

problemleri genellikle simülasyon yolu ile çözülmeye çalýþýlýr. Bu 

sayede ileriye dönük daha rahat planlama yapýlabilmekte ve müþteri 

memnuniyeti ve dolayýsýyla pazar payý artýþý ile sonuçlanmaktadýr. 

Bu çalýþmamýzda tedarik zinciri yönetiminde büyük öneme haiz parti 

büyüklüðü, yeniden sipariþ verme noktasý ve sabit sipariþ miktarý 

benzetim ile eniyilenmeye çalýþýlmýþtýr. 

Dayanýklý Dinamik Programlama ve Yapýsal Optimal Politikalar: 

Hasýlat Yönetimi ve Fiyatlandýrma Örnekleri 

Zeynep Turgay, Fikri Karaesmen, Lerzan Örmeci 


Klasik rassal dinamik programlama yönteminde, Markov karar 

zincirine ait geçiþ olasýlýklarýnýn belirli olduðu düþünülür. Ýncelediðimiz 

durumlar, geçiþ olasýlýklarýnýn bir belirsizlik kümesine ait olduðu ve 

dolayýsý ile tam olarak bilinmediði durumlardýr. Bu çalýþmada 

literatürde yaygýn olarak kullanýlan dinamik hasýlat yönetimi ve 

fiyatlandýrma modelleri dayanýklý rassal programlama çerçevesinde 

incelenmekte ve en iyi politikalarýn yapýsal özellikleri ve belirsizliðin 

etkileri deðerlendirilmektedir. 

349

C3-10 

YAEM 2010 

Proje Yönetimi 1: Proje Çizelgeleme 

2 Temmuz 2010 / 11:45 - 13:00 


Oturum Baþkaný: Ceyda Þen 


Vagon Bakým Onarým Faaliyetlerindeki Süreçlerin Ýyileþtirmesi 

ve Belirsizliklerin Yönetilmesi: Bir Uygulama 

Çaðatay Teke, Mehmet Bilgehan Erdem, Alper Kiraz 

Sakarya Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü, Sakarya 

Verimli ve etkin bir bakým onarým süreci, girdi-çýktý deðerlerinin ve 

faaliyetlerin tüm boyutlarý ile tanýmlý, izlenebilir ve ölçülebilir olmasý ile 

elde edilir. Üretim ortamlarýnda olduðu gibi bakým onarým süreçlerinde 

de yer alan pek çok sorunun temelinde "belirsizlik" olgusu yer 

almaktadýr. Belirsizliðin etkisi, mevcut iþin çeþitli sebeplerden dolayý 

gecikmesi, iþ parçalarýnýn sistem içindeki ilerleyiþinin kesilmesi ve 

buna baðlý olarak maliyetlerin artmasý þeklinde ortaya çýkar. Ýþgücü, 

makine, donaným ve malzeme gibi mevcut kaynaklarýn verimli 

kullanýlamamasý, iþ süreçlerinin tam olarak belirlenmemiþ olmasý gibi 

nedenlerden dolayý projelerin teslim tarihi gecikmekte ve yeni proje 

fýrsatlarý kaçýrýlmaktadýr. Bu çalýþmada çeþitli belirsizliklerin yer aldýðý, 

özel bir vagon türü olan elektrikli dizinin onarým faaliyetlerinin 

tamamlanma sürelerinin ve proje maliyetinin azaltýlmasý 

amaçlanmýþtýr. 

Bilgi Teknolojisi Projelerinin Çizelgelenmesinde Genetik 

Algoritma Kullanýmý: Kavramsal Bir Model Önerisi 

1 1 2 

Özge Nalan Alp , Ceyda Þen , Gökçe Çýnar 

1 Yýldýz Teknik Üniversitesi Makina Fakültesi Endüstri Mühendisliði 

Bölümü,Yöneylem Araþtýrmasý Anabilim Dalý,Ýstanbul 

2 Yýldýz Teknik Üniversitesi Makina Fakültesi Endüstri Mühendisliði 


Bilgi teknolojisi projeleri, baþarýsýzlýk oranýnýn yüksek olduðu kaynak 

kýsýtlý projelerdir. Yapýlan bir araþtýrmaya göre bilgi teknolojisi 

projelerinin %17'si belirlenmiþ kýsýtlar içerisinde tamamlanabilmekte, 

350

YAEM 2010 


%50'sinde hedefler deðiþtirilmekte ve kalan %33'ü iptal edilmektedir. 

Büyük yatýrým gerektiren bilgi teknolojisi projelerinin iptali veya 

belirlenen kýsýtlarýn aþýlmasý firmalara büyük maliyetler getirmektedir. 

Literatürde eniyi proje çizelgeleme konusunda sezgisel algoritmalarýn 

kullanýmýna birçok çalýþmada rastlanmakla beraber, yüksek baþarýsýzlýk 

riski bulunan bilgi teknolojisi projelerinde eniyi çizelgelemeye yönelik 

az sayýda çalýþma bulunmaktadýr. 

Bu çalýþmada bilgi teknolojisi projelerinin baþarýya ulaþmasý için ayrý 

bir önem taþýyan faaliyetlere insan kaynaklarýnýn atanmasý ve eniyi 

çizelgeleme gibi konularda, zaman ve maliyet aþýmýný enküçüklemek 

amacýyla, genetik algoritmalarýn kullanýlabilirliði tartýþýlmakta ve buna 

yönelik bir kavramsal model tasarýmý sunulmaktadýr. 

Öðrenme Etkisi Altýnda Proje Çizelgeleme Problemi 

1 2 3 

Mehmet Duran Toksarý , Yavuz Gazibey , Özer Öztürk 

1 Erciyes Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Kayseri 

2 Kara Harp Okulu, Sistem Yönetim Bilimleri Bölümü, Ankara 

3 Kara Kuvvetleri Lojistik Komutanlýðý, Darýca/Kocaeli 

Projenin istenen süre içinde ve ekonomik olarak tamamlanabilmesi 

için dikkatlerin öncelikle hangi görevlere (kritik görevlere) 

yöneltileceðinin bilinmesi ve buna baðlý olarak kritik görevlerin daha 

kontrollü yapýlmasý gerekir. Bu görevlerin öngörülen süreleri içinde 

tamamlanmasý zorunludur. Bu görevlerdeki gecikme miktarý, doðrudan 

doðruya tüm projenin gecikmesine neden olur ve projenin bitiþ tarihi 

gecikme süresi kadar ileriye kayar. Bu kritik görevlerin 

belirlenmesinde Kritik Yol Metodu (KYM) en bilinen metottur. 

Geleneksel proje çizelgelemede genel varsayým, verilen görevin görev 

zamaný, proje sýrasýndaki pozisyonundan baðýmsýzdýr. Fakat bazý 

gerçek düzenlemelerde, proje tesisi zamanla, sürekli olarak geliþir. 

Sonuç olarak verilen bir görevin görev zamaný, benzer görevlerin 

ortak proje ekibi tarafýndan yapýlmasý varsayýmý altýnda, eðer o görev 

daha sonra çizelgelenir ise kýsalýr. Bu olgu literatürde “öðrenme etkisi 

olarak” bilinir. Bu çalýþma proje çizelgelemede öðrenme etkisi altýnda 

gerekirci KYM'ye göre bazen farklý bir yolun kritik olabileceðini 

göstermektedir. Böylece projenin gerçekleþtirilmesinde kritik olan 

faaliyetlerin doðru þekilde belirlenmesi saðlanmýþ olacaktýr. 

351

C3-11 

YAEM 2010 


Ýstatistiksel Uygulamalar 3: Applications 

2 Temmuz 2010 / 11:45 - 13:00 


Oturum Baþkaný: Cenk Güray 

Defensive Marketing Strategies by Incumbent Firms before 

and After Entry of New Competition 

1 2 

Fahri Karakaya , Peter Yannopoulos 

1 University of Massachusetts Dartmouth 

2 Brock University 

The extant marketing literature indicate that firms build barriers to 

entry to protect their market (Bain 1955; Karakaya and Stahl 1991; 

Karakaya and Kerin 2007; Porter 1985, and others) or retaliate 

against new market entrants after market entry (Gruca and 

Sudharshan 1995; Hauser and Shugan 1983 and others). Both of 

these strategies are defensive strategies used to compete in the 

market. The major defensive strategies include lowering cost and 

building cost advantages, increasing promotional expenditures and 

creating brand loyalty, Strengthening relationships or having exclusive 

distribution agreements with distributors, Building or creating 

customer switching costs, and use legal and political means such to 

keep new competition out of the market. The goal of this research is 

to examine the likelihood of taking defensive action by incumbent 

firms given certain market entrant characteristics using conjoint 

analysis. The relative weights associated with the four market entrant 

characteristics indicate that price is the most important factor in 

influencing incumbent firms to take competitive actions followed by 

market entrant's size, reputation as a competitor, and product 

innovativeness in both before and after market entry conditions. 

However, price is a more important factor in impacting competitive 

action after market entry. 

352

YAEM 2010 


Applicability of Process Control Techniques in PET Strapping 

Production Process 

Banu Calis Kengil, Banu Tugba Turgut, Ozlem Senvar, S.umit Oktay 

Firat 

Department of Industrial Engineering, Marmara University, Istanbul, 

Turkey 

In this research, the concept of applicability of Process Control 

Techniques (PCTs) to PET (Polyethylene terephthalate) Strapping 

Production is presented. PCTs are very important for process 

improvement and quality that has become one of the main business 

strategies and probably the most important way to achieve business 

success and sustainability in competitive world market. Therefore, this 

paper concerns about PCTs for the improvement of the technical 

performance of PET Strapping Production, which is significantly lower 

in cost and more elastic than steel hoops. 

PCTs have been widely implemented in many industries, but we 

couldn't find any detailed studies in the literature about the 

application of PET Strapping Production, which has increasing 

popularity rather than steel loop. 

Several PCTs such as histograms, control charts, process capability 

studies are used in order to characterize the PET strapping 

production. In this study, four main critical to quality characteristics- 

CTQs (breaking strength, width, thickness, and total weight) as the 

product variables are analysed separately in order to identify the 

status of the obtained data whether they are in statistical control or 

not. Then, a framework has been developed as a tool for a research 

on the applicability of PCTs in PET Strapping Production. 

Reliability Studies in Missile Systems 

1 2 

Yiðit Koray Genç , Cenk Güray 

1 Roketsan Roket Sanayi ve Ticaret A.Þ., Ankara, Turkey 

2 Atýlým University, Ankara 

Today, reliability is one of the most important bases regarding the 

performance efficiency of an engineering system. Recently, the 

complexity of the common engineering systems has been increasing 

353

YAEM 2010 


visibly in order to cope with the complexity of the problems which 

these systems are engaged with. The number of components that are 

used to construct these systems also have an increasing impact to 

this situation. This both increases the cost of these systems 

extensively and also reveals the requirement for a more challenging 

reliability system due to severe limitations for component redundancy. 

The defense industry is one of the areas that the reliability studies are 

frequently used in. The defense industry contains several examples of 

complex and expensive engineering systems such as missiles, 

aircrafts, attack helicopters, battle tanks, etc. As these defense 

systems are used for purposes regarding the critical mission of 

national security in hard operational conditions, the need for durability 

and performance satisfaction requires the need of a more efficient 

reliability study for these specific areas. In this study, a detailed 

literature survey is performed regarding the reliability estimation for 

missile systems. This literature survey is planned to open a vision for 

future studies in this area. 

354

C4-E 

YAEM 2010 


EÐÝTÝM OTURUMU: An Introduction to Mathematical Finance 

from an Optimization Viewpoint 

1 Temmuz 2010 / 13:45 – 15:15 


Konuþmacý: Mustafa C. Pýnar, Bilkent University, Istanbul 

In this talk, I will review the main results of contingent claim pricing in 

finance in a setting that is accessible to the optimization community. I 

consider pricing of European and American contingent claims as well as 

their special cases, in a multi-period, discrete time, finite state space 

markets.When a financial market is complete, a fair price for a 

contingent claim can be uniquely determined. However, markets are 

usually incomplete, and in general only bounds to the fair price can be 

computed. I will discuss the computation of these bounds by large-scale 

linear and integer programs. Determining price bounds for American 

claims may require solving an integer program unlike European 

contingent claims for which solving a linear program is sufficient. 

However, I show that a relaxation of the integer programming problem 

which is a linear program, can be used to get the same lower bound for 

the price of the American claim. Time permitting, extensions to different 

pricing criteria such as good-deal pricing, quantile hedging, and market 

imperfections in the form of transaction costs will also be discussed. 

355

C4-01 

YAEM 2010 

Benzetim 2 

2 Temmuz 2010 / 14:00 - 15:30 


Oturum Baþkaný: Uður Ziya Yýldýrým 


Depolama Sistemlerinde Malzeme Taþýma Aktarma Sistemine 

Getirilen Otomasyonun Performansýnýn Optimizasyonunda 

Taguchi Yaklaþýmýnýn Kullanýlmasý 

Kemal Subulan, Mehmet Çakmakçý 

Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Ana Bilim Dalý, Ýzmir 

Deney tasarýmý teknikleri mühendislik çalýþmalarýnda önemli 

avantajlar saðlamaktadýr. Çalýþmada bu yaklaþýmýn detaylarý, 

depolama sistemine getirilen otomasyonun performans optimizasyonu 

örneði ele alýnarak incelenmiþtir. Bu çalýþmada amaç, deney 

tasarýmýnýn sadece ürün geliþtirme ve proses iyileþtirme 

çalýþmalarýnda deðil, ayný zamanda malzeme taþýma aktarma 

sistemlerinin tasarýmýnda ve iþletmeye entegre edilecek olan 

otomasyon teknolojilerinin performans eniyilemesinde etkin bir þekilde 

kullanýlabilen bir yöntem olduðunu göstermektir. Hedeflenen en iyi 

noktaya ulaþabilmek için malzeme taþýma aktarma sisteminin 

performansýný etkileyen en önemli faktörler ve etkileri Taguchi deney 

tasarýmý tekniði yardýmýyla incelenmiþtir. Farklý düzeylerle tanýmlanan 

faktörler ve ARENA programýnda SIMAN dilinde geliþtirilmiþ çözüm 

modeli kullanýlarak deneyler yapýlmýþtýr. Böylece, gerçek sistem 

üzerinde yapýlmasý oldukça maliyetli olan, zaman alýcý ve sistemin 

hareketinin engellenmesini gerektiren deneylerin uygulanmasýnda 

benzetim tekniði kullanýlarak bu dezavantajlar ortadan kaldýrýlmýþtýr. 

Deney sonuçlarýnýn deðerlendirilmesinde ve ilgili faktörlerin etkilerinin 

incelenmesinde varyans analizi, ana faktör etkileri grafiði ve 

sinyal/gürültü oraný kullanýlmýþ olup, deneyler ise Taguchi L16 

düzenine göre yapýlmýþtýr. 

356

YAEM 2010 


Bir Ýmalat Ýþletmesinde Kanepe Üretim Hattýnýn Benzetim 

Yöntemi Ýle Dengelenmesi 

Nalan Gülten Akýn 

Bozok Üniversitesi Ýktisadi ve Ýdari Bilimler Fakültesi, Ýþletme Ana 

Bilim Dalý, Yozgat 

Montaj hattý dengeleme problemi ile ilgili olarak literatürde çok sayýda 

araþtýrma bulunmaktadýr. Bu araþtýrmalarda iþ istasyonlarýnýn 

verimliliklerinin arttýrýlabilmesi için farklý çözüm teknikleri kullanýlarak, 

montaj hattý dengeleme problemleri için çözümler geliþtirilmiþtir. Bu 

tekniklerden biri de benzetim tekniðidir. Benzetim tekniði ile, montaj 

hattýnda yapýlmasý düþünülen her hangi bir iyileþtirmenin sonuçlarý 

daha uygulama yapýlmadan görülebilmektedir. Bu durum iþletmelere 

hem zaman hem de maliyet tasarrufu saðlamaktadýr. 

Bu çalýþmada, mobilya üretimi yapan bir iþletmede kanepe üretim 

hattýndan elde edilen gerçek veriler kullanýlarak, bir benzetim modeli 

geliþtirilecek ve geliþtirilen benzetim modelinden faydalanýlarak, hattýn 

dengelenmesi saðlanacaktýr. Benzetim modelinin geliþtirilebilmesi için 

ARENA yazýlýmý kullanýlacaktýr. Modelden elde edilen sonuçlar analiz 

edilerek, çevrim süresi en küçüklenerek, belirli bir sürede montaj 

hattýndan çýkan ürün sayýsý artýrýlmaya çalýþýlacak ve böylece 

iþgücünün ve makinelerin daha verimli kullanýlmalarý saðlanacaktýr. 

Çoklu Sezgisel Yöntemlerin Benzetimle Eniyilemede 

Kullanýmýnýn Ýncelenmesi 

Serdar Bozoðlan, Murat Günal 

Deniz Bilimleri ve Mühendisliði Enstitüsü, Deniz Harp Okulu, Ýstanbul 

Benzetimle eniyileme (simülasyon optimizasyonu) iki yöneylem 

araþtýrmasý yönteminin mutlu bir evliliðidir. Son on yýlda bu alandaki 

araþtýrmalar hýz kazanmýþ ve yeni teknikler geliþtirilmiþtir. Ticari 

benzetim yazýlýmlarýnýn tümünde benzetimle eniyileme modülleri yer 

almaktadýr. Genellikle bu modüllerde benimsenen yöntemler sezgisel 

yöntemler olup, kullanýcýnýn tercihine býrakýlmadan yazýlým tarafýndan 

seçilmektedir. Ancak problem tipine göre meta-sezgisel yöntemin 

seçimi performansý etkilemektedir. 

357

YAEM 2010 


Bu çalýþmada, geliþtirilen bir benzetimle eniyileme kod paketi 

sunulmuþtur. Java ile geliþtirilmiþ bu pakette genetik algoritma, tabu 

arama ve benzetim tavlamasý sezgisel yöntemlerini kullanmak ve 

çözüm uzayý üzerinde kýsmi ve tam tarama yapmak mümkündür. 

Benzetim ortamý olarak ise Java'da geliþtirilmiþ açýk kaynak kodlu ve 

olay tabanlý bir paket olan SIMKIT kullanýlmýþtýr. Eniyileme ve 

benzetim paketleri kullanýlarak iki test problemi modellenmiþtir. 

Problemlerden birisi literatürden seçilmiþ imalat sistemleri ile ilgili 

diðeri ise gezgin satýcý tabanlý yeni bir problemdir. Elde edilen deney 

sonuçlarý bu sunumda irdelenecektir. 

Ýki Yaralý Tahliye Usulünün Benzetim ile Mukayesesi 

Uður Ziya Yýldýrým 

Harp Akademileri Müþterek Doktrin Geliþtirme Deneme ve Eðitim 

Merkezi Komutanlýðý 

Bir doðal afet veya savaþ ortamýnda yaralýlarýn tedavi alacaklarý 

merkezlere zamanýnda ulaþtýrýlmasý önem arz etmektedir. Tamamen 

jenerik bir senaryoya dayalý olan bu çalýþmamýzda, taarruz harekâtý 

icra eden bir mekanize piyade tugayýnýn (yaklaþýk 3000 personel) 

yaralýlarýnýn tahliyesinde düþünülen iki alternatif yöntem benzetim 

yardýmýyla mukayese edilmektedir. Tugayda 3 mekanize piyade taburu 

bulunmaktadýr. Olayý karmaþýklaþtýran hususlar, Tugay Tahliye Tedavi 

Merkezi, ambulans havuzu ve taburlarda bulunan ambulanslarýn 

yerlerinin ileriye doðru devam eden taarruz harekâtýndan dolayý sabit 

olmamasý, yaralýlarýn türü ve taburlardan iki tanesinin nöbetleþe 

olarak harekâta katýlmasýdýr. Performans kriterleri olarak 

ambulanslarýn doluluk oranlarý, yaralýlarýn ambulansa konulmadan 

önceki bekleme zamanlarý ve Tugay Tahliye Tedavi Merkezine ulaþma 

süreleri alýnmýþtýr. 

358

C4-02 

YAEM 2010 


Çok Amaçlý Karar Verme 8: Bulanýk AHP ve ANP 1 

2 Temmuz 2010 / 14:00 - 15:30 


Oturum Baþkaný: Mehmet Þevkli 

Bulanýk AHP Ýle Yatýrým Kararý: Ýnþaat Sektörü Uygulamasý 

1 2 3 

Emre Ýpekçi Çetin , Yasin Akil , Ayþe Iþýl Güler 

1 Akdeniz Üniversitesi Ýktisadi ve Ýdari Bilimler Fakültesi, Ekonometri 

Bölümü, Yöneylem Ana Bilim Dalý, Antalya 

2 Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ýþletme Ana Bilim Dalý, 

Antalya 

3 Zirve Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu, Ýþletme Yönetimi Programý, 

Gaziantep 

Ýþletmeler için karar verme konusu iþletmenin her kademesi için 

büyük önem taþýmaktadýr. Özellikle yatýrým kararlarý gibi iþletmenin 

geleceðini etkileyen konularda karar verme daha da önemli hale 

gelmektedir. Pek çok günlük kararýn sezgisel olarak alýnmasý yeterli 

olmakla birlikte, araþtýrmalar çok kriterli ve önemli kararlarýn 

alýnmasýnda bu yolun tek baþýna yeterli olmadýðýný göstermektedir. 

Mevcut seçenekler arasýndan seçim yapýlmasýný gerektiren karar 

verme problemlerinde, kullanýlacak ve ulaþýlmak istenen hedefi 

etkiyecek çok sayýda parametrenin olmasý durumunda karar verme 

süreci çok amaçlý karar verme problemi olarak deðerlendirilmektedir. 

Bu çalýþmada inþaat sektöründe faaliyet gösteren bir iþletmenin 

yatýrým kararý problemi ele alýnmaktadýr. Çok amaçlý bir karar verme 

problemi þeklinde ele alýnan uygulamada bulanýk analitik hiyerarþi 

süreci yönteminden faydalanýlmýþtýr. Kriterler ve alternatifler dilsel 

deðiþkenler ve bulanýk sayýlar kullanýlarak deðerlendirilmiþtir. 

Türkiye'de Ekonomik Krize Karþý Alýnabilecek Önlemlerin 

Seçiminde Bulanýk AHP ve Bulanýk ANP Yöntemleri 

G.Nilay Yücenur, Nihan Çetin Demirel 

Yýldýz Teknik Ünversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

Herhangi bir mal, hizmet, üretim faktörü veya döviz piyasasýndaki 

359

YAEM 2010 


fiyat veya miktarlarda kabul edilebilir sýnýrlar dýþýnda gerçekleþebilecek 

dalgalanmalar olarak tanýmlanabilen ekonomik krizler ülke 

ekonomilerinde ciddi hasarlar býrakarak, bu ekonomilerin 

geliþmelerine büyük bir engel teþkil etmektedir. Ekonominin 

globalleþtiði ve krizlerin tüm dünyayý etkisi altýna aldýðý günümüzde, 

ülkelerin kendilerini bu ekonomik dalgalanmalardan korumak için bazý 

önlem planlarý yapmalarý ülke yapýlarý için mecburi bir ihtiyaçtýr. Bu 

çalýþmada Türkiye'nin ekonomik yapýsý içinde oluþabilecek her türlü 

kriz endiþesine karþý alýnabilecek önlemlerden en uygun olanýnýn 

seçimi için kavramsal bir model ileri sürülmüþtür. Oluþturulan 

hiyerarþik yapý dilbilimsel ifadelerin kullanýldýðý bulanýk mantýk 

kapsamýnda analitik hiyerarþi süreci ve analitik að süreci metotlarý ile 

deðerlendirilmiþ ve uygulama sonuçlarý sunulmuþtur. 

Bir Lojistik Firmasýnda Bulanýk AHP Yöntemiyle Yazýlým Seçimi 

Uygulamasý 

1 2 3 

Gülnar Eren , Emel Kuruoðlu , Durmuþ Ali Deveci 

1 Yaþar üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


2 Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Ýstatistik Ana Bilim 

Dalý, Ýzmir 

3 Sosyal Bilimler Enstitüsü Deniz Ýþletmeleri Ve Yönetimi Anabilim Dalý, 

Ýzmir 

Günümüzde iþletmeler, kullandýklarý mevcut yazýlýmlarýnýn ihtiyaçlarýný 

karþýlayamamasý, þirketin geniþlemesi sonucunda gerekli yeniliklere 

uyum saðlayamamasý ve þirketin kendi içinde yazýlým programýyla ilgili 

yapacaðý deðiþikliklerin daha yüksek maliyete sebep olmasý nedeniyle, 

kurumsal yazýlým paketi satýn almaya yönelmektedir. 

Bu doðrultuda çalýþma, bir lojistik firmasýnýn operasyonel iþlerini 

yürütürken kullanacaðý yazýlýmýn seçimine yöneliktir. Firmada 

kullanýlmakta olan yazýlým, firmanýn kendi yazýlýmý deðildir ve 

denizcilik acentesinin konteynerleri takip etmek amacýyla AS400 

üzerinde oluþturulmuþ bir yazýlým olduðundan þirketin birçok ihtiyacýna 

cevap verememektedir. Ayrýca yazýlýmýn yýllardýr kullanýlmasý sebebiyle 

birçok deðiþiklik yapýlmýþ ve yazýlým performans kaybýna uðramýþtýr. 

360

YAEM 2010 


Bu nedenlerden dolayý firmanýn ihtiyaçlarýna en uygun yazýlýmýn doðru 

bir deðerlendirme ile seçilmesi gerekmiþtir. 

Bu amaçla, firmaya uygun yazýlým seçimi için gerekli kriterler 

belirlendikten sonra firmada çalýþan uzman kiþilerin önerisi alýnarak, 

dört operasyonel yazýlým firmasýnýn programlarý incelenmiþ ve seçilen 

kriterler için lojistik firmasýnda on uzman kiþiye anket uygulandýktan 

sonra çok amaçlý karar verme yöntemlerinden AHP ve Bulanýk AHP 

yöntemi uygulanarak, en uygun operasyonel yazýlým seçilmeye 

çalýþýlmýþtýr. AHP yöntemi uygulanýrken, excell ve expert choice 

programlarý kullanýlmýþtýr. Bulanýk AHP yöntemi uygulanýrken ise; 

Geniþletilmiþ analiz yöntemi ve excell programý kullanýlarak gerekli 

hesaplamalar yapýlmýþtýr. 

Sonuç olarak, firma için en uygun operasyonel yazýlým programý 

seçilmeye çalýþýlmýþtýr. 

FÜTZ Analizi' ne Göre Belirlenen Stratejilerin AHS ve AAS 

Teknikleriyle Seçimi ve Karþýlaþtýrýlmasý 

Selim Zaim, Mehmet Þevkli, Oðuz Akkaþ, Mehmet Fatih Acar 

Fatih üniversitesi, Ýstanbul 

FÜTZ Analizi ile kurumlar güçlü ve zayýf yanlarýný, muhtemel fýrsatlarý 

ve tehditleri belirleyebilirler. Yatýrým, borçlanma ve strateji belirleme 

gibi konularda FÜTZ Analizi þirketlere daha tutarlý karar almalarýný 

saðlar. Analitik Hiyerarþi Süreci (AHS) en popüler karar verme 

tekniklerinden biridir. Bu metodla amaç, kriterler ve alternatifler bir 

aðaç þemasý þeklinde sýralanýr ve kriterler ile alternatifler arasýnda 

iliþki kurularak alternatiflerin aðýrlýklarý belirlenir. Analitik Að Süreci 

(AAS) de AHS'nin daha geliþmiþ bir þeklidir. AAS ile AHS' deki kriterler 

arasýnda etkileþim olmadýðý varsayýmý yerine kriterler arasýndaki 

etkileþimler de dikkate alýnarak bir að yapýsý oluþturulur ve bu þekilde 

sonuç belirlenir. Bu çalýþmada Türkiye'nin en büyük havayolu þirketi 

olan ve son zamanlarda dünya havayolu sektöründe adýndan sýkça söz 

edilen Türk Hava Yollarý (THY) için þirket yöneticileri ile FÜTZ analizi 

yapýlmýþ ve yapýlan analiz çalýþmasýna göre þirket için belirlenen çeþitli 

stratejiler sýralanmýþtýr. Bu stratejilerin aðýrlýklandýrýlmasý için de AHS 

ve AAS yöntemleri kullanýlmýþ, yapýlan çalýþmanýn sonunda da AHS ve 

AAS sonuçlarý karþýlaþtýrýlmýþtýr. 

361

C4-03 

YAEM 2010 


Toplam Kalite Yönetimi 4: Ýstatistiksel Kalite Kontrol 

2 Temmuz 2010 / 14:00 - 15:30 


Oturum Baþkaný: Özcan Kýlýnçcý 

Asimetrik Toleranslar Ve Bulanýk Mantýk Çerçevesinde Süreç 

Yeterlilik Analizi 

Ýhsan Kaya, Cengiz Kahraman 

Ýstanbul Teknik Üniversitesi Endüstri Mühendisliði Bölümü 

Süreç yeterlilik analizi, sürecin performansýný özetlemek için kullanýlan 

ve ürettiði istatistiksel deðerler yardýmýyla sürecin analiz edilmesine 

imkan saðlayan oldukça yararlý bir tekniktir. Bu amaç çerçevesinde 

kullanýlan süreç yeterlilik indeksleri, belirtim limitlerinin asimetrik 

olarak tanýmlanmasý durumunda hatalý sonuçlar vermektedir. Ayrýca 

bu indekslerin hesaplanmasý sýrasýnda tanýmlanan parametrelerin 

kesin olarak tanýmlanmasý bu analizin esnekliðini ve hassasiyetini 

azaltmaktadýr. Bu çalýþma kapsamýnda, asimetrik toleranslar için 

tanýmlananan Cpk indeksinin bulanýk olarak elde edilmesi 

incelenmiþtir. Bu amaç doðrultusunda belirtim limitleri, ortalama, 

varyans ve hedef deðer bulanýk olarak dikkate alýnmýþtýr. Önerilen 

yaklaþým motor pistonlarý üreten bir firmada uygulanmýþtýr. 

Ýstatistiksel Kalite Kontrol Yöntemleri ile Mevcut Durum 

Analizi ve Ýyileþtirme Önerileri 

Merve Zencirkýran, Esra Ergen, Merve Þahin, Ayþe Cilacý Tombuþ 

Maltepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði, 

Ýstanbul 

Bu çalýþmada bir tekstil fabrikasýnda bazý kalite araçlarý kullanýlarak 

fabrikanýn mevcut durumu tespit edilmiþtir. Bu tespitler yapýlýrken 

Pareto analizi, Balýk kýlçýðý diyagramý, kapasite belirlenmesi için zaman 

etüdü çalýþmalarý, hata bazlý alt ve üst kontrol sýnýrlarý belirlenmesi 

teknikleri kullanýlmýþtýr. 

Türkiye'nin önde gelen bir bayan iç giyim firmasýnda ürünlerin 

kalitelerini, firmanýn kar oranlarýný, üretim verimliliðini, müþteri 

tatminlerini yükseltme amaçlý iyileþtirme çalýþmalarý yapýlmýþtýr. 

362

YAEM 2010 


Ýþletmede bulunan paketleme bölümünden alýnan 1 aylýk veriler 

doðrultusunda Pareto analizi ile hatalarýn oluþma sýklýðýna göre 

sýralama yapýlmýþ ve hata daðýlýmý belirlenmiþtir. Böylece hata oranýný 

artýran en önemli problemler belirlenmiþtir. 

Paketleme bölümünden alýnan paketlenen ürün sayýsý ve sakata çýkan 

ürün sayýsý ile kontrol alt ve üst satýrlarý belirlenmiþtir. Böylece alýnan 

6 aylýk kusurlu ürün sayýlarý doðrultusunda kontrol sýnýrlarý grafiði 


Yapýlan anket ve gözlemler sonucu hangi sebeplerin hangi sonucu 

doðurduðunu açýklamak için balýk kýlçýðý diyagramý kullanýlmýþtýr. 

Böylece sorunun ana nedenleri balýk kýlçýðý þeklinde ortaya konmuþtur. 

En önemli sebeplerin dikkate alýnarak önlemler alýnmasý gerektiði 

saptanmýþtýr. 

Ýþletmede üretilen ürünlerin ham zamanlarýný hesaplayabilmek ve 

kapasite planý yapabilmek amacýyla zaman etüdü yapýlmýþtýr. Ölçülen 

bu zamanýn iþletmenin standart zamanlarýna katkýda bulunmasý 

amaçlanmýþtýr. 

Ýþletme insan gücü aðýrlýklý olduðu için farklý performanslar 

sergilenmektedir. Bu sebeple çalýþanlarýn eðitilmesi ve enbüyük 

seviyede çýktý alýnmasý için performans artýrma teknikleri 


Aðrý Kesici Tabletlerin Kalitesinin Çok Deðiþkenli Ýstatistiksel 

Kalite Kontrol Yöntemiyle Ýncelenmesi 

Mesut Ülen, Ýbrahim Demir 

Yýldýz Teknik Üniversitesi Ýstatistik Ana Bilim Dalý, Ýstanbul 

Ýstatistiksel kontrol çizenekleri kalite kontrolünde en sýk kullanýlan 

araçlardan biridir. Bilgisayar teknolojisinin hýzlý geliþimi ve süreçlerin 

bilgisayarlar aracýlýðýyla izlenebilmesi, birden fazla kalite deðiþkeninin 

eþ zamanlý kontrolüne olan ilgiyi arttýrmýþtýr. Böylelikle, tek deðiþkenli 

olarak sýnýrlanan kalite kontrol uygulamalarýnýn çok deðiþkenli olarak 

yapýlabilmesine olanak doðmuþtur. Tek deðiþkenli kalite kontrol 

çizelgelerinde, sürece ait bir deðiþken gözlenirken, çok deðiþkenli 

363

YAEM 2010 


kalite kontrol çizelgelerinde birden fazla deðiþken eþ zamanlý 

gözlenebilmektedir. Bununla birlikte deðiþkenler arasýndaki iliþki de 

göz önünde bulundurulmaktadýr. 

Hotelling T2, çok deðiþkenli süreçlerin incelenmesinde en yaygýn 

olarak kullanýlan kontrol çizeneði istatistiklerinden biridir. Çok 

deðiþkenli kalite kontrolde kontrol dýþý sinyaller birçok nedenle 

iliþkilendirilmektedir. Bu sinyallerin araþtýrýlmasýnda Mason / Young / 

Tracy (MYT) Ayrýþtýrma Yöntemi kullanýlmaktadýr. 

Çalýþmamýzda ilaç endüstrisinde; aðrý kesici tabletlerinin aðýrlýk, sertlik 

ve kalýnlýk özellikleri için aralarýndaki iliþki dikkate alýnarak çok 

deðiþkenli Hotelling T2 kalite kontrol yöntemi uygulanmýþtýr. Kontrol 

dýþýna çýkan gözlemler incelenmiþ, süreci iyileþtirmek amacýyla hata 

kaynaklarý araþtýrýlmýþ ve bu maksatla MYT ayrýþtýrma yöntemi 

kullanýlarak hangi deðiþkenlerin sinyale katkýsý olduðu belirlenmiþtir. 

TFT Televizyon Üretim Sürecindeki Hatalarýn Giderilmesi 

Sabiha Akbakýr, Özcan Kýlýnçcý 

Dokuz Eylül Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýzmir 

Bu çalýþmada TFT televizyon üretimi yapan bir firmada, üretim 

süreçlerinde karþýlaþýlan hatalarýn giderilmesi hedeflenmektedir. 

Hatalarýn ortadan kaldýrýlmasý için Ýstatistiksel Süreç Kontrolü 

teknikleri kullanýlmýþtýr. Üretim sürecinde görülen hatalar tespit 

edilmiþ, Pareto çizeneði ile önemli hatalar belirlenmiþtir. Bu hatalar ait 

veriler toplanarak gerekli kontrol kartlarý oluþturulmuþtur. Kontrol 

kartlarý yardýmýyla süreç analiz edilmiþ, balýk kýlçýðý çizeneði ve hata 

modu etkileri analizi ile hatalarýn kök nedenleri tespit edilmiþtir. 

Öneriler doðrultusunda iyileþtirme çalýþmalarý yapýlmýþ ve süreçlere ait 

yeni durum kontrol kartlarý ile gözlenmiþtir. 

364

C4-04 

YAEM 2010 


Lojistik Yönetimi 7: Türkiye'de Lojistik Uygulamalarý 1 

2 Temmuz 2010 / 14:00 - 15:30 



Oturum Baþkaný: Bahar Yetiþ Kara 

E-Perakendecilik için Daðýtým Toplamalý ve Zaman Pencereli bir 

Araç Rotalama Modeli ve Çözümü 

1 2 1 

Burçin Bozkaya , Seda Uðurlu , Ronan Dekervenoael 



E-perakendecilik, sunduðu rahatlýk ve kolaylýklar nedeniyle giderek 

daha fazla tercih edilmektedir. Saðladýðý kolaylýklarýn, ulaþýlabilirlik ve 

ürün çeþitliliði ile güçlendirilmesi e-perakendecilikte hem satýþ 

hacimlerinin büyümesi hem de kar marjý yüksek satýþlarýn 

yapýlabilmesi için önemli bir katalizör olarak görülmektedir. Bu 

varsayýmdan hareketle standart ve düþük kar marjlý ürünler satan e- 

süpermarketler için özellikli ürünleri de harici olarak tedarik edip 

müþterileri saðlayabilecekleri bir model önerilmektedir. Sunulan bu iþ 

modelinde süpermarket dýþýndan istenebilecek özellikli ürünlerin 

tedarikçi(ler)den toplanarak tek bir teslimat halinde müþteriye 

iletilmesi öngörülmektedir. Böylece artan lojistik maliyetlerinin kar 

marjý yüksek ürünlerle dengelenmesi ve tüm taraflarlar için karlý bir 

kazan-kazan iþ modelinin oluþturulmasý hedeflenmiþtir. Bu çalýþmada 

toplama ve daðýtým maliyetlerini eniyi edecek bir araç rotalama modeli 

önerilmektedir. Literatürde Daðýtým Toplamalý ve Zaman Pencereli Araç 

Rotalama Problemi olarak sýnýflandýrýlan problem, sunduðumuz 

modelde her daðýtým için birden fazla toplama yapabilecek ve toplama 

için yer seçim kararýný da verecek þekilde geniþletilmiþtir. Çalýþmada 

bu problemin çözümü için eniyileme araçlarý kullanýlmýþ ve sonuçlar 

Coðrafi Bilgi Sistemi (CBS) karar destek ve görselleþtirme 

araçlarýndan faydalanýlarak bir Ýstanbul veri seti için vaka çalýþmasý 

þeklinde sunulmuþtur. Elde edilen sonuçlara göre, bu iþ modelinin tüm 

taraflar için karlý olabilmesi, belli bir iþ hacmine ulaþýlabilmesi (sipariþ 

sayýsý ve sepet büyüklüðü anlamýnda) ve özellikli ürünler için belli 

karlýlýk seviyelerinin elde edilmesi ile mümkündür. 

365

YAEM 2010 


Sektörel Kriterler ve Kentsel Makroform Açýsýndan Lojistik 

Bölgelerin Yer Seçim Kriterleri: Ýstanbul Örneði 

1 2 

Darçýn Akýn , Evren Posacý 

1 Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Þehir ve Bölge Planlama Bölümü, 

Gebze, Kocaeli 

2 Ýstanbul Büyükþehir Belediyesi, Þehir Planlama Müdürlüðü, Üsküdar, 

Ýstanbul 

Kentsel planlama çalýþmalarýnda her fonksiyonun belirli yer seçim 

kriterleri bulunmaktadýr. Bu konuda belki de en az bilinir konularýn 

baþýnda Lojistik Bölgeler'in yer seçim kriterleri gelmektedir. Yer seçim 

kriterleri bir çok açýdan deðerlendirilmesi gereken bir konudur. 

Sektörel pencereden bakýldýðýnda mali açýlardan en verimli alternatif 

öne çýkarken, kentsel makroform göz önüne alýndýðýnda sektörel 

verimliliðin yanýnda birçok farklý unsur daha ön plana çýkmaktadýr. 

Lojistik bölgelerin yer seçiminde verimlilik açýsýndan dikkat edilmesi 

gereken belki de en önemli konu, ulaþým baðlantýlarýnýn kuvvetli ve 

alternatifli olmasý gerektiðidir. Bununla birlikte tek bir ulaþým türüne 

baðlý olmayan, farklý ulaþtýrma türleri ile de entegre olmuþ bir sistem 

gerekmektedir. Ulaþým kriterlerinden sonra en önemli etmen, üretim 

ve pazar dengesinin kurulabileceði mekânsal konumlanmaya dikkat 

edilmesidir. 

Lojistik maliyetlerin düþürülmesinin tüketici fiyatlarýna da olumlu 

yansýmalarýnýn olacaðý inkar edilemez bir gerçektir. Burada dikkat 

edilmesi gereken konu, alýnan söz konusu arazi kullaným kararýnýn 

kente baþka bir yüksek maliyetinin olup olmayacaðýdýr. Bu durumda 

devreye kentin doðal eþikleri (su, havza, orman, tarým topraklarý, vb.) 

girmektedir. Sonuç olarak, kentsel makroformun gerekliliklerinin 

yerine getirilmesi için maksimum fayda saðlayabilecek kararlarýn 

alýnmasý son derece önemlidir. 

Bu çalýþmada, planlamada çokça kullanýlan çok kriterli deðerlendirme 

yöntemi bir karar-destek sistemi olarak kullanýlmak suretiyle, Ýstanbul 

için farklý lojistik bölge alternatifleri konumsal olarak 

deðerlendirilmiþtir. 

366

YAEM 2010 


Kullanýlmýþ Ürünlerin Bayilerden Toplanmasý Ýçin Bütünleþik 

Yer Seçimi ve Araç Rotalama Problemi 

1 2 1 

Necati Aras , Deniz Aksen , Tuðrul Tekin 

1 Boðaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

2 Koç Üniversitesi Ýktisadi ve Ýdari Bilimler Fakültesi, Ýstanbul 

Kullanýlmýþ ürünlerin gerialýmý ve toplanmasý, geri kazaným ve 

dönüþüm operasyonlarýyla uðraþan þirketlerin baþlýca ilgi alanlarý 

arasýndadýr. Araþtýrmamýzda, bu iþ için açýlacak toplama merkezlerinin 

yer seçimi ve buralardan yola çýkýp bayileri dolaþarak kullanýlmýþ 

ürünleri toplayacak araçlarýn rotalanmasý problemini inceledik. 

Müþterilerden alýnan ürünler öncelikle bayilerin kendi depolarýnda 

birikir. Bayiler, belirledikleri asgari birim satýþ fiyatý üzerinden bunlarý 

satarlar. Üretici þirketin amacý, bayilerin elinde biriken kullanýlmýþ 

ürünleri en uygun birim alýþ fiyatýný duyurarak toplamaktýr. Bayilerin 

yerleri, ellerindeki ürün miktarý ve talep ettikleri asgari satýþ fiyatlarý 

bilinmektedir. Öte yandan bayiler arasý bilgi paylaþýmý olduðundan, 

þirket her bayiye ayný alýþ fiyatýný teklif etmek zorundadýr. Toplanan 

her bir ürünün yeni ürünlerin birim üretim maliyetinde saðladýðý 

tasarruf, bu operasyonlardan gelen brüt kazancýn kaynaðýdýr. Þirketin 

amaç fonksiyonu, saðlanacak toplam tasarruftan, bayilere yapýlan 

ödemeler, toplama tesisi kurulumu, bu tesislerdeki araçlarýn günlük 

iþletim ve akaryakýt maliyetleri düþüldüðünde geriye kalan net kârýn 

enbüyüklenmesi olarak formüle edilebilir. Klasik yer seçimi ve araç 

rotalama problemine benzeyen bu NP-zor problem için karýþýk 

tamsayýlý bir doðrusal programlama modeli kurduk. Problemimizde 

farklý olarak, birim gerialým fiyatýný belirleme ve toplama 

merkezlerinden yola çýkan araçlarýn hangi bayilere uðrayacaðýna karar 

verme bulunuyor. Büyük sayýda alternatif toplama merkezi yeri ve 

bayi içeren örnekleri çözebilmek için bir tabu aramasý metasezgiseli de 

öneriyoruz. 

367

YAEM 2010 


Türkiye için Ara Stoklu Tehlikeli Atýk Taþýma ve Bertaraf 

Sistemi Tasarýmý 

1 2 1 2 

Özge Yýlmaz , Bahar Yetiþ Kara , Ülkü Yetiþ , Pelin Elaldý 

1 Orta Doðu Teknik Üniversitesi, Ankara 

2 Bilkent Üniversitesi, Ýstanbul 

Bu çalýþma da öncelikle Türkiye için tehlikeli atýk yönetim sisteminin 

bileþenleri belirlenecektir. Bu bileþenler arasýndaki akýþlar irdelenecek, 

ve Türkiye çapýnda tehlikeli atýklarýn taþýnmasý, gerektiði durumlarda 

ara noktalarda stoklanmasý ve bertaraf edilmesi için gereken aðýn 

tasarýmýný saðlayacak matematiksel model oluþturulacaktýr. Türkiye 

genelinde tehlikeli atýk verileri ile farklý senaryolar oluþturulan 

matematiksel model yardýmý ile incelenecektir. 

368

C4-05 

YAEM 2010 

Çizelgeleme 6 

2 Temmuz 2010 / 14:00 - 15:30 


Oturum Baþkaný: Özgür Eski 


Sipariþ Kabul Etme ve Çizelgeleme Problemi için Tabu Arama 

Algoritmasý 

Bahriye Cesaret, Ceyda Oðuz, Fatma Sibel Salman 

Koç Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliði, 

Ýstanbul 

Bu çalýþmada sipariþ kabul etme ve çizelgeleme problemlerini birlikte 

ele aldýk. Problemde, tek makine üzerinde sýralanacak sipariþler 

arasýnda sýra baðýmlý hazýrlýk sürelerinin yaný sýra sipariþlerin serbest 

býrakýlma zamanlarý, teslim zamanlarý ve termin zamanlarý 

bulunmaktadýr. Problemin amaç fonksiyonu toplam karýn 

enbüyüklenmesidir. Her sipariþten elde edilecek kar, teslim gecikme 

süresiyle doðrusal olarak azalmaktadýr. Problem NP-zor olduðu için bir 

Tabu Arama (TA) algoritmasý geliþtirdik. TA içinde, sipariþ kabul etme 

ve çizelgeleme kararlarýnýn ayný anda deðiþtirilmesine imkan veren bir 

çözüm gösterimi kullandýk. Algoritmada komþu çözümleri bulmak için 

sipariþler arasýnda karþýlýklý yer deðiþtirme operatörü kullandýk. Ayrýca 

çeþitlendirme mekanizmasý olarak, rassallaþtýrýlmýþ bir yerel arama 

uyguladýk. Algoritmanýn performansýný deðerlendirmek için gevþetilmiþ 

karýþýk tamsayýlý programlama formülasyonundan elde ettiðimiz üst 

sýnýrlarý kullandýk. Bu performansý, literatürde var olan mATCS sezgisel 

metodunun performansý ile karþýlaþtýrdýk. Yaptýðýmýz hesaplamalý 

deneylere göre, geliþtirdiðimiz TA algoritmasý, amaç fonksiyonu 

açýsýndan test edilen bütün örneklerde mATCS sezgisel metodundan 

çok daha iyi sonuçlar vermiþ ve bunu çalýþma zamanýnda küçük bir 

artýþla baþarmýþtýr. 

369

YAEM 2010 


Tek-Makinalý Toplam Aðýrlýklandýrýlmýþ Gecikme Problemi Ýçin 

Basit, Hýzlý ve Kaliteli Bir Sezgisel Yöntem 

Halil Þen, Kerem Bülbül 

Sabancý Üniversitesi Mühendislik ve Doða Bilimleri Fakültesi, Endüstri 

Mühendisliði Programý, Ýstanbul 

Bu makalede, kesintisiz tek makinalý toplam aðýrlýklý gecikme problemi 

genel gecikme aðýrlýklarý, iþlem zamanlarý ve teslim tarihleri ile birlikte 

incelenmiþtir. Ýlk olarak bu problem için bir grup kesintili gevþetilmiþ 

alt sýnýr geliþtirilmiþ ve bunlarýn yapýsal özellikleri araþtýrýlmýþtýr. 

Sonrasýnda, en gevþek alt sýnýra karþýlýk gelen kesintili çözümün, çok 

kýsa hesaplama süreleri içerisinde asýl kesintisiz problem için çok 

kaliteli olurlu çözümler oluþturmak üzere kullanýlabilecek bazý 

özellikler saðladýðý gösterilmiþtir. Literatürdeki standart denektaþý 

problem örnekleri çözülmüþ ve bulunan sonuçlar takdim edilmiþtir. 

Melez Akýþ Tipi Üretim Sistemleri için Bir Dinamik Çizelgeleme 

Yaklaþýmý 

1 

Ceyhun Araz 

1 Celal Bayar Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Manisa 

Üretimin her aþamasýnda paralel makinelerin de bulunabildiði, esnek 

akýþ tipi üretim sistemleri olarak da bilinen, melez akýþ tipi üretim 

sistemlerinin çizelgelenmesi, çok kriterli ve karmaþýk bir problemdir. 

Ýlgili literatür çoðunlukla akýþ tipi üretim sistemlerinin 

çizelgelenmesinde üretim sisteminin performansýný belirli bir periyot 

boyunca en iyileyen klasik çizelgeleme kurallarýnýn seçimi üzerinde 

yoðunlaþmýþtýr. Bu çalýþmada, melez akýþ tipi üretim sistemlerinin 

dinamik çizelgelenmesi için, benzetim ve bulanýk çýkarsama sistemi 

tabanlý bir çok kriterli karar verme yaklaþýmý önerilmiþtir. Önerilen 

yaklaþýmda, üretim sisteminin mevcut çizelgeleme kurallarýnýn 

deðiþme zamanýna bulanýk çýkarsama sistemi ile karar verilirken, ileri 

periyotlarda uygulanacak çizelge, bir çok kriterli karar verme yöntemi 

olan TOPSIS ile belirlenmektedir. Elde edilen sonuçlar belirli bir 

planlama periyodu için en iyi sonuç veren statik çizelgeleme kuralý ile 

karþýlaþtýrýlmýþtýr. 

370

YAEM 2010 


Bulanýk Sayýlarla Özdeþ Olmayan Paralel Makinelerin Genetik 

Algoritma Yöntemi ile Çizelgelenmesi 

Pelin Alcan, Hüseyin Baþlýgil 

Yýldýz Teknik Üniversitesi, Ýstanbul 

Sürekli büyüyen, küreselleþen ve geliþen dünyada, insanlarýn tüketimi 

ile doðru orantýlý olarak üretimde de bir artýþ gözlenmektedir. Bu 

nedenle, üretimle ilgili pek çok konuda araþtýrma ve geliþtirme 

çalýþmalarý sürüp gitmektedir. Çizelgeleme konusu da bu konunun tam 

merkezinde þekillenerek, önemi her geçen gün daha da artmaktadýr. 

Birçok deðiþken ihtiva eden çizelgeleme problemlerine çözüm sunmasý 

için birçok yöntem ve algoritma geliþtirilmiþtir. Bunlarýn en popüler 

olaný ise sezgisel yöntemlerden, genetik algoritmadýr. Bu çalýþmanýn 

ana konusunu da "genetik algoritma" oluþturmaktadýr. Literatürde 

çizelgeleme ile ilgili çalýþmalarýn büyük bir çoðunluðunda özdeþ ve 

özdeþ olmayan paralel makineler kullanýlýrken, genetik algoritmalar ve 

bulanýk sayýlar ayrý olarak ele alýnmýþtýr. Bu çalýþmada özdeþ olmayan 

paralel makinelerde genetik algoritmanýn bulanýk sayýlarla daha 

gerçekçi bir uygulamasýnýn yapýlmasý amaçlanmýþtýr. 

371

C4-06 

YAEM 2010 


Enerji ve Çevre Planlamasý 1: Stratejik Planlama 

2 Temmuz 2010 / 14:00 - 15:30 


Oturum Baþkaný: Seyfi Noyan Oðulata 

Denizlerimizde Kurulabilecek Rüzgar Enerjisi Üretim Çiftlikleri 

Gerçekten Türkiye'nin Elektrik Ýhtiyacýna Cevap Verebilecek 

Bir Çözüm Yolu Mudur? 

Ahmet Mümtaz Tuðluhan, Burak Cücü, Onur Tüm, Hasan Hüseyin Gül 


K.K.T.C. 

Ülkemizde rüzgar türbinleri kurma ve bu yolla lokal kullaným amaçlý 

elektrik üretim uygulamalarý hýz kazanmýþken, dünyada, ülkelerin 

enerji ihtiyaçlarýnýn büyük bir bölümünü karþýlamak üzere denizlere bir 

çok türbinden oluþan rüzgar enerjisi üretim çiftlikleri kurma yönünde 

bir yaklaþým gözlenmektedir. Bunda, tabii ki denizler üzerinde 

kaydedilen ortalama rüzgar hýzlarýnýn, karadakilere oranla yaklaþýk % 

20 daha yüksek rakamlara karþýlýk gelmesinin büyük bir payý vardýr. 

Üstelik, % 20'lik bu rüzgar hýz farkýnýn enerji üretimine yansýmasý, 

denizlerde karadakine kýyasla % 50 civarýnda daha çok enerji 

üretilebilmesi þeklinde sonuçlanabilmektedir. 

Çalýþmamýzda, sözkonusu rüzgar türbini çiftliklerinin, Türkiye ve 

KKTC'de de kurulmasý durumunda saðlanabilecek kazanýmlarýn detaylý 

bir analizi yer almaktadýr. Daha önceki çalýþmalarýmýzda belirttiðimiz 

gibi, artýk bir rüzgar türbinini tüm aksamlarýyla üretebilen bir ülke 

durumunda olan Türkiye'de, enerji verimliliði çok daha yüksek böylesi 

bir uygulamadan uzak kalmak kabul edilemez bir yaklaþým olacaktýr. 

Deniz üzerindeki çiftliklerin, karadaki türbinlerin sebep olduðu yüksek 

gürültü düzeylerini de ortadan kaldýrdýðý düþünülürse, rüzgar 

çiftliklerine yönelmemizin tam da vakti olduðu ortadadýr. Bu yönelimin 

teknolojik ve ekonomik boyutlarýyla ilgili deðerlendirme ve öneriler de, 

çalýþmamýzda yer alan diðer önemli unsurlardýr. 

372

YAEM 2010 


Türkiye Enerji Arz-Talep Dengesinin Maliyet ve Sera Gazý 

Emisyonlarý Odaklý Olarak MARKAL Modelleme Sistemi 

Çerçevesinde Ýncelenmesi 

1 2 1 1 

Nihan Karali , Yýldýz Arýkan , Gürkan Kumbaroðlu , Ýlhan Or , Kemal 

1 

Sarýca 


2 Bahçeþehir Üniversitesi, Ýstanbul 

Bu çalýþmada MARKAL modelleme sistemi kullanýlarak Türkiye enerji 

sistemini temsil eden ulusal bir enerji arz-talep modeli geliþtirilmiþtir. 

Çalýþma alternatif senaryolar altýnda sera gazý salýmý ve sistem 

maliyetinde oluþan deðiþimleri de göz önüne alarak ülke enerji 

talebinin nasýl karþýlanýp, tüketilebileceðini göstermeyi 

amaçlamaktadýr. 

MARKAL modeli ulusal, bölgesel veya küresel bir ekonomiye ait enerji 

sistemini detaylý olarak yansýtýrken fiyat enküçüklemesini amaçlayan 

dinamik bir doðrusal programlama modelidir. Model uzun dönem 

boyunca periyodik olarak çalýþmakta ve periyodlar arasý kýsmi denge 

bulmayý amaçlamaktadýr. Dolayýsýyla model içerisindeki tüm kaynak ve 

ara ürün tipleri için her periyotta miktar ve fiyat dengelemesi 

yapmaktadýr. 

Çalýþma kapsamýnda kurulan model, Türkiyedeki mevcut enerji 

üretim, iletim ve tüketim sistemi tüm süreç, sektör ve teknolojileriyle 

ayrýntýlý biçimde temsil edilecek þekilde kalibre edilmiþ ve bir referans 

senaryo oluþturulmuþtur. Ayrýca, model dört farklý enerji ve çevre 

senaryosu altýnda çalýþtýrýlmýþ, senaryolarýn birincil enerji kullanýmlarý, 

maliyet ve CO salýmlarý gibi ana kalemler üzerindeki etkileri detaylý 

2 

olarak incelenmiþtir. Modelde var olan teknolojilerin yaný sýra, kýsa ve 

uzun dönemde sisteme girebilecek/girmesi beklenen yeni ve alternatif 

teknolojiler de, fiyat ve enerji verimliliði gibi hususlarda tahminler 

kullanýlarak dikkate alýnmýþtýr. Bu teknolojiler, alternatif senaryolarýn 

getirdiði kýsýtlar eþliðinde sistem toplam maliyetini en aza inidirecek 

þekilde sonuçlara dahil olabilmektedirler. 

373

YAEM 2010 

KKTC'de Su Yönetimi 


Aylin Yerden, Ahmet Okan Yýlmaz, Olgun Akbal, Mehmet Akbal, Ömer 

Cüce 

Yrd. Doç. Dr. Hatice Erkurt, Uluslararasý Kýbrýs Üniversitesi, Çevre 

Mühendisliði Bölümü, Lefkoþa 

Çalýþma kapsamýnda, Kuzey Kýbrýs'ta bölgelere göre yaðýþ miktarlarý, 

nem oranlarý, boru hatlarýndaki kaçak sorunlarý, atýk sularýn geri 

dönüþümü için alternatif çözümler, tarýmdaki sulama teknikleri, az su 

tüketen bitkilerin belirlenmesi için çözüm önerileri araþtýrýlmýþtýr. Son 

yýllarda azalan yaðmur oranlarý nedeni ile tatlý su rezervlerinde azalma 

görülmektedir. Bundan dolayý oluþan aþýrý tuzluluk & yaðýþlar 

nedeniyle ana hat borularý zamanla bozulmaya uðradýðýndan çatlaklar 

ve su sýzýntýlarý meydana gelmektedir. Ýçme suyu þebeke hattýnda 

bulunan borulara sensörler aracýlýðý ile kaçaklarýn erken hasar tespiti 

ve bilgisayarda düzenli olarak su kaçaklarýnýn veri aktarýmýný saðlamak 

göz önüne alýnmýþtýr. Su kaçaklarýnýn tespit edilmesi günler aldýðýndan 

sel felaketlerinin olasý artýþýný engellemek, kaçaklardan oluþan 

taþkýnlarýn olumsuzluklarýný en aza indirmek, su þebekesine karýþan 

bakterileri önlemek amaçlý þehir þebekesi hattýna sensörlerinde 

yerleþtirildiði bir yerleþim planý tasarlanmýþtýr. Ayrýca su iþleri dairesi, 

hidroloji bölümü, Güzelyurt kaymakamlýðý, belediyeler, meteoroloji 

dairesi, devlet laboratuarý ve ilgili kuruluþlardan aldýðýmýz veriler ve 

yaptýðýmýz deneyler doðrultusunda KKTC'de önemli sektörlerin su ve 

atýk su analiz raporlarý, TSE standartlarý ve kullanabilir su analiz 

deðerleri ile karþýlaþtýrýlmýþtýr. Yapýlan çalýþmalar sonucunda ilgili 

makamlara problemlerin çözümüne yönelik öneriler sunulmuþtur. 

Sunulan önerilerin uygulanmasý neticesinde su kaybýnýn azalmasý 

beklenmektedir. 

Dünya'nýn ve Türkiye'nin Enerji Senaryolarý 

1 2 

Seyfi Noyan Oðulata , Çetin Önder Ýncekara 

1 Çukurova Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði, Yöneylem Araþtýrmasý 

Anabilim Dalý Baþkaný,Adana 

2 BOTAÞ, Müdür, Doktora tez öðrencisi, Ankara 

Enerji yaþamýn her alanýnda karþýmýza çýkan bir unsurdur. Hayatýn 

idamesi için zorunlu bir girdidir, bu durum onu dünya politikasýnýn 

merkezine yerleþtirmektedir. 

374

YAEM 2010 


Endüstriyel devrimle birlikte enerji üretiminde her dönemde belirli bir 

enerji hammaddesi önem kazanmýþ; 19. yüzyýlýn sonlarýnda dünya 

genelinde temel enerji kaynaðýný kömür oluþturmuþtur, Ýkinci Dünya 

Savaþý sonrasý ise yerini petrole býrakmýþtýr. 

Türkiye'nin birincil enerji ihtiyacý yýlda ortalama % 4-5 iken, artýþ hýzý 

2006-2007 yýllarýnda resmi tahminlerin de üzerine çýkarak enerji 

ihtiyacýnda açýk yaratacak boyuta ulaþmýþtýr. Dünyayla uyumlu bir 

enerji senaryosu ile ülkemizin gelecekte karþýlaþabileceði enerji açýðýný 

ve enerji maliyetinin düþürülmesi saðlanabilir. 

Enerji tüketimi ülkemizde her geçen gün artmaktadýr ve enerji 

gereksinimimizin büyük bir kýsmý dýþ ülkelerden ithalat yoluyla 

karþýlanmaktadýr. Dünya Enerji Komitesi Raporuna göre 2020 

senesinde dünya enerji tüketiminin yaklaþýk % 30'u petrolden, % 25'i 

doðal gazdan, % 27'si kömürden, ETKB 2000 yýlýnda yapýlan 

projeksiyona göre 2020 senesinde Türkiye'nin tüketiminin % 22'si 

petrolden, % 25'i doðal gazdan, % 43'ü kömürden olacaðý tahmin 

edilmektedir. 

Uluslararasý Enerji Ajansý'nýn raporuna göre Türkiye'nin enerji 

konusunda dýþa baðýmlýlýðýnýn azaltýlmasý için, öncelikle doðru 

politikalarýn, uzun vadeli enerji stratejilerinin saptanmasý ve bu 

stratejilerde bilimsel hesaplamalara dayanan, dünyayla uyumlu, 

bilinçli, kararlý bir yöntemin takip edilmesi gerekliliði 

vurgulanmaktadýr. 

375

C4-07 

YAEM 2010 


Tedarik Zinciri Yönetimi 7: Risk Management in Supply Chains 

2 Temmuz 2010 / 14:00 - 15:30 


Oturum Düzenleyicisi: Çaðrý Haksöz 

Oturum Baþkaný: Çaðrý Haksöz 

Optimal Decision Rules for Product Recalls 

1 2 

Ali Devin Sezer , Çaðrý Haksöz 

1 Institute of Applied Mathematics, METU, Ankara, Turkey 

2 Faculty of Management, Sabanci University, Istanbul 

We consider a company that has just manufactured and sold a 

number of copies of a product. It is known that with a small 

probability, it committed a manufacturing fault that requires a recall. 

The company is able to observe the expiration times of the sold items 

whose distribution depends on whether the fault is present or absent. 

At the expiration of each item, an inspection takes place that may 

reveal the fault, if it exists. Based on this information, the company 

can recall the product anytime it pleases. On recall, each customer is 

paid back the price of the product. If the company is not able to recall 

before an inspection reveals the fault, it pays a fine per item sold 

which is assumed to be much larger than the price of the product. We 

compute the optimal recall time that minimizes the expected cost of 

recall. 

Procurement Risk Management: A Case in Turkish Energy 

Industry 

1 2 

Çaðrý Haksöz , Özgür Arslan 

1 Faculty of Management, Sabanci University, Istanbul, Turkey 

2 Enerjisa Enerji Üretim A.Þ., Istanbul 

We present the current procurement risk management practice of 

Enerjisa, a major energy company in Turkey. We provide results of a 

managerial survey and interview conducted at Enerjisa, which 

illuminates the current perception of the critical procurement risks 

and how they are being managed effectively. Especially, we shed light 

376

YAEM 2010 


on the procurement risk awareness and perception, critical drivers of 

procurement risks, risk assessment strategies, operational and 

financial hedging of procurement risks, and the path forward in 

managing procurement risks effectively. To this end, interesting 

strategic insights are presented that are potentially beneficial for 

supply chain and procurement executives not only in energy but also 

in other industries. 

Procurement Risk Perceptions and Hedging: A Cross-Industry 

Study in Turkey 

Çaðrý Haksöz 

Faculty of Management, Sabanci University, Istanbul 

In this paper, we study primary cross-industry survey data collected 

in an emerging market, namely Turkey, in order to examine and 

interpret the perceptions of professionals on procurement risk 

hedging and management. In this process, we employ ordered logit 

models in order to decipher the likelihood of an operational hedging 

strategy, i.e., multiple sourcing, and a financial hedging strategy, i.e., 

using financial derivatives, and their main drivers. We show that the 

likelihood of hedging via multiple sourcing and financial derivatives 

are associated with drivers such as supplier and commodity market 

characteristics, managerial perceptions regarding the historical 

operational risk events and supply contract parameters. We also show 

that the impact of these drivers is intimately different on multiple 

sourcing and financial derivatives. 

377

C4-08 

YAEM 2010 


Matematiksel Programlama 4: Tamsayýlý Programlama 

2 Temmuz 2010 / 14:00 - 15:30 


Oturum Baþkaný: Kuban Altýnel 

Çiftdüzeyli Bir Rekabetçi Tesis Yer Seçimi Problemi Ýçin Tabu 

Arama Sezgiseli 

Hande Küçükaydýn, Necati Aras, Ý. Kuban Altýnel 

Boðaziçi Üniversitesi, Ýstanbul 

Rekabetçi tesis yer seçimi problemleri, yerleri ve çekicilik düzeyleri 

bilinen tesislere sahip bir ya da daha fazla rakibin bulunduðu bir 

pazara yeni tesis açarak girmeye çalýþan bir firma üzerine 

odaklanmaktadýr. Tüm tesisler kârlarýný enbüyüklemek amacýyla 

müþteriler ve pazar payý için rekabet ederler. Bu çalýþmamýzda, pazara 

yeni giren bir firmanýn kârýný enbüyüklemek amacýyla kesikli uzayda 

oluþturulan bir çiftdüzeyli problemi ele almaktayýz. Pazara giriþ yapan 

ve yeni tesisleri için eniyi yerleri ve çekicilikleri belirlemeye çalýþan 

firma ardýþýk bir oyunun öncüsüdür. Öncünün yeni tesislerinin yerleri 

ve çekicilikleri belli olduktan sonra varolan tesislerinin çekiciliklerini 

deðiþtirerek, yeni tesisler açarak ve/veya varolan tesislerini kapatarak 

tepki gösteren rakip firma ise ardýþýk oyunun izleyicisidir. 

Çalýþmamýzda hem öncünün hem de izleyicinin eniyi çözümlerini bulan 

bir çiftdüzeyli doðrusal olmayan karýþýk tamsayý programlama 

gösterimi geliþtirmekte ve iki çözüm yöntemi önermekteyiz. Bu iki 

yöntem, aramayý öncünün aday tesis yerleri üzerinden gerçekleþtiren 

tabu arama sezgiselleridir. 

Büyük Ölçekli Doðrusal Programlar Ýçin Kolon-ve-Satýr 

Türetme Algoritmasý 

Ýbrahim Muter, Þevket Ýlker Birbil, Kerem Bülbül, Güvenç Þahin 

Sabancý Üniversitesi, Mühendislik ve Doða Bilimleri Fakültesi 

Kolon türetme algoritmasý karýþýk tamsayýlý programlarýn doðrusal 

programlama gevþetmesini çözmek için yaygýn olarak kullanýlmaktadýr. 

378

YAEM 2010 


Bu algoritma, tüm deðiþkenlerin kýsýtlý bir alt setinin bulunduðu kýsýtlý 

ana problemin oluþturulmasý ile baþlar. Her iterasyonda kýsýtlý ana 

problem çözülür. Elde edilen eþlenik bilgisi kullanýlarak bir altproblem 

çözülür ve eksi azaltýlmýþ maliyetli kolonlar kýsýtlý ana probleme 

eklenir. Kýsýtlý ana problemde sabit sayýda kýsýt vardýr ve kolonlar, 

kolon türetme algoritmasý boyunca kýsýtlý ana probleme eklenirler. Bu 

çalýþmada kýsýt sayýsýnýn kolon sayýsýna baðlý olduðu problemler ele 

alýnacaktýr. Bu problemler kolon türetme algoritmasý ile çözüldüðünde, 

kýsýtlý ana problem hem kolon olarak hem de satýr olarak 

büyümektedirler. Eklenen kýsýtlar iki deðiþken setini birbiri ile 

iliþkilendiren baðlantý kýsýtlarýdýr. Bu çalýþmada bu problem tipi için 

jenerik bir model geliþtirilerek bunu karakterize eden varsayýmlar 

ortaya konacakýr. Ayrýca bu problemler için jenerik bir kolon türetme 

algoritmasý geliþtirilecek ve bu algoritma çeþitli problemlere 

uygulanacakýr. 

A Mixed Integer Multi-period Capital Budgeting Model for 

Investment Companies 

Seda S Gökoluk, Ecem Ezgi Taþdemir, Derya Kýrgöz, Hande Çakýr, 

Ahmet D Yücekaya, Zeki Ayað, Funda Samanlýoðlu 

Kadir Has University Department of Industrial Engineering, Istanbul 

Companies have to choose the investment projects carefully in such a 

way that their expected return is maximized and the risk is 

minimized. A typical project require initial investments which might 

take years until completion before delivering returns. Companies have 

many investment options, limited resources and limited budget that is 

allocated for each year in the planning horizon. There is imperfect 

information about the candidate projects and often times projects 

show variability in their required investments and the revenues. 

Under these conditions the allocation of money to projects becomes 

challenging for the companies. When evaluating the possible 

alternatives, companies both include mutually exclusive and 

mandatory inclusive projects. Mutually exclusive projects are 

independent and mandatory inclusive projects depend on mutually 

exclusive projects. If one of the mutually exclusive project is selected 

then all of its mandatory inclusive projects should also be selected. 

379

YAEM 2010 


The objective of this research is to develop a decision support system 

that will find the possible projects to maximize the net return from the 

projects. A mixed-integer model that includes all the budget 

constraints over the planning period is developed, and the net present 

value of each project is used to evaluate the economic value of 

investments. 

Genel Dizgeler Üzerinde Bir Arama Problemi Sýnýfýný Çözen Bir 

Dal-Kesi-Fiyat Yöntemi 

1 2 

Z Caner Taþkýn , J. Cole Smith 


2 University of Florida 

Bu çalýþmada genel dizgeler üzerinde tanýmlanan bir arama 

problemleri sýnýfý incelenmektedir. Dizgelerde arama problemi, 

dizgenin düðümleri üzerinde hareket edebilen bir davetsiz misafir ve 

bu davetsiz misafiri yakalamaya çalýþan bir grup arayýcý arasýnda 

oynanan bir oyundur. Davetsiz misafir ve arayýcýlar her zaman 

diliminde üzerinde bulunduklarý düðümde kalabilecekleri gibi, komþu 

düðümlerden birine de geçiþ yapabilirler. Davetsiz misafir, 

arayýcýlardan mümkün olduðunca uzun bir süre boyunca kaçýnarak 

çalýþýrken, arayýcýlar da davetsiz misafiri en kýsa zamanda yakalamaya 

uðraþmaktadýrlar. Amaç davetsiz misafirin belirli bir süre içinde 

yakalanmasýný garanti edecek þekilde bir arama stratejisi geliþtirmek 

ve bu stratejiyi uygulayabilecek en az sayýda arayýcýyý belirlemektir. Bu 

araþtýrmada problemin farklý biçimlerini etkili bir þekilde çözebilecek 

nitelikte bir dal-kesi-fiyat yöntemi geliþtirilmekte ve geliþtirilen 

yöntem bilgisayýsal olarak incelenmektedir. 

380

C4-09 

YAEM 2010 


2 Temmuz 2010 / 14:00 - 15:30 


Oturum Baþkaný: Þeyda Serdar Asan 


Endüstri Mühendislerinin Çalýþma Alanlarý ve Sahip Olmalarý 

Gereken Yetkinlikler 

Cihan Evecen, Ahmet Beþkese, Faik Tunç Bozbura 



Günümüzün hýzla deðiþen rekabetçi iþ dünyasýnda, Endüstri 

Mühendislerinin eðitimlerinin, kiþisel geliþimlerinin ve edinmiþ 

olduklarý tecrübelerin iþ dünyasýnýn beklentileriyle örtüþüyor olmasý 

son derece önemlidir. Zira, iþ arama sürecindeki Endüstri 

Mühendislerinin kendilerine en uygun yerlere kolayca yerleþmeleri, 

kýsa bir uyum sürecinden sonra sektöre hýzla katký saðlamalarý ve 

dolayýsýyla ülkenin kalkýnmasýnda üstlerine düþen payý eksiksiz yerine 

getirebilmeleri ancak bu þekilde mümkün olabilir. Endüstri 

Mühendisliði eðitimin amaçladýðý kazanýmlarýn incelenmesi ve bunlarýn 

sektörün gerçek ihtiyaçlarýyla eþleþmesi ile ortaya çýkacak olan hedef 

ve ihtiyaçlar doðrultusunda eðitimin yeniden yapýlandýrýlmasý amacýna 

ulaþmak için,bu çalýþmada öncelikle, Türkiye'de Endüstri 

Mühendislerinin hangi sektörlerde, hangi alan ve pozisyonlarda 

çalýþtýklarý araþtýrýlmýþtýr. Ayrýca, Endüstri Mühendisliði eðitiminden 

elde edilen çýktýlarýn Endüstri Mühendislerinin performanslarý 

üzerindeki etkileri ve kariyer hedeflerine ulaþmalarý için saðladýðý 

katkýlar da araþtýrmada raporlanmaktadýr. 

Endüstri Mühendisliði Ders Programlarýnýn Ýyileþtirilmesi 

Hatice Ercan 

T.C Ýstanbul Arel Üniversitesi Mühendislik Mimarlýk Fakültesi, Endüstri 


Önemi gün geçtikçe daha da iyi anlaþýlan Endüstri Mühendisliði için, 

381

YAEM 2010 


eðitiminin de bir o kadar önemi artmýþtýr. Piyasanýn beklentileri ve 

mezun öðrencilerin tatminlerinin yaný sýra bölüme girmek isteyen veya 

giren öðrencilerin de mezun olduklarýnda hedefledikleri bir 

pozisyonlarý bulunmaktadýr. Pozisyonlarý ve yaptýklarý iþ oldukça geniþ 

olan Endüstri Mühendisliði Bölümünün eðitimi de o oranda karmaþýk 

ve zahmetlidir. Bu nedenle, pek çok alana ayrýlmýþ olan Endüstri 

Mühendisliði Bölümü eðitimi için temel alýnacak kriterler neler olmalý, 

hangi derslere aðýrlýk verilmeli ki öðrenciler okullarýný bitirdikleri 

zaman kendilerini endüstri mühendisliðine adým atmýþ saysýnlar ya da 

iþletme yetkililerinin endüstri mühendislerinden beklediklerini 

alabilmeleri için endüstri mühendislerinin nasýl bir temele sahip 

olmalarý gerektiði gibi sorulara cevap aranacaktýr. Bu bildiride uðraþý 

alaný oldukça geniþ olan Endüstri Mühendisliði Bölümünün eðitiminden 

bahsedilecektir. Bu noktada mezun öðrenci, iþ yaþamýnda endüstri 

mühendisiyle çalýþan þirket yetkilileri ve bölümü tercih edecek veya 

yeni tercih etmiþ öðrencilerin görüþleri dikkate alýnýp, bu üç boyutlu 

veriler sonucu nasýl bir eðitim yapýlmalý sorusu cevaplanacaktýr. Bunun 

için hazýrlanan anketlerin sonuçlarý derlenecek ve çözümlenerek 

sonuçlandýrýlacaktýr. 

Bir Yükseköðretim Programýnda Kalite Fonksiyon Göçerimi 

Yardýmýyla Ders Programýnýn Yeniden Gözden Geçirilmesi 

Canan Aðlan 

Ýstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri 

Mühendisliði Ana Bilim Dalý, Ýstanbul 

Toplam Kalite Yönetiminin eðitim sektöründeki önemi git gide 

artmaktadýr. Deðiþen rekabet koþullarýna baðlý olarak eðitim sisteminin 

paydaþ gruplarý arasýnda yer alan iþverenlerin de eðitimin çýktýsý 

mezunlardan istekleri deðiþmektedir. Bu dinamik ortamda yüksek 

öðretim kurumlarýnýn ders programlarýnýn ayný kalmasý eðitimde 

beklenen kaliteye ulaþýlmasý açýsýndan zorluk yaratmaktadýr. Bu 

sebeple yüksek öðretim kurumlarýnýn stratejilerini deðiþen rekabet 

koþullarýný da düþünerek gözden geçirmelidirler. Müþteri ihtiyaçlarýnýn 

belirlenmesinde paydaþlarla yapýlan röportajlar iyi bir yöntemdir. 

Belirlenen ihtiyaçlara nasýl ulaþýlmasý gerektiði de eðitim sisteminin en 

önemli elemanlarý olan öðretim üyelerinin bilgi ve deneyimlerine 

lenebilir. 

382

YAEM 2010 


dayanarak belirlenebilir. Kalite Fonksiyon Göçerimi Tekniði stratejik 

amaçlarýn belirlenmesinde ve müþteri ihtiyaçlarý ile teknik 

gereksinimler arasýndaki iliþkinin anlaþýlýp çýkarým yapýlmasýnda 

kullanýlan bir tekniktir. Bu çalýþmada Kalite Fonksiyon Göçerimi tekniði 

kullanýlarak bir üniversitede endüstri mühendisliði programý ele 

alýnacak; çeþitli paydaþ gruplarý ile derinlemesine röportaj yapýlarak 

müþteri ihtiyaçlarý belirlenecek ve mevcut program ile bu 

gereksinimlerin hangi derslerle karþýlandýðý ortaya konulacak ve 

karþýlanmayan istekler için programa dahil edilecek yeni ders/dersler 

önerilecek, önerilen ders/derslerden beklentilerin elde edilmesi için 

öðretim üyeleri ile derinlemesine görüþülerek teknik gereksinimler 

belirlenecektir. Elde edilen bu müþteri ihtiyaçlarý ve teknik 

gereksinimler arasýndaki iliþkiler belirlenerek teknik gereksinimler 

önem sýrasýna konulacaktýr. Bu çalýþma yüksek öðretim kurumunun 

deðiþen isteklere karþý bir farkýndalýk yaratma amacý taþýmaktadýr. 

Mühendislik Becerilerinin Kazandýrýlmasýnda Eðitim 

Etkinliklerinin Rolü 

Þeyda Serdar Asan 



Endüstri Mühendisliði Bölümlerindeki eðitimin sürekli iyileþtirilmesi 

pek çok açýdan önem taþýmaktadýr. Mühendislik programlarýnýn öðrenci 

ve paydaþ odaklý bir süreç olarak tasarlanmasý, yönetilmesi ve 

iyileþtirilmesi sistemin önemli çýktýlarýndan biri olan mezunlarýmýzýn 

kalitesine doðrudan olumlu etki ederken ayni zamanda endüstri 

mühendisliði mesleðinin ilerlemesine ve dolaylý olarak ülkemiz 

endüstrisinin kalkýnmasýna da katký saðlayacaktýr. 

Bu bildiride, Kalite Fonksiyon Yayýlýmý (KFY) matrislerinin bir endüstri 

mühendisliði programýnda yer alan çeþitli öðrenme etkinliklerinin 

deðerlendirilmesinde nasýl kullanýldýðý anlatýlmaktadýr. Derslerde 

öðrenmeyi desteklemek amacýyla kullanýlan farklý etkinlikler (ders 

anlatýmý, ödevler, sýnýf içi çalýþma, kýsa sýnav, proje vb.) programýn 

eðitsel amaçlarýna ve çýktýlarýna yönelik katkýlarý bazýnda KFY 

matrisleri aracýlýðýyla incelenmiþtir. Eðitim programýnýn sürekli 

iyileþtirilmesi kapsamýnda yapýlan bu çalýþma ile öðrencilere 

kazandýrýlmasý hedeflenen mühendislik becerilerinin hangi öðrenme 

383

YAEM 2010 


etkinlikleriyle en iyi þekilde desteklendiði ortaya konmuþtur. 

Çalýþmanýn sonucunda hem mevcut etkinliklerin farklý derslerde 

kullanýmý, hem de yeni öðrenmeyi destekleyici etkinliklerin 

tasarlanmasý ile ilgili öneriler yapýlmaktadýr. 

384

C4-10 

YAEM 2010 

Proje Yönetimi 2: Proje Seçimi 

2 Temmuz 2010 / 14:00 - 15:30 


Oturum Baþkaný: Cengiz Kahraman 


Alternatif Bulanýk Sayý Sýralama Ýçeren ELECTRE Yöntemi Ýle 

Araþtýrma Geliþtirme Projelerinin Seçimi 

1 2 

Abdullah Çaðrý Tolga , Cengiz Kahraman 

1 Galatasaray Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Ana Bilim Dalý, 

Ýstanbul 

2 Ýstanbul Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Ana Bilim Dalý, 

Ýstanbul 

Proje seçim kararlarý, kurumlarýn stratejik hedef ve planlarý arasýnda 

önemli bir yere sahiptir. Stratejik Araþtýrma-Geliþtirme projelerinin 

seçimi de bu kapsamda deðerlendirilir ve iki nedenden dolayý çok 

önemlidir. Birincisi, birçok organizasyonda, Ar-Ge bütçeleri çok büyük 

yatýrýmlar gerektirir. Ýkincisi ise, Ar-Ge projelerinin organizasyona 

getirilerinin doðasý gereði çok boyutlu olmalarý ve proje çýktýsý 

anlamýnda riskli sýnýfta bulunmalarýdýr. Bu riskli taraf ise beklenen 

deðer ölçütü ile deðerlendirilecektir. Ar-Ge proje seçim sürecinin çok 

boyutlu tarafý ise, çok ölçütlü yöntemlerden ve hýzlý çözüm veren bir 

yöntem olan ELECTRE yöntemiyle modele dâhil edilecektir. Deðerleme 

sürecinde ele alýnmasý gereken bir diðer konu ise belirsizliktir. Bu 

çalýþmada, belirsizliði modellemek için bulanýk mantýk kullanýlacaktýr. 

Hem niteliksel (kapasite, baþarý olasýlýðý, eðilimler vb.) hem de 

niceliksel (beklenen deðer yöntemi) ölçütleri bir arada 

deðerlendirebilen ve belirsizliði de dikkate alan bulanýk ELECTRE 

yöntemi, alternatif Ar-Ge projeleri arasýndan seçim sürecinde 

kullanýlmýþtýr. ELECTRE yöntemi, diðer yöntemlere göre daha az veri 

gerektirdiðinden iþgücü ve zaman kýsýtlarý açýsýndan avantajlýdýr. Daha 

önce bu çalýþmanýn yazarlarý tarafýndan geliþtirilen bulanýk sayýlarýn 

karþýlaþtýrýlmasýna dair alternatif bir yöntem, ELECTRE yönteminin 

adýmlarýna dâhil edilmiþtir. Yapýlan uygulamanýn sonucu, diðer 

çalýþmalar ile karþýlaþtýrýlmýþtýr. 

385

YAEM 2010 


Özel Sektöre Yönelik Devlet Destekli Ar-Ge Projeleri Seçim 

Probleminin Çözümü için Bulanýk Analitik Að Süreci Yaklaþýmý 

1 2 

Betül Macit , G. Sena Daþ 

1 TÜBÝTAK, Uluslararasý Ýþbirliði Daire Baþkanlýðý, Ankara 

2 TÜBÝTAK, Araþtýrma Destekleri Programlarý Baþkanlýðý, Ankara 

Ar-Ge faaliyetlerine dayanan teknolojik yenilikler, ülkelerin 

rekabetçiliðini belirleyen önemli faktörlerden biridir. Özel sektörün 

kendi kaynaklarýyla teknolojik yenilikler üretme konusunda yaþadýðý 

problemler, devletleri özel sektörün Ar-Ge faaliyetlerini desteklemeye 

yöneltmiþtir. Desteklenecek uygun Ar-Ge projesinin seçimi, desteði 

verecek Kamu Kuruluþu için kendini tekrarlayan, karmaþýk ve bilgi 

yoðun bir karar verme sürecidir. Bu projelerin deðerlendirme 

sürecinde yer alan uzmanlarýn ölçülemeyen kriterler üzerinden 

yaptýklarý öznel deðerlendirmeler süreci bulanýklaþtýrmaktadýr. Özel 

sektöre yönelik devlet destekli Ar-Ge projelerinin seçim problemi 

olarak adlandýrýlan bu problem, bulanýk verilerle karakterize edilmekte 

ve grup kararý verme sürecini de barýndýrmaktadýr. Bu nedenle, bu 

çalýþmada bulanýk karar verme ortamýnda kullanýlan yöntemlerden biri 

olan Bulanýk Analitik Að Süreci (Bulanýk ANP) yaklaþýmý tercih 

edilmiþtir. Çalýþma kapsamýnda, bahsedilen problemi etkileyen 

kriterler ve bu kriterlerin aðýrlýklarý belirlenerek sürece dahil olan 

uzmanlara problemin çözümü için karar verme desteði saðlanmýþtýr. 

Ar-Ge Destek Programlarý Ýçin Veri Zarflama Analizini Temel 

Alan Bir Sýnýflandýrma Metodu 

Pýnar Aker, Esra Karasakal 

Orta Doðu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), Endüstri Mühendisliði Bölümü, 

Ankara 

Bu çalýþmada, devletin özel sektör tarafýndan gerçekleþtirilen 

Araþtýrma Geliþtirme (Ar-Ge) projelerini desteklemek amacýyla 

uyguladýðý programlara baþvurusu bulunan projelerin sýnýflandýrýlmasý 

için Veri Zarflama Analizini (VZA) temel alan bir sýnýflandýrma metodu 

geliþtirilmiþtir. Bu metot kullanýlarak Ar-Ge projelerinin 

sýnýflandýrýlmasýyla, projelerin desteklenip desteklenmeyeceði kararýna 

yardýmcý olunmasý amaçlanmaktadýr. 

386

YAEM 2010 


Çalýþmada destek programlarýnýn hedeflerinden yola çýkýlarak 

deðerlendirme kriterleri ve alt kriterleri oluþturulmuþtur. Kriterler 

teknoloji, yenilik ve Ar-Ge düzeyi, proje planý ve kuruluþun kapasitesi, 

ekonomik yarar ve ulusal kazaným olmak üzere üç ana baþlýk altýnda 

toplanmýþtýr. Proje planý ve kuruluþun kapasitesi kriterinin içerisinde 

deðerlendirilen alt kriterler modelin girdisi olarak, ekonomik yarar ve 

ulusal kazaným kriterinin içerisinde deðerlendirilen alt kriterler modelin 

çýktýsý olarak, teknoloji, yenilik ve Ar-Ge düzeyi kriterinin içerisinde 

deðerlendirilen alt kriterlerin bazýlarý modelin girdisi, bazýlarý ise 

modelin çýktýsý olarak kullanýlmýþtýr. 

Proje Seçiminde Bulanýk TOPSIS Yöntemi Ýle Bir Model Önerisi: 

Ýnþaat Sektörü Uygulamasý 

1 1 2 1 

Bersam Bolat , Gül Tekin Temur , Pýnar Dursun , Burç Onursal 

1 ÝTÜ, Ýþletme Mühendisliði, Ýstanbul 

2 ÝTÜ, Endüstri Mühendisliði, Ýstanbul 

Ýçinde bulunduðumuz yüzyýlda ekonomik ve sosyal alanda yaþanan 

hýzlý geliþmelere baðlý olarak zorlaþan rekabet þartlarý, 

organizasyonlara mevcut kaynaklarý kullanmalarýnda hata þansý 

tanýmamaktadýr. Baþarýsýzlýkla sonuçlanan projeler sonucunda kýt 

kaynaklar boþa harcanmakta ve organizasyonlar, rekabet avantajlarýný 

kaybetmeye baþlamaktadýr. 

Ýnþaat sektörünün yapýsý gereði inþaat firmalarý proje bazlý 

çalýþmaktadýr. Bu nedenle proje seçimi, yönetim için verilmesi gereken 

en önemli kararlardandýr. Ýnþaat firmalarýnýn zarara uðrama 

sebeplerinin baþýnda, hatalý proje seçimi sonucu projelerin 

baþarýsýzlýkla sonuçlanmasý gelmektedir. 

Bu çalýþmanýn amacý inþaat sektöründe faaliyet gösteren firmalar için 

proje seçiminde ve/veya portföy yönetiminde sahip olunan kaynaklarý 

etkin kullanabilecekleri, hata yapma oranýný azaltacak ve stratejik 

hedef ve organizasyonel beklentileri ile uyumlu projelerin seçilmesini 

saðlayan bir model önermektir. 

387

YAEM 2010 


Çalýþmada benzer tarzda konut ve ticari gayrimenkul üretimi yapan 

firmalarla görüþülerek ve ilgili literatürden faydalanýlarak proje seçim 

kriterleri belirlenmiþ ve büyük ölçekli bir inþaat firmasýnda uygulama 

gerçekleþtirilmiþtir. Belirlenen seçim kriterlerine göre projelerin 

deðerlendirilmesine yönelik olarak geliþtirilen modelde, alternatif 

projelerin sýralanmasýnda Bulanýk TOPSIS yöntemi kullanýlmýþtýr. Elde 

edilen sonuçlar ayný anda yürütülmek üzere seçilen projelerin 

stratejilerle uyumu ve kaynak kullanýmlarý açýsýndan deðerlendirilmiþtir. 

388

C4-11 

YAEM 2010 


Yapay Zeka ve Uzman Sistemler 1: Yapay Sinir Aðlarý 

2 Temmuz 2010 / 14:00 - 15:30 


Oturum Baþkaný: Ahmet Cihan 

Altýn Fiyatýnýn ve Ýþlem Hacminin Tahmini 

1 2 1 

Coþkun Hamzaçebi , Mehmet Fatih Bayramoðlu , Emrullah Demirci 

1 Karadeniz Teknik üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri 

Mühendsiliði Bölümü, Trabzon 


Ýstanbul 

Altýn her dönemde yatýrýmcýlarýn ilgi gösterdiði bir yatýrým aracý 

olmuþtur. Bu sebeple altýn üreticilerinin ve yatýrýmcýlarýnýn, gerek iþlem 

hacmi gerekse de fiyat açýsýndan gelecekte oluþabilecek deðerleri 

önceden tahmin edebilmeleri, doðru yatýrým kararý verebilmelerinde 

önemli derecede yardýmcý olacaktýr. Geleceði tahmin için kullanýlan 

birçok yöntemden biri de yapay sinir aðlarý (YSA) tekniðidir. YSA, veri 

yapýsýndaki doðrusal olmayan iliþkileri de herhangi bir ön bilgiye 

ihtiyaç duymadan modelleyebilmektedir. Bu özelliði de YSA'yý tahmin 

için sýklýkla kullanýlan bir araç haline getirmiþtir. Bu çalýþmada Ýstanbul 

Altýn Borsasý'ndan alýnan veriler kullanýlarak altýn fiyat ve iþlem 

hacmine iliþkin bir tahmin çalýþmasý yapýlmýþtýr. Tahmin için farklý YSA 

modelleri denenerek en uygun að yapýsý belirlenmeye çalýþýlmýþtýr. 

Firmalarýn Kriz Ortamlarýndaki Dayanýklýlýk Düzeyinin 

Belirlenmesinde Yapay Sinir Aðlarý Modeli Kullanýlmasý 

Fatma Kosovalý Çavuþ, Selin Erguncu 

T.C Haliç Ünivrersitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliði, 

Ýstanbul 

Günümüzde sýklýkla yaþanmaya baþlayan krizlerin bir sonucu olarak, 

organizasyonlar için, bu krizlerden mümkün olduðunca az etkilenmek 

ve hayatta kalabilmek amacýyla deðiþen çevre koþullarýna mümkün 

olduðunca hýzlý adaptasyon saðlamalarý bir zorunluluk haline gelmiþtir. 

389

YAEM 2010 


Bu çalýþmada öncelikle, organizasyonlarýn dayanýklýlýk seviyelerinin 

belirlenmesi amaçlanmýþ ve bu doðrultuda gerekli parametreler 

tanýmlanarak sözel bir model oluþturulmuþtur. Öte yandan, insan 

beyninin bilgi iþleme teknolojisinden esinlenerek geliþtirilen Yapay 

Sinir Aðlarý, oldukça geniþ alanda kullanýlmaya baþlanmýþtýr. Yapay 

Sinir Aðlarý, girdi-çýktý iliþkisinin lineer olarak tanýmlanamadýðý 

sistemlerde, geleneksel yaklaþýma göre çok daha avantajlýdýr. Bu 

çalýþmada; Yapay Sinir Aðlarý yardýmý ile, sözel olarak oluþturulmuþ 

modelin sayýsallaþtýrýlmasý ve böylece organizasyonlarýn dayanýklýlýk 

seviyelerinin analiz edilmesi ve sonuçlarýnýn yorumlanmasý 

amaçlanmýþtýr. Kriz ortamlarýnda, organizasyonlar için baþ edilmesi 

gereken en büyük sorunun belirsizlik olduðu göz önünde 

bulundurularak, söz konusu metot kullanýlarak, dayanýklýlýk analizinin 

ve deðerlendirmesinin çok daha doðru ve hýzlý bir þekilde yapýlabilir 

hale getirilmesi saðlamýþtýr. Son olarak, teoride geliþtirilen bu model, 

belirlenen organizasyonlar üzerinde uygulanmýþ ve sonuçlar 

tartýþýlmýþtýr. 

Enerji Üretimi Yapan ÝMKB Ýþletmelerinin Hisse Senedi 

Tahmini 

1 2 

Coþkun Hamzaçebi , Mehmet Fatih Bayramoðlu 

1 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri 

Mühendisliði Bölümü, Trabzon 


Ýstanbul 

Fosil kaynaklara dayalý enerji ürünlerinin, uluslararasý ve ulusal ölçekte 

önemi büyüktür. Bu alanda faaliyet gösteren þirketlerin finansal 

yapýlarýnýn güçlü olmasý, yatýrýmcýlarýn bu alanda yatýrým yapmalarýný 

cazip hale getirmektedir. Ayrýca, petrolün ve diðer enerji ürünlerinin 

birer meta olarak uluslararasý ve ulusal piyasalarda anlýk ve vadeli 

iþlemlere de konu olmasý, yatýrýmcýlarýn bu alanda yatýrým faaliyeti 

gerçekleþtirmelerine iliþkin motivasyonu artýrmaktadýr. Bu durum, 

petrol ve diðer enerji kaynaklarýnýn piyasadaki diðer yatýrým araçlarýyla 

rekabet içerisinde olmasýna da yol açmaktadýr. Söz konusu durumlar, 

petrol ve benzeri enerji kaynaklarýnýn piyasadaki birçok riske maruz 

kalmalarýna neden olabilmektedir. 

390

YAEM 2010 


Böylece, enerji iþletmelerinin hisse senedi fiyatlarý da doðal olarak bu 

risklere maruz kalmakta ve bu þirketlerin hisse senedi fiyatlarýnýn yön 

tahminleri (artma, azalma ya da sabit kalma) bireysel ve kurumsal 

yatýrýmcýlar açýsýndan önem kazanmaktadýr. Bu çalýþmada ÝMKB'de 

iþlem gören ve ana faaliyet konusu enerji üretimi olan, seçilmiþ beþ 

þirketin hisse senedi fiyatlarýnýn yön tahminleri, Yapay Sinir Aðý (YSA) 

teknikleri ile elde edilmeye çalýþýlmýþtýr. Çalýþmada LVQ ve MLP að 

yapýlarý kullanýlarak en iyi YSA performansý artýrýlmýþtýr. 

Adaptif Küresel En Ýyi Harmoni Arama Algoritmasý ile Yapay 

Sinir Aðlarýnýn Eðitimi 

1 1 2 

Sinem Kulluk , Lale Özbakýr , Adil Baykasoðlu 

1 Erciyes Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


2 Gaziantep Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


Yapay sinir aðlarýnýn eðitiminde genetik algoritmalar, tabu arama, 

deðiþken komþuluk arama gibi meta-sezgisel algoritmalar yaygýn 

olarak kullanýlmakta ve oldukça yüksek eðitim doðruluklarý 

vermektedir. Bu çalýþmada tahmin etme ve sýnýflandýrmada oldukça 

yaygýn kullanýma sahip çok katmanlý ileri beslemeli yapay sinir 

aðlarýnýn eðitimi için Harmoni Arama (HA) algoritmasýnýn uygulanmasý 

gösterilmiþtir. HA, müzisyenlerin doðaçlama sürecinden esinlenerek 

geliþtirilmiþ rastsal meta-sezgisel bir algoritma olup son yýllarda 

uygulandýðý çeþitli alanlarda oldukça iyi sonuçlar verdiði bilisel yazýnda 

ifade edilmiþtir. Yapay sinir aðlarýnýn eðitiminde harmoni arama 

algoritmalarýndan basit HA'nýn doðaçlama yapýsýndan farklý bir yapý 

kullanan; “harmoni hafýza deðerlendirme oraný”, “perde ayar oraný” ve 

“bant geniþliði parametrelerini” dinamik olarak ayarlayabilen Adaptif 

Küresel En iyi Harmoni Arama (AKEHA) algoritmasý kullanýlmýþtýr. 

Yapay sinir aðlarýnýn veri gösterimine uygun bir yapý AKEHA 

algoritmasýna uyarlanmýþtýr. Yöntem, deneysel olarak bir referans veri 

kümesinde test edilip, doðrulanmýþtýr. Elde edilen sonuçlar geri-yayýlým 

algoritmasý ve basit HA ile karþýlaþtýrýlmýþtýr. 

391

YAEM 2010 

C5-01 

Benzetim 3 

2 Temmuz 2010 / 15:45 - 17:15 


Oturum Baþkaný: Tuðba Göktaþ 


Optimizasyon ve Taguchi Yaklaþýmý Kullanýlarak Otomotiv 

Sanayiinde Taþýma – Aktarma Sistemleri Ýçin Fizibilite 

Çalýþmasý 

Kemal Subulan, Mehmet Çakmakçý 

Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisligi 

Ana Bilim Dalý, Ýzmir 

Günümüzde modern üretim yaklaþýmýyla üretim yapan iþletmelerin 

rekabetin zorlaþtýðý küresel pazara uyum saðlayabilmeleri için, 

üretimde hem araþtýrma-geliþtirme hem de imalat aþamasýnda 

tasarlanan sistemin, geliþtirilmek istenen ürünün veya iyileþtirilmesi 

istenen sürecin performansýný en üst seviyelere çýkarmalarý 

gerekmektedir. Deney tasarýmý teknikleri mühendislik çalýþmalarýnda 

önemli avantajlar saðlamaktadýr. Çalýþmamýzda bu yaklaþýmýn 

detaylarý, depolama sistemine getirilen otomasyonun performans 

optimizasyonu örneði ele alýnarak incelenmiþtir. Hedeflenen optimum 

noktaya ulaþabilmek için malzeme taþýma aktarma sisteminin 

performansýný etkileyen en önemli faktörler ve etkileri Taguchi deney 

tasarýmý tekniði yardýmýyla incelenmiþtir. Farklý düzeylerle tanýmlanan 

faktörler ve ARENA 3.0 programýnda özel amaçlý simülasyon 

dillerinden SIMAN dilinde geliþtirilmiþ çözüm modeli kullanýlarak 

deneyler yapýlmýþtýr. Böylece, gerçek sistem üzerinde yapýlmasý 

oldukça maliyetli olan, zaman alýcý ve sistemin hareketinin 

engellenmesini gerektiren deneylerin uygulanmasýnda simülasyon 

tekniði kullanýlarak bu dezavantajlar ortadan kaldýrýlmýþtýr. Deney 

sonuçlarýnýn deðerlendirilmesinde ve ilgili faktörlerin etkilerinin 

incelenmesinde varyans analizi ve sinyal/gürültü oraný kullanýlmýþ 

olup, deneyler ise Taguchi L16 düzenine göre MINITAB15'te 

yapýlmýþtýr. Bu çalýþmada amaç, deney tasarýmýnýn sadece ürün 

geliþtirme ve proses iyileþtirme çalýþmalarýnda deðil, ayný zamanda 

malzeme taþýma aktarma sistemlerinin tasarýmýnda ve iþletmeye 

entegre edilecek olan otomasyon teknolojilerinin performans 

optimizasyonunda etkin bir þekilde kullanýlabilen bir yöntem olduðunu 

göstermektir. 

392

YAEM 2010 


Benzetim Destekli Üretim Planlama ile Üretim Hattý 

Verimliliðinin Artýrýlmasý 

Burak Albayrak, Süleyman Zahid Kendir, Bayram Kamer 

Küçükislamoðlu, Gökçe Yurdakul, Betül Yaðmahan, Mehmet Akansel 

Uludað Üniversitesi Mühendislik-Mimarlýk Fakültesi Endüstri 


Bu çalýþmada, çeþitli uzunluk ve geometrik þekillerdeki hidrolik 

debriyaj borularý üreten bir otomotiv tedarikçisinin dört paralel üretim 

hattýna sahip bir tesisindeki verimlilik düzeyini yükseltmek için iþ 

etüdü, montaj hattý dengeleme ve üretim planlamanýn bütünleþik 

biçimde uygulanmasýna yer verilmektedir. Üretim hatlarýnýn teorik 

kapasitesinin belirlenmesi, haftalýk sipariþlerin vardiyalýk üretim 

planlarýna dönüþtürülmesi, ürünlerin hatlara daðýtýlmasý ve her üretim 

çevriminde hatlara yüklenmesi gereken ürün sayýsýnýn belirlenmesi 

çalýþma kapsamýna alýnmýþtýr. Belli bir þekle girmesi istenen plastik 

borularýn kalýplara yerleþtirildikten sonra özel bir kimyasal çözeltiye 

daldýrýlarak sabit bir süre tutulmasý üretim süreci içinde en temel 

aþamadýr. Söz konusu sabit iþlem süresi üretim hatlarý için doðal bir 

çevrim süresini oluþturmakta, buna karþýlýk bazý ürünlerin kalýba 

yerleþtirme iþlemlerinin zorluðu nedeniyle her çevrimde hatta 

yüklenebilecek parça sayýsýný kýsýtlamaktadýr. Her vardiyada kapasite 

kullanýmýný en iyileyecek bir üretim planýnýn uygulanabilmesi için ürün 

tipleri tamsayýlý programlama yardýmýyla hatlara atanmýþtýr. Ürün tip 

çeþitliliðinin yüksek olmasý ve bazý üretim birimlerinin hatlar arasýnda 

ortak kullanýlmasý nedeniyle her üretim çevriminde hangi ürün 

tipinden kaç parçanýn hatta yükleneceðini belirlemek için benzetim 

yaklaþýmý kullanýlmaktadýr. Yapýlan deneme çalýþmalarý iþletmenin 

mevcut verimlilik düzeyini bazý ürün karýþýmlarý için yaklaþýk iki kata 

çýkarabileceðini göstermiþtir. 

Türk ve Amerikan Hastane Acil Servis Ýþ Süreçlerinin 

Karþýlaþtýrýlmasý 

Saime Soyarslan, Kübra Tamyüksel, Gözde Karaca, Mehmet Pýnarbaþý, 

Mustafa Yüzükýrmýzý 

T.C Kýrýkkale Üniversitesi 

393

YAEM 2010 


Hastane sistemlerinin iþ süreçleri hizmet kalitesi açýsýndan 

deðerlendirildiðinde önemli bir öðe olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Bu 

nedenle rasyonel olarak izlenip iyileþtirilmesi gereken bir sistemdir. Ýþ 

süreçlerinin analiz edilmesi ve iyileþtirilmesi amacýyla Ankara Numune 

Eðitim ve Araþtýrma hastanesi acil servisi incelenmiþtir. Yapýlan 

incelemeler neticesinde bir simülasyon modeli oluþturulmuþ, darboðaz 

ve kýsýtlara rasyonel çözümler geliþtirilmiþtir. Elde edilen verilerle Türk 

ve Amerikan saðlýk sistemi hizmet kalitesi bakýþ açýsýyla 

karþýlaþtýrýlmýþtýr. 

Kapasite Arttýrma Yöntemlerinin Simülasyon Ýle Gösterimi 

Tuðba Göktaþ, Ceren Sertbaþ, Ayþe Cilacý Tombuþ 

Maltepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri 

Mühendisliði,Ýstanbul 

Günümüz iþ dünyasýnda rekabet avantajý saðlayabilmek için 

sistemdeki aksaklýklarý en kýsa sürede, en doðru ve en etkin bir 

þekilde bulmak gerekir. Bunun gerçek yaþamda uygulanabilmesi hem 

zaman kaybýna, hem de yüksek maliyetlere yol açmaktadýr. Bundan 

dolayý iyileþtirmelerde gerçek sistemler simülasyon yolu ile 

iyileþtirilmeye çalýþýlmaktadýr. 

Simülasyon, mevcut olan teorik ya da fiziksel bir sistemin bilgisayar 

ortamýnda modellendikten sonra, farklý koþullar altýnda vereceði 

sonuçlarý gerçek sistemle karþýlaþtýrma, alternatif senaryolar 

geliþtirerek üretimde mükemmelliði yakalayabilme imkaný 

tanýmaktadýr. 

Çalýþýlan fabrikada yapýlan durum tespiti sonucunda sipariþin gelme 

miktarý ile gerçekleþtirilen üretim arasýnda dengesizlik olduðu 

gözlemlenmiþtir. Buna baðlý olarak fabrikada öncelikli olarak kapasite 

arttýrýlmasý yolunda çalýþmalara baþlanmýþtýr. 

Kapasite artýrýmý için gerekli olan veriler, yapýlan zaman etütleri 

çalýþmalarý ile kayýt altýna alýnmýþtýr. Bu veriler arasýnda personel ve 

makine kullaným yüzdeleri, parçalarýn sisteme geliþ ve ilerleme hýzlarý, 

gözlemlenen hatalar bulunmaktadýr. 

Yapýlan gözlemlerde fabrikada yeterli sayýda dinlenme tanký 

394

YAEM 2010 


bulunmadýðý, dolum makineleri baþýnda görevli operatörlerin 

sayýlarýnýn yetersiz olduðu, makine kapasitesinin ihtiyacý karþýlamadýðý 

görülmüþtür. Bu baðlamda kapasite arttýrmaya yönelik üç farklý 

simülasyon çalýþmasý yapýlmýþtýr. Bunlardan ilki ek dinlenme tanký 

alýnmasý durumunda saðlanacak kapasite artýþý, diðeri ek personel 

alýnmasý durumunda kapasitenin ne yönde deðiþeceðini gösteren 

simülasyon çalýþmasý ve sonuncusu olarak makinelerin kapasitesinin 

yetersizliðinden kaynaklanan kapasite sorununu çözmek için ek mesai 

konulmasýdýr. 

395

C5-02 

YAEM 2010 


Çok Amaçlý Karar Verme 9: Bulanýk AHP ve ANP 2 

2 Temmuz 2010 / 15:45 - 17:15 


Oturum Baþkaný: Abdullah Çaðrý Tolga 

AHP ve Bulanýk AHP ile Yük Helikopterlerinin Deðerlendirilmesi 

ve Seçimi 

1 2 3 

Yusuf Sait Türkan , Ahmet Haluk Öz , Ekrem Manisalý 

1 Beykent Üniversitesi, Mühendislik Mimarlýk Fakültesi, Endüstri 


2 Ýstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ýstanbul 

3 Ýstanbul Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Ýnþaat Mühendisliði 


Silahlý Kuvvetlerin en önemli unsurlarýndan biri helikopterlerdir. 

Helikopterler Genel Maksat, Taarruz ve Yük helikopterleri olmak üzere 

üçe ayrýlmaktadýr. Bu helikopterler içerisinde maliyeti en yüksek olan 

ise Yük helikopterleridir. Yük helikopterlerinin satýn alma karar süreci, 

çoðu teknik özelliklerden oluþan pek çok farklý nitel ve nicel kriterin 

detaylý bir þekilde deðerlendirilmesinden oluþmaktadýr. Yapýlan 

çalýþmada, Türk Silahlý Kuvvetleri için alýnmasý düþünülen yük 

helikopterleri incelenmiþtir. Karar sürecinde kullanýlan Klasik AHP ve 

Bulanýk AHP metotlarýnýn, problemin modellenme aþamasýnda ve elde 

edilen sýralama üzerindeki etkileri tartýþýlmýþtýr. 

Bulanýk AHP Ýle Personel Seçimi Ve Bir Uygulama 

Derya Deliktaþ, Özden Üstün 

Dumlupýnar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü, Kütahya 

Personel seçimi, belirli bir iþ için bir aday kümesinden en iyi adayýn 

seçilmesi sürecidir. Ölçütlerin öznel deðerlendirilmesi ve ölçütlerin 

hiyerarþik yapýsý nedeniyle, çok ölçütlü bulanýk karar verme problemi 

olarak modellenmeye uygun görülmüþ ve bu çalýþmada, bulanýk 

analitik hiyerarþi prosesi esaslý bir model çalýþmasý yapýlmaya 


396

YAEM 2010 


Bulanýk Analitik Hiyerarþi Prosesi(BAHP) metodu karar vericiler 

arasýndaki deðerlendirme kriterleri için aðýrlýklarý belirlemede 

kullanýlacaktýr. Seçim prosesindeki alternatiflerin belirsizliði ve öznelliði 

dilsel terimlerdeki bulanýk sayýlar kullanarak deðerlendirilir. Bulanýk 

sayý olarak da literatürde daha çok yer alan üçgensel bulanýk sayýlar 

ele alýnacaktýr. Bizim bu çalýþmada amacýmýz iþletmelerde insan 

kaynaklarý departmanlarýnýn sýklýkla karþýlaþtýðý personel seçim 

probleminin çözümü için grup karar vermeyi destekleyecek 

deðerlendirmede sözel ifadelerin kullanýlmasýna izin verecek yönetim 

hiyerarþisindeki karar vericilerin önceliklerini göz önüne alacak çok 

ölçütlü karar verme süreci tanýmlamak ve iþletmenizde bir 

uygulamasýný yapmaktýr. 

Konum Seçim Problemleri için Bulanýk Gerçek Opsiyonlarla Çok 

Ölçütlü Karar Verme Yaklaþýmý 

1 2 3 

Abdullah Çaðrý Tolga , Fatih Tüysüz , Cengiz Kahraman 

1 Galatasaray Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Ana Bilim Dalý, 

Ýstanbul 

2 Beykent Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Ana Bilim Dalý, Ýstanbul 

3 Ýstanbul Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Ana Bilim Dalý, 

Ýstanbul 

Her türlü kurum için konum seçimi geri dönülmesi çok zor 

kararlardandýr. Doðru ve stratejik kararý vermek ileride doðabilecek 

zararlar dolayýsýyla hayati önem kazanmaktadýr. Konum seçiminde 

karar vermeyi kolaylaþtýran ve birbirleriyle iliþkileri olan ölçütler çok 

fazla olduðundan, bu çalýþmada çok ölçütlü karar verme analizi tercih 

edilmiþtir. Burada öncelikle perakende sektöründeki bir þirketin 

açacaðý yeni þubeler için konum seçiminin ölçütleri belirlenmiþtir. 

Uzmanlar tarafýndan seçilen ölçütler deðerlemede göz önüne 

alýnmýþtýr. Bu ölçütlerin bazýlarý arasýnda bulunan karþýlýklý etkileþimler 

dolayýsýyla ANP yöntemi, çok ölçütlü karar destek sistemi olarak 

seçilmiþtir. ANP yönteminin tercih edilmesinin bir diðer nedeni bu 

seçim sürecinde verilerin daha çok dilsel olmasý ve problemin 

doðasýnýn dinamik olmasýdýr. Finansal ölçütün deðerlenmesinde 

problemin risk tarafýný dikkate alabilen bulanýk gerçek opsiyon 

deðerleme yöntemi kullanýlmýþtýr. 

397

YAEM 2010 


Gerçek opsiyon deðerleme belirsizlik, veya kýsmen piyasa 

deðiþkenleriyle (gelecekteki talep ya da varlýðýn gelecekteki deðeri) 

iliþkili belirsizlik koþullarý altýnda yatýrýmlarý deðerlemeye yardýmcý olan 

bir finansal tekniktir. Yatýrým fýrsatýnýn gerçek opsiyon deðeri, karar 

noktalarýnda yatýrým projesini üstlenme hakkýna ödeyeceði miktarý en 

iyileyen deðerdir. Bu çalýþmada bulanýk gerçek opsiyon deðerleme 

yöntemlerinden olan bulanýk trinomial kafes yöntemi gerçeðe yakýnlýk, 

etkinlik ve doðruluk açýlarýndan tercih edilmiþtir. Yatýrým dönemi 

boyunca herhangi bir rakip söz konusu deðildir. Yapýlan uygulama 

sonucunda seçilen þube beklenen getiriyi saðlamada fazlasýyla yeterli 

olmuþtur. 

Gemiler Ýçin Ana Makine Seçim Parametrelerinin Bulanýk 

Analitik Hiyerarþi Süreci Yöntemi ile Deðerlendirilmesi 

1 2 3 

Kadir Cicek , Hasan Hüseyin Turan , Abdullah Aktel 

1 ÝTÜ Denizcilik Fakültesi, Gemi Makineleri Ýþletme Mühendisliði, 

Ýstanbul 

2 Yalova Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü, Yalova 

3 Okan Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlýk Fakültesi, Endüstri 


Gemi tasarým ve yapým aþamalarý birden fazla parametrenin önemli 

olduðu ve seçilebilecek birçok alternatifin mevcut olduðu çok sayýda 

farklý karar verme süreçlerinden oluþmaktadýrlar. Gemi tasarým ve 

yapým aþamasýndaki süreçler incelendiðinde, bu süreçler içerisindeki 

en önemli adýmlarýndan birisinin inþa aþamasýnda ki gemiler için en 

uygun ana makinenin seçimi olduðu görülmektedir. Çünkü gemilerin 

sevk sistemlerini besleyerek hareket etmesini saðlayan ana makineler, 

gemi performansýný direkt olarak etkileyen, bakým-tutum ve iþletme 

gibi operasyonel maliyetlerinin büyük bir kýsmýna etki eden en önemli 

donanýmlardan biridir. Ancak günümüzdeki teknolojik geliþmelerinde 

etkisi ile alternatiflerin büyük ölçüde artmýþ olmasý ve seçim 

parametrelerinin de çok sayýda olmasý sebebi ile gemi tasarým ve 

yapým aþamasýnda ana makine seçimi oldukça karmaþýk bir problem 

olarak karþýmýza çýkarmaktadýr. Dolayýsý ile öncelikli olarak cevap 

bulmayý bekleyen bu probleme çözüm saðlamak; devamýnda ise 

398

YAEM 2010 


buna benzer problemlerin çözümüne referans olabilecek bir çalýþma 

ortaya çýkarmak amacý ile yapýlan bu çalýþmada Çok Kriterli Karar 

Verme (ÇKKV) tekniklerinden biri olan Bulanýk Analitik Hiyerarþi Süreci 

(BAHS) yönteminden faydalanýlmýþtýr. Önerilen modelin sonuçlarý 

incelendiðinde ise; bu yöntemin ana makine seçimine analitik bir 

çözüm getirerek karar verme aþamasýnda gözle görülebilir bir kolaylýk 

saðladýðý tespit edilmiþtir. 

399

C5-03 

YAEM 2010 

Mühendislik ve Teknoloji Yönetimi 

2 Temmuz 2010 / 15:45 - 17:15 


Oturum Baþkaný: Ercan Öztemel 


Teknoloji Yönetim Süreçlerinin Bütünleþtirilmesi 

Türkay Dereli, Alptekin Durmuþoðlu, Koray Altun 


Yaþanan hýzlý deðiþim ve oluþan yeni koþullar; rekabet avantajýnýn 

önemli bir kaynaðý olan teknoloji yönetiminin, organizasyonlar için 

daha önemli bir hal almasýna sebep olmuþtur. Teknoloji stratejilerinin; 

piyasa, finans, insan kaynaklarý ve operasyonel seviyedeki diðer 

süreçlerle uyumlu hale getirilmesi ve bütünleþtirilmesi gereði ortaya 

çýkmýþtýr. Teknoloji yönetimi; tanýmlama, seçim, edinim, faydalanma 

ve muhafaza olmak üzere beþ temel alt süreci kapsamaktadýr. Bu 

süreçlerin yürütülmesi, geliþtirilmesi, kontrol edilmesi ve sistematik 

hale getirmesinde endüstri mühendislerine önemli roller düþmektedir. 

Bu çalýþmada, teknoloji yönetimdeki temel karar problemleri ele 

alýnarak, ilgili problemlerin çözümde endüstri mühendislerine düþen 

roller ve metodolojik olarak hangi çözüm stratejilerinin 

uygulanabileceði ele alýnmýþtýr. Ayrýca; bilimsel yazýnda daðýnýk ve 

ayrýk bir þekilde ele alýnan teknoloji yönetimi karar problemlerinin 

bütünleþtirilmesine yönelik bir çerçeve model sunularak, muhtemel 

faydalarý üzerinde tartýþýlmýþtýr. 

Teknolojik Yenilikçilik Derecesinin Ölçülmesi 

Mustafa Batuhan Ayhan, Ercan Öztemel 

Marmara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliði 


Teknolojik deðiþimleri takip edebilmek imalat firmalarýnýn varlýklarýný 

devam ettirebilmesi için önemli bir gereksinimdir. Bu çalýþmada 

teknolojik deðiþimleri takip edebilme yeteneðini ölçmek için 

kullanýlabilecek olan Teknolojik Yenilikçilik Derecesi modeli 

önerilmektedir. Bu modele göre, bir imalat firmasýnýn Ürün 

Portföyündeki Deðiþim, Yeni Ürün Oraný, Yeni Ürün Satýþ Miktarý Oraný 

400

YAEM 2010 


ve Yeni Ürünlerin Deðer Oraný göstergeleri kullanýlarak yenilikçilik 

derecesini ölçmektedir. Önerilen metot armatür ve vana üreten bir 

imalat firmasýnýn 2006 ile 2009 yýllarý arasýndaki Yenilikçilik Derecesini 

ortaya koyarak uygulamadaki etkinliði deðerlendirilmektedir. 

Teknoloji Edinimi ve Uluslararasýlaþma Performansý 

1 2 2 

Nizamettin Bayyurt , Sunil Sahadev , Mehmet Demirbag 

1 Fatih Üniversitesi, Ýstanbul 

2 Sheffield Üniversitesi 

Bu çalýþmada firmalarýn uluslararasýlaþma performansý ve teknoloji 

edinme tarzý arasýndaki iliþki incelenmektedir. Literatürde var olan 

çalýþmalarýn çoðu uluslarasýlaþmanýn özellikle Arge ve yenilik 

alanlarýnda firmalarýn stratejilerine etkileri üzerinde odaklanmaktadýr. 

Çalýþmalar uluslararasýlaþmanýn bir çýktýsý olarak Arge yatýrýmlarýnýn 

düzeyi veya baþarýlý yeni ürün sayýsý üzerinde yoðunlaþmaktadýr. 

Uluslararasýlaþma ile Arge ve yenilik arasýndaki bað, firmalarýn yenilik 

üretebilme ve Arge faaliyetlerini etkili yönetebilme kabiliyetlerinin 

uluslararasýlaþma baþarýsý üzerindeki etkisine olan güçlü inanç 

temelinde kurulmaktadýr. Fakat, araþtýrmacýlar henüz firmalarýn 

uluslararasýlaþma düzeyinin etkinliði ile onlarýn teknoloji geliþtirme 

tercihleri arasýndaki iliþki üzerine yeterince çalýþmamýþlardýr. Bu 

konuyu araþtýrmak üzere 18 ülkeden 1344 firmanýn verileri 

derlenmiþtir. Veri Zarflama Analizi (VZA) ve parametrik olmayan 

istatistik yöntemler çalýþmanýn temel araçlarýdýr. Sonuçlar teknolojisini 

kendi geliþtiren firmalarýn uluslararasýlaþma düzeyini satýþlara 

dönüþtürmede dýþardan teknoloji satýn alan veya ortaklaþa teknoloji 

geliþtiren firmalardan daha baþarýlý olduklarýný göstermektedir. Çalýþma 

konuyu ayrýca ülke gruplarý, sektörler ve firma büyüklükleri gibi farklý 

perspektiflerden de incelemektedir. 

401

YAEM 2010 


Kullanýcý Teknoloji Benimseme Faktörleri: Yapýsal Eþitlik 

Modeli Yaklaþýmý ile Farklý Baðlamlarda Ampirik Ýncelemeler 

Sevgi Özkan, Oðuzhan Alaþehir, Nurcan Alkýþ, Murat Çakýr, Yasemin 

Çetin, Duygu Fýndýk, Ýrfan Emrah Kanat, Emre Sezgin 


Son yýllarda bilgisayar, cep telefonu, e-devlet ve internet gibi 

teknolojik ürünler ve uygulamalar günlük hayatýmýzda büyük yer 

almaya baþlamýþtýr. Bunun bir gereksinimi olarak kullanýcýlarýn 

kendilerine sunulan teknolojik ürün ya da uygulamalara karþý, özellikle 

bilgi teknolojilerine karþý, tutumlarýný ölçen ve deðerlendiren 

modellere ihtiyaç duyulmuþtur. Literatürde teknolojik deðiþikliklerin 

benimsenmesini gösteren farklý modeller mevcuttur. Kullanýcýlarýn 

özgün teknoloji ürünlerini ya da uygulamalarýný, e-ticaret veya e- 

devlet gibi, benimsemesi öngörülürken bu modeller temel alýnmakta 

ve konuya uygun olarak çeþitli yapýlar kullanýlarak 

geniþletilmektedirler. Teknoloji Kabul Modeli (TAM-Technology 

Acceptance Model) kullanýcýlarýn teknoloji kabulünü gösteren modeller 

içerisinde en yaygýn kullanýlanýdýr. TAM, teknolojilere olan tutumlarý 

deðerlendirmede gösterdiði baþarý ile bilgi teknolojileri literatüründe 

yerini almýþtýr. TAM modelinin farklý baðlamlarda uygulamalarý (e- 

devlet, e-öðrenme vb.) literatürde mevcuttur. Literatürde birçok 

çalýþma orijinal TAM modelini, tutumu etkileyen faktörler açýsýndan 

kýsýtlý görmüþ ve modeli yeni faktörlerle desteklemeye çalýþmýþ olsa 

da, birden fazla baðlamý bir arada inceleyip kýyaslama yapan bir 

çalýþmaya rastlanmamýþtýr. Bu çalýþmada, dört farklý baðlam için - e- 

devlet, e-öðrenme, e-saðlýk, mobil sistemler - TAM temel alýnarak 

oluþturulan modeller, Yapýsal Eþitlik Modeli (SEM-Structural Equation 

Modelling) ile doðrulanarak ortak bir teknoloji benimseme modeli 

geliþtirilmeye çalýþýlmaktadýr. Araþtýrmada anket veri toplama yöntemi 

kullanýlmaktadýr. Farklý baðlamlar için kullanýcýlarýn kendilerine sunulan 

teknolojilere karþý tutumlarýný etkileyen ortak faktörler karþýlaþtýrmalý 

olarak belirlenmiþtir. 

402

C5-04 

YAEM 2010 


Lojistik Yönetimi 8: Türkiye'de Lojistik Uygulamalarý 2 

2 Temmuz 2010 / 15:45 - 17:15 



Oturum Baþkaný: Nesim Erkip 

Tedarik Zinciri Yönetiminde Fýrsatlar: Perakendecilik ve Yedek 

Parça Sektörlerinde Stok Yönetimi 

Nesim Erkip 

Bilkent Üniversitesi, Ankara 

Bu konuþmada, Türkiye'nin göreceli olarak rekabetçi olduðu 

düþünülen iki sektöründe yapýlabilecek Tedarik Zinciri Yönetimi 

çalýþmalarý ele alýnacaktýr. Söz konusu çalýþmalarýn esasýný stoklar ve 

stok yönetimi oluþturacaktýr. Perakendecilik sektöründe stok 

yönetimine özel güncel kuramsal çalýþmalar özetlenecek, ve bu 

çalýþmalarýn Türkiye ortamýndaki yansýmalarý tartýþýlacaktýr. Yedek 

parça stok yönetimi konusunda ise yaþam çevrimi (life-cycle) kavramý 

çerçevesinde güncel kuramsal çalýþmalar gözden geçirilerek, bu 

kavramýn Türkiye ortamýna getirileri tartýþýlacaktýr. 

Hýzlý Tren Demiryolu Yapýmýnda Yer Seçimi Problemleri 

1 2 3 

Hüseyin Güden , Haldun Süral , Emre Taðýzade 

1 Baþkent Üniversitesi Endüstri Mühendisliði Bölümü 

2 ODTÜ Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ankara 

3 IC Ýçtaþ Ýnþaat A.Þ. 

Bu çalýþmada, Ankara-Ýstanbul Hýzlý Tren Projesi için demiryolu yapým 

sürecinde karþýlaþýlan yer seçimi problemleri ele alýnmýþtýr. Tünel ve 

viyadükler için gerekli beton sabit ve seyyar beton santrallerinden 

karþýlanýr. Santralde çimento, agrage ve su karýþtýrýlarak beton haline 

getirilir; beton kamyonlarla ihtiyaç noktalarýna taþýnýr. Agrage 

ocaklardan saðlanýr. Dolgu ve kazma iþleminin yapýldýðý noktalar 

arasýnda, ocak ve depolar ile bu iþlem noktalarý arasýnda ve 

santrallerle inþaat noktalarý ve ocaklar arasýnda gerçekleþen 

403

YAEM 2010 


büyük miktardaki malzeme akýþlarý, beton santrali, ocak ve depo yer 

seçimi problemlerini ortaya çýkarmaktadýr. Çözüm için çeþitli karýþýk 

tamsayýlý programlama modelleri geliþtirilmiþtir. Projenin Ýnönü- 

Köseköy hattýnýn verileriyle bir uygulama yapýlmýþ, model çözümlerinin 

mevcut çözümlerden iyi olduðu gösterilmiþtir. 

Ýstanbul Büyükþehir Belediyesi Ýçin Ýtfaiye Ýstasyonu 

Lokasyonlarýnýn Optimizasyonu 

1 2 2 3 

Emel Aktaþ , Özay Özaydýn , Þule Önsel , Burçin Bozkaya , Füsun 

2 

Ülengin 




Bu çalýþmanýn amacý Ýstanbul Büyükþehir Belediyesi yetkililerine 

itfaiye istasyonlarýnýn etkinliðini artýrmak üzere, mevcut istasyonlara 

ek olarak kurulmasý gereken itfaiye istasyonlarýnýn yerlerinin 

belirlenmesi konusunda yol göstermektir. Bu amaçla, itfaiye hizmet 

hýzýný artýrmak ve istasyonlarýn kapsama alanýný enbüyüklemek için 

yeni istasyonlarýn yerlerinin bulunmasý için matematiksel bir model 

geliþtirilmiþtir. Modelin girdileri olarak kullanýlan veriler coðrafi bilgi 

sistemi (CBS) veritabanlarýndan CBS araçlarý kullanýlarak alýnmýþtýr. 

Daha sonra model çözülerek yeni konfigürasyondan elde edilecek 

geliþimler incelenmiþtir. Modelin çözülmesi esnasýnda senaryo analizi 

olarak sýnýrsýz bütçe, itfaiye istasyonlarýnýn sýfýrdan tesisi, sýnýrlý bütçe 

altýnda yeni istasyonlarýn var olanlara eklenmesi ve sýnýrlý bütçe 

altýnda yeni istasyonlarýn var olanlara eklenirken tarihi ve kültürel 

mirasýn da dikkate alýnmasý þeklinde modelin deðiþik biçimleri 

çözülmüþ ve elde edilen çözümler karþýlaþtýrýlmýþtýr. 

Borusan Lojistik Depo KPI/PI'larýnýn Otomasyonu 

1 1 2 

Ferhat Zor , Murat Kaya , Çaðrý Haksöz 



Bu proje çalýþmasýnýn ana amacý Borusan Lojistik depo performans 

ölçüm sisteminin geliþtirilmesi ve otomasyonudur. Depo performans 

404

YAEM 2010 


ölçüm sistemi çeþitli performans göstergelerinden (PIs) oluþur ve 

bunlardan bazýlarý (KPIs) diðerlerine göre daha fazla öneme sahiptir. 

Bu projede, depolama sürecindeki teslim alma, yerleþtirme, 

depolama, toplama ve sevkiyat aþamalarý analiz edilerek bunlarýn 

mevcut performans ölçüm sistemi ile iliþkisi incelenmiþtir. Ayný 

zamanda, performans ölçüm sistemindeki göstergelerin her biri 

incelenerek bu göstergelerin mevcut sistem içerisindeki hesaplama 

metotlarý analiz edilmiþtir. Ek olarak, depo yönetim sistemi ve 

yeterlilikleri sorgulanarak, proje süresince yapýlacak iyileþtirmelerde 

alýnacak kararlarýn daha etkin olmalarý saðlanmýþtýr. Tüm bu 

analizlerin ýþýðýnda ve Borusan Lojistik depolarýnýn ihtiyaçlarý 

doðrultusunda zamanýnda sevkiyat ve teslim alma performans 

göstergelerinin otomasyonu için bir sistem tasarlanmýþtýr. Bu 

aþamada, bilgi sisteminde kullanýlan programlar arasýnda entegrasyon 

saðlanmýþ ve depolama sürecinde de iyileþtirmeler yapýlmýþtýr. Sonuç 

olarak, bu sistem Borusan Lojistik depolarýndan birinde pilot proje 

olarak uygulanmýþtýr ve ilerleyen dönemlerde diðer depolarda da 

kullanýlmak üzere yayýlacaktýr. 

405

C5-05 

YAEM 2010 


Çizelgeleme 7: Atelye Çizelgeleme Problemleri 

2 Temmuz 2010 / 15:45 - 17:15 


Oturum Baþkaný: Kerem Bülbül 

Sýra Baðýmlý Hazýrlýk Zamanlý Esnek Atölye Çizelgeleme 

Problemi: Genetik Algoritma Ýle Tamamlanma Zamaný 

Minimizasyonu 

Ezgi Özdöl, Gökalp Yýldýz 

Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliði 

Ana Bilim Dalý,Ýzmir 

Bu çalýþmada, sýra baðýmlý hazýrlýk zamanlý esnek atölye çizelgeleme 

problemlerinden, Tamamlanma Zamaný Minimizasyonu ele alýnmýþtýr. 

Bu amaç fonksiyonunun yanýnda, her makina için, toplam hazýrlýk 

zamanlarý, toplam boþ kalma zamanlarý ve toplam iþ yükleri 

incelenmiþtir. Problemin çözümü için kullanýlan genetik algoritmada, 

makina atamalarýný ve makina önündeki operasyon sýralamalarý 

gösteren iki kodlama biçimi kullanýlmaktadýr. Makina atamalarý, her 

biri makinalara yapýlan operasyon atamalarýný ifade eden; satýrlarýn 

operasyonlarý, sütunlarýn ise makinalarý gösterdiði 0-1 matrisleriyle 

yapýlmaktadýr. Makina önündeki operasyon sýralamalarý için ise tekrarlý 

gösterim (permutation with repetition) kullanýlmaktadýr. 

Baþlangýç popülasyonundaki makina atamalarý “Approach by 

Localization” yöntemi ile oluþturulmuþtur. Bu yöntemde, her bir 

operasyonun uygun makinaya atanmasý, makinalarýn iþlem zamanlarý 

ve iþ yükleri göz önünde bulundurularak yapýlmaktadýr. Bu yöntemde 

makina hazýrlýk zamanlarý göz önüne alýnmamaktadýr. Bu çalýþmada 

ise, baþlangýç popülasyonu oluþturulurken gerçekleþtirilen atamalar, 

ortalama sýra baðýmlý hazýrlýk zamanlarý da dahil edilerek yapýlmýþtýr. 

Operasyon atamasý yapýlmýþ her bir makina önündeki sýralamalar ise, 

En Kýsa Hazýrlýk Zamaný, En Kýsa Ýþlem Zamaný, En Uzun Ýþlem 

Zamaný, En Uzun Kalan Süre ve Rasgele, öncelik daðýtým kurallarý ile 

oluþturulmaktadýr. 

406

YAEM 2010 


Ýþlik Çizelgeleme Probleminde Toplam Aðýrlýklandýrýlmýþ 

Gecikmeyi Enküçültmek Ýçin Melez Kayan Darboðaz-Tabu 

Arama Sezgisel Yöntemi 

Kerem Bülbül 


Ýþlik çizelgeleme probleminde toplam aðýrlýklandýrýlmýþ gecikmeyi 

enküçültmek için kayan darboðaz yöntemi ile tabu aramayý birleþtiren 

melez bir yöntem önerilmektedir. Kayan darboðaz yöntemi açýsýndan, 

önerilen tabu arama metasezgisel yöntemi bazý makinelerin 

kapasitelerinin sýnýrsýz kabul edildiði yeniden eniyileme adýmýnda kýsmi 

çizelgeleri iyileþtirmek için kullanýlmaktadýr. Öte yandan, kayan 

darboðaz yönteminin dayandýðý arama aðacý ise tabu arama açýsýndan 

bir uzun süreli hafýza görevi görerek çözümlerin çeþitlendirilmesine 

hizmet etmektedir. Bu sinerjiye dayanan melez yöntemimizin etkinliði 

literatürden alýnan standart denektaþý problem örnekleri çözülerek 


Sanal Ýmalat Hücrelerinde Ýþ Çizelgelenmesi için Yeni Bir 

Matematiksel Model Ve Genetik Algoritma Yaklaþýmý 

1 2 

Saadettin Erhan Kesen , Zülal Güngör 

1 Selçuk Üniversitesi Mühendislik-Mimarlýk Fakültesi, Endüstri 

Mühendisliði Bölümü, Konya 

2 Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


Sanal Ýmalat Hücreleri (SÝH), Esnek Ýmalat Sistemlerinin (EÝS) 

esneklik özelliðiyle, Hücresel Ýmalat Sistemlerinin (HÝS) basit akýþ tipi 

süreç özelliklerini bünyesinde toplayan melez bir sistemdir. Çalýþmada 

literatürdeki mevcut çalýþmalardan farklý olarak SÝH'nin performansýný 

gerçekçi bir þekilde yansýtmak için iþlerin nasýl daha etkin 

çizelgelenebileceði incelenmiþtir. Önerilen SÝH çizelgeleme 

probleminde, iþler partiler halinde üretilmekte ve bu parti büyüklükleri 

daha etkin bir Cmax elde edebilmek amacýyla, alt partilere 

bölünebilmektedir. Her bir iþ kendine özgü operasyon sýrasýna sahiptir 

ve bu operasyonlar için alternatif makineler seti mevcuttur. Talep 

dalgalanmalarýna hýzlý bir þekilde cevap verebilmek amacýyla 

407

YAEM 2010 


makineler tesis içerisinde farklý noktalara yerleþtirilmiþtir. Bu durum 

makineler arasý taþýma zamanlarýnýn da dikkate alýnmasýný 

gerektirmektedir. Yukarýda tanýmlanan problem için bir Karýþýk Tam 

Sayýlý Programlama (KTSP) modeli geliþtirilmiþtir. Ancak problemin 

karmaþýklýðýnýn yüksek olmasýndan dolayý büyük boyutlu problemlerde 

KTSP kabul edilebilir bir zaman içerisinde iyi sonuçlar verememiþtir. 

Bu nedenle probleme kýsa zamanda etkin sonuçlar veren dört vektörlü 

bir Genetik Algoritma (GA) sezgiseli önerilmiþtir. Rassal olarak 

üretilmiþ geniþ bir problem seti üzerinde elde edilen sonuçlar, GA'nýn 

oldukça iyi bir performans sergilediðini ve özellikle alt parti sayýsýnýn 1 

olduðu durumda en iyi sonuçlarý bulduðunu göstermiþtir. 

Atölye Tarzý (Job Shop) Çizelgeleme Problemleri Ýçin Sezgisel 

Yöntem Uygulamalarý 

Yasemin Aysal, Emine Gündoðdu 

Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü,Ýzmir 

Üretim çizelgeleme, üretim planlama ile beraber bir imalat sisteminin 

etkinlik ve verimliliðini belirleyen önemli fonksiyondur. Ancak 

çizelgelemenin zor problemler sýnýfýna girmesi dolayýsýyla, optimal 

çözüm bulmak zordur. Genellikle sezgisel yöntemlerle çözüm 

aranmaktadýr. Yapýlan çalýþma; literatürde bulunan atölye tarzý test 

problemleri için en son iþin tamamlanma zamanýnýn en 

küçüklenmesidir. Test problemlerinde kullanýlan temel varsayýmlar; 

iþlem sürelerinin kesin olarak bilindiði, herhangi bir rastgelelik 

içermediði, sýra baðýmlý olmadýðý, iþlerin tüm makinelerde iþlem 

gördüðü ve iþlerin çizelgelemeye hazýr olduðudur. Atölye tipi 

çizelgeleme problemleri için iþler arasýna keyfi miktarda boþ zaman 

eklemesi ile incelenecek olurlu çizelgeler kümesinin artmasý, alternatif 

çizelgeler arasýndan en iyinin tespitini de zorlaþtýrmaktadýr. Bu nedenle 

yapýlan çalýþmada sezgisel yöntemler içinde iteratif olarak ilerleyen 

komþu tarama yöntemi kullanýlmýþtýr. Komþu tarama uygulamasýnda 

baþlangýç olurlu çizelgenin farklýlýðýnýn sonuç üzerinde etkili olmasý 

nedeniyle, çalýþmada çözülen problemler için komþu taramaya 

baþlanacak çizelgeler, farklý algoritmalar ya da sezgiseller ile 

oluþturulmuþtur. Çalýþmada yapýlan analizler 2 kýsýmdan oluþmaktadýr. 

408

YAEM 2010 


Ýlk kýsýmda; temeli yerel arama algoritmasýna dayanan ve komþu 

tarama ile birleþtirilen bir yöntem uygulanýrken ikinci kýsýmda; çizelge 

kýsýtlarýnýn saðlandýðý yarý aktif çizelgelerin matlab ile kodlanarak en 

son iþin tamamlanma zamanýnýn bulunduðu yöntem kullanýlmýþtýr. 

Çalýþmanýn sonunda uygulanan yöntemlerin etkinliklerini tespit etmek 

için bilinen en iyi sonuçlara yaklaþma oraný ölçüt olarak seçilmiþtir ve 


409

C5-06 

YAEM 2010 


Enerji ve Çevre Planlamasý 2: Environment and OR 

2 Temmuz 2010 / 15:45 - 17:15 


Oturum Baþkaný: Yiðit Kazançoðlu 

Competition under Product Take-Back Laws: Individual or 

Collective Systems? 

Atalay Atasu, Ravi Subramanian 

College of Management, Georgia Institute of Technology, Atlanta. GA, 

USA 

We investigate the economic impacts of collective and individual 

producer responsibility models of product take-back laws and how 

they affect manufacturers' recyclability choices. We show that 

individual producer responsibility models offer superior incentives for 

recyclable product design as compared to collective models, and 

provide a level competitive ground. Collective producer responsibility 

models may distort competition and allow free-riding on savings in 

product recovery costs. We find that a best case scenario can be 

obtained when producers synergistically collaborate under individual 

producer responsibility. 

Dynamic Programming in Balancing Renewable Energy 

Ýnvestment 

1 2 

Cem Keskin , Gülgün Kayakutlu 

1 Institute of Energy, Istanbul Technical University, Istanbul 

2 Department of Industrial Engineering, Istanbul Technical University, 

Istanbul 

A dynamic programming model is proposed for helping the decision 

makers to compare two most common rural energy technologies wind 

and solar energy systems (photovoltaic cells) in terms of time 

dependent factors. These factors are divided into two groups: 

environmental and technological. Environmental factors are seasonal 

variations of temperature, air mass, solar irradiance etc. 

410

YAEM 2010 


which are able to change the efficiency of corresponding energy 

systems. Technological factors are, basically, mechanical properties of 

wind energy systems and solid state structures of photovoltaic cells. 

With the help of such a comparison, decision makers can see the time 

dependent variations of several renewable energy technologies in 

terms of efficiency, total power outcome, operating costs, so that, 

they can design more realistic systems in terms of technical and 

economical expectations. In the paper, two types of wind energy 

systems (namely horizontal and vertical axis) and three types of 

photovoltaic cells (amorphous silicon, thin film and crystalline) are 

considered. Proposed dynamic programming model is expected to 

provide a systematic procedure for determining the optimal 

combination and to help making time dependent and interrelated 

decisions. 

A Network Integration Oriented Model to Evaluate New Wind 

Power Generation Projects 

1 2 2 

Halil Ýbrahim Cobuloðlu , Ýlhan Or , Gürkan Kumbaroðlu 

1 University of Yalova 

2 Bogazici University, Istanbul 

In this paper, a series of optimization models oriented on the network 

integration of new wind power projects is proposed. In one group of 

models, the objective is cost minimization, while desired minimum 

additional capacity is taken as a constraint. In another group of 

models, the aim is to maximize installed wind power capacity and 

delivered energy. The existing high voltage transmission network 

constitutes the primary constraints. The output gives the choice of 

wind power projects to be invested and place of network connection. 

The models are run with data representing the case of Turkey. Results 

will be discussed. 

Optimal Resource Allocation For Industrial Energy 

Consumption in Turkey 

Yiðit Kazançoðlu, Burcu Adývar 

Izmir University of Economics 

The increasing use of alternative energy resources necessitates the 

411

YAEM 2010 


development of new optimal resource allocation and strategic 

planning models to integrate the most recent energy technologies into 

the energy sector. In a typical energy sector, there exist two types of 

final energy consumers: households and industry. In this study, we 

develop an optimal resource allocation model for industrial energy 

consumption to minimize total cost under technical efficiency and 

environmental constraints. The mathematical model determines the 

optimal allocation of primary energy resources to ten energy 

consumption areas including manufacturing; construction; 

transportation; retailing; mining; hotels and restaurants; education; 

real-estate; health and social work; electricity, gas and water supply. 

Considering the nuclear and solar energy as potential energy 

resources, we take into account hydraulic, natural gas, lignite, hard 

coal, fuel oil, diesel, wind, geothermal, naphtha and waste as primary 

energy resources. For each energy resource and usage area 

combination, we incorporate extraction cost, transportation and 

processing cost into the model in addition to capacity related import, 

export costs. Proposed methodology provides quantitative analysis 

that could help energy policy makers in selecting specific resources 

for energy for different industrial sectors. Finally applicability of the 

model is illustrated by an implementation with Turkish energy 

statistics. 

412

C5-07 

YAEM 2010 

Yalýn Üretim 1 

2 Temmuz 2010 / 15:45 - 17:15 


Oturum Baþkaný: Bülent Sezen 


Bir Otomotiv Yan Sanayi Ýþletmesinde Yalýn Üretim Uygulamasý 

Erol Kaçar, Murat Uyanýker, Kübra Çalhanoðlu, Þafak Kýrýþ 

Dumlupýnar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü, Kütahya 

Yalýn üretim, bir ürünün veya hizmetin ortaya çýkýþ sürecinde, müþteri 

için hiçbir deðeri olmayan sadece iþletme maliyetlerini arttýran 

israflarýn, sürekli iyileþtirme yoluyla ortadan kaldýrýlmasýdýr. Bu da; 

sýfýr stok ve sýfýr hata hedefleri benimsenerek, mevcut süreç ve 

sistemlerde sürekli iyileþtirme ve geliþtirme yapýlarak saðlanýr. Ayrýca 

çalýþanlarýn üretime katýlýmýndan da yararlanýlýr. Bu çalýþmada, yalýn 

üretim sisteminin, amacý, unsurlarý ve teknikleri üzerinde durulmuþ ve 

bu teorik bilgiler kullanýlarak yalýn üretim uygulamasý yapýlmýþtýr. 

Kütahya Kros Otomotiv iþletmesinde yapýlan uygulamada; 5S, hat 

dengeleme, tesis yerleþimi ve görsel fabrika gibi yalýn üretim 

teknikleri kullanýlarak yalýn üretime geçme çalýþmalarýna baþlanýlmýþ 

ve bu süreçte karþýlaþýlan sorunlara çözüm önerileri getirilmiþtir. 

Yapýlan deðer akýþ analizleri sayesinde problemler görülmüþ, tespit 

edilmiþ ve buna göre hedefler belirlenmiþtir. 

Örgütte Kültür Deðiþtikçe Yalýnlýk Seviyesi Deðiþir mi? Hizmet 

ve Üretim Ýþletmelerinden Bir Kesit 

Fatma Pakdil, Derya Gülel, Nihal Armutlu 


Bu çalýþmada, Türkiye'de örgütlerin ulaþtýklarý yalýnlýk seviyesi ile 

iþgücünün sahip olduðu ulusal kültür yapýsý arasýndaki iliþki 

incelenmektedir. Yalýn yönetim felsefesinin gerekleri bilindiði halde bu 

felsefeyi baþarýyla uygulayan örgüt sayýsý sýnýrlýdýr. Örgütlerin yalýn 

felsefeyi tam olarak uygulayamamalarý, gerek ulusal kültür gerekse 

413

YAEM 2010 


örgüt kültürlerinin yalýn yönetimin gereklerini karþýlayacak özelliklerde 

olmamasýna dayandýrýlmaktadýr (Deming, 1996 ve Imai, 1997). Yalýn 

felsefenin yarattýðý yüksek performans seviyesinin arkasýnda ulusal 

kültürün etkili olduðu görüþünden hareketle, çalýþmanýn kuramsal 

bölümünde Hofstede'nin (2001) ulusal kültür modeli ýþýðýnda yalýn 

felsefenin baþarýsý için gerekli olan kültürel yapý ortaya konmaktadýr. 

Çalýþmanýn ampirik bölümünde, Türkiye ölçeðinde yalýn felsefeyi 

uygulayan örgütlerin yalýnlýk düzeyi incelenmekte, Hofstede'nin ulusal 

kültür modeli ýþýðýnda, çalýþanlarýn sahip olduðu kültürel özellikler ile 

örgütün yalýnlýk düzeyi arasýndaki iliþki ele alýnmaktadýr. Araþtýrmanýn 

örneklemini 4 büyük ölçekli örgüt ve toplam 207 çalýþan 

oluþturmaktadýr. Akademik açýdan bu çalýþmanýn sonuçlarý, yalýn 

yönetim felsefesini baþarýyla uygulamak isteyen örgütlerin, 

Hofstede'nin 5 kültür boyutuna göre nasýl bir kültür yapýsýna sahip 

olmalarý gerektiðine iþaret etmektedir. Ýþ dünyasý açýsýndan 

bakýldýðýnda çalýþmanýn sonuçlarý, yalýn felsefeyi uygulayan 

Türkiye'deki örgütlerde nasýl bir ulusal kültür modelinin var olduðunu 

göstermektedir. Örneklem dahilinde elde edilen sonuçlara göre, 

Türkiye'de bireycilik, erkillik ve uzun döneme odaklýlýk ile firmalarýn 

yalýnlýk düzeyi arasýnda anlamlý iliþki olduðu tespit edilmiþtir. 

Yalýn Üretime Geçiþ Süreci ve Kurumlarýn Yalýnlýk Düzeyinin 

Belirlenmesi 

Ýbrahim Çil 

Sakarya Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Adapazarý 

Pek çok kurum bu yüzyýlýn üretim paradigmasý olan yalýn üretim 

sistemine geçmeyi istemekte ve bu yolda çaba göstermektedir. Dünya 

çapýnda bir üretici olmak için, klasik üretim sistemlerinin yalýn üretim 

sistemlerine dönüþtürülmesi gerekmektedir. Bu da mevcut üretim 

sistemine özgü doðru tasarýmlar gerektirmekte, ayný zamanda bu 

tasarýmlarýn doðru bir þekilde uygulamaya alýnmasýna ve doðru 

iþletilmesine ihtiyaç göstermektedir. Bu çalýþmada önce yalýn üretime 

geçiþ süreci irdelenmektedir. Daha sonra ise yalýnlaþma süreci israftan 

arýnma süreci olduðu için kurumlarýn yalýnlýk düzeyinin belirlenmesine 

yönelik bir deðerlendirme yapýlmaktadýr. 

414

YAEM 2010 


Üretim Ýþletmelerinin Yalýn Odaklýlýðýnýn Deðerlendirilmesi 

Üzerine Bir Literatür Taramasý 

1 2 

Bülent Sezen , Ýbrahim Sarper Karakadýlar 

1 GYTE Ýþletme Fakültesi, Üretim Yönetimi ve Pazarlama Bölümü, 

Kocaeli 

2 Yeditepe Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi, Uluslararasý Lojistik ve 

Taþýmacýlýk Bölümü, Ýstanbul 

Bu çalýþmada firmalarýn yalýn odaklýlýðýný ölçümleyebilecek bir modelin 

geliþtirilmesine öncü olabilmek için literatürden derlenen yalýnlýk 

boyutlarýna göre bir yalýnlýk ölçümleme yaklaþýmýnýn önerilerek, bu 

yaklaþýmýn model olarak geliþtirilmesinin üzerinde tartýþýlmasý 

amaçlanmaktadýr. Uygulamada firmalarýn ne kadar yalýn olduklarý, 

literatürdeyse firmalarýn yalýnlýk seviyelerinin geçerli ve güvenilir bir 

ölçüm modeliyle nasýl deðerlendirilebileceði hep merak edilen bir konu 

olmuþtur. Literatürde bu konu üzerine yazýlmýþ olan makalelerde, 

çeþitli yazarlar üretim iþletmelerinin yalýnlýk deðerlendirmelerini farklý 

bakýþ açýlarýndan ve genellikle de firmalar özelinde vaka çalýþmalarý 

þeklinde yapmakta olduklarý görülmektedir. Literatürde görüldüðü 

üzere genellikle vaka çalýþmalarýnda somut rasyonel ikincil veri 

kaynaklarýna dayanýlarak araþtýrmada incelenen firmalar arasýnda bir 

takým karþýlaþtýrmalar yapýlmaktadýr. Halbuki bu tür çalýþmalarýn 

uygun veri temin edilerek sektör geneli için uygulanmasý imkansýza 

yakýn ölçüde zordur. Bundan ötürü daha soyut olan ancak toplanmasý 

ve bilimsel olarak deðerlendirilmesi daha kolay olan algýsal verilerin 

kullanýlabileceði geçerli ve güvenilir bir ölçüm modelinin geliþtirilmesi 

hala literatürde yalýn yönetim anlayýþýyla ilgili önemli boþluklardan 

biridir. 

Bundan dolayý geniþ çaplý bir literatür taramasý yapýlarak, üretim 

iþletmelerinde yalýnlýðý ölçümleyen çalýþmalar, vaka analizi ve model 

geliþtirmeye yönelik yapýlan çalýþmalar þeklinde kategorize edilerek 

incelenmektedir. Ayrýca yalýn üretimle paralellik arz eden “sýký tedarik 

zinciri iliþkileri ve toplam kalite yaklaþýmlarýyla” kavramsal 

birlikteliðine de literatürde incelendiði þekliyle bu çalýþmada 

deðinilmektedir. 

415

C5-08 

YAEM 2010 


Matematiksel Programlama 5: Tamsayýlý Programlama 

Uygulamalarý 

2 Temmuz 2010 / 15:45 - 17:15 


Oturum Baþkaný: Nahit Serarslan 

Entegre Çelik Tesisleri Demir Üretim Sürecinde Doðrusal 

Programlama Metodu ile Maliyet Optimizasyonu 

Cemal Koray Bayar, Salih Cem Oral, Murat Can, Seda Yýldýrým 

Ýskenderun Demir ve Çelik A.Þ. 

Bu çalýþmada Entegre Demir Çelik Tesisleri Sývý Ham demir üretim 

sürecinde optimum girdi malzeme harmanýn belirlenmesi 

hedeflenmiþtir. Demir üretim sürecinde girdi malzemeler; farklý demir 

oranlarý içermekte olup her girdinin ayrý tedarik fiyatý, kullanýlabilirlik, 

kalite ve tedarik kýsýtlarý ile ergitmek için farklý kömür kullaným 

oranlarý vardýr. 

Dünyada rekabetin yoðun olarak yaþandýðý, talebin düþük arz 

kapasitesinin yüksek olduðu günümüzde minimum maliyetli malzeme 

harmanlarý ile çalýþmak zorunluluk haline gelmiþtir. Doðrusal 

programlama metodu ile kurulacak modelde, en düþük maliyetli 

harman oluþturma amaç fonksiyonu, farklý kalite özelliklerinde ve 

tedarik fiyatlarýnda satýn alýnan yerli ve ithal kömürler, farklý cevher 

girdileri (pelet, parça, sinter harmanýnda kullanýlacak toz cevherler 

vs.) de modelin deðiþken parametreleridir. 

NP-Zor Problemlerin Zorluðuna Dair Deneysel Bir Çalýþma 

Duygu Göktaþ, Ayþe Avcý 

Sabancý Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Üretim Sistemleri 


NP-Zor sýnýfýndaki problemler belirsiz Turing makinesiyle ancak 

çokterimli zamanda çözülebilen karar problemleri olarak tanýmlanan 

problemlerdir. Yöneylem Araþtýrmasý (YA) literatüründe NP-Zor 

416

YAEM 2010 


problemleri çözmeye yönelik geleneksel yöntemler bulunmaktadýr. 

Ancak, bu geleneksel yöntemlerle en kötü durumda tüm 

kombinasyonlarýn denenmesi gerektiði için çözüm süresi çok uzundur. 

Bu problemlerin çözümünde pratik uygulanabilirlik açýsýndan hýzlý 

çözüm veren algoritmalar gerektiði için Yerel Arama, Benzetimli 

Tavlama, Tabu Arama gibi sezgisel ve ileri sezgisel yöntemler 

geliþtirilmiþtir. Ancak, sezgisel ve ileri sezgisel yöntemlerle de en iyi 

çözüme ulaþýlabilmesi genellikle mümkün deðildir. Bu çalýþmada, YA 

literatüründe yoðun olarak araþtýrýlmýþ dört problemin yaygýn olarak 

kullanýlan farklý büyüklüklerdeki verilerle çözümü incelenmektedir. NP- 

Zor olan bu problemler sýrasýyla Gezgin Satýcý, Küme Kapsama, Çoklu 

Sýrt Çantasý ve Araç Rotalama problemleridir. IBM ILOG OPL Studio 

yazýlýmý kullanýlarak bunlar modellenmiþ ve CPLEX ile çözülmüþlerdir. 

Elde edilen sonuçlarda çözüm zamaný ile CPLEX'in belli bir zaman sýnýrý 

içinde en iyi çözüme ne kadar yaklaþtýðý performans ölçütü olarak 

alýnmýþtýr. Temel olarak çalýþma, herkes tarafýndan zor olduðu bilinen 

bu problemlerin ayrýntýlý analizini içermekte, ilerleyen bilgisayar 

teknolojisi ve geliþtirilen yeni çözüm teknikleriyle bu problemleri 

çözmenin pratikte ne kadar zor olduðunu irdelemektedir. Baþka bir 

ifadeyle NP-Zor problemlerde ne kadar sürede en iyi çözüme ne kadar 

yaklaþýlabildiði konusunda deneysel çalýþmalarla fikir verilmeye 

çalýþýlmaktadýr. 

Otomotiv Sektöründe Servis Aðý Tasarýmý ve Yerleþim Problemi 

Yaklaþýmý 

1 2 

Gözde Yavuz , Özen Ergezer 

1 Hacettepe Üniversitesi Endüstri Mühendisliði 

2 Man Kamyon ve Otobüs Tic.A.Þ. 

Birçok sektörde etkisi hissedilen ekonomideki daralma, firmalarý 

üretimin yanýnda satýþ sonrasý için de yeni kararlara ve 

yapýlandýrmalara yönlendirmiþtir. Bu çalýþmada ise; otomotiv 

sektöründe satýþ sonrasý müþteri memnuniyetini ve hizmet 

kapasitesini artýrmayý amaçlayan bir firmanýn, mevcut yetkili servis 

noktalarý ile minimum maliyetli yetkili servis noktalarýnýn 

karþýlaþtýrýlmasý amaçlanmýþtýr. Yýllardan beri üzerinde çalýþýlmakta 

olan Tesis Yerleþim Problemleri (TYP) yöneylem araþtýrmasýnda zengin 

417

YAEM 2010 


bir çalýþma alanýna sahiptir ve önemli bir rol oynamaktadýr. TYP, 

üretim ve daðýtým aðýnýn tasarýmý, daðýtýlmýþ veri ve iletiþim tasarýmý, 

banka, saðlýk, itfaiye/acil servis hizmetlerinin tasarýmý gibi birçok 

alanda çalýþýlmýþtýr, bu çalýþmada ise Satýþ Sonrasý Hizmetin aktif 

olarak verildiði Yetkili Servis noktalarýnda yapýlan servis talep 

öngörüleri anlatýlmýþ ve TYP üzerinde çalýþýlmýþtýr. 

Reklam Rezervasyon Problemi 

1 2 

Ýlkay Gültaþ , Nahit Serarslan 

1 Ýstanbul Kültür Üniversitesi, Mühendislik ve Mimarlýk Fakültesi, 

Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

2 Ýstanbul Teknik Üniversitesi, Ýþletme Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


TV'ler gelirlerinin büyük bir kýsmýný reklam slotlarýnýn satýþýndan 

saðlarlar. Müþteriler belirli reklam kuþaklarýnda reklamlarý ile yer 

alabilmek için TV'lere rezervasyonda bulunurlar. Bir reklam kuþaðýnýn 

toplam süresi regülasyonlar ile belirlenmiþtir. Bununla birlikte bahsi 

geçen reklam kuþaðýna toplam süresinin çok üzerinde reklam 

rezervasyonu yapýlabilir.Müþteriler rezervasyonlarýnda hangi grubu 

hedeflediklerini de belirtirler. Bu hedef gruplarýn mevcut reklam 

kuþaðýndaki reytingi, müþterinin rezervasyon satýþa döndüðünde o slot 

için ne kadar ödeme yapacaðýný belirler. 

Buna göre, TV'ler kendilerine gelen rezervasyonlar arasýndan 

hangilerini satýþa döndüreceklerini belirlemek durumundadýrlar. Bu 

çalýþmada problemi bir tamsayýlý programlama problemi olarak 

modelleyerek Türk Televizyonculuðunun içinde bulunduðu iliþki bazlý iþ 

ortamý açýsýndan bir çözüm yaklaþýmý sunduk. 

418

C5-09 

YAEM 2010 


2 Temmuz 2010 / 15:45 - 17:15 


Oturum Baþkaný: Ahmet Herekeoðlu 

REKOY - Interaktif Rekabet Oyunu 

Adalet Öner 


Yaþar Universitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýzmir 

REKOY (Rekabet Oyunu), ayný malý üreten birden fazla þirketin 

rekabetini konu alan bir oyunun simulasyonudur. Bu oyun, Yaþar 

Üniversitesinde verilen “System Simulation” dersi kapsamýnda bir ders 

yardýmcýsý olarak, öðrencilerin ilgisini arttirmak ve derse yeni bir 

heyecan katmak amacýyla hazýrlanmýþtýr. Bunun yanýnda öðrencileri 

üretim, stok kontrolü, lojistik ve satýþ operasyonlarýnýn hep birlikte 

gerçekleþtirildiði hayali bir ortamda rekabete zorlayarak, bu 

kavramlarý bir anlamda yaþayarak öðrenmeleri de hedeflenmiþtir. 

Oyunda toplam 8 þirket bulunmaktadýr. Þirketleri öðrencilerin kendi 

aralarýnda oluþturduklarý gruplar yönetmektedir. Þirket yöneticisi 

öðrenciler, kendi þirketlerinin üretim, depolama ve daðýtým faaliyetleri 

konusunda üçer günlük emirler verirler. Baþlangýçta tüm þirketler eþit 

þartlarda oyuna baþlar. Ancak zaman ilerledikçe her þirketin nakit 

durumu ile mamul ve yarý mamul stoklarý deðiþmekte, bazý þirketler 

güçlenirken, diðerleri zayýflamaktadýr. Oyunun sonunda daha önceden 

belirlenmiþ kriterlere göre þirketlerin deðerleri hesaplanarak bir baþarý 

sýralamasý yapýlmaktadýr. 

Oyun halinde bile olsa bir rekabet ortamýnýn yaratýlmasý, öðrencilerin 

ilgisini fazlasýyla çekmekte ve büyük bir istekle oyuna katýlmaktadýrlar. 

Kazanmak maksadýyla maliyetlerini en aza indirebilmek ve gelirlerini 

en yükseðe çýkarabilmek için çeþitli stratejiler geliþtirdikleri, taktik 

düzeyde ise operasyonlarýný planlamak için matematiksel modeller 

geliþtirdikleri ve çeþitli simulasyon modelleri üzerinde çalýþtýklarý 

gözlenmiþtir. Bu anlamda oyunun öðrenciler üzerinde son derece 

olumlu etkileri olduðu deðerlendirilmektedir. 

419

YAEM 2010 


Endüstri Mühendisliði Lisans Öðrencilerinin Staj 

Memnuniyetinin Ölçülmesi: Bahçeþehir Üniversitesi Örneði 

Erdem Erzurum, Ahmet Beþkese 

Bahçeþehir Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliði 


Lisans eðitimi sýrasýnda yapýlan stajlar, üniversitede alýnan teorik 

bilgilerin pratik ile harmanlanabilmesi ve öðrencilerin iþ hayatýyla ilgili 

bir ön tecrübe edinebilmesi bakýmýndan büyük önem taþýmaktadýr. 

Özellikle mühendislik gibi uygulamaya yönelik bilimlerde yapýlan 

stajlarýn verimli geçmesi; mesleki bilgilerin pekiþtirilmesini saðladýðý 

gibi, bazý durumlarda öðrencilere mezuniyet sonrasý iþ bulma imkâný 

da yaratabilmektedir. 

Bahçeþehir Üniversitesi COOP programý çerçevesinde, sektörde 

faaliyet göstermekte olan birçok büyük ölçekli iþletmeyle çok boyutlu 

bir iþ ortaklýðý modeli yürütmektedir. An itibariyle Bahçeþehir 

Üniversitesi'ne özel bu model; öðrenciler ve kurumlar arasýndaki 

iliþkinin mütekabiliyet esasýna dayanmasýný ve öðrencilerin, staj 

yaptýklarý kurumlardan mesleki anlamda daha büyük getiriler talep 

edebilmelerini saðlamaktadýr. Bu talep, kurumlar ve öðrenciler 

arasýnda köprü görevi gören öðretim elemanlarýna da ek bir 

danýþmanlýk yükümlülüðü getirmektedir. 

Bu çalýþmanýn amacý; Bahçeþehir Üniversitesi'nde eðitim almakta olan 

lisans öðrencilerinin staj memnuniyetlerini ölçerek, staj yerlerindeki 

imkânlarý, staj yapýlan kurumlarýn öðrencilere yönelik tutumlarýný, bu 

tutumun öðrencinin okuduðu sýnýfa, cinsiyetine ya da staj yapýlan 

kurumun içinde bulunduðu sektöre göre deðiþip deðiþmediðini 

deðerlendirmektir. Böylece, sonraki dönemlerde staj yapacak 

öðrencilerin doðru kurumlara yönlendirilmesi ve yeteneklerine en 

uygun seçeneklerin kendilerine sunulmasý hedeflenmektedir. Bu 

amaca ulaþabilmek için öðrencilere, staj yaptýklarý kurumlarla ilgili 

özel olarak hazýrlanmýþ bir anket uygulanmýþ ve sonuçlar istatistiksel 

yöntemler kullanýlarak yorumlanmýþtýr. 

420

YAEM 2010 


Yonars - Web Tabanlý Yöneylem Araþtýrmasý Sýnýflandýrma 

Sistemi 

1 2 

Ahmet Herekoðlu , Prof. Dr. Mehmet Akif Eyler 

1 Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliði 

Ana Bilim Dalý, Ýstanbul 

2 Marmara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


Yöneylem Araþtýrmalarý her geçen gün var olan metotlarýn birlikte 

kullanýmýyla ya da yeni bulunan metotlarla geliþen dünyanýn 

ihtiyaçlarýna cevap vermeye çalýþmaktadýr. Son yýllarda, yöneylem 

araþtýrmasý teknikleri birçok alanda kullanýlmaya baþlanmýþ, toplum 

saðlýðý, ilaç üretimi ve denemeleri, suç ve þiddetin kontrolü gibi pek 

çok alanda uygulamasý bulunur olmuþtur. Ancak, daha birçok farklý 

alan da yöneylem tekniklerinin kullanýlmasýna açýk bir þekilde fark 

edilmeyi beklemektedir. Ýnternette daðýnýk halde pek çok uygulama, 

uzmanlarýn, öðrencilerin ve yöneylem araþtýrmasý meraklýlarýnýn bu 

araçlarý kullanabilecekleri yeni alanlarý keþfedebilmeleri için 

bulunmaktadýr. Fakat, bu uygulamalara eriþmek, günümüz dünyasýnda 

internetteki bilgi kirliliðinin de sebep olmasýyla sýradan bir literatür 

çalýþmasýndan çok daha zor bir hale gelmiþtir. Ýnternette birçok 

algoritmanýn uygulamasý bulunabilmekteyken, bugün bunlarýn 

kullanýþlý ve iyi sýnýflandýrmýþ olduðunu söylemekte zorlanmaktayýz. 

Diðer yandan, bahsi geçen uygulamalarý sýnýflandýrarak, internet 

ortamýnda daha kullanýcý dostu bir þekilde sunmaya çalýþan sistemler 

mevcuttur. Fakat bu sistemlerin bir kýsmý kýsýtlý kapsamlarý nedeniyle, 

diðerleri ise sadece eðitim ve benzeri alanlara odaklandýklarý için 

yetersiz kalmaktadýrlar. Bu çalýþmanýn temel motivasyonu, uzmanlarýn 

ve öðrencilerin yöneylem araþtýrmasý tekniklerini detaylý bir þekilde 

sýnýflandýran ve farklý boyutlarda veriler içeren, esnek ve kolay 

ulaþýlabilir bir sisteme duyduklarý ihtiyaca olan inançtýr. 

421

YAEM 2010 


Depo ve Lojistik Yönetimi Eðitiminde Yenilikçi Bir Site: 

WareHows.org 

Gürdal Ertek 


Sabancý Üniversitesi'nde dört yýl boyunca 32 öðrenci tarafýndan 

danýþman bir öðretim üyesinin koordinasyonu ile oluþturulan 

WareHows.org, depolama (warehousing) konusunda geniþ bir 

multimedya içeriði ve eðitim birikimi sunmaktadýr. Köprülerle baðlantý 

verilen videolar dýþýnda tamamen Türkiye'de tasarlanan ve oluþturulan 

bu site Endüstri Mühendisliði'nin herhangi bir alanýnda Türkiye'de 

oluþturulan en kapsamlý bilgi kaynaklarýndan birisi halini almýþtýr. 

Sitede 30 küsur akademik makalenin sesli video þeklindeki sunumlarý, 

depolama aðýrlýklý olmak üzere lojistik kavramlarýný sergileyen Flash 

animasyonlar, Solidworks modelleri, depo araçlarýnýn ve saklama 

ünitelerinin (döndürülebilir, yakýnlaþtýrýlýp uzaklaþtýrýlabilir) etkileþimli 

3-boyutlu modelleri, çapraz sevkiyat (crossdocking) hakkinda bir 

eðitici doküman ve bu dokümanin mp3 dosyalarý ve internetteki diðer 

kaynaklara verilen linkler yer almaktadýr. Bu sunumda 

WareHows.org'un nasýl oluþturulduðu ve ne tür bilgiler içerdiðinin 

yanýsýra Sabancý Üniversitesi'nde yedi yýldýr verilmekte olan "MS 420: 

Depolama ve Daðýtým Sistemleri" dersinde uygulanan eðitim 

yaklaþýmlarý da anlatýlacaktýr. 

422

C5-10 

YAEM 2010 


Bulanýk Mantýk 1: Endüstri Mühendisliði Uygulamalarý 

2 Temmuz 2010 / 15:45 - 17:15 


Oturum Baþkaný: Gültekin Özdemir 

Bulanýk Ýstatistiksel Kalite Kontrolü ve Otomotiv Sektöründe 

Bir Uygulama 

Gültekin Özdemir, Erdal Aydemir, Mehmet Onur Olgun 

Süleyman Demirel Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Ana Bilim Dalý, 

Ýstanbul 

Artan rekabet koþullarý ve geliþen teknoloji, modern üretim 

sistemlerini ve karar süreçlerini belirsiz ve incelenmesi zor bir özellik 

kazandýrmýþtýr. Bu belirsizlikler, belirli ortamlarda kesin kararlar 

vermek yerine, belirsiz ortamlarda karar vermeye yardýmcý ve belirli 

kurallara göre çýkarým yapmaya yardýmcý bulanýk küme kavramý ile 

açýklanmaktadýr. 

Üretim sürecinin incelenmesinde, deðiþkenlik ve gerçekleþme 

ölçüsünün anlaþýlmasýnda en önemli araç Ýstatistiksel Kalite Kontrol 

(ÝKK) diyagramlarýdýr. ÝKK ile incelenen üretim süreçlerinde üretilen 

ürünlerin tamamýný incelemek yerine belirli aralýklarla süreci yeterince 

temsil edecek örneklemler alýnmakta, bunlarýn sonuçlarýna göre ilgili 

sürecin durumu hakkýnda çýkarýmda bulunulmaktadýr. 

Bu amaçla, otomotiv sektörüne yedek parça imalat eden bir firmada, 

süreci temsil edecek farklý þekillerde üyelik fonksiyonlarý ve süreçteki 

sapmalarýn derecelerini gösteren dilsel deðiþkenler belirlenmiþtir. 

Belirlenen bu üyelik fonksiyonlarý yardýmýyla bulanýk kalite kontrol 

þemalarý oluþturularak ilgili sürecin kontrol altýnda olup olmadýðý 

incelenmiþ ve sonuçlar bulanýklaþtýrýlmamýþ ÝKK diyagramlarý ile 

karþýlaþtýrýlarak yorumlanmýþtýr. 

423

YAEM 2010 


Çok Boyutlu 0-1 Sýrt Çantasý Problemine Bulanýk Mantýk 

Yaklaþýmý 

Esra Bas 

Ýstanbul Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði, Istanbul 

Çok boyutlu 0-1 sýrt çantasý problemi, standart 0-1 sýrt çantasý 

probleminde birden fazla sýrt çantasýnýn olmasý durumudur. Bu 

problemin deterministik durumunun çözümü için literatürde çeþitli 

çalýþmalar yapýlmýþtýr. Ancak, model parametrelerinin belirsiz olmasý 

durumu ile ilgili çalýþmalar göreceli olarak azdýr. Bu çalýþmada, 

kýsýtlarýn sol taraf ve sað taraf parametrelerinin belirsiz olmasý 

durumunun bulanýk matematiksel programlama yaklaþýmýyla 

modellenmesi önerilmektedir. Bir bulanýk matematiksel programlama 

modelinin çözümünde, bulanýk modelin netleþtirilmesi sýrasýnda 

kullanýlan bulanýk baðýntýnýn belirleyici rolü olduðu bilinmektedir. 

Bulanýk baðýntýlarýn sýnýflandýrýlmasý ve ayrýntýlý incelenmesi ile ilgili 

çalýþmalar literatürde mevcuttur. Çalýþmanýn bulanýk modelin 

netleþtirilmesi bölümünde, literatürde verilen sýnýflandýrma içinde 

karþýlaþtýrma fonksiyonu grubu içinde yer alan t-norm ve t-conorm 

baðýntýlarýnýn kullanýlmasý önerilmektedir. T-norm ve t-conorm 

baðýntýlarý kullanýlarak, parametrelerin tanýmlanan bulanýk kümeleri 

içinde, olabilecek en iyi ve olabilecek en kötü çözümlerin elde edilmesi 

beklenmektedir. Bulanýk modelin t-norm ve t-conorm baðýntýlarýnýn 

kullanýlmasý ile netleþtirilmesi sonucunda elde edilen iki modelin 

çözülebilirliði sayýsal örneklerle test edilecek ve sonuçlar 

yorumlanacaktýr. 

Satýþ Sezonu Öncesi Birden Çok Sipariþ Dönemi Ýçeren Bulanýk 

Tek-Dönemli Stok Kontrol Modeli 

Hülya Behret, Cengiz Kahraman 

Ýstanbul Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

Bu çalýþmada satýþ sezonu öncesi birden çok sipariþ dönemi içeren 

bulanýk tek-dönemli stok kontrol modeli incelenmiþtir. Önerilen 

modelde hem bulanýk ortam düþünülmüþ hem de satýþ sezonuna 

hazýrlýk için birden çok sipariþ dönemi bulunmasý durumu 

deðerlendirilmiþtir. Ýkinci durumun arkasýnda yatan düþünce þu 

þekildedir; tek bir dönemde satýlacak olan ürünler için birçok üretim 

ya da satýþ öncesi hazýrlýk dönemi bulunabilir. 

424

YAEM 2010 


Bu durumda cevaplanmasý gereken problem, satýþ sezonu yaklaþtýkça 

tedarikçiden ne zaman ve ne kadar sipariþ verilmelidir sorusudur. 

Satýþ sezonu yaklaþtýkça tedarikçinin temin süresi kýsalmakta ve 

üretim maliyetleri artmaktadýr. Bu durumun tersine, talep bulanýklýðý 

azalmakta ve daha düþük yetersiz stok bulundurma/ fazla stok 

bulundurma maliyetine yöneltecek, daha kesin talep tahminleri elde 

edilmektedir. Amaç satýþ sezonu öncesi birden çok sipariþ dönemi 

içeren tek-dönemli stok kontrol modeli için optimum sipariþ dönemini 

ve optimum sipariþ miktarýný bulmaktýr. Modelde talebin üçgen bulanýk 

üyelik fonksiyonuna sahip olduðu düþünülmüþ, birim stok bulundurma 

ve birim stok bulundurmama maliyetleri üçgen bulanýk sayýlarla 

gösterilmiþtir. Klasik modelin aksine bulanýk model olasý bütün 

durumlarý içeren oldukça esnek sonuçlar sunmuþtur. 

Bulanýk Zaman Serilerinde Entropi Yaklaþýmý 

1 1 1 

Ýrem Deðirmenci , Çaðdaþ Hakan Aladað , Süleyman Günay , Erol 

2 

Eðrioðlu 

1 Hacettepe Üniversitesi, Ýstatistik Bölümü, Ankara 

2 Ondokuz Mayýs Üniversitesi, Ýstatistik Bölümü, Samsun 

Geleneksel zaman serisi yöntemlerinde ihtiyaç duyulan teorik 

varsayýmlara bulanýk zaman serisi yaklaþýmlarýnda gerek 

duyulmamaktadýr. Bu nedenle pek çok uygulamada bulanýk zaman 

serilerinin kullanýlmasý tercih edilir. Bulanýk zaman serileri analizinde 

aralýk uzunluðunun belirlenmesi önemli bir sorundur ve öngörünün 

performansýný önemli derecede etkilemektedir. Buna karþýn, 

literatürdeki pek çok çalýþmada aralýk uzunluklarý rastgele 

belirlenmiþtir. Aralýk uzunluðunun etkin bir þekilde belirlenmesi 

amacýyla Huarng (2001) tarafýndan ortalama ve daðýlýma dayanan iki 

farklý yaklaþým önerilmiþtir. Huarng (2006) tarafýndan bu konuda 

yapýlan bir diðer çalýþma ise oran tabanlý aralýk uzunluðu yaklaþýmýdýr. 

Eðrioðlu vd. (2008) ve Yolcu vd. (2009) de çalýþmalarýnda 

optimizasyondan yararlanarak aralýk uzunluklarýný belirlemiþlerdir. 

Cheng vd. (2006) ise aralýk uzunluðunun belirlenmesinde entropiyi 

kullanmýþlardýr. Buna karþýn, Cheng vd. tarafýndan önerilen yaklaþýmýn 

ilk adýmýnda, verilerin ait olduðu sýnýflar oluþturulurken belirli bir 

yöntem kullanýlmamýþ, bunun yerine sýnýflar sezgisel olarak 

425

YAEM 2010 


belirlenmiþtir. Bu çalýþmada ise sýnýflarýn belirlenmesinde bulanýk 

c-ortalamalar kümeleme tekniði kullanýlmýþtýr. Daha sonra, entropi 

yaklaþýmý kullanýlarak aralýk uzunluklarý belirlenmiþ ve öngörü 

sonuçlarý elde edilerek diðer yöntemlerle karþýlaþtýrýlmýþtýr. 

426

C5-11 

YAEM 2010 

Yapay Zeka ve Uzman Sistemler 2 

2 Temmuz 2010 / 15:45 - 17:15 


Oturum Baþkaný: Zerrin Aladað 


Global Dýþ Satýn Alma Kararlarýnda bir Yapay Zeka Yaklaþýmý 

Aslý Aksoy, Nursel Öztürk 

Uludað Üniversitesi, Mühendislik Mimarlýk Fakültesi, Endüstri 


Günümüzde müþteri bilinçlenmiþ, kendi beklentilerine göre 

özelleþtirilmiþ ürünlerin uygun miktar ve hýzda saðlanmasýný talep 

etmektedir. Bunun yaný sýra ülke ekonomisinde ve küresel 

ekonomideki ani dalgalanmalar da iþletmeler açýsýndan önemli riskler 

oluþturmaktadýr. Tüm bu etkenlere baðlý olarak iþletmeler, deðiþime 

uyum saðlayabilmek, dalgalanmalardan daha az etkilenmek, güncel 

teknolojilerden, bilgi birikiminden hýzla yararlanabilmek amacýyla 

“global dýþ satýn alma” yöntemini yaygýn olarak uygulamaktadýr. Global 

dýþ satýn alma bir yandan iþletmelerin temel yetkinliklerini 

geliþtirmesine olanak saðlarken, bir yandan da iþletmelerin daha 

esnek bir yapýya sahip olmasýný kolaylaþtýrýr. Hazýr giyim sektörü, 

belirsiz talep yapýsý, ürün çeþitliliði, üretim aþamalarýnda insan 

emeðinin yoðun olmasý ile oldukça karmaþýk bir yapýya sahiptir. 

Özellikle talebin belirsiz olmasý ve ürün çeþitliliði tedarik zinciri 

yönetimini zorlaþtýrmaktadýr. Sektörde zaten karmaþýk olan tedarik 

zinciri yönetimi, zincire yabancý üyelerin girmesiyle daha da 

zorlaþmaktadýr. Bu çalýþmada, hazýr giyim sektöründe faaliyet 

gösteren bir iþletme için, ürünün talep yapýsýný da dikkate alan, ilgili 

ürünün global dýþ satýn alma kararýnýn yönetimini saðlayacak bulanýk 

mantýk tabanlý karar destek sistemi tasarlanmýþtýr. 

427

YAEM 2010 


Etmen Mimari Yapýlarýna Ýliþkin Genel Bir Ýnceleme Ve 

Deðerlendirme 

1 2 

Mustafa Erginli , Ýbrahim Çil 

1 Dumlupýnar Üniversitesi Simav Teknik Eðitim Fakültesi, Elektronik ve 

Bilgisayar Öðretmenliði, Bilgisayar Sistemleri Ana Bilim Dalý, Kütahya 

2 Sakarya Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði Ana 


Etmen tabanlý yaklaþýmla karmaþýk sistemlerin modellenmesi yeni 

çalýþma alanlarýndan biridir. Bu kapsamda deðiþik etmen mimari 

yapýlarý geliþtirilmektedir. Bilindiði üzere etmen mimarileri etmenin 

içereceði temel bileþenlerinin nasýl düzenlenmesi gerektiðini, bu 

bileþenlerin baðlantýlarýnýn yapýsal durumunu, sistemdeki veri 

yapýlarýný ve verinin nasýl iþleneceðini göstermektedir. Bu çalýþmada 

literatürdeki (LIDA, SOAR, ACT-R, PRODIGY vb. gibi) bilinen etmen 

mimarileri karþýlaþtýrýlarak yeni bir mimari yapýnýn gereksinimleri 

ortaya konmaktadýr. 

Bilgi Tabanlý CMMI Entegrasyon Asistaný 

1 2 

Nilgün Gökmen , Ercan Öztemel 

1 Tübitak Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Araþtýrma Enstitüsü, Kocaeli 

2 Marmara Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

Her geçen gün artan rekabet ortamýndan dolayý, yazýlým firmalarý için 

müþterilerin beklentilerini karþýlamak daha da zorlaþmýþtýr. Kýsa sürede 

kaliteli bir yazýlým ürünü ortaya koymak, ilgili süreçlerin olgunluðuyla 

doðru orantýlý olup kalýcý bir kalite sisteminin oluþmasý, süreçlerin iyi 

tasarlanmasý, sorunsuz uygulanmasý ve sürekli iyileþtirilmesiyle 

saðlanabilir. CMMI (Capability Maturity Model Integration-Entegre 

Yetenek Olgunluk Modeli) modeli, bu ihtiyaçtan yola çýkýlarak yazýlým 

proje yönetimini kolaylaþtýrmak ve hedeflenen yazýlým kalitesini 

saðlamak için oluþturulmuþtur. Birçok yazýlým firmasý bu modeli 

uygulayabilecek yeteneðe kavuþabilmek için büyük gayretler 

göstermektedir. Ancak bu modeli anlamak, organizasyona uyarlamak 

ve herkes için ayný kalite bilincini oluþturmak büyük ölçüde modeli 

özümseme ve iþ süreçlerine entegre edebilme bilgisi ve tecrübesine 

dayalýdýr. 

428

YAEM 2010 


Organizasyonlar bu bilgi ve deneyimi çeþitli danýþmanlýk firmalarýndan, 

uzun süreli iþbirlikleri ile kazanabilmektedir. Bu entegrasyon sürecini 

kolaylaþtýrmak amacýyla tasarlanmýþ bilgisayar destekli araçlar 

olmasýna raðmen, bu araçlar genellikle bilgi akýþýný otomatize etmekle 

ilgili bilgi ve deneyimin bilgisayar ortamýna taþýnmasýna ve sistemin 

bir danýþman gibi karar vermesine olanak vermemektedir. Bu 

çalýþmada, “CMMI Asistaný” adý verilen bir bilgi tabanlý uzman sistem 

geliþtirilmiþtir. Bu sistemin temel amacý uzman sistem 

metodolojisinden faydalanarak CMMI entegrasyonunu 

kolaylaþtýrmaktýr. Sistem TÜBÝTAK UEKAE'de yürütülmekte olan 

TRENSIM Projesi ve bir kobide yürütülen proje dikkate alýnarak 

uygulanmýþtýr. Sistemin önerilerinin yerinde ve yönlendirici olduðu 

belirlenmiþtir. 

Portföy Yönetimi için Oyun Teorisi Destekli bir Yapay Sinir Aðý 

Modeli Önerisi 

Özgün Alvur, Ahmet Cihan, Mustafa Ateþ, Zerrin Aladað 

Kocaeli Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü, Kocaeli 

Ýþletmelerin genel amacý yaþamýný sürdürebilmek ve en fazla kârý elde 

etmektir. Bu vesileyle, þirket deðerinin artmasý ve dolayýsýyla, 

yatýrýmcýsýnýn beklentisine cevap vermekle, finansal desteðin alt yapýsý 

oluþturulmuþ olur. Kâr elde etmek için yapýlan yatýrýmlarýn gelecekteki 

getirisinin ne olacaðýný öngörebilmek önem taþýr. Bu öngörüler 

doðrultusunda, en fazla kârý elde etmek için geçmiþe dayalý veriler 

yardýmý ile yapýlacak analizler karar vericilere yardýmcý olmaktadýr. Bu 

analizlerde kullanýlan yöntemlerin birçoðu optimizasyon ve oyun 

teorisi temellidir. Yakýn süreçte popülerlik kazanan yapay sinir aðý 

modelleri de optimizasyon amacýyla bu doðrultuda kullanýlmaktadýr. 

Yapýlan çalýþmada geçmiþe yönelik IMKB verileri ile gelecekteki 

deðerlerinin kestirimi için bir yapay sinir aðý modeli önerilmektedir. 

429

C6-01 

YAEM 2010 

Benzetim 4 

2 Temmuz 2010 / 17:30 - 19:00 


Oturum Baþkaný: Yeþim Küçük 


Benzetim Girdi Verilerinin Modellenmesi için bir Metodoloji 

Berkan Baltacý, Gürdal Ertek, Mahmut Yarman, Kývanç Toksavul, 

Ceyda Atay 


Benzetimde en önemli aþamalardan birisi girdi modellemesi olup bu 

çalýþmada girdi modellemesi için pratiðe dönük bir metodoloji 

sunulmaktadýr. Çalýþmanýn çýkýþ noktasý büyük bir çamaþýr makinesi 

fabrikasýndaki üretim içi malzeme elleçleme sistemi olup bu sistemde 

yer alan otomatik malzeme depolama ve çekme (AS/RS) sisteminin 

modellenmesi kritik öneme sahiptir. Proje çerçevesinde "Kara kutu" 

olarak modellenecek olan bu sisteme gelen sipariþlerin sisteme geliþ 

zaman aralýklarýnýn ve sistemin bu sipariþleri tamamlama zamanlarýnýn 

daðýlýmý hesaplanmalýdýr. Tek boyutlu verilerin geldiði varsayýlabilecek 

istatistiksel daðýlýmlarýn bulunmasý aþamasýnda hazýr bir paket 

kullanýlabilir ve de proje çerçevesinde kullanýlmýþtýr. Ancak 

metodolojinin tek boyutlu bu daðýlým bulma yaklaþýmýnýn ötesinde 

malzeme akýþýnýn ne zaman hýzlanýp yavaþladýðý, elektronik sipariþ 

okutma sisteminin bu iþleyiþe cevap vermedeki yetkinliði, hangi 

hatlarda (ve/veya istasyonlarda) yoðunluklar yaþandýðý ve servis 

zamanlarýnýn kuyruk yoðunluðuna baðlý olarak nasýl deðiþtiði 

sorularýna da yanýt vermesi gerekmektedir. Girdi verilerini modellemek 

için farklý varsayýmlar altýnda farklý hesaplama yöntemleri geliþtirilmiþ 

ve bütün bu yöntemler bir metodoloji þemsiyesi altýnda 

bütünselleþtirilmiþtir. 

Otomatik Malzeme Taþýma Sistemi Tasarýmý için Hibrit 

Yaklaþým 

Enver Burak Korçak, Prof. Dr. Serpil Erol 

Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlýk Fakültesi, Ankara 

430

YAEM 2010 


Otomatik yönlendirmeli araç (AGV) sistemlerinin, malzeme taþýma 

ekipmaný olarak kullanýmý gün geçtikçe yaygýnlaþmaktadýr. AGV 

sistemi yatýrýmlarýnda araç maliyeti toplam yatýrým maliyetinin en 

büyük kýsmýný oluþturmaktadýr. Bundan dolayý araç sayýsýnýn 

minimizasyonu önemli problemlerdendir. 

Literatürde, araç sayýsýný tahmin etmek için kullanýlan analitik 

yöntemlerin tamamýnda tecrübeye dayalý olarak belirlenen etkinlik 

faktörü katsayýlarý kullanýlmaktadýr. Bu katsayýlara, incelenen 

sistemden baðýmsýz olarak verilen deðerler problemin sonucunu 

oldukça etkilemektedir. Bunun yanýnda, bu dezavantaja sahip olmayan 

simülasyon modellerini oluþturmak oldukça pahalý ve zaman alýcýdýr. 

Ayrýca bu modeller ile sonuca ulaþmak için çok sayýda deneme 

yapýlmasý gerekmektedir. Bazý durumlarda ise deneme sayýlarý 

problemin çözümünü imkansýz hale getirecek kadar artmaktadýr. 

Bu çalýþmada AGV sistemlerinde gerekli minimum araç sayýsýný ve ara 

stoklarý minimize edecek yeniden sipariþ noktalarýný belirlemek 

amacýyla, simülasyon modeli ve bir sezgisel algoritmanýn entegre bir 

þekilde birlikte çalýþtýðý hibrit bir yaklaþým öne sürülmüþtür. Çalýþmanýn 

ilerleyen bölümlerinde, öne sürülen teknik, gerçek bir üretim tesisi için 

tasarlanan bir AGV sistemi üzerinde uygulanmýþtýr. Tekniðin 

uygulamasýnda kullanýlan simülasyon modeli Flexsim simülasyon 

yazýlýmý ile oluþturulmuþtur. Daha sonra, alýnan sonuçlar, araç sayýsýnýn 

tahmini için Egbelu (1987) tarafýndan geliþtirilen bir analitik model ile 

karþýlaþtýrýlarak her iki yöntemin verdiði sonuçlar deðerlendirilmiþtir. 

Sonuç olarak kullanýlan hibrit yöntemin, az sayýda deneme ile kesin 

sonuca ulaþmayý mümkün hale getirebildiði görülmüþtür. 

Yassý Haddehanesi Çýkýþ Bölgesinin Simülasyon Tekniði 

Kullanýlarak Yerleþim ve Mamul Taþýma - Ýzleme Sistematiðinin 

Oluþturulmasý 

Önder Þener, Hamdi Akçetin, Þerafeddin Aydýn, Burcu Karapýnar 

Ýskenderun Demir ve Çelik A.Þ. 

Sýcak haddehane üretiminin stok sahasýna baðlý olarak durmamasý için 

üretimden çýkan mamulün sýfýr gecikme ile hat çýkýþýndan alýnarak 

431

YAEM 2010 


soðuma bölgesinde iþlemlerin bitirilmesi ve sevkiyat sahasýna 

aktarýlmasý gerekmektedir. Aksi takdirde sýcak haddehane üretimi 

düþerek üretim maliyetleri artacaktýr. 

Bu çalýþmada sýcak haddehanede üretilen mamulün hat çýkýþýndan 

satýlabilir mamul haline gelme anýna kadar olan süreç oluþturulmuþtur. 

Soðuma bölgesinde mamul üzerinde yapýlmasý gereken iþlemler ve 

iþlem sýrasý belirlenmiþtir. Üretim miktarý ve iþlem süreleri göz önüne 

alýnarak soðuma bölgesine konulmasý gereken ekipman sayýsý tespit 

edilmiþtir. 

Mamul hareketlerinin en kýsa sürede gerçekleþmesi, taþýma 

hareketlerinin birbirini kesmemesi ve soðuma sahasýnýn tamamýnýn 

etkin kullanýmý için mamul taþýma aðý oluþturulmuþtur. 

Mamul taþýma aðý ve ekipman sayýlarý baz alýnarak soðuma bölge 

yerleþim düzeni tespit edilmiþtir. 

Bilgi sistemleri üzerinde mamulün kontrol ve onay iþlemlerinin en kýsa 

sürede gerçekleþmesi için prosedürler hazýrlanmýþtýr. 

Ýþlerin en kýsa sürede minimum gecikme ile yürütülmesi için vinç 

izleme sistemi ve otomatik iþ emrinin oluþturma düzeni kurulmuþtur. 

Tüm sistemin Promodel programý kullanýlarak simülasyon modeli 

kurulmuþtur. Simülasyon modeli farklý durumlar için çalýþtýrýlarak en 

uygun çalýþma modeli belirlenmiþtir. 

Yapýlan çalýþma sonucunda sýcak haddehanenin mamul çýkýþ hattýndan 

etkilenmeden üretime devam etmesi saðlanmýþtýr. 

Trafik Iþýklarýnýn Zamanlamasýnýn Belirlenmesi için bir 

Benzetim Modeli Uygulamasý 

Yeþim Küçük, Ahmet Cihan, Ümit Terzi 

Kocaeli Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Bölümü, Kocaeli 

Bu çalýþmada trafik ýþýklarýnýn basit bir benzetim modeli kurularak, 

ýþýklarýn mevcut zamanlamalarýnýn uygunluðu incelenmiþ, pilot bölge 

olarak Ýzmit D-100 karayolu üzerindeki trafik ýþýklarý seçilmiþtir. Trafik 

ýþýklarýnýn iþleyiþ düzeni incelenerek kýrmýzý ve yeþil ýþýk sürelerinde 

duran ve geçen araç sayýlarý gözlemlenmiþ ve olasýlýk daðýlýmlarý 

hesaplanmýþtýr. Araçlarýn belirli zaman dilimlerinde oluþturduðu 

432

YAEM 2010 


yoðunluk benzetim modelinde denenen çeþitli senaryolarla 

engellenmeye çalýþýlmýþ ve sistemdeki toplam bekleme süresini 

minimum yapacak en uygun ýþýk süreleri önerilmiþtir. 

433

C6-03 

YAEM 2010 

Ýnsan Kaynaklarý Yönetimi 

2 Temmuz 2010 / 17:30 - 19:00 


Oturum Baþkaný: Tamer Özyiðit 


Çalýþan Motivasyonu Deðerlendirmesinde Endüktif Öðrenme 

Yaklaþýmý 

Gökhan Türkkan, Alper Göksu 

Sakarya Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Ana Bilim Dalý, Sakarya 

Ýnsan Kaynaklarýný iyi yönetebilen iþletmeler çalýþanlarýnýn 

motivasyonunu ve iþ tatminini üst seviyelere ulaþtýrabilmekte ve 

verimliliði de iyileþtirebilmektedir. Bu nedenle, motivasyona etki eden 

deðerleri incelenme ve farklýlýklarýn da hangi çalýþan davranýþlarýna 

sebep olduðu deðerlendirilmesi gereklidir. 

Bu çalýþmada motivasyona etki eden faktörler için bir ölçüm modeli 

önerilmiþ, tasarlanmýþ, geliþtirilmiþ ve uygulanmýþtýr. Önerilen ölçüm 

modelinde, yapay zaka uygulamalarýndan bir endüktif öðrenme 

metodu olan RULES X algoritmasý kullanýlmýþtýr. Bu çalýþmada, ücret 

ve yan faydalarla ilgili konularýn motivasyon üzerindeki etkisinin az 

olduðu belirlenmiþtir. Bu sayede insan kaynaklarý yöneticilerine 

motivasyon seviyesinin belirlenmesinde endüktif öðrenme algoritmasý 

kullanýlarak bir karar destek biliþim sistemi geliþtirilebilecektir. 

Bulanýk AHP Ýle Þirketlerin Stratejik Hedefleri Doðrultusunda 

Yönetici Adayý Seçim Kriterlerinin Önceliklendirilmesi 

Ýpek Nur Aksu, Ahmet Beþkese, Faik Tunç Bozbura 



Küreselleþen ve rekabet koþullarýnýn giderek yoðunlaþtýðý günümüz iþ 

hayatýnda, þirketlerin stratejik kararlarýnýn doðru ve uygulanabilir 

olmasý 

434

YAEM 2010 


için yönetici adaylarýnýn doðru seçilmesi zorunludur. Bu baðlamda, 

yönetici adaylarýnýn da þirket hedeflerine ve stratejilerine uygun olarak 

seçilmesi ve eðitilmesi, þirketin rekabet gücünün artýrýlabilmesi için 

hayati bir önem arz etmektedir. Bu çalýþmada þirketlerin stratejik 

hedeflerinin ve yönetici adayý olarak iþe alýnacak adaylarýn 

yetkinliklerinin belirlenmesi, iþe alým kriterlerinin bu doðrultuda 

modellenmesi ve kriterlerin firma açýsýndan önem derecelerinin 

belirlenmesi için aðýrlýklandýrýlmasý üzerine çalýþýlmýþtýr. Analitik 

Hiyerarþi Süreci (AHP-Analytic Hierarchy Process), bu tip problemlerde 

sýkça kullanýlan ve karar vericilerin çok sayýda kriteri ikili olarak 

kolayca karþýlaþtýrabildikleri bir yöntemdir. Bu çalýþmada, karar 

vericilerin bazý ikili karþýlaþtýrmalarý yapmaktan kaçýndýklarý veya 

dokuzlu skala üzerinde birbirine yakýn deðerlerde karar vermekte 

zorlandýklarý gözlendiðinden, bulanýk AHP yöntemi kullanýlmýþtýr. 

Ýnsanlý Sualtý Operasyonlarý için Personel Seçimi 

1 1 2 3 

Tamer Özyiðit , Salih Murat Egi , Salih Aydýn , Nevzat Tunç 

1 Galatasaray Üniversitesi 

2 Ýstanbul Üniversitesi 

3 Boðaziçi Sualtý Araþtýrma Merkezi 

Ticari, bilimsel ve askeri sualtý operasyonlarý için personel seçimi, 

birçok ölçütün deðerlendirilmesini gerektiren karmaþýk bir süreçtir. Bu 

çalýþmada, insanlý sualtý projelerinde personel alýmý için adaylarýn ilgili 

projeye yönelik ve genel iþ tecrübelerini deðerlendirmesine dayalý bir 

karar destek sistemi kullanýlmaktadýr. 

Birden çok ölçütün sözkonusu olduðu bir karar alma süreci için 

bilgisayar destekli karar verme sistemi kullanýlmýþtýr. Bu amaçla 5 

sanayi dalýcýsýnýn iþ tecrübeleri 6 deðiþik proje tipi için 

deðerlendirilmiþtir. Dalýcýlarýn iþ tecrübeleri, her sualtý projesi için 

Analitik Hierarþi Süreci (AHP) kullanýlarak aðýrlýklandýrýlmýþtýr. Bu 

aðýrlýklar dalýcýlarýn, projeler için tecrübelerine göre puanlanmasýnda 

kullanýlmýþtýr. 

Kullanýlan yöntem, dalýcýlarýn puanlarýna göre sýralanmasýna ve her 

proje tipi için en uygun dalýcýnýn belirlenmesine olanak saðlamýþtýr. 

435

YAEM 2010 


Bu karar destek sistemi, dalýcý seçiminden sorumlu olan ve ayný 

zamanda iþ güvenliði, planlama, çizelgeleme ve kayýt tutma gibi 

görevleri olan dalýþ amirinin iþ yükünü azaltmakla kalmayacak, 

personel içinde bu konudan kaynaklanabilecek çatýþmalarýn önüne 

geçmekte yardýmcý olacaktýr. Diðer taraftan dalýþ amirlerine, aldýklarý 

kararlarla ilgili altýnda çalýþanlara ve iþverenlere hesap verme olanaðý 

saðlayacaktýr. 

Ýnsan Kaynaklarý Yönetiminde Yetkinlik Kavramý-Yetkinliklerin 

Bireysel ve Örgütsel Prespektiften Ýncelenmesi 

Yeter Demir 

Ýller Bankasý Genel Müdürlüðü Uluslararasý Ýliþkiler Dairesi 

Yetkinlikler, mükemmel performansa ulaþmak için kritik olan bilgi, 

beceri, tutum ve davranýþlardýr. Yetkinliklere dayalý insan kaynaklarý 

uygulamalarý, iþletmelere rekabet avantajý saðlayacak yetiþmiþ insan 

gücünü oluþturmada ve sürekliliðini saðlamada, kiþinin bilgi, beceri ve 

davranýþlarýný geliþtirmede önemli bir araçtýr. 

Bu baðlamda çalýþmanýn amacý, konuya genel bir bakýþ açýsý ile 

yaklaþýlabilecek miktarda tanýmlayýcý bilgiyi sunmak ve bu bilgilerin 

ýþýðýnda bazý hipotezler ortaya koymak, iþletmeler için kurumsal 

yetkinliklerin, her fonksiyonel bölümde yapýlan faaliyetle ilgili olarak 

çalýþanlarýn sahip olmasý gereken yetkinliklerin ve ayrýca yönetici 

yetkinliklerinin belirlenmesi ve yetkinliklerin insan kaynaklarý 

fonksiyonlarýnda kullanýlmasý için önerilerin verilmesidir. Araþtýrmada 

yöntem olarak belgesel tarama, gözlem ve görüþme teknikleri 

kullanýlmýþtýr. Araþtýrmamýzýn bulgularý ýþýðýnda bugünün þirketleri 

yapýya, kültüre, yeniliklere ve stratejiye uyan insan kaynaklarý 

sistemleri uygulamalarýnýn uzun dönemdeki baþarýlarýna büyük katký 

saðladýðýný kavramýþlardýr. Bununla birlikte yetkinlikler, tüm insan 

kaynaklarý iþlevlerini bütünleþtiren ortak bir dil ve yöntem sunarak iþe 

alýmda, performans deðerlendirmede, ücretlendirmede, eðitim ve 

kariyer planlamada daha sistemli, daha isabetli ve daha etkin 

olabilmeye olanak saðlamaktadýr. Yetkinliklere dayalý sistemlerin 

uygulanmasý ile þirketlerde verimlilik, performans artýþý ve zaman 

tasarrufu saðladýðý da yetkinlik uygulamalarýna geniþ ölçüde yer veren 

þirketlerle yapýlan görüþmeler ve gözlemlerle de doðrulanmýþtýr. 

436

C6-04 

YAEM 2010 


Lojistik Yönetimi 9: Araç Rotalama Problemleri 

2 Temmuz 2010 / 17:30 - 19:00 


Oturum Baþkaný: Lerzan Örmeci 

Ýstanbul Kýzýlay Kan Bankalarý Daðýtým - Lokasyon ve Rota 

Problemi 

Duygu Elibol, Ýlke Depe, Gökçe Özdemir, Cemal Ersin Davarcý, Funda 

Samanlýoðlu, Zeki Ayað, Ahmet Yücekaya 


Kolay bozulabilen ürünlerde daðýtým aðýna karar vermek önemli bir 

süreçtir. Bu sürecin iyi planlanmasý gerekmektedir. Kan bankalarýndan 

hastanelere kan transferi hayati bir önem taþýmaktadýr. Bu çalýþmanýn 

esas amacý, Ýstanbul Avrupa yakasýnda belirlenen pilot bir bölgede, 

kan bankalarýnýn nerelerde kurulmasý ve bu bankalardan hangi 

hastanelere kan daðýtýmýnýn yapýlmasý gerektiðinin belirlenmesidir. 

Çalýþmada kan bankasý kurulum ve kan daðýtým maliyetlerinin en 

küçüklenmesi esas alýnmýþtýr. Bir çoklu depo lokasyon ve rota modeli 

geliþtirilmiþ ve pilot bölge bilgileri kullanýlarak optimum sonuç elde 

edilmiþtir. Matematiksel modelde, araç kapasiteleri, hastane kan 

talepleri, ve taþýma sýrasýnda kanýn istenilen sürede daðýtýlmasý göz 

önüne alýnmýþtýr. Oluþturulan matematiksel model, LINGO programý ile 

çözülmüþ ve sonuç, ilgili uzmanlarýn görüþleri alýnarak 


Týbbi Numunelerin Toplanmasýnda Ortayan Çýkan Çok Turlu 

Araç Rotalama ve Çizelgeleme Problemi 

1 2 1 1 

Eda Yücel , Esma Gel , Lerzan Örmeci , Sibel Salman 

1 Koç Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði Ana 

Bilim Dalý, Ýstanbul 

2 Arizona State University,Department of Industrial, Systems and 

Operations Engineering, Phoenix, USA 

437

YAEM 2010 


Bu çalýþmada, numune toplama merkezleri ve merkez laboratuvar ile 

geniþ bir alana hizmet veren bir Amerikan klinik laboratuvarýnýn 

lojistik problemi ele alýnmýþtýr. Numuneler merkez laboratuvara baðlý 

toplama merkezlerinde çalýþma saatleri içerisinde birikmektedir. Gün 

içinde biriken numuneler bir kurye servisi tarafýndan merkeze 

taþýnmaktadýr. Numunelerin ertesi gün sabaha kadar merkez 

laboratuvar tarafýndan iþlenmiþ olmasý beklenmektedir. Merkezdeki 

iþleme süreci taþýnan numunelerin merkeze varýþ zamanlarýna baðlý 

olduðu için numunelerin nerelerden ve ne zaman toplanacaðý tüm 

sistemin etkin çalýþmasýný ve müþteri memnuniyetini etkilemektedir. 

Ýþleme kapasitesinin sýnýrlý olmasý nedeniyle merkeze dengeli ve 

sürdürülebilir numune akýþýnýn saðlanmasý gerekmektedir. Pratikte 

uygulanan yöntemler iþleme kapasitesini büyük oranda atýl býrakýrken 

gezinme maliyetleri de yüksektir. Ayrýca, numune birikme hýzý ve 

merkez laboratuara uzaklýk, her toplama merkezi için farklýlýk 

göstermektedir. Bu da etkin bir numune toplama ve çizelgeleme 

yöntemi bulmayý zorlaþtýrmaktadýr. Bu çalýþmada, problem hiyerarþik 

iki kriterli olarak modellenmiþtir. Birinci seviyede gün içinde biriken 

numunelerden ertesi gün sabaha kadar iþlenenlerin sayýsýnýn 

ençoklanmasý amaçlanýrken, ikinci seviyede gezinme maliyetlerinin 

enküçüklenmesi hedeflenmiþtir. Sadece ilk amaç fonksyonu ve tek 

araç ile bile problem NP-zordur. Küçük boyutlu problemler için 

geliþtirilen matematiksel modellemeye dayalý kesin çözüm 

yöntemlerinin yaný sýra büyük boyutlu problemler için sezgisel 

yöntemler geliþtirilmiþtir. Geliþtirilen yöntemler gerçekçi veriler ve 

literatürden uyarlanan veriler üzerinde test edilmiþtir. 

Bir Lojistik Þirketinin Araç Rotalama Problemi için bir 

Matematiksel Model 

Salim Selçuk Erdinç, Demet Özgür Ünlüakýn 



Lojistik sektöründe nakliye giderlerinin en önemli kýsmýný araç 

rotalama maliyetleri oluþturmaktadýr. Bu çalýþmada araç rotalama 

problemi, çeþitleri ve uzantýlarý ayrýntýlý olarak incelenmiþ, ve bunlar 

ýþýðýnda Türkiye'deki büyük bir lojistik þirketinin yurtiçi araç rotalama 

problemi üzerinde çalýþýlmýþtýr. Ele alýnan problem çok amaçlý, çok 

çeþit ürünlü ve araçlý bir zaman pencereli araç rotalama problemidir. 

438

YAEM 2010 


Müþterilerin ürünlerini kabul edeceði en erken ve en geç zamanlar, 

zaman pencereleriyle tanýmlanmýþ olup uyulmamasý durumunda belirli 

maliyetlerle cezalandýrýlýr. Farklý kapasitelere sahip araç türlerinin 

hacimleri, sayýlarý ve her ürün türünün yükleme biriminin ihtiyaç 

duyduðu araç hacmi önceden bilinmektedir. Bahsi geçen araç rotalama 

problemi için matematiksel bir model geliþtirilmiþ ve çözüm yöntemleri 

araþtýrýlmýþtýr. 

Eþ Zamanlý Daðýtýmlý ve Toplamalý Araç Rotalama 

Problemlerinin Bakteriyel Besin Arama Algoritmasý ile Çözümü 

Seda Hezer, Yakup Kara 

Selçuk Üniversitesi Mühendislik- Mimarlýk Fakültesi, Yöneylem 

Araþtýrmasý Anabilim Dalý, Konya 

Eþ Zamanlý Daðýtýmlý ve Toplamalý Araç Rotalama Probleminde 

(EDT_ARP), her müþteri daðýtým talebi ile birlikte ayný zamanda 

toplama talebinde bulunmaktadýr ve müþterilere eþ zamanlý olarak 

hizmet verilmektedir. 

EDT_ARP çözümü oldukça zor kombinatoryel optimizasyon 

problemidir. Bu nedenle son yýllarda yapýlan çalýþmalarda metasezgisel 

yöntemler üzerinde odaklanýldýðý gözlemlenmiþtir. Bu çalýþmada, 

EDT_ARP'nin çözümü için bugüne kadar hiç uygulanmamýþ olan 

Bakteriyel Besin Arama Algoritmasý (BBAA) incelenmiþtir. BBAA, E.Coli 

bakterilerinin besin arama ve hayatta kalma stratejilerinden hareketle 

ortaya çýkan, dinamik problemlerin çözümünde kullanýlan yeni bir 

metottur. Birçok sürü zekasýna baðlý rastsal arama algoritmasýnda 

olduðu gibi, BBAA'da da ilk adým, problemi algoritmaya uygun þekilde 

kodlamaktýr. Sonrasýnda sürü bilgilerine göre bireyleri ayarlamak ve 

son olarak optimal çözümü aramaktýr. BBAA'nýn bir optimizasyon 

döngüsü kemotaktik olay, üreme olayý ve eliminasyon-daðýtma olayý 

olmak üzere üç olaydan meydana gelmektedir. Kemotaktik olay iç 

döngüyü, üreme olayý orta döngüyü ve eliminasyon –daðýtým olayý dýþ 

döngüyü ifade etmektedir. 

Bu çalýþmada, BBAA ayrýntýlarýyla açýklanmýþ ve literatürde yer alan 

test problemleri kullanýlarak literatürdeki mevcut çalýþmalarýn 

sonuçlarý ile karþýlaþtýrýlmýþtýr. 

439

C6-06 

YAEM 2010 


Enerji ve Çevre Planlamasý 3: Uygulamalar ve Yöntemler 

2 Temmuz 2010 / 17:30 - 19:00 


Oturum Baþkaný: Mustafa Yýlmaz 

Türkiye Doðalgaz Tüketim Düzeyinin Melez Sezgisel 

Algoritmalar Ýle Tahmin Edilmesi 

Gültekin Özdemir, Erdal Aydemir, Mehmet Onur Olgun 

Süleyman Demirel Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Ana Bilim Dalý, 

Ýstanbul 

Son yýllarda ülkemizin enerji politikalarý incelendiðinde, doðalgaz ve 

doðalgaz kullaným alanlarý üzerine bir yoðunluk olduðu 

gözlenmektedir. Bu noktada doðalgaz temini de önemli olmaktadýr. 

Gerek Türki Cumhuriyetler gerekse, Rusya'dan temin edilen 

doðalgazýn bazý dönemlerde temin edilmesinde sýkýntýlar 

yaþanmaktadýr. Ayrýca doðalgaz kullaným düzeyini iklim koþullarý, 

tüketim süresi, kullanýcý sayýsý ve satýþ fiyatlarý direkt olarak 

etkilemektedir. Özellikle iklim koþullarýnýn sürekli olarak deðiþim 

göstermesi, doðalgaz talebinde meydana gelen düzensiz deðiþimler 

sonucu doðalgaz tüketim düzeyinin tahmin edilmesini önemli 

kýlmaktadýr. Elde edilecek tüketim miktarý tahmin deðerleri ile özellikle 

deðiþen iklim koþullarý altýnda enerji tüketim yönetimi açýsýndan 

kazanýmlar saðlanacaktýr. Literatürde genellikle yapýlan çalýþmalarda 

istatistiksel analizler ile tahmin yapýldýðý gözlenmiþtir. 

Bu çalýþmada, Türkiye doðalgaz tüketim miktarýnýn tahmini için 

sezgisel algoritmalar melez olarak kullanýlmýþtýr. Elde edilen tüketim 

tahmin deðerlerinin istatistiksel olarak anlamlýlýðý incelenmiþtir. 

Yaþam Döngüsü Boyunca Çevresel Risk Deðerlendirme 

Yöntemiyle Yeþil Tasarým 

Ýlke Bereketli, Müjde Erol Genevois 

Galatasaray Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

440

YAEM 2010 


Ürünler, tüm yaþam döngüleri boyunca çevreye kimi olumsuz etkilerde 

bulunurlar. Bu etkilerin boyutu ve türü üründen ürüne fark 

göstermekle birlikte, baþlýcalarý zehirli maddelerin doðaya karýþmasý, 

çevre kirliliði, iklim deðiþikliðine neden olma ve kaynak tükenimi 

olarak sayýlabilir. Bu olumsuz etkilerin saptanmasý ve önlenmesi, 

gelecek kuþaklar adýna sürdürülebilir bir yaþam saðlanmasý açýsýndan 

çok önemlidir. 

Bu çalýþmada, ürünlerin tüm yaþamlarý boyunca ortaya çýkardýklarý 

olumsuz etkiler "çevresel risk" boyutuyla ele alýnacaktýr. Ele alýnan 

ürünler için, Yaþam Döngüsü Deðerlendirmesi yöntemi temelinde 

Çevresel Risk Deðerlendirmesi yapýlacak, çevreye ve insan saðlýðýna 

karþý tehdit oluþturacak risk yaratan bileþenler ve nedenleri 

saptanacak, oluþma sýklýklarý, þiddeti deðerlendirilecek, riskin ortadan 

kaldýrýlmasý ya da þiddetinin düþürülmesi için yeni Çevreci Tasarým 

önerileri geliþtirilecektir. 

Uygulama alaný olarak, günümüzde gittikçe artarak yer kaplayan ve 

çevreye büyük ölçüde zarar verdiði bilinen Elektrikli ve Elektronik 

Aygýtlar (EEA) seçilecektir. 

Sakarya Ýli Saatlik Elektrik Talebinin Ýstatistik ve Yapay Sinir 

Aðlarý Yöntemleri ile Analizi 

1 2 

Bayram Topal , Mustafa Ensari 

1 Sakarya Üniversitesi, Müh. Fak. Endüstri Müh. Böl. Sakarya 

2 Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Endüstri Ana Bilim Dalý, 

Sakarya 

Aralýk 2009 itibariyle elektrik piyasasýnda saatlik uygulamaya 

geçilmiþtir. Elektrik Piyasasý Dengeleme ve Uzlaþtýrma Yönetmeliði 

gereðince elektrik enerjisi kullanýmýnýn bir gün öncesinden saatlik 

bazda tahmin edilmesi gerekmektedir. Enerji satýþý yapan þirketlerin 

kâr maksimizasyonu ve ileriye dönük analizlerinin doðruluðu bu 

tahminlerin ne kadar iyi olduðu ile yakýndan iliþkilidir. 

Bu sebeple çalýþmamýzda Sakarya ili saatlik elektrik enerjisi talebi 

istatistik tahmin yöntemleri ve yapay sinir aðlarý kullanýlarak analiz 

edilmiþtir. Ýstatistik tahmin yöntemlerinden zaman serisileri içerisinde 

yer alan üstel düzeltme ve otoregresif modeller kullanýlmýþtýr. 

441

YAEM 2010 


Yapay Sinir Aðlarý için çeþitli metotlar denenerek uygun tahminler elde 

edilmiþtir. Tüm bu yöntemler ile elde edilen tahminler karþýlaþtýrýlarak 

baþarýlý tahmin yöntemleri belirlenmiþtir. Ayrýca dönemsel deðiþimleri 

incelemek amacýyla saatlik elektrik talebinin günün saatleri ve 

haftanýn günlerine göre nasýl bir deðiþim gösterdiði analiz edilmiþtir. 

Yapay Sinir Aðlarý ile Türkiye için Rüzgar Enerjisi Tahmini 

Mustafa Yýlmaz 

Atatürk Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliði 

Erzurum 

1970'li yýllarda baþ gösteren petrol kriziyle beraber yenilenebilir enerji 

kaynaklarýna gösterilen ilginin artmasý rüzgâr enerjisinin önemli bir 

enerji kaynaðý olarak ortaya çýkmasýný saðlamýþtýr. Özellikle rüzgâr 

verimi yüksek bölgelerde kullanýlan rüzgâr türbinleri sýnýrlý alan 

uygulamalarýnýn ötesine geçerek þehir þebekesine katký yapmaya da 

baþlamýþtýr. Rüzgâr enerjisi dünyanýn birçok ülkesinde geleceði en 

parlak yenilenebilir enerji türü olarak kabul edilmektedir. Bunda 

rüzgârdan elde edilen elektrik enerjisinin oldukça tatmin edici 

seviyeye ulaþmasýnýn etkisi büyüktür. Bu çalýþmada iyi bir tahmin 

yöntemi olarak kullanýlan yapay sinir aðlarý tekniði ile Türkiye için 

rüzgâr enerjisi tahmini yapýlmýþtýr. Çalýþmada resmi kaynaklardan elde 

edilen veriler derlenmiþ ve geriye doðru yayýlan öðrenme algoritmasý 

kullanýlarak gelecek dönemler için tahminler yapýlmýþtýr. Elde edilen 

bulgulara bakýldýðýnda yapay sinir aðlarý tekniðinin özellikle enerji 

alanýnda oldukça güvenilir sonuçlar verdiði söylenebilir. 

442

C6-07 

YAEM 2010 

Yalýn Üretim 2 

2 Temmuz 2010 / 17:30 - 19:00 


Oturum Baþkaný: Orhan Torkul 


Çekme Esaslý Döngüsel Sefer Besleme Sistemi Yardýmý ile 

Montaj Hatlarýnýn Ýyileþtirilmesi 

1 2 

Çaðatay Ýris , Ethem Þahin 

1 Ýstanbul Teknik Üniversitesi Ýþletme Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 

Ana Bilim Dalý, Ýstanbul 

2 ARÇELÝK A.Þ., Ýstanbul 

Montaj hatlarý, karmaþýk yapýlý ürünlerin üretiminde kaynaklarýn daha 

verimli kullanýlmasý ihtiyacýndan ortaya çýkan bir üretim sistemidir. 

Günümüzde montaj hatlarý, farklý ürün tiplerinin yüksek hacimlerde 

üretilmesinin saðlanmasý için, üretim sistemlerinin vazgeçilmez 

bileþenlerinden biri halini almýþtýr. Bu çalýþmada, montaj hatlarýna 

parça besleme politikalarýnýn temel sorunlarýndan olan, model 

dönüþlerinde yaþanan zaman kayýplarý ve hat önlerinde tutulan fazla 

stok sorunlarýna çözüm olarak, çekme esaslý döngüsel sefer (milkrun) 

besleme sistemi tasarlanmýþtýr. Yalýn üretimin temel felsefesi olan 

israflardan kurtulma süreci, tasarlanan parça besleme sistemi 

yardýmýyla desteklenmiþtir. Bu tasarým süreci sonucunda, üretim 

hattýna KANBAN sistemi ile çalýþan, belirli periyotlarla ambarlardan 

farklý malzeme beslemeleri yapan bir çeki aracý yerleþtirilmiþtir. 

Çalýþmada öncelikle, incelenen hattýn deðer akýþ haritasý oluþturulmuþ 

ve hatta beslenecek herbir ürün için KANBAN sayýsý hesaplamalarý 

yapýlmýþtýr, ardýndan çeki aracýnýn rotasý ve çevrim planlamasý 

yapýlandýrýlmýþtýr. Çalýþmanýn sonuçlarý da farklý yalýn metrikler 

açýsýndan deðerlendirilmiþ ve gelecek çalýþmalarda saðlanabilinecek 

ilerlemeler vurgulanmýþtýr. 

443

YAEM 2010 


Taguchi Deney Tasarýmý Tekniði Kullanýlarak Kanban Kart 

Sayýsýnýn Belirlenmesi: Bir Lastik Firmasýnda Uygulama 

Kenan Çetin, Gamze Ýbiþ, Harun Reþit Yazgan, Semra Boran 

Sakarya Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü 

Günümüz firmalarýnýn en önemli sorunlarýndan bazýlarýnýn, dar boðaz 

noktalarýnýn belirlenmesi ve israflarýn önlenmesi olduðu bilinmektedir. 

Bu sorunlarýn ortadan kaldýrýlmasýnda ise, firmalarýn çoðunlukla yalýn 

üretim tekniklerini tercih ettikleri görülmektedir. Bu çalýþma, yalýn 

üretime geçiþ aþamasýnda olan bir lastik fabrikasýnda yapýlmýþtýr. 

Öncelikli olarak, firmanýn üretim yapýsý analiz edilerek “Mevcut Deðer 

Akýþ Haritasý” ve sonrasýnda belirlenen hedefleri gösterecek olan 

“Gelecek Durum Deðer Akýþ Haritasý” oluþturulmuþtur. Belirlenen 

hedeflerin gerçekleþtirilmesi için, yalýn üretim tekniklerinden sýrasýyla 

SMED ve 6S kullanýlarak israflar ortadan kaldýrýlmaya çalýþýlmýþ ve 

“Taguchi Deney Tasarýmý” tekniði destekli benzetim kullanýlarak da 

sistem performansýna etki eden kanban kart sayýsý belirlenmiþtir. 

Lastik Üretim Prosesinde Yalýn Üretim Uygulamasý 

1 2 2 

Murat Salih Demirkýr , Orhan Torkul , Ýhsan Hakan Selvi 

1 Goodyear T.A.Þ 

2 Sakarya Üniversitesi 

Ýþletmelerin günümüzde karþýlaþtýklarý sorunlar pazarýn hýzla 

deðiþmesi nedeniyle deðiþiklik göstermektedir. Deðiþen pazarda 

müþteri, kral koltuðuna oturmuþ ve binlerce alternatif arasýndan 

istediði özelliklerdeki ürünü, istediði fiyata, istediði zamanda seçme 

özgürlüðüne kavuþmuþtur. Pazarýn yeni þartlarýna iþletmelerin uyum 

saðlayabilmesi için kullanabilecekleri yöntemlerden birisi de Yalýn 

üretimdir. 

Yalýn üretim, müþterinin bedelini ödemek istemediði, ürüne deðer 

katmayan her þeyi ürün ve hizmet sürecinin tümünden arýndýrarak 

üretimi sadeleþtirmek ve bu yolla üretilen ürün ve sunulan hizmetin 

mükemmelleþtirilmesini amaçlar. Ürüne deðer katmayan ve israfa yol 

açan tüm iþlem ve malzemenin üretimden sevkiyata kadar olan tüm 

aþamalarda ortadan kaldýrýlmasýyla iþletme kârlýlýðýnda artýþ, üretimde 

444

YAEM 2010 


esneklik, piyasa beklentilerine daha hýzlý cevap verebilme kabiliyeti, 

nakit akýþý iyileþtirmesi ve müþterinin verilen ürün ya da hizmetten 

memnuniyetinin saðlanmasý beklenir. 

Bu çalýþmada lastik üretim fabrikasýnýn mevcut üretim sisteminin 

incelenerek ve mevcut sistem içerisinde yer alan darboðaz prosesin 

tespit edilmesi, darboðaz prosese uygulanmasý gereken yalýn üretim 

tekniklerinin analiz edilmesi ve uygulanmasý ile yalýn üretim 

tekniklerinin uygulanmasý sonucunda lastik üretim sistemindeki 

darboðaz prosesin ortadan kaldýrýlmasý sonucunda elde edilen 

kazançlar gösterilmiþtir. 

Tek Haneli Süreler ve Çok Haneli Düþünce Mantýðýnda Kalýp 

Deðiþimleri ve Uygulamalý bir Örnek 

Tolga Kayaoðlu 

Kale Kilit ve Kalýp San. A.Þ. 

Seri üretim þartlarýnda, üretim rakamlarýnýn yüksek tutulmasýnýn en 

önemli sebeplerinden biri, bir kalýptan diðerine geçerken harcanan 

sürenin uzun olmasýdýr. Set-up adý verilen bu sürelerin azaltýlmasý 

adýna çok fazla çaba gösterilmez. Oysa aksine Yalýn imalat felsefesi 

altýndaki stoksuz çalýþma ve karýþýk yükleme modellerini baz alan bir 

sistemde geçiþ sürelerinin minimuma indirilmesi gereklidir. 

Ýyileþtirilmiþ fazla geçiþler ve bu geçiþlere harcanacak süre ile 

yapýlacak yatýrýmlarýn toplamýna karþýlýk; stoklarýn en aza indirilmesi, 

beklemeler ve hurda nedenli problemlerle stoklarýn imha edilmesi 

maliyetleri ile karþýlaþtýrýlýnca çok kýsa bir sürede baþa baþ noktasýný 

saðlayacak bir ortam saðlanacaktýr. Ayrýca hýzlý geçiþler, üretimde 

esnekliði ve performansý, küçük kalite geçiþleri ve ekonomik parti 

miktarý gibi uygulamalarýn yaný sýra stok devir hýzýný yükseltecek, 

planlama fonksiyonlarýný rahatlatacak ve firmaya, müþteri talebini en 

kýsa sürede karþýlama gücü verecektir. 

Hedeflenen çok kýsa sürelerde set-up hedeflerine ulaþýlmasý için 

sistematik olarak yapýlmasý gerekenler ile çalýþmanýn yapýldýðý 

bölümde, set-up sürelerinin 43 dakikadan 8 dakikaya nasýl indirildiði 

ve bundan sonraki süreçte daha neler yapýlmasý gerektiði sistemli bir 

þekilde açýklanmýþ ve geniþ bir örnek ile gözler önüne serilmiþtir. 

445

C6-08 

YAEM 2010 


Serim/Çizge Kuramý ve Uygulamalarý 

2 Temmuz 2010 / 17:30 - 19:00 


Oturum Baþkaný: Týnaz Ekim 

Paketleme Endüstrisindeki bir Kesim Atýklarýnýn 

Enküçültülmesi Probleminin Að Modellemesi 

1 2 2 2 

Önder Tombuþ , Gürdal Ertek , Ceren Atay , Gizem Kökten , Ayþe 

3 

Cilacý Tombuþ 

1 Hitit Bilgisayar Hizmetleri, Sistem Çözümleri Departmaný, Ýstanbul 


3 Maltepe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliði 


Bu çalýþma paketleme endüstrisindeki bir kesim atýðý minimizasyonu 

problemini konu almaktadýr. Paketleme endüstrisindeki yüksek ürün 

çeþitliliði, hammadde kaðýt rulolarýndaki envanter çeþitliliðini de 

beraberinde getirmekte ve bu da stok maliyetlerini arttýrmaktadýr. 

Türkiye'nin önde gelen paketleme firmalarýndan birinin yaþadýðý 

planlama problemine ve verilerine dayanýlarak yapýlan bu çalýþmanýn 

temel amacý envanterde tutulan rulo tipi sayýsý ile kesim atýðý kaðýt 

miktarý ile arasýndaki ters iliþkiyi dikkate alarak masraflarý minimize 

etmektir. Bu amaçla, problem bir að üzerindeki en kýsa yol problemi 

olarak modellenmiþ ve çözümü dinamik programlama ile 

gerçekleþtirilmiþtir. Model, envanterde her yeni tip rulonun tutulmasý 

ile oluþacak deðiþken maliyetleri de hesaplamaya imkan vermesi 

açýsýndan yenilik taþýmaktadýr. Modelin gerçek hayat verilerinden 

hareketle oluþturulan örnek veriler ile deneysel sonuçlarý elde edilmiþ 

olup planlayýcýlar tarafýndan kullanýlabilecek grafiksel analiz yöntemleri 

bu örneðin sonuçlarý üzerinden sunulmaktadýr. 

Telekomünikasyon Aðý Planlama Problemleri 

Ýnci Yüksel Ergün, Ömer Kýrca, Haldun Süral 

Orta Doðu Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði Bölümü, Ankara 

Telekomünikasyon aðlarýnýn planlamasý farklý disiplinlerdeki 

araþtýrmacýlar tarafýndan çok çalýþýlan ve önemi artan bir konudur. 

446

YAEM 2010 


Literatürü dil birliði kurulamadýðý için çetrefilli, hýzla evrildiði için 

anlaþýlmasý sýkýntýlýdýr. Yöneylem araþtýrmacýlarý konunun genellikle 

“klasik” að tasarýmý ve sentezi kýsmýyla ilgilenmiþtir. Teknolojideki 

deðiþimle klasik konularýn karmaþýklýðý artmakta, yeni meseleler 

ortaya çýkmaktadýr. Bu çalýþmada, farklý telekomünikasyon að yapýlarý 

ile birlikte klasik ve yeni að planlama problemleri irdelenmiþtir. 

Telekomünikasyon aðlarýndaki yenileme projelerinin önemi nedeni ile 

güncelliðini hala koruyan topolojik að tasarýmý problemleri 

sýnýflandýrýlmýþtýr. Bunlarda mümkün olduðunca dil birliði ve terminoloji 

uyumu saðlanmýþtýr. Problemlerin varyasyonlarý, matematiksel 

formülasyonlarý, geliþtirilen çözüm yöntemleri ve yöntemlerin etkinliði 

incelenmiþtir. Temel deðerlendirmeler sunulmuþtur. 

Hareketli Ana Ýstasyon Metoduyla Duygaç Að Ömrü 

Enbüyüklemesi 

1 1 1 

Muhammed Emre Keskin , Ýsmail Kuban Altýnel , Necati Aras , Cem 

2 

Ersoy 

1 Boðaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliði, Ýstanbul 

2 Boðaziçi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliði, Ýstanbul 

Kablosuz duygaç aðlarýnda çok bilinen problemlerden biri ana 

istasyona yakýn duygaçlarýn, aðýn geri kalanýndan daha fazla enerji 

kullanarak ömürlerini erken bitirip ana istasyonun aðdan kopmasýna 

neden olmalarýdýr. Bunu aþmak için ana istasyonu hareket ettirmek 

düþünülmüþtür. Bu çalýþmada ana istasyon için en iyi rota bulunmaya 


Biparti Çizgelerde En Küçük Maksimal Eþleme Problemi 

1 2 2 

Týnaz Ekim , Marc Demange , Cerasela Tanasescu 

1 Boðaziçi Üniversitesi 

2 ESSEC Business School 

Verilen bir çizge icin, birbiriyle bitiþik olmayan kenarlar kümesine bir 

eþleme denir. En büyük eþleme, en fazla sayýda kenar içeren 

eþlemedir. Eðer varolan eþlemeye birbirine bitiþik olmama kýsýtýný 

bozmadan yeni bir kenar eklenemiyorsa buna maksimal bir eþleme 

denir. 

447

YAEM 2010 


Bu sunumda, verilen bir çizge için en küçük (az sayýda kenar içeren) 

maksimal eþleme bulma problemini ele alacaðýz (kýsaca MMM 

'Minimum Maximal Matching'). Genel çizgelerde en büyük eþleme 

bulma problemi Edmond'un ünlü ek yollar algoritmasýyla polinomiyal 

zamanda çözülebilmektedir. Ancak MMM eþkerteli biparti çizgeler gibi 

son derece kýsýtlý çizge sýnýflarýnda bile NP-tamdýr. 

Ýlk olarak MMMin biparti çizgelerdeki bazý uygulamalarýna deðineceðiz: 

ilk uygulama telefon baðlama aðlarýyla, ikincisi ise saðlam evlilikler ve 

üniversite yerleþtirme problemi ile ilgili olacaktir. Bu uygulamalar 

MMMnin eþkerteli biparti çizgelerideki önemini vurgulamaktadýr. 

MMMin karmaþýklýðýna kýsaca deðindikten sonra eþkerteli biparti 

çizgelerde nasýl yaklaþýklandýðýný araþtýracaðýz. Eþkerteli biparti 

çizgelerde her å için, MMMe (2- å) oranýyla yaklaþan bir algoritma 

vereceðiz. Son olarak, konuyla ilgili Hamming çizgeleri üzerinde 

sürdürdüðümüz araþtýrmadan bahsedeceðiz. 

448

YAEM 2010 

C6-09 

Biliþim Teknolojileri 

2 Temmuz 2010 / 17:30 - 19:00 


Oturum Baþkaný: Sami Ergenekon 


Ýþ Zekasý: Geliþimi, Geleceði ve Yüksek Öðretime Yansýmalarýný 

Belirlemeye Yönelik Bir Araþtýrma 

1 2 2 3 

Sina Onat , Kazim Doruk , Betül Onat , S. Ümit Oktay Fýrat 

1 

Sabancý Üniversitesi, Üretim Bilimleri ve Endüstri Müh. Bölümü, 

Ýstanbul 

2 KORA Ýnternet Teknolojileri ve Veri Tabaný Çözümleri San. Tic. Ltd., 

Ýstanbul 

3 Marmara Üniversitesi, Endüstri Müh.Bölümü, Ýstanbul 

Küresel rekabet koþullarýnda kurumlar daha etkin ve daha kârlý iþ 

yapabilmek için biliþim teknolojilerine dayalý sistemleri kullanmak 

zorunda kalmaktadýrlar. Biliþim teknolojileri ile iç içe olan iþ zekasý 

kavramý, dünden bugüne yolculuðunda yeni bileþenleri de içine alarak 

hýzla yaygýnlaþmaktadýr. Günümüzde rasyonel karar verme, gereksiz 

ve doðru olmayan veri veya bilginin yýðýnlar halinde artýþý nedeniyle 

çok güçtür. 

Ýþ Zekasý, kurumun veya iþin 360 derecelik bakýþ açýsý ile bütünleþik 

bir görüntüsünü elde etmeyi saðlayan bir yapýdýr. Bu yapý, veri 

toplama teknikleri (ETL), veri depolama (veri ambarlarý), veri 

sorgulama, veri sentezi ve veri ayrýþtýrma (OLAP), raporlama, çok 

boyutlu veri analizi, veri madenciliði ve veri-bilginin son kullanýcýya 

sunumunu içerir. Karar vericilere, kaliteli veri ve özelleþtirilmiþ bilgiler 

saðlayan bir süreçtir. 

Bu çalýþmada Ýþ Zekasý'nýn kapsamý, tarihsel geliþimi, günümüzdeki 

sektörel yapýsý kýsaca incelenmiþtir. Ýþ Zekasý þemsiyesi altýnda yer 

alan teknolojiler ve metodolojiler ve aralarýndaki baðlantýlar 

açýklanmýþtýr. Ýþ Zekasý'nýn hýzla geliþiminin, yüksek öðretime ve 

dolayýsý ile öðrencilere yansýmasýný ölçmek amacýyla anket 

uygulamasýna dayalý bir araþtýrma gerçekleþtirilmiþtir. Anket 

çalýþmasýnýn kapsamý, hem devlet hem de vakýf üniversitelerinde 

biliþim teknolojileriyle ilgili olduðu düþünülen mühendislik bölümlerinin 

449

YAEM 2010 


öðrencileri olarak planlanmýþtýr. Ampirik araþtýrmada iþ zekasýnýn 

bilinirliði, akademik ortamdaki görünürlüðü (verilen dersler, seminer, 

konferans vb. aktiviteler) ve öðrencilerin iþ zekasý'nýn önemine iliþkin 

algýlarý sorgulanmýþtýr. 

Mikro Ýþletmelerde E-Ticaretin Kullanýlmasýný Etkileyen 

Faktörler: Bilecik'te Bir Ýþletme Örneði 

Ali Acýlar, Çaðlar Karamaþa 

Bilecik Üniversitesi, ÝÝBF, Ýþletme Bölümü, Bilecik 

Yüzyýlýmýzýn en önemli teknolojik geliþmelerinden biri olarak kabul 

edilen Ýnternet, iletiþimden eðlenceye, eðitimden saðlýða kadar günlük 

hayatýmýzda önemli deðiþikliklere sebep olduðu gibi, iþ hayatýnda da 

yeni iþ modellerinin ortaya çýkmasýna neden olmuþtur. Ýnternet, 

iþletmelerin gerek birbirleri ile gerekse müþterileri ile iletiþim 

kurmalarýnda ve ticaret gerçekleþtirmelerinde yeni bir boyutun 

oluþmasýna olanak saðlamýþtýr. 

Ülke ekonomisinde çok önemli bir role sahip olan küçük ve orta 

büyüklükteki iþletmeler (KOBÝ) de bu deðiþiklerden büyük ölçüde 

etkilenmiþtir. Bazý KOBÝ'ler çaðýmýzýn gerektirdiði teknolojik 

deðiþimlere çabuk uyum saðlarken, diðer bazý KOBÝ'ler ise çeþitli 

nedenlerle gereken teknolojik atýlýmý gerçekleþtirememiþtir. 

Bu çalýþmada Bilecik ilinde faaliyet gösteren yerel bir mikro iþletmenin 

e-ticaret giriþimi incelenmektedir. Ýþletme yetkilileri ile görüþmeler 

sonucunda mikro iþletmelerin e-ticareti uygulamasýný olumlu veya 

olumsuz olarak etkileyen faktörler aydýnlatýlmaya çalýþýlmaktadýr. 

Kiþiselleþtirilmiþ Reklamcýlýða Yönelik Geliþtirilmiþ Bir Karar 

Destek Sistemi 

Kemal Kýlýç, Onur Bozkurt 


Gerek internet devrimi gerekse mobil teknolojilerin hayatýn her 

alanýna girmiþ olmasý nedeniyle, çok yakýn gelecekte, günümüzde 

kitlesel uygulamalarýn aðýrlýklý yer iþgal etmekte olduðu reklamcýlýk 

450

YAEM 2010 


dünyasýnda kiþiselleþtirilmiþ reklamcýlýk uygulamalarýna daha geniþ bir 

alan açýlacaðý görülmektedir. Kullanýcýlar hakkýnda oldukça zengin veri 

sahibi olan çeþitli aracý kuruluþlar (mobil operatörler, sanal gerçeklik 

ortamý geliþtiricileri, internet sosyalleþme platformlarý, v.b.) bir 

yandan kullanýcýlardan gelir elde ederken diðer yandan reklam 

verenler için sunucu iþlevi görerek cirolarýný arttýrma potansiyeline 

sahiptir. Ellerinde bulunan ve kullanýcýlara ait demografik, kullaným 

alýþkanlýklarý ve çeþitli anketlerle elde ettikleri kullanýcý eðilimleri 

verisi, reklam verenlerin arzu ettikleri niteliklere sahip kitleye 

ulaþabilmesine yardýmcý olabilecek bir ortam saðlamaktadýr. Artýk 

hemen hemen herkesin sahip olduðu ve küçük bir cep bilgisayarýna 

dönüþmüþ olan mobil aygýtlar sayesinde, reklam verenler sadece belli 

bir nitelik kümesinin þartlarýný saðlayan kullanýcýlara yönelik olarak 

reklam kampanyalarý düzenleyebilmektedir. Bu çalýþmada, aracý 

kuruluþlar, yani reklam sunucularý, tarafýndan kullanýlabilecek ve 

kiþiselleþtirilmiþ reklam kampanyalarý yapýlýrken gelirlerini en 

fazlalaþtýrmalarýný saðlayabilecek bir karar destek sistemi 

sunulmaktadýr. Söz konusu KDS'nin motorunda iki aþamalý bir 

eniyileme modeli bulunmaktadýr. Birinci aþamada reklam verenler 

tarafýndan belirtilmiþ olan niteliklere en uygun kullanýcýlarýn 

belirlenmesi (yani eþleþtirme problemi) çözülmekte, ikinci aþamada 

ise her bir kullanýcýya hangi reklamýn gösterileceðinin belirlenmesi 

(yani çizelgeleme problemi) önerilen sezgisel bir yöntemle 

çözülmektedir. 

Ýsdemir A.Þ. Üretim Yönetim Sistemi Tanýtýmý 

Sami Ergenekon, Evren Güldere, Güven Saðdýç, Murat Perçem, 

Volkan Keleþ 

Ýsdemir A.Þ., Hatay 

Ýsdemir A.Þ. yaklaþýk 250 farklý çelik kalitesinde ve farklý ebatlarda 

uzun ve yassý mamul üretimi gerçekleþtirmektedir. 

Ýsdemir Üretim Yönetim Sistemi(ÝUYS) ürün aðacý oluþturulmasýndan, 

mamul etiketlerinin basýlmasýna kadar tüm üretim yönetim sürecinin 

entegre ve güvenli biçimde yönetilmesini saðlayan sistemdir. 

Kalite tasarým, üretim planlama, kalite kontrol ve üretim takip alt 

sistemlerinden oluþmaktadýr. 

451

YAEM 2010 


Ýsdemir ürün aðacýnýn tanýmlanmasý, imalat lot oluþturulmasý, 

çelikhane için döküm emirlerinin oluþturulmasý, haddehaneler için 

üretim programýnýn oluþturulmasý, üretim sonuçlarýnýn sisteme 

kaydedilmesi, tüm hatlarda yarý/nihai mamul kalite kontrolünün 

yapýlmasý, kalite uygulama ve numune iþlemlerinin tamamlanmasý, 

nihai mamulün barkodlu þekilde etiketlenip sevkiyata hazýr hale 

getirilmesi ana iþlemlerini yönetmektedir ve tüm bu adýmlarýn 

raporlanmasýnda bilgi teknolojisi desteði saðlamaktadýr. 

Ýsdemir Seviye-3 sistemleri (çelikhane, sýcak haddehane, kangal 

haddehane, sýcak makas, sýcak dilme, skarf hattý seviye-3), satýþ 

yönetim sistemi, ileri tesis planlama sistemi ve maliyet muhasebesi 

sistemleri ile tam zamanlý entegre olarak çalýþmaktadýr. 

Web tabanlý olarak, JAVA platformunda, Oracle veritabaný kullanýlarak 

geliþtirilmiþtir. Diðer sistemlerle entegrasyon için RMI, EJB ve 

WebService teknolojileri kullanýlmaktadýr. 

280 adet kullanýcýsý, 500 adet kullanýcý ara yüzü, 285 adet veritabaný 

tablosu bulunmaktadýr. Sisteme kullanýcý giriþleri Single Sign On 

teknolojisi ile saðlanmaktadýr ve kullanýcý ara yüzleri rol bazýnda 

yetkilendirilmektedir. 

Geliþtirme ve bakým faaliyetleri Ýsdemir ve Erdemir yazýlým geliþtirme 

ekipleri tarafýndan yürütülmektedir. 

452

C6-10 

YAEM 2010 

Bulanýk Mantýk 2: Biliþsel Haritalama 

2 Temmuz 2010 / 17:30 - 19:00 


Oturum Baþkaný: Kezban Bulut 


Bulanýk Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemlerinde Farklý 

Sýralama Yaklaþýmlarý 

Dilek Kaptanoðlu 

Yeditepe Üniversitesi, Sistem Mühendisliði Bölümü, Ýstanbul 

Basit aðýrlýklý toplam, analitik hiyerarþi prosesi (AHP) veya TOPSIS gibi 

birçok uygulamada kullanýlan belli baþlý çok ölçütlü karar verme 

yöntemlerinin hepsinin bulanýk kümeler teorisi kullanýlarak geliþtirilmiþ 

bulanýk versiyonlarý da mevcuttur. Literatürdeki pek çok bulanýk çok 

ölçütlü karar verme problemi uygulamasýnda üçgensel bulanýk sayýlar 

kullanýlmaktadýr. Söz konusu yöntemlerde bulanýk sayýlarýn 

sýralanmasýnda farlý yaklaþýmlar mevcuttur. Bu çalýþmada Chang'in 

bulanýk AHP yöntemi ile çözülen üniversite seçimi örneði, Chang'ýn 

kullandýðý sýralamadan farklý bulanýk sýralama yaklaþýmlarý ile de 

çözülüp, kullanýlan sýralama yaklaþýmýna göre sonuçlarýn nasýl 

deðiþebileceði gösterilmiþtir. 

Ýþ Hayatýnýn Endüstri Mühendisliði Öðrencilerinin Meslek 

Algýlarýnda Yarattýðý Deðiþim: Bahçeþehir Üniversitesi Örneði 

Erdem Erzurum, Jbid Arsenyan, Ahmet Beþkese 

Bahçeþehir Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliði 


Endüstri mühendisliði (EM) Türkiye'de, özellikle de iþletmelerin 

bilimsel yöntemlerin kullanýmýna aðýrlýk vermeye baþladýðý 21.yy'da, 

mühendislik ve yönetimi harmanlayan popüler bir bölüm haline 

gelmiþtir. Ülkemizin köklü üniversitelerinde var olan EM bölümlerinin 

yaný sýra, yeni kurulan üniversitelerin de EM bölümleri açmalarý; 

eðitim kapasitesini geniþleterek öðrenci sayýsýnda hýzlý bir artýþa yol 

açmýþtýr. 

453

YAEM 2010 


Öðrencilere, almýþ olduklarý teorik bilgileri iþ hayatýnda uygulamaya 

kolayca çevirebilmelerini saðlayacak bir eðitim verilmesi, gerek 

ekonomik, gerek sosyal anlamda önemli bir zorunluluktur. Oysa EM 

eðitimi, üniversiteden üniversiteye ciddi þekilde deðiþebilmektedir. 

Bu çalýþmanýn amacý, EM eðitimi alan lisans öðrencilerinin; dört yýllýk 

lisans eðitimi sonunda edindikleri meslek algýsý ile, iþ hayatýna 

atýldýktan sonra edindikleri tecrübe sonucu oluþan algý deðiþimlerini 

gözlemlemektir. Bu kapsamda; Bahçeþehir Üniversitesi'nde EM eðitimi 

almýþ 2009 yýlý mezunu öðrenciler ile iki anket çalýþmasý 

yürütülmüþtür. Ýlk çalýþma öðrenciler mezuniyet durumundayken, 

ikinci çalýþma öðrenciler bir senelik iþ tecrübesi kazandýktan sonra 

gerçekleþtirilmiþtir. Toplanan veriler üzerinde içerik analizi 

yürütülerek; biliþsel haritalama yöntemi ile her öðrenci için bir öðrenci 

haritasý ve bir mezun haritasý olmak üzere iki harita oluþturulmuþ, 

aralarýndaki farklar belirlenmeye çalýþýlmýþtýr. Sadece ilk yýl sonuçlarý 

bu bildiride raporlanan uzun soluklu bir çalýþma ile, öðrencilerin lisans 

eðitimleri sonucunda oluþturduklarý algýda meydana gelen deðiþikliðin 

yönünün belirlenmesi ve buradan hareketle, EM eðitiminde 

yapýlabilecek iyileþtirmelerin ortaya konmasý hedeflenmiþtir. 

Kobilerde Risk Analizi 

Ýdil Ersöz, Gülgün Kayakutlu 

Ýstanbul Teknik Üniversitesi, Endüstri Mühendisliði 

Küresel rekabetin yoðunlaþmasý nedeniyle büyük firmalar maliyetlerini 

düþürmek amacýyla geliþmekte olan ülkelere yatýrýmlarýný 

yoðunlaþtýrmaktadýr. Kalkýnmakta olan ülkelerdeki KOBÝ'lerin 

varlýklarýný sürdürebilmeleri, uluslararasý firmalarýn yatýrýmlarýndan 

doðan riskleri ve yararlarý göz önüne alarak strateji geliþtirmelerine 

baðlýdýr. Bu çalýþmanýn amacý KOBÝ'lerin hangi etkenlere odaklanmalarý 

gerektiðini belirlemektir. Çalýþmada bulanýk biliþsel haritalama yöntemi 

kullanýlmýþtýr. Bu amaçla öncelikle kapsamlý bir literatür taramasý ile 

KOBÝ'lerin özellikle yabancý yatýrým kaynaklý riskleri tanýmlanmýþtýr. 

Bulanýk biliþsel haritalama yöntemi ile yapýlan deðerlendirme dýþ 

kaynaklý risklerin aðýrlýklarýný saptayarak stratejilerin bu noktalara 

odaklanmasýný saðlamaktadýr. 

454

YAEM 2010 


Hazýrlanan deðerlendirmenin örnek uygulamasý, ambalaj sanayinde 

faaliyet gösteren bir KOBÝ'de gerçekleþtirilmiþtir. Çalýþmanýn 

sonucunda ihracata yönelik yeni stratejiler önerilmiþtir. Bu çalýþma 

KOBÝ'lere yarar saðladýðý kadar ulusal ekonomi çalýþmalarýna da yeni 

bir bakýþ açýsý kazandýracaktýr. 

Üniversite Not Sisteminin Bulanýk Biliþsel Haritalama ile Analizi 

1 2 

Kezban Bulut , Gülgün Kayakutlu 

1 Kýrýkkale Üniversitesi,Mühendislik Fakültesi,Endüstri Mühendisliði 

Bölümü,Kýrýkkale 

2 Ýstanbul Teknik Üniversitesi,Ýþletme Fakültesi,Endüstri Mühendisliði 


Eðitim alanýnda verilerin analiz edilmesi ve incelenmesi eðitim 

kalitesinin artýrýlmasý açýsýndan oldukça önemlidir. Bu alanda yapýlmýþ 

çalýþmalar verilere ulaþýmýn daha kolay ve güvenilir olduðu uzaktan 

eðitim sistemlerine yoðunlaþmýþlardýr. Geleneksel eðitim sistemleri 

üzerine az sayýda çalýþma bulunmaktadýr. Bu çalýþmada Kýrýkkale 

Üniversitesi Endüstri Mühendisliði Bölümündeki geçmiþ sýnav notlarý 

üzerinde veri madenciliði ile bir analiz yapýlacak ve bulanýk biliþsel 

haritalama yöntemi uygulanacaktýr.Bulanýk biliþsel haritalama 

kavramsal ve rastlantýsal iliþkilerin biçimlendirilmesine yarayan bir 

yöntemdir. Bu uygulama ile öðrencilerin baþarýlarýný etkileyen faktörler 

deðerlendirilecek ve bulanýk biliþsel haritalama yeni eðitim 

stratejilerinin geliþtirilmesi, eðitimcilerin daha geliþmiþ analizler 

yapmasý açýsýndan faydalý olacaktýr. 

455

C6-11 

YAEM 2010 


Yapay Zeka ve Uzman Sistemler 3: Artificial Intelligence and 

Expert Systems 

2 Temmuz 2010 / 17:30 - 19:00 


Oturum Baþkaný: Mehmet Aktan 

On Decision Making with Consonant Belief Functions: 

Discrepancy Resulting with the Probability Transformation 

Method Used 

Esma Nur Çinicioðlu 

Istanbul University, Faculty of Business Administration, Quantitative 

Methods Department 

Dempster Shafer belief function theory can address a wider class of 

uncertainty than the standard probability theory does and this fact 

appeals the researchers in operations research society for potential 

application areas. With its ability to represent ignorance, the theory of 

belief functions provides the researchers a flexible framework for any 

sort of application where information is gathered from semi-reliable 

sources. Some application areas of belief functions include missile 

defense, auditing and medical diagnosis. Although Dempster's rule of 

combination is the classical rule for combining independent belief 

functions, one failure associated to it is that the class of consonant 

belief functions is not closed under Dempster's rule of combination. As 

a remedy to this problem, Walley [1] proposed an alternative 

combination rule for consonant belief functions. The fact that there is 

no decision theory of belief functions gives rise to the need to 

transform belief functions into probability distributions. In this 

research, it's shown that although the outcomes obtained using 

Dempster's and Walley's rule do result in the same probability 

distribution when plausibility transformation is performed, they do 

result in different probability distributions when pignistic 

transformation is used which in turn may effect the decision making 

process. 

456

YAEM 2010 


An Evaluation Model for Credit Requesting Customers With an 

ANP Method 

1 2 1 

Eyüp Çalýk , Halil Ýbrahim Cobuloðlu , Gülgün Kayakutlu 

1 Istanbul Technical University 

2 University of Yalova 

Giving the right decision is vital in finance sector in order to avoid 

risks under infinite demand and limited sources. In this study, we 

evaluate the decision process of choosing the right customers to 

support among credit requesting institutions. The process includes 

identification of both tangible and intangible decision attributes. Our 

study supports an objective decision by ranking both the objective 

and subjective criteria for the credit requests. Analytical network 

process (ANP) method is used to model and solve the problem based 

on six main factors and twenty nine sub factors detected through 

literature survey. Interviews with banking experts are used as input 

for the model. Resulting ranks and suggestions are discussed in the 

end. 

Neural Network Modeling of Suspended Particulate Matter with 

Autoregressive Structure 

1 2 

Mehmet Aktan , Hanefi Bayraktar 

1 Department of Industrial Engineering, Atatürk University, Erzurum 

2 Department of Environmental Engineering, Atatürk University 

Erzurum 

Pollution sources and emissions, and their interactions with terrain 

and the atmosphere are necessary in developing appropriate air 

pollution management plans and action strategies. In this study, 

relationship between total suspended particulate matter (TSP) 

concentration and meteorological parameters such as wind speed and 

direction, temperature, air pressure, precipitation, relative humidity, 

TSP measurements of the past two days, sunshine duration, and 

sunshine amount in winter seasons (November through March) of 

Erzurum city between years 1990 and 2007 was investigated. Artificial 

457

YAEM 2010 


neural network (ANN) models were constructed using a mixed 

autoregressive relationship to realize the stochastic nature of the TSP 

levels for each month of the winter season. The impact of wind 

direction on TSP concentration was introduced to the model by 

defining two variables. Linear regression models were also 

constructed to check the performance of the neural networks. The 

most significant factors affecting the TSP concentration are found to 

be the TSP level of the previous day, expected temperature, wind 

speed, air pressure, and precipitation. 

458

Ayrıntılı Bilimsel Program ve Bildiri Özetleri - YAEM2010

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?