tc ısparta valiliği il çevre ve orman müdürlüğü ısparta çevre durum ...

T.CISPARTA VALİLİĞİİL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜISPARTAÇEVRE DURUM RAPORU2008Editör: Z. Güliz HASHAZIRLAYANLARTayfun BÜYÜKKÜPÇÜIsparta İl Çevre ve Orman MüdürüMustafa ZORLUÇED ve Çevre Yönetimi Şube Müdürü

IIISPARTA İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜRapor KoordinatörüZehra Güliz HasÇevre MühendisiYayınlayan:Isparta İl Çevre ve Orman Müdürlüğüİsteme Adresi:İstanbul Cad. No:71 -32200- ISPARTA Tel:0246 228 74 63 Faks:0246 228 53 96www.ispartacevreorman.gov.trFotoğraflar:Baskı-Tasarım:Fakülte Kitabevi Baskı MerkeziTel: 0246 233 03 74 & 75 Faks. 0246 233 03 76Web: fakultekitabevi.come-mail: baskimerkezi@ fakultekitabevi.comBu rapor, Isparta Çevre ve Orman İl Müdürlüğü tarafından 100 adet bastırılmıştır.

ÇEVRE DURUM RAPORU 2008IIIİnsanoğlu, yaratılışından bugüne kadar çevresi ile sürekli iletişim halinde olmuştur. Hergeçen gün daha da artan üretim hırsı, doğal kaynakların insafsızca tüketilmesi veyüksek oranlara ulaşan nüfus artışının oluşturduğu çevre problemleri ile üzerindeyaşadığı çevreyi kirletir ve doğal dengesini bozar. Diğer taraftan ise kirlenen ve bozulandoğal çevresini nasıl tamir edeceğini düşünür.21.yüzyıla girdiğimiz bu günlerde sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçen insanoğlu,tüm dünyada tahrip edilmiş ve kirletilmiş bir “ÇEVREYİ” onarıp yeniden eski halinegetirmenin ne kadar pahalı ve zor bir iş olduğunu anladıkça, kalkınmanın gereği olanfaaliyetleri; Çevreyi kirletmeden, tahrip etmeden ve çevre dostu teknoloji ile yapmanınen akılcı bir yaklaşım olduğunu keşfetmiştir. Bilgi toplumu, çevrenin korunması,geliştirilmesi, iyileştirilmesi ve gelecek nesillere daha temiz bir çevre bırakılabilmesiamacıyla izlenmesi gereken yolun “ULUSAL ÇEVRE YÖNETİMİ” olduğunu görmüştür.Bu yöntem bizlere, sağlıklı bir çevre için tedaviden önce koruma, koruyarak kullanma vegeliştirerek koruma prensibini verir.Çevreyi kirletmede anahtar unsur olan insan, kirlettiği çevreyi temizlemesini de bilmelive en azından mevcut kaynakları koruyarak Anayasamızın 56. Maddesinde ifadesinibulan “Herkesin sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahip” olduğunu gençkuşaklara öğretmelidir.Unutulmamalıdır ki her şey insan ve onun mutluluğu içindir. Dolayısıyla tümtoplumumuzun çevre konusunda bilinçlendirilmesi, çevreye duyarlı ve kalıcıdavranışların geliştirilmesi zorunludur.İlimizin çevre değerleri açısından bugünkü durumunu ortaya koymak amacıyla İl Çevreve Orman Müdürlüğünce hazırlanan ve İlimizin Çevre Envanterine de esas teşkiledecek, bu raporun ilgililere faydalı olacağı inancı ile emeği geçenlere teşekkür ederim.Şemsettin UZUNIsparta Valisi

IVISPARTA İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ21.Yüzyıla girdiğimiz bugünlerde insanoğlu; yaşadığı dünyanın ciddi boyutlardakirlendiğini, sınırlı olan doğal kaynakların artan nüfus karşısında hızla tükendiğini vekendi elleriyle kurduğu teknolojinin bilinçsizce kullanılması neticesinde bozulan çevreninkendisini mutsuz ettiğini görmeye başlamıştır.Tahrip edilmiş ve kirletilmiş bir çevreyi onarıp, temizleyip yeniden sağlıklı ve dengeli birhale getirmenin nedenli güç ve pahalı bir iş olduğunu anlayan toplumlar, kalkınmanıngereği olan faaliyetlerin, çevreyi tahrip etmeden ve kirletmeden yerine getirmenin enakılcı bir yaklaşım olduğunu kabul etmişlerdir. İnsanlığın bilim ve teknolojidenvazgeçerek doğayı koruması da mümkün değildir. Bilim ve teknoloji kendi başınabizatihi üstün değerler değildir. Ancak, insan hayatı açısından anlam sahibidirler.Yapılması gereken bilim ve teknolojiyi, sürdürülebilir kalkınma modeli içerisinde çevreproblemlerini asgariye indiren hizmet sektörlerinde kullanmaktır.Ülkemizde de çevreye duyarlı yüksek teknolojiye yöneliş söz konusudur. Bu yönelişibilimsel bir temele kavuşturmak ve oturtmak için ileri teknoloji parkları ile önemianlaşılan araştırma ve geliştirme laboratuarları kurulmaktadır.Çocuklarımıza daha sağlıklı ve temiz bir çevre bırakabilmek için, çevre bilincine erişmiş,araştıran, geliştiren, çevreyi kirletenleri uyaran, olumlu davranış alışkanlıkları kazananbir nesil yetiştirmek zorundayız.İlimizin çevre değerleri açısından bugünkü durumunu ortaya koymak amacıylahazırladığımız bu raporun; çevre sorunlarının tanınması ve çözüm yollarınınaranmasında, çevreyle ilgili araştırma, inceleme yapanlara hareket noktası olması veışık tutabilmesi amacıyla hazırlanmıştır.Bu raporun hazırlanmasında yardımcı olan kurum, kuruluş ve kişiler ile emeği geçenpersonellerimize teşekkür ederim.Tayfun BÜYÜKKÜPÇÜİl Çevre ve Orman Müdürü

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUİLİMİZ COĞRAFİ KONUMUİlimiz, Akdeniz Bölgesinin batı bölümünde, “Göller Bölgesi” denilen içkesiminde yer alır. Yüzölçümü 8.933 km 2 dir.Yüzölçümünün % 68’ini dağlaroluşturur. Rakım :1030’dur.Harita A.1.İlin Coğrafi KonumuTARİHÇEIsparta ve çevresi, târih sahnesine Hititlerle çıkar.Hititler zamânında bölgenin ismi “Arvaza”idi.Hititlerin yıkılışından sonra Frikya Krallığı bu topraklara sâhip olmak istemişse de, burayı Lidyalılar elegeçirmişlerdir. M.Ö. 4. asırda Lidyalıların elinde bulunan bu topraklarla, Kızılırmak batısındaki topraklarıPersler istilâ etmiştir. Makedonya Kralı İskender, Doğu seferine çıktığında Perslerden bu bölgeyi almıştır.İskender’in ölümü ile Makedonya krallığı generalleri arasında taksim edilmiş ve Isparta çevresi SelevkosDevletinin olmuştur. Roma İmparatorluğu M.Ö. 1. asırda Selevkos Devletini ilhak edince, Isparta ve civârıRoma hâkimiyeti altına girmiştir. O târihlerde Isparta, “Psidia” isimli küçük bir şehirdi. Roma İmparatorluğuM.S. 395’te ikiye bölününce bu bölge Doğu Roma’nın payına düşmüştür.1071 Malazgirt Zaferinden sonra Türkler, Isparta ve çevresini Bizanstan alarak fethetmişlerse de,Birinci Haçlı Seferinde Bizanslılar bu bölgeyi yeniden istilâ etmişlerdir. Selçuklu Türkleri 1203 senesindeBizanslılardan geri alarak, yeniden bu bölgeyi ve Isparta’yı fethetmişlerdir. 1300 senesinden sonra Eğirdir’debulunan Hamidoğulları Beyliği, Isparta ve çevresini Türkiye Selçukluları ve İlhanlılara bağlı olarak idareetmiştir. Bir ara topraklarına İlhanlılar tarafından el konulmuş ve bölgeyi İlhanlı valiler idare etmiştir. 1327’deHamidoğulları Beyliği yeniden kurulmuştur. Bu beyliğin bir kolu da Antalya’da Tekeoğulları olarak hükümsürmüştür.1335’te İlhanlılar târih sahnesinden çekilince Hamidoğulları bağımsız olmuştur. 1380’de Sultan MurâdHan zamanında (Yalvaç ve Şarkîkaraağaç) 80 bin Osmanlı altını karşılığı satın alınmıştır. HamidoğullarıBirinci Kosova Savaşında Osmanlılara asker yardımı yapmıştır. 1391’de Yıldırım Bâyezîd Hân, Isparta’nıngeri kalan kısmını ve Hamidoğulları Beyliğini de Osmanlı Devletine katmıştır. Osmanlı Devrinde Isparta,Anadolu Beylerbeyliğinin 14 sancağından birine, Tanzimâttan sonra Konya eyâletinin 5 sancağından birinemerkez olmuştur. Isparta ismi yalnız merkez için kullanılmış sancağın ismi “Hamid ili” (Hamidâbâd) olarakkullanılmıştır.Hititler bölgeye “bereket” mânâsına gelen“Baris” ismini vermişler. Romalılar “Psidia” ismi verilen bubölgeye hâkim olunca, “Baris” ismi yerine, kendi dillerine uygun olan “Sbarita” demişler. Şehir, Türklertarafından fethedilince buraya “İsbarita” demişler. Zamanla bu kelime halk dilinde “Isparta” olarak yerleşmiş.Osmanlı devrinde Isparta sancağına Hamidâbâd, sancak merkezine ise Isparta denmiştir.Başka bir tarihsel kaynağa göre, 1948 yılında L. Robert, bulduğu bir yazıtla bu antik kentin Keçiborlu-Kılıç Kasabası yakınında Fari’de olduğunu belirtmiştir. Isparta adının ilkçağdaki kökeni olarak Saporda adıüzerinde durulmaktadır. Polybiosda’ki (V.72) bir metinde “Aynı yılın yazında, Selgelilerce kuşatılan ve zapt2

COĞRAFİ KAPSAMedilmek tehlikesiyle karşılaşan Pednelissos’un halkı Seleukos Prensi Akhaios’a ulak gönderip yardım istedi.Bu isteğin hemen kabul edilmesi üzerine Pednalissoslular yardım gelecek umuduyla yüreklendiklerinden,kuşatmaya inatla direnir oldular; Akhaiosda seferin komutanlığına Garyeris’i atayarak, onunla birlikte 6.000yaya ve 500 atlıyı yardıma gönderdi. Selge’liler bu kuvvetin geldiğini duyunca askerlerinin çoğuyla‘Basamaklar’ denilen yerdeki geçidi tuttular. Saporda'ya giriş onların denetimindeydi ve tüm geçit verebilecekdiğer yerleri geçilmez hale getirmişlerdi” yazmaktadır. Selge güney Pisidia’dadır. Pednelissos’un yeri kesinolarak tespit edilmiş olmamakla birlikte Selge civarındaki kentlerden birisi olduğu düşünülmektedir. Sardes(Salihli)de üstlenen Seleukos Prensi Akhaios bölgeye göndereceği yardım için Eumenia (Çivril), Apameia(Dinar), Isparta, Çandır yolunu kullanmış olmalıdır. Bu durumda “Saportaya giriş onların denetimindeydi”derken sözü edilen geçidin şimdiki Isparta civarında olabileceği ileri sürülmektedir. XIV. yüzyıl Arapkaynaklarında ilin bugün bulunduğu yöre Saparta olarak anılmakta, Isparta adının bu sözcükten geldiğisanılmaktadır.Isparta 1203 senesinden bu yana düşman istilâsına uğramamış bir ilimizdir. Cumhuriyet devrinde ilolmuştur.I. Dünya Savaşı’nın Osmanlı Devleti ve müttefiklerinin aleyhine sona ermesinin ardından, 30 Ekim1918 tarihinde imzalanan Mondros Antlaşması’nın 7. Maddesi doğrultusunda, galip ülkeler, daha önce kendiaralarında yaptıkları gizli antlaşmalara göre çeşitli bölgeleri işgal etmeye başladılar. Bu işgallere karşı da bütünAnadolu’da tepki hareketleri ortaya çıkmaya başladı. İşte Türk milletinin varlığını ve istiklalini korumak içinbütün imkânlarını sonuna kadar seferber ettiği olağanüstü bu döneme Milli Mücadele Dönemi denilmektedir.Anadolu’nun hemen hemen her yerinde millî teşkilatların kurulduğu, düşmana karşı top yekun birayaklanmanın millî bir galeyanın oluştuğu bu dönemde, millî mücadele ruhunun filizlenip, başarıyaulaşmasında Isparta’nın da olağanüstü hizmet ve katkıları olmuştur.Düşman İşgallerine Karşı Isparta’dan İlk Tepkiler: Yunanlıların İzmir’e ayak bastığı duyulur duyulmaz,Anadolu’nun diğer yerlerinde olduğu gibi Isparta ve kazalarında da olağanüstü bir heyecan oluşmuş, halkgaleyana gelmiştir. İzmir’in işgalinin ilk günü 15 Mayıs’ta bütün Yalvaçlılar İstanbul’da Sadrazamlığa işgalikınayan protesto telgrafları gönderdiler. Bu telgrafta; “Biz namusumuz ile yaşayacağız, namusumuz ileöleceğiz. Türk milleti zilletle yaşayamaz. Bu kadar hakir bir millete katlanarak yaşamak isteyen bir Türk veMüslüman düşünülemez. Biz daha ölmedik. Büyük hakanımıza şanlı tarihimizin son kurbanı olacağız. Gayretborcumuz, ya İzmir ya ölümdür. Vatan için ölmeye âmâdeyiz” deniyordu. Yine aynı gün Keçiborlu, Uluborluve Şarkîkaraağaç işgallere tepki göstermiştir.İlçelerde bu gelişmeler meydana gelirken, Isparta’da millî mücadelenin öncülerinden olan Hafızİbrahim (Demiralay), memleketi olan Gelendost’un Afşar nahiyesine gelerek, evinde yörenin ileri gelenleriylevatanın içinde bulunduğu durumu görüştü ve bu görüşmelerin sonucunda; “İzmir’in işgali meselesini İstanbulHükümeti’nin siyaset masası değil, ancak Türk’ün kendi kuvvet ve silahı halledecektir” denilerek halk silahlıdirenişe çağrıldı. Yine Isparta’da millî mücadelenin önderlerinden olan ve o günlerde henüz 22 yaşında olanAkkaşzâde Süleyman Turgut da Gençler Yükselme Cemiyeti Başkanı olarak Hafız İbrahim’le birlikte bütünIspartalıların hislerine tercüman olarak Isparta’da bir protesto mitingi yapılmasına önayak oldular. 11 Haziran1919’da Hükümet Konağı önündeki meydanda 15.000 kişinin katıldığı büyük bir miting düzenlendi. Mitingdealınan kararlar İtilaf Devletleri temsilcilerine ve Paris Barış Konferansına telgrafla bildirildi.O günlerde İzmir’den gelen bazı Ispartalıların, Yunanlıların yaptığı insanlık dışı mezalimi anlatmalarıüzerine halk büsbütün galeyana gelmiştir. Hafız İbrahim bu haberleri duyar duymaz Isparta halkını cihadadavet etti. Bu davet üzerine tüm ahali Isparta’da toplanmaya başladı. İlk protesto mitinginin üzerinden daha 10gün geçmeden 20 Haziran 1919 özellikle şehrin pazarı olması münasebetiyle Çarşamba günü Isparta’da ikincibir miting yapıldı. Yaklaşık 18.000 kişinin katıldığı bu büyük mitingin öncekinden farkı silahlı bir toplantı vegösteri olmasıdır. Mitingin başlangıcından sonuna kadar, şehrin bütün camilerinin minarelerinden tekbirlergetirildi, halk Allah için cihada davet edildi. Oradakiler de bu davete yemin ederek söz verdiler.Isparta’da Millî Teşkilatlanma ve Isparta Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Mondros Mütarekesindensonra Anadolu’nun diğer yerlerinde olduğu gibi Isparta’da da cemiyetler kuruldu. Bunların başında Cemiyet-iİlmiye ve Gençler Yükselme Cemiyeti geliyordu. Isparta’da milli hislerin uyanması, bilinçlenmesinde vekamuoyunun oluşmasında bu cemiyetlerin büyük rolü oldu. Bu cemiyetler düşmana karşı mücadele gündemegelince Isparta Millî Müdafaa-i Vataniye Heyeti adı altında faaliyet göstermeye başladı. Bu arada İstanbulHükümeti’ne sadık bazı mülkî idarecilerin milli yapılanmaya karşı olumsuz davranışları da oluyordu. Bütünolumsuz gelişmelere rağmen Heyet-i Temsiliye’nin aldığı olumlu tedbirler neticesinde 21 Eylül 1919’da3

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUIsparta Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti resmen kuruldu. Aynı günlerde Isparta mutasarrıflığı İstanbul Hükümeti ilebağlantısını keserek, Heyet-i Temsiliye’ye bağlandı. Bu bağlılık ve Isparta’daki milli teşkilat ve alt birimleri27 Eylül 1919’da bir telgrafla Sivas’ta bulunan Mustafa Kemal’e bir rapor halinde bildirildi. Mustafa KemalPaşa da bir gün sonra gönderdiği cevapla Isparta Müdafaa-i Hukuk Cemiyetini bu faaliyetlerinden dolayı taltifederek başarılar diliyordu.Artık Ekim 1919’dan itibaren Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Isparta’da tek otorite olarak her türlü sosyalve siyasi olayları kontrolü altına aldı. İlk aşamada batı cephesinde Yunanlılara karşı mücadele eden miliskuvvetlerimize, ardından da daha sonra bölgeye gönderilen düzenli birliklere maddi, manevi ve insan gücüolarak yardımlarda bulundu.Isparta ve havalisinden toplanıp, cepheye gönderilen mücahitler cephede canla başla mücadelelerinedevam ederken Hafız İbrahim, Mustafa Kemal Paşa’nın izniyle Fevzi Paşa’nın da isteği üzerine yeni birkuvvet oluşturup, cepheye sevk etmek üzere görevlendirildi. 1920 yılı Ağustos ayı başlarında Ankara’danIsparta’ya gelen Hafız İbrahim hemen hazırlıklara başladı ve üç gün içinde 100 süvari ve 200 piyadeden oluşangönüllü teşkilatı meydana getirdi. Bu kuvvete “Demiralay” adı verildi. Aynı zamanda Demiralay’ınkomutanlığını da üzerine alan Hafız İbrahim birliklerinin başında derhal cepheye hareket etti. Cepheye hareketederken TBMM’ne bir telgrafla bilgi verirken şu ifadeleri kullanıyordu: “Cenâb-ı kâdir mukaddes gayemizebizi vasıl edinceye kadar silahlarımızı düşman sinesinden ayırmayacağımıza yemin ve alayın bayrağı altındaruhumuzu teslim etmeye imanımızla karar verdik”. Mustafa Kemal Paşa da Büyük Millet Meclisi adınagönderdiği cevabi yazıda vatanın korunması konusunda gösterdiği hassasiyet ve fedakarlığından dolayı Ispartasancağına teşekkür etti.Demiralay, cepheye ulaştıktan sonra Sarayköy, Buldan-Güney-Çal cephelerinde düşmana karşımücadelesinde olağanüstü başarılar göstererek destanlar yazdı. Bu yüzden Batı cephesindeki başarılariçerisinde Demiralay’ın ayrı bir yeri vardır. Başarılarından dolayı TBMM ve Batı cephesi komutanlığınınsürekli olarak takdirini toplamıştır. Demiralay, 2 Aralık 1920’de düzenli ordu içine alınmış ve 39. Piyade Alayıadıyla sonuna kadar millî mücadelede yer almıştır.ATATÜRK’ÜN ISPARTAYA GELİŞİ6 MART 1930Millî mücadelenin en şiddetli dönemlerinde Isparta, asker göndermenin yanı sıra cephenin yiyecek vegiyecek ihtiyacının hemen hemen tamamını karşılıyor, yiyeceklerin bir kısmını çoğu zaman halktan toplananayni yardımlarla sağlanıyordu. Düşman zulmünden kaçan Aydın muhacirlerine, hatta Maraş cephesine, neredeihtiyaç varsa oraya yapabildiği kadar maddi yardımlar yapmıştır. Cephe gerisi hizmetleri içerisinde yaralıaskerlerin bakımı ve tedavisi de vardı. Etrafındaki cepheye yakın illerin hemen hepsinin düşman işgalindeveya işgal tehdidinde bulunması sebebiyle cephe gerisi, lojistik hizmetler bakımından Isparta’yı daha da önplana çıkarmıştır. Bu maksatla oluşturulan hastane hizmetleri bugünkü, bölgenin önemli ve tek askerhastanesinin de temelinin atılmasında önayak olmuştur.4

COĞRAFİ KAPSAMA.2.İL ve İLÇE SINIRLARI:Aksu Keçiborlu ŞarkîkaraağaçAtabey Merkez UluborluEğirdir Senirkent YalvaçGönen Sütçüler YenişarbademliGelendostIsparta’nın biri merkez olmak üzere on üç ilçesi vardır.Merkez İlçe:İlçe toprakları genelde düzdür. Doğusunda Davras Dağı, güney batısında Akdağ, orta kesiminde iseIsparta Ovası yer alır. Ekonomisi tarıma dayalıdır. Gülcülük ve gülyağcılık yaygındır. Bağcılık gelişmiştir.Yüksek kesimlerde hayvancılık yapılır. İplik Fabrikası, Sümerbank Halı Fabrikası, Çimento Fabrikası unfabrikaları başlıca sanayi kuruluşlarıdır. İlçe merkezi Akdağ’ın kuzey eteklerinde kurulmuştur. İzmir-Aydın-Eğirdir demiryoluna Bozanönü istasyonunda ayrılan bir hatla bağlanır. Mimârî bakımdan modern bir şehir olanIsparta Anadolu’nun hızla gelişen illerindendir.Aksu İlçesi:İlçe toprakları orta yükseklikteki engebeli alanlardan meydana gelmiştir. Doğusunda Dedegül Dağlarıyer alır. Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanır. Başlıca tarım ürünleri buğday, patates ve soğandır. Yüksekkesimlerde hayvancılık yapılır. Evlerde halı ve kilim dokumacılığı yaygındır. İlçe merkezi, Dedegöl Dağlarıeteklerinde kurulmuştur. Eğirdir’e bağlı bucak iken 19 Haziran 1987’de 3392 sayılı kânunla ilçe oldu.Atabey İlçesi:Merkez bucağına bağlı 5 köyü vardır. Yüzölçümü 202 km2 olup, nüfus yoğunluğu 37’dir. İlçetopraklarının kuzey ve batısında Barla Dağı güneyinde Bazonönü Ovası yer alır. Barla Dağının güneyindezengin çayırlarla kaplı 1000-1500 m yükseklikte platolar vardır. Ekonomisi gül yetiştiriciliği ve gülyağcılığınadayanır. El tezgahlarında yapılan Halıcılık önde gelen geçim kaynağıdır. İplik fabrikası başlıca sanayikuruluşudur. İlçe merkezi denizden 1000 m yükseklikte Barla Dağı eteklerinde kurulmuştur. Eski adıAgros’tur. Tarihi çok eskilere dayanır. Güney batısında Antik Seleukei Sidara şehri kalıntıları vardır. 1921’deBüyük Millet Meclisi kararıyla Atabey ismini aldı. İlçe belediyesi 1910’da kurulmuştur.Eğirdir İlçesi:Merkez bucağına bağlı 23, Kocapınar bucağına bağlı 2 köyü vardır. İlçe topraklarını Eğirdir Gölü ile bugölü Isparta Ovasından ayıran dağlardan meydana gelir. Kuzeybatısında Barla Dağı, batısında Davras Dağı,doğusunda Dedegül Dağı yer alır. Eğirdir Gölünün büyük bölümü ile Kovada Gölü ilçe sınırları içinde kalır.Başlıca düzlükler göle dökülen dere vadilerinde yer alır. Ekonomisi tarım, hayvancılık ve balıkçılığa dayanır.Başlıca tarım ürünleri buğday, patates ve soğan olup, ayrıca az miktarda arpa, şekerpancarı, fasulye ve nohutyetiştirilir. Göl çevresinde sulanabilen arazide sebze ve meyvecilik yapılır. En çok elma üretilir. Yaylalarda iseen çok koyun ve kıl keçisi, köylerde ise daha çok sığır beslenir. Gölde tatlı su balıkçılığı yapılır. Kerevit, sazanve sudak başlıca av ürünleridir. Kerevit yurt dışına ihraç edilir. Halı atölyeleri başlıca küçük sanâyikuruluşlarıdır. Evlerde de halı ve kilim dokumacılığı yapılır.İlçe merkezi Eğirdir Gölünün güney kıyısında göle doğru uzanan Kaleburnu Yarımadası üzerindekurulmuştur. Isparta-Konya karayolu ilçeden geçer. İl merkezine 36 km mesafededir. Isparta’dan ilçeistasyonuna kadar gelen bir demiryolu vardır. Hamidoğulları Beyliğine başşehirlik yapmıştır. İlçede ülkeçapında hizmet veren Kemik Hastalıkları Hastanesi ve Süleyman Demirel Üniversitesine bağlı, Su ÜrünleriYüksek Okulu vardır.Gelendost İlçesi:Merkez bucağına bağlı 13 köyü vardır. Yüzölçümü 624 km2 olup, nüfus yoğunluğu 36’dır.İlçetopraklarının kuzeyinde Kirişli Dağı, güneyinde Dedegül Dağı ve bu dağların ortasında Gelendost Ovası yeralır. Eğirdir Gölünün bir bölümü ilçe sınırları içinde kalır. Ovayı Doğanoğlu (Yalvaç) Deresi sular.Ekonomisi tarıma dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri buğday, arpa, nohut, haşhaş ve şekerpancarıdır.Bağcılık ve elma yetiştiriciliği yaygın olarak yapılır.Hayvancılık ikinci derecede geçim kaynağıdır. En çokkoyun ve kılkeçisi beslenir. Ev tezgahlarında halı dokumacılığı yapılır.5

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUİlçe merkezi, Eğirdir Gölünün doğu kıyısında bir ova kenarında kurulmuştur.Isparta-Konya karayoluilçenin güneydoğu kıyısından geçer.İl merkezine 81 km mesafededir. Denizden 940 m yüksekliktedir. 1952’deilçe olanGelendost’un belediyesi 1951’de kurulmuştur.Gönen İlçesi:İlçe toprakları orta yükseklikteki düzlük alanlardan meydana gelir.Isparta Ovasının bir kısmı ilçesınırlarında kalır. Ekonomisi tarıma dayalıdır.Gül yetiştiriciliği ve gül yağcılık yaygındır. Yüksek kesimlerdehayvancılık yapılır. Ev tezgahlarında halı dokunur. Merkez ilçeye bağlı belediyelik bir kaza iken 9 Mayıs1990’da 3644 sayılı kânunla ilçe oldu.Keçiborlu İlçesi:Merkez bucağına bağlı 15 köyü vardır.Yüzölçümü 565 km2 olup, nüfus yoğunluğu 35’dir. İlçetoprakları orta yükseklikte engebeli araziden meydana gelir.Kuzeydoğusunda Karakuş Dağı, güneybatısındaSöğütDağı, doğusunda Kapı Dağı yer alır. Bu dağların ortasında bir plato vardır. Ekonomisi tarıma dayalıdır.Başlıca tarım ürünleri şekerpancarı, arpa, buğday ve elma olup, ayrıca az miktarda soğan, patates, armut vehaşhaş yetiştirilir. Bağcılık ve gülcülük yaygındır.Hayvancılık ikinci derecede gelir kaynağı olup, canlı hayvanticaretine yöneliktir. Ev tezgahlarında halı dokumacılığı yapılır. İlçe topraklarındaki kükürt yatakları Etibanktarafından işletilir.İlçe merkezi Keçiborlu Deresi Vâdisinde kurulmuştur.İstanbul-Antalya ve Eğirdir-Isparta-İzmirdemiryolu ilçeden geçer. İl merkezine 40 km mesafededir. Denizden yüksekliği 1040 metredir. İlçe belediyesi1902’de kurulmuştur.Senirkent İlçesi:Merkez bucağına bağlı 8 köyü vardır. Yüzölçümü 600 km2 olup, nüfus yoğunluğu 41’dir.İlçe topraklarıkuzey ve güneyden dağlarla çevrilmiş bir alanda yer alır. Güneyinde Barla ve Kapı Dağları, kuzeyindeKarakuş Dağları ile bu dağların ortasında Senirkent Ovası yer alır. Eğirdir Gölünün bir bölümü ilçe sınırlarıiçinde kalır. Ovayı Gençali Deresi sular. Ekonomisi tarım ve dokumacılığa dayalıdır. Başlıca tarım ürünlerişekerpancarı, arpa, elma, üzüm, buğday ve soğan olup, ayrıca az miktarda patates, baklagiller ve armutyetiştirilir. El tezgahlarında halıcılık yaygın olarak yapılır.Salça fabrikası başlıca sanayi kuruluşudur. İlçemerkezi Hoyran Gölüne (Eğirdir Gölünün kuzey parçası) açılan bir ovanın batı kenarında kurulmuştur.Denizden yüksekliği 1040 metredir. İl merkezine 72 km mesafededir. Fazla gelişmemiş olan Senirkent1952’de İlçe olmuştur. İlçe belediyesi 1886’da kurulmuştur.Sütçüler İlçesi:Merkez bucağına bağlı 20, Kasımlar bucağına bağlı 8 köyü vardır. Yüzölçümü 1288 km2 olup, nüfusyoğunluğu 17’dir. İlçe toprakları engebeli alanlardan meydana gelir. Doğusunda Dedegül Dağı, orta vegüneyinde Kuyucak Dağı yer alır. Dağların yüksek kesimlerinde hayvancılık açısından önemli yaylalar vardır.Dağlar meşe, köknar, kızılçam, karaçam, sedir ve ardıç ormanları ile kaplıdır.Ekonomisi hayvancılığa dayalıdır. Ekime müsait toprakları azdır. Başlıca tarım ürünleri buğday, arpa veelmadır. Ev tezgâhlarında halı dokumacılığı yapılır. İlçe merkezi, Aksu Çayına karışan bir dere vâdisindeyamaçlara kurulmuştur. Denizden yüksekliği 1000 metredir. Önemli yollardan, uzak olduğundan gelişmemiş,küçük bir yerleşim merkezidir. Eski ismi Cebel’dir. İl merkezine 102 km mesafededir. Belediyesi 1938’dekurulmuştur.Şarkîkaraağaç İlçesi:Merkez bucağına bağlı 27 köyü vardır. İlçe toprakları genelde dağlıktır. Kuzey ve kuzeydoğusundaSultan Dağları, güneyinde Dedegül Dağı, batısında Anamas Dağı ve bu dağların ortasında Şarkîkaraağaç Ovasıyer alır. Ovayı Eğri Çayı sular. Beyşehir Gölünün bir bölümü ilçe sınırları içinde kalır. Dağlarda köknar, sedir,karaçam ve ardıç ormanları vardır. Ekonomisi tarıma dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri şekerpancarı,üzüm,buğday, elma, arpa, patates, haşhaş, nohut, soğan, fasulye ve armuttur.Hayvancılık gelişmiş olup, genelde sığırve koyun beslenir. Ev tezgahlarında dokumacılık yapılır.Yem, barit, tuğla, kiremit fabrikaları başlıca sanâyikuruluşlarıdır.Uluborlu İlçesi:Merkez bucağına bağlı 4 köyü vardır.Yüzölçümü 322 km2 olup, nüfus yoğunluğu 37’dir. İlçe topraklarıüç tarafı dağlarla çevrili bir alanda yer alır.Kuzey ve batısını Karakuş dağları, güneyini ise Kapıdağengebelendirir. Dağlardan kaynaklanan suları Gençali Deresi toplar. Senirkent Ovasının bir bölümü ilçesınırları içinde kalır. Ekonomisi tarım ve dokumacılığa dayanır. Başlıca tarım ürünleri arpa ve buğday olup,6

COĞRAFİ KAPSAMayrıca az miktarda elma, üzüm, nohut, patates, armut ve soğan yetiştirilir.Süt üretimi gayesiyle sığır besiciliğiyapılır. Ev tezgahlarında halı dokumacılığı yaygındır. İlçe topraklarında kireçtaşı yatakları vardır. İlçe merkezi,Kapıdağ eteklerinde düz bir alanda kurulmuştur.Tarihi çok eski devirlere kadar uzanmaktadır.Konya’yı Yalvaçüzerinden Denizli’ye bağlayan karayolu ilçeden geçer.İl merkezine 69 km mesâfededir. Belediyesi 1864’tekurulmuştur.Yalvaç İlçesi:Merkez bucağına bağlı 21, Bağkonak bucağına bağlı 9 köyü vardır. Yüzölçümü 1415 km2, olup nüfusyoğunluğu 60’tır. İlçe toprakları genelde dağlıktır. Kuzeyinde Karakuş Dağları ve Sultandağları, güneyindeGüllüce Dağı, güneybatısında Kirişli Dağı yer alır. Dağların iç kesiminde orta yükseklikte düzlükler vardır.Dağlardan kaynaklanan suları Hoyran ve Yalvaç dereleri toplar. Ekonomisi tarıma dayalıdır. Başlıca tarımürünleri elma, buğday, üzüm, arpa, şekerpancarı, patates, armut, soğan ve haşhaştır. Hayvancılık gelişmiştir.Koyun ve sığır besiciliğinin yanında az miktarda Ankara keçisi de beslenir. Tuğla, kiremit fabrikaları vetabakâneler başlıca sanâyi kuruluşlarıdır. İlçe merkezi Eğirdir Gölü havzasının kuzeydoğusundaSultanDağlarının eteklerinde kurulmuştur. Deniz’den yüksekliği 1160 metredir. Akşehir’i Senirkent üzerindenDenizli ve Isparta’ya bağlayan karayolu ilçeden geçer.Târihi çok eski devirlere dayanan bir yerleşimmerkezidir.İsmini Oğuz Beylerinden Sakız ve Emir boyuna mensup Yalvaç Beyden almıştır.İlçe belediyesi1864’te kurulmuştur.Yenişarbademli İlçesi:Merkez bucağına bağlı 2 köyü vardır.İlçe toprakları dağlıktır. Batısında Dedegül Dağları yer alır.Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Evlerde halı dokumacılığı yaygındır.İlçe merkezi Dedegül Dağlarıeteklerinde kurulmuştur. Şarkikaraağaç’a bağlı bir bucak iken 9 Mayıs 1990’da 3644 sayılı kânunla ilçe oldu.Harita A.2.Isparta İlçe sınırları7

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUA.3.İLİN COĞRAFİ DURUMUIsparta ili, Akdeniz Bölgesi’nin kuzeyinde yer alan Göller bölgesinde yer almaktadır. İl, 300 20’ ve310 33’ doğu boylamları ile 370 18’ ve 380 30’ kuzey enlemleri arasında bulunmaktadır. 8.933 km2’likyüzölçümüne sahip olan Isparta ili, kuzey ve kuzeybatıdan Afyon ilinin Sultandağı, Çay, Şuhut, Dinar veDazkırı, batıdan ve güneybatıdan Burdur ilinin Merkez, Ağlasun ve Bucak, güneyden Antalya ilinin Serikve Manavgat, doğu ve güneydoğudan ise Konya ilinin Akşehir, Doğanhisar ve Beyşehir ilçeleri ileçevrilmiştir.Isparta İli Batı Akdeniz Bölgesi’ndedir. Ülkenin Güneybatısı’nda, Akdeniz Bölgesi’nin Batıbölümünde yer alan ve Batı Akdeniz Bölgesi olarak adlandırılan bölge; Antalya, Burdur ve Ispartaillerinden meydana gelir. Bu üç ilin toplam alanı 35839 km 2 dir ve ülke alanının yaklaşık % 5 ‘ ini kapsar.Bölgeyi; güneyde Akdeniz, kara yönünde ise Muğla, Denizli, Afyon, Konya ve İçel il sınırlarıçevreler. Üçgene benzeyen bölgenin Doğu-Batı uzunluğu 300 km. Kuzey-Güney uzunluğu ise 184km.dir.Bölgenin en büyük kenti olan Antalya’nın Ankara, İzmir ve Adana gibi ülkenin en büyük kentlerineolan uzaklığı hemen hemen aynıdır. (550 km. civarında) İstanbul’a olan uzaklık ise 724 km.dir.Batı Akdeniz Bölgesi dört alt bölgeden oluşmaktadır. Bu alt bölgeler kuzeyden güneye doğrusırasıyla Kuzey Göller Bölgesi, Batı Yaylaları Bölgesi, Dağlar Bölgesi ve Sahil Bölgesi’dir. SahilBölgesi en önemli bölge olup içinde bölgenin de en önemli ili olan Antalya İli’ ni barındırmaktadır.Bu bölge de doğal farklılıklardan ötürü kıyı, ova ve eşik sahaları olarak üç bölgeye ayrılmaktadır.Isparta İli kuzey Göller Bölgesi’nde, Burdur İli, Batı Yaylaları Bölgesi’nde bulunmaktadır.A.4.İLİN TOPOGRAFYASI ve JEOMORFOLOJİK DURUMUIsparta ili, batısında 854 m. rakımlı Burdur Gölü, kuzeydoğusunda 916 m. rakımlı Eğirdir Gölü vb.düşük alanlar yanında doğusunda 2635 m. rakımlı Davraz Dağı ve 2046 m. rakımlı Dulup Tepe vb.yüksek alanlar içeren bir topografya göstermektedir. Isparta il merkezinin bulunduğu alan ise yerel olarak950 m. rakımlı bir plato görünümündedir. Bunun yanında Beyşehir Gölü batısında, 2892 m.ye varanyüksek alanlar (Tepeler) içeren KD-GD Dedegöl Dağları bulunmaktadır. Beyşehir Gölü’nün rakımı ise1222 m.dir. Isparta kuzeyinde yer alan Senirkent güneyindeki Barla Dağı, 2799 m. ile Isparta ili sınırlarıiçerisindeki yüksek alanlardan birisidir. Yüksek alanlar genellikle KD-GB, KB-GD ve K-Gdoğrultularında uzanım göstermektedir. Aksu Çayı ile Köprü Çayı Isparta ili sınırları içerisinde bulunanyaklaşık K-G doğrultulu önemli iki akarsudur.Jeomorfolojik bakımdan ise genel olarak “Sivri doruklu, sarp” ve “Yassı doruklu DI-DII aşınımyüzeyleri” alanlar arasında yer alan “Yazılar, Neojen üzerinde DIII yüzeyleri”, “Yaylalar, yaşlıformasyonlar üzerinde Dil yüzeyleri” ve (Sekili ovalar) olarak tanımlanan yüzey şekillerinden oluşanengebeli bir yapı göstermektedir. Isparta Ovası, bu oluşum içerisinde yüksek alanlar arasında kapalı biralüvyon ovası görünümündedir.İlimiz Batı Toroslar Sıra Dağlarının eteklerinde kurulmuş olup içerisinde Gölcük (Krater), Eğirdir-Hoyran, Kovada ve Beyşehir Gölü’nün bir kısmı bulunmaktadır.OVA ve YAYLA Isparta Ovası Bozanönü Ovası Gönen Ovası Keçiborlu OvasıGarip Ovası Gençali Ovası Kuleönü Ovası Hoyran Ovası Aydoğmuş OvasıYılanlı Ovası Pamukova Ş.Karaağaç Ovası Kul Ovası Karacahisar YaylasıDAĞ ve TEPE Dedegöl Dağı (2853) Barla Dağı (2799) Çürük Dağı (2757) Davraz Dağı (2635)Kapı Dağı (2446) Akdağ (2333) Gelincik Dağ (2315) Dumanlı Dağ (2210) Akarca Dağı (2110)Kızıldağ (2100) Dulup Dağı (2046) Çirişli Dağı (1889) Karadağ (1849) Yayla Dağı (1610)Geresin Dağı (1375)Tablo A.1: İlimizde bulunan ova, yayla , dağ ve tepeler8

COĞRAFİ KAPSAMŞEKİL A.1:Isparta’nın jeomorfolojisi9

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUA.5.JEOLOJİK YAPI ve STRATİGRAFİIsparta İli, 13 ilçesi ile birlikte, Akdeniz – Göller Bölgesi ve Batı Toroslar dağ kuşağında, Afyon,Konya, Antalya ve Burdur illeri arasında yer almaktadır. Jeolojik bakımdan ise Batı Toridler orojenikkuşağında, Türkiye’de ve dünyada bilimsel olarak büyük bir öneme sahip “Isparta Büklümü (IspartaAçısı)” üzerinde bulunmaktadır. İl sınırları içerisinde Paleozoyik (I. Zaman)’den günümüze kadar oluşanve farklı kökenli kayaç istifleri ile zengin bir jeoloji müzesi halindedir. Jeoloji eğitiminde bir laboratuarolması yanında Isparta, zengin ve doğal jeolojik yapıları ile görsel ve bilimsel turizme çok uygun birpotansiyele sahiptir.Genel olarak ilin kuzeydoğu ve güneydoğusundaki dar alanlarda Paleozoyik (I. Zaman, 570-245my), çok geniş bir alanda yayılım gösteren Mesozoyik (II. Zaman, 65 my-Günümüz)’a ait kayaçistiflerine rastlamak mümkündür.Jeolojik konumu bakımından, Isparta Büklümü’nün ortasında yer alan Isparta ili-Merkez ilçesi,bölgesel tektonikten önemli ölçüde etkilenmiş olan Mesozoyik ve Senozoyik yaşlı bir stratigrafik-jeolojikyapı üzerinde bulunmaktadır. İlçenin tamamına yakın kesimlerinde, bölgede Isparta Ofiyolit Karmaşığıolarak da bilinen ve kıta-okyanus levhalarının çarpışması sonucu dalan levhadan sıyrılarak ortaya çıkanokyanusal kabuk malzemesinin (ofiyolitik kayaçlar) bindirme ve nap fayları ile yerleşen bir ofiyolitiktemel yer almaktadır. Bu temel ile birlikte, yer yer ofiyolit kütleleri arasında ve üzerinde yüzlek verenGeç Triyas-Erken Jura (230-200 my.) yaşlı derin denizel kayaç istifleri bulunmaktadır. Ofiyolit kütlelerive derin deniz serileri ile uyumsuz veya tektonik dokunaklı olarak dağılım gösteren diğer bir birim,Mezosoyik’in büyük bir bölümünü kapsayan (230-80 my) sıkıştırılmış bir karbonat kayaç (kireçtaşı vedolomit) istifidir. İlçenin batı bölümünde yayılımlı olarak göze çarpan ve Alt Tersiyer (Senozoyik)’in birbölümünü kapsayan (60-40 my.) Çökelim ürünü denizel kırıntılı ve karbonat kayaç istifleribulunmaktadır. İlçenin güneydoğu kesimlerinde, Neojen başında (22-23 my.) bölgeye ulaşan yeni birdenizin ürünü olan Miyosen yaşlı sığ denizel kırıntılı kayaçları, altta bulunan daha yaşlı kayaç istifleriüzerinde gelişen engebeli bir erozyonal yüzeyi örtmektedir. Geç Tersiyer’in Geç Miyosen-Pliyosen (6.5-1.6 my.) döneminde bölgede faaliyet gösteren karasal volkanizmanın ürünleri olan volkanit ve piroklastikkayaç serileri ise ilçenin batı-güneybatı bölümünde yüzeylenmektedir. Merkez ilçe sınırları içerisindekien genç oluşum ise günümüzde de halen çökelimi süren vt Isparta-Atabey ovasında yayılım gösterenKuvaterner yaşlı alüvyonlardır.Isparta-Merkez ilçesinin kuzeyinde yer alan Gönen ve Atabey ilçeleri, jeolojik bakımından diğerilçelere göre daha genç bir zemin üzerinde yer almaktadır. Üst Kretase- Tersiyer (67-65 my.) geçişine aitdenizel kırıntılı ve karbonat kayaçlarla uyumsuz olarak bulunan Eosen denizel ve Eosen-Oligosen (37-35my.) karasal kökenli kayaç istifleri, ilçelerin kuzey bölümlerinde hakimdir. Güney kesimlerinde ise,Kuvaterner yaşlı alüvyonlar Isparta ve Eğirdir gölüne kadar uzanan geniş bir alüvyon ovasının birbölümünü kaplamaktadır.Isparta’nın Keçiborlu ilçesi, ofiyolitik kayaçlar ve Mesozoyik yaşlı derin denizel kayaç ve karbonatkayaç yüzlekleri içermesine karşın çoğunlukla Alt Tersiyer yaşlı denizel ve karasal kayaç istifleri ileKuvaterner çökellerinden oluşan bir jeolojik zemin üzerinde bulunmaktadır. Genel olarak ofiyolitikkarmaşığın içerdiği Mesozoyik yaşlı yabancı blokları nedeniyle Gökçebağ Karışığı olarak adlandırılan birtektono-stratigrafik birim üzerine uyumsuz olarak gelen Alt Tersiyer (Paleosen-Eosen) denizel, Eosen-Oligosen göl çökelleri ile ilçenin Burdur ve Isparta’ya doğru uzanan geniş bir kuşak içerisinde yer alanKuvaterner alüvyon çökelleri gözlenmektedir.Isparta ilinin kuzeyinde yer alan Uluborlu, temelde Mesozoyik yaşlı denizel karbonat kayaçistiflerinin yaygın olarak gözlendiği, ilçenin güneyinde bu temel ile uyumsuz dokanaklı olarak yer alanAlt Tersiyer denizel kayaç istiflerinin de katıldığı engebeli bir topografya üzerinde yer almaktadır. İlçeninen genç kayaçları ise ilçe merkezinin de üzerinde bulunduğu yaklaşık D-B doğrultulu olarak Senirkent veHoyran uzanan Kuvaterner yaşlı alüvyon çökellerinden oluşmaktadır.Uluborlu’nun doğusunda bulunan Senirkent, Mesozoyik yaşlı denizel karbonat kayaç istiflerininyaygın olarak gözlendiği temel üzerinde, uyumsuz olarak yer alan ve ilçenin kuzeyindeki dar alanlarda10

COĞRAFİ KAPSAMyayılım gösteren Alt Tersiyer denizel kayaç istiflerinin de katıldığı engebeli bir topografya üzerinde yeralmaktadır. İlçe merkezinin de üzerinde bulunduğu yaklaşık D-B doğrultulu olarak Hoyran gölüne kadaruzanan Kuvaterner yaşlı alüvyon çökelleri yörenin en genç kayaç istifidir.Senirkent’in kuzey komşusu olan Yalvaç’ın doğusunda, Sultandağları’nın bir bölümüne karşılıkgelen ve kuzeybatı-güneydoğu doğrultulu olarak yayılım gösteren Paleozoyik yaşlı şistler, yörenin enyaşlı jeolojik kayaçlarını oluşturmaktadır. Jura-Kretase yaşlı karbonat kökenli denizel kayaç istifleri, Üstkretase denizel serilerine ait kayaç istifleri, Paleozoyik serilerinin yayılımına uygun tektonik sistemiçerisinde, diğer temel stratigrafık birimlerdir. Yörenin orta ve batı bölümünde, Hoyran ve Eğirdirgöllerine açılan Kuvaterner akarsu alüvyon çökelleri tarafından kesilen Üst Miyosen-Pliyosen kömürlükarasal çökelleri, Paleozoyik ve Mesozoyik kayaç istiflerinden oluşan engebeli bir topografya üzerindeuyumsuz olarak yer almaktadır.Eğirdir ilçesi, güneyinde yer alan Alt Mesozoyik’in derin denizel çökel istifleri ile ofiyolikkayaçların çoğunlukta olduğu ofiyolitli kompleks ve kuzeyinde yayılım gösteren Mesozoyik karbonatkayaç serilerinden oluşan engebeli topografya oluşturan kısmen yaşlı bir temel üzerinde kuzey-güneydoğrultulu bir graben içerisinde çökelen Kuvaterner alüvyon çekellerini taşıyan bir jeolojik dağılımasahiptir.Eğirdir’in doğusunda yer alan Gelendost ilçesi, güneyden kuzeye doğru gençleşen bir stratigrafikistife sahiptir. İlçenin güneyinde, geniş yüzlek veren Jura-Kretase karbonat kayaçlar, kuzeyinde ise dahaçok batı bölümde engebeli alanlar halinde ortaya çıkan ofiyolitler, Mesozoyik karbonatları ve Üst Kretasedenizel serilerinden oluşan ortak bir aşınma yüzeyi üzerinde uyumsuz olarak yer alan Üst Miyosen-Pliyosen karasal çökelleri bulunmaktadır. Yörenin batısından kuzeydoğu yönüne doğru uzananKuvaterner yaşlı akarsu alüvyon çökelleri ilçenin en genç birimleridir.Gelendost’un güneyinde, Beyşehir gölüne kıyısı olan Şarkîkaraağaç ilçesi, Paleozoyik’denSenozoyik’e kadar değişen çeşitli kayaç topluluklarını kapsayan bir alanda yer almaktadır. İlçeninkuzeydoğu kesiminde, Yalvaç doğusunda bulunan, kuzeybatı-güneydoğu yayılımlı Paleozoyik yaşlışistler bulunmaktadır. Metamorfitlerin, yörenin Beyşehir gölüne doğru olan orta kesimlerde aynıdoğrultuda uzanan ofiyolitik kayaçlarla birlikte temelde bulunduğu gözlenmektedir. Bu birimler ileuyumsuz ve tektonik dokanaklı olarak yörenin güney bölümünde geniş yüzlekler veren Jura-Kretasekarbonat kayaçları, yöredeki topografik yükselimleri oluşturmaktadır. İlçenin kuzey kesiminde bulunanÜst Miyosen pliyosen yaşlı karasal çökelleri ve Beyşehir gölüne açılan genel tektonik yapıya uyumlugraben alanlarında oluşan Kuvaterner alüvyonlar, yörenin genç kayaç örtüleridir.Şarkîkaraağaç güneyinde yer alan Aksu ve Yenişarbademli ilçelerinin büyük bölümünü AltMesozoyik derin deniz sediman katkılı ofıyolitli serileri tarafından bindirmeli olarak belirlenen Jura-Kretase yaşlı karbonat kayaçlar kaplamaktadır. Sadece Yenişarbademli’nin Beyşehir gölüne kıyısı olandoğu bölümünde yer alan Alt Tersiyer çökellerine ait kalıntılar ve göle açılan Kuvaterner akarsualüvyonları gözlenmektedir.Isparta ilinin güneyinde yer alan son ilçesi Sütçüler’de içerisinde Paleozoyik yaşlı blokların da yeraldığı Alt Mesozoyik derin denizel çökel katkılı ofîyolitli karmaşık ve ofiyolitik kayaç kütleleri ilebindirmeli olarak tanımlanan Mesozoyik ve Jura-Kretase yaşlı kalın karbonat istifleri geniş alanlardayayılım gösterirler. İlçenin güney kesiminde ise bölgesel tektoniğe uyumlu olarak yerleşik bulunanMiyosen denizel çökellerine ait kayaçlar yüzeylenmektedir..11

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUŞEKİL A.2:Isparta ili ve ilçelerinin paleocoğrafyası12

A.5.1.METAMORFİZMA VE MAGMATİZMA13COĞRAFİ KAPSAMBatı Toroslarda, ilimizin batısında bulunan Gölcük ve yöresinde yapılan araştırmalarda, yüzeylemeveren formasyonlar, tortul, ultramatik ve volkanik kayaçlar olmak üzere başlıca üç gruba ayrılırlar.Buralardan tortullara ait en yaşlı formasyonu Akdağ kireçtaşları oluşturmaktadır. Diğerlerinikonglomeralar ve filişler meydana getirmektedir. Akdağ kireçtaşları Jura - Alt Kretase, konglomeralarEosen ve filişler ise Oligosen yaşlıdır. Magmatizma ürünü olarak volkanitler ve piroklastitler görülür.Ultramafitler, harzburjitler ve serpantinitlerden oluşmaktadır. Ultramafitler, bugünkü yerini Kretase -Tersiyer sınırında, volkanitler ise Pliyosen başında almışlardır.Gölcük ve çevresindeki volkanik kayaçlar, traki - andezitler, sıkı tüfler, kül tüfler ve süngertaşlarından ibarettir. Volkanik kayaçlar üzerinde yapılan mikroskop çalışmaları ve kimyasal analizlersonucu, birleşimlerinin andezitten trakite kadar değiştiği belirlenmiştir. Volkanitlerde egemen mineralleri,zonlu feldspatlar, biyotitler, piroksenler ve hornblendler oluşturmaktadır.Piroklastitlerden hem sıkı tüfler, hem de kül tüflerde volkanik cam egemen olduğundan ve klitikkristalen madde içeriği % 10’u aşamadığından bunlar vitrofirik tüfler olarak adlandırılmışlardır.Diğer taraftan, volkanik kayaçlar kalkalen karakterde olup; Al içeriklerinin yüksek, buna karşılıkTiO değerlerinin % 1’in altında olmasından ötürü orojenik bir yerleşimin temsilcisidirler.Kayaç örneklerinin kantitatif kimyasal analizleri, X – ışınları, floresans ve atomik soğutmayöntemleri ile yapılmıştır. Su örnekleri, TSE su standartlarında verilen yöntemlerle analize tabi tutulmuşve kayaçtaki fluorür arasındaki ilişki araştırılmıştır.Kayaç örneklerinin kantitatif analizlerinde ortalama fluorür içeriği 800 ppm dolayında olup,kayaçlardaki fluorür ile bunlara temas eden suların fluorür içeriği arasında doğru orantı olduğugörülmüştür. Fluorür içeriği yüksek olan kaynak sularını özellikle volkanoklastik kaynakları katederekgelenler oluşturmaktadır. Söz konusu kaynak sularından kalın tüf serilerini yıkayarak yüzeye çıkanlardafluorür içeriğinin arttığı dikkati çekmektedir.A.5.2.TEKTONİK VE PALEOCOĞRAFYAIsparta ilinde Paleotektonik ve Neotektonik döneme ait tektonik etkilerle oluşan, genel olarakHerziniyen ve Alpin orojenezleri (dağ oluşum evreleri) ile şekillenen tektonik hatlar bulunmaktadır.Bunlardan günümüzde fosil faylar olarak söz edilebilecek bindirme veya nap faylarının Erken ve OrtaAlpin orojenik dönemlerinde ve Geç Kretase’den başlayıp Erken Tersiyer’e kadar süren bir tektoniksürecin ürünleridir. Isparta-Merkez, Eğirdir, Gelendost, Yalvaç, Şarkîkaraağaç, Aksu, Yenişarbademli veSütçüler ilçeleri sınırları içerisinde çoğunlukla Alt Mesozoyik derin denizel çökel katkılı ofiyolitik kayaçkütleleri ile Mesozoyik yaşlı çeşitli karbonat serileri arasında sınır oluşturmaktadır. Bu bindirme napsisteminin yerleşiminin son evresi ve sonrasında, bir kısmında günümüzde de hareketliliğin devam ettiğiizlenen (deprem verileri ile) kuzey-güney, kuzeydoğu-güneybatı ve kuzeybatı-güneydoğu yönlü veçoğunlukla yanal atımlı fay sistemleri gelişmiştir. Isparta Açısı’nın (Isparta Büklümü) doğu kanadınıoluşturan Şarkîkaraağaç, Aksu, Gelendost ve Yalvaç ilçe sınırları içerisinde kuzeybatı-güneydoğudoğrultulu bindirmeler bulunmaktadır. Neotektonik dönemde bölgede gelişen kuzey-güney sıkışmasınedeni ile ortaya çıkan kuzey-güney doğrultulu graben sistemlerini oluşturan normal faylar, Eğirdir veSütçüler ilçelerinde yer almaktadır. Fay gölleri olan Eğirdir, Hoyran, Burdur ve Beyşehir göllerinisınırlayan veya kesen ve çoğunlukla Geç Alpin tektonik dönemini yansıtan kırık takımları ise bölgeselsıkışma ve makaslama kuvvetleri sonucunda oluşan kuzeybatı-güneydoğu, kuzeydoğu-güneybatıdoğrultulu yanal atımlı fay takımları halinde Isparta-Merkez, Keçiborlu, Uluborlu, Senirkent, Eğirdir,Gelendost ve Şarkikaraağaç yörelerinde yaygındır. Deprem üretmeleri nedeniyle bu faylardan birkısmının halen aktif oldukları belirlenmiştir. Burdur gölü doğusunu sınırlayan ve Bucak’a kadar uzanankuzeydoğu-güneybatı doğrultulu ve gölü öteleyen kuzeybatı güneydoğu doğrultulu faylar üzerindeyoğunlaşan deprem verileri, bu yanal atımlı fayların günümüzde de aktif olduklarını göstermektedir.Isparta-Merkez ilçesinde Kayıköy fayı, Eğirdir fayları, ve Yalvaç fayı, bilinen diğer deprem üreten yanalatımlı faylardır. Sütçüler’de de yakın zamanda kaydedilen deprem verileri, kuzey-güney doğrultuluolduğundan bu doğrultuda uzanan graben alanlarını sınırlayan normal faylarda da hareketliliğin sürdüğüanlaşılmaktadır.

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUA.5.3.ISPARTA ve YAKIN ÇEVRESİNDE DEPREM TEHLİKESİIsparta 1. derece deprem bölgesi olmakla birlikte, kırıklı bir yapıya sahip olup, yeryüzü katmanıyumuşak bir topraktan meydana gelmektedir. Afet İşleri Genel Müdürlüğünün verilerine göre Isparta'daen büyük olası depremi 6.5 büyüklüğünde değerlendirilmektedir. Isparta’da etkili olabilecek 2 fay kuşağıbulunmakta ve Isparta bu fay kuşağının ortasında kalmaktadır. Toprak yapısının yumuşak olmasınedeniyle deprem şiddetli hissedilmektedir. Isparta büklümü ile nitelendirilen fay kuşağı Aksu bindirmesive Burdur fayıdır. Bu fay kuşaklarının harekete geçmesi ile depreme maruz kalıyor.Akdeniz Bölgesi gün geçtikçe Güney Ege Bölgesine doğru kaymaktadır. Bu durum Afrikalevhalarının, yani kütlelerinin Güneyden Türkiye'yi ittirmesinden ileri gelmektedir. Akdeniz Bölgesi,kırık fay hatları ile dolu olduğundan da kolayca hareket etmektedir. Akdeniz Bölgesi Afrika levhalarınamaruz kalmasından dolayı Ege Bölgesine kaymaktadır. Burdur ve Sivrihisar mevkilerinde kayma oranıoldukça fazladır.Antalya Körfezi kuzeyinde, Toros kuşağının kuzeye doğru yönelmiş yaklaşık ters "V" biçimli olanbu kesimi Blumenthal (1963) tarafından "Isparta Büklümü" olarak adlandırılmıştır. Yapısal kökenli budeformasyon, bölgedeki tektonizma etkinliğinin en önemli göstergesidir (Altınkale, 2001).Şekil A.3: Anadolu’nun Tektonik Birlikleri Haritası (Özgül, 1984)Günümüzde tektonik yönden aktif olan Isparta, Burdur, eski jeolojik devirlerde de yapısalgerilmelerin etkisi altında kalmış ve değişik tür kıvrımlı, kırıklı, bindirmeli ve faylı yapılar kazanmıştır(Karaman, 1994). Kuzey kesimi " Göller Bölgesi " olarak da anılan Isparta Büklümü, kabaca Denizli,Fethiye, Alanya, Antalya, Akseki, Ahırlı, Seydişehir, Beyşehir, Akşehir, Çay, Afyon, Sandıklı ve Çivrilile sınırlanır (Şekil A.4. Koçyiğit, 1983)A.5.3.1.FaylanmaK-G yönde yaklaşık 180 km, D-B yönde 100 km genişliğinde üçgen şekilli olan Isparta Büklümü,KD yönlü Burdur fayı ve KB yönlü Akşehir-Simav fayı arasında yer alır ve üç kırıkla karakterize edilirBunlar, Batıda Burdur fayı ve doğuda bulunan Antalya fayı ile sınırlanan Teke Kırığı, K-G yönlü Antalyave Kırkkavak faylarıyla sınırlanan ve Kovada grabenini de içine alan Antalya Kırığı ve Kırkkavak veAkşehir fayları arasında kalan Akseki Kırığı’dır. Bölgede, KD ve KB yönlü çekimli fay sistemleri,Eğirdir Gölü kuzeyinde kesişir. Tektonik olarak kuzey yönlü Eğirdir-Kovada grabeni, IspartaBüklümü’nü ikiye ayırır. Bu eksenin batısındaki tektonik çizgiler KD gidişli, doğusundaki tektonikçizgiler ise KB gidişlidir (Yağmurlu ve diğ., 1997, 2000).Blok faylanmanın en iyi gözlendiği alanlardan biri olan Isparta Büklümü kuzey kesiminin fayharitasında, önemli normal faylar (Çivril, Acıgöl, Burdur, Dinar, Akçaköy, Karadilli, Senirkent, Kovada,14

COĞRAFİ KAPSAMAnamas, Beyşehir, Akşehir fayları) ile bunlar arasında kalan çöküntü ve yükselti alanlarının (Çivril,Acıgöl, Burdur, Kovada, Beyşehir, Akşehir, Karadilli ve Hoyran çöküntüleri) ilişkisi görülmektedir.Çöküntü alanlarının içi Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı karasal tortullar ve alüvyonlarladoldurulmuştur. Hemen hemen tüm önemli faylar ve bunlar tarafından sınırlanan çöküntü alanı içindeakmakta olan dereler, düşey yükselmenin bir kanıtı olarak, yataklarını derine kazmış olup, günümüzdediri faylar, doğrudan doğruya, alüvyonlarla daha yaşlı birimleri dokanağa getirmiştir. Yine, çöküntü alanıiçinde yer alan göller, diri faylanmanın bir diğer kanıtı olarak, birer kenarlarını doğrudan fay düzlemineyaslamışlardır. Örneğin Acıgöl, Burdur Gölü, Beyşehir Gölü, Hoyran-Eğirdir Gölleri gibi Türkiye veyakın dolayında Yeni Tektonik Dönemi denetleyen önemli yapı unsurları Ege Hendeği, Kuzey AnadoluFayı, Doğu Anadolu Fayı ve Ege Graben sistemidir (Koçyiğit, 1984).Isparta Büklümü, Orta Tersiyer’den günümüze kadar geçirdiği sıkışma ve genişleme tektonik olaylarıylabiçim kazanmıştır. Ege plakasında grabenlerin oluşumu ve Kuzey Anadolu Fayı’nın şekillenmesi esnasındaplakalar, güneybatıya doğru harekete geçmiş ve büklümün şekillenmesinde etkili olmuştur. Bunun yanında,Likya, Beyşehir-Hoyran ve Antalya naplarının, Toros Karbonat Platformu üzerine yerleşmesiyle, Kıbrıs veHelenik yayları şekillenmiş ve bu yaylar boyunca Afrika ve Avrasya plakaları birbirine yaklaşarak, IspartaBüklümü bölgesinde K-G doğrultulu sıkışma tektoniğinin oluşmasıyla sonuçlanmıştır. Ege plakasınıngüneybatı yönde genişlemesi ve Anadolu plakasının batıya doğru olan hareketi, Isparta Büklümü batısındakiLikya bloğunun Burdur fayı boyunca GB doğrultuda saat yönünün tersi yönde dönmesiyle, büklümün doğukanadının ise saat yönünde dönmesiyle sonuçlanmıştırŞekil-A.4: Isparta Büklümü Yapısal Haritası (Poisson ve diğ., 1984)(1) Denizel Sedimanlar, (2) Antalya Formasyonu, (3) Beydağları Masifi,(4) Beydağları Platformu, (5) Karbonat Platform, (6) Barla Dağ ve Zindan Masifi,(7) Metamorfik Seri, (8) Likya ve Beyşehir-Hoyran Napları, (9, 10) Antalya Napları,(11, 12) Bindirme Fayı15

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUŞekil-A.5: Isparta Büklümü’ndeki Kırıkları ve Yunan-Kıbrıs yayları arasındaki ilişkiyi Gösteren GB-Anadolu’nun Ana Tektonik Özellikleri Haritası (McKenzie, 1978; Dilek ve diğ., 1990; Anastakis veKelling, 1991’den değiştirilmiştir).Şekil-A.6: Isparta Büklümü Kuzey Kesiminin Yalınlaştırılmış Yeni Tektonik Haritası (A: Faylar içinnokta diyagramı, B: Fay Haritası, C ve D: Enine kesitler; Koçyiğit, 1984)16

COĞRAFİ KAPSAMDilek ve Rowland (1993), Erken Triyas-Jura süresince Beydağları ve Anamas-Akseki platformlarıarasındaki KD yönlü rift zonu gelişimini, rift birikimleri ve okyanusal kabuğun üçgen şekilli rift zonuoluşturduğunu ileri sürmüşlerdir. Bu okyanus, Geç Maestrihtiyen boyunca D-B sıkışma kuvvetleriylekapanmaya başlar. Rift sedimanları ve ofiyolitler batıda Beydağları, doğuda Anamas-Akseki platformlarıüzerine bindirmiştir. Aynı çalışmacılara göre, Beyşehir-Hoyran, Hadim ve Likya napları, Orta-GeçTersiyer boyunca karbonat platformları üzerine yerleşmiştir. Isparta Büklümü’nü sınırlayan Burdur veAkşehir oblik fayları bu yüzden, Geç Maestrihtiyen boyunca sütur zonlarına paralel gelişmiş veNeotektonik lineasyon tekrar aktif olmaya başlamıştır (Yağmurlu ve diğ., 1997).A.5.3.2.DepremsellikIsparta ili, Türkiye'nin deprem riski dağılım haritasında genel olarak birinci derecedeki depremkuşağı üzerinde yer almaktadır. Sadece Sütçüler ve Yenişarbademli ilçelerinde ikinci derece veSütçüler’in doğu sınırındaki dar bir alanda üçüncü derece deprem riski taşıyan bir dağılım bulunmaktadır.Isparta İli’nde bu güne kadar en şiddetli depremin, 4 Ekim 1914 yılında meydana geldiği ve depreminertesi gün akşamına kadar kısa aralıklarla 467 kez tekrarlandığı ve bu durumun 3 gün sürdüğübelirtilmiştir.Isparta ili genelinde etkili deprem kaynağı olan fay sistemleri 25 km. batıda bulunan Burdur fayı,Senirkent Kumdanlı fayı, Dinar depremlerinin kaynağı olan Acıgöl fayı, ilin kuzeyinde bulunan Tatarlıfayıdır.Şekil-A.7: Isparta Büklümü oluşum şeması (Yağmurlu ve diğ., 2000)(1) Ege Bölgesi’nin genişleme rejimine bağlı olarak saat yönünün tersi yönde dönmesi,(2) Anadolu plakasının batıya doğru olan hareketine bağlı olarak saat yönünde dönmesi,(3) K-G sıkışma bölgesi17

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUB.DOĞAL KAYNAKLARB.1.ENERJİ KAYNAKLARIB.1.1.GÜNEŞ:Yenilenebilir enerji kaynaklarından potansiyeli Isparta’da oldukça fazladır.Konuyla ilgili ayrıntılıbilgi J bölümünde verilmektedir.B.1.2.SU GÜCÜ:1- Köprü ırmağıYıllık ortalama akım : 96,36 hm 32- Değirmen deresiYıllık ortalama akım : 58,62 hm 3HİDROLİK ENERJİ1. KOVADA I HES:Tahsis edilen suÜretim kapasitesi2. KOVADA II HES:Tahsis edilen suÜretim kapasitesi3. ÇAYKÖY HES:Tahsis edilen suÜretim kapasitesi4- SÜTÇÜLER HESTahsis edilen suÜretim kapasitesi: 41,0 hm 3 /yıl: 35 GWh/yıl: 41,0 hm 3 /yıl: 222 GWh/yıl: 73,31 hm 3 /yıl: 36 GWh/yıl: 60,8 hm 3 /yıl: 12,2 GWh/yılAKARSULARIN AYLARAGÖRE AKIM (hm 3 ) VE DEBİLERİ (m 3 /s)(Birinci satırlar akım, ikinci satırlar debidir)SuyunadıEkimKas Aral. Oca. Şub. Mart Nis. May. Haz. Tem Ağu. Eyl.Isparta- - - - - - - - - - - -Çayı - - - - - - - - - - - -Aksu ç. 2.45 3.52 7.57 6.53 6.15 11.76 20.81 17..08 8.83 5.32 3.73 2.61(Köprü ır.) 0.91 1.36 2.83 2.44 2.54 4.39 8.03 6.38 3.41 1.99 1.39 1.01AksuÇayıÇay 0.58 1.23 4.84 6.96 7.61 7.63 8.89 6.61 2.20 0.39 0.23 0.21Dere 0.22 0.48 1.81 2.60 3.15 2.85 3.43 2.47 0.85 0.15 0.09 0.0818

DOĞAL KAYNAKLARSücüllü 0.41 0.47 0.70 0.73 1.37 3.06 5.49 1.97 0.87 0.27 0.19 0.24Brj.-giriş 0.15 0.18 0.26 0.27 0.57 1.14 2.12 0.76 0.36 0.10 0.07 0.09Pupa 0.16 0.29 0.79 1.61 2.17 2.65 2.86 1.64 0.56 0.08 0.02 0.02Çayı 0.06 0.11 0.29 0.60 0.90 0.99 1.10 0.61 0.22 0.03 0.01 0.01Gelendost 0.78 1.86 3.55 6.09 8.43 12.58 17.58 8.30 1.68 0.21 0.11 0.10Deresi 0.29 0.72 1.33 2.27 3.48 4.70 6.78 3.10 0.65 0.08 0.04 0.04Değirmen 1.41 3.18 7.81 7.69 8.65 8.46 9.85 5.96 2.53 1.22 0.93 0.92D.-Sütçüler 0.53 1.23 3.43 3.23 3.58 3.16 3.80 2.23 0.98 0.46 0.35 0.35Değirmen 9.04 14.43 25.50 23.42 23.43 30.00 28.40 21.06 13.08 10.98 10.17 9.21D.-Selimler 3.38 5.57 9.52 8.74 9.69 11.20 11.10 7.86 5.05 4.10 3.80 3.55Hoyran 0.13 0.12 0.31 0.50 1.00 2.15 3.56 1.53 0.60 0.05 0.04 0.00Deresi 0.05 0.05 0.12 0.19 0.41 0.80 1.37 0.57 0.23 0.02 0.01 0.00Ş.karaağaç 0.38 0.74 2.48 3.73 4.89 7.39 7.06 3.34 1.22 0.46 0.28 0.23Deresi0.14 0.29 0.93 1.39 2.02 2.76 2.72 1.25 0.47 0.17 0.10 0.09Not:Bu değerler 2001 su yılı dahil değerlerdir.(Akım Gözlem yıllığındaki değerleralınmıştır).Sadece Isparta çayı müteferrik olarak ölçüldüğü için 2005 su yılı dahildeğerlerdir.2) Aksu çayı yıllık ortalama akımı,Eğirdir Gölü Hidroloji Raporundan alınmıştır.(Aksu çayı Isparta il sınırları içerisindeki su potansiyeli 389 hm 3 (12,33 m 3 /s), Burdur ilsınırları içerisindeki su potansiyeli 221 hm 3 (7,01 m 3 /s); Bölge çıkışındaki toplam supotansiyeli 610 hm 3 ’tür (19,34 m 3 /s).B.1.3.KÖMÜRIsparta İli’nin Eğirdir ve Yalvaç İlçesi’nde kömür sahaları bulunmaktadır. Bunlardan Eğirdir ilçesiAkbenli Köyü civarında bulunan sahalar arazinin işletmeye müsait olmaması nedeniyle 1991 yılından buyana işletilmemektedir. Ancak son dönemde tekrar işletilmek amacıyla girişimler mevcuttur.Yalvaç İlçesi’nin Yarıkkaya ve Yukarıkaşıkara Kasabası civarında bulunan sahalar ise zaman zamanişletilmektedir.B.1.4.DOĞAL GAZBilindiği gibi doğalgaz yakıtı, diğer yakıtlara göre hava kirliliğine katkısı daha az olan bir yakıt olup,şehre doğalgaz hattının getirilmesi ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Önümüzdeki aylarda öncelikleSüleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi (SDOSB) olmak üzere doğalgaz kullanımına ilişkin denemeçalışmalarına başlanılmıştır.Gerek sanayi bölgelerinde gerekse yerleşim birimlerinde doğalgaz kullanımına geçilmesi ilebirlikte şehirdeki hava kirliliğinin azalması beklenmektedir. Bu nedenle doğalgaz hattı bağlananbölgelerde gerek sanayicilerin gerekse yerleşim birimi sakinlerinin doğalgaz kullanımı konusundabilgilendirilmesi ve teşvik edilmesi hava kirliliğinin azaltılmasında etkili olacaktır.B.1.5.RÜZGARIsparta İlinde rüzgar enerjisi potansiyelinin tama bir taraması ve ölçümü henüs yapılmamış verüzgar haritası oluşturulmamıştır.Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi C bölümünde mevcuttur.19

DOĞAL KAYNAKLARKızılçam ve karaçamdan sonra ilde en çok alan kaplayan ağaç Torosların temel ağacı olan sedir,olumsuz insan etkileri nedeniyle daralmıştır. Sedir ormanları, ancak Davras dağı eteklerinde, Barla-Senirkent arasında ve yüksek dağların doğu ve kuzey yamaçlarında yayılmıştır.Asli Orman Ağaçları: Isparta Orman Bölge Müdürlüğü ormanlarında kızılçam, karaçam, sedir,göknar, ardıç, sarıçam (Gölcük Tabiat Parkında) gibi ibreliler ile meşe, çınar, kızılağaç, akasya,dişbudak, kestane ve sığla gibi yapraklı türler bulunmaktadır.Diğer Orman Ağaç ve Ağaççıkları: Pırnal Meşesi, kermes meşesi, akçaağaç, akçakesme,kocayemiş, zeytin, keçiboynuzu, defne ve mersin ağaç türleri yörede bulunmaktadır.B.2.2.ÇAYIR VE MERA2008 yılı Mera Islah ve amenajman Proğramına 3254,63 da alana sahip Senirkent İlçesi BüyükkabacaKasabası Meraları dahil edilmiş olup proje çalışmaları devam etmektedir. Ayrıntılar F Bölümü MeraBaşlığı altında açıklanmıştır.B.2.3.SULAK ALANLARİlimizde bulunan sulak alanların adları aşağıdaki gibidir. (F maddesinde ayrıntılı olarakverilmektedir.)Kayaağzı Mevkii, Eğirdir Gölü, Gölcük krater Gölü, Kovada Gölü, Kocagöl, Burdur Gölü, AksuÇayı’dır.B.2.4.ENDEMİK BİTKİLER (FLORA)Türkiye’nin 122 Önemli Bitki Alanı kategorisine giren Barla Dağı, Dedegöl Dağları Isparta,Eğirdir ve Kovada gölü arasında kalan bölgelerdir Bu alanlar “Endemik” bitki türleri açısından zenginolup, Kermes Meşesi (Quercus coccifera) ağırlıklı “ maki kuşağı” dağın güney, doğu ve kuzeytaraflarında 870-1300 m. arasında yer alır.Bu kuşaktaki diğer odunsu bitkiler arasında Crataegus monogyna, Jasminium fruticans,Juniperus oxycedrus, Lonicera etrusca ve Palirus spina-christi sayılabilir. Dağın güneydoğusunda yeralan maki topluluğu, içerdiği zengin Cyclamen mirabile populasyonları nedeni ile önemlidir.Türkiye’ye endemik ve nadir C.mirabile’nin asıl yayılış alanı, batıda Büyük Menderes Nehri’nin aşağıçığırlarındaki alçak tepelerdir. Bu nedenle türün bu alandaki kopuk populasyonları çok önemlidir.Orman kuşağında Cedrus libani, Juniperus excelsa ve Pinus nigra ssp. pallasiana hakimdir. Dağınkuzey yamaçlarında geniş alanlar kaplar. Boylu ardıç (Juniperus excelsa) ve yer yer kokulu ardıç(Juniperus foetidissima) ile birlikte, 1000-1450 m. arasında sert kireç taşları üzerinde açık ormantoplulukları oluşturur.Bu habitatta, lokal bir tür olan Carduus olympicus ssp. hypoleucus da yer alır. Cedrus libani, 1450-1800 m.’ler arasında Pinus nigra ssp. pallasiana ile karışık topluluklar oluşturur. Bu alan sedir ağaçlarınınTürkiye’nin batı bölümündeki yayılma alanının en kuzey noktalarından biri olması nedeniyle önemlidir.Saf Pinus nigra ssp. pallasiana toplulukları 1200-1800 m. arasında yer alır. Bu kuşaktaCentaurea cariensis ssp. maculiceps gibi nadir ve lokal bitkilere rastlanır.Subalpin kuşakta, yer yer adi ardıç (Juniperus communis ssp. nana) ağırlıklı bodur bitkitoplulukları ve Valeriana oligantha gibi nadir bitki türleri yetişir.Alpin kuşakta, Acantholimon ulicinum- Onobrychis cornuta yastık formunda bitki topluluğuhakimdir.Bu kuşakta yer alan karakteristik bitkiler arasında, Cyclotrichum origanifolium ve Silenecaryophylloides ssp. glandulosa sayılabilir. Ayrıca Asyneuma compactum ve Olymposciadumcaespitosum gibi ülke çapında nadir bitki türleri de kayıtlıdır.Bu alan, Akdeniz ve İç Anadolu Bölgeleri arasındaki sınırda yer alması nedeniyle, zengin birfloraya sahiptir. Türkiye’ye endemik 127 takson kayıtlıdır. Aethionema thesifolium ülkemizde yalnızcaburaya özgüdür. Alanda ülke çapında nadir 27 takson bulunur. Bunlardan 6’sı buradan başka, yalnızca21

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUDoğu Ege Adaları’nda kayıtlıdır. Bu alan ayrıca, Dianthus erinaceus, Festuca punctoria veOlymposciadum caespitosum gibi önemli taksonlar içerir. (Bekat, L., 2005).Küresel Ölçekte Tehlike Altındaki Türler; Aethionema thesifolium (EN-V**),Olymposciadum caespitosum (EN-V), Cyclamen mirabile (EN-V).Avrupa Ölçeğinde Tehlike Altındaki Türler; Alkanna phrygia (EN-R), Asperula nitidassp.hirtella(RN-R), Astragalus gilvus (EN-R), Asyneuma compactum (EN-R), Campanula macrostyla(EN-R), Dianthus erinaceus (EN-R*) ve diğer 18 tür.( Bu türler Isparta İli Endemik Bitki Listesindeyer almaktadır).Türkiye’nin 122 Önemli Bitki Alanı’ndan birisi de Isparta ili sınırları içerisinde yer alan“Dedegöl Dağları”dır. Beyşehir gölünün batısında yaklaşık 60 km. uzanan bir dağ silsilesidir. Bitkiörtüsü, dağlılk göknar-sedir-çam ormanı(-2000m.) ve ağaç sınırının üzerinde açık alpin mera, taşlıkyamaç ve sarp kayalık bitki topluluklarından oluşur. Endemik bitkiler bakımından zengin florası, ülkeçapında nadir 52 takson içerir. Bunlardan 6’sı birkaç istisna dışında, yalnızca Dedegöl Dağları’naözgüdür. Aubretia anamasica, Polygala pruinosa ssp. megaptera, Ranunculus gueneri, Geraniumcinereum ssp. subcaulescens var. pisidicum, Sempervivum ispartae ve S. pisidicum.Orman bitki örtüsü genellikle 2000 m. yüksekliğe kadar çıkar. Cedrus libani, Pinus nigra ssp.pallasiana ve Abies cilicica ssp. isaurica karışık orman vejetasyonunun başlıca ağaç türleridir. Buiğne yapraklı ormanın açıklıklarında çalı ve mera vejetasyonu yer alır.Bu topluluklar, içerdikleri Delphinium gueneri, Cicer isauricum, Ranunculus gueneri,Sempervivum pisisicum, Verbascum adenocarpum ve V. sorgerae gibi ülke çapında nadir bitkilerbakımından önemlidir.Bu dağ silsilesinin alçak kesimlerinde Kasımlar Köyü civarlarında, çok lokal olarak Pinus brutia(Kızılçam), Aksu Çayı ve Kapız Nehri boyunca uzanan düzlüklerde Platanus orientalis (Çınar)toplulukları göze çarpar. Kapız nehri kenarında, Avrupa-Sibirya floristik taksonlarından oluşan biranklav gelişmiştir.Ağaç sınırının üzerindeki Subalpin kuşak bitki örtüsü, dağ step meraları ve boylu ardıç(Juniperus excelsa)- kokulu ardıç (J. foetidissima) ağırlıklı ardıç topluluklarından oluşur. Dağsilsilesininin en yüksek bölümlerini oluşturan açık dağ sırtlarında alpin mera, seyrek bitki örtüsüiçeren taşılk zirve, sarp kireçtaşı kayalıkları ve çok geniş taşlık yamaç bitki topluluklarının bir mozaiğiyer alır. Alpin mera topluluklarında; Astragalus angustifolius, Acantholimon ssp., Daphne oleoides veOnobrychis cornuta gibi yastık formunda dikenli bitkiler yaygındır.Silsilenin zirve bölümünde yetişen lokal ve nadir bitkiler arasında Aethionema subulatum,Asyneuma compactum, Cerastium macrantum, Galium sorgerae, Geranium cinereum ssp.subcaulescens, var. pisidicum, Lamium eriocephalum ssp. glandulosidens ve Vavilovia formosasayılabilir.Dedegöl Dağları florası, Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerinin arasındaki sınırda bulunmasınınetkilerini taşır. Kapız Nehri’nin doğduğu yerdeki derin vadiler, nadir/ veya endemik bitkilerbakımından çok zengindir (Güner, A. 2005).Küresel Ölçekte Tehlike Altındaki Türler; Acer hyrcanum ssp. sphaerocaryum (EN, V),Avrupa Ölçeğinde Tehlike Altındaki Türler; 49 taksonUlusal Ölçekte Tehlike Altındaki Türler; Amelanchier parviflora var. dentata (EN-R*) veMicromeria cristata (EN-R) tehlike altındaki türlerdir (WWF-Türkiye, 2005).Isparta ili sınırları içerisinde Eğreltiotları’ndan (Pteridophyta) 3 familya, 3 cinse ait 7 tür,Yarıaçık tohumlu bitkilerden (Gymnospermae) 2 familya ve 3 cinse ait 7 tür ve alttür, TohumluBitkilerden (Angiospermae) 76 familya ait toplam 1566 tür ve alttür seviyesinde bitki tespitedilmiştir. Tıbbi önemi olan bitkilerin sayısı 64 (Tablo 2.92), ekonomik olanlar ise 103’dir (Tablo2.93). Tespit edilen 301 Endemik bitkinin kategorileri ise şöyledir; 21 EN, 4 CR, 23 VU, 3 DD, 30LR (cd), 38 LR (nt) ve 182 LR (lc)’dir.22

DOĞAL KAYNAKLARB.2.5.ENDEMİK HAYVANLAR (FAUNA)Isparta İli sınırları içinde ikiyaşamlılara, genelde göl, gölet gibi yoğun su bitkilerinin olan sazlıkveya yoğun su bitkileri olan kısımlarda, ayrıca durgun akan veya göllenmiş suların yakınında veyaorman içi nemli taşlık alanlarda rastlamak mümkündür. Yaşamları genelde suya bağımlıdır. Geneldeovipar (=Yumurta ile çoğalan omurgalılar) olan ikiyaşamlılar yumurtalarını suya bırakır veya subitkilerine yapıştırırlar. Karada yaşayanlar bile üreme zamanı yumurtalarını suya bırakırlar. Sınıfolarak başlıca omurgasız avcılarıdır. Besinlerini sudaki böcek ve larvalar, karada ise genelde uçanböcekler, solucan ve yumuşakçalar oluşturur. Sularda başkalaşım geçiren larvalar ise algler veplanktonlarla beslenir. İkiyaşamlıların omurgasızlarla beslenmesi miktar olarak şaşılacakboyutlardadır. Yapılan çalışmalar sonunda bir göletteki yaklaşık bin kurbağanın yılda çoğunluğuböcek olan 4,8 milyon adet omurgasız tükettiği belirlenmiştir. Başlıca düşmanları arasında su kuşları,bazı yırtıcı kuşlar, su kaplumbağaları, yılanlar ve bazı memeli hayvanlar sayılabilir. Sudaki larvalar iseküçük balıkların, su yılanlarının ve bazı böceklerin larvaları tarafından besin olarak alınır.Son yıllarda sulak alanlardaki kirlilik ve bu alanların hızla azalması, sucul ortamlara değişikbalık türlerinin atılması ikiyaşamlıların populasyon yoğunluğunda önemli azalmalara nedenolmaktadır.Isparta İli sınırları içinde sürüngenlere orman içi taşlık, kayalık alanlarda, güneş görebilengazelli alanlarda, su ve su kaynağı kenarlarında, orman içi açık ve çalılık alanlarda, orman bitimindekiaçık alanlardaki çalılık ve taşlık alanlarda, tarla, bağ gibi kültür alanlarıyla yerleşim alanlarındarastlanabilir. Genellikle ovipar(=Yumurta ile çoğalan omurgalılar) olan sürüngenler yumurtalarınıtoprak içine, çürümekte olan ağaç veya yaprak, dal gibi ağaç döküntüleri altına, güneş gören taşlarınaltına, kazılan toprak içine bırakırlar. Sürüngenlerde metamorfoz görülmediğinden çıkan yavrularerginin bir minyatürü olup hemen besin aramaya başlarlar. Genelde etçil olduklarından besinlerinicanlı ikiyaşamlılar, solucan, kemirici, balık, çeşitli larva ve böcekler, kendi hemcinsleri oluşturur.Karada yaşayan bazı kertenkele ve kaplumbağalar ise bitkilerin yaprak çiçek gibi kısımlarıylabeslenirler.Yırtıcı kuşların çoğu, baykuş, karga, leylek gibi kuşlar, bazı balıklar, sansar, tilki, porsuk, çakal,kirpi, köpek gibi memeli hayvanlar başlıca düşmanlarıdır. Bunlar sürüngenleri besin olarak alırlar.Diğer düşmanlarının başında kendi hemcinsleri gelir.Isparta İli sınırları içinde sürüngen türlerine yönelik spesifik kapsamlı çalışmalarbulunmamaktadır. Bu nedenle türlerin tespitinde öncelikle literatür bulguları ele alınmış ve bir tablohalinde verilmiştir.Kuşlara su kenarları, sık veya seyrek ağaçlık alanlar, çalılıklar, orman sınırı dışındaki açıkalanlar, bahçe ve tarla gibi her çeşit habitatta rastlamak mümkündür. Kuşların tümü ovipar (=Yumurtaile çoğalan omurgalılar) olduğundan habitatlarındaki ağaçların üzerine veya topraktaki oyuklara yuvayaparak yumurtalarını buraya bırakırlar. İlkbahar ve sonbahar başlarında Türkiye kuş göçlerinin yoluüzerinde olduğundan bu mevsimlerde habitatlardaki kuşların tür sayısı artar. Göçmen kuşların birkısmı bölgede kaldığından yaz mevsimindeki tür sayısı da kışa nazaran daha fazladırIsparta ili sınırları içinde memelilere seyrek ve sık ağaçlık alanlarda, çalılıklarda, taban florasızengin orman altında, orman içi su kenarlarındaki ağaçsılar, çalılıklar ve bunların kökleri arasında,yine orman içi taşlık, büyük kayalık, mağara, oyuk ve çürümekte olan ağaç veya döküntülerininarasında, bataklık ve ağaç sınırının dışındaki açık alanlarda, kültür alanlarına yakın yerlerde, yerleşimalanlarında rastlanabilir. Isparta ili oldukça zengin memeli türlerine sahiptir. Ancak bunlardan bazıtürler, geniş bir yaşama alanına sahip olmaları, ayrıca göç etmeleri nedeniyle devamlı il sınırları içinderastlamak mümkün olmayabilir.Memelilerin bir kısmı böcek, solucan, topraktaki larva gibi canlılarla (Erinaceidae, Soricidae),bir kısmı tohum, meyve, kök, yumru, yaprak ve bitki filizleri gibi bitkisel besinlerle (Leporidae,Sciuridae, Cricitedae, Spalacidae, Gliridae, Muridae, Cervidae), bir kısmı etle (Canidae, Mustelidae),bir kısmı ise her türlü besinle (Suidae, Ursidae) beslenirler. Vivipar(=Doğurarak üreyenleromurgalılar) olan memeliler değişik zaman ve sayıda doğum yaparlar.23

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUB.2.6.MİLLİ PARKLAR, TABİAT PARKLARI, TABİAT ANITI VE TABİATIKORUMA ALANLARIDoğa Koruma ve Milli Parklar sınırları içerisinde 2 adet Milli Park, 3 adet Tabiat Parkı, 2 adetTabiatı Koruma Alanı, 2 adet Mesire Yeri, 13 adet Tabiat Anıtı bulunmaktadır.B.2.6.1.Milli Parklar:Kızıldağ Milli ParkıŞarkikaraağaç, Yenişarbademli, Beyşehir, Gölkonak, Sarıkabalı, Belceğiz, Armutlu, Karakaya,Kıyakdede, Yassıbel, Beyköy, Çeltek, Yeniköy, Çatlı, Fakılar ve Kurucova yerleşimlerini içine alanKızıldağ Milli Parkı toplam alanı 59 600 Ha’ olup, 25 500 Ha.’ı orman alanı, 17 356 Ha’ı açık alan ve 16744 Ha’ı göl alanıdır.20.02.1993 tarihinde milli park alanı olarak tescil görmüştür.Jeolojik yapısını kalkerler ve karstik yer şekilleri meydana getirir.Karaçam, sedir, toros göknarı,ardıç, meşe, titrek kavak, dere boylarında; ıhlamur, Çınar, söğüt gibi ağaçlar ile keklik, çulluk, sığırcık,ardıç kuşları, kartal, şahin, akbaba baykuş ve diğer böcekçil kuşlar ile 62 yerli, 43 kış göçmeni, 49 yazgöçmeni, 27 transit göçmen olmak üzere 181 kuş türü tespit edilmiştir.Bünyesinde, kırgazinosu, müşterektesis, 15 adet bungolow, mescit, 40 çadırlık kamp alanı, WC ve çeşmeler bulundurur.Kovada Gölü Milli ParkıEğirdir ilçesine bağlı olan yerleşimleri içine alan ayrıca Sütçüler ilçesine bağlı Karadiken Köyününtamamını kaplayan Kovada Gölü Milli Parkı toplam alanı 6534.0 Ha. olup, 4722.0Ha.’ı orman alanı, 810.5Ha’ı göl alanı 1001.5 Ha alanı ziraat arazisidir.1970 yılında tescil görmüştür.Gölü çevreleyen formasyonlar geniş alanları kaplayan masif kalkerlerdir.Güney tarafında kalkerlerinaltında kil ve kumtaşı tabakaları bulunmaktadır.Kuzeyde ise, en yeni jeolojik formasyon olan alüvyonlararastlanmaktadır.Bu sebeplerle Kovada Gölü, tektonik hareketler sonucu oluşmuş karstik bir polyedir.Gölün en derin yeri günümüzde 7 m.dir.Suda bulunan ve göle yeşil renk veren tortular gölün dibiningörülmesini engellemektedir.Kartal, şahin, karga türleri, çulluk, keklik, saksağan ve tespiti yapılmamış çoksayıdayerli veya göçmen kuş türünün yanında 59 adet yerli, 26 adet kış göçmeni, 48 adet yaz göçmeni, 20adet transit göçen olmak üzere 153 adet su kuşu türü bulunmaktadır.Ormanlık alanlarda 49 kuş türü tespitedilmiştir.Pullu sazan, kadife, sudak havuz balığı ve kerevit göldeki balık türleridir.Milli Park içinde günübirlik veya geceleme tesisleri ile alt yapısı olmadığından ziyaretler kısaduraklamalar için olmaktadır.B.2.6.2.Tabiat Parkları:Gölcük Tabiat ParkıMerkez ilçe sınırlarında yer alan Gölcük Tabiat Park alanı toplam 5925.0 Ha alan olup, 83.0Ha.göl yüzeyine sahiptir.Sınırları içinde yerleşim alanı bulunmamaktadır.Ancak, Yakaören, Gelincik,Darıderesi köyleriile merkez ilçenin tarlalarının bir kısmı tabiat parkı sınırları içinde kalmaktadır.1991yılında tescil görmüştür.Yakın bir jeolojik zamanda çok önemli bir volkanizmanın merkezi olmuştur.Derin faylarboyunca çıkan lavlar büyük volkan konileri oluşturmuştur.Doğal bitki örtüsü akçakesme, tespih çalısı,laden, katırtırnağı ve geven gibi çok yıllık bitkilerle çeşitli otsu bitkiler iken karaçam, sarıçam, sedir veyalancı akasya plantasyonlarıyla saha ağaçlandırılmıştır.Geceleme tesislerinin olmaması sebebiyle Isparta ve Burdur halkı tarafından günübirlik piknikamaçlı olarak kullanılmaktadır.Yazılı Kanyon Tabiat ParkıSütçüler İlçesi, Çandır Köyü sınırlarını kapsayan Yazılı Kanyon Tabiat Parkı toplam alanı 600.0Ha.olup, 1989 yılında tescil görmüştür.Aksu çayının bir kolu olan Yazılı Dere’nin ve arazinin karstikyapısından ileri gelen kanyondur.Yaban Keçisi, yaban domuzu, tilki, tavşan, porsuk, su samuru, sincap,kartal kuzgun, doğan, şahin, güvercin, üveyik, çulluk gibi kuşların yanında 36 kuş türü tespitedilmiştir.Alabalık ve yılan balığı da görülmektedir.24

DOĞAL KAYNAKLARKızılçam, karaçam, ardıç, meşe türleri, çınar, kızılağaç, ceviz, keçiboynuzu, defne, sandal, sakız,tespih çalısı, alıç, karaçalı, sarmaşık, zakkum, laden, yaban gülü ve tespiti yapıalmayan çok sayıdaotsu bitki türlerini barındırmaktadır.Antik Çağdan bu yana Antalya İçAnadolu bağlantısını sağlayan Kral ve İpek Yolu, bu yolüzerinde bulunan ve tabiat parkının içinde kalan kaya yazıtı mahalli önemli değerlerdir.Gelincik Dağı Tabiat ParkıSenirkent-Eğirdir İlçesi sınırlarında bulunan Tabiat Parkı toplam alanı 2593.0 Ha.olup14.1.2.2005 yılında tescil olmuştur.Akdeniz iklimi ile İç Anadolu iklimi arasında geçiş bölgesinde yeralmaktadır.1100-2900 rakımlar arasında yer alan sahada sedir-karaçam ormanları bulunmaktadır.Biyolojik açıdan zengin floraya sahip, Gelincik dağında bol miktarda soğanlı, tıbbi ve aromatiközelliklere sahip bitkiler bulunmaktadır.Sahada 127 çeşit endemik takson tespiti yapılmıştır. 3. jeolojik zamanda oluşmuş kalkerdenmeydana gelmiştir. Ana kayanın çok büyük kısmı kalker oluşumlarıdır. Genel saha içinde anıt meşcereniteliğinde anıt sedir ağaçları ile kaplı eşsiz sedir ağaçları ile kaplı sedir ormanıbulunmaktadır.Sahanın Çam Dağı olarak bilinen mevkisine dini turizm amaçlı çok sayıda ziyaretçigelmektedir.B.2.6.3.Tabiat Koruma AlanlarıKasnak Meşesi Tabiat Koruma AlanıEğirdir Yukarıgökdere Köyü sınırlarında bulunan Kasnak Meşesi Tabiatı Koruma Alanı 1300.0Ha orman alanı olup, 1987 yılında tescil olmuştur. Arazi genel hatları ile çok taşlıktır.Sahada floristikanaliz yapılmış ve 218 bitki türü tespit edilmiştir. Dağ ve step bitkilerinin tamamına yakınıbulunmaktadır.Sahaya adını veren ve ülkemizdeki en yaşlı ve yayılışı en geniş tür olan kasnak meşesi(Quercus vulcanica) yanında mazı meşeleri sedir, karaçam, toros göknarı, ardıç türleri ile Akçaağaç vedişbudak türleri de bulunmaktadır.B.2.6.4.Mesire YerleriBayboğan Mesire Yeri (A Tipi)Eğirdir Bayboğan Mevkii sınırlarında yer alan Mesire Yeri 2003 yılında tescil olmuştur.Sahaiçinde 18 yatak kapasiteli geceleme üniteleri, kır gazinosu ve plaj tesisleri mevcuttur.Başpınar Mesire YeriAksu ilçesi sınırlarındadır.1 Ha alanı kapsar ve 1991 yılında tesis edilmiştir.Isparta Kent Ormanıİl Merkezinde Sidre Mevkiinde 55 Ha. alan içinde 2005 yılında tesis edilmiştir.Eğirdir Kent OrmanıOluklaç Mevkiinde 52 Ha alan içinde 2006 yılında tesis edilmiştir.Sütçüler Kent OrmanıSütçüler-Isparta karayolu üzerinde, Sütçüler ilçesine 2 km.mesafede bulunmaktadır.Kent ormanı40 Ha.’lık alan üzerinde 2006 yılında tesis edilmiştir.Çamyol Mesire YeriEğiridir İlçesinde, Eğiridir-Aksu karayolu üzerindedir.2 Ha sahayı kapsar ve 1963 yılında tesisedilmiştir.Yeşildere Mesire YeriSütçüler ilçesindedir. 10 Ha.sahayı kapsar.Ulaşım stabilize yolla sağlanır.1990 yılında tesisedilmiştir.Tota Mesire Yeri25

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUSütçüler ilçesindedir.Sütçüler-Kasımlar karayolu üzerindedir.20 Ha.alanda 1991 yılında tesisedilmiştir.Düzkır Mesire YeriYalvaç ilçesindedir.0,5 Ha alanda 1984 yılında tesis edilmiştir.Çetince Mesire YeriYalvaç ilçesindedir.1 Ha. alanı vardır ve 1988 yılında tesis edilmiştir.Suçıkan Mesire YeriYalvaç İlçesindedir.0.2. Ha. alanı vardır.Gönen Göleti-Akyokuş Tepe Mesire YeriGönen İlçesindedir.Yolunun bir kısmı asfalt bir kısmı stabilizedir.20.5 Ha sahada 21/07/1998yılında tesis edilmiştir.Keçiborlu Göleti Mesire YeriKeçiborlu İlçesindedir.Yolu asfalttır.1.5 km’si stabilizedir.26/11/1999 yılında tesis edilmiştir.Güneykent Orman İçi Mesire YeriGönen İlçesi Cilbeyli güneykent mevkiinde 2006 yılında tesis edilmiştir.Alanı 7,66 Ha’dır.B.2.6.4. Tabiat Anıtları:Ana Sedir Tabiat Anıtı (Senirkent)Anadolu Kestanesi Tabiat Anıtı (Sütçüler) Doğu Çınarı Tabiat Anıtı (Eğirdir)Barla Sedir Tabiat Anıtı (Senirkent)Söğüt Yaylası Ulu Ardıç T.A (Sütçüler)Boylu Ardıç Tabiat Anıtı (Sütçüler)Toros Sediri Tabiat Anıtı (Senirkent)Boylu Ardıç Tabiat Anıtı (Uluborlu)Toros Sediri Tabiat Anıtı (Senirkent)Çatalçam Tabiat Anıtı (Sütçüler)Toros Sediri Tabiat Anıtı (Senirkent)Doğu Çınarı (Eğirdir)Yaz Ihlamuru Tabiat Anıtı (Sütçüler)B.3.TOPRAKBu konulardaki en son resmi bilgiler mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün, Ispartaİli Arazi Varlığı (1994, Ankara) isimli yayınlarından alınmıştır.İlimiz içerisinde bulunan büyük toprak grupları, özellikleri ve dağılımı aşağıda kısacaaçıklanmıştır.Alüviyal Topraklar:Bu topraklar akarsular tarafından taşınıp, depolanan materyallerüzerinde oluşan AC profili genç topraklardır.Bu grup topraklara İlimizde Gelendost, Yalvaç, Senirkent, Atabey ve Şarkikaraağaçovalarında rastlanılmaktadır. Isparta İlinde Alüviyal topraklar 52637 hektardır. Bunun 27241hektarı 1nci sınıf, 20267 hektarı 2nci sınıf, 4182 hektarı 3ncü sınıf ve 947 hektarı 4ncü sınıftır.Kollüviyal Topraklar: Dağlık ve tepelik arazilerin eteklerinde dar vadi tabanlarında yerçekimi ve küçük akıntılarla sürüklenmiş topraklardır. Isparta İlinde Kollüviyal topraklar 58546hektardır. Bunun 21736 hektarı 1nci sınıf, 25700 hektarı 2nci sınıf, 9516 hektarı 3ncü sınıf, 1108hektarı 4ncü sınıf, 86 hektarı 5nci sınıf, 400 hektarı 7nci sınıftır.B.4.SU KAYNAKLARIB.4.1.İÇME SUYU KAYNAKLARI VE BARAJLARB.4.1. 1-EĞİRDİR GÖLÜ:Maksimum su seviyesi : 918,96 mMaksimum su seviyesi yüzey alanı : 487,76 km 2Maksimum su seviyesi hacmi : 4005,10 hm 326

DOĞAL KAYNAKLAREn derin yeri: 13,6 metreGölü besleyen sular:Adı Yıllık ortalama akım (hm 3 )a-Pupa çayı-Senirkent köprüsü 12,84b-Gelendost deresi-Avşar köprüsü 61,27c-Çaydere 47,68d-Hoyran deresi-Gökçeali 9,97e- Gölün kendi yağış havzasıGöl çıkış suları:Adı Tahsis edilen su miktarı (hm 3 )a-Cazibeli ve pompaj sulamaları334,78(Planlanan)b-Isparta ili içme suyu30,00(Planlanan)Suyun sınıfı: C2S12-GÖLCÜK GÖLÜ:Maksimum su seviyesi : 1385,95 mMaksimum su seviyesi yüzey alanı : 1,084 km 2Maksimum su seviyesi hacmi : 25,74 hm 3Ortalama derinlik: 34 metreGölü besleyen sular:Adı Yıllık ortalama akım(hm 3 )a-Yağış havzası -Göl çıkış suları:Adı Yıllık ortalama akım(hm 3 )a-Isparta ili içme suyu -Suyun sınıfı: C2S1Isparta ilinde, Sulama amaçlı olarak inşa edilen Darıderesi göleti Isparta iline 2007yılında içme ve kullanma suyu amaçlı olarak tahsis edilmiş olup, bunun dışında içme vekullanma suyu amacıyla projelendirilen herhangi bir baraj yoktur. İl sınırları içerisinde yeralan diğer barajlar sulama amaçlıdır.B.4.1.2.İşletmede Olan BarajlarA-İŞLETMEDE OLAN BARAJLAR1-YALVAÇ (SÜCÜLLÜ) BARAJI:Normal su seviyesi: 1180,25 mNormal su seviyesi yüzey alanı : 0,84 km 2Normal su seviyesi hacmi :8,9 hm 3Minimum su seviyesi: 1167,4 mMinimum su seviyesi yüzey alanı : 0,34 km 2Minimum su seviyesi hacmi : 1,6 hm 3Yalvaç barajının talvegten yüksekliği 31,80 metredir.27

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUBarajı besleyen sular:Adı Yıllık ortalama akım(hm 3 )a-Sücüllü (Kuruçay) deresi 17,74Baraj çıkış suları:Adı Sulamaya verilen su miktarı(hm 3 )a-Yalvaç barajı-Çıkış 8,78Suyun sınıfı: C2S1Amacı: Sulama(Yalvaç Sulaması Revizyonu–1970 den alınmıştır.)2-ULUBORLU BARAJI:Normal su seviyesi: 1152,40 mNormal su seviyesi yüzey alanı : 1,100 km 2Normal su seviyesi hacmi :21,30 hm 3Minimum su seviyesi: 1118,40 mMinimum su seviyesi yüzey alanı : 0,192 km 2Minimum su seviyesi hacmi : 1,4 hm 3Aktif hacim : 19,90 hm 32005 yılında alınan yeni batimetrik haritaya göre hazırlanan 2006 YILINDAHAZIRLANAN ISPARTA- ULUBORLU BARAJI REHABİLİTASYON RAPORU’ NAGÖRE:Normal su seviyesi: 1153,30 mNormal su seviyesi yüzey alanı : 1,062 km 2Normal su seviyesi hacmi :19,90 hm 3Minimum su seviyesi: 1120,40 mMinimum su seviyesi yüzey alanı : 0,141 km 2Minimum su seviyesi hacmi : 0,93 hm 3Yeni Aktif hacim : 18,97 hm 3Uluborlu barajının talvegten yüksekliği 57,0 metredir.Barajı besleyen sular:Adı Yıllık ortalama akım(hm 3 )a-Üyüllü çayı (Şalgamlı ve Kuruçay dereleri) 13,29Baraj çıkış suları:Adı Sulamaya verilen su miktarı(hm 3 )a-Uluborlu barajı-Çıkış 8,66Suyun sınıfı: C2S1Amacı: Sulama3-SORGUN BARAJI:Normal su seviyesi: 1397,10 mNormal su seviyesi yüzey alanı : 0,91 km 228

DOĞAL KAYNAKLARNormal su seviyesi hacmi :12,78 hm 3Minimum su seviyesi: 1373,00 mMinimum su seviyesi yüzey alanı : 0,134 km 2Minimum su seviyesi hacmi : 0,33 hm 3Sorgun barajının talvegten yüksekliği 34,25 metredir.Barajı besleyen sular:Adı Yıllık ortalama akım(hm 3 )a-Sorgun deresi 16,10Suyun sınıfı: C2S1-C1S1Amacı: SulamaYağış alanı: 22,2 km 24-KARACAÖREN BARAJI:45,5 km 2 yüzey alanına sahip olan Karacaören barajının 23,83 km 2 ’siIsparta, 21,67 km 2 ’si Burdur il sınırları içerisinde yer almaktadır.Normal su seviyesi: 270,0 mNormal su seviyesi yüzey alanı : 45,5 km 2Normal su seviyesi hacmi :1194,0 hm 3Minimum su seviyesi: 242,0 mMinimum su seviyesi yüzey alanı : 19,71 km 2Minimum su seviyesi hacmi : 347 hm 3Planlama raporunda minimum su seviyesi: 230 m, minimum su seviyesi yüzey alanı11,596 km 2 , minimum su seviyesi hacmi 160 hm 3 ’tür. Fakat İşletme Bakım DaireBaşkanlığı’ ndan 19.04.2006 tarihinde alınan değerlere göre minimum işletme kotu 242metredir.Karacaören barajının talvegten yüksekliği 84,30 metredir.Karacaören Barajının drenaj alanı 5446 km 2 (Eğirdir Gölü dahil)’dir.Barajı besleyen sular:Adı Yıllık ortalama akım(hm 3 )Aksu çayı, Değirmen deresi 975,27 hm 3Baraj çıkış suları: Sulama+EnerjiSuyun sınıfı: C2S1Amacı: Sulama+Enerji(Karacaören II barajından Antalya iline içme suyu alınmasıplanlanmıştır).Sulamaya verilen su miktarı: 480,8 hm 3B-İNŞAATI DEVAM EDEN BARAJLAR-29

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUB.4.2.YERALTI SU KAYNAKLARIİŞLETMEYE AÇILMIŞ YERALTISUYU TESİSLERİAğırlıklı olarak 1970–2007 yılları arasında yoğunlaşan yeraltı suyu çalışmaları Ispartailinde 29 sulama kooperatifinde 169 adet işletme kuyusu açılarak 5860 ha net 6927 ha brütarazinin yeraltı suyundan sulanması sağlanmıştır. Isparta ilinde tespit edilmiş olan 91 hm 3 /yılyenilenebilir emniyetli yeraltı suyu rezervinin 37 hm 3 /yıllık kısmı fiilen çekilerek sulamakullanmave içmeye verilmektedir.ISPARTA İLİ YERALTISUYU SULAMA KOOPERATİFLERİ29 Koop., 169 kuyu, 5860 ha (net), 6927 ha (brüt)Kuyu ha_Kuyu_Ad._ ha_S. No Kooperatif AdıS.No Kooperatif Adı1 Merkez-SAV 8 260 16 Keçiborlu-KAPLANLI 2 552 Merkez-YAZISÖĞÜT 3 90 17 Keçiborlu-GÜNEYKENT 4 903 Merkez-ALİKÖY 3 70 18 Keçiborlu-KILIÇ 12 4454 Merkez-DEREGÜMÜ 5 140 19 Keçiborlu-SENİR 20 9405 Merkez-YAKAÖREN 2 30 20 Keçiborlu-AYDOĞMUŞ 2 406 Merkez-KAYI 4 105 21 Keçiborlu-MERKEZ 13 2157 Merkez-ÇÜNÜR 7 200 22 Keçiborlu-ARDIÇLI 3 608Merkez-BÜYÜKHACILAR 3 90 23 Senirkent-MERKEZ 19 6659Merkez-KÜÇÜKHACILAR 1 15 24 Sütçüler-YEŞİLYURT 3 11510 Merkez-GÖLBAŞI 3 180 25 Ş. Karaağaç-MERKEZ 14 55011 Merkez-KOÇTEPE 4 100 26 Ş. Karaağaç-BEYKÖY 2 12012 Merkez-GELİNCİK 3 40 27 Ş. Karaağaç-ÇİÇEKPINAR 6 30013 Gönen-MERKEZ 8 250 28 Yalvaç- TOKMACIK 5 28014 Gönen-İĞDECİK 1 80 29 Yalvaç-AYVALI 3 8515Keçiborlu-GÜMÜŞGÜN 6 250B.4.3.AKARSULARAKARSULAR1- Isparta çayı-GökbelYıllık ortalama akım: 58,42 hm 3Nasıl yararlanıldığı: Karacaören barajını besliyor.Amacı: EnerjiSuyun sınıfı:C2S12- Yenice Suyu-Aksu (Köprü ırmağı):Antalya Köprü ırmağının menbaııdır.Yıllık ortalama akım: 96,36 hm 3Nasıl yararlanıldığı: Sorgun Barajı ve Çayköy HESAmacı: Enerji30

Suyun sınıfı:C2S1Yenice suyu , kurak aylarda besleniyor.3-Aksu çayıYıllık ortalama akım: 389,0 hm 3Nasıl yararlanıldığı: Karacaören barajını besliyor.Amacı: EnerjiSuyun sınıfı:C2S1Kurak aylarda besleniyor.4- Çaydere-Çay (Eğirdir)Yıllık ortalama akım: 47,68 hm 3Nasıl yararlanıldığı: Eğirdir gölünü besliyor.Amacı: SulamaSuyun sınıfı:C2S1Çaydere kurak aylarda besleniyor.5- Sücüllü(Kuruçay) deresi(Sücüllü barajı-Giriş)- YalvaçYıllık ortalama akım: 15,77 hm 3Nasıl yararlanıldığı: Yalvaç (Sücüllü) barajını besliyor.Amacı: SulamaSuyun sınıfı:C2S1Sücüllü deresi kurak aylarda besleniyor.6- Pupa çayı-Senirkent köprüsüYıllık ortalama akım: 12,84 hm 3Nasıl yararlanıldığı: Uluborlu barajı ve Eğirdir gölünü besliyor.Amacı: SulamaSuyun sınıfı:C2S1Pupa çayı kurak aylarda beslenmiyor.7- Gelendost deresi (Avşar çayı) - Avşar köprüsüYıllık ortalama akım: 61,27 hm 3Nasıl yararlanıldığı: Eğirdir gölünü besliyor.Amacı: SulamaSuyun sınıfı:C2S1Gelendost deresi kurak aylarda beslenmiyor.8- Değirmen deresi- SütçülerYıllık ortalama akım: 58,62 hm 3Nasıl yararlanıldığı: Karacaören barajını besliyor.Amacı: EnerjiSuyun sınıfı:C2S1Değirmen deresi kurak aylarda besleniyor.9- Değirmen deresi- SelimlerYıllık ortalama akım: 218,72 hm 3Nasıl yararlanıldığı: Karacaören barajını besliyor.Amacı: EnerjiSuyun sınıfı:C2S1Değirmen deresi kurak aylarda besleniyor.31DOĞAL KAYNAKLAR

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU10- Hoyran deresi-GökçealiYıllık ortalama akım: 9,97 hm 3Nasıl yararlanıldığı: Eğirdir gölünü besliyor.Amacı: SulamaSuyun sınıfı:C2S1Hoyran deresi kurak aylarda beslenmiyor.11- Şarkikaraağaç deresi-ŞarkikaraağaçYıllık ortalama akım: 32,22 hm 3Nasıl yararlanıldığı: Beyşehir gölünü besliyor.Amacı: SulamaSuyun sınıfı:C2S1Şarkikaraağaç deresi kurak aylarda besleniyor.B.4.4.GÖLLER VE GÖLETLERB.4.4.1.GöllerIsparta il sınırları içinde yer alan göller Eğirdir Gölü, Beyşehir Gölü, kısmen Burdur Gölü,Kovada Gölü ve Gölcük Gölü’dürB.4.4.2.GöletlerIsparta ilinde işletmede olan göletler: Gönen–Bağarası Göleti, Yalvaç– Hisarardı Göleti, AtabeyGöleti, Yalvaç–Dedeçam Göleti, Uluborlu–İleydağı Göleti, Şarkikaraağaç–Örenköy Göleti,Gelendost–Balcı Göleti, Eğirdir-Barla Göleti, Şarkikaraağaç–Çarıksaraylar (Şehitler) Göleti, Yalvaç–Körküler Göleti, Yalvaç–Çetince Göleti’dir.B.4.4.3. Uygulama Programında veya İnşa Halindeki GöletlerŞarkikaraağaç–Köprüköy Göleti, Isparta-Darıdere Göleti, Yalvaç-Kozluçay Göleti’dir.B.4.4.4.Planlama Aşamasındaki GöletlerYalvaç-Mısırlı Göleti’dir. Göller ve göletlerle ilgili ayrıntılı bilgiler D.Su Bölümünde yeralmaktadır.B.5.MİNERAL KAYNAKLARIsparta ili, belirli yörelerde halen işletilen veya işletilebilir potansiyele sahip ekonomik değerdeve günümüz teknolojileriyle üretim olanağı bulunmayan (ekonomik olmayan) değerde metalik maden,endüstriyel hammadde ve enerji hammadde kaynakları bakımından çeşitli kaynaklara sahiptir. Bukaynaklar, günümüz bilim ve teknolojilerine dayalı olarak yapılacak araştırmalar doğrultusundaartırılabilecektir.Isparta-Merkez ilçesi, halen işletilmekte olan pomza (Gölcük) ve tras (Dereboğazı), çimentohammaddesi (Senirce) ve kil (Minas) yanında taş ve kum-çakıl ocağı, mermer, kil ve arsenikcevherleşmeleri gibi endüstriyel hammaddeler bakımından geliştirilebilir bir potansiyele sahipbulunmaktadır.Keçiborlu, zengin kükürt yataklarına sahiptir. Burdur gölü kıyısında (Kılıç, Senir) işletilmekteolan çakıl-kum ve taş ocakları bulunmaktadır. Ayrıca Eosen-Oligosen konglomeraları içerisinde(Kozluca) bazı manganez cevherleşmelerine rastlanmıştır. Atabey’deki kum ocağı halenişletilmektedir.Şarkikaraağaç, kısmen işletilmekte olan (Muratbağı) demir gibi metalik maden ve barit gibiendüstriyel hammaddeler bakımından geliştirilebilir bir potansiyele sahiptir.32

DOĞAL KAYNAKLARAksu ve Eğirdir sınırındaki (Havutlu, Baklan, Bağıllı) ortak bir alanda yüzeylenen ofıyolitikkayaçlarda (Kızıldağ ofıyoliti) geliştirilebilir ve işletilebilir kromit yatakları bulunmaktadır. Yöre,manganez oluşumları nedeniyle de metalik madenler bakımından değerlendirilebilir bir potansiyelesahiptir. Ayrıca Baklan güneyinde petrol sızıntıları ve asfaltit oluşumlarına ilişkin veriler araştırmakonusudur.Sütçüler ilçesi sınırları içerisinde, Kasımlar ve Kızılkilise yörelerinde pirit, kalkopirit vemanyetit metalik cevherleşmeleri yanında Belence ve İncedam yörelerinde de mavi-gri ve siyahmermer potansiyeli bulunmaktadır.Yalvaç kuzeyinde (Süllüce) işletilen demir yatağı yanında Gelendost sınırında kromit gibimetalik maden ve manyezit gibi endüstriyel hammaddeler bulunmaktadır. Kaşıkara yöresinde işletilenlinyit yatakları ilçenin doğal enerji hammadde kaynaklarındandır. Yalvaç Yarıkkaya, Eğirdir Kovadakesimlerinde de ekonomik değerde olmayan kömür yatakları belirlenmiştir.B.5.1.SANAYİ MADENLERİPomza : Isparta ilinin güneyi ve batısında olmak üzere çok geniş alanlarda yayılmıştır. Pomzadüzeylerinin kalınlığı 30 cm ile 10 m arasında değişir. Rezervi 150 milyon ton olup, sahalar IspartaBelediyesi adına ruhsatlıdır. Bölgede hafif yapı malzemesi olarak briket yapımında kullanılır.Kükürt : Keçiborlu’da Kumludere, Kükürtdere, Kokordere, Değirmendere ve Bebeşderede kükürtyatakları bulunmaktadır. Gölcük volkanizmasıyla ilişkili olarak oluşmuş olan kükürt yatakları, 1930’luyıllardan itibaren işletilmekteydi. Şu anda ekonomik olmaması nedeniyle kükürt işletmeciliğiyapılmamaktadır.B.5.2.METALİK MADENLERKrom: Eğirdir - Bağıllı - Ayvalıpınar dolayında harzburjit ve dunitler içerisinde mercekler şeklindebulunan krom cevherleşmeleri % 20 - 45 arasında Cr 3 O 3 tenorüne sahiptir. Bölgede 30 ayrı noktadabulunan kromitlerden 150.000 ton jeolojik rezervinin olduğu belirlenmiştir.Arsenik: Isparta - Göltaş Çimento Fabrikası civarında bulunan bu cevherleşme, fliş düzeylerindedamarlar şeklinde bulunur. % 35’ler dolayında As 2 S 3 içeren yatağın hesaplanmış rezervi 34.000 tondur.Manganez: Eğirdir - Havutlu, Koçular - Bağıllı dolaylarında pelajik sedimanlar içinderadyolaritlerle birlikte bulunan manganezler sedimanter kökenli gözlenmektedir. Rezervi, tenorukonusunda veri yoktur. Ekonomik görülmektedir.B.5.3.ENERJİ MADENLERİLinyit : Yukarı Kaşıkara dolayında özel sektörün işlettiği, kalorisi düşük kömür yataklarımevcuttur.Petrol: Eğirdir - Kızıldağ - Üçyıldız dolaylarında petrol sızıntıları mevcuttur. Ayrıca yöredeasfaltit kalıntıları saptanmıştır.B.5.4.TAŞ OCAKLARI NİZAMNAMESİNE TABİ OLAN DOĞAL MALZEMELERKum - Çakıl Yatakları: Isparta yöresinde, Atabey kum-çakıl yatağı, Yakaören yakınlarındakum yatakları, Isparta - Sav yolu üzerinde kum-çakıl yatakları, Kılıç Köyü dolaylarında kum-çakılyatakları bulunmaktadır. Bunlardan Atabey ve Kılıç Köyü kum-çakıl yatakları rezervleri vekaliteleriyle önemli depolardır.Çimento Hammaddelerinden Kil ve Kireçtaşı: Göltaş Çimento Fabrikası yakınında halihazırda işletilmekte olup; rezervi konusunda yapılmış bir araştırma yoktur.Mermer: Isparta dolayında halen Gökçebağ dolayında bej renkli kireçtaşları mermer olarakModülmer Mermer A.Ş. tarafından işletilmektedir. Belence-Eğirdir dolayında siyah mermer mevcuttur(Ekonomik olmadığı için işletilmiyor). Gönen dolaylarında konglomeralar mevcuttur (Ekonomikolmadığı için işletilmiyor). Gölcük andezitleri mermer olarak işletilebilir.33

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUŞarkîkaraağaç Göksöğüt - Yalvaç-Koruyaka Kireçtaşları: Plaketli olup, bahçe duvarı vebina yapımında kullanılmaktadır. Rezervi bilinmemektedir.Isparta - Direkli Andezit Ocakları: Temel taşı, bahçe duvarı ve inşaatlarda duvar olarakkullanılan Direkli andezitlerinin rezervi konusunda bilgi mevcut değildir. Ancak Isparta yöresindemilyarlarca m 3 benzer taş mevcuttur.Barit : (Isparta-Şarkîkaraağaç Barit Yatakları) Özel sektör tarafından barit yatakları1973’lerden bu yana işletilmektedir. Şistler ve kireçtaşlarında yer alan barit yatağının rezervi 17milyon ton olup, tenoru %30’lardan % 90’lara ulaşır.Manyezit: Isparta Aşağı Tırtar’da manyezit yataklarının bulunduğu bilinmektedir, ancakincelenmemiştir.Tras: Isparta - Antalya yolu üzerinde Sav Kasabası yakınlarında çimentoya katılan bu materyaltemelde tüllerden meydana gelmiştir. Göltaş Çimento Fabrikası tarafından kullanılmaktadır. Rezervi30 milyon ton’dur.34

HAVA (Atmosfer ve İklim)C.HAVA (Atmosfer ve İklim)C.1.İKLİM VE HAVAIsparta yöresi, kış aylarında İzlanda alçak basıncının Balkanlar üzerinden ve Orta Akdeniz’e inerekılımanlaşmış şeklinde etkilenir. Kış aylarında kuru soğukların sebebi olan Sibirya yüksek basıncı zamanzaman bölgeye kadar sokulmaktadır. Ayrıca kış aylarında geçiş dönemlerinde Kuzey Afrika üzerindengelen tropikal hava kütlelerinin etkisi gözlenir. Yaz aylarında ise Basra alçak basınç sistemi ve Azoryüksek basınç sisteminin etkili olduğu görülür. Isparta ili uzun süreli gözlemlerin klimatolojik olarakincelenmesi sonucunda, Akdeniz iklimi ile Orta Anadolu’da yaşanan karasal iklim arasında geçişbölgesinde yer almaktadır. Bu nedenle il sınırları içinde her iki iklimin özellikleri gözlenir. Akdenizkıyılarında görülen sıcaklık ve yağış özellikleri ile karasal iklimin düşük sıcaklık ve düşük yağışözellikleri tam olarak gözlenmez. İlin güneyinde (Sütçüler) Akdeniz, kuzeyinde (Şarkîkaraağaç, Yalvaç)ise karasal iklimin özellikleri gözlenir.C.1.1.DOĞAL DEĞİŞKENLERC.1.1.1.RüzgarIsparta İli, Akdeniz iklimi ile Orta Anadolu iklimi arasındaki geçiş bölgesinde yer almaktadır. Bunedenle il sınırları içinde her iki iklimin özellikleri görülür. Ancak Akdeniz kıyılarında görülen yükseksıcaklık ve yağış ile, karasal iklimin özelliği olan düşük sıcaklık ve nisbeten düşük yağış bu bölgede tamolarak görülmez. İlin Akdeniz’e açık olan güney bölgesindeki istasyonlarda Akdeniz ikliminin özelliklerigörülür. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ilin kuzey bölümüne göre ılık ve yağışlı geçer. İlde kuzeye doğrugidildikçe karasal iklimin etkisi görülür ve kışlar daha soğuk geçer. İlin kuzeyinde bulunan meteorolojiistasyonları daha az yağış almaktadır.Aylık Maksimum Rüzgar Hızı (m/sn)Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık14,0 6,5 11,8 9,5 8,3 10,0 8,8 8,7 8,5 6,8 13,8 14,5Aylık Ortalama Rüzgar Hızı (m/sn)Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık1,7 1,7 3,1 2,2 1,9 2,3 2,1 1,8 1,8 1,5 1,6 1,8Rüzgar,hava kirliliğini azaltmada olumlu etki yapmaktadır.Isparta il merkezinde meydana gelen hava kirliliğini meteorolojik olarak incelersek, kötü yakıtkullanımı nedeniyle ve havanın enverziyonlu geçmesi kirlilik oranlarını bir hayli artırmaktadır. Özellikleenverziyon başlangıç seviyesinin yerden itibaren veya yere yakın oluşması kirliliği artırıcı etken olarakkarşımıza çıkmaktadır.Enverziyonun yere yakın ve kirleticilerin fazla olması rüzgarın durumuna göre şiddetini artırmaktaveya azaltmaktadır. Kuvvetli rüzgarın olduğu havalarda kirlilik düşük seviyelerde kalmakta ama sakin verüzgarsız havalarda kirlilik katlanarak etkisini artırabilmektedir.C.1.1.2.BasınçIsparta’da rasat edilmiş yerel basıncın ortalama, en yüksek ve en düşük basınç değerleriaşağıda verilmiştir.Aylık Ortalama Mahalli Basınç (mb)Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık906.0 906.9 899.0 901.0 901.2 900.8 898.7 898.8 900.8 905.9 905.8 905.635

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUC.1.1.3.NemYıllık Ortalama Nem (%)Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık12,0 66,5 64,1 60,2 53,6 42,8 36,5 40,9 55,1 67,6 73,1 70,2C.1.1.4.SıcaklıkYıllk Ortalama Sıcaklık (C)Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık-0,4 0,9 9,0 12,2 15,2 21,7 24,5 25,4 19,4 12,8 9,1 3,8Yıllık Maksimum Sıcaklık (C)Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık12,5 7,1 14,4 18,7 22,1 28,4 31,8 33,1 26,9 19,9 15,7 9,4Yıllıık Minumum Sıcaklık ( C )Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık-9,8 -4,7 3,3 5,4 7,5 13,7 16,0 16,8 11,9 6,4 3,0 -1,2UzunYıllar Maksimum Sıcaklık:38,7(27/07/2007)UzunYıllar Minumum Sıcaklık :-21,0 (03/02/1974)C.1.1.5.BuharlaşmaAylık Toplam Buharlaşma Miktarı (Havuz)Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık0,8 1,3 2,5 3,3 4,1 5,4 5,8 5,3 4,0 2,4 1,6 1,3C.1.1.6.YağışlarAylık Toplam Yağış (mm)Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık10,0 15,0 34,2 51,1 13,3 4,4 2,6 35,7 20,4 31,2 60,7 5,0Yıllık Toplam Yağış Miktarı : 283,6Yıllık Yağışlı Günler Sayısı : 79Günlük En Yüksek Yağış M. : 35,5(12/08/2008)C.1.2.YAPAY ETMENLERC.1.2.1.Plansız KentleşmeKentlere, kırsal bölgelerden çok fazla göç meydana gelmektedir ki Isparta ili fazlaca göç alanillerimizden değildir. Bazı kentler göçlerin etkisi ile çok hızlı büyümektedir. Bu da kentlerde birçok sorununortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu sorunların başlıcaları şunlardır.Hava KirliliğiKentlerimizdeki en önemli sorunlardan biridir. Birçok kentimizde görülür.Kentlerdeki hava kirliliğinin nedenleri;36

HAVA (Atmosfer ve İklim)• Kullanılan kalitesiz yakıtlar• Egzoz gazları• Kentlerin konumu• Soba ve kaloriferlerin uygun şekilde yakılmaması• Olumsuz hava koşulları gibi olaylardır.Kaliteli yakıtların kullanılması ile soba ve kaloriferlerin uygun şekilde yakılması hava kirliliğiniazaltacaktır. Otomobillerin egzozlarından çıkan gazlar da hava kirliliğine neden olur.Kentlerimizin çukur yerlerde kurulması da hava kirliliğini artırır. Etrafı dağlarla çevrili olan kentlerderüzgâr hızı yavaşlar. Bu yüzden havadaki zararlı gazlar, rüzgârlar tarafından başka yerlere taşınamaz. Bu dahava kirliliğini artırır.Kentlerimizin konumları uygun olsa bile olumsuz hava koşulları ve rüzgâr esmemesi de hava kirliliğininartmasına neden olabilir.C.1.2.2.Yeşil Alanların AzalmasıIsparta’nın genel alanı 825.803,5 hektar olup bunun 364.231,0 hektarı orman alanıdır. Ormanların145.651,5 hektarı normal vasıfta, 218.579,5 hektarı bozuk vasıftadır.Isparta’da ilk ağaçlandırma çalışmalarına 1956 yılında erozyon kontrolü amacıyla Gölcükhavzasında başlanmıştır. 1956 yılından 2008 yılı sonuna kadar;47.502 hektar Ağaçlandırma,20.549 hektar Erozyon Kontrolü,2.150 hektar Rehabilitasyon (bozuk orman alanlarının iyileştirilmesi),1.240 hektar mera ıslahı ile419,5 hektar özel ağaçlandırma yapılmıştır.Çalışma yapılan sahanın genel alanı 71.860,5 hektardır. Bu miktar il yüzölçümünün % 8,7’si,ildeki ormanlık alanın %19,7’si ve Eğirdir Gölü’nün yaklaşık 1,5 katıdır.Fidan üretimi, Eğirdir ilçesinde bulunan orman fidanlığında yapılmakta olup her yıl 20 hektarlıkalan üzerinde yaklaşık 4 ile 12 milyon adet fidan üretimi yıllık program çerçevesinde gerçekleştirilmektedir.Buna paralel de tohum üretimi yapılmaktadır.YILLARAğaçlandırmaErozyonKontrolüRehabilitasyonMer’a IslahıÖzelAğaçlandırma1991 ve öncesi 33.458 7.837 - - 1311992 1.177 100 - - 301993 1.525 615 - - -1994 562 50 - - -1995 440 100 - - -1996 1.330 1150 - 200 301997 900 1600 - 290 21998 1.240 1747 - - 351999 292 1440 - 300 -2000 920 1650 - 350 -2001 1.020 1000 - 100 252002 1.200 400 - - -2003 917 500 - - -2004 350 700 300 - -37

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU2005 100 610 800 - -2006 300 315 700 - 242007 800 390 - - 5,82008 470 400 350 - 136,7TOPLAM 47.502 20.549 2.150 1.240 419,5Geçmiş Yıllarda İl Bazında Yapılan AGM Faaliyetleri (Hektar)ProgramGerçekleşmeYatırım Türü Miktarı Ödeneği Miktarı(Ha) (YTL) (Ha) Harcama (YTL)Ağaçlandırma Tesis 470 470.000 470 478.355Erozyon Kontrolü Tesis 400 244.000 400 284.162Rehabilitasyon 350 105.000 350 106.299Özel Ağaçlandırma 100 - 136,7 31.060Tesis Toplamı 1.320 819.000 1.356,7 899.876Ağaçlandırma Bakım 2.460 495.660 2.460 213.522Erozyon Kont. Bakım 1.600 252.565 1.600 149.218Rehabilitasyon Bakım 1.187 117.182 1.187 92.512Ara Toplam 5.247 865.407 5.247 455.257K.T.K. Koruma 8.125 179.000 8.125 178.977Bakım Toplamı 5.247 1.044.407 5.247 634.234GENEL TOPLAM 1.863.407 1.534.1102008 Yılı Yatırım Programı ve Gerçekleşme DurumuC.1.2.3.Isınmada Kullanılan Yakıtlarİlimize ısınma amaçlı kullanılan katı ve sıvı yakıtların Mahalli Çevre Kurulunca belirlenen kriterdeğerleri taşıması esastır. Kriter değerleri taşımayan yakıtların ilimize girişi, yakılması, depolanması vesatılması yasaklanmıştır. İlimiz Merkez İlçe sınırları içerisinde, kalorifer yakıtı (4 no’lu fuel oil) için kükürt% 1.5 (max), motorin (mazot için), kükürt ve su miktarı T.S.3082’ye uygun, gazyağı için kükürt ve su miktarıT.S.3355’e uygun sıvı yakıt kullanılır. İlimiz Merkez İlçe sınırları içerisinde ısınma amacıyla kullanılacak yerlive ithal kömürlerle, kömür briketlerinin özellikleri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın belirlediği kriterlerdoğrultusunda belirlenmiş olup, bu değerleri taşımayan ve izin verilmeyen kömürlerin temini, satışı vekullanımı yasaklanmıştır. Isparta Merkez İlçe sınırları içerisinde ısınma, sanayi ve enerji üretim amacıylakullanılacak yerli ve ithal kömürlerle, kömür briketlerinin ve torba kömürlerinin özellikleri Mahalli ÇevreKurulunca aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:Yerli Kömürlerin Özellikleri :Alt Isıl Değeri ( Orijinalde): Min. 4000 Kcal/kg (- 200 Kcal/kg tolerans)Toplam Kükürt ( Kuru Bazda): % 2 MaxToplam Nem ( Satışa Sunulan) : Max. % 25Kül ( Kuru Bazda ) : Max. %25Ebad Sınırı ( Boyut)Şişme İndeksi : Max. % 1: 18 – 150 mm. (18 mm. Altı Max. % 10 Tolerans150 mm. Üstü Max. % 10 Tolerans)38

HAVA (Atmosfer ve İklim)İthal Kömürlerin Özellikleri :Alt Isıl Değeri (Orijinalde): En az 6200 Kcal/kg ( - 400 Kcal/kg tolerans)Toplam Kükürt ( Kuru Bazda ) : % 0.9 ( Max. )Toplam Nem (orijinalde ) : % 10 ( Max. )Uçucu Madde (Kuru Bazda ) : % 12- 28 ( + 1 Tolerans )Kül ( Kuru bazda ) : % 14 ( Max. ) ( + 1 Tolerans )Şişme İndeksi : Max. 1Ebad Sınırı (Boyut): 18 –150 mm. ( 18 mm. Altı ve 150 mm. Üstü içinMax.% 10 Tolerans)Sanayi Amaçlı İthal Kömürlerin Özellikleri :Alt Isıl Değeri : Min. 6000 Kcal/kg ( - 500 Kcal/kg Tolerans )Toplam Kükürt ( kuru bazda ) : Max. % 1Uçucu madde ( kuru bazda ) : Max. % 36Ebad Sınırı (Boyut): 0 – 50 mm.Sınır Değerlerin Aşılmadığı İlçelerde Kullanılacak Yerli Kömürlerin Özellikleri :Alt Isıl Değeri ( Orijinalde): Min. 3500 Kcal/kg (- 200 Kcal/kg tolerans)Toplam Kükürt ( Kuru Bazda ): % 2,3 Max.Toplam Nem ( Satışa Sunulan) : Max. % 30Kül ( Kuru Bazda ) : Max. %30Ebad Sınırı ( Boyut) : 18 – 150 mm. (18 mm. Altı Max. % 10 Tolerans150 mm. Üstü Max. % 10 Tolerans)Şişme İndeksi : Max. % 1Sanayi Amaçlı Yerli Kömürlerin Özellikleri :Alt Isıl Değeri ( Orijinalde): Emisyon İznine Baca gazında EKHKKY’ndeToplam Kükürt ( kuru bazda ): belirtilen sınır değerlerin sağlanmasıUçucu madde ( kuru bazda )Ebad Sınırı (Boyut): koşuluyla kısıtlama yok: Tozumayı önleyici her türlü tedbirin alınmasıkoşuluyla boyut ve torba kısıtlaması yokIsınmadan kaynaklı hava kirliliğinin kontrolü için İlimizin yakıt programları Bakanlığımızın ilgiligenelgeleri ve Mahalli Çevre Kurulu Kararları doğrultusunda, İlimizin topoğrafik yapısı da göz önünealınarak, ilimize has yakıt programları hazırlanmış ve uygulamaya konmuştur.Belediye Başkanlığı, İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ve Sağlık Müdürlüğü elemanlarından Mobil ekipoluşturularak 2008-2009 kış döneminde yoğun bir şekilde denetimler yapılacaktır.Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde 34 adet firmaya KömürSatış İzin Belgesi, 34 adet firmaya Katı Yakıt Satıcısı Kayıt Belgesi ve 2 adet Kömür Ocağı’na KömürUygunluk Belgesi tanzim edilmiştir. Ayrıca İlimize giren kömür satış izin belgesi almış olan firmalarınkömürlerinden Bakanlığımızca analizleri yapılmak üzere 17 adet numune alınmıştır.C.1.2.4.Endüstriyel Emisyonlarİlimizde endüstriyel kaynaklı hava kirliliği yaratan tesislerden GÖLTAŞ Göller Bölgesi Çimento SanayiAŞ.ve OR-MA Orman Ürünleri A.Ş sıklıkla denetlenmektedir.Hava kirliliğini önleyici tedbirleri mevcutolmasına rağmen zaman zaman oluşan enerji dalgalanmaları ve teknik arızalar nedeniyle havaya toz veemisyon verebilmektedir. Müdürlüğümüzce tespit edilerek önlem almaları konusunda yetkilileruyarılmaktadır.OR-MA Orman Ürünleri A.Ş’ne 06/06/2008 tarih ve A.32.05.383 belge numaralı tarihte emisyon izniverilmiştir. Özellikle kurutma bacalarından çıkan su buharı ve tozun minimize edilmesi amacıylapulvarize sulu filtre sistemi devrededir.39

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUAdım Yapı Ürünleri Tic.ve San A.Ş’ne ait tutkal fabrikası, Kimtaş Kireç San ve Tic.A.Ş tarafındanişletilen dolomit ocağı, Kalekim Kimyevi maddeler San. Ve Tic A.Ş’ne ait fayans ve seramik yapıştırıcısıve fuga derz malzemesi fabrikasına Müdürlüğümüzce B Grubu Emisyon İzin Belgesi tanzimedilmiştir.Ayrıca, Kimtaş Kireç San ve Tic.A.Ş’ne ait kireç ocağı, GÖLTAŞ Göller Bölgesi ÇimentoSanayi A.Ş, Acetler Koyuncu Kömür Pazarlama San ve Tic Ltd.Şti’ne ait kömür biriket tesisinin A GrubuEmisyon İzin Dosyaları Bakanlığımızda olup izin süreci devam etmektedir.Sanayi Tesisinin AdıFaaliyet AlanıEmisyon İzin BelgesiDurumu Kullandığı Yakıtın CinsiEvet HayırIsparta Mensucat – Merkez Tekstil / 926 Kişi X Fuel Oil/LPGİpliksan İplik Sanayi – Merkez Tekstil / 296 Kişi X KömürMetamar Mermer San. – Merkez Maden / 254 Kişi - - ElektrikSümer Halı – Merkez Tekstil / 239 Kişi X KömürKoteks Konfeksiyon San. – Merkez Tekstil / 174 Kişi X Fuel Oil/LPGModülmer Mermer San. – Merkez Maden /145 Kişi - - ElektrikGöltaş Çimento San. – Merkez Maden/ 145 Kişi Şartlı Sınırlı Kömür/LPGYünteks Tekstil San. – Merkez Tekstil / 118 Kişi X Fuel Oil/MazotYumak Tekstil San. – Merkez Tekstil / 79 Kişi XÇam Halı – Merkez Tekstil / 67 Kişi X Fuel Oil/KömürTeksan Dülgeroğlu – Merkez Tekstil / 50 Kişi X Fuel OilOrma Orman Ür. San. – Merkez Ağaç İşl. / 50 Kişi X KömürAsya Meyve suyu Fabrikası Gıda / 50 Kişi X Fuel Oil /LPGDeri İşletmeleri Deri / X Fuel Oil / KömürTablo C.8: Sanayi Tesislerinde Kullanılan Yakıt Türleri ve Emisyon İzin Durumları(50 Kişi ve Üzeri Çalışanı Olan Tesisler)C.1.2.5.Trafikten Kaynaklanan Emisyonlarİlimizde Egzoz Emisyon ölçüm işlemleri 24 Ocak 1995 yılından 20 Nisan 2005 tarihine kadar ÇevreKoruma Vakfı tarafından yapılmıştır.Bakanlığımız, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğünün 11 Nisan 2005 tarih ve 3525 sayılı yazılarınaistinaden, Çevre Koruma Vakfı tarafından yapılan Egzoz Emisyon Ölçüm işlemlerinin durdurulması istenmişve durdurulmuştur.Isparta İli’nde trafikten kaynaklı emisyonların hava kirliliğini arttırıcı etkisi olmakla birlikte,kirliliğe katkısı, ısınmadan kaynaklı emisyonların katkısı yanında düşük kalmaktadır. Motorlu taşıtlardankaynaklanan kirleticiler karbonmonoksitler, yanmamış hidrokarbonlar ve azot oksitlerdir. kurşunlu benzinkullanılması halinde egsoz dumanlarında kurşun da bulunmaktadır.İlimiz sınırlarında egzoz emisyon ölçümü 8 ayrı özel şirkete ait sabit istasyonda yapılmaktadır.• Asdol Petrol Alternatif Enerji Sis.Oto.Nak.Mob.Teks.Ltd.Ş.• İnce Mühendislik Otogaz Dönüşüm Sis.• Zeki Otomotiv San.Tic.Ltd.Şti• Bozal Otomotiv• Demtrak Otomotiv• Öncel Otomotiv• KİA Gürtoklu• Pürtül Otomotiv• Renault OtotmotivBu ölçüm istasyonlarının belgeleri ve çalışmaları Müdürlüğümüzce denetlenmekte olup, eksiklik veyaaksaklık durumunda istasyon sahipleri uyarılmaktadır. 2008 yılı Kasım ayı sonu itibariyle 9 ayrıistasyonda toplam 20 543 adet araç muayenesi yapılarak egzoz emisyon pulu verilmiştir. Ayrıca,Müdürlüğümüz ve İl Emniyet Müdürlüğü elemanlarıyla birlikte seyir halindeki araçlarda emisyon pulukontrolleri yapılarak 22 gün yol denetimi yapılmıştır.40

HAVA (Atmosfer ve İklim)YIL Trafiğe Kayıtlı Ölçüm yapılan Kesilen Ceza Kesilen CezaAraç Sayısı Araç Sayısı SayısıMiktarı2008 105 442 19 809 2 1 154 YTLTÜİK tarafından yayınlanan haber bültenleri ile taşıt yoğunluğu en fazla olan 10 il belirlenmektedir. Bubültenlere göre Isparta ili 2001 ve 2006 yılları arası Ocak ayı sonu itibarîyle taşıt yoğunluğu açısından ilk on ilarasında yer almamıştır. Isparta Çevre ve Orman İl Müdürlüğü ve Isparta Çevre Koruma Vakfı Başkanlığıişbirliği ile 24 Ocak 1995 tarihinden beri motorlu taşıtların egzos emisyon ölçümleri yapılmaktadır. 1997yılında 20.539 adet, 1998 yılında 18.143 adet, 1999 yılında 18.801 adet, 2000 yılında 19.772 adet, 2001yılında 21.233 adet, 2002 yılında 21.852 adet ve 2004 yılı içerisinde 25.548 adet aracın egzos emisyon ölçümüyapılmıştır. Motorlu taşıtlardan kaynaklı hava kirliliğinin önlenmesi amacıyla, egzos gazı emisyonölçümlerinin, araçların bakım ve muayenelerinin düzenli olarak yaptırılması sağlanmalıdır. Trafik ışıklarındayapılacak düzenlemelerle araçların gereksiz dur-kalk yapması önlenmelidir. Araçlarda kurşunsuz bezin vehavalandırılmış yakıt kullanılmalıdır. Ayrıca sürücülerin konuyla ilgili olarak bilgilendirilmesi veaydınlatılmasına yönelik çalışmalar yapılarak araçların egsoz emisyon ölçümlerinin ve bakımlarınınyaptırılması sağlanmalıdır.Hava Kirliliği Ölçüm ÇalışmalarıBilindiği üzere hava kirliliği, modern hayatın getirdiği en önemli problemlerden biri olup, esas kaynağıyanma olaylarıdır. Değişik faktörlerin rol oynamasına rağmen, hava kirliliğinin asıl sebepleri olarak endüstritesislerinden, atmosferik özelliklerden, konutların ısıtılmasından, motorlu taşıtlardan çıkan emisyonlardan vebölgenin topoğrafik yapısından kaynaklanmaktadır.Her tarafı dağlarla çevrili ve çanak görünümde bir topoğrafik yapıya sahip olan İlimizde; özelikle Ekim-Mart aylarını içeren kış döneminde ısınmadan kaynaklanan hava kirliliği yaşanmaktadır. Bu dönem içerisindedurgun meteorolojik şartların yaşandığı günlerde kirlilik daha yoğun olarak gözlenmektedir. İlimiz 1. derecede hava kirliliği yaşanan iller arasında yer almaktadır.Hava kirliliği, 24 saat esasına göre çalışan dijital cihazlarla Müdürlüğümüz tarafından ölçülmektedir.Ölçümler İlimiz merkez belediye İşhanında bir adet, İl Çevre ve Orman Müdürlüğü hizmet binasında bir adetolmak üzere 2 istasyonda devam etmektedir. 24 saat ve 15’er dakika aralarla SO2 ve PM miktarları tespitedilmektedir. Hava kirliliği değerleri, aylık olarak rapor şeklinde Bakanlığımıza gönderilmektedir. Aynızamanda dijital cihazlarla yapılan ölçüm neticeleri takip eden günün sabahı Müdürlüğümüzcedeğerlendirilmekte ve sonuçlar günlük olarak www.ispartacevreorman.gov.tr adresli web sayfamızdanyayınlanmaktadır.Belediye iş hanında bulunan hava kirliliği ölçüm cihazı41

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUMüdürlüğümüz bünyesinde bulunan hava kirliliği ölçüm cihazıİl merkezinde görülen hava kirliliğini en aza indirebilmek amacıyla, 20.11.2006 tarih ve 780 sayılıValilik Olur’u ile Mobil ekip oluşturularak yoğun bir şekilde denetimlere devam edilmektedir. Öncelikle ilimizmerkezinde kömür satışı yapılan iş yerlerine Mahalli Çevre Kurulu’nun kömür özellikleri ve kömür satışı ileilgili yapılması gereken uygulamalar hakkındaki kurul kararları tebliğ edilerek bilgilendirilmeleri sağlanmıştır.Yine aynı kurul kararları doğrultusunda merkez Belediye ve mücavir alanı ile aynı havza içerisinde yer alan,merkez ilçeye çok yakın olan Sav, Kuleönü Kasabaları ile Küçükhacılar, Büyükhacılar, Aliköy, Yazısöğüt,Kayı, Yakaören, Deregümü ve Bozanönü köylerinde de denetimler yapılmış, yetkililere kararlar tebliğedilerek, karar doğrultusunda hareket etmeleri istenmiştir.Ayrıca Bakanlığımızın genelgeleri ile petrol kokunun ısınma amaçlı olarak kullanılmasının kesinlikleyasaklanması üzerine, kömür satışı yapılan işyerlerinde denetimler yapılmış, bu denetimler esnasında petrolkoku satışı yapan herhangi bir işletmeye rastlanılmamıştır. Bu konudaki denetimlerimiz devam etmektedir.2000-2008 Yıllarında SO 2 ve Duman (Pm) DeğişimiKış Sezonu Değişimi (Ekim- SO2 (Ug/m 3 ) DUMAN (PM) (Ug/m 3 )Mart)2000-2001 136 932001-2002 114 722002-2003 150 1062003-2004 100 1232004-2005 90 1102005-2006 50 1052006-2007 116 1142007-2008 102 126Isparta Şehir Merkezinde Ekim-Mart Dönemi Hava Kirliliği Ölçüm SonuçlarıKIŞ EKİM KASIM ARALIK OCAK ŞUBAT MART ORTALAMADÖNEMİ SO2 PM SO2 PM SO2 PM SO2 PM SO2 PM SO2 PM SO2 PM2006-2007 - 44 - 48 178 189 98 192 - 132 73 79 116 1142007-2008 23 61 83 109 124 152 169 170 152 180 60 81 102 1262008-2009 - 47İlimiz dahilinde görülen 2007-2008 kış sezonundaki hava kirliliği bir önceki yıla göre SO2’de % 12azalma, PM’de % 10.5 artış göstermiştir. Bu artışta en önemli unsur İlimizin topografik yapısının birçanak şeklinde olması 2007-2008 kış sezonundaki meteorolojik şartlar (yağışlı gün sayısı rüzgarlı günsayısı vb parametrelerin ortalamanın altında olması), İlimizin pomza madeni açısından zengin olması, son42

HAVA (Atmosfer ve İklim)zamanlarda dizel araçların sayısının artması vb unsurlar toz oluşumunda etkili olmaktadır.2008-2009 kışsezonuyla ilgili değerlendirme Ekim-Mart sezon bitiminde yapılacaktır.C.2.HAVAYI KİRLETİCİ GAZLAR VE KAYNAKLARIÜlke genelinde havayı kirletici gazların kabul edilebilir sınır değerleri tabloda verilmiştir.Kirletici UVS ( µg/m³ ) KVS ( µg/m³ )Kükürt dioksit (SO 2 )Kükürt trioksit (SO 3 )a – Genel 150 400 (900)B – Endüstri bölgeleri 250 400 (900)Karbon monoksit (CO) 10000 30000Azot dioksit (NO 2 ) 100 300Azot monoksit (NO) 200 600Klor(Cl 2 ) 100 300Klorlu hidrojen (HCl) ve gaz halde anorganik klorürler (Cl¯) 100 300Ozon (03) fotokimyasal oksitleyiciler - (240)Hidrokarbonlar (HC) - 140 (280)Hidrojen sülfür (H 2 S) - 40 (100)Havada asılı partikül maddeler (PM) 10 µ ve daha küçük partiküller 150 300a- Genelb- Endüstri Bölgeleri 200 400PM içinde kurşun (Pb) ve bileşikleri 2 -PM içinde kadmiyum (Cd) ve bileşikleri 0.004 -Çöken tozlarda kurşun ve bileşikleri 500 -Çöken tozlarda kadmiyum ve bileşikleri 7.5 -Tablo.C.11:Türkiye’de bazı kirleticiler için hava kalitesi sınır değerleri Parantezdeki değerler saatliktir.C.2.1.KÜKÜRTDİOKSİT KONSANTRASYONU VE DUMANİlimiz merkezinde 2003 – 2004, 2004-2005 ve 2005-2006 yıllarına ait SO 2 ve PM ölçüm sonuçlarıtablo halinde verilmiştir.İlimiz hava kirliliği açısından 1. derece iller arasında yer almaktadır. Kirliliğin minimum düzeydetutulması amacıyla ilimiz mahalli çevre kurulu 31.07.2006 ve 27.12.2006 tarihli toplantısında alınankararlar uygulamaya konulmuştur. Alınan kararlar doğrultusunda İl Çevre ve Orman Müdürlüğünündenetim ve kontrolleri, Belediye Başkanlığı ve Sağlık müdürlüğü ile koordineli olarak yürütülmektedir.Hava kirliliği, 24 saat esasına göre çalışan dijital cihazlarla Sağlık Müdürlüğümüzce ölçülmekteolup, İl Müdürlüğümüze aylık olarak bildirilen bu ölçüm sonuçları değerlendirme için Bakanlığımızagönderilmektedir.43

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUKükürtdioksit3002502001501005001990-19911991-19921992-19931993-1994SO2Konsantrantrasyonları1994-19951995-19961996-19971997-19981998-19991999-20002000-20012001-20022002-20032003-20042004-20052005-2006YıllarGRAFİK C.2:1990-1991 ve 2005-2006 Kış Dönemi SO 2 Ortalamaları (µg/m 3 )Grafik C.2’den de görüleceği üzere 1996-1997 kış sezonu azalmaya başlayan SO 2 kirleticikonsantrasyonları 1999-2000 yılı kış sezonunda önemli bir artış göstermiştir. Bu ciddi artış sonrası azalanve sonraki yıllarda dalgalanmalar gösteren SO 2 kirletici konsantrasyonları, 2003-2004 yılı kış sezonusonrası günümüze kadar düşüş göstermiştir. Bu düşüşlerde Mahalli Çevre Kurulu Kararları’nınuygulanması ve hava kirliliğinin yüksek olduğu ilde önlemlerin ve denetimlerin arttırılması etkiliolmuştur.KIŞ DÖNEMİ 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007EKİM 46 33 36 28 26 39 -KASIM 155 112 203 106 83 66 -ARALIK 187 129 279 128 157 - 178OCAK 185 195 181 128 113 - 98ŞUBAT 147 144 90 118 81 61 -MART 96 70 111 92 78 34 73ORTALAMA 136 114 150 100 90 50 117Tablo.C.12: 2000-2001 ile 2006-2007 kış dönemi aylık SO 2 ölçüm sonuçlarıDumanKış Sezonu Değişimi (Ekim-Mart) SO 2 (Ug/m³) DUMAN (Ug/m³)2000 – 2001 YILLARI 136 702001 – 2002 YILLARI 114 702002 – 2003 YILLARI 150 702003 – 2004 YILLARI 100 702004 – 2005 YILLARI 90 702005 – 2006 YILLARI 50 1052006 – 2007 YILLARI - -Tablo.C.13: 2000 - 2006 yıllarında SO 2 ve duman değişimi44

HAVA (Atmosfer ve İklim)C.2.2.PARTİKÜL MADDE EMİSYONLARIKIŞ DÖNEMİ 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007EKİM 62 53 66 68 90 64 44KASIM 110 79 100 114 106 88 48ARALIK 101 71 168 159 151 144 189OCAK 123 - 107 152 122 128 192ŞUBAT - - 90 135 87 131 132MART 68 86 105 110 101 74 79ORTALAMA 93 72 106 123 110 105 114Tablo.C.14: 2000-2001 ile 2005-2006 kış dönemi pm ölçüm sonuçları140SO2 Konsantrantrasyonları1201008060402001990-19911991-19921992-19931993-19941994-19951995-19961996-19971997-19981998-19991999-20002000-20012001-20022002-20032003-20042004-20052005-2006YıllarGRAFİK C.3: 1990-1991 ve 2005-2006 Kış Dönemi PM Ortalamaları (µg/m 3 )TÜİK tarafından, kükürt dioksit ve partikül madde ortalamalarının en yüksek olduğu il ve ilçemerkezleri, yapılan ölçüm sonuçlarına göre belirlenmekte ve TÜİK haber bültenleri ile yayınlanmaktadır.Tablo C.15’de Isparta İli’nin 1990-1991 ve 2004-2005 yılı kış aylarında SO 2 ve PM kirlilikleri açısından illerbazında sıralaması verilmiştir.Kış SezonlarıSO 2 (µg/m 3 )PMEn Kirli İller Sıralaması En Kirli İller Sıralaması1996-1997 11. sırada 26.sırada1997-1998 16. sırada 30. sırada1998-1999 - 12. sırada1999-2000 23. sırada 11. sırada2001-2002 16. sırada -2002-2003 6. sırada 5. sırada2003-2004 10. sırada 3. sırada2004-2005 12. sırada 4. sırada45

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUTablo C.15: 1990-1991 ve 2004-2005 Yılları Arası SO 2 Kirleticileri İçin GöstergelerÖzellikle kış aylarında artış gösteren hava kirliliğinin ısınma amaçlı kullanılan yakıtlardankaynaklandığını açıkça göstermektedir. Yaz aylarında düşük miktarlarda ölçülen kirletici konsantrasyonları isesanayi tesislerinde kullanılan yakıtlardan ve trafikte kullanılan araçların egsozlarından kaynaklanmakta olduğusöylenebilir.C.2.3.KARBONMONOKSİTTüm karbonmonoksit (CO) emisyonlarının % 70 - 90’ından, azotoksit (NO) emisyonlarının % 40 -70’inden, hidrokarbon (HC) emisyonlarının yaklaşık % 50’sinden ve şehir bazında kurşun emisyonlarının %100’ünden özellikle motorlu taşıtlar sorumludur. Bu emisyonların zararları, yakıtın eksik yanması, tamyanmaması sonucunda çıkar.CO : Renksiz, kokusuz ve tatsız bir gaz olan CO gazı, kapalı bir ortamda zehirleyici olup hattaöldürebilir niteliktedir. Havada %o 3 sınır değerinde öldürücüdür.C.2.4.AZOT OKSİT (NOX) EMİSYONLARINO : Renksiz kokusuz ve tatsız bir gazdır. Motor içindeki yüksek sıcaklık nedeniyle ortaya çıkar. NO’nun solunumunda akciğer dokusu hasara uğrayıp felce uğrar.C.2.5.HİDROKARBON VE KURŞUN EMİSYONLARIHC : Yakıtın eksik yanması ve benzinin depodan veya dolum sırasında buharlaşması ile ortaya çıkar.Bazı HC’ler mukozada tahrişe yol açar, bazıları ise kanserojendir.KURŞUN : Motorda vuruntuyu önlemek için benzine katılan kurşun bileşikleri doku, kan, kemik vesinir sistemi için zararlıdır.Benzinli İçin Dizel İçinCO : % 4,50 % 73HC : 500 ppm 3.2 mlTablo C.16. İzin verilen DeğerlerC.3.ATMOSFERİK KİRLİLİKC.3.1.OZON TABAKASININ İNCELMESİNİN ETKİLERİDünya atmosferi çeşitli gazlardan oluşur. Ayrıca küçük miktarlarda bazı asal gazlar bulunmaktadır.Güneşten gelen ışınlar (ısı ışınları/kısa dalgalı ışınlar), atmosferi geçerek yeryüzünü ısıtır. Atmosferdekigazlar yeryüzündeki ısının bir kısmını tutar ve yeryüzünün ısı kaybına engel olurlar. (CO2, havada en çokısı tutma özelliği olan gazdır.)Atmosferin, ışığı geçirme ve ısıyı tutma özelliği vardır. Atmosferin ısıyı tutma yeteneği sayesindesuların sıcaklığı dengede kalır. Böylece nehirlerin ve okyanusların donması engellenmiş olur. Bu şekildeoluşan, atmosferin ısıtma ve yalıtma etkisine sera etkisi denir. Dünya atmosferi cam seralara benzer bir özellikgösterir.Bilindiği gibi atmosferde az miktarda bulunan ozon gazı; yeryüzündeki tüm canlı varlıkları güneşinöldürücü ultraviole ışınlarına karşı koruyan bir kalkan görevi görmektedir. Çünkü bu gaz güneşten gelenışınların büyük kısmını yansıtan bir gazdır. Eğer ozon tabakası olmasaydı, güneşin UV-b (yeşil) radyasyonuyeryüzüne ulaşarak canlılar üzerinde genetik zararlara yol açardıAtmosferdeki ozon gazı için çok hassas bir denge sözkonusudur. Bu gaz atmosferin üst katmanlarındabir tabaka oluşturur ve bu gaz tabakası güneşten gelen öldürücü ışınları filtre eder. Bu sayede yeryüzüneulaşabilen ışın miktarı canlı varlıklar için yararlı bir şekle dönüşür. Ancak bu gaz tabakasının incelmesi ya dadelinmesi sözkonusu olduğunda kendisinden beklenen işlevleri yerine getiremez ve güneş ışınları canlılar içingerçek bir tehlike haline dönüşür.Bunun yanısıra, güneş ışığında fotokimyasal tepkimeye giren egzos gazları, kirli havadan oluşan dumanbulutlarında ozon ve nitrojen dioksit oluşturmaktadır. Böylece atmosferin yeryüzüne yakın alt kısımlarında da46

HAVA (Atmosfer ve İklim)bir Ozon Kirliliği meydana gelmektedir... Son yıllarda dünyamızdaki en önemli çevre sorunlarının başındayukarıda sözünü ettiğimiz gibi "Ozon kirliliği" ile "Ozon tabakasındaki incelmeler ve delinmeler" gelmektedir.Ozon bir sera gazı olduğu için ozon değişimi ve iklim değişikliği arasında önemli bağ vardır. Geçtiğimiz10 yıllık periyotlarda oluşan stratosferik ozon incelmesi hem de küresel troposferik ozondaki artışlar iklimdeğişikliğine katkıda bulunmaktadır. İklim değişikliğine olan bu katkılar önemlidir, ancak diğer tüm seragazlarından olan toplam katkı ile karşılaştırıldığında küçük olduğu görülür. Kloroflorokarbon (CFC),Hidrokloroflorokarbon (HCFC) ve Halonlar gibi ozonu incelten gazlar aynı zamanda iklim değişikliğine dekatkıda bulunduğu için Ozon ve İklim Değişikliği arasında dolaylı bir bağ vardır.Son yıllarda atmosferdeki CO2 miktarı hava kirlenmesine bağlı olarak hızla artmaktadır. Metan, ozon vekloroflorokarbon (CFC) gibi sera gazları çeşitli insan aktiviteleri ile atmosfere katılmaktadır. Bu gazlarıntamamının ısı tutma özelliği vardır.CO2 ve ısıyı tutan diğer gazların miktarındaki artış, atmosferin ısısının yükselmesine sebep olmaktadır.Bu da küresel ısınma olarak ifade edilir. Bu durumun, buzulların erimesi ve okyanusların yükselmesi gibi ciddisonuçlar doğuracak iklim değişmelerine yol açmasından endişe edilmektedir.C.3.2.ASİT YAĞMURLARININ ETKİLERİÇeşitli endüstriyel faaliyetler, konutlarda ısınma amaçlı olarak kullanılan yakıtlar, fosil yakıtlara dayalıolarak enerji üreten termik santraller ile egzoz gazları havayı kirletmekte ve kükürtdioksit (SO2), azotoksit(NO), hidrokarbon ve partikül madde yaymaktadırlar. Havada 2-7 gün asılı kalabilen bu kirleticiler, supartikülleri ile tepkimeye girerek asit meydana getirmekte ve yağmurlarla birleşerek yeryüzüne asit yağmurlarıolarak inmektedir.· Asit yağmurları göl ve akarsularda asit dengesini bozarak, tüm canlıları etkilemekte, hatta bazı türlerinölümüne yol açmaktadır,· En büyük etki ormanlar üzerinde görülmektedir. Asidik yağışlar, ağaçların yapraklarındaki büyüme vegelişmeyi engellemektedir,· Yeryüzüne inen asit yağmurları, suya ve toprağa geçerek yapılarını değiştirmekte, bunun sonucundatoprak ve suyla ilişkide olan canlılar zarar görmektedir.Asit yağmuru toprağın kimyasal yapısını ve biyolojik koşullarını etkilemektedir. Toprağın yapısındabulunan kalsiyum, magnezyum gibi elementleri yıkayarak taban suyuna taşımakta, toprağın zayıflamasına vezirai verimin düşmesine neden olmaktadır. Toprağın asitleşmesine en çok katkıda bulunan maddeler,atmosferde birikme sonucu toprağa geçen kükürt bileşikleridir. Azot bileşikleri ise bitkilerin özümseyeceğimiktardan fazla olduğu zaman toprağın asitleşmesinde rol oynamaktadır.Asitleşmenin çevre üzerinde dolayı olmakla birlikte yine çok önemli etkilerinden biri de, endüstriyelfaaliyetler sonucu oluşan asit nemidir. Toprağa ya da göl yataklarına inmiş civa, kadmiyum ya da alüminyumgibi zehirli maddelerle tepkimeye girebilmekte ve normal koşullar altında çözünmez sayılan bu maddeler,asidik nemle tepkimenin sonucunda, besin zinciri ya da içme suyu yoluyla bitki, hayvan ve insana ulaşıp toksiketkiler yaratmaktadır. Ağaç köklerinin besin toplama yeteneğinin bozulmasının sorumlusu da gene asitleşmesonucunda toprakta harekete geçen alüminyumdur.Büyük şehirlerin çoğunda insan yapısı bina ve anıtlara asit yağmurlarının yaptığı zararın göstergesiçoktur. Tarihi yapılar, binalar, açık metal yüzeyler, boya kaplamalar ve bazı plastikler, sülfürdioksit ve yağışınsulandırdığı bu asitten dolayı bozulma gösterir.C.4.HAVA KİRLETİCİLERİN ÇEVREYE OLAN ETKİLERİC.4.1.DOĞAL ÇEVREYE ETKİSİHavanın gerek insan sağlığına, gerekse tabiata zarar verici hale gelmesi, kirletici denen unsurlarınfazlalaşmasıyla olur. Kirleticiler, belirli bir kaynaktan atmosfere bırakılan birincil kirleticiler ve atmosferdekikimyasal reaksiyonlar sonucu meydana gelen ikincil kirleticiler olarak ikiye ayrılırlar. Bu kirleticilerin, havadabelirli ölçümlerin üstünde çıkması halinde hava kirliliği meydana gelmektedir.47

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUC.4.1.1.Su Üzerindeki EtkileriZirai mücadele için yapılan ilaçlamalarda, havadaki ilaç zerrelerinin rüzgarla sulara taşınması veya tarımilaçları üretimi yapan fabrikaların atıklarının su kaynaklarına arıtılmadan verilmesi sebebiyle sularkirlenmektedir.Asidik yağışlar yer altı ve yerüstü sularını kirletir.Dolayısıyla bu suların ulaştığı göl ve denizlerburalarda yaşayan canlılar (balıklar, kuşlar ve bitkiler vb.) zarar görür.Kirlenmiş kaynak suyunu içen,kirlenmiş göl ve denizlerdeki balıklarla beslenen insanlar da bu kirlilikten etkilenir.Yağmur suyu yeryüzüne indiği andan itibaren kirlilik oranında ani bir artış olur. Hayvansal ve bitkiselartıklar, doğal ve suni gübreler, pestisitler ve mikroorganizmalar su ile yeraltına doğru taşınır.C.4.1.2.Toprak Üzerine EtkileriAsit yağmurları topraktaki minerallerle tepkimeye girerek toprağın yapısını bozarlar.Topraktaki suasidik özellik kazanmaktadır.Yeni asidik ortama uyum sağlamayan bitki türleri yok olmakta veya bünyelerindeasitli suyu barındırmaktadır.SO2 ‘nin bitkilere olan bu doğru etkisinden başka, yöredeki yağışların ve bağıl nemin fazlalığı datopraktaki asitleşmeyi arttırıcı, bazlarda fakirleştirici ve mikrobiyolojik aktiviteyi yok edici bir etkidebulunarak, dolaylı olarak bitkilerin direncinin azalmasına neden olur. Bu direnç zayıfladığında zararlı böcek vemantarların üremesi için gerekli ortamı oluşturur. Bu böcek ve mantarlar bitki örtüsünü ve kalitesini giderekyok ederler.Ayrıca; SO2 nin asit yağmuru şeklinde toprağa geçmesi ve toprağın kimyasal yapısının zamanladeğişmesi,Termik santrallerinin baca küllerinin kül yağmuru olarak toprağa yağması ve toprağın fiziksel vekimyasal yapısının zamanla değişmesi, asit yağmurları sonucu ormanların kuruması ve bu alanlardakitopraklarda su erozyonunun hızlanması gibi etkileri görülmektedir.C.4.1.3.Flora ve Fauna Üzerindeki EtkileriÖzellikle endüstriyel faaliyetler esnasında bacalardan kontrolsüz olarak açığa çıkan gaz ve partiküllerçok uzak mesafelere dahi taşınarak bitkiler ve topraklar üzerinde birikmektedir. Havaya verilen gazlar baştakarbonmonoksit, kükürtdioksit, azotdioksit, hidrojenflorür ve hidrokarbonlar gibi kirletici emisyonlariçermekte ve bunların fazlalığı asit yağmurlarına neden olmaktadır.Asit yağmurlarının etkisi ile topraklarasitleşmekte ve bitki örtüsü tahrip olmaktadır. Ayrıca emisyonlar içerisinde bulunan bakır, çinko, demir,mangan gibi ağır metaller toprak ve bitkiler üzerinde birikmekte ve yığılmaktadır. Bu suretle bitkilerdefotosentez yavaşlamakta, renk bozulmaları olmakta ve verim düşmektedir. Ayrıca bu asit yağmurları ile ormantahribatları meydana gelmektedir.Kirletici Süre mg/m³ EtkileriSO 2 8 Saat 785 Klorosis, benekleşmeOzon 4 Saat 59 Kozalarda nekrotik etkiPAN 6 Saat 50 Yaprak yüzeylerinin parlaklaşmasıNO 2 4 Saat 4700 Yaprakta beyaz veya kahverengi ölü noktalarHF 5 Hafta 0.08 Yaprakların uç ve kenarlarında yanıklar, küçülme ve nekrotik bölgeler.Tablo C.17 : Hava kirleticilerinin bitkiler üzerinde yaptığı tahribatlarC.4.1.4.İnsan Sağlığı Üzerindeki EtkileriKirleticiEtkileriSO 2 Havada 0.6 mg/m 3 konsantrasyondan fazla bulunduğunda ağız, burun, göz vb. organlarda, vücut sıvılarındaçözünerek tahrişe yol açar.SO 2 veİnce tozlarNO 2NOCOO 3Asit nitelikli aerosoller soluk borularının en ince kapiler kısımlarına inerek sülfürik asit oluşumuna yol açar. Kronikbronşit, solunum yolu rahatsızlıkları olasılığı artar.Soluk borusunda ve mukoz dokularda çözünebilir. Solunum yolu hastalıklarında krizlere neden olabilir.Kan hemoglobininde methomoglobin teşkiliyle oksijen taşıma kapasitesini bloke eder.Oksijenin dolaşım sistemindeki dağılma mekanizmasını bloke ederek boğulmaya yol açar. Merkezi sinir sistemi,yorgunluk, bayılma, bilinç kaybı, uyku hali ile kendini gösteren zehirlenmelere yol açar.Solunum yollarında şiddetli tahriş etkisi yaratır, solunum yoluyla vücudun diğer organlarına ulaştığında enzim,protein, aminoasit, lipid vb. organikleri etkiler. Kromozom köprülerini bozabilir. Vücudu enfeksiyonlara açık halegetirir, göz yaşarması, öksürük yapar.48

HAVA (Atmosfer ve İklim)H 2 SGöz ve mukoz dokuları tahriş eder. Sinirlilik, yorgunluk, hafif tahriş, baş ağrısı, uyku hali verir ve zehirlenme ileölüme yol açabilir.Cl 2 ve HClHer ikisi de solunum yollarında tahriş ve yanıklara yol açar. Mukoz Dokuda absorblanan, suda iyi çözünenmaddelerdir.HFKalsiyum içeren dokuda kalsiyuma bağlıyarak suda çözünürlüğü yüksek olan CaF 2 bileşiğini teşkil ettiğindendiş ve kemik dokusunda tahriplere yol açar.HCHO (Formaldehit) Göz ve soluk borusunda tahriş etkisi yapar, kanserojen ve mutojenik Etkileri olduğu tahmin edilmektedir.Diğer Aldehitler Göz ve solunum yollarında tahriş etkisi vardır.C 6 H 6 (Benzen) Benzen buharları solunum sisteminde uzun süreli dozlanma halinde kemik iliğindeki kan yapan sistemlere, karaciğermetabolizmasına ve yağ dokusuna girerek, kansızlık ve kan kanserine yol açmaktadır.HalojenliDeri üzerine etkisi fazla olan, karaciğer ve böbreklerde etkisi olabilen Merkezi sinir sistemi vb. sistemlere zararHidrokarbonlar veren zehirlerdir.PbMerkezi sinir sistemine, karaciğer ve böbreğe zarar verir.CoVitamin ve mineral maddelerde rezorpsiyon sonucu böbrek fonksiyonlarını bozucu etkiler yapmaktadır.Asbest Uzun süreli tozlanma sonucunda akciğer kanserine sebep olmaktadır.Tablo C.18 : En çok rastlanan hava kirleticileriC.4.2.YAPAY ÇEVREYE (GÖRÜNTÜ KİRLİLİĞİ) ÜZERİNE ETKİLERİHava kirleticilerinin pek çoğu tabi olaylar neticesinde atmosfere verilmektedir. İnsan faaliyetleri neticesiortaya çıkan kirleticiler, yakma tesislerinden (ısınma, vb.) ulaşım vasıtalarından ve sanayi kuruluşlarındankaynaklanır. Hava kirlenmesine sebep olan kükürt bileşiklerinden en önemlisi kükürt dioksitlerdir. Genelolarak hava kirleticilerinin %18'ini teşkil eder. Ulaşım vasıtalarının sebep olduğu en önemli kirleticiler egzozgazlarıdır. Otomobillerin sebep olduğu partikül halindeki kirleticiler duman (Smog) ve kurşun zerreciklerindenibarettir. Yine sanayi tesislerinden atmosfere verilen emisyonlar çeşitli fabrikalara göre değişir. Bunun içinakla gelebilen her türlü kirletici muhtelif sanayi kuruluşlarından atmosfere verilebilir. Her tip sanayi için sebepolduğu kirleticiler ayrı ayrı etüd edilmelidir.Hava kirliliği hızlı nüfus artışı, çarpık kentleşme, kalitesiz yakıt kullanımı, motorlu taşıt sayısınıngiderek artması ve insanların bilinçsiz davranışları ile yüzyılımızın en büyük çevre problemlerinden biri halinegelmiştir. Isparta şehrinin de coğrafi ve meteorolojik özellikleri bakımından yoğun bir hava kirlenmesipotansiyeli vardır. Kent merkezinde uzun yıllardan bu yana kış aylarında yaşanmakta olan hava kirliliği önemliboyutlara ulaşmıştır.Isparta’da özellikle kış aylarında yaşanan hava kirliliğinin insan sağlığı üzerinde etkileri vardır. Havakirliliği insanların hem beden hem de ruh sağlığını olumsuz olarak etkilemektedir. Hava kirliliğine maruzkalan insanlarda, farklı akciğer ve solunum yolu hastalıkları, kalp rahatsızlığı, baş dönmesi gibi rahatsızlıklargörülmektedir. Hava kirleticileri başta sağlık, parasal kayıplar, havanın kirlenmesi, bitki örtüsünün bozulmasıgibi pek çok olumsuz etkilere sebep olmaktadır.Yapay çevreye olan olumsuz etkilerini en aza indirgemek için kentleşme, yapı dokuları oluşumundafiziksel çevre etkilerini göz önüne çıkaran imar planları oluşturulmalı ve uygulanmalıdır. Isı yalıtımının önemikonusunda insanlar eğitilerek yalıtımsız bina yapımı engellenmelidir. Yakıt seçiminin dikkatlice ve ekonomikbir şekilde yapılması amaçlanmalıdır. Havayı en az kirleten doğalgazın kullanımı hızlandırılmalı veyaygınlaştırılmalıdır. Öncelikle sanayi kesimi olmak üzere büyük binalarda baca gazları arıtılmalıdır. Önemlibir nokta da yeşil alanların çoğaltılarak kirliliğin etkisini en aza indirgemek olarak düşünülmelidir. Plansız vesağlıksız kentleşmenin ortaya koyacağı olumsuz etkiler, tarihsel çevre, mimar miras ve diğer kültürelzenginliklere dolaylı olarak etki edecek ve bu güzellikler, yavaş yavaş yok olma tehlikesi ile karşı karşıyakalacaktır. Bunun için bu miras ve zenginliklerimiz korunmalı yaşatılmalı, güncel ve gerekli fonksiyonlarlakentimiz insanına kazandırılmalıdır.49

SUD.SUD.1. SU KAYNAKLARININ KULLANIMID.1.1 .YER ALTI SULARISu, Özellikle “Tatlı su” denilince atmosferden yeryüzüne su buharının yoğunlaşmasısonucunda oluşan, yağmur, kar, dolu, kırağı ve çiğ şeklinde düşen “Atmosferik sular” yadameteorolojik sular anlaşılmaktadır.Yeryüzüne düşen suların bir bölümü; yüzeysel akışa geçerek, dereleri, akarsuları oluşturanve göl-deniz-okyanuslarla son bularak depolanır. Bu yüzey sularının bir bölümü tuzlu-acı suiçerir.Yeryüzüne düşen yağış sularının önemli bir bölümü ise jeolojik formasyonların suyugeçirmesine ve taşımasına uygunluğu oranında, süzülerek aşağılara iner ve yeraltı sularıdepolarını oluşturur. Jeolojik formasyonların suyu geçirme, taşıma ve depolama özellik veoranlarına AKİFER adı verilir.Yeraltında depolanan sular, kütlelerin yapısına, geçirimlilik özelliğine ve derinliğine görekaynak (memba) suları, normalin üzerinde (1000 mg/lt’den fazla) erimiş madde içeren madensuları, normalin üzerinde sıcak (20 o C’den fazla) olan sular termal sular olarak isimlendirilirler.Yeraltı suları bazen doğal yolları izleyerek, kaynaklar şeklinde kendiliğinden yeryüzüne çıkar,bazen de insan eli ile yapılan ameliyeler sonucunda (Kuyu, sondaj, galeri vb.) yeryüzüneçıkartılır.Ülkemiz, gerek bol debili yüzey sularını içeren akarsu ağı, gerekse memba, maden vetermal sular türündeki yeraltı suları açısından oldukça zengindir.Yeryüzüne düşen yağışın bir bölümü yeraltına süzüldüğü gibi, bir bölümü de bitkilerkaralar, akarsular, göller ve denizlerden buharlaşarak (B) tekrar atmosfere kavuşur, suyunatmosferden gelip yeryüzüne düşmesinden başlayarak, geçirdiği çeşitli evrelerden sonra tekraratmosfere dönüşüne “Hidrolojik dolaşım” adı verilmektedir.Bu dolaşım sonucunda, faz değiştiren ancak zerresi kaybolmayan bu değerli varlığınöğeleri arasındaY = A + B + S şeklinde ifade edilen bir denge vardır.Y= YağışA= AkışB= BuharlaşmaS= Depolama katsayısıBu denge formülündeki değerler sayısal olarak ölçülerekS= Y-(A + B)formülünden yeraltına süzülen ve depolanan su miktarı hesaplanabilir.Özetle, yeraltına süzülerek orada depolanan, bazen dakika, bazen yüzyıllarmertebebesinde, bazen birkaç metre, bazen kilometrelerce uzun yol aldıktan sonra, soğuk veya51

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUsıcak su kaynakları şeklinde yeryüzüne çıkan yada kuyularla (sondaj-sığ kuyu-keson kuyugaleri)çıkartılan yeraltı sularının ana kökeni atmosferik sulardır.Beslenme-çekim dengesinin bozulmadığı sürece yıllık rezerv yenilenme kabiliyetinesahiptir.ISPARTA İLİ YERALTI SUYU DURUMUNUN GENEL DEĞERLENDİRİLMESİGENEL BİLGİLERToros kuşağının kuzey kuşağında yer alan Isparta ili jeolojik ve tektonik yapı itibariylekarmaşık bir durum göstermektedir. Jeolojik ve tektonik yapıdaki bu karmaşıklıknedeniyle yörede yapılan ve yapılacak yeraltı suyu etütlerine özel bir itina gösterilmesigerekmektedir. Dar drenaj alanları ile çevrili küçük cep ovalarda yapılan etütlerde yeraltısuyuakiferinin ve geometrisinin daha sağlıklı belirlenebilmesi için yöre şartlarının iyi gözlenmesi vedeğerlendirilmesi gerekmektedir.ISPARTA İLİ YERALTISUYU ETÜDLERİ VE TESBİT EDİLEN AKİFERLERIsparta ili ve ilçelerinde günümüze kadar 8 büyük ovada planlama kademesindehidrojeolojik etüt, 62 yerleşim biriminde münferit hidrojeolojik etüt, 35 yerleşim birimindejeofizik etüt yapılarak 91 hm 3 /yıl emniyetli yeraltısuyu rezervi tespit edilmiştir. 8933 km 2yüzölçümüne sahip Isparta ilinde yaklaşık 4500 km 2 lik alanda yeraltısuyu etütleri yapılmıştır.Yapılan yeraltısuyu etütlerine göre; Isparta iline ait 8 büyük ovadaki yeraltısuyu genelenvanterinde de görüleceği gibi homojen bir akifer tarifi ve boyutlandırılması olası değildir.Genel olarak ovalarda ve düşük eğimli sahalarda yüzeylenim gösteren Pliosen yaşlı kum-çakılkireçtaşıve konglomera seviyeleri ile kuaterner yaşlı alüvyon kumlu-çakıllı seviyelerinin yanısıra yamaç molozu ve birikinti konileri yörenin belli başlı akiferleridir. Toros kuşağında yer alanve tabanında geçirimsiz jeolojik birimlerin (Ofiyolit-Serpantin-Fliş) bariyer teşkil eden alloktonkireçtaşlarının ova kenarlarında tespit edilebilen seviyeleri iyi akifer niteliği göstermektedir.Akiferlerin ana ovalardaki değerlendirilmesi şöyledir.Akifer Cinsi1- Hoyran Ovası Plio-kuaterner yaşlı kum-çakıl-kireçtaşı, konglomera veallokton kireçtaşları2- Yalvaç Ovası Plio-kuaterner çökeller-Allokton kireçtaşları3- Gelendost Ovası Plio-kuaterner çökeller-Allokton kireçtaşları4- Isparta Atabey Ovası Plio-kuaterner çökeller-Neojen-kçt-Allokton kireçtaşları5- Keçiborlu Ovası Plio-kuaterner çökeller-Neojen-kçt-Allokton kireçtaşları6- Uluborlu Senirkent Plio-kuaternerçökeller-Oligosen kong-Allokton kireçtaşları7- Şarkikaraağaç Ovası Plio-kuaterner çökeller-Neojen kireçtaşı52

SUSU KİMYASIDSİ’ce yapılan yeraltısuyu çalışmaları Isparta’da tamamen sulama suyuna yönelikçalışmalar olup, su kalitesi de bu amaca yönelik değerlendirilmektedir. Genel olarak tespitiyapılan sular C2S1 ve C2S2 sulama suyu sınıfına giren sulardır.İŞLETMEYE AÇILMIŞ YERALTISUYU TESİSLERİAğırlıklı olarak 1970–2007 yılları arasında yoğunlaşan yeraltı suyu çalışmaları Ispartailinde 29 sulama kooperatifinde 169 adet işletme kuyusu açılarak 5860 ha net 6927 ha brütarazinin yeraltı suyundan sulanması sağlanmıştır. Isparta ilinde tespit edilmiş olan 91 hm 3 /yılyenilenebilir emniyetli yeraltı suyu rezervinin 37 hm 3 /yıllık kısmı fiilen çekilerek sulamakullanmave içmeye verilmektedir.ISPARTA İLİ YERALTISUYU SULAMA KOOPERATİFLERİ29 Koop., 169 kuyu, 5860 ha (net), 6927 ha (brüt)KuyuAd._ha_S. No Kooperatif AdıKuyu_Ad._S.No Kooperatif Adı1 Merkez-SAV 8 260 16 Keçiborlu-KAPLANLI 2 552 Merkez-YAZISÖĞÜT 3 90 17 Keçiborlu-GÜNEYKENT 4 903 Merkez-ALİKÖY 3 70 18 Keçiborlu-KILIÇ 12 4454 Merkez-DEREGÜMÜ 5 140 19 Keçiborlu-SENİR 20 9405 Merkez-YAKAÖREN 2 30 20 Keçiborlu-AYDOĞMUŞ 2 406 Merkez-KAYI 4 105 21 Keçiborlu-MERKEZ 13 2157 Merkez-ÇÜNÜR 7 200 22 Keçiborlu-ARDIÇLI 3 608Merkez-BÜYÜKHACILAR 3 90 23 Senirkent-MERKEZ 19 665Merkez-KÜÇÜKHACILAR 1 15 24 Sütçüler-YEŞİLYURT 3 115910 Merkez-GÖLBAŞI 3 180 25 Ş. Karaağaç-MERKEZ 14 55011 Merkez-KOÇTEPE 4 100 26 Ş. Karaağaç-BEYKÖY 2 12012 Merkez-GELİNCİK 3 40 27 Ş. Karaağaç-ÇİÇEKPINAR 6 30013 Gönen-MERKEZ 8 250 28 Yalvaç- TOKMACIK 5 28014 Gönen-İĞDECİK 1 80 29 Yalvaç-AYVALI 3 8515 Keçiborlu-GÜMÜŞGÜN 6 250ha_D.1.2.JEOTERMAL KAYNAKLARİlimizde çıkan jeotermal kaynakların ısıl değeri çok düşük olduğu için ekonomik bir değeri yoktur.D.1.3.AKARSULARIsparta Çayı – GökbelYıllık Ortalama Akım : 58.42 hm 3Suyun sınıfı : C 2 S 1Nasıl Yararlanıldığı: Karacaören barajını besliyor.Amacı: Enerji üretimi53

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUYenice Suyu – Aksu (Köprü Irmağı)Yıllık Ortalama Akım : 96.36 hm 3Nasıl Yararlanıldığı: Sorgun Barajı ve Çayköy HESSuyun Sınıfı: C2S1Amacı: EnerjiAksu suyu kurak aylarda besleniyor.Aksu Çayı ( Kovada Gölü Çıkışı)Yıllık Ortalama Akım : 389.0 hm 3Nasıl Yararlanıldığı: Karacaören barajını besliyor.Suyun Sınıfı:C2S1Aksu Çayı kurak aylarda besleniyor.Çaydere – Çay (Eğirdir)Yıllık Ortalama Akım : 47,68 hm 3Nasıl Yararlanıldığı: Eğirdir Gölünü besliyor.Suyun sınıfı : C 2 S 1Çaydere kurak aylarda besleniyor.Sücüllü (Kuruçay) Deresi (Sücüllü Barajı –Giriş)Yıllık Ortalama Akım : 15,77 hm 3Nasıl Yararlanıldığı: Yalvaç (Sücüllü) barajını besliyor.Suyun sınıfı : C 2 S 1Amacı:SulamaSücüllü Deresi kurak aylarda besleniyor.Pupa Çayı – Senirkent KöprüsüYıllık Ortalama Akım : 12.84 hm 3Nasıl Yararlanıldığı: Uluborlu Barajı’nı ve Eğirdir Gölü’nü besliyor.Suyun sınıfı :C 2 S 1Amacı:SulamaPupa Çayı kurak aylarda beslenmiyor.Gelendost Deresi (Avşar Çayı) – Avşar KöprüsüYıllık Ortalama Akım : 61,27 hm 3Nasıl Yararlanıldığı: Eğirdir Gölü’nü besliyor.Suyun Sınıfı : C 2 S 1Amacı:SulamaGelendost Deresi kurak aylarda beslenmiyor.Değirmen Deresi - SütçülerYıllık Ortalama Akım : 58,62 hm 3Nasıl Yararlanıldığı: Karacaören barajını besliyor.Suyun Sınıfı:C2S1Amacı:EnerjiDeğirmen Deresi kurak aylarda besleniyor.Değirmen Deresi –SelimlerYıllık Ortalama Akım : 218,72 hm 3Nasıl Yararlanıldığı: Karacaören barajını besliyor.Suyun Sınıfı:C2S1Amacı:EnerjiDeğirmen Deresi kurak aylarda besleniyor.Hoyran Deresi – GökçealiYıllık Ortalama Akım : 9.97 hm 354

SUNasıl Yararlanıldığı: Eğirdir Gölü’nü besliyor.Suyun Sınıfı:C2S1Amacı:SulamaHoyran Deresi kurak aylarda beslenmiyor.Şarkikaraağaç Deresi - ŞarkikaraağaçYıllık Ortalama Akım : 32.22 hm 3Nasıl Yararlanıldığı: Beyşehir Gölünü besliyor.Suyun Sınıfı:C2S1Amacı:SulamaŞarkikaraağaç Deresi kurak aylarda besleniyorD.1.4.GÖLLER, GÖLETLER, REZERVUARLARD.1.4.1.GöllerEĞİRDİR GÖLÜBeyşehir Gölü’nden sonra Türkiye’nin 2. büyük tatlı suyudur. Eğirdir Gölü yağışlı yıllarda kış aylarındaderinliği en fazla 13.6 m.yi bulmakta; kurak yıllarda yazın 12 m.’ye düşmektedir. Eğirdir Gölü 487.76 km2’likyüzölçümü ile Türkiye’nin 4. büyük gölüdür. Kuzey-Güney uzunluğu 50 km olan gölün, Doğu-Batı genişliği3-15 km arasında değişmektedir. Gölün esas kotları 914.62 m. ile 918.96 m. arasında değişmektedir. Suyunsınıfı C 2 S 1 olup sulamada ve içmede kullanılmaktadır. Max. kot olan 918.96 m. de 4005,10 hm3 subulunmakta ve 487.76 km 2 alanı yüzey alanında olmaktadır. Göl çıkışındaki sular Kovada Kanalları ileKovada-1, Kovada-2 ve Kovada-3 elektrik santrallerine ve daha sonra da Karacaören Barajı’na ulaşır. EğirdirSu Ürünleri Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından, gölden yararlanılarak gerçekleştirilen tarımsalsulamanın şeklinin değiştirilmesi gerekliliği belirtilmiş, elimizdeki kaynakların en temiz ve verimli şekildekullanılmasının bir zorunluluk olduğu ifade edilmiştir. İlgili kurum tarafından tarımsal amaçlı su kullanımında,salma sulama yerine damlama sulama tekniğine geçişin sağlanması ve bu sayede mevcut duruma göre suseviyesinde çok fazla oynamayacağı için gölün doğal yapısı daha uzun süre korunacağı belirtilmiştir (MTA.,II. Bölge Müd., Araştırma Raporu Görüşleri, 2006).55

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUMax. su seviyesi : 918.96 m.Max. su seviyesi yüz. Alanı : 487.76 km 2Max. su seviyesi hacmi : 4005.10 hm 3En derin yeri : 13.6 m.Mevsimlere göre ortalama 0.6-0.7 m.’lik salınımlar yapmaktadır.Min. su seviyesi: 914.62 metreOrtalama derinliği : 12 m.Min. su seviyesi yüzey alanı : 431.08 km 2Min. su seviyesi hacmi : 2097.96 hm 3Gölü Besleyen Sular :Adıa-Pupa Çayı – Senirkent Köprüsüb-Gelendost Deresi-Avşar Köprüsüc-Çaydere – Eğirdird-Hoyran Deresi – Gökçealie-Gölün kendi yağış havzasıGöl Çıkış Suları:AdıCazibeli ve Pompaj SulamalarıYıllık Ortalama Akım (hm3): 12.84 hm 3 /yıl: 61.27 hm 3 /yıl: 47.68 hm 3 /yıl: 9.97 hm 3 /yılTahsis edilen su miktarı (hm3): 334.78 hm 3 (Planlanan)Isparta İli İçme Suyu: 30.00 hm 3 (Planlanan)Suyun Sınıfı : C 2 S 1Amacı: Sulama ve İçme suyu kaynağıKOVADA GÖLÜEğirdir Gölü’nün güneyinde kuzey - güney doğrultusunda yer alan tektonik bir göldür. Kovada Gölüetrafını çevreleyen ormanlar ve doğal yapısının güzelliği ile önem kazanmış ve 1970 yılında Milli Park olarakayrılmıştır. Kovada Gölü’ne kanalla giren su bir by-pass kanalı ile alınarak doğruca hidroelektrik santralıkanalına verilmiştir. Bu sebeple göle su girdisi azalınca göl seviyesi düşmüştür. Ayrıca gölün güneykısmındaki taban düdenlerinden de çok su kaçakları vardır. Su kaçıran düdenler 1978 - 1980 yıllarında D.S.İ.tarafından kapatılmıştır.Max. su seviyesi: 905.50 metreMax. su seviyesi yüzey alanı : 8.78 km 2Max. su seviyesi hacmi : 29.89 hm 3Min. su seviyesi: 904.60 metreMin. su seviyesi yüzey alanı : 8.43 km 2Min. su seviyesi hacmi : 22.1 hm 3Ortalama derinliği : 5 m.Mevsimlere göre ortalama 1.5 m.’lik salınımlar yapmaktadır.Gölü Besleyen Sular :a-Yağış HavzasıGöl Çıkış Suları :AdıYıllık Ortalama Akım (hm3)Kovada Gölü Çıkışı : 308.45 hm 3Suyun Sınıfı : C 2 S 1Amacı: Enerji üretimiGÖLCÜK GÖLÜSaha yakın bir jeolojik zamanda çok önemli bir volkanizmanın merkezi olmuş ve derin faylar boyuncaçıkan lavlar büyük bir volkan konisi oluşturmuştur. Gölcük volkan konisi bir patlama ile parçalanmış vemerkezi kesimin çökmesi ile bir kaldera meydana gelmiştir. Havzadaki mevcut su kaynakları bu kalderayı56

esleyerek Gölcük Gölünü oluşturmuştur. Gölcük Gölü ve çevresi Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca 1997yılında Turizm Merkezi ilan edilmiştir.Kapalı bir havza olması nedeniyle içme-kullanma suyu haricinde doğalboşalımı yoktur. Önemli beslenim kaynağı bulunmamakta olup kendi yağış havzasından beslenmektedirMax. su seviyesi: 1385.95 metreMax. su seviyesi yüzey alanı : 1.084 km 2Max. su seviyesi hacmi : 25.74 hm 3Min. su seviyesi: 1370.28 metreMin. su seviyesi yüzey alanı : 0.74 km 2Min. su seviyesi hacmi : 12.25 hm 3Ortalama derinliği : 34 m.Mevsimlere göre ortalama 1 m.’lik salınımlar yapmaktadır.SUBEYŞEHİR GÖLÜTatlı su rezervi bakımından en büyük tabii göl olan Beyşehir Gölü’nün 85 km2’si Isparta, 645km2’si Konya il sınırlarında kalmaktadır. Beyşehir ilçesinin kuzeyinde, Şarkikaraağaç ilçesiningüneyinde yer almaktadır. Toros sıradağlarının iki fay kırıklığı arasında oluşmuş olan gölün denizdenyüksekliği 1124 metredir. Bu yükseklik periyodik zaman dilimi içinde max. 1126 m. ye çıkmakta, min.1121 m. ye düşerek gölde 5 m.’ ye yaklaşan seviye farkı meydana gelmektedir. Türkiye’nin hala içilebilirnitelikteki en büyük su deposu olan bu göl, gölden çeşitli amaçlarla gelişigüzel su çekilmesi nedeniyleyavaş yavaş yok olma, kirlenme ve bozulma tehlikesi ile karşı karşıya kalmaktadır.Max. İşletme kotu: 1125.50 metreMin. Su seviyesi : 1121.0 m.Max. İşl. kotu yüzey alanı : 722.017 km 2Min. Su seviyesi yüz. alanı : 611.161 km 2Max. İşletme kotu hacmi : 5409.9 hm 3Min. Su seviyesi hacmi : 2411.3 hm 3Ortalama Derinliği : 11 m.Gölü Besleyen Sular :Sarısu Deresi, Büyükçay, Köprüçay, Şarkikaraağaç suyu, Beyşehir kanalı, Eflatun çayı,Bademli deresi ve gölün kendi yağış havzasıdır.Amacı: Sulama suyu kaynağı,Gölü Besleyen Sular :Yağış HavzasıSuyun Sınıfı: C2S1Amacı: İçme SuyuBURDUR GÖLÜ237 km2 yüzey alanına sahip olan Burdur Gölünün 57 km2’si Isparta, 180 km2’si Burdur il sınırlarıiçinde yer almaktadır.Max. su seviyesi: 857,56 metreMax. su seviyesi yüzey alanı : 237 km 2Max. su seviyesi hacmi : 7413,20 hm 3Min. su seviyesi: 845,11 metreMin. su seviyesi yüzey alanı : 165,69 km 2Min. su seviyesi hacmi : 4890,02 hm 3Ortalama derinliği : 80 m.57

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUGölü Besleyen Sular:Bozçay, Suludere, Keçiborlu Deresi ve gölün kendi yağış havzasıGöl Çıkış SularıSuyun SınıfıAmacı:Yok:C4S4, C5S5:TurizmD.1.4.2.İşletmede Olan GöletlerEğirdir Barla Göleti, Gönen Bağarası Göleti, Yalvaç Hisarardı Göleti, Atabey Göleti, YalvaçDedeçam Göleti, Yalvaç Körküler Göleti, Uluborlu İleydağ Göleti, Şarkikaraağaç Şehitler Göleti,Şarkikaraağaç Örenköy Göleti, Gelendost Balcı Göleti, Yalvaç Çetince GöletiGÖNEN–BAĞARASI GÖLETİNormal su seviyesi: 1080.50 metreNormal su seviyesi yüzey alanı : 0.113 km 2Normal su seviyesi hacmi: 0.77 hm3Min. su seviyesi: 1069.60 metreMin. su seviyesi yüzey alanı : 0.023 km 2Min. su seviyesi hacmi: 0.074 hm3Göletin Talvegten Yüksekliği: 23.25 metreGölü Besleyen Sular :AdıYıllık Ortalama Akım (hm3)Bağarası deresi : 1.535 hm 3Göl Çıkış Suları :AdıSulamaya Verilen Su Miktarı (hm3)Bağarası Göleti-Çıkış : 0.74 hm 3Suyun Sınıfı: C2S1Amacı: SulamaGönen-Bağarası GöletiYalvaç-Hisarardı GöletiYALVAÇ– HİSARARDI GÖLETİNormal su seviyesi: 1183.0 metreNormal su seviyesi yüzey alanı : 0.11 km 2Normal su seviyesi hacmi : 1.0 hm 3Min. su seviyesi: 1163.50 metre58

SUMin. su seviyesi yüzey alanı : 0.007 km 2Min. su seviyesi hacmi : 0.015 hm 3Göletin Talvegten Yüksekliği: 24.90 metreGölü Besleyen Sular :AdıYıllık Ortalama Akım (hm3)Suçıkan deresi : 1.569 hm 3Göl Çıkış Suları :AdıSulamaya Verilen Su Miktarı (hm3Hisarardı Göleti – Çıkış : 0.87 hm 3Suyun Sınıfı: C1S1Amacı: SulamaATABEY GÖLETİNormal su seviyesi: 1051.50 metreNormal su seviyesi yüzey alanı : 0.345 km 2Normal su seviyesi hacmi : 2.30 hm 3Min. su seviyesi: 1036.80 metreMin. su seviyesi yüzey alanı : 0.024 km 2Min. su seviyesi hacmi : 0.041 hm 3Göletin Talvegten Yüksekliği: 22.50 metreGölü Besleyen Sular :AdıYıllık Ortalama Akım (hm3Kısık deresi : 2.538 hm 3Göl Çıkış Suları :AdıSulamaya Verilen Su Miktarı (hm3Atabey Göleti – Çıkış : 1.865 hm 3Suyun Sınıfı : C 2 S 1Amacı: SulamaAtabey GöletiYalvaç-Dedeçam GöletiYALVAÇ–DEDEÇAM GÖLETİNormal su seviyesi: 1277.10 metreNormal su seviyesi yüzey alanı : 0.123 km 2Normal su seviyesi hacmi : 0.99 hm 3Min. su seviyesi: 1269.30 metreMin. su seviyesi yüzey alanı : 0.058 km 259

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUMin. su seviyesi hacmi : 0.315 hm 3Göletin Talvegten Yüksekliği: 24.30 metreGölü Besleyen Sular :AdıYıllık Ortalama Akım (hm3Kazıkboğazı deresi : 1.106 hm 3Göl Çıkış Suları :AdıSulamaya Verilen Su Miktarı (hm3Dedeçam Göleti – Çıkış : 0.912 hm 3Suyun Sınıfı : C 2 S 1Amacı: SulamaULUBORLU–İLEYDAĞI GÖLETİNormal su seviyesi: 1244.40 metreNormal su seviyesi yüzey alanı : 0.093 km 2Normal su seviyesi hacmi : 0.80 hm 3Min. su seviyesi: 1231.0 metreMin. su seviyesi yüzey alanı : 0.022 km 2Min. su seviyesi hacmi : 0.069 hm 3Göletin Talvegten Yüksekliği: 26.90 metreGölü Besleyen Sular :AdıYıllık Ortalama Akım (hm3)Ahır deresi : 1.272 hm 3Göl Çıkış Suları :AdıSulamaya Verilen Su Miktarı (hm3)İleydağı Göleti – Çıkış : 0.578 hm 3Suyun Sınıfı : C 2 S 1 )Amacı: SulamaUluborlu-İleydağı GöletiŞarkikaraağaç-Örenköy GöletiŞARKİKARAAĞAÇ–ÖRENKÖY GÖLETİNormal su seviyesi: 1259.0 metreNormal su seviyesi yüzey alanı : 0.202 km 2Normal su seviyesi hacmi : 1.61 hm 3Min. su seviyesi: 1250.45 metre60

SUMin. su seviyesi yüzey alanı : 0.085 km 2Min. su seviyesi hacmi : 0.42 hm 3Göletin Talvegten Yüksekliği: 27.50 metreGölü Besleyen Sular :AdıYıllık Ortalama Akım (hm3)Gürleyik (Karakaya) deresi : 3.318 hm 3Göl Çıkış Suları :AdıSulamaya Verilen Su Miktarı (hm3)Örenköy Göleti – Çıkış : 1.44 hm 3Suyun Sınıfı : C 2 S 1Amacı: SulamaGELENDOST–BALCI GÖLETİNormal su seviyesi: 1462.5 metreNormal su seviyesi yüzey alanı : 0.178 km 2Normal su seviyesi hacmi : 1.345 hm 3Min. su seviyesi: 1452.80 metreMin. su seviyesi yüzey alanı : 0.060 km 2Min. su seviyesi hacmi : 0.235 hm 3Göletin Talvegten Yüksekliği: 25.0 metreGöleti Besleyen Sular :AdıYıllık Ortalama Akım (hm3)Börülce Deresi : 1.058 hm 3Gölet Çıkış Suları :AdıSulamaya Verilen Su Miktarı (hm3)Balcı Göleti – Çıkış : 0.717 hm 3Suyun Sınıfı: C2S1Amacı: SulamaGelendost-Balcı GöletiEğirdir-Barla GöletiEĞİRDİR-BARLA GÖLETİNormal su seviyesi: 1255.0 metreNormal su seviyesi yüzey alanı : 0.152 km 2Normal su seviyesi hacmi : 1.40 hm 3Min. su seviyesi: 1246.50 metre61

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUMin. su seviyesi yüzey alanı : 0.064 km 2Min. su seviyesi hacmi : 0.31 hm 3Göletin Talvegten Yüksekliği: 30.65 metreGöleti Besleyen Sular :AdıYıllık Ortalama Akım (hm3)Dereardı Deresi : 2.076 hm 3Gölet Çıkış Suları :AdıSulamaya Verilen Su Miktarı (hm3)Barla Göleti – Çıkış : 0.952 hm 3Suyun Sınıfı : C 2 S 1Amacı: SulamaŞARKİKARAAĞAÇ–ÇARIKSARAYLAR (ŞEHİTLER) GÖLETİNormal su seviyesi: 1285.0 metreNormal su seviyesi yüzey alanı : 0.334 km 2Normal su seviyesi hacmi : 4.177 hm 3Min. su seviyesi: 1258.0 metreMin. su seviyesi yüzey alanı : 0.019 km 2Min. su seviyesi hacmi : 0.060 hm 3Göletin Talvegten Yüksekliği: 42.0 metreGöleti Besleyen Sular :AdıYıllık Ortalama Akım (hm3)Gürleyik (Karakaya) deresi : 4.538 hm 3Gölet Çıkış Suları :AdıSulamaya Verilen Su Miktarı (hm3)Örenköy Göleti – Çıkış : 3.471 hm 3Suyun Sınıfı : C 2 S 1Amacı: SulamaŞarkikaraağaç-Şehitler Göleti62Yalvaç-Körküler GöreviYALVAÇ–KÖRKÜLER GÖLETİNormal su seviyesi: 1248.0 metreNormal su seviyesi yüzey alanı : 0.153 km 2Normal su seviyesi hacmi : 1.575 hm 3Min. su seviyesi: 1234.4 metre

SUMin. su seviyesi yüzey alanı : 0.051 km 2Min. su seviyesi hacmi : 0.260 hm 3Göletin Talvegten Yüksekliği: 30 metreGölü Besleyen Sular :AdıYıllık Ortalama Akım (hm3)Çarıksaraylar Deresi : 2.767 hm 3Göl Çıkış Suları :AdıSulamaya Verilen Su Miktarı (hm3Çarıksaraylar Göleti – Çıkış : 1.171 hm 3Suyun Sınıfı : C 2 S 1Amacı: SulamaYALVAÇ–ÇETİNCE GÖLETİNormal su seviyesi: 1200 metreNormal su seviyesi yüzey alanı : 0.138 km 2Normal su seviyesi hacmi : 1.105 hm 3Min. su seviyesi: 1189.20 metreMin. su seviyesi yüzey alanı : 0.043 km 2Min. su seviyesi hacmi : 0.163 hm 3Göletin Talvegten Yüksekliği: 28.30 metreGölü Besleyen Sular :AdıYıllık Ortalama Akım (hm3)Akçaşar deresi : 2.105 hm 3Göl Çıkış Suları :AdıSulamaya Verilen Su Miktarı (hm3)Çetince Göleti – Çıkış : 1.170 hm 3Suyun Sınıfı : C 2 S 1Amacı: SulamaYalvaç-Çetince GöletiD.1.4.3.Uygulama Programında veya İnşa Halindeki Göletler:ŞARKİKARAAĞAÇ–KÖPRÜKÖY GÖLETİNormal su seviyesi: 1323.20 metreNormal su seviyesi yüzey alanı : 0.425 km 2Normal su seviyesi hacmi : 5,48 hm 3Min. su seviyesi: 1300,70 metre63

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUMin. su seviyesi yüzey alanı : 0,077 km 2Min. su seviyesi hacmi : 0,38 hm 3Göletin Talvegten Yüksekliği: 40,78 metreGölü Besleyen Sular :Adı Yıllık Ortalama Akım (hm3)Köprüköy deresi : 7,48 hm 3Göl Çıkış Suları :AdıSulamaya Verilen Su Miktarı (hm3)Köprüköy Göleti – Çıkış : 4,864 hm 3Suyun Sınıfı : C 2 S 1Amacı: SulamaISPARTA-DARIDERE GÖLETİNormal su seviyesi: 1061.0 metreNormal su seviyesi yüzey alanı : 0.21 km 2Normal su seviyesi hacmi : 3,61 hm 3Min. su seviyesi: 1029,0 metreMin. su seviyesi yüzey alanı : 0.028 km 2Min. su seviyesi hacmi : 0.125 hm 3Göletin Talvegten Yüksekliği: 50 metreGölü Besleyen Sular :AdıYıllık Ortalama Akım (hm3)Darıdere(Minasın) deresi : 13,27 hm 3Göl Çıkış Suları :AdıSulamaya Verilen Su Miktarı (hm3Darıdere Göleti – Çıkış : 3,38 hm 3Suyun Sınıfı : C 2 S 1Amacı: SulamaYALVAÇ-KOZLUÇAY GÖLETİNormal su seviyesi: 1318.50 metreNormal su seviyesi yüzey alanı : 0.160 km 2Normal su seviyesi hacmi : 2,48 hm 3Min. su seviyesi: 1290,0 metreMin. su seviyesi yüzey alanı : 0.023 km 2Min. su seviyesi hacmi : 0.145 hm 3Göletin Talvegten Yüksekliği: 50 metreGölü Besleyen Sular :AdıYıllık Ortalama Akım (hm3)Kayapınarı deresi : 4,261 hm 3Göl Çıkış Suları :AdıSulamaya Verilen Su Miktarı (hm3Kozluçay Göleti – Çıkış : 1,79 hm 3Suyun Sınıfı : C 2 S 1Amacı: Sulama64

SUŞarkikaraağaç-Köprüköy Göleti Isparta-Darıdere Göleti Yalvaç-Kozluçay GöletiD.1.4.4.Planlama Aşamasındaki Göletler;YALVAÇ-MISIRLI GÖLETİNormal su seviyesi: 1066,20 metreNormal su seviyesi yüzey alanı : 0.186 km 2Normal su seviyesi hacmi : 1,38 hm 3Min. su seviyesi: 1054,20 metreMin. su seviyesi yüzey alanı : 0,037 km 2Min. su seviyesi hacmi : 0,10 hm 3Göletin Talvegten Yüksekliği: 21,0 metreGölü Besleyen Sular :AdıYıllık Ortalama Akım (hm3)Dereköy deresi : 5,54 hm 3Göl Çıkış Suları :AdıSulamaya Verilen Su Miktarı (hm3Mısırlı Göleti – Çıkış : 1,019 hm 3Suyun Sınıfı : C 2 S 1Amacı: Sulama65

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU66

SUD.2.DOĞAL DRENAJ SİSTEMLERİA.Akarsular ve Diğer Yerüstü Sular içinSıraTaşkın Tesisinin Koruma Koruduğu YerleşimTaşkın Tesisinin AdıNoYeri (İlçe)Alanı (ha) Yeri ve Adedi1 Kayı Köyü T.K Merkez 1 Köy2 Yakaören (Ilağus Köyü) T.K Merkez 1 Köy3 Sav Kasabası T.K Merkez 90 1 Kasaba4 Hanife Sultan Mah. T.K Merkez5 Şehir İçi Deresi T.K Merkez6 B.Hacılar ve K.Hacılar T.K Merkez 427 Şehir İçi Dereleri T.R.K Merkez 2 Mahalle8 Merkez Emre ve Keçeci Mah. T.K. Merkez 2 Mahalle9 Aksu deresi Islahı T.K Aksu 1 İlçe10 Anamas Bucak Mah. T.K Aksu 1 Mahalle11 Katip Köyü T.K Aksu 1 Köy12 Sofular Köyü T.K Aksu 10 1 Köy13 Koçular Köyü T.K Aksu 3814 Sofular Köyü T.R.K. Aksu 170 1 Köy15 Yılanlı Bataklığı Kurutulması Aksu 18716 Sevinçbey Köyü T.K Eğirdir 40 1 Köy17 A.Gökdere İnişdibi Mah. T.K Eğirdir 1 Mahalle18 Ağılköy Zirai Arazileri T.K Eğirdir 1 Köy19 Çay Dere T.K Eğirdir 20 1 Köy20 Balkırı Köyü T.K Eğirdir 4521 Bedre Köyü T.K Eğirdir 7022 Gökçe Höyük (Banus) Eğirdir 30023 Eğirdir Gölayağı Islahı T.K Eğirdir 1 10024 Baklan Köyü T.K Eğirdir 1 Köy25 Balkırı Köyü T.K Eğirdir 4526 Çayköy Arazileri T.R.K Eğirdir 20027 Eyüpler Köyü T.R.K Eğirdir 528 Afşar Köyü T.K Gelendost 900 1 Köy29 Bağıllı Kasabası T.K Gelendost 1 Kasaba30 Yaka Kasabası T.K Gelendost 130 1 Kasaba31 Yaka Kasabası T.R.K Gelendost 130 1 Mahalle32 İlçe Merkezi T.K Gönen33 Gönen Boşaltım Kanalı T.K Gönen 1 İlçe34 Güneykent Kasabası T.K Gönen 1 Kasaba35 Gümüşgün Asmalı Dere T.R.K Gönen 115 1 Köy36 İlçe Merkezi T.K Keçiborlu 1 İlçe37 Orta ve Hasanbey Mah. T.K Keçiborlu 1 Mahalle38 Kozluca Köyü T.K Keçiborlu 1 Köy39 Senir Kasabası T.K Keçiborlu 4040 Aydoğmuş Kasabası T.K Keçiborlu 1 Kasaba41 Senir Ovası Yan Dereleri T.R.K Keçiborlu 114 1 Köy42 Arak Köyü T.K Ş.Karaağaç 10 1 Yerleşim Yeri43 Arak Köyü Deve Götüren Deresi T.K Ş.Karaağaç 1 20044 Gedikli Köyü T.K Ş.Karaağaç 5 1 Köy45 Deliçay-Yakaemir Köyü T.K Ş.Karaağaç 250 1 Köy46 Çiçekpınar Kasabası T.K Ş.Karaağaç 1 Yerleşim Yeri47 Çarıksaraylar Kasabası Deli Çay Isl.T.K Ş.Karaağaç 5048 Çarıksaraylar Kas. Şafak ve Özdere T.R.K Ş.Karaağaç 15 1 Mahalle49 Muratbağı Köyü T.R.K Ş.Karaağaç 88 1 Köy50 Çeltek Zindan Deresi T.R.K Ş.Karaağaç 33 1 Köy51 Başköy T.K Senirkent 1 Köy52 Gençali Köyü T.K Senirkent 15 1 Köy53 B.Kabaca Kasabası T.K Senirkent 350 1 Kasaba54 Uluğbey Kasabası T.K Senirkent 10555 Senirkent Ovası Yan Deresi T.K Senirkent 30356 Akkeçili Köyü T.R.K Senirkent 31 1 köy57 İlçe Merkezi T.R.K Senirkent 1 İlçe58 Yassıören Kasabası T.R.K Senirkent 636 1 Köy59 Ayvalıpınar Kasabası T.K Sütçüler 5067

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU60 Kesme Kasabası T.K Sütçüler 50 1 Kasaba61 Karadiken Köyü Zirai Arazileri T.K Sütçüler 5062 İlçe Merkezi T.K Sütçüler 5063 A.Yayla Beli Köyü T.K Sütçüler 5 1 Köy64 Belence Köyü T.K Sütçüler 1 Köy65 Üğollü (Pupa) Çayı Islahı T.K. Uluborlu 500 1 İlçe66 Uluborlu Barajı Yukarı Havza Islahı T.R.K. Uluborlu 1 Baraj67 Uluborlu Kuru ve Güreşyeri Dereleri T.R.K Uluborlu 2 Mahalle68 Uluborlu Şehir Çayı Deresi Uluborlu 35469 Bağlarbaşı (Söğütdibi) T.K Yalvaç 10870 Korukaya Köyü T.K Yalvaç 1 Köy71 Sücüllü Kasabası T.K Yalvaç 120 1 Kasaba72 Dedeçam Kasabası T.K Yalvaç 1 Kasaba73 Hüyüklü Kasabası T.K Yalvaç 1 Kasaba74 Çetince Kasabası T.K Yalvaç 300 1 Kasaba75 Hisarardı Köyü T.K Yalvaç 30 1 Köy76 Yalvaç Deresi Islahı T.K Yalvaç 50 1 İlçe77 İlçe Merkezi T.K Yalvaç78 Kumdanlı Çayı Islahı T.K Yalvaç 1 Kasaba79 Körküler Kasabası Yalvaç 1 Kasaba80 Kozluçay Kasabası T.K Yalvaç 1 Kasaba81 Özbayat Gemen Çayı T.K Yalvaç 148 1 Kasaba82 Kuyucak Kasabası T.K Yalvaç83 Hisarardı Köyü Kuyucak Deresi T.K Yalvaç 46 1 Mahalle84 Çakırcal Köyü T.K Yalvaç 7,5 1 Köy85 Eyüpler Köyü T.K Yalvaç 1 Köy86 Bahtiyar Köyü T.K Yalvaç 1 Köy87 Söğütdibi Köyü T.K Yalvaç 1 Köy88 Yalvaç Barj. Demirci Deresi T.R.K Yalvaç 1 Baraj89 Bağkonak Kasabası T.R.K Yalvaç 19 1 Kasaba90 Tokmacık Kasabası T.R.K Yalvaç 1 Köy91 Yalvaç Devret Çayı T.R.K Yalvaç 174 3 Köy, 1 Baraj92 Dedeçam-Yukarı Çamlıca Deresi T.R.K Yalvaç 285 1 Kasaba,1 GöletToplam 9 228,572 Yerleşim Yeri3 Baraj, 1 GöletTablo D.4:İşletmedeki taşkın koruma, erozyon ve rusubat kontrol tesisleriB.Yeraltı Suları içinIsparta İli sınırları içerisinde 8 adet büyük ovada detaylı hidrojeolojik etüt yapıldığı belirtilmiştir. Buovalar; Isparta - Merkez, Hoyran Ovası, Yalvaç Ovası, Gelendost Ovası, Atabey Ovası, Keçiborlu Ovası,Şarkikaraağaç Ovası ve Uluborlu - Senirkent Ovalarıdır. Ovalar toplamında ilgili kurum tarafından 91,00hm3/yıl yeraltı suyu rezervi hesaplandığı belirtilmiştir. Toplam rezervden tahsis edilen 62,80 hm3/yıl, tahsisegöre kalan rezerv 28,2 hm 3 /yıl, tahsis edilenden fiilen çekilen 31,4 hm 3 /yıl olup fiili çekime göre kalan rezerv59,6 hm 3 /yıl şeklinde açıklanmıştır. Genel olarak yeraltısuyu akiferleri serbest akiferlerdir. Su kalitesi C 2 S 1sulama suyu sınıfındadır. Isparta ilinde bulunan yeraltı su kaynaklarının yeri, kapasiteleri ve nitelikleri ile ilgilibilgiler tabloda verilmiştir.Tablo D.5:Isparta İli Yeraltı Su Kaynaklarının Yeri ve Kapasiteleri68

SUD.3.SU KAYNAKLARININ KİRLİLİĞİ VE ÇEVREYE ETKİLERİYağmur suyu yeryüzüne indiği andan itibaren kirlilik oranında ani bir artış olur. Hayvansal ve bitkiselartıklar, doğal ve suni gübreler, pestisitler ve mikroorganizmalar su ile yeraltına doğru taşınır.Suyun yüzey kısımlarındaki toprak tabakasından süzülmesi sonucunda, zemin cinsi özelliklerine debağlı olarak kalitesinde önemli miktarlarda artış olur. Askıdaki maddelerin tamamına yakını topraktakisüzülme yoluyla uzaklaşır. Bunun sonucunda mikroorganizmalar büyük ölçüde azalırken, suyun karbondioksitmiktarı artar, oksijen miktarı ise azalır.D.3.1 YER ALTI SULARI VE KİRLİLİKBölgedeki (Eğirdir-Burdur Gölleri Arası) yeraltısuları Ca-HCO3 tipi sular olarak sınıflandırılabilir.Eğirdir Gölü suları da yöredeki yeraltısuları ile yakın özelliklere sahip olup, Ca-Mg-HCO3 tipi sular olaraktanımlanabilir. Eğirdir Gölü suları 630 mg/l’ye kadar olan iyon konsantrasyonu nedeni ile iyi kalitede, içilebilirsular sınıfına girmektedir (Altınkale, 2001).Burdur Gölü kapalı bir havzadır, yani gölün dışarıya akışı yoktur ve gölü besleyen önemli bir akarsu dabulunmaz. Bu nedenle Burdur Gölü suları yüksek buharlaşma oranı dolayısıyla çok yüksek miktarda çözünmüşiyon konsantrasyonuna sahiptir. Burdur Gölü suları içilemez kalitede sular sınıfına girmektedir ve Na-Mg-(Cl)-SO4-HCO3 tipi sulardır. Burdur Gölü çevresindeki yeraltısuları ise yine Eğirdir Gölü yeraltısuları ilebenzerlik göstermekte olup Ca-HCO3 tipi sulardır (Altınkale, 2001).Yeraltı suyu kirlenmesinin en büyük sebebi, evsel ve endüstriyel atıkların arıtılmadan alıcı ortamlaraverilmesidir. Katı, sıvı ve gaz atıklar alıcı ortama verildikten sonra; iklim durumuna, toprağın yapısına,yeryüzü şekline, atığın cinsine ve zamana bağlı olarak yeraltı sularına karışır.Ayrıca zirai mücadele ilaçlarının aşırı ve bilinçsiz kullanımı önemli bir kirlilik sebebidir. Kanalizasyonsisteminin bulunmadığı yerlerde, tuvalet çukurlarından ve gübrelerden sızan kirli sular yeraltı suyunakarışarak, özellikle yaz aylarında ölümlere yol açan bulaşıcı hastalıklara sebep olmaktadır.D.3.2.AKARSULARDA KİRLİLİKAkarsular; küçük dereler, yağmur, kar ve kaynak sularıyla beslenirler. Kanalizasyon suları, fabrikaatıkları ile havayı kirleten etkenlerin yağmur ve yüzey akışlarıyla taşınması, tarımsal faaliyetler sonucu oluşanpestisit ve gübre gibi kimyasal atıklar, akarsuları kirleten başlıca etkenlerdir. Akarsular ve okyanuslar belli birseviyeye kadar olan kirliliği arıtma özelliğine sahiptir. Bu sınır aşıldığında suda aşırı kirlilik ve bozulmabaşlar. Akarsuların bazı etkenlerle kirlenmesi sonucu akarsularda mevcut olan ekolojik denge bozulmakta,bitkiler ve hayvanlar olumsuz yönde etkilenmektedir.Isparta çayıİlde bulunan deri fabrikaları, mermer fabrikaları ve un fabrikalarının atık sularının arıtma işleminetutulmadan çaya deşarj edilmesi sonucu bazı noktalarda çayın su kalitesi bozulmaktadır.Isparta çayının kirliliğine neden olan en büyük etken Belmaş evlerinin arka kısmından geçen çayınkenarında bulunan deri işletmeleridir. Dericilerden kaynaklanan atık sular kapalı büz vasıtasıyla çayın içindengeçirilerek Belmaş evleri bitiminden sonra, Altınkök Kum Ocağı Mevkii’nde açığa verilmektedir. Deriişletmelerinden kaynaklanan atık sular yeşilimsi renkte, tortulu ve kötü kokulu olup, bu atık suların çayakarıştığı noktadan itibaren kirlilik ve kötü koku hissedilebilmektedir.Eğirdir Gölü havzasında yer alan Yalvaç İlçesinde uzun yıllardır faaliyetlerini sürdüren deri işletmecilerioldukça ilkel şartlar altında faaliyetlerini sürdürmektedirler. Adet işlemecinin bulunduğu söz konusu alanınEğirdir Gölü havzası içinde yeralmasının yanında , yerleşim bölgesi içinde kalması ve etrafında tarımarazilerinin yeralması da önemli sorunlar yaratmaktadır. 2006 yılında işletmeye açılan Yalvaç İlçesi AtıksuArıtma tesisi de sadece biyolojik arıtmadan oluştuğu için dericilere ait atıksuların bu tesise verilmesi mümkündeğildir.Bu nedenle mevcut deri işletmecilerinin Küçük Deri Sanayi sitesi olarak yer seçimi yapılmış olan yeniyerlerine taşınarak arıtma tesisiyle birlikte işletmeye açılması gerekmektedir. Kooperatif aracılığı ile yapılmasıdüşünülen Küçük Deri Sanayi Sitesinin proje kontrol aşamasında olduğu belirtilmektedir. Yörenin hassasiyeti69

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUnedeniyle taşınma işleminin hızlandırılıp arıtma tesisi ile birlikte işletmeye alınması önem arzetmektedir.Ancak maddi imkansızlıklar nedeniyle işletmecileri birlikte hareket etmeye sevketme de zorluklaryaşanmaktadır.İlimizde Merkez İlçe sınırları içinde de çok uzun yıllardır faaliyetlerini sürdüren deri işletmelerimevcuttur. 75 adet Gelişen şehirleşme neticesi şehir merkezi içerisinde kalan ve çevre sakinlerini de olumsuzyönde etkileyen deri işletmecilerinin taşınacakları yeni yer için ÇED Olumlu Belgesi alınmıştır. Mevcutdericilerin atıksularının verildiği dere İçme ve Sulama suyu amacıyla uyapılan Karacaören Baraj Göllerineulaştığı için altyapı çalışmaları ve arsa tahsisi yapılan yeni yere bütün deri işletmecilerinin arıtma tesisi ilebirlikte en kısa sürede taşınmaları gerekmektedir. Ancak Yalvaç ilçesinde olduğu gibi burada da maddiimkansızlıklar nedeniyle süreç oldukça yavaş işlemektedir.Sav yolu üzerinde bulunan mermer fabrikalarının kapalı devre sistemleri bulunmakta ve atık suları çayaverilmemektedir.Ayrıca Isparta Belediyesi Atık su Arıtma Tesisi çıkış suları Isparta çayına verilmektedir. Söz konusuatık su arıtma tesisi faal durumda olup, arıtma tesisi çıkışı analiz sonuçları SKKY standartlarını sağlamakta veDeşarj İzni bulunmaktadır. Ancak tesis mevcut durumda maksimum kapasite ile çalışmakta ve zaman zamanözellikle yağışlı mevsimlerde debisinin artması nedeniyle sistem otomatik olarak by-pass yapmaktadır. IspartaBelediyesi Atık su Arıtma Tesisi’nin maksimum kapasite ile çalışması nedeniyle dönem dönem yapılmakzorunda kalınan by-pass’ın önlenmesi için tesiste kapasite artırımının sağlanması yönünde çalışmalarsürdürülmektedir.DSİ 18. Bölge Müdürlüğü tarafından yapılan 3 aylık periyotlarda numune alınarak çeşitli noktalardaanalizler yapılmaktadır. Isparta Çayı Dereboğazı Akım Gözlem İstasyonunda 2003 ve 2008 yılları arasında 3aylık periyotlarda alınan numune analizleri Tablo D.6‘da verilmiştir.ParametreBirimIsparta Çayı DereboğazıNumune alım tarihleri2003 2004 2005 2006 2007 2008Debi m 3 /sn 1,59 2,79 1,06 1,81 0,301Su Sıcaklığıo C 15,50 13,50 15,50 9,00 16,6PH 7,90 8,55 8,10 8,10 7,9Elektriksel İletkenlik (25 0 C) mhos/cm 676,25 572,00 726,25 690,50 1204Toplam Çözünmüş Katılar mg/lt 432,75 366,00 462,25 442,00 836Askıdaki Katılar mg/lt 67,00 24,00 102,50 93,50 173Bulanıklılık SiO 2, JTU,NTU 22,75 104,50 93,00 178Renk Pt – Co 8,75 25,00 17,50 130Bikarbonat mg/lt CaCO 3 272,38 227,13 283,63 312,75 415Karbonat mg/lt CaCO3 4,25 19,00 3,60 7,20 0Klorür mg/lt 58,03 28,00 45,02 44,31 105Amonyak Azotu mg/lt 5,70 1,97 5,48 8,16 1,283Nitrit Azotu mg/lt 0,55 0,27 0,49 0,14 0,066Nitrat Azotu mg/lt 1,47 1,46 1,01 0,38 0,15Çözünmüş Oksijen mg/lt 6,99 9,80 7,38 11,85 3,2Permanganat Değeri mg/lt 10,04 7,48 16,69 18,52 39,8BOI mg/lt 16,00 16,75 25,50 23,00 90Toplam Sertlik mg/lt,CaCO 3 245,25 240,25 263,25 294,50 275Orta - Fosfat mg/lt 2,69 2,83 9,58 6,91 13,20Sülfat mg/lt 57,53 22,53 41,20 22,25 21,8Sodyum mg/lt 56,80 29,05 51,76 38,53 130Potasyum mg/lt 4,03 3,25 9,16 8,19 21,72Kalsiyum mg/lt 62,15 63,10 61,87 63,43 46,6Magnezyum mg/lt 21,88 20,13 26,47 33,14 38,8KOI mg/lt 20,94 25,66 33,58 40,20 15870

SUToplam Kjeldahl Azotu mg/lt 13,60 6,19 6,61 6,56 20florür mg/lt 0,00 0,00 0,00 0,00 00bor mg/lt 0,08 0,14 0,11 0,19 0,82Çinko mg/lt 0,00 0,00 0,00 0,00 00Toplam fosfat mg/lt 0,00 1,69 0,00 0,00 00Tablo D.6: Isparta Çayı Dereboğazı Analiz Sonuçları OrtalamalarıD.3.3.GÖLLER, GÖLETLER VE REZERVUARLARDA KİRLİLİKGöl kirlenmesinin ana unsurları akarsular ve atmosferik olaylardır. Akarsularla taşınan çözünmüşve askıdaki maddelerin önemli miktarı erozyon ve kimyasal çözünme sonucu oluşur. Ayrıca asityağmurları da kirliliği artırmaktadır. Göle karışan kirleticilerin büyük bir kısmı akarsular, endüstriyelatıklar ve drenaj yoluyla taşınmasına karşılık, atmosferle kirliliğin taşınması da son derece önemlidir.Havadaki kirleticilerin yağışlar ve rüzgar gibi atmosferik etkenlerle uzun mesafelere taşınması ve yerüstüsularına karışması sonucu su kirliliği meydana gelmektedir.İl genelinde yüzeysel su kaynaklarının kirlenmesine sebep olan en önemli unsurlar, gerek evselkullanımlar gerekse sanayi tesislerinin kullanımları sonucu oluşan evsel ve endüstriyel nitelikli atıksuların herhangi bir arıtım işlemine tabi tutulmadan yüzeysel su kaynaklarına verilmesidir. Ayrıca tarımalanlarında aşırı gübreleme sonrasında yağışlarla yeraltı sularına ve yüzeysel su kaynaklarına azot vefosfat taşınması da Gölün su kalitesini olumsuz etkileyebilmektedir.D.3.3.1.Eğirdir Gölü ve KirlilikEğirdir Gölü Beyşehir Gölü’nden sonra Türkiye’nin 2. büyük tatlı su Gölü olup, içme –kullanmasuyu ve sulama suyu amaçlı kullanılmaktadır. Eğirdir Gölü etrafında ilçenin konumu nedeniyle mutlakkoruma alanlarını ihlal eden yapılaşmalar görülmektedir. Eğirdir ilçesi, etrafındaki dağlarla göl arasınasıkışmıştır. Bu nedenle Çevre Kanunu çıkarılmadan önce yerleşik düzene geçmiş olan küçük yerleşimbirimleri, Çevre Kanunun çıkarılması sonrası Eğirdir Gölü etrafındaki mutlak koruma veya kısa mesafelikoruma alanları içerisinde kalmıştır.Gölü besleyen en önemli su kaynakları, Çaydere, Pupa çayı, Gelendost (Avşar çayı) deresi veHoyran deresidir. Eğirdir Gölünü tehdit eden en önemli kirlilik kaynağı Yalvaç İlçesi’nde bulunan deriişletmeleri olup, atıksuların bertarafı ile ilgili atıksu arıtma tesisi iş temrin planlarının tarafımıza iletilmesiistenmiştir. Eğirdir Gölü havzasında bulunan yerleşim birimlerinden Eğirdir ve Yalvaç İlçelerinin evselatıksu arıtma tesisleri mevcuttur.Ayrıca, Hoyran havzası olarak da bilinen ve bu havzada bulunanyerleşim birimlerinden kaynaklı atık sular, Pupa çayı vasıtasıyla göle ulaşmaktadır. Hoyran havzasındabulunan Senirkent, Büyükkabaca, Ulubey, Uluborlu ve Özbayat Belediyelerinin atık suları herhangi birarıtma işlemine tabi tutulmamakta olup, söskonusu yerleşim yerlerinin atıksu arıtma tesislerine ait iştemrin planlarının Müdürlüğümüze sunulması istenmiştir.Eğirdir Gölü havzasında bulunan köy, kasaba ve ilçe gibi yerleşim birimlerinden kaynaklanan vedoğrudan veya dolaylı olarak Eğirdir Gölü’ne ulaşan evsel nitelikli atık sulardan kaynaklı kirliliğinönlenmesi amacıyla Isparta Valiliği ve TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Enerji Sistemleri veÇevre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü arasında 16.06.2000 tarihinde bir protokol yapılmıştır. TÜBİTAKMarmara Araştırma Merkezi tarafından yapılan çalışmalar sonucu Eğirdir Gölü havzasında Gölün sukalitesini etkileyebilecek 81 adet yerleşim birimi tespit edilmiş ve yerleşim birimlerine ilişkin atık suarıtma projeleri hazırlanmıştır. Yerleşim birimleri için önerilen arıtma sistemlerinden, örnek çalışmalarınyapılması amacıyla, yatırım ve işletme maliyetlerinin düşük olan 5 yerleşim birimi seçilmiş veuygulamaya konulmuştur. Bu yerleşim birimleri aşağıda verilmiş olup, önerilen arıtma sistemleri doğalarıtma tesisleridir.- Senirkent İlçesi, Garip Köyü Doğal Arıtma Tesisi- Uluborlu İlçesi, İleydağı Köyü Doğal Arıtma Tesisi- Yalvaç İlçesi, Aşağıkaşıkara Köyü Doğal Arıtma Tesisi- Yalvaç İlçesi, Ayvalı Köyü Doğal Arıtma Tesisi- Gelendost İlçesi, Köke Köyü Doğal Arıtma Tesisi71

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUEğirdir Gölü’nde tek kirlilik kaynağı evsel ve endüstriyel olmayıp, göl havzasında yoğun birşekilde yapılmakta olan meyvecilik üretiminden kaynaklanan zirai kirlilik de söz konusudur.DSİ 18. Bölge Müdürlüğü tarafından yapılan 3 aylık periyotlarda numune alınarak çeşitlinoktalarda analizler yapılmaktadır. Eğirdir Gölü EİE İstasyon Çıkışında ve Eğirdir Gölü Belediye SuAlım Noktasında 2000 ve 2006 yılları arasında 3 aylık periyotlarda alınan numune analizleri Tablo 7 ve8’de verilmiştir. (2006 yılı için sadece Ocak ve Nisan aylarının ortalamaları alınmıştır)D.3.3.2.Kovada GölüIsparta İli’nin diğer bir önemli yüzeysel su kaynağı olan Kovada Gölü, eşsiz güzellikleriyle dikkat çekenbir milli parktır. Kovada Gölünün su kalitesi dış etkiler nedeniyle bozulmaktadır. Gölün su kalitesininbozulmasında en önemli kirletici kaynak Kovada Kanalıdır. Eğirdir ilçesi yerleşim birimine ait evsel veendüstriyel kaynaklı atıksuların arıtıldığı arıtma tesisi çıkış suları Kovada Kanalı’na deşarj edilmektedir.Eğirdir İlçesi’nde özellikle Boğazova bölgesinde tarımsal faaliyetlerini gerçekleştiren çiftçilerin,ilaçlama çalışmaları sonrası boşalan ilaç kutularını gelişi güzel Kovada kanalına atmaları kanalın kirlenmesineneden olmaktadır. Kovada Kanalı mevkiinde bulunan soğukhava depoları kapalı devre çalışmakta olup, kanalaherhangi bir atıksu deşarjı sözkonusu değildir.D.3.3.3.Beyşehir Gölüİçme - kullanma suyu ve sulama suyu amaçlı kullanılan ve ülkemizin önemli göllerinden biri olanBeyşehir Gölünün bir kısmı Isparta ili sınırları içerisinde bulunmaktadır. Yerleşim birimlerindenkaynaklanan evsel nitelikli atık suların arıtılmadan Gölü besleyen derelere verilmektedir. ÖzellikleŞarkikaraağaç ilçesi, Çarıksaray, Çiçekpınar ve Göksöğüt beldeleri ve Fakılar köyü kanalizasyonlarıdoğrudan veya dolaylı olarak herhangi bir artıma işlemine tabi tutulmadan, Beyşehir Gölünü besleyenDeliçaya verilmektedir. Mevsimsel şartlar ve derenin debisine bağlı olarak, bu kirlilik, içme ve kullanmasuyu rezervuarı olan Beyşehir Gölü’ne ulaşabilmektedir.D.3.3.4.Burdur GölüUluslar arası öneme sahip bir sulak alan olan Burdur Gölünün bir kısmı İlimiz sınırları içindekalmaktadır.Isparta İli Gönen İlçesi’nde bulunan Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi (SDOSB), BurdurGölü havzasında yer almaktadır.SDOSB de tekstil, mobilya, madeni eşya-makina, taş, toprak grubu, gıda,plastik ve kereste gibi sektörlere ilişkin sanayi tesisleri bulunmaktadır. SDOSB’nin fiziksel, kimyasal,biyolojik ve kum filtreli ileri arıtım teknolojisine sahip atık su arıtma tesis mevcut olup, 2003 yılının Aralıkayında işletmeye alınmıştır. Söz konusu atık su arıtma tesisi 4000 m 3 /gün kapasiteli olup, mevcut durumda700 m 3 /gün debisinde atık su oluşmaktadır. SDOSB’nin doluluk oranı % 81 civarındadır. Atık su arıtmatesisinden çıkan arıtılmış sular aşamalı olarak kuru dere yatağına deşarj edilmektedir.72

Ayrıca Havza’da, Isparta Süleyman Demirel havalimanı yer almakta olup, sözkonusu limanın evselnitelikli atıksuları için paket arıtma tesisi bulunmaktadır.Tesisten çıkan arıtılmış atıksular DSİ kanalınaverilmektedir.Keçiborlu İlçesi’nde bulunan gülyağı fabrikaları yıl içinde sezonluk çalıştıklarından (30-40 gün)atıksuları için arıtma tesisi yaptırılmamıştır. Sözkonusu tesislerin atıksularının sızdırmasız havuzlardabiriktirilerek sezon sonunda buharlaşmadan arta kalan kısmın vidanjörlerle arıtma tesisine işletmeci tarafındantaşınması sağlanmaktadır.Bununla birlikte, Burdur İl Merkezinin evsel nitelikli atıksu ve Burdur organize Sanayi Bölgesi’ninatıksu arıtma tesisi olmayıp, mevcut atıksular arıtılmadan alıcı ortama verilmektedir.D.3.4.DENİZLERDE KİRLİLİKÜlkemizin üç tarafı denizlerle çevrili olduğundan deniz kirliliği hayati önem taşımaktadır.Denizlerin taşımacılık ve turizm amacıyla kullanılması, evsel, endüstriyel atıkların arıtılmadan veyakısmen arıtılarak denize verilmesi, deniz kazaları sonucu meydana gelen petrol akıntıları, akarsulardandenizlere ulaşan tarımsal atıklar, kirlenmeyi meydana getiren başlıca etkenlerdir. Deniz kirliliğine sebepolan atıklar belirli bir zamanda, bir bölgedeki kirlenme yoğunluğuna bağlı olarak insan sağlığına veçevreye olumsuz yönde etki etmektedir.Isparta ilinin denizle bağlantılı hiçbir noktası bulunmamaktadır.D.4.SU VE KIYI YÖNETİMİ STRATEJİ VE POLİTİKALARIIsparta İl ve İlçe merkezleri ile beldelerinin altyapı kanalizasyon ve arıtma tesisi durumları iledeşarj yerleri Tablo D.10’da verilmiştir.İlçe BelediyeKanalizasyonDurumuArıtma TesisiDurumuKanalizasyon Deşarj NoktasıVar (%) Yok Var YokAksu Aksu % 90 X Aksu deresiYakaafşar % 80 X Erenler mevkiindeki 4 kademeli fosseptik çıkışı Kocadereye veriliyorAtabey Atabey % 100 X Akçay deresiİslamköy % 100 X Akçay deresiGelendost Gelendost % 60 X -Bağıllı % 90 X Sızdırmalı fosseptikYaka X X FosseptikGönen Gönen % 85 X Arıtma tesisleri için tahsis edilen alandaki büyük ölçeklihendeklereGüneykent % 80 X Güssüm Dere ile birleşerek Kalburcu mevkiine veriliyorEğirdir Eğirdir % 95 X Kovada KanalıBarla % 65 X FosseptikGökçehüyük % 80 X Banus deresiSarıidris % 95 X Düden mevkiiKeçiborlu Keçiborlu % 95 X Çayıryolu deresiAydoğmuş % 95 X İshak DeresiKılıç % 100 X -Senir % 75 X -İncesu % 90 X Sel deresiSütçüler Sütçüler % 70 X Ardıçtarla mevkiinde kuru dere yatağı (ayrıca 120haneli Başköz mahallesi ferdi fosseptiklere veriyor)Ayvalıpınar % 80 X Aksu Köprü ÇayıKasımlar X X FosseptiklerKesme X X FosseptiklerŞarkikaraağaç Şarkikaraağaç X Deliçay (Karaçayır Mevkiinden veriliyor)Çarıksaraylar % 80 DeliçayÇiçekpınar % 30 X DeliçayGöksöğüt % 35 X DeliçaySenirkent SenirkentXBüyükkabaca % 95 X Pupa çayıYassıören % 80 X Topraklı mevkiinde çukur arazi + fosseptikUlubey Var Popa çayıSU73

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUYenişarbademliYenişarbademli % 65 X Fosseptik sonrası düden yapılarına veriliyorUluborlu Uluborlu X Pupa çayıYalvaç Yalvaç X -Bağkonak % 90 Çamlıca mevkiiÇetince % 90 Öz dereDedeçam % 80 KuruçayHüyüklü % 70 Eğirler mevkiinde Yalvaç deresi veriliyorKozluçay % 90 Cevizli deresi ( Çayaltı Mevkiinden veriliyor)Tokmacık % 90 X Ahmetkuyusu Mevkiindeki toplama çukuruKörküler Var Kızıller mevkiinde dere yatağına veriliyorÖzgüney % 90 X Taşoluk-Arpalık Mevkiindeki dere yatağınaKuyucak % 90 KuruçayÖzbayat % 60 Çay deresiSücüllü Var Yalvaç deresiYukarıkaşıkara % 90 -Isparta Isparta % 98 XBüyükgökçeli % 100 X FosseptikSav % 98 X Isparta çayı (Yarbaşı mevkiinden veriliyor)Tablo D.10: Belediyelerin Kanalizasyon ve Arıtma Tesisi Durumları ve Deşarj YerleriTablo D.10’dan de görüleceği üzere Yalvaç, Eğirdir ve Isparta belediyeleri dışındaki belediyelerin atıksuları herhangi bir arıtma işlemine tabi tutulmadan yüzeysel su kaynaklarına ve boş arazilere verilmektedir. Buda hem atık suların verildiği derelerin hem de bu derelerin beslediği Eğirdir Gölü, Kovada Gölü, Burdur Gölüve Beyşehir göllerinin kirlenmesine neden olmaktadır.Ayrıca Eğirdir Gölünde Yönetim Planlaması çalışmaları 2006 yılının Eylül ayında başlatılmıştır. Bukonu öncelikle Valilik ve İl Genel Meclisinde değerlendirilerek görüş alınmış, daha sonra konusunda uzmanolan Üniversite yetkilileri ve İlgili Kamu kurumlarından birer temsilci seçilerek bir çalışma grubuoluşturulmuştur. Söz konusu Yönetim Planlamasının Koordinatörlüğü İl Çevre ve Orman Müdürlüğüneverilmiştir. Uzmanlar kendi konuları ile ilgili araştırmaları derleyerek bir veri bankası oluşturmaya başlamışlarböylece Planın ilk aşaması olan tanımlama aşamasına geçmişlerdir.Tanımlama aşamasının başlangıcı ile birlikte, ilgi gruplarına ve kamuoyuna bilgilendirme toplantıları dayapılmaya başlanmıştır. Valilik bünyesinde İl Çevre ve Orman Koordinatörlüğünde yapılan bu bilgilendirmetoplantılarının ardından Odak gruplarla toplantılara geçilmiştir. Odak Grup toplantılarının ilki Eğirdir İlçesindeMuhtarlarla bilgi alışverişi şeklinde yapılmıştır. Bu Toplantının amacı yörede yaşayan köylüleri temsilenmuhtarların göl ve çevresi ile ilgili sorunlarını ve sıkıntılarını dinlemek ve konunun uzmanları tarafındansorunlarına çözüm aramak ve Yönetim Planının gerekliliğini vurgulamak olmuştur.Bundan sonraki aşama arazide yapılacak değerlendirmeler ve araştırmalar olacaktır. Bu Kapsamda daçalışma grubu üyelerinin tüm göl çevresinde yaptığı bir arazi çalışmasında sorunlar yerinde tespit edilmiş veuzmanlar tarafından belgelenerek tartışılmıştır.Diğer taraftan yörede yaşayanların sosyo-ekonomik yapılarını ortaya koyacak olan Sosyo EkonomikAnaliz Anketleri uzmanları tarafından hazırlanmış ve uygulama aşamasına gelinmiştir.Tüm bu araştırmaların sonucunda, İdeal hedefler belirlenerek, uygulanacak faaliyetler ortayakonulacaktır.D.5.SU KAYNAKLARINDA KİRLİLİK ETKENLERİÜç tarafı denizlerle çevrili olan ve çok sayıda yerüstü ve yeraltı su kaynaklarının bulunduğu ülkemizdesular, evsel ve endüstriyel atıklarla kirlenmektedir. Bu atıkların arıtılmadan su yataklarına verilmesi, katıatıkların düzensiz olarak alıcı ortama bırakılması, ayrıca bilinçsizce yapılan zirai ilaçlama ve gübrelemedendolayı yerüstü suları kirlenmektedir.Sanayinin çevre üzerindeki olumsuz etkisi diğer faktörlerden çok daha fazladır. Sanayi kuruluşlarının;sıvı atıkları ile su kirliliğine, buna bağlı olarak gelişen toprak ve bitki örtüsü üzerinde aşırı kirlenmelere sebep74

olduğu ve doğa tahribine yol açtığı bilinmektedir. Ayrıca son yıllarda sanayi ve teknolojinin hızla gelişmesisonucu köyden kente göç olayı artmış, bu durum hızlı ve düzensiz yapılaşmaya yol açmıştır.Zirai mücadele için yapılan ilaçlamalarda, havadaki ilaç zerrelerinin rüzgarla sulara taşınması veya tarımilaçları üretimi yapan fabrikaların atıklarının su kaynaklarına arıtılmadan verilmesi sebebiyle sularkirlenmektedir.Diğer yandan kimyasal gübrelerin bilinçsizce ve aşırı kullanımı da zamanla toprağı çoraklaştırmakta,bunun sonucunda hem toprağın verimi düşmekte, hem de yeraltı sularına sızması ve yüzey su akışlarıylabirlikte yerüstü sularına karışması neticesinde su kirliliğine sebep olmaktadır.Yer altı su kirliliğini oluşturan etmenler fosseptik çukurlar, kanalizasyon, katı artık iyonları, doğal veyapay gübreler, tarım ilaçları , endüstriyle atılan metaller , fenoller yada radyoaktif maddeler gibi çevreortamına kontrolsüz verilmesi halinde su kaynaklarına ulaşma olasılıkları vardır.Yüzeysel suların kirlenmesine neden olan kaynaklar : Evsel, endüstriyel ve tarımsal olarakgruplandırabiliriz.Evsel Atıklar: Suyun evlerde yanlış kullanımı sonucu suyla beraber ortaya çıkan organik madde,deterjan, mikroorganizma, azot ve fosfor gibi bileşenleri içeren sulardır.Organik Madde: Evsel atıklar büyük bir organik kirlilik taşımaktadır. Ayrışma olayı sırasında sudakidiğer canlılar içinde gerekli oksijen tüketilir.Endüstriyel Atıklar: Her türlü endüstriyel atığın suya boşaltıldığı yerden itibaren etkilerini göstermeyebaşlar. Özellikle endüstri sanayinin yanlış yerde kurulması ve kurulan fabrikaların filitrasyonsuz (süzgeçsiz)artıklarının suya boşaltılması.D.5.1.TUZLULUKTüm inorganik tuzlar suda çözünmektedir.Sularda doğal olarak en sık rastlanan tuzlar, kalsıyum,sodyum bikarbonat, sülfat ve klorürlerdir.Çeşitli tuzların sudaki çözünürlüğü önemli değişimlergöstermektedir.Evsel ve endüstriyel atıksuların yüzeysel sulara deşarjı sonucunda bu sulardaki klorür, sülfat,nitrat ve fosfat derişimleri yükselir.Sözkonusu atıksular alıcı ortamlara diğer bazı toksik maddeleri detaşımaktadır.D.5.2.ZEHİRLİ GAZLARSularda bulunan başlıca gazlar H2, N2,CH4, O2,H2S,SO2 ve NH3’dür.Sularda çözünen gazların cinsive miktarı bölgelere,sıcaklığa ve suyun doygunluk derecesine bağlı olarak değişmektedir.Sularda çeşitligazların doygunluk derecesi sıcaklığın azalmasıyla birlikte artmaktadır.H2S suda çok iyi çözünen bir gaz olup,anaerobik koşullarda organik maddenin parçalanması sonucu oluşmaktadır.Kuvvetli bir solunum ve enzimzehiridir. pH’daki artışla birlikte zehir etkisi azalır.Balıklar için zehirlilik sınırı 16 mgSO2/L civarındadır.Sudaayrıca HCl varsa bu sınır 0.5 mgSO2/L’ye kadar düşmektedir.D.5.3.AZOT VE FOSFORUN YOL AÇTIĞI KİRLİLİKYüzeysel sulardaki azot, temel olarak doğal, evsel, endüstriyel, tarımsal kaynaklardan meydanagelmektedir.Gerek canlı bünyesinde, gerek ölü organizmalarda gerekse besin maddelerinde bulunan azot,doğada azot döngüsü içinde sürekli dinamik bir haldedir.Evsel atık suya kişi başına 8-15 g/gün azot katkısıbulunmaktadır.Endüstriyel tesislerden endüstri türüne bağlı olarak önemli miktarda azot, su ortamınaverilmektedir.Azot yükü veren başlıca endüstri kuruluşları gübre, nitroselüloz, gıda, deri, bira ve suendüstrileri ile mezbahalardır.Nitrat iyonları topraktan kolaylıkla yıkanarak suya geçmekte, böylece tarımsaldrenaj suyu içerisinde önemli miktarda nitrat iyonu bulunmaktadır.İçme suyu temini amacıyla kullanılacakyüzeysel sularda amonyum konsantrasyonunun 0.2-1.5 mg/L arasında olması gerekmektedir.İçme sularında4.5 mg/L yi aştığında sağlık problemleri ortaya çıkmaktadır.Amonyak suda yaşayan canlılar üzerine zehiretkisi yapmaktadır.Sularda fosfor çeşitli fosfat türleri şeklinde bulunur ve gerek doğal sularda ve gerekse su ve atıksuarıtımında çok sayıda reaksiyona girmektedir.Fosfor nedeniyle ortaya çıkan su kirlenmesinin % 83’üendüstriyel ve evsel atıksulardan kaynaklanmaktadır.Evsel atıksulardaki fosfatların ise %32-70’ideterjanlardan kaynaklanmaktadır.Dolayısıyla tarımsal kaynaklı fosfor kirlenmesi diğer kaynaklara göre dahaazdır.Aşırı fosfor konsantrasyonu akarsu, göl ve denizlerde ötrofikasyona yol açmaktadır. TemizlikSU75

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUmalzemeleri (deterjan vb) bulunan polifosfatlar veya fosfor bileşikleri, suyun yüzey gerilimini değiştirerek(köpük oluşumu) biyolojik olayları olumsuz yönde etkileyebilir.D.5.4.AĞIR METALLER VE İZ ELEMENTLERZehir etkisi yaratan maddeler eser miktarlarda bulunsalar bile hastalıklara ve ölümler yol açabilir. Çokdüşük konsantrasyonlarda toksik etki yapan bu maddeler; Ag, As, Be, Cd, Cr, Pb, Mn, Hg, Ni, Se, Zn gibielementler oluşturmaktadır.Bor; sularda borik asit veya sodyum borat şeklinde bulunmaktadır.Boraksın toksisitesi balıklar için 3-7mg/L’dir.Mangan ve demir ağır metaller arasında toksisitesi en az olanlardır.Demir hidroksit 1mg Fe/L’de balıklar için toksit etkiye sahiptir.Nikel’in balıklar için zararlılık sınırı 1-1.5 mg/Ldir.Krom atıksularda hem katyon hem de anyon formunda bulunmaktadır. Balıklar için toksisite sınırı 28-80 mgCr/L’dir. İçme sularında sınır değer 0.05 mgPb/L’dir.Bakır küçük canlılar için yüksek derecede zehirlidir. İçme sularında bakırın toksisitesi 0.05 mgCu/Lbulunmaktadır.Civa, mikrofloraya kuvvetli zehir etkisi yapmaktadır.100 mg Hg/L’de mikrobiyal aktivitenin durmasınaneden olmaktadır.D.5.5.ZEHİRLİ ORGANİK BİLEŞİKLERD.5.5.1.SiyanürlerSiyanür ve bileşikleri çevresel ortamlarda doğal olarak bulunduğu gibi endüstriyel işlemlerde ara ürünolarak ortaya çıkabilmektedir. Endüstriyel işlemler sonucu çevreye verilen siyanür bileşikleri gaz, sıvı ve katıortamda bulunabilirler. Atıksularında siyanür bulunan ve bileşikleri bulunan endüstri alanları, petrolrafinerileri, kok ve havagazı fabrikaları, maden işletmeleri, metal sanayi, tekstil sanayi, ilaç sanayi, plastik vesentetik kauçuk özen gösterilmelidir. İçme suyunda sınır değer 0.05 mgCN/L’dir.Genel olarak siyanürünbalıklar için toksisite değeri 0.03-0.25 mgCN/Ldir.D.5.5.2.Petrol ve TürevleriDoğal kaynaklarda sıvı halde bulunan ham petrol, karbon ve hidrojen gibi temel elementlerle birlikteayrıca, azot, kükürt, oksijen ve diğer elementleri de içermektedir. Petrol su yüzeyinde çeşitli kalınlıklarda filmoluşturarak gaz alışverişini engellemektedir. İçme sularında petrol ürünlerinin insanlarca fark edilen sınır,benzin için 0.00005 mg/L, dizel yağı için 0.005 mg/L, diğer yağlar için 0,2-1,0 mg/L’dir.D.5.5.3.Polikloro Naftalinler ve BifenillerSözkonusu bileşikler teknikte hidrolik yağları, plastik endüstrisinde yumuşatıcı ve elektro teknikteizolasyon materyali olarak kullanılmaktadır. Klor bileşiği arttıkça bu bileşikler katı bir yapı kazanırlar. Yağdaeriyen ve hayvansal organizmalarda biriken bileşiklerdir. Bu bileşiklerin toksik etkisi henüz dahaaraştırılmadığından bu konuda kesin bir şey söylemek mümkün değildir.Ancak, havada ve suda bulunanmiktarları mikrogram düzeyini aşmamalıdır.D.5.5.4.Pestisitler ve Su KirliliğiPestisitler veya biyositler istenmeyen organizmaları yok etmede kullanılan sentetik organikbileşiklerdir.Zararlılarla mücadele ve bitki koruma amacıyla kullanılan her türlü ilaç ve preparatlar ve bunlarınimalatında kullanılan pestisit grubuna girmektedir.Çeşitli pestisit gruplarından; Aldirin,Endosülfan,DDT(Diklor-Difenil-Trikloreatn),Lindan, Hapteklor, Parthion, Malathion, Trichlorophon veDemeton su faunasına toksit etki yaptığından su yakınında kesinlikle bulunmamaları ve sulara karışmamalarıgerekmektedir.Pestisitlerin içme suları için izin verilen konsantrasyonları söz konusudur.Endirin, Lindan,Toksafen, Metoksiklor için sınır konsantrasyonları sırasıyla 0.0002, 0.004, 0.005 ve 0.1 mg/L.dir.76

D.5.5.5.Gübreler ve Su KirliliğiGübrenin, toprak analizi yapılmadan bilinçsizce kullanımı sonucunda önemli boyutta çevre kirliliğiortaya çıkmaktadır. Yanlış ve aşırı gübre kullanımı toprak ve su kirliliğine sebep olmaktadır. Bunun önemliboyutta enerji ve finansman kaybına da neden olduğu bilinmektedir. Nitrat ve fosfat gibi suda kolay erimeyenkimyasal maddelerin yüzey ve yer altı sularına karışmasıyla insan sağlığı yönünden zararlı sonuçlarlakarşılaşılabilmektedir.Gübre kullanımı sonucunda ortaya çıkan çevre kirlenmesi konusunda Türkiye'nin sahipolduğu avantaj, birim alanda gübre kullanımının düşük düzeylerde olmasıdır. Ancak avantaja karşı bilinen birgerçek, yanlış gübre kullanımının bazı bölgelerde mevcut olmasıdır. Özellikle yoğun seracılık yapılanbölgelerde aşırı gübre kullanımı ortaya çıkmaktadır.Ama unutulmaması gereken bazı sorunların ortaya çıkmasıyla birlikte alınacak tedbirler güçleşmekte,maliyeti son derece artmaktadır. Dolayısıyla ülkemizde şimdilik gübreleme ile ilgili çevresel sorunlar yokdeyip gerekli önlemleri almamak son derece yanlış olacaktır.Burada alınacak en önemli tedbir günümüzde vegelecekte kullanılacak gübrenin bölgelere göre dengeli dağılımının sağlanması, bir bölgede yetersiz gübrekullanımı söz konusu iken diğer bölgelerde çok aşırı ve dengesiz gübre kullanımından kaçınılmasıdır. Ayrıcagübrenin, toprağın besin maddesi gereksinimine ve verimlilik esasına dayalı olarak kullanılmasını sağlayacakönlemlerin alınması ile gübre kullanımının neden olduğu çevre kirliliğine karşı ülkenin korunması, böylelikleenerji ve finansman tasarrufunda bulunulması mümkün olacaktır (Topbas ve ark., 1998).Uygulanan gübrenin ancak belli bir kısmı bitkiler tarafından kullanılmakta, geriye kalan kısmıakarsulara, içme sularına ve çevreye yayılmakta, insan, bitki ve hayvan sağlığını tehdit etmektedir.SUD.5.5.6. Deterjanlar ve Su KirliliğiDeterjanlar: özellikle organik kökenli olmayan deterjanlar doğal döngüye katılması uzun süre aldığı gibibazen de doğal döngüdeki canlılara ve zincirin kendisine patojen etki yapmaktadır.D.5.6 ÇÖZÜNMÜŞ ORGANİK MADDELERMikroorganizmalar: Evsel atıkların arıtılmaksızın su ortamına atılmasında birçok mikroorganizmanıniçinde bulunması nedeniyle temiz sulara mikroorganizmalar taşınmış olacaktır. Özellikle tüberküloz, sarılık,kolera, menenjit, bağırsak enfeksiyonu v.b hastalıkların bakterileri su ortamında bulaşan ve yetişenpatojenlerdir.D.5.7.PATOJENLEROrganik maddelerle birlikte mikroplar ve özellikle patojenler de sulara karışmaktadır. Genellikleyerleşim yerlerinin kirlenmiş sularında fazla miktarda patojen bulunmaktadır. İnsan ve hayvanlardan idrar vedışkı yoluyla çok sayıda patojen sulara karışmaktadır. Atık suların tarımda tekrar kullanılmasında patojenlerönemli bir sağlık riski oluşturur. İçme suları şebekeye verilmeden önce patojenlerin uzaklaştırılması içindezenfekte edilmelidir. Dezenfeksiyon yapılmaması ya da yetersiz kalması durumunda çeşitli salgın hastalıklarçıkmaktadır. Suların dezenfeksiyonu patojen ve indikatör organizmaların giderilmesi içindir.D.5.8.ASKIDA KATI MADDELERYoğunluğu suyun yoğunluğundan küçük olan tanecikler, suyun yüzeyine çıkarlar ve yüzeysel sulardakiyüzücü maddeleri oluştururlar.Yüzeysel sulardaki askıda bulunan tanecikler, mineral yada organik kökenliolabilirler.Askı halindeki organik maddenin küçük bir kısmı zemin erozyonundan kaynaklanmakta olup,çoğunluğunu bitki artıkları, humus, doğal gübreler, evsel ve endüstriyel atık sularoluşturmaktadır.Akarsulardaki askıda katı maddesini azaltmak amacıyla ağaçlandırma, teraslama gibi önlemleralınabilir.İçme ve kullanma suyu temini için kullanılan arıtma tesislerinde askıdaki maddeler çökelme vefiltreden geçirme gibi işlemlerle giderilmektedir.Isparta ilinde açık maden işletmeciliği yapılan bölgelerde bitkiörtüsü, topografik yapı ve su kalitesi zarar görmektedir.D.5.9.RADYOAKTİF KİRLETİCİLER VE SU KİRLİLİĞİRadyasyonun zararları genellikle zamanla ortaya çıkan bir etki olup, ani etki ancak atom bombalarınınyol açtığı ölümler ve yüksek radyasyondaki yanmalar şeklinde kendini göstermektedir.Geçmişte yapılan nükleer silah denemelerinden dolayı radyoaktif maddelerle yüklenmiş toz bulutları,atmosferin yüksek tabakalarına ve stratosfere yerleşerek, radyoaktif yağışlar halinde yavaş yavaş yeryüzüne77

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUinmekte ve çevrenin, özellikle yüzeysel suların kirlenmesine sebep olmaktadır. 1960'lı yıllarda en yüksekseviyeye çıkmış olan radyoaktif yağışlarda, nükleer silah denemelerinin havada yapılmasının yasaklanmasısonucu, 1970'li yıllardan sonra azalma görülmüştür.EĞİRDİR İLÇESİ78

SUEĞİRDİR İLÇESİ79

TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMIE.TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMIE.1.GENEL TOPRAK YAPISIE.1 Genel Toprak Yapısı: Isparta ili topraklarında kültür bitkilerinin yetiştirilmesini ve tarımsalkullanımı kısıtlayan erozyon, sığlık. taşlık-kayalık, drenaj bozukluğu, tuzluluk ve alkalilik gibisorunlar bulunmaktadır.Erozyon: En yaygını su erozyonu olup; rüzgar erozyonu kayda değer oranda değildir.Erozyondan etkilenen alan 81610 hektar olup; il genelinin %12 sini teşkil eder. Bu arazilerin de%27,2 si kuru, %36,8 i sulu tarım arazisi ile %28,4 ü bağ bahçe arazisi, geri kalanı da diğerarazilerdir.Toprak Sığlığı: Toprakta köklerin geliştiği ve besin maddelerinin ve suyun temin edildiğibölgenin derinliği bitki gelişimi açısından önemlidir. İlimiz topraklarının 116205 hektarı (%11,8) 90cm den fazla derinliğe sahiptir. Orta derinliğe sahip topraklar 87104 hektar olup; %(12,8) alanıkaplamaktadır. Bu araziler genellikle orta ve dik eğimlerde bulunur. Sığ ve çok sığ topraklar 404314hektar olup %59,6 alanı kaplamaktadır. Bu topraklarda çok şiddetli erozyon hüküm sürmektedir.Taşlılık ve Kayalılık:Üzerinde bitki gelişimine zarar verecek derecede taşlılık ve kayalılıkihtiva eden topraklar 152344 hektar olup; %22,4 oranı mevcuttur.Taşlılık ve kayalılık hem yüzeydehem de profilde olabilir.Drenaj:Alüviyal düzlüklerde ve taban suyunun her zaman veya yılın belli bölümlerinde bitkigelişimine zarar verecek kadar yüksek düzeyde bulunduğu topraklar 26881 hektardır.Tuzluluk–Sodiklik:İlimizde genellikle arazinin düz ve taban suyu seviyesinin yüksek olduğualanlar ile tuzların üst toprak tabakasında yıkanamaması, yukarı arazilerden tuzun taşınarak çukurarazilerde birikmesi, düşük kaliteli sulama suyu kullanılması ve yeterli drenaj imkanınınbulunmaması nedenleriyle, ilimiz topraklarının 27326 hektarlık tarım toprağı bu problemdenetkilenmiş bulunmaktadır.E.2.TOPRAK KİRLİLİĞİYeryüzünün en üst tabakasını oluşturan örtüye toprak denir. Toprak tüm canlıların besin ve hayatkaynağıdır. Bitkiler; insan ve hayvanların, toprakta bitkilerin besin kaynağıdır. Çünkü bitkiler ihtiyaçduyduğu inorganik besin ve suyu topraktan alırlar.Toprağın canlılara sağladığı faydalardan biri de yer altı sularının süzülerek canlılarınkullanabileceği hale getirilmesidir.(doğal arıtma)Bugün toprak alanları, bir yandan kentleşme ve altyapı alanları olarak kullanılmakta diğer yandankirlilik gibi çok ciddi bir çevre sorunu ile karşı karşıya kalmaktadır.Toprak kirliliği düşünüldüğünde,toprak alanlarının arttırılamadığı ve toprakların geri dönüşümünün mümkün olmayan kaynaklar olduğuunutulmamalıdır.Toprak kirliliğine neden olan başlıca etmenler;Ev, iş yeri ve hastane ve sanayi atıkları,Radyoaktif atıklar,Hava kirliliği sonucu oluşan asit yağmurları,Gereksiz yere ve aşırı miktarda yapay gübre, tarım ilacı vb. kullanılması.Tarımda gereksiz ya da aşırı hormon kullanımıSuların kirlenmesi.Su kirliliği toprak kirliliğine neden olurken, toprak kirliliği de özellikle yer altı sularınınkirlenmesine neden olur.81

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUE.2.1. KİMYASAL KİRLENMEPek çok kimyasal madde içeren tarım ilaçlarının (örn. Böcek öldürücüler, ot öldürücüler,mantar ilaçları) su ve toprak kirlenmesinde önemli payı vardır. İlimiz tarım topraklarının yaklaşık %60 ı bu tür kirlenme ile karşı karşıyadır.E.2.1.1.Atmosferik KirlenmeÇeşitli endüstriyel faaliyetler, konutlarda ısınma amaçlı olarak kullanılan yakıtlar, fosil yakıtlaradayalı olarak enerji üreten termik santraller ile egzoz gazları havayı kirletmekte ve kükürtdioksit (SO2),azotoksit (NO), hidrokarbon ve partikül madde yaymaktadırlar. Havada 2-7 gün asılı kalabilen bukirleticiler, su partikülleri ile tepkimeye girerek asit meydana getirmekte ve yağmurlarla birleşerekyeryüzüne asit yağmurları olarak inmektedir.Asit Yağmurlarının Zararları:· Asit yağmurları göl ve akarsularda asit dengesini bozarak, tüm canlıları etkilemekte, hatta bazıtürlerin ölümüne yol açmaktadır,· En büyük etki ormanlar üzerinde görülmektedir. Asidik yağışlar, ağaçların yapraklarındakibüyüme ve gelişmeyi engellemektedir,· Yeryüzüne inen asit yağmurları, suya ve toprağa geçerek yapılarını değiştirmekte, bununsonucunda toprak ve suyla ilişkide olan canlılar zarar görmektedir. Asit yağmuru toprağın kimyasalyapısını ve biyolojik koşullarını etkilemektedir.Toprağın yapısında bulunan kalsiyum magnezyum gibielementleri yıkayarak taban suyuna taşımakta toprağın zayıflamasına ve ticari verimin düşmesine nedenolmaktadır.Toprağın asitleşmesine en çok katkıda bulunan maddeler atmosferde birikme sonucu toprağageçen kükürt bileşikleridir.Azot bileşikleri ise bitkilerin özümseyeceği miktardan fazla olduğu zamantoprağın asitleşmesinde rol oynamaktadır.Asidik zerrecikler genellikle sülfürdioksit ve nitrikoksitlerin atmosferdeki yayılmasıylaoluşur.Oluşan nitrikasit ve sülfürikasit diğer partiküllere yapışır ve insan ve çevre sağlığını tehdit ederduruma gelir.Hava kirliliğini, meydana getiren ozon, okside olmuş hidrokarbonlar etilen ve diğer olofin grubuhidrokarbonlar, Asetilenler, Amonyak, Kükürt gazları, Hidrojen Sülfür Flüoritler ve herbisitlerdir.Genellikle kirli havalarda anormal miktarda ozon ve okside olmuş müessir maddeler bulunmaktadır.Kükürt gazları ile flüoritler sanayi bölgelerinde fabrika bacalarından çıkan zararlı gazların başlıcalarıdır.Hava kirliliğini meydana getiren kaynaklar ise şu şekilde sıralanabilir.—Fabrika bacalarından çıkan dumanlar—Taşıtların egzoz gazlarından çıkan gazlar—Kalorifer ve soba gibi ısıtma sistemlerinden çıkan dumanlar—Anız, çapa artıkları, budama artıkları ve çalı çırpı gibi artıkların yakılmasından meydana gelendumanlar—Orman yangınlarının meydana getirdiği dumanlar—Fabrikadan çıkan kimyasal artıklar toprağı kirleten etmenler olarak tespit edilmiştir.Hava kirliliği daha ziyade endüstri merkezlerinde ve yerleşim merkezleri civarında gelişenBağ-bahçe ziraatını olumsuz yönde etkilemektedir. Hava kirliliğine karşı en hassas olan tarımürünleri sebze ve çiçek olarak tespit edilmiştir. Hava kirliliği özellikle yaprakları yenen sebzelere yaptığızarar çok büyüktür. Yapraklarda lekelenme, beneklenme ve kıvrılma şeklinde zarar yapar. Zarar özellikleolgun yaprak üzerinde daha çoktur. Henüz açılmamış veya yeni açılmış yapraklar üzerinde zarar sözkonusu olmamaktadır. Hava kirliliğinden marul ve ıspanak çok zarar görür. Hava kirliliğine karşıbitkilerin gösterdiği hassasiyet detaylı olarak şu şekilde tespit edilmiştir.MEYVELİ AĞAÇLAR:Hassas olan türler kayısı ve cevizDayanıklı olan türler badem, elma, kiraz, zeytin, şeftali ve erik82

TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMISEBZELER :Hassas olan türler: Fasulye, pancar, kereviz, acı marul, göbekli marul, soğan, maydanoz, domatesve turp.Dayanıklı olan türler: bazı fasulye çeşitleri, yaprak karnabahar, havuç, mısır, hıyar, patlıcan, pırasa,kavun, biber, bezelye, patates, kırmızıturp, kabak.TARLA BİTKİLERİ :Hassas olan türler: yonca, yulaf, sudan otu ve Şeker pancarıDayanıklı olan türler: arpa, buğday, börülce, mısır ve fiğBOI gübreli ve sulu şartlarda yetiştirilen bitkiler okside hidrokarbonlardan daha çok zarargörmektedirler. Düşük sıcaklıklarda yetiştirilen bitkiler yüksek sıcaklıklarda yetiştirilenlere göre dahazarar görmektedirler. Bu bakımdan toprak verimliliği, bol sulama ve yüksek toprak nemi, sıcak hava gibiuygun şartlar altında kuvvetli ve sağlıklı olarak yetiştirilen bitkilerin hava kirliliğinden oluşan zararlılarakarşı hassasiyetleri fazla olmaktadır.E.2.1.2.Atıklardan KirlenmeIsparta İli’nde ciddi boyutlarda toprak kirliliği sorunu yaşanmamaktadır. Ancak il genelinde düzenlikatı atık depolama sahalarının olmayışı, atıkların gelişi güzel boş arazilerde vahşi depolama yöntemiyledepolanması ve tarımda kalite ve verimi arttırmak için gübre ve zirai mücadele ilaçlarının kullanımıtoprak kirliliğine neden olmaktadır.İlde evsel nitelikli katı atıklardan kaynaklı toprak kirliliğin önlenmesi amacıyla, 13 ilçe ve toplam51 adet Belediye arasında Belediyeler Birliği kurulması ve il genelinde oluşan evsel nitelikli katı atıklarınbertarafı konusunda düzenli katı atık depolama sahaları kurulması konusunda çalışmalar yapılmıştır.Yapılan çalışmalar ve toplantılar sonucunda, katı atıkların düzenli depolanması amacıyla il geneli 4 ayrıbölgeye ayrılmıştır.1. Bölge: Isparta merkez, Keçiborlu, Gönen ve Atabey ilçe ve belde belediyelerini,2. Bölge: Uluborlu ve Senirkent ilçe ve belde belediyelerini,3. Bölge: Gelendost, Yalvaç ve Şarkîkaraağaç ilçe ve belde belediyelerini,4. Bölge: Aksu, Eğirdir ve Sütçüler ilçe ve belde belediyelerini kapsamaktadır.1.bölge için Gönen ilçesi, Koçtepe mevkiinde düzenli katı atık depolama tesisi faaliyete geçmiştir.2., 3. ve 4. bölgelerden kaynaklı evsel nitelikli katı atıklarında kurulacak olan aktarma istasyonları ileKoçtepe düzenli katı atık depolama tesisinde depolanması planlanmaktadır. Yenişarbademli İlçesi’nde iseulaşım yollarının oldukça kötü olması ve depolama sahasına uzak olması nedeniyle Konya iline bağlı olanBeyşehir Belediyesi ile anlaşılarak katı atıklarının Beyşehir belediyesi tarafından alınmasıkararlaştırılmıştır. Ayrıca Sütçüler İlçesi’nde bulunan Kesme Belediyesi tarafından, Ataizi mevkiinde ayrıbir düzenli depolama tesisi planlanmaktadır.Katı atıkların düzensiz, vahşi depolama yöntemleriyle depolanması toprak kirliliğinin yanı sıra, sukirliliği, hava kirliliği, görsel kirliliği ve koku problemlerini de beraberinde getirmektedir. Düzenli katıatık depolama tesislerinde uygun yer seçimi ve taban izolasyonunun sağlanması ile toprak kirliliğinin yanısıra yer altı sularının kirlenmesinin ve meydana gelebilecek diğer olumsuzlukların da (koku, sinek, haşerevb.) önüne geçilmiş olacaktır.Katı atıkların bertarafına ilişkin geniş bilgiye Atıklar bölümünde değinilmiştir.E.2.2.MİKROBİYAL KİRLENMEToprak kirliliğine sebep olan etkenlerden biri de gübre ve zirai mücadele ilaçlarının kontrolsüzcekullanılmasıdır. Toprak ve yetiştirilen bitkiden istenilen verimin alınabilmesi için toprak ve yaprakanalizlerinin yapılması ve her toprak için kullanılacak organik ve kimyasal gübre miktarının bu83

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUdoğrultuda belirlenmesi sağlanmalıdır. Toprak ve bitkinin isteğine bağlı gübreleme yapılması içinatılabilecek en önemli adım çiftçilere eğitimler verilmesidir. Bu amaçla Eğirdir Bahçe Kültürleri veAraştırma Enstitüsü’nde, Toprak ve Yaprak Analiz laboratuarı kurulmuştur. Ayrıca Isparta İl TarımMüdürlüğü tarafından toprak numunesi alımı kampanyaları yürütülmüştür. Alınan toprak numunelerininanaliz sonuçları ve yorumlarının tarım sezonu başlamadan çiftçilere ulaştırılması ve bilinçsiz gübrelemesonucu hem topraktaki besin maddelerini bitkinin alamamasının hem de toprağın kimyasal yapısınındeğişmesinin önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Daha öncede belirtildiği gibi Isparta ili genelinde önemliölçüde bir toprak kirliliği yaşanmamaktadır. Isparta il arazisinin önemli bir kısmının dağlık olması, tarımaelverişli düz arazilerin azlığı ve verimin düşük olması nedeniyle il ekonomisinin tarımsal üretime dayalıolduğu söylenemez. Ancak özellikle Eğirdir Gölü civarında yapılan meyve yetiştiriciliğinde kalite veverimi arttırmak için zirai mücadele ilaçları (pestisit) kullanımı sonucu, ticari gübrelerden kaynaklı nitratkirliliği ve aşırı miktarda fosfat birikimi oluşmaktadır. Bu nedenle tarımsal faaliyetlerin yoğunlukluolduğu bu bölgede toprak analizleri sonucu ilaçlama ve gübreleme yapılması sağlanarak, aşırı gübrelemeve ilaçlamanın önlenmesi gerekmektedir. Kimyasal gübrelerin toprakta birikim durumu AraştırmaEnstitüleri ve laboratuarlarda belirlenebilmektedir. Yapılan toprak analiz sonuçlarında topraklardaorganik madde oranı çok düşük çıkmış olup, bu sonuçlar yeteri kadar çiftlik gübresi kullanılmadığınıgöstermiştir. Kullanılan kimyevi gübrenin içeriği azot, fosfor, potasyum (N-P-K) dan meydanagelmektedir. Tahlil sonuçları önceki yıllarda gübre kullanımının tarım arazileri için fazla olmadığınıgöstermiş olup, toprakta birikim tespit edilmemiştir. Son üç yılın kullanılan saf azot miktarı vegübrelenen alanın dikkate alınması sonucu dekar başına 4 - 4.8 kg. saf azot kullanıldığı görülmüş olup,yapılan araştırmalar sulanmayan toprakta 5-7 kg. saf azot isteği bulunduğu sulanan arazilerde ise 11-13kg. saf azot verilmesi gerektiği ortaya koymaktadır. Buna bağlı olarak Isparta İli’ndeki tarım arazilerindegübre kullanımın aşırı olmadığını göstermiştir.İlimiz topraklarının gerek kentsel atık sularla ve gerekse benzeri kirli sularla toprağa geçen ve çevresağlığı açısından son derece önemli olan bakteri, virüs ve bazı protozoa türleri ile kirlenme konusundaherhangi bir tespite rastlanmamıştır.E.3.ARAZİE.3.1.ARAZİ VARLIĞIE.3.1.1 Arazi Sınıfları: Arazi kullanım kabiliyet sınıflamasına göre; ilimiz arazileri kapladığı alanlarile yüzdeleri;1nci sınıf araziler 49712 hektar olup; il yüzölçümünün %6 sını oluşturmaktadır.2nci sınıf araziler 70362 hektar olup; il yüzölçümünün %8,6 sını oluşturmaktadır.3ncü sınıf araziler 40055 hektar olup; il yüzölçümünün %4,9 unu oluşturmaktadır.4ncü sınıf araziler 37378 hektar olup il yüzölçümünün %4,6 sını oluşturmaktadır.5nci sınıf araziler 2398 hektar olup; il yüzölçümünün; %0,3 ünü oluşturmaktadır.6ncı sınıf araziler 69777 hektar olup; il yüzölçümünün; % 8,5 unu oluşturmaktadır.7nci sınıf araziler 400195 hektar olup; il yüzölçümünün; %48,9 unu oluşturmaktadır.8nci sınıf araziler 148997 hektar olup; il yüzölçümünün; %18,2 sini oluşturmaktadır.84

TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMIE.3.1.2.Kullanım Durumu:Mevcut arazinin kullanım şekli; 2007 yılı istatistiki verilerine göre; tarımalanı 251282 hektar, mera alanı 13848,7 hektar, diğer alanlar 15837,6 hektar; orman alanı (1994 yılımülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Isparta İli Arazi Varlığı kayıtlarına göre) 190930 hektardır.Tarımsal Arazi KullanımıTarım arazisi, il yüzölçümünün % 28 lik kısmını teşkil etmekte ve 251 282 hektarlık bir alanıkaplamaktadır. Türkiye genelindeki payı ise % 1.09’dur. tarım arazisinin %54’ü tarla bitkileriyetiştiriciliği, % 2’si sebze yetiştiriciliği, % 11’i meyve ve bağ alanı olarak kullanılmaktadır.Isparta İli’nin arazi yapısı, oldukça dağlık ve engebeli olmasına karşılık önemli tatlı sukaynaklarının ve küçüklü büyüklü birçok verimli ovanın bir araya toplandığı bir özelliğe sahiptir.ARAZİ DAĞILIMI HEKTAR %Tarım Alanı 251282 28Orman Alanı 377749 42Çayır Ve Mera Alanı 12536 1Su Yüzeyi 72346 8Çıplak Kaya Ve Moloz Alanı 158585 18Tarım Dışı Alan 20805 2TOPLAM 893307 100Tablo E.4: Isparta İli Arazisinin Kullanım Amacına Göre Dağılımı158585; 18%20805; 2%251282; 29%72346; 8%12536; 1%377749; 42%Tarım AlanıÇayır Ve Mera AlanıÇıplak Kaya Ve Moloz AlanıOrman AlanıSu YüzeyiTarım Dışı AlanGrafik E.3: Isparta İli Arazisinin Kullanım Amacına Göre Dağılımı85

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUGerek DSİ gerekse Köy Hizmetleri tarafından halen yapımı devam eden projelerintamamlanmasıyla sulu tarım arazisi miktarı daha da artırılacaktır. Başta Isparta Ovası olmak üzere,Senirkent, Gelendost, Atabey, Gönen, Kumdanlı, Boğazova, Yılanlı, Şarkîkaraağaç ve Yenişarbademliovalarında sulama olanaklarının genişlemesi ile daha önce ticari değer taşımayan birçok ürün günümüzdeönemli derecede gelir kaynağı haline gelmiştir.ToplamArazi (ha)Isparta İli’nde toplam tarım arazilerinin % 82’ si sulanmaktadır.Toplam TarımArazisi (ha)Kuru TarımArazisi (ha)SulanabilirTarım Arazisi(ha)Sulanan Arazi (ha)KöyToplam Hizmetleri893307 251282 162221 89061 15182 22838 66763Tablo E.5: Isparta İli’nde Tarım Arazisi DağılımıDSİİLÇELERTARIM TARLAALANI ALANISEBZELİK MEYVELİK BAĞ ZEYTİNLİK GÜLMERKEZ 18425 10980 584 1075 782 - 380AKSU 10741 2075 346 465 26 - 14ATABEY 9479 3624 1503 896 195 - 40EĞİRDİR 21490 5690 103 3507 31 - 80GELENDOST 25118 20449 61 4418 75 - -GÖNEN 10881 7898 186 671 192 - 345KEÇİBORLU 23282 12946 770 909 330 25 670SENİRKENT 15607 7567 660 3460 2500 - 3SÜTCÜLER 17027 10546 295 200 32 230 -Ş.KARAAĞAÇ 31294 31885 465 1130 575 - -ULUBORLU 5871 626 17 2834 50 - 55YALVAÇ 58014 50121 642 2372 2250 - -Y.BADEMLİ 4053 1058 74 167 70 - -TOPLAM 251282 165445 5706 22104 7108 255 1587Tablo E.6: Isparta İli İlçelerinde Tarım Arazisi Dağılımıİlde 2003 yılı itibarıyla bitkisel üretimi geliştirme projesi, nadas alanlarının daraltılması, çayır mera yembitkileri ve hayvancılığı geliştirme projeleri hazırlanmış, bu projelerin % 100’ü gerçekleştirilmiştir.Isparta ili topraklarının sadece 48004,2 ha’lık (%5,5) bir kısmı seçkin tarım arazilerinden oluşmuştur.Yine oldukça iyi tarım arazileri ise 49154,3 ha (%5,6) ile son derece sınırlıdır. Sorunlu tarım arazilerinde ıslahçalışmaları yapılarak, iyi tarım uygulamalarına geçebilecek alanlar 49713,6 (%5,7) olarak belirlenmiştir. Tarımdışı araziler 440257,4 ha (%50,6) alanla ilde büyük bir yer tutmaktadır. Yine burada da % 25,1’lik bir alandeğerlendirme dışı olarak kalmıştır.PAKP_TKapladığı alanha %T0 497470,8 57,2T1 9193,2 1,1T2 11740,3 1,3T3 133086,5 15,3DDA 218886,0 25,1TOPLAM 870376,7 100,0Tablo E.7. Tarımsal Amaçlı Kullanım Gruplarının Ayrımlanmış Dağılımları86

TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI218886; 25,1%133086,5;15,3%11740,3; 1,3%9193,2; 1,1%497470,8;57,2%T0 T1 T2 T3 DDAGrafik E.4: Tarımsal Amaçlı Kullanım Gruplarının Ayrımlanmış DağılımlarıTarımsal Amaçlı Kullanım Grupları’nın tarımsal kullanım türlerine göre ayrımlanmış dağılımları TabloE.8’de verilmiştir. Buna göre, kuru tarıma uygun alanlar 144826,8 ha (%16,6), sulu tarıma uygun alanlar133086,5 ha (%15,3) ve bağ-bahçe tarımına uygun alanlar ise 154019,9 ha (%17,7) olarak bulunmuştur.Kapladığı alanTarımsal Kullanım Türü ha %Kuru Tarım 144826,8 16,6Sulu Tarım 133086,5 15,3Bağ-Bahçe 154019,9 17,7Tablo E.8: Tarımsal Kullanım Türlerinin DağılımıTKUSKapladığı alanha %(1) Seçkin tarım arazileri 48004,2 5,5(2) Oldukça iyi tarım arazileri 49154,3 5,6(3) Sorunlu tarım arazileri 49713,6 5,7(4) Tarımda kullanımı sınırlı araziler 64506,8 7,4(5) Tarım dışı araziler 440257,4 50,6DDA 218740,5 25,1TOPLAM 870376,7 100,0Tablo E.9:Isparta İlinde Yer Alan Tarımsal Kullanıma Uygunluk Sınıflarının Oransal Dağılımı87

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU218740,5;25,1%48004,2; 5,5%49154,3; 5,6%49713,6; 5,7%64506,8; 7,4%440257,4;50,6%(1) Seçkin tarım arazileri (2) Oldukça iyi tarım arazileri(3) Sorunlu tarım arazileri (4) Tarımda kullanımı sınırlı araziler(5) Tarım dışı araziler DDAGrafik E.5. Isparta İli’nde Yer Alan Tarımsal Kullanıma Uygunluk Sınıflarının Oransal DağılımıIsparta İli toprak kaynakları hakkındaki bilgiler, Mülga KHGM Ulusal Toprak ve Su Kaynakları BilgiMerkezi Sayısal Toprak Haritalarına (STH) dayanarak hazırlanmıştır. Bu hazırlanan STH verilerine göreIsparta ili yüzölçümü 870376,7 ha bir alanı kapsamaktadır. STH veri tabanında diğer coğrafi veriler olarak(dcv) belirtilen, yerleşim yerleri (YR) 6736,9 ha, sanayi alanları (YS) 75,4 ha, göl alanları (GL) 64383,2 ha,baraj alanları (BJ) 1241,9 ha, adalar (AD) 864,8 ha, çiftlikler (ÇF) 16,0 ha, ve milli parklar (MP) 13684,5 haolarak toplam 86642,7 ha (%10,0) olarak belirtilmiş ve yine STH veri tabanında arazi tipleri olarak verilen(azt), sahil kumulları (SK) 290,1 ha, sazlık bataklıklar (SB) 169,8 ha, çıplak kayalık araziler (CK) 145455,3 have ırmak yatakları da IY 355,0 ha olarak toplam 146270,2 ha (%16,8) olarak belirtilmiştir. Milli parklar vesazlık bataklıklar hariç bu alanlar, 21866,5 (%25.1) Arazi Değerlendirme ve Potansiyel Arazi KullanımPlanlaması çalışmasında Tarımsal alanlara ve arazi kullanımına uygun olmayan alanlar olarak kabul edilmiştir.Tarımsal Amaç Dışı Kullanım GruplarıPotansiyel Kullanım Gruplarından, Tarımsal Amaç Dışı Kullanım Grupları’nın ayrımlanmış dağılımlarıTablo E.10’da sunulmuştur. Tablo E.10’da görüleceği gibi Y0 kullanım grubu (hiç bir kullanım grubuna uygundeğil) 342178,5 ha’lık (%39,3) bir alanı kaplamaktadır. Bu kullanım grubunu 235784,9 ha (%27,1) ile Y4kullanım grubu takip etmektedir. Diğer kullanım gruplarına uygun alanlar ise sadece % 8.5’lik yer tutmaktadır.Yine burada da % 25,1’lik bir alan değerlendirme dışı olarak kalmıştır.PAKP_YKapladığı alanPAKP_YKapladığı alanha %ha %Y0 342178,5 39,3 Y4 235784,9 27,1Y1 11309,2 1,3 Y5 5777,7 0,7Y2 7576,7 0,9 DDA 218886,0 25,1Y3 48863,7 5,6 TOPLAM 870376,7 100,0Tablo E.10:Tarımsal Amaç Dışı Kullanım Gruplarının Ayrımlanmış Dağılımları88

TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI218886;25,1%342178,5;39,3%Y05777,7;0,7%Y1Y2Y311309,2;1,3%Y4Y5235784,9;27,1%48863,7;5,6%7576,7;0,9%DDAGRAFİK E.6. Tarımsal Amaç Dışı Kullanım Gruplarının Ayrımlanmış DağılımlarıTarımsal Amaç Dışı Kullanım Gruplarının, kullanım türlerine göre ayrımlanmış dağılımları GrafikE.7’de verilmiştir. Buna göre, Kentsel Yerleşime uygun alanlar 5777,7 ha (%0,7), rekreasyon için uygunalanlar 252871,8 ha (%29,1), Orman kullanımına uygun alanlar 301735,5 ha (% 34,7), Sanayi Yerleşimi’neuygun alanlar 5777,7 ha (%0,7) ve Çayır - Mera bitkilerine uygun alanlar ise 298003,0 ha (%34,2) olarakbelirlenmiştir.Kapladığı alanTarımsal Amaç Dışı Kullanım Türü ha %Sanayi Yerleşimi 5777,7 0,7Rekreasyon 252871,8 29,1Orman 301735,5 34,7Kentsel Yerleşim 5777,7 0,7Çayır Mera 298003,0 34,2Tablo E.11: Tarımsal Amaç Dışı Kullanım TürleriE.3.2.ARAZİ PROBLEMLERİToprak sığlığı açısından ilimiz topraklarının 404314 hektarı (% 59,6) çok sığdır.Taşlılık-kayalılıkproblemi, ilimiz arazilerinin 152344 hektarında (%22,4) görülür.89

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUF.FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELERTablolarda Kullanılan Kısaltmalar:IUCN (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources: Doğa veDoğal Kaynakların Korunması için Uluslararası Birlik)IUCN (International Union for Conservation of Nature and Natural Resources: Doğa ve DoğalKaynakların Korunması için Uluslararası Birlik), türlerin ve doğanın korunmasına yönelik önemliçalışmalar yapan bir Gönüllü Kuruluş (NGO)’dur. IUCN içinde Türleri Yaşatma Komisyonu (SpeciesSurvival Commission) global anlamda tür ve alttürlerin koruma statüsünü belirlemeye vedeğerlendirmeye çalışır. Elde ettiği bulgulara göre türleri soyu tükenmiş, tehdit altında, zarar görebilir vbkategoriler altında toplar. IUCN türler hakkında elde ettiği bilgileri Red Data Book olarak bilinen birkitap içinde yayınlamaktadır. IUCN Red Data Book içine her ülkede türler üzerinde çalışan bilimadamlarından elde ettiği bilgileri dahil etmektedir. Bu şekilde bütün dünyayı içine alacak şekilde türlerhakkında önemli bir veri tabanı da oluşturmuş olmaktadır. IUCN’in belirlediği ve kullandığı kategoriler(EX, EW, CR, EN, VU, LR, DD);Bu tehlike kategorileri ve anlamları aşağıda verilmiştir.EX (EXTİNCT) = TÜKENMİŞ: Eğer son ferdinin öldüğü konusunda hiçbir şüphe yoksa butakson EX kategorisindedir.EW (EXTINCT IN THE WILD) = DOĞADA TÜKENMİŞ: Eğer bir takson doğada kaybolmuşve yalnız kültüre alınmış olarak yaşamaya devam ediyorsa bu kategoriye konur.CR (CRITICALLY ENDANGERED) = KRİTİK DÜZEYDE TEHLİKEDE (KT): Önlemalınmadığı takdirde çok yakın bir gelecekte soyunun tükenme riski yüksek olan taksonlardır. A, B, C, Dve E olmak üzere 5 alt kategoride ele alınmaktadır.EN (ENDANGERED) = TEHLİKEDE: CR kategorisi kadar olmamakla birlikte, çok yakın birgelecekte soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan sahip türlerdir. A, B, C, D ve E olmak üzere 5 altkategoride ele alınmaktadır.VU (VULNARABLE) = HASSAS TÜRLER (ZARAR GÖREBİLİR): Orta vadeli bir gelecektesoyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan türlerdir. A, B, C, D ve E olmak üzere 5 alt kategoride elealınmaktadır.LR (LOWER RISK) = AZ TEHDİT ALTINDA: Üstteki gruplardan herhangi birine konamayan,onlardan populasyon yoğunluğu daha iyi olan takson bu kategoriye konur. Gelecekteki durumlarına göretehdit açısından sıralanabilecek üç alt kategorisi vardır.a- (cd) Concervation Dependent = Koruma Önlemi Gerektiren: Takson beş yıl içinde yukarıdakikategorilerden birine konulacak ve hem tür hem de habitat açısından özel bir koruma statüsügerektirenler.b- (nt) Near Threatened = Tehdit Altına Girebilir. Bir evvelki gruba konamayan ancak VUkategorisine konmaya yakın adayalar.c- (lc) Least Concern = En Az Endişe Verici: Herhangi bir koruma gerektirmeyen ve yehditaltında olamayanlar.DD (DATA DEFICIENT) =VERİ YETERSİZ: Bir taksonun dağılım ve bolluğu hakkındaki bilgiyetersizse takson bu gruba konur.E (ENDEMİK): Yalnız belirli bir bölgede yaşayan takson. Örneğin: İç Anadolu'ya endemik(yalnız iç Anadolu'da bulunur), Türkiye'ye endemik (yalnız Türkiye topraklarında bulunur) gibi.90

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELER(NT (NEAR THREATENED) = YAKIN ZAMANDA TEHLİKE SINIRINA GİREBİLİR:Üstteki tehlike kategorilerine girmeyen ancak sayılarının azalma eğiliminde olmasından dolayı yakınzamanda tehlike kategorilerine girmesi beklenen taksonlar için kullanılan kategoridir. ))Demirsoy (1990) göre Türkiye koşulları için tespit edilmiş kategoriler.R: NadirI: Bilinmiyor.V: Tehdit altındant: Yaygın, bol olan ve tehlikede olmayan :BERN SÖZLEŞMESİ (Avrupa’nınYaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi)II No’lu listede (Kesin olarak koruma altına alınan fauna türleri)III No’lu listede (Korunan fauna türleri)Tablolarda verilen “Red Data Book" kategorileri aşağıdaki listede açıklamaları verilmiştir(Bezzel, 1980-b).A1 : Bu gruba şu an nesli tükenmiş olanlarla tükenme tehlikesi altında olanlar ve ileridetükenecek türler girmektedir. İki alt gruba ayrılırA2 : Bu gruba birey sayısı çeşitli bölgelerde 26–50 çift arasında belirlenen türler girmekleberaber yayılış gösterdikleri tüm bölgelerde tehlike altındadırlar. Populasyon yoğunlukları sınırlıolan ve sayıları gün geçtikçe gerileyen veya yöresel olarak raslanmayan türler bu grubagirmektedir.A3 : Bu gruba birey sayısıları 51-(200) 500 çift olarak saptanan ancak bazı bölgelerde çoknadir görülen türler girmektedir. Bunlar yurdun büyük bölümünde populasyon yoğunluğu düşmüşolduğundan tehlike altındadırlar. Dolayısıyla bu gruptakiler korunmaya muhtaçtır.A4 : Bu gruba sınırlı bölgelerde yayılış gösteren populasyon yoğunlukları belirli bölgelerdeazalmış ancak tükenme tehlikesi altında olmayan türler girer. Bunlar gizli tükenme tehlikesi ilekarşı karşıyadır. Bu grupta birey sayısı 501–5000 çift veya daha fazladır.A1–2 : Bu gruba birey sayısı 1–25 çift olarak belirlenen türler girmektedir. Bunlar izole veküçük populasyonlar halinde yaşadıklarından mutlak korunmaları gerekmektedir.B3 : Bu gruba Anadolu’da çoğalamayan fakat gecici olarak gelen veya transit göçen ya dakışlayan türler girer.G (Göçmen): Yurtta kuluçkaya yattıktan sonra göçen türler.T (Transit): Yurtta kuluçkaya yatmayan ve transit köçleri sırasında yurdu kullanan türler.Y (Yerli): Düzenli olarak yurtta kuluçkaya yatan yerli kuşlar.KZ (Kış Ziyaretçisi): Kış aylarını yurtta geçiren kış ziyaretçisi türler. Bunlar kuluçka dönemindekuluçkaya yattıkları ülkeye giderler.F.1.EKOSİSTEM TİPLERİF.1.1.ORMANLARKermes Meşesi Ormanları (Q. coccifera); 800-1300m.’ler arasında dağılım gösterir (Barla dağı).Kermes Meşesi (Quercus coccifera) ağırlıklı “ maki kuşağı” dağın güney, doğu ve kuzey taraflarında870-1300 m. arasında yer alır. Bu kuşaktaki diğer odunsu bitkiler arasında Crataegus monogyna,Jasminium fruticans, Juniperus oxycedrus, Lonicera etrusca ve Palirus spina-christi sayılabilir.91

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUKasnak Meşesi Ormanları(Quercus vulcanica); Isparta-Eğirdir ve Kovada gölünün arasındakalan bölgelerde 1350-1500m.’ler arasında yayılış gösterir. Quercus vulcanica, Gökbelenköy civarındaoldukça saf topluluklar oluşturur.Sedir (Cedrus libani) Ormanları; Barla Dağı’nda Cedrus libani, 1450-1800m.’ler arasında Pinusnigra ssp. pallasiana ile karışık topluluklar oluşturur. Dedegöl Dağları’nda Sedir, Karaçam ( Pinus nigrassp. pallasiana) ve Göknar ( Abies cilicica ssp. isaurica) ile karışık orman vejetasyonunun başlıca ağaçtürleridir. Bu iğne yapraklı ormanın açıklıklarında çalı ve mera vejetasyonu yer alır. Isparta-Eğirdir veKovada Gölü’nün arasında kalan bölgelerde 1500m.’den sonra Göknar, meşe ve karaçam ile karışıktopluluklar oluşturur.Göknar (Abies cilicica ssp. isaurica) Ormanları; Dedegöl dağlarında Göknar karaçam ve Sedirile birlikte 2000m.’lere kadar çıkar. Isparta-Eğirdir ve Kovada gölünün arasında kalan bölgelerde1500m.’den sonra Sedir, meşe ve karaçam ile karışık topluluklar oluşturur. .Ardıç Ormanları; Barla Dağı’nda, Boylu ardıç (Juniperus excelsa) yer yer kokulu ardıç(Juniperus foetidissima) ile birlikte, 1000-1450m. arasında sert kireç taşları üzerinde açık ormantoplulukları oluşturur. Dedegöl dağların da ağaç sınırının üzerindeki Subalpin kuşak bitki örtüsü, dağstep meraları ve boylu ardıç (Juniperus excelsa)- kokulu ardıç (J. foetidissima) ağırlıklı ardıçtopluluklarından oluşur.Karaçam (Pinus nigra ssp. pallasiana) Ormanları; Barla Dağı’nda Karaçam, 1450-1800m.’lerarasında Sedir ile karışık topluluklar oluşturur. Dedegöl dağlarında Karaçam, Sedir ve Göknar ( Abiescilicica ssp. isaurica) ile karışık orman vejetasyonunun başlıca ağaç türleridir. Isparta-Eğirdir veKovada Gölü’nün arasında kalan bölgelerde 1500m.’den sonra Göknar, meşe ve sedir ile karışıktopluluklar oluşturur.Orman bitki örtüsü ,Barla Dağı’nda alçak kesimler başta olmak üzere, aşırı otlatma ve doğalhabitatların tarım alanlarına dönüştürülmesi nedeniyle bozulmaktadır. Dedegöl dağlarındaki orman bitkiörtüsü sürekli kesim ve otlatma nedenleri ile , giderek azalmakta ve kendini yenileme olanağıbulamamaktadır. Isparta, Eğirdir ve Kovada Gölü arasında kalan bölgede aşırı otlatma ve kaçak kesimlerbitki örtüsüne sürekli zarar vermektedir.F.1.1.1.Ormanların Ekolojik YapısıOrman, mikroorganizmalardan böceklere, kuşlardan memeli hayvanalar otsu bitkilerden ağaçlarakadar tüm canlı ve cansız öğelerden oluşan bir topluluktur. Orman, kendini yenileme ve sürekli değişimözelliği dolayısyla, insanın yıkıcı müdahalesine rağmen yaşamını devam ettirebilir.Orman bu özelliği ileen önemli elemanı ağaçlar olan çok çeşitli canlıların yer aldığı bir biyolojik yaşam birliğidir.Rüzgar vesoğuk etkisi orman içinde az, rutubet fazladır.Ağaçlardan süzülerek gelen güneş ışığı orman altında otsubitkilerin fotosentez yapmalarına imkan verir.Aşırı yağışların bir kısmı yapraklar tarafından tutulur vetoprağa düşmeden buharlaşarak tekrar atmosfere döner.Orman, toprak üzerinde diğer canlılar topluluğuna yaşama ortamı sağlayan organik bir biyokütleoluşturur.Bu biyokütle mantar, bakteri ve çeşitli canlı organizmaların yaşama ortamıdır.Böcekler,sürüngenler, kara yosunları, likenler, fareler vb. hayvanlar burada yaşarlar.Burası her çeşit ağaç ve bitkitohumlarının da çimlenip geliştiği, kök saldığı tabakadır.Bu sahalar ağaçsız bölgeler av ve yabanhayatının yaşama ve beslenme yerleridir.Ormanda yatay ve düşey yönde devamlı olarak su, enerji vemineral akımı vardır.Burada beslenen hayvanlar, gittikleri yerlere enerji ve mineral maddelerini yiyecekhalinde taşırlar.Diğer taraftan rüzgar, tohum ve yaprakları bir yerden diğer yere taşır, gerek rüzgar vegerekse hayvanlar birçok bitkinin yayılma ve çoğalmasına neden olur.Orman azalması sonucu çevrekirliliği ve erozyon tehlikesi artmakta, tahrip olan ormanlar kirlenmeyi azaltıcı fonksiyonunu tamyapamamaktadır.F.1.1.2.İlin Orman Envanteriİlimiz sınırları içerisindeki ormanlarımızın ağaç türlerine göre dağılışı mevcutAmenajman Planlarımıza göre şöyledir;Kızılçam : 34 515 Ha.92

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERKaraçam : 59 508 Ha.Ardıç : 86 053 Ha.Sedir : 12 548 Ha.Meşe : 22 716 Ha.Göknar : 548 Ha.Akasya : 671 Ha.Çınar : 20 Ha.Sığla : 6 Ha.Maki : 63 Ha.Karışık : 137 311 Ha. ( Ağaç türleri alan olarak ayrılamaz )TOPLAM : 353 959Ha.Bu ormanlarımızın tamamı Devlet Ormanıdır.İlimizdeki Ormanlar İşletme Şekillerine göre ;İyi Koru : 136 675 Ha.Bozuk Koru : 163 920 Ha.İyi Baltalık : 691 Ha.Bozuk Baltalık: 52 673 Ha.TOPLAM : 353 959 Ha.Amenajman Planlarına göre Ormanların ;Serveti : 13 329 166 M3.Artımı : 303 523 M3.Etası : 132 820 M3. tür.İl Ormanlarından yapılan üretim miktarı ve çeşidi ; ( 2007 yılı üretimi )Tomruk : 69.273 M3.Tel Direk : 1.001 M3Maden Direk : 5.144 M3Sanayi Odunu : 4.376 M3Kağıtlık Odun : 10.661 M3Lif Yonga Od. : 37.454 M3Yakacak Od. : 28.170 M3F.1.1.3.Orman Varlığının YararlarıOrman ekosisteminin işlevlerini başlıca 4 başlık altında inceleyebiliriz.Düzenleme işlevleriEkosistemin biyokimyasal döngüler üzerine yaptığı etkileri (Hava Kalitesinin Düzenlenmesi)İklimsel düzenleme potansiyelini (Hava koşullarına tampon), suyu düzenleme potansiyelini (seldenkorunma), su temini ve toprağın tutulması, toprak oluşumu, biyoeneji sabitleştirmesi, besin döngüsü93

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUüzerine etkileri gibi işlevleri anlatır.Orman ekosistemi, iklim, toprak su gibi tabiat elemanlarınınkorunması ve denge içinde tutulması rüzgar ve kumul hareketlerine karşı koyarak su akışınındüzenlenmesi, yer altı su kaynaklarının devamlılığını sağlaması baraj ve göletlerin ekonomik ömrünüuzatması bakımından etkin rol oynar.Orman suyu tuttuğundan buharlaşmayı yavaşlatır ve kuraklığı önler, yağışın düşmesine sebepolur.Topraktan aldığuı suyun bir kısmını terleme ile atmosfere verir, keza karbon özümlemesi ile dehavaya oksijen verir.Havadan karbondioksiti alır.Böylece iklim canlıların hayati varlığı açısından olumluyönde etkiler.Ormanları oluşturan ağaçlar ve bitkiler çok sayı ve uzunluktaki kökleri ile toprağa sarar, toprak yüzeyiniyaprak ve doğal parçaları ile kapatır, böylece toprağın yağışlarla ve rüzgarla taşınmasını engeller.(erozyonuönler.)Toprak üzerine dökülen dal ve yaprakları çürür ve ayrışarak başta azot ve birçok mineral maddelerhalinde toprağa karışır. Böylece bitkilerin yaşaması ve gelişmesi için gerekli besin maddesini transfer eder.(Gübreleşme)Yazın kuru rüzgarlar topraktaki nemi yok eder.Ormanlar rüzgarın hızını ve toprakla direkttemasını önleyerek toprağın nem kaybını önler.Deniz kenarlarında kültür arazileri denizden gelen ve tuz ihtiva edenrüzgarlardan olumsuzetkilenir.Buralarda orman şeritleri tarım alanlarını ve toprağı korur.(Rüzgar şeritleri)Ormanlar doğal oksijen depolarıdır.Kirli havadaki karbondioksiti yaprakları vasıtasıyla süzmek suretiylealır, dışarıya oksijeni verir.Habitat işlevleriOrman ekosisteminin habitat işlevleri dendiğinde barınak işlevi (sürekli alanda yaşayan ve/veya göçeden canlılar için yaşam alanı oluşturma potansiyeli)ve bakım işlevinden bahsedilir.Ormanlar bünyesindebarındırdığı sakinleri için tabii sığınaktır.Ormanlar bu anlamda savunma aracı olarak ta değerlendirilebilir.Üretim işlevleriAsli orman ürünleri üretimi, tali orman ürünleri üretimi, istihdama katkısı sayılabilir.Orman ekosistemiyeneilenebilir enerji ve yakıt kaynakları temini açısından incelenebilir.Tıbbi malzemeler için hammadde teşkiletmesi, insanoğlunu genetik alanındaki çalışmaları için bir depoolması ve ayrıca süs amaçlı ürünler sağlamak da orman ekosisteminin diğer üretim işlevleri arasında yer alır.Bilgi işlevleriEkoturizm anlamında rekreasyonel potansiyel oluşturur.Ormanlar bünyesinde bulundurduğu çok çeşitlicanlı ve bitkilerle eşsiz renk konsantrasyon, estetik bir yapı ve insanların ruhuna hitap eden birçok mesajbulundurur.Bilimsel araştırmalara ve eğitsel faaliyetlere kaynaklık etme açısından işlevi de vardır.F.1.1.4.Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları- İlimizde orman kadastrosu tamamlanmış orman alanı 392710 Hektardır.- Isparta İlinde 2007 yılı sonu itibarıyla 2986 Ha. Orman alanı 2/B ile orman sınırlarıdışarısına çıkarılmıştır.- Isparta İlinde 269776 Ha orman alanının tescil ve tahsis işlemi yapılmıştır.- Isparta İlinde 2007 yılında 48 adet tapulu kesim yapılmış ve bu kesimlerde toplam938 m3 KGH tespiti yapılmıştır. Kesimler dağınık ve münferit olduğundan alanolarak ifade etmek uygun değildir.- İlimizde 9 adet 505 Ha özel ağaçlandırma sahası vardır.% 6 yapılaşma söz konusudeğildir.94

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELER- İlimizde 16. maddeye göre 81 adet ile 164 Ha alana 17. maddeye göre 555 adet ile2885 Ha alana, 18. maddeye göre 7 adet ile 12 Ha alana izin verilmiştir.F.1.2.ÇAYIR VE MERALARTARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI ISPARTA İL MÜDÜRLÜĞÜ4342 SAYILI MERA KANUNU UYGULAMALARIIsparta İlinde 13 İlçe Merkezi, 37 Kasaba ve 175 köy olmak üzere toplam 225 yerleşim birimimevcuttur. Bunlardan 9 yerleşim birimi kadastro görmemiştir.İlimizde mera çalışmalarına fiilen 1999 yılında, 12 İlçemizde Mera Teknik Ekipleri oluşturularakbaşlanılmıştır. Bugüne kadar 216 yerleşim biriminde tespit çalışmaları tamamlanmıştır.Tespit çalışmaları tamamlanan 216 yerleşim biriminden;64 Yerleşim biriminde mera, yaylak, kışlak, otlak ve çayıra rastlanmamıştır.2- 2008 yılı Ek Tespit Çalışmalarında Keçiborlu ilçesi Kavak Köyünde 0,1175 ha meraalanının tespiti yapılmıştır.3- 2008 yılı Ek Tespit Çalışmalarında Yalvaç İlçesi Ayvalı Köyünde 24,9363 ha mera alanınıntespiti yapılmıştır.4- 216 yerleşim biriminde 14115,3271 ha. Çayır,mera yaylak ve otlak tespit edilmiş olup,120yerleşim yerinde 12060,8678 ha. Çayır,mera,yaylak ve otlağın tahdit çalışmaları tamamlanmıştır.Tespit Çalışması Yapılmayan 9 yerleşim biriminde;Kadastro görmeyen 9 yerleşim biriminde (Eğirdir /Akdoğan, Gelendost /Yeşilköy, Sütçüler/Aşağıyaylabel,Beydilli,Bucakdere, Çukurca, İbişler, Kesme ve Kasımlar) kadastro öncesi tespitçalışmalarına devam edilmektedir.Ayrıca bugüne kadar toplam 55 yerleşim biriminde tahsis işlemleri için gerekli yazışmalaryapılmıştır.Mera Islah ve Amenajman Projeleri Çalışmaları;İlimizde yürütülen Mera Islah ve Amenajman Projeleri çerçevesinde kullanılmak üzere 500 kğYonca tohumluğu ve Senirkent İlçesi Büyükkabaca meralarının ıslah projesinde kullanılmaküzere 40 Ton %33’lük Amanyum Nitrat gübresinin alımı yapılmıştır.Yalvaç İlçesi Kumdanlı,Hüyüklü Kasabaları ve Akçaşar Köyü ile Şarkikaraağaç İlçesi ArakKöyünde bulunan meralardan toprak numuneleri alınarak tahlil çalışması yaptırılmıştır.Isparta ilinde mera ıslah ve amenajman çalışmaları 2004 ve 2005 yıllarında İlimizŞarkikaraağaç ilçesi Göksöğüt ve Çiçekpınar Kasabaları, Yalvaç İlçesi Hüyüklü, Kumdanlı veAkçaşar köyü ile Keçiborlu İlçesi Kaplanlı –Aydoğmuş kasabası ortak kullanım meralarınınprojeleri hazırlanarak uygulamaya konmuştur. 2008 yılı Mera Islah proğramına Senirkent İlçesiBüyükkabaca Kasabası meraları dahil edilmiştir.Şarkikaraağaç İlçesi Göksöğüt Kasabası Mera Islah projesi :1250 dekarı tabii mera ve 1200 dekarı yapay mera olmak üzere toplam 2450 dekar meraalanını kapsamaktadır. 1200 da alanın 1000 da’ı ekime hazır hale getirilerek 675 kg yonca ve2700 kg otlak ayrığı yem bitkisi karışımı ekimi gerçekleştirilmiş ve gübrelenmiştir. 2005 yılıitibariyle Meranın tamamında kullanılan gübre miktarı 43.650 kg %33 Amonyum Nitrat ve32.000 kg T.S.P ( Triple Süper Fosfat ) tır.2007 yılı için %33 Amonyum nitrat gübresinden41,750 kg alınmış olup meraya atılmıştır. İçme suyunu karşılamak üzere mevcut 1 adet sıvatailaveten 2 adet sıvat yapımının projesi hazırlanarak finansmanı Şarkikaraağaç Kaymakamlığı veİşçiliği Göksöğüt Belediye Başkanlığı tarafından karşılanmak üzere uygulamaya konmuştur.95

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUYapay Mera tesis edilen 1000 da alan yem bitkisi populasyonunun yoğunlaşması amacıyla 2yıl süre ile otlatma yapılmaksızın koruma altına alınmıştır.Islah öncesi mera 51 BBHB nin kabayem ihtiyacını karşılarken, ıslah sonrası 259 BBHB nin kaba yem ihtiyacı meradankarşılanacaktır. Kasabanın toplam hayvan varlığının kaba yem ihtiyacı 10.100 ton olup, halenmevcut yem bitkisi üretimi 3.825 tonla ihtiyacın % 38 ini karşılamaktadır. Proje bitiminde yembitkisi üretimi 9.805 tona çıkarılarak ihtiyacın % 97 sinin karşılanması planlanmıştır.Çiçekpınar Kasabası Mera Islah projesi:3305 dekarı tabii mera ve 70 dekarı yapay mera olmak üzere 3375 dekar mera alanınıkapsamaktadır. 3305 dekar tabii mera gübrelenmiş, yeterli ot büyümesinin sağlandığı alanlardahafif otlatma yapmak üzere meranın bu kısımları otlatılmaya açılmıştır.Yapay mera tesis edilecek 70 dekarlık alan ekime hazır hale getirilerek 50 kg yonca ve 200kg otlak ayrığı yem bitkisi karışımı ekimi gerçekleştirilmiş ve gübrelenmiştir.2005 yılındaMeranın tamamında kullanılan gübre miktarı 49.500 kg %33 Amonyum Nitrat ve 28.000 kgT.S.P ( Triple Süper Fosfat ) tır. 2007 yılı için %33 Amonyum nitrat gübresinden 35,855 kgalınmış olup meraya atılmıştırIslah öncesi mera 35.3 BBHB nin kaba yem ihtiyacını karşılarken, ıslah sonrası 134 BBHBnin kaba yem ihtiyacı meradan karşılanacaktır. Kasabanın toplam hayvan varlığının kaba yemihtiyacı 18.871 ton olup, halen mevcut yem bitkisi üretimi 9.480 tonla ihtiyacın % 50 sinikarşılamaktadır. Proje bitiminde yem bitkisi üretimi 18.621 tona çıkarılarak ihtiyacın % 98,7sinin karşılanması planlanmıştır.Yalvaç İlçesi Hüyüklü Kasabası Mera Islah projesi:1855 dekarı tabii mera ve 734 dekarı yapay mera olmak üzere 2589 dekar mera ıslahalanını kapsamaktadır. 2006 yılı için 44.800 kg %33 Amonyum Nitrat gübresi ve yapay meraiçin 750 kg yonca tohumu ve 2225 kg otlak ayrığı tohumu alınarak ekim yapılmıştır. 2006 yılıgüz gübrelemesi için 35,350 kg Triple süper fosfat gübresinden alınarak meralara atılmak üzerebelediyeye teslim edilmiştir.Islah öncesi mera 25,2 BBHB nin kaba yem ihtiyacını karşılarken, ıslah sonrası 111,9 BBHBnin kaba yem ihtiyacı meradan karşılanacaktır. Kasabanın toplam hayvan varlığının kaba yemihtiyacı 19.456 ton olup, halen mevcut yem bitkisi üretimi 7.998 tonla ihtiyacın % 41 sinikarşılamaktadır.Proje bitiminde yem bitkisi üretimi 17.827 tona çıkarılarak ihtiyacın % 91,7sinin karşılanması planlanmıştır. Islah öncesi Meranın yararlanılabilir yeşil ot miktarı 378 toniken , Islah sonrası 1.007 tona çıkması planlanmıştırKumdanlı Kasabası Mera Islah projesi:1557,195 dekarı tabii mera ve 396,793 dekarı yapay mera olmak üzere 1953,988 dekarmera ıslah alanını kapsamaktadır. 2006 yılı için 32.600 kg %33 Amonyum Nitrat gübresi veyapay mera için 300 kg yonca tohumu ve 1000 kg otlak ayrığı tohumu alınarak meralardakullanılmak üzere Kumdanlı kasabasına gönderilmiştir. Mart ayında tabii meralarda gübreleme,Nisan ayında da 397 dekar yapay mera alanlarına tohum ekimi ve gübreleme yapılmıştır. 2006yılı güz gübrelemesi için 25,650 kg Triple süper fosfat gübresinden alınarak meralara atılmaküzere belediyeye teslim edilmiştir.Islah öncesi mera 27 BBHB nin kaba yem ihtiyacını karşılarken, ıslah sonrası 86 BBHBnin kaba yem ihtiyacı meradan karşılanacaktır. Kasabanın toplam hayvan varlığının kaba yemihtiyacı 18.645 ton olup, halen mevcut yem bitkisi üretimi 2.167 tonla ihtiyacın % 10karşılamaktadır.Proje bitiminde yem bitkisi üretimi 15.289 tona çıkarılarak ihtiyacın % 82 sininkarşılanması planlanmıştır. Islah öncesi Meranın yararlanılabilir yeşil ot miktarı 405 ton iken ,Islah sonrası 775 tona çıkması planlanmıştır.96

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERAkçaşar köyü Mera Islah projesi:358,62 dekarı tabii mera ve 59,48 dekarı yapay mera olmak üzere 418,1 dekar mera ıslahalanını kapsamaktadır. 2006 yılı için 6.800 kg %33 Amonyum Nitrat gübresi ve yapay mera için50 kg yonca tohumu ve 150 kg otlak ayrığı tohumu alınarak meralarda kullanılmak üzereAkçaşar köyüne gönderilmiştir. Mart ayında tabii meralarda gübreleme, yapılmıştır. 2006 yılıgüz gübrelemesi için 5,350 kg Triple süper fosfat gübresinden alınarak meralara atılmak üzereAkçaşar köyüne teslim edilmiştir.Islah öncesi mera 3,6 BBHB nin kaba yem ihtiyacını karşılarken, ıslah sonrası 19 BBHBnin kaba yem ihtiyacı meradan karşılanacaktır. Kasabanın toplam hayvan varlığının kaba yemihtiyacı 3.591 ton olup, halen mevcut yem bitkisi üretimi 3.250 tonla ihtiyacın % 90karşılamaktadır.Proje bitiminde yem bitkisi üretimi 5.697 tona çıkarılarak ihtiyacın % 158 inikarşılanması planlanmıştır. Islah öncesi Meranın yararlanılabilir yeşil ot miktarı 54 ton iken ,Islah sonrası 167 tona çıkması planlanmıştır.Keçiborlu İlçesi Kaplanlı köyü ve Aydoğmuş kasabası ortak kullanılan Mera Islahprojesi:667,072 dekarı tabii mera ve 200 dekarı yapay mera olmak üzere 867,072 dekar mera ıslahalanını kapsamaktadır. 2006 yılı için 14.650 kg %33 Amonyum Nitrat gübresi ve yapay meraiçin 200 kg yonca tohumu ve 600 kg otlak ayrığı tohumu alınarak meralarda kullanılmak üzereKaplanlı köyü ve Aydoğmuş kasabasına gönderilmiştir. Mart ayında tabii meralarda gübrelemeyapılmıştır. Bu meraya 2005 yılı kasım ayında 15.15.15 den 11.400 kg üst gübresi olarak merayaatılmıştır. Ayrıca yapay mera yapılacak 200 dekarlık alanda çalılar bulunduğundan dolayı çalıtemizliği yapıldıktan sonra 2007 yılında tohum ekimi ve gübrelemesi yapılacaktır..Islah öncesi mera 6 BBHB nin kaba yem ihtiyacını karşılarken, ıslah sonrası 39 BBHBnin kaba yem ihtiyacı meradan karşılanacaktır. Kasabanın toplam hayvan varlığının kaba yemihtiyacı 6.172 ton olup, halen mevcut yem bitkisi üretimi 268 tonla ihtiyacın % 4 ünükarşılamaktadır.Proje bitiminde yem bitkisi üretimi 2082 tona çıkarılarak ihtiyacın % 34 ünükarşılanması planlanmıştır. Islah öncesi Meranın yararlanılabilir yeşil ot miktarı 93 ton iken ,Islah sonrası 347 tona çıkması planlanmıştır.Ancak 31.01.2007 tarihinde yapılan durum değerlendirilmesi ve köy halkının projeyiistememesi sonucu İl Mera Komisyonunun 23.02.2007 tarih ve 04 nolu kararı ile projesonlandırılmıştır.97

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUİL İLÇEKÖY/BELKOD NOÇALIŞMAYAPILANİLÇELERKADASTRO GÖREN YERLERDE (Hektar)TESPİTTAHDİTMera Yaylak Otlak Çayır 5/b TOPLAM Mera Yaylak Otlak Çayır 5/b TOPLAM32-00 Merkez244,7224 418,1246 420,79121083,6382213,6685 358,1246 381,1532952,946332-01Aksu 95,6947 176,9858272,680546,1738 173,0281219,201932-02 Atabey654,9070654,9070654,9070654,907032-03 Eğirdir336,1789 6,5354 55,8060398,5203336,1789 6,5354 55,8060398,520332-04 Gelendost29,0634 185,0000 1537,69521751,758629,0634 1491,39921520,462632-05 Gönen658,6029 2,9025 315,5231977,028510,8529 2,9025 279,5231293,278532-06 Keçiborlu307,1377 6,9116 22,1432 14,2753350,4678307,5077 6,9116 22,1432 7,8193344,381832-07 Senirkent1037,6077 595,62911633,23681037,6077 500,62911538,236832-08 Sütçüler376,5848 245,0700 19,0214640,6762 HAZIR32-09 Ş.karaağaç 1601,4834 103,7059 244,4218 174,57672124,18781544,3830 103,7059 244,4218 159,74252052,253232-10 Uluborlu58,6111 31,029389,640458,6111 31,029389,640432-11 Yalvaç966,5620 213,6992 2679,70803859,9692937,4969 178,7142 2663,57803779,789132-12 Y.bademli3,3491 210,9138 2,9870217,24993,3491 210,9138 2,9870217,2499TOPLAM 5715,5981 851,0971 110,6175 697,7134 6678,9351 14053,9612 4524,8930 361,0271 110,6175 662,7284 6401,6018 12060,867898

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERF.1.3.SULAK ALANLARSulak alanların vejetasyonu örtü bakımından zengin tür çeşitliliği bakımından fakirdir. Su içi, kıyıve kıyı dışında, suyun ve gölün durumuna göre farklı yaşam alanları oluştuğunda tür sayısında çoğalmagörülebilir. Sulak alan vejetasyonunda vejetasyonu oluşturan topluluklar iki grup halinde su içi ve kıyıbataklık toplulukları şeklinde ele alınmışlardır.• Beyşehir Gölü• Eğirdir Gölü• Kovada Gölü• Gölcük Gölü• Karacaören Baraj Gölü• Güneykent Uludere Sulama Göleti• Güneykent Uzundere Sulama Göleti• Dinek 1 Sulama Göleti• Özbayat I ve II Sulama Göletleri• Bataklık vb. yapay sulak alanlarda mevcutturKayaağzı MevkiiSenirkent; Eğirdir gölünün kuzeybatısında Kayaağzı Köyü yakınında yamaç dibinden çıkankuvvetli bir su kaynağının oluşturduğu küçük bir sulak alandır. Suyu tatlıdır. Denizden 950 myüksekliktedir.Eğirdir GölüEğirdir İlçesi’nin kuzeyinde, kuzey güney doğrultusunda uzanan tektonik kökenli bir göldür. Barlave Çirişli dağları arasında yer alan bir daralma ile göl kıyıları birbirine yaklaşır. En dar yeri 2 km olan göliki kısım halindedir. Kuzey parçasına Hoyran, güney parçaya Eğirdir gölü adı verilir. Uzunluğu 50 km,kuzey parçanın eni 10 km, güneyin ise 16 km’dir. Yüzölçümü 48.800 hektar, denizden yüksekliği 940m’dir. Derinliği ortalama 6-7 m, en derin yeri 16 m’dir. Göl, Uluborlu yönünden gelen Popa Çayı,Hoyran Ovası’ndan inen Değirmen çayı ve Yalvaç tarafından gelen Akçay gibi derelerle beslenir.Kuzeyde Karamık Bataklığı’nın sularını boşaltan düden, Hoyran tarafından Tırtar altından çıkar ve gölegirer. Kanlıpalamut Pınarı, Karaot Avlağı Pınarı, Havutlu Pınar (Pınarbaşı), Koca Pınar ve KayaağzıPınarı önemli pınarlardır. Göl suları güneydeki Irmak suyu ayağı ile Kovada Gölü’ne ve oradan Kurudereile Aksu Irmağı’na akarak Akdeniz’e ulaşır.Ekolojik karakteri itibariyle Beyşehir Gölü’ne benzemektedir. Gölün derin kısımları orta gıdalı, sığkısımları ise bol gıdalı özelliktedir.Kıyı Bataklık TopluluklarıPhragmitetum communis (Gams 1927) Schmale 1939Gölün batı kıyısında yer yer topluluklar oluşturmaktadır. Su derinliği 0-20 cm, örtü % 80-90, örtüyüksekliği 150-200 cm’dir. Eşlik eden türler Typha angustifolia, Myriophyllum spicatum, Potamogetonlucens’dir.Scirpetum lacustris Schmale 1939Gölün kuzey ve kuzeybatı kesimlerinde topluluklar oluşturur. Su derinliği 20-30 cm, örtü % 80-100, örtü yüksekliği 100-200 cm, tür sayısı 9-11 arasındadır. Bu türler, Polygonium amphibium, Nupharlutea, Butomus umbellatus, Alisma gramineum, Veronica anagallis-aquatica, su içinde batık olarakPotamogeton perfoliatus, P. lucens, P. nodosus, P. pusillus, Ceratophyllum submersum ve Myriophyllumspicatum’dur.99

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUJuncus heldreichianus ssp. orientalisHoyran-Esendere arasında kıyıda çamur ve çok sığ zeminde görülür. Örtü % 50-70, örtü yüksekliği 100-200 cm’dir. Juncus hybridus, J.articulatus, Scirpioides holoschoenus, Eleocharis palustris, Sparganiumerectum subsp. neglectum, Phalaris arundinacea, Alisma gramineum bulunuşu yüksek olan türlerdir.Gölcük GölüIsparta’nın 5 km güneybatısında 1400 m yükseklikte volkanik kökenli bir göldür. 100 hektar yüzölçümüolan gölün derinliği 36 m’dir. Yağmur suları ve dip kaynakları ile beslenir. Suyu tatlıdır.Kovada GölüEğiridir Gölü’nün 8 km güneyinde, küzey güney doğrultusunda uzanan tektonik bir göldür. Uzunluğu 10km, genişliği 2 km kadardır. 900 m yükseklikte yer alan göl 900 hektar olup en derin yeri 6 m’dir. EğirdirGölü’nden gelen bir kanal ile beslenir. Gölün güneyinden Arap düdeninden yere batan sular Haymana Köyüaltında Gökböğet denilen yerde çıkarak Kumdere ile Aksu Irmağı’na karışır.Kıyı Bataklık TopluluklarıScirpetum lacustris Schmale 1939Batak kısımlarda bulunur. Su derinliği 10-20 cm, örtü % 60-70, örtü yüksekliği 150-200 cm’dir. Beraberbulunan türler Eleocharis palustris, Butomus umbellatus, Rorippa aurea, Alisma gramineum, Typhalaxmannii, Potamogeton crispus ve P.panormitanus’dur.KocagölIsparta-Bucak karayolu üzerinde Akdağ güneyinde Çanakçı Köyü yakınındadır. Denizden yükseltisi1100 m, alanı 200 hektar kadardır. Suları düdenler tarafından çekilir, yazın kurur.Beyşehir GölüKonya ili sınırları içinde yer alan Gölün Batı kesimleri Isparta ili sınırları içine girmektedir. SultanDağları ile Anamas Dağları arasında yer alan Beyşehir gölü Türkiye’nin en büyük tatlısu gölüdür. Uzunluğu45 km, genişliği ortalama 13-15 km arasındadır. Denizden 1150 m yükseklikte olan göl 65.600 hektar olup enderin yeri 70 m’dir.Su İçi TopluluklarıCeratophylletum demersi (Soo 1928) Eggler 1933Gölün Isparta sınırlarında yoğun olarak bulunur. Su derinliği 100-200 cm, örtü % 90-100 olupbirliğe eşlik eden türler; Potamogeton crispus, P.pectinatus, P.lucens, P.nodosus, Myriophyllumspicatum, M.verticillatum, Nuphar lutea, Urticularia australis’dir.Nuphar lutei-Nymphaetum albae (Nowinski 1930) Tomasz. 1977Gölün 150-250 cm su derinliği olan yerlerde % 85-100 örtü oranında bulunur. Tür sayısı 3-8’dir.Eşlik eden türler; Myriophyllum spicatum, Potamogeton lucens, Urticularia australis, Phragmitesaustralis, Ceratophyllum demersum’dur.Myriophylletum verticillati Soo 1927Gölün kuzeybatı ucunda su derinliği 10-150 cm olan yerlerde bulunur. Örtü % 75-100, tür sayısı 3-8 arasındadır. Eşlik eden türler; Potamogeton lucens, Urticularia australis, Phragmites australis,Myriophyllum spicatum, Polgonium amphibium, Ceratophyllum demersum’dur.Kıyı Bataklık TopluluklarıPhragmitetum communis (Gams 1927) Schmale 1939Gölün hemen tüm kıyılarında -topluluklar oluşturmaktadır. Su derinliği 0-200 cm, örtü % 80-100,örtü yüksekliği 150-300 cm’dir.Eşlik eden türler Ceratophyllum demersum, Polgonium amphibium, Nuphar lutea, Typhaangustifolia, Myriophyllum verticillatum, Potamogeton lucens’dir.100

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERTyphetum angustifoliae Pignattii 1953Su derinliği 0-250 cm, örtü % 80-100, örtü yüksekliği 200-300 cm, eşlik eden türler 2-9’dur. Eşlikeden türler Ceratophyllum demersum, Polgonium lapathifolium, Polgonium amphibium, Nuphar lutea,Typha angustifolia, Myriophyllum spicatum, Potamogeton lucens’dir.Burdur Gölüİdari olarak Burdur ve Isparta illeri sınırları içerisinde yer almaktadır. Burdur Gölü, Söğüt Dağı ileSuludere-Yayladağ kütleleri arasında, kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda uzanan oluk şeklindekitektonik çöküntünün sularla dolması sonucu oluşmuştur. Kapalı bir havzada yer alan gölün dışarıyaakıntısı yoktur. Türkiye'nin en derin göllerinden birisidir. Kuzeybatıda yer alan Kapı burnu önlerindederinliği 100 metreyi bulur. Burdur Gölü, bitki coğrafyası bakımından Akdeniz floristik bölgesinde yeralmaktadır.Gölün beslenimi, göl alanına düşen yağışlar, göle ulaşan mevsimlik ve sürekli akarsular ileakiferlerin yer altı suyu akımı ile, boşalımı ise: havza dışına boşalım olmadığı için buharlaşma ileolmaktadır. Göl su seviyesi ve alanı, yağışlara bağlı olarak, yıllara ve mevsimlere göre değişikliklergöstermektedir.Göl suları tuzlu ve arseniklidir. Gölde bu kimyasal yapıya uyum sağlamış endemik canlılaryaşamaktadır.Bitki toplulukları güney kesimdeki Yazıkent-Karakent Köyleri arasındaki akarsuların göle karıştığıve tuzluluğun nispeten daha az olduğu bölgelerde bulunmaktadır. Bu alanlardaki hakim bitki örtüsünüCyperacea familyasına ait iki tür ve Poaceae familyasından Phragmites australis temsil etmektedir.Aksu ÇayıAksu Deresi alg florasında , Bacillariophyta, Chlorophyta Cyanophyta ve Euglenophytabölümlerine ait toplam 73 tür tespit edilmiştir (Ertan ve Morkoyunlu 1998). Bacillariophyta grubuiçerisinde Navicula Broy., Nitzschia Hassall, Surirella Turpin, Amphora Ehr., Cymbella Agardh,Cocconeis Ehr., Fragilaria Lyngbye cinslerine ait türler ile Synedra ulna (Nitz.) Ehr. türü bol miktardabulunmuştur. Diyatomeler dısında Cyanophyta’dan Oscillatoria limosa (Roth.) C.A.Agardh., Oscillatoriaformosa Broy., Merismopedia punctata Meyen. türleri de araştırmanın yapıldığı yıl içinde nispetendevamlı ve bol olarak gözlenmiştir. Diğer bölüm üyeleri ise yılın farklı aylarında değişen bolluklardatespit edilmiştir. Sonuç olarak mevcut florada Bacillariophyta tür çeşitliliği bakımından dominanttır.Ayrıca Göksu, Karacaören Baraj Gölü, Köprü Çayı, Çandır Deresi, Gönen Baraj Gölü Ispartaİli’ndeki diğer sulak alanlardır.F.1.4. STEP EKOSİSTEMLERİDedegöl Dağları’nda ağaç sınırının üzerindeki Subalpin kuşak bitki örtüsü, dağ step meraları veboylu ardıç (Juniperus excelsa) - kokulu ardıç (J. foetidissima) ağırlıklı ardıç topluluklarından oluşur.Isparta, Eğirdir ve Kovada gölü arasında kalan bölgenin orman, çalı ve kaya vejetasyonlarının dışındakialanlarda step vejetasyonu hakimdir. Bu alanda step vejetasyonuna ait 3 “Bitki Birliği” tespit edilmiştir.Aşırı hayvan otlatması bu alanlardaki bazı nadir türlerin geleceği için önemli bir tehlike oluşturmaktadır.F.2. FLORAF.2.1.HABİTAT VE TOPLULUKLARITürkiye’nin 122 Önemli Bitki Alanı kategorisine giren Barla Dağı, Dedegöl Dağları Isparta,Eğirdir ve Kovada gölü arasında kalan bölgelerdir Bu alanlar “Endemik” bitki türleri açısından zenginolup, Kermes Meşesi (Quercus coccifera) ağırlıklı “ maki kuşağı” dağın güney, doğu ve kuzeytaraflarında 870-1300 m. arasında yer alır.Bu kuşaktaki diğer odunsu bitkiler arasında Crataegus monogyna, Jasminium fruticans, Juniperusoxycedrus, Lonicera etrusca ve Palirus spina-christi sayılabilir. Dağın güneydoğusunda yer alan maki101

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUtopluluğu, içerdiği zengin Cyclamen mirabile populasyonları nedeni ile önemlidir. Türkiye’ye endemik venadir C.mirabile’nin asıl yayılış alanı, batıda Büyük Menderes Nehri’nin aşağı çığırlarındaki alçaktepelerdir. Bu nedenle türün bu alandaki kopuk populasyonları çok önemlidir. Orman kuşağında Cedruslibani, Juniperus excelsa ve Pinus nigra ssp. pallasiana hakimdir. Dağın kuzey yamaçlarında genişalanlar kaplar. Boylu ardıç (Juniperus excelsa) ve yer yer kokulu ardıç (Juniperus foetidissima) ilebirlikte, 1000-1450 m. arasında sert kireç taşları üzerinde açık orman toplulukları oluşturur.Bu habitatta, lokal bir tür olan Carduus olympicus ssp. hypoleucus da yer alır. Cedrus libani, 1450-1800 m.’ler arasında Pinus nigra ssp. pallasiana ile karışık topluluklar oluşturur. Bu alan sedirağaçlarının Türkiye’nin batı bölümündeki yayılma alanının en kuzey noktalarından biri olması nedeniyleönemlidir.Saf Pinus nigra ssp. pallasiana toplulukları 1200-1800 m. arasında yer alır. Bu kuşakta Centaureacariensis ssp. maculiceps gibi nadir ve lokal bitkilere rastlanır.Subalpin kuşakta, yer yer adi ardıç (Juniperus communis ssp. nana) ağırlıklı bodur bitkitoplulukları ve Valeriana oligantha gibi nadir bitki türleri yetişir. Alpin kuşakta, Acantholimonulicinum- Onobrychis cornuta yastık formunda bitki topluluğu hakimdir.Bu kuşakta yer alan karakteristik bitkiler arasında, Cyclotrichum origanifolium ve Silenecaryophylloides ssp. glandulosa sayılabilir. Ayrıca Asyneuma compactum ve Olymposciadumcaespitosum gibi ülke çapında nadir bitki türleri de kayıtlıdır.Bu alan, Akdeniz ve İç Anadolu Bölgeleri arasındaki sınırda yer alması nedeniyle, zengin birfloraya sahiptir. Türkiye’ye endemik 127 takson kayıtlıdır. Aethionema thesifolium ülkemizde yalnızcaburaya özgüdür. Alanda ülke çapında nadir 27 takson bulunur. Bunlardan 6’sı buradan başka, yalnızcaDoğu Ege Adaları’nda kayıtlıdır. Bu alan ayrıca, Dianthus erinaceus, Festuca punctoria veOlymposciadum caespitosum gibi önemli taksonlar içerir. (Bekat, L., 2005).Küresel Ölçekte Tehlike Altındaki Türler; Aethionema thesifolium (EN-V**), Olymposciadumcaespitosum (EN-V), Cyclamen mirabile (EN-V).Avrupa Ölçeğinde Tehlike Altındaki Türler; Alkanna phrygia (EN-R), Asperula nitidassp.hirtella(RN-R), Astragalus gilvus (EN-R), Asyneuma compactum (EN-R), Campanula macrostyla(EN-R), Dianthus erinaceus (EN-R*) ve diğer 18 tür.( Bu türler Isparta İli Endemik Bitki Listesinde yeralmaktadır).Türkiye’nin 122 Önemli Bitki Alanı’ndan birisi de Isparta ili sınırları içerisinde yer alan “DedegölDağları”dır. Beyşehir gölünün batısında yaklaşık 60 km. uzanan bir dağ silsilesidir. Bitki örtüsü, dağlılkgöknar-sedir-çam ormanı(-2000m.) ve ağaç sınırının üzerinde açık alpin mera, taşlık yamaç ve sarpkayalık bitki topluluklarından oluşur. Endemik bitkiler bakımından zengin florası, ülke çapında nadir 52takson içerir. Bunlardan 6’sı birkaç istisna dışında, yalnızca Dedegöl Dağları’na özgüdür. Aubretiaanamasica, Polygala pruinosa ssp. megaptera, Ranunculus gueneri, Geranium cinereum ssp.subcaulescens var. pisidicum, Sempervivum ispartae ve S. pisidicum.Orman bitki örtüsü genellikle 2000 m. yüksekliğe kadar çıkar. Cedrus libani, Pinus nigra ssp.pallasiana ve Abies cilicica ssp. isaurica karışık orman vejetasyonunun başlıca ağaç türleridir. Bu iğneyapraklı ormanın açıklıklarında çalı ve mera vejetasyonu yer alır.Bu topluluklar, içerdikleri Delphinium gueneri, Cicer isauricum, Ranunculus gueneri,Sempervivum pisisicum, Verbascum adenocarpum ve V. sorgerae gibi ülke çapında nadir bitkilerbakımından önemlidir.Bu dağ silsilesinin alçak kesimlerinde Kasımlar Köyü civarlarında, çok lokal olarak Pinus brutia(Kızılçam), Aksu Çayı ve Kapız Nehri boyunca uzanan düzlüklerde Platanus orientalis (Çınar)toplulukları göze çarpar. Kapız nehri kenarında, Avrupa-Sibirya floristik taksonlarından oluşan bir anklavgelişmiştir.Ağaç sınırının üzerindeki Subalpin kuşak bitki örtüsü, dağ step meraları ve boylu ardıç(Juniperus excelsa)- kokulu ardıç (J. foetidissima) ağırlıklı ardıç topluluklarından oluşur. Dağ102

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERsilsilesininin en yüksek bölümlerini oluşturan açık dağ sırtlarında alpin mera, seyrek bitki örtüsü içerentaşılk zirve, sarp kireçtaşı kayalıkları ve çok geniş taşlık yamaç bitki topluluklarının bir mozaiği yer alır.Alpin mera topluluklarında; Astragalus angustifolius, Acantholimon ssp., Daphne oleoides veOnobrychis cornuta gibi yastık formunda dikenli bitkiler yaygındır.Silsilenin zirve bölümünde yetişen lokal ve nadir bitkiler arasında Aethionema subulatum,Asyneuma compactum, Cerastium macrantum, Galium sorgerae, Geranium cinereum ssp. subcaulescens,var. pisidicum, Lamium eriocephalum ssp. glandulosidens ve Vavilovia formosa sayılabilir.Dedegöl Dağları florası, Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerinin arasındaki sınırda bulunmasınınetkilerini taşır. Kapız Nehri’nin doğduğu yerdeki derin vadiler, nadir/ veya endemik bitkiler bakımındançok zengindir (Güner, A. 2005).Küresel Ölçekte Tehlike Altındaki Türler; Acer hyrcanum ssp. sphaerocaryum (EN, V),Avrupa Ölçeğinde Tehlike Altındaki Türler; 49 taksonUlusal Ölçekte Tehlike Altındaki Türler; Amelanchier parviflora var. dentata (EN-R*) veMicromeria cristata (EN-R) tehlike altındaki türlerdir (WWF-Türkiye, 2005).Isparta ili sınırları içerisinde Eğreltiotları’ndan (Pteridophyta) 3 familya, 3 cinse ait 7 tür, Yarıaçıktohumlu bitkilerden (Gymnospermae) 2 familya ve 3 cinse ait 7 tür ve alttür, Tohumlu Bitkilerden(Angiospermae) 76 familya ait toplam 1566 tür ve alttür seviyesinde bitki tespit edilmiştir. Tıbbi önemiolan bitkilerin sayısı 64 (Tablo 2.92), ekonomik olanlar ise 103’dir (Tablo 2.93). Tespit edilen 301Endemik bitkinin kategorileri ise şöyledir; 21 EN, 4 CR, 23 VU, 3 DD, 30 LR (cd), 38 LR (nt) ve 182 LR(lc)’dir.F.2.2.TÜRLER VE POPULASYONLARTablo F.3: Bitki ListesiFAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI LOKALİTEAcanthaceae Acanthus hirsutus Boiss. Tüylü ayı pençesiPark girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1427AceraceaeGelendost, Yakaköy doğusu,Acer monspessulanum L.Akçaağaç1000-1100 m 17.7.1992 Ksubsp. monspessulanum869Alismataceae Alisma gramineum Lej. Çoban düdüğü Eğirdir gölü, Beyşehir gölüAlismataceae Alisma lanceolatum With. Mızrak yapraklı susinirotu Eğirdir gölü, Beyşehir gölüAlismataceae Alisma plantago-aquatica L. Susinirotu Eğirdir gölüAlismataceaeBaldellia ranunculoidesL.ParlBeyşehir gölüAlismataceae Damasonium alisma Miller Yıldız meyve Beyşehir gölüAlismataceae Sagittaria sagittifolia L. Suoku Beyşehir gölüAmaranthaceae Amaranthus albus L. Tilki kuyruğuAmaranthaceaeAmaranthus chlorostachysWilld.Tilki kuyruğuAmaranthaceae Amaranthus retroflexus L. Tilki kuyruğuAmaryllidaceae Galanthus elwesii Hook.f. KardelenAmaryllidaceae Galanthus gracilis Celak. KardelenAnacardiaceaeApiaceaePistacia terebinthus L. subsp.palestina (Boiss.) Engl.Actinolema macrolemaBoiss.Menengiç103Zeybek Tepesi kuzey yamaç,tarla kenarı, 1150 m, 7 x1995, Mutlu 1617.Zeybek Tepesi kuzey yamaç,tarla kenarı, 1150 m, 7 x1995, Mutlu 1168.Zeybek Tepesi kuzey yamaç,tarla kenarı, 1150 m, 7 x1995, Mutlu 1626.Kızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1350m, 4 iii 1995, Mutlu 1210Kızıldağ batı yamaçlar, 1400m, 4 iii 1995, Mutlu 1212Tencerepınarı, 1300-1400 m,3 vi 1995, Mutlu 1470Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1567

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUApiaceaeApiaceaeAnthriscus cerefolium (L.)Hoffm.Antriscus nemorosa(M.Bieb.) Spreng.Frenk Maydanozu104TÜBİVESApiaceae Apium nodiflorum (L.) Lag. Kereviz Eğirdir gölüApiaceae Artedia squamata L.ApiaceaeAstrantia maxima Pallassubsp. haradjianii (Grintz.)Rech. fil.AstransyaBeşkardeşler geçidi, Cedruslibani-Juniperus excelsaormanı, 1250 m, 16 x 1994,Mutlu 1151.Şarkikaraağaç, Yenicekaleköyü doğusu, 1300-1350 mTÜBİVESApiaceae Berula erecta (Huds.) Coville Eğirdir gölüApiaceae Bifora radians M.Bieb. Yabani KişnişPark girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1385.Apiaceae Bunium ferulaceum Sm. İnciropYandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1350-1450 mApiaceaeKızıldağ kuzey yamaç,Bunium microcarpumCedrus libani ormanı, 1400-(Boiss.) Freyn subsp. İncirop1500 m, 23 vi 1996, Mutlumicrocarpum1720Apiaceae Bupleurum croceum Fenzl Tavşan kulağıApiaceaeBupleurum falcatum L.subsp. persicum (Boiss.)Koso-Pol.Tavşan kulağıApiaceae Bupleurum odontites L. Tavşan kulağıApiaceaeApiaceaeBupleurum heldeichii Boiss.& Bal.Bupleurum sulphureumBoiss. & Bal.Apiaceae Caucalis platycarpos L.Tavşan kulağıTavşan kulağıÇatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 2 vi1995, Mutlu 1557TÜBİVESUluborlu, Başköy-Uluborlu,yol kenarı tarla, 1250 mG.Kaynak 10079TÜBİVESApiaceae Chaerophyllum aureum L. Frenk Maydanozu TÜBİVESApiaceaeCrenosciadium siifoliumBoiss. & Heldr.TÜBİVESApiaceae Daucus carota L. Yabani HavuçApiaceaeApiaceaeApiaceaeEchinophora tenuifolia L.subsp. sibthorpiana (Guss.)TutinEchinophora tournefortiiJaub. & Spach.Eryngium campestre L. var.virens LinkEşek dikeniApiaceae Eryngium kotschyi Boiss. Eşek dikeniApiaceaeEryngium palmito Boiss. &Heldr.Eşek dikeniApiaceae Falcaria vulgaris Bernh. KazayağıApiaceae Ferula rigidula Fisch. ex DC. ÇakşırSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 758Kızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1250m, 23 vii 1994, Mutlu 1042.Medit.Kıyakdede Dağı, tarlakenarlarında, 1100 m, 23 vii1994, Mutlu 1004.Dörtsöğütler, bahçekenarlarında, 1150 m, 16 x1994, Mutlu 1182Kıyakdede Dağı, 1100 m, 23vii 1994, Mutlu 975Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150-1300 m,16 x 1994, Mutlu 1122.Kızıldağ, 1600-1700 m,Cedrus libani ormanı, 25 vi1994, Mutlu 927TÜBİVESKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1250-1300 m, 23 vii 1994, Mutlu1045.Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1591

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERApiaceaeFerulago aucheri Boiss.Şarkikaraağaç, Örenköybatısı, 1400 mApiaceaeFerulago plathycarpa Boiss.Kızıldağ, 1600-1700 m, 25 vi& Bal.1994, Mutlu 934Apiaceae Ferulago trachycarpa Boiss. Kuzu Kişnişi TÜBİVESApiaceae Heracleum humile Sm. Tavşancıl otu TÜBİVESApiaceaeGelendost, Yakaköy kasabasıJohrenia dichotoma DC.güneybatısı, kuru dere yatağı,subsp. dichotoma1100 mApiaceaeJohrenia tortuosa (Fisch. &Mey) D.F.Chamb.Apiaceae Laser trilobum (L.) Borkh. Kefe Kimyonu TÜBİVESApiaceaeLaserpitium petrophilumBoiss. & Heldr.TÜBİVESApiaceaeApiaceaeLisaea strigosa (Banks. &Sol.) Eig.Malabaila secacul Banks &Sol.Küçüksivri Tepesi batıyamaç, 1250-1300 m, 25 vi1994, Mutlu 948.Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1553Orman evleri park girişiarası, Cedrus libani ormanı ,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 601.Apiaceae Oenanthe aquatica (L.) Poiret Su raziyanesi Beyşehir gölüApiaceaeOlymposciadiumcaespitosum (Sm.) WolffTÜBİVESApiaceaeApiaceaeApiaceaeApiaceaeApiaceaeApiaceaeApiaceaeApiaceaeApiaceaeApiaceaeApiaceaeApiaceaeApiaceaeOpopanax hispidus (Friv.)GrisebOrlaya daucoides (L.)GreuterPastinaca sativa L. subsp.urens (Req. ex Godron)CelakPeucedanum alpinum (Sieberex Schultes) Burtt & DavisPeucedanum chryseum(Boiss. & Heldr.)ChamberlainPeucedanum depauperatumBoiss. & Bal.Pimpinella tragium Vill.subsp. lithophila (Schischk.)TutinPrangos ferulacea (L.) Lindl.Prangos meliocarpoidesBoiss. var. meliocarpoidesPrangos uechtritzii Boiss. &Hausskn.Scandix australis L. subsp.grandiflora (L.) Thell.Scandix iberica M.Bieb.Scandix macrorhynchaC.A.Mey.Hınzır raziyanesiHınzır raziyanesiHınzır raziyanesiAnasonLeylek otuBeşkardeşler geçidi, Cedruslibani-Juniperus excelsaormanı, 1250 m, 16 x 1994,Mutlu 1152.Şarkikaraağaç, Yenicekaleköyü-Köprülü yaylası, 1350-1650 mGelendost, Yakaköy kasabasıgüneybatısı, kuru dere yatağı,1100 mTÜBİVESTÜBİVESTÜBİVESKızıldağ, 1600-1700 m, 25 vi1994, Mutlu 910.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 791.Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1250-1300 m, 26 v 1994,Mutlu 413Yandağ, Sarıtaşkuzeydoğusu, kayalık-taşlıkalanlar, 1400-1650 mPark girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1416.Kıyakdede – Göztepe Dağı,tarla kenarlarında, 1200 m,11 v 1995, Mutlu 1334.Orman evleri park girişiarası, Cedrus libani ormanı ,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 496.105

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUApiaceae Scandix pecten-veneris L.Apiaceae Scandix stellata Banks & Sol.ApiaceaeApiaceaeSeseli gummiferum Pallas exSmith subsp. corymbosum(Boiss. & Heldr.) DavisSmyrnium connatum Boiss.& KotschySeseliBaldıran-Yabani kerevizUlusazlıpınar, tarlakenarlarında, 1000-1100 m,23 iv 1994, Mutlu 353.Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1250-1300 m, 22 iv 1994,Mutlu 275.TÜBİVESApiaceae Stefanoffia insoluta Kljuykov TÜBİVESApiaceaeTorilis leptophylla (L.) Rchb.Apiaceae Torilis ucranica Spreng. TorilisApiaceae Turgenia latifolia (L.) Hoffm.ApiaceaeApocynaceaeApocynaceaeXanthogalum purpurascensLallem.Trachomitum venetum (L.)Woodson subsp. sarmatiense(Woodson) AvetisianVinca herbacea Waldst. &Kit.HalvanCezayir MenekşesiSazlıpınar - Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 781Orman evleri park girişiarası, Cedrus libani ormanı ,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 493.Beltaşı Dağı, 1250-1350 m,25 vi 1994, Mutlu 894.Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 414.TÜBİVESUluborlu, Uluborlu barajı-İkizoluk, 1150-1350 mG.Kaynak 10421Küçüksivri Tepesi batıyamaç, Cedrus libani ormanı,1500-1550 m, 23 iv 1994,Mutlu 348.Araceae Acorus calamus L. Eğir-Eğril Beyşehir gölüAraceaeArum detruncatumC.A.Meyer var. detruncatumYılanyastığıTÜBİVESAraceaeArum conophalloidesKotschy ex Schott var.conophalloidesYılanyastığıAraceaeAraceaeArum elongatum Stevensubsp. detruncatum(C.A.Meyer ex Schott)H.RiedelArum orientale M.Bieb.subsp. orientaleYılanyastığıYılanyastığıAristolochiaceae Aristolochia maurorum L. ZeravendAsclepiadaceaeAsclepidaceaeAsclepidaceaeAspidiaceaeCynanchum acutum L. subsp.acutumVincetoxicum canescens(Willd.) Decne. subsp.canescensVincetoxicum fuscatum(Hornem.) Rchb.fil. subsp.fuscatumDryopteris filix-mas (L.)SchottPanzehir otuPanzehir otuEğreltiUluborlu, İleydağ-Gönen,1200 m G.Kaynak 5685Yandağ, Sarıtaşkuzeydoğusu, kayalık-taşlıkalanlar, 1400-1650 mOrman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu593Akçeşme, su kanalı, tarlakenarı, 1100 m, 16 x 1994,Mutlu 1039TÜBİVESKüçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250-1300 m, 25 vi 1994,Mutlu 819Kuzgun Tepesi, 1350 m, 24vii 1994, Mutlu 1083.Yol kenarları, Park Girişi,Cedrus libani ormanı, 1200-1300 m, 17 xi 1993, Mutlu158106

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERAspidiaceaeDryopteris pallida (Bory)FominEğreltiAspleniaceae Ceterach officinarum DC. EğreltiAsteraceae Achillea biebersteinii Afan. CivanperçemiAsteraceae Achillea grandifolia Friv. Civanperçemi TÜBİVESAsteraceaeAchillea kotschyi Boiss.subsp. kotschyi Boiss.AyvadanaTÜBİVESAsteraceaeAchillea setacea Waldst. &KitCivanperçemiTÜBİVESAsteraceae Acroptilon repens (L.) DC. KekreAsteraceae Anthemis austriaca Jacq. Köpek Papatyası TÜBİVESAsteraceae Anthemis biebersteinii Afan. Köpek PapatyasıAsteraceae Anthemis coarctata Poir. Köpek PapatyasıAsteraceaeAnthemis coelopoda Boiss.var. bourgaei Boiss.Köpek PapatyasıAsteraceae Anthemis cotula L. Köpek PapatyasıAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAnthemis cretica L. subsp.absinthifolia (Boiss.)GriersonAnthemis cretica L. subsp.albida (Boiss.) GriersonAnthemis cretica L. subsp.anatolica (Boiss.) GriersonAnthemis cretica L. subsp.cassia (Boiss.) GriersonAnthemis cretica L. subsp.leucanthemoides (Boiss.)GriersonAnthemis nobilis L. subsp.neilreichii (Jos.Kern.)FormanekAnthemis tinctoria L. var.discoidea (All.) DC.Anthemis tinctoria L. var.tinctoriaAnthemis wiedemannianaFisch. & Mey.Köpek PapatyasıKöpek PapatyasıKöpek PapatyasıKöpek PapatyasıKöpek PapatyasıKöpek PapatyasıKöpek PapatyasıKöpek PapatyasıKöpek PapatyasıAsteraceae Anthemis wilhelmsii K.Koch Köpek PapatyasıAsteraceaeArctium minus (Tepesi)Bernh. subsp. pubens (Bab.)AranesYandağ, Sarıtaş kuzeydoğuyamaçlar, kayalık taşlıkalanlar, 1400-165016.06.1991 K 541Cedrus libani ormanı,kayalık, 1200-1300 m, 17 xi1993, Mutlu 159Gelendost, Esinyurt köyü, yolkenarı, 1000 mSazlıpınar - Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 704.Sazlıpınar - Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 662Kızıldağ, 1600-1700 m, 25 vi1994, Mutlu 915.Park girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1377-1435.Zeybek Tepesi kuzey yamaç,1150-1300 m, 7 x 1995,Mutlu 1630.Yandağ, Sarıtaşkuzeydoğusu, kayalık-taşlıkalanlar, 1400-1650 mSazlıpınar - Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 678-783.TÜBİVESTÜBİVESTÜBİVESAsteraceae Artemisia campestris L. Kara yavşan TÜBİVESAsteraceaeArtemisia scoparia Waldst. &KitPelin-Kara süpürgeTÜBİVESAsteraceae Aster alpinus L. Saraypatı TÜBİVESKüçüksivri Tepesi doğuyamaç, 1250-1300 m, 25 vi1994, Mutlu 849Park girişi yol kenarı, 1300m, 2 vi 1995, Mutlu 1442.Kızıldağ, 1600-1700 m, 25 vi1994, Mutlu 914.Orman evleri park girişiarası, Cedrus libani ormanı ,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 526Sazlıpınar - Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 651Çatakbaşı Tepesi, bahçekenarlarında,1150 m, 8 ix1996, Mutlu 1783107

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUAsteraceae Aster laevis L. SaraypatıAsteraceae Bellis perennis L.Asteraceae Bidens tripartita L. Beyşehir gölüAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeBombycilaena erecta (L.)Smoljan.Carduus nutans L. subsp.nutansCarduus pycnocephalus L.subsp. albidus (M.Bieb.)KazmiCarlina oligocephala Boiss.& Kotschy subsp.oligocephalaAsteraceae Carthamus lanatus L. Yabani safran TÜBİVESAsteraceae Carthamus tinctorius L. Aspir-Yabani safran TÜBİVESAsteraceaeCentaurea anthemifolia Hub.-Mor.Peygamber ÇiçeğiAsteraceae Centaurea calolepis Boiss. Peygamber Çiçeği TÜBİVESCentaurea cariensis Boiss.Asteraceaesubsp. longipapposa Peygamber ÇiçeğiWagenitzAsteraceae Centaurea depressa M.Bieb. Peygamber ÇiçeğiAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeCentaurea drabifolia Sm.subsp. austro-occidentalisWagenitzCentaurea drabifolia Sm.subsp. detonsa (Bornm.)WagenitzCentaurea iberica Trevir. exSpreng.Centaurea mathiolifoliaBoiss.Centaurea pichleri Boiss.subsp. pichleriPeygamber ÇiçeğiPeygamber ÇiçeğiPeygamber ÇiçeğiPeygamber ÇiçeğiGelin düğmesiPark girişi yol kenarı, 1100-1250 m, 7 ix 1996, Mutlu1750. (Kültür).Göztepe Dağı, çayır, 1200 m,23 iv 1995, Mutlu 1290.Külbaşı Tepesi Kuzey yamaç,1500-1600 m, 3 vi 1995,Mutlu 1507.Orman evleri park girişiarası, Cedrus libani ormanı,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 539.Orman evleri park girişiarası, Cedrus libani ormanı ,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 568.Kıyakdede - Göztepe Dağı,1200-1300 m, 23 vii 1994,Mutlu 999.Beltaşı Dağı, 1150-1250 m,25 vi 1994, Mutlu 900Sazlıpınar - Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 642-697Sazlıpınar - Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 652.TÜBİVESKüçüksivri Tepesi doğuyamaç, 1250-1300 m, 25 vi1994, Mutlu 846.Kıyakdede Dağı, tarlakenarlarında, 1100 m, 23 vii1994, Mutlu 1009.TÜBİVESAsteraceae Centaurea pulchella Ledeb. Peygamber Çiçeği TÜBİVESAsteraceaeCentaurea reuterana Boiss.var. phrygia Bornm.Peygamber ÇiçeğiTÜBİVESAsteraceaeCentaurea reuterana Boiss.var. reuteranaPeygamber ÇiçeğiTÜBİVESAsteraceaeAsteraceaeCentaurea solstitialis L.subsp. solstitialisCentaurea thirkei SchultzBip.Peygamber ÇiçeğiPeygamber ÇiçeğiAsteraceae Centaurea triumfettii All. Peygamber ÇiçeğiAsteraceaeCentaurea urvillei DC. subsp.hayekiana WagenitzPeygamber ÇiçeğiOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1250-1300 m, 22 iv 1994,Mutlu 277.Beşkardeşler geçidi, 1250-1300 m, 25 vi 1994, Mutlu856.TÜBİVESSazlıpınar - Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 658.TÜBİVES108

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERAsteraceaeAsteraceaeCentaurea urvillei DC. subsp.stepposa WagenitzCentaurea urvillei DC. subsp.urvillei DC.Peygamber ÇiçeğiPeygamber ÇiçeğiAsteraceae Centaurea virgata Lam. Peygamber ÇiçeğiAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeCephalorrhynchus tuberosus(Stev.) SchchianChardinia orientalis (L.)O.KuntzeChondrilla juncea L. var.junceaCicerbita variabilis (Bornm.)Bornm.Cichorium glandulosumBoiss. & Huet.Çengel sakızıKarahindibaAsteraceae Cichorium intybus L. KarahindibaAsteraceaeCirsium arvense (L.) Scop.subsp. vestitum (Wimmer &Grab.) PetrakDeve dikeniAsteraceae Cirsium canum (L.) All. Deve dikeniAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeCirsium cassium P.H.Davis& ParrisCirsium dirmilenseR.M.BurtonCirsium lappaceum (Bieb.)Fischer subsp. anatolicumPetrakDeve dikeniDeve dikeniDeve dikeniOrman evleri park girişiarası, Cedrus libani ormanı ,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 567TÜBİVESŞarkikaraağaç, Yenicekaleköyü doğusu, 1300-1350 mOrman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı, 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu583.TÜBİVESKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1300m, 24 vii 1994, Mutlu 1073.TÜBİVESGelendost, Korubucakmevkii, 1250 mÇatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150-1300 m,16 x 1994, Mutlu 1120.Sazlıpınar - Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 752.Çatakbaşı Tepesi, 1150 m, 8ix 1996, Mutlu 1590Kızıldağ, yol kenarı, 1400 m,7 ix 1996, Mutlu 1777Kızıldağ kuzey yamaç, 1250-1300 m, 7 ix 1996, Mutlu1777TÜBİVESAsteraceae Cirsium leucopsis DC. Deve dikeni TÜBİVESAsteraceaeCirsium libanoticum DC.subsp. lycaonicum (Boiss. &Heldr.) Davis & ParrisDeve dikeniTÜBİVESAsteraceae Cirsium sintenisii Freyn Deve dikeniAsteraceae Cirsium vulgare (Savi) Ten. Deve dikeniAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeCnicus benedictus L. var.benedictusCnicus benedictus L. var.kotschyi Boiss.Cousinia iconica Hub.-Mor.ŞevketibostanŞevketibostanKıyakdede – Göztepe Dağı,1200-1300 m, 23 vii 1994,Mutlu 989Çatakbaşı Tepesi, bahçekenarlarında, 1150-1300 m, 8ix 1996, Mutlu 1784.Park girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1370.TÜBİVESAsteraceae Crepis alpina L. Hindiba TÜBİVESAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeCrepis foetida L. subsp.rhoeadifolia (M.Bieb.) Celak.Crepis macropus Boiss. &Heldr.Crepis pulchra L. subsp.pulchraTüylü kanak-Kokar otHindibaHindibaKıyakdede Dağı, 1100 m, 23vii 1994, Mutlu 972Kızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1300m, 25 vi 1994, Mutlu 808.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 665-693Külbaşı Tepesi kuzey yamaç,-1250-1300 m, 25 vi 1994,Mutlu 859.109

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUAsteraceae Crepis sancta (L.) Babc. HindibaOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 469.Asteraceae Crepis setosa Hallier f.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 691AsteraceaeCrupina crupinastrumPark girişi yol kenarı, 1300(Moris) Vis.m, 2 vi 1995, Mutlu 1443.Asteraceae Doronicum orientale Hoffm. Kaplan otu TÜBİVESAsteraceae Echinops ritro L. Kirpi dikeni-Mavi dünyaGelendost, Yakaköy doğusu,1000-1100 mAsteraceaeEchinops viscosus DC.subsp. bithynicus (Boiss.)Rech.f.Kirpi dikeni-Mavi dünyaKıyakdede-Göztepe Dağı,tarla kenarlarında, 1200-1300m, 23 vii 1994, Mutlu 986.AsteraceaeEchinops viscosus DC.subsp. viscosus Bornm.Kirpi dikeni-Mavi dünya TÜBİVESAsteraceaeErigeron acer L. subsp.pycnotrichus (Vierh.) Şifa otuTÜBİVESGriersonAsteraceaeErigeron cilicicus Boiss. exVierh.Şifa otuTÜBİVESAsteraceae Filago eriocephala Guss. Keçe otu TÜBİVESAsteraceae Helianthus annuus L. AyçiçeğiAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeHelichrysum arenarium (L.)Moench subsp. aucheri(Boiss.) P.H.Davis &KupichaHelichrysum chionophilumBoiss. & Bal.Helichrysum plicatum DC.subsp. plicatumHelichrysum plicatum DC.subsp. polyphyllum (Ledeb.)Davis & KupichaHieracium lasiochaetum(Bornm. & Zahn) Sell &WestÖlmez çiçek-Saman çiçeğiÖlmez çiçek-Saman çiçeğiÖlmez çiçek-Saman çiçeğiÖlmez çiçek-Saman çiçeğiŞahin otuAsteraceae Hieracium pannosum Boiss. Şahin otuÇatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1536. (Kültür).Orman evleri park girişiarası, Cedrus libani ormanı ,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 577TÜBİVESTÜBİVESTÜBİVESTÜBİVESAsteraceaeHieracium phrygiense Sell &WestŞahin otuTÜBİVESAsteraceaeHieraciumpseudodontotrichum Hub.- Şahin otuTÜBİVESMor.Asteraceae Inula anatolica Boiss. Andız otu TÜBİVESAsteraceae Inula heterolepis Boiss. Andız otuAsteraceae Inula montbertiana DC. Andız otuSazlıpınar-Külbaşı Tepesi,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 677Kıyakdede Dağı, tarlakenarlarında, 1100 m, 23 vii1994, Mutlu 973.Kızıldağ, 1600-1700 m, 25 vi1994, Mutlu 903Asteraceae Inula oculus-christi L. Andız-Pire otu TÜBİVESAsteraceae Inula viscosa (L.) Aiton Andız otuGelendost, Korubucakmevkii, 1250 mAsteraceaeJurinea consanguinea DC.Kızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1300m, 24 vii 1994, Mutlu 1070.AsteraceaeJurinella moschus (Habl.)Bobrov subsp. moschusDede gülüTÜBİVESAsteraceae Lactuca intricata Boiss. Yabani Marul TÜBİVES110

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERAsteraceae Lactuca sativa L. Yabani MarulAsteraceae Lactuca serriola L. Yabani MarulAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeLapsana communis L. Subsp.intermedia (Bieb.) HayekLapsana communis L. Subsp.pisidica (Boiss. & Heldr.)Rech.Leontodon asperrimus(Willd.) Ballet.Leontodon crispus Vill.subsp. asper (Waldst. & Kit.)Rohl. var. asperLeontodon oxylepis Boiss. &Heldr. var. OxylepisLeucocyclus formosus Boiss.subsp. formosusSarı ÇiçekSarı ÇiçekArslan dişiZeybek Tepesi kuzey yamaç,tarla kenarında, 1150-1300m, 7 x 1995, Mutlu 1618.(Kültür).Çatakbaşı Tepesi, bahçekenarlarında, 1150-1300 m,16 vii 1995, Mutlu 1584Eğirdir, Yeşilköy-Şaraphaneköyleri, 1000-1150 mEğirdir, Yukarı Yeşilköyyolu, yol kenarı, 1000-1100mZeybek Tepesi, 1250-1300m, 25 vi 1994, Mutlu 829.Orman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100-1250 m, -27 v 1994, Mutlu509.TÜBİVESKülbaşı Tepesi Kuzey yamaç,1600 m, 3 vi 1995, Mutlu1515Kızıldağ, 1600-1700 m, 25 viAsteraceaeLogfia arvensis (L.) Holub1994, Mutlu 916.AsteraceaeMatricaria chamomilla L.Park girişi, 1200 m, 2 viPapatyavar. chamomilla1995, Mutlu 1802.Asteraceae Mycelis muralis (L.) Dum. TÜBİVESAsteraceae Onopordum acanthium L. Galagan TÜBİVESAsteraceaeOnopordum bracteatumKıyakdede - Göztepe Dağı,Boiss. & Heldr. var.Eşek dikeni1200-1300 m, 23 vii 1994,arachnoideum Erik &Mutlu 995Sümbül.AsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeOnopordum bracteatumBoiss. & Heldr. var.bracteatumOnopordum carduchorumBornm. & BeauverdPicnomon acarna (L.) Cass.Picris altissima DelileAsteraceae Picris hieracioides L.AsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaePicris strigosa Bieb. var.strigosaPicris strigosa M.Bieb.Pilosella cymosa (L.) C.H. &F.W.SchultzPilosella cymosa (L.) SchultzSch. & F.W.SchultzPilosella echioides (Lumn.)C.H. & F.W. Schultz subsp.procera (Fries) Sell & WestEşek dikeniEşek dikeniKıyakdede – Göztepe Dağı,1200-1300 m, 23 vii 1994,Mutlu 998TÜBİVESKüçüksivri Tepesi Kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250-1300 m, 16 x 1994,Mutlu 1154.Gelendost, yakaköy kasabasıyolu, yol kenarı, 1000 mKıyakdede Dağı, tarlakenarlarında, 1100 m, 23 vii1994, Mutlu 1007TÜBİVESKıyakdede-Göztepe Dağı,tarla kenarlarında, 1200-1300m, 23 vii 1994, Mutlu 987-1001TÜBİVESKüçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250 m, 25 vi 1994, Mutlu810TÜBİVES111

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaePilosella hoppeana (Sch.Bip.)SchultzSch. & F.W.Schultzsubsp. cilicica (NP) P.D.Sell& C.WestPilosella hoppeana (Sch.Bip.)SchultzSch. & F.W.Schultzsubsp. troica (Zahn) P.D.Sell& C.WestPilosella pilloselloides (Vill.)Sojak. subsp. megalomastrix(Naeg. & Peter) P.D.Sell &C.WestPilosella piloselloides (Vill.)Sojak subsp. piloselloides(Vill.) SojakPilosella x macrotricha(Boiss.) C.H. & F.W. SchultzPilosella x ruprechtii (Boiss.)Sell & WestPulicaria dysenterica (L.)Bernh.Rhagadiolus angulosus (Jaub.& Spach) KupichaScariola viminea (L.)F.W.SchmidtAsteraceae Scolymus hispanicus L. DikenKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1714.Beşkardeşler geçidi, Cedruslibani ormanı, 1250-1300 m,25 vi 1994, Mutlu 850.Kızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1300-1500 m, 3 vi 1995, Mutlu1466.TÜBİVESTÜBİVESTÜBİVESAsteraceae Scolymus maculatus L. Diken TÜBİVESAsteraceaeScorzonera cana(C.A.Meyer) Hoffm. var.radicosa (Boiss.)ChamberlainDede sakalıTÜBİVESAsteraceaeAsteraceaeScorzonera cana (C.A.Mey.)Hoffm. var. jacquiniana(W.Koch) D.F.Chamb.Scorzonera cana (C.A.Meyer)Hoffm. var. alpina (Boiss.)ChamberlainDede sakalıDede sakalıAsteraceae Scorzonera eriophora DC. İskorçin-Teke sakalıAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeScorzonera laciniata L.subsp. calcitrapifolia (Vahl)MarieScorzonera mollis M.Bieb.subsp. szowitzii (DC.)D.F.Chamb.Scorzonera pseudolanataGrossh.Scorzonera pygmaea Sibth. &Sm. subsp. nutans (Czeczott)Chamberlainİskorçin-Teke sakalıİskorçin-Teke sakalıİskorçin-Teke sakalıİskorçin-Teke sakalıAsteraceae Scorzonera semicana DC. İskorçin-Teke sakalıAsteraceaeScorzonera suberosa K.Koch. subsp. cariensis(Boiss.) D.F.Chamb.İskorçin-Teke sakalıZeybek Tepesi kuzey yamaç,1150-1300 m, 7 x 1995,Mutlu 1619.Kıyakdede dağı doğu yamaçDağı, 1150 m, 11 v 1995,Mutlu 1317Kıyakdede-Göztepe Dağı,1200-1300 m, 23 vii 1994,Mutlu 993.Gelendost, yakaköy kasabasıyolu, yol kenarı, 1000 mKüçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250-1300 m, 25 iv 1994,Mutlu 867.TÜBİVESKuzey yamaç of KülbaşıTepesi, 1200 m, 3 vi 1995,Mutlu 1512TÜBİVESKüçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1300 m, 3 iv 1994, Mutlu 334Kıyakdede dağı doğu yamaç,tarla kenarlarında, 1150 m,16 x 1994, Mutlu 1325Yandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1550-1800 mKızıldağ, Cedrus libaniormanı, 1600-1700 m, 3 vi1995, Mutlu 1460Küçüksivri Tepesi batıyamaç, Cedrus libani ormanı,1250-1300 m, 26 iii 1994,Mutlu 249112

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERAsteraceae Scorzonera tomentosa L. İskorçin-Teke sakalıYandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1550-1800 mAsteraceaeScorzonera violaceaŞarkikaraağaç, Örenköyİskorçin-Teke sakalıChamberlainbatısı, 1400 mAsteraceae Senecio mollis Willd. Kanarya otuKızıldağ kuzey yamaç, 1250m, 23 vii 1994, Mutlu 1046Asteraceae Senecio othonnae Bieb. Kanarya otu TÜBİVESOrman evleri hastane binasıAsteraceaeSenecio vernalis Waldst. &arası, Cedrus libani ormanı ,Kanarya otuKit.1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 285-437.AsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeSiebera nana (DC.) Bornm.Sonchus asper (L.) Tepesisubsp. glaucescens (Jord.)BallTanacetum argenteum (Lam.)Willd. subsp. argenteumTanacetum argenteum (Lam.)Willd. subsp. canum(C.Koch) Grierson var.pumilum GriersonTanacetum armenum (DC.)Schultz Bip.Solucan otuSolucan otuSolucan otuGelendost, Yakaköy doğusu,1000-1100 mPark girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1414.Çatakbaşı Tepesi, 1150-1300m, 16 vii 1995, Mutlu 1590TÜBİVESTÜBİVESAsteraceae Tanacetum aucheri DC. Solucan otu TÜBİVESAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeTanacetum balsamita L.subsp. balsamitaTanacetum cadmeum (Boiss.)Heywood subsp. cadmeumTanacetum cilicicum (Boiss.)GriersonTaraxacum aleppicumDahlst.Taraxacum assemaniiBlancheSolucan otuSolucan otuSolucan otuHindibaHindibaAsteraceae Taraxacum bithynicum DC. HindibaAsteraceae Taraxacum buttleri Soest HindibaAsteraceaeTaraxacum calocephalumHand.-Mazz. emend. Dahlst.Kara HindibaAsteraceae Taraxacum hybernum Stev. HindibaAsteraceaeAsteraceaeTaraxacum macrolepiumSchischkinTaraxacum serotinum(Waldst. & Kit.) Poir.HindibaHindibaAsteraceae Taraxacum turcicum Soest Türk kara hindibasıAsteraceaeTragopogon buphthalmoides(DC.) Boiss. var.buphthalmoidesYemlikYandağ, Sarıtaşkuzeydoğusu, kayalık-taşlıkalanlar, 1400-1650 mSazlıpınar - Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 656TÜBİVESGelendost, Yakaköykasabası, tarla içi ve kenarı,1000 mTÜBİVESYandağ, Büyük sivri tepe,kayalık, 1600-1700 mYörük mezarlığı, tarlakenarlarında, 900-1000 m, 25iii 1994, Mutlu 247.TÜBİVESAsteraceae Tragopogon dubius Scop. Yemlik-Teke sakalı TÜBİVESGelendost, Yakaköykasabası, tarla içi ve kenarı,1000 mYandağ, Şekerci tepe batıyamaçları, nemli kaya altları,1200-1400 mÇatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150-1300 m,16 x 1994, Mutlu 1128.Orman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı, 1150-1250 m, 23 iv 1994, Mutlu307Orman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu510113

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeAsteraceaeTragopogon latifolius Boiss.var. angustifolius Boiss.Tragopogon longirostrisBisch. ex Sch. Bip. var.abbreviatus Boiss.Tragopogon oligolepisHartvig & StridTripleurospermum callosum(Boiss. & Heldr.) E.HossainYemlikYemlikYemlikPapatyaKıyakdede Dağı, tarlakenarlarında, 1100 m, 23 vii1994, Mutlu 1008Orman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu506b.TÜBİVESAsteraceae Tussilago farfara L. Öksürük otu TÜBİVESAsteraceae Xanthium spinosum L. ButırakAsteraceaeXanthium strumarium L.subsp. cavanillesii (Schouw)D.Löve & Dans.ButırakAsteraceae Xeranthemum annuum L. ButırakAsteraceaeXeranthemumlongipapposum Fisch. &Mey.ButırakBerberidaceae Berberis crataegina DC. Kadın tuzluğuBerberidaceae Berberis cretica L. Kadın tuzluğu TÜBİVESBerberidaceaeBoraginaceaeLeontice leontopetalum L.subsp. leontopetalumAlkanna areolata Boiss. var.areolataHavaciva otuBoraginaceae Alkanna incana Boiss. Havaciva otuBoraginaceae Alkanna kotschyana DC. Havaciva otuBoraginaceaeBoraginaceaeAlkanna pamphyllica Hub.-Mor.Alkanna tinctoria (L.) Tauschsubsp. subleiocarpa (Hub.-Mor.) Hub.-Mor.Havaciva otuHavaciva otuBoraginaceae Alkanna tubulosa Boiss. Havaciva otuBoraginaceae Anchusa aggregata Lehm. SığırdiliBoraginaceaeBoraginaceaeBoraginaceaeAnchusa azurea Mill. var.azureaAnchusa barrelieri (All.)Vitman var. orientalisGuşuleacSığırdiliSığırdiliOrman evleri park girişiarası, Cedrus libani ormanı ,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 548Zeybek Tepesi kuzey yamaç,su kanalı kenarı, 1150-1300m, 7 x 1995, Mutlu 1635.Zeybek Tepesi kuzey yamaç,1150-1300 m, 7 x 1995,Mutlu 1628.Sazlıpınar - Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 770.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 725Kızıldağ Kuzey yamaç, 1250m, 23 iv 1994, Mutlu 1041Kıyakdede Dağı doğu yamaç,tarla kenarlarında, 1150 m,23 iv 1994, Mutlu 1328Alaardıç Tepesi, 1200-1300m, 3 iii 1995, Mutlu 1196Orman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı, 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu587Yandağ, Şekerci tepe batıyamaç, nemli kaya altları,1200-1400 25.5.1991 K 365Uluborlu, Tekketepe,Özbahçe-TV kulesi, kayalık,1530 m G.Kaynak 8235TÜBİVESGelendost, Madenli köygüney doğusu, 1200 m,3.8.1992, K896Yandağ, Ayıtaşı tepe,Ayıderesi mevkii 1700-1750mÇatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1554.TÜBİVESAnchusa leptophylla Roemer& Schultes subsp. leptophylla Sığırdili Gelendost, Madenli köygüney doğusu, 1200 mBoraginaceae Anchusa pusilla Guşul. SığırdiliKıyakdede Dağı, 1150 m, 11v 1995, Mutlu 1308.114

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERBoraginaceaeAnchusa undulata L. subsp.hybrida (Ten.) Cout.Boraginaceae Asperugo procumbens L.BoraginaceaeBoraginaceaeBoraginaceaeBoraginaceaeBoraginaceaeBrunnera orientalis (Schenk)JohnstonBuglossoides arvensis (L.)I.M.Johnst.Buglossoides tenuiflora(L.fil) JohnstoneBuglossoides incrassata(Guss.) I.M.Johnst.Cerinthe minor L. subsp.auriculata (Ten.) DomacSığırdiliMum çiçeğiBoraginaceae Cynoglossum creticum Mill. Köpek diliBoraginaceae Cynoglossum montanum L. Köpek diliBoraginaceaeBoraginaceaeCynoglottis chetikiana Vural& Kit Tan subsp. chetikianaCynoglottis chetikiana Vural& Kit Tan subsp.paphlagonica (Hausskn. exBornm.) Vural & Kit TanBoraginaceae Echium italicum L. Engerek otuBoraginaceaeHeliotropium dolosum DeNotSiğil otuBoraginaceae Heliotropium europaeum L. Siğil otu115Ulusazlıpınar, tarlakenarlarında, 1000-1100 m,23 iv 1994, Mutlu 358.Kıyakdede Dağı, tarlakenarlarında, 1150 m, 11 v1995, Mutlu 1302Yandağ, Sarıtaşkuzeydoğusu, kayalık-taşlıkalanlar, 1400-1650 mKüçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, 1250-1300 m, 24 iii1994, Mutlu 204.Uluborlu, Çapalı köyü, yolkenarı, 1000 m, G.Kaynak11779Küçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250 m, 25 vi 1994, Mutlu805Orman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu528.Dörtsöğütler, bahçekenarlarında, 1150 m, 16 x1994, Mutlu 1176.Kızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1717. Euro.-Sib.TÜBİVESTÜBİVESBoraginaceae Heliotropium supinum L. Siğil otu TÜBİVESBoraginaceaeHeterocaryum szovitsianum(Fisch. & Mey.) A. DC.TÜBİVESBoraginaceaeBoraginaceaeLappula barbata (Bieb.)GürkeLithospermumpurpurocaeruleum L.Boraginaceae Moltkia aurea Boiss. MoltkiaBoraginaceaeMyosotis alpestrisF.W.Schmidt subsp. alpestrisUnutmabeniBoraginaceae Myosotis incrassata Guss. Unutmabeni TÜBİVESBoraginaceaeMyosotis lithospermifolia(Willd.) Hornem.UnutmabeniOrman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu537Gelendost, Yakaköykasabası, tarla içi ve kenarı,1000 mKıyakdede Dağı, tarlakenarlarında, 1150 m, 11 v1995, Mutlu 981. Medit.Gelendost, Yakaköykasabası, tarla içi ve kenarı,1000 mUluborlu, Tekketepe, TVkulesi, kayalık, 1878 mG.Kaynak 10307Kıyakdede Dağı, 1150 m, 11v 1995, Mutlu 1311Külbaşı Tepesi kuzey yamaç,1200 m, 11 v 1995, Mutlu1349.Orman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu581.

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUBoraginaceaeBoraginaceaeBoraginaceaeMyosotis minutiflora Boiss.& ReuterMyosotis ramosissimaRochel ex Schult. subsp.ramosissimaMyosotis refracta Boiss.subsp. refractaUnutmabeniUnutmabeniUnutmabeniBoraginaceae Myosotis sicula Guss. UnutmabeniBoraginaceaeBoraginaceaeBoraginaceaeBoraginaceaeMyosotis stricta Link exRoem. & Schult.Neatostema apulum (L.)JohnstoneNonea macrosperma Boiss. &Heldr.Omphalodes luciliae Boiss.subsp. luciliaeUnutmabeniNonaBenianBoraginaceae Onosma ambigens Lacaita Emzik otu-HavacivaBoraginaceae Onosma aucheranum DC. Emzik otu-HavacivaBoraginaceaeBoraginaceaeBoraginaceaeBoraginaceaeBoraginaceaeBoraginaceaeOnosma bornmuelleriHausskn.Onosma bracteosumHausskn. & Bornm.Onosma cappadocicum Sieheex RiedlOnosma heterophyllumGriseb.Onosma inexspectatumTeppnerOnosma isauricum Boiss. &Heldr.Emzik otu-HavacivaEmzik otu-HavacivaEmzik otu-HavacivaEmzik otu-HavacivaEmzik otu-HavacivaEmzik otu-HavacivaBoraginaceae Onosma sieheanum Hayek Emzik otu-HavacivaBoraginaceaeBoraginaceaeBoraginaceaeBoraginaceaeBoraginaceaeBoraginaceaeBoraginaceaeBrassicaceaeOnosma stenolobumHausskn. ex H.RiedlOnosma tauricum Pallas exWilld. var. brevifolium DC.Paracaryum racemosum(Schreber) Britten var.racemosumRindera lanata (Lam.) Bungevar. canescens (A.DC.) Kusn.Rochelia cancellata Boiss. &Bal.Rochelia disperma (L.f.)K.Koch var. dispermaSolenanthus stamineus(Desf.) Wettst.Aethionema arabicum (L.)Andrz. Ex DC.Emzik otu-HavacivaEmzik otu-HavacivaTaşçantaTÜBİVESÇatak Dağı, 1150-1300 m, 22iv 1995, Mutlu 1248.Buzlukale Tepesi, 1250-1300m, 23 iv 1994, Mutlu 368Külbaşı Tepesi kuzey yamaç,1200 m, 3 vi 1995, Mutlu1510.Orman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu492Eğirdir, Yukarı Yeşilköyyolu, yol kenarı, 1000-1100mTÜBİVESTÜBİVESEğirdir, Yeşilköy-Şaraphaneköyleri, 1000-1150 mKüçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250-1300 m, 25 vi 1994,Mutlu 866TÜBİVESPark girişi, 1300 m, 2 vi1995, Mutlu 1446Orman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu540TÜBİVESTÜBİVESTÜBİVESYandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1350-1450 mTÜBİVESYandağ, Sarıtaşkuzeydoğusu, kayalık-taşlıkalanlar, 1400-1650 mYandağ, Yandağ kuzey vedoğusu 1600-1850 mTÜBİVESTÜBİVESOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 290.TÜBİVESBuzlukale Tepesi, serpantin,1250-1300 m, 23 iv 1994,Mutlu 365116

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeAethionema cordatum (Desf.)Boiss.Aethionema iberideum(Boiss.) Boiss.Aethionema oppositifolium(Pers.) HedgeAethionema subulatum(Boiss. & Heldr.) Boiss.Aethionema thesiifoliumBoiss. & Heldr.Alliaria petiolata (M.Bieb.)Cavara & GrandeTaşçantaTaşçantaTaşçantaTaşçantaTaşçantaOrman evleri park girişiarası, Cedrus libani-Quercuscoccifera ormanı, 1150-1250m, 27 v 1994, Mutlu 610Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 773TÜBİVESTÜBİVESTÜBİVESBrassicaceae Alyssum aurantiacum Boiss. Kuduz otu TÜBİVESBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeAlyssum caucasica Willd.subsp. caucasicaAlyssum condensatum Boiss.& Hausskn. subsp. flexibile(Nyar.) T.R.DudleyAlyssum contemptum Schott& KotschyAlyssum dasycarpum Steph.ex Willd.Alyssum desertorum Stapf.var. desertorumKuduz otuKuduz otuKuduz otuKuduz otuKuduz otuBrassicaceae Alyssum filiforme Nyar. Kuduz otuBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeAlyssum foliosum Bory &Chaub. var. foliosumAlyssum fulvescens Sibth. &Sm. var. stellatocarpumHub.-Mor.Alyssum minus (L.) Rothm.var. Micranthium (E.Mey.)T.R.DudleyAlyssum mouradicum Boiss.& Bal.Alyssum murale Waldst. &Kit. subsp. murale var.muraleKuduz otuKuduz otuKuduz otuKuduz otuKuduz otuBrassicaceae Alyssum nova Vill. Kuduz otuBrassicaceaeBrassicaceaeAlyssum pateri Nyar. subsp.pateriAlyssum peltarioides Boiss.subsp. virgatiforme (Nyar.)T.R.DudleyKuduz otuKuduz otuBrassicaceae Alyssum stribrnyi Vel. Kuduz otuBrassicaceae Alyssum strictum Willd. Kuduz otuKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1716.Kırmızı Tepesi kuzey yamaç,1200 m, 25 iii 1994, Mutlu218.Beltaşı Dağı, 1250-1350 m,25 vi 1994, Mutlu 896.Yandağ, Yandağ kuzey vedoğusu 1600-1850 mKırmızı Tepesi güney yamaç,1200 m, 25 iii 1994, Mutlu223.Buzkale Tepesi, Quercuscoccifera maki, serpantin,1250-1300 m, 23 iv 1994,Mutlu 366.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 673.Yandağ, Yandağ kuzey vedoğusu 1600-1850 mYandağ, Şekerci tepe batıyamaçları, nemli kaya altları,1200-1400 mÇatak Dağı kuzey yamaç,tarla kenarlarında, 1150-1300m, 22 iv 1995, Mutlu 1217.Park girişi, Cedrus libaniaçıklıkları, 1200-1300 m, 18xi 1993, Mutlu 175.Kızıldağ kuzey yamaç, 1300m, 24 vii 1994, Mutlu 1058.Buzkale Tepesi, Quercuscoccifera maki, serpantin,1250-1300 m, 23 iv 1994,Mutlu 375.Kuzgun Tepesi, 1350 m, 24vii 1994, Mutlu 1086Küçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, 1250-1300 m, 25 vi1994, Mutlu 865Yandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1350-1450 mYandağ, Yandağ kuzey vedoğusu 1600-1850 m117

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUBrassicaceaeBrassicaceaeAlyssum strigosum Banks &Sol. subsp. cedrorum (Schott& Kotschy) DudleyAnchonium elichrysifolium(DC.) Boiss. subsp.elichrysifoliumKuduz otuBrassicaceae Arabis aubrietioides Boiss. Kaz teresiBrassicaceaeArabis caucasica Willd.subsp. brevifolia (DC.)CullenKaz teresiBrassicaceae Arabis nova Vill. Kaz teresiBrassicaceae Arabis verna (L.) DC. Kaz teresiBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeAubrieta anamasica Peşmen& GünerAubrieta canescens (Boiss.)Bornm. subsp. canescensAubrieta canescens (Boiss.)Bornm. subsp. cilicica(Boiss.) CullenObrizyaObrizyaObrizyaBrassicaceae Aubrieta pinardii Boiss. ObrizyaBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeBarbarea intermedia BorBarbarea plantaginea DC.Barbarea verna (Mill.)Aschers.Boraeva orientalis Jaub. &SpachCamelina rumelica Velen.Capsella bursa-pastoris (L.)Medik.Cardaria draba (L.) Desv.subsp. drabaChorispora syriaca Boiss.Brassicaceae Clypeola jonthlaspi L.BrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeConringia grandiflora Boiss.& Heldr.Conringia orientalis (L.)Andrz.Conringia perfoliata(C.A.Mey.) N.BuschÇoban çantasıTÜBİVESTÜBİVESOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1250-1300 m, 22 iv 1994,Mutlu 274TÜBİVESYandağ, Şekerci tepe batıyamaçları, nemli kaya altları,1200-1400 mYandağ, Sarıtaşkuzeydoğusu, kayalık-taşlıkalanlar, 1400-1650 mTÜBİVESTÜBİVESKuzgun Tepesi, 1350 m, 24vii 1994. Mutlu 1085Beltaşı Dağı, Quercuscoccifera-Juniperus excelsaormanı, 1300-1400 m, 25 iii1994, Mutlu 243Kıyakdede Dağı doğu yamaç,tarla kenarlarında, su kanalıkenarı, 1150 m, 11 v 1995,Mutlu 1333.Karakaya köyü, göl kıyısı,1100 m, 23 iv 1995, Mutlu1276.Beyşehir gölüKülbaşı Tepesi kuzey yamaç,tarla kenarı, 1200 m, 3 vi1994, Mutlu 1518.Ulusazlıpınar, 1000-1100 m,23 iv 1994, Mutlu 356Orman evleri-su pompasıarası, Cedrus libani ormanı,1150-1250 m, 23 iv 1994,Mutlu 340.Külbaşı Tepesi-UzunburunTepesi, 1150-1250 m, 24 vi1994, Mutlu 666Çatak Dağı kuzey yamaç,tarla kenarlarında, 1150-1300m, 22 iv 1995, Mutlu 1219Çatak Dağı, 1150-1300 m, 22iv 1995, Mutlu 1241.Gelendost, Yakaköy kasabasıgüneybatısı, kuru dere yatağı,1100 mGöztepe Dağı, tarlakenarlarında, 1200 m, 23 iv1995, Mutlu 1282Çatak Dağı, 1150-1300 m, 22iv 1995, Mutlu 1242118

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeCrambe tataria Sebeök. var.tatariaDescurainia sophia (L.)Webb ex PrantlDraba bruniifolia Stev. subsp.heterocoma (Fenzl) Coode &Cullen var. heterocomaDraba bruniifolia Stev. subsp.heterocoma (Fenzl) Coode &Cullen var. nana (Stapf)SchulzKaya çiçeğiKaya çiçeği119Şarkikaraağaç, Yenicekaleköyü-Köprülü yaylası, 1350-1650 mKıyakdede-Göztepe Dağı,tarla kenarlarında, 1200 m,11 v 1995, Mutlu 1336.TÜBİVESTÜBİVESBrassicaceaeDrabopsis verna K.KochKülbaşı Tepesi, 1150 m, 22iv 1995, Mutlu 1252BrassicaceaeKüçüksivri tepesi kuzeyErophila verna (L.) Chevall.yamaç, 1250-1300 m, 24 iiisubsp. verna1994, Mutlu 203.Brassicaceae Eruca sativa Mill. Turp otuGöztepe Dağı, tarlakenarlarında, 1200 m, 23 iv1995, Mutlu 1278. (Kültür).Kızıldağ kuzey yamaç,BrassicaceaeErysimum crassipes Fisch. &Cedrus libani ormanı, 1400-Mey.1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1688.Brassicaceae Erysimum repandum L.Göztepe Dağı, tarlakenarlarında, 1200 m, 23 iv1995, Mutlu 1284.BrassicaceaeEuclidium syriacum (L.)Park girişi yol kenarı, 1200R.Br.m, 2 vi 1995, Mutlu 1392.Park girişi yol kenarı, CedrusBrassicaceaeFibigia eriocarpa (DC.)libani ormanı, serpantin,Boiss.1200-1300 m, 17 xi 1993,Mutlu 161.Kamp alanı-Hastane binası,BrassicaceaeHesperis balansae Fourn.Cedrus libani ormanı , 1350-Bahçe jülyenisubsp. mytilensis Dvoarak1400 m, 5 vi 1999, A. Duran4583.BrassicaceaeYandağ, SarıtaşHesperis bicuspidata (Willd.)Bahçe jülyenikuzeydoğusu, kayalık-taşlıkPoiretalanlar, 1400-1650 mBrassicaceae Hesperis kotschyi Boiss. Bahçe jülyeniZeybek Tepesi, 1250-1300m, 25 vi 1994, Mutlu 838BrassicaceaeHirschfeldia incana (L.)Gelendost, yakaköy kasabasıLag.Foss.yolu, yol kenarı, 1000 mBrassicaceae Iberis sempervirens L. Hünkarbeğendi TÜBİVESBrassicaceaeIsatis cappadocica Desv.Subsp. alyssifolia (Boiss.)DavisÇivit otuYandağ, Sarıtaşkuzeydoğusu, kayalık-taşlıkalanlar, 1400-1650 mBrassicaceaeBrassicaceaeBrassicaceaeIsatis glauca Aucher exBoiss. subsp. galatica Yild.Isatis glauca Aucher exBoiss. subsp. glaucaIsatis tinctoria L. subsp.corymbosa (Boiss.) DavisBrassicaceae Lepidium perfoliatum L.BrassicaceaeLepidium sativum L. subsp.sativumBrassicaceae Malcolmia africana (L.) R.Br.BrassicaceaeMathiola longipetala (Vent.)DC. subsp. bicornis (Sibth. &Sm.) P.W.BallÇivit otuÇivit otuYabani civit otuŞebboyAkçeşme, su kanalı, 1200 m,2 vi 1995, Mutlu 1023Çatakbaşı Tepesi, 1200 m, 16vii 1995, Mutlu 1606TÜBİVESPark girişi yol kenarı, 1200m, 22 iv 1995, Mutlu 1373Park girişi yol kenarı, 1200m, 22 iv 1995, Mutlu 1374.(Kültür).Park girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1428.Kıyakdede-Göztepe Dağı,tarla kenarlarında, 1200 m,11 v 1995, Mutlu 1339

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUBrassicaceae Matthiola montana Boiss. Şebboy TÜBİVESBrassicaceae Myagrum perfoliatum L.Gelendost, Yakaköykasabası, tarla içi ve kenarı,1000 mBrassicaceaeNasturtium officinale R.Br.Gelendost, Korubucakmevkii, 1250 mBrassicaceaeNeslia apiculata Fisch.Gelendost, Bağıllı köyü,1000 mBrassicaceae Raphanus raphanistrum L.Park girişi yol kenarı, 1200m, 11 v 1995, Mutlu 1386.(Kültür).BrassicaceaeRapistrum rugosum (L.) All.Park girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1387Brassicaceae Ricotia varians Burtt TÜBİVESBrassicaceae Rorippa amphibia (L.) Besser Eğirdir gölü, Beyşehir gölüBrassicaceaeRorippa aurea (Boiss. &Heldr.) Hub.-Mor.Beyşehir gölüBrassicaceae Rorippa sylvestre (L.) Besser Beyşehir gölüBrassicaceae Sinapis arvensis L. Hardal otuÇatakbaşı Tepesi, bahçekenarlarında, 1150 m, 8 ix1996, Mutlu 1782Brassicaceae Sisymbrium altissimum L.Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1250-1300 m, 22 iv 1994,Mutlu 283.Brassicaceae Sisymbrium loeselii L.Çatakbaşı Tepesi, bahçekenarlarında, 1150 m, 8 ix1996, Mutlu 1788.BrassicaceaeSisymbrium officinale (L.)Gelendost, yakaköy kasabasıScop.yolu, yol kenarı, 1000 mBrassicaceaeSterigmostemum sulphureum(Banks & Solander) Bornm.subsp. glandulosum Hub.-TÜBİVESMor. & ReeseBrassicaceae Thlaspi arvense L. Akça çiçeğiKıyakdede-Göztepe Dağı,tarla kenarlarında, 1200 m,BrassicaceaeThlaspi ochroleucum Boiss.& Heldr.Akça çiçeğiBrassicaceae Thlaspi perfoliatum L. Akça çiçeğiButomaceae Butomus umbellatus L. Şemsiye çiçekli hasırsazıCampanulaceaeCampanulaceaeCampanulaceaeCampanulaceaeCampanulaceaeCampanulaceaeAsyneuma compactum(Boiss. & Heldr.) DamboldtAsyneuma limonifolium (L.)Janch. subsp. pestalozzae(Boiss.) DamboldtAsyneuma limonifolium (L.)Janchen subsp. limonifoliumAsyneuma lycium (Boiss.)Bornm.Asyneuma linifolium (Boiss.& Heldr.) Bornm. subsp.linifoliumAsyneuma michauxioides(Boiss.) Damboldt11 v 1995, Mutlu 1343.Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1250-1300 m, 22 iv 1994,Mutlu 266-443.Küçük sivri kuzey yamaç,maki, 1250-1300 m, 24 iii1994, Mutlu 201.Eğirdir gölü, Beyşehir gölü,Gölcük, Kovada gölüTÜBİVESKızıldağ, 1600-1700 m, 25 vi1994, Mutlu 909TÜBİVESUluborlu, Kapıdağ, KartalTepesi, Kayalık, 2000 m,G.Kaynak 10445Zeybek Tepesi, 1250-1300m, 25 vi 1994, Mutlu 836TÜBİVES120

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERCampanulaceaeCampanulaceaeCampanulaceaeAsyneuma rigidum (Willd.)Grossh. subsp. sibthorpianum(Roemer & Schultes)DamboldtAsyneuma virgatum (Labill.)Bornm. cichoriiforme(Boiss.) DamboldtCampanula argaea Boiss. &Bal.Çan çiçeğiTÜBİVESCampanulaceaeCampanula balansae Boiss. &Hausskn.Çan çiçeği-Çıngırak otu TÜBİVESCampanulaceae Campanula cymbalaria Sm. Çan çiçeği TÜBİVESCampanulaceaeCampanulaceaeCampanulaceaeCampanulaceaeCampanulaceaeCampanulaceaeCampanulaceaeCampanulaceaeCampanulaceaeCampanula involucrataAucher ex A.DC.Campanula lyrata Lam.subsp. lyrataCampanula macrostyla Boiss.& Heldr.Campanula phrygia Jaub. &SpachCampanula stricta L. var.strictaCampanula stricta L. var.alidagensis DamboltLegousia falcata (Ten.)FritschLegousia pentagonia (L.)Thell.Legousia speculum-veneris(L.) Chaix.Çan çiçeğiÇan çiçeği-Çıngırak otuÇan çiçeğiÇan çiçeğiÇan çiçeğiÇan çiçeğiCapparaceae Cleome ornithopodioides L. KleomCaprifoliaceaeCaprifoliaceaeLonicera etrusca Santi var.etruscaLonicera nummulariifoliaJaub. & Spach subsp.nummulariifoliaHanımeliHanımeliZeybek Tepesi, 1250-1300m, 25 vi 1994, Mutlu 831Küçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250 m, 25 vi 1994, Mutlu1160Külbaşı Tepesi kuzey yamaç,1500-1600 m, 3 vi 1995,Mutlu 1504TÜBİVESTÜBİVESTÜBİVESKızıldağ, 1600-1700 m, 25 vi1994, Mutlu 932Uluborlu, Kapıdağ, Akçay,Kayalık, 1000-1300 m,G.Kaynak 10282Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 466Orman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu521Gelendost, Yakaköykasabası-Söbüova yaylası,1200-1400 mZeybek Tepesi kuzey yamaç,1150-1300 m, 7 x 1995,Mutlu 1629.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 672-738TÜBİVESCaprifoliaceae Sambucus ebulus L. Cüce mürver-Azı otu TÜBİVESCaryophyllaceae Agrostemma githago L. KaramıkCaryophyllaceae Agrostemma gracilis Boiss. KaramıkCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeArenaria acerosa Boiss. &Heldr.Arenaria ledebouriana Fenzlvar. grandiflora Hartvig &StridArenaria ledebouriana Frenzlvar. parviflora Boiss.KumotuKumotuKumotuOrman evleri park girişiarası, 1100-1250 m, 27 v1994, Mutlu 546.Eğirdir, Yukarı Yeşilköyyolu, yol kenarı, 1000-1100mSazlıpınar-Külbaşı Tepesi,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 744TÜBİVESKızıldağ, 1100-1250 m, 25 vi1994, Mutlu 940121

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeArenaria leptoclados (Rchb.)Guss.Arenaria rotundifolia Bieb.subsp. rotundifoliaKumotuKumotuCaryophyllaceae Arenaria serpyllifolia L. KumotuFakılar köyü, Kaya Tepesi,kumtaşı, 1250 m, 3 vi 1995,Mutlu 1485.TÜBİVESCaryophyllaceae Arenaria tmolea Boiss. Kumotu TÜBİVESCaryophyllaceaeBolanthus frankenioides(Boiss.) Bark. var.fasciculatus (Boiss. & Heldr.)Bark.TÜBİVESCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeBolanthus minuartioides(Jaub. & Spach.) Hub.-Mor.Cerastium anomalum Waldst.& Kit.Cerastium banaticum (Roch.)HeuffelCerastium brachypetalumPers. subsp. Roeseri (Boiss.& Heldr.) E.NymanCerastium dichotomum L.subsp. dichotomumBoynuz otuBoynuz otuBoynuz otuBoynuz otuCerastium fragillimum Boiss. Boynuz otuCaryophyllaceae Cerastium gracile Dufour. Boynuz otuCaryophyllaceaeCerastium macranthumBoiss.Caryophyllaceae Cucubalus baccifer L.Boynuz otuYandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1550-1800 mTÜBİVESGelendost, Korubucakmevkii, 1250 mTÜBİVESKüçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250 m, 23 iv 1994, Mutlu339.Buzlukale Tepesi, 1250-1300m, 23 iv 1994, Mutlu 377.Yandağ, Ayıtaşı tepe,Ayıderesi mevkii 1700-1750mKülbaşı Tepesi, 1150 m, 22iv 1995, Mutlu 1251.TÜBİVESCaryophyllaceae Dianthus acrochlorus Stapf Yabani Karanfil TÜBİVESCaryophyllaceae Dianthus anatolicus Boiss. Yabani KaranfilCaryophyllaceae Dianthus calocephalus Boiss. Yabani KaranfilCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeDianthus crinitus Sm. var.crinitusDianthus elegans dIUrv. var.elegansYabani KaranfilYabani KaranfilCaryophyllaceaeDianthus leucophaeus Sibth.& Sm. var. leucophaeusYabani KaranfilTÜBİVESCaryophyllaceaeDianthus micranthus Boiss.& Heldr.Yabani KaranfilTÜBİVESCaryophyllaceaeDianthus zonatus Fenzl var.hypochlorus (Boiss. & Yabani KaranfilTÜBİVESHeldr.) ReeveCaryophyllaceaeGypsophila arrosti Guss. var.nebulosa (Boiss. & Heldr.)Bark.ÇövenCaryophyllaceae Gypsophila pilosa Hudson Çöven TÜBİVESCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeHolosteum umbellatum L.var. umbellatumMinuartia anatolica (Boiss.)Woron. var. anatolicaKoru otu-MinuarzyaDörtsöğütler, bahçekenarlarında, 1150 m, 16 x1994, Mutlu 1171.Küçüksivri Tepesi Kuzeyyamaç, 1250-1300 m, 25 vi1994, Mutlu 863Şarkikaraağaç, Yenicekaleköyü doğusu, 1300-1350 mKüçüksivri Tepesi Kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250-1300 m, 25 vi 1994,Mutlu 824.Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 16 x 1994,Mutlu 1125.Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1565.Orman evleri su pompasıarası, Cedrus libani ormanı,1250-1300 m, 23 iv 1994,Mutlu 325TÜBİVES122

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeMinuartia anatolica (Boiss.)Woron. var. arachnoideaMcNeillMinuartia erytrosepala(Boiss.) Hand.-Mazz. var.erytrosepalaMinuartia hamata (Hausskn.)Mattf.Minuartia hirsuta (M.Bieb.)Hand.- Mazz. subsp. falcata(Griseb.) Mattf.Minuartia juniperina (L.)Maire & Petitm.Minuartia leucocephala(Boiss.) Mattf.Minuartia leucocephaloides(Bornm.) Bornm.Koru otu-MinuarzyaKoru otu-MinuarzyaKoru otu-MinuarzyaKoru otu-MinuarzyaKoru otu-MinuarzyaKoru otu-MinuarzyaSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 749Zeybek Tepesi, 1250-1300m, 25 vi 1994, Mutlu 843.Buzlukale Tepesi, 1250-1300m, 23 iv 1994, Mutlu 359Kıyakdede Dağı doğu yamaç,1150 m, 11 v 1995, Mutlu1323.Yandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1350-1450 mTÜBİVESCaryophyllaceaeKoru otu-MinuarzyaPark girişi, 1100-1250 m, 27v 1995, Mutlu 527CaryophyllaceaeEğirdir, Yukarı YeşilköyMinuartia montana L. Subsp.Koru otu-Minuarzya yolu, yol kenarı, 1000-1100wiesneri (Stapf) Mc NeilmCaryophyllaceaeMinuartia pestallozzaeYandağ, Namazgah tepe,Koru otu-Minuarzya(Boiss.) Bornm.kayalık alanlar, 1350-1450 mMinuartia umbelluliferaCaryophyllaceae(Boiss.) McNeill subsp.umbellulifera var.Koru otu-Minuarzya TÜBİVESumbelluliferaMoenchia mantica (L.) Bartl.Külbaşı Tepesi Kuzey yamaç,Caryophyllaceaesubsp. caerulea (Boiss.)1200 m, 11 v 1995, MutluA.R.Clapham1351.CaryophyllaceaePetrorhagia saxifraga (L.)LinkTÜBİVESCaryophyllaceae Saponaria dalmasii Boissieu Sabun otu-Çöğen otu TÜBİVESKızıldağ Kuzey yamaç,Caryophyllaceae Saponaria kotschyi Boiss. Sabun otu-Çöğen otuCedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1690Caryophyllaceae Saponaria mesogitana Boiss. Sabun otu-Çöğen otuCaryophyllaceae Saponaria orientalis L. Sabun otu-Çöğen otuCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeSaponaria pamphylica Boiss.& Heldr.Silene alba (Mill.)E.H.L.Krause subsp.eriocalycina (Boiss.) WaltersSabun otu-Çöğen otuNakıl-Yapışkan otuCaryophyllaceae Silene bupleuroides L. Nakıl-Yapışkan otuCaryophyllaceaeSilene cappadocica Boiss. &Heldr.Nakıl-Yapışkan otuCaryophyllaceaeSilene caramanica Boiss. &Heldr.Nakıl-Yapışkan otuSilene caryophylloides (Poir.)CaryophyllaceaeOtth subsp. echinus (Boiss. & Nakıl-Yapışkan otu TÜBİVESHeldr.) Coode & CullenSilene caryophylloidesCaryophyllaceae(Poiret) Otth subsp.eglandulosa (Chowdh.)Nakıl-Yapışkan otu TÜBİVESCoode & CullenCaryophyllaceae Silene compacta Fischer Nakıl-Yapışkan otu TÜBİVESCaryophyllaceae Silene conoidea L. Nakıl-Yapışkan otuYandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1350-1450 mZeybek Tepesi Kuzey yamaç,bahçe kenarı, 1150-1300 m, 7x 1995, Mutlu 1627.Kızıldağ Kuzey yamaç, 1300m, 24 vii 1994, Mutlu 1048Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 741.Kızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1300m, 24 vii 1994, Mutlu 1071.Kızıldağ kuzey yamaç, 1400-1500 m, 11 v 1995, Mutlu1361Yandağ, Göztaş tepe, 1700-1750 mKıyakdede Dağı, 1150 m, 11v 1995, Mutlu 1295.123

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUCaryophyllaceaeSilene dichotoma Ehrh.subsp. dichotomaNakıl-Yapışkan otuCaryophyllaceaeSilene fabaria (L.) Sibth &Sm.Nakıl-Yapışkan otuCaryophyllaceae Silene ispartensis Ghazanfar Nakıl-Yapışkan otu TÜBİVESCaryophyllaceae Silene italica (L.) Pers. Nakıl-Yapışkan otuCaryophyllaceaeSilene lucida Chowdh. subsp.glandulosa EkimNakıl-Yapışkan otu TÜBİVESCaryophyllaceae Silene noctiflora L. Nakıl-Yapışkan otu TÜBİVESCaryophyllaceae Silene odontopetala Fenzl Nakıl-Yapışkan otu TÜBİVESCaryophyllaceaeSilene oreades Boiss. &Heldr.Nakıl-Yapışkan otu TÜBİVESCaryophyllaceae Silene otites (L.) Wibel Nakıl-Yapışkan otuCaryophyllaceae Silene ryhnchocarpa Boiss. Nakıl-Yapışkan otu TÜBİVESCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeSilene spergulifolia (Desf.)M.Bieb.Silene squamigera Boiss.subsp. squamigeraNakıl-Yapışkan otuNakıl-Yapışkan otuCaryophyllaceae Silene subconica Friv. Nakıl-Yapışkan otuCaryophyllaceaeSilene supina Bieb. subsp.pruniosa (Boiss.) Chowdh.Nakıl-Yapışkan otuCaryophyllaceae Silene tunicoides Boiss. Nakıl-Yapışkan otuCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeCaryophyllaceaeSilene vulgaris (Moench)Garcker var. vulgarisTelephium imperati L. subsp.orientale (Boiss.) E.NymanVaccaria pyramidata Medikvar. grandiflora (Fisch. exDC.) CullenCaryophyllaceae Velezia rigida L.Nakıl-Yapışkan otuYandağ, Sarıtaşkuzeydoğusu, kayalık-taşlıkalanlar, 1400-1650 mKızıldağ, 1600-1700 m, 25 vi1994, Mutlu 908.Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1250-1300 m, 26 v 1994,Mutlu 447.Fakılar köyü, Kaya Tepesi,1250 m, 3 vi 1995, Mutlu1483.CelastraceaeEuonymus latifolius (L.)Miller subsp. latifoliusİğ ağacıTÜBİVESCeratophyllaceae Ceratophyllum demersum L. Boynuz otu Beyşehir gölüCeratophyllaceae Ceratophyllum submersum L. Boynuz otu Eğirdir gölüChenopodiaceae Atriplex lasiantha Boiss. Kaz ayağıChenopodiaceae Atriplex patula L. Kaz ayağıChenopodiaceaeBeta lomatogona Fisch. &Mey.Yabani PancarChenopodiaceae Beta vulgaris L. Yabani PancarChenopodiaceaeChenopodium album L.subsp. album var.microphyllum (Boenn.)AellenKaz ayağıKızıldağ Kuzey yamaç, 1400-1500 m, 11 v 1995, Mutlu1356Gelendost, Yakaköy doğusu,1000-1100 mArmutlu köyü, 1250 m, 3 vi1995, Mutlu 1473.Yandağ, Sarıtaşkuzeydoğusu, kayalık-taşlıkalanlar, 1400-1650 mKızıldağ Kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1695Park girişi yol kenarı, tarlakenarı, 1200 m, 2 vi 1995,Mutlu 1423.Buzlukale Tepesi, 1150-1250m, 25 vi 1994, Mutlu 891.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi,tarla kenarlarında, 1150-1250m, 24 vi 1994, Mutlu 793.Beltaşı Dağı, 1150-1250 m,25 vi 1994, Mutlu 898.Gelendost, Yakaköykasabası, tarla içi ve kenarı,1000 mPark girişi yol kenarı, 1100-1250 m, 7 ix 1996, Mutlu1756.Ulusazlıpınar, 1000-1100 m,25 vi 1994, Mutlu 943Çatakbaşı Tepesi, bahçekenarlarında, 1150 m, 8 ix1996, 1796. (Kültür)Kıyakdede Dağı, tarlakenarlarında, 1100 m, 23 vii1994, Mutlu 982.124

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERChenopodiaceae Chenopodium botrys L. Kaz ayağıChenopodiaceae Chenopodium ficifolium Sm. Kaz ayağıChenopodiaceaeChenopodium foliosum(Moench) Aschers.Kaz ayağıChenopodiaceae Chenopodium vulvaria L. Kaz ayağıChenopodiaceaeChenopodiaceaeChenopodiaceaeChenopodiaceaeKochia scoparia (L.) Schrad.Noaea obtusifolia (Willd.)DC.Noaea mucronata (Forssk.)Aschers. & Schweinf. subsp.mucronataSalsola ruthenica IljinCistaceae Cistus creticus L. LadenCistaceae Cistus laurifolius L. LadenCistaceaeCistaceaeCistaceaeCistaceaeCistaceaeCistaceaeCistaceaeCistaceaeCistaceaeCistaceaeCistaceaeFumana aciphylla Boiss.Fumana thymifolia (L.)Verlot var. viridis (Ten.)Boiss.Fumana paphlagonicaBornm. & Janch.Fumana procumbens (Dun.)Gren. & Godr.Helianthemum canum (L.)Baumg.Helianthemum kotschyanumBoiss.Helianthemum ledifolium(L.) Mill. var. lasiocarpum(Willk.) Bornm.Helianthemum ledifolium(L.) Mill. var. microcarpumWillk.Helianthemum nummularium(L.) Miller subsp.nummulariumHelianthemum nummularium(L.) Miller subsp.tomentosum(Scop.) Schinz. & ThellHelianthemum salicifolium(L.) Mill.Convolvulaceae Convolvulus althaeoides L. Hatmimsi Sarmaşık TÜBİVES125Kızıldağ Kuzey yamaç, 1300m, 24 vii 1994, Mutlu 1075.Kıyakdede Dağı, tarlakenarlarında, 1100 m, 23 vii1994, Mutlu 979.Küçüksivri Tepesi Kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250-1300 m, 25 vi 1994,Mutlu 821.Kızıldağ kuzey yamaç, 1300m, 24 vii 1994, Mutlu 1066.Zeybek Tepesi kuzey yamaç,1150-1300 m, 7 x 1995,Mutlu 1642.Uluborlu, Başdeğirmen, eskisantral, 1100-1400 mG.Kaynak 11879APark girişi yol kenarı, 1200-1400 m, 18 xi 1993, Mutlu181.Zeybek Tepesi kuzey yamaç,1150-1300 m, 7 x 1995,Mutlu 1637.Uluborlu, İnhisar, Otluseki,1300 m G.Kaynak 7168Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 472Kızıldağ, 1600-1700 m, 25 vi1994, Mutlu 925Uluborlu, İleydağ köyü, 1200m G.Kaynak 14281Külbaşı Tepesi-UzunburunTepesi, 1150-1250 m, 24 vi1994, Mutlu 634Orman evleri park girişiarası, 1100-1250 m, 27 v1994, Mutlu 554.Kızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1709.Orman evleri park girişiarası, 1150-1250 m, 27 v1994, Mutlu 214Şarkikaraağaç, Yenicekaleköyü doğusu, 1300-1350 mOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 467.Gelendost, Yakaköy doğusu,1000-1100 mEğirdir, Yukarı Yeşilköyyolu, yol kenarı, 1000-1100mOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 468.

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUConvolvulaceae Convolvulus arvensis L. Kahkaha çiçeğiConvolvulaceaeConvolvulaceaeConvolvulus betonicifoliusMill. subsp. betonicifoliusConvolvulus compactusBoiss.Kahkaha çiçeğiKahkaha çiçeğiSazlıpınar-Külbaşı Tepesi,1150 m, 22 iv 1994, Mutlu661.Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1581.Orman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu503.ConvolvulaceaeConvolvulus elegantissimusMillerKahkaha çiçeğiTÜBİVESConvolvulaceaeConvolvulus galaticus RostanPark girişi yol kenarı, 1200Kahkaha çiçeğiex Choisym, 2 vi 1995, Mutlu 1406ConvolvulaceaeConvolvulus holosericeusGelendost, Yakaköy doğusu,Kahkaha çiçeğiBieb. subsp. holosericeus1000-1100 mConvolvulaceae Convolvulus lineatus L. Kahkaha çiçeğiOrman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu494.Cornaceae Cornus mas L. Kızılcık TÜBİVESCorylaceaeCorylus avellana L. var.avellana L.FındıkTÜBİVESCrassulaceaeRosularia chrysantha (Boiss.)Kızıldağ, 1600-1700 m, 25 viRosularyaTakht.1994, Mutlu 933CrassulaceaeRosularia libanotica (Lab.)MuirheadRosularyaTÜBİVESCrassulaceae Sedum acre L. Dam KoruğuCrassulaceae Sedum album L. Dam KoruğuCrassulaceae Sedum amplexicaule DC. Dam KoruğuCrassulaceae Sedum dasyphyllum L. Dam Koruğu TÜBİVESCrassulaceaeSedum laconicum Boiss. &Heldr.Dam KoruğuTÜBİVESCrassulaceae Sedum magellense Ten. Dam Koruğu TÜBİVESCrassulaceaeSedum pisidicum Peşmen &GünerDam KoruğuCrassulaceae Sedum reflexum L. Dam Koruğu TÜBİVESCrassulaceae Sedum rubens L. Dam Koruğu TÜBİVESCrassulaceaeSedum sartorianum Boiss.subsp. sartorianumDam KoruğuCrassulaceae Sedum sempervivoides Bieb. Dam KoruğuCrassulaceaeCrassulaceaeSempervivum ispartaeMuirheadSempervivum pisidicumPeşmen & GünerHerdem tazeHerdem tazeCrassulaceae Umbilicus erectus DC. Göbek otuCucurbitaceae Bryonia cretica L.CucurbitaceaeBryonia multiflora Boiss. &Heldr.Yandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1350-1450 mKüçüksivri Tepesi batıyamaç, 1250-1300 m, 25 vi1994, Mutlu 946.Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 450Şarkikaraağaç, Yenicekaleköyü-Köprülü yaylası, 1350-1650 mSazlıpınar-Külbaşı Tepesi,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 753.Yandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1350-1450 mTÜBİVESTÜBİVESKuzgun Tepesi, 1350 m, 24vii 1994, Mutlu 1081.Gelendost, Yakaköy kasabasıgüneybatısı, kuru dere yatağı,1100 mGelendost, Yakaköy kasabasıgüneybatısı, kuru dere yatağı,1100 m126

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERCucurbitaceae Cucurbita pepo L. KabakCucurbitaceaeEcbalium elaterium (L.)A.Rich.Eşek hıyarı, CırtatanCupressaceae Juniperus excelsa M.Bieb. Kokar ArdıçCupressaceae Juniperus foetidissima Willd. Pis Kokar ArdıçCupressaceaeJuniperus oxycedrus L.subsp. oxycedrusKatran ArdıçıCupressaceae Juniperus sabina L. Sabin ArdıçıCuscutaceae Cuscuta europaea L. Eftimon TÜBİVESCuscutaceaeCuscuta palaestina Boiss.subsp. balansae (Boiss. &Reuter ex Yuncker) PlitmannKüsküt-Cin SaçıCuscutaceae Cuscuta planiflora Ten. Küsküt-Cin Saçı TÜBİVESCyperaceaeBlysmus compressus (L.)Panzer ex LinkBlismusTÜBİVESCyperaceaeBolboschoenus maritimus(L.) Palla var. maritimusCyperaceae Carex distans L. SaparnaCyperaceaeCyperaceaeCarex divulsa Stokes subsp.coriogyne (Nelmes) Ö.NilssonCarex flacca Schreb. subsp.serrulata (Biv.) GreuterSaparnaSaparnaCyperaceae Carex halleriana Asso Saparna127Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1582. (Kültür).Gelendost, yakaköy kasabasıyolu, yol kenarı, 1000 mZeybek Tepesi, Kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1200-1300 m, 17 xi 1993,Mutlu 150Yol kenarları, Park Girişi, Cedruslibani ormanı, 1200-1300 m, 17xi 1993, Mutlu 167Yol kenarları, Park Girişi,Cedrus libani ormanı, 1200-1300 m, 17 xi 1993, Mutlu162Yol kenarları, Park Girişi,Cedrus libani ormanı, 1200-1300 m, 17 xi 1993, Mutlu152Kızıldağ, Campanulaüzerinde, 1700 m, 25 vi 1994,Mutlu 935.Eğirdir gölü, Beyşehir gölüUlusazlıpınar, 1000-1100 m,25 vi 1994, Mutlu 883TÜBİVESOrman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu501Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 442Cyperaceae Carex hirta L. Saparna GölcükCyperaceae Carex muricata L. SaparnaZeybek Tepesi kuzey yamaç,1150-1300 m, 7 x 1995,Mutlu 1624.Cyperaceae Carex otrubae Podp. Saparna TÜBİVESCyperaceae Carex riparia Curtis Saparna TÜBİVESCyperaceae Cyperus glaber L. Kırkboğum Beyşehir gölüCyperaceae Cyperus longus L. KırkboğumKıyakdede Dağı, 1100 m, 23vii 1994, Mutlu 968.CyperaceaeEleocharis palustris (L.)Eğirdir gölü, Kovada gölü,Bataklık sivrisazıRoemer & SchultesKoca göl, Beyşehir gölüCyperaceaeJuncus alpinus Vill. subsp.alpinusKofaTÜBİVESCyperaceae Juncus articulatus L. Kofa Eğirdir gölü, Beyşehir gölüCyperaceae Juncus compressus Jacq. Kofa Kovada gölüCyperaceaeJuncus gerardi Loisel. subsp.libanoticus (Thieb.) Snog.KofaTÜBİVESCyperaceae Juncus hybridus Brot. Kofa Eğirdir gölüCyperaceae Juncus sphaerocarpus Nees Kofa TÜBİVESCyperaceaeSchoenoplectus lacustris (L.)Eğirdir gölü, Beyşehir gölü,Hasır sazıPalla subsp. lacustrisKovada gölüCyperaceaeSchoenoplectus supinus (L.)PallaHasır sazıBeyşehir gölü

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUCyperaceaeScirpoides holoschoenus (L.)Eğirdir gölü, Kovada gölü,SojakBeyşehir gölüDipsacaceaeÇatakbaşı Tepesi, tarlaCephalaria syriaca (L.)kenarlarında, 1150 m, 16 viiSchrad.1995, Mutlu 1540.DipsacaceaeÇatakbaşı Tepesi, tarlaCephalaria transsylvanicakenarlarında, 1150 m, 16 vii(L.) Schrad.1995, Mutlu 1549.Dipsacaceae Dipsacus fullonum L. Fırça otuKıyakdede Dağı, tarlakenarlarında, 1100 m, 23 vii1994, Mutlu 1005.Dipsacaceae Dipsacus laciniatus L. Fırça otu TÜBİVESDipsacaceaeGelendost, YakaköyKnautia integrifolia (L.) Bert.kasabası, tarla içi ve kenarı,Var. bidens (Sm.) Borbas1000 mDipsacaceaePterocephalus pinardii Boiss.Yandağ, Namazgah tepe,DipsacaceaePterocephalus plumosus (L.)Coult.Dipsacaceae Scabiosa argentea L. Uyuz otuDipsacaceaeScabiosa columbaria L.subsp. ochroleuca (L.) Celakvar. webbiana (Don)MatthewsUyuz otuDipsacaceae Scabiosa rotata M.Bieb. Uyuz otuElaeagnaceae Elaeagnus angustifolia L. İğdekayalık alanlar, 1350-1450 mFakılar köyü, Kaya Tepesi,tarla kenarı, 1250 m, 3 vi1995, Mutlu 1491.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 689.TÜBİVESSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,tarla kenarlarında, 1250 m,24 vi 1994, Mutlu 683Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150-1300 m,16 x 1994, Mutlu 1114.Elatinaceae Elatine alsinastrum L. Beyşehir gölüEphedraceae Ephedra major Host EphedraEquisetaceae Equisetum arvense L AtkuyruğuEquisetaceae Equisetum palustre L. AtkuyruğuEquisetaceaeEquisetum ramosissimumDesf.AtkuyruğuKüçüksivri tepesi, Cedruslibani ormanı, 1250-1300 m,25 iii 1994, Mutlu 207Kıyakdede-Göztepe dağlarıarası, 1200 m, 11 v 1995,Mutlu 1340Yandağ, Şekerci tepe batıyamaç, nemli kaya altları,1200-1400 5.7.1991 K 635Kıyakdede-Göztepe dağlarıarası, 1150 m, 11 v 1995,Mutlu 1327Ericaceae Pyrola chlorantha Swartz TÜBİVESEuphorbiaceae Andrachne telephioides L. SandalBuzlukale Tepesi, 1250-1300m, 23 iv 1994, Mutlu 376.EuphorbiaceaeAkçeşme, su kanalı, tarlaChrozophora tinctoria (L.)kenarı, 1100 m, 16 x 1994,Raf.Mutlu 1024.Euphorbiaceae Euphorbia aleppica L. SütleğenEuphorbiaceaeEuphorbiaceaeEuphorbia anacampserosBoiss. var. anacampserosEuphorbia arvalis Boiss. &Heldr.SütleğenSütleğenEuphorbiaceae Euphorbia chamaesyce L. Alçak boylu Sütleğen TÜBİVESEuphorbiaceae Euphorbia eriophora Boiss. SütleğenÇatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1531.Çatak Dağı, 1150-1300 m, 22iv 1995, Mutlu 1227Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1539-1577Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1568128

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELEREuphorbiaceaeEuphorbiaceaeEuphorbiaceaeEuphorbia erythrodon Boiss.& Heldr.Euphorbia falcata L. subsp.falcataEuphorbia falcata L. subsp.macrostegia (Bornm.)O.SchwarzSütleğenSütleğenSütleğenEuphorbiaceae Euphorbia helioscopia L. SütleğenEuphorbiaceaeEuphorbia herniariifoliaWilld. var. herniariifoliaSütleğenEuphorbiaceae Euphorbia kotschyana Fenzl SütleğenEuphorbiaceae Euphorbia macroclada Boiss. SütleğenEuphorbiaceae Euphorbia myrsinites L. Sütleğen129TÜBİVESBedikpınarı, tarlakenarlarında, 1000-1100 m,25 vi 1994, Mutlu 854.Kıyakdede Dağı, 1100 m, 23vii 1994, Mutlu 1015Euphorbiaceae Euphorbia palustris L. Bataklık sütleğeni Beyşehir gölüEuphorbiaceaeEuphorbia phymatospermaBoiss. & Gaill. subsp.phymatospermaSütleğenEuphorbiaceae Euphorbia rigida Bieb. SütleğenEuphorbiaceaeEuphorbia seguierianaNecker subsp. seguierianaSütleğenEuphorbiaceae Euphorbia stricta L. SütleğenEuphorbiaceaeEuphorbia szovitsii Fisch. &Mey. var. szovitsiiSütleğenEuphorbiaceae Euphorbia taurinensis All. SütleğenEuphorbiaceae Mercurialis annua L. Köpek LahanasıEuphorbiaceaeFabaceaeFabaceaeFabaceaeFabaceaeFabaceaeFabaceaeFabaceaeFabaceaeMercurialis ovata Sternb. &HoppeAlhagi pseudoalhagi(M.Bieb.) Desv.Anthyllis vulneraria L. subsp.pulchella (Vis.) Bornm.Astragalus acmonotrichusFenzl.Astragalus angustifoliusLam. subsp. angustifoliusvar. angustifoliusAstragalus angustifoliusLam. subsp. pungens (Willd.)HayekAstragalus brachypterusFisch.Astragalus campylosemaBoiss. subsp. atropurpureus(Boiss.) ChamberlainAstragalus campylosemaBoiss. subsp. campylosemaKöpek LahanasıDeve dikeniKumtırfılıGevenGevenGevenGevenGevenGevenGelendost, Yakaköy kasabasıgüneybatısı, kuru dere yatağı,1100 mZeybek Tepesi, kayaçatlakları, 1250-1300 m, 25vi 1994, Mutlu 842.Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 421Gelendost, Madenli köygüney doğusu, 1200 mYandağ, Göztaş tepe, 1700-1750 mBuzlukale Tepesi, 1250-1300m, 23 iv 1994, Mutlu 361.Eğirdir, Yukarı Yeşilköyyolu, yol kenarı, 1000-1100mTÜBİVESPark girişi yol kenarı, Cedruslibani ormanı, 1100-1200 m,25 viii 1994, Mutlu 954TÜBİVESKıyakdede Dağı, 1100 m, 23vii 1994, Mutlu 1013.Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1538-1573.TÜBİVESKıyakdede Dağı, tarlakenarlarında, 1100 m, 24 vi1994, Mutlu 978TÜBİVESYandağ, Büyük sivri tepe,kayalık, 1600-1700 mBuzlukale Tepesi, 1250-1300m, 23 iv 1994, Mutlu 363.Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1995,Mutlu 431.Külbaşı Tepesi Kuzey yamaç,1200 m, 3 iv 1995, Mutlu1508TÜBİVESEğirdir, Yeşilköy-Şaraphaneköyleri, 1000-1150 m

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUFabaceae Astragalus cataonicus Bunge Geven TÜBİVESFabaceaeAstragalus condensatusLedeb.GevenFabaceaeAstragalus depressus L. var.depressusGevenTÜBİVESFabaceaeFabaceaeAstragalus elongatus Willd.subsp. elongatusAstragalus gymnolobusFisch.GevenGevenFabaceae Astragalus hamosus L. GevenFabaceae Astragalus heldrechii Boiss. Geven TÜBİVESFabaceaeAstragalus isparticus Kit Tan& SorgerGevenTÜBİVESFabaceae Astragalus lycius Boiss. GevenFabaceae Astragalus lydius Boiss. Geven TÜBİVESFabaceaeAstragalus macrocephalusWilld. Subsp. finitimus(Bunge) Chamb.GevenFabaceaeAstragalus mesogitanusBoiss.GevenFabaceae Astragalus micropterus Fisch. GevenFabaceae Astragalus nanus DC. Geven TÜBİVESFabaceae Astragalus onobrychis L. Geven TÜBİVESFabaceaeAstragalus oxytropifoliusBoiss.GevenFabaceaeAstragalus paecilanthusBoiss. & Heldr.GevenTÜBİVESFabaceaeAstragalus pisidicus Boiss. &Heldr.GevenTÜBİVESFabaceaeAstragalus plumosus Willd.subsp. krugianus (Freyn &Bornm.) D.F.Chamb. &V.A.MatthewsGevenFabaceae Astragalus ponticus Pall. Geven TÜBİVESFabaceae Astragalus prusianus Boiss. Geven TÜBİVESFabaceaeAstragalus sitrictifoliusBoiss. var. kutepovii Sirj.GevenFabaceaeAstragalus sorgerae Hub.-Mor. & Chamb.GevenTÜBİVESFabaceaeAstragalus squalidus Boiss.& NoeGevenTÜBİVESFabaceae Astragalus strictispinis Boiss. Geven TÜBİVESAstragalus tmoleus Boiss.Fabaceaevar. bounacanthus (Boiss.) GevenD.F.Chamb.Mutlu 995Fabaceae Astragalus vulnerariae DC. GevenFabaceae Astragalus warburgii Bornm. Geven TÜBİVESFabaceaeChamaecytisus eriocarpus(Boiss.) Rothm.TÜBİVESŞarkikaraağaç, Örenköybatısı, 1400 mOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 447.Külbaşı Tepesi, yol kenarı,1150-1300 m, 3 vi 1995,Mutlu 1506Park girişi, tarla kenarlarında,1200 m, 27 v 1994, Mutlu1452.Şarkikaraağaç, Örenköybatısı, 1400 mGelendost, Yakaköy doğusu,1000-1100 mKızıldağ, 1500 m, 25 vi 1994,Mutlu 906Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 715Orman evleri-Park girişi yolkenarı, Cedrus libani ormanı,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 591Orman evleri-Park girişi yolkenarı, 1150-1250 m, 27 v1994, Mutlu 533Akçeşme, su kanalı, tarlakenarı, 1150 m, 23 vii 1994,Mutlu 1038Kıyakdede-Göztepe Dağı,1200-1300 m, 23 vii 1996,Orman evleri-Park girişi yolkenarı, Cedrus libani ormanı ,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 538130

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERFabaceaeChamaecytisus pygmaeus(Willd.) Rothm.Fabaceae Cicer anatolicum Alef. Yabani NohutFabaceae Cicer arietinum L. Yabani NohutFabaceaeFabaceaeFabaceaeFabaceaeFabaceaeColutea melanocalyx Boiss.& Heldr. subsp. melanocalyxCoronilla emerus L. Subsp.emeroides (Boiss. & Sprun.)UhrovaCoronilla scorpioides (L.)KochCoronilla varia L. subsp.variaDorycnium pentaphyllumScop. subsp. anatolicum(Boiss.) GamsFabaceae Galega officinalis L.PatlangaçKoronillaKoronillaKoronillaFabaceae Genista albida Willd. Katır TırnağıFabaceae Genista involucrata Spach Katır TırnağıFabaceaeFabaceaeFabaceaeFabaceaeFabaceaeFabaceaeGenista lydia Boiss. var.lydiaGlycyrrhiza glabra L. var.glandulifera (Waldst. & Kit.)Boiss.Gonocytisus angulatus (L.)SpachHedysarum varium Willd.Lathyrus aphaca L. var.aphacaLathyrus aphaca L. var.pseudoaphaca (Boiss.)P.H.DavisKatır TırnağıMeyan köküMürdümükMürdümük131Orman evleri-Park girişi yolkenarı, 1100-1250 m, 25 vi1994, Mutlu 588Yandağ, Şekerci tepe batıyamaçları, nemli kaya altları,1200-1400 mFakılar köyü, Kaya Tepesi,1250 m, 3 vi 1995, Mutlu1495. (Kültür)Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 411Şarkikaraağaç, Örenköybatısı, 1400 mOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 458.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 686.Orman evleri park girişiarası, Cedrus libani ormanı ,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 506.Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 -m, 16 vii1995, Mutlu 1550Yandağ, Yandağ kuzey vedoğusu 1600-1850 mZeybek Tepesi, 1250-1300m, 25 vi 1994, Mutlu 844TÜBİVESTÜBİVESTÜBİVESFabaceae Lathyrus chloranthus Boiss. Mürdümük TÜBİVESFabaceaeLathyrus czeczottianusBasslerMürdümükTÜBİVESFabaceaeLathyrus digitatus (M.Bieb.)FioriMürdümükFabaceae Lathyrus inconspicuus L. MürdümükFabaceae Lathyrus nissolia L. MürdümükFabaceae Lathyrus pratensis L. Mürdümük TÜBİVESKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani açıklığı, 1300m, 24 vii 1994, Mutlu 1054Yandağ, Şekerci tepe batıyamaçları, nemli kaya altları,1200-1400 mOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 457Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1250-1300 m, 22 iv 1994,Mutlu 272.Gelendost, Yakaköykasabası, tarla içi ve kenarı,1000 mGelendost, Yakaköy kasabasıgüneybatısı, kuru dere yatağı,1100 m

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUFabaceae Lathyrus sativus L. MürdümükFabaceaeLathyrus saxatilis (Vent.)Vis.MürdümükFabaceae Lathyrus setifolius L. MürdümükFabaceae Lathyrus spathulatus Cel. MürdümükFabaceaeLotononis genistoides (Fenzl)Benth.FabaceaeLotus aegaeus (Griseb.)Boiss.Lüfer otuFabaceae Lotus angustissimus L. Daryapraklı Gazelotu Beyşehir gölüFabaceaeFabaceaeLotus corniculatus L. subsp.corniculatusLotus corniculatus L. subsp.tenuifolius L.Lüfer otuFabaceae Medicago constrica Dur. YoncaFabaceae Medicago lupulina L. YoncaFabaceaeFabaceaeMedicago minima (L.) L. exBartal. var. brevispina Benth.Medicago minima (L.) L. exBartal. var. minimaGazel boynuzuYoncaYoncaFabaceae Medicago noeana Boiss. YoncaFabaceaeFabaceaeMedicago orbicularis (L.)Bartal.Medicago polymorpha L. var.polymorphaYoncaYoncaFabaceae Medicago radiata L. YoncaFabaceaeFabaceaeMedicago rigidula (L.) All.var. rigidulaMedicago sativa L. subsp.sativa L.YoncaYoncaFabaceae Medicago x varia Martyn YoncaFabaceaeFabaceaeFabaceaeMelilotus alba Desr.Melilotus officinalis (L.)Desr.Onobrychis armena Boiss. &HuetKorungaKıyakdede Dağı doğu yamaç,tarla kenarlarında, 1150 m,11 v 1995, Mutlu 1312.Buzlukale Tepesi, Quercuscoccifera çalılığı, 1250-1300m, 23 iv 1994, Mutlu 364Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 459Eğirdir, Yeşilköy-Şaraphaneköyleri, 1000-1150 mSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 679Kızıldağ, 1600-1700 m, 25 vi1994, Mutlu 901Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 418.Beyşehir gölüEğirdir, Yukarı Yeşilköyyolu, yol kenarı, 1000-1100mYandağ, Yandağ kuzey vedoğusu 1600-1850 mKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1721.Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 463.Gelendost, Yakaköy doğusu,1000-1100 mPark girişi, tarla kenarlarında,1200 m, 2 vi 1995, Mutlu1454.Yandağ, Şekerci tepe batıyamaçları, nemli kaya altları,1200-1400 mFakılar köyü, Kaya Tepesi,tarla kenarı, 1250 m, 3 vi1995, Mutlu 1492Park girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 170.TÜBİVESOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 417.Park girişi yol kenarı, Cedruslibani açıklığı, 1100-1200 m,25 vi 1994, Mutlu 957.Çatakbaşı Tepesi, yol kenarı,1150-1300 m, 16 x 1994,Mutlu 1121.Yandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1350-1450 m132

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERFabaceaeFabaceaeOnobrychis cornuta (L.)Desv.Onobrychis fallax Freyn &Sint.KorungaKorungaTÜBİVESFabaceae Onobrychis gracilis Besser Korunga TÜBİVESFabaceaeOnobrychis hypargyreaBoiss.KorungaTÜBİVESFabaceaeOnobrychis montana DC.subsp. cadmea (Boiss.) P. W.BallKorungaTÜBİVESFabaceaeFabaceaeOnobrychis mutensis Kit Tan& SorgerOnobrychis oxydontha Boiss.subsp. armena (Boiss. &Huet) AktokluKorungaKorungaFabaceae Onobrychis pisidica Boiss. KorungaFabaceae Ononis pusilla L. KayışkıranFabaceaeFabaceaeFabaceaeOnonis spinosa L. subsp.leiosperma (Boiss.) Sirj.Pisum sativum L. subsp.brevipedunculatum(P.H.Davis & Meikle) PonertPisum sativum L. subsp.sativum var. sativumKayışkıranYabani nohutYabani nohutFabaceae Robinia pseudoacacia L. Yalancı AkasyaFabaceaeFabaceaeTetragonolobus maritimus(L.) RothTrifolium arvense L. var.arvenseÇayır üçgülüFabaceae Trifolium campestre Schreb. Çayır üçgülüKülbaşı Tepesi Kuzey yamaç,1500-1600 m, 3 vi 1995,Mutlu 1505TÜBİVESOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 454Orman evleri park girişiarası, Cedrus libani ormanı ,1300 m, 27 v 1994, Mutlu600Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 696Küçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, yol kenarı, 1150 m,16 x 1994, Mutlu 1158.Park girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1419.Gelendost, Yakaköykasabası, tarla içi ve kenarı,1000 mOrman evleri-Park girişi yolkenarı, 1100-1250 m, 27 v1994, Mutlu 536. (Kültür).TÜBİVESFabaceae Trifolium caudatum Boiss. Çayır üçgülü TÜBİVESFabaceae Trifolium hirtum All. Çayır üçgülüFabaceaeTrifolium hybridum L. var.hybridumÇayır üçgülüFabaceae Trifolium lucanicum Gasp. Çayır üçgülüFabaceaeFabaceaeTrifolium nigrescens Viv.subsp. petrisavii (Clem.)HolmboeTrifolium purpureum Lois.Var. pamphylicum (Boiss. &Heldr.) Zoh.Çayır üçgülüÇayır üçgülüTencerepınarı, tarlakenarlarında, 1250 m, 3 vi1995, Mutlu 1480.Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 456.Külbaşı Tepesi Kuzey yamaç,1200 m, 3 vi 1995, Mutlu1514Eğirdir, Yeşilköy-Şaraphaneköyleri, 1000-1150 mKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1722Orman evleri-Park girişi yolkenarı, Cedrus libani ormanı ,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 500.Uluborlu, Hekimdöndürencivarı, 1450-1650 G.Kaynak12669133

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUFabaceaeFabaceaeFabaceaeFabaceaeFabaceaeTrifolium pannonicum Jacq.subsp. elongatom (Willd.)Zoh.Trifolium physodes Stev. exBieb. var. physodesTrifolium pratense L. var.pratenseTrifolium repens L. Var.repensTrifolium resupinatum L. var.resupinatum L.Çayır üçgülüÇayır üçgülüÇayır üçgülüÇayır üçgülüÇayır üçgülüFabaceae Trifolium scabrum L. Çayır üçgülüKüçüksivri Tepesi Kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250-1300 m, 25 vi 1994,Mutlu 869Yandağ, Ayıtaşı tepe,Ayıderesi mevkii 1700-1750mOrman evleri park girişiarası, Cedrus libani-Quercuscoccifera açıklığı, 1100-1250m, 27 v 1994, Mutlu 561Eğirdir, Yeşilköy-Şaraphaneköyleri, 1000-1150 mTÜBİVESFabaceae Trifolium speciosum Willd. Çayır üçgülü TÜBİVESFabaceaeTrifolium sylvaticum Gerardex LoiselFabaceae Trigonella aurantiaca Boiss. TırfılFabaceaeFabaceaeTrigonella balansae Boiss. &ReuterTrigonella brachycarpa(Fisch.) MorisÇayır üçgülüTırfılTırfılEğirdir, Yukarı Yeşilköyyolu, yol kenarı, 1000-1100mTencerepınarı, tarlakenarlarında, 1250 m, 3 vi1995, Mutlu 1482.Eğirdir, Sarıidris yolu, 1000-1250 mYandağ, Yandağ kuzey vedoğusu 1600-1850 mOrman evleri park girişiarası, Cedrus libani ormanı ,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 511FabaceaeTrigonella cephalotes Boiss.& Bal.TırfılTÜBİVESFabaceaeTrigonella coerulescensEğirdir, Yeşilköy-ŞaraphaneTırfıl(Bieb.) Hal.köyleri, 1000-1150 mFabaceae Trigonella fischeriana Ser. TırfılKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1725FabaceaeTrigonella foenum-graecumGelendost, Yakaköy doğusu,TırfılL.1000-1100 mFabaceae Trigonella lunata Boiss. Tırfıl TÜBİVESFabaceaeYandağ, Şekerci tepe batıTrigonella monanthaTırfılyamaçları, nemli kaya altları,C.A.Meyer subsp. monantha1200-1400 mFabaceae Trigonella monspeliaca L. TırfılFabaceaeFabaceaeTrigonella polycarpa Boiss.& Heldr.Trigonella spruneriana Boiss.Subsp. sprunerianaTırfılTırfılFabaceae Trigonella strangulata Boiss. TırfılFabaceaeTrigonella tenuis Fisch. exBieb.TırfılFabaceae Trigonella velutina Boiss. TırfılGelendost, Yakaköy doğusu,1000-1100 mYandağ, Şekerci tepe batıyamaçları, nemli kaya altları,1200-1400 mEğirdir, Yukarı Yeşilköyyolu, yol kenarı, 1000-1100mKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1726Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 462Orman evleri park girişiarası, Cedrus libani ormanı ,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 499134

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERFabaceaeVavilovia formosa (Stev.)A.Fed.TÜBİVESFabaceae Vicia caesarea Boiss. & Bal. Fiğ TÜBİVESFabaceae Vicia cassia Boiss. Fiğ TÜBİVESFabaceaeVicia cracca L. subsp.atroviolacea (Bornm.) DavisFiğTÜBİVESFabaceaeVicia cracca L. subsp.stenophylla Velen.Fabaceae Vicia cuspidata Boiss. Fiğ TÜBİVESFabaceae Vicia ervilia (L.) Willd. FiğFabaceae Vicia hirsuta (L.) S.F.Gray FiğFabaceae Vicia hybrida L. FiğFabaceae Vicia lathyroides L. FiğFabaceaeFabaceaeVicia narbonensis L. subsp.narbonensisVicia pannonica Crantz var.pannonicaFabaceae Vicia peregrina L. FiğFabaceaeFabaceaeVicia sativa L. subsp. nigra(L.) Ehrh. var. nigraVicia sativa L. subsp. nigra(L.) Ehrh. var. segetalis(Thuill.) Ser. ex DC.Fabaceae Vicia sativa L. subsp. sativa FiğFabaceaeFabaceaeFabaceaeFabaceaeVicia truncatula Fischer EXBieb.Vicia villosa Roth subsp.dasycarpa (Ten.) Cav.Vicia villosa Roth subsp.eriocarpa (Hausskn.)P.W.BallVigna unguiculata (L.) Walp.subsp. unguiculataFagaceae Quercus cerris L. var. cerris Saçlı MeşeFagaceae Quercus coccifera L. Kermes MeşesiFagaceaeFagaceaeQuercus infectoria Oliviersubsp. boissieri (Reuter)O.SchwarzQuercus ithaburensis Decne.subsp. macrolepis (Kotschy)Hedge & Yalt.FiğFiğFiğFiğFiğFiğFiğFiğMazı MeşesiMeşeFagaceae Quercus pubescens Willd. Tüylü Meşe135Orman evleri-Park girişi yolkenarı, Cedrus libani ormanı,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 543.Kızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1712.Gelendost, Yakaköy doğusu,1000-1100 mPark girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1411.Orman evleri-Park girişi yolkenarı, Cedrus libani ormanı ,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 555.Kıyakdede-Göztepe Dağı,tarla kenarlarında, 1200 m,11 v 1995, Mutlu 1338.TÜBİVESYandağ, Şekerci tepe batıyamaçları, nemli kaya altları,1200-1400 mEğirdir, Yukarı Yeşilköyyolu, yol kenarı, 1000-1100mGelendost, Yakaköykasabası, tarla içi ve kenarı,1000 mPark girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1383.TÜBİVESTÜBİVESOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 427.TÜBİVESKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1250-1350 m, 7 ix 1996, Mutlu1776Park girişi yol kenarı, Cedruslibani ormanı, 1200-1300 m,17 xi 1993, Mutlu 165Gelendost, Yakaköy doğusu,1000-1100 mTÜBİVESPark girişi yol kenarı, Cedruslibani ormanı, 1200-1300 m,17 xi 1993, Mutlu 157.

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUFagaceae Quercus trojana Webb Truva MeşesiZeybek Tepesi, tarlakenarlarında, 1250-1300 m,25 vi 1994, Mutlu 832.FagaceaeQuercus vulcanica [Boiss. &Heldr. ex] KotschyKasnak MeşesiTÜBİVESGentianaceaeCentaurium erythrea Rafn.Şarkikaraağaç, YenicekaleSubsp. turcicum (Velen.)köyü doğusu, 1300-1350 mMelderisGentianaceaeCentaurium tenuiflorumUlusazlıpınar, tarla(Hoffmanns. & Link) Fritschkenarlarında, 1000-1100 m,ex E.Jansen subsp.25 vi 1994, Mutlu 884.tenuiflorumGeraniaceaeErodium absinthoides Willd.subsp. absinthoidesDönbabaTÜBİVESGeraniaceaeErodium acaule (L.) Bech. &Göcek kaynağı, 900-1000 m,DönbabaThell.25 iii 1994, Mutlu 227GeraniaceaeKırmızı Tepesi Kuzey yamaç,Erodium amanum Boiss. &Dönbaba1200 m, 25 iii 1994, MutluKotschy222GeraniaceaeErodium ciconium (L.)Eğirdir, Yeşilköy-ŞaraphaneDönbabaL'Heritköyleri, 1000-1150 mGeraniaceaeBeltaşı Dağı, Cedrus libani-Erodium cicutarium (L.)Juniperus excelsa ormanı,L'Herit. subsp. bipinnatum Dönbaba1300-1400 m, 25 iii 1994,(Cav.) TourletMutlu 235.Orman evleri su pompasıGeraniaceaeErodium cicutarium (L.)arası, Cedrus libani ormanı ,DönbabaL'Herit. subsp. cicutarium1150-1250 m, 23 iv 1994,Mutlu 310.GeraniaceaeErodium pelargoniiflorumBoiss. & Heldr.DönbabaTÜBİVESGeraniaceaeGeranium cinereum Cav.subsp. subcaulescens(L'Herit. ex DC.) Hayek var.TurnagagasıTÜBİVESsubcaulescensGeraniaceaeGeranium glaberrimumYandağ, Büyük sivri tepe,TurnagagasıBoiss. & Heldr.kayalık, 1600-1700 mKüçüksivri Tepesi doğuGeraniaceaeGeranium lasiopus Boiss. &yamaç, rocky crevices, 1250-TurnagagasıHeldr.1300 m, 25 vi 1994, Mutlu848Geraniaceae Geranium lucidum L. TurnagagasıKüçüksivri Tepesi Kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1300 m, 5 v 1995, Mutlu1249.Orman evleri hastane binasıGeraniaceaeGeranium macrostylumarası, Cedrus libani ormanı ,TurnagagasıBoiss.1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 288Geraniaceae Geranium purpureum Vill. TurnagagasıYandağ, Şekerci tepe batıyamaçları, nemli kaya altları,1200-1400 mGeraniaceae Geranium pusillum Burm. Fil TurnagagasıUluborlu, Tekketepe, TVkulesi, kayalık, 1878 mG.Kaynak 8340GeraniaceaeÇatakbaşı Tepesi, tarlaGeranium pyrenaicumTurnagagasıkenarlarında, 1150 -m, 16 viiBurm.f.1995, Mutlu 1542.Geraniaceae Geranium robertianum L. Turnagagası TÜBİVESGeraniaceae Geranium rotundifolium L. TurnagagasıOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 421.136

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERGeraniaceae Geranium sylvaticum L. TurnagagasıGeraniaceaeGeraniaceaeGeranium tuberosum L.subsp. tuberosumPelargonium endlicherianumFenzlTurnagagasıSardunyaGlobulariaceae Globularia orientalis L. Küre çiçeğiGlobulariaceaeGlobularia trichosanthaFisch. & Mey.Küre çiçeğiGrossulariaceae Ribes orientale Desf. Frenk Üzümü TÜBİVESGuttiferaeHypericum aviculariifoliumJaub. & Spach subsp.aviculariifolium var.aviculariifoliumSarı KantaronGuttiferaeGuttiferaeGuttiferaeGuttiferaeGuttiferaeGuttiferaeGuttiferaeHypericum aviculariifoliumJaub. & Spach subsp.depilatum (Freyn & Bornm.)N.Robson var. depilatumHypericum aviculariifoliumJaub. & Spach subsp.uniflorum (Boiss. & Heldr.)RobsonHypericum confertum Choisysubsp. confertumHypericum confertum Choisysubsp. stenobotrys (Boiss.)HolmboeHypericum elongatum Ledeb.subsp. microcalycinum Boiss.& Heldr.) RobsonHypericum heterophyllumVent.Hypericum hyssopifoliumChaix. subsp. elongatum(Ledeb.) Woronow var.microcalycinum (Boiss.&Heldr.) Boiss.Sarı KantaronSarı KantaronSarı KantaronSarı KantaronSarı KantaronSarı KantaronSarı KantaronGuttiferae Hypericum lydium Boiss. Sarı KantaronKıyakdede Dağı, tarlakenarlarında, 1100 m, 23 vii1994, Mutlu 966Göztepe Dağı, tarlakenarlarında, 1200 m, 23 iv1995, Mutlu 1277.Kızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1300m, 24 vii 1994, Mutlu 1065.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,Quercus coccifera-Cistuslaurifolius, 1150-1250 m, 24vi 1994, Mutlu 668Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1250-1300 m, 22 iv 1994,Mutlu 287.Kızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1710.Kızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1300m, 24 vii 1994, Mutlu 1067TÜBİVESKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1300-1500 m, 3 vi 1996, Mutlu1467.TÜBİVESTÜBİVESSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 761Orman evleri park girişiarası, 1100-1250 m, 27 v1994, Mutlu 558Şarkikaraağaç, Örenköybatısı, 1400 mGuttiferae Hypericum montbretii Spach Sarı Kantaron TÜBİVESGuttiferae Hypericum perforatum L. Delikli Kılıç otuPark girişi yol kenarı, 1100-1200 m, 25 vi 1994, Mutlu955.Guttiferae Hypericum scabrum L. Sarı KantaronSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 638Guttiferae Hypericum ternatum Poulter Sarı Kantaron TÜBİVESGymnogramnaceaeAnogramma leptophylla (L.)Kuzgun tepesi, 1350 m, 24Linkvii 1994, Mutlu 1084Haloragidaceae Myriophyllum spicatum L. Binyaprak Eğirdir gölü, Beyşehir gölüHaloragidaceaeMyriophyllum verticillatumL.Başaklı sucivanperçemi Beyşehir gölüHydrocharitaceae Hydrocharis morsus-ranae L. Kurbağa zehiri Eğirdir gölü, Beyşehir gölü137

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUIllecebraceae Herniaria glabra L.IllecebraceaeHerniaria micranthaA.K.Jacks. & Turrill.Illecebraceae Herniaria pisidica Brummitt Kırık otu TÜBİVESIllecebraceaeParonychia amani Chaudhrivar. amaniDolama otuTÜBİVESIllecebraceae Paronychia argyroloba Stapf. Dolama otuIllecebraceaeIllecebraceaeIllecebraceaeParonychia carica Chaudhrivar. caricaParonychia carica Chaudhrivar. stipulata ChaudhriParonychia kurdica Boiss.subsp. kurdica var. kurdicaDolama otuDolama otuDolama otuIllecebraceae Paronychia lycica Chaudhri Dolama otuIridaceaeIridaceaeCrocus biflorus Miller subsp.crewei (Hooker fil.) MathewCrocus chrysanthus (Herb.)Herb.ÇiğdemÇiğdemIridaceae Crocus danfordiae Maw ÇiğdemZeybek Tepesi Kuzey yamaç,1150-1300 m, 7 x 1995,Mutlu 1616.Çatakbaşı Tepesi, bahçekenarlarında, 1150 m, 8 ix1996, Mutlu 1787Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 433TÜBİVESTÜBİVESTÜBİVESYandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1350-1450 mTÜBİVESIridaceae Crocus fleischeri Gay Çiğdem TÜBİVESIridaceaeCrocus pallasii Goldb. subsp.pallasiiÇiğdemIridaceae Gladiolus italicus Miller GlayörIridaceaeIridaceaeGladiolus anatolicus (Boiss.)StapfGladiolus atroviolaceusBoiss.GlayörGlayörKüçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250-1300 m, 24 iii 1994,Mutlu 195-197.Sazlıpınar, 1150-1250 m, 4 iii1995, Mutlu 1205Küçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250 m, 16 x 1994, Mutlu1134.Uluborlu, İleydağ-Gönen,1350 m G.Kaynak 5711Kızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1700Eğirdir, Yukarı Yeşilköyyolu, yol kenarı, 1000-1100mIridaceae Iris pseudacorus L. Sarı Süsen Beyşehir gölüIridaceae Iris schactii Markgraf SüsenKızıldağ batı yamaçlar, 1400m, 4 iii 1995, Mutlu 1213IridaceaeIris stenophylla Hausskn. &Siehe ex Baker subsp.stenophyllaSüsenKüçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, 1250-1300 m, 24 iii1994, Mutlu 198Juglandaceae Juglans regia L. CevizJuncaceaeJuncaceaeJuncus heldreichianusT.Marsson ex Parl. subsp.heldreichianusJuncus heldreichianusT.Marsson ex Parl. subsp.orientalis Snog.Hasır otuHasır otuJuncaceae Juncus inflexus L. Hasır otuJuncaceae Juncus maritimus Lam. Hasır otuKıyakdede-Göztepe Dağı,tarla kenarlarında, 1200 m,11 v 1995, Mutlu 1346.(Kültür).Ulusazlıpınar, tarlakenarlarında, 1000-1100 m,25 vi 1994, Mutlu 882Park girişi yol kenarı, 1200-1300 m, 18 xi 1993, Mutlu178Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150-1300 m,16 vii 1995, Mutlu 1598.Gelendost, Korubucakmevkii, 1250 m138

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERJuncaceaeJuncus sparganiifolius Boiss.& Kotschy ex BuchenauHasır otuJuncaceae Luzula forsteri (Sm.) DC. Luzul TÜBİVESJuncaginaceae Triglochin palustris L. TÜBİVESLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeAcinos rotundifolius Pers.Ajuga chamaepitys (L.)Schreb. subsp. chia (Schreb.)Arcang. var. chiaAjuga chamaepitys (L.)Schreb. subsp. palaestina(Boiss.) Bornm.Ajuga chamaepitys (L.)Schreb. subsp. mesogitana(Boiss.) Bornm.Ballota nigra L. subsp.anatolica P.H.DavisClinopodium vulgare L.subsp. vulgare L.Cyclotrichium origanifolium(Labill.) Manden. & Scheng.KısamahmutKısamahmutKısamahmutYabani FesleğenLamiaceae Lamium amplexicaule L. BallıbabaLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLamium garganicum L.subsp. reniforme (Montbret& Aucher ex Benth.)R.R.MillLamium moschatum Millervar. rhodium (Gand.) R.MillLamium garganicum L.subsp. striatum (Sm.) HayekBallıbabaBallıbabaBallıbabaLamiaceae Lamium pisidicum R.R.Mill BallıbabaUlusazlıpınar, tarlakenarlarında, 1000-1100 m,25 vi 1994, Mutlu 873Buzlukale Tepesi, 1250-1300m, 23 iv 1994, Mutlu 369.Park girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1415.Uluborlu, Kapıdağ, Step,1200-1400 G.Kaynak 10070Buzlukale Tepesi, 1250 m, 23iv 1994, Mutlu 352.Park girişi yol kenarı, Cedruslibani ormanı, 1200-1300 m,17 xi 1993, Mutlu 149TÜBİVESTÜBİVESLamiaceae Lycopus europaeus L. Kurt ayağı Eğirdir gölüLamiaceaeMarrubium astracanicumJacq. subsp. astracanicumİt sineğiTÜBİVESLamiaceaeMarrubium astracanicumJacq. subsp. macrodon(Bornm.) P. H. Davisİt sineğiTÜBİVESLamiaceaeMarrubium globosumMontbret & Aucher exBentham subsp. globosumİt sineğiLamiaceae Marrubium lutescens Boiss. İt sineği TÜBİVESLamiaceaeMarrubium parviflorumFisch. & Mey. subsp.parviflorumİt sineğiLamiaceaeMarrubium parviflorumFisch. & Mey. subsp.parviflorum Fisch. & Mey.İt sineğiLamiaceae Mentha aquatica L. Su nanesiLamiaceaeLamiaceaeMentha longifolia (L.) Huds.subsp. typhoides (Briq.)Harley var. thyphoidesMentha spicata L. subsp.spicataYabani NaneYabani NaneArpaderesi Tepesi güneyyamaçlar, 1100-1250 m, 25iii 1994, Mutlu 229.Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1250-1300 m, 22 iv 1994,Mutlu 280.Uluborlu, Başköy-Uluborlu,yol kenarı tarla, 1100 mG.Kaynak 10302Eğirdir, Yeşilköy-Şaraphaneköyleri, 1000-1150 mOrman evleri park girişi,Cedrus libani-Quercuscoccifera ormanı, 1300 m, 27v 1994, Mutlu 599Şarkikaraağaç, Yenicekaleköyü-Köprülü yaylası, 1350-1650 mSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 719TÜBİVESKayaağzı mevkii, BeyşehirgölüKıyakdede Dağı, 1100 m, 23vii 1994, Mutlu 1002.Beyşehir gölü139

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORULamiaceaeMicromeria cristata (Hampe)Griseb. subsp. phrygia P.H.TÜBİVESDavisLamiaceaeMicromeria myrtifolia Boiss.Beltaşı Dağı, 1150-1250 m,Güvercin otu& Hohen.26 iii 1994, Mutlu 897Lamiaceae Nepeta cadmea Boiss. Kedi nanesiZeybek Tepesi, Juniperusexcelsa-Cedrus libani ormanı,1250-1300 m, 25 vi 1994,Mutlu 870Lamiaceae Nepeta italica L. Kedi nanesi TÜBİVESLamiaceaeNepeta nuda L. subsp.albiflora (Boiss.) GamsKedi nanesiTÜBİVESLamiaceaeNepeta nuda L. subsp.glandulifera Hub.-Mor. &DavisKedi nanesiŞarkikaraağaç, Yenicekaleköyü-Köprülü yaylası, 1350-1650 mLamiaceaeNepeta nuda L. subsp. nudaL.Kedi nanesiLamiaceae Ocimum basilicum L. FesleğenLamiaceae Origanum onites L. MercanköşkLamiaceaeOriganum saccatum P.H.DavisMercanköşkLamiaceae Origanum sipyleum L. MercanköşkLamiaceaeOriganum vulgare L. subsp.viride (Boiss.) HayekMercanköşkLamiaceae Phlomis armeniaca Willd. AlevdudakLamiaceaeLamiaceaePhlomis grandifloraH.S.Thompson var.grandifloraPhlomis leucophracta P.H.Davis & Hub.-Mor.AlevdudakAlevdudakLamiaceae Phlomis nissolii L. AlevdudakLamiaceaePhlomis pungens Willd. var.hirta Valen.AlevdudakTÜBİVESÇatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150-1300 m,16 vii 1995, Mutlu 1537.(Kültür).Buzlukale Tepesi, 1250-1300m, 25 vi 1994, Mutlu 892TÜBİVESSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 641TÜBİVESKızıldağ, 1600-1700 m, 25 vi1994, Mutlu 926TÜBİVESTÜBİVESLamiaceae Phlomis samia L. Alevdudak TÜBİVESLamiaceae Prasium majus L. TÜBİVESLamiaceae Prunella orientalis Bornm. TÜBİVESLamiaceae Prunella vulgaris L.Lamiaceae Salvia aethiopis L. AdaçayıLamiaceae Salvia bracteata Banks & Sol. AdaçayıLamiaceae Salvia cadmica Boiss. AdaçayıLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeSalvia candidissima Vahlsubsp. occidentalis HedgeSalvia cryptantha Montbret &Aucher ex Benth.Salvia cyanescens Boiss. &Bal.AdaçayıAdaçayıAdaçayıGelendost, Yakaköy doğusu,1000-1100 mSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 712.Şarkikaraağaç, Yenicekaleköyü doğusu, 1300-1350 mGelendost, Esinyurt köyü, yolkenarı, 1000 mArmutlu köyü, tarla, 1200 m,3 vi 1995, Mutlu 1496Orman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu486TÜBİVESOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 415Ulusazlıpınar, tarlakenarlarında, 1000-1100 m,25 vi 1994, Mutlu 874140

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERLamiaceae Salvia dichroantha Stapf Adaçayı TÜBİVESLamiaceae Salvia frigida Boiss. AdaçayıOrman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu586LamiaceaeSalvia heldreichiana Boiss.Zeybek Tepesi, 1250-1300Adaçayıex Benth.m, 25 vi 1994, Mutlu 841Lamiaceae Salvia syriaca L. AdaçayıPark girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1422Lamiaceae Salvia tomentosa Mill. AdaçayıSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 631LamiaceaeSalvia verticillata L. subsp.amasiaca (Freyn & Bornm.)Bornm.AdaçayıSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 708.Lamiaceae Salvia virgata Jacq. AdaçayıSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 663Lamiaceae Salvia viridis L. AdaçayıYandağ, Şekerci tepe batıyamaçları, nemli kaya altları,1200-1400 mLamiaceae Satureja cuneifolia Ten. SaturejaZeybek Tepesi kuzey yamaç,1150-1300 m, 7 x 1995,Mutlu 1628Lamiaceae Satureja thymbra L. Satureja TÜBİVESLamiaceaeScutellaria albida L. subsp.AlbidaKasideTÜBİVESLamiaceae Scutellaria altissima L. Kaside TÜBİVESLamiaceae Scutellaria galericulata L. KasideLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeScutellaria orientalis L.subsp. alpina (Boiss.) O.Schwarz var. alpina (Boiss.)O. SchwarzScutellaria orientalis L.subsp. pinnatifidaEdmondsonScutellaria rubicundaHornem. subsp. subvelutina(Rech. fil) EdmondsonKasideKasideKasideLamiaceae Scutellaria salviifolia Benth. Kara Kurbağa otuLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeSideritis condensata Boiss. &Heldr. apud BenthamSideritis congesta P.H.Davis& Hub.-Mor.Sideritis montana L. subsp.montanaSideritis montana L. subsp.remota (d'Urv.) P.W.Ball exHeywoodSideritis pisidica Boiss. &Heldr. apud BenthamSideritis serratifolia Hub.-Mor.Stachys annua (L) L. subsp.ammophila (Boiss. & Bal.)Samuelss.Stachys annua (L.) L. subsp.annua var. annuaKara Kurbağa otuKara Kurbağa otuKara Kurbağa otuKara Kurbağa otuKara Kurbağa otuKara Kurbağa otuYaz KarabaşıKarabaş141Kızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1300m, 24 vii 1999, H.Şağban2831.TÜBİVESGelendost, Yakaköy doğusu,1000-1100 mYandağ, Sarıtaşkuzeydoğusu, kayalık-taşlıkalanlar, 1400-1650 mPark girişi, tarla kenarlarında,1200 m, 2 vi 1995, Mutlu1450TÜBİVESEğirdir, Sarıidris yolu, 1000-1250 mSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 674Gelendost, Yakaköy doğusu,1000-1100 mTÜBİVESÇatakbaşı Tepesi, bahçekenarlarında, 1150-1300 m,16 vii 1995, Mutlu 1589TÜBİVESPark girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1430.

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORULamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeStachys citrina Boiss. &Heldr. subsp. citrinaStachys cretica L. subsp.anatolica Rech.f.Stachys cretica L. subsp.smyrnaea Rech. fil.Stachys germenica L. subsp.bithynica (Boiss.)BhattacharjeeStachys iberica Bieb. subsp.iberica Bieb. var. densipilosaBhattacharjeeStachys lavandulifolia Vahlvar. lavandulifoliaStachys woronowii(Schischkin ex Grossh.) R.MillTeucrium chamaedrys L.subsp. chamaedrysKarabaşKarabaşKarabaşTüylü KarabaşKarabaşKarabaşKarabaşYer MeşesiTÜBİVESSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 706TÜBİVESTÜBİVESSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 73TÜBİVESTÜBİVESLamiaceaeTeucrium chamaedrys L.subsp. lydium O. SchwarzYer MeşesiTÜBİVESLamiaceaeTeucrium kotschyanumPoechYer MeşesiTÜBİVESLamiaceaeTeucrium lamiifolium D'Urv.subsp. lamiifolium D'Urv.Yer MeşesiTÜBİVESLamiaceae Teucrium montanum L. Yer Meşesi TÜBİVESLamiaceaeTeucrium orientale L. var.orientaleYer MeşesiTÜBİVESLamiaceae Teucrium polium L. Yer MeşesiKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1300m, 24 vii 1994, Mutlu 1061Çatakbaşı Tepesi, 1150-1300m, 16 vii 1995, Mutlu 1597.Lamiaceae Teucrium pruinosum Boiss. Yer Meşesi TÜBİVESLamiaceaeTeucrium scordium L. Subsp.scordioides (Schreber) Maire Bataklık kısamahmut otu Beyşehir gölü& PetitmenginLamiaceae Teucrium spinosum L. Yer Meşesi TÜBİVESLamiaceaeThymus cherlerioides Vis.var. cherlioidesKekikTÜBİVESLamiaceaeThymus longicaulis C.Perslsubsp. chaubardii (Boiss. &Heldr. ex Reich.f.) Jalas var.antalyanus (Klokov) JalasKekikLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeThymus longicaulis C.Perslsubsp. chaubardii (Boiss. &Heldr. ex Reich.f.) Jalas var.chaubardiiThymus longicaulis C.Perslsubsp. chaubardii (Boiss. &Heldr. ex Reich.f.) Jalas var.subisophyllus (Borbas) JalasThymus longicaulis C.Preslsubsp. chaubardii (Boiss. &Heldr. ex Reichb. fil.) Jalasvar. alternus JalasThymus sipyleus Boiss.subsp. sipyleus var. sipyleusThymus zygioides Griseb.subsp. lycaonicus (Celak.)RonnigerWiedemannia orientalisFisch. & Mey.KekikKekikKekikKekikKekikSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 735Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 766.Park girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1397.TÜBİVESZeybek Tepesi, 1250-1300m, 25 vi 1994, Mutlu 840Küçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250-1300 m, 25 vi 1994,Mutlu 820Ulusazlıpınar, tarlakenarlarında, 1000-1100 m,23 iv 1994, Mutlu 357142

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeZiziphora clinopodioidesLam.Ziziphora persica BungeZiziphora taurica Bieb.Subsp. tauricaLamiaceae Ziziphora tenuior L.TÜBİVESOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 464Gelendost, Yakaköykasabası, tarla içi ve kenarı,1000 mOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 1111Lemnaceae Lemna gibba L. Şişkin Su Mercimeği Kayaağzı mevkiiLemnaceae Lemna minor L. Küçük sumercimeğiKayaağzı mevkii, BeyşehirgölüLemnaceae Lemna triculsa L. Zincirsi sumercimeği Beyşehir gölüLentibulariaceae Utricularia australis R.Br. Sumiğferi Beyşehir gölüLentibulariaceae Utricularia vulgaris L. Su Tulumcuğu TÜBİVESLiliaceae Allium ampeloprasum L. Yabani SoğanPark girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1410Liliaceae Allium atroviolaceum Boiss. Yabani SoğanSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 714.Liliaceae Allium cassium Boiss. Yabani Soğan TÜBİVESLiliaceae Allium cepa L. Yabani SoğanLiliaceaeLiliaceaeLiliaceaeLiliaceaeLiliaceaeAllium cupani Rafin. subsp.hirtovaginatum (Kunth)StearnAllium flavum L. subsp.tauricum (Besser ex Rchb.)Stearn var. tauricumAllium frigidum Boiss. &Heldr.Allium guttatum Stevensubsp. sardoum (Moris)StearnAllium myrianthum Boiss.var. floribus albidis RegelYabani SoğanYabani SoğanYabani SoğanYabani SoğanYabani SoğanLiliaceae Allium orientale Boiss. Yabani SoğanLiliaceaeLiliaceaeAllium paniculatum L. subsp.paniculatumAllium phanerantherumBoiss. & Hausskn. subsp.phanerantherumYabani SoğanYabani SoğanÇatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1535. (Kültür).TÜBİVESKızıldağ, 1600-1700 m, 25 vi1994, Mutlu 904.TÜBİVESSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 751TÜBİVESKülbaşı Tepesi kuzey yamaç,1200 m, 11 v 1995, Mutlu1348Kıyakdede-Göztepe Dağı,tarla kenarlarında, 1200-1300m, 23 vii 1994, Mutlu 997Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1575Liliaceae Allium reuterianum Boiss. Yabani Soğan TÜBİVESLiliaceae Allium scabriflorum Boiss. Yabani SoğanÇatakbaşı Tepesi, 1150 m, 16vii 1995, Mutlu 1596Orman evleri park girişi,LiliaceaeAllium scorodoprasum L.Cedrus libani ormanı , 1100-Yabani Soğansubsp. rotundum (L.) Stearn1250 m, 27 v 1994, Mutlu516LiliaceaeLiliaceaeAllium sibthorpianumSchultez & Schultez fil.Allium sphaerocephalon L.subsp. sphaerocephalonYabani SoğanYabani SoğanTÜBİVESSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 799143

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORULiliaceae Allium stamineum Boiss. Yabani SoğanLiliaceae Allium stylosum O.Schwarz Yabani Soğan TÜBİVESLiliaceae Allium vineale L. Yabani SoğanLiliaceaeLiliaceaeLiliaceaeLiliaceaeLiliaceaeAsphodeline anatolica E.TuzlacıAsphodeline damascena(Boiss.) Baker subsp.damascenaAsphodeline lutea (L.)Reichb.Bellevalia tauri FeinbrunColchicum baytopiorum C.D.BrickelYalancı çirişYalancı çirişYalancı çirişAcı ÇiğdemLiliaceae Colchicum burttii Meikle Acı Çiğdem144Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 702Külbaşı Tepesi kuzey yamaç,1200 m, 3 vi 1995, Mutlu1517.TÜBİVESBeltaşı Dağı, 1150-1250 m,25 vi 1994, Mutlu 899Yandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1350-1450 mKüçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1300 m, 24 iii 1994, Mutlu595TÜBİVESLiliaceaeColchicum cilicicum (Boiss.)DammerAcı ÇiğdemTÜBİVESLiliaceae Colchicum kotschyi Boiss. Acı Çiğdem TÜBİVESLiliaceaeColchicum szovitsii Fisch. &Mey.Acı ÇiğdemTÜBİVESLiliaceaeColchicum triphyllumG.KunzeAcı ÇiğdemLiliaceae Colchicum variegatum L. Acı ÇiğdemLiliaceaeLiliaceaeLiliaceaeLiliaceaeFritillaria acmopetala Boiss.subsp. acmopetalaFritillaria carica Rix. subsp.caricaFritillaria crassifolia Boiss. &Huet subsp. crassifoliaFritillaria hermonis Fenzlsubsp. amana RixTers LaleTers LaleTers LaleTers LaleLiliaceae Fritillaria pinardii Boiss. Ters LaleLiliaceaeFritillaria sibthorpiana (Sm.)Baker subsp. sibthorpianaTers LaleLiliaceae Fritillaria whittallii Baker Ters LaleLiliaceaeLiliaceaeGagea bohemica (Zauschn.)Sch. Bip. & Schult. f.Gagea foliosa (J. & C.Presl)Schultes & Schultes fil.Altın yıldızAltın yıldızLiliaceae Gagea granatelli (Parl.) Parl. Altın yıldızKüçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250-1300 m, 24 iii 1994,Mutlu 196Yandağ, Sarıtaşkuzeydoğusu, kayalık-taşlıkalanlar, 1400-1650 mKülbaşı Tepesi, yol kenarı,1150 m, 7 x 1995, Mutlu1647Küçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1300-1500 m, 23 iv 1994,Mutlu 1269TÜBİVESKüçüksivri Tepesi batıyamaç, Cedrus libani ormanı,1500-1550 m, 24 iii 1994,Mutlu 342Kızıl Tepesi batı yamaçlar,1400- 1500 m, 26 iii 1994,Mutlu 248Küçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1300-1500 m, 23 iv 1994,Mutlu 1129Kızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 11 v 1995, Mutlu1357Sazlıpınar, 1150-1250 m, 4 iii1995, -Mutlu 1206.TÜBİVESKarakaya köyü, tarlakenarlarında, 900-1000 m, 25iii 1994, Mutlu 231

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERLiliaceaeLiliaceaeLiliaceaeLiliaceaeLiliaceaeLiliaceaeLiliaceaeGagea peduncularis (J. &C.Presl) PascherGagea villosa (Bieb.) Dubyvar. villosaHyacinthella heldreichii(Boiss.) ChouardMerendera attica (Spruner)Boiss. & SprunerMerendera soboliferaC.A.Mey. apud Fisch. &Mey.Merendera trigyna (Steven exAdam) StapfMuscari armeniacumLeichtlin ex BakerAltın yıldızAltın yıldızSümbülÇayır zafranıÇayır zafranıÇayır zafranıMisk soğanıLiliaceae Muscari comosum (L.) Miller Misk soğanıLiliaceae Muscari neglectum Guss. Misk soğanıKülbaşı Tepesi kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1250-1300 m, 24 iii 1994, Mutlu206.TÜBİVESTÜBİVESTÜBİVESKırmızı Tepesi kuzey yamaç,1200 m, 25 iii 1994, Mutlu220TÜBİVESLiliaceae Muscari tenuiflorum Tausch Misk soğanı TÜBİVESLiliaceaeOrnithogalum armeniacumBakerTükürük otuKıyakdede Dağı doğuyamaçlar, tarla kenarlarında,1150 m, 11 v 1995, Mutlu1301.Yandağ, Şekerci tepe batıyamaçları, nemli kaya altları,1200-1400 mKüçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, 1250-1300 m, 23 iii1994, Mutlu 199.Külbaşı Tepesi kuzey yamaç,1200 m, 11 v 1995, Mutlu1350Liliaceae Ornithogalum comosum L. Tükürük otu TÜBİVESLiliaceaeOrnithogalum lanceolatumLabill.Tükürük otuTÜBİVESLiliaceaeOrnithogalum montanumGelendost, Yakaköy doğusu,Tükürük otuCyr.1000-1100 mLiliaceae Ornithogalum narbonense L. Tükürük otuKüçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250-1300 m, 25 vi 1994,Mutlu 864LiliaceaeOrnithogalum oligophyllumE.D.ClarkeTükürük otuKüçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250 m, 23 iv 1994, Mutlu347.Liliaceae Ornithogalum pyrenaicum L. Tükürük otu TÜBİVESOrnithogalum sphaerocarpumGelendost, yakaköy kasabasıLiliaceaeTükürük otuKerneryolu, yol kenarı, 1000 mOrman evleri park girişi,Ornithogalum ulophyllumCedrus libani ormanı , 1100-LiliaceaeTükürük otuHand.-Mazz.1250 m, 27 v 1994, Mutlu608.Liliaceae Ornithogalum umbellatum L. Tükürük otu TÜBİVESLiliaceaeOrnithogalum wiedemanniiBoiss.Tükürük otuLiliaceae Polygonatum orientale Desf. Mührüsüleyman TÜBİVESLiliaceae Scilla autumnalis L. Mavi yıldızLiliaceae Scilla bifolia L. Mavi yıldız TÜBİVESLiliaceae Scilla melaina Speta Mavi yıldız TÜBİVESLiliaceaeLiliaceaeTulipa armena Boiss. var.lycica (Baker) MaraisTulipa orphanidea Boiss. exHeldr.LaleLaleKıyakdede Dağı, 1150 m, 23vii 1994, Mutlu 1310.Zeybek Tepesi, 1300 m, 7 x1995, Mutlu 1643Külbaşı Tepesi kuzey yamaç,1600 m, 11 v 1995, Mutlu1355. En.- LC.TÜBİVES145

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORULiliaceae Tulipa sylvestris L. LaleLiliaceae Tulipa sylvestris L. Lale TÜBİVESLinaceaeLinum austriacum L. subsp.austriacumKetenPark girişi yol kenarı, 1250-1300 m, 22 iv 1994, Mutlu299.Eğirdir, Yukarı Yeşilköyyolu, yol kenarı, 1000-1100mLinaceae Linum catharticum L. Keten TÜBİVESLinaceaeLinum flavum L. Subsp.Şarkikaraağaç, ÖrenköyKetenscabrinerve (Davis) Davisbatısı, 1400 mLinaceaeLinum hirsutum L. subsp.anatolicum (Boiss.) Hayekvar. anatolicumKetenOrman evler park girişi arası,Quercus coccifera 1100-1250m, 27 v 1994, Mutlu 484LinaceaeLinum hirsutum L. subsp.pseudoanatolicum DavisKetenLinaceae Linum nodiflorum L. KetenLinaceae Linum tenuiflorum L. KetenLoranthaceaeLoranthaceaeArceuthobium oxycedri(DC.) M. Bieb.Viscum album L. subsp.albumArdıç BurcuÖkse otuEğirdir, Yeşilköy-Şaraphaneköyleri, 1000-1150 mOrman evler park girişi arası,Quercus coccifera çalılığı,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 549.Şarkikaraağaç, Örenköybatısı, 1400 mPark girişi yol kenarı, 1200-1400 m, 18 xi 1993, Mutlu177.Çatakbaşı Tepesi, Crataegusüzerinde, 1150-1300 m, 16 x1994, Mutlu 1119.Lythraceae Lythrum hyssopifolia L.Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1602.Lythraceae Lythrum saicaria L. Eğirdir gölü, Beyşehir gölüLythraceae Lythrum thymifolia L. Beyşehir gölüLythraceaeLythrum tribracteatumSalzm.Beyşehir gölüMalvaceaeAlcea apterocarpa (Fenzl)Park girişi yol kenarı, 1100GülhatmiBoiss.m, 25 vi 1994, Mutlu 958Malvaceae Alcea pallida Waldst. & Kit. GülhatmiZeybek Tepesi kuzey yamaç,1150-1300 m, 7 x 1995,Mutlu 1632.Malvaceae Alcea pisidica Hub.-Mor. Gülhatmi TÜBİVESMalvaceae Althaea cannabina L. Kenevir Hatmi Eğirdir gölüMalvaceae Althaea officinalis L. Tıbbi Hatmi Beyşehir gölüMalvaceae Malva neglecta Wallr. EbegümeciMalvaceae Malva sylvestris L. EbegümeciMoraceae Morus nigra L. Kırmızı DutMorinaceae Morina persica L.Dörtsöğütler, bahçekenarlarında, 1150 m, 16 x1994, Mutlu 1180Armutlu köyü, tarla, 1200 m,3 vi 1995, Mutlu 1500.Park girişi yol kenarı, 1100-1250 m, 7 ix 1996, Mutlu1743. (Kültür).Zeybek Tepesi kuzey yamaç,kuzey yamaç, 1150 m, 7 x1995, Mutlu 1621NajadaceaeNajas marina L. subsp.armata (Lindb.fil.) HornDikenli superisiEğirdir gölü, Beyşehir gölüNajadaceae Najas minor All. Küçük superisi Beyşehir gölüNymphaeaceae Nuphar lutea (L.) Sm. Sarı Nilüfer Eğirdir gölü, Beyşehir gölüNymphaeaceae Nymphaea alba L. Beyaz Nilüfer Beyşehir gölüOleaceaeOleaceaeFraxinus angustifolia Vahlsubsp. angustifoliaFraxinus ornus L. subsp.cilicica (Lingelsh.) Yalt.DişbudakDişbudakOrman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1150-1250 m, 23 iv 1994, Mutlu321TÜBİVES146

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELEROleaceae Jasminum fruticans L. YaseminOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 430OleaceaeOlea europaea L. var.europaea L.Yabani ZeytinTÜBİVESOleaceae Phillyrea latifolia L. Akçakesme TÜBİVESOnagraceae Epilobium angustifolium L. Yakı otu TÜBİVESOnagraceaeEpilobium gemmascensC.A.MeyerYakı otuTÜBİVESOnagraceae Epilobium hirsutum L. Yakı otuOnagraceaeOnagraceaeOnagraceaeOrchidaceaeOrchidaceaeOrchidaceaeOrchidaceaeOrchidaceaeEpilobium lanceolatun Seb.& MauriEpilobium minutiflorumHausskn.Epilobium tetragonum L.Subsp. tetragonumAnacamptis pyramidalis (L)L.C.M.RichardCephalanthera damasonium(Miller) DruceCephalanthera epipactoidesFisch. & Mey.Cephalanthera kurdicaBornm. ex KranzlinCephalanthera longifolia (L.)FritschYakı otuYakı otuDörtköşeli yakıotuOrkideSefelanteraSefelanteraSefelanteraSefelanteraPark girişi, kaynak civarı,1150-1200 m, 16 x 1994,Mutlu 1137.TÜBİVESSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 707Beyşehir gölüTÜBİVESTÜBİVESTÜBİVESTÜBİVESOrchidaceaeDactylorhiza romana (Seb.)Soo subsp. romanaOrkideTÜBİVESOrchidaceaeDactylorhiza saccifera(Brongn.) SooOrkideTÜBİVESOrchidaceaeEpipactis condensata Boiss.ex D.P.Bataklık sahlebiOrchidaceaeEpipactis microphylla (Ehrh.)SwartzBataklık sahlebiTÜBİVESOrchidaceae Listera ovata (L.) R. Br. Orkide TÜBİVESOrchidaceaeNeotinea maculata (Desf.)StearnOrkideTÜBİVESOrchidaceaeOphrys holoserica (Burm.fil.) Greuter subsp. holosericaOrkide TÜBİVESOphrys holoserica (Burm.Orchidaceaefil.) Greuter subsp.OrkideWWFheterochila Renz & Taub.Orchidaceae Orchis coriophora L. Orkide TÜBİVESOrchidaceaeOrchis mascula (L.) L. subsp.pineterum (Boiss. &Kotschy) E.G.CamusOrkideOrchidaceaeOrchis morio L. subsp. picta(Loisel.) K. RichterOrkideTÜBİVESOrchidaceae Orchis pallens L. Orkide TÜBİVESOrchidaceae Orchis sancta L. Orkide TÜBİVESOrchidaceaeOrchis spitzelii Sauter exW.KochOrkideTÜBİVESOrchidaceaePlatanthera chlorantha(Custer) Reichb.OrkideTÜBİVESOrobanchaceaeOrobanche caryophyllaceaSm.Canavar otuKıyakdede-Göztepe Dağı,tarla kenarlarında, 1200 m,11 v 1995, Mutlu 1342Yandağ, Danaağılı tepe, 1450mOrman evleri su pompası,Cedrus libani- Juniperusexcelsa ormanı, 1150-1250m, 23 iv 1994, Mutlu 326.E.Medit.Kırmızı Tepesi kuzey yamaç,Thymus üzerinde, 1200 m, 25iii 1994, Mutlu 219.147

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUOrobanchaceae Orobanche caucasica Beck Canavar otuFakılar köyü, Kaya Tepesi,Lamiaceae üzerinde, 1250 m,3 vi 1995, Mutlu 1493.Orobanchaceae Orobanche cilicica G. Beck Canavar otu TÜBİVESOrobanchaceae Orobanche fuliginosa Reuter Canavar otu TÜBİVESOrobanchaceae Orobanche grisebachii Reuter Canavar otuGelendost, Yakaköykasabası, bozkır, 1050 mOrobanchaceae Orobanche minor Sm. Canavar otuKülbaşı Tepesi, onAsteraceae, 1200 m, 3 vi1995, Mutlu 1501.Orobanchaceae Orobanche mutelii F.Schultz Canavar otuOrobanchaceaePaeoniaceaePapaveraceaePhelypaea coccinea (Bieb.)PoiretPaeonia mascula (L.) Millersubsp. masculaCorydalis solida (L.) Sw.subsp. solidaPapaveraceae Fumaria asepala Boiss. ŞahterePapaveraceae Fumaria cilicica Hausskn. ŞahterePapaveraceae Fumaria officinalis L. ŞahterePapaveraceae Fumaria parviflora Lam. ŞahterePapaveraceae Fumaria vailantii Loisel ŞahtereAyı gülü-ŞakayıkPapaveraceae Glaucium flavum Crantz Boynuzlu GelincikPapaveraceae Glaucium leiocarpum Boiss. Boynuzlu GelincikPapaveraceaeHypecoum imberbe Sibth. &Sm.Papaveraceae Hypecoum pendulum L.Papaveraceae Hypecoum procumbens L.PapaveraceaePapaver apokrinomenonFeddeGelincikPapaveraceae Papaver argemone L. GelincikPapaveraceaePapaver commutatum Fisch.& Mey.GelincikPapaveraceae Papaver dubium L. GelincikPapaveraceaePapaver macrostomum Boiss.& Huet ex Boiss.GelincikPapaveraceae Papaver postii Fedde GelincikEğirdir, Yukarı Yeşilköyyolu, yol kenarı, 1000-1100mTÜBİVESYandağ, Ayıtaşı tepe,Ayıderesi mevkii 1700-1750mKüçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, 1250-1300 m, 24 iii1994, Mutlu 200Orman evleri hastane binasıarası, 1250-1300 m, 23 iv1994, Mutlu 269Eğirdir, Yeşilköy-Şaraphaneköyleri, 1000-1150 mKarakaya village, TaşlıTepesi, göl kıyısı, 1100 m, 23iv 1995, Mutlu 1273Park girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1409Buzlukale Tepesi, 1250-1300m, 23 iv 1994, Mutlu 371Park girişi yol kenarları, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1405Orman evleri Park girişiarası, 1100-1250 m, 27 v1994, Mutlu 525Karakaya köyü, tarlakenarlarında, 900-1000 m, 25iii 1994, Mutlu 232Park girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1404Ulusazlıpınar, 1000-1100 m,23 iv 1994, Mutlu 351Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 743Kıyakdede Dağı doğu yamaç,tarla kenarlarında, 1150 m,11 v 1995, Mutlu 1297Buzlukale Tepesi, Quercuscoccifera çalılığı, 1250-1300m, 23 iv 1994, Mutlu 360Orman evleri park girişiarası, 1100-1250 m, 27 v1994, Mutlu 541Park girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1371-1412Bedikpınarı, kaynak civarı,1000-1100 m, 23 iv 1994,Mutlu 1095148

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERPapaveraceae Papaver rhoeas L. GelincikPapaveraceae Papaver somniferum L. GelincikPapaveraceaePapaveraceaePapaveraceaePapaver spicatum Boiss. var.spicatumPapaver stylatum Boiss. &Bal.Roemeria hybrida (L.) DC.subsp. hybridaGelincikGelincikPinaceae Cedrus libani A.Rich. Sedir, KatranPinaceaePinus nigra J.F.Arnold subsp.pallasiana (Lamb.) HolmboeKaraçamPlantaginaceae Plantago holosteum Scop. Sinir otuPlantaginaceae Plantago lanceolata L. Sinir otuPlantaginaceaePlumbaginaceaePlumbaginaceaePlumbaginaceaePlumbaginaceaePlumbaginaceaePlumbaginaceaePlumbaginaceaePlantago major L. subsp.intermedia (Gilib.) LangeAcantholimon acerosum(Willd.) Boiss. var. acerosumAcantholimon acerosum(Willd.) Boiss. var.brachystachyum Boiss.Acantholimon caesareumBoiss. & Bal.Acantholimon puberulumBoiss. & Bal. var. puberulumAcantholimon ulicinum(Willd. ex Sch. Bip.) Boiss.var. ulicinumAcantholimon venustumBoiss. var. venustumArmeria cariensis Boiss. var.cariensisPlumbaginaceae Plumbago europaea L.PoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaeAegilops biuncialis Vis.Aegilops columnarisZhukovskyAegilops cylindrica HostAegilops geniculata RothAegilops markgrafii(Greuter) HammerSinir otuKar dikeniKar dikeniKar dikeniKar dikeniKar dikeniKar dikeniOrman evleri park girişiarası, Cedrus libani ormanı ,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 481Armutlu köyü, tarla, 1200 m,3 vi 1995, Mutlu 1519.(Kültür).TÜBİVESGelendost, Bağıllı köyü,1000 mKıyakdede Dağı doğu yamaç,tarla kenarlarında, 1150 m,11 v 1995, Mutlu 1298-1318Kızıldağ kuzey yamaçlar,1200-1300 m, 17 xi 1993,Mutlu 168Yol kenarları, Park Girişi,Cedrus libani ormanı, 1200-1300 m, 17 xi 1993, Mutlu166. (kültür).Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 768Küçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250 m, 25 vi 1994, Mutlu807.Kıyakdede Dağı, 1100 m, 25vi 1994, Mutlu 965.Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150-1300 m,16 vii 1995, Mutlu 1608TÜBİVESKüçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250 m, 25 vi 1994, Mutlu814Yandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1550-1800 mTencerepınarı, tarlakenarlarında, 1250 m, 3 vi1995, Mutlu 1474.Yandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1550-1800 mPark girişi, Cedrus libaniormanı açıklıkları, 1200-1300m, 18 xi 1993, Mutlu 174Kıyakdede-Göztepe Dağı,tarla kenarlarında, 1200-1300m, 11 v 1995, Mutlu 992Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 727.TÜBİVESPark girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1376Park girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1401TÜBİVES149

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUPoaceaeAegilops neglecta Req. exBertol.TÜBİVESPoaceaeAegilops triuncialis L. subsp.Park girişi yol kenarı, 1200triuncialism, 2 vi 1995, Mutlu 1389.Poaceae Agrostis stolonifera L.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 643PoaceaeAira elegantissima SchurEğirdir, Yeşilköy-Şaraphanesubsp. elegantissimaköyleri, 1000-1150 mPoaceaeAlopecurus arundinaceusYol kenarı, park girişi, 1200Tilki kuyruğuPoir.m, 2 vi 1995, Mutlu 1425Poaceae Alopecurus lanatus Sm. Tilki kuyruğu TÜBİVESPoaceaeAlopecurus myosuroidesGöztepe Dağı, 1200 m, 23 ivTilki kuyruğuHuds. var. myosuroides1995, Mutlu 1283PoaceaeKüçüksivri Tepesi, 1500-Alopecurus textilis Boiss.Tilki kuyruğu1550 m, 23 iv 1994, Mutlusubsp. textilis345PoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaeAnthoxanthum odoratum L.subsp. odoratum L.Apera intermedia Hack. apudZederb.Arrheatherum palaestinumBoiss.Arrhenatherum elatius (L.)P.Beauv. ex J. & C.Preslsubsp. elatiusArrhenatherum kotschyiBoiss.Avena barbata Pott ex Linksubsp. barbataHaşişeÇayır YulafıÇayır YulafıÇayır YulafıYulafPoaceae Avena sativa L. YulafPoaceaePoaceaePoaceaeAvena sterilis L. subsp.sterilis L.Bothriochloa ischaemum (L.)KengBrachypodium sylvaticum(Hudson) P.Beauv.YulafPoaceae Briza humilis M.Bieb. Kuş ekmeğiTÜBİVESSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 782Fakılar köyü, Kaya Tepesi,1250 m, 3 vi 1995, Mutlu1490TÜBİVESYandağ, Şekerci tepe batıyamaçları, nemli kaya altları,1200-1400 mTÜBİVESPark girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1424.(Kültür).TÜBİVESŞarkikaraağaç, Yenicekaleköyü doğusu, 1300-1350 mTÜBİVESPoaceae Briza media L. Kuş ekmeği TÜBİVESPoaceaeBromus benekenii (Lange)TrimenBrom otuPoaceaeBromus cappadocicus Boiss.& Bal. subsp. cappadocicusBrom otuTÜBİVESPoaceae Bromus danthoniae Trin. Brom otuPoaceae Bromus intermedius Guss. Brom otuPoaceaeBromus japonicus Thunb.subsp. japonicusBrom otuPoaceae Bromus scoparius L. Brom otuKızıldağ Kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1300-1500 m, 3 vi 1996, Mutlu1465Kızıldağ, 1600-1700 m, 25 vi1994, Mutlu 918Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 694.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 640Küçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,yol kenarı, 1250 m, 25 vi1994, Mutlu 806.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 782.150

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERPoaceae Bromus squarrosus L. Brom otuPoaceae Bromus sterilis L. Brom otuPoaceae Bromus tectorum L. Brom otuPoaceae Bromus tomentellus Boiss. Brom otuPoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaeCalamagrostispseudophragmites (Hallerfil.) KoelerCatabrosa aquatica (L.)P.Beauv.Chrysopogon gryllus (L.)Trin. var. gryllusCrypsis schoenoides (L.)Lam.Cynodon dactylon (L.) Pers.var. dactylonCynodon dactylon (L.) Pers.var. villosus RegelDactylis glomerata L. subsp.hispanica (Roth) E.NymanDeschampsia caespitosa (L.)P.Beauv.Echinaria capitata (L.) Desf.Echinochloa crus-galli (L.)P.Beauv.Poaceae Elymus canicus (L.) L.PoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaeElymus elongatus (Host)Runemark subsp. elongatusElymus farctus (Viv.)Runemark ex Melderis subsp.farctus var. farctusElymus hispidus (Opiz)Melderis subsp. barbulatus(Schur) MelderisElymus lazicus (Boiss.)Melderis subsp. divaricatus(Boiss. & Bal.) MelderisElymus repens (L.) Gouldsubsp. elogatiformis(Drobov) MelderisElymus tauri (Boiss. & Bal.)Melderis subsp. tauriEragrostis cilianensis (All.)Vign.-Lut. Ex Janch.Eragrostis collina Trin.Suvari çayır otuAyrık otuAyrık otuAyrık otuToplu KanşYandağ, Ayıtaşı tepe,Ayıderesi mevkii 1700-1750mKüçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,yol kenarı, 1250-1300 m, 25vi 1994, Mutlu 822.Yandağ, Şekerci tepe batıyamaçları, nemli kaya altları,1200-1400 mKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 11 v 1995, Mutlu1359GölcükPark girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1381.Küçüksivri Tepesi, Cedruslibani ormanı, 1250-1300 m,23 iv 1994, Mutlu 952TÜBİVESGelendost, yakaköy kasabasıyolu, yol kenarı, 1000 mBedikpınarı, tarlakenarlarında, 1000-1100 m,24 vii 1994, Mutlu 1093Cedrus libani ormanı , 1250-1300 m, 27 v 1994, Mutlu612TÜBİVESGöztepe Dağı, tarlakenarlarında, 1200 m, 23 iv1995, Mutlu 1289Çatakbaşı Tepesi, bahçekenarlarında, 1150 m, 8 ix1996, Mutlu 1795Uluborlu, İleydağ-Çatak,1350 m G.Kaynak 12699Yandağ, Diktaş tepe, bozkır,1600-1700 mSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 755Kızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1696.Yandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1550-1800 mÇatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1575Gelendost, Korubucakmevkii, 1250 mÇatakbaşı Tepesi, bahçekenarlarında, 1150 m, 8 ix1996, Mutlu 1792Kızıldağ Kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1300m, 24 vii 1994, Mutlu 1079.151

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUPoaceae Eremopoa capillaris R.Mill TÜBİVESPoaceaeEremopoa songarica(Schrenk) Roshev.TÜBİVESPoaceae Festuca heterophylla Lam. FetükPoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaeFestuca jeanpertii (St.-Yves)F.Markgraf apud Hayeksubsp. jeanpertiiFestuca pinifolia (Hackel exBoiss.) Bornm. var. phrygia(St.-Yves) Markgr.-Dannenb.Festuca pinifolia (Hackel exBoiss.) Bornm. var. pinifoliaFestuca pinifolia (Hackel exBoiss.) Bornm. var. pinifoliaFestuca valesiaca Sch. ExGaudinGaudiniopsis sorgerae M.DoğanGaudinopsis macra (M.Bieb.)Eig subsp. macraHelictotrichon pubescens(Hudson) Besser ex Schultes& Schultes fil. subsp.pubescensFetükFetükFetükFetükFetükPoaceae Hordeum bulbosum L. ArpaPoaceaePoaceaeHordeum murinum L. subsp.glaucum (Steud.) TzvelevHyparrhenia hirta (L.) StapfDıvar Arpası152Sazlıpınar- Külbaşı Tepesi,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 648TÜBİVESTÜBİVESYandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1350-1450 mTÜBİVESYandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1350-1450 mTÜBİVESPoaceae Isolepis setacea (L.) R.Br. TÜBİVESArmutlu köyü, tarla, 1200 m,3 vi 1995, Mutlu 1499Gelendost, Yakaköykasabası, tarla içi ve kenarı,1000 mKüçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,yol kenarı, 1250 m, 25 vi1994, Mutlu 804.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 729.Şarkikaraağaç, Yenicekaleköyü, dere içi taşlık alanlar1300 mPoaceae Koeleria brevis Steven Parlak otKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1703Poaceae Koeleria cristata (L.) Pers. Parlak ot TÜBİVESPoaceae Lolium perenne L. DeliceGelendost, Madenli köygüney doğusu, 1200 mPoaceae Lolium subulatum Vis. DeliceKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1689PoaceaeMelica ciliata L. subsp.Boncuk otuKızıldağ, 1600-1700 m, 25 viPoaceaePoaceaePoaceaeciliataMelica penicillaris Boiss. &Bal.Milium vernale M.Bieb.subsp. vernaleMilium vernaleM.Bieb.subsp. montianum(Parl.) Al.Jah. & MaireBoncuk otuMilyumMilyumPoaceae Panicum miliaceum L. Akdarı TÜBİVESPoaceaePennisetum orientale Rich.1994, Mutlu 911-937Zeybek Tepesi, 1250-1300m, 25 vi 1994, Mutlu 834Orman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı, 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu573Orman evleri su pompası,Cedrus libani ormanı, 1150-1250 m, 23 iv 1994, Mutlu313Kızıldağ Kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1300m, 24 vii 1994, Mutlu 1053-1057-1059

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERPoaceae Phalaris arundinacea L. Yem kanyaşıPoaceae Phleum boissieri Bornm. İt kuyruğuPoaceaePoaceaePhleum exaratum Hochst. exGriseb. subsp. exaratumPhleum montanum C.Kochsubsp. serrulatum (Boiss.)Doganİt kuyruğuİt kuyruğuPoaceae Phleum pratense L. İt kuyruğuPoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePhragmites australis (Cav.)Trin. Ex Steud.Piptatherum coerulescens(Desf.) P.Beauv.Piptatherum holciforme(Bieb.) Roemer & Schultessubsp. holciforme var.glabrum FreiitagPiptatherum miliaceum (L.)Cosson subsp. thomasii(Duby) FreitagPoa alpina L. subsp. fallaxF.Herm.KargıTavşan bıyığıEğirdir gölü, Gölcük,Beyşehir gölüPark girişi, Cedrus libaniormanı, 1100-1250 m, 27 v1994, Mutlu 580TÜBİVESKızıldağ, 1600-1700 m, 25 vi1994, Mutlu 942Gelendost, Yakaköy kasabasıgüneybatısı, kuru dere yatağı,1100 mÇatakbaşı Tepesi, su kanalıçevresi, 1150 m, 16 x 1994,Mutlu 1112Hastane binası çevresi,Cedrus libani ormanı , 1150-1250 m, 26 v 1994, Mutlu429Eğirdir, Yukarı Yeşilköyyolu, yol kenarı, 1000-1100mTÜBİVESPoaceae Poa angustifolia L. Tavşan bıyığı TÜBİVESPoaceae Poa annua L. Tavşan bıyığıPoaceae Poa bulbosa L. Tavşan bıyığıPoaceae Poa caucasica Trin Tavşan bıyığı TÜBİVESPoaceaePoa diversifolia (Boiss. &Bal.) Hack. Ex Boiss.Tavşan bıyığıPoaceae Poa nemoralis L. Tavşan bıyığıPoaceae Poa pratensis L. Tavşan bıyığıPoaceaePoa timoleontis Heldr. exBoiss.Tavşan bıyığıPoaceae Poa trivialis L. Tavşan bıyığıPoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePoaceaePolypogon monspeliensis(L.) Desf.Pseudophleum gibbum(Boiss.) M. DoğanPuccinellia distans (Jacq.)Parl. Subsp. distansPuccinellia koeieanaMelderis subsp. anatolica KitTanSclerochloa dura (L.)P.Beauv.ÇorakotuÇatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 22 iv1995, Mutlu 1224.Karayaka köyü karşıyamaçlar, Taşlı Tepesi, gölkıyısı, 1100 m, 23 iv 1995,Mutlu 1274Hastane binası çevresi,Cedrus libani ormanı, 1150-1250 m, 22 iv 1994, Mutlu267.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 688Eğirdir, Yeşilköy-Şaraphaneköyleri, 1000-1150 mPark girişi, Cedrus libaniormanı , 1100-1250 m, 27 v1994, Mutlu 529Buzlukale Tepesi, 1250-1300m, 23 iv 1994, Mutlu 367Yandağ, Yandağ kuzey vedoğusu 1600-1850 mKıyakdede Dağı, tarlakenarlarında, 1100 m, 23 vii1994, Mutlu 964.TÜBİVESEğirdir gölüTÜBİVESTÜBİVES153

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUPoaceae Secale anatolicum Boiss. ÇavdarPoaceae Sesleria alba Sm. Baş otu TÜBİVESPoaceaePoaceaeSeteria viridis (L.) P.Beauv.Stipa ehrenbergiana Trin. &Rupr.Sorguç otuPoaceae Stipa holosericea Trin. Sorguç otuPoaceaeTaeniatherum caput-medusae(L.) Nevski subsp. asper(Simonk.) MelderisPoaceae Trachynia distachya (L.) LinkPoaceae Triticum aestivum L. BuğdayPoaceaePoaceaePoaceaeTriticum baeoticum Boiss.subsp. baeoticumVulpia ciliata Dumort subsp.ciliataVulpia fasciculata (Forssk.)FritschBuğdayŞarkikaraağaç, Yenicekaleköyü-Köprülü yaylası, 1350-1650 mZeybek Tepesi kuzey yamaç,tarlalar, 1150 m, 7 x 1995,Mutlu 1634TÜBİVESPoaceaeVulpia myuros (L.)C.C.GmelinKalem yumakTÜBİVESPoaceae Vulpia unilateralis (L.) Stace Kalem yumak TÜBİVESPoaceae Zea mays L. subsp. mays MısırPolygalaceaePolygalaceaePolygala anatolica Boiss. &Heldr.Polygala pruinosa Boiss.subsp. megaptera CullenSüt otuSüt otuPolygalaceae Polygala monspeliaca L. Süt otuPolygalaceae Polygala supina Schreb. Süt otu TÜBİVESPolygonaceaeAtraphaxis billardieri Jaub. &Spach var. billardieriTeke buğdayıYol kenarı, park girişi,1200m, 2 vi 1995, Mutlu1429Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi,tarla kenarlarında, 1150-1250 m, 24 vi 1994, Mutlu796.Kızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1728Park girişi, tarla kenarlarında,1200 m, 2 vi 1995, Mutlu1384-1436. (Kültür).Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1523.Göztepe Dağı, tarlakenarlarında, 1200 m, 23 iv1995, Mutlu 1650-1805Park girişi, Cedrus libaniormanı , 1100-1250 m, 27 v1994, Mutlu 520Çatakbaşı tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1529. (Kültür).Kızıldağ, Cedrus libaniaçıklıkları, 1600-1700 m, 25vi 1994, Mutlu 921.Park girişi, 1300-1500 m, 3vi 1995, Mutlu 1462.Uluborlu, Eski dereköy,kayalık, 1200 m G.Kaynak12770Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 777Polygonaceae Oxyria digyna (L.) Hill. Oxyria TÜBİVESPolygonaceae Polygonum amphibium L. Su çobandeğneği Eğirdir gölü, Beyşehir gölüPolygonaceae Polygonum arenastrum Bor Çoban DeğneğiKüçüksivri Tepesi Kuzeyyamaç, 1150-1300 m, Cedruslibani ormanı, 1250 m, 7 x1995, Mutlu 1640.Polygonaceae Polygonum bellardii All. Çoban DeğneğiPolygonaceaePolygonaceaePolygonum bistorta L. subsp.bistorta L.Çoban DeğneğiPolygonum cognatum Meisn. Çoban DeğneğiKızıldağ Kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1250m, 23 vii 1994, Mutlu 1044.TÜBİVESKıyakdede Dağı, tarlakenarlarında, 1100 m, 23 vii1994, Mutlu 1006.154

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERPolygonaceae Polygonum convolvulus L. Çoban DeğneğiAkçeşme, Sulama kanalı,tarla kenarlarında, 1150 m,23 vii 1994, Mutlu 1030.Polygonaceae Polygonum lapathifolium L. Çoban DeğneğiKüçüksivri Tepesi Kuzeyyamaç, 1150-1300 m, 7 x1995, Mutlu 1640.Polygonaceae Polygonum persicaria L. Kırmızı çobandeğneği Beyşehir gölüPolygonaceae Polygonum pulchellum Lois. Çoban Değneği TÜBİVESPolygonaceaePolygonum setosum Jacq.subsp. setosumÇoban DeğneğiPolygonaceae Rumex acetosella L. KuzukulağıPolygonaceaeRumex conglomeratusMurrayKuzukulağıPolygonaceae Rumex crispus L. KuzukulağıPolygonaceae Rumex patientia L. KuzukulağıPolygonaceae Rumex pulcher L. KuzukulağıPolygonaceae Rumex scutatus L. KuzukulağıPortulacaceae Portulaca oleraceae L. Semiz otuPotamogetonaceae Groenlandia densa (L.) Fourr. Sıkyapraklı susümbülüPark girişi, Cedrus libaniormanı, açıklık, 1200 m, 2 vi1995, Mutlu 172Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 683.Çatakbaşı Tepesi, bahçekenarlarında, 1150 m, 8 ix1996, Mutlu 1781.Park girişi yol kenarı, 1200m, 18 xi 1993, Mutlu 170Park girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1396.Çatakbaşı Tepesi, bahçekenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1560. +Beyşehir gölüŞarkikaraağaç, Yenicekaleköyü, dere içi taşlık alanlar1300 mÇatakbaşı Tepesi, bahçekenarlarında, 1150 m, 8 ix1996, Mutlu 1790.Kayaağzı mevkii, KovadagölüPotamogetonaceae Potamogeton crispus L. Kıvırcık yapraklı susümbülü Kovada gölü, Beyşehir gölüPotamogetonaceae Potamogeton lucens L. Su Sümbülü Eğirdir gölü, Beyşehir gölüPotamogetonaceae Potamogeton natans L. Su Sümbülü Eğirdir gölüPotamogetonaceae Potamogeton nodosus Poiret Boğumlu susümbülü Eğirdir gölü, Beyşehir gölüPotamogetonaceaePotamogeton panormitanusBiv.Su SümbülüEğirdir gölü, Beyşehir gölüPotamogetonaceae Potamogeton pectinatus L. Taraksı susümbülü Eğirdir gölü, Beyşehir gölüPotamogetonaceae Potamogeton perfoliatus L. Su Sümbülü Eğirdir gölü, Beyşehir gölüPrimulaceaeÇatakbaşı Tepesi, tarlaAnagallis arvensis L. var.Farekulağıkenarlarında, 1150 m, 16 viicaerulea (L.) Gouan1995, Mutlu 1553.Primulaceae Anagallis foemina Mill. FarekulağıPrimulaceae Androsace maxima L. AndrosasPrimulaceae Androsace villosa L. Androsas TÜBİVESPrimulaceaeCyclamen cilicicum Boiss. &Heldr. var. cilicicumSıklamenTÜBİVESPrimulaceae Cyclamen mirabile Hildebr. Sıklamen TÜBİVESPrimulaceae Lysimachia atropurpurea L. Altın kamışıPrimulaceae Lysimachia punctata L. Altın kamışı TÜBİVESPrimulaceae Primula auriculata Lam. Çuha çiçeği TÜBİVESRanunculaceaeAdonis aestivalis L. subsp.aestivalisKan DamlasıRanunculaceae Adonis flammea Jacq. Kan DamlasıAkçeşme, sulama kanalı,tarla kenarı, 1150 m, 16 x1994, Mutlu 1150Beltaşı Dağı, 900-1000 m, 25iii 1994, Mutlu 233.Park girişi yol kenarı, 1100m, 25 vi 1994, Mutlu 956Buzlukale tepesi, Quercuscoccifera çalılığı, kumtaşı,1250-1300 m, 23 iv 1994,Mutlu 372Eğirdir, Yukarı Yeşilköyyolu, yol kenarı, 1000-1100m155

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORURanunculaceaeRanunculaceaeRanunculaceaeRanunculaceaeRanunculaceaeRanunculaceaeRanunculaceaeRanunculaceaeRanunculaceaeAnemone blanda Schott &KotschyCeratocephalus falcatus (L.)Pers.Ceratocephalus testiculatus(Crantz) RothConsolida glandulosa (Boiss.& Huet) Bornm.Consolida hellespontica(Boiss.) ChaterConsolida orientalis (Gay)Schrod.Consolida raveyi (Boiss.)SchršdingerConsolida regalis Gray subsp.paniculata (Host) So var.paniculataDelphinium gueneri P. H.DavisYoğurtçukSüvari MahmuzuSüvari MahmuzuSüvari MahmuzuSüvari MahmuzuSüvari MahmuzuHazeranRanunculaceae Delphinium peregrinum L. HazeranRanunculaceae Eranthis hyemalis (L.) Salisb.RanunculaceaeNigella arvensis L. var.glauca Boiss.ÇörekotuRanunculaceae Nigella lancifolia Hub.-Mor. ÇörekotuRanunculaceae Nigella sativa L. ÇörekotuRanunculaceae Ranunculus argyreus Boiss. Düğün çiçeğiRanunculaceae Ranunculus arvensis L. Düğün çiçeğiRanunculaceaeRanunculus brevifoliusBanks & Sol.Düğün çiçeğiRanunculaceae Ranunculus cadmicus Boiss. Düğün çiçeğiRanunculaceae Ranunculus gracilis Clarke Düğün çiçeğiRanunculaceaeRanunculusconstantinopolitanus (DC.)dIUrv.Düğün çiçeğiRanunculaceae Ranunculus cuneatus Boiss. Düğün çiçeğiRanunculaceaeRanunculaceaeRanunculus demissus DC.var. major Boiss.Ranunculus ficaria L. subsp.ficariiformis Rouy &FoucaudDüğün çiçeğiDüğün çiçeğiZeybek tepesi, Kuzey yamaç,Cedrus libani-Juniperusexcelsa karışık ormanı, 1250-1300 m, 25 iii 1994, Mutlu213Çatak Dağı, tarlakenarlarında, 1150 m, 22 iv1995, Mutlu 1216Beşkardeşler geçidi, maki,1200 m, 25 iii 1994, Mutlu215Gelendost, Korubucakmevkii, 1250 mSazlıpınar -Külbaşı tepesi ,1150-1200 m, 24 vi 1994,Mutlu 680Park girişi, yol üzeri, 1200 m,2 vi 1995, Mutlu 1388Buzlukale Tepesi , Quercuscoccifera çalılığı , 1150-1250m, 25 vi 1994, Mutlu 889Çatakbaşı tepesi, bahçekenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1580TÜBİVESKıyakdede dağı, 1100 m, 23vii 1994, Mutlu 971Yandağ, Sarıtaşkuzeydoğusu, kayalık-taşlıkalanlar, 1400-1650 mSazlıpınar - Külbaşı tepesi,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 776Çatakbaşı tepesi, 1150 m, 16vii 1995, Mutlu 1524Çatakbaşı tepesi, 1150-1300m, 8 ix 1996, Mutlu 1779-1780Buzlukale tepesi, Quercuscoccifera çalılığı, kumtaşı,1250-1300 m, 23 iv 1994,Mutlu 378Ulusazlıpınar, tarlakenarlarında, 1100-1150 m,23 iv 1994, Mutlu 355TÜBİVESÇatak dağı, 1150-1300 m, 22iv 1995, Mutlu 1236Uluborlu, Kapıdağ,Kalaycılar, 1700 mG.Kaynak 11847Kıyakdede dağı güneyyamaçlar, 150 m, 11 v 1995,Mutlu 1303Kıyakdede dağı güneyyamaç, 1150 m, 11 v 1995,Mutlu 1314TÜBİVESKülbaşı Tepesi, çayır, 1150m, 22 iv 1995, Mutlu 1255156

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERRanunculaceaeRanunculaceaeRanunculaceaeRanunculaceaeRanunculus heterorhizusBoiss. & Bal.Ranunculus isthmicus Boiss.subsp. stepporum P.H.DavisRanunculus marginatusdIUrv. var. Trachycarpus(Fisch. & Mey.) Azn.Ranunculus neopolitanusTen.Düğün çiçeğiDüğün çiçeğiDüğün çiçeğiDüğün çiçeğiRanunculaceae Ranunculus repens L. Düğün çiçeğiKüçüksivri Tepesi, Cedruslibani ormanı, 1300 m, 23 iv1994, Mutlu 336Karakaya köyü, Taşlı Tepesi,göl kıyısı, 1100 m, 23 iv1995, Mutlu 1272Külbaşı Tepesi kuzey yamaç,1200 m, 3 vi 1995, Mutlu1511Eğirdir, Yukarı Yeşilköyyolu, yol kenarı, 1000-1100mOrman evleri, Park girişi,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 504Ranunculaceae Ranunculus rionii Lagger Düğün çiçeği Beyşehir GölüRanunculus saniculifoliusEğirdir gölü, Gölcük,RanunculaceaeSu DüğünçiçeğiViv.Beyşehir gölüRanunculaceae Ranunculus sceleratus L. Zehirli Düğün çiçeğiRanunculaceaeRanunculaceaeRanunculaceaeRanunculus sericeus Banks &Sol.Ranunculus sphaerospermusBoiss. & BlancheRanunculus trichophyllusChaixDüğün çiçeğiDüğün çiçeğiDüğün çiçeğiRanunculaceae Ranunculus velutinus Ten. Düğün çiçeği TÜBİVESRanunculaceaeThalictrum isopyroidesC.A.Mey.Resedaceae Reseda lutea L. var. lutea Muhabbet ÇiçeğiResedaceae Reseda luteola L. Muhabbet ÇiçeğiRhamnaceaeFrangula alnus Mill. subsp.alnusRhamnaceae Paliurus spina-christi Miller KaraçalıRhamnaceae Rhamnus libanoticus Boiss. Cehri TÜBİVESRhamnaceaeRhamnus oleoides L. Subsp.graecus (Boiss. & Reut.)HolmboeCehriRhamnaceae Rhamnus rhodopeus Velen. CehriRhamnaceae Rhamnus thymifolius Bornm. CehriRosaceae Agrimonia eupatoria L.RosaceaeAmelanchier parvifloraBoiss. var. dentata BrowiczKayaarmuduPark girişi yol kenarlarında,1200 m, 2 vi 1995, Mutlu1390 + Eğirdir gölüGelendost, Korubucakmevkii, 1250 mKarakaya köyü, Taşlı Tepesi,Beyşehir gölü kıyısı, 1100 m,23 iv 1995, Mutlu 1275Külbaşı Tepesi kuzey yamaç,1200 m, 3 vi 1995, Mutlu1502 + Eğirdir gölüKıyakdede Dağı doğu yamaç,tarla kenarlarında, 1300 m,23 iv 1994, Mutlu 1329Orman evleri park girişiarası, 1100-1250 m, 27 vi1994, Mutlu 507.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 703.Orman evleri-Park girişi yolkenarı, 1150-1250 m, 24 vii1994, Mutlu 1096Eğirdir, Sarıidris yolu, 1000-1250 mEğirdir, Sarıidris yolu, 1000-1250 mAkçeşme, su kanalı çevresi,tarla kenarları, 1150 m, 23 vii1994, Mutlu 1037.Küçüksivri Tepesi kuzeyyamaç, Cedrus libani ormanı,1250-1300 m, 25 vi 1994,Mutlu 803Dörtsöğütler, bahçekenarlarında, 1150 m, 16 x1994, Mutlu 1171. B3:Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 420157

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORURosaceaeRosaceaeAmelanchier parvifloraBoiss. var. parvifloraAmelanchier rotundifolia(Lam.) Dum.-Courset subsp.rotundifoliaKayaarmuduKayaarmuduRosaceae Amygdalus communis L. BademRosaceae Amygdalus graeca Lindl. Badem158Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 419.TÜBİVESRosaceae Aphanes arvensis TÜBİVESRosaceaeAremonia agrimonoides (L.)DC.TÜBİVESRosaceaeCerasus prostrata (Lab.) Ser.var. prostrataMahlepTÜBİVESRosaceae Cerasus vulgaris Mill. Yabani KirazRosaceaeRosaceaeRosaceaeRosaceaeRosaceaeRosaceaeRosaceaeCotoneaster nummulariaFisch. & Mey.Crataegus aronia (L.) Bosc.ex DC. var. aroniaCrataegus aronia (L.) Bosc.ex DC. var. minuta BrowiczCrataegus microphyllaK.KochCrataegus monogyna Jacq.subsp. azarella (Griseb)FrancoCrataegus monogyna Jacq.subsp. monogynaCrataegus orientalis Pall. exM.Bieb. var. orientalisDağ MuşmulasıAk DikenAk DikenAk DikenAk DikenAk DikenAk DikenDörtsöğütler, bahçekenarlarında, 1150 m, 16 x1994, Mutlu 1169.Orman evleri park girişiarası, 1200 m, 2 vi 1995,Mutlu 1441Orman evleri park girişiarası, Cedrus libani ormanı ,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 545. (Kültür)TÜBİVESGelendost, Yakaköy doğusu,1000-1100 mTÜBİVESRosaceae Crataegus sinaica Boiss. Ak Diken TÜBİVESRosaceae Crataegus stevenii Pojark. Ak Diken TÜBİVESRosaceae Crataegus szovitsii Pojark. Ak DikenRosaceae Cydonia oblonga Mill. AyvaRosaceaeEriolobus trilobatus (Poiret)RoemerRosaceae Geum urbanum L. Karanfil otuRosaceaeMalus sylvestris Mill. subsp.orientalis (Uglitzk.) Browiczvar. orientalisElmaRosaceae Mespilus germanica L. Beşbıyık, MuşmulaRosaceaeOrthurus heterocarpus(Boiss.) Juz.Park girişi yol kenarı, Cedruslibani açıklığı, 1200 m, 18 xi1993, Mutlu 171Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 410.Eğirdir, Sarıidris yolu, 1000-1250 mÇatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150--1300 m,16 x 1994, Mutlu 1117.Kıyakdede Dağı, tarlakenarlarında, 1100 m, 23 vii1994, Mutlu 976Orman evleri park girişiarası, Cedrus libani ormanı ,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 535. (Kültür).Yandağ, Sarıtaşkuzeydoğusu, kayalık-taşlıkalanlar, 1400-1650 mOrman evleri park girişiarası, Cedrus libani ormanı ,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 584Orman evleri, yol kenarı,Cedrus libani ormanı, 1150-1250 m, 23 iv 1994, Mutlu301. (Kültür).Park girişi, 1150 m, 16 x1994, Mutlu 1157. (Kültür)Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 1170.

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERRosaceae Potentilla detommasii Ten. Beşparmak otu TÜBİVESRosaceae Potentilla kotschyana Fenzl Beşparmak otuYandağ, Şekerci tepe batıyamaçları, nemli kaya altları,1200-1400 mRosaceae Potentilla recta L. Beşparmak otuOrman evleri park girişiarası, Cedrus libani açıklığı,1100-1250 m, 27 v 1994,Mutlu 566.Rosaceae Potentilla reptans L. Beşparmak otuArmutlu köyü, tarlakenarlarında, 1200 m, 3 vi1995, Mutlu 1498.RosaceaeYandağ, Ayıtaşı tepe,Potentilla speciosa Willd.Beşparmak otuAyıderesi mevkii 1700-1750var. speciosamRosaceae Potentilla supina L. Beşparmak otuBeyşehir gölü kenarı, 1000RosaceaeRosaceaeRosaceaePrunus cocomilia Ten var.cocomiliaPrunus divaricata Ledeb.subsp. divaricataPrunus spinosa L. subsp.dasyphylla (Schur) DominYabani erikYabani erikYabani erikRosaceae Prunus x domestica L. Yabani erikRosaceaeRosaceaeRosaceaePyrus communis L. subsp.sativa (DC.) HegiPyrus elaeagnifolia Pall.subsp. eleagnifoliaPyrus elaeagnifolia Pall.subsp. kotschyana (Boiss.)BrowiczYabani ArmutAhlatAhlatRosaceae Rosa canina L. Yabani GülRosaceaeRosa dumalis Bechst subsp.boissieri (Crepin) Ö.Nilssonvar. antalyensis (Manden.)Ö.NilssonYabani Gülm, 23 vii 1994, Mutlu 1017.Kıyakdede Dağı, tarlakenarlarında, 1100 m, 24 vi1994, Mutlu 961. VU.Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250-1300 m, 22 iv1994, Mutlu 262.Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150-1300 m,16 x 1994, Mutlu 1133Dörtsöğütler, bahçekenarlarında, 1150 m, 16 x1994, Mutlu 1172. (Kültür)Orman evleri su pompasıarası, Cedrus libani ormanı,1150-1250 m, 23 iv 1994,Mutlu 319. (Kültür).Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250-1300 m, 22 iv1994, Mutlu 265.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 757.Orman evleri park girişiarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 482.TÜBİVESRosaceae Rosa pulverulenta Bieb. Yabani Gül TÜBİVESRosaceaeRubus canescens DC. var.canescens DC.BöğürtlenTÜBİVESRosaceaeRubus discolor Weihe &Şarkikaraağaç, YenicekaleBöğürtlenNeesköyü doğusu, 1300-1350 mRosaceae Rubus sanctus Schreb. BöğürtlenDörtsöğütler, bahçekenarlarında, 1150 m, 16 x1994, Mutlu 1175.RosaceaeRosaceaeRosaceaeSanguisorba minor Scop.subsp. muricata (Spach) Briq.Sorbus torminalis (L.) Crantzvar. torminalisSorbus umbellata (Desf.)Fritsch var. umbellataÇayır düğmesiÜvezÜvezOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 432.TÜBİVESYandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1550-1650 m159

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORURubiaceae Asperula arvensis L. Yapışkan otuRubiaceae Asperula brevifolia Vent. Yapışkan otuRubiaceaeRubiaceaeRubiaceaeRubiaceaeRubiaceaeRubiaceaeRubiaceaeAsperula nitida Sm. subsp.hirtella (Boiss.) Ehrend.Asperula orientalis Boiss. &Hohen.Asperula setosa Jaub. &SpachAsperula stricta Boiss. subsp.grandiflora Schönb.-Tem.Asperula stricta Boiss. subsp.elmaliensis Schönb.-Tem.Asperula stricta Boiss. subsp.monticola Ehrend.Asperula stricta Boiss. subsp.stricta Boiss.Rubiaceae Crucianella angustifolia L.RubiaceaeCrucianella bithynica Boiss.Rubiaceae Crucianella latifolia L.RubiaceaeRubiaceaeRubiaceaeRubiaceaeRubiaceaeCrucianella macrostachyaBoiss.Cruciata articulata (L.)Ehrend.Cruciata pedemontana(Bellardi) Ehrend.Cruciata taurica (Pall. exWilld.) Ehrend.Galium album Mill. Subsp.pycnotrichum (H.Braun)Krendl.Yapışkan otuYapışkan otuYapışkan otuYapışkan otuYapışkan otuYapışkan otuYapışkan otuYoğurt otuRubiaceae Galium aparine L. Yoğurt otu160Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 455Bedikpınarı, 1100 m, 25 vi1994, Mutlu 890TÜBİVESKülbaşı Tepesi kuzey yamaçv 1995, Mutlu 1330.TÜBİVESUluborlu, Tekketepe,Özbahçe-TV kulesi, kayalık,1530 m G.Kaynak 9212TÜBİVESÇatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1799TÜBİVESKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1708. Medit.Tencerepınarı, tarlakenarlarında, 1250 m, 3 vi1995, Mutlu 1472Şarkikaraağaç, Örenköybatısı, 1400 mÇatakbaşı Tepesi, yol kenarı,1150-1300 m, 16 vii 1995,Mutlu 1521TÜBİVESTÜBİVESRubiaceaeGalium canum Req. Ex DC.subsp. canumYoğurt otuRubiaceae Galium cilicicum Boiss. Yoğurt otu TÜBİVESRubiaceae Galium dumosum Boiss. Yoğurt otuRubiaceaeRubiaceaeRubiaceaeRubiaceaeGalium floribundum Sm.subsp. airoides Hub.-Mor. exEhrend. & Schönb.-Tem.Galium floribundum Sm.subsp. floribundumGalium incanum Sm. subsp.centrale Ehrend.Galium incanum Sm. subsp.elatius (Boiss.) Ehrend.Yoğurt otuYoğurt otuYoğurt otuYoğurt otuOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1250-1300 m, 22 iv 1994,Mutlu 293Yandağ, Şekerci tepe batıyamaçları, nemli kaya altları,1200-1400 mGelendost, Yakaköykasabası, tarla içi ve kenarı,1000 mYandağ, Namazgah tepe,kayalık alanlar, 1350-1450 mSazlıpınar -Külbaşı Tepesi,1250-1300 m, 24 vi 1994,Mutlu 837TÜBİVESSazlıpınar -Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 747.TÜBİVESYandağ, Sarıtaşkuzeydoğusu, kayalık-taşlıkalanlar, 1400-1650 m

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERRubiaceae Galium peplidifolium Boiss. Yoğurt otuRubiaceae Galium rotundifolium L. Değirmi Yapraklı Yoğurt otu TÜBİVESRubiaceae Galium setaceum Lam. Yoğurt otuRubiaceaeRubiaceaeRubiaceaeRubiaceaeGalium sorgerae Ehrend. &Schönb.-Tem.Galium spurium L. subsp.ibicinum (Boiss. &Hausskn.ex Boiss.) Ehrend.Galium spurium L. subsp.spuriumGalium tenuissimum Bieb.subsp. trichophorum (Kar. &Kir.) Ehrend.Yoğurt otuYoğurt otuYoğurt otuYoğurt otuOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 470Fakılar köyü, Kaya Tepesi,1250 m, 3 vi 1995, Mutlu1487.TÜBİVESTÜBİVESOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 449TÜBİVESRubiaceae Galium tmoleum Boiss. Yoğurt otu TÜBİVESRubiaceae Galium tricornutum Dandy Yoğurt otuRubiaceaeRubiaceaeRubiaceaeGalium verticillatumDanthoine. ex Lam.Galium verum L. subsp.glabrescens Ehrend.Galium verum L. subsp.verum L.Yoğurt otuYoğurt otuHakiki Yoğurt otuRubiaceae Rubia tinctorum L. KökboyaSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 794Zeybek Tepesi, 1250-1300m, 25 vi 1994, Mutlu 830Sazlıpınar -Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 682TÜBİVESÇatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1540Rutaceae Dictamnus albus L. TÜBİVESRutaceaeHaplophyllum pumiliformeHub.-Mor. & ReeseTÜBİVESRutaceaeHaplophyllum suaveolensEğirdir, Yeşilköy-Şaraphane(DC.) G.Don. var. suaveolensköyleri, 1000-1150 mSalicaceae Populus alba L. AkkavakPark girişi yol kenarı, 1150m, 16 x 1994, Mutlu 1156Salicaceae Salix alba L. AksöğütOrman evleri su pompası,Cedrus libani ormanı, 1150-1250 m, 23 iv 1994, Mutlu308SantalaceaeSaxifragaceaeThesium billardieri Boiss.Saxifraga exarata Vill. var.adenophora (C. Koch) Engler& IrmscherTaşkıranSaxifragaceae Saxifraga tridactylites L. TaşkıranOrman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu497TÜBİVESScrophulariaceaeAnarrhinum orientaleBenthamAslanağzıTÜBİVESScrophulariaceaeBungea trifida (Vahl)C.A.MeyerChaenorhinum lithoraleScrophulariaceae(Bernh.) Fritish subsp.pterosporum (Fisch. & Mey.)TÜBİVESDavisScrophulariaceae Digitalis davisiana Heywood Yüksük otu TÜBİVESÇatak Dağı, 1150-1300 m, 22iv 1995, Mutlu 1246.Şarkikaraağaç, Örenköybatısı, 1400 m161

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUScrophulariaceaeEuphrasia minima Jacq. exDC. subsp. davisii YeoTÜBİVESScrophulariaceae Euphrasia pectinata Ten. TÜBİVESScrophulariaceae Gratiola officinalis L. Hüdaverdiotu Beyşehir gölüScrophulariaceaeKickxia elatine (L.) Dumort.subsp. crinita (Mabille)Greuter1996, Mutlu 1789ScrophulariaceaeLinaria chalepensis (L.)Miller var. chalepensisNevruz otuScrophulariaceae Linaria corifolia Desf. Nevruz otuScrophulariaceaeScrophulariaceaeLinaria genistifolia (L.) Mill.subsp. confertiflora (Boiss.)P.H.DavisLinaria genistifolia (L.) Mill.subsp. genistifoliaNevruz otuNevruz otuScrophulariaceae Linaria grandiflora Desf. Nevruz otu TÜBİVESScrophulariaceaeLinaria iconia Boiss. &Heldr.Nevruz otuTÜBİVESScrophulariaceae Linaria simplex (Willd.) DC. Nevruz otuScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeMisopates orontium (L.) Raf.Odontites aucheri Boiss.Odontites glutinosa (Bieb.)BenthamOdontites verna (Bellardi)Dumort. subsp. serotina(Dumort.) Corb.Parantucellia latifolia (L.)Caruel subsp. latifoliaÇatakbaşı Tepesi, bahçekenarlarında, 1150 m, 8 ixGelendost, Yakaköy doğusu,1000-1100 mSazlıpınar-Külbaşı Tepesi,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 748Orman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100m, 26 v 1994, Mutlu 412Eğirdir, Yukarı Yeşilköyyolu, yol kenarı, 1000-1100mOrman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100-1250 m, 26 v 1994, Mutlu557. Medit.Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1526.Kızıldağ, 1600-1700 m, 25 vi1994, Mutlu 924TÜBİVESPark girişi yol kenarı, 1100-1250 m, 7 ix 1996, Mutlu1751Kıyakdede dağı doğu yamaçDağı, tarla kenarlarında, 1150m, 11 v 1995, Mutlu 1324Scrophulariaceae Pedicularis cadmea Boiss. Bit otu TÜBİVESScrophulariaceaePedicularis comosa L. var.Gelendost, KorubucakBit otuacmodonta (Boiss.) Boiss.mevkii, 1250 mScrophulariaceaeSazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,Pedicularis comosa L. var.Bit otu1150-1250 m, 24 vi 1994,sibthorpii (Boiss.) Boiss.Mutlu 716.ScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeRhynchocorys elephas (L.)Griseb. subsp. elephasScrophularia canina L. subsp.bicolor (Sibth. & Sm.)GreuterScrophularia catariifoliaBoiss. & Heldr.Scrophularia cryptophilaBoiss. & Heldr.Scrophularia depauperataBoiss.Scrophularia xylorrhizaBoiss. & Hausskn.Scrophularia xanthoglossaBoiss. var. Decipiens (Boiss.& Kotschy) Boiss.Verbascum adenophorumBoiss. & Bal.Sıraca otuSıraca otuSıraca otuSıraca otuSıraca otuSıraca otuSığır KuyruğuTÜBİVESFakılar köyü, Kaya Tepesi,tarla kenarı, 1250 m, 3 vi1995, Mutlu 1489Zeybek Tepesi, kayaçatlaklarında, 1250-1300 m,25 vi 1994, Mutlu 835Kuzgun Tepesi, 1350 m, 24vii 1994, Mutlu 1087TÜBİVESUluborlu, Başköy, Yolkenarı, 1180 m, G.Kaynak10773Kıyakdede dağı doğu yamaç,1150 m, 11 v 1995, Mutlu1332Kızıldağ, 1600-1700 m, 25 vi1994, Mutlu 917162

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERScrophulariaceae Verbascum blattaria L. Sığır Kuyruğu TÜBİVESScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeVerbascum cheiranthifoliumBoiss. var. cheiranthifoliumVerbascum cheiranthifoliumBoiss. var. heldreichii Boiss.Verbascum cheiranthifoliumBoiss. var. pisidicum (Boiss.& Heldr.) Murb.Verbascum chrysochaeteStapfVerbascum flavidum (Boiss.)Freyn & Bornm.Verbascum glomeratumBoiss.Verbascum glomerulosumHub.-Mor.Verbascum insulare Boiss. &Heldr.Verbascum lasianthum Boiss.ex Benth.Verbascum leptocladumBoiss. & Heldr.Verbascum myriocarpumBoiss. & Heldr.Verbascum natolicum (Fisch.& Mey.) Hub.-Mor.Verbascum nudatum Murb.var. nudatumVerbascum pumiliformeHub.-Mor.Verbascum pycnostachyumBoiss. & Heldr.Verbascum salviifoliumBoiss.Verbascum sorgerae (Hub.-Mor.) Hub.-Mor.Verbascum symes Murb. &Rech.f.Veronica anagallis-aquaticaL. subsp. anagallis-aquaticaVeronica anagallis-aquaticaL. subsp. lysimachioides(Boiss.) M. A. FischerVeronica anagallis-aquaticaL. subsp. oxycarpa (Boiss.)ElenevskyiSığır KuyruğuSığır KuyruğuSığır KuyruğuSığır KuyruğuSığır KuyruğuSığır KuyruğuSığır KuyruğuSığır KuyruğuSığır KuyruğuSığır KuyruğuSığır KuyruğuSığır KuyruğuSığır KuyruğuSığır KuyruğuSığır KuyruğuSığır KuyruğuSığır KuyruğuSığır KuyruğuMine ÇiçeğiMine ÇiçeğiMine ÇiçeğiScrophulariaceae Veronica anagalloides Guss. Mine ÇiçeğiSazlıpınar-Külbaşı Tepesi,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 698.TÜBİVESTÜBİVESTÜBİVESKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1704Kuzgun Tepesi, 1350 m, 24vii 1994, Mutlu 1088TÜBİVESTencerepınarı, tarlakenarlarında, 1250 m, 3 vi1995, Mutlu 1478Çatakbaşı Tepesi, 1150-1300m, 16 x 1994, Mutlu 1123.Kuzgun Tepesi, 1350 m, 24vii 1994, Mutlu 1089TÜBİVESTÜBİVESTÜBİVESTÜBİVESKuzgun Tepesi, 1350 m, 24vii 1994, Mutlu 1090TÜBİVESTÜBİVESPark girişi yol kenarı, 1100-1250 m, 7 ix 1996, Mutlu1753Park girişi yol kenarı, 1200m, 2 vi 1995, Mutlu 1391.TÜBİVESTÜBİVESScrophulariaceae Veronica baranetzkii Bordz. Mine Çiçeği TÜBİVESScrophulariaceaeVeronica beccabunga L.subsp. beccabungaMine ÇiçeğiTÜBİVESScrophulariaceae Veronica biloba Schreber Mine Çiçeği TÜBİVESScrophulariaceaeVeronica bornmuelleriHausskn.Mine ÇiçeğiTÜBİVESScrophulariaceaeVeronica bozakmaniM.A.Fisch.Mine ÇiçeğiBeyşehir gölü kıyısı, çayır,1000 m, 23 vii 1994, Mutlu1018.Kıyakdede dağı doğu yamaçDağı, tarla kenarlarında, 1150m, 11 v 1995, Mutlu 1299163

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUScrophulariaceaeScrophulariaceaeScrophulariaceaeVeronica campylopodaBoiss.Veronica cuneifolia D.Donsubsp. cuneifoliaVeronica cuneifolia D.Donsubsp. isaurica P.H.DavisMine ÇiçeğiMine ÇiçeğiMine ÇiçeğiScrophulariaceae Veronica cymbalaria Bodard Mine ÇiçeğiScrophulariaceaeVeronica dichrus Schott &KotschyMine ÇiçeğiScrophulariaceae Veronica hederifolia L. Mine ÇiçeğiScrophulariaceaeScrophulariaceaeVeronica macrostachya Vahlsubsp. macrostachyaVeronica macrostachya Vahlsubsp. sorgeraeMine ÇiçeğiMine ÇiçeğiScrophulariaceae Veronica multifida L. Mine ÇiçeğiScrophulariaceaeScrophulariaceaeVeronica orientalis Mill.subsp. orientalisVeronica pectinata L. var.pectinataMine ÇiçeğiMine ÇiçeğiScrophulariaceae Veronica praecox All. Mine ÇiçeğiScrophulariaceae Veronica scardia Griseb. Mine ÇiçeğiScrophulariaceaeScrophulariaceaeVeronica thymoidesP.H.Davis subsp.hasandaghensis M.A.FischerVeronica triloba (Opiz)KernerMine ÇiçeğiMine ÇiçeğiScrophulariaceae Veronica triphyllos L. Mine ÇiçeğiScrophulariaceae Veronica verna L. Mine ÇiçeğiSinopteridaceaeSinopteridaceaeChelianthes marantae (L.)DominChelianthes persica (Bory)KuhnSolanaceae Datura stramonium L. Boru ÇiçeğiÇatak Dağı, 1150-1300 m, 22iv 1995, Mutlu 1222.Orman evleri hastane binasıarası , Cedrus libani ormanı ,1250-1300 m, 22 iv 1994,Mutlu 292TÜBİVESYandağ, Şekerci tepe batıyamaçları, nemli kaya altları,1200-1400 mTÜBİVESOrman evleri, su pompası,Cedrus libani ormanı, 1150-1250 m, 23 iv 1994, Mutlu305.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 1118.Yandağ, Ayıtaşı tepe,Ayıderesi mevkii 1700-1750mOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1250-1300 m, 22 iv 1994,Mutlu 294Beşkardeşler geçidi, Cedruslibani ormanı, 1250-1300 m,16 x 1994, Mutlu 1165.Yandağ, Ayıtaşı tepe,Ayıderesi mevkii 1700-1750mZeybek Tepesi batı yamaç,1200 m, 25 iii 1994, Mutlu224.Ulusazlıpınar, tarlakenarlarında, 1000-1100 m,25 vi 1994, Mutlu 880.TÜBİVESYandağ, Sarıtaşkuzeydoğusu, kayalık-taşlıkalanlar, 1400-1650 mOrman evleri su pompası,Cedrus libani ormanı, 1150-1250 m, 23 iv 1994, Mutlu318.Yandağ, Ayıtaşı tepe,Ayıderesi mevkii 1700-1750mYol kenarları, Park Girişi,Cedrus libani ormanaçıklıkları, 1200-1400 m, 18xi 1993, Mutlu 180Yol kenarları, Park Girişi,Cedrus libani ormanı, 1200-1300 m, 17 xi 1993, Mutlu163Akçeşme, su kanalı, tarlakenarı, 1150 m, 16 x 1994,Mutlu 1026.164

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERSolanaceae Hyoscyamus aureus L. Ban otuSolanaceae Hyoscyamus niger L. Ban otuSolanaceae Hyoscyamus reticulatus L. Ban otu TÜBİVESSolanaceaeSolanaceaeLycopersicon esculentumMill.Lycium depressum StocksDomatesSolanaceae Solanum alatum Moench Yaban yasemeniSolanaceae Solanum dulcamara L. Yaban yasemeniSolanaceaeSolanaceaeSparganiaceaeSolanum nigrum L. subsp.nigrumSolanum nigrum L. subsp.schultesii (Opiz) WesselySparganium erectum L.subsp. erectumSolanumSolanumDik kozakamışıStyracaceae Styrax officinalis L. Ayı Fındığı, TespihTamaricaceae Tamarix smyrnensis Bunge İzmir Ilgını Eğirdir gölüThymelaeaceaeDaphne oleoides Schreb.subsp. oleoidesZeytin Yapraklı YabaniDefneEğirdir, Yukarı Yeşilköyyolu, yol kenarı, 1000-1100mKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1300m, 24 vii 1994, Mutlu 1072.Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1546. (Kültür)Uluborlu, Başköy, Yolkenarı, 1160 m, G.Kaynak10412Gelendost, Yakaköy kasabasıgüneybatısı, kuru dere yatağı,1100 mKızıldağ kuzey yamaç,Cedrus libani ormanı, 1400-1500 m, 23 vi 1996, Mutlu1072Gelendost, Yakaköy kasabasıgüneybatısı, kuru dere yatağı,1100 mBeyşehir gölü kenarı, 1000m, 23 vii 1994, Mutlu 1022.Eğirdir gölü, Beyşehir gölüEğirdir, Sarıidris yolu, 1000-1250 mOrman evleri park girişi,Cedrus libani ormanı , 1100-1250 m, 27 v 1994, Mutlu564.Thymelaeaceae Daphne sericea Vahl Yabani Defne TÜBİVESTiliaceae Tilia platyphyllos Scop. Yaz Ihlamuru TÜBİVESTyphaceae Thypha angustifolia L. Kofa Beyşehir gölüTyphaceae Thypha laxmannii Lepechin Hasırkamışı Kovada gölüUlmaceaeCeltis glabrata Steven exPlanchonÇitlenbikUlmaceae Celtis tournefortii Lam. ÇitlenbikTÜBİVESUlmaceae Ulmus glabra Hudson Karaağaç TÜBİVESUrticaceae Parietaria judaica L. Yapışkan ot-Cam otuUrticaceae Parietaria lusitanica L. Yapışkan ot-Cam otuUrticaceae Urtica dioica L. IsırganValerianaceaeCentranthus longiflorus Stev.subsp. longiflorusMahmuz çiçeğiValerianaceae Valeriana dioscoridis Sm. Kedi otuValerianaceaeValeriana oligantha Boiss. &Heldr.Kedi otuValerianaceae Valeriana phu L. Kedi otuFakılar köyü, Kaya Tepesi,1250 m, 3 vi 1995, Mutlu1488.Beşkardeşler geçidi, kayaçatlaklarında, 1250-1300 m,25 vi 1994, Mutlu 857.Sazlıpınar-Külbaşı Tepesi ,1150-1250 m, 24 vi 1994,Mutlu 739Gelendost, Yakaköykasabası-Söbüova yaylası,1200-1400 mTÜBİVESOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1250-1300 m, 22 iv 1994,Mutlu 270TÜBİVESBuzlukale Tepesi, 1250-1300m, 23 iv 1994, Mutlu 373.165

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUValerianaceaeValerianaceaeValerianaceaeValerianaceaeValerianella carinata LoiselValerianella coronata (L.)DC.Valerianella glomerata (L.)MoenchValerianella vesicaria (L.)MoenchVerbenaceae Verbena officinalis L.Violaceae Viola heldreichiana Boiss. Yabani MenekşeViolaceaeViolaceaeViola kitaibeliana Roem. &Schult.Viola kizildaghensis M.Dinç& Yild.Yabani MenekşeYabani MenekşeViolaceae Viola modesta Fenzl Yabani MenekşeViolaceae Viola occulta Lehm. Yabani MenekşeViolaceae Viola odorata L. Yabani MenekşeVitaceae Vitis vinifera L. AsmaZannichelliaceaeZannichellia palustris L.subsp. repens (Boenn.)Schübler & MartensZygophyllaceae Peganum harmala L. ÜzerlikZygophyllaceae Tribulus terrestris L.Bataklık susümbülüKuzey yamaç of KırmızıTepesi, 1200 m, 25 iii 1994,Mutlu 221.Orman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 452.Gelendost, Yakaköykasabası, tarla içi ve kenarı,1000 mOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1150-1250 m, 26 v 1994,Mutlu 451.Zeybek Tepesi batı yamaçlar,1150-1300 m, 7 x 1995,Mutlu 1620.Beltaşı Dağı, Quercuscoccifera-Juniperus excelsaormanı, 1300-1400 m, 25 iii1994, Mutlu 241.Arpaderesi Tepesi güneyyamaç, 1100-1250 m, 25 iii1994, Mutlu 230.Kızıldağ kuzey yamaç, 1400-1500 m, 11 v 1995, Mutlu1360Gelendost, Yakaköykasabası-Söbüova yaylası,1200-1400 mOrman evleri hastane binasıarası, Cedrus libani ormanı ,1250-1300 m, Mutlu 289.Park girişi, çayır, 1250 m, 22iv 1995, Mutlu 1257.Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1534.Eğirdir gölü, Beyşehir gölüKıyakdede-Göztepe Dağı,tarla kenarlarında, 1100-1150m, 23 vii 1994, Mutlu 991.Çatakbaşı Tepesi, tarlakenarlarında, 1150 m, 16 vii1995, Mutlu 1528.Tablo F.4: Tıbbi Bitkiler ListesiFAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI TIBBİRosaceaeCrataegus monogynaJacq. subsp. monogynaAk DikenMeyveleri ve çiçekleri kalpkuvvetlendirici, damar sertliğine karşı,tansiyon düşürücü.Guttiferae Hypericum perforatum L. Delikli Kılıç otu Antiseptik etkili, yara iyileştirici olarakkullanılır. Çay olarak içilir.Plumbaginaceae Plumbago europaea L. Kurşun kökü, Diş otu- Antiseptik ve bakteriostatik etkiliSıtma otuSolanaceae Datura stramonium L. Boru Çiçeği Astım nöbetlerini giderici sigara yapılır.Tohumlarından Atropin elde edilirBoraginaceaeHeliotropium europaeumL.Siğil otuAteş düşürücü, safra söktürücü ve yaraiyi edici. Taze yaprakları ezilerek siğiltedavisinde kullanılırLamiaceae Thymus longicaulis Kekik Baharat ve çay olarak kullanılır166

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERLamiaceaeLamiaceaeLamiaceaeLoranthaceaeLamiaceaeC.Persl subsp. chaubardii(Boiss. & Heldr. exReich.f.) Jalas var.antalyanus (Klokov) JalasThymus longicaulis C.Persl Kekiksubsp. chaubardii (Boiss.& Heldr. ex Reich.f.) Jalasvar. chaubardiiThymus longicaulis KekikC.Persl subsp. chaubardii(Boiss. & Heldr. exReich.f.) Jalas var.subisophyllus (Borbas)JalasThymus longicaulis KekikC.Presl subsp. chaubardii(Boiss. & Heldr. exReichb. fil.) Jalas var.alternus JalasViscum album L. subsp. Ökse otualbumThymus sipyleus Boiss.subsp. sipyleus var.sipyleusKekik167Baharat ve çay olarak kullanılırBaharat ve çay olarak kullanılırBaharat ve çay olarak kullanılırBaşağrısı, romatizma, gut hastalıklarınaiyi gelir. İdrar söktürücü, böbrekağrılarını giderici.Çay olarak içilirLamiaceae Origanum sipyleum L. Mercanköşk Çay olarak kullanılmaktadırLamiaceae Origanum vulgare L.subsp. viride (Boiss.)HayekMercanköşkÇay olarak kullanılmaktadır.Asteraceae Matricaria chamomilla L.var. chamomillaPapatyaÇiçekleri idrar artırıcı, iştah açıcı veharicen yara iyi edici olarak kullanılır.PapaveraceaePapaver commutatumFisch. & Mey.GelincikÇiçekleri öksürük kesici olarakkullanılır.Papaveraceae Papaver rhoeas L. Gelincik Çiçekleri öksürük kesici olarakkullanılır.MalvaceaeAlcea pallida Waldst. &Kit.GülhatmiÇiçekleri yumuşatıcı olarakkullanılır.Çiçekleri nezle ve bronşittedavisinde kullanılır. Özellikleegzamada cilt rahatlatıcıdır.Resedaceae Reseda lutea L. var. lutea Muhabbet Çiçeği Çiçekleri yün boyamada kullanılırRhamnaceaeFrangula alnus Mill.subsp. alnusBarut AğacıGövde ve dal kabukları müshil olarakkullanılırCuscutaceae Cuscuta europaea L. Eftimon İdrar artırıcı ve mushil olarak kullanılır.Parazit bitkiAspleniaceae Ceterach officinarum DC. Eğrelti İdrar söktürücü, böbrek taşı düşürücü,kabız olarak kullanılırBrassicaceaeCapsella bursa-pastoris Çoban çantasıKan dindirici, kum ve taş düşürücü(L.) Medik.Papaveraceae Fumaria officinalis L. Şahtere Karaciğer hastalıkları, sarılık tedavisi,kronik cilt hastalıkları Sindirim sistemihastalıkları tedavisiAsteraceae Cichorium intybus L. Karahindiba Karaciğer hastalıklarına,sarılığa,ekzamayave safra tembelliğine karşı kullanılır.Asteraceae Scolymus hispanicus L. Diken Kökleri idrar artırıcıFabaceaeOnonis spinosa L. subsp.leiosperma (Boiss.) Sirj.KayışkıranKökleri idrar artırıcı ve taş düşürücü.YaygınRosaceae Potentilla reptans L. Beşparmak otu Kökleri iplik boyamada kullanılırRosaceae Geum urbanum L. Karanfil otu Kökleri kabız ve kuvvet verici olarakkullanılırPaeoniaceaePaeonia mascula (L.)Miller subsp. masculaAyı gülü-Şakayık Kökleri yatıştırıcı ve kabız etkileresahiptirRutaceae Dictamnus albus L. Köklerinden hazırlanan drog’larmensturasyon düzenleyici çaylarınterkibinde kullanılır.Polygonaceae Rumex scutatus L. Kuzukulağı Kökü yara iyi edici olarak kullanılır

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORURosaceaeOrthurus heterocarpus(Boiss.) Juz.LamiaceaeAjuga chamaepitys (L.)Schreb. subsp. chia (Schreb.)Arcang. var. chiaCupressaceae Juniperus oxycedrus L.subsp. OxycedrusKök karanfilKısamahmutKatran ArdıçıKurutulmuş kökleri karanfil kokuluolup,çaya koku vermek için kullanılır.Kuvvet verici , terletici veya yara iyiedici olarak kullanılırMeyvaları antideprasan etkili.RosaceaeCrataegus monogynaJacq. subsp. azarella(Griseb) FrancoAk Diken168Meyvaları kalp kuvvetlendirici, damarsertliğinekarşı,tansiyon düşürücüRosaceae Rosa canina L. Yabani Gül Meyve C Vitamini ve minarelerbakımından zengindir. Soğuk algınlığınaiyi gelir.RhamnaceaePaliurus spina-christiMillerKaraçalıMeyveleri taş düşürücü ve idrar artırıcıolarak kullanılır.Malvaceae Malva sylvestris L. Ebegümeci Nezle ve bronşitte çayı içilir.Salicaceae Salix alba L. Aksöğüt Odunlarından bazı ilaçların yapımındakullanılan bitkisel kömür eldeedilir.Kabuklarından elde edilenmaddeler romatizmal ve sinirsel ağrılarıgiderici etkiye sahiptir.Apiaceae Laser trilobum (L.) Borkh. Kefe Kimyonu Olgun meyveleri baharat olarakkullanılırLamiaceae Teucrium chamaedrys L.subsp. chamaedrysYer MeşesiÖksürük-dizanteri karaciğer ve midehastalıklarına karşı,ateş düşürücü, iştahaçıcı, kuvvet vericiOleaceaeFraxinus ornus L. subsp.cilicica (Lingelsh.) Yalt.DişbudakÖzsuyu çoçuklar için en uygun kabızgidericidir.Rosaceae Potentilla recta L. Beşparmak otu Rizomlarının çayı mide, bağırsakhastalıklarında ve iştah açıcı olarak içilir.Ağız boğaz ve dişeti infeksiyonlarındagargara suyu olarak kullanılır.Malvaceae Malva neglecta Wallr. Ebegümeci Sebze olarak kullanılırEuphorbiaceae Euphorbia falcata L.subsp. macrostegia(Bornm.) O.SchwarzSütleğenSütü müshil etkiliConvolvulaceae Convolvulus arvensis L. Kahkaha çiçeği Taze sütü müshil olarak kullanılır.Chenopodiaceae Chenopodium album L.subsp. album var. Microphyllum(Boenn.) AellenKaz ayağıTek yıllık otsu. Çorbası yapılırLamiaceae Lycopus europaeus L. Kurt ayağı Tiroid bezinin salgısını azaltıcı (Göztedavisinde), kalp çarpıntısını azaltıcıpreperatlar yapılır.Urticaceae Urtica dioica L. Isırgan Tohumları kuvvet verici.AspidiaceaeDryopteris filix-mas (L.) EğreltiToprak altı gövdesi şerit,kurt düşürücü.SchottLamiaceaeBallota nigra L. subsp.anatolica P.H.DavisToprak üstü kısımları idrar artırıcı,hazmettirici, kurt düşürücü.Asteraceae Inula oculus-christi L. Andız-Pire otu Toprak üstü kısımları kaynatılaraktatlandırıcı olarak kullanılırLamiaceae Teucrium polium L. Yer Meşesi Toprak üstü organları iştah açıcı vemide ağrılarını kesiciAsteraceae Xanthium strumarium L.subsp. cavanillesii(Schouw) D.Löve & Dans.ButırakYaprakları idrar artırıcı olarak kullanılır.Asteraceae Xanthium spinosum L. Butırak Yaprakları idrar sökücüLythraceae Lythrum saicaria L. Yaprakları kabız ve kan dindirici olarakkullanılır.LamiaceaeMentha longifolia (L.)Huds. subsp. typhoides(Briq.) Harley var.thyphoidesYabani NaneYaprakları koku ve lezzet verirPolygonaceaeRumex conglomeratus KuzukulağıYaprakları sebze olarak tüketilir.MurrayMeyvalarından çay hazırlanır.Lamiaceae Salvia tomentosa Mill. Adaçayı Yapraklarından elde edilen uçuçu yağ

.FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELER“elma yağı” adıyla tedavide kullanılırAsteraceae Tussilago farfara L. Öksürük otu Yapraklarından göğüs yumuşatıcı olarakfaydalanılırValerianaceaeCentranthus longiflorus Mahmuz çiçeği Yatıştırıcı ve uyutucu olarak kullanılır.Stev. subsp. longiflorusChenopodiaceaeChenopodium foliosum Kaz ayağıYatıştırıcı, Öksürük kesiciOrchidaceae(Moench) Aschers.Orchis mascula (L.) L. subsp.pineterum (Boiss. &Kotschy) E.G.CamusOrkideYumrularından sahlep, dondurmayapımında yararlanılırSolanaceae Hyoscyamus niger L. Ban otu Zehirli. Yaprakları ağrı kesici olarakkullanılırTablo F.5: Ekonomik Bitkiler ListesiFAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI EKONOMİKResedaceae Reseda lutea L. var. lutea Muhabbet Çiçeği Çiçekleri yün boyamadakullanılır.Guttiferae Hypericum perforatum L. Delikli Kılıç otu Antiseptik etkili, yaraiyileştirici olarak kullanılır.Çay olarak içilir. Aktarlarasatılır.Morinaceae Morina persica L. Çiçekleri koku verici olarakçaya katılır.FabaceaeCoronilla varia L. subsp.variaKoronillaGenç sürgünleri yenir.Ayrıca hayvan yemi olarakkullanılır.FabaceaeMedicago sativa L. subsp.sativa L.YoncaHayvan yemi, ekimiyapılmaktadırBrassicaceaeIsatis tinctoria L. subsp.corymbosa (Boiss.) DavisYabani civit otuToprak üstü kısımlarındanmavi boya elde edilir.RanunculaceaeNigella arvensis L. var.glauca Boiss.ÇörekotuYağ elde etmek için ekimiyapılır.Geraniaceae Geranium rotundifolium L. Turnagagası Yaprakları sebze olarakkullanılır.Apiaceae Bunium ferulaceum Sm. İncirop Yumruları çiğ olarak yenir.Lamiaceae Teucrium polium L. Yer Meşesi Baharat ve çay olarakkullanılır.LamiaceaeMentha spicata L. subsp. Yabani NaneBaharat olarak kullanılır.spicataLamiaceaeThymus sipyleus Boiss. KekikBaharat olarak satılır.subsp. sipyleus var. sipyleusLamiaceae Origanum sipyleum L. Mercanköşk Çay olarak kullanılmaktadır.Dükkanlarda satılmakta.AsteraceaeHelichrysum plicatum DC.subsp. polyphyllum (Ledeb.)Davis & KupichaÖlmez çiçek-Saman çiçeği Çiçek dalları idrar ve safraartırıcı, taş düşürücü.Aktarlarda satılır.FabaceaeTrifolium pratense L. var. Çayır üçgülüÇiçek durumları yenir.pratenseAsteraceae Matricaria chamomilla L. PapatyaÇiçekleri aktarlarda satılır.var. chamomillaFabaceaeMelilotus officinalis (L.)Desr.Çiçekleri boyar madde olarakkullanılır.Dipsacaceae Dipsacus laciniatus L. Fırça otu Çiçekleri kurutularak satılır.Rhamnaceae Paliurus spina-christi Miller Karaçalı Çiçekleri pazarda süs bitkisiolarak satılmakta.AsteraceaeAnthemis tinctoria L. var.tinctoriaKöpek PapatyasıÇiçeklerinden sarı boya eldeedilir.Asteraceae Inula viscosa (L.) Aiton Andız otu Çiçeklerinden sarı renkli birboyar madde hazırlanır.Portulacaceae Portulaca oleraceae L. Semiz otu Çiğ veya pişirilerek yenir.ApiaceaePimpinella tragium Vill. subsp. AnasonDallarından süpürge yapılır.lithophila (Schischk.) TutinTamaricaceae Tamarix smyrnensis Bunge İzmir Ilgını Fidanları bahçeçilikte169

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUkullanılır.Asteraceae Tragopogon dubius Scop. Yemlik-Teke sakalı Genç bitkilerin kök veyaprakları yenir.Apiaceae Apium nodiflorum (L.) Lag. Kereviz Genç yaprakları sebze olaraksatılır.AsteraceaeArctium minus (Tepesi) Bernh.subsp. pubens (Bab.) AranesGövdeleri çiğ olarak yenir veyapraklarından dolma yapılır.FabaceaeTrifolium repens L. Var.repensÇayır üçgülüHayvan yemi olarakyetiştirilir.Fabaceae Vicia sativa L. subsp. sativa Fiğ Hayvan yemi olarakyetiştirilir. Çiğ yenir.LamiaceaeOriganum vulgare L. subsp. MercanköşkKekik olarak satılır.viride (Boiss.) HayekRosaceae Potentilla reptans L. Beşparmak otu Kökleri iplik boyamadakullanılır.Asteraceae Lactuca serriola L. Yabani Marul Köklerinden dağ sakızı eldeedilir.Rubiaceae Rubia tinctorum L. Kökboya Köklerinden kırmızı renkliboyar madde elde edilir.AsteraceaeChondrilla juncea L. var.junceaÇengel sakızıKökünden çıkan süttençengel sakızı elde edilir.Tazeyaprakları çiğ olarak yenir.Malvaceae Alcea pallida Waldst. & Kit. Gülhatmi Kurutulmuş çiçekleri hatmiRosaceaeOrthurus heterocarpus(Boiss.) Juz.Kök karanfilçiçeği olarak satılır.Kurutulmuş kökleri karanfilkokulu olup,çaya kokuvermek için kullanılır.Aspleniaceae Ceterach officinarum DC. Eğrelti Mayasıl otu, idrar söktürücü,böbrek taşı düşürücü, kabızolarak kullanılır. Bu nedenleaktarlar da satılır.AnacardiaceaePistacia terebinthus L. subsp.palestina (Boiss.) Engl.MenengiçMenengiç kahvesi olaraksatılır.Cupressaceae Juniperus oxycedrus L. Katran ArdıçıMeyveleri aktarlarda satılır.subsp. oxycedrusCaprifoliaceae Sambucus ebulus L. Cüce mürver-Azı otu Meyveleri boyar maddeolarak kullanılır.Rosaceae Rosa canina L. Yabani Gül Meyveleri ihraç edilir.UlmaceaeRosaceaeRosaceaeCeltis glabrata Steven exPlanchonCrataegus microphyllaK.KochCrataegus monogyna Jacq.subsp. azarella (Griseb)FrancoÇitlenbikAk DikenAk DikenMeyveleri pazarda satılır.“Kavut” olarak yenir.Meyveleri satılır.Meyveleri satılır.RosaceaeCrataegus monogyna Jacq. Ak DikenMeyveleri satılır.subsp. monogynaRosaceaeCrataegus orientalis Pall. ex Ak DikenMeyveleri satılır.M.Bieb. var. orientalisElaeagnaceae Elaeagnus angustifolia L. İğde Meyveleri satılır.OleaceaeOlea europaea L. var.europaea L.Yabani ZeytinMeyveleri yenir ve yağ eldeedilir.Cornaceae Cornus mas L. Kızılcık Meyveleri yenir. Satılır.Apiaceae Laser trilobum (L.) Borkh. Kefe Kimyonu Olgun meyveleri baharatolarak kullanılır.RosaceaeRosaceaeRosaceaeRosaceaePyrus communis L. subsp.sativa (DC.) HegiPyrus elaeagnifolia Pall.subsp. eleagnifoliaPyrus elaeagnifolia Pall.subsp. kotschyana (Boiss.)BrowiczRubus canescens DC. var.canescens DC.Yabani ArmutAhlatAhlatBöğürtlenOlgun meyveleri yenirOlgun meyveleri yenirOlgun meyveleri yenirOlgun meyveleri yenir170

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERRosaceae Rubus discolor Weihe & Nees Böğürtlen Olgun meyveleri yenirRosaceaeMalus sylvestris Mill. subsp. ElmaOlgun meyveleri yenir.orientalis (Uglitzk.) Browiczvar. orientalisRosaceae Mespilus germanica L. Beşbıyık, Muşmula Olgun meyveleri yenir.RosaceaePrunus spinosa L. subsp. Yabani erikOlgun meyveleri yenir.dasyphylla (Schur) DominRosaceae Prunus x domestica L. Yabani erik Olgun meyveleri yenir.Apiaceae Scandix pecten-veneris L. Otsu kısımları salata ve börekyapımında kullanılır.Urticaceae Urtica dioica L. Isırgan Otsu kısımları salata ve börekyapımında kullanılır. Tohumve sebze olrak satılır.AsteraceaeTragopogon latifolius Boiss.var. angustifolius Boiss.YemlikPazarlarda sebze olaraksatılır.PinaceaePinus nigra J.F.Arnold subsp. KaraçamReçine ve kereste elde edilir.pallasiana (Lamb.) HolmboeAsteraceaeTaraxacum macrolepiumSchischkinHindibaRozet yaprakları pazardasatılmaktadır.Asteraceae Cichorium intybus L. Karahindiba Rozet yaprakları salata olarakyenir, pazarda satılır.AsteraceaeCnicus benedictus L. var. ŞevketibostanSebze olarak kullanılır.kotschyi Boiss.Malvaceae Malva neglecta Wallr. Ebegümeci Sebze olarak kullanılır.ApiaceaePastinaca sativa L. subsp.Sebze olarak yenir.urens (Req. ex Godron)CelakMalvaceae Malva sylvestris L. Ebegümeci Sebze olarak yenir.Pazarlardasatılır.Amaryllidaceae Galanthus elwesii Hook.f. Kardelen Soğanları ihraç edilmekte.RanunculaceaeRanunculus ficaria L. subsp. Düğün çiçeğiSüs bitkisi olarak yetiştirilir.ficariiformis Rouy &FoucaudBrassicaceaeAlliaria petiolata (M.Bieb.)Cavara & GrandeTaze yaprakları sarımsakyerine kullanılır.FabaceaeTrigonella foenum-graecumL.TırfılTohumları içinyetiştirilir.Otsu kısmıkurutulup toz edildiktensonra baharat olarakkullanılır.BoraginaceaeCerinthe minor L. subsp. Mum çiçeğiTohumları karaciğerFagaceaeauriculata (Ten.) DomacQuercus ithaburensis Decne.subsp. macrolepis (Kotschy)Hedge & Yalt.Meşehastalıklarında kullanılır.Tohumları pişirilerek yenirve hayvan yemi olarakdeğerlendirilir.CorylaceaeCorylus avellana L. var. FındıkTohumları yenir.avellana L.Asteraceae Carthamus tinctorius L. Aspir-Yabani safran Tohumlarından yağ eldeedilir.Asteraceae Inula oculus-christi L. Andız-Pire otu Toprak üstü kısımlarıkaynatılarak tatlandırıcıolarak kullanılır.AsteraceaeCnicus benedictus L. var.benedictusŞevketibostanToprak üstü kısımlarıpazarlarda sebze olaraksatılır.Asteraceae Bellis perennis L. Toprak üstü kısımları sebzeolarak yenir.Chenopodiaceae Chenopodium ficifolium Sm. Kaz ayağı Yaprak dalları sebze olarakkullanılır.Apiaceae Echinophora tenuifolia L.subsp. sibthorpiana (Guss.)TutinYaprak ve çiçekleri turşularakoku ve lezzet vermek içinkonur.Apiaceae Ferulago trachycarpa Boiss. Kuzu Kişnişi Yaprakları pazarda satılır.Plantaginaceae Plantago major L. subsp. Sinir otu Yaprakları dolma yapımında171

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUintermedia (Gilib.) Langekullanılır.Asteraceae Scolymus hispanicus L. Diken Yaprakları gençken sebzeolarak yenir. Kökleri idrarartırıcı.SolanaceaeSolanum nigrum L. subsp.nigrumSolanumYaprakları haşlandıktan sonrasalata olarak yenir.LamiaceaeSalvia cryptantha Montbret &Aucher ex Benth.AdaçayıYaprakları ipliği siyahaboyamak için kullanılırLamiaceaeMentha longifolia (L.) Huds.subsp. typhoides (Briq.)Yabani NaneYaprakları koku ve lezzetverir.Pazarlarda satılır.Harley var. thyphoidesBrassicaceaeLepidium sativum L. subsp.sativumYaprakları pazarsasatılır.Salata olarak kullanılır.PapaveraceaePapaver commutatum Fisch.& Mey.GelincikYaprakları sebze olaraksatılır.Papaveraceae Papaver rhoeas L. Gelincik Yaprakları sebze olaraksatılır.PolygonaceaeRumex conglomeratusMurrayKuzukulağıYaprakları sebze olaraktüketilir. Meyvelerinden çayhazırlanır.Cistaceae Cistus creticus L. Laden Yapraklarından “Ladanum”adı verilen bir madde eldeedilir.Convolvulaceae Convolvulus arvensis L. Kahkaha çiçeği Yapraklarından çorba yapılır.Lamiaceae Salvia tomentosa Mill. Adaçayı Yapraklarından elde edilenuçuçu yağ “elma yağı” adıylatedavide kullanılır.Asteraceae Tussilago farfara L. Öksürük otu Yapraklarından göğüsyumuşatıcı olarakfaydalanılır. Dolması yapılır.Polygonaceae Polygonum lapathifolium L. Çoban Değneği Yapraklı gövdeleri sebzeolarak kullanılır.FabaceaeApiaceaeOnobrychis oxydontha Boiss.subsp. armena (Boiss. &Huet) AktokluBunium microcarpum(Boiss.) Freyn subsp.microcarpumGeraniaceae Geranium tuberosum L.subsp. tuberosumIridaceaeCrocus chrysanthus (Herb.)Herb.OrchidaceaeOrchis mascula (L.) L. subsp.pinetorum (Boiss. &Kotschy) E.G.CamusOrchidaceaeTablo F.6 : Endemik Bitkiler ListesiAnacamptis pyramidalis (L)L.C.M.RichardKorungaİnciropTurnagagasıÇiğdemOrkideOrkideYem bitkisi,tohumları yenir.Yumruları çiğ veyapişirilerek yenir.Yumruları yenir. Süs bitkisiolarak ihraç edilmektedir.Yumrularından çiğdem pilavıyapılır.Yumrularındansahlep,dondurma yapımındayararlanılır.Yumrularından salep yapılır.FAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI ENDEMİZM RED_DATABrassicaceaeIsatis glauca Aucher ex Boiss.subsp. galatica Yild.Çivit otu Endemik CRCrassulaceaeSempervivum ispartaeMuirheadHerdem taze Endemik CRFabaceaeOnobrychis mutensis Kit Tan& SorgerKorunga Endemik CRLamiaceaeNepeta nuda L. subsp.glandulifera Hub.-Mor. & Kedi nanesi Endemik CRDavisBrassicaceaeAethionema thesiifoliumBoiss. & Heldr.Taşçanta Endemik DDCaryophyllaceae Saponaria dalmasii Boissieu Sabun otu-Çöğen otu Endemik DD172

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERFAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI ENDEMİZM RED_DATAMalvaceae Alcea pisidica Hub.-Mor. Gülhatmi Endemik DDApiaceaeCrenosciadium siifoliumBoiss. & Heldr.Endemik ENApiaceae Stefanoffia insoluta Kljuykov Endemik ENAsteraceaeCentaurea anthemifolia Hub.-Mor.Peygamber Çiçeği Endemik ENAsteraceaeCirsium cassium P.H.Davis &ParrisDeve dikeni Endemik ENAsteraceaeOnopordum bracteatumBoiss. & Heldr. var.arachnoideum Erik &Eşek dikeni Endemik ENSümbül.AsteraceaeTragopogon oligolepisHartvig & StridYemlik Endemik ENBrassicaceae Ricotia varians Burtt Endemik ENCaryophyllaceae Silene ispartensis Ghazanfar Nakıl-Yapışkan otu Endemik ENCaryophyllaceaeSilene lucida Chowdh. subsp.glandulosa EkimNakıl-Yapışkan otu Endemik ENCrassulaceaeSedum pisidicum Peşmen &GünerDam Koruğu Endemik ENCrassulaceaeSempervivum pisidicumPeşmen & GünerHerdem taze Endemik ENCyperaceaeBlysmus compressus (L.)Panzer ex LinkBlismus Endemik ENFabaceaeColutea melanocalyx Boiss.& Heldr. subsp. melanocalyxPatlangaç Endemik ENFabaceaeOnobrychis oxydontha Boiss.subsp. armena (Boiss. & Korunga Endemik ENHuet) AktokluFabaceaeTrigonella polycarpa Boiss. &Heldr.Tırfıl Endemik ENIllecebraceae Herniaria pisidica Brummitt Kırık otu Endemik ENPoaceaeGaudiniopsis sorgerae M.DoğanEndemik ENPrimulaceae Cyclamen mirabile Hildebr. Sıklamen Endemik ENScrophulariaceaeVerbascum leptocladumBoiss. & Heldr.Sığır Kuyruğu Endemik ENScrophulariaceaeVerbascum sorgerae (Hub.-Mor.) Hub.-Mor.Sığır Kuyruğu Endemik ENViolaceaeViola kizildaghensis M.Dinç& Yild.Yabani Menekşe Endemik ENApiaceaeOlymposciadium caespitosum(Sm.) WolffEndemik LR (cd)ApiaceaeSeseli gummiferum Pallas exSmith subsp. corymbosum Seseli Endemik LR (cd)(Boiss. & Heldr.) DavisAsteraceaeCirsium dirmilenseR.M.BurtonDeve dikeni Endemik LR (cd)Asteraceae Cousinia iconica Hub.-Mor. Endemik LR (cd)Boraginaceae Alkanna incana Boiss. Havaciva otu Endemik LR (cd)BoraginaceaeAlkanna pamphyllica Hub.-Mor.Havaciva otu Endemik LR (cd)BoraginaceaeAlkanna tinctoria (L.) Tauschsubsp. subleiocarpa (Hub.- Havaciva otu Endemik LR (cd)Mor.) Hub.-Mor.BrassicaceaeAethionema subulatum(Boiss. & Heldr.) Boiss.Taşçanta Endemik LR (cd)Brassicaceae Alyssum aurantiacum Boiss. Kuduz otu Endemik LR (cd)BrassicaceaeAubrieta anamasica Peşmen& GünerObrizya Endemik LR (cd)173

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUFAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI ENDEMİZM RED_DATABrassicaceaeConringia grandiflora Boiss.& Heldr.Endemik LR (cd)BrassicaceaeHesperis balansae Fourn.subsp. mytilensis DvoarakBahçe jülyeni Endemik LR (cd)CampanulaceaeCampanula stricta L. var.alidagensis DamboltÇan çiçeği Endemik LR (cd)CaryophyllaceaeBolanthus frankenioides(Boiss.) Bark. var.fasciculatus (Boiss. & Heldr.)Endemik LR (cd)Bark.Caryophyllaceae Cerastium macranthum Boiss. Boynuz otu Endemik LR (cd)Caryophyllaceae Dianthus acrochlorus Stapf Yabani Karanfil Endemik LR (cd)CaryophyllaceaeGypsophila arrosti Guss. var.nebulosa (Boiss. & Heldr.) Çöven Endemik LR (cd)Bark.CaryophyllaceaeMinuartia pestallozzae(Boiss.) Bornm.Koru otu-Minuarzya Endemik LR (cd)GeraniaceaeGeranium glaberrimum Boiss.& Heldr.Turnagagası Endemik LR (cd)GuttiferaeHypericum aviculariifoliumJaub. & Spach subsp.uniflorum (Boiss. & Heldr.)Sarı Kantaron Endemik LR (cd)RobsonLamiaceae Lamium pisidicum R.R.Mill Ballıbaba Endemik LR (cd)LamiaceaeOriganum saccatum P.H.DavisMercanköşk Endemik LR (cd)LamiaceaeSideritis condensata Boiss. &Heldr. apud BenthamKara Kurbağa otu Endemik LR (cd)LiliaceaeAsphodeline anatolica E.TuzlacıYalancı çiriş Endemik LR (cd)RanunculaceaeDelphinium gueneri P. H.DavisHazeran Endemik LR (cd)RanunculaceaeRanunculus heterorhizusBoiss. & Bal.Düğün çiçeği Endemik LR (cd)RutaceaeHaplophyllum pumiliformeHub.-Mor. & ReeseEndemik LR (cd)Scrophulariaceae Digitalis davisiana Heywood Yüksük otu Endemik LR (cd)ScrophulariaceaeVerbascum cheiranthifoliumBoiss. var. heldreichii Boiss.Sığır Kuyruğu Endemik LR (cd)ScrophulariaceaeVerbascum salviifoliumBoiss.Sığır Kuyruğu Endemik LR (cd)GeraniaceaeErodium absinthoides Willd.subsp. absinthoidesDönbaba Endemik LR (Ic)RanunculaceaeConsolida glandulosa (Boiss.& Huet) Bornm.Süvari Mahmuzu Endemik LR (Ic)RanunculaceaeConsolida raveyi (Boiss.)SchršdingerSüvari Mahmuzu Endemik LR (Ic)Acanthaceae Acanthus hirsutus Boiss. Tüylü ayı pençesi Endemik LR (lc)ApiaceaeBupleurum heldeichii Boiss.& Bal.Tavşan kulağı Endemik LR (lc)ApiaceaeBupleurum sulphureum Boiss.& Bal.Tavşan kulağı Endemik LR (lc)Apiaceae Eryngium kotschyi Boiss. Eşek dikeni Endemik LR (lc)Apiaceae Ferulago aucheri Boiss. Endemik LR (lc)ApiaceaeFerulago plathycarpa Boiss.& Bal.Endemik LR (lc)ApiaceaePrangos meliocarpoidesBoiss. var. meliocarpoidesEndemik LR (lc)AsteraceaeAnthemis wiedemannianaFisch. & Mey.Köpek Papatyası Endemik LR (lc)174

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERFAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI ENDEMİZM RED_DATAAsteraceae Centaurea calolepis Boiss. Peygamber Çiçeği Endemik LR (lc)AsteraceaeCentaurea cariensis Boiss.subsp. longipapposa WagenitzPeygamber Çiçeği Endemik LR (lc)AsteraceaeCentaurea drabifolia Sm.subsp. austro-occidentalis Peygamber Çiçeği Endemik LR (lc)WagenitzAsteraceaeCentaurea drabifolia Sm.subsp. detonsa (Bornm.) Peygamber Çiçeği Endemik LR (lc)WagenitzAsteraceaeCentaurea reuterana Boiss.var. phrygia Bornm.Peygamber Çiçeği Endemik LR (lc)AsteraceaeCentaurea urvillei DC. subsp.hayekiana WagenitzPeygamber Çiçeği Endemik LR (lc)AsteraceaeCicerbita variabilis (Bornm.)Bornm.Endemik LR (lc)Asteraceae Cirsium leucopsis DC. Deve dikeni Endemik LR (lc)AsteraceaeCirsium libanoticum DC.subsp. lycaonicum (Boiss. & Deve dikeni Endemik LR (lc)Heldr.) Davis & ParrisAsteraceaeCrepis macropus Boiss. &Heldr.Hindiba Endemik LR (lc)AsteraceaeErigeron cilicicus Boiss. exVierh.Şifa otu Endemik LR (lc)AsteraceaeHelichrysum arenarium (L.)Moench subsp. aucheri Ölmez çiçek-Saman çiçeği Endemik LR (lc)(Boiss.) P.H.Davis & KupichaAsteraceaeHelichrysum chionophilumBoiss. & Bal.Ölmez çiçek-Saman çiçeği Endemik LR (lc)AsteraceaeHieracium lasiochaetum(Bornm. & Zahn) Sell & WestŞahin otu Endemik LR (lc)AsteraceaeHieracium phrygiense Sell &WestŞahin otu Endemik LR (lc)Asteraceae Scorzonera eriophora DC. İskorçin-Teke sakalı Endemik LR (lc)Asteraceae Scorzonera semicana DC. İskorçin-Teke sakalı Endemik LR (lc)AsteraceaeScorzonera suberosa K. Koch.subsp. cariensis (Boiss.) İskorçin-Teke sakalı Endemik LR (lc)D.F.Chamb.Asteraceae Scorzonera tomentosa L. İskorçin-Teke sakalı Endemik LR (lc)AsteraceaeScorzonera violaceaChamberlainİskorçin-Teke sakalı Endemik LR (lc)AsteraceaeTanacetum argenteum (Lam.)Willd. subsp. argenteumSolucan otu Endemik LR (lc)AsteraceaeTanacetum cadmeum (Boiss.)Heywood subsp. cadmeumSolucan otu Endemik LR (lc)Asteraceae Taraxacum turcicum Soest Türk kara hindibası Endemik LR (lc)AsteraceaeTripleurospermum callosum(Boiss. & Heldr.) E.HossainPapatya Endemik LR (lc)BoraginaceaeAlkanna areolata Boiss. var.areolataHavaciva otu Endemik LR (lc)Boraginaceae Alkanna kotschyana DC. Havaciva otu Endemik LR (lc)Boraginaceae Alkanna tubulosa Boiss. Havaciva otu Endemik LR (lc)Boraginaceae Moltkia aurea Boiss. Moltkia Endemik LR (lc)BoraginaceaeNonea macrosperma Boiss. &Heldr.Nona Endemik LR (lc)Boraginaceae Onosma ambigens Lacaita Emzik otu-Havaciva Endemik LR (lc)BoraginaceaeOnosma bornmuelleriHausskn.Emzik otu-Havaciva Endemik LR (lc)BoraginaceaeOnosma bracteosum Hausskn.& Bornm.Emzik otu-Havaciva Endemik LR (lc)175

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUFAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI ENDEMİZM RED_DATABoraginaceaeOnosma cappadocicum Sieheex RiedlEmzik otu-Havaciva Endemik LR (lc)BoraginaceaeOnosma inexspectatumTeppnerEmzik otu-Havaciva Endemik LR (lc)BoraginaceaeOnosma isauricum Boiss. &Heldr.Emzik otu-Havaciva Endemik LR (lc)BoraginaceaeOnosma stenolobum Hausskn.ex H.RiedlEmzik otu-Havaciva Endemik LR (lc)Brassicaceae Alyssum filiforme Nyar. Kuduz otu Endemik LR (lc)BrassicaceaeAlyssum pateri Nyar. subsp.pateriKuduz otu Endemik LR (lc)BrassicaceaeAlyssum peltarioides Boiss.subsp. virgatiforme (Nyar.) Kuduz otu Endemik LR (lc)T.R.DudleyBrassicaceae Arabis aubrietioides Boiss. Kaz teresi Endemik LR (lc)BrassicaceaeAubrieta canescens (Boiss.)Bornm. subsp. canescensObrizya Endemik LR (lc)BrassicaceaeAubrieta canescens (Boiss.)Bornm. subsp. cilicica Obrizya Endemik LR (lc)(Boiss.) CullenBrassicaceae Aubrieta pinardii Boiss. Obrizya Endemik LR (lc)BrassicaceaeDraba bruniifolia Stev. subsp.heterocoma (Fenzl) Coode &Cullen var. nana (Stapf)Kaya çiçeği Endemik LR (lc)SchulzBrassicaceae Hesperis kotschyi Boiss. Bahçe jülyeni Endemik LR (lc)CampanulaceaeAsyneuma limonifolium (L.)Janch. subsp. pestalozzaeEndemik LR (lc)(Boiss.) DamboldtCampanulaceaeAsyneuma linifolium (Boiss.& Heldr.) Bornm. subsp.Endemik LR (lc)linifoliumCampanulaceaeAsyneuma michauxioides(Boiss.) DamboldtEndemik LR (lc)CampanulaceaeAsyneuma rigidum (Willd.)Grossh. subsp. sibthorpianum(Roemer & Schultes)Endemik LR (lc)DamboldtCampanulaceaeAsyneuma virgatum (Labill.)Bornm. cichoriiforme (Boiss.)Endemik LR (lc)DamboldtCampanulaceaeCampanula argaea Boiss. &Bal.Çan çiçeği Endemik LR (lc)CampanulaceaeCampanula lyrata Lam. subsp.lyrataÇan çiçeği-Çıngırak otu Endemik LR (lc)CaryophyllaceaeArenaria acerosa Boiss. &Heldr.Kumotu Endemik LR (lc)CaryophyllaceaeArenaria ledebouriana Frenzlvar. parviflora Boiss.Kumotu Endemik LR (lc)Caryophyllaceae Arenaria tmolea Boiss. Kumotu Endemik LR (lc)CaryophyllaceaeBolanthus minuartioides(Jaub. & Spach.) Hub.-Mor.Endemik LR (lc)Caryophyllaceae Dianthus anatolicus Boiss. Yabani Karanfil Endemik LR (lc)CaryophyllaceaeDianthus leucophaeus Sibth.& Sm. var. leucophaeusYabani Karanfil Endemik LR (lc)CaryophyllaceaeMinuartia anatolica (Boiss.)Woron. var. anatolicaKoru otu-Minuarzya Endemik LR (lc)CaryophyllaceaeMinuartia anatolica (Boiss.)Woron. var. arachnoideaMcNeillKoru otu-Minuarzya Endemik LR (lc)176

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERFAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI ENDEMİZM RED_DATACaryophyllaceaeMinuartia leucocephala(Boiss.) Mattf.Koru otu-Minuarzya Endemik LR (lc)CaryophyllaceaeMinuartia leucocephaloides(Bornm.) Bornm.Koru otu-Minuarzya Endemik LR (lc)CaryophyllaceaeMinuartia umbellulifera(Boiss.) McNeill subsp.umbellulifera var.Koru otu-Minuarzya Endemik LR (lc)umbelluliferaCaryophyllaceae Saponaria kotschyi Boiss. Sabun otu-Çöğen otu Endemik LR (lc)CaryophyllaceaeSaponaria pamphylica Boiss.& Heldr.Sabun otu-Çöğen otu Endemik LR (lc)CaryophyllaceaeSilene caramanica Boiss. &Heldr.Nakıl-Yapışkan otu Endemik LR (lc)CistaceaeFumana paphlagonica Bornm.& Janch.Endemik LR (lc)ConvolvulaceaeConvolvulus galaticus Rostanex ChoisyKahkaha çiçeği Endemik LR (lc)CrassulaceaeRosularia chrysantha (Boiss.)Takht.Rosularya Endemik LR (lc)CyperaceaeCarex divulsa Stokes subsp.coriogyne (Nelmes) Ö. Saparna Endemik LR (lc)NilssonDipsacaceae Pterocephalus pinardii Boiss. Endemik LR (lc)EuphorbiaceaeEuphorbia anacampserosBoiss. var. anacampserosSütleğen Endemik LR (lc)EuphorbiaceaeEuphorbia erythrodon Boiss.& Heldr.Sütleğen Endemik LR (lc)EuphorbiaceaeEuphorbia falcata L. subsp.macrostegia (Bornm.) Sütleğen Endemik LR (lc)O.SchwarzFabaceaeAstragalus acmonotrichusFenzl.Geven Endemik LR (lc)FabaceaeAstragalus campylosemaBoiss. subsp. atropurpureus Geven Endemik LR (lc)(Boiss.) ChamberlainFabaceaeAstragalus campylosemaBoiss. subsp. campylosemaGeven Endemik LR (lc)FabaceaeAstragalus condensatusLedeb.Geven Endemik LR (lc)Fabaceae Astragalus gymnolobus Fisch. Geven Endemik LR (lc)Fabaceae Astragalus lycius Boiss. Geven Endemik LR (lc)Fabaceae Astragalus lydius Boiss. Geven Endemik LR (lc)FabaceaeAstragalus mesogitanusBoiss.Geven Endemik LR (lc)Fabaceae Astragalus micropterus Fisch. Geven Endemik LR (lc)FabaceaeAstragalus pisidicus Boiss. &Heldr.Geven Endemik LR (lc)FabaceaeAstragalus tmoleus Boiss. var.bounacanthus (Boiss.) Geven Endemik LR (lc)D.F.Chamb.Fabaceae Astragalus vulnerariae DC. Geven Endemik LR (lc)Fabaceae Genista involucrata Spach Katır Tırnağı Endemik LR (lc)FabaceaeLathyrus czeczottianusBasslerMürdümük Endemik LR (lc)FabaceaeOnobrychis fallax Freyn &Sint.Korunga Endemik LR (lc)Fabaceae Trifolium caudatum Boiss. Çayır üçgülü Endemik LR (lc)FabaceaeTrifolium pannonicum Jacq.subsp. elongatom (Willd.)Zoh.Çayır üçgülü Endemik LR (lc)177

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUFAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI ENDEMİZM RED_DATAFabaceae Vicia caesarea Boiss. & Bal. Fiğ Endemik LR (lc)GeraniaceaeErodium amanum Boiss. &KotschyDönbaba Endemik LR (lc)GuttiferaeHypericum aviculariifoliumJaub. & Spach subsp.aviculariifolium var.Sarı Kantaron Endemik LR (lc)aviculariifoliumGuttiferaeHypericum aviculariifoliumJaub. & Spach subsp.depilatum (Freyn & Bornm.)Sarı Kantaron Endemik LR (lc)N.Robson var. depilatumGuttiferaeHypericum confertum Choisysubsp. confertumSarı Kantaron Endemik LR (lc)GuttiferaeHypericum heterophyllumVent.Sarı Kantaron Endemik LR (lc)IllecebraceaeParonychia amani Chaudhrivar. amaniDolama otu Endemik LR (lc)Iridaceae Crocus danfordiae Maw Çiğdem Endemik LR (lc)Iridaceae Crocus fleischeri Gay Çiğdem Endemik LR (lc)IridaceaeGladiolus anatolicus (Boiss.)StapfGlayör Endemik LR (lc)Iridaceae Iris schactii Markgraf Süsen Endemik LR (lc)JuncaceaeJuncus sparganiifolius Boiss.& Kotschy ex BuchenauHasır otu Endemik LR (lc)LamiaceaeBallota nigra L. subsp.anatolica P.H.DavisEndemik LR (lc)LamiaceaeLamium moschatum Millervar. rhodium (Gand.) R.MillBallıbaba Endemik LR (lc)LamiaceaeMarrubium astracanicumJacq. subsp. macrodon İt sineği Endemik LR (lc)(Bornm.) P. H. DavisLamiaceaeMarrubium globosumMontbret & Aucher ex İt sineği Endemik LR (lc)Bentham subsp. globosumLamiaceae Marrubium lutescens Boiss. İt sineği Endemik LR (lc)LamiaceaeMicromeria cristata (Hampe)Griseb. subsp. phrygia P.H.Endemik LR (lc)DavisLamiaceae Nepeta cadmea Boiss. Kedi nanesi Endemik LR (lc)Lamiaceae Origanum sipyleum L. Mercanköşk Endemik LR (lc)Lamiaceae Phlomis armeniaca Willd. Alevdudak Endemik LR (lc)Lamiaceae Phlomis nissolii L. Alevdudak Endemik LR (lc)Lamiaceae Salvia cadmica Boiss. Adaçayı Endemik LR (lc)LamiaceaeSalvia cryptantha Montbret &Aucher ex Benth.Adaçayı Endemik LR (lc)LamiaceaeSalvia cyanescens Boiss. &Bal.Adaçayı Endemik LR (lc)Lamiaceae Salvia dichroantha Stapf Adaçayı Endemik LR (lc)LamiaceaeSalvia heldreichiana Boiss. exBenth.Adaçayı Endemik LR (lc)Lamiaceae Scutellaria salviifolia Benth. Kara Kurbağa otu Endemik LR (lc)LamiaceaeStachys cretica L. subsp.anatolica Rech.f.Karabaş Endemik LR (lc)LamiaceaeStachys cretica L. subsp.smyrnaea Rech. fil.Karabaş Endemik LR (lc)LamiaceaeStachys iberica Bieb. subsp.iberica Bieb. var. densipilosaBhattacharjeeKarabaş Endemik LR (lc)178

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERFAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI ENDEMİZM RED_DATALamiaceaeThymus sipyleus Boiss.subsp. sipyleus var. sipyleusKekik Endemik LR (lc)LamiaceaeThymus zygioides Griseb.subsp. lycaonicus (Celak.) Kekik Endemik LR (lc)RonnigerLamiaceaeWiedemannia orientalis Fisch.& Mey.Endemik LR (lc)Liliaceae Allium reuterianum Boiss. Yabani Soğan Endemik LR (lc)Liliaceae Allium scabriflorum Boiss. Yabani Soğan Endemik LR (lc)LiliaceaeAllium sibthorpianumSchultez & Schultez fil.Yabani Soğan Endemik LR (lc)Liliaceae Allium stylosum O.Schwarz Yabani Soğan Endemik LR (lc)Liliaceae Bellevalia tauri Feinbrun Endemik LR (lc)Liliaceae Colchicum burttii Meikle Acı Çiğdem Endemik LR (lc)LiliaceaeFritillaria crassifolia Boiss. &Huet subsp. crassifoliaTers Lale Endemik LR (lc)LiliaceaeHyacinthella heldreichii(Boiss.) ChouardSümbül Endemik LR (lc)LiliaceaeTulipa armena Boiss. var.lycica (Baker) MaraisLale Endemik LR (lc)LinaceaeLinum flavum L. Subsp.scabrinerve (Davis) DavisKeten Endemik LR (lc)LinaceaeLinum hirsutum L. subsp.anatolicum (Boiss.) Hayek Keten Endemik LR (lc)var. anatolicumLinaceaeLinum hirsutum L. subsp.pseudoanatolicum DavisKeten Endemik LR (lc)MalvaceaeAlcea apterocarpa (Fenzl)Boiss.Gülhatmi Endemik LR (lc)OleaceaeFraxinus ornus L. subsp.cilicica (Lingelsh.) Yalt.Dişbudak Endemik LR (lc)PapaveraceaePapaver apokrinomenonFeddeGelincik Endemik LR (lc)PapaveraceaePapaver spicatum Boiss. var.spicatumGelincik Endemik LR (lc)PlumbaginaceaeAcantholimon acerosum(Willd.) Boiss. var.Kar dikeni Endemik LR (lc)brachystachyum Boiss.PlumbaginaceaeAcantholimon caesareumBoiss. & Bal.Kar dikeni Endemik LR (lc)Poaceae Alopecurus lanatus Sm. Tilki kuyruğu Endemik LR (lc)PoaceaeFestuca pinifolia (Hackel exBoiss.) Bornm. var. phrygia Fetük Endemik LR (lc)(St.-Yves) Markgr.-Dannenb.PoaceaePuccinellia koeieana Melderissubsp. anatolica Kit TanEndemik LR (lc)RanunculaceaeRanunculus demissus DC.var. major Boiss.Düğün çiçeği Endemik LR (lc)Rhamnaceae Rhamnus rhodopeus Velen. Cehri Endemik LR (lc)Rhamnaceae Rhamnus thymifolius Bornm. Cehri Endemik LR (lc)RosaceaeAmelanchier parviflora Boiss.var. parvifloraKayaarmudu Endemik LR (lc)RosaceaeCrataegus aronia (L.) Bosc.ex DC. var. minuta BrowiczAk Diken Endemik LR (lc)Rubiaceae Asperula brevifolia Vent. Yapışkan otu Endemik LR (lc)RubiaceaeAsperula stricta Boiss. subsp.monticola Ehrend.Yapışkan otu Endemik LR (lc)Rubiaceae Galium cilicicum Boiss. Yoğurt otu Endemik LR (lc)Rubiaceae Galium dumosum Boiss. Yoğurt otu Endemik LR (lc)179

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUFAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI ENDEMİZM RED_DATARubiaceaeGalium incanum Sm. subsp.centrale Ehrend.Yoğurt otu Endemik LR (lc)ScrophulariaceaeChaenorhinum lithorale(Bernh.) Fritish subsp.pterosporum (Fisch. & Mey.)Endemik LR (lc)DavisScrophulariaceaeEuphrasia minima Jacq. exDC. subsp. davisii YeoEndemik LR (lc)Scrophulariaceae Linaria corifolia Desf. Nevruz otu Endemik LR (lc)ScrophulariaceaeLinaria genistifolia (L.) Mill.subsp. confertiflora (Boiss.) Nevruz otu Endemik LR (lc)P.H.DavisScrophulariaceae Linaria iconia Boiss. & Heldr. Nevruz otu Endemik LR (lc)Scrophulariaceae Pedicularis cadmea Boiss. Bit otu Endemik LR (lc)ScrophulariaceaeScrophularia cryptophilaBoiss. & Heldr.Sıraca otu Endemik LR (lc)ScrophulariaceaeScrophularia depauperataBoiss.Sıraca otu Endemik LR (lc)ScrophulariaceaeVerbascum cheiranthifoliumBoiss. var. pisidicum (Boiss. Sığır Kuyruğu Endemik LR (lc)& Heldr.) Murb.ScrophulariaceaeVerbascum insulare Boiss. &Heldr.Sığır Kuyruğu Endemik LR (lc)ScrophulariaceaeVerbascum pycnostachyumBoiss. & Heldr.Sığır Kuyruğu Endemik LR (lc)ScrophulariaceaeVeronica cuneifolia D.Donsubsp. cuneifoliaMine Çiçeği Endemik LR (lc)ScrophulariaceaeVeronica cuneifolia D.Donsubsp. isaurica P.H.DavisMine Çiçeği Endemik LR (lc)Scrophulariaceae Veronica multifida L. Mine Çiçeği Endemik LR (lc)ScrophulariaceaeVeronica thymoidesP.H.Davis subsp.Mine Çiçeği Endemik LR (lc)hasandaghensis M.A.FischerApiaceaeLaserpitium petrophilumBoiss. & Heldr.Endemik LR (nt)Asteraceae Cirsium sintenisii Freyn Deve dikeni Endemik LR (nt)AsteraceaeLeucocyclus formosus Boiss.subsp. formosusEndemik LR (nt)BoraginaceaeOmphalodes luciliae Boiss.subsp. luciliaeBenian Endemik LR (nt)BrassicaceaeIsatis cappadocica Desv.Subsp. alyssifolia (Boiss.) Çivit otu Endemik LR (nt)DavisBrassicaceae Matthiola montana Boiss. Şebboy Endemik LR (nt)CampanulaceaeAsyneuma compactum(Boiss. & Heldr.) DamboldtEndemik LR (nt)CampanulaceaeCampanula balansae Boiss. &Hausskn.Çan çiçeği-Çıngırak otu Endemik LR (nt)CampanulaceaeCampanula macrostyla Boiss.& Heldr.Çan çiçeği Endemik LR (nt)CaryophyllaceaeArenaria ledebouriana Fenzlvar. grandiflora Hartvig & Kumotu Endemik LR (nt)StridCaryophyllaceaeSilene caryophylloides (Poir.)Otth subsp. echinus (Boiss. & Nakıl-Yapışkan otu Endemik LR (nt)Heldr.) Coode & CullenCaryophyllaceaeSilene oreades Boiss. &Heldr.Nakıl-Yapışkan otu Endemik LR (nt)Caryophyllaceae Silene tunicoides Boiss. Nakıl-Yapışkan otu Endemik LR (nt)Fabaceae Astragalus heldrechii Boiss. Geven Endemik LR (nt)180

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERFAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI ENDEMİZM RED_DATAFabaceae Astragalus strictispinis Boiss. Geven Endemik LR (nt)Fabaceae Onobrychis pisidica Boiss. Korunga Endemik LR (nt)FagaceaeQuercus vulcanica [Boiss. &Heldr. ex] KotschyKasnak Meşesi Endemik LR (nt)Illecebraceae Paronychia argyroloba Stapf. Dolama otu Endemik LR (nt)LamiaceaePhlomis leucophracta P.H.Davis & Hub.-Mor.Alevdudak Endemik LR (nt)LamiaceaeSideritis congesta P.H.Davis& Hub.-Mor.Kara Kurbağa otu Endemik LR (nt)LamiaceaeSideritis pisidica Boiss. &Heldr. apud BenthamKara Kurbağa otu Endemik LR (nt)LamiaceaeStachys citrina Boiss. &Heldr. subsp. citrinaKarabaş Endemik LR (nt)LamiaceaeThymus cherlerioides Vis.var. cherlioidesKekik Endemik LR (nt)LamiaceaeThymus longicaulis C.Perslsubsp. chaubardii (Boiss. &Heldr. ex Reich.f.) Jalas var.Kekik Endemik LR (nt)antalyanus (Klokov) JalasLiliaceaeColchicum baytopiorum C.D.BrickelAcı Çiğdem Endemik LR (nt)LiliaceaeFritillaria carica Rix. subsp.caricaTers Lale Endemik LR (nt)PoaceaePiptatherum holciforme(Bieb.) Roemer & Schultessubsp. holciforme var.Endemik LR (nt)glabrum FreiitagPrimulaceaeCyclamen cilicicum Boiss. &Heldr. var. cilicicumSıklamen Endemik LR (nt)RubiaceaeAsperula nitida Sm. subsp.hirtella (Boiss.) Ehrend.Yapışkan otu Endemik LR (nt)RubiaceaeAsperula stricta Boiss. subsp.grandiflora Schönb.-Tem.Yapışkan otu Endemik LR (nt)RubiaceaeAsperula stricta Boiss. subsp.elmaliensis Schönb.-Tem.Yapışkan otu Endemik LR (nt)RubiaceaeGalium floribundum Sm.subsp. airoides Hub.-Mor. ex Yoğurt otu Endemik LR (nt)Ehrend. & Schönb.-Tem.ScrophulariaceaeVerbascum chrysochaeteStapfSığır Kuyruğu Endemik LR (nt)ScrophulariaceaeVerbascum glomerulosumHub.-Mor.Sığır Kuyruğu Endemik LR (nt)ScrophulariaceaeVerbascum myriocarpumBoiss. & Heldr.Sığır Kuyruğu Endemik LR (nt)ScrophulariaceaeVerbascum natolicum (Fisch.& Mey.) Hub.-Mor.Sığır Kuyruğu Endemik LR (nt)ScrophulariaceaeVerbascum nudatum Murb.var. nudatumSığır Kuyruğu Endemik LR (nt)ScrophulariaceaeVeronica dichrus Schott &KotschyMine Çiçeği Endemik LR (nt)Asteraceae Centaurea mathiolifolia Boiss. Peygamber Çiçeği Endemik VUHieraciumAsteraceaepseudodontotrichum Hub.- Şahin otu Endemik VUMor.AsteraceaeTanacetum argenteum (Lam.)Willd. subsp. canum(C.Koch) Grierson var.Solucan otu Endemik VUpumilum GriersonBoraginaceaeCynoglottis chetikiana Vural& Kit Tan subsp. chetikianaEndemik VUBoraginaceae Onosma sieheanum Hayek Emzik otu-Havaciva Endemik VU181

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUFAMİLYA LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI ENDEMİZM RED_DATABrassicaceaeAlyssum fulvescens Sibth. &Sm. var. stellatocarpum Hub.- Kuduz otu Endemik VUMor.CampanulaceaeAsyneuma lycium (Boiss.)Bornm.Endemik VUFabaceaeAstragalus sorgerae Hub.-Mor. & Chamb.Geven Endemik VUFabaceaeTrigonella cephalotes Boiss.& Bal.Tırfıl Endemik VUGeraniaceaeErodium pelargoniiflorumBoiss. & Heldr.Dönbaba Endemik VUGeraniaceaeGeranium lasiopus Boiss. &Heldr.Turnagagası Endemik VUIllecebraceaeParonychia carica Chaudhrivar. stipulata ChaudhriDolama otu Endemik VUIridaceaeIris stenophylla Hausskn. &Siehe ex Baker subsp. Süsen Endemik VUstenophyllaLamiaceaeSideritis serratifolia Hub.-Mor.Kara Kurbağa otu Endemik VULiliaceaeFritillaria sibthorpiana (Sm.)Baker subsp. sibthorpianaTers Lale Endemik VULiliaceae Fritillaria whittallii Baker Ters Lale Endemik VUPoaceaePseudophleum gibbum(Boiss.) M. DoğanEndemik VURubiaceaeGalium sorgerae Ehrend. &Schönb.-Tem.Yoğurt otu Endemik VURubiaceae Galium tmoleum Boiss. Yoğurt otu Endemik VUScrophulariaceaeVerbascum adenophorumBoiss. & Bal.Sığır Kuyruğu Endemik VUScrophulariaceaeVerbascum pumiliformeHub.-Mor.Sığır Kuyruğu Endemik VUScrophulariaceaeVerbascum symes Murb. &Rech.f.Sığır Kuyruğu Endemik VUValerianaceaeValeriana oligantha Boiss. &Heldr.Kedi otu Endemik VUF.3.ENDEMİK HAYVANLAR (FAUNA)F.3.1.HABİTAT VE TOPLULUKLARBalıklar, kurbağalar, sürüngenler, kuşlar ve memeliler, orman içi nemli taşlık alanlarda, ormandışındaki otlu taşlı arazide, küçük su birikintilerindeki sazlar ve nemli orman ağaçlarının üzerinde Gölcükve havuzların yakınındaki gevşek ve yumuşak toprak içinde, durgun akan veya birikinti su kenarındakiyoğun bitkili kıyılarda, açık orman ve dere kenarlarındaki çayırlık alanlarda, kumlu,taşlı, kuru arazilerde,bağ, bahçe kenarları,kısa otlu alanlarda, seyrek bitki ve çalılık alanlardaki taş ve toprak içinde, az bitkilitaşlık alanlar, step alanları az bitki örtüsü olan taşlık arazide, açık alanlar ve yerleşim alanlarında, yazınçatılarda kışın mağara ve bodrumlarda, mağara ve harabelerde ekseriya su yakınındaki çalılık alanlarda,ormanlarda ve yerleşim yerlerine yakın yerlerde çeşitli ormanlarda su kenarlarına yakın yerlerde, açıkkültür alanlarında, yerleşim alanlarında, yazları küçük gruplar halinde binalarda, dağlık alanlarda, yazınağaç oyuklarında açık alanlarda, otluk alanlarda yaşarlar.F.3.2.TÜRLER VE POPULASYONLARIPhylum (Şube) : Chordata (Sırtipliler-Kordalılar)Grup: Craniata (= Vertebrata) (Omurgalılar)Subphylum (Altşube) : Gnatostomata (Çeneliler)Superclassis (Üstsınıf): Tetrapoda (Dörtayaklılar)182

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELER• Classis (Sınıf) : Amphibia (İkiyaşamlılar)Isparta İli sınırları içinde ikiyaşamlılara, genelde göl, gölet gibi yoğun su bitkilerinin olan sazlıkveya yoğun su bitkileri olan kısımlarda, ayrıca durgun akan veya göllenmiş suların yakınında veya ormaniçi nemli taşlık alanlarda rastlamak mümkündür. Yaşamları genelde suya bağımlıdır. Genelde ovipar(=Yumurta ile çoğalan omurgalılar) olan ikiyaşamlılar yumurtalarını suya bırakır veya su bitkilerineyapıştırırlar. Karada yaşayanlar bile üreme zamanı yumurtalarını suya bırakırlar. Sınıf olarak başlıcaomurgasız avcılarıdır. Besinlerini sudaki böcek ve larvalar, karada ise genelde uçan böcekler, solucan veyumuşakçalar oluşturur. Sularda başkalaşım geçiren larvalar ise algler ve planktonlarla beslenir.İkiyaşamlıların omurgasızlarla beslenmesi miktar olarak şaşılacak boyutlardadır. Yapılan çalışmalarsonunda bir göletteki yaklaşık bin kurbağanın yılda çoğunluğu böcek olan 4,8 milyon adet omurgasıztükettiği belirlenmiştir. Başlıca düşmanları arasında su kuşları, bazı yırtıcı kuşlar, su kaplumbağaları,yılanlar ve bazı memeli hayvanlar sayılabilir. Sudaki larvalar ise küçük balıkların, su yılanlarının ve bazıböceklerin larvaları tarafından besin olarak alınır.Son yıllarda sulak alanlardaki kirlilik ve bu alanların hızla azalması, sucul ortamlara değişik balıktürlerinin atılması ikiyaşamlıların populasyon yoğunluğunda önemli azalmalara neden olmaktadır. Ancakbu konuda yeterince araştırmanın olmayışı nedeniyle azalma eğiliminin hangi oranda olduğu net olarakbilinmemektedir.Isparta İli sınırları ile ilgili ikiyaşamlı türlerine yönelik spesifik kapsamlı çalışmalar bulunmaktadır.Bu nedenle türlerin tespitinde öncelikle literatür bulguları ele alınmış ve bir tablo halinde verilmiştir.Tablo F.7: İkiyaşamlı Türlerine İlişkin Literatür BulgularıLatince adı Türkçe Adı IUCNClassis : İki YaşamlılarAmphibiaFamilia: KaraBufonidae KurbağalarıBufo bufo(Linnaeus,1758)BernRed-ListKayıtŞekliLokaliteHabitatSiğilli Kurbağa nt - - Literatür - Orman içi nemlitaşlık alandaBufo viridis(Laurenti,1768)Familia : HylidaeHyla arborea(Linnaeus,1758)Familia :PelobatidaePelobatessyriacus(Boettger,1889)Familia : RanidaeGece KurbağasıAğaç – YaprakKurbağalarıAğaç(=Yaprak)Kurbağasınt II - Literatür -NTII- Literatür -ToprakKurbağası nt - - Literatür -Su KurbağalarıOrman dışındakiotlu taşlı arazidebulunabilirKüçük subirikintilerindekisazlar ve nemliormanağaçlarınınüzerinderastlanabilirGölcük vehavuzlarınyakınındakigevşek veyumuşak toprakiçinde yaşar183

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORURana ridibundaPallas,1771Rana camaraniBoulenger,1886Yeşil SuKurbağası (Ovakurbağası)nt - - Literatür -Şeritli Kurbağa nt - - Literatür -Durgun akanveya birikinti sukenarındakiyoğun bitkilikıyılarda yaşarAçık orman vederekenarlarındakiçayırlıkalanlarda yaşar• Classis (Sınıf) : Reptilia (=Sürüngenler)Isparta İli sınırları içinde sürüngenlere orman içi taşlık, kayalık alanlarda, güneş görebilen gazellialanlarda, su ve su kaynağı kenarlarında, orman içi açık ve çalılık alanlarda, orman bitimindeki açıkalanlardaki çalılık ve taşlık alanlarda, tarla, bağ gibi kültür alanlarıyla yerleşim alanlarında rastlanabilir.Genellikle ovipar(=Yumurta ile çoğalan omurgalılar) olan sürüngenler yumurtalarını toprak içine,çürümekte olan ağaç veya yaprak, dal gibi ağaç döküntüleri altına, güneş gören taşların altına, kazılantoprak içine bırakırlar. Sürüngenlerde metamorfoz görülmediğinden çıkan yavrular erginin bir minyatürüolup hemen besin aramaya başlarlar. Genelde etçil olduklarından besinlerini canlı ikiyaşamlılar, solucan,kemirici, balık, çeşitli larva ve böcekler, kendi hemcinsleri oluşturur. Karada yaşayan bazı kertenkele vekaplumbağalar ise bitkilerin yaprak çiçek gibi kısımlarıyla beslenirler.Yırtıcı kuşların çoğu, baykuş, karga, leylek gibi kuşlar, bazı balıklar, sansar, tilki, porsuk, çakal,kirpi, köpek gibi memeli hayvanlar başlıca düşmanlarıdır. Bunlar sürüngenleri besin olarak alırlar. Diğerdüşmanlarının başında kendi hemcinsleri gelir.Isparta İli sınırları içinde sürüngen türlerine yönelik spesifik kapsamlı çalışmalar bulunmamaktadır.Bu nedenle türlerin tespitinde öncelikle literatür bulguları ele alınmış ve bir tablo halinde verilmiştir.Tablo F.8: Sürüngen Türlerine İlişkin Literatür BulgularıLatince adı Türkçe Adı IUCN Bern Red-ListClassis :ReptiliaSürüngenlerFamilia:Testudinidae KaraKaplumbağalarıTosbağalarTestudo graeca (Linnaeus,1758)Familia: EmydidaeEmys orbicularis (Linnaeus,1758)Familia:AmphisbaenidaeBlanus strauchi (Bedriaga,1884)Tosbağa (=KaraKaplumbağası)184Kayıt Şekli Lokalite HabitatVU II A1 Literatür -BenekliKaplumbağa LR/nt II - LiteratürKör Kertenkele nt - - Literatür -EreğliKumlu,taşlı,kuru arazilerde,bağ, bahçekenarları,kısaotlu alanlardayaşarDurgun veyavaş akansularda, denizkenarı ve acısularda dayaşarSeyrek bitkive çalılıkalanlardaki taşve toprakiçinde yaşar

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERFamilia: AgamidaeLaudakia stellio(Linnaeus,1758)Familia: GekkonidaeCyrtopodion kotschyi(Steindachner, 1870)Familia: ScincidaeAblepharus kitaibellii (Bibron-Bory, 1833)DikenliKertenkele - II - Lİteratür -İnce ParmaklıKertenkele I - - Literatür Konyacivarıİnce Kertenkele nt II - Literatür -Eumeces schneideriprinceps(Eichwald, 1839) Sarı Kertenkele nt III - Literatür EreğliFamilia:LacertidaeLacerta danfordi(Gunther,1876)Lacerta trilineataBedriaga,1886Ophisops elegans (Menetries,1832)Familia: BoidaeEryx jaculus (Linnaeus,1758)Familia: ColubridaeTorosKertenkelesi nt - - Literatür -İri YeşilKertenkele nt II - Literatür -TarlaKertenkelesi nt II - Literatür -Mahmuzlu Yılan nt - - Literatür -Coluber najadum (Eichwald,1831) İnce Yılan nt II - Literatür -Coluber caspius Gmelin,1789 Hazer Yılanı nt - - Literatür -Coluber nummifer Reuss,1834 Sikkeli Yılan nt - - Literatür -Coronella austriaca(Laurenti,1768)Avusturya Yılanı nt II - Literatür -Eirenis modestus(Martin,1838) Uysal Yılan nt - - Literatür -Kayalık ve taşduvarlardarastlanır.Az bitkili taşlıkve kayalıkalanlarda yaşar.Dibi çamurlugöl venehirlerdeyaşarAçık arazidetaşlık veyaçalılıkalanlardaBitkili kayalıkve taşlıkalanlardaOrman içi sıkbitkili taşlıkalanlarda vedere kenarlarıile tarla-bahçearalarındayaşarAz bitkilitaşlık alanlar,step alanlarıKurak kumluve taşlıalanlardayaşarGenellikleçalı-lık, taşlıkkurubölgelerdeTaşlık derekenarları,yamaçvetarlalarda,bataklıkalanalardayaşarAz bitkilitaşlıkbölgelerdeyaşarSeyrek veküçük boylubitkilerinbulunduğutaşlık step veyarı çölortamlarındayaşarAz bitkiörtüsü olantaşlık arazide185

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUElaphe quatuorlineata(Lacepede, 1789) Sarı Yılan nt II - Literatür -Elaphe hohenackeri(Strauch,1873) Kafkas Yılanı - - - Literatür AkşehirElaphe situla (Linnaeus,1758) Ev Yılanı DD II - Literatür -Malpolon monspessulanus(Herman,1804) Çukurbaşlı Yılan nt III - Literatur -Natrix natrix (Linnaeus, 1758)Yarısucul Yılan nt - - Lİteratür -Natrix tessellata (Laurenti,1768) Su yılanı nt II - Literatür -Familia: TyphlopidaeTyplops vermicularis Merrem,1820 Kör Yılan nt - - Literatür -Familia : ViperidaeVipera xanthina (Gray,1849) Şeritli engerek nt II - Literatür -Vipera ammodytes (Linnaeus,1758)BoynuzluEngereknt II - LiteratürSeyrekormanlık,çalılık vetaşlıkalanlardaAçık araziveya ormanlıkalanlarla, tarlave bahçelerdeyaşarTaşlık, çalılıkbölgelerde,bahçe, tarla,evlerde yaşarAz bitkili taşlıve kurualanlardayaşar.Suya yakınçayır ve taşlıkalanlardaSuda veya sukenarlarındarastlanırNemli Toprakve taşaltlarındaTaşlıkalanlardaorman içi veharabelerde- Kısa boylubitkili kuru vetaşlıkalanlardayaşar• Classis (Sınıf) : Aves (Kuşlar)Kuşlara su kenarları, sık veya seyrek ağaçlık alanlar, çalılıklar, orman sınırı dışındaki açık alanlar,bahçe ve tarla gibi her çeşit habitatta rastlamak mümkündür. Kuşların tümü ovipar (=Yumurta ile çoğalanomurgalılar) olduğundan habitatlarındaki ağaçların üzerine veya topraktaki oyuklara yuva yaparakyumurtalarını buraya bırakırlar. İlkbahar ve sonbahar başlarında Türkiye kuş göçlerinin yolu üzerindeolduğundan bu mevsimlerde habitatlardaki kuşların tür sayısı artar. Göçmen kuşların bir kısmı bölgedekaldığından yaz mevsimindeki tür sayısı da kışa nazaran daha fazladır.Kuşların bir kısmı tohum, meyve gibi bitkisel besinlerle beslenir. Ancak büyük kısmı böcek ve böceklarvaları, kemirici, balık ve sürüngen gibi canlıları besin olarak aldığından birçok hayvan populasyonunubaskı altında tutarak doğal dengenin devamlılığının korunmasında büyük bir rol oynarlar.Isparta İli’nin kuş türlerine yönelik Tabur and Ayvaz (2005-Beyşehir)’ın çalışması dışında kapsamlıbir araştırma yapılmamıştır. Bu nedenle kuş türlerinin tespitinde öncelikle literatür bulguları ele alınmışve bir tablo halinde verilmiştir. Verilen tablonun oluşturulmasında kullanılan literatür konunun sonundaverildi.Tablo F.9: Kuş Türlerine İlişkin Literatür BulgularıPodicepididaePodiceps cristatus Bahri 1186

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERPodiceps grisegna Kızılboyun batağan 1Tachybaptus ruficollis Küçük batağan 1PelecanidaePelecanus crispus Tepeli pelikan 1PhalacrocoracidaePhalacrocorax carbo Karabatak 1Phalacrocorax pygmeus Küçük karabatak 1ArdeidaeArdeola ralloides Alacabalıkçıl 1Nycticorax nycticorax Gece balıkçılı 1Egretta alba Akbalıkçıl 1Ardea purpurea Erguvani balıkçıl 1 - 6Egretta garzetta Küçük akbalıkçıl 1 - 3Ardea cinerea Gribalıkçıl 1 - 3CiconiidaeCiconia ciconia Leylek 1 - 3 – 15 - 7Ciconia nigra Karaleylek 11AnatidaeCygnus olor Kuğu 1Anser Bozkaz 1Anser albifrons Sakarca 1Tadorna ferruginae Angıt 1Anas platyrhyncos Yeşilbaş 1Anas strepera Bozördek 1Anas penelope Fiyu 1Anas crecca Çamurcun 1Anas querquedula Çıkrıkçın 1Anas acuta Kılkuyruk 1Anas clypeata Kaşıkgaga 1Netta rufina Macar ördeği 1Aythya ferina Elmabaş 1AccipitridaeHaliaeetus albicilla Akkuyruklu kartal 20Gypaetus barbatus Sakallı akbaba 1Circus aeruginosus Saz delicesi 11Circus cyaneus Gökçe delice 3-5-8Circus machrourus Bozkır delicesi 11Accipiter gentilis Çakırkuşu 2Accipiter nisus Yoz Atmaca 2-3–5-4Accipiter brevipes Yaz atmacası 6Buteo buteo Şahin 2-3-5-6-7Buteo rufinus Kızıl şahin 2 - 1 - 3 – 5 - 4 - 10 - 6 –7-8-16-12-18Aquila chrysaetos Kaya kartalı 1Hieraeetus pennatus Küçük kartal 3Hieraetus fasciatus Tavşancıl 11Falconidae187

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUFalco tinnunculus Kerkenez 1-3-5-4-6-12Falco vespertinus Aladoğan 7Falco columbarius Bozdoğan 2-4Falco peregrinus Gökdoğan 9PhasianidaeAlectoris chukar Kınalı keklik 1-8Coturnix coturnix Bıldırcın 2-8RallidaeRallus aquaticus Su kılavuzu 20Fulica atra Sakarmeke 1-3BurhinidaeBurhinus oedicnemus Kocagöz 1GlareolidaeGlareola pratincola Bataklık kırlangıçı 1CharadriidaeVanellus vanellus Kızkuşu 1Hoplopterus spinosus Mahmuzlu kızkuşu 1ScolopacidaeGallinago gallinago Su çulluğu 1Scolopax rusticola Çulluk 3-6LaridaeLarus melanocephalus Akdeniz martısı 1Sterna hirundo Sumru 1ColumbidaeColumba livia Kaya güvercini 1-5-6-14-8-12Columba oenas Gökçe güvercin 2Columba palumbus Tahtalı 2-1Streptopelia decaocta Kumru 1-3-6-7-14-8-12-19Streptopelia turtur Üveyik 2-1-3StrigidaeAthena noctua Kukumav 2-1-6-7-15-8-17Otus scops İshak kuşu 2Asio otus Kulaklı ormanbaykuşu 2ApodidaeApus apus Ebabil 1-5-4-10-6-12Apus melba Dağ sağanı 1AlcedinidaeAlcedo atthis Yalıçapkını 3MeropiidaeMerops superciliosus Yeşil arıkuşu 5Merops apiaster Arıkuşu 2-1-3-5-4-6-7-14-12-19CoraciidaeCoracias garrulus Gökkuzgun 2-3UpupadaeUpupa epops İbibik 2-1-3-5-6-7-5-8-18PicidaePicus viridis Yeşil ağaçkakan 2-5188

189FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERDendrocopus major Orman ağaçkakanı 2-1Dendrocopus syriacus Alaca ağaçkakan 2-1-6-14-9Dendrocopus medius Ortanca ağaçkakan 2Dendrocopus minor Küçük ağaçkakan 2AlaudidaeMelanocorypha calandra Tepeli toygar 1-7MelanocoryphaKüçükboğmaklı Toygar 1bimaculataCalandrellaBozkır toygarı 8brachydachtylaGalerida cristata Tepeli toygar 3-14-17Lullula arborea Orman toygarı 1-9Alauda arvensis Tarla kuşu 10-6-7HirundinidaeRiparia riparia Kum kırlangıcı 1-4Pityonoprogne rupestris Kaya kırlangıcı 1-12Hirundo daurica Kızıl kırlangıç 1Hirundo rustica Kır kırlangıcı 3-5-4-12Delichon urbica Ev kırlangıcı 5-4-6-7-8MotacillidaeAnthus trivalis Ağaç incirkuşu 2-1Anthus campestris Kır incirkuşu 1Motacilla flava Sarı kuyruksallayan 2-1-4Motacilla cinerea Dağ Kuyruksallayanı 2-1-3-4Motacilla alba Ak kuyruksallayan 2-1-3-4-13-8PyconotidaePycnonotus xanthopygos Arap bülbülü 5PurinellidaeCinclus cinclus Derekuşu 4Troglodytes troglodytes Çitkuşu 2-6TurdidaeLuscinia megarhyncos Bülbül 2Irania gutturalis Taşbülbülü 8Erithacus rubecula Kızılgerdan 2-3-5-4-6-9-8-12Phoenicurus ochruros Kara kızılkuyruk 6-7Phoenicurus phoenicurus Kızılkuyruk 2-5-4-6Saxicola torquata Taşkuşu 5-12Saxicola torquata Taşkuşu 3armenicaSaxicola rubetra Çayır taşkuşu 8Oenanthe oenanthe Kuyrukkakan 3-7-17-12Oenanthe pleschanka Alaca kuyrukkakan 3Oenanthe hispanica Karakulaklı Kuyruk 4-12Oenanthe isabellina Boz kuyrukkakan 12Turdus torquatus Boğmaklı ardıç 2-1Turdus merula Karatavuk 2-1-3-5-4-10-6-14-9-8-17-12Turdus pilaris Tarla ardıcı 2

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUTurdus philomelos Öter ardıç 1-5-6-9-8Turdus iliacus Kızılardıç 2-1Turdus viscivorus Ökse ardıcı 2-5-6SylvidaeAcrocephalusKındıra kamışçını 3schoenobaenusHippolais pallida Ak mukallit 2-4Hippolais olivetorum Zeytin mukalliti 4Sylvia rupelli Karaboğazlı ötleğen 11Sylvia hortensis Akgözlü ötleğen 5-12Sylvia atricapilla Karabaşlı ötleğen 11Phylloscopus bonelli Boz söğütbülbülü 2Phylloscopus collybita Çıvgın 2-4-5-3-6-7-14Regulus regulus çalıkuşu 2-6MuscicapidaeMuscicapa striata Benekli sinekkapan 3-5-4-2Ficedula parva Küçük sinekkapan 4Ficedula hypoleuca Kara sinekkapan 3-4AegithalidaeAegithalos caudatus Uzunkuy. baştankara 3-4Aegithalos caudatus temp. Uzunkuy. baştankara 2ParidaeParus lugubris Ak yanaklı baştankara 2-3-5-10-6-7-12Parus lugubris anatoliae Ak yanaklı baştankara 2-3Parus ater Çam baştankarası 2-1-3-5-4-17-12Parus caeruleus Mavi baştankara 2-3-5-4-5-9-12Parus major Büyük baştankara 2-1-3-5-4-10-6-7-9-8-12SittidaeSitta krueperi Küçük sıvacıkuşu 2-3-5-4Sitta europea Sıvacıkuşu 2-3-5-10-7-12Sitta neumayer Kaya sıvacıkuşu 2-3-5-4-10TichodromadidaeTichodroma muraria Duvar tırmaşıkkuşu 4CerthiidaeCerthia familliaris Orman tırmaşıkkuşu 2Certhia brachydactyla Bahçe tırmaşıkkuşu 2LaniidaeLanius collurio Kızılsırtlı örümcekkuşu 2-7-12Lanius minor Karaalınlı örümcekkuşu 12Lanius senator Kızılbaşlı örümcekkuşu 8Lanius nubicus Maskeli örümcekkuşu 3-4-12CorvidaeGarrulus glandarius Alakarga 2-1-3-5-4-6-14-12Pica pica Saksağan 6-7-14-8-17-12-18Corvus frigulegus Ekin kargası 7Corvus corone Leş kargası 3-5-4-10-6-7-14-9-12Corvus corax Kuzgun 2-5-9-12190

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELEROriolidaeOriolus oriolus Sarı asma 6-12SturnidaeSturnus vulgaris Sığırcık 2-1-5-6-9-8PasseridaeMontfringilla nivalis Kar serçesi 5Petronia petronia Kaya serçesi 2Passer hispaniolensis Söğüt serçesi 1-3-6Passer domesticus Serçe 3-5-4-6-7-14-9-8-17-12-2Passer montanus Ağaç serçesi 1-5FringillidaeFringilla coelebs İspinoz 2-1-3-5-4-10-6-7-14-9-8-17-12-8Fringilla montifringilla Dağ ispinozu 5-3-9-12-17Serinus pusillus Kara iskete 8Serinus serinus Küçük iskete 2-3-5-6-9-8Carduelis chloris Florya 2-1-3-5-4-10-6-7Carduelis carduelis Saka 13-14-9-8-12Carduelis spinus Karabaşlı iskete 3-4-6Carduelis cannabina Ketenkuşu 5-6-14-8-17-12Carduelis flavirostris Sarıgagalı ketenkuşu 5CoccothraustesKocabaş 5coccothraustesEmberizidaeEmberiza citrinella Sarı kirazkuşu 10-6Emberiza cia Kaya kirazkuşu 2-5-10-6-9-12Emberiza melanocephala Karabaşlı kirazkuşu 7-12Emberiza caesia Kızıl kirazkuşu 11S t u d y a r e a sKızıldağ National Park: 1Kasnak Protected Area: 2Kovada Lake National Park: 3Yazılı Canyon Natural Park: 4Gölcük Lake Natural Park: 5Atabey : 6Bayat: 7Çünür: 8Ayazmana : 9Aksu: 10Aşağıtırtar: 11Dere: 12Barla: 13Gönen: 14Eğirdir: 15Darıören: 16Davraz: 17Karatepe: 18Kayı: 19191

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUAkkeçili: 20REFERENCESBibby, C. J., Burgess, N.D., ve Hill, D.A., 1992. Birds Census Techniques, Academic Press, London, p 257.Gündoğdu, E., 2001. Isparta Çevresindeki Bazı Korunan Alanlarda Orman Kuşları Üzerine Gözlemler, SDÜ Fen BilimleriEnstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Isparta, 68s.Heinzel, H., Fitter, R., ve J. Parslow. 1992. Birds of Britain and Europe with North Africa and The Middle East, p 384.Isparta Milli Parklar ve Av-Yaban Hayatı Başmühendisliği Arşivi, 2001. Isparta İli Sınırları İçindeki Korunan Alanlar, 10sJonsson, L.,1993. Birds of Europe with North Africa and The Middle East. Princeton University Press New Jersey, 559 s.Kirwan, G.M., Martins, R.P., Eken, G., ve Davidsen, P., 1998. Checklist of the Birds of Turkey, Sandgrouse, Supplement 1, p 32.Kiziroğlu, İ., 1989. Türkiye Kuşları, Orman Genel Müdürlüğü, Eğitim Dairesi Başkanlığı, Ankara, 314 s.Milli Parklar ve Av Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü Personeli Güçlendirme Vakfı, 2000. Türkiye’de Yaşayan Kuşlar, Yayın No:001, Ankara, 267s.Oğurlu, İ., 1999. Kasnak Meşesi Tabiatı Koruma Alanı Üzerine Araştırmalar, Proje Raporu, SDÜ Araştırma Fonu Proje No: 123,Isparta, 14s.Oğurlu, İ., 2000. Kızıldağ Milli Parkı Fauna ve Yaban Hayatı, Kızıldağ Milli Parkı Master Planı, Isparta, 136-161s.Ünal, Y., Baran, N., Salihoğlu, B., 2000. Isparta Çevresinde Kuş Gözlemleri, SDÜ Orman Fakültesi, Bitirme Tezi, Isparta, 54s.Kaynak adı:Gündoğdu, E., 2002. Isparta Çevresindeki Bazı Korunan Alanlarda Orman Kuşları Üzerine Gözlemler SDÜ OrmanFakültesi Dergisi, Seri:A, Sayı 1 Isparta 83-100s.“ISPARTA ÇEVRESİNDEKİ BAZI KORUNAN ALANLARDA ORMAN KUŞLARI ÜZERİNEGÖZLEMLER 1 ”*Ebubekir GÜNDOĞDU*Arş.Gör., S.D.Ü. Orman Fakültesi, IspartaÖZETBu çalışmanın amacı, yörenin kuş türleri hakkında gerekli bilgiyi sağlamak, populasyonların korunmasınayardımcı olmak, tür çeşitliliği hakkında verileri ortaya koymaktır.Bu amaçla Haziran 1999-Nisan 2001 tarihleri arasında, Isparta il sınırları içerisinde yer alan 4 ayrıKorunan alanda (Kovada Gölü Milli Parkı, Kasnak Meşesi Tabiatı Koruma Alanı, Yazılı Kanyon Tabiat Parkı veGölcük Tabiat Parkı) periyodik olmayan tesadüfi gözlemler yapılmış ve bu gözlemlerde 32 familyaya mensup 4 cins,83 tür ve 3 alttür tespit edilmiştir.Çalışma boyunca gözlemlenen kuş türleri, gözlem yerleri ve gözlem tarihleri tablolar ve grafikler halindegösterilmiş, konuyla ilgili öneriler getirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Gözlem, Kuş, Korunan alanlar1 Bu araştırma makalesi S.D.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü’nde hazırlanan Yüksek Lisans tezinin bir bölümününözetidir.192

193FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELER“THE OBSERVATIONS ON WOODLAND BIRDS IN SOME NATURAL PROTECTED AREAS INTHE VICINITY OF ISPARTA”ABSTRACTPurpose of the thesis to get knowledge about bird species aid to conserve their populations, to provide dataabout degree of diversity and consequently to brought up to data in the study area.Between June 1999 and April 2001 observations were conducted in 4 different NPA (Kovada Lake NationalPark, Kasnak Meşesi Natural Protected Area, Yazılı Kanyon Natural Park and Gölcük Natural Park) in the studyarea in a nonperiodical and coincidental way.During the observations, 4 genus, 83 species and 3 subspecies belongs to 32 families were determined. Datafor kind of species, observation points and time were showed in tables and grafics. By the using producedknowledge some suggestions were offered.Key Words: Observation, Bird, Protected area1. GİRİŞDünyada toplam 9700 kadar kuş türü bulunmaktadır(1). Bunların yaklaşık dokuzda biri olan en az 1000 tür,yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Kuş yaşamını tehdit eden kirlilik, avlanma, türlerarası rekabet gibi etkenlermevcuttur. Fakat kuş ve diğer yabani canlılar için asıl tehlike doğal yaşam alanlarının yok olmasıdır. Bütünhayvanlar gibi kuşların da yaşamlarını sürdürmeleri, üreme ve yavru yetiştirebilmek için uygun, güvenli yerlerbulabilmelerine bağlıdır (2).Uluslararası Sukuşları ve Sulakalanlar Gözlem Bürosu ile Uluslararası kuş koruma konseyi, Grimnet veJones’a dayanarak dünyada 2444 önemli kuş alanı olduğunu, bu alanlardan 79 tanesinin Türkiye’de bulunduğunubelirterek, bu alanların Türkiye’de 1500 km 2 lik yer kapladığını ifade etmiştir (3).Coğrafi açıdan büyük kıta levhalarının karşılaşma noktasında yer alan Türkiye avifaunası kendi enlemi içinde sonderece öncelikli bir çeşitliliğe sahiptir (4).Farklı kuş türlerini Türkiye’ye çeken unsurlardan biri de habitat çeşitliliğidir. Büyük alanlar kaplayanotlaklar; çoğu kez ağaç sınırının çok üstüne 3-4 bin metrelere yükselen dağ sıraları ve alpin çayırlar; tatlı, suyu acıveya tuzlu sulak alanlar; yaprakdöken, ibreli, karışık ormanlar; Akdeniz bölgesine özgü makilik ve zeytinlikler;tarlalar, bağlar, bahçeler, yerleşimler gibi insan eli değmiş alanlar farklı kuş türlerinin beslenme, barınma veyuvalanma gereksinimlerini karşılarlar (1).Türkiye avifaunası hakkında; Turan (1990) 421, Çanakçıoğlu ve Mol (1996) 418, Kasparek ve Bilgin (1996)ise 450 kuş türünün bulunduğunu bildirmişlerdir (5,6). Buna karşılık, Baran ve Yılmaz (1984) düzenli görülen türsayısının sadece 376, Barış (1989) ise 371 olduğunu bildirmiştir (7,8). Kirwan ile ark. (1998) Türkiye’de 453 kuştürünün bulunduğunu, bu türlere 12 türün daha ilave edilerek, sayının 465’e kadar yükselebileceğini belirtmişlerdir(9). Yine Barış (2000)’a göre, Türkiye’de toplam 67 familyadan 453 kuş türünün bulunduğu kabul edilmekte,bunların 394'ü düzenli olarak görülmekte ve 304 tür üremektedir(4). Bilgin (2000)’e göre ise Türkiye’nin kuş varlığıyakın zamanda soyu tükenmişlerde dahil, 70 familyaya mensup 454 türden oluşmaktadır. Bunlardan 80 kadarı,düzensiz ya da şimdiye kadar tek tük görülmüş olmalarından dolayı tesadüfen görülen türler sayılmaktadır. Butürlerden bazıları Sibirya’dan, bazısı Afrika’dan, bazısı da Kuzey Amerika’dan Türkiye’ye ulaşmaktadır. Bulgular,Türkiye’nin çok sayıda türün ürediği, orta zenginlikte bir ılıman kuşak avifaunası olduğunu ortaya koymaktadır (1).Tüm bu bilgilerden yola çıkarak Isparta’ nın ormanlık alanlarında da kuş faunasının kaydadeğer bir varlıkgösterebileceği tahmin edilmiş ve bu konu üzerine eğilme lüzumu hissedilmiştir. Gerçekleştirilen bu çalışma ileçalışma alanı içinde yer alan dört ayrı korunan alanın avifaunasının ortaya çıkarılması düşünülmüştür.2. MATERYAL ve METOT2.1. Materyal2.1.1. Araştırma AlanıBu çalışma kapsamında Isparta’daki korunan alanlardan dördü üzerinde gözlemler yapılmıştır. Bu alanlarıkısaca şu şekilde tanıtabiliriz.I. Çalışma Alanı (Yazılı Kanyon Tabiat Parkı): Isparta ili Sütçüler İlçesi Çandır Köyü sınırları içerisindeyer alan Yazılı Kanyon, mevkii, bitki örtüsü, yaban hayatı ve ilginç jeolojik özelliklerinden dolayı 1989 yılındaTabiat Parkı olarak ilan edilmiştir. Alanı 600 hektardır. Saha içinde ahşap bir baraka ile WC dışında hiçbir tesisbulunmamaktadır. Uzun devreli gelişim planı yoktur (10).Sahada, kanyon boyunca, arasında yer yer açıklıklar bulunan geniş yapraklı vejetasyon ağırlıktadır.Kanyonun her iki tarafındaki kayalıklar üzerinde çeşitli çalı türleri bulunmaktadır. Yukarılara doğru çıkıldıkça safKızılçam Pinus brutia Ten. ormanlarına rastlamak mümkündür. Karacaören baraj gölü’ne doğru gidildikçe genişyapraklı ormanlar biraz devam etse de göl civarı geniş düzlükler içeren mera ve tarım arazileri ile kaplıdır.Sahada Kızılçam Pinus brutia, Kızılağaç Alnus glutinosa, Saçlı meşe Quercus cerris, Çınar Platanusorientalis, Ardıç Juniperus spp., Ceviz Juglans regia, Pırnal Meşesi Quercus coccifera, Keçiboynuzu Ceratonia

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUsiliqua, Akçakesme Phillyrea spp., Defne Laurus nobilis, Zeytin Olea spp., Sandal Arbutus andrachne, SakızPistacia lentiscus, Tesbih Styrax officinalis, Mersin Myrtus comminus, Alıç Crataegus monogyna, Karaçalı Paliurusspina-christii, Laden Cistus spp., Katırtırnağı Spartium junceum, Zakkum Nerium oleander, Sarmaşık Hedera spp.,Eğrelti Pteridium aquilinum gibi türler bulunmaktadır. Isparta ilinden uzaklığı 94 km’dir (10)II. Çalışma Alanı (Gölcük Tabiat Parkı): Isparta İli Merkez İlçesi sınırları içerisinde yer alan Gölcük gölüve çevresi sahip bulunduğu bitki örtüsü, yaban hayatı, jeomorfolojik yapısı, peyzaj güzellikleri ve rekreasyonimkanlarından dolayı 1991 yılında Tabiat Parkı olarak ilan edilmiştir. Sahanın alanı üçüncü kez değiştirilerekgenişletilmiş 5925 hektara (83 ha göl yüzeyi, 5842 ha karasal alan) çıkarılmıştır. Bunun yanısıra 1992 yılında 1.Derece Doğal Sit Alanı olarak ilan edilmiş, 11 Ocak 1998 yılında da Turizm Merkezi olarak yeni statükazandırılmıştır (10).Saha içerisinde rekreasyon hizmeti vermeye yönelik bazı yapılar bulunmaktadır (10).Gölcük Tabiat Parkında, göl çevresinde, geniş yapraklı ağaç ve meyve ağaçlarından oluşan yaklaşık 50-100metrelik bir kuşak bulunmakla beraber yukarılara doğru yer yer tam kapalı ibreli ormanlara rastlanmaktadır. Ormanvejetasyonu genelde suni ağaçlandırma sahalarından oluşmaktadır.Sahada Kızılçam Pinus brutia, Karaçam Pinus nigra, Sarıçam Pinus sylvestris, Meşe Quercus spp., SedirCedrus libani., Yalancı Akasya Robinia pseudoacasia, Akçakesme Phillyrea spp. ve maki elemanları bulunmaktadır(10).Isparta ili merkezine 12 km mesafede bulunmaktadır (10).III. Çalışma Alanı (Kovada Gölü Milli Parkı): Eğirdir ilçesi sınırları içinde olup, Kovada gölü ve ormanlıkçevresini kapsayacak şekilde 6534 hektarlık bir alana yayılmıştır. 1970 yılında Milli Park olarak tescil edilmiştir.1992 yılında ise 1. Derece Doğal Sit Alanı olarak ilan edilmiştir (10).Kovada Gölü Milli Park sahasının en önemli özelliği rekreasyonel kullanıma müsait olan doğal kaynaklarıdır.9 km genişliğinde ve oldukça sığ olan gölün çevresi 20 km'dir. Zengin bir bitki örtüsüne sahip Milli Park, gölçevresinde, geniş yapraklı vejetasyon, içerilere doğru gidildikçe kapalı ibreli bir vejetasyon yer almaktadır. Çevredebulunan yerleşim yerleri yakınlarında tarım alanları da mevcuttur. Sahada Kızılçam Pinus brutia, Karaçam Pinusnigra, Meşeler Quercus spp., Kokarağaç Ailanthus altissima ve Ardıç Juniperus spp. gibi ağaç türleri ile Hayıt Vitexagnus-castus, Sandal Arbutus andrachne, Kocayemiş Arbutus unedo, Funda Erica arborea, Çitlenbik Celtisaustralis, Zeytin Olea spp., Akçakesme Phillyrea spp., Mersin Myrtus comminus, Menengiç Pistacia terebinthus,Muşmula Mespilus germanica, Alıç Crataegus monogyna, Böğürtlen Rubus idaeus, Defne Laurus nobilis, Tesbihçalısı Styrax officinalis, Karaçalı Paliurus spina-christii, Kördiken Rhamnus spp. gibi maki florasının çalıları ilekaplanmıştır (10).Kovada gölünde Sazan Cyprinus carpio ve Tatlı su levreği Perca fluviatilis bulunur. Kovada çevresinde ençok bulunan türler; Yaban domuzu Sus scrofa, Sansar Martes martes, Porsuk Meles meles, Tilki Vulpes vulpes,Tavşan Lepus sp. ve Sincap Sciurus vulgaris dir (10).IV. Çalışma Alanı (Kasnak Meşesi Tabiatı Koruma Alanı): Isparta ili Eğirdir ilçesi, Yukarıgökdere köyüsınırları içindedir. 1300 hektarlık Kasnak Meşesi Ormanı ülkemize has, nadir ve tehlikeye maruz bir ağaç türündenmeydana gelmesi dolayısıyla 1987 yılında Tabiatı Koruma Alanı ilan edilmiştir (10).Bu çalışma alanı Akdeniz ardı iklimi etkisindedir. İlkbahar serin, yaz sıcak, sonbahar mevsimi ise kısmenılık, kış oldukça soğuktur. Arazi genel hatlarıyla çok arızalı ve taşlıdır. Sahanın hemen hemen her yanına homojenbir şekilde dağılmış ibreli-yapraklı karışık, yer yer açıklıkları olan, yarı kapalı, gerek ağaç gerekse çalı türü olarakçeşitliliğin çok fazla olduğu bir vejetasyon hakimdir. Burada 218 bitki türü tespit edilmiş olup başlıcaları; Kasnakmeşesi Quercus vulcanica, Saçlı meşe Quercus cerris, Makedonya meşesi Quercus trojana, Mazı meşesi Quercusinfectoria, Lübnan sediri Cedrus libani, Karaçam Pinus nigra, Kızılçam Pinus brutia, Toros göknarı Abies cilicica,Katran ardıcı Juniperus oxycedrus, Kokar ardıç Juniperus foetidissima, Boylu ardıç Juniperus excelsa ve bazıAkçaağaç Acer spp. türleridir. Saha, Isparta'ya 69 km mesafede bulunmaktadır (10).2.1.2. Kullanılan Araç-GereçAraştırma süresince yapılan gözlemlerde, 8x40 Pentax, 8x42 Binocular marka ve 7x50 büyütmeli dürbünlerkullanılmıştır. Fotoğrafların çekiminde ise Minolta 505 Sİ marka ve 75x360 zoom’lu fotoğraf makinası ile Yashica1000 zoom’lu Tele objektif kullanılmıştır.Gözlenen bireylerin tür teşhisinde Kiziroğlu (1989), Jonsson (1992), Heinzel ve ark. (1998), Milli Parklar veAv-Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü’nün (2000) kitaplarından yararlanılmıştır (11,12,13,14). Türkçe isimlerininverilmesinde ise Türkçe Kuş İsimleri Listesi (DHKD, 2000; Bilgin, 2000) esas alınmıştır (1, 15).2.2. MetotKuş türlerinin tespiti için yapılacak gözlem çalışmalarında farklı alanlarda uniform efor sarfedilerekçalışmanın yürütülmesine çalışılmıştır. Gözlemlerde, gözlem alanlarının yapısına ve gözlem süresine en uygunmetotlardan olan transekt boyu sayım ve nokta gözlem metodu uygulanmıştır. Transekt sayımı için belirli hatlar194

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERüzerinde çalışma alanının coğrafi yapısı, sık bitki örtüsü, vejetasyon yapısı, yol vb. özellikleri dikkate alınarakgenellikle, kuşların daha yoğun bulunduğu tahmin edilen güzergahlar seçilirken, nokta gözlem metodununtatbikinde ise genelde alanda tesadüfi gözlem yapılmıştır.Gözlem sonuçları, Kuş Gözlem Kartları’na (Şekil 1) işlenmiştir. Bu kartlar bir araya getirilerek Bulgularkısmında verilecek olan çizelge ve grafikleri oluşturmuştur. Çalışma boyunca gözlemlenen kuş türleri, gözlem yeri,gözlem tarihi itibariyle tablolar halinde gösterilmiştir. Ayrıca gözlem yapılan aylara ve gözlem yerlerine göre türdağılımı ve yine aylara göre gözlem sayısı çizelgeleri yapılmıştır.3. BULGULARAraştırma sahası genelinde 9 takıma mensup 32 familyadan; 83’ü tür 4’ü cins, 3’ü alttür olmak üzere toplam90 kuş tespit edilmiştir. Tespit edilen türler; sistematik sıraya göre çizelge halinde verilmiştir (Çizelge 1).Ayrıca, aylara göre gözlem yoğunluğu, aylara göre gözlenen tür yoğunluğu ve çalışma sahalarına göre türdağılım yoğunluğuna ilişkin veriler grafikler halinde sunulmuştur (Şekil 2, 3, 4).Çizelge 1. Sistematik sıraya göre araştırma alanında gözlenen türlerNo Tür Adı Gözlem Yeri Gözlem Tarihi12CICONIIFORMESArdeidaeEgretta garzetta (LINNE)Küçük akbalıkçılArdea cinerea LINNEGribalıkçılKovada Gölü M.P. 24 Ocak 2001Kovada Gölü M.P. 24 Ocak 20013 CiconiidaeKovada Gölü M.P. 28 Nisan 2000Ciconia ciconia (LINNE)Leylek4FALCONIFORMESAccipitridaeGölcük T.P.Kovada Gölü M.P.12 Eylül 200001 Temmuz 2000Circus cyaneus (LINNE)Gökçe delice56Accipiter gentilis (LINNE)ÇakırkuşuAccipiter nisus (LINNE)KasnakT.K.A.MeşesiKovada Gölü M.P.Yazılı KanyonT.P.Kovada Gölü M.P.Gölcük T.P.Gölcük T.P.20 Ekim 199901 Temmuz 200030 Haziran 200025 Kasım 200014 Mart 200106 Ocak 2001Yoz Atmaca195

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU7Buteo buteo (LINNE)Gölcük T.P.Kovada Gölü M.P.29 Nisan 200024 Ocak 2001Şahin8Buteo rufinus (CRETZSCHMAR)Gölcük T.P.Yazılı KanyonT.P.Kovada Gölü M.P.21 Temmuz 199914 Mart 200116 Nisan 200101 Temmuz 200023 Nisan 2001Kızıl Şahin9Hieraeetus pennatus (GMELIN)Kovada Gölü M.P. 20 Ocak 2001Küçükkartal10 FalconidaeFalco tinnunculus LINNEGölcük T.P.Yazılı KanyonT.P.Kovada Gölü M.P.26 Şubat 200030 Haziran 200001 Temmuz 2000Kerkenez11Falco columbarius LINNEBozdoğanYazılıT.P.Kanyon16 Nisan 2001GRUIFORMESÇizelge 12 1’in devamıRallidaeKovada Gölü M.P. 25 Kasım 2000Fulica atra (LINNE)Sakarmeke13141516CHARADRIIFORMESScolopacidaeScolopax rusticola LINNEÇullukCOLUMBIFORMESColumbidaeStreptopelia turtur (LINNE)Columba livia GMELINKaya güverciniStreptopelia decaocta (FRIVALDISKY)KumruÜveyikKovada Gölü M.P. 24 Ocak 2001Gölcük T.P. 02 Temmuz 199912 Eylül 2000Kovada Gölü M.P. 01 Temmuz 2000Kovada Gölü M.P. 15 Temmuz 199928 Nisan 2000196

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELER17APODIFORMESApodidaeGölcük T.P.Yazılı KanyonT.P.29 Nisan 200016 Nisan 2001Apus apus (LINNE)Ebabil18CORACIIFORMESAlcedinidaeAlcedo atthis LINNEYalıçapkınıKovada Gölü M.P. 25 Kasım 200019 MeropiidaeGölcük T.P. 12 Eylül 2000Merops superciliosus (PALLAS)Yeşilarıkuşu20Merops apiaster LINNEArıkuşuGölcük T.P.Yazılı KanyonT.P.Kovada Gölü M.P.12 Eylül 200015 Eylül 200023 Nisan 200121 CoraciidaeKovada Gölü M.P. 23 Nisan 2001Coracias garrulus LINNEGökkuzgun22 UpupadaeUpupa epops (LINNE)İbibikGölcük T.P.Kovada Gölü M.P.25 Haziran 199912 Eylül 200001 Temmuz 200023PICIFORMESPicidaeKasnak MeşesiT.K.A.Gölcük T.P.20 Ekim 199912 Eylül 2000Picus viridis LINNEYeşil ağaçkakan197

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU24Dendrocopus sp.Kasnak MeşesiT.K.A.Yazılı KanyonT.P.Kovada Gölü M.P.01 Şubat 200006 Şubat 200005 Mart 200008 Mart 200020 Eylül 200020 Ocak 200130 Haziran 200025 Kasım 200024 Ocak 200101 Temmuz 200011 Ocak 2001AğaçkakanGölcük T.P.25Dendrocopus syriacus (HEMP.&EHR.)Alaca ağaçkakanKasnakT.K.A.Meşesi05 Mart 200010 Mart 200013 Mayıs 200026PASSERIFORMESAlaudaeGalerida cristata (LINNE)Tepeli toygarKovada Gölü M.P. 23 Nisan 200127 HirundinidaeRiparia riparia (LINNE)Kum kırlangıcı28Hirundo rustica LINNE29Kır kırlangıcıDelichon urbica (LINNE)Ev kırlangıcı30 MotacillidaeMotacilla flava LINNESarı kuyruksallayan3132Motacilla cinerea TUNSTALLDağ KuyruksallayanıMotacilla alba LINNEAk kuyruksallayanYazılıT.P.KanyonYazılı KanyonT.P.Gölcük T.P.Kovada Gölü M.P.Yazılı KanyonT.P.Gölcük T.P.YazılıT.P.KanyonKovada Gölü M.P.Yazılı KanyonT.P.Kovada Gölü M.P.YazılıT.P.Kanyon16 Nisan 200130 Haziran 200012 Eylül 200001 Temmuz 200015 Eylül 200012 Eylül 200015 Eylül 200010 Şubat 200125 Kasım 200010 Şubat 200125 Kasım 200023 Nisan 200115 Eylül 200033 PyconotidaePycnonotus xanthopygos (HEMP.&EHR.)Arap bülbülüGölcük T.P. 14 Mart 2001198

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELER34 PurinellidaeCinclus cinclus (LINNE)Dere kuşu35Troglodytes troglodytes (LINNE)Çitkuşu36 Turdidae37Erithacus rubecula (LINNE)KızılgerdanPhoenicurus phoenicurus (LINNE)Kızılkuyruk38 Saxicola torquata (LINNE)Taşkuşu39 Saxicola torquata armenicaTaşkuşu40Oenanthe oenanthe (LINNE)Kuyrukkakan41 Oenanthe pleschanka (LEPECHIN)Alacakuyrukkakan42 Oenanthe hispanica (LINNE)Karakulaklı Kuyrukkakan43Turdus torquatus LINNEBoğmaklı ardıç44Turdus merula LINNEKaratavukYazılıT.P.KasnakT.K.A.KanyonMeşesiKovada Gölü M.P.Gölcük T.P.Yazılı KanyonT.P.YazılıT.P.Gölcük T.P.Kanyon16 Nisan 200125 Kasım 200031 Ekim 199928 Ocak 200020 Ocak 200125 Kasım 200024 Ocak 200106 Ocak 200125 Kasım 200015 Eylül 200025 Kasım 200012 Eylül 2000Gölcük T.P. 14 Mart 2001Kovada Gölü M.P. 23 Nisan 2001Kovada Gölü M.P. 23 Nisan 2001Kovada Gölü M.P. 23 Nisan 2001YazılıT.P.KasnakT.K.A.Gölcük T.P.KasnakT.K.A.KanyonMeşesiMeşesiKovada Gölü M.P.YazılıT.P.Kanyon16 Nisan 200131 Ekim 199922 Temmuz 199912 Eylül 200011 Ocak 200116 Ocak 200114 Mart 200021 Ocak 200023 Ocak 200028 Ocak 200001 Şubat 200026 Şubat 200012 Mart 200029 Nisan 200013 Mayıs 200020 Eylül 200020 Ocak 200101 Temmuz 200025 Kasım 200024 Ocak 200110 Şubat 200111 Kasım 200030 Haziran 200025 Kasım 2000199

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU45 Turdus sp.Ardıçkuşu46Turdus philomelos CHR.L.BREHMKovada Gölü M.P. 24 Ocak 2001Gölcük T.P. 14 Mart 200106 Ocak 2001Öter ardıç47Turdus viscivorus LINNEÖkse ardıcıKasnak MeşesiT.K.A.Gölcük T.P.31 Ekim 199924 Aralık 199909 Mart 200020 Eylül 200020 Ocak 200114 Mart 200106 Ocak 200148 SylvidaeAcrocephalus schoenobaenus (LINNE)Kındıra kamışçını49Hippolais pallida (HEMP.&EHR.)Ak mukallit50 Hippolais olivetorum (STRICKLAND)Zeytin mukalliti51 Sylvia hortensis GMELIN)Akgözlü ötleğen52Phylloscopus sp.Söğütbülbülü53Phylloscopus collybita (VIEILLOT)Çıvgın54 MuscicapidaeMuscicapa striata (PALLAS)Benekli sinekkapan55 Ficedula parva (BECHSTEIN)Küçük sinekkapan56Ficedula hypoleuca (PALLAS)Karasinekkapan57 AegithalidaeAegithalos caudatus (LINNE)Uzunkuyruklu baştankara58 Aegithalos caudatus temphronotus GÜNTHERUzunkuyruklu baştankaraKovada Gölü M.P. 11 Kasım 2000KasnakT.K.A.YazılıT.P.MeşesiKanyon20 Ekim 200015 Eylül 2000Yazılı Kanyon 15 Eylül 2000T.P.Gölcük T.P. 12 Eylül 2000Kovada Gölü M.P. 10 Şubat 200124 Ocak 2001KasnakT.K.A.MeşesiYazılı KanyonT.P.Gölcük T.P.Kovada Gölü M.P.Kovada Gölü M.P.Yazılı KanyonT.P.Gölcük T.P.Kasnak MeşesiT.K.A.Yazılı KanyonT.P.Kovada Gölü M.P.Yazılı KanyonT.P.Kovada Gölü M.P.YazılıT.P.KasnakT.K.A.KanyonMeşesi05 Mart 200028 Nisan 200020 Eylül 200015 Eylül 200012 Eylül 200001 Temmuz 200010 Şubat 200115 Eylül 200012 Eylül 200020 Eylül 200025 Kasım 200023 Nisan 200116 Nisan 200110 Şubat 200124 Ocak 200130 Haziran 200020 Ocak 2001200

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELER59606162ParidaeParus lugubris TEMMINCKAk yanaklı baştankaraParus lugubris anatoliae HARTERTAkyanaklı baştankaraParus ater LINNEÇam baştankarasıParus sp.BaştankaraGölcük T.P. 06 Ocak 2001Gölcük T.P.Kasnak MeşesiT.K.A.Kovada Gölü M.P.Kasnak MeşesiT.K.A.Kovada Gölü M.P.Gölcük T.P.KasnakT.K.A.MeşesiKovada Gölü M.P.YazılıT.P.Kanyon04 Şubat 200025 Şubat 200026 Şubat 200029 Nisan 200025 Kasım 200020 Ocak 200124 Ocak 200120 Ekim 199912 Eylül 200011 Ocak 200114 Mart 200112 Mart 200020 Ocak 200101 Temmuz 200010 Şubat 200124 Ocak 200130 Haziran 200015 Eylül 20006364Parus caeruleus LINNEMavi baştankaraParus major LINNEBüyük baştankaraGölcük T.P.Kasnak MeşesiT.K.A.Kovada Gölü M.P.Yazılı KanyonT.P.Gölcük T.P.Kasnak MeşesiT.K.A.Kovada Gölü M.P.Yazılı KanyonT.P.31 Ekim 199914 Mart 200129 Nisan 200020 Eylül 200020 Ocak 200125 Kasım 200010 Şubat 200124 Ocak 200130 Haziran 200017 Eylül 199912 Eylül 200011 Ocak 200114 Mart 200107 Aralık 199917 Aralık 199919 Aralık 199924 Aralık 199921 Ocak 200020 Eylül 200020 Ocak 200101 Temmuz 200010 Şubat 200123 Nisan 200124 Ocak 200130 Haziran 200015 Eylül 200025 Kasım 200016 Nisan 2001201

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUÇizelge 65 Sittidae 1’in devamıSitta krueperi PELZELNKüçük sıvacıkuşu66Sitta europea LINNESıvacıkuşu67Sitta neumayer MICHAHELLISKaya sıvacıkuşuGölcük T.P.Kovada Gölü M.P.Kasnak MeşesiT.K.A.Yazılı KanyonT.P.Kasnak MeşesiT.K.A.Kovada Gölü M.P.Gölcük T.P.Kasnak MeşesiT.K.A.Gölcük T.P.Yazılı KanyonT.P.11 Ocak 200110 Şubat 200120 Ocak 200115 Eylül 200005 Şubat 200006 Şubat 200026 Şubat 200007 Mayıs 200013 Mayıs 200020 Eylül 200001 Temmuz 200010 Şubat 200114 Mart 200112 Eylül 200020 Ocak 200114 Mart 200125 Kasım 200068 TichodromadidaeTichodroma muraria (LINNE)tırmaşıkkuşuDuvarYazılıT.P.Kanyon25 Kasım 200069 Certhiidae70Certhia familliaris LINNECerthia sp.TırmaşıkOrmantırmaşıkkuşu71 Certhia brachydactyla CHR.L.BREHM Bahçetırmaşıkkuşu72 LaniidaeLanius nubicus LICHTENSTEINMaskeliörümcekkuşuKasnakT.K.A.KasnakT.K.A.MeşesiMeşesiKasnak MeşesiT.K.A.Yazılı KanyonT.P.Kovada Gölü M.P.31 Ekim 199931 Ekim 199920 Ocak 200130 Haziran 200001 Temmuz 2000202

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELER73 CorvidaeGarrulus glandarius (LINNE)Alakarga74Corvus corone LINNELeş kargası7576 SturnidaeCorvus corax LINNEKuzgunGölcük T.P.KasnakT.K.A.MeşesiKovada Gölü M.P.YazılıT.P.KanyonKovada Gölü M.P.Gölcük T.P.Yazılı KanyonT.P.13 Eylül 199912 Eylül 200014 Mart 200117 Aralık 199924 Aralık 199926 Şubat 200005 Mart 200009 Mart 200029 Nisan 200007 Mayıs 200013 Mayıs 200020 Eylül 200025 Kasım 200001 Temmuz 200020 Ocak 200110 Şubat 200124 Ocak 200130 Haziran 200001 Temmuz 200025 Kasım 200024 Ocak 200106 Ocak 200130 Haziran 200015 Eylül 200025 Kasım 200016 Nisan 2001Gölcük T.P. 14 Mart 2001Gölcük T.P. 02 Temmuz 199914 Mart 2001Sturnus vulgaris LINNESığırcık77 Passeridae78Passer domesticus (LINNE)SerçePasser hispaniolensis (TEMMINCK)Söğüt serçesi79 Passer montanus (LINNE)Ağaç serçesiKasnak Meşesi 25 Şubat 2000T.K.A.13 Mayıs 200005 Mart 200008 Mart 200010 Mart 200012 Mart 200028 Nisan 200007 Mayıs 200020 Ocak 200101 Temmuz 2000Kovada Gölü M.P. 10 Şubat 200124 Ocak 200114 Mart 2001Gölcük T.P. 30 Haziran 2000Yazılı Kanyon 16 Nisan 2001T.P.Kovada Gölü M.P. 01 Temmuz 2000Gölcük T.P. 14 Mart 2001203

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU80 Montfringilla nivalis (LINNE)Kar serçesi81 Fringillidae82Fringilla coelebs LINNEÇizelge 1’in devamı83İspinozSerinus pusillus (PALLAS)Carduelis chloris (LINNE)Kara isketeGölcük T.P. 14 Mart 2001Gölcük T.P.Yazılı KanyonT.P.Kovada Gölü M.P.Kasnak MeşesiT.K.A.Gölcük T.P.Kovada Gölü M.P.Gölcük T.P.Kovada Gölü M.P.10 Aralık 199912 Eylül 200011 Ocak 200114 Mart 200116 Nisan 200125 Kasım 200023 Nisan 200111-25 Kasım 200024 Ocak 200101 Temmuz 200010 Şubat 200123 Nisan 200120 Ocak 200111 Ocak 200106 Ocak 200124 Ocak 200111 Ocak 200114 Mart 200106 Ocak 200110 Şubat 2001Florya84Carduelis carduelis (LINNE)Gölcük T.P.Kovada Gölü M.P.Yazılı KanyonT.P.21 Temmuz 199914 Mart 200106 Ocak 200102 Eylül 199913 Eylül 199908 Aralık 199909 Aralık 199901 Şubat 200005 Mart 200009 Mart 200001 Temmuz 200024 Ocak 200125 Kasım 2000Saka85Carduelis spinus (LINNE)Kovada Gölü M.P.Yazılı KanyonT.P.25 Kasım 200024 Ocak 200125 Kasım 2000Karabaşlı iskete204

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELER868788Carduelis cannabina (LINNE)KetenkuşuCarduelis flavirostris (LINNE)Sarıgagalı ketenkuşuCoccothraustes coccothraustes (LINNE)Gölcük T.P. 14 Mart 2001Gölcük T.P. 14 Mart 2001Gölcük T.P. 14 Mart 200189 EmberizidaeEmberiza cia LINNEKocabaşGölcük T.P.Kasnak10 Mart 200014 Mart 200120 Eylül 2000Kaya kirazkuşu90 Cercomela melanura Kovada Gölü M.P. 10 Şubat 2001• Classis (Sınıf) : Mammalia ( Memeliler)Isparta ili sınırları içinde memelilere seyrek ve sık ağaçlık alanlarda, çalılıklarda, taban florası zengin ormanaltında, orman içi su kenarlarındaki ağaçsılar, çalılıklar ve bunların kökleri arasında, yine orman içi taşlık, büyükkayalık, mağara, oyuk ve çürümekte olan ağaç veya döküntülerinin arasında, bataklık ve ağaç sınırının dışındakiaçık alanlarda, kültür alanlarına yakın yerlerde, yerleşim alanlarında rastlanabilir. Isparta ili oldukça zengin memelitürlerine sahiptir. Ancak bunlardan bazı türler, geniş bir yaşama alanına sahip olmaları, ayrıca göç etmelerinedeniyle devamlı il sınırları içinde rastlamak mümkün olmayabilir.Memelilerin bir kısmı böcek, solucan, topraktaki larva gibi canlılarla (Erinaceidae, Soricidae), bir kısmıtohum, meyve, kök, yumru, yaprak ve bitki filizleri gibi bitkisel besinlerle (Leporidae, Sciuridae, Cricitedae,Spalacidae, Gliridae, Muridae, Cervidae), bir kısmı etle (Canidae, Mustelidae), bir kısmı ise her türlü besinle(Suidae, Ursidae) beslenirler. Vivipar(=Doğurarak üreyenler omurgalılar) olan memeliler değişik zaman ve sayıdadoğum yaparlar.Isparta ili sınırları içinde memeli türlerine yönelik spesifik kapsamlı çalışmalar bulunmaktadır. Bu nedenletürlerin tespitinde öncelikle literatür bulguları ele alınmış ve bir tablo halinde verilmiştir.Tablo F.10: Memeli Türlerine İlişkin Literatür BulgularıLatince adı Türkçe Adı IUCN Bern Red-ListClassis : MammaliaMemeliHayvanlarFamilia : ErinaceidaeErinaceus concolar Martin,1838Familia : SoricidaeKirpilerKirpiSivri BurunluFarelerntIII-KayıtŞekliLokaliteLiteratür -HabitatSeyrek ağaçlıkveya açıkalanlarda veyayerleşim yerlericivarı, bağ bahçeve gübreliklerde,nemli yerlerderastlanır205

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORULatince adı Türkçe Adı IUCN Bern Red-ListKayıtŞekliLokaliteHabitatCrocidura suaveolens(Pallas,1811)BataklıkSivrifaresint III - Literatür -Orman içi derekenarlarında, nemliçayırlık alanlardarastlanırCrocidura leucodon(Hermann,1780)İki RenkliSivrifarent III - Literatür -Ormankenarlarındakiçalılık alanlardayuvalanırFamilia : RhinolophidaeRhinolophusferrumequinum(Schreber,1774)Rhinolophus hipposideros(Bechstein,1800)Rhinolophus euryaleBlassius,1853Rhinolophus mehelyMatschie, 1901Familia: VespertilionidaePipistrellus pipistrellus(Schreber,1774)Myotis myotis(Borkhausen,1797)NalburunluYarasalarBüyükNalburunluYarasaKüçükNalburunluYarasaAkdenizNalburunluYarasaKüçükNalburunluYarasaDüzburunluYarasalarCüce YarasaFare Kulaklıveya CüceYarasaLR/nt-VUVUVLR/ntIIIIIIIIII-IIIII--A2A2--Literatür -Literatür -Literatür -Literatür -Literatür -Lİteratür -Ağaçlık alanlarda,nemli harabe,bodrum,çatıaralarında yaşarYazın tavanarası vekısmenağaçlandırıl-mışalanlarla, kışınnemli mağara,bodrum,harabeleritercih ederBüyük kolonilerhalinde yazıntavanarası vekısmen ağaçlıkalanlarla, kışınnemli mağara,bodrumve harabeleritercih ederAğaçlık alanlarda,nemli harabe,bodrum,çatıaralarında yaşarAğaçlık bölgelerdeağaç kovuklarımağara vebodrumlardabulunurDaha çok açıkalanları ve yerleşimalanlarını terciheder. Yazınçatılarda kışınmağara vebodrumlarda yaşarMyotis blythii (Tomes,1857)Küçük FareKulaklı YarasaV II - Literatür -Mağara veharabelerde yaşarMyotis capaccinii(Bonaparte,1837)Hypsugo savii(Bonaparte,1837)UzunayaklıYarasa-VU-IIIIA2c-Literatür -Literatür -Ekseriya suyakınındaki çalılıkalanlarda, kışınmağara, galeri vebodrumlarda yaşarOrmanlarda veyerleşim yerlerineyakın yerlerdeyaşarlarPlecotus auritus(Linnaeus,1758)KahverengiUzun KulaklıYarasaV/R III - Literatür -Çeşitli ormanlardasu kenarlarınayakın yerlerdebulunur206

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERLatince adı Türkçe Adı IUCN Bern Red-ListPlecotus austriacus(Fischer,1829)Barbastella barbastellus(Schreber,1774)Miniopterus schreibersii( Kuhl,1819)Gri UzunKulaklı YarasaBasık BurunluYarasaUzun KanatlıYarasaVVUIIII-A2KayıtŞekliLokaliteLiteratür -Literatür -- II - Literatür -HabitatAçık kültüralanalarında,yerleşimalanlarında, yazlarıküçük gruplarhalinde binalardayaşarOrmanlık ve dağlıkalanlarda, yazınağaç oyuklarındaAçık alanlarda,yazın mağaraları datercih ederFamilia : LeporidaeTavşanlarLepus europeus Pallas,1778Familia : SciuridaeYabani TarlaTavşanSincaplarntIII-Literatür -Otluk, Ormanlık veçalılık açıkalanlarda, kültüralanlarında bulunurSciurus anomalusGüldenstaedt ,1785Spermophilusxanhoprymnus (Bennett,1835)Familia : CricetidaeCricetulus migratorius(Pallas,1773)Mesocricetus brandti(Nehring, 1898)Familia : ArvicolidaeArvicola terrestris(Linnaeus,1758)Familia : SpalacidaeSpalax leucodon cilicicusMehely,1909Familia : GliridaeDryomys nitedula (Pallas,1779)Familia : DipodidaeAllactaga williamsi laticepsNehring, 1903Familia : MuridaeKafkas Sincabı LR/nt II - Literatür -GelengiVeyatarlaSincabıHamsterlerCüce AvurtlakKoca AvurtlakSu SıçanlarıSu SıçanıKörfareler-KösnülerKörfare-Kösnü-KörsıçanKış UyurlarıKayalık UyuruSıçrayanFarelernt - - Literatür -LR/ntntntnt/ILR/nt----III-----Literatür -Literatür -Literatür -Literatür -LiteratürPazarköy-(Isparta)EğirdirArap Tavşanı nt - - Literatür KeçiborluHakiki Fare VeSıçanlarOrmanlık alanlardayaşarBozkır –stepalanları, az otlualanlar, tarlakenarlarıStep alanlarında,ormanaçıklıklarında vekenarındaki otlualanlarda, tarlakenarlarında yaşarStep alanlarında,seyrek otlualanlarda, tarlakenarlarında yaşarSık otlu ve kamışlıdurgun akan sukenarlarındaSu basmayan step,mera, tarım alanları,orman açıklıklarıve bahçelerdetoprak altındayuvalanırBitki örtüsübakımından fakirkayalık alanlarStep ve yarıçölleşmiş taşsızalanlarda207

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORULatince adı Türkçe Adı IUCN Bern Red-ListApodemus mystacinus(Danford and Alston,1877)Apodemus sylvaticus(Linnaeus,1758)Apodemus iconicusHeptner,1948Microtus nivalis(Martins,1842)Microtus guenhteri(Danford and Alston,1880)Microtus rosiaemeridionalisOgnev,1924Mus macedonicus Petrovand Ruzıc, 1982Rattus rattus(Linnaeus,1758)Rattus norvegicus(Berkenhout,1769)Meriones tristrami lycaonThomas,1919Familia : CanidaeCanis lupus Linnaeus, 1758Canis aurens Linnaeus,1758Vulpes vulpesLinnaeus,1758Familia : MustelidaeKayalık FaresiOrman FaresiOrman FaresiKar FaresiAkdeniz TarlaFaresintntntntLR/nt---III------KayıtŞekliLokaliteLiteratür -Literatür -Literatür -Literatür -Literatür -Güney TarlaFaresi - - - Literatür -Ev FaresiEv SıçanıGöçmen Sıçanntntnt------Literatür -Literatür -Literatür -Çöl Sıçanı nt - - Literatür -KöpekgillerKurtÇakalKızıl TilkiSansarlarR(V)ntnt-II----Literatür -LiteratürKüreDağlarıMilli ParkıLiteratür -HabitatOrman içi kayalıkalanlarda, kayalıkyerlerde, otlu veçalılıklıkayalıklardayuvalanırOrmanlıkalanlarda,koruluklarda,orman içi ve derekenarlarındakiçalılıkların altındayuvalanırSeyrek çalılıklıkayalık alanlardaSeyrek kısa otlunispeten nemlialanlarda ve tarlakenarlarındaSeyrek kısa otluçalılık içerenalanlardaEvlerdeki bodrum,kiler gibi yerlerde,tabiatta derekenarlarına yakınsık bitkili vekayalık alanlarındayuvalanırEvlerde çatılardave kilerlerde,tabiatta sukenarlarındaki sıkağaçlık alanlardayuvalanırEvlerde bodrumkatları, ağırlar vekanalizasyonlarda,tabiatta pis suakıntılarınınyakınındaki sıkçalılık alanlardayuvalanır1200 metreye kadarStep ve tarlakenarlarında yaşarOrmanlık alanlarve orman sınırıüzerindeki kayalıkve step alanlarıBaltalık orman,maki vefundalıklarda,meşeliklerde yaşarAğaçlık alanlarda,çalılıklar arasında,tarla veyakınlardaki toprakiçi yuvalardabulunur208

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERLatince adı Türkçe Adı IUCN Bern Red-ListMustela nivalisLinnaeus,1766Mustela ermenia Linnaeus,1758Martes martes (Linnaeus,1758)Martes foina (Erxleben,1777)Vormela peregusna(Güldenstaedt ,1770)Meles meles(Linnaeus,1758)Lutra lutra (Linnaeus,1758)Familia : FelidaeFelis chaus Güldenstaedt,1776Felis silvestisSchreber,1777GelincikKakım-ArsAğaç SansarıntntntIIIIIIIIIKaya Sansarı nt IIIKokarca-Alacasansar-YerköpeğiPorsukSu SamuruSaz KedisiYaban KedisiVRNTEIIIIIIIIII----------KayıtŞekliLokaliteLiteratür -Literatür -Literatür -Literatür -Literatür -Literatür -Literatür -Literatür -LiteratürToroslar’ıniç Annadoluyamaçlarındaki ormanlıkalanlarHabitatHer türlü kovuk,delik, açıklık, ağaçatıklarının yığıldığıyerler,kemiricilerinaçtıkları galeriler,tarım arazileri ,binalardaki delik vegeniş çatlaklardayuvalanırOrmanalarda,bozuk orman veağaçlı kırsalalanlarda yaşarAğaç kovuklarında,sincap yuvalarında,ağaç kökleriarasında, taşkovuklarındayuvalanırKayalık ve taşlıkalanlarda, ormankenarlarındakikayalıklardayuvalanırAçık arazilerde,fundalık ve kayalıkyerlerde, dikenliçalılıklarınçevresinde, tarımalanlarında, bahçeve step alanalarındayaşarOrman içi kayalıkveya otlu açıkalanlarda, tarla veçayırlıklara yakınyarı stepalanlarındaSu kenarına yakınsık ağaçlık vekayalık alanlardaSu kenarlarındakiçalılık veya sazlıkalanlarda yaşarKarışık veyanadiren ibreliormanlarda, çalılıkiçeren kırlarda veyakamışlıklardayaşar.Lynx lynx Linnaeus,1758Familia : SuidaeSus scrofa Linnaeus, 1758Familia: CervidaeVaşakYabanDomuzlarıYaban DomuzuGeyiklerNTntIII---Literatür -Literatür -Yapraklı ve karışıkormanların kayalıkalanlarında yaşarHer tip ormanda,sazlık, sıkçalılıklar, sazlıbataklıklar, göl veakarsukenarlarındakiçalılıklar arasındarastlanır209

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORULatince adı Türkçe Adı IUCN Bern Red-ListCervus elaphus Linnaeus,1758Familia : BovidaeCapra aegagrusExleben,1777Kızıl GeyikDağ Keçisint/RVUIIIII-A2KayıtŞekliLokaliteLiteratür -LiteratürSeydişehir– Hadim -ErmenekHabitatYapraklı karışıkveya iğne yapraklıormanlarda,ormaniçiaçıklıklarda otlarınbol olduğualanlarda yaşar3000m.’ye kadarolan ağaçlarlaörtülü sarpkayalıklarda veyaorman üstü otluaçık alanlardaTablo F.11:Eğirdir Gölü Balık TürleriTürler ve Alttürler Yerel Adı KonumuCyprinidaeCyprinus carpio L. Sazan DoğalCarassius auratus Bloch Çim Sazanı, Takoz AşılanmışVimba vimba L. Eğrez DoğalTinca tinca L. Kadife AşılanmışPseudophoxinus egridirii Karaman Ot Balığı DoğalPercidaeSander lucioperca Berg Sudak, Dişli AşılanmışGobiidaeKnipowitschia caucasica Berg Küçük Kaya Balığı AşılanmışCyprinodontidaeAphanius anatoliae anatoliae Leidenfrost Yosun Balığı, Dişli Sazancık DoğalPoecilidaeGambusia holbrooki Girard Sivrisinek Balığı AşılanmışCobitidaeOrthrias angorae Steindachner Çöpçü Balığı DoğalCobitis siplicispinna Hanko Taşısıran DoğalDoğal türler ve Mevcut DurumlarıCyprinidaeCyprinus carpio L.Bol miktarda bulunurVimba vimba L.Nadir olarak bulunurPseudophoxinus egridirii KaramanNadir olarak bulunur. Göl için endemiktir.CyprinodontidaeAphanius anatoliae anatoliae LeidenfrostBol miktarda bulunurCobitidaeOrthrias angorae SteindachnerBol miktarda bulunurCobitis siplicispinna HankoBol miktarda bulunurKarasal tarım için aşırı su kullanılması, yanlış balıklandırma gibi olumsuz koşullar; gölde yayılışgösteren balık populasyonlarının doğal dengesinin bozulmasına, doğal türlerden P.handlirshi veC.pestai’nin neslinin tükenmesine, C.carpio, V.vimba ve P.egridiri gibi taksonların populasyonlarınınazalmasına neden olmuştur.Göl Eğirdir Yalvaç ve Gelendost ilçelerinde bulunan 7 adet Su Ürünleri Kooperatifi tarafındanişletilmektedir. Gölde 2000 yılı itibariyle 396 tekne ve 477 balıkçı bulunmaktadır. Ayrıca gölden Isparta210

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERili içme suyunun bir kısmı ve çevredeki tarımsal alanların sulanması için DSİ ve diğer kuruluşlarınpompaları mevcuttur.Gölün su seviyesinin düşürülmemesi, karasal tarımda kullanılan pestisit ve gübrelerin kontrolü,balıkçığın gölün ekolojik yapısına uygun olarak düzenlenmesi, av yasaklarının denetimi gereklidir.Tablo F.12:Kovada Gölü Balık TürleriTürler ve Alttürler Yerel Adı KonumuCyprinidaeCyprinus carpio L. Sazan DoğalCarassius auratus Bloch Çim Sazanı, Takoz AşılanmışVimba vimba L. Eğrez DoğalTinca tinca L. Kadife AşılanmışPercidaeSander lucioperca Berg Sudak, Dişli AşılanmışGobiidaeKnipowitschia caucasica Berg Küçük Kaya Balığı AşılanmışPoecilidaeGambusia holbrooki Girard Sivrisinek Balığı AşılanmışDoğal türler ve Mevcut DurumlarıCyprinidaeCyprinus carpio L.Vimba vimba L.Bol miktarda bulunurBol miktarda bulunurGöl Milli park olması nedeniyle her türlü avcılığa kapalıdır. 1992 yılından itibaren I.Sınıf Sit Alanıdır.Gölün en büyük sorunu Boğazova iletim kanalı ile göle karışan Eğirdir ilçesi kanalizasyon sularıdır.Kanalizasyon suları Eğirdir ilçesinin atıksu arıtma tesisinde arıtıldıktan sonra doğrudan göle karışmaktadır.Havzadaki tarımsal faaliyetler diğer bir sorundur. Tarımsal alanlarda özellikle Elma bahçelerinde kullanılantarımsal ilaç ve gübreler yoğun sulama sonucunda göle karışmaktadır. Yoğun sulamaya bağlı su seviyesindekiiniş çıkış ve özellikle yaz aylarındaki düşüşler gölün kirlenmesine ve balık populasyonlarının olumsuzetkilenmesine yol açmaktadır.Kanalizasyon sularının gerekli şekilde arıtılarak göle verilmesi, Tarımsal faaliyetlerde kullanılan gübreve tarım ilaçlarının kontrolü ve su seviyesinin eski konuma getirilmesi gerekmektedir.OmurgasızlarBöceklere sucul, yarı sucul ve karasal ekosistemlerdeki her çeşit habitata rastlamak mümkündür. Ayrıcabitki ve hayvansal konukçularının bulunduğu her yerde rastlanabilir ve bulundukları ortamlara kolayca uyumsağlayabilirler.Bu kadar geniş yayılışa sahip olan böcekler, toprak yüzeyi veya yüzeyin altındaki bir kaç cm’likbölgelerde, odunlu ağaçların gövdelerinin içinde veya kabuk altında, omurgalı ve omurgasız hayvanlarınvücutları üzerinde (Ektoparazitik) veya bazı organizmaların içinde (Endoparazitik), organik artıklarınbulunduğu bölgelerde, tahıl depoları ve yerleşim alanlarında, post ve kıl gibi keratin içeren bölgelerde, çeşitlibitkisel ve hayvansal dokularda açtıkları galerilerde veya oluşturdukları urların (gal’lerin) içinde, su içinde vesu kenarlarında, kısaca yaşamın ve organizmaların olduğu hemen hemen her yerde rastlanabilir. Böceklergenellikle kış ve sonbahar mevsimlerine nazaran yaz ve ilkbahar mevsimlerinde çok daha aktif ve yoğundur.Çünkü türlerin tercihi olan besin, sıcaklık, nem, gün uzunluğu vb. çevresel faktörler ılıman kuşakta, erken yazveya yaz döneminde böceklerin daha aktif olmasına imkan vermektedir.Böcekler, besin zincirinde birçok omurgasız ve omurgalı hayvanın önemli besin kaynağını oluşturduğugibi çeşitli bitki türlerinin tozlaşmasında da birer polen taşıyıcısı olarak görev yaparlar.Isparta İli sınırları içinde yer alan karasal ve sulak alanlarda Altınsaçlı at.al. (2000), Çıplak (2004), Gök(2002), Japoshvili and Karaca (2002), Ozuluğ et.al. (2001) farklı Arthropoda türlerine yönelik spesifikkapsamlı çalışmalar yapmışlardır. Ancak çalışmalar bölgesel türleri içerdiğinden tüm omurgasız faunasının211

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUtespitinde öncelikle literatürdeki bulgular ordo, cins ve bazı olası türler şeklinde ele alınmış ve bir tablohalinde verilmiştir.Tablo F.13: Omurgasızlara İlişkin Literatür Bulguları1. Ephemeroptera 2. Birgünlükler3. -Mecostethus sp 4. Çekirgeler5. -Ephemeroptera 6. Birgünlükler7. Odonata 8. Tayyare Böcekleri9. Plecoptera 10. Taş Sinekleri11. Phasmida 12. Çalı Çekirgeleri13. Orthoptera 14. Çekirgeler15. -Gryllus campestris 16. Cırcır Böceği17. -Gryllotalpa gryllotalpa 18. Dana Burnu19. -Locusta migrotoria 20. Kır Çekirgesi21. Dermaptra 22. Kulağa Kaçanlar23. Mantodea 24. Peygamber Develeri25. Isoptera 26. Termitler27. Mallophaga 28. Bitler29. Homoptera 30. Tam Kanatlılar31. Planococcus vovae (Nassonov) 32.33. Phenacoccus aceris (Signoret, 1875) 34.35. Puto pilosellae (Sù ulc, 1898) 36.37. Puto superbus (Leonardi, 1907) 38.39. Kermes vermilio (Planchon) 40.41. Pulvinaria betulae (Linnaeus) 42.43. Eulecanium tiliae (Linnaeus) 44.45. Parthenolecanium corni (Bouche) 46.47. Rhodococcus perornatus (Cockerell & Parrott) 48.49. Sphaerolecanium prunastri Fonscolombe 50.51. Coccus hesperidum Linnaeus 52.53. Lepidosaphes malicola Borchsenius 54.55. Diaspidiotus prunorum (Laing) 56.57. Diaspidiotus perniciosus Comstock 58.59. Diaspidiotus ostreaformis (Curtis 60.61. Lepidosaphes ulmi Linnaeus 62.63. Lepidosaphes newsteadi (Sulc) 64.65. Leucaspis loewi Colvee 66.67. Carulaspis caruelii (Targioni-Tozzetti) 68.69. Salicicola kermanensis (Lindinger) 70.71. Parlatoria oleae (Colvee) 72.73. Acanthomytilus cedricola Balachowsky et Alkan 74.75. Nuculaspis abietis (Schrank) 76.77. Chionaspis salicis (Linnaeus) 78.79. Hemiptera 80. Yarım Kanatlılar81. Lepidoptera 82. Kelebekler83. Diptera 84. Sinekler85. -Musca domestica 86. Ev Sineği87. -Tabanus autumnalis Linnaeus,1761 88. Sığır Sineği89. Hymenoptera 90. Zar Kanatlılar-Elinora asiatica Enslin, 1910 91.92. -Formica sp. 93. Karınca94. -Bombus sp. 95. Balarısı-Tenthredo caucasica Eversmann, 1847 96.-Tenthredo zonula Klug, 1817 97.-Macrophya montana Scopoli, 1753 98.-Vespula germanicaAlman Eşekarısı212

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELER-Vespa orientalis-Polistes gallicusColeoptera-Melolontha sp.-Antipa macropus (Illiger, 1800)-Cheilotoma beldei Kasap, 1984-Clytra (Clytraria) novempunctata Oliver, 1808-Clytra (Clytra) laeviscula (Ratzeburg, 1837)-Clytra (Cyltraria) atraphaxidis ( Pallas, 1773 )-Coptocephala unifasciata (Scopoli, 1763)-Coccinella septenpunctata-Lachnaia sexpunctata (Scopoli, 1763)-Labidostomis rufa (Waltl, 1838)-Labidostomis oertzeni Weise, 1889-Labidostomis mesopotamica Heyden, 1886-Labidostomis peregrina Weise, 1900-Labidostomis asiatica Falderman, 1837-Labidostomis longimana (Linnaeus, 1758)-Labidostomis karamanica Weise, 1900-Smaragdina limbata (Steven, 1806)-Smaragdina (Monrosia) vaulogeri Pic, 1894-Smaragdina (Monrosia) xanthaspis (Germar,1824)-Smaragdina (Monrosia) tibialis (Brulle, 1832)-Smaragdina biornata (Lefevre, 1872)-Smaragdina (Monrosia) flavicollis (Charpentier,1825)-Anterastes burri-Pachybrachis limbatus (Menetries, 1836)-Pachybrachis fimbriolatus (Suffrian, 1848)-Pachybrachis tessellatus orientalis Weise, 1894-Pachybrachis sinuatus (Mulsant et Rey, 1859)-Cryptocephalu (Burlinius) populi Suffrian, 1848-Cryptocephalus concolor Suffrian, 1848-Cryptocephalus (Cryptodontus) prusias Suffrian,1853-Cryptocephalus biledjekensis Pic, 1909-Cryptocephalus moehringi Weise, 1884-Cryptocephalus (Burlinius) pygmaeus Fabricius,1792-Cryptocephalus moraei (Linnaeus, 1758)-Cryptocephalus imperialis Laicharting, 1781-Cryptocephalus (Burlinius) fulvus (Goeze, 1777)-Cryptocephalus (Burlinius) ocellatus Drapiez, 1819-Cryptocephalus parvulus Müller, 1776-Cryptocephalus janthinus Germar, 1824-Cryptocephalus flavipes Fabricius, 1781-Cryptocephalus bipunctatus (Linnaeus, 1758)-Cryptocephalus octocasmus Bedel, 1898-Cryptocephalus (Burlinius) connexus Olivier, 1808-Cryptocephalus turcicus Suffrian, 1847Familia : Cyprididae Baird, 1845-Eucypris zenkeri (Chyzer-Toth, 1858)-Heterocypris incongruens (Ramdohr, 1808)Ostracoda-Ilyocypris gibba (Ramdohr, 1808)-Ilyocypris bradyi Sars, 1890-Candona neglecta G. O. Sars, 1887-Darwinula stevensoni (Brady & Robertson, 1870)Eşek ArısıEşek Arısı (=Sarıca Arı)Kın KanatlılarMayıs BöceğiUğur Böceği213

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU-Physocypria kraepelini G. W. MŸller, 1903-Phsychrodromus olivaceus (Brady & Normann, 1889)-Eucypris inflata (Sars, 1903)-Cypridopsis vidua (MŸller, 1776)-Prionocypris zenkeri (Chyzer-That, 1858)-Plesiocypridopsis newtoni (Brady & Robertson, 1870)-Cyprinotus inaequivalvis Bronstein, 1928-Potamocypris variegata (Brady & Norman, 1889)F.3.3. HAYVAN YAŞAMA HAKLARI5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanun ve Yönetmelikleri hükümleri çerçevesinde İlde sokak hayvanlarıve evcil hayvanlar ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır.F.3.3.1.Evcil HayvanlarSahipli HayvanlarBelediye tarafından kayıt altına alınma çalışmaları sürdürülmektedir.İl ve ilçe sınırları dahilindefaaliyet gösteren tüm Pet shop sahiplerine (sadece satış yapan yerlere) 5199 sayılı Hayvanları KorumaKanunu ve Yönetmelik hükümleri gereği eğitim verilmesi planlanmıştır.Sahipsiz Hayvanlarİl ve İlçe sınırları dahilinde sokak hayvanlarının kontrol altına alınması için yapılan çalışmalarkapsamında; 2006 yılı içinde Gönen İlçesinde 70 hayvana, Keçiborlu İlçesinde 19 hayvana kuduz aşısıyapılmıştır.Kısırlaştırma ve sahiplendirme çalışmaları yapılmamaktadır.İl merkezinde ve ilçelerde sokak hayvanlarının barınacakları hayvan bakımevleri bulunmamaktadır.Bu konu ile ilgili Kanun gereği Belediyelerin taleplerinin olması gerekmektedir.214

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERF.3.3.2.Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Evcil ve Yaban Hayvanlarİlimizde Sütçüler İlçesi Çandır Köyü ve Müezzinler Köyü sınırları içerisinde kalan alanlarda DağKeçisi ile ilgili olarak 2001 yılından bu yana koruma çalışmaları devam ettirilmektedir. Sözkonusu alanınyaban hayatı geliştirme sahası ilan edilmesi yönünde Bakanlığımız’a ön etüt raporu sunulmuştur. Amaçtürün neslini sürüdümek ve korumak ayrıca bilinçli avcılğı teşvik ederek yörenin av turizmi potansiyelinigeliştirerek köy tüzel kişiliklerine gelir desteği sağlamak.2006 yılının Temmuz-Ağustos ve Kasım-Aralıkaylarında yapılan dağ keçisi envanter çalışması sonucunda yaklaşık 350 adet dişi, erkek ve yavru türlerisayılmıştır.F.3.3.3. Hayvan Hakları İhlali5199 sayılı Hayvanları Koruma Kaunu kapsamında Kanun hükümlerine uymayanlar hakkında 2006yılı içinde idari para cezası verilmiştir.5199 sayılı Kanunun 12.maddesi 2.fıkrasını ihlal etmekten 1.526.00YTL ve aynı Kanunun 14/jmaddesini ihlal etmekten 305.00 YTl idari para cezası uygulanmıştır.F.3.3.4.Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliğiKanun ve Yönetmelik gereği Valiliğin başkanlığında 09.03.20905 tarihinde yapılan İl HayvanlarıKoruma Kurulu toplantısı yapılmıştır.Toplantı sonucunda alınan kararlarda Kanun ve Yönetmelikhükümlerine uyulması hususlarına dikkat çekilmiştir.F.4.HASSAS YÖRELER KAPSAMINDA OLAN ALANLARF.4.1.ÜLKEMİZ MEVZUATI GEREĞİNCE KORUNMASI GEREKLİ ALANLARF.4.1.1.2873 sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2.maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunu’nun3.Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları” , “ Tabiat Anıtları” ve “TabiatıKoruma Alanları”Isparta sınırları içerisinde 2 adet Milli Park, 3 adet Tabiat Parkı, 1 adet Tabiatı Koruma Alanı, 13adet Tabiat Anıtı bulunmaktadır.A.Milli ParklarAlanın Resmi Adı : KIZILDAĞ MİLLİ PARKIİli : Isparta-Konyaİlçesi : Ş.Karaağaç, Y.Bademli, Kurucovaİlan tarihi: 20.02.1993Alanı :59 600 Ha. (Orman: 25 500 Ha,Açıklık: 17 356 Ha.,Göl :16 744 Ha)Kızıldağ Milli Parkı sınırları içerisinde 2 ilçe (Şarkikaraağaç-Yenişarbademli) ve 13 köy yerleşimi(Gölkonak, Gedikli, Sarıkabalı, Belceğiz, Armutlu, Karayaka, Kıyakdede, Yassıbel,Beyköy, Çeltek,Yeniköy, Çaltı, Fakılar) bulunmaktadır.Milli Park alanının çok büyük olmasından dolayı iki bölüm halinde irdelemek daha doğruolacaktır.Buna göre;Kızıldağ bölümünde: 1 Adet Kır gazinosu, 1 Adet Müşterek tesis, 5 adet ahşap bungalov, 20 Adetprefabrik bungolov, 1 Adet mescit, çadırlı kamp alanı, 2 Adet WC ve 2 Adet Çeşme bulunmaktadır.Yenişarbademli bölümünde : (Pınargözü Günübirlik Kullanım Alanı) 1 adet Kırgazinosu, 1 adetWC ve 1 Adet bulaşık Yıkama Yeri bulunmaktadır.215

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUPINARGÖZÜ MAĞARASI: 15 Km uzunluğu ile Türkiye’nin en uzun mağarasıdır. Bulunduğualan olarak mağaralar yönünden oldukça zengin olup, keşfedilmemiş birçok mağaranın bulunma olasılığıyörenin jeolojik açıdan zengin olduğunu göstermektedir. Mağaranın başlangıcı ve bitişi arasında 720 m.lik kot farkı bulunmaktadır. Mağaranın keşfi tam olarak bitirilememiştir. Diğer yandan Dedegöl dağında1996 yılında keşfedilen Kuyukuyu mağarası 832 m. lik derinliği (1231 m. uzunlukta) derinliği iledünyada en derin mağaralar içinde 125. ülkemizde ise 3. sırada bulunmaktadır.ULAŞIM: Yenişarbademli ilçesine Konya’dan 140 Km., Aksu-Eğirdir-Isparta güzergahından 110Km. Isparta-Eğirdir-Şarkikaraağaç 120 Km. Konya-Şarkikaraağaç 150 Km.ZİYARETÇİ PROFİLİ: Kızıldağ’ın kuzey yamaçları doğal saf sedir ormanları ile kaplıdır.Beyşehir Gölünden esen güney rüzgârları, Bebik Pınarı Vadisi ve yer tutan mevkiilerinden geçerek sedirormanlarına ulaşmakta, burada yoğunlaşan hava ormanın ürettiği oksijenle birleşerek serin, rutubetli vebol oksijenli temiz bir hava akımı oluşturmaktadır. Bu sebeple, özellikle; astım hastaları tarafından tercihedilmektedir. Buna ilaveten çevre yerleşim yerlerinden günübirlik piknik maksatlı ziyaretçilerbulunmaktadır. Yenişarbademli ilçesinde bulunan Pınargözü mesireliğini de günübirlik ziyaretçilerinyanında Dedegül Dağına yürüyüş yapanların başlangıç noktası olarak kullanması sebebiylede özellikleyaz aylarının tatil günlerinde ziyaretçi akını olmaktadır. Beyşehir Gölünü amatör balıkçılar ziyaretetmektedir.PROBLEMLER: Milli Parkın 1969 yılında ilan edilmesine rağmen Uzun Devreli GelişimPlanının bitirilememesi gerek idareyi ve gerekse milli park içinde yaşayan vatandaşları sıkıntıyasokmuştur. Bu sorunların halledilmesi için UDGP Hizmet Alımı işi Isparta Valiliğince 2005 Yılıiçerisinde ihale edilmiş ve ihale süreci halen devam etmektedir. Bu plan doğrultusunda öngörülen alanlaraUygulama Planları yaptırılarak yatırım faaliyetlerine başlanılacak, yerel halkın arazi kullanım kararlarınaistinaden koruma –kullanma dengesi içerisinde sahadan faydalanması sağlanacaktır. Milli parkıntamamının 1. derece doğal sit alanı ile Beyşehir Gölü’nün İçilebilir nitelikli su kaynağı olmasının yanısıra Beyşehir Gölü su toplama havzası içerisinde yer alan sulak alanlar ve su kuşları göç yolu üzerindebulunması sebebiyle Ramsar aday alanı olarak teklif edilmiştir. Çevre Kanunu, Kıyı Kanunu, Su ÜrünleriKanunu v.b diğer kanunların da kapsamına girmesi sebebiyle yönetim ve denetim faaliyetlerinde kargaşaolmaktadır. Bu ve benzeri sebeplerden dolayı milli park içindeki halkın, bütün olumsuzlukları Milli Parkayüklemelerine sebep olmaktadır.Milli Parkın idari anlamda yönetimi konusunda da problemler bulunmaktadır.Şöyle ki: Isparta İliŞarkikaraağaç ilçesi mülki sınırları içerisinde bulunan Ek 1 2de gösterilen ve Beyşehir Gölü MP sınırlarıiçerisinde bulunan alanın Kızıldağ MP içerisine alınarak Şarkikaraağaç DMP Mühendisliği görev alanına,Konya İli ,Beyşehir İlçesi mülki sınırları içerisinde bulunan Ek 2 ‘de gösterilen ve Kızıldağ MP sınırlarıiçerisinde bulunan alanın Beyşehir Gölü MP sınırlarına dahil edilmesi gerek koruma ve yangın gibiolağanüstü durumlara ilk müdahale imkanının artırılması ,coğrafi yapının bütünlüğünün sağlanması,gerekse İl Çevre ve Orman Müdürlüklerinin yeni yapılanmasına da uygun olacaktır.İl sınırları dışarısındabulunan kısım için acil durumlarda görev Olur’unun bulunmaması da önemli bir sorundur.Alanın Resmi Adı : KOVADA GÖLÜ MİLLİ PARKIİli : Ispartaİlçesi : Eğirdir-SütçülerAlanı : 6534.0 Ha.(4722.0 Ha. Orman Alanı)(810,5 Ha. Göl Alanı)(1001.5 Ha. Ziraat arazisi)İlan tarihi : 1970YERLEŞİM YERLERİ :Eğirdir İlçesine bağlı olanlar; Kırıntı, Yuvalı, Serpil, Yukarıgökdere,Akbelenli köyleri, Sütçüler İlçesine bağlı Karadiken köylerinin tamamı veya bir kısımları.216

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERKAYNAK DEĞERLERİJEOLOJİK YAPI :Gölü çevreleyen formasyonlar geniş alanları kaplayan massif kalkerlerdir.Güney tarafında kalkerlerin altında kil ve kumtaşı tabakaları da bulunmaktadır. Kuzeyde ise, en yenijeolojik formasyon olan alüvyonlara rastlanmaktadır. Bu sebeplerle Kovada Gölü; tektonik hareketlersonucu oluşmuş karstik bir polyedir.FAUNA :Memeliler : Yaban keçisi, sansar, yaban domuzu, porsuk, tavşan, tilki, ağaç sincabı.Kuşlar ; Kartal, şahin, karga türleri, çulluk, keklik, saksağan, tespiti yapılmamış çok sayıda yerliveya göçmen kuş türünün yanında 59 adet yerli, 26 adet kış göçmeni, 48 adet yaz göçmeni, 20 adet transitgöçen olmak üzere 153 adet su kuşu türü bulunmaktadır. Ormanlık alanlarda ise 49 kuş türü tespitedilmiştir. Balıklar : Pullu sazan, kadife, sudak, havuz balığı, kerevit.Sürüngenler : Adi kertenkele, kaplumbağa, yılan belli başlılarıdır.FLORA :Orman ağaç ve ağaçcıkları; Kızılçam, karaçam, sedir, toros göknarı, Meşe (sapsız, saçlı, pırnal,kermes, kasnak) türleri, ardıç, çınar, çitlenbik,akçakesme, mirtus, menengiç, boyacı sumağı, yemişen,böğürtlen, defne, tesbih çalısı, karaçalı, karamuk, laden. Otsu bitkilerin yapılmış bir tespitibulunmamaktadır.KÜLTÜREL VE ARKEOLOJİK DEĞERLERİ:Gölün en derin yeri günümüzde 7 m. dir. Suda bulunan ve göle yeşil renk veren tortular gölündibinin görülmesini engellemektedir. Kovada Gölü Milli Parkı içerisinde eski medeniyetlere ait hiçbiremare bulunmamakla birlikte yakın çevresinde tarihi ve arkeolojik değeri çok yüksek önemli sahalarmevcuttur. Kovada Gölü, Greko-Romen Psidyasına çok yakındır. Neolotik devirden Omanlı Devrinekadar yakın çevresinde yaşayanlara ait, Yazılı Kanyon-Kral Yolu, Ağlasun (Sagalossos), Burdur (HacılarHöyüğü), Eğirdir (Dündar Bey Medresesi, Hızır Bey Camii), Atabey Medresesi, Yalvaç (Psidia bölgesi)gölün yakın çevresindeki önemli kalıntı ve yapılardır.MEVCUT KULLANIM:Kovada Gölü Milli Parkı 1970 yılında Milli Park olarak ilan edilmiş,UDGP da 1970 yılında yaptırılmış olmasına rağmen yıllardır uygulanmamış olmasından dolayı gününkoşullarına cevap bulunamamış mevcut köylerle problemler artarak devam etmiştir.Genel saha içinde 2003 yılında Kovada Koyu Günübirlik Kullanım Alanına SDÜ Orman FakültesiPeyzaj A.B.Dalına uygulama projesi çizdirilerek DKMP Genel Müdürlüğü ile Antalya K.T.V.K.K’naOnaylattırılarak uygulamaya başlanılmıştır.Uygulama sırasında sahada uzun yıllardır bulunmayan suelektrikgibi alt yapı çalışmaları tamamlanarak saha içerisinde kapı girişi,giriş kontrol kulübesi, 2+2’liWC,çeşme, çocuk oyun grubu , yürüyüş yolları, ahşap piknik üniteleri (ahşap kamelya,piknik masası,bank v.b), ahşap iskele, manzara seyir kulesi , tanıtım ve ikaz levhaları ,tanıtım ziyaretçi merkezi ,satışstandları, otopark , satış büfesi yaptırılmıştır.Bunun dışında genel sahanın revizyon Uzun DevreliGelişme Planı yapımı işi ihale edilmiş olup devam etmektedir.ULAŞIM:Eğirdir İlçesine 24 Km, Isparta İline 84 Km, Antalya’ya 180 Km’dir.PROBLEMLER: Milli Park’ın Uzun Devreli Gelişim Planı 1970 yılında yapılmış olmasınarağmen hiçbir konuda uygulanmamıştır. Buna ilaveten saha 1992 yılında I. Derece Doğal Sit Alanı ilanedilmiştir. Milli Park ilanından bugüne kadar geçen sürede ülkemizde meydana gelen sosyo-kültürel,ekonomik ve tarımdaki gelişme ve değişmeler sonucunda milli parka karşı olumsuz baskılar artmış, bunamukabil gerekli koruma faaliyetleri de yeterli etkinlikte sağlanamadığından kaynak değerlerinde olumsuzetkiler artarak devam etmiştir.Bu nedenle Kovada Gölü Milli Parkına ait revize UDGP 2005 yılıiçerisinde Eğirdir Köylere Hizmet Götürme Birliği tarafından ihale edilmiş halen devam etmektedir217

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUB. Tabiat ParklarıAlanın Resmi Adı : YAZILI KANYON TABİAT PARKIİli : Ispartaİlçesi : SütçülerKöyü : ÇandırAlanı : 600,0 Ha.İlan tarihi : 1989Tesisler : 1 Adet Satış büfesi, 1 Adet Yağmur Barınağı, 1 Adet Wc ,1 Adet Ahşap Barakabulunmaktadır.Saha içerisinde elektrik ve su bulunmaktadır.KAYNAK DEĞERLERİ:JEOLOJİK YAPI :Aksu Çayının bir kolu olan Yazılı Dere’nin ve arazinin karstik yapısındanileri gelen kanyondur.FAUNA:Memeliler : Yaban Keçisi, Yaban domuzu, tilki, tavşan, porsuk, su samuru, sincap.Kuşlar : Kartal, kuzgun, doğan, şahin, güvercin, üveyik, keklik, çulluk gibi büyük kuşlarınyanında SDÜ orman fakültesince yapılmış bir tespite göre 36 kuş türü tespit edilmiştir.Balıklar : Alabalık ve yılan balığı.FLORA:Orman ağaç ve ağaçcıkları : Kızılçam, karaçam, ardıç, meşe (saçlı, pırnal) türleri, çınar, kızılağaç,ceviz, keçiboynuzu, defne, sandal, sakız, tesbih çalısı, yabani zeytin, mersin, alıç, karaçalı, sarmaşık,zakkum, laden, yaban gülü. Tespiti yapılmamakla birlikte çok sayıda otsu bitki türleri bulunmaktadır.DOĞAL, KÜLTÜREL VE ARKEOLOJİK DEĞERLER :Kanyon, yaz-kış akan Yazılı Dere’nin oluşturduğu küçük şelaleler ve gölcüklerin yeşille meydanagetirdiği harmoni eşsiz görüntüler oluşturmaktadır. Antik çağdan bu tarafa gelen Antalya-İç Anadolubağlantısını sağlayan Kral veya İpek Yolu, Bu yol üzerinde bulunan ve Tabiat Parkının içinde kalan kayayazıtı, rivayete göre St. Paul ile St. Barnebau’nun karşılaşmalarına izafeten yapılan dua mahalli önemlideğerleridir.ULAŞIM : Isparta’ya 69 Km. Isparta-Eğirdir güzergahından 84 Km. mesafededir.PROBLEMLER : Esas itibariyle yerli ve yabancı ziyaretci potansiyeli yüksek bir alan olmaklabirlikte, Uzun Devreli Gelişim Planı’nın olmaması ve buna bağlı olarak günübirlik ve gecelemetesislerinin yapılamayışı sebebiyle potansiyelinin çok altında ziyaret edilmektedir.Alan içerisinde antik yol güzergahından izinsiz su borusu geçirmek suçlarından 31.12.2005tarihinde zabıt tanzim edilmiştir.Görüntü çirkinliği ve antik yolun tahrip edilmesi yönünden idarianlamda sıkıntı olmuştur.Alanın Resmi Adı : GÖLCÜK TABİAT PARKIİliİlçesi: Isparta: Merkezİlan tarihi: 1991Alanı : 5925.0 Ha. (83.0 Ha. Göl yüzeyi) Sınırları içerisinde yerleşim alanı bulunmamaklabirlikte, Yakaören, Gelincik, Darıderesi köyleri ile merkez ilçenin tarlalarının bir kısmı tabiat parkısınırları içerisinde kalmaktadır.218

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERTESİSLER : 2 Adet kırgazinosu, 4 Adet Wc., Çeşmeler, 1 Adet bekçi evi, Giriş kontrol,çocukoyun alanı bulunmaktadır.KAYNAK DEĞERLERİFAUNA :Memeliler: Yaban domuzu, tavşan, tilki, ağaç sincabı, porsuk.Kuşlar : Keklik, karga, çulluk, şahin, su kuşları; yeşilbaş, sakarmeke ile birlikte tespiti tamolarak yapılmamış çok sayıda diğer hayvanlar.FLORA :Doğal bitki örtüsü akça kesme, tespih çalısı, laden, katırtırnağı, ve geven gibi çok yıllık bitkilerle çeşitliotsu bitkiler iken, gölün 1950 li yılların sonuna doğru Isparta İlinin içme suyunu temin maksadı ilekullanılmaya başlanmış ve. erozyonu önleme maksatlı olarak önce DSİ tarafından, sonra da OrmanBakanlığı tarafından yapılan ağaçlandırma sebebiyle karaçam, sarıçam, sedir ve yalancı akasyaplantasyonları ile bu türler sahaya getirilmiştir. Dumlupınar Üniversitesince yapılan bir çalışmaya göresahada; 47 familya ve 136 cinse bağlı toplam 227 tür tespit edilmiş ve bunların 64 türü endemiktir.JEOLOJİK YAPI: Yöre yakın bir jeolojik zamanda çok önemli bir volkanizmanın merkeziolmuştur. Derin faylar boyunca çıkan lavlar büyük volkan konileri oluşturmuştur. Bunlardan en önemlisiolan Gölcük Volkan Konisi, patlama ile parçalanmış ve merkezin çökmesi ile bir kaldera içinde küçükvolkan konileri oluşmuştur.DOĞAL, KÜLTÜREL VE ARKEOLOJİK DEĞERLER :Volkanizma merkezi olması ve buna bağlı olarak meydana gelen arazi şekillerinin ortasındabulunan göl, ağaçlandırma çalışmaları neticesinde meydana gelen orman örtüsü eşsiz bir peyzaj meydanagetirmektedir. Tabiat parkının batı ve Isparta’ya bakan yüzünde bulunan, İslam inancına göre Evliyayattığına inanılan sidre türbesi önemli kültürel değerlerindendir.ULAŞIM:Isparta İl merkezine 12 Km. Burdur İl merkezine 25 Km. dir.MEVCUT KULLANIM:Geceleme tesislerinin olmaması sebebi ile Isparta ve Burdur halkıtarafından günübirlik olara piknik amaçlı olarak kullanılmaktadır.PROBLEMLER: Diğer sahalarımızda da olduğu gibi Gölcük Tabiat Parkı’nın da Uzun devreligelişim planı yoktur. Buna bağlı olarak saha potansiyelinin çok altıda ziyaret edilmektedir. Ortalamarakımının 1600 m. Civarında olması ve sıcak yaz günlerinde gerek Isparta-Burdur ve gerekse 140 Km.219

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUuzaklıkta bulunan Antalya’dan çok sayıda geceleme taleplerinin gelmesine sebep olmaktadır. Sahaiçerisinde bulunan gölde su sporları, volkanik tepeciklerden yamaç paraşütcülüğü, sporcular için kampmerkezi ve hatta kışın aldığı yoğun kar sebebi ile kayak eğitim merkezi potansiyeli bile taşımaktadır.Gölcük Havzası, hafif yapı malzemesi, puvolkanik çimento üretimi, filtre malzemesi, aşındırıcı veparlatıcı ve özellikle briket yapımı gibi bir çok kullanımı olan ponza madeni sahasıdır. Geçmişte bumaksatla işletilen maden ve taş ocakları tabiat parkı ilanından sonra kapatılmış olmakla birlikte zamanzaman bu madenin işletilmesi için resmi ve özel kuruluşlardan baskı derecesine varan taleplergelmektedir.Gölcük Tabiat Parkı sınırları içerisinde Isparta OBM tarafından ‘’ Kent Ormanı ‘’yaptırılmıştır.DMP Genel Müdürlüğünün 25.082004 tarih ve 205-5348-45191 sayılı yazılarında ‘’mevcutdokuyu bozmadan ,yürüyüş parkuru için yaya patikaları düzenlenmesinin uygun olduğu diğer yapılacakuygulamaların plan bitimini müteakip değerlendirileceği ‘’ belirtilmiş olmasına rağmen OBM tümçalışmalar bitirilmiş ve 11.06.2005 tarihinde de açılışı yapılmıştır.Alanın Resmi Adı : GELİNCİK DAĞI TABİAT PARKIİli : Ispartaİlçesi : Senirkent-EğirdirAlanı : 2593.0 Ha.(tamamı orman)İlan tarihi : 14.12.2005KAYNAK DEĞERLERİ:İKLİM :Saha Akdeniz iklimi ile İç Anadolu iklimi arasında geçiş bölgesinde yer almaktadır.JEOLOJİK YAPI : 3. Jeolojik zamanda teşekkül etmiş ve kalkerden meydana gelmiştir.. Anakayanın çok büyük kısmı kalker oluşumlarıdır.FAUNA :Saha zengin bir yaban hayatı potansiyeline sahiptir.Ayrıca sahada Kırmızı Orman Karıncasıdoğal olarak bulunmakta olup Kuzey yarı küredeki yayılış alanının en güney sınırını teşkil eder.FLORA : Saha 1100-2900 rakımlar arasında yer alır ve sahada sedir-karaçam ormanlarıbulunmaktadır.Münferit olarak da ardıç ağaçları bulunmaktadır.Biyolojik çeşitlilik açısından zengin birfloraya sahip olan Gelincik Dağında da bol miktarda soğanlı,tıbbi ve aromatik özelliklere sahip bitkilerbulunmaktadır.Sahada 127 çeşit endemik takson tespiti yapılmıştır.ULAŞIM : Saha Eğirdir-Barla yolu üzerinden Isparta şehir merkezine 70 Km mesafededir.MEVCUT KULLANIM: Genel saha içerisinde anıt meşcere niteliğinde anıt sedir ağaçları ilekaplı eşsiz sedir ormanı bulunmaktadır. Kapı dağı ve Çam dağı bölümünden izlenebilecek eşsiz manzaragüzellikleri bulunmaktadır. Sahanın Çam dağı olarak bilinen mevkisine dini turizm amaçlı çok sayıdaziyaretçi gelmektedir.C.Tabiatı Koruma AlanlarıAlanın Resmi Adı : KASNAK MEŞESİ TABİATI KORUMA ALANIİli : Ispartaİlçesi : EğirdirKöyü : Yukarıgökdereİlan tarihi : 1987Alanı : 1300.0 Ha. (Tamamı orman)KAYNAK DEĞERLERİJEOLOJİK YAPI : İkinci zaman ait gri renkli kalker ana kayadan ve bunların ayrışmalarındanoluşmuş kolliviyal depolar hakim bulunmaktadır. Arazi genel hatları ile çok arızalı ve taşlıdır.220

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERFAUNA :Kurt, çakal, vaşak, yaban domuzu, tavşan, tilki gibi memeliler, Kartal, şahin, doğan, keklik,karatavuk, ardıç kuşu gibi çok bilinen türlerin yanında, SDÜ Orman Fakültesince yapılan bir araştırmayagöre 27 kuş türü tespit edilmiştir.FLORA :Sahada florastik analiz yapılmış ve 218 bitki türü tespit edilmiştir. Saha flora yönünden çok zenginolup, dağ ve step bitkilerinin tamamına yakını bulunmaktadır. Bu özellikleri sebebi ile adeta birarberatumdur. Sahaya adını veren ve ülkemizdeki en yaşlı,en geniş sahada yayılış gösteren Kasnak meşesi(Quercus vulcanica L.) nin yanında; saçlı-makedonya-mazı meşeleri, sedir, karaçam, toros göknarı,katran-kokar-boylu ardıç türleri, akçaağaç, dişbudak türleri bulunmaktadır.KÜLTÜREL VE ARKEOLOJİK DEĞERLER :Kasnak meşesinin odun yapısının özelliklerinden dolayı, kasnak, çamaşır teknesi ve fıçı imalatın dakullanılmıştır. Bu özelliği onun tahrip olmasına sebep olduysa da odununun yakacak değerinin az olmasıda aşırı tahribinin önüne geçmiştir.ULAŞIM: Isparta’ya 69 Km. Eğirdir’e 32 Km dir.D. Tabiat AnıtlarıADI İLİ İLÇESİ Köy/belde/mevkii YAŞBOY ÇAP ÇEVRE TESCİL(m) (Cm) (Cm) TARİHİBarla Sediri Isparta Senirkent Barla 320 15 190 570 1994Ulu Ardıç Isparta Sütçüler Çandır 1000 27 250 785 1999Çatalçam Isparta Sütçüler Belence 650-700 22 188 590 1995Anadolu Kestanesi Isparta Sütçüler Kasımlar 190 12 100 314 2002Boylu Ardıç Isparta Sütçüler Belence 450 16 150 471 2002Yaz Ihlamuru Isparta Sütçüler Kasımlar 320 10 108 399 2002Toros Sediri Isparta Senirkent Küçükkapı 740 22 172 540 2002Ana Sedir Isparta Senirkent Kapıderesi 614 20 216 680 2002Toros Sediri Isparta Senirkent Kapıderesi 655 20 216 680 2002Toros Sediri Isparta Senirkent Kapıderesi 682 22 184 580 2002Boylu Ardıç Isparta Uluborlu K.kabaca 500 13 202 634 2002Doğu Çınarı Isparta Eğirdir Kırıntı - 21 310 973 2002Doğu Çınarı Isparta Eğirdir Kırıntı 200 12 190 597 2002E. Mesire Yerleri (Orman içi Dinlenme Yerleri)1.BAYBOĞAN MESİRE YERİİli : Ispartaİlçesi : EğirdirKöyü : Bayboğanİlan tarihi: 2003Genel saha Orman Genel Müdürlüğü ile mülga Milli Parklar ve Av-Yaban Hayatı GenelMüdürlüğü arasında imzalanan 24.03.2003 tarihli protokol hükümleri çerçevesinde ;Bayboğan ( A Tipi)Orman İçi Dinlenme Yeri olarak tescil edilmiş olup kuruluş raporu buna istinaden hazırlanmıştır.ULAŞIM: Isparta – Eğirdir – Konya karayolunun üzerinde, Eğirdir’den sonra 2 km ileride gölkıyısındadır.TESİSLER: Tesis, 18 yatak kapasiteli geceleme üniteleri, kır gazinosu ve plaj tesislerimevcuttur.221

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU2.BAŞPINAR MESİRE YERİİli:Ispartaİlçesi:Aksuİlan Tarihi:11.04.2006Alanı:39.5 HaTipi: A tipiULAŞIM : Aksu ilçe merkezine 7 Km mesafededir.Adı İlan Tarihi Alan (ha) İlçesiKovada Gölü Milli Parkı 1970 6.534 EğirdirKızıldağ Milli Parkı 1969 550 ŞarkikaraağaçKasnak Meşesi Ormanı Tabiatı Koruma Alanı 27.7.1987 1.300,5 EgirdirYazılı Kanyon Tabiat Parkı 05.09.1989 600 SütçülerGölcük Tabiat Parkı 2000 5.925 Merkez İlçeGelincik Dağı Tabiat Parkı 2006 2.746 Atabey, Eğirdir, SenirkentBurdur Gölü Yaban Hayatı Koruma Sahası 1993 38.125 KeçiborluBaydoğan Orman İçi Dinlenme Yeri - - EgirdirTablo F.14:Isparta İli’nde Orman Kanunu, Milli Park Kanunu, Kara Avcılığı Kanunu KapsamındaOlan AlanlarF.4.1.2. Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca,Çevre ve Orman Bakanlığınca Belirlenen “YabanHayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları”YAZILI KAYA YABAN HAYATI GELİŞTİRME SAHASIİli : Ispartaİlçesi : Eğirdir - SütçülerKöyü : Eğirdir’e bağlı Aşağıgökdere, Sütçüler’e bağlı Yeşilyurt, Çandır, Müezzinler,ÇimenovaKAYNAK DEĞERLERİ : Sahanın Yaban Hayatı Geliştirme sahası olarak tescili için ön etütraporu 19.07.2005 tarihli Isparta Valilik Makamı Olur’u alınarak Genel Müdürlüğe gönderilmiştir.Ancak İlgili protokol gereği Isparta Orman Bölge Müdürlüğü ilgili birimlerinin muvafakatı gerekli olupyapılan yazışmaya cevap henüz verilmemiştir.Diğer bölümleri ise; rakımı 250 m. den 2000 m. ye kadar değişen, maki florasından yüksek dağflorasına kadar değişen bir çeşitlilik taşımaktadır. 1950’li yıllara kadar aşağı rakımlarda alageyik, yüksekrakımlarda ulugeyik, kaplan (büyük ihtimalle Anadolu parsı), ayı gibi büyük yırtıcılarla bugün bilebulunan vaşak, karakulak, saz kedisi) gibi bir fauna çeşitliliği barındırmaktadır. Sahanın çok geniş,içerisinde yerleşim alanının çokluğu, yoğun gezici hayvancılık yapılıyor olması yanında yeterlikorumanın olmaması bugün için içinde taşıdığı yaban keçisi populasyonunu yok etme derecesinde baskıaltında tutmaktadır. Sahada 2002 yılından bu yana yaz ve kış sayımları yapılmakta olup yaban keçisipopulasyonu istenilen seviyelerde artırılmıştır.222

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERF.4.1.3. 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 2.maddesinin“a Tanımlar” bendinin 1.2.3. ve 5. alt bentlerinde “Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”, “Sit” ve“Koruma Alanı” olarak Tanımlanan ve aynı Kanun ile 3386 sayılı Kanunun ilgili MaddeleriUyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar.Isparta İli doğal ve çevresel değerler bakımdan önemli özellikleri olan ve bu özellikleri nedeniyle doğalsit alanı ya da farklı koruma statüleri olarak tespit edilen ve korunan birçok alana sahiptir. Tabiat varlıkları;sahip oldukları statünün gereği olarak “Doğal Kaynak Değerleri” bölümünde ayrıntıda ele alınacaklar ve“Kültür ve Tabiat Varlıkları” bölümünün bütünlüğünü sağlamak açısından, bu bölümde sadecesıralanacaklardır.Sıra Adı İlçe Sit Türü Derece Tescil Tarihi1Yukarı Gökdere Bölgesi, KasnakMeşe Ağaçlarının Yetiştiği AlanEğirdir Doğal Sit I 09.07.19762 Kovada Gölü ve Çevresi Eğirdir Doğal Sit ı 09.07.19763 Eğirdir Gölü Eğirdir Doğal Sit I-III 17.05.19964Yenişarbademli Beldesi, PınargözüMağarasıŞ.karaağaç Doğal Sit I 12.4.19855Zindan Deresi Mevkii, ZindanArkeolojikMağarası, Eurynedon Açıkhava22.05.1990Aksu Sit ITapınağı ve Roma Köprüsünün24.4.2003Doğal SitBulunduğu Alan6 Beyşehir Gölü Y.Bademli Doğal Sit 14.10.1992 28.02.20037 Gölcük Krater Gölü ve Çevresi Merkez Doğal Sit I 28.07.19928 Eğirdir, Canada Eğirdir Doğal Sit I15.03.1975/8300(G.E.E.A.Y.K)9 Burdur Gölü ve Çevresi Doğal Sit I25.05.1998/3834(Ant.K.K)10 Kızıldağ Ş.Karaağaç Doğal Sit I07.09.1988/368(İzmir II. Nolu K.K)Tablo F.15: İlçelerde Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu Kapsamında Olan Doğal Sit AlanlarıF.4.1.4. 1380 Sayılı Su Ürünleri, Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri İstihsal ve ÜremeSahaları1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu gereği tüm iç sular, baraj ve göletler su ürünleri istihsal sahasıolarak ilan edilmiş olup, bu kapsamda ilimizdeki tüm su kaynakları su ürünleri istihsal sahası olaraknitelendirilmektedir.F.4.1.5. 04.09.1988 tarih ve 19919 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği KontrolYönetmeliği’nin 17. ve 17.7.1999 tarih ve 23742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelikledeğişik 18.19.20.maddelerinde tanımlanan alanlarMUTLAK KORUMA ALANLARI: İlimiz sınırları içerisinde içme ve kullanma suyu kaynağıolarak Eğirdir - Kovada ve Beyşehir Gölleri ile Isparta Merkez sınırı içerisinde bulunan Gölcük KraterGölü bulunmaktadır.Bu kaynaklar içerisinde Eğirdir Gölü hariç diğerlerinde mutlak koruma alanlarını ihlal edenyapılaşma ve kirletici unsurlar bulunmamaktadır.Eğirdir Gölü’ndeki mutlak koruma alanının ihlal edilmesi, ilçenin konumundankaynaklanmaktadır. İlçe etrafındaki dağlarla göl arasında sıkışık vaziyettedir. Aynı zamanda ilçeye bağlıköylerde de aynı durum söz konusudur. Eğirdir Gölü’nde su toplama havzası mutlak koruma alanı sınırıiçinde kalmaktadır. Çünkü etraftaki dağlar mutlak koruma alanı sınırları içine kadar sokulmaktadır.Dolayısıyla yerleşim mutlak ya da kısa mesafeli koruma alanları içerisinde kalmıştır.223

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUEğirdir Gölü’nü kirletici bir kaynak olarak görülen Eğirdir İlçesi kanalizasyonunu arıtma tesisininönümüzdeki yıllarda devreye girmesiyle problem olmaktan çıkacaktır.Gölcük Krater Gölü’nde ise yaz aylarında ilimiz halkının piknik ve dinlenme sahası kullanmasınedeniyle halka hizmet verecek bir kaç tane sosyal tesis mevcuttur. Ancak problem yaratmamaktadır.KISA MESAFELİ KORUMA ALANLARI: Eğirdir Gölü’nde çoğu yerde kısa mesafeli korumaalanı dağlarla hatta dağlardan sonra başlar. Bir bölümde ise kısa veya orta mesafeli koruma alanınıkapsayacak genişlikte bantlar mevcuttur. Buralarda da yer yer balıkçı barınakları yada bağ - bahçe evleribulunmamaktadır. Beyşehir Gölü’nde bu yapılara çok nadir rastlanmaktadır. Kovada Gölü etrafında bukoruma alanını ihlal eden yapılaşma veya başka bir problem bulunmamaktadır. Aynı zamanda KovadaGölü Milli Park olarak belirtilmiştir.Gölcük Krater Gölü ise bir tabiat parkı olup, yaz aylarında Isparta halkı için rahat bir piknik vedinlenme alanıdır.ORTA MESAFELİ KORUMA ALANLARI: Eğirdir ve Beyşehir Gölleri etrafında anılan bukoruma alanı sınırları içerisinde; Çevre Kanunu çıkmadan önce yerleşik düzene geçmiş köy niteliğindefazlaca yerleşim merkezleri bulunmaktadır. Ancak köy halkının sıvı ve katı atıkları fosseptiklereverilmekte, su kaynakları için problem oluşturmamaktadır.Diğer kaynaklar için herhangi bir yapılaşma ve problem bulunmamaktadır.UZUN MESAFELİ KORUMA ALANLARI: Orta mesafeli koruma alanı için geçerli olan şartlarve durumlar bu koruma alanı içinde geçerlidir.F.4.1.6. Hava Kaitesinin Korunması Yönetmeliğinde Tanımlanan “Hassas KirlenmeBölgeleri”İlimizde “Hassas Kirlenme Bölgeleri” konusunda herhangi bir çalışma yapılmamıştır. İstatistik birveri de mevcut değildir.F.4.1.7. 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar Kurulu Tarafından“Özel Çevre Koruma Bölgeleri” Olarak Tespit ve İlan Edilen Alanlarİlimizde özel çevre koruma bölgesi yoktur.F.4.1.8.2960 sayılı Boğaziçi Kanununa göre Koruma Altına Alınan Alanlarİlimizde böyle bir alan yoktur.F.4.1.9. 6831 sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan YerlerBu konu ile ilgili yapılmış envanter çalışması olup olmadığına dair herhangi bir bilgiyeulaşılamamıştır. Ancak, Raporun ilgili bölümlerinde İlimizdeki orman alanları sayışal olarak verilmiştir.F.4.1.10.3621 sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen AlanlarIsparta İli Eğirdir İlçesine kıyısı olan Eğirdir Gölü ile Şarkikaraağaç ve Yenişarbademliİlçelerine kıyısı bulunan Beyşehir Gölü’ne ait kıyı kenar çizgisi tespit çalışmaları; Yılıiçerisindeki program ve ödenek tahsisi dahilinde, 3621 sayılı Kıyı Kanunu ve kanununUygulanmasına Dair Yönetmelik hükümlerine göre DSİ 18.Bölge Müdürlüğünce belirlenenmaksimum su kotu esas alınarak kıyı kenar çizgisi tespit komisyonu tarafından yapılmaktadır.DSİ 18.Bölge Müdürlüğünce belirlenen maksimum su kotundan itibaren kıyının jeolojik vejeomorfolojik özelliklerine göre kıyı kenar çizgisi tespit komisyonunca belirlenen kıyı kenarçzigisi arasındaki alan, 3621 sayılı Kıyı kanunu ve Kanunun Uygulanmasına dair Yönetmelikgereği yapı yasağı olan alanlar olarak belirlenmektedir.224

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERF.4.1.11.5373 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında KanundaBelirtilen Alanlarİlimizde zeytincilik ıslahı çalışması yapılmamaktadır.Ancak, Antalya sınırlarına yakın alanlardayabani zeytin türlerine rastlanmakla birlikte yapılmış envanter çalışması bilinmemektedir.F.4.1.12.4342 sayılı Mera Kanununda Belirtilen AlanlarKonuyla ilgili olarak Raporun Tarım ve Toprak adlı bölümlerinde bilgiler verilmiştir.F.4.1.13.30.01.2002 Tarih ve 24656 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren“Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği’nde Belirtilen AlanlarADIMEVKİSİ1- Eğirdir Gölü Eğirdir-Gelendost-Senirkent İlçeleriyle sınırlı2- Kovada Gölü – Adalar Eğirdir İlçesi toprak sınırları içinde3- Barla Belediyesi Barla Kasabası-Boyalı Mahallesi(Boyalı su biriktirme çukuru)4- Boğazova Eğirdir İlçesi yerleşim sınırları içinde5- Sorgun Çayı Eğirdir İlçesi Gökçehüyük Kasabası yakını6- Yukarı Gökdere – Kazıklı Yukarı Gökdere köyü mevkii7- Akot Çayı Yenişar Bademli İlçesi yakını8- Büyük Gökçeli Baraj Göleti Büyük Gökçeli Kasabası9- Gölcük Krater Gölü Isparta Merkez sınırı içerisindeTablo F.16: Sulak Alanlar ve YerleriF.4.2.ÜLKEMİZİN TARAF OLDUĞU ULUSLAR ARASI SÖZLEŞMELER UYARINCAKORUNMASI GEREKLİ ALANLARF.4.2.1:14/2/1983 tarih ve 17959 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Dünya Kültür Ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesinin 1. ve 2. maddeleri gereğince Kültürve Turizm Bakanlığı tarafından Koruma Altına Alınan “Kültürel Miras” Ve “Doğal Miras”Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi Ve Doğal AlanlarA.KÜLTÜREL MİRAS KAPSAMINA GİREN ALANLARANITLARa) Camiler b) Medreseler c) Kervansaraylar d) Hanlare) Türbeler f) Kaleler g) Kiliseler h) Anıt Ağaçlar ** (Isparta Merkez ve Yalvaç İlçesinde) Anıtsal yapı olarak kabul edilir)YAPI TOPLULUKLARIKiliseler : Daha çok son Osmanlı döneminde yapılmış olup Merkez ilçede (Ayayogi -Ayapayana)iki, Eğirdir ve Uluborlu’da birer adet olmak üzere dört kilise mevcuttur.Kaleler : Eğirdir Kalesi, Uluborlu Kalesi, Sığırcık ( Çandar ) Kalesi olmak üzere üç adet kalemevcuttur. Bu kaleler Roma - Bizans - Selçuklu - Osmanlı dönemi kültürünü ve mimari örneklerinigünümüze kadar taşırlar.SİTLERKentsel, Tarihi, Arkeolojik ve Doğal Sitler konusunda daha önceki bölümlerde bilgi verilmiştir.B. DOĞAL MİRAS KAPSAMINA GİREN ALANLARİlimiz sınırları dahilinde bilim ve muhafaza açısından istisnai evrensel değeri olan jeolojik vefizyoğrafik oluşumlar, tükenme tehdidi altındaki hayvan ve bitki türlerinin yetiştiği kesinleşmiş alanlar225

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUbulunmamaktadır. İlimizde bilim, muhafaza veya doğal güzellik açısından istisnai evrensel değeri olandoğal sitler veya kesinlikle belirlenmiş alanlar bulunmamaktadır.F.4.2.2 :17/05/1994 tarih ve 21937 sayılı R.G.’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Özellikle SuKuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların KorunmasıSözleşmesi” (RAMSAR Söz.) uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlarİlimiz sınırlarında RAMSAR alanı bulunmamaktadır.F.4.3. KORUNMASI GEREKEN ALANLARF.4.3.1. Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak TespitEdilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlarİlimizdeki kaçak yapılaşmaların büyük bir bölümü Eğirdir gölü Mutlak ve kısa mesafeli korumabandı içerisinde yer almaktadır.Belediye mücavir alanları içerisinde kalan kaçak yapılarla ilgili olarak; Belediyelerin Su KirliliğiKontrol Yönetmeliği çerçevesinde her türlü tedbiri alması ve kaçak yapıların yıkılması konusundagerekli çalışmaları yapmaları için sürekli uyarılar yapılmaktadır.Konuyla ilgili bütün emirler özellikle adı geçen göllerin havzalarında bulunan bütün belediyelereiletilmesine rağmen bazı belediyelerin gerekli hassasiyeti göstermedikleri ve duyarsız kaldıklarıgözlenmektedir.Bu duyarsızlıkta; havza sınırlarının darlığı ve mevcut yerleşim bölgesindeki halkın iskansıkıntısı büyük rol oynamaktadır. Özellikle Eğirdir Gölü Mutlak, kısa ve orta mesafeli koruma alanıiçerisinde kalan köy, kasaba ve ilçelerde yeni aile kuranların iskan yapamama konusunda büyük sıkıntıçektikleri bilinen bir gerçektir.Bir taraftan içme ve kullanma suyu kaynağı durumunda bulunan göllerimizin korunması diğertaraftan göl havzası içerisinde kurulu bulunan yerleşim birimlerinde yaşayan vatandaşların zorunlu yeriiskan ihtiyaçları büyük bir çelişki oluşturmaktadır. Bu nedenle Bakanlığımızca ihalesi yapılan ÇevreDüzeni Planı Çalışmaları kapsamında Beyşehir ve Eğirdir Gölü için ; göl havzalarının ve mevcut yerleşimbirimlerinin durumları da dikkate alınarak su kaynaklarımızın en iyi şekilde koruyacak tedbir veyükümlülüklerin yanında ve uzun yıllardır aslen o bölgede yaşayan halkın ihtiyaç ve sıkıntılarını dagiderecek sürdürülebilir ve uygulanabilir bir planın yapılması büyük önem arz etmektedir.Bölge halkının zorunlu ihtiyaç ve sıkıntıları dikkate alınmadan uygulamaya konulacak bir planlamakaçak yapılaşmayı beraberinde getirecektir.Yukarıda adı geçen göl havzalarında kalan bazı yerleşim birimleri için kanalizasyon şebekesi venihai fosseptik yapılması konusunda; Köy Hizmetleri İl Müdürlüğünce, Müdürlüğümüzden zaman zamangörüş sorulmaktadır. Bahse konu faaliyetlerle ilgili olarak Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin ilgilimaddelerinden hareketle gelen taleplerin büyük bir çoğunluğuna olumsuz görüş verilmektedir.Eğirdir Gölü ile ilgili olarak, Valiliğimiz ile TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi EnerjiSistemleri ve Çevre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü arasında 16.06.2000 tarihinde yapılan bir protokolle;Eğirdir Gölü havzasındaki köy, kasaba ve ilçelerden kaynaklanan evsel nitelikli atıksuların arıtımı için enuygun arıtma sistemlerinin ve yerlerinin tespit edilmesi amacıyla ilgili Enstitü tarafından yürütülençalışma sonucu da; evsel atıksuyu direkt yada indirek olarak Eğirdir Gölü’ne ulaşabilen 81 adet yerleşimbirimi tespit edilmiş ve yerleşim birimlerinin gölü kirletmesinin önlenmesi konusunda önerilergetirilmiştir.İlimizde yapılan meyve yetiştiriciliğinin büyük bir kısmı yine Eğirdir Gölü havzası içerisindeyapılmaktadır. Meyve yetiştiriciliğinde verimi ve kaliteyi artırmak amacıyla kullanılan suni gübreler vezirai mücadele ilaçları da dikkatli ve kontrollü kullanılmadığı takdirde gölün kirlenmesine sebepolacaktır. Bu konuda Tarım İl Müdürlüğünce çiftçiler üzerinde yapılan eğitim ve yayım çalışmalarıartırılarak sürdürülmelidir.226

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERKoruma alanları içerisinde izinsiz yapılar kontrollerimiz sırasında tespit edilerek gerekli işlemlerinyapılması için ilgili kurumlarla işbirliği sağlanmaktadır. Eğirdir ve Beyşehir gölleri koruma alanlarında tespitedilen kaçak yapılar hakkında yıkım kararı alınmış ve uygulanmıştır.Biyogenetik Rezerv Alanlarıİlimiz sınırları içerisinde tespit ve tescili yapılmış biyogenetik rezerv alanı araştırma çalışmalarısürdürülmektedir.F.4.3.2. : Tarım Alanları:Tarımsal kalkınma Alanları, Sulanan Sulanması Mümkün ve AraziKullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan I.ve II. Sınıfile Özel mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamıİlimize ait tarım arazisi toplamı ilin yüzölçümünün % 23.25’lük bir kısmını oluşturur. Bu miktar251.286 Ha. lık bir alana tekabül etmektedir.Türkiye genelindeki payı ise % 0.9 dur.I. Sınıf tarım arazisi : 47.080 Ha.II. Sınıf tarım arazisi : 64.920 Ha.III. Sınıf tarım arazisi : 41.420 Ha. olup geri kalan kısmını diğer sınıflar teşkil eder.227

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU80.00060.00040.00020.00001. SINIF TARIM ARAZİSİ2. SINIF TARIM ARAZİSİ3. SINIF TARIM ARAZİSİGrafik F.1 : İlimizdeki Tarım Arazilerinin SınıflandırılmasıTarım arazisinin % 54’ü tarla bitkileri yetiştiriciliği% 2’si sebze yetiştiriciliği% 11’i meyve ve bağ alanı olarak kullanılmaktadır.İlimizdeki meyve yetiştiriciliğinin büyük bir bölümü Eğirdir, Gelendost ve Senirkent İlçeleri’ndeyoğunlaşmıştır. Eğirdir elması, Uluborlu kirazı ile ünlüdür. Ayrıca ilin genelinde Isparta gülüyetiştiriciliği yaygındır.Tarım Gelişim AlanlarıKonu ile ilgili olarak Tarım başlığı altında açıklamalar mevcuttur.1. 2. 3. Sınıf Tarım AlanlarıI. Sınıf tarım arazisi : 47.080 Ha.II. Sınıf tarım arazisiIII. Sınıf tarım arazisiÖzel Mahsul Plantasyon Alanları: 64.920 Ha.: 41.420 Ha.Konu ile ilgili olarak Tarım başlığı altında açıklamalar mevcuttur.F.4.3.3.Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veya Akıntılı,Tatlı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyi GeçmeyenDerinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak ÖnemTaşıyan Bütün Sular, Bataklık, Sazlık ve Turbiyeler ile Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisindenİtibaren Kenar Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan YerlerKonuyla ilgili bilgiler Tablo F.16.’da verilmektedir.F.4.3.4. Göller, Akarsular, Yeraltı Suyu İşletme SahalarıKonu ile ilgili olarak Su başlığı altında açıklamalar yapılmıştır.F.4.3.5 :Bilimsel Araştırmalar İçin Önem Arzeden ve/veya nesli tehlikeye Düşmüş veyaDüşebilir Türler ve Ülkemiz için Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar, BiyosferRezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve JeomorfolojikOluşumların Bulunduğu AlanlarEndemik Bitki Ve Hayvanların Yaşama Ortamı Olan Alanlarİlimiz sınırları içerisinde tespit ve tescili yapılmış endemik hayvan türü ve koruma alanlarıbulunmamaktadır.Endemik Bitki Olarak;Sığla Ağacı : (Liquidambar orientalis ) Kasnak Meşesi : ( Quercus vulkanica) mevcut olup, SığlaAğacı’nın Sütçüler ve Aşağı Gökdere mevkilerinde yetiştirilmesi yapılır. Kasnak Meşesi Koruma Alanı :Kovada Milli Parkı Ormanı’nın bir bölümünü teşkil etmekte, Yukarı Gökdere mevkiinde yer alan dünyadanesli tükenmekte olan 1300 hektarlık kasnak meşesi ormanı 1987 yılında koruma alanı olarak ilan edilmiştir.Koruma Altına Alınan Yabani Flora Ve Faunanın Yaşama Ortamı Olan Alanlarİlimiz sınırları içinde koruma altına alınan tespit ve tescili yapılmış yabani flora fauna mevcut değildir.228

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERJeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu AlanlarIsparta İli’nin zemini alüvyon (kil - kum - çakıl - şilt) dan oluşmaktadır. Gölcük yolunun güney tarafındaasri mezarlığın batısında kalan alanlarda volkan tüfü (pomza) geniş bir yer kaplamaktadır.Şehir merkezinin güneyinde bulunan tepeler ise volkanik kayaçlar (riyolit trakit - andezit) danoluşmuştur. Burada doğu batı doğrultusunda bir fay mevcuttur. Isparta Çayı’nın getirdiği malzeme AyazmanaSemti’nde birikerek kil, kum, çakıl ardalanmasından oluşmuş bir yapı oluşturmuştur.Isparta şehir merkezi ve yakın çevresi Türkiye deprem bölgeleri haritasına göre 1.derece deprembölgesinde yer almaktadır. Binaların yapımında bu durum dikkate alınması gerekmektedir.Merkez Darıören Köyü’nde 1986 yılında heyelan meydana gelmiş ve afetzedeler için il merkezinde yerseçimi yapılmıştır. Eğirdir İlçesi merkezi, Sivri Tepenin etekleri ile Eğirdir Gölü arasında dar bir sahilşeridinde kurulmuş olup, zemini parçalanmış kireç taşları, bloklar içeren yamaç molozu, çok çatlaklı kireç taşıve alüvyon oluşturmaktadır. Eğirdir ilçe merkezini Sivri Tepedeki Çatlaklı Kireç Taşı’ndan kopabilecekkayalar ile Sivri Tepenin eteğindeki yamaç molozunun topuğundaki oyulmalardan meydana gelebilecek,yamaç molozu heyelanı tehlikesi mevcuttur. Bu tehlikeden kurtulmak için düşebilecek kaya bloklarının ıslahıyamaç molozunun yüzey eğiminin azaltılması ve topuğa ek yük konulması gerekir. Eğirdir İlçe merkezi1.derece deprem bölgesinde yer almaktadır.Eğirdir İlçesi Mahmatlar Köyü 1973 yılında kaya düşmesi afetine maruz kalmış ve afetzedeler eviniyapana yardım (E. Y. Y.) metoduna göre konutlarını kendileri köy sınırları içinde bir başka yere yapmışlardır.Bağacık Köyü 1975 yılında kaya düşmesi afetine maruz kalmış ve afetzedelerden 43 kişiye yenikonutlar yapılmıştır.Akdoğan Köyü 1982 yılında kaya düşmesi afetine maruz kalmış ve 29 kişiye yeni konutlar yapılmıştır.Yuvalı Köyü’ndeki kaya düşmesi afetine kaya ıslah çalışmalarıyla önlenmiştir. Yuvalı Köyü AksakMahallesi’ndeki kaya düşmesi olayının önlenmesi çalışması devam etmektedir.Beydere Köyü muhtemel kaya düşmesi olayına maruzdur ve ıslah çalışmalarıyla bu tehlikegiderilebilecektir.Atabey İlçesi 1.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Atabey İlçesi Kapıcak Köyü 1967 yılındakaya düşmesi afetine maruz kalmıştır. Afetzedelere yeni evlerin yapımı devam etmektedir.Gelendost İlçesi 2.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. İlçenin Bağıllı Köyü 1953 yılında su baskınıafetine maruz kalmış ve afetzedeler evini yapana yardım metoduna göre konutlarını kendileri yapmıştır.Aksu İlçesi’nin zemini, derelerin meydana getirdiği alüvyonlar arasında konglomera gibi çeşitli niteliklidolgu topraklarına sahiptir. İlçe merkezinin içinden geçen Aksu Çayı’nın her iki tarafındaki yaklaşık 50 m.genişliğindeki bant heyelan tehlikesi nedeniyle imar planında inşaat yapımına yasaklanmıştır. Buradakiheyelan tehlikesi istinad duvarı yapılarak önlenebilir. Aksu İlçesi Karağı Köyü 1972 yılında kaya düşmesiafetine maruz kalmış ve afetzedeler evini yapana yardım metoduna göre konutlarını yapmışlardır. Aksu İlçesi2.derece deprem bölgesinde yer almaktadır.Yalvaç İlçesi 2.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Yalvaç İlçesi Sağır Köyü’nde yerleşim yerininçok yakınında küçük çapta heyelan meydana gelmiş, ancak yerleşim yerini etkilememiştir.Şarkikaraağaç İlçesi 2.derece deprem bölgesinde yer almaktadır.Yenişarbademli İlçesi 3.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Sütçüler İlçesi Kasımlar Kasabasımerkezinde küçük boyutta heyelan tehlikesi mevcuttur. Yerleşim yerinin güneyinde eğilim artması nedeniyleyamaç stabilitesi olumsuz yönde etkilenmektedir. Ayrıca kuzeyden güneye uzanan Körkülü Dere boyunca şevkaymaları ve akmaları mevcuttur. Kasımlar Kasabası 3. derece deprem bölgesinde yer almaktadır. KasımlarKasabası’nın zemini heyelana elverişli bir yapıdadır.Senirkent İlçesi 1.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Senirkent İlçesi Büyükkabaca KasabasıDere Mahallesi’nde kaya düşmesi tehlikesi vardır. Kaya ıslah çalışmalarıyla bu tehlike giderilebilir.Uluborlu İlçesi 1.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Uluborlu İlçesi Dere Köyü 1966 yılındakaya düşmesi ve heyelan afetine maruz kalmış ve afetzedelere başka bir yerde yeni evler yapılmıştır.Keçiborlu İlçesi 1.derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Keçiborlu İlçesi Senir Kasabası, kasabanıngüney batısındaki sırtlardan, konglomeratik kumtaşından oluşan kayalardan, kaya düşmesi afetine maruz229

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUkalmış ve bu kayaların ıslahı ile afet tehlikesi ortadan kaldırılmıştır. Senir Kasabası 1.derece deprembölgesinde yer almaktadır. Gönen ilçesi 1.derece deprem bölgesinde yer almaktadır.Sonuç olarak heyelanları önlemek için; Yamaç eğimi azaltılır. Yamacın topuğuna istinat duvarı yapılır.Heyelanı hızlandıran su ortamdan uzaklaştırılır. Eğer bu önlemler heyelanı önlemeye yetmiyorsa, afete maruzbinalar bir başka yere taşınır.Kaya düşmesi afetinde ise, mümkünse kayaların ıslahı yapılır. Eğer kaya ıslahı mümkün değilse afetemaruz evler bir başka yere taşınır. Bunlar yapılırken yapılacak işlerin ekonomik olmasına özen gösterilir.F.4.3.6 :Mesire Yerleri;6831 sayılı Orman Kanunu’na Tabi Alanlarda Halkın RekreasyonelKullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden Olmadan YönlendirilmesiniSağlamak Üzere Ayrılan AlanlarYöremizdeki Mesire yerleri yöremiz insanlarının günübirlik piknik vedinlenmeleri amacına yönelik olarak tesis ve tahsis edilmiştir. Bu alanlara ilişkinelimizde bulunan bilgiler aşağıda verilmiştir.1- Isparta kent ormanı: Isparta İli Sidre mevkiinde 55 Ha alan içerisinde 2005 yılındatesis edilmiştir.2- Eğirdir kent ormanı: Eğirdir İlçesinde Oluklaç mevkiinde 52 Ha alan içerisinde2006 yılında tesis edilmiştir.3- Sütçüler kent ormanı: Sütçüler İlçesinde Sütçüler-Isparta karayolu üzerinde,Sütçüler ilçesine 2 km. mesafede bulunmaktadır.Kent ormanı 40Ha.’lık alaniçerisinde 2006 yılında tesis edilmiştir.4- Çamyol : Eğirdir ilçesinde , Eğirdir - Aksu karayolu üzerindedir. 2 hektar sahayıkapsar. 1963 yılında tesis edilmiştir.5- Başpınar : Aksu ilçesindedir. Ulaşım stabilize yolla sağlanır. 1 hektar alanı kapsar1991 yılında tesis edilmiştir.6- Yeşildere : Sütçüler ilçesindedir. Ulaşım stabilize yolla sağlanır. 10 hektar sahayıkapsar. 1990 yılında tesis edilmiştir.7- Tota : Sütçüler ilçesindedir. Sütçüler – Kasımlar karayolu üzerindedir. 20 hektaralanda 1991 yılında tesis edilmiştir.8- Düzkır : Yalvaç ilçesindedir. Ulaşım stabilize yolla sağlanır. 0. 5 hektar alanı vardır.1984 yılında tesis edilmiştir.9- Çetince : Yalvaç ilçesindedir. Ulaşım asfalt yolla sağlanır . 1 hektar alanı vardır. 1988yılında tesis edilmiştir.10- Suçıkan : Yalvaç ilçesindedir. Ulaşım stabilize yolla sağlanır. 0. 2 hektar alanı vardır.230

FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELER11- Gönen Göleti – Akyokuş Tepe : Gönen ilçesindedir. Yolunun bir kısmı asfalt birkısmı stabilizedir. 20.5 hektar sahada 21 / 07 / 1998 yılında tesis edilmiştir.12- Keçiborlu Göleti : Keçiborlu ilçesindedir. Yolu asfalttır. 1.5 km.si stabilizedir. 26 /11 / 1999 yılında tesis edilmiştir. Alanı 5.5 hektardır.13- Güneykent Orman İçi Mesire yeri : Gönen İlçesi Cilbeyli güneykent mevkiinde .2006 yılında tesis edilmiştir. Alanı 7,66 hektardır.10 . Mevcut SorunlarMesire yerlerinin bakım – onarım ve koruma masraflarının yüksek olması nedeni ile ekonomikolarak işletilmeleri mümkün değildir. Ancak bu alanlara yakın Belediyelerimizin ve Köy tüzelKişiliklerinin bu yerleri işletmesi daha caziptir. Buraları işletmek isteyen olursa yönetmeliklereuygun olarak taliplilere tahsis işlemi yapılmaktadır. Burada belirtilen sorunlardan dolayı buyerler hakkında fazla istatistik bilgi yoktur.231

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUG.TURİZMG.1.YÖRENİN TURİSTİK DEĞERLERİG.1.1.YÖRENİN DOĞAL DEĞERLERİBacasız fabrika olarak görülen iç ve dış turizm özellikle 2. Dünya Savaşı’ndan sonraülkenin önemli bir gelir kaynağı olmuştur. Dünya ülkeleri turizmi canlandırabilmek için yüksekmiktarda harcamalar yapmaktadırlar. Türkiye’mizin de dünya ve Avrupa turizm pazarından dahabüyük paylar alabilmesi için küresel düşünüp, bölgesel davranması gerekmektedir. Bilindiği gibikitle turizminde katılımcıların mutlu ve memnun ayrılmaları turizmin devamlılığı açısındanönemlidir. Kitle turizminin yanı sıra ferdi turizm de göz ardı edilmemelidir. Her iki turizmçeşidinin de süreklilik açısından mastır planlarının iyi yapılması, hedef kitlelerinin iyiseçilmesi gereklidir.Isparta doğal, kültürel, tarihi güzellik ve zenginlikler diyarıdır. İlin geçmişi, tarih öncesidevirlere kadar gitmektedir. Antik çağda “BARİS” ismini taşıyan ve başta Lidyalılar, Frigler,Persler, Helenler, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılara ait olmak üzere pek çokbüyük uygarlığın izlerini taşır. Bu yoğun tarihi geçmiş, şehre zenginlik katmıştır. Cumhuriyetöncesinde Konya vilayetine bağlı “Hamidabad” adında bir livalık iken, 1923 yılında müstakil ilolmuş ve “Isparta” adını almıştır. Göller ve güller diyarı Isparta Batı Akdeniz bölgesinde yer alır.Zengin bir flora ve faunaya sahiptir. Güller diyarı Isparta'da gül yetiştiriciliği gül endüstrisinigeliştirmiştir. Gül yağı ve her türlü gül ürünleri iç pazarda tüketilmekte, ayrıca dünyanın hertarafına ihraç edilmektedir. Isparta yıllık 550 bin ton elma üretimi ile ülkenin en çok elma üretenilidir. Geleneksel kültür ve el emeğiyle dokunan Isparta halıları haklı bir üne sahiptir. 35.000üniversite öğrencisi Isparta'yı bir eğitim merkezine dönüştürmüştür. Sahip olduğu sağlıkkuruluşları ve hastaneler Isparta’yı sağlık turizm merkezi haline getirmektedir. Sınırlarıiçerisinde çok sayıda göl, milli park ve tabiat koruma alanı vardır. Eğirdir, Kovada ve Gölcükgölleri “altın üçgen” olarak adlandırılır. Isparta ili dünyada, sınırlarında en fazla göl ve göletbulunan ildir.Eğirdir Gölü tahribata uğramamış ve henüz kirlenmemiş Türkiye'nin dördüncü büyüktatlı su gölüdür. Bu değer yapısı ile Eğirdir Gölü, göl-dağ turizmi açısından olduğu kadar balıkavcılığı, su sporları ve rekreasyon imkanları ile bulunmaz bir yurt köşesidir. Bir çöküntü gölüolan Eğridir’e bilhassa etrafında bulunan çeşitli yükseklikteki dağlar da ilginç bir görünümkazandırmaktadır. Göl ve çevresinde yamaç paraşütçülüğü, rüzgar sörfü, kamp-karavan turizmi,kuş gözlemciliği, trekking, canyoning, orienting yapılmaktadır. Eğirdir Gölü’nün suyu, tatlı subalıklarının yaşamasına elverişli olması amatör ve profesyonel balık avcılığı imkanınısağlamaktadır.Turizmde çok çeşitlilik arz eden Isparta, alternatif turizm dallarından mağara turizmibakımından da büyük bir önem taşımaktadır. Özellikle son yıllarda dikkatlerin yoğunlaştığımağara turizmi, ili turistik cazibe merkezi haline getirebilecek bir potansiyele sahiptir. Merkezilçe, Yalvaç ve Eğirdir ilçeleri inanç turizmi açısından büyük önem arz etmektedir. Hz. İsa’nın12 havarisinden olan St. Paul, St. Barnabas ve St. Yuanna Hristiyanlığı yaymak amacıylaKıbrıs’ın Paf Limanı’ndan Attalia (Antalya)’ya geçmişlerdir. St. Yuanna’nın buradan tekrarKudüs’e dönmek için ayrılmasından sonra St. Paul ve St. Barnabas Perge kenti üzerinden Gebizve Adada kentlerini izleyip, Yalvaç Psidia Antiochia’sına eski kral Yolu’nu izleyerek232

TURİZMulaşmışlardır. St. Paul Hristiyanlığın ilk resmi vaazını Yalvaç’ta şu anda kendi adını taşıyan eskiSinagog’da vermiştir.Doğal güzelliklere bürünmüş Isparta’nın da turizm pastasından payını alabilmesi içinturistik değerlerinin envanter çalışmaları bir an önce geliştirilmeli ve bu konuda çalışacak siviltoplum örgütlerinin de faaliyete geçirilmesi gereklidir. Ülkemizin en önemli turizm bölgesi olanAntalya ilinin kuzeyinde bulunan Isparta ili sahip olduğu topografik yapısı, dağları, ırmakları,gülleri ve kanyonları ile ayrıca bu değerleri örten orman yapısı ile Antalya’nın arka bahçesiolarak sahip olduğu bu değerleri Antalya’ya gelen turistlere ve büyük şehirlerde oturan doğaseverlere sunmaktadır. Isparta’daki turizmin daha iyi tanıtılabilmesi için Antalya turizmi ileentegrasyon çalışmaları yürütülmektedir.G.1.1.1.KonumAntalya’ya yakın bir konumda olmasıyla önem kazanan Davraz Dağı 17.02.1995tarihinde turizm merkezi olarak ilan edilmiştir. “Fiziki Özellikler” bölümünde Davraz Dağı KışSporları Turizm Merkezi ile ilgili bilgilere yer verilmiş olup, alanın haritası ektedir.G.1.1.2.Fiziki ÖzelliklerIsparta merkez ve ilçelerinde bulunan turistik kaynaklar ve turizm değerleri aşağıda sırasıylaverilmektedir.Merkez İlçeDavraz Dağı Kış Sporları Turizm MerkeziDavraz Dağı Kış Sporları Turizm Merkezi : Davras Kayak Merkezi kristal gibi berrak üçgölün ortasındadır ve kayak yaparken Eğirdir Gölü’ nün güzel görüntüsü insanı büyüler. Bu üçgöl Davras’ ı bir altın üçgen içine alır. Amatör ve profesyonel kayakçılar için ideal pistleresahiptir. 1211 m. uzunluğunda saatte 1000 kişi taşıma kapasiteli telesiyej tesisi bulunmaktadır.Ayrıca 624 m. uzunluğunda T-Bar tesisi de bulunmaktadır. Kuzey disiplini ve Alp disiplini turkayağı, snowboard, dağcılık, botanik gözlemcilik, yamaç paraşütü ve trekking yapma imkanıbulunmaktadır. Isparta’ya 26 km. Antalya’ ya 154 km. ve Süleyman Demirel Uluslar arasıHavalimanına 58 km. uzaklıkta bulunmaktadır. 4 yıldızlı, 280 yatak kapasiteli bir otel ve 50yatak kapasiteli ve 150 kişilik restoranlı bulunan modern bir oberj tesisine sahiptir. Alternatifkonaklama imkanı olarak, çok yakın olan Eğirdir’ de göl manzaralı ve lezzetli balıklarla, eşsizyöresel yemeklerden tadarak kayaktan kalan zamanınızı değerlendirebilirsiniz. Ayrıca IspartaMerkezde de konaklama imkanları vardır.Davraz Dağı Kış Sporları Turizm Merkezi : Davras Kayak Merkezi kristal gibi berrak üçgölün ortasındadır ve kayak yaparken Eğirdir Gölü’ nün güzel görüntüsü insanı büyüler. Bu üçgöl Davras’ ı bir altın üçgen içine alır.2637 metre yükseklikteki Davraz Dağında iklimin karasalolması nedeniyle kar kalitesi çok yüksektir. Kuru kristal kar kayak için ideal özellikler gösterir.Ülkemizin kar kalitesi bakımından Sarıkamış’ tan sonra ikinci sırda gelir.233

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUGölcük Tabiat Parkı, Akdeniz Bölgesinde Isparta ili merkez ilçesi sınırları içerisindedir. Tabiat ParkıIsparta'ya 12 km. uzaklıktadır.Bitki örtüsü ve yaban hayvanları topluluğu, volkan konilerinin yarattığı peyzaj özelliği nedeniyleyörenin 6684 hektarlık bölümü, 1991 yılında sınır değişikliği ile Tabiat Parkı olarak ayrılmıştır. 1994 yılındayapılan sınır değişikliği ile 4720 hektar olarak küçültülmüş ancak sınır değişikliğine yapılan itirazlar vesakıncalar nedeniyle yeniden sınır değişikliği çalışmalarına devam edilmektedir.Ağaç olarak karaçam, kızılçam, akasya, meşe, sedir ağaçcıklardan kermes meşesi, laden, tesbih,akçameşe ve maki türü çalılar bitki örtüsünü teşkil eder. Porsuk, tilki, tavşan, şahin, keklik, güvercin, bıldırcın,sazan, gümüşbalığı, yılan, kaplumbağa, kurbağa Tabiat Parkının faunasını oluşturur.Nisan-Ekim ayları arası ziyaret için en uygun dönemdir. Günübirlik piknik, yürüyüşler ziyaretçilerinyapabileceği uğraşılardır.Sönmüş yanardağ kraterinde bulunmaktadır. Gölün büyüklüğü yaklaşık 3000 m 2 dir. Çevresi ağaçlarlakaplı göl sahili, piknik, trekking, jogging ve benzer etkinlikler için elverişlidir. Göle yakın bir restoran hizmetvermektedir.Isparta - Çatal Sedir Tabiat Anıtı, 250 yaşında, 34 m. boyunda, 1.40 m çap ve 4.50 çevre genişliğindeSedir ağacı. 29.09.1994 tarihinde tesis edilmiştir.Kapıkaya Mağarası, Merkez ilçeye bağlı Güneyce Köyü’nün 3 km. güneyinde KapıkayaTepesi’ndedir. Toplam uzunluğu 87 m.dir. Muhtemelen tarihi dönemlerde kullanılmıştır. Hacminin çok genişolması nedeniyle sığınak olarak da kullanılmaya çok uygundur.234

TURİZMAksu İlçesiKöprüçay Kanyonu, Aksu İlçesi’nin 8 km. kuzeyindeki Anamas Dağları’nın güney yamacında bulunanKöprüçay Deresi Sorgun yaylasını geçtikten sonra Aksu kaynağının sularını da alarak Zindan Boğazına girer.Burada küçük şelaleler oluşturduktan sonra Aksu çayı ismini alır ve Zindan Boğazı’nın güneyinden Aksu ileYılanlı Ovası’na açılır. Burada kanyonun suları çevreyi sulamaktadır. Bu sular çam ormanları ve yeşil kayalariçerisinde bir vadi oluşturur. Bundan sonra Belence Boğazı’nın içerisinde birkaç yan dere ile Başak Dere’ninsuyunu da alarak Kasımlar’a yönelir. Kasımlar’ın doğusunda Kartoz Çayı’yla birleşir ve buradan sonra adıartık Köprüçay Irmağı’dır. Kartoz Çayı’nın da desteğini alan Ayvalı Çayı, kalın kireçtaşlarını delmeye hazırbir potansiyel oluşturur. Bu nehir Kasımlar’ın güneyinden başlayarak Değirmenözü Köyü’ne kadar (12 km)sadece kireçtaşları içinde devam eder. Bu kesimde kendisinden 200-300 m. yüksekliğe ulaşan dar bir kanyonoluşturur. Kanyon boyunca kanyonun iki tarafındaki yüksek kayalar yer yer birbirlerine yaklaşmakta ve yörehalkı tarafından kayalara “Öpüşen Kaya” ismi verilmektedir. Bundan sonra akan su Değirmenözü Köyü’nüngüneybatısında bir menderes yaparak, tekrar güneye yönelir ve ikinci kanyona girer. Bu kanyonun uzunluğu1,5 km.dir. Bu kısa kanyondan sonra nehir kıvrımlar çizerek, adacıklar oluşturur, Çaltepe güneyine kadar;yaklaşık 15-20 km, yöre halkının “Uyuyan Su” dedikleri durgun su şeklinde akar. Çaltepe güneyinden tekrarkarbonatlı kayaçlar içerisine giren su Oluk Köprü’ye kadar dar ve derin bir kanyon daha oluşturur. Bukanyonun uzunluğu 15 km.den daha fazladır. Bu kesimde 60 m.ye varan şelaleler ve zaman zaman nehrinkayalar altında kaybolduğu alanlar olduğu belirtilmektedir. Köprüçay Antalya Serik yakınlarında Akdeniz’edökülür.Kapız Kanyonu, Aksu İlçesi, Yaka Köyü yakınında, Dedegöl Dağı’nda bulunan bu kanyonuniçerisinde şelaleler bulunmaktadır. Ayrıca çevresinde çınar, çam, ardıç başta olmak üzere zengin bir bitkiörtüsü bulunmaktadır. Yeterince tanınmayan bu kanyon içerisinde kuş ve bazı hayvan türleriyaşamaktadır. Bahar aylarında kanyon içerisindeki İnice Mağarası’ndan sular akmaktadırZindan Mağarası, Aksu ilçesinin 2 km. kuzeydoğusunda, Aksu Çayı vadisinde yer almaktadır.Toplam uzunluğu 760 m.dir. 1968 yılında yapılan araştırmalara göre mağaranın uzunluğu 1150 m.dir.İçerisinde yaz-kış aylarında devamlı olarak akan küçük bir dere vardır. Bu dere Romalılar tarafındanyapılan bir su kanalı ile derin olarak açılmış havuzlara boşalımı sağlanmıştır. Zindan Mağarası’nın enbüyük özelliği tarihi dönemlerde kullanılmış olmasıdır. Mağaranın önünde Tanrı Eurymedon adınayapılan kutsal açık hava mabedinin kalıntıları görülmektedir. Geç Roma veya erken Bizans dönemlerindeburanın ağzı kapatılarak bir nevi sığınak ve ibadet yeri olarak kullanılmıştır. Ayrıca mağaranın girişkısmında tabana döşenmiş mozaik bulunmaktadır. Mağaranın önündeki köprünün kilit taşı üzerine TanrıEurymedon'un kabartması işlenmiştir. Zindan Mağarası MTA Genel Müdürlüğü tarafından mimariprojesi hazırlanarak turizme açılması sağlanmıştır. Halen mağarada kazı, mağara içi ve dışı çevredüzenlenmesi ve ışıklandırma çalışmaları devam etmektedir. Mağara doğal ve arkeolojik SİT alanı olaraktescil edilmiştir.Gümüş İni Mağarası, Aksu İlçesinin Yayla Deresi mevkiindedir. Uzunluğu 201 m.dir. Mağaranıniçi damlataş oluşumları, düdenler ve küçük havuzlarla süslüdür. Kuru bir mağaradır. Evcil hayvanlar içiniyi bir barınak olarak kullanılabilir. Bunun dışında gerektiğinde sığınak olarak da kullanmaya elverişlidir.Erenler Mağarası, Aksu ilçesi Havutlu Köyü Erenler Tepe'dedir. Kuru bir mağara olup uzunluğu57 m.dir. İçerisinde bol damlataş oluşumların bulunması nedeniyle gelecekte turizme açılabileceközelliktedir.Cıv Mağarası, Aksu ilçesinin doğusunda, Kızıldağın kuzeybatısında, Çayır Yaylası’nda bulunur.Düden konumunda gelişmiş dikey bir mağaradır. Basamaklar halinde -240 m.ye kadar derinliğeinilebilmekte olup, Isparta'nın en derin mağarasıdır.Atabey İlçesiErtokuş Medresesi, Delik önü Mağarası, Yayla Doruğu Mağarası dikkati çeken turizmgüzellikleridir.Çayırlı Mescit ise piknik ve mesire alanı olarak kullanılmaktadır.235

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUEğirdir İlçesiIsparta ili sınırlarında yer alan Eğirdir, her mevsim ve günün her saatinde renk değiştiren EğirdirGölü, tapusu Eğirdir halkı tarafından Yüce Önder Atatürk'e verilen Can Adası, Türk Silahlı kuvvetlerininDağ Komando Okulu, dünyada eşine az rastlanan Kasnak Meşesi ve Sığla Ormanları, Türkiye'nin en öndegelen Kemik Hastalıkları Hastanesi, elması ve sadece Eğridir'de görülen Apollon Kelebeği ile tarih vedoğa zengini bir ilçedir.İnönü Mağarası, Eğirdir İlçesi, Sarıidris Köyünün 1.5 km. güneyinde yükselen İnönü Tepe'ninkuzey yamacındadır. 227 m. toplam uzunlukta yatay ve kuru bir mağaradır. Yağışlı mevsimlerdeMağara'nın bazı kollarında küçük göletler oluşmaktadır. Genellikle kurudur. Mağara içinde ısı 16ºC dir.Hava nemi ise yüzde 82 dir. İnönü Mağarası, İnönü Tepenin üzerinde takke gibi oturan Jura-Kretase yaşlıkireç taşları içinde değişik yönlü kırıklar boyunca gelişmiştir. Bu kireçtaşlarının altında Triyas yaşlıdolomit ve yer yer marn tabakaları yer alır. Mağara bu karstlaşmayan katmanlar nedeni ile derine doğrugelişememiştir. İnönü Mağarası girişten itibaren dar galeriler halinde ve yatay bir şekilde gelişmiştir.Sadece giriş kısmında geniş bir salon vardır. Burada kalın bir toprak tabakası ve içinde bol miktardaiskelet parçaları vardır. Bundan da anlaşılıyor ki, mağaranın giriş kısmı ya iskan edilmiş ya da mezarolarak kullanılmıştır. Galerilerin büyük kısmı boş olmasına karşın, bazı kollarda bol miktarda damlataşoluşumları vardır. Yöre halkı tarafından eskiden beri bilinen mağaranın girişe yakın kısımlarda toprağagömülü olarak çok sayıda iskelet parçaları bulunmuştur. Bu konuda henüz bir araştırma yapılmamıştır.Isparta-Kasnak Meşesi Ormanı Tabiatı Koruma Alanı, Akdeniz (Göller Bölgesi) sinde Isparta iliEğridir ilçesi Yukarı Gökdere köyü sınırları içerisindedir. Saha 1300.5 Ha. büyüklüğündedir. Isparta -Eğridir devlet karayolunun 37. km.sindedir. Ülkemizde has bir tür olan ve yok olma tehlikesi ile karşıkarşıya bulunan kasnak meşesi (Quencus vulcanica) nin gerçek saf sedir ve ardıç ile karıştığı en güzelörneklerinin yer aldığı eşsiz bir ekosistemdir.Sahada; Kasnak meşesi (Quencus vulcanica), saçlı meşe (Quercus cerris), Makedonya meşesi(Quercus Troyana), Mazı meşesi (Quercus infectoria), Lübnan sediri (Cedrus Libani), karaçam(Pinusnigra), Kızılçam (Pinus brutia), Toros Göknarı (Abies cilicica), Katran ardıcı (Juniperus oxycedrus),kokar ardıç (Juniperus foettidissima), Boylu ardıç (Juniperus excelsa), çınar yapraklı akçaağaç (Acermonspessulanum), Akçaağaç (Acer hyrcanum), Çiçekli dişbudak (Fraxinus ornus), sivri meyvalıdişbudak (Fraşinus oxycarpa) bulunmaktadır.Tilki (Vulpes vulpes), porsuk (Meles meles), sansar(mustela foina), kurt (Canis lupus), yabandomuzu(Sus scrofa), sincap (Sciurus sp.) sahanın faunasını oluşturmaktadır.Barla Sedir Ağacı Tabiat Anıtı, 320 yaşında, 15 m. boyunda, 1.90 m. çap ve 5.70 m. çevregenişliğinde sedir ağacı. 29.09.1994 tarihinde tesis edilmiştir.Bayboğan Ormaniçi Mesireliği : Isparta İli, Eğirdir İlçesi, Bayboğan Köyü sınırları içerisinde,Konya Yolu istikametinde asfalta 2 km uzaklıkta, Eğirdir gölü kenarında, hakim bir tepede 18 yataklıgeceleme ünitesi, restaurantı olan, plaj tesisleri bulunan, günübirlik kullanımlar için düzenlemeçalışmaları devam eden, 26 dönüm büyüklüğünde ormaniçi mesireliğidir.Gelendost İlçesiKorudağı (Kazıkbağları) Şehitliği:Kahramanlar Ovası adıyla anılmaktadır. Miryokefalon Savaşı'nda şehit olan Güldede (Güllü Gazi) ve GülümErenleri mezarları Afşar köyü korusu ve Yenice Köyünde bulunmaktadır.Afşar köprüsü, Gelendost ilçesi Afşar köyündedir. Selçuklu dönemine aittir. Blok taşlardan yapılmıştır.Ertokuş kervansarayı Yeşilköy sınırları içerisinde Eğirdir Gölü kenarındadır. Kudret hanı veyaGelendost hanı adları ile de bilinir. Avlu ve kapalı mekandan oluşmuştur. 21x54 metre ölçülerindedir. Dışduvarları kale duvarları gibidir. Kapalı mekan üzeri tonozla örtülüdür. Avlunun yan kemerinde odalar vardır.Kapalı mekan girişi kapısının üzerinde bir kitabe vardır. Kitabeye göre kervansaray, 1223 yılındaMübarüziddin Ertokuş tarafından yapılmıştır. Kitabesinde: "Es Sulta-i Ammere-hu fi Rabi-l alemi-l alem-i236

237TURİZMMübarüziddin Ertokuş sene işrin sitte miete 620" ifadesi yer alır. Türkçesi: Sultana mensup mücahid ülemadanMübareziddin Ertokuş 620 yılında iş bu misafirhaneyi Allah rızası için inşa etmiştir.Çaltı Köyü Mağarası: Gelendost'a 10 kilometre uzaklıkta Çaltı Köyü sınırları içindeki mağara, sulamakanalı çalışmaları sırasında, tünel kazılırken tesadüfen bulundu. Eşsiz bir doğal güzelliğe sahip olan mağara,çevre köylülerin tahribatından zor da olsa kurtulmuş durumdadır.Gönen İlçesiManastır mevkiinde bir koruluk içerisinde bulunan türbenin Yunus Emre’ye ait olduğu iddiaedilmektedir.İsmail Hakkı Bursalı’nın Şakayık adlı eserinde, Yunus Emre’nin mezarının, Keçiborlu yakınında,köyün doğu tarafında olan, dağ sırtında bir köyde, bir çatı altında bulunduğu belirtmiş olması dört mezarlıtürbenin Yunus Emre türbesi olduğunu göstermektedir.Şeyh Saadettin Vakfiyesi olan korudaki türbedebulunan dört mezarın, Yunus Emre, Sinan Efendi ve Vakfiye sahibi Şeyh Saadettin’e ait olduğusanılmaktadır.Türbe civarında her yıl aşure ayında aşure pişirilmekte ve Yunus Emre törenlerleanılmaktadır.Gönen ilçesi bahar aylarında yapılan faaliyetle iç turizmde etkili olmaktadır.Keçiborlu İlçesiGüvercinlik Mağarası, Keçiborlu ilçesi Aydoğmuş Köyü Akdağ civarındadır. Kireç taşları içindegelişmiş bir fay üzerinde oluşmuştur. Sarkıt, dikit ve sütunlarla mağara bölümlere ayrılmıştır. Uzunluğu 65m.dir. Mağara küçük olmasına karşın damla taş bakımından zengin ve güzeldir. Yol problemi halledilirseturizme açılması uygundur.Senirkent İlçesiPeynir İni, Senirkent ilçesine bağlı Garip Köyü’nün 4 km. güneydoğusundaki Obruk Taşıyamacındadır. Uzunluğu 6 m. olup, girişe göre en derin nokta -20 m.dir. Kuyu şeklinde bir girişten sonramağara yatay olarak bir kırık boyunca devam etmektedir. Ulaşım yürüyerek sağlanır. Dışarıya göre mağaraısısı çok düşüktür. Yöre halkının peynir depolamasından dolayı bu ismi vermişlerdirSütçüler İlçesiYazılı Kanyon (Sütçüler), Sütçüler İlçesi’nin güneybatısında bulunan Yazılı Kanyon; DeğirmendereÇayı Vadisi içinden geçerek Karacaören Baraj Gölü’ne dökülür. Uzunluğu 10 km.dir. Jeolojik olarak Kretaseyaşlı kalın kireçtaşlarından oluşan kırıklar boyunca gelişen karstlaşma kanyonun oluşmasına neden olmuştur.Sürekli olarak akan Değirmendere Çayı, kanyon içinde irili ufaklı bir çok cepler oluşturmuştur.Kanyonun yan duvarlarında oluşan karstik boşluklarda ibadet yapılan bölümler ve yazılar vardır. Parka 94km.lik Isparta-Sütçüler Devlet Karayolu ve bunu takiben Sütçülerden ayrılan 8 km.lik stabilize yol ile ulaşılır.Bitki örtüsü, yaban hayatı çeşitliliği ve arkeolojik kaynakları ile eşsiz manzara güzelliğine sahip yörenin600 hektarlık bölümü 1989 yılında Tabiat Parkı olarak ayrılmıştır.Tabiat Parkının başlıca bitki türleri olarak ağaçlardan;kızılçam, kızılağaç, saçlı meşe, çınar, ardıç, ceviz,keçiboynuzu, zeytin ağaçcıklardan; pırnal meşesi, akça kesme, sandal, defne, tesbih, sakız, alıç, zakkumçalılardan; mersin, karaçalı, katırtırnağı, yabangülü otsulardan;laden, sarmaşık ve eğreltiler bulunmaktadır.Yaban hayatı sakinlerinden ise domuz, yabankeçisi, tilki, porsuk, su samuru, tavşan, sincap, kartal, kızılakbaba, doğan, güvercin, üveyik ve kekliğe rastlanmaktadır.Nisan-Ekim ayları arası Tabiat Parkını ziyaret için en uygun dönemdir. Günübirlik piknik, yürüyüşlerziyaretçilerin yapabileceği uğraşılardır.Tabiat Parkı içerisinde konaklama olanağı yoktur.Yazılı Kanyon’da bulunan Kaya Yazıtı:Ey yolcu, yol hazırlığını yap ve koyul yola; şunu bilerek:Hür kişi sadece karakterinde hür olan kişidirKişi hürriyetinin ölçüsü bizzat kendi doğasında bulunurVe kararında içtenlikliyse hür kişi,Yüreğinde ise dürüstlüğü, işte bunlar asil yapar kişiyiVe bununla yücelir hür kişi hatalarla değil.Ana-babadan gelen uydurma bir asaletten tad almaz o:Zira ana-baba değildir hür insanı doğuranZeus'tur herkese ata olan ve de tek kök insanoğluna

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUHerkesin tek şansı vardır. O alır kader icabı beden güzelliğiniBudur soy güzelliği ve hür olma hali gerçek anlamda.Ruhen köle olan ise sakınmaz kötü sözden, katmerli köle de olsaAşırılıktır şiarı bu kişinin, yüreğinde soysuzluk vardırEy yolcu, Epiktetos köle bir anadan doğmuştu, amaYüceydi herkesten, bir kartal gibi: bilgelikte ise takdire şayandı ruhuSöylemem gerekirse, tanrısal bir varlık doğurdu onu. Keşke şimdi de (bu mümkün olsa)Böylesine yararlı ve sevinç kaynağı bir insanTüm ünlü kişiler arasında köle bir anadan dünyaya geldi.Bu yazıtlardan dolayı kanyona “Yazılı Kanyon” denilmektedir. Yazılı Kanyon’un Bizans Dönemi’ne aitolduğu bilinmektedir.Kuz Mağarası , Sütcüler İlçesi Kesme Kasabası'nın güneybatısında bulunan Asar Tepenin yakınında,Köprüçay kanyonunun dik yamacında yer alır. Toplam uzunluğu 224 m., 700-750 m. derinliğindedir. Girişegöre en derin noktası 17.5 metredir. Sıcak ve yarı kuru bir havaya sahiptir. Mağaranın dar geçitlerinde ve yankol bağlantısında belirgin bir rüzgar hareketi vardır. Genişliği 2-16 m, tavan yüksekliği 1-20 metreler arasındadeğişen mağaranın orta ve son bölümleri, görünümleri son derece güzel her türden damlataşlar (sarkıt, dikit,sütun, duvar ve örtü damlataşları, damlataş havuzları,...vb.) ile kaplıdır. Ana galerinin son bölümlerinde isekalın bir kum ve çakıl deposu bulunur. Bu kesimler, mağaranın en derin noktalarıdır. Buna karşılık budepoların yanından ayrılan yan kolun son noktası, girişten +10 m. yukarıdadır. Akarsu yatağından 250-300 m.yukarıda bulunan Kuz, Hidrolojik olarak askıda (vadoz kuşak) kalmış, fosil bir mağaradır. Bu nedenle yağışlıdönemlerde tavandan damlayan veya yan duvarlardan sızan sular dışında bütünüyle kurudur. Bu sular, anagalerinin son bölümünde küçük gölcükler oluşturmaktadır.Tota Yaylası ve İçmeleri, Isparta Sütçüler ilçesi, Kasımlar yolu üzerinde, orman içindedir. Ağustosunyakıcı sıcağında akan suda elinizi bir dakikadan fazla tutamazsınız. Soğuk suyun karpuzları çatlattığısöylenmektedir. Bol oksijeni ve sessizliğiyle huzur bulacağınız bir dinlenme yeridir. Çıkan suyun mide vebağırsak hastalıklarına iyi gelmesi nedeniyle yaz aylarında gelenlerce çadır kurulmaktadır. Yakın köylerdengereksinimler sağlanabilir.Isparta - Çatal Çamı Tabiat Anıtı, 650-700 yaşlarında, 22 m. boyunda 1.38 m.çap ve 5.90 m. çevregenişliğinde çam ağacı. 21.04.1995 tarihinde tesis edilmiştir.Isparta - Söğüt Yaylası Ulu Ardıç Ağacı Tabiat Anıtı, 30 yaşında, 27 m. boyunda, 2.5 m çap ve 7.85çevre genişliğinde ardıç ağacı. 29.09.1994 tarihinde tesis edilmiştir.Sığla Ormanı Tabiatı Koruma Alanı, Sütçüler ilçesi hudutları içerisinde yer alan Sığla Ormanı,ülkemizde bulunan nadir ve tehlikeye maruz endemik bir türdür. Sığla ağacının en elit ve izole yayılışınınyaptığı eşsiz ekosistem özelliğinden dolayı 1987 tarihinde tabiatı koruma alanı olarak ilan edilmiştir. Alan 88,5ha.lık bir alanı kaplamaktadır. Sahada sığla, kızılçam, saçlımeşe, kızılağaç, çınar gibi ağaçlar ile dağ keçisi,sincap ile sürüngenler, amfiba türleri ve çok sayıda yengeç bulunur.Kadı Deliği Mağarası: Çandır Köyü'nün 8 km. uzaklıkta Kartalbaşı Tepesi'nin kuzeyindedir. Uzunluğu81 m.dir. Dar bir ağızdan dik bir inişle girilebilir. Mağara içinde ısı 17 0C’dir ve nemi %75'tir. Ulaşımimkanları sağlandığı zaman turizme açılabilir.Şarkikaraağaç İlçesiKızıldağ Milli Parkı, Şarkikaraağaç 'a 5 km. Isparta'ya 120 km. mesafededir.Parkın üzerinde yer aldığıKızıldağ ile Beyşehir Gölü 'nün kuzey kıyıları arasında uzanan dalgalı arazi üzerinde genellikle erozyonlaaşınmış yer şekilleri görülmektedir. Alanın jeolojik yapısını kalker kayaçlarından meydana gelen formasyonlarmeydana getirir. Milli Parkın bitki örtüsünü sedir ormanları ve bozuk maki toplulukları meydana getirir.Amatör dağcılar, 1840 m. yükseklikteki Büyüksivri tepeye tırmanarak dağ sporu yapılabilir.Milli Parkın üzerinde yer aldığı Kızıldağ ile Beyşehir Gölü bitki örtüsü, botanik özellikleriyle görülmesigerekli sedir ormanlarıdır. Ayrıca manzara seyir noktalarından Beyşehir Gölü'nü görmek mümkündür. Yanısıra Şarkikaraağaç 'lıların Temmuz ayının ikinci pazarında Milli Parkta düzenledikleri geleneksel HelvaBayramı görülmeye değerdir.Çadır ve karavanla konaklama yapılabilir. Ayrıca Milli Park içinde halka açık bungalovlar ile kırgazinosu bulunmaktadır.238

TURİZMUluborlu İlçesiUluborlu Obruğu, Kapı Dağının doğusundaki yayladadır. Uzunluğu 42 m.dir. Beyaz renkli kireç taşlarıiçerisindeki kırık boyunca gelişmiştir. Mağaranın girişi 5-6 m. çapında, 18 m. derinliğinde bir kuyudur. Bukuyunun tabanı yaz aylarında dahi karlar ile kaplıdır. Mağara içindeki ısı 3 0C ve nem de % 78'dir. Soğuk havadeposu olarak kullanılmaya çok uygundur.Yalvaç İlçesiAyı İni MağarasıYalvaç İlçesi’nin yaklaşık 15 km. kuzeydoğusunda bulunan Ayı ini Mağarası, Sultan Dağları'nın güneyeteklerinde, Nazilli Deresi'nin yukarı bölümünde yer alır. 407 m. uzunlukta, yatay olarak gelişmiş, kaynakkonumlu fosil bir mağaradır. Soğuk ve yarı nemli bir havaya sahiptir. Mağaranın çatlaklı yapısı ve iki kattanoluşması, içeride belirgin bir hava sirkülasyonuna yol açmıştır. Ayı ini Mağarası'nda belirgin bir hayvantopluluğu gözlenmemiştir. Ancak seyrek olarak değişik bölümlerde yarasalar yaşamaktadır. Ayı ini, hem doğalçevrenin güzelliği, hem de mağarada bulunan ilginç damlataşlar ve sarnıçlar nedeniyle turizm amaçlıkullanıma son derece elverişlidir. Özellikle, mağaranın değişik yerlerinde bulunan bu sarnıçlara, başkamağaralarda rastlamak mümkün değildir. Ayrıca, bazı bölümlerde yer alan korunma duvarları, mağarayı dahada cazip hale getirmektedir.Yenişarbademli İlçesiPınargözü Mağarası, Yenişarbademli İlçesi’nin 11 km batısında yer almaktadır. Yenişarbademli’denveya Eğirdir-Yenice üzerinden ya da Şarkikaraağaç-Yenişarbademli üzerinden ulaşılabilmektedir. ÖzelliklerPınargözü mağarası, şimdiye kadar ulaşılabilen 16 km’lik kısmı itibariyle Türkiye’nin en uzun, 4 ile 5derecelik sıcaklığı ile en soğuk suyuna sahip mağara özelliği taşımaktadır. Daha girişten itibaren 50 metredekisifonun ve içindeki uzun sifonların, tırmanılması gereken şelaleler ve travertenler nedeniyle gezilmesi zor birmağaradır.Yenişarbademli ilçesine 8 km uzaklıkta, Çaydere ormanlarının içinde bulunan ve Jura-Kretase yaşlıkireç taşlarından oluşan bir fay üzerinde gelişmiş aktif bir mağaradır. İçerisinden debisi 7 lt/sn olan büyük birkaynak çıkmaktadır. Ayrıca mağaranın içerisinde bir çok sifon ve büyük çağlayan vardır. Bu mağaranın 1995yılına kadar yapılan uzun süreli araştırmalarla 16 km.lik bölümü ölçülmüş ancak sonuna kadar henüzulaşılamamıştır. Belirlenen son nokta girişten +660 m. yukarıdadır. Bu yükseklik ülkemizde ölçülen en büyükyüksekliktir. Mağaranın içinde değişik büyüklükte gölcükler, şelaleler, damlataş havuzları ve her türdendamlataş birikimleri geniş yer kaplamaktadırlar. Girişte ise saatte hızı 150-160 km. olan şiddetli bir rüzgarvardır. Pınargözü mağarasının uzunluğu, girişe göre yüksekliği, su sıcaklığı (3-4 0C) ve rüzgar hızıbakımından Türkiye'nin en büyük mağarasıdır. Turizm açısından Avrupa'nın en uzun mağarası olarak da kabuledilmektedir. Bu mağaranın etüdü yapıldığı takdirde ülke turizmine katkısı büyük olacaktır. Ayrıca Keldağmevkiinde Güllü Mağarası da tespit edilmiştir.Karataş Mağarası, Yenişarbademli batısındaki Pınargözü Mağarası'nın yakınında Dedegöl Dağı'ndabulunan Karataş İn'i kireçtaşlarında, bir fay hattı üzerinde dikey olarak gelişmiştir. Düden konumunda olan vebütünüyle fosilleşen mağaranın derinliği -112 m.dir. Daha aşağı seviyede ve doğrultuda bulunan PınargözüMağarası ile bağlantılı olduğu düşünülmektedir. Oldukça fazla hava sirkülasyonu vardır.G.1.2.KÜLTÜREL DEĞERLERG.1.2.1.Tarihsel GelişimBu bölümde önce, İsparta İli’ni de içine alan yörenin kronolojisi sunulacak, ardından bu kronoloji kısacaaçıklanacaktır.MÖ 35000 -12000 Üst Paleolitik DönemMÖ 12000 - 9000 Mezolitik DönemMÖ 3000 - 2000 Tunç ÇağlarıMÖ 2000 - 1200 Arzava Krallığı DönemiMÖ 1200 - 690 Frigler DönemiMÖ 690 - 652 Birinci Lidya DönemiMÖ 652 - 633 Kimmer – Sapardai Dönemi239

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUMÖ 633 - 546 İkinci Lidya DönemiMÖ 546 - 334 Persler DönemiMÖ 334 - 301 İskender ve Diadoklar DönemiMÖ 301 - 216 Birinci Bergama Krallığı DönemiMÖ 216 - 188 Selökidler DönemiMÖ 188 - 129 İkinci Bergama Krallığı DönemiMÖ 129- MS 395 Roma Dönemi395 – 1204 Bizans Dönemi1204 Isparta’nın Anadolu Selçukluları’nca Fethi1301 Hamidoğulları Beyliği’nin Kurulması1390 Isparta’nın Osmanlı Yönetimine Girmesi1391 Hamidoğulları Beyliği’nin Sona Ermesi1402 Timur’un Isparta Yöresini Ele Geçirmesi1415 Çelebi Mehmed’in Isparta’yı Yeniden Osmanlı Yönetimine Bağlaması1645 Kara Haydar’ın Ayaklanması1899 Isparta Yöresinde Şiddetli Bir Deprem Olması1912 Keçiborlu ve Eğridir’in İzmir-Aydın Demiryoluna Bağlanması1914 Isparta Yöresinin Yeni Bir Depremle SarsılmasıTarihçeIsparta’nın yerleşim tarihi, yazılı tarih öncesi bir dönem olan Üst Paleotik Dönem ile başlamaktadır.Yörenin yazılı tarihi ise Hititler’le başlamaktadır. Bugün il sınırları içinde kalan toprakların ve yerleşmelerin odönemdeki adları kesin olarak bilinmiyorsa da, yörenin Arzava Bölgesi sınırları içinde kaldığı kabuledilmektedir.Isparta adının kaynağına ilişkin bilgiler MÖ VIII. yy’a değin uzanmaktadır. Bu yüzyılda, Karadeniz’inkuzeyindeki İskitler’ce güneye sürülerek Batı Anadolu’ya dek ilerleyen Sabardai ve Kimmer topluluklarınınbir bölümü, bugün Isparta İli’nin bulunduğu yörelere yerleşmiş ve bu topraklara kendi adlarını vermiştir.Nitekim XIV. yy Arap kaynaklarında, örneğin İbn-i Batuta’ nın yapıtında, bugün Isparta İli’nin bulunduğuyöre Saparta olarak anılmakta, Isparta adının da bu sözcükten geldiği sanılmaktadır. Başka bazı kaynaklar ise,Antik Çağ’da Pisidya denilen yörede Baris adlı bir kent bulunduğunu, bu adın Lidya dilindeki Baridasözcüğünden geldiğini ileri sürmektedir. Bir başka görüş ise, Baris’in Sanskritçe su anlamına gelen Varisözcüğüyle ilişkili olduğu yönündedir.A. Yazılı Tarih ÖncesiBurdur’la birlikte Antik Dönem’de Pisidya bölgesini oluşturan Isparta İli’nin yerleşme tarihi yazılı tarihöncesi dönemlere değin uzanmaktadır. Bölgenin yerleşme tarihi Üst Paleolitik Dönem’ le başlamaktadır (MÖ35000–12000 / 10000). 1944 yılında bölgede, Şevket Aziz Kansu yönetiminde araştırmalar yapılmış,Isparta’nın yaklaşık 15 km kuzeyinde, Bozanönü Ovası’ nın ortasında Üst Paleolitik Dönem’e tarihlenenKapalıin Mağarası’na rastlanmıştır.B. Yazılı TarihArzava - Hitit ÇatışmalarıPisidya bölgesi, MÖ 2000’lerde, Luvi ve Arzava topluluklarının yerleşim alanıydı. Arzava, halkınınhiçbir güce boyun eğmeye yatkın olmayan yapısının yanı sıra, yöre coğrafyasının savunmaya elverişli özelliğinedeniyle, Hititler, tam 500 yıl boyunca, Arzava ülkesi üzerinde kesin bir egemenlik kuramamışlardı.Gerek Eski Hitit Krallığı, gerekse Hitit İmparatorluk Dönemi’nde süregelen çatışmalar sırasında Arzava,çok sayıda küçük bölgeden oluşan bir konfederasyon yapısındaydı. MÖ 1200’lerde, Balkanlar üzerindenAnadolu’ya geçen ve Ege Göç Kavimleri adı verilen topluluklar, Anadolu’nun siyasal görünümünü bütünüyledeğiştirmişlerdir. Bu toplulukların önünde tutunamayarak siyasal varlığı sona eren devletler arasında ArzavaKonfederasyonu da yer almıştır. Nitekim Mısır kaynakları, ”Deniz Kavimleri” adını verdikleri göçtopluluklarının Arzava ülkesini talan ettiğini anmaktadır.Frigler DönemiMÖ 1200’lerdeki göç olayının en güçlü öğesi Frig topluluklarıydı. Frigler, MÖ 1200–1100 arasındakuzeyde Bilecik ve Kastamonu’dan güneyde Isparta’ya, batıda Manisa’dan doğuda Kayseri’ye dek uzanan240

TURİZMtopraklara yayıldılar. Yerli halklarla kaynaştıktan sonra, siyasal ve kültürel etkinlik alanlarını Toroslar’a dekgenişlettiler.MÖ VIII. yy’da, eski Hitit İmparatorluğu’nunki kadar geniş toprakları olan Frig Devleti, bu tarihtensonra giderek gücünü yitirdi. Bu yüzyıl sonunda doğudaki üstünlüğü Asurlar’a kaptıran Frigler, batıdaki Lidyaüzerinde kurdukları egemenliği de koruyamaz oldular. Karadeniz’in kuzeyindeki İskitler’in Kafkaslarüzerinden güneye sürdüğü Kimmer ve Sapardai topluluklarının Anadolu’ya girmeleri de bu döneme rastlar. Butopluluklar Isparta yöresine dek geldiler ve Frig Kralı II. Midas, Kimmer-Sapardai akınları karşısındatutunamayarak ağır bir yenilgiye uğradı. Bu durumdan yararlanan Lidya’daki Mermnad (Şshin) prensleri de,Frigler’e karşı ayaklandılar ve Kimmer-Sapardailer’in yardımıyla, Isparta yöresinde egemenliklerini ilanettiler. Böylece Frig Devleti tarih sahnesinden silinmiş ve Lidya Devleti kurulmuş oldu.Lidyalılar DönemiMÖ 690’da, Frig egemenliğinin son bulmasıyla birlikte kurulan Lidya Devleti’nin egemenlik alanı,Manisa’ nın bir bölüm topraklarıyla Isparta, Burdur, Denizli ve Uşak illerinin bulunduğu alanı kapsıyordu.Lidyalılar sık sık Asur saldırılarına uğramış, bu devlete karşı Mısır firavunlarıyla birlikte hareketetmişlerdi. Öte yandan, dönemin en önemli ticaret yolu olan ünlü Kral Yolu Lidyalılar’ca yapılmıştı. Ancak,Lidya Devleti MÖ 670’te Kimmer-Sapardailer’in saldırısına uğrayınca eski düşmanı Asurlular’dan yardımistedi. Asur Kralı Eşarhaddon da Kimmerler’in gücünü kırmak için İskitler’i bu toplulukların üzerine saldırttı.Lidya Kralı Giges, İskitler’in yardımıyla Kimmer-Sapardai akınlarını bir süre durdurmayı başardı. Ancak, MÖ652’deki Kimmer-Sapardai saldırısına dayanamadı ve ağır bir yenilgiye uğradı.Kimmer-SapardailerLidya topraklarını baştanbaşa yağmalayan Kimmer-Sapardailer, Isparta üzerinden Toroslar’a oradan daKilikya’ya dek indiler. Bunun üzerine, Lidya’lar, Asurlular’dan ikinci kez yardım istediyse de, Asur orduları,Kimmerler’in yalnızca Kilikya’ya girmesini önleyebildiler. Lidya toprakları yine de Kimmerler’in işgalialtında kaldı. Ne var ki, Kimmer-Sapardai toplulukları, göçebe topluluklardı. Bu nedenle, Isparta’daki yerleşikdüzende güçlerini koruyamadılar ve MÖ 633’te doğudan gelen Med akınlarına dayanamayarak, güneye Suriyeve Filistin’e çekilmek zorunda kaldılar.Tirha Soyunun Yeniden Egemen OlmasıKimmerler’in çekilmesinden sonra, Tirha soyu, duruma yeniden egemen oldu. Kimmerler’i yenilgiyeuğratan Med Kralı, Kimmerler geriye çekilince, Lidyalılar’la karşı karşıya kalmıştı. Bu iki güç arasında, beşyıl süreyle savaşlar oldu. Sonunda, MÖ 580’ de barış yapıldı. Böylece, Medler’in desteğini kazanan LidyaDevleti, Batı Anadolu’nun en güçlü devleti durumuna geldi. Ticaret ve güzel sanatlardaki gelişme, budönemde en üstün düzeyine ulaştı. Ticaret ve güzel sanatlar, ülkede öyle çekici bir nitelik kazanmıştı ki,devlet, savunmasını bile komşu ülkelerden getirttiği paralı askerlere bırakmıştı. Nitekim Pers ordularına daböyle bir paralı asker ordusuyla yenildi. Kültürel zenginliklerle dolu, ancak savunmasız Lidya Devleti deböylece sona erdi.Persler DönemiLidya Devleti’nin yıkılmasıyla, yeni bir güç olarak Anadolu tarih sahnesine çıkan Persler, kısa süredehemen bütün Anadolu’yu egemenlikleri altına aldılar. Isparta’nın da içinde yer aldığı Pisidya bölgesi, odönemde Pers İmparatorluğu’nun birinci büyük satraplığı olan İyonya Satraplığı topraklarında, küçük birbölüm de, ikinci büyük satraplık olan Çaparda Satraplığı sınırları içinde yer alıyordu. Isparta yöresi halkı, bututumlarıyla, Hititler Dönemi’nden beri süregelen geleneğe uyarak dış güçlere boyun eğmedi.İskender Sonrası Dönem ve SelökidlerMÖ 334’te, Çanakkale Boğazı’nı geçerek Ön Asya’ya giren Büyük İskender, Ege kıyısındaki kentleriteker teker ele geçirdikten sonra güneye indi; önce Likya’ya (Antalya’nın batısı), ardından da Pisidya’ya(Göller Bölgesi) girdi. Pamfilya’ya yöneldi ve Akdeniz kıyısındaki Perge, Side ve Aspendos kentlerini aldı.Buradan yine kuzeye yöneldi ancak bugün Burdur İli sınırları içinde kalan Sagalassos’ ta yoğun bir direnişlekarşılaştı ve kente zorlukla girebildi. Bu güçlü direniş nedeniyle İskender, zaman yitirmemek için, Isparta’nınişgalini Komutan Nearkhos’a bırakarak doğuya yürüdü.241

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUBergama Krallığıİskender’in ölümünden sonra Büyük İskender’ in dört komutanından biri olan Trakya SatrabıLizimakos, Trakya’dan Toroslar’a dek uzanan bütün Anadolu topraklarını ele geçirdi. Lizimakos,Anadolu’daki egemenliğini kalıcı kılmak amacıyla Bergama’yı askeri bir üs durumuna getirdi Ancak, kentemuhafız olarak bırakılan komutan, bir süre sonra bağımsızlığını ilan etti. Böylece, Isparta yöresi, yeni kurulanBergama Krallığı’nın egemenlik alanı içinde kaldı.Bergama Krallığı Batı Anadolu’da egemenlik alanını genişletirken, Selevkos da Suriye yöresindeSelökid Krallığı ‘nı kurmuştu. Giderek Anadolu içinde yayılmaya başlayan Selökid Krallığı, Ege kıyılarınaulaşmaya çalışıyordu. Bu yüzden, Bergama Krallığı ile Selökidler arasında sık sık çatışmalar oldu.Bergamalılar geri çekilmek zorunda kaldıysa da, saldırıyı sürdüremedi. Isparta yöresinde üstünlüğünü yitirdi.Selökidler DönemiAkhaios’un yenilgisiyle birlikte, Isparta yöresi Selökid Devleti’nin egemenlik alanı içine girdi.III. Antiokhos, Bergama Krallığı’yla bir anlaşma yaparak, onu Roma’ya karşı koruma karşılığı olarak,Anadolu’nun batı ve güneyindeki bir bölüm toprakları ele geçirdi. Ancak, MÖ 190’da Anadolu’da geniş birsaldırıya girişen Romalılar, III. Antiokhos’u ağır bir yenilgiye uğrattılar. Antiokhos, Toroslar’a dek uzananbütün Anadolu topraklarını Romalılar’a bırakmak zorunda kaldı.Yeni Bergama EgemenliğiAnadolu’da Roma egemenliği kesinleşirken, Bergama Krallığı Anadolu’nun paylaşılması sırasında,Isparta yöresini kendi topraklarına kattı. Ancak, daha sonra, Isparta’nın güneyinde yapılan savaşlarda Romaorduları kesin bir üstünlük sağladı ve MÖ 129’da bütün Bergama topraklarını istila etti.Roma DönemiRoma’nın egemenliği altına girdiği yıldan MS III. yy sonlarına değin, Isparta yöresinin siyasalgörünümünde anılmaya değer bir gelişme olmadı. Bu dönemde, Isparta yöresi Galatya, Likaoina, Pamfilya veİsauria ile birlikte, Roma’ya bağlı büyük bir vilayetti.Bizans DönemiRoma İmparatorluğu’nun MS 395’ te ikiye ayrılmasından sonra, Isparta yöresi, Doğu Roma (Bizans)sınırları içinde kaldı.Selçuklular DönemiMS 395’te başlayan Bizans egemenliği, 1204’te Selçuklular’ın Batı Anadolu’da denetimi kesin olarakellerine almasıyla sona ermiştir.Beylikler DönemiSelçuklu Devleti’nin son döneminde Isparta yöresinde, Hamidoğulları Beyliği’nin egemenliği (1301–1391) başlamıştır.Osmanlı Dönemi1390’da I. Bayezid döneminde Osmanlı yönetimine giren Isparta’da, Hamidoğulları yönetimi sonbulmuştur. Osmanlılar Dönemi’nde, Isparta, merkezi Kütahya olan Anadolu Eyaleti’nin bir sancağı olmuş,XIX. yy’da ise Konya Vilayeti’ne bağlanarak Hamid Sancağı’nın merkezi durumuna getirilmiştir. Bu nedenlede bir dönem Hamidabad diye anılmıştır.Sancağın ve şehrin asayişi 16.yüzyılın sonlarında bozulmaya başlamış; 18.yüzyılın başlarında görülen‘’Celali İsyanları’’ ve bu ayaklanmaları izleyen ‘’Büyük Kaç günlük Devri’nde’’ Isparta zarar görmüş veIsparta – Akşehir hattı bu ayaklanmalar sonunda ekonomik yönden gerilemeye başlamıştır. Soygun ve isyanlarIsparta yöresinde büyük sosyal ve ekonomik çalkantılara sebebiyet vermiştir.Şehirde, daha önce meydana gelen ayaklanmalar yanında, sık sık meydana gelen deprem ve subaskınları gibi afetler de çeşitli zararlara yol açmıştır. 1780 yılında Gölcük krater gölünün taşması ile meydanagelen büyük bir sel, Tekke ve Yaylazade mahallelerini tümüyle tahrip etmiştir.242

TURİZMIsparta Sevr Antlaşması ile İtilaf Devletleri tarafından bölüşülen Anadolu’da işgale uğramamışbölgelerimizden birisidir. Antalya, Burdur ve Konya üçgenini işgal eden İtalyanlar Isparta’ya girememişlerdir.Isparta’nın Yunan kuvvetleri tarafından da işgalinin engellenmesinde Ispartalılardan oluşan ‘’Demiralay’’birliğinin özel bir yeri vardır.İşgal kuvvetlerine karşı oluşan tepkiden dolayı doğrudan işgale girişemeyen İtalyanlar, birkaç subay vesüvarileri ile Isparta’ya gelerek asayiş gayesiyle küçük bir müfreze bulundurmak isteğinde bulunmuşlardır.Ancak İtalyanlar’ın bu önerisi Ispartalılar tarafından tepki ile karşılanmıştır.1919 yılında ağustos ayı ortalarında sekiz bin kişinin katıldığı bir protesto mitingi yapılmış ve sonundaİtalyan subay ve askerleri Isparta’dan ayrılmak zorunda kalarak Antalya’ya geri dönmüşlerdir. Isparta 1923yılında vilayet olmuş ve cumhuriyetle birlikte büyük gelişmeler göstermiştirCumhuriyet DönemiCumhuriyet’le birlikte il durumuna getirilen Hamidabad, Isparta adını almıştır.G.1.2.2. Merkez ve İlçelerde Tarihsel Gelişimİlçelerin kısa tarihçesi verilmiştir.MerkezIsparta Merkez İlçe, tarih içinde çeşitli medeniyetlerin etkisinde kalmıştır. İlçe sınırları içinde tespitedilebilmiş en eski buluntular, Erken Kalkolitik ( M.Ö. 5500- 4500) ve Tunç Çağ (M.Ö. 3000–1200) dönemineaittir. Hitit dönemi (M.Ö. 1800–1200) metinlerinde bugünkü Isparta ili topraklarının da içinde bulunduğubölgenin adı Pitaşşa olarak geçer. Frig (M.Ö. 750 – 690), Lidya (M.Ö.690–547) ve pers (M.Ö. 547- 334)dönemlerinde bölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilmemiştir.Bölge M.Ö 334 tarihinde Büyük İskender’in kontrolüne girmiş ve M.Ö. 323 yılında ölümüne kadarMakedonyalı sülaleye bağlı kalmış, daha sonra (M.Ö 281) ile Seleukosların eline geçmiştir. M.Ö 188–133yılları arasında Bergama Krallığı’nın elinde bulunan bölge, M.Ö 130 yılında Romalılar tarafından elegeçirilmiştir.Bugünkü Isparta’nın yerinde ya da yakınlarında İlkçağda Baris adlı bir kentin olduğu ve Isparta adınında buradan geldiği ileri sürülmektedir. XIV. yüzyıl Arap kaynaklarında ilin bugün bulunduğu yöre Sapartaolarak anılmakta ve Isparta adının da Saborta isminin değişmiş hali olduğu kabul edilmektedir.Bölge Roma İmparatorluğunun M.S. 395 yılında parçalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans)sınırları içinde kalmıştır. Türkler, Malazgirt savaşından sonra Batı Anadolu’nun birçok kısmını elegeçirmişlerdir. Isparta’da ise kesin Türk hâkimiyeti 1204 yılından sonra III. Kılıç Arslan’ın saltanatı sırasındakurulmuştur. Isparta’nın fethedilmesinden sonra; Atabey, Eğirdir ve Sütçüler de Türk hâkimiyetine girmiştir.II. Keyhüsrev döneminde (1237–1246) başlayan Moğol akınları giderek Anadolu Selçuklu devletini çökertmişve Isparta, 1301 yılında kurulan Hamitoğulları Beyliği hâkimiyetine girmiştir. 1380 yılında 80.000 altınkarşılığında Isparta ve havalisi Osmanlı egemenliğine devredilmiştir.Isparta Osmanlı topraklarına merkezi Kütahya olan Anadolu eyaletinin bir sancağı olarak katılmıştır.Zaman zaman Osmanlılar ve Karamanoğulları arasında el değiştiren Hamid Sancağı, II. Murat (1421–1451)döneminde kesin olarak Osmanlı devletine katılmıştır.AksuAksu ilçesinin sınır komşusu olan Gelendost ve Ş.Karaağaç ilçeleri içinde 17 höyük üzerinde GeçNeollitik (M.Ö. 8000 – 5500) Erken Kalkolitik ( M.Ö. 5500 – 4500 ) ve Tunç Çağ ( M.Ö. 3000 – 1200 )dönemlerine ait malzemeler bulunmuştur. Hitit dönemindeki ( M.Ö 1800–1200) metinlerde bugünkü Aksuilçesi topraklarının da içinde bulunduğu bölgenin adı Pitaşşa olarak geçer. Frig, Lidya ve Pers dönemlerindebölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilememiştir. M.Ö. 334 – 323tarihleri arasında Büyük İskender’in kontrolüne giren bölge, M.Ö 323 yılında Büyük İskender’in ölümündensonra Seleukosların eline geçmiştir. M.Ö 188 – 1333 yılları arasında Bergama Krallığı’nın elinde bulunanbölgede, bu dönemlere ait kalıntılar bulunmaktadır. Bölge, M.Ö 130’da Romalılar tarafından ele geçirilmiştir.Roma İmparatorluğu’nun M.S. 395 yılında parçalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) sınırlarıiçinde kalmıştır.243

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUEmeviler’in İstanbul’a kadar ulaşan akınları sırasında, kısa bir süre Müslüman Araplarınhükümdarlığına giren Eğirdir çevresi ve Anamas yöresi 1204 yılında III. Kılıç Arslan’ın saltanatı sırasında,Anadolu Selçuklu Devleti’nin eline geçmiştir. Anadolu Selçuklu Devletinin yıkılmasından sonra 1301tarihinde kurulan Hamitoğulları Beyliği içine giren bölge, 1324 – 1327 yılları arasında İlhanlılar tarafındanişgal edilmiştir.Aksu, 1954 yılında Yenice, Bucak, Miranur ve Akcaşar köylerinin birleşmesi ile Anamas beldesi olmuş,26.05.1965 yılında Aksu ismini almış, 1987 yılında ilçe statüsüne girmiştir.Atabey İlçesiMerkez ilçenin kuzeyinde bulunan, Atabey ilçe sınırları içinde tespit edilebilmiş en eski yerleşim yeri,Erken Kalkolitik (M.Ö. 5500 – 4500 ) malzemenin bulunduğu Pembeli Höyük’de ( Pembeli) ortayaçıkarılmıştır. Harmanören köyünde bulunan Göndürle I. ve Göndürle II. Höyüklerinde yapılan kazılarda çıkanmalzemelerin, İlk Tunç Çağ ( M.Ö- 3000 – 1200) dönemlerine ait olduğu bilinmektedir. Hitit ( M.Ö 1800 –1200) dönemlerindeki metinlerde bugünkü Atabey ilçesi topraklarının içinde bulunduğu bölgenin adı Pitaşşaolarak geçer. Frig (M.Ö 750 – 690), Lidya ( M.Ö 690 – 547 ) ve Pers ( M.Ö 547 – 334 ) dönemlerinde bölgesadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilememiştir. Bölge M.Ö 334 tarihindeBüyük İskender’in kontrolüne geçmiş daha sonra Seleukosların eline geçmiştir.M.Ö 188 yılında bölge Romalılar tarafından Bergamalılar’a bırakılmıştır. M.Ö 188 – 133 yılları arasındaBergama Krallığının elinde bulunan bölge Roma İmparatorluğu’nun M.S 395 yılında parçalanmasıyla DoğuRoma İmparatorluğu (Bizans) sınırları içinde kalmıştır.Türkler, Malazgirt Muharebesinden sonra Batı Anadolu’nun birçok kısmını ele geçirmişlerdir. Ancak buyörelerdeki Selçuklu egemenliği uzun süreli olmamıştır. Ele geçirilen yerler Bizanslılar’la Selçuklulararasında el değiştirmiştir. Atabey, 1204’te III. Kılıçarslan’ın saltanatı sırasında Bizanslılar’dan alınmış ve birüs haline getirilmiştir.Atabey, 1301 yılında kurulan Hamitoğulları Beyliği hâkimiyetine girmiştir. 1380 yılında OsmanlıPadişahı I. Murat ile yapılan anlaşma sonucunda Isparta ve havalisi, dolayısıyla Atabey de Osmanlıegemenliğine bırakılmıştır. Atabey, Osmanlı döneminde dokumacılığın geliştiği sanayi ve bir ilim merkeziolarak görülür.Milli Mücadele döneminde İşgallere karşı Isparta’da teşkilatlanan Kuvva-i Milliye’ye bağlı olarakönemli katkı sağlamıştır.Kasabanın Ağros olan ismi 1926 yılında Atabey olarak değiştirilmiş, 1953 yılında bucak, 1 Nisan 1960tarihinde de ilçe olmuştur.Eğirdir İlçesiEğirdir ilçesine sınır komşusu olan Isparta merkez İlçe, Atabey, Senirkent, Gelendost ve Ş.Karaağaçilçelerindeki 35 höyükte Geç neolitik (M.Ö 8000- 5500 ) Erken Kalkolitik (M.Ö 5500–4500) ve Tunç Çağ (M.Ö 3000 – 1200 ) dönemlerine ait malzemelerin bulunması, Eğirdir İlçesinin de bu tarihi dönemlerigeçirdiğini göstermektedir.Frig (M.Ö 750 – 690 ), Lidya (M.Ö 690 – 547) ve Pers ( M.Ö. 547- 334 ) dönemlerinde bölge sadecesiyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilememiştir. M.Ö 323 yılında Büyük İskender’indenetimine giren bölge, M.Ö 323 yılında Büyük İskender’in ölümünden sonra Seleukosların eline geçmiştir.M.Ö 188 yılında Roma ordusuna yenilen Seleukoslar’dan sonra bölge, Romalılar tarafından Bergamalılarabırakılmıştır. Helenistik dönemde Viarus (Eğirdir Sivrisi) eteklerinde Prostanna, Barla kasabası yakınındaParlais, Sarıidris Kasabası yakınında Malos kentleri kurulmuştur. Eğirdir Sivrisi eteğinde kurulan Prostannaantik kenti hakkında fazla bir bilgi yoktur.M.Ö 188–133 yılları arasında Bergama Krallığı’nın elinde bulunan bölge M.Ö 130’da Romalılartarafından ele geçirilmiştir. Roma İmparatorluğu’nun M.S 395 yılında parçalanmasıyla Doğu Romaİmparatorluğu ( Bizans) sınırları içinde kalmıştır. Eğirdir ve çevresi 1204 yılında çevredeki şehirlerle birlikteAnadolu Selçuklu Devleti’nin eline geçmiştir. Selçuklu Sultanları göl kenarındaki bu güzel beldeyi zamanzaman sayfiye yeri olarak kullanmışlardır.Eğirdir XII. yüzyılın son yarısıyla XIII. yüzyılda ilmi ve sosyal hareketler açısından canlı olduğu vebununla ilgili medrese, tekke, Mevlevihane vb kurumların bulunduğu kentler arasında yer almıştır.244

TURİZMAnadolu Selçuklu Devleti’nin yıkılmasının ardından 1301 yılında Hamitoğulları beyliği kurulunca bubeyliğin Uluborlu’dan sonra 1310 yılında ikinci merkezi Eğirdir olmuştur.XIV. yüzyılın ikinci yarısında Eğirdir Karamanoğulları’nın saldırılarına uğramıştır. Buna rağmenEğirdir 1390 yılına kadar beyliğin elinde kalmış ve bu tarihte Yıldırım Beyazıd tarafından Osmanlı hakimiyetialtına alınmıştır.Timur, 1402 yılında kazandığı zaferin ardından 1403’te Eğirdir’i zaptetmiş ve Karamanoğlu II.Mehmet’e vermiştir. Karamanlılar daha sonra 1425 yılında Eğirdir’i Osmanlılar’a iade etmek zorundakalmıştır. Eğirdir ve çevresi Osmanlı idaresi altında Selçuklu ve Hamitoğulları dönemindeki ihtişamınıkaybetmiştir.Bununla birlikte önemli bir Pazaryeri olma özelliğini sürdürmüştür. Seyyahların ifadelerine göre,Eğirdir’in XVI. yüzyıldan bu yana pek fazla gelişmemiş olduğu anlaşılmaktadır.Eğirdir’in Osmanlı döneminde XX. yüzyılın başlarına kadar ulaşım bakımından pek parlak olmayanvaziyeti, İzmir-Aydın demiryolu hattının 1912 yılında buraya kadar uzatılmasıyla iyi bir duruma gelmiştir. Busayede halı sanayi ve halı ticaretinde belirgin ilerleme kaydedilmiştir. Yunanlılar’ın İzmir’i işgali üzerine tümyurtta milli direniş hareketinin başladığı dönemde Isparta ve Eğirdir’de milli direniş hareketi başlatılmış;Eğirdir Milli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulmuştur. Bu cemiyet aracılığıyla Eğirdir ve köyleri, MilliMücadeleye önemli ölçülerde insan ve malzeme yardımlarında bulunmuştur.Gelendost İlçesiEğirdir Gölü’nün doğusunda bulunan Senirkent ilçe sınırları içinde tespit edilebilmiş en eski yerleşimlerTunç Çağ’a aittir. Hitit, Frig, Lidya dönemlerinde bölge, sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tamolarak ele geçirilememiştir. Bölge M.Ö. 334 tarihinde Büyük İskender’in denetimine girmiş ve M.Ö 323yılında ölümünden sonra Seleukosların eline geçmiştir. M.Ö. 188 – 133 yılları arasında Bergama Krallığı’nınelinde bulunan bölge, M.Ö 130 yılında Romalılar tarafından ele geçirilmiş; Roma İmparatorluğu’nun MS. 395yılında parçalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) sınırları içinde kalmıştır. M.S 713 – 714yıllarında Arapların egemenliğine geçmesine rağmen, bu durum kısa sürmüş ve tekrar Bizanslıların egemenliğialtına girmiştir.Malazgirt Muharebesinden sonra Türkler, Gelendost ve havalisi ile bölgenin birçok kısmını elegeçirmişlerdir. Ancak bu yörelerdeki Selçuklu egemenliği uzun süreli olmamıştır. 1182 yıllarında Gelendost vehavalisi Selçuklu egemenliğine geçmiş ve bölgeye çok sayıda Türkmen aşireti yerleştirilmiştir. Arap Seyyahıİbn-i Bibi’nin Muhtasar Selçuknamesinde Gelende’yi Anadolu Selçuklu Sultanının yazlık taht ve eğlence şehriolarak belirtilmektedir.1301 yılında Hamitoğulları Beyliği hâkimiyetine giren bölge, 1324 yılında İlhanlılar’ın eline geçmesinerağmen kısa bir süre sonra tekrar Hamitoğulları’na bağlanmıştır. Gelendost Isparta ve Havalisi ile birlikte 1380yılında Osmanlı egemenliğine girmiştir. Gelendost, Avşar bucağına bağlı bir köy durumunda iken 1930 yılındabucak olmuştur. Avşar da Gelendost bucağına bağlı bir köy durumuna gelmiştir. Bu dönemde ilçe merkezi iseŞarkikarağaç’tır. 1954 yılında Şarkikarağaç’tan ayrılarak ilçe merkezi olmuştur.Gönen İlçesiIsparta merkez ilçesinin kuzeyinde, Atabey ilçesinin batısında kalan Gönen ilçesi, zaman içinde çeşitlimedeniyetlerin etkisinde kalmıştır. İlçe sınırları içindeki en eski yerleşmelerin tarihi Üst Paleolitik veMezolitik dönemlere iner. Bölge; Neolitik (M.Ö 8000 – 5500 ) ve Kalkolitik Çağda ( M.Ö 5500 – 3000 )Anadolu’nun en önemli kültür bölgeleri arasındadır. İlçe sınırları içindeki Gönen Höyük ve Senirce Höyüküzerinde Tunç Çağ ( M.Ö 3000 – 1200 ) yerleşimleri bulunur.Hitit ( M.Ö 1800 – 1200 ), Frig (M.Ö 750 – 690 ), Lidya ( M.Ö 690 – 547 ) ve Pers (M.Ö 547 – 334 )dönemlerinde bölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilememiştir. BölgeM.Ö 334 tarihinde Büyük İskender’in denetimine girmiş ve M.Ö 323 yılında ölümünden sonra Seleukos’larıneline geçmiştir. M.Ö 188 – 133 yılları arasında Bergama Krallığı’nın elinde bulunan bölge, M.Ö 130 yılındaRomalılar tarafından ele geçirilmiştir.Türkler Malazgirt Muharebesinden sonra bölgenin birçok kısmını ele geçirmişlerdir. Ancak buyörelerdeki Selçuklu egemenliği uzun süreli olmamıştır. Ele geçirilen yerler, Bizanslılar’la Selçuklulararasında el değiştirmiştir.245

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU1182 yılından önce Gönen, Keçiborlu ve havalisi Selçuklu egemenliğine girmiş, Isparta ve civarının1204 yılında Anadolu Selçukluları tarafından fethedilerek, Türk hâkimiyetine katılmasıyla bölgenin Selçukluegemenliğine girişi tamamlanmıştır. 1301 yılında Hamitoğulları beyliği hâkimiyetine giren Gönen civarı, 1380yılında Osmanlı egemenliğine bırakmıştır.Keçiborlu İlçesiBurdur Gölü’nün kuzeyinde bulunan Keçiborlu İlçesi sınırları içinde tespit edilebilmiş en eskibuluntular Tunç Çağ’a (M.Ö. 3000- 1200) aittir. Hitit dönemindeki (M.Ö. 1800- 1200) metinlere bugünküKeçiborlu İlçesi topraklarının da içinde bulunduğu bölgenin adı Pitaşşa olarak geçmiştir. Frig, Lidya, Persdönemlerinde bölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilememiştir. BölgeM.Ö. 334 tarihinde Büyük İskender’in denetimine girmiş ve M.Ö 323 yılında ölümünden sonra Seleukos’larıneline geçmiştir. M.Ö 188–133 yılları arasında Bergama Krallığı’nın elinde bulunan bölge, M.Ö 130 yılındaRomalılar tarafından ele geçirilerek bölge Roma İmparatorluğu’nun M.S 395 yılında parçalanmasıyla DoğuRoma İmparatorluğu (Bizans) sınırları içinde kalmıştır.Türkler, Malazgirt Muharebesi’nden sonra Batı Anadolu’nun birçok kısmını ele geçirdiler. Ancak buyörelerdeki Selçuklu egemenliği uzun süreli olmamıştır. 1182 yıllarında Keçiborlu ve havalisi Selçukluegemenliğine girmiştir. 1301 yılında Hamitoğulları Beyliği hâkimiyetine giren bölge 1380 yılında Osmanlıegemenliğine bırakılmıştır. Osmanlı Rus harbi sırasında meydana gelen Plevne kuşatmasından sonra, Rumeligöçmenlerinin bir kısmı, Söğüt Dağı’nın bazı yerlerine yerleştirilmişlerdir.Senirkent İlçesiHoyran Gölü’nün batısında bulunan Senirkent İlçesi, tarihi dönemler içinde çeşitli medeniyetlerinetkisinde kalmıştır. İlçe sınırları içinde tespit edilebilmiş en eski yerleşimler Tunç Çağ (M.Ö.3000 – 1200)dönemine aittir. Hitit, Frig, Lidya, Pers dönemlerinde bölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zamantam olarak ele geçirilememiştir. Bölge M.Ö 334 tarihinde Büyük İskender’in denetimine girmiş ve M.Ö 323yılında ölümünden sonra Seleukosların eline geçmiştir. Bölge Romalılar tarafından Bergamalılar’abırakılmıştır. MÖ 188 – 133 yılları arasında Bergama Krallığı’nın elinde bulunan bölge, M.Ö 130 yılındaRomalılar tarafından ele geçirilmiştir.Bölge, Roma İmparatorluğu’nun M.S 395 yılında parçalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans)sınırları içinde kalmıştır.Senirkent ve civarı 1074 yılında Selçuklu egemenliğine girmiştir. Ancak ele geçirilen yerlerBizanslılar’la Selçuklular arasında el değiştirmiştir. Uluborlu ve Senirkent civarı 1182 yıllarında kesin olarakSelçuklu egemenliğine girmiştir. 1301 yılında kurulan Hamitoğulları Beyliği hâkimiyetine giren Uluborlu veSenirkent civarı 1361 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır. 1370 yılında kurulan Senirkent, 1880 yılındaUluborlu’ya bağlı bir bucak statüsüne geçerek, belediye teşkilatına kavuşmuştur.Milli mücadelenin başlamasıyla Müdafaa-i Hukuk Heyeti kurulmuş ve cepheye maddi ve manevi herkatkıda bulunulmuştur. Senirkent 1952 yılında ilçe olmuştur.Senirkent ilçesinde 1995 yılında meydana gelen sel sonucunda 74 kişi hayatını kaybetmiştir. Aynı yerde1996 yılında ikinci kez sel afeti meydana gelmiştir.Sütçüler İlçesiSütçüler ilçesinin tarih öncesi ve tarih çağları tam olarak bilinmemektedir. Hitit (M:Ö 1800 – 1200),Frig ( M.Ö. 750 – 690), Lidya ( M.Ö 690 – 547 ) ve Pers (M.Ö 547 – 334 ) dönemlerinde bölge sadece siyasalolarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilememiştir. M.Ö 334 – 323 tarihleri arasında Büyükİskender’in kontrolüne giren bölge, M.Ö 323 yılında Büyük İskender’in ölümünden sonra Seleukosların elinegeçmiştir.M.Ö 188 yılında Seleukoslar Toros’lara kadar olan kısımdan çekilmişler ve bölge Romalılar tarafındanBergamalılar’a bırakılmıştır. Bergama M.Ö 130’ da Romalılar tarafından ele geçirilmiş, Romaİmparatorluğu’nun M.S 395 yılında parçalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) sınırları içindekalmıştır.246

TURİZMSütçüler ve çevresi 1204 yılında çevredeki kentlerle birlikte Anadolu Selçuklu Devleti’nin eline geçmişve Oğuz boylarına mensup Türk aşiretleri ile Yörükler tarafından yurt edinilmiştir. Anadolu SelçukluDevleti’nin yıkılmasının ardından 1301 yılında kurulan Hamitoğulları Beyliği sınırları içine girmiştir.Sütçüler ve çevresi, Sultan I. Murat zamanında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlı Devletinin ilkdönemlerinde Hamid Sancağı’nın Eğirdir kazasına bağlı bir bucak iken, daha sonra bağımsız bir ilçe yapılarak,sancak merkezinin bulunduğu Isparta’ya bağlanmıştır. Ancak XIX. yüzyılın ikinci yarısında (1867’de) tekrarbucak statüsüne indirilmiştir.1868 yılında Bucak, Cumhuriyetin ilk yıllarında ise Pavlu olarak adlandırılanBucak Merkezi, bulunduğu yerin dağlık ve engebeli olması nedeniyle dağ anlamına gelen cebel adını almış,1938 yılında ilçe yapılmıştır. İlçenin başta bağlı olduğu İl olan Isparta’ya ve diğer önemli merkezlere uzakolması gelişmesini engellemiştir.Şarkikarağaç İlçesiBeyşehir Gölünün kuzeyinde kalan Ş.Karaağaç ilçesi, zaman içinde çeşitli medeniyetlerin etkisindekalmıştır. İlçe sınırları içinde tespit edilebilmiş en eski buluntular Geç Neolitik (M.Ö 8000 – 5500 ) , ErkenKalkolitik (M.Ö 5500 – 4500 ) ve Tunç Çağ (M.Ö 3000 – 1200 )’a aittir.Hitit dönemi (M.Ö 1800 – 1200 ), Frig ( M.Ö 750 – 690 ), Lidya (M.Ö 690 – 547 ) ve Pers (M.Ö 547-334 ) dönemlerinde bölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilememiştir.Bölge M.Ö 334 tarihinde Büyük İskender’in kontrolüne girmiş ve M.Ö 323 yılında ölümünden sonraSeleukosların eline geçmiştir. Seleukoslar, M.Ö 188 yılında Roma ordusuna yenilerek Toroslar’a kadarçekilmişler ve bölge Romalılar tarafından Bergamalılara bırakılmıştır.M.Ö 188 – 133 yılları arasında Bergama Krallığının elinde bulunan bölge, M.Ö 130 yılında Romalılartarafından ele geçirilmiştir. Bölge Roma İmparatorluğunun M.S 395 yılında parçalanmasıyla Doğu Romaİmparatorluğu (Bizans) sınırları içinde kalmıştır. Türkler Malazgirt muharebesinden sonra Batı Anadolu’nunbirçok kısmını ele geçirmişler, 1182 yılında Karaağaç ve havalisi Selçuklu egemenliğine girmiştir. 1380yılında Osmanlı Padişahı I.Murad ile yapılan anlaşma sonucunda Karaağaç bölgesi, Isparta ve havalisi ilebirlikte Osmanlı egemenliğine bırakılmıştır.1402 yılındaki Ankara Savaşı’ndan sonra Hamidoğlu toprakları içinde kalan Karaağaç ve çevresi Timurtarafından Karamanoğulları’na verilmiştir. Çelebi Mehmed 1414 yılında bölgeyi tekrar geri almıştır. Osmanlıyönetsel yapılanmasına göre Yalvaç ilçesine bağlı bir kasaba olan Karaağaç, 1864 tarihinde bağımsız ilçeolmuştur. İzmir’in Yunanlılar tarafından işgalinin ardından ilçe halkı Milli Mücadele boyunca Isparta İli ilebirlikte hareket ederek düşmana karşı birlik olmuşlardır.Uluborlu İlçesiHalk arasında varlığı bilinen höyükler ve kalıntılar olmasına rağmen, buraların arkeolojik araştırmalarlabilimsel anlamada incelenmemiş olması nedeniyle Uluborlu İlçesinin tarih öncesi ve tarih çağları tam olarakbilinmemektedir.Hitit (M.Ö 1800 – 1200), Frig (M.Ö 750 – 690 ), Lidya (M.Ö 690 – 547 ) ve Pers (M.Ö 547 – 334)dönemlerinde bölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak ele geçirilememiştir.Bölge M.Ö 334 – 323 tarihleri arasında Büyük İskender’in kontrolüne girmiş ve M.Ö 323 yılındaölümünden sonra Seleukoslar’ın eline geçmiştir. M.Ö 188 yılında bölge Romalılar tarafından Bergamalılar’abırakılmıştır.M.Ö 188- 133 yılları arasında Bergama Krallığı’nın elinde bulunan bölge Roma İmparatorluğu’nun M.S395 yılında parçalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu ( Bizans) sınırları içinde kalmıştır.Türkler Malazgirt Muharebesi’nden sonra Batı Anadolu’nun birçok kısmını ele geçirdiler. Ancak buyörelerdeki Selçuklu egemenliği uzun vadeli olmamıştır.1182 yılında II. Kılıç Arslan döneminde, Uluborlu ve civarı kesin olarak Selçuklu egemenliğine girmişve önemli bir merkez olmuştur.1301 yılında Hamitoğulları Beyliği hâkimiyetine giren Uluborlu, bu beyliğin başkentliğiniyapmıştır.1361 yılında Osmanlı topraklarına katılmış, Anadolu Eyaleti’nin bir kazası olarak yapılandırılmıştır.Tanzimat’tan sonraki idari yapılanma içerisinde de Isparta sancağına bağlı kaza statüsü kazanmıştır.247

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUMilli mücadelenin başladığı yıllarda Uluborlu Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetikurulmuştur. Cemiyet Milli mücadeleye fiilen katılmıştır.242 İstiklal madalyası ile Uluborlu Türkiye’de en çok İstiklal Madalyasına sahip olan tek kasabadır.Yalvaç İlçesiHoyran Gölü’nün doğusunda kalan Yalvaç ilçesi, tarih içinde çeşitli medeniyetlerin etkisinde kalmıştır.İlçe sınırları içinde Geç Neolitik (M.Ö 8000 – 5500), Erken Kalkolitik (M.Ö 5500 – 4500), Tunç Çağ ( M.Ö3000 – 1200 ) dönemlerine ait kalıntılar vardır. Hitit dönemi (M.Ö 1800 – 1200) metinlerinde bugünkü Yalvaçilçesi topraklarının da içinde bulunduğu bölgenin adı Pitaşşa olarak geçer. Frig (M.Ö 750 – 690 ), Lidya (M.Ö690 – 547) ve Pers ( M.Ö 547 – 334) dönemlerinde bölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zamantam olarak ele geçirilememiştir.M.Ö 334 tarihinde Büyük İskender’in kontrolüne giren bölge M.Ö 323 yılında ölümünden sonraSeleukosların eline geçmiştir. M.Ö 188 yılında Roma ordusuna yenilen Seleukoslar Toroslara kadar olankısımdan çekilmişler M.Ö 130 yılında Romalılar tarafından ele geçirilmiştir. Roma egemenliği M.S 395’ekadar sürmüş, bu tarihten sonra bölge Bizans topraklarına katılmıştır. Bizans egemenliği sırasında 714 yılındaEmeviler, 771 yılında Abbasiler tarafından istilaya uğrayan Isparta ve civarı, kısa sürede Bizanslılar tarafındangeri alınmıştır. Türkler, Malazgirt Muharebesi’nden sonra bölgede yayılmaya başlamışlardır.Uzun süreli Türk egemenliği kurulamamış, ele geçirilen yerler Bizanslılar’la Selçuklular arasında eldeğiştirmiştir.1300 yıllarında Hamitoğulları Beyliği hâkimiyetine giren Yalvaç, beyliğin ikiye ayrılmasından sonraDündar Bey’in tarafında kalmıştır. İlyas Bey zamanında Yalvaç, Karamanoğulları tarafından ele geçirilmiştir.İlyas Bey’in oğlu Kemaleddin Hüseyin Bey de, 1380 yılında Osmanlı Padişahı I. Murad ile yaptığı anlaşmasonucunda 80.000 altın karşılığında Yalvaç ve Karaağaç Bölgesini, Isparta ve havalisi ile birlikte Osmanlıegemenliğine bırakmıştır. Beylikler, 1402 yılındaki Ankara savaşından sonra Osmanlı devletinin içine düştüğübunalımdan faydalanarak, eski topraklarını ele geçirmişler; fakat Hamidoğlu toprakları içinde kalan Karaağaçve çevresi Timur tarafından Karamanoğullarına verilmiştir. Çelebi Mehmet’in 1414 yılında Karamanoğullarıüzerine düzenlediği seferde bölge tekrar geri alınmıştır. Yalvaç ve civarı Osmanlı topraklarına merkeziKütahya olan Anadolu Eyaleti’nin bir sancağı olarak katılmıştır. Zaman zaman Osmanlılar ve Karamanoğullarıarasında el değiştiren Hamideli Sancağı II. Murad ( 1421 – 1451) döneminde kesin olarak Osmanlı Devleti’nineline geçmiştir.Yenişarbademli İlçesiBeyşehir Gölü’nün batısında yer alan Y.Bademli, farklı uygarlıkların etkisinde kalmıştır. İlçe sınırlarıiçinde yapılan arkeolojik araştırmalar son derece yetersiz ve bölgenin tarih öncesi ve tarihi çağlarını açığaçıkarmaktan uzaktır.Bugünkü Y.Bademli ilçesi topraklarının da içinde olduğu bölgenin adı, Hitit metinlerinde Pitaşşa olarakgeçer. Hitit (M.Ö 1800 – 1200), Frig (M.Ö 750 – 690 ), Lidya (M.Ö 690 – 547 ) ve Pers( M.Ö 547 – 334 ) dönemlerinde bölge sadece siyasal olarak el değiştirmiş, hiçbir zaman tam olarak elegeçirilememiştir.Bölge M.Ö 334 tarihinde Büyük İskender’in kontrolüne geçmiş ve M.Ö 323 yılında ölümüne kadarMakedonyalı sülaleye bağlı kalmış, daha sonra Seleukosların eline geçmiştir. M.Ö 188 yılında Roma ordusunayenilen Seleukoslardan alınan bölge Romalılar tarafından tekrar ele geçirilmiştir.Roma İmparatorluğu’nun M.S 395 yılında parçalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans)sınırları içinde kalmıştır.Türkler, 1071 Malazgirt Muharebesi’nden sonra Batı Anadolu’nun birçok kısmını ele geçirmişler;ancakbu yörelerdeki Selçuklu egemenliği uzun sürmemiştir.Bölgenin Selçuklu topraklarına tamamen katılması II. Kılıç Arslan zamanında mümkün olmuştur. 1080yılında Kutalmışoğlu Süleyman Şah’ın fetihleri Konyanın batısında bulunan bu bölgeye yönelik olmuştur.1182 yılından önce Karaağaç, Y.Bademli ve havalisi Selçuklu egemenliğini tanımıştır. HamitoğullarıBeyliği’nin kurulmasından sonra bu beyliğin hâkimiyetine giren bölge, 1380 yılında Karaağaç Bölgesi Ispartave havalisi ile birlikte Osmanlı egemenliğine bırakılmıştır.248

TURİZM1402 yılındaki Ankara Savaşı’ndan sonra Hamidoğlu toprakları içinde kalan Karaağaç ve çevresi Timurtarafından Karamanoğullarına verilmiştir. Çelebi Mehmet 1414 yılında bölgeyi tekrar geri almıştır. 1868 tarihliKonya Salnamesi’nde Yenişar Nahiyesi adı ile Beyşehir kazasına kayıtlı bulunduğu belirtilmiştir.Kasaba 1810 yılında Konya vilayetine bağlanmış, bundan sonra Yenişar adıyla anıla gelmiştir.1991yılında Ş.Karaağaç ilçesinden ayrılarak, Isparta iline bağlı bir ilçe olmuştur.G.1.2.3. Merkez ve İlçelerde Kültür ve Tabiat VarlıklarıFarklı kültür ve uygarlıkların doğduğu yer olarak birçok tarihi kalıntı ile dolu olan Anadolu, dünyanıntarih ve doğa müzesidir. Isparta Akdeniz, Ege ve İç Anadolu Bölgeleri arasında yer alan önemli bir coğrafinoktada yer alır. Tarih boyunca sürekli yerleşim görmüş Göller Bölgesi “Pisidia” olarak adlandırılmıştır.Çeşitli zamanlarda sınırları değişen bu bölgede kendi dillerini konuşan “Pisidialılar” yaşamış ve yerel bir dilolarak da “Pisidçe” dilini konuşmuşlardır. Bu dilin varlığı Aksu İlçesi’ndeki Timbriada, Sofular Köyü veSenitli Yaylası’nda ele geçen mezar taşlarından anlaşılmaktadır.Bölgede ilk yerleşmelerin tarihi Üst Paleolitik (MÖ 35.000–10.000) ve Mezolitik (MÖ 10.000–8.000)Dönemlere inmektedir. Yapılan arkeolojik kazı çalışmaları sonucunda Tunç Çağ (MÖ 3000-1200)yerleşiminin bol olduğu Isparta İli’nde Neolitik ve Kalkolitik yerleşimlerin de üzerinde olduğu toplam 56 adettescilli höyük vardır.Hitit Dönemi’nde (MÖ l800-l200) adının Arzava bölgesi olduğu ileri sürülen Pisidia toprakları hiçbirzaman tam olarak Hitit egemenliği altına girmemiştir. Hitit Devletinin yıkılması ile Friglerin Anadolu’da, MÖ750 yılında bir devlet olarak ortaya çıktığı zamana kadar geçen süre karanlıktır. Friglerin yayılım alanınındoğusunda kalan Pisidya bölgesini egemenlikleri altına alıp almadıkları ve bu bölgeyle olan ilişkileribilinmemektedir.MÖ 695 yılında Kimmerler tarafından yıkılan Frig Devleti yerine Lidyalılar, Batı Anadolu bölgesindebüyük bir devlet kurmuşlardır. Pisidya bölgesinde yapılan araştırmalarda Lidya hakimiyetine işaret edecekarkeolojik bir veri bulunmamaktadır.Tarihi kaynaklarda Pisidia adına ilk kez MÖ 5. yüzyıl sonunda rastlanır. Bu dönemden SenirkentYassıhöyük Kasabası’nda çıkan ve MÖ 530-510’a tarihlenen mezar stelleri tespit edilmiştir.Pisidia bölgesinde özellikle İmparator Augustus döneminde Roma egemenliğinin simgesi olan Kolonikentleri kurulmuştur. Bunlar Antiokheia (Yalvaç), Kremna (Çamlık), Komama (Ürkütlü), Olbasa (Belenli),Parlais (Barla)’dır.Isparta yazısız ve yazılı tarih dönemlerinin hemen hemen bütün dönemlerinden izler taşımaktadırAşağıda, il sınırları içinde yer alan ören yerleri - höyükler ile tescilli anıtsal ve sivil mimarlık örnekleridönemlere ayrılarak kısaca tanıtılacaktır. Ardından, il bütünündeki tüm tescilli eserler, liste halinde, tescilkarar ve tarih numaraları ile topluca sunulacaktır.Isparta İli’nde bulunan Kültür Varlıklarını Anadolu’nun Türkler tarafından fethi öncesi ve sonrasıolarak iki ana bölümde incelemek gerekmektedir.Fetih öncesinden kalan kültür varlıkları Anadolu’da bilinebilen tarih dönemlerinden Roma ve Bizansdönemlerine kadar olan eserlerdir.Fetih sonrası eserler de:Selçuklu,Beylikler,Osmanlı dönemlerinde incelenebilirler.Yukarıda yapılan ayırım uyarınca Isparta İli’nde var olan eserler kısaca tanıtılacaklardırFETİH ÖNCESİ KÜLTÜR VARLIKLARIIsparta İli’nde bulunan fetih öncesine ilişkin önemli ören yerleri ve höyükler bulundukları ilçelere göretarihsel ve arkeolojik özellikleri de belirtilerek aşağıda sunulmaktadır.249

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUMerkezBaris-Fari: Baris’in Isparta Merkez İlçe sınırları içerisinde bulunduğu sanılmaktadır. Fakat bugünekadar bilimsel arkeolojik araştırmalar yapılamadığı için herhangi bir kalıntı bulunamamıştır. Cestrus (Aksu)ırmağını besleyen kaynakların yakınında olduğu bilinen Baris antik kentinin bugünkü Isparta adının dakaynağı olduğu düşünülmektedir. 1948 yılında L. Robert, bu antik kentin Keçiborlu-Kılıç Kasabası yakınındaFari'de olduğunu göstermiştir. Hellenistik çağdan itibaren sikke basan kent, Roma dönemi sonuna kadar parabasmaya devam etmiştir.Kapıkaya Harabesi: Isparta ili merkez ilçesine bağlı, Güneyce ve Çukurca köyleri arasında GüneyceKöyü’ne 5 km uzaklıktadır. Kentin adı ve kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber kentin adı bilinenfakat tespit edilemeyen Sandallion, Minassos, Tityassos gibi kentlerden birisi olduğu düşünülmektedir. Kent,Hellenistik dönemde kurulmuştur. Eğimli arazide yer alan kentin güney tarafı surla çevrili, kuzey tarafında iseyüksek bir kayalık bulunmaktadır. Kentin doğu ve batı yamacında teraslar oluşturularak yapılaryerleştirilmiştir. Güneydeki geniş düzlükte at nalı biçimli toplantı alanı, doğusunda işlevi belli olmayan kentinen büyük binası bulunur.Tapınak olabilecek bir yapı ve haç planlı bir şapel vardır. Kentte iki adet lahit kapağı ve heykellerbulunmuş; heykeller Isparta Müzesine nakledilmiştir. Kentin güneybatısında bulunan mağaranın bir kutsal alanolduğu düşünülmektedir.İncirlikaya Oda Mezarları: Merkez İlçeye bağlı Gölbaşı Köyü yakınında bulunan kaya mezarlarızemin kodunun altında kayaya oyulmuşlardır. Mezarlara giriş kısmı kapılıdır. Mezarların tavanları tonozlu yada iki yana eğimlidir. Mezar içinde üzerine ölünün yatırılacağı klineler bulunmaktadır.Aksu İlçesiTimbriada ve Eurymedon Kutsal Alanı: Aksu İlçesi Mirahor Mahallesi’nin kuzeyindeki AsarTepe’nin güney eteklerinde bulunan kentten ilk kez Strabon bahsetmiştir. W. M. Ramsey, gördüğü bir yazıttaşehrin adını okumuş ve Timbriada' nın yerini kesinleştirmiştir. Ayrıca Apollonia (Uluborlu) ile Timbriadaarasındaki sınır çatışmasını anlatan ikinci bir yazıt da bulunmuştur.Küçük bir kent olan Timbriada, Eurymedon (Köprüçay) kaynakları yakınındadır. Kentin ZindanMağarası önünde Eurymedon Tanrısına adanmış bir açıkhava tapınağı bulunmaktadır. Kutsal alanın önüneRoma dönemi tonozlu bir köprü yapılarak kutsal alan ile güneyindeki mezarlık birbirine bağlanmıştır.Köprünün kilit taşı üzerinde Eurymedon'un kabartması yer alır. Antik çağda mağara ağzının sağında anakayaya oyulmuş niş içinde duran Eurymedon Tanrısı’nın insan ölçülerindeki heykeli Isparta Müzesindesergilenmektedir. Bu antik kentte Roma İmparatoru Hadrianus’dan (MS 117–138) İmparator SeverusAlexander'e (MS 222–235) kadar para basılmıştır.Tynada: Aksu İlçesi, Terziler Köyü yakınında Asar Tepe mevkiindedir. Kesin kuruluş tarihibilinmemekle birlikte Hellenistik dönem tapınak ve işlevi belirsiz bina kalıntıları mevcuttur.Senitli Yaylası: Aksu İlçesinin 15 km kuzeybatısında yer alan kalıntıların adı ve kuruluş tarihibilinmemektedir. Birbirine yakın büyük ve küçük 2 tepe üzerinde yer alan kalıntılar geniş yer kaplamaz.Tepelerin güneybatısında geniş bir nekropol alanı bulunmaktadır. Tepe üzerindeki yapılar fazlaca tahripolmuştur. Tepe çevresinde dağınık halde mimari bloklar, heykel kaideleri, mezar stelleri bulunmaktadır. Sözkonusu alan, Pisidia mezar taşlarının Timbriada ve Sofulardan sonra çıktığı en önemli yerdir.Zindan (Roma) Köprüsü: Aksu ilçesinin 2 km. kuzeydoğusundaki Zindan Mağarası önünde akanEurymedon (Köprüçay) deresi üzerinde yer alır. Tek kemerli yuvarlak köprüde, kilit taşı üzerinde EurymedonTanrısı’nın sakallı büst heykeli vardır. Blok taşlardan yapılan köprünün yan tarafında dereye inen bir merdivenvardır.Atabey İlçesiAgrae: Atabey ilçe merkezinde yer alan Agrae kenti modern ilçe merkezi altında kalmıştır. Birkaçmimari parça dışında kentten herhangi bir kalıntı bulunmamaktadır. İlçe merkezinin kuzeybatısında KapıcakKöyü yakınında Parlais (Barla) ve Prostanna (Eğirdir) kentlerinin sınırlarını belirleyen bir sınır yazıtıbulunmaktadır. Agrae, Bizans döneminde Seleukeia ile birlikte bir piskoposluk merkezidir.Seleukeia Sidera: Seleukeia antik kenti Atabey ilçesinin güneyinde, Bayat Köyü yakınındadır. KentSuriyeli Kral Seleukos I (MÖ 312–280) veya oğlu Antiokhos I (MÖ 280–261) tarafından kurulmuştur. Roma250

TURİZMİmparatoru Cladius (MS 41–54) tarafından şehrin adı Claudia Seleukeia olarak değiştirilmiştir. MS 7. yüzyıldayaşayan Hierokles Pisidia'daki Seleukeia’dan bahsederken diğer Seleukeialarla karışmaması için sonunaSidera (Demir) adını eklemiştir.1993 yılında Müze Müdürlüğü başkanlığında antik kentte bir kurtarma kazısı yapılmıştır. Kentinakropolü (Yukarı kent) surlarla çevrili olup, akropolün kuzeyinde Yunan tiyatrosu tarzında yamaca oturtulmuştiyatro yer alır. Akrapolün güneybatısında Hellenistik döneme ait tapınağın bir podyumu vardır. Alt 20 muzunluğunda tünelle inilen bir sarnıç yer alır. Akropolün güneydoğu yamacında ovaya bakan kısımdaardındaki kayaya hatıl delikleri açılmış bir kutsal alan mevcuttur. Akropolün kuzeybatı yamacında geniş birmezarlık alanı bulunurGöndürle 1 Höyük Mezarlığı: İl sınırları içinde Atabey ilçesi, Harmanören (Göndürle) Köyüyakınındaki Göndürle I Höyük Mezarlığında l989 yılından beri kurtarma kazıları yapılmaktadır. Bu kazı aynızamanda İlde açığa çıkarılan İlk Tunç Çağ mezarlığıdır. Mezarlık alanında İlk Tunç Çağ II ile Orta Tunç Çağbaşı arasında (MÖ 2700 / 2600–1900 / 1800) gömü yapılmıştır. Söz konusu bu mezarlık alanı Erken Tunç Çağkültürüne ışık tutmaktadır.Kelian: Kapıcak Köyü içinde Kelian isimli bir yerleşme saptanmıştır. Kalıntıların mevcut durumunagöre küçük bir yerleşme olan Kelian antik çağda Seleukeia (Bayat) veya Agrae (Atabey)'in bir köyü olmalıdır.Seleukeia Sidera (Bayat) Su Yolu: Atabey İlçesi Bayat köyündeki Seleukeia Sidera antik kentinin suihtiyacınının Findos (Büyük Gökçeli) Köyü yakınındaki su kaynağından karşılandığı düşünülmektedir. Bu suyolundan ele geçen taş taksimat künkleri Kocakemer denilen mevkide bulunmaktadır.Eğirdir İlçesiMalos: Antik kent, Eğirdir İlçesi, Sarıidris Kasabası, Göynücek Gediği mevkiinde bir tepe üzerinde yeralır. Kent akropolü Hellenistik ve Roma dönemi surlarla çevrilidir. Tepenin doğu yamacında kayaya oyulmuşbasamaklı bir toplantı alanı mevcuttur.Kentin resmi yapıları saptanamamıştır. Kentteki tapınaklardan birisi kentin 1 km kuzeybatısındaKaşerenler Tepesi yakınındadır. Tapınağın arkasında bir mağara vardır. Bu tapınak da aynı bölgede AksuZindan Mağarası önündeki Eurymedon Kutsal Alanı gibi bir mağara önüne yapılmıştır.Parlais: Eğirdir İlçesi Barla Kasabası’nda bulunan antik kentte MÖ I. yüzyıldan itibaren parabasılmıştır. Şehrin kesin yeri konusunda uzun süre görüş birliğine varılamamıştır. Sonra, L. Robert’in BedireKöyü yakınında bulduğu sınır yazıtıyla Prostanna (Eğirdir) ve Parlais’in (Barla) yeri net olarak tespitedilmiştir. MÖ I. yüzyıldan beri sikke basılan kentin ne zaman şehir hüviyetine kavuştuğu bilinmemektedir.MÖ 25 yılında İmparator Augustus tarafından Galatia Eyaletine dahil edilen kent bir Roma kolonisinedönüştürülmüştür. Yüzeyde fazla bir kalıntı yoktur.Prostanna: Eğirdir İlçesi içinde, Eğirdir Sivrisi’ nin eteğinde kurulan antik kentin yeri L. Robert’inBedre Köyü yakınında bulduğu sınır yazıtıyla kesinleşmiştir. Kentin tarihi hakkında fazla bir bilgi yoktur.1957 yılında buradaki kalıntıları inceleyen M.H. Ballance’a göre, Prostanna Hellenistik devirden öncekurulmuş ve bir şehirden çok karakoldur. Kent Roma döneminden sonra terkedilmiştir. Şehirle ilgili en eskibelge, MÖ 113 yılına tarihlenen bir yazıttır. Bu yazıtta “ Pisidia’daki Prostanna halkı” yazmaktadır.Kentin akropolisi Eğirdir Sivrisi’nin güneyindeki alçak bir tepe üzerindedir. Hem bu tepe hem de Sivriüzerinde sur vardır. Her iki tepenin arasındaki boyunda tapınak kalıntısı olabilecek yapı temelleri yer alır.Küçük tepedeki sur içinde kare biçimli yapı temelleri mevcuttur. Kent üzerinden toplanan sunak, mimari parçave kitabeler Isparta Müzesine getirilmiştir.Gökçehöyük Kilise Kalıntısı: Gökçehöyük Kasabası, Kocapınar mevkiinde bulunmaktadır. Kiliseninyan duvarları l metre kadar korunmuş durumdadır. Kilisenin çevresinde bir takım temel kalıntıları mevcuttur.Kaletepe Kilise Kalıntısı: Akbelenli Köyü, Kaletepe mevkiinde yeralan kilise kalıntısının yan duvarlarıgörülebilmektedir. Kilise kalıntısının yanında bir sarnıç bulunmaktadır.Gönen İlçesiKonana: Gönen İlçesinin doğusunda yeralan antik kentten, ilk olarak Ptolemaios’da söz edilir. Şehrinyeri 1879 yılında G. Hirschfeld tarafından tespit edilmiş, L. Robert’in İğdecik Köyü’nde bulduğu mil taşı ilekesinleşmiştir. Kentte MÖ I. yüzyıldan itibaren sikke basılmıştır. Arazide fazla bir kalıntı görülmez; fakat builçe sınırları içinden çıkan mimari parçalar ve bol miktardaki mezar stelleri Isparta Müzesi’ne nakledilmiştir.251

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUSenirkent İlçesiTymandos: Senirkent İlçesi Yassıören Kasabasında olduğu kabul edilen kentin kalıntıları günümüzekadar ulaşmadığı için kent hakkında yeterli bilgi yoktur.Yassıören’de bulunan postament, sütun, kapı biçimli ve alınlıklı mezar stelleri ile yine bu köy sınırlarıiçinden çıkan ve Senirkent Kütüphanesi bahçesinde duran iki adet palmetli, bir adet sphenksli Geç Arkaik Çağ(MÖ 540/530–480) mezar steli Isparta Müzesine nakledilmişlerdir. Son üç eser Pisidia bölgesinin İl sınırlarıiçinde çıkan Greko-Pers üslubundaki ilk örnekleri olup, çok büyük öneme sahiptirler.Sütçüler İlçesiAdada: Isparta Sütçüler İlçe karayolu üzerinde yer alan antik kent Sağrak Köyü’ne 2 km, İl merkezine90 km uzaklıktadır. Kentin adı ilk olarak Artemidoros ‘da geçmektedir. Strabon, Ptolomaios ve Hierokles’dekentten bahseder. Kent 1888 yılında ilk olarak G. Hirschfeld ve aynı zamanda W. M. Ramsay tarafındansaptanmıştır.Kentin kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, adı ilk kez MÖ II. yüzyılda yapılan bir anlaşmametninde geçmektedir. Kentte MÖ I. yüzyılda sikke basıldığı da göz önüne alınırsa kentin bu tarihten dahaönce kurulduğunu düşünmek yerinde olacaktır. Roma İmparatorluk dönemi Adada’nın en parlak dönemidir.Kent Caralis (Beyşehir) Gölü’nün batı kıyısını izleyerek Antiokheia (Yalvaç), Neapolis (Şarkîkaraağaç),Timbriada (Aksu), Adada (Karabavlu) üzerinden Pednalissos (Gebiz) ve Perge (Aksu) antik kentine uzananantik yol üzerinde yer almaktadır.Kentin bulunduğu noktanın dağlık arazide olması nedeniyle fazla tahrip olmadan günümüze ulaşmıştır.Sadece Pisidia bölgesinin değil Anadolu’nun en sağlam kentlerinden birisidir. Kentte tabanı taş döşeli bir antikyol, Roma İmparatorluk Çağı Traianus Tapınağı, İmparatorlar Tapınağı, İmparatorlar ve Zeus Megistos-Serapis Tapınağı ile Yeniköy yolu altında kalan İmparatorlar ve Aphrodite Tapınağı yer alır. Ayrıca forum,bazilika, akropol anıtsal çeşme, yönetici binası, açık hava toplantı yeri, tiyatro ve mezar anıtı bulunmaktadır.Kent düzlüğü ile vadi arasındaki bölümde yeralan kayalık alandaki Akropolün çevresi sur duvarları vekuleler ile çevrilidir. Akropolisin batı kısmında kentin açık hava toplantı yeri bulunmaktadır. Toplantı yerininönüne forum ve bazilika yapılmıştır. Forumun ortasında büyük bir sarnıç yer alır. Forumun batısında caddediğer iki yanında stoalar (sütunlu galeri) bulunur. Forumun kuzeyinde bir bazilika güneydoğu kısmında anıtsalbir çeşme bulunmaktadır. Adada’ nın en büyük kilisesi vadinin batı kısmındadır. Bizans döneminde inşaedilmiştir. Kent düzlüğünün batısında tepe yamacına inşa edilen tiyatronun kapasitesi yaklaşık 3.000 kişidir.Şehirde dört adet tapınak yer alır.İmparatorlar ve Aphrodite Tapınağı: Basit yuvarlak, Tholos planlı bir tapınaktır. Çevresinde sütunsırası yoktur. Antik kentin içinden geçen Yeniköy yolu altında kalmıştır. Tapınak MS 200–210 yıllarındayapılmıştır.İmparator Traianus Tapınağı: İon tarzında olan tapınakta, yan duvarlardan birisi korniş seviyesinekadar sağlam kalabilmiştir. Diğer kısımlar yıkıktır. Kaynaklara göre, İmparator Traianus MS 114 yılında bazıPisidia kentlerini ziyaret etmiştir. Muhtemelen tapınak bu ziyaret öncesinde yapılmış olmalıdır.İmparatorlar Tapınağı: İon tarzında olan tapınak prostylos planlı olup, ikisi yanlarda dördü önlerdeolmak üzere toplam 6 sütuna sahiptir. Yan duvarlar saçaklık seviyesine kadar sağlamdır. Arka alınlığın yarısısağlam durumdadır. Tapınağın önündeki sunak ve merdivenler toprak altındadır. Ön kısımda ise tapınağa aitolduğu düşünülen Propylon’a (anıtsal giriş) ait izler yer alır. Bu tapınak da Traianus Tapınağı gibi MS 114yılından önce yapılmış olmalıdır. Tam bitirilmemiş olan tapınağın en önemli özelliği doğu duvarında antikdönem taş ustalarının nasıl çalıştıklarını ve ince işçiliği hangi aşamalardan geçirerek yaptıklarını gösterenizlerin mevcut olmasıdır.İmparatorlar ve Zeus Megistos-Serapis Tapınağı: Korint tarzında olan tapınak 4 sütunlu prostylosplanlıdır. Podiumlu olan tapınak saçaklık seviyesine kadar ayaktadır. Tapınağın önünde anıtsal sunak vardır.Tapınak Sereruslar Çağında MS 180–210 yıllarında yapılmış olmalıdır.Zorzila: Sütçüler-Kasımlar yolu üzerindedir. Dağ yamacında yeralan kalıntılar Roma dönemikalıntılarıdır. Kent hakkında fazla bilgi yoktur.252

TURİZMKocaköy Asarı: Sütçüler İlçesi, Kesme Kasabası’nın 5 km güneyinde Asar Tepesi üzerine kurulmuşkentin kuzey ve batısı Köprüçay Vadisiyle sınırlanmıştır. Kent Hellenistik dönemde kurulmuş olmalıdır.Kentin çevresi kısmen ayakta duran bir surla çevrilidir. Kent içindeki en önemli yapı tamamen yıkılmışdurumda olan prostylos planlı tapınaktır. Ören yerinde ana kayaya oyulmuş dikdörtgen biçimli dört adet sarnıçilginç birer mimarı gösterir.Ören yerinin güneybatısında sur duvarının dışında düzlükte iki mezar anıtı vardır. Kentin adıbilinmemektedir. Kalıntılardan anlaşıldığı kadarıyla küçük bir dağ kentidir.Sülüklügöl Harabeleri: Yeşilyurt köyü, Sülüklü Tepe mevkiinde iki tarafı surla kapatılmış, küçük birvadi içine oturtulmuş olan sahada birtakım bina kalıntıları ile kayaya oyulmuş triskelesli iki adet mezarkitabesi bulunur. Büyük bir kalıntı mevcut değildir.Taşkapı Harabeleri: Sütçüler ilçe merkezindedir. Kuruluş tarihi hakkında bir bilgi yoktur.Şarki Karaağaç İlçesiAnabura: Şarkîkaraağaç İlçesi Salur Köyünün güneyinde, Belceğiz Köyünün batısında yeralan antikkentin adı Strabonda geçer. Kent Roma İmparatorluk döneminde bölgede kurulan tetrapolisin bir üyesidir. J. R.Sterrett, Beyşehir Gölü’nün kuzeybatısında Enevre denilen yerde ortaya çıkan yazıtlarda “Anabura” isminibularak kentin yerini kesinleştirmiştir. Kent, kuzeye alçalan bir yamaç üzerinde kurulmuştur ve üzerinde pekfazla kalıntı yoktur. Tiyatro ve tapınak kalıntısı ile konut temellerinin izleri görülür.Neapolis: Şarkîkaraağaç ilçe merkezi civarında olduğu bilinen antik kentten ilk olarak Plinius, bahseder.Plinius, antik kentin Galatia’da, Ptolomaios ise, kenti Pisidia’nın Galatia’ya yakın kısmında olarak gösterir.Neapolis Beyşehir Gölü’nün kuzeyinde Antiokheia’dan (Yalvaç) Likaonya ve Pamphilya’ya giden Roma Yoluüzerindedir. MS III. yüzyıla ait bir yazıttan bölgede bir tetrapolisin olduğu bilinmektedir. A. H. M. Jones, budörtlünün “Cillanian Ovası” tetrapolisi olabileceğine işaret etmektedir. Sözkonusu kentten yakın çevrede birkalıntı gözükmemekle birlikte İlçe Halk Kütüphanesi’nin bahçesinden arsitrav blokları, sütunlar ve mezarstelleri Isparta Müzesi’ne nakledilmiştir.Uluborlu İlçesiApollonia: Uluborlu Merkezi’nde, modern ilçe altında kalmış olan antik kent Seleukos I (MÖ 312–280)tarafından kurulmuştur. Kentin yeri F. V. J Arundell tarafından 1833 yılında tespit edilmiştir. Apollonia, Romaİmparatorluk Çağı sikkeleri üzerinde ve yazıtlarda kendini Likya ve Trakyalılar’ın bir kolonisi olarak gösterir.Apollonia Geç Roma ve Bizans Döneminde de önemini korumuştur. Kentin adı geç devirlerde “Sozopolis”olarak değiştirilmiştir.Antik kentten fazla bir kalıntı yoktur.Yalvaç İlçesiPisidia Antiocheia: Antiokheia, Isparta iline bağlı Yalvaç İlçesi’nin yaklaşık 1 km kuzeyinde SultanDağları’nın güney yamacı boyunca uzanan Anthios Vadisi’nde kurulmuş bir Pisidia kentidir. Kent Smyrna’da(İzmir) rahiplik yapan F. V. Arundell tarafından 1833 yılında ilk kez keşfedilmiştir. W. M. Ramsay, 1920yılında izin alarak Robinson ile birlikte kentte kazı yapmış; Roma kolonisinin büyük bir kısmını ortayaçıkarmıştır. Antiokheia Apollonia gibi bir Seleukos kolonisidir. Kentin kesin kuruluş tarihi bilinmemektedir.Antiokheia MS III. yüzyılın sonunda kurulan genişletilmiş Pisidia Eyaleti’nin metropolisi olmuştur.Kilise kayıtlarından anlaşıldığına göre kent Bizans döneminde de önemini korumuştur. Kentin bilinen en erkensikkeleri MÖ I. yüzyılın sonuna tarihlenmektedir. Kentin ekonomik durumu MS III. yüzyılda en üst düzeyeçıkmıştır. MS 713 yılında Arap istilasına uğrayan kent yakılıp yıkılmıştır. Bugün kent üzerinde sütunlu cadde,Augustus Tapınağı, Tiberius Alanı, Propylon (Anıtsal Giriş) Roma Hamamı, Nimfeum (Çeşme), Bouleuterion(Toplantı Binası), Tiyatro ve kilise kalıntıları mevcuttur.Anthios Vadisi’ne hakim bir tepe üzerine kurulan kent yaklaşık 3 km uzunluğunda oval bir surlaçevrilidir. Kent arazinin dalgalı durumundan yararlanılarak ızgara planlı olarak inşa edilmiştirKente giriş üç kısımdan yapılmaktadır. Üç kapı da yıkılmış ve temel seviyesindedir.Augustus Tapınağı: Tapınak kentin en yüksek yerindeki kutsal alan içinde İmparator Augustus’unölümünden sonra onun adına izafeten yapılmıştır. Tapınak ve sütunlu galeriler yıkılmış ve temelseviyesindedir.253

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUPropylon (Anıtsal Giriş): Augustus Alanı ve Tiberius Alanı’nın kesiştiği yerde inşa edilmiştir. Kazılarsırasında bir çok kitabe parçası da ele geçmiştir. Anıtsal giriş MS I. yüzyıl ortalarına tarihlenir. Yapının üstyapısı bugün tamamen yıkılmış ve temel seviyesindedir.Tiberius Alanı: Sütunlu caddenin doğu bitiminde yer alan Tiberius Alanı, MS I. yüzyıl ortalarında inşaedilmiştir.Tiyatro: Kent merkezine yakın bir tepenin yamacına inşa edilen tiyatro şehre hakim bir noktadadır.Yaklaşık 5.000 kişiyi alabilecek kapasitede olan tiyatronun sahne kısmı tamamıyla tahrip olmuştur. Mevcutkalıntıları MS IV. yüzyıl başlarına ait olmalıdır.Roma Hamamı ve Palaestra: Kentin kuzey-batı köşesinde yer almaktadır. Üst yapıdan fazla bir kalıntıyoktur. Yapı MS I. yüzyıl sonu II. yüzyıl başında inşa edilmiş olmalıdır. Yapının büyük bir kısmı ayaktadır.Stadium: Sultan Dağlarının eteklerinde akropolün batısında yer almaktadır. 190 x 30 m ölçülerinde, “atnalı” şeklinde plana sahiptir. Yapıda günümüze kadar bir kazı yapılmamıştır.Nymphaeum: Anıtsal çeşme kuzey-güney caddesinin kuzey ucunda yer almaktadır. Muhtemelen MS I.yüzyıl sonlarında yapılan çeşme binası bugün temel seviyesindedir.Su Kemerleri: Kent mimarisinin en önemli yapılarından birisi su kemerleridir.Roma döneminde “su çıktı” kaynağından kente uzanan yaklaşık 10 km uzunluğunda su kemeri inşaedilmiştir. Ayakta duran kısmın uzunluğu yaklaşık 250 m olup, 5–7 m yüksekliktedir. Suyun aktığı Canalis’inyapısı bilinmemektedir. Su kemerleri MS I. yüzyılın sonunda inşa edilmiş olmalıdır.St Paul Kilisesi: Kentin ilk ve en büyük kilisesi olup, şehir suruna bitişik ve Roma Hamamı’nınyaklaşık 200 m güneyindedir. MS IV. yüzyıl başlarına ait şu anda mevcut büyük kilise inşa edilmiştir.Hristiyanlık için önem arzeden bu kilisenin altında bulunan Sinagog’ta Hz. İsa’nın havarilerinden St Paulus,Barnabasla birlikte MS 46 yılında ilk vaazlarını vermişlerdir. Bu nedenle St Paulus’a adanan kilise büyükönem arz etmektedir.Men Tapınağı: Antiokheia, Men Kültünün en önemli merkezlerinden biridir. Men Kutsal Alanı,Antiokheia’nın kuruluşundan önce kentin yaklaşık 5 km güneydoğusunda Karakuyu Tepesi üzerindekurulmuştur. Ay Tanrısı Men MÖ 3000 yılından beri ibadet edilen eski bir Anadolu Tanrısı’dır.Tapınak tam dikdörtgen olmayan ve etrafı temenos duvarı ile çevrili alan içerisinde yer alır. MÖ III.yüzyıl başına tarihlenmiştir. Tahminen MS IV. yüzyılda Hristiyanlığın yaygınlaşması ile tahrip edilmiştir.Limneia Adası: Yalvaç’a 25 km uzaklıkta Gaziri mevkiinde, Hoyran Gölü içinde bir adadır. Çevresisurla çevrili ada içinde temel kalıntıları mevcuttur.Kaya Mezarları: Kumdanlı Kasabası ve Aşağı Tırtar Köyü’nün Dutlubük mevkisinde kayalara oyulmuşoda mezarlardır.Tokmacık Fosil Yatakları: Tokmacık Kasabası’nda 1994 yılında S.D. Üniversitesinden Doç. Dr.Fuzuli Yağmurlu başkanlığında yapılan kazıda 9–10 milyon yıl önce yaşamış çeşitli hayvanlara ait fosiller elegeçmiştir. Fosiller bugün Yalvaç Müzesinde sergilenmektedir.Barla Roma Köprüsü: Barla Deresi üzerinde, yeni yol yakınındaki köprü MS II. yüzyıla tarihlenir.Kemerli olan köprünün yan yüzü kesme taştan yapılmış olup, üst kısmı moloz taşlarla kaplıdır. ZindanMağarası önündeki köprüye benzer.Pisidia Antiokheia Çeşme Binası ve Su Kemerleri: Yalvaç ilçesinde yer alan Pisidia Antiokheiakentinin Anıtsal Çeşmesi kuzey-güney caddesinin kuzey ucunda bulunmaktadır. U planlı yapı 21 x 21 mölçülerindedir. Depoda toplanan su pişmiş toprak ve kurşundan yapılma borularla kente dağıtılmıştır.Muhtemelen MS I. yüzyıl sonlarında yapılan çeşme binası bugün temel seviyesindedir. Roma Dönemi’ndegelişen şehrin su ihtiyacını karşılamak için “Su Çıktı” kaynağından kente uzanan yaklaşık l0 km uzunluğundakesme taşlardan su kemeri inşa edilmiştir. Ayakta duran kısmın uzunluğu yaklaşık 250 m olup, 5–7 myüksekliktedir. Suyun içinden aktığı Canalis’in yapısı bilinmemektedir. Su kemerleri de çeşme binası gibi MSI. yüzyılın sonunda inşa edilmiştir.FETİH SONRASI KÜLTÜR VARLIKLARIIsparta İli’nde Anadolu’nun Fethinden sonra yapılan anıtsal eserlerin bazıları kısaca tanıtılmaktadır.254

Camiler1. Kutlubey Camii :TURİZMİl Merkezinde camilerin en eskisi olarak geçen ancak bugünkü minaresi 1922 yılına aitolan Kutlu bey Camii (Ulu Camii) yapının bulunduğu yerde bir vakfiyeye göre 1429 yılında bircami bulunmakta iken 1899 yılında bütünüyle yıktırılarak 1904 yılında tamamlanan yeni bircami inşa edilmiş, 1914 depreminde bu caminin de yıkılmasıyla 1922 yılında bu günkü camiyapılmıştır. kuzey-Güney doğrultusunda dikdörtgen planlı caminin kuzeybatı köşesinde birminaresi vardır. Doğu ve Batı cephesinde altta beş, üstte beş, güney cephesinde altta dört, Üsttedört, kuzey cephesinde ise altta dört, üstte beş gemi teknesi kemerli pencere açıklığı vardır.Harimde kadınlar mahfilinin bulunduğu bölüm haricinde örtü, ortada merkezi bir kubbenin dörtyanındaki birer elips, köşelerde ise birer küçük kubbeden oluşmaktadır. Kadınlar mahfili üstüise ortada elips, iki yanda birer küçük kubbe ile örtülmüştür. Alttan sütunlara binen sivrikemerlerle taşınan örtülere geçiş pandantiflerle sağlanmıştır. Merkezi kubbede sekiz pencereaçıklığı bulunmaktadır.İç cephelerde, özellikle örtü ve pandantif yüzeylerinde kalem işi süslemeler ilemadalyonlar göze çarpar. Mihrabı sivri kemerli bir kavsaraya sahiptir. Kuzey cephenin btıucunda camiden bağımsız olarak yer alan minarenin kaidesi pabuç bölümüne kadar üç aşamagösterir. Subasman seviyesinde kare planlı olan kaide, köşelerde pahlarla sekizgenedönüştürülmüş, daha sonra üst üste üç bilezikle sekizgenin çapı daraltılmıştır. Bileziklerle pabuçarasında kalan bu bölümde taş aralarında yer yer üç sıra tuğla hatıllar vardır. Bileziklerin altseviyesinde akantus yaprakları bulunan devşirme friz parçası vardır. Sekizgen kaideden köşeleripahlı bir pabuçla onaltıgel gövdeye geçiş sağlanmıştır. Gövdede biri pabuçtan sonra, diğerişerefeye yakın bölümde birer silmeli taş bilezik yer alır. şerefe altı mukarnaslı olup korkuluklarda geometrik taş süslemeler vardır. Petek üstünde yükselen külah kurşun kaplamalıdır.2. Hızırbey Camii :Isparta’nın Keçeci Mahallesinde bulunan bu camii Hamidoğulları devletinin kurucusuFeleküddin Dündar Beyin ölümünden sonra yerine geçen oğlu Hızırbey adına yapılmıştır. HızırBeyin Taht’a geçişi H. 728 (M.1325) yıllarında olduğuna göre bu caminin Isparta’da en eskicami olması gerekir. Cami küçük olup dört duvarı taş, içi ahşap çatısı toprak dam olarakyapılmıştır. Minaresi köfkeden yapılmıştır. 1881 tarihinde damı yıkılarak çatı biraz dahayükseltilmiş, 1887 yılında minaresi harap olmuş ve cami 1911 yılında tekrar onarılmıştır.3. Hacı Apdi Camii (İplik Pazarı Camii) :1554 yılında Ispartalı zenginlerden Abdi Ağa tarafından yaptırılmıştır.1569 yılındabitirilmiştir. ilk binanın üstü kurşun kaplanmayıp tahta ile örtülmüştür.1725 yılında ve 1782yılında Halil Hamit Paşa tarafından onarılarak bu günkü durumuna gelmiştir. Halil Hamit PaşaCamiinin doğu ve batı yanlarına birer kanat ekleterek doğu yanına bir minare ve kitaplıkyapılmıştır.4. Firdevs Paşa Camii (Mimar Sinan Camii) :Isparta Valisi Firdevs Bey tarafından 1561 yılında Mimar Sinan stilinde yaptırılmıştırKare planlı ve tek kubbeli olan eser, kuzeyde beş kubbeli bir son cemaat yeri ile kuzeybatıköşesinde bir minareye sahiptir. İnşa kitabesi bulunmamakla beraber H.973/ M. 1565-66 tarihlibir vakfiyesi vardır. Ayrıca Tezkiret-ül Bünyan, Tezkiret-ül Ebniye , Tuhfet-ül Mimarinde adıbulunması ile Mimar Sinan eserleri içinde yer almaktadır.Düzgün kesme taşla inşa edilen yapının batı ve doğu cephelerinde altta iki, üstte iki güneycephesinde ise altta iki, üstte üç pencere açıklığı bulunmaktadır. Alt pencereler düz atkılı, taş255

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUsöveli dikdörtgen karakterde olup, birer sivri kemerli alınlığa sahiptir. Üst pencereler yine sivrikemerli açıklıklar şeklindedir.Caminin kuzey cephesinde ortadaki çapraz tonozla; iki yandakiler pandantiflerle geçilensekizgen kasnağa sahip kubbelerle örtülü baş gözlü son cemaat yeri bulunmaktadır. Örtü sistemicephelerde altı sütuna oturan sivri kemerlerle desteklenmiştir. Sütun başlıklarından ikiyandakilerle Türk üçgeni, diğer dördünde mukarnas süsleme görülür. Kemer gözleri bugüncamekanlarla örtülüdür. Son cemaat yerine açılan caminin kuzey cephesinde hareme giriş kapısıve pencereler yer alır. Giriş açıklığının batı yanındaki pencere ile batı uçtaki minare girişiarasında görülen mihrabiye mukarnas kavsaralıdır..Harim Pandantiflerle geçilen kubbe ile örtülüolup, cephelerde onbeş, kubbe eteğinde sekiz pencere ile aydınlanmaktadır.5. Apdi Paşa Camii (Kavaklı Camii-Peygamber Camii) :Çinili Camii olarak da bilinen yapı kitabesine göre H.1197/M.1782-83 yılında inşaedilmiştir. Bu tarihten önce aynı yerde kadı mescidi adında bir mescit bulunduğu ve bu camininyapıldığı söylenmektedir. Kare planlı, ahşap tavanlı ve üstten kırma çatıyla örtülü camininkuzeyinde son cemaat yeri kuzeybatı köşesinde bir minaresi vardır. Camii 1831-32, 1878, 1886-87, 1914 ve 1950 yıllarında onarım görmüştür.Caminin doğu cephesinde altta üç, üstte dört, batı cephesinde altta üç, üstte beş, güneycephesinde altta dört , üstte dört pencere açıklığı ile doğu ve batı cephelerinde birer tali girişaçıklığı yer almaktadır. Açıklıkların tamamı taş söveli ve sivri kemerlidir. Batı cephesinin kuzeyucunda yer alan iki şerefeli minaresi kare kaide üzerinde yükselir. Köşeleri pahlı pabuçla geçilengövdenin şerefe altları mukarnaslıdır.Kare şeklinde turkuaz çini plakalarının birbirine köşelerinden birleştirmek suretiyleoluşturulan birer süsleme şeridi gövdede yer alan taş bileziklerin alttan ve üsttensınırlandırmaktadır. Ayrıca peteğin külahla birleştiği kesimde turkuvaz çini plakalar göze çarpar.Nuri Hamamcıoğlu tarafından 1950 yılında yapıldığı üstündeki yazıttan anlaşılan minaredegörülen bu tarz çinili süsleme gerek Isparta içindeki, gerekse ilçelerdeki yüzyılımıza aitminarelerde bolca karşımıza çıkar.Son cemaat yeri yedi sütunla desteklenen düz ahşap tavanlıdır. Üstten kırma çatıylaörtülüdür. Çatı giriş ekseninde üçgen alınlıklıdır. Harimin son cemaat yerine bakan cephesindeüstte beş altta dört adet sivri kemerli pencere vardır.. Eksende bir giriş kapısı yer alır.Cepheyüzeyinde, mihrabiyeler ile bunların çevresinde yoğunlaşan XVIII.yy. Kütahya çinileri bucephede önemli süslemeyi oluşturur. Duvar üzerinde bitkisel ve geometrik süslü devşirmemalzemelerde vardır. Harim içi ahşap direklerle üç bölüme ayrılmıştır. Harim içi de Kütahyaçinileri ile süslenmiştir.6. Küçük Gökçeli Kırık Minare Camii :Cami yıkılmış olup bugün yerine yeni küçük bir cami yapılmıştır. Minaresi eski olup tuğladanyapılmıştır. Yapı tekniğine göre Anadolu Selçukluları 13,yy, da yapıldığı tahmin edilmektedir.7. Şarkikaraağaç Ulu Camii (Cami-i Kebir) :Bu camii Şarkikaraağaç’ın ortasında bulunup M. 1281 yılında B.Ali tarafından inşaedilmiştir. Caminin ilk tamiri M.1455’de yapılmış ve zamanla içinde minaresiyle birlikte dahapek çok tamir görmüştür. Daha sonra üzeri vakıflar tarafından çatı yaptırılarak çinko ileörtülmüştür. Şarkîkaraağaç’da Selçuklu yapısı Yukarı Çarşı Camii ile Alcıklar Camii (Fatih256

TURİZMSultan Mehmet Camii) de vardır. Fatih Sultan Mehmet Camii 1970 yılında yıkılarak yerineyenisi yapılmıştır.8. Uluborlu Alaaddin Camii :Camii Melik şahın kızının mal varlığından M.S. 1231 tarihinde Sultan AlaaddinKeykubat tarafından yaptırılmıştır. Minaresi tek şerefeli olarak tuğla ile yapılmıştır. Dört sütunüzerine oturtulmuş iki kubbesi, 35 penceresi ile 3 kapısı vardır.Selçuklu sultanlarından Keykavus’un oğlu II. Mesut zamanında Alâiye Beylerinden bir olduğusanılan Bedrettin Ömer tarafından M.1282 yılında ilk , 1652 yılında yerli halktan Vahap Kadıtarafından ikinci tamiri yaptırılmıştır. 1909 yılında minaresi dışında her tarafı yanan camii, 1927yılında yine yerli mimarlar ve ustalar tarafından halkın yardımıyla yeniden elden geçirilmiştir.Sıvası, boyası ve yazıları da 1932 yılında Hacı Nuri Altın tabak tarafından yapılmış, camikitabesinde şu ifadeler yer almaktadır.“Bu mübarek mescit; Kılıç Arslan’ın oğlu şehit sultan Tuğrul şahın âlim dünya ve dininkoruyucusu, islamın ve Müslümanların seçkini olan kızı Melike-i Adile’nin malından olmaküzere; en ulu Padişahlar Padişahı Alemdar Allah’ın gölgesi mesabesinde olan, dünya ve dininşerefçe yücesi Fatih Babası Keyhüsrev oğlu Keykubat’ın hüküm sürdüğü günlerde H.629 yılınınRecep ayında kendisi tarafından yaptırılmıştır. Allah ikbalini daim etsin.9. Yalvaç Devlethan Camii :Yalvaç’ın merkezindedir. Devşirme malzeme ile yapılan camii, beylikler devri cepheözelliğine sahip olup enine atılmış üç sütun dizisi ile dört sahna ayrılmış üzeri kırma çatı ileörtülü bir yapıdır. Caminin tek minaresi yapının Kuzeydoğu köşesinde yer almaktadır. Mihrabıve minberi düz sadedir. Caminin muhtelif zamanlarda onarımlar geçirdiği bu yüzden 15-16.yy.’a ait olan bu yapının günümüzde orijinalinden ayrıldığı gözlenmektedir.10. Yalvaç Yeni Camii :Yalvaç merkezinde ve Devlethan Camisinin hemen önünde yer almaktadır. Malzemesidıştan molotaş, içten horasan harcı ile yapılan ve 19. yy. a ait olan yapı, yaklaşık kare bir planasahip olup, dört sütun üzerine oturan bir kubbesi mevcuttur. Örtü sistemi bütünüyle dıştan kırmaçatı ile örtülüdür. Minare Kuzeybatı Köşede bulunmaktadır. Mihrabı ve minberi düz ve sadedir.Kubbede bulunan süslemeler son dönemde onarılmıştır.11. Yalvaç Leblebiciler Camii :Bu yapı da oldukça sade dış cephelere ve bir harime sahiptir. Devşirme malzeme ileyapılmıştır. Girişin sağında, tuğla malzeme ile tek şerefeli olarak yapılmış bir minaresi vardır.12. Atabey Sinan Camii (Kurşunlu Camii) :Bu yapıya defterdar Burhanettin Camii de denilmektedir. Isparta’daki Firdevs Bey Camisigibi mimar Sinan stiliyle 1629 yılında yapılmıştır.13. Feyzullah Paşa Camii :Camiye ait belgelerde bazen Feyzullah bazen de Fazlullah Camisi diye geçer. FeyzullahPaşa Camisi Atabey’ in Müftü Mahallesindedir. Ertokuş Medresesinin tam karşısında bulunur.Medrese avlusu ile Cami arasında 5-6 metrelik yol vardır. Böcüzade Süleyman Sami el yazmasıIsparta Tarihinde adı geçen caminin H.900 / M.1495 yılında yapıldığını yazıyorsa da bunaimkan yoktur. Çünkü Osmanlıların kuruluşundan XIX. yy. başına kadar geçen dönemdeKöprülüzadeler dışında (Fazıl, Feyzullah, Fazlullah) adında biyografisi verilen paşadan başka,birisine rastlamak mümkün olmuyor. Yapılış tarihi 1645-1648 yılları arasıdır. Caminin üstü257

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUeskiden toprak damla örtülüydü. Zamanla harap olduğu için 1924 yılında yıkılarak yenidenbugünkü haliyle yapılmıştır. Yapımı sırasında eski gelenek izlerini taşıyan ahşap sütunlar vetahta işlemeler aynen tekrar kullanılmıştır. Caminin tuğla minaresi sağlam olduğundan aynenbırakılmıştır. Minarenin kuzeye bakan kısmında kürsü ile gövde arasında yani pabuç kısmındaH.1278 / M.1861 tarihli bir kitabe vardır. Bu kitabede minarenin belirtilen tarihte MehmetUşşaki tarafından imar edildiğinden söz edilmektedir.14. Barla Çaşnigir Sinan Paşa Camii :Yan duvarları kargir, üzeri ahşap ve toprak damlı olarak yapılmıştır. Minaresi renklituğlalardan yapılmıştır. Kapı üzerindeki kitabede H.777 / M.1376 tarihinde yapıldığıyazılmaktadır. Buna göre caminin Isparta ve havalisinin Osmanlı idaresine geçmeden 6 yılönce yapıldığı anlaşılmaktadır. Kapının içerisinde sol tarafta gömülü bulunan bir kişinin mezartaşında Hafız Tuti’i Karamani ibaresi ve H. 794 / M.1392 tarihi görülmektedir. Camiî 1878yılında onarılarak damı kiremitli hale getirilmiştir. Cumhuriyet döneminde tekrar onarılarakbugünkü durumuna getirilmiştir.15. Yılanlıoğlu Cami (Yılanlı) :Yılanlı köyünde yer alan camiî, Yılanlı oğlu şeyh Ali tarafından (1773/1833) 1809 yılında kendiköyünde bir cami yaptırmıştır. Son yıllarda onarılan cami bugün kiremitli bir çatı ile örtülmüştür.16. Sütçüler Sefer Ağa Camii :İlçe merkezinde 1296 yılında hayırsever bir kadının maddi desteği ile Sefer Ağa adında bir zattarafından yapılmıştır. Kapısının üzerinde Arap harfleri ile Türkçe yazılmış bir kitabe vardır.Hanlar ve KervansaraylarHanlar ve kervansaraylar, özellikle Selçuklu devrinin eserleridir. Bu eserler, anıt değeri olan tarihiyapılardır. Hanlar ve kervansaraylar askerî ve sivil özelliklidirler. Askerî sevkiyatlarda ve ticaret kervanlarınınkonaklamasında güvenlik görevini de yerine getirmişlerdir. Isparta il sınırları içinde bulunan kervansaraylarıntamamı Konya-Antalya yolu üzerinde yer almaktadır. Bu gün Isparta’da eski hanlardan hiçbiri ayaktakalmamıştır.Eskilerden bilinenler ise şunlardır: Kerimpaşa Hanı, Antalyalıoğlu Hanı, Hatipoğlu Hanı, AlaybeyoğluHanı, Pamuk Hanı, Vakıfhan, Kereste Hanı, Nalbant Hanı.Eğirdir Hanı: Yeni mahallede bulunan Eğirdir Hanı, klâsik Selçuklu hanları özelliğini taşımaktadır.İlçe merkezinin 3 km güneyinde, göl kıyısında yer alan yapı Anadolu Selçuklu kervansaraylarının enbüyüklerindendir. Konya-Antalya kervan yolu üzerindeki yapı avlu ve kapalı mekân olmak üzere ikibölümlüdür. Her iki bölüm de yıkılmıştır.Eğirdir Hanı, 1237 yılında II. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından yaptırılmıştır. 1237 yılında yaptırılanhan 64 yıl gibi kısa bir süre sonra bir yangınla işlevini yitirmiştir. Hanın tarihi kesin olarak bilinmemektedir.1993 yılında kervansarayda yapılan kazılar sonucu ortaya çıkarılan geometrik süslü taş parçası DündarbeyMedresesinin portalindeki sol mihrabiyenin çerçeve bordüründeki kırık yere tam oturmuş ve kompozisyontamamlanmıştır. Dündar Bey Medresenin 1301 yılında inşası sırasında portalin handan sökülerek taşındığı vedolayısıyla hanın inşa tarihinin portalde belirtildiği üzere 1237 yılında yapıldığı kesinlik kazanmıştır.Gelendost Hanı (Kudret Hanı): Eğirdir Gölü’nün doğu tarafında, Yeşilköy mevkiinde bulunanGelendost Hanı Selçuklu kervansaray planına uygun olarak inşa edilmiştir. Diğer Selçuklu hanları kadar itinalıolmayıp, duvarları kaba bir işçilik göstermektedir.Kitabeye göre han, M. 1233 yılında Mubarezettin Ertokuştarafından yaptırılmıştır.ÇarşılarBedesten (Firdevs Bey Bedesteni): Mimar Sinan Camii’ne gelir sağlamak için Isparta Valisi FirdevsBey tarafından 1561 yılında yaptırılmıştır. Mimar Sinan üslûbunu taşıyan bu yapı düzgün kesilmiş kövketaşlarıyla yapılmıştır. Kuzey güney doğrultusunda uzanır ve her iki yönden birer girişi vardır. Kurşun kaplı258

TURİZMbeşik-tonoz çatısı 1967 yılında gördüğü onarımla değiştirilerek ahşap çatı ile kaplanmış ve içindekidükkanlarla birlikte hizmete girmiştir.Eski Üzüm Pazarı Dükkânları: Mimar Sinan Camii’ne gelir elde etmek için bedesten ile cami arasında16 adet dükkân kövkeden ve ikişer katlı olarak yapılmışlardır. Dükkanların ikinci katına dar birer merdivenleçıkılır ve çatı tonozla örtülüdür.HamamlarErkek Hamamı (Yeni Hamam): Isparta’daki hamamların en büyüğü ve en önemlisidir. Kadın veErkek hamamı olmak üzere iki hamam bitişiktir. Bunun külhan ve kazanları bir olduğu halde, biri daimakadınlara mahsustur. İkisinin de kapıları ayrıdır. Bu hamamı Sav Köylü Dalboyunoğlu Hacı Ahmet Ağayaptırmıştır.Sav Köyü’ndeki camide bulunan kayıtlardan anlaşıldığına göre, Hacı Ahmet Ağa adına H. 1124 / M.1712 tarihli vakfiyede hamamın suyundan Çelebiler Mahallesi’ndeki akar çeşme ile Yusuf Ağanın evicivarında yapılan çeşmeye su verilmesi uygun görülmüştür. Hamamın yapımına l689 yılında başlanmış, 1693yılında bitirilmiştir.Bey Hamamı: Hamam, Hükümet konağı civarında Ulu Cami’nin doğusunda yer alır. Yaptıranın adı veyapım tarihi bilinmemektedir.Hamamda kullanılan suyun ilk yapılışında çay suyundan ayrılarak bir dolma çeşmede toplandığı ve buçeşmeden alındığı, daha sonra Amine Hatun adında bir kadının Andık deresinden getirttiği sudan bir kısmının,hamamdan önceki su kanallarına hamam sahiplerinin bakması ve onarması şartıyla verildiği ve H. 1140 / M.1728 tarihinde şer’i senede bağlandığı bilinmektedir.ÇeşmelerYılankıran (Çukur) Çeşmesi: Isparta’da Sülübey mahallesindedir. Osmanlı dönemi çeşmesidir. H. 925/ M. 1519 yılında Muhammedoğlu İsa Fakih adlı hayırsever yaptırmıştır. Hazne kısmı yıkılmıştır. İldeki tarihibilinen en eski çeşmedir.Karbuz Çeşmesi: Isparta’ya su getiren Keçeci Hacı Mustafa Ağa tarafından Halil Hamid Paşa adınayaptırılmıştır. Masrafları Halil Hamid paşa tarafından karşılanan Çeşmenin kitabesinde “Sene 1194”yazmaktadır. 1768 yılından 1945 yılına kadar Mimar Sinan Cami karşısında olan çeşme yol yapımı nedeniylebugünkü yerine getirilmiş ve en son 1992 yılında yeniden mermer olarak dört yönde, dört musluklu olarakyapılmıştır.KalelerEğirdir Kalesi: Eğirdir Kalesi, Eğirdir Gölü’ne uzanan yarımada üzerinde bulunur. Kuzey-güneydoğrultusunda yarımada boyunca uzanan sur duvarları üzerinde konutlar vardır. İç ve dış kaleden oluşanEğirdir Kalesi’nin inşa tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Bugünkü kalıntılar Bizans döneminden kalmadır.Çeşitli zamanlarda onarılan kale surları bir sıra tuğla ve taş olarak inşa edilmiştir. Dış kaplama, iç molozdolgudur. Timur’un Eğirdir’i istilası sırasında hasar görmüş, Hamidoğulları ve Osmanlı dönemlerinde tamirgörmüştür.Uluborlu Kalesi: Kapıdağı eteğinde etrafı kayalıklarla çevrili olan kale MÖ IV. yüzyılda şehrin kuruluşdöneminde inşa edilmiş olmalıdır. Zaman içinde tahrip olan kale Bizans Döneminde Roma Dönemimalzemeleri de kullanılarak yeniden inşa edilmiştir. Kale Selçuklu ve Hamitoğulları Beyliği zamanında tamiredilmiştir. Kuzey güney doğrultusunda uzanan kale bedenleri üzerinde üç burç bulunur. Kale Kapısı büyük vedışa taşkındır.Sığırlık I Kalesi: Sütçüler ilçesi, Asar mahallesinde bulunan Kale tepenin kuzey yamacına kurulmuştur.Sur duvarları sağlam ve köşelerde birer kule vardır. Erken Bizans Dönemi’nde yapıldığı düşünülmektedir.Sığırlık II Kalesi: Sığırlık ve Çandır köyü arasında yolun kuzeyinde bir tepe üzerindedir. İyi korunmuşkalenin doğu duvarlarında üç yuvarlak pencere vardır. Erken Bizans Döneminde yapılmış olmalıdır.Zengibar Kalesi: Şarkîkaraağaç İlçesi, Muratbağı (Zengibar) Köyü’nün doğusundaki dağ üzerinde yeralır. Dağın zirvesine doğru uzanan sur duvarlarının sadece temelleri kalmıştır.259

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUÖrdekçi Kalesi: Şarkîkaraağaç İlçesi, Ördekçi köyü Sivri Dağın üzerindeki yaylada tahrip olmuşdurumda bir kale kalıntısı mevcuttur.Anabura Kalesi: Şarkîkaraağaç İlçesi Salur Köyü Enevre mevkiinde, Kızılkale Dağı üzerindeki kale,Roma döneminde kurulmuş olmalıdır. Kale tamamiyle tahrip olmuştur.MedreselerIsparta il merkezinde bugün hiç bir medresenin izi kalmamıştır. Sadece isimleri bilinmektedir. Bunlarsırasıyla şöyledir: Sa’diye Medresesi, Şakirzade Medresesi, Harabizade Medresesi, Hasan Efendi Medresesi,Müftü Efendi Medresesi ve Mehdioğlu Medresesi.Atabey Gazi Ertokuş Medresesi: Medrese, I. Alaaddin Keykubat zamanında, Selçuklu uç kumandanıMübarizeddin Ertokuş tarafından H. 621 / M. 1224 yılında yaptırılmıştır. Medresenin taşları Agrai (Atabey) veSeleukeia Sidera (Bayat) harabelerinden getirilmiştir. Medrese “Kapalı Tip Medrese” türüne girer ve dış avlu,iç avlu ile türbe ve medrese odalarından oluşur. Medresenin içinde hiçbir dekor bulunmadığından, sadecemimarî kuvvete dayalı değişik bir mekân ifadesi elde edilmiştir. Burada büyüklük ve ahenk bakımındangerçekten az görülen tesire varılmıştır. Taş mihrabıyla Anadolu Selçuklu eserlerinin nadir örneklerindendir.l993 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir.Eğirdir Dündar Bey Medresesi (Taş Medrese) : Medrese, 1301 yılında Feleküddin Dündar Beytarafından medrese olarak inşa edilmiş, taşları da II. Gıyaseddin Keyhüsrev Kervansarayından sökülmüştür.Medrese iki katlı olup, 30 hücresi vardır.Büyük dış kapısının fevkalâde süsü ve mimarî değerinin üstünlüğü ileşöhret bulmuştur. Kitabeleri Selçuklu sülüsü ile büyük kapının etrafına kazılmıştır.Şarkikarağaç Medreseleri: Şarkîkaraağaç ilçesinde günümüze ulaşan medrese kalmamıştır. Adıbilinenler ise şöyle sıralanabilir: Durmuş Efendi Medresesi, Hacı Emin Efendi Medresesi (Minareli), SüleymanEfendi Medresesi, Beşkonaklızadeler Medresesi, Koca Rüştü Efendi Medresesi, Müftü Ragıp EfendiMedresesi, Hartuşlu İbrahim Efendi Medresesi ve Hacı Sait Efendi Medresesi.KöprülerGelendost Afşar Köprüsü: Afşar köyünde, Selçuklular dönemine ait olduğu bilinen köprü günümüzdede kullanılmaktadır.Sütçüler Çandır Köprüsü: Çandır köyü Köprübaşı mevkiinde, Selçuklular Dönemi’nde yapılmış olan65 m uzunluk ve 5 m genişlikteki kemerli köprü günümüzde Karacaören Barajı sularının altında kalmıştır.Barla Osmanlı Köprüsü I: Barla Deresi üzerinde bulunan köprü sivri kemerlidir. Kemer düzgün kesmebloklarla inşa edilmiştir. Üzeri moloz taşlarla kaplıdır. Taş döşeme yolda da devam eder.Barla Osmanlı Köprüsü II: Barla Deresi üzerinde bulunan köprü sivri kemerlidir. Kemer düzgünkesme taşlardan inşa edilmiş, yanları moloz taşlarla doldurulmuş, üstü taş kaplıdır. Bu köprü halenkullanılmaktadır.Cirimbolu Köprüsü ve Su Kemeri: Uluborlu Cirimbolu Su Kemeri ilçenin eski yerleşim yerindedir.1869–1872 yılları arasında Kapu Dağından kale içine Kavil Pınarının suyunu getirmek için inşa edilmiştir.Aynı zamanda köprü olarak da kullanılan kemer üst üste iki yuvarlak kemer üzerine inşa edilmiştir. Uzunluğu4,5 m, genişliği 2,5 m yüksekliği ise 20 m.dir.KiliselerAya Baniya Kilisesi: Isparta’nın eski yerleşme yerlerinden olan Turan Mahallesi’ndedir. 1750yıllarında yapıldığı tahmin edilmektedir. Ana aksı kuzey-güney istikametinde olan kilise dikdörtgen planlı, üçnefli ve apsislidir. 15 x 26 m ölçülerindeki yapının kuzey, batı ve doğudan birer giriş kapısı vardır. Tavanahşaptan yapılmış olup, dışı harçla sıvanmış çapraz tonozla örtülüdür ve on sütun üzerine oturur.Yapı l993yılında Göller Bölgesi Projesi dahilinde restorasyon kapsamına alınmış; fakat; fazla bir çalışmayapılamamıştır. 1999 yılında kilisenin çatısı tamamiyle yenilenmiştir.Aya Ishotya (Yorgi) Kilisesi: Doğancı Mahallesi’nde yer alan kilisenin yapım tarihi 1857–1860 yılıdır.Bununla ilgili giriş kapısı üzerinde bulunan kitabe bugün Isparta Müzesi’nde bulunmaktadır. Yazıt Rumalfabesi ile Türkçe yazılmıştır. Doğu-batı yönünde uzanan yapı dikdörtgen planlı üç nefli, apsisli venartekslidir. Dış duvarlar yerel taş kövke ile yapılmıştır. Batı, kuzey ve güneyden birer girişi vardır. Narteksönündeki çan kulesinin çanı bugün Isparta Müzesinde yer alır. Çanın yapım tarihi 1903 yılıdır.260

TURİZMAya Stefanos (Yeşilada) Kilisesi: Eğirdir ilçesi Yeşilada içinde bulunur. Doğu batı yönünde uzanankilise dikdörtgen planlı olup, üç nefli ve apsislidir. XIX. yüzyılın ikinci yarısında yapılmıştır. Kilise GöllerBölgesi Araştırma Projesi dahilinde restorasyon kapsamına alınmış, daha sonra çatı kaplaması yenilenerek, dışduvarları yapılmış, iç ahşap kısımlar yenilenmiştir.Sivil Mimari ÖrnekleriIsparta İli’nde yerel mimari özellikler taşıyan birçok tescilli sivil mimarlık örnekleri vardır.Isparta Merkez İlçe Çelebiler Mahallesi Damgacı Sokak ve çevresi kentsel sit bölgesi olarakbelirlenmiştir.Kentsel Sit Bölgesi, son dönem Osmanlı İmparatorluğu ve ilk dönem Cumhuriyet Dönemi kültürününmimari özelliğini ve sosyal yaşamından izleri günümüze kadar getirdiği için önem taşımaktadır. Isparta il veilçelerinde Damgacı Sokak dışında tek yapı olarak tescil edilmiş yapılar da mevcuttur.Isparta’da yerel mimari özellikler gösteren evler çoğunlukla sit alanı içinde az olmakla beraber sit alanıdışında da görülmektedir. Kepeci, Çelebiler, Gazi Kemal, Sermet, Kurtuluş, Dere, Emre, Doğancı, Keçeci,Yayla ve Karaağaç mahallelerinde geleneksel özellikleri taşıyan Isparta evleri bulunmaktadır.Isparta ve civarında eskiden yaşayan halkın çiftçilik ve hayvancılık yanında kısmen halıcılıkla meşgulolmaları nedeniyle evler genellikle iki katlı olarak inşa edilmiştir. Bu evlerin zemin katları halı atölyesi, kiler,ahır ve samanlık olarak kullanılırken, birinci katları ise yaşanan yerler olarak düzenlenmiştir.Bu şekilde inşa edilen evlerin avluya bakan odalarının önünde büyükçe iki teras bulunur. Zemin kattakiterasa tarım aletleri konulurken, birinci kattaki terasta aile fertleri yazın günlük hayatlarını sürdürürler.İki katlı köy tipi evlerde evin arka cephesi devamlı kuzeye gelecek şekilde inşa edilmiştir. Arka ve yancepheleri taş duvar olarak inşa edilen evlerin diğer kısımları ahşap bağdadi olarak inşa edilmiştir. Sıvamalzemesi olarak en çok samanla kıtıklı sıva harcı haline getirilen çamur kullanılmıştır. Evlerin çatı örtülerigenelde kiremit ve damdır.Pazarlamanın ve ticari aktivitenin sürekli il merkezinde olması, köylüyü satacağı ürünler ve çalışmaolanakları yönünden il merkezine doğru itmiştir. Bu nedenle ilin Yayla, Gülcü ve Karaağaç mahalleleri civarköylerden gelenlerin akınına uğramıştır. Bu mahallelere gelen köylüler köydeki yaşantılarını devam ettirmekdüşüncesiyle, ucuz ve basit köy evi karakterinde evler yapmışlardır. Bu sebeple bu mahallelerde yakın zamanakadar fazla gelişme olmamıştır.Isparta evlerinin ana yapı malzemesi taştır, bodrum ve zemin katların bütünü taştan inşa edilmiştir. Üstduvarlar kerpiç dolgu “hımış” (iskiyet) veya bağdadi olarak inşa edilmiştir. Evlerde kullanılan ahşapmalzemesi, taşıyıcı sistemde, doğramada ve örtüde kullanılmıştır. Bu ana malzemelerden başka yardımcımalzeme olarak toprak ve alçı da kullanılmıştır. Evler genellikle iki katlı olarak yapılmış olup az sayıda üçkatlı evlere rastlamak da mümkündür.Sokağa bakan cephelerde oda ve sofalar cumba çıkma yapılmıştır. Evlerin genelde zemin katı taştanyapılmış, kışlık odalardan oluşur. Üst katlar ise odalar ve onların açıldığı sofalardan meydana gelir. Odalarözenle işlenmiş, tavanları genelde ahşap tekne tavan olarak tasarlanmıştır.Isparta evleri genellikle sokağa cepheli, yan ve arka bahçeli, 1 veya 2 katlı ve sofalı yapılardır. Yöreselözellikler gösteren evler daha çok sit alanı içinde yoğundur. Sit alanı dışında da eski evlere rastlamakmümkündür. Kepeci, Çelebiler, Gazi Kemal, Keçeci, Sermet, Kurtuluş, Doğancı, Dere, Emre, Karaağaç, Yaylamahallelerinde geleneksel özellikleri taşıyan Isparta evleri bulunmaktadır. Isparta evleri genel olarak TürkEvleri, Acem Evleri ve Rum Evleri şeklinde üç ana başlıkta ele alınabilir.Türk Evleri: Isparta ili içerisinde günümüze kadar gelmiş bu tip evler iki guruba ayrılabilir:Birinci Tip Türk Evi (Ağa Evleri): Yaşantıya uygun olarak Ağa Evleri Tahtani ve Fevkani şeklinde ikikısımdan oluşur. Tahtani olanlar, Ağaya hizmet eden uşak, seyis v.b. kişilerin ikamet ettikleri avluya bakan teksıra odalardan oluşur. Yani tahtani, bahçeye bakan küçük odalardır. Tahtani odalara avludan açılan kapılardangirilir.Fevkani olan kısma ise evin içinden tahta bir merdivenle çıkılır. Buradan geniş bir sofaya geçilir.Merdivenin üzerinde bulunan kısım yükseltilmiş olduğundan buraya yüksek hanay denir. Hanayda güneyebakan cephede abdestlik yer alır.261

SıraNoISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUHanaya açılan odalara genellikle yan yana bulunan kapılardan girilir. Bu odalar fazlasıyla tezyinedilmiştirler. Ağa evlerine Böcüzade Süleyman Efendi evi, Tahir Paşa ve Demiralay Konağı gibi yapılar örnekolarak gösterilebilir.İkinci Tip Türk Evleri (Hanaylı Evler): Orta sınıf evler olan hanaylı evler alt hanay, üst hanay olmaküzere iki kısımdan oluşur. Alt kısımda ahır ve eve açılan kapılar vardır. Üst hanayda ise 1. Tip evlerde olduğugibi iç odalara açılan kapılar vardır. Yine güneye bakan kısımda abdestlik yeri; odalarda gömme dolaplar,nişler bulunmaktadır.Bu tip evlerde alt hanayın açıldığı geniş avluda aş ocağı mutlaka bulunur. Aş ocağının yanında bir ocakvardır. Dolayısıyla 2. Tip evlerde ev sahibi tabiatla daha fazla iç içedir.Her iki tip Türk evinde hanaya açılan odalarda atlanmaması gereken bir özellik te Musandıra (yani birnevi meyve kurutma dolabı) bulunur.Acem Evleri: 17. yy. sonunda 300 kadar Ermeni vatandaşın Isparta’ya Kafkasya’dan gelmesiylekendilerine öz bir mimariyi de beraberlerinde getirmişlerdir. Fakat bu mimari yalın olarak uygulanmamış,yerleşik halkla beraber yaşamalarının sonucu olarak kompozit bir yapı şekli ile karşımıza çıkmıştır. Bu evlereAcem Evleri denilmektedir. Bu yapılardaki mimari özellikler, Türk evlerine oranla kapalı bir mimari özellikgöstermektedirBu tür evlerin özellikleri; Türk evi özelliğini ve yabancı mimariyi birlikte yansıtmasıdır. Bu özelliği ilediğerlerinden farklı bir gurup oluştururlar.Bu evlerde zemin katlar genel olarak düzgün kesme taşlardan yapılmış ve pencerelerdeki basılıkemerlerde ise kilit taşı kullanılmıştır.Rum Evleri (Ecnebi Evleri): Rumlar da yapmış oldukları evleri Ermenilerin etkisinde kalarakyapmışlar, yine kapalı mimariye uygun olarak yeni bir yapı türü ortaya çıkarmışlardır. Bu tür evlerdiğerlerinden tamamen farklıdır. Türk evi mimarisiyle hiç ilgisi olmayan süslemeler bu tip evlere bakıldığındahemen kendisini göstermektedir. Rum evlerinde Türk evlerindeki hanayların önü cam ile kapatılarak, bir nevikapalı hanay durumuna getirilmiştir.Türk mimarisinde bulunmayan üçgen alınlık (tympanon) mevcuttur. Ayrıca bu tür evlerin girişlerindesütün veya sütünceler (süs) vardır. Yine bu evlerde Türk mimarisinin ortak özelliği olan cumbalar (cihannümalar)bulunabilir. Fakat bunlar Türk mimarisinden farklı olarak aşırı süslemelerle bezenmişlerdir.1908’den sonraIsparta’daki mimaride büyük bir değişiklik olmuştur. Bu değişikliğin sebebi de şehrin büyük bir deprem geçirmesive sonucunda yukarıda bahsedilen kapalı mimariden etkilenerek sakız gibi ev denilen kapalı balkonlu yapılarınortaya çıkmasıdır. Bu evlere tam ortadan taş basamaklı merdivenle çıkılır. Genellikle tek katlı olup, sağında vesolunda iki oda yer alır.Mimari zenginliklerMİMARİESERİN ADIİLİ/İLÇESİADRESİYAPILDIĞITARİHKULLANIMAMACIÖZELLİKLERİKARARTARİHİNO'SU1 Mezarlık I-II Eğirdir Yeşilada - Mezarlık 15.03.1975 83002 Camii " Yeşilada ada 19.YY CamiiKare Planlı Moloztaşla yapılmış, tamir " "edildi.3Aya StefanosDikdörtgen Üç Sahınlı" Yeşilada - KiliseKilisesiAhşap Çatılı" "4ŞeyhDikdörtgen planlıMüslihiddin " " 20.YY TürbeçatılıTürbesi" "5 Kireli Han Şarkikaraağaç Yassıbel ky. 13.YY. Yıkılmıştır Tamamen yokolmuş 20.12.1975 879967Aya YorgiKilisesiErtokuşKervansarayıIsparta MerkezDoğancıM.2414Sok.No.6119.YY.KullanılmıyorGelendost Yeşilköy 13.YY. Anıt EserBazilikal Planlı,KöykeYapı TonozluAvlulu,Dikdörtgenplanlı,TaşYapı.22.12.1975 882114.05.1976 A-13262

8Aya PayanaKilisesiIsparta/Merkez9 Çınar "10TabakhaneCamii11 Kestane "12 Çeşme "13 Çeşme "14 Çeşme "1516AlaaddinEfendiTekkesiEskiTic.Yüks.Oku.17 Camii "18 Çeşme "19 Bedesten "20 Camii "21 Bey Hamamı "22 Ev Eğirdir23 Ev "24 Ev "25 Ev "26 Ev "27 Ev "28 Ev ""TuranMah.2213 S.SülübeyMah.ÇayboyuSok.İskenderMah.ÇayboyuS.No.1Yenice M.2426S.117 Cad.ÇelebilerM.Dam.SokakKeçeciMah.SoyluSokakDoğancıM.HazneliÇeş.Bit.117 C.19.YY.KullanılmıyorBazilikal Planlı,Ahşap çatılı,Taş YapıTURİZM13.05.1977 A-548- Doğal Anıt - " "- Camii Kare Planlı,Kubbeli " A-549- Doğal Anıt - " "19.YY. Kullanılmıyor - " A-550- " - " A-551- "Dikdörtgenplanlı,Yıkılmış" A-552" Gülcü Mah. 20.YY.Onarım Türbe Kare gövdeli çatılı " A-553"KepeciMah.PavyonCad.No.29Gazi KemalMah.Gazi KemalMah.Ulu CamiiÇeş.KutlubeyM.BedestenS.No.7ÇelebilerM.KavaklıCamiG.KemalMa.KülhanSok.No.1Yeşilada No.3113 adaYeşilada No.138pafta 138ada,6 parselYeşilada Küçükpazarcık Meyd.Yeşilada Küçükpazarcık Meyd.No.11Yeşilada Küçükpazarcık Meyd.No.6Yeşilada Küçükpazarcık Meyd.No.7Yeşilada Küçükpazarcık Meyd.No.A/220.YY. Başı18.YY.MilliEğt.BinasıCamiiYeni Klasiküslup,köyke ileyapılmış.Kare Planlı Taş veKöyke ile yapılmış." A-554" A-555" Şadırvan Dikdörtgen planlı. " A-55617.YY.Kapalı ÇarşıDikdörtgen,Sağlı-Sollu,Odalı TekKoridorlu." A-55719.YY. Camii Kare Planlı Kubbeli " A-55817.YY.20.YY. BaşıHamamKonutKlasik OsmanlıHamamı19.YY. Türkevi tipiiki katlı,Kargir." A-55913.07.1984 304" " " 13.07.1984 304" " " 13.07.1984 304" " " 13.07.1984 304" " " 13.07.1984 304" " " 13.07.1984 304" " " 13.07.1984 304263

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU29 Ev "30 Ev "31 Ev "32 Ev (1) Isparta Merkez33 Ev (2) "34 Ev (3) "35 Ev (4) "36 Ev (5) "37 Ev (6) "38 Ev (7) "39 Ev (8) "40 Ev (9) "Yeşilada Küçükpazarcık Meyd.No.13Yeşilada Küçükpazarcık Meyd.No.16Yeşilada 1.Sokak No.11KeçeciMah.YeniyolSok.No.5Turan Mah.126C.No.48Turan M.Çayboyu yoluNo.140Turan M.Çayboyu yoluNo.158/2Keçeci Mah.Emir Sok.No.7Keçeci Mah.Uzun Sok.No.23/AKeçeci Mah.Uzun Sok.No.25Keçeci Mah.Uzun Sok.No.29Keçeci Mah.Uzun Sok.No.31" " " 13.07.1984 304" " " 13.07.1984 304" " " 13.07.1984 30420.YY.başıKonut19.YY. Sivil Mim.Örneği 2 Katlı Kargir26.07.1984 344" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "SıraNoMİMARİ ESERİNADIİLİ/İLÇESİ41 Ev (10) Isparta/Merkez42 Ev (11) "43 Ev (12) "44 Ev (13) "45 Ev (14) "46 Ev (15) "ADRESİGazi KemalMah.1313 Sok.No.20Gazi KemalMah.1313 Sok.No.22Çelebiler Mah.Eski TabakhaneCad.No.4Çelebiler Mah.Eski TabakhaneCad.No.8Çelebiler Mah.Eski TabakhaneCad.No.7G.KemalMah.DoğanÇıkmazı No.3YAPILDIĞITARİH20.YY.BaşıKULLANIMAMACIKonutÖZELLİKLERİ19.YY. Sivil Mim.Örneği 2 Katlı KargirKARARTARİHİNO'SU26.07.1984 344" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "264

TURİZM47 Ev (16) "48 Ev (17) "49 Ev (18) "50 Ev (19/A) "51 Ev (19/B) "52 Ev (20) "53 Ev (21) "54 Ev (22) "55 Ev (23) "56 Ev (24) "57 Ev (25) "58 Ev (26) "59 Ev (27) "60 Ev (28) "61 Ev (29) "62 Ev (30) "63 Ev (31) "64 Ev (32) "65 Ev (33) "G.KemalMah.DoğanÇıkmazı No.2G.KemalMah.DoğanÇıkmazı No.4ÇelebilerMah.İrfanS.No.1KeçeciM.Hüs.AvniPaşa Cad.KeçeciM.Hüs.AvniPaşa Cad.G.KemalM.İmam HasanSok.No.12G.KemalM.İmam HasanSok.No.10G.KemalM.İmam HasanSok.No.8G.KemalM.İmam HasanSok.No.6G.KemalM.İmam HasanSok.No.7G.KemalM.Hacı EthemSok.No.16G.KemalM.Akar ÇeşmeSok.No.3G.KemalM.Yeni HamamSok.No.2G.KemalM.Akar ÇeşmeSok.No.5G.KemalM.Yeni HamamSok.No.8HızırbeyMah.KonurSok.No.5HızırbeyMah.KonurSok.No.3DoğancıMah.MenzilciS.No.49DoğancıMah.MenzilciS.No.51" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " "265

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU66 Ev (34) "67 Ev (36) "68 Ev (37) "69 Ev (38) "70 Ev (39) "71 Ev (40) "72 Ev (41) "73 Ev (42) "74 Ev (43) "75 Ev (44) "76 Ev (45) "77 Ev (46) "78 Ev (47) "79 Ev (48) "80 Ev (49) "81 Ev (50) Isparta/Merkez82 Ev (51) "83 Ev (52) "84 Ev (53) "DoğancıMah.EfendiSokak No.5G.Kemal Mah.1302 Sok.No.2G.KemalM.DoğancıÇıkmazı No.6G.KemalM.DoğancıÇıkmazı No.8G.KemalM.DoğancıÇıkmazı No.10ÇelebilerMah.Damgacı S.No.1ÇelebilerMah.Damgacı S.No.3ÇelebilerMah.Damgacı S.No.10ÇelebilerMah.Damgacı S.No.24ÇelebilerMah.Mühürcü S.No.5ÇelebilerMah.Damgacı S.No.1ÇelebilerMah.Damgacı S.No.4ÇelebilerMah.Damgacı S.No.21ÇelebilerMah.ŞakirSok.No.21ÇelebilerMah.ŞakirSok.No.9G.KemalMah.KemeraltıS.No.8-10G.KemalMah.KemeraltıS.No.6G.KemalMah.KemeraltıS.No.2KepeciMah.H.AvniPaşa C.No.9" " " " "20.YY.BaşıKonut19.YY. Sivil Mim.Örneği 2 Katlı Kargir26.07.1984 344" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " "" " " " "20.YY.başı20.YY.başıKonutKonut19.yy.SivilMim.Örneği 2 katlıkargir19.yy.SivilMim.Örneği 2 katlıkargir26.07.1984 34426.07.1984 344" " " " "" " " " "" " " " ""266

85 Ev (54) "86 Ev (55) "87 Ev (56) "88 Ev (57) "89 Ev (58) "90 Ev (59) "91Cumhuriyetİlkokulu92 Konut Uluborlu"KepeciMah.H.AvniPaşa C.No.5-7İskenderMah.LokantacıS.No.1İskenderMah.LokantacıS.No.3İskender İmamHasan S.No.2İskender İmamHasan S.No.6-8İskender İmamHasan S.No.9ÇelebilerMah.İrfanS.No.3Merkez,EskiBelediye BinasıTURİZM" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" " " " "" Okul Yeni Klasik üslup " "19.YY.Bel.Dük.93 Taş Medrese " Eski Kasaba 14.YY. Anıt Eser94 Alaaddin Camii " " 13.YY. Camii95 Bülbül Camii " " 19.YY. "96 Kale " " 7.YY. Anıt Eser97 Baltabey Hamamı " " 18.YY. "2 katlı 19.YY. TürkKonağı tipindeKargirAvlulu,Eyvanlı harapdurumda Taş yapıDikdörtgen planlıminareli,SelçukluDönemiDikdörtgen planlı Taşyapılı, ahşap çatılıÜst kısımları veburçları yıkılmışTürk hamamı tipindetuğla ve taş yapı09.11.1984 48504.09.1985 139307.09.1988 365" "" "" "98 Karabey Hamamı " " 18.YY. " " " " "99 Minare " " 13.YY. "Selçuklu Minaresitipinde tuğla örgülü" "100 Gafle Çeşmesi " " 20.YY. "Kullanılmıyor,haznelibeton çatılı" "101 Aslanlı Çeşme " " " " Hazneli Beton Çatılı " "102 Büyük Çeşme " " " " " " "103İki katlı kemerliCirimbolu Su" " 19.YY. " moloz tuğlaylaKemeriyapılmıştır." "104 Muhittin Çeşmesi " " 20.YY. " Enine Beton çatılı " "105 Bahçe Camii " " 18.YY. CamiiDış duvarlar taş içahşap kullanılmıyor.14.09.1988 384106Veli BabaUluğbeyCamii, Zaviye Planlı,Senirkent17.YY. Camii-TürbeKülliyesiKasabasıAhşap" 387107 Şehitlik Eğirdir Merkez - Şehitlik - 10.05.1989 719108 Yakaören Türbesi Isparta/Merkez Yakaören 14.YY. TürbeÇokgen gövdelikubbeli köyke ile 16.08.1989 867yapılmış109 Ertokuş Kümbeti Atabey Merkez 13.YY. "Sekizgen gövdelipramit çatılıköykeden yapılmış" "267

110111BabasultanTürbesiŞeyh BerdaiTürbesiISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUEğirdir Yazla Mahallesi 14.YY. ""Yazla Mah.ŞeyhMehmet ÇelebiTür.16.YY. "112 Ertokuş Medresesi Atabey Merkez 13.YY. Anıt Eser113 Çeşme Isparta/Merkez114 Şehitlik "GazikemalM.Hacı EthemSokakKaraağaçMahallesi20.YY.ÇeşmeÇokgengövdeli,pramitçatılı,köykedenyapılmışÇokgen gövdeli,kubbeliKapalı avluluEyvanlıTaç kapılıSelçuklu tarzındaçeşme" "" "" "06.09.1989 902- Şehitlik - 06.09.1989 903115 Mezar " Çünür 3.YY. Anıt Eser Tonozlu oda taş yapı " "116 Kürt Camii Şarkikaraağaç Merkez - CamiiKare planlı kubbelitaş yapı27.12.1989 1060117 Gazi İlkokulu Isparta/Merkez 20.YY. OkulYeni klasik Türkmimarisi ,kargir25.09.1990 901İkişer mus. sekiz118 Yeni HamamIsparta- Dalboyunoğlukurna, ikişer soğuk,19 yy. HamamMerkez Hamamıbirer şadırvan, birergöbek taşı vardır.25.09.1990 "119 Valilik Binası Isparta/MerkezKutlubeyMahallesi1873-1937 Resmi bina120 Kervansaray Eğirdir Yazla Mahallesi 13.YY. Anıt Eser121 Dükkan Isparta/Merkez 383 ada, 3 parsel 20.YY. DükkanBodrumla birliktedört katlıdır. Dış duv.düzgün kes. köyketaşı kullanılmıştır.Dikdörtgen avlulumoloz taş ve harçlayapılmışSivil Mim.örn.taşyapı gelenekseltic.merk.25.09.1990 90122.08.1990 98028,07,1992 1495122 Dükkan "383 ada, 387ada, 10 parsel" " " " "123 Dükkan " 387 ada, 9 parsel " " " " "124 Dükkan "389 ada, 13parsel" " " " "125 Dükkan "389 ada,10parsel" " " " "126 Dükkan "389 ada,12parsel" " " " "127 Dükkan " 391 ada, 2 parsel " " " " "128 Dükkan " 391 ada,7 parsel " " " " "129 Dükkan " 391 ada, 1 parsel " " " " "130 Dükkan " 391 ada, 9 parsel " " " " "131 Dükkan " 398 ada, 8 parsel " " " " "132 Dükkan " 398 ada, 9 parsel " " " " "133 Dükkan " 398 ada, 2 parsel 16.YY. " " " "134 Dükkan " 398 ada, 5 parsel " " " " "135 Dükkan " 398 ada, 6 parsel " " " " "136 Dükkan " 398 ada, 4 parsel " " " " "137DündarbeyMedresesi138 Hamam "Eğirdir Merkez 14.YY. ÇarşıKale Mah.EskiHoyrat Mevkii- Anıt EserAvlulu, taç kapılı, taşmalzeme ile yapılmışSadece Bir tonozuayaktadır.24.04.1995 250719.03.1996 2899268

TURİZM139Aya GeorgiaKilisesi" Barla Kasabası 18.YY. Anıt Eser Dikdörtgen 22,07,1997 3419140Çeşnigir PaşaHalen kullanılıyor," " 16.YY. CamiiCamiionarıldı." "141 Roma Köprüsü " " 3.YY. KöprüTek gözlü kesmetaştan yapılmıştır." "142Osmanlı KöprüsüTek gözlü sivri" " 17.YY. "Ikemerli moloz taşlı" "143"II" " " " " " "144 Hamam " " 18.YY. Anıt EserAhşap Kargir metrukdurumda" "145 Ahırcı Çeşmesi " " 19.YY. Çeşme Dörtgen " "146 Akmescit Çeşmesi " " " " - " "147BaşmahalleÇeşmesi" " - " - " "148PazarmahalleÇeşmesi" " - " - " "149 Çınar I " " - Doğal Anıt - " "150 Çınar II " " - " - " "151 Çınar III " " - " - " "152 Çınar IV " " - " - " "Gökçehöyük,153 Kilise "Kocapınar 17.YY. Anıt Eser Dikdörtgen- Bazilika 09.09.1997 3471mevkiiSarıidris154 Tapınak "(Mallos, 2.YY. " Dikdörtgen blok taşlı 14.02.1997 3290Kaşerenler)155 Abdülgaffar Camii Gelendost Merkez - Camii - 31.07.1998 3918156İncili ÇavuşSelçuklu tarzında boşIsparta/Merkez Sav Kasabası 20.YY. TürbeTürbesiKümbet22.03.1999 4137157ÖğretmenEnstitüsüGönen İdari Bina 1944 Okul İki Katlı Beton Bina 14.04.2000 4584158ÖğretmenDersane ve"EnstitüsüSinama1945 " - 14.04.2000 "159ÖğretmenEnstitüsüGönen Laboratuvar 1945 Okul Tek Katlı Betonarme 14.04.2000 4584160Öğretmenİki Katlı Kırma ÇatılıGönen Resimhane - "EnstitüsüBetonarme14.04.2000 4584161ÖğretmenEnstitüsü" Yemekhane 1945 " - 14.04.2000 4584162ÖğretmenBetonarme İki Katlı" A Yatakhanesi - "EnstitüsüÇatısı Kiremit Kaplı14.04.2000 4584163ÖğretmenEnstitüsü" B Yatakhanesi - " " 14.04.2000 4584164ÖğretmenTek Katlı Taş Duvarlı" Silahlık 1945 "14.04.2000 4584EnstitüsüTablo Beton Çatılı165 Sedir Ağacı I SenirkentGarip köyükapıderesi mev.- Doğal Anıt - 17.05.2000 4604166 Sedir Ağacı II " " - " - " "167 Sedir Ağacı III " " - " - " "168 Kasnak Meşesi I Yenişarbademli Kasnaklı - Doğal Anıt - 17.08.2000 4689169 Kasnak Meşesi II " " - " - " "170 Kasnak Meşesi III " " - " - " "171 Kasnak Meşesi IV " " - " - " "269

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU172 Kasnak Meşesi V " " - " - " "173 Hükümet Konağı " Merkez 1929 Kullanılmıyorİki katlı , çatısıkiremit14.06.2001 5017174YılankıranSülübeyİki cepheli su hazneli,Isparta/Merkez1519 Anıt Eser14.06.2001 5021ÇeşmesiMahallesiharap halde175Dikdörtgen planlıDalboyunoğlu" Sav Kasabası 1709 Camii kırma çatılı kiremitCamiiörtü16.10.2001 5174176 Çeşme "İskenderKare biçimli iki yüzlüOsmanlı Çeşme06.06.2002 5451Mahallesiçeşme177İnönü İlköğretimBahçeli Kargir, ikiŞarkikaraağaç Merkez 1929 Okulokulukatlı06.06.2002 5453178DDY-Eğirdir GarEğirdir Yazla Mah 1907 Gar BinasıDikdörtgen formlu29.08.2002 5561179BinasıDDY Isparta GarBinasıIsparta-Merkez İstiklal Mah. 1936 "180 DDY-İstasyonu " Kuleönü Ks. 1913 "181 Ardıç ağacı Uluborlu182 Kilise kalıntısı SütçülerKüçükkabacaKöyüÇandır-Kıcazeytin mev.BizansbinaDikdörtgen formlubinaDikdörtgen formlubina26.07.2002 553026.07.2002 5531- Doğal Anıt 22.11.2002 5700Anıt Eser183 Avşar Hamamı Gelendost Avşar Köyü 13.YY. Kullanılmıyor184 Eski Hamam Gönen Cami Mah. - Kullanılmıyor185İstasyonYap.Komp.Derinlemesinedikdörtgen planlı, teknefli ve tek apsisliMoloz taş ileyapılmış küçük birkilise kalıntısıSıcaklık kısmı vesoyunma kısmı var.Kare planlıdır.Sıcaklık, Soğukluk,ılıklık bölümlerindenoluşur.28.02.2003 579807.08.2003 596611.11.2003 6094Keçiborlu 30 Ada 1 parsel 20.YY. Gar Binası - " 6096186 DDY İstasyonu Gönen Gümüşgün köyü Osmanlı Gar binası187 Muhuttin Mescidi Isparta/Merkez Emre Mahallesi - Kullanılmıyor188 Garnizon Binası " Kepeci Mah. 19.YY. Mrk.Kom.189 Ev AksuİmrahorMahallesi 2955Par.1911 Yılındaingilizlerceyapılmıştır. Ambar,lojman, su deposu,gazhane ve tuvaletyapılarındanoluşmaktadırTek katlı, ahşapbağdadi duvarlı,kırma çatısı alaturkakiremitle kaplı, tapukaydında mescitolarak görünmesinekarşın mihrapayrıntısınarastlanmayan biryapıdır.iki katlı köfke taştanyapılmıştır." 609818.12.2003 613817.09.2004 7119.YY. Konut İki katlı ahşap ev 23.12.2004 169270

TURİZM190 Ev "İmrahorMahallesi 2963 " " " " "Par.191 Ev AksuİmrahorMahallesi 2960 19.YY. Konut İki katlı ahşap ev 23.12.2004 169Par.192Hacı HüseyinSarnıcıKeçiborlu Senir - " Sarnıç kullanılmıyor 23.12.2004 163193 Hacı Emin Sarnıcı " " - " " " "194Hasan HüseyinSarnıcı" " - " " " "195Çeştepe MezarAnıtı I-IISenirkent Gençali köyü M.Ö.5.yy. Anıt Eser Tümülüs mezar 29.06.2004 6358196Topraktepe MezarYassıörenSenirkentAnıtı I-IIkasabası" " " 29.06.2004 6557197 Ev AtabeyMerkez OnaçMahallesi19.YY. Konut İki katlı ahşap ev 25.03.2005 331198 Ev AtabeyMerkez MüftülerMah." " " " "199Avşar SelçukluKöprüsüGelendost Avşar Köyü 13.YY. Köprü Tek gözlü 10.02.2005 246200 Avşar Camiisi Gelendost " 13.YY. CamiiKare planlı ahşap10.02.2005 246201 İplikçi Camii Isparta/MerkezGazi KemalMah.18.YY.Camiisütunluİki katlı, köfke taştankırma çatılı10.02.2005 240202Mimar SinanCamii" Kutlubey Mah. 16.YY. " " " 10.02.2005 241203 Ablapınar Çeşmesi Sütçüler Boğazköy 19.YY. Çeşme Köfke taştan kemerli 10.02.2005 243Onaç204 Çeşme Atabey Mah.MeydanSok.18.YY. Anıt Eser Çeşme 25.03.2005 331205 İncesu köyü Camii Keçiborlu206 Aslanlı Çeşme "207 Çelikler Çeşmesi "208 Koca çeşme "209 Ev Gelendost210 Ev "211Deli AhmettaşıKilisesiSütçüler212 Sultan Fatih Camii Ş.Karaağaç213214215Seferağa CamisiKırık Minare CamiHamamSütçülerAtabeyEğirdirİncesu bel. 23Pafta 3540parselİncesu Bel. 23Pafta 3393parselİncesu Bel.23paf.3641 pars.İncesu Bel. 23Paf. 3427 pars.Avşar Köyü 55paf.5955 pars.Avşar Köyü 56paf.6037 pars.Çobanisa ky.DeliahmettaşıMev.Mrk.CumhuriyetMey.(Camiikebir)17.yy "19.YY. "- "- "Kare planlı, kırmaçatılı, tek minareliYuvarlak kemerlidikdörtgen formluSivri kemerlidikdörtgen formluYuvarlak kemerlidikdörtgen formlu" 332" 332" 332" "19.yy " Tescilli anıtsal yapı 06.05.2005 420" "Bizans "1281 "Merkez, CamiMahallesi Selçuklu-O CamiMerkez OnaçMahallesi 18. Yy. CamiMerkez,Yeşilada 19. Yy Anıt EserTescilli sivilmimarlık örneğiDikdörtgen tek neflive tek apsisliBağdadi kubbeli,kırma çatılı 1 bina" 420" 42124.06.2005 502Kare planlı, kuzeydetek minareli 26.05.2006 1045Dikdörtgen planlı, tekkatlı 11.09.2006 1163Kagir, kırmaçatılı,kubbeli 11.09.2006 1160271

216ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUHacıeminoğluSüleyman Evi217 Küçük Çınar "218 Büyük Çınar "219220Kaş YukarıMah.CamiiTraşçızade evi111ada,16paf.1par.221 Devlet Han Camii "222 Yeni Camii "223Kaş CamiMah.CamiiYalvaç Görgü Mahallesi 19 yy. Konut 19. yy.Yalvaç evi 07.08.2003 5987"HükümetMeydanıPazar YukarıMah.Kaş YukarıMah.- Doğal Anıt - 11.05.1992 1401- Doğal Anıt - 11.05.1992 1401- Cami - 29.06.1999 4260" " 19.yy. Konut 19.yy.Yalvaç evi 13.03.2002 5302Pazar YukarıMah.Pazar YukarıMah.15.yy.GençD.OsmanlıCamiCamiBeylikler OsmanlıDönemiGenç Devir OsmanlıDönemi25.12.1998 407626.05.2006 1043" Kaş Cami Mah. Cumhuriyet Cami Cumhuriyet Dönemi 16..02.2006 805G.1.2.4. Sit AlanlarıAntalya Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından tescili yapılmış bulunan ArkeolojikTarihi ve Kentsel Sit alanları topluca Tablo G.1.’de verilmektedir.SİT ALANLARI (ISPARTA İLİ VEİLÇELERİ) 2006NO ADI İLİ/İLÇESİ ADRESİALANKM2ÖZELLİKLERİ272BULUNANTESİSLERYAPIDURUMUKARARTARİHİNO'SU1 Canada Eğirdir Merkez 0.3 Km2 I.D.Doğal Sit - Tarla 15.03.1975 8300Yukarı GökdereYukarıgökI.D.Doğal Sit2 (kasnak) Eğirdir dere -- Tarla 09.07.1976 A-87Isparta/Evler3 Damgacı Sokak Merkez Merkez - Korunacak Sok. Evler26.07.1984 344Pınargözü4 Mağarası Y.Bademli Merkez I.D.Dogal Sit - " 12.04.1985 902BelediyeİmarI.D.Arkeolojik Sit KonutlarPlanına5 Kale Eğirdir Merkez 1 Km2göre 07.03.1986 1978Bayat"6 Seleucia Sidera Atabey Köyü 10 Km2- - 14.03.1986 2079Sağrak"7 Adada Sütçüler Köyü 5 Km2- “ 07.09.1988 364KızıldağI.D.Doğal Sit8 Beyşehir Gölü Ş.Karaağaç Merkez -- Milli Park 07.09.1988 368Karaçayır9 I.Höyük Ş.Karaağaç Merkez 0.5 Km2 I.D.Arkeolojik Sit - Tarla 07.09.1988 378Karaçayır"10 II.Höyük Ş.Karaağaç Merkez 0.1 Km2- “ 07.09.1988 377Şarkikaraa"11 Arak Höyük ğaç Arak köyü 0.3 Km2- “ 07.09.1988 376Armutlu"12 Armutlu Höyük " köyü 0.5 Km2- “ 07.09.1988 372ÇavundurÇavurdur"13 Höyük " köyü 0.3 Km2- “ 07.09.1988 369KarayakaKarayaka"14 Höyük " köyü 0.1 Km2- “ 07.09.1988 374KıyakdedeKıyakdede"15 Höyük " köyü 0.2 Km2- “ 07.09.1988 375

TURİZMÖrdekçi"16 Ördekçi Höyük " köyü 0.5 Km2- “ 07.09.1988 370Anabura Antik" - “17 Kenti " Salur köyü 0.3 Km207.09.1988 36618 Salur Höyük " " 0.1 Km2 " - “ 07.09.1988 37119 Yeniköy Höyük " Yeniköy 0.2 Km2 " - “ 07.09.1988 373Isparta/" - "20 Kanlı höyük Merkez Ali köyü 0.3 Km222.05.1990 75921 Ali Köy höyük " " 0.5 Km2 " - " 22.05.1990 76022 Yuğ Höyük " Bozanönü 0.5 Km2 " Konut “ " "BüyükgökçFindos Höyük "0.3 Km2 " - “ "23eli"24 Kızıl Höyük " Kuleönü 0.5 Km2 " - “ " "BozanönüKarayuğ Höyük "0.5 Km2 " - “ "25yakını"GöndürleHarmanöreAtabey0.5 Km2 " - “ "26 I.Höyükn"Göndürle II." " 0.3 Km2 " - “ "27 Höyük"Pamuklu" " 0.3 Km2 " - “ "28 Höyük"29 İskele Höyük Gelendost Merkez 0.5 Km2 " - “ " "Kötürnek" Madenli 0.3. Km2 " - “ "30 Höyük"31 Yaka Höyük " Yaka köyü 0.2 Km2 " - “ " "32 Gönen Höyük Gönen Merkez 0.2 Km2 " - “ " 759Gölbaşıİncirli Höyük "0.3 Km2 " - “ "33köyü760Isparta/Mer SenirceSenirce Höyük0.3 Km2 " Demiryolu “ "34kez köyü"KeçiborluDörtyolKeçiborlu0.3. Km2 " - “ "35 HöyükMv."36 Kılıç Höyük " Kılıç köyü 0.5Km2 " - “ " "BüyükkabaAralık Höyük Senirkent0.3 Km2 I.D.Arkeolojik Sit - Tarla 22.05.199037ca760Tohumkesen" " 0.1 Km2 " - “ "38 Höyük"39 Garip Höyük " Garip köyü 0.3 Km2 " - “ " "GençaliGençali Höyük "0.5 Km2 " - “ "40köyü"OrtayazıGöreme Höyük "0.5 Km2 " - “ "41köyü"YassıörenYassıören"0.2 Km2 " - “ "42 HöyükKöyü"Örenköy Höyük Şarkikaraa Örenköy 0.3 Km2 " - " "43ğaç"SınırıTarla -44 Beyköy Höyük " Beyköy Belirsiz "" "45 Nudra Höyük " Göksögüt 1 Km2 " " - " "46ZindanMağarası Aksu Merkez 0.5 Km2 " D.S.İ Tüneli - " 763KontrollüIsparta/MerSivil veResmi Konut,Okul/373 ada -konut 25.09.1990kezkonut Valilik binası47 Tarihi sit (alanı)yapısı901ÜzümLokanta-Kentsel Sit-48 Kentsel Sit " pazarı 0.1 Km2Dükkanlar" "273

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU49 Mühürcü Sokak " Merkez Korunacak sokak Evler Evler " "Tabakhane"50 Sokak " " " "" "51 Henden Sokak " " " " " " "52 İrfan Sokak " " " " " " "53 Doğan Çıkmazı " " " " " " "TabiatI.D.Dogal Sit D.S.İ Tesisi54 Gölcük Gölü " " 10 Km2Parkı 28.07.1992 1499KocaköyI.D.Arkeolojik Sit - -55 Harabeleri Sütçüler Kesme 2 Km201.07.1992 149156 Kovada Gölü Eğirdir 5 Km2 I.D.Doğal Sit - Milli Park 14.10.1992 161257 Beyşehirgölü Y.Bademli Merkez - I-II. D.Dogal Sit - " 14.10.1992 161358 Sülüklütepe Sütçüler Yeşilyurt 1 Km2 I.D.Arkeolojik Sit - - 10.02.1994 2132I-III.D.Arkeolojik Camii--59 Apollonia Uluborlu Merkez 1 Km2 Sit Yüksekokul15.06.1994 2237İç Kale veI.III.D.ArkeolojikDündarbey Eğirdir Merkez- " 24.04.1995Sit60 Med.2507Kapıkaya Antik Isparta/Mer GüneyceI.D.Arkeolojik Sit - -61 kentikez Köyü 3 Km219.03.1996 1900Eğirdir gölü veI-III.D.Arkeolojik-62 çevresi Eğirdir Merkez -Sit -17.05.1996 299663 Tynada Aksu Terziler 2 Km2 I.D.Arkeolojik Sit - - 14.02.1997 328964 Mallos Eğirdir Sarıidris 1 Km2 " - - 14.02.1997 329065 Tymbriada Aksu Akçaşar 1 Km2 " - - 14.02.1997 3291Çandır" - -66 Sığırlık I.Kalesi Sütçüler köyü 0.5 Km214.02.1997 3292Sığırlık" - -67 II.Kalesi " " 0.5 Km2Çandır ky." - -68 Yedikilise " Çaltıcak 0.5 Km2Yazısöğüt Kaya Isparta/Mer-69 Mezarları kez Yazısögüt "70Burdur Gölü veÇevresiBurdur-IspartaBurdur-Isparta -274Doğal veArkeolojik Sit- -14.02.1997 329214.02.1997 329215.05.1997 333025.05.1998 3834SenitliRomaDön.Kale -71 Senitli Yaylası Aksu Yaylası - "Yıkt.18.02.1999 4097KaletepeAkbelenli72 An.Kent. Eğirdir ky. I.D.Arkeolojik Sit - - 01.03.2000 453673İncirlikaya OdaMezarları Gönen Koçtepe 1 Km2 I.D.Arkeolojik Sit -Kayalık-Tarla 29.08.2001 514674HöyükönüMevkii Höyük Gelendost- Merkez 0,5 Km2 " Bir adet evTarla-Bahçe 29.08.2001 515275 Erenlik TepeŞarkikaraağaç Köprüköyü 0,5 Km2 " Su DeposuKayalık-Tarla 16.10.2001 5176Isparta/MerTarla76 Orta Yol Höyük kez Aliköy 0,6 Km2 "30.11.2001 5260ÜniversiteTarla77 Höyük " Çünür 0,3 Km2 "30.11.2001 5259Zindan78 Mağarası Aksu Merkez 0.5 Km2 I.D.Dogal Sit D.S.İ.Tüneli - 24.04.2003 58187980Milas mevk.49paf.2660par.taş.Isparta/MerkezYakaörenköyü I.D.Arkeolojik Sit -Ali köyüNekropol alanı " Aliköy - " -Tarla-Bahçe"06.06.2003 592411.11.2003 6097

8182838485868788899091TURİZMÇamlıburunTep.Mev. SütçülerGümüköyü " Orman 11.11.2003 6100Zorzila AntikKenti " Kasımlar " - " 21.05.2004 6319Demirlik TepeKesme-Sarnıcı " İdrisler " - " " "ÇığdüşmezAsarı " Kesme " - " " "Prostanna AntikAkpınarI-III.D.ArkeolojikKenti Eğirdir köyüsit - " " "Kurt İlyasMevkiikalıntıları Keçiborlu Senir I.D.Arkeolojik Sit - " " 6321Dromoslu Isparta/Mer Aliköy,ÇaltMezar Odası kez epe M. " - " " 6320BozdurmuşGençaliTarla-Kalıntıları Senirkent Köyü " - Bahçe 29.06.2004 6358KızılkaletepeAnabura ŞarkikaraaAn.Kent ğaç Salur köyü " - " 17.09.2004 61Yakaeimir-ÖrdekçiSivritepe Antikky.CennetKenti Ka. " Y. " - " 23.12.2004 167Zengi Deresi-Boğazköy-Eşektaşı Tepesi Sütçüler Ye.Mah. " - " 23.12.2004 168KeşanHacıahmetl92 Mev.Kilise Kal. " er ky. " Bağevi 10.02.2005 244Şarkikaraa Başdeğirm93 Saray mezarlığı ğaç en ky. " Tarla Tarla " 245Çarıksarayl"94 Büyükekiztepe " ar 2.5 Km2Kayalık YokYazılı kanyonKayalıktarla26.10.2005I.D.Arkeolojik Sit95 Antik yol Sütçüler Çandır ky.Antik Yol656969798Serp.köyü 4paf.153-154-155156-157-158 veRom.D.Ant.YolGöksöğütKalıntılarıBağören KiliseKalıntılarıEğirdir Serpil köyü " 15.12.2005Ş.KaraağaçEğirdir99 Kaya Kiliseleri SütçülerYarıkkaya100 Höyük Yalvaç101Ayvalı Höyük "102 Terziler Höyük103104105Mısırlı Höyük "KumdanlıHöyük(Sögütdibimevkii)Dörtyol Höyük """730Göksöğüt1.DereceTarlaKasabasıArkeolojik Sit Tarla30.03.2006 886BağörenI. DereceTarlaKöyüArkeolojik Sit Tarla17.07.2006 1076AşağıI. Derece Kayalık KayalıkYaylabelArkeolojik Sit Arazi Arazi 10.11.2006 1299Yarıkkayaköyü 0.2 Km2 I.D.Arkeolojik Sit - Tarla 22.05.1990 760Ayvalı0.3 Km2 “ - “ "köyü"Terziler"Köyü 0.3 Km2- “ 22.05.1990 761Mısırlı0.3 Km2 " - “Köyü22.05.1990 760KumdanlıKs.BağkonakKs.0.5 Km2 " - “23.05.199024.06.20050.3 Km2 “ - “ "760473760275

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUKuyucakKuyucak"0.3 Km2 " - “ "106 HöyükKs."Yağcılar""107 Yağcılar HöyükKöyü 0.5 Km2- “ 22.05.1990 761KırkuyusuDedeçam"0.3 Km2 " - "108 HöyükKs.22.05.1990 760109 Akçaşar Höyük "Akçaşar0.3 Km2 “ - “köyü22.05.1990 760110AltınolukTokmacık""HöyükKs. 0.1 Km2- “ " "111Tokmacık""Höyük" 0.3 Km2- “ 22.05.1990 761112 Çamlıca Höyük "Kozluçay0.2 Km2 " - “Ks.22.05.1990 762113 Kurusarı Höyük "Kurusarı0.3 Km2 " - “köyü22.05.1990 760114Tekkepınar""HöyükSücüllü Ks. 0.5 Km2- “ " "115ÇamharmanÇamharma"Höyükn Köyü0.1 Km2 “ - “ " "116 Sücüllü Höyük " Sücüllü Ks. 0.3 Km2 " - “ " "117PisidiaHisarardı"" Su Deposu -Antiocheiaköyü 10 Km207.09.1998 367118Men KutsalÖzgüney"0.2 Km2 " - “AlanıKs.22.05.1990 760119Tokmacık"- "Fosil YataklarıKs. 8.4 Km2 Fosil08.09.1994 2303120 Kaya mezarları "AşağıÖrenyeri - - 06.05.2005Tırtar köyü422121 Limnea Adası " " " " "Kumdanlıtümülüsü(emineninKumdanlıHöyük122 höyük) " Ks.04.08.2005 519123 Gligli höyük " " " 26.10.2005 658Yalvaç İlçesiSIRAKAPLADIĞIYERİNO ADIALAN KM2ÖZELLİKLERİ BULUNAN YAPILAŞMA KARAR NO'STESİSLER DURUMU TARİHİ U1YarıkkayaHöyükYarıkkayaYalvaç köyü 0.2 Km2I.D.ArkeolojikSit - Tarla 22.05.1990 760Ayvalı" Ayvalı köyü 0.3 Km2 “ - “ "2 Höyük"TerzilerTerziler""3 HöyükKöyü 0.3 Km2- “ 22.05.1990 761Mısırlı" Mısırlı Köyü 0.3 Km2 " - “4 Höyük22.05.1990 760KumdanlıHöyükKumdanlı23.05.1990 760"0.5 Km2 " - “(Sögütdibi Ks.24.06.2005 4735 mevkii)DörtyolBağkonak"0.3 Km2 “ - “ "6 HöyükKs.760KuyucakKuyucak"0.3 Km2 " - “ "7 HöyükKs."8 Yağcılar " Yağcılar 0.5 Km2 " - “ 22.05.1990 761276

9101112131415161718192021222324TURİZMHöyükKöyüKırkuyusu Dedeçam"0.3 Km2 " - "HöyükKs.22.05.1990 760AkçaşarAkçaşar"0.3 Km2 “ - “ "Höyükköyü"AltınolukTokmacık""HöyükKs.0.1 Km2- “ " "Tokmacık""Höyük" 0.3 Km2- “ 22.05.1990 761ÇamlıcaKozluçay"0.2 Km2 " - “HöyükKs.22.05.1990 762KurusarıKurusarı"0.3 Km2 " - “Höyükköyü22.05.1990 760Tekkepınar""HöyükSücüllü Ks. 0.5 Km2- “ " "Çamharman Çamharman"HöyükKöyü0.1 Km2 “ - “ " ""Sücüllü ""HöyükSücüllü Ks. 0.3 Km2- “ "PisidiaHisarardı"" Su Deposu -Antiocheia köyü 10 Km207.09.1998 367Men Kutsal Özgüney"0.2 Km2 " - “AlanıKs.22.05.1990 760FosilTokmacık"- "YataklarıKs. 8.4 Km2 Fosil08.09.1994 2303KayaAşağı Tırtar"Örenyeri - - 06.05.2005mezarlarıköyü422Limnea"Adası " "" "Kumdanlıtümülüsü(emineninKumdanlıHöyükhöyük) " Ks.04.08.2005 519Gliglihöyük " " " 26.10.2005 658Tablo G.12. Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili YapılanArkeolojik, Tarihi ve Kentsel Sit Alanları (Yalvaç İlçesi)G.1.2.5.Sosyo – Kültürel YapıKütüphanelerSosyal ve kültürel hayatın bir parçası olan kütüphaneler Isparta’da çok önemli yer tutmaktadır. İlde 1783yılında Halil Hamit Paşa Halk Kütüphanesi ve 1892 yılında Yalvaç Hacı Ali Rıza Efendi Halk Kütüphanesi ilebaşlayan kütüphanecilik büyük gelişme göstermiştir. Kütüphane sayısı bakımından Isparta ili Türkiyegenelinde ilk 10 arasında yer almaktadır.Isparta’nın kütüphanesiz ilçesi yoktur. 34 halk kütüphanesi ile hizmet verilmektedir. Hedef kütüphanesizkasaba bırakmamak ve kütüphanelerin modern bir ortamda hizmet vermesini sağlamaktır. Bu amaçla MerkezGülistan 75. Yıl Halk Kütüphanesi, Atabey Halk Kütüphanesi ve Uluborlu Halk Kütüphanesi İl Özel İdareimkanlarıyla yaptırılmıştır.Hamit Halil Paşa İl Halk Kütüphanesi’nde Kültür ve Turizm Bakanlığı Döner Sermaye işletmesine bağlı1 adet Kitap Satış Mağazası bulunmaktadır.Isparta’da 1783 yılında kurulan ilk kütüphaneye adını veren Halil Hamid Paşa, 1736’da Isparta’dadoğmuş ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde Sadrazam olarak görev yapmıştır. Kütüphanede başlangıçta 500cilt yazma eser bulunmaktaydı. Daha sonra yapılan bağışlarla ve Eğirdir İlçesi Yılanlıoğulları’ndan Şeyh Ali277

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUAğa’nın kitaplığından nakledilen eserlerle zenginleşmiştir. Kütüphane bir süre müftüler tarafından yönetilmiş,binası yetersiz olduğundan Halkevi binasına (1939) ve daha sonra şimdiki binasına taşınmıştır (1969).Kütüphanede bulunan 1692 adet el yazması eser 1994 tarihinde Konya Bölgesi Yazma Eserler Kütüphanesinenakledilmiştir. H.H. Paşa Halk Kütüphanesi’nde 2002 yılı içerisinde İnternet Erişim Hizmeti oluşturulmuştur.Basın Yayın OrganlarıKitle iletişim araçları diğer bir ifadeyle medya, günümüzde dünya toplumlarının olmazsa olmazıdurumundadır. Kitle iletişim araçları ulusların milli sınırlarını ve coğrafi uzaklıklarını sanal olarak ortadankaldırmış bulunmaktadır. Yerel kitle iletişim araçları yayın/yayım yaptıkları bölgelerde etkin olabilmektedirler.Bölgenin yöneticilerini, çalışanlarını ve kamu oyunu bilgilendirme ve yönlendirme güçlerine sahiptirler.1923 yılında Sidre Dergisi, 1934-1949 yılları arasında çıkarılan Ün Dergisi ile 1925 yılında IspartaGazetesi ve 1936 yılında çıkarılan Gül Yurdu gazeteleri Isparta’da basın ve yayın faaliyetine öncülüketmişlerdir.Gazetenin Adı Yayım Dönemi Yayım Yeri Kuruluş TarihiDemokrat Gazetesi Günlük Isparta 1947Isparta Gazetesi Günlük Isparta 1960Gülkent Gazetesi Günlük Isparta 1976Gülses Gazetesi Günlük Isparta 1991Akdeniz Gazetesi Günlük Isparta 1994Çözüm Gazetesi Günlük Isparta 1995Haber Gazetesi Günlük Isparta 1998Çağrı Gazetesi Günlük Isparta 2000Hakimiyet Gazetesi Günlük Isparta 2002Haber Ekspres Gazetesi Günlük Isparta 2003Gülistan Gazetesi Haftalık Isparta 1983BES Gazetesi Haftalık Isparta 2001Reform Gazetesi Haftalık Isparta 2002Oluşum Gazetesi Haftalık Isparta 2003Eğirdir Demokrat Gazetesi Haftalık Eğirdir 1954Eğirdir Akın Gazetesi Haftalık Eğirdir 1971Eğirdir Ekspres Gazetesi Haftalık Eğirdir 1999Senirkent Gazetesi 15 Günlük Senirkent 1991Öz Yalvaç Gazetesi Haftalık Yalvaç 1969Yalvaç Yeni Haber Gazetesi Haftalık Yalvaç 1999Yeni Sütçüler Gazetesi Aylık Sütçüler 1998Tablo G.14: Isparta İli’nde Yayımlanmakta Olan Yerel Gazetelerİlde yayım yapan yerel radyo ve televizyonlar da Tablo G.15.de sunulmaktadır.İstasyonun Adı Frekansı Yayım Yeri Yayıma Başladığı YılKanal 32 TV Bölgesel Isparta 1992BRT FM 101.0 Isparta 1992Doğuş FM 102.5 Isparta 1993FM 32 98.0 Isparta 1994Arkadaş FM 90.2 Isparta 1994Dilara FM 95.1 Isparta 1994Özşen Radyo 93.0 Ş. Karaağaç 1995Radyo Net 92.5 Isparta 1995Tablo G.15: Isparta İli’nde Yayım Yapan Radyo ve Televizyonlarİnternet Kullanımı - Isparta Valiliği WEB SitesiBütün ülkede çok hızlı yayılan bilgisayar kullanımı ve internetten yararlanma olgusunun yansımalarıtüm kentsel yerleşmelerde, kamu ve özel kesimde belirgin olarak görülmektedir. Bu bağlamda Isparta İli’ndeinternet kullanım bilincini ve kullanımını yaygınlaştırmak, İli tanıtmak ve İl’e ait bilgilerin aracısız halkaulaşmasını sağlamak, internet teknolojisinin sağlamış olduğu bütün olanaklardan en üst düzeyde faydalanmayısağlamak, E-Devlet Projesinin alt yapısını oluşturmak amacıyla Isparta Valiliği (Kamu Kurum ve Kuruluşları)ve SDÜ Rektörlüğü arasında bir protokol imzalanmıştır.278

279TURİZMBu proje ile Isparta Valiliği Web Sitesi’nin güncelleştirilmesi, Isparta’nın tarihi, kültürel, doğal, turistikWeb değerlerinin sanal ortamda tanıtılması ve reklamı, Isparta Tanıtım CD’sinin hazırlanması ve E-Devletprojesinin alt yapısı oluşturulmuş olacaktır. Bilgiler “Isparta gov.tr ” isimli Web sayfasında yayınlanacaktır.Ayrıca Isparta Valiliği ile SDÜ Rektörlüğü arasında “İnternet Haftasını Kutlama” ve E-Devlet Projesininaltyapısını oluşturmak amacıyla “İnternet Haftasını Kutlama ve Kamu Kurumları Web Tasarımı” protokolüimzalanmıştır.Müzeler / Sanat GalerileriIsparta Müzesi : İstiklal Mahallesi Millet Caddesi No:4 ISPARTATel :246-218 34 37 Faks : 246-223 94 03Isparta Müzesinde Arkeolojik, Etnografik, Yörük ve Halı eserleri sergilenmektedir.Isparta Müzesi pazartesi hariç her gün açıktır. Isparta Müzesi 08:00-12:00 ile 13:00 -17:00 saatleri arası açıktır.Müze giriş ücreti : 2.00 YTLYalvaç Müzesi : Hükümet Caddesi No:4 Yalvaç/ISPARTATel/Faks : 246- 44150 59Müze giriş ücreti : 2.00Antiocheia Ören Yeri : 2.00 YTL Yalvaç Müzesinde Arkeolojik ve Etnografik eserlersergilenmektedir.Yalvaç Müzesi pazartesi hariç her gün açıktır. Yalvaç Müzesi 08:00-12:00 ile 13:30 -17:30 saatleri arası açıktır.Antıocheia Ören Yeri Yalvaç: Yalvaç ilçesinin 2 km yakınında bulunan ören Romadöneminden kalma zengin tarihi eserlere sahiptir.ISPARTA MÜZESİIsparta ilinde ilk müzecilik hareketi 1933 yılında Halk Evinin açılmasıyla başlar. Ozamanki halk evi binasının bir odası müze salonu olarak düzenlenmiştir. Çevreden toplananarkeolojik eserler burada sergilenmiştir. Halk evlerinin kapatılmasıyla birlikte eserler çeşitlidepolara kaldırılmış zamanla kaybolmuş ya da zarar görmüşlerdir. Uzun yıllar müzesiz kalanIsparta ilinde 1969 yılında arsa alınmış ve 1971 yılında Müze binasının temeli atılmıştır. İnşaat1984 yılında Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğünce tamamlanmış olup, düzenlemeçalışmaları sonunda 8 Mart 1989 yılında arkeoloji bölümü olarak küçük bir salon daha eklenmişve bu günkü şekline getirilmiştir. Açılışında eser sayısı yedi bin civarında olan müzenin bugünküeser sayısı 12 binin üzerine çıkmıştır.Müzeye küçük bir bahçe ile girilmektedir. Bahçede yöresel arkeolojik eserlersergilenmektedir. Müze sergilemesi dört bölümden oluşur:Arkeoloji Bölümü : Bu bölümde üç bin yıllarına ait eski Tunç Çağı çanak, çömlek,ağırşak, ağırlık, el baltaları, Helenistik ve Roma Devirlerine ait küçük pişmiş toprak ve bronzbuluntular, cam eşyalar ile Bizans, Selçuklu, Osmanlı Madalyonları sergilenmektedir. Salonungirişinde Köprüçay’ın (Eurymedon) tanrısının mermer heykeli görülmeye değer özel bir eserdir.Etnografya Salonu : Arkeoloji salonuna bitişik olan bu bölümün girişinde bez, hasır vekilim tezgahları sergilenmektedir. Vitrinlerde yöreye ait giysiler (bindallı, üç etek, şalvar,cepken.vs..) takılar, uçkur, peşkir, oyalar ve yazmalar yer almaktadır. Mutfak eşyaları: nargile, semaver,ağızlık, saat köstekleri, cam ve opalin lambalar sergilenir. Ara boşluklar kilim panolarladoldurulmuştur.

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUYörük Salonu : Bu salonda kağnı, karasaban, döven ve orak, tırpan, yaba, kalbur gibitarım aletleri, çorap, heybe, torba, çalgı aletleri ve çoban malzemeleri sergilenir. Salonunortasında bir kara çadır vardır. Kara çadırda ala çuvallar, sallama beşik, mutfak malzemeleri,yayıklar, hamur teknesi, senit gibi malzemeler sergilenir.Halı Salonu : Isparta Müzesinin halı salonu en eskisi 17. yüzyıla kadar inen madalyonluUşak halısı ve Gördes, Ladik ve Döşeme altı halılarıyla birlikte çeşitli halı merkezlerinden halıörnekleri sergilenmektedir. Halı salonunun girişinde bulunan oturma ünitesi de halı , mangal vesiniyle dekore edilmiştir.YALVAÇ MÜZESİ1947 yılında yöreden elde edilen Arkeolojik ve Etnoğrafik eserlerin depolanmasıylailçede ilk defa müzecilik faaliyetleri başlamıştır. 1963 yılında yapımına başlanan bugünkü müzebinası 1966 yılında ziyarete açılmıştır.Galeri : Prehistorik eserler bölümü : Yalvaç çevresinden derlenen ve ilçeye 19 km.uzaklıkta bulunan Çam harman (Köstük) Höyükten tesadüf elde edilen Eski Tunç çağına aitpişmiş topraktan Depaslar, Rhytonlar, Vazolar, Testiler, Kulplu Kaseler ve değişik form gösterençeşitli kaplar bu bölümün dikkate değer eserleridir. Göller bölgesine has tipik çanak çömleklerayrı bir vitrinde teşhir edilmektedirler.Pişmiş topraktan yapılmış insan ve hayvan figürlerini mermer idoller, taş el baltaları, kemikaletler ile farklı dönemlere ait mühürlerde sergilenmektedir. Tokmacıkta yapılan bir araştırmasırasında meydana çıkarılan ve (M.Ö.) sekiz milyon yıl öncesine ait olduğu belirlenen çeşitlihayvan fosilleri ayrı bir önem taşımaktadır.Büyük Salon : Klasik çağdan Bizans çağına kadar olan değişik devirlere ait vazolar, içkikapları, mezar buluntuları, kronolojik bir sıra ile teşhir edilmektedir.Antiocheia ve Men Kutsal Alanından elde edilen Roma çağına ait pişmiş toprak , mermer vebronz tanrı ve tanrıça heykelcikleri, hayvan figürleri, adak kitabeleri, yağ kandilleri, çam kokuluşişeleri, bilezikler, değerli taşlardan yapılmış yüzük kaşları, madeni yüzükler Bizans çağına aitziynet eşyaları bu seksiyondaki eserler arasındadır.Müze değişik devirlere ait altın, gümüş, bronz zengin sikke koleksiyonlarına da sahiptir. Heykel,büst, kabartma gibi heykeltıraş eserler ayrıca sergilenmektedir.Küçük Salon : Yalvaç çevresinin el sanatlarına ait eserlerini bu salonda görmekmümkündür. Altın, gümüş ve sedef kakmalı tabancalar, tüfekler, kılıç, kama, ok, yay gibisilahlar zırh ve miğferler, el örgüsü yün çoraplar, renkli peşkir, uçkur ve havlular, cepken, ceket,üç etek, kadife ve sim sırma işlemeli bindallılar, altın gümüş ve bafodan yapılmış çeşitli takılarbu bölümde yer almaktadır.Açık Teşhir : Revak altında ve bahçede klasik çağdan itibaren Roma, Bizans, Selçukluve Osmanlı Dönemlerine ait mezar stelleri , lahitler, osthotekler, sunaklar, yazıtlar, heykeller vemil taşları yer almaktadır. Ayrıca değişik başlıklı sütunlar müze bahçesinde antik bir yolmeydana getirecek şekilde düzenlenmiştir.ULUBORLU MÜZESİ: Alaaddin Keykubat Halk Kütüphanesi’nin içinde bulunduğuKültür Sarayı Binasının birinci ve zemin katında, 23 Haziran 2007 Yılında ziyarete açılanUluborlu Müzesi, Isparta Müzesine bağlı olarak faaliyet vermektedir.Her katı108 m² olmak üzere, iki katlı iç teşhiri ve binanın batı kısmındaki bahçede açıkteşhiri mevcuttur. Müzede; Uluborlu Kaymakamlığı binası önünde biriktirilen, Apollonia AntikKentinden kalan mimari taşlar, eski mezarlık alanlarından toplanan İslami mezar stelleri,280

TURİZMUluborlu Halk Eğitim Merkezinde biriktirilen Etnografik eserler ile, Isparta Müzesi EtnografyaDepolarından seçilen, 144 adet envanterlik, 4 adet etütlük Etnografik eser sergilenmektedir.Birinci katta;Demircilik VitriniUluborlu’ya ne vakit girdiği bilinmeyen, fakat iki asırdır civar şehirlerde şöhreti yaygınolan, Uluborlu demircilik ve bakırcılık ürünleri, sağlamlıkları ve keskinlikleriyle dikkat çeker.Tophane Nazırı Miralay Mehmet Bey, Uluborlu’dan pek çok genç demirci hemşerisiniTophaneye aldırır ve bu gençler birkaç senede iyi zanaatkarlar olarak memleketlerine dönerler.Yaptıkları zırai aletler (orak, çapa, bel v.b.) ve mutfak araçları-özellikle bıçaklar, Konya’danİzmir’e kadar pek çok kentte alıcı bulur. Bir demirci atölyesinin canlandırıldığı bu vitrinde pekçok demir ve bakır araç-gereçin yanında anahtar uydurulamayan kapı kilitleri ve koşum takımlarıda sergilenmiştir.Mutfak- Hamam Ve Abdest KültürüUluborlu Mutfağında kullanılan özellikle kalaylı bakırdan yapılmış sini, tabak, bakraç tasve boynuzdan yapılmış kaşıklar, odun kömürü ile ısınan pirinçten çay semaveri, hamammalzemeleri olan, su ısıtmada kullanılan bakır güğüm, hamam tasları ve evlerde tezgâhlardadokunan peşkirler bu vitrinde sergilenmektedir. Ayrıca abdest ve el yıkamak için kullanılankapaklı bakır leğen, ibrik ve yine peşkirler 20. yüzyılın ortalarına kadar kırsal kesimde kullanılagelmiş ev gereçleri olarak sergilenmektedir.Erkeğe İlişkin EşyalarErkek giysileri ve aksesuarlarının sergilendiği bu vitrinde ayrıca 19. yüzyıla ait silahlar,ağırlık ve uzunluk ölçü aletleri, aydınlatma gereçleri de mevcuttur. Cepken, kuşak, şalvar ve yünçoraptan oluşan erkek kostümünün kenarlarına, erkeğin aksesuarı olarak; kehribar tespihler vesigara ağızlıkları, köstekli saat, para keseleri yerleştirilmiştir. Vitrinin ortasına doğru dolmatüfekler, mataralar, barutlukların yanında yatağan denilen bir kenarı keskin kılıçlar, kamalar, şişve teber (törensel balta), toplu tabancalar mevcuttur. Gaz lambalarından fenerlere, trenistasyonlarında kullanılan pilli işaret lambalarından kandillere kadar farklı dönemlerdekullanılmış aydınlatma gereçleri de bu vitrinde kullanılmıştır. Ayrıca arşın, çekül, hassas terazive dirhemlerden oluşan bir ölçü aletleri köşesi de vardır.Bu vitrinin duvarlarına farklı giysilerle karşımıza çıkan Uluborluluların fotoğrafları ile bir fonoluşturulmuştur.Kadına İlişkin EşyalarKadın giysileri ve aksesuarlarının sergilendiği bu vitrinde, sırmalı gelin giysisi, bindallı,günlük kullanıma ilişkin cepken ve şalvardan oluşan bir takım mevcuttur. Aksesuar olarakyazmalar, alınlık, gerdanlıklar ve zülüflükler, telkari ve gümüş işlemeli kemer tokalarısergilenmektedir.Ev HaliBir kadının günlük ev yaşantısına ilişkin öğelerin canlandırıldığı bu vitrinde yufka ekmeğiyapan kadının, bir yanında mutfak gereçleri ve bir beşik, diğer yanında tarımsal çalışmayıanımsatan gereçler sergilenmektedir. Anadolu kadını bir yandan evinin işleri ile uğraşırkençocuğuna bakması ve tarlada kocasının yanında çalışarak ev ekonomisine yaptığı katkıanımsatılmaktadır.281

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUDokuma VitriniUluborlu’da pamuk ziraatı bilinmemesine rağmen dokumacılığın eskiye dayandığı birçokyazılı belge ile sabittir. Zamanında çuhacılık, abacılık, halı ve kilim dokumacılığı, hamamiye veel peşkirlerinin dokunduğu bilinmektedir.Bu vitrinde çıkrık makaralarından, yün eğirmeye yarayan kirmenlere, hallaç tokmağındanmekikler ve halı dokumacılığına ilişkin kirkit, makas ve bıçakların yanında dokunmuş halı,çobandağarcığı, torba, deve kolanı ve heybeler sergilenmektedir.Alt katta;Seramik Gereçler Ve Kahve KültürüÇini ve yeşil sırlı kaplar, Çanakkale seramiği olarak bilinen bir sürahi ve porselentabaklardan oluşan 19. yüzyıl mutfak ürünleri bu vitrinde sergilenmektedir. Ayrıca o dönemmutfağında önemli yer tutan kahve geleneğine ait kahve değirmeni, kahve kavuracağı,soğutacak, cezve ve fincan zarfları için ayrı bir bölüm oluşturulmuştur.Tarımsal GereçlerMerdiven boşluğunun değerlendirildiği bu bölümde eski tarım aletleri mevcuttur. Saban,üvendire, yaba, kağnıyı anımsatan tekerlek ve yünden yapılmış harar, eski dönemlerin harmanzamanını canlandırmaktadır.Müzik GereçleriEski lambalı radyolar, birkaç nesil öncenin belki de tek eğlence ve haber almagereciydiler. Radyo başında geçen zamanları ninelerimiz ve dedelerimiz hala keyifle hatırlar veanlatırlar. Bu vitrinde ayrıca kaval ve ney gibi enstrümanlar ve Uluborlu’da bulunan bir çalgıcıgrubunun fotoğrafı da bize geçmiş dönemlerin eğlence anlayışlarını anımsatırlar.Okuma VitriniBu vitrinde 19.yüzyılın sonlarında Avrupa etkisiyle yapılmış gazlı lambaların yanında birbuhurdanlık yer alır. Hemen yanda eski yazı ile matbaada basılmış bir nutuk ve yazı takımıbulunmaktadır. Ayrıca duvarda fon olarak; I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı’na katılmışUluborluluların fotoğrafları sergilenmektedir.Müzenin girişinde, solda açık bir podyum üzerinde Roma Dönemi 2-3. yüzyıl mezarstelleri ve sunaklar bulunmakta, bir çeyiz sandığı, gömme dolap kapağı ve eski dikiş makinesi debu alanda sergilenmektedir.Müze bahçesinde; Roma Dönemi taş eserler bulunmaktadır. Sunaklar, Lahitler, kapıbiçimli ve alınlık biçimli mezar stelleri mevcuttur.Devlet Güzel Sanatlar Galerisi :Isparta Devlet Güzel Sanatlar Galerisi . 14 Temmuz 1988 tarihinden bu yana DevletGüzel Sanatlar Galerisi olarak değişik tekniklerde kişisel ve karma sergiler açılmaktadır. Açılansergiler halkımız tarafından büyük ilgi görmektedir.Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve Devlet Güzel Sanatlar Galerisi olarak önemli gün vehaftalarda sergiler açılmaktadır.Folklor/Giyim282

TURİZMYöresel giyim konusunda çok ayrıntılı bilgiler bulunmakla birlikte burada sadece bu bilgilere ilişkin anabaşlıkların verilmesiyle yetinilecektir.Örneğin erkek kıyafetleri;• Memleket eşraf ve ayanının kıyafeti• Tüccar sınıfının kıyafetleri• Esnaf ve sanatkârların kıyafeti• Ulema kıyafetleri• Şeyh ve derviş kıyafetleri• Çocuk kıyafetleri, olarak kümelendirilip ayrıntılı olarak özgün nitelikleri ortaya konabilmektedir.Kadın kıyafetlerinde de durum aynıdır. Günlük yaşamda, düğün vb törenlerde, sokakta ve evlerdegiyilen kıyafetlerde ayrıntılı özgün nitelikler vardır.Folklor/Yeme - İçmeBu konuda da çeşitlilik ve özgünlük egemendir. Ekmekler – pideler, çorbalar, et ve sebze yemekleri,aşlar – pilavlar, börekler, çörekler, tatlılar, hoşaflar yöreye özgü nitelik ve çeşitlilikte varlığını sürdürmektedir.Folklor/BarınmaGünlük yaşamın sürdüğü evler ve kullanılan eşyalar da folklorik nitelikleri ile anılmaya değer bir kültürbirikiminin sonucudur.Folklor/Kültürel etkinliklerAşağıda Isparta İli’ndeki kültürel etkinlikler ilçelere göre açıklanmışlardır.G.1.2.5.1.İlçelerde Sosyo-Kültürel YapıMerkez İlçeUnutulmaya yüz tutmuş gelenekleri yeniden canlandırarak, gelecek nesillere en iyi şekildeaktarmayı hedefleyen Isparta Belediyesi, manevi kalkınmayı ve insanı hedefleyen kültür faaliyetlerineönem vermektedir. Bu düşüncelerle şu etkinlikler yapılmaktadır: Nevruz- Hıdırellez Şöleni, Gül, HalıKültür ve Turizm Festivali, Kiraz Bayramı, Çamyol-Yörük Şöleni, Kurban İndirme Şöleni, Toplu SünnetŞöleni bunlardan bazılarıdır.Belediye bünyesinde faaliyet gösteren Kültür Sarayı Isparta’nın kültürel etkinliklerinin yapıldığıönemli salonlardan biridir. Salon resmi ve özel kurum ile kuruluşlara, türlü etkinlikler için tahsisedilmektedir.Aksu İlçesiBelediyece, her yıl ata sporumuz olan güreşler tertip edilmektedir. Güreşlere diğer il ve ilçelerdengüreşçiler ile çok sayıda güreş sever katılmaktadır.Atabey İlçesiSon yıllarda kültür ve eğitim çalışmalarına da hız verilmiştir. Gençlerin spor yapmalarına imkantanımak için standartlara uygun çim futbol sahası, halı saha ve kapalı spor salonundan oluşan kompleksilçenin sportif faaliyetlerine büyük katkılar sağlamaktadır. Belediyece kurulan kültür ve sanat topluluğu,tiyatro ve halk oyunları grupları her yıl yeni oyunlarla seyircileriyle buluşmaktadır.Eğirdir ilçesiEğirdir’in sosyo-ekonomik ve kültürel yönden gelişmesini sağlamak düşüncesiyle Belediye’ninorganizatörlüğünde 31 Ağustos - 1 Eylül 2001 tarihleri arasında 1. Eğirdir Sempozyumu ve 1. EğirdirKültür ve Turizm Festivali düzenlenmiştir.283

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUEğirdir Belediye Tiyatrosu kurularak, halkın sanat ile iç içe olmaları sağlanmaktadır. IspartaValiliği, Eğirdir Kaymakamlığı ve Eğirdir Belediyesi işbirliğinde Gençler ve Büyükler Türkiye BisikletŞampiyonası’nın organizasyonu 6-8 Haziran 2003 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir.Gelendost İlçesiİlçede her yıl 17 Eylül günü Miryakefelon Zaferi kutlanmaktadır. Elma Festivali düzenlenmektedir.Gönen İlçesiİlçenin koruluğundaki türbe Yunus Emre ve hocası Taptuk Emre’ye mal edilmiştir. İlçede her yılKültür ve Turizm Bakanlığı ve Belediye’nin katkıları ile Yunus Emre’yi Anma ve Aşure Şenlikleriyapılmaktadır. Belediyece türbenin bulunduğu mevkide çevre düzenlemesi ve gerekli çalışmalaryapılmıştır.Gönen Öğretmen Okulu 1939 yılında önce Köy Eğitmenleri Kursu Okulu olarak açılmış daha sonraise 1940 yılında köy enstitüsü olarak kurulmuştur. 1940 yılından itibaren eğitim ordusuna katılan GönenKöy Enstitüsü mezunları, her yıl bir araya gelerek, Kuru fasulye günlerini kutlamakta ve birlikte yemekyemektedirler.Belediyenin öncülüğünde kurulan Gönen spor takımının ve öğrencilerin sosyal ve kültürelfaaliyetleri Belediye’ce desteklenmektedir.Keçiborlu İlçesiİlçe halkının sosyal ve kültürel etkinliklere, şölen ve sergilere olan ilgisi ve katılımı oldukçafazladır. Belediye etkinliklerin tamamında görev almaktadır. 1998 yılından itibaren her yıl Ağustosayında Keçiborlu Kültür ve Domates Festivali düzenlenmektedir.Ardıçlı köyünde 1996 yılından beridüzenlenen Yörük ve Türkmen Şöleni’nde yöresel halk oyunları, at yarışları yapılmakta, halk ozanları vesanatçılar tarafından konserler verilmektedir. Şölende özellikle bölgedeki Yörüklerin geleneksel yaşamtarzlarından örnekler sergilenmektedir.Doğa ve güzelliğin iç içe olduğu Kozluca Taşoluk Yaylasında ilk şölen 2000 yılındadüzenlenmiştir. Her yıl geleneksel olarak yapılmakta olan şölende yöresel oyunlar oynanır ve konserlerverilir.Senirkent İlçesiYörede, ilçe merkezinde her yıl Santral Mesireliği’nde Temmuz ayının 3. haftasında KocadağGençlik Şenliği düzenlenmektedir.Uluğbey Kasabasında her yılın Ağustos ayında Velibaba Sultan’ıAnma ve Pilav Festivali ,Büyükkabaca Kasabasında ise her yıl Eylül ayı içerisinde Elma ve KültürFestivali düzenlenmektedir.Sütçüler İlçesiDut pekmezi üretimi, bugün eski önemi kaybetmesine karşın, devam etmektedir. İlçede her yıl Dutve Dut Pekmezi Festivali yapılmaktadır.Şarkikaraağaç İlçesiİlçeden ayrılmış hemşehrileri bir araya getirmek, kaynaştırmak, ilçeyi tarihi ve kültürel yöndentanıtmak amacı ile Helva Şenlikleri yapılmaktadır. 1972 yılından itibaren bu faaliyet 1999 yılındanitibaren “Helva Bayramı ve Sünnet Şöleni” olarak kutlanılmaya başlanmıştırUluborlu İlçesiİlçede 27 yıldır Altın Kiraz ve Yağlı Pehlivan Güreş Şenlikleri kiraz toplama mevsimi olan Haziranayının son haftası ile Temmuz ayının ilk haftasında yapılmaktadır.284

TURİZMYalvaç İlçesiİlçe sınırları içerisinde bulunan anıtsal yapılarda gerekli görülen restorasyon çalışmalarınabaşlanması, bu eserlerin gelecek kuşaklara aktarılması, milli folklorumuzun yaşatılması, İlçenin turizmdeistenilen seviyeye gelmesi, İlçeyi hem yurt içinde hem de uluslararası düzeyde tanıtmak amacıyla; PisidiaAntiocheia Kültür, Turizm ve Sanat Festivali, düzenlenmektedir. Yalvaç Belediyesi, Mimarlar OdasıAntalya Şubesi ve Çekül ortaklığı ile “Yalvaç Kültürel-Doğal Değerlerinin Korunması, Geliştirilmesi veTurizmin Çeşitlendirilmesi” projesi yaşama geçirilmiştir. Projeye destek amacıyla 2001 ve 2002 yazdönemlerinde Yıldız Teknik Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi ve Süleyman Demirel ÜniversitesiMimarlık Bölümü öğrencilerine yaz okulu açılmış, sivil mimari örneklerinin rölöve çalışmalarıyapılmıştır. Bu çalışmalara uygun olarak dış cephe giydirmeleri yapılmaktadır. Ayrıca projeye İçişleriBakanlığı, Kültür Bakanlığı, Turizm Bakanlığı, Isparta Valiliği, Ankara Üniversitesi, AkdenizÜniversitesi fikir ve çalışmalarıyla destek vermektedir.Yalvaç Yerel Gündem 21, Uluslararası Yerel Yönetimler Birliği (IULA)’nın Doğu Akdeniz veOrtadoğu’da faaliyet gösteren IULA-EMME’nin üyelerindendir. Yerel Gündem 21 kapsamında çalışmaprogramları oluşturularak çalışmalar yapılmıştır. Mahalle fırınları Yalvaç açısından önemli yere sahiptir.Bu fırınların ve geleneklerin yaşatılması, bu kültürün kaybolmadan diğer nesillere taşınmasınısağlayacaktır. Bu binaların yenilenerek, ev ekonomisine katkı sağlaması da ayrı bir amaçtır.Yenişarbademli İlçesiBelediye meclisinin 06.06.2002 tarih ve 2/6 sayılı kararı ile her yıl Yenişarbademli Kültür Turizmve Yayla Festivali düzenlenmesine karar alınmıştır.Yukarıda ilçelere göre kısaca açıklanan kültürel etkinlikler Tablo G.16’da topluca sunulmaktadır.YEREL KUTLAMA ADIKUTLAMANINYAPILDIĞI YERBAŞLADIĞITARİHKUTLAMATARİHİSÜREFESTİVALIsparta Gül Halı,Kültür ve Turizm Festivali Isparta 2000 Komitesince 3 günIsparta Davraz Kar Festivali Isparta 2003 Komitesince 3 günIsparta Kiraz Festivali Isparta 2001 Komitesince 2 günKiraz Festivali ve Yağlı Pehlivan Güreşleri Uluborlu 1975Temmuz’un İlkHaftası2 günSütçüler Dut Pekmezi ve Turizm Festivali Sütçüler 1987Temmuz’un 2Haftası1 haftaSeyit Veli Baba Sultanı Anma Töreni ve PilavAğustos’un İlkSenirkent- Uluğbey 1989FestivaliCumartesi Günü1 günYalvaç Körküler Kardeşlik ve Sevgi FestivaliYalvaç KörkülerTemmuzun İlk1994KasabasıHaftası3 günAntiocheia Kültür ve Sanat Festivali Yalvaç 1982 Mayıs İçerisinde 3 günŞ.Karaağaç Yeniköy Karpuz ve Kültür FestivaliŞ.Karaağaç –Yeniköy1998 Ağustosun 3.Pazarı 1 günYalvaç Bağkonak Sugözü FestivaliYalvaç-BağkonakAğustos İlk Cmt.Ve Pazar GünüSütçüler Ayvalıpınar Kül. Dayanış. Sevgi veKardeşlik FestivaliSütçüler-Ayvalıpınar 2001 Eylül İçerisinde 1 günKeçiborlu Domates ve Kültür Festivali Keçiborlu 1997 Ağustos Ayı 1 günYalvaç- Kuyucak Kültür ve Üzüm Festivali Yalvaç -Kuyucak 2001 Ekimin 3. Haftası 2 günEğirdir Kültür ve Turizm Festivali Eğirdir Eylül İçerisinde 2 günMAHALLİ KUTLAMA GÜNLERİAtatürk’ün Ispartaya Gelişi Isparta 1978 6 Mart 1 gün2 gün285

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU17 Eylül 1176 Miryokefelon ZaferininYıldönümüGelendost 1976 17 Eylül 1 günŞENLİKLERNevruz – Yenigün Kutlamaları İl Çapında 1977 21 Mart 1 günHıdırellez Kültür Bahar Bayramı İl Çapında 1991 6 Mayıs 1 günZafer Birlik ve Dayanışma ŞöleniIsparta ZaferMahallesi1997 Ağustos İçinde 1 günIsparta Yakaören Köyü Aslan Baba Aşure Isparta YakaörenŞöleniKöyüNisan Ayı İçinde 1 gün1.Davras Kayak Merkezi Kozaağacı Yaylası Isparta B.HacılarYörük ve Türkmen ŞöleniKöyü2001 Komitesince 1 günAksu Anamas Yörük Ve Türkmen Şenliği Aksu 1998 Ağustos İçinde 1 günAksu Sofular Köyü Geleneksel Kültür Şöleni Aksu- Sofular 2000 Temmuz ı İçinde 1 günGeleneksel Kızıldağ Helva Şenliği Ş.Karaağaç 1972 Haziran İçinde 1 günGönen Yunus Emre’yi Anma Kültür ve SanatEtkinlikleri İle Aşure ŞenliğiGönen 1994 Haziran İçinde 1 günGönen-Gümüşgün Tez Mehmet ve Sinan Dede Gönen- GümüşgünAnma Ve Aşure YemeğiKöyü600 yıl Nisan Ayı İçinde 1 günKeçiborlu Kozluca Köyü Taşoluk Geleneksel Keçiborlu-Ardıçlı 1997 Ağustos İçinde 1 günYayla Kültür ŞenliğiKeçiborlu KozlucaKöyü2000 Temmuz ı İçinde 1 günEğirdir Havutlu Köyü Geleneksel Yörük ŞöleniEğirdir HavutluKöyü1997 Komitesince 1 günKuleönü Kasabası Hıdırellez ve UçurtmaŞenliğiIsparta Kuleönü 2001 6 Mayıs 1 günGönen Öğretmen Okulu Mezunları KurufasülyeGünüGönen 1985 1 Temmuz 1 günSenirkent Kapıdağı Gençlik Şenlikleri Senirkent 2000 Komitesince 1 günSüleyman Demirel Üniversitesi Bahar Şenliği Isparta 1995 Mayıs Ayı İçinde 3 günTablo G.16: Festival, Şenlik ve Yerel Kutlama GünleriG.1.2.6. Sosyal Yapı ÖrgütlenmesiSporda Örgütlenme - Kulüplerİlde 82 adet spor kulübü vardır. Bunların önemli bir bölümü sadece futbol kulübüdür. Sayıları 70’liyılların ortalarından başlayarak hızla artmıştır.Tarımsal Kırsal Hizmet BirlikleriIsparta İli’nde yerel yönetimlerin örgütlü davranma istemleri ve becerileri üst düzeydedir. Aşağıdasıralanan birliklerin adlarından da anlaşılacağı gibi kırsal kesime hizmet götürme, sulama konularının ağırlıktaolduğu çok sayıda birlik bulunmaktadır.• Isparta İl ve Belediyeler Yurt Yaptırma Birliği• Aksu Köylere Hizmet Götürme Birliği• Aksu Sulama Birliği• Atabey Sulaması Sulama Birliği• Eğirdir Meyve Üreticileri Birliği• Gelendost İlçesi Köylere Hizmet Götürme Birliği• Gelendost Sulama Birliği• Gönen Köylere Hizmet Götürme Birliği• Keçiborlu İlçesi Köylere Hizmet Götürme Birliği• Senirkent İlçesi Köylere Hizmet Götürme Birliği• Senirkent Sulama Birliği• Sütçüler İlçesi Köylere Hizmet Götürme Birliği• Ş.Karaağaç İlçesi Köylere Hizmet Götürme Birliği• Ş.Karaağaç Sulama Birliği• Uluborlu Köylere Hizmet Götürme Birliği• Yalvaç Mahalli İdareler Hizmet Birliği286

TURİZM• Yalvaç Sulama Birliği• Hoyran Sulama Birliği• Y.Bademli İlçesi Belediye Ve Köye Hizmet Götürme• Y.Bademli Sulama Birliği• Turizmi Geliştirme Ve Çevreyi Koruma BirliğiG.2. TURİZM ÇEŞİTLERİG.2.1. KIŞ TURİZMİDavraz Kayak MerkeziDavraz Dağı Akdeniz Bölgesinin Göller yöresinde, Eğirdir ve Kovada Gölleri arasında yükselen veIsparta Ovasını kuşatan dağ kütlelerinden birisidir. Bu dağ, 2637 m yüksekliktedir. Karasal İklimin hükümsürdüğü merkezde kayak mevsimi aralık-nisan ayları arasıdır. Kar kalınlığı 50-200 m’dir. Çıplak bir yapıyasahip olan dağda çeşitli kış sporlarına olanak veren parkurlar bulunmaktadır.Uzunluğu 1155 m olan, 1000 kişi / saat kapasiteli telesiyej tesisi mevcuttur. Alt istasyon yükseltisi1674m, üst İstasyon yükseltisi 1961 m’dir. 4 km' ye ulaşan uzun parkurlar bulunan Davraz Kayak Merkezi’ndeKuzey Disiplini, Alp Disiplini, Tur Kayağı, Snow Board, Tele Mark yapılmaktadır.Davraz Kayak Merkezi Akdeniz bölgesinde Isparta il sınırları içerisinde il merkezine 26 km.uzaklıktadır. Isparta kent merkezi’nden kayak tesislerine belediye otobüs seferleri düzenlenmektedir. En yakınhava alanı olan Süleyman Demirel Havaalanı 58 km. uzaklıktadır.Kayak Merkezinde 50 yatak kapasiteli ve 150 kişilik restoran bulunduran Kayak Evi'nin yanı sıra İlMerkezi’nde ve Eğirdir ilçesinde bulunan toplam 600 yatak kapasiteli otellerden faydalanılabilir.G.2.2. İNANÇ TURİZMİİnsanların sürekli yaşadıkları, çalıştıkları ve her zamanki olağan gereksinmelerini karşıladıkları yerlerindışına, dini inançlarını gerçekleştirmek ve inanç çekim merkezlerini görmek amacıyla yaptıkları turistik amaçlıgezilerin turizm olgusu içerisinde değerlendirilmesi, İnanç Turizmi olarak tanımlanmaktadır.Ulusal sınırları hesaba katmaksızın dünyada meydana gelen teknolojik değişiklikler insanları bir arayagetirmektedir. Yazının icadından bu yana, belki de 9,000 veya 10.000 yıl önce, dünya üzerindeki bazı yerler,farklı kültür, uygarlık ve dinler arasında oluşan yakın ilişkilere sahne olmuştur. Gerek ilk çağ medeniyetlerininAnadolu'da gelişmesi gerekse Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde havarilerin, ortaçağda ise Musevilerinbulundukları ülkelerde karşılaştıkları ağır baskı ve yok etme politikaları sonucu, bu topraklara sığınmışolmaları, Türkler’in kendi dini olan İslamiyet'e ait eserlerin yani sıra çok sayıda sinagog ve kiliseninAnadolu'da yer almasına neden olmuştur. Günümüze kadar ulaşan bu eserler Türkiye'yi diğer ülkelerden dahaavantajlı duruma getirmektedir.Bu bağlamda Isparta İli’nde var olan ve İnanç Turizmi kapsamında ele alınması ön görülen eserlersadece bulundukları yer belirtilerek sıralanmış, kültür değerleri ilgili bölümde ele alınmıştır.• Aya Payana Kilisesi – Isparta Kenti• Aya Yorgi Kilisesi - Isparta Kenti• Aya Stefanos Kilisesi - Eğirdir Kenti• St. Paul Kilisesi - Yalvaç KentiAntik Pisidia bölgesi tarih öncesi çağlardan günümüze dek çok tanrılı dinlerden tek tanrılı dinlere kadarbir çok dine kucak açmış bir bölgedir.Bu bölgenin 2000 yıllık tarihine baktığımızda Museviliğin, Hıristiyanlığın ve daha sonrasındaMüslümanlığın yan yana, bazen de iç içe olduğunu görmekteyiz.Hıristiyanlık dininin yayılmasında siyasi kişiliği ile çok önemli bir rol oynamış olan Hz. İsa'nın 12havarisinden St. Paul’un Pisidia bölgesinin başkenti Antiocheia'ya gelmesi, burada 2 sene kıl çadır dokuyarakhayatını kazanması ve farklı dinlere inanan insanlara hitap ederek, onlara Hıristiyanlığı anlatması, vaazlarvermesi, bu bölgenin, Hıristiyanlığın beşiği olmasına neden olmuştur. Daha sonra kilise yapımı serbestbırakılınca Antiocheia halkı, St. Paul'un anısına dünyanın ilk ve en büyük kilisesini 325 yılında Aziz'in ilk287

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUresmi vaazını verdiği Sinagog üzerine yapmışlardır. Dolayısıyla Hıristiyanlığın bu kadar hızla yayıldığıbölgede Hıristiyanlığı kabul eden rahibeler de kendilerine fiziki konumu nedeni ile Eğridir’in Nis Adası'nı,bugünkü adıyla Yeşil Ada'yı mekan olarak seçmişlerdir. Nis Adası'nın karşısındaki Karabağlar bölgesinin esasisminin Karıbağları olduğu ve rahibelerin bu bölgede üzüm yetiştirip, dünyanın en kaliteli şaraplarınıürettikleri araştırmalarla belirlenmiştir. Ayrıca çok yakın tarihimize kadar gelenek olarak gelen, Eğirdir’de 6yaşından büyük erkek çocukların alınmadığı, sadece kadınların gittiği mesire yerlerinin bulunması dünyanınilk rahibelerinin Eğirdir Nis Adası'nda yaşadığını göstermektedir.1402 yılındaki Timur’un saldırısına kadar Nis Adası'nda yalnız kadınlara mahsus 18 adet manastır vekilise bulunmaktaydı. Timur'un saldırısından çekinen Eğirdir halkı Nis Adası'na sığınmış, bunu fark edenTimur sallar yaptırarak, Nis Adası'na saldırmış ve adadaki manastırları yıkmıştır. Bu tarihten sonra adadakiHıristiyan rahibelerin bir kısmı başka yere göçmüş, bir kısmı ise Müslüman halkla birlikte uyum içindeyaşamışlardır. Prof. Ramsey ve Bizans tarihçilerinin yazdığı Türk hoşgörüsü ve inançlara karşılıklı saygınınbir örneği olarak belirtildiği gibi, halk Nis Adası'nda yaşayan Müslümanların namaz kılmak için fırtınalıhavalarda Eğridir’e gitmelerinin zor olduğunu beyan ederek, adadaki kız kiliselerinden birinin Müslümanlaratahsisini 2. Osman'dan istemişlerdir. Padişah Hazretleri Atabey Medresesi’nden konuyu tahkik ettirmiş veharap durumda olan kız kilisesinin Müslümanlarca tamir edilerek ve yalnız cuma ve iki bayram namazındakullanılmak üzere camiye dönüştürülebileceğine padişah fermanı olarak karar verilmiştir. Bu fermanın aslı NisAdası'ndaki caminin duvarına asılmıştır. Bu padişah fermanı aşağıdaki gibidir:“Siddei Saadetime mektuplar gönderip, Eğirdir kasabası ceziresinde (Nis Adası'nda) 18 bab kınısa olup,kenaıs mezkureden (Adı geçen kiliselerden) kız kilisesi demekle maaruf kinisa camii olmak münasip olmakla,kendi mallarıyla, haraba müşerref olan yerlerin tamir edüp, Camii Şerif olmasın rica ettikleri, bildürüp iznihümayunu erzan kılınmıştır. Buyurdum ki, göresin, zikr olunan kınısa müstamel olmayıp, harap ve muattal isekendi mallarıyla tamir ettürüp ikameti, Salat-ı Cuma ve iydeyn (Cuma ve iki bayram namazı kılınması)ettiresin. Şöyle bilesin, alameti şerifeme itimat kılasın. Hicri 1027, miladi 1618.”İnanç turizmi açısından Yalvaç ilçesi de büyük bir potansiyele sahiptir. Yalvaç ilçe merkezine 1 km.mesafede bulunan Pisidia Antiocheia antik kentinde bulunan kilise Hıristiyanlarca önemli sayılmaktadır. İ.S.46 yılında St. Paul ve Barnabas bu kilisenin yerinde bulunan Sinagog’da Hıristiyanlığı yaymak için ilkvaazlarını vermişlerdir. Sonradan burada St. Paul adına bir kilise yapılmıştır. Bu kilise Hıristiyanların yaptığıilk kilisedir. Bu kilisenin günümüzde yalnız temelleri mevcuttur. Bu bölgede inanç turizmi ağırlıklı bir turizmtürü olarak potansiyel taşımaktadır. Son çalışmalarda, Yalvaç St. Paul Kilisesi Turizm Bakanlığınca hazırlananinanç turizmi kapsamına dahil edilmiştir. Ayrıca Haziran 1997 tarihinde Yalvaç'ta Uluslararası St. PaulSempozyumu yapılmış olması da bölge turizmi açısından çok önemli bir girişimdir.Kültür ve Turizm Bakanlığınca Yalvaç'ın Hıristiyan alemi açısından önemli bir hac merkezi olabileceğikabul edilmektedir. Yalvaç'ın iyi bir tanıtımla Efes'ten daha iyi bir konuma gelebileceği düşünülmektedir.Düzenlenmiş olan bu uluslararası sempozyuma Avrupa'nın çeşitli ülkelerinden 250 profesörün de katılmakistemeleri bölgenin önemini ortaya çıkarmaktadır. Bu potansiyelden Eğirdir ilçesinin de faydalanacağı veEğirdir konaklama tesislerinden bölgeye gelen turistlerin yaralanacağı düşünülmektedir. Yalvaç ilçesinin sahipolduğu inanç turizmi konusundaki bu büyük potansiyel Hıristiyanlık dininin kutsal kitabı olan İncil'de yeralmaktadır. İncil'in 280'inci sayfasında yer alan “Elçilerin İşleri” başlığı altında Yalvaç ilçesinde yer alanPisidia Antiocheia antik kentinden bahsedilmektedir. İncil'de yazılanlara göre: İsa çarmıha gerildikten sonraİsa'nın Havarileri Kıbrıs’a gitmişler ve daha sonra da Yuhanna isimli havari diğer havariler ile birlikte Kudüs'egitmiştir. Paulus isimli havari ise tekrar Anadolu'ya dönerek, önce Pamfilya bölgesine gelmiş daha sonra isePerge ve en son olarak Yalvaç ilçesinde yer alan Pisidia Antiocheia antik kentine yerleşmiştir. PisidiaAntiocheia antik kentine Paulus isimli bu havari yerleştikten sonra bugün St Paulus kilisesi altında bulunanSinagog’da Yahudilere vaazlar vermiştir. Hıristiyanlığın yaygınlaşması üzerine MS 325 yılında buraya büyükkilise inşa edilmiştir. Görüldüğü gibi Yalvaç ilçesinin Hıristiyanlık alemi açısından öneminin İncil'de devurgulanıyor olması Yalvaç ilçesinin önemini ortaya koymaktadır. Çünkü, günümüzde Hıristiyanlar EfesAntik kentine hacı olmak için gelmelerine rağmen İncil'de Efes'ten bahsedilmemektedir. Yalvaç ilçesinin budurumu çok iyi kullanıldığı takdirde Hıristiyanlık aleminin dikkatleri bu yöreye çekilebilecektir.G.2.3.EKOTURİZMEkolojik turistlerin tümünün motivasyon skorlarının ortalaması genel nüfusa oranla daha yüksektir. Buda ekolojik turist nüfusunun daha sağlam seyahat motivasyonlarına sahip olduğunu göstermektedir. Bu grubun,seyahatlerinde ne isteyip istemedikleri hakkında kesin fikirleri olan, kendilerini seyahat etmeye adamış288

TURİZMinsanlar oldukları söylenebilir. Ekolojik turistlerin en çok ilgisini çekenler, vahşi hayat, su, dağ, park ve kırlıkyerler gibi atraksiyon motivasyonlarıdır. Toplumsal motivasyonlar içinde de fiziksel aktivite, yeni yaşamtarzları, benzer ilgi alanlarına sahip insanlarla tanışma, macera yaşama ve mümkün olduğunca çok şeygörebilme gibi konularla ilgilenirler. Ekolojik turistleri ilgilendiren canlı özellikler önem sırasına göreşunlardır: Tropik ormanlar, kuşlar, ağaçlar, yabani çiçekler ve memeli hayvanlar.G.2.3.1. Kuş GözlemciliğiKuş gözlemciliği doğayı kuşların dünyasından tanımayı sağlayan bir gözlem sporudur. Türkiye’de kuşgözlemciliği son yıllarda hızla yayılmaktadır. Halen birçok ilde "kuş gözlem gurupları" oluşturulmuştur.Isparta İli’nde bulunan sulak alanlar, özellikleri açısından kuş gözlem alanı dırlar ve turizm potansiyeli vardır.Bu alanlar aşağıda kısaca tanıtılmaktadır.Burdur Gölü Burdur ve Isparta illeri arasında Burdur Merkez, Isparta Merkez, ve Keçiborlu ilçelerisınırları içindedir. Yüzölçümü, 23700 km 2 dir. Kışın çok sayıda bulunan su kuşları açısından önem taşır. Neslidünya çapında tehlike altında olan dikkuyruk için dünyadaki en önemli kışlama alanıdır.Eğirdir Gölü Isparta Eğirdir, Senirkent, Yalvaç, Gelendost ilçeleri arasında bulunmaktadır.Yüzölçümü: 468 km 2 , denizden yüksekliği 918 m dir.Beyşehir Gölü Konya, Isparta İlleri arasında, Beyşehir, Hüyük, Yenişarbademli, Şarkikaraağaçilçelerinde kıyısı olan bir göldür. 73.000 km 2 dir. Denizden yüksekliği 1123 m.dir. Büyük sayıda kışlayan sukuşu ile önemli kuş alanları arasındadır.Kovada Gölü Milli Parkı, Kasnak Meşesi Tabiatı Koruma Alanı, Çandır-Baraj çevresi, Eğirdir GölüHoyran kısmı, Burdur Gölü’nün Keçiborlu ilçesi sınırları, Beyşehir Gölü’nün Yenişarbademli ve Ş.Karaağaçilçelerini kapsayan alanlar kuş gözlemciliği için elverişli olup, her yıl bu bölgelere genellikle İngiltere veFransa’dan kuş gözlemcileri gelmektedir. Eğirdir Gölü, bölgede kışlayan küçük karabatak, macar ördeği,elmabaş patka, tepeli patka, sakarmeke ile Önemli Kuş Alanı (ÖKA) statüsü kazanmıştır. Özellikle BurdurGölü, soyu dünya çapında tehlike altında olan dikkuyruklar için önemli kışlama alanıdır. Bu türün dışında karaboyunlu batağan, angıt, macar ördeği, elmabaş patka, tepeli patka, sakarmeke diğer önemli kuş türleridir.Ayrıca Mahmuzlu kızkuşu da Burdur Gölü çevresinde kuluçkaya yatmaktadır. Beyşehir Gölü’de ise macarördeği, elmabaş patka ve sakarmekenin bulunması sebebiyle Önemli Kuş Alanı (ÖKA) statüsü kazanmaktadırG.2.3.2. Endemik Bitki Gözlemciliğiİlde endemik bitki gözlemciliği Kasnak Meşesi Tabiatı Koruma Alanı, Kovada Gölü Milli Parkı Alanı,Dedegül Dağları etekleri, Çandır Yazılı Kanyon Tabiat Koruma Alanı, Sarpdağ etekleri, Çandır SöğütYaylası'nda yapılmaktadır.G.2.3.3. Foto SafariKovada Milli Parkı, Sütçüler Çandır Yazılı Kanyon Tabiat Parkı, Eğirdir Yukarıgökdere Köyü KasnakMeşesi Tabiatı Koruma Alanı, Eğirdir Akpınar Köyü, Yalvaç Men Tapınağı, Yalvaç Pisidia Antiocheia'sı,Yalvaç Aşağı Tırtar Köyü Kaya Mezarları, Hoyran Gölü, Şarkikaraağaç Kızıldağ Milli Parkı, YenişarbademliMelikler Yaylası, Sütçüler Tota Yaylası foto safari için tercih edilen alanlardır.G.2.3.4. Trekking Parkurları*Eğirdir-Akpınar Köyü (8 km.)*Eğirdir-Oluklacı Yaylası ( 5 km.)*Yukarı Gökdere Köyü-Kasnak Meşesi Tabiatı*Koruma Alanı (10 km.)*Yukarı Gökdere Yol Çatı-Kovada Gölü Milli Parkı (10 km.)*Kovada Gölü Çevresi*Aşağı Gökdere,-Arbeterum (Ağaç Müzesi) - Su Çatı- Gökbüvet Kanyon–Çandır Yazılı Kanyon (30 km) kamplı*Sütçüler Batı İstikameti-Roma Harabeleri*Söğüt Yaylası-Yangın Kulesi-Akçal Tepesi*Aksu Zindan Mağarası-Aksu İlçe Merkezi (3 km.)*Yakaören köyü-Gelincik Tepesi*Eğirdir-Bedre plajı-Altınkum plaj tesisleri (8 km.)289

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU*Kasımlar-Fındık Kesme (kamplı)*Kesme-Asarcık-Çukurca (kamplı, 5 km.)Doğanın sunduğu eşsiz güzellikler de düşünülerek, Isparta ve Eğirdir Merkezleri konaklama yeri olarakseçilmek kaydıyla bölgeye gelebilecek olan seyahat acentelerine önerilebilecek dört günlük bir tur parkuruşöyledirI. gün: 08:30 Otelden ayrılış- Çandır yazılı kanyona hareketKovada Gölünde fotoğraf molası12:00 Kanyona varış ve gezi14:00 Alabalık Restoranda yemek15:00 Sütçüler’e hareket – Alışveriş molası ( Kekik reçeli ve kekik çayı)17:00 Adada Antik kenti gezisi ve dönüşII. gün: 08:30 Yalvaç’a hareketKarabağlar mevkiinden adalar ve göl manzaralı fotoğraf molası11:30 Yalvaç’a varış müze gezisi ve öğle yemeği13:00 Kent gezisi15:30 Hayran gölü üzerinden dönüş Boyalı mevkiinde fotoğraf molası16.30 Otele varışIII.gün: 08:30 Sagalassos antik kentine hareket09:00 Gölcük krater gölü gezisi10:00 İnsuyu mağarası gezisi12:30 Ağlasun’a varış ve öğle yemeği13:30 Kente varış ve gezi16:00 Isparta’ya dönüşIV.gün: 08:30 Otelden ayrılış – Aksu’ya hareket09:30 Zindan mağarasına varış ve gezi11:00 Pınargözü mağarasına hareket12:30 Pınargözü’nde piknik14:30 Beyşehir Gölü Kubadabat Sarayı gezisi16:00 Kızıldağ milli parkı gezisiG.2.3.5. OryantiringHarita, pusula kullanılarak doğada hedef bulma spor dalıdır. Bölgede Gölcük Gölü ve çevresi, KovadaMilli Parkı alanı ve çevresi, Kasnak meşesi alanı, Davras Dağ Kış Sporları Merkezi ve çevresi, Çandır YazılıKanyonu Tabiat Koruma Alanı ve çevresi, Eğirdir Sivri Dağı Akpınar Köyü ve Prostanna Antik şehri veçevresi bölgenin en ideal onyantiring yapılabilir alanlarıdır.G.2.3.6.SkubaSkuba su altı gözlemciliğidir. Eğirdir Gölünde seyahat acentelerinin programları doğrultusunda su altıgözlemciliği yapılmaktadır.G.2.3.7.AbsailingBölgede kaya tırmanışı dışında Kanyon ve kayalık bölgelerden iple iniş faaliyeti yapılmaktadır. ÇandırYazılı Kanyonunda, Eğirdir Sivri Dağında, Kovada Milli Parkında günübirlik turlarla, bir program dahilinde,genellikle pansiyon işletmecileri tarafından organize edilerek yapılmaktadır.G.2.3.8.Yayla TurizmiYükseklikleri yer yer 3000 metreyi bulan dağlarla çevrili bölge adeta Akdeniz Bölgesi’nin damıniteliğindedir ve yayla turizmi için gerekli olan bir potansiyele sahiptir. Eğirdir ve yöresi Toroslar’ın kuzeyebakan yamaçlarında birçok özelliği olan dağ, yayla ve vadilerle çevrilidir. Bu yamaçlar yer yer sık ve çeşitliağaçların donattığı ormanlarla kaplıdırlar. Yazın serin havaları ve soğuk pınarları ile kışın ise tatlı meyilleri veyöreye göre uzun sayılabilecek karlı görünümleri ile doğayı sevenler için oldukça ilgi çekici yerlerdir.Eğirdir sınırları dahilinde Kurucaoluk, Camili, Belova ve Belova ve Belkuyu Yaylaları önemliyaylalardır. Ancak bölgenin önde gelen diğer başlıca yaylaları da şunlardır : Tota, Söğüt ve Zengi ve Sorgunyaylalarıdır.290

291TURİZMG.2.3.9.Kamp-Karavan TurizmiBölgenin doğal değerleri araba ve karavan ile seyahat eden turistler için önemli bir tercih sebebidir.Ancak, yörede çok basit şekilde düzenlenmiş kamping sahaları olmakla beraber bunların sayıları ve hizmetdüzeyleri yeterli değildir. Az bir yatırımla geliştirilecek kampingler, yörenin tanınması ve turistlerin bölgeyedaha sık gelmelerine yardımcı olacaktır. Özellikle Eğirdir ve Beyşehir Gölleri kıyılarında daha organizeşekilde düzenleme çalışmaları sürdürülmektedir. Kamping sahaları ayrıca, civardaki yaylalarda, ormanlıksahalarda kamp ve karavan turizmine cevap verebilecek turistik mahalleler de vardır. Bu alanlarda nitelikli,standartlara uygun sağlam bir alt yapıya sahip kamp alanlarının kurulması ile kamp ve karavan turizmi hızlagelişecektir. Bu çalışmalarda öncelikle Orman Bölge Müdürlüğü tarafından kurulmuş olan orman içi dinlenmeve kamping sahaları ele alınmaktadır.Eğirdir Bedre Koyu Özel İdare Tesisleri, Eğirdir Altınkum Plaj Kamping Tesisleri (Mavi bayraklı),Eğirdir Can Ada, Eğirdir Kovada Milli Parkı içerisinde kamp yapılabilir. Çandır Yazılı Kanyon girişinde veGölcük Gölü Turizm Merkezi ve Kızıldağ Milli Park alanları kamp ve karavan turizmine açıktır.G.2.3.10. Av TurizmiBölgenin engebeli bir topoğrafya ve zengin bir bitki örtüsüne sahip olması yörede çeşitli yabani avhayvanlarının barınmasına imkan vermektedir. Fakat özellikle mahalli avcılarca usulsüz ve zamansızavlanmalar nedeniyle yörede doğal denge bozulmaktadır. Yöredeki av hayvanlarının sayısında azalmagözlenmektedir. Bu sebepten dolayı kara avcılığında, Eğirdir ve yakın çevresi bugün için geniş imkanlarasahip değildir. Ancak hâlâ civardaki orman, yayla ve ovalarda mevsimine göre tilki, keklik, tavşan, yabandomuzu, ördek, kaz, kurt, çakal gibi av hayvanları bulunmaktadır. Eğirdir Gölü’nün kuzeyinde kalan bölümüHoyran Gölü adını taşır. Hoyran Gölü besin maddeleri bakımından daha zengin, sığ ve yer yer geniş sazlıklarlakaplıdır. Bu özellikler kuş varlığı açısından çok önemlidir. Kış aylarında ortalama otuz bin civarında sukuşunun bu bölümde barınıyor olması kara avcılığı açısından ayrı bir potansiyel oluşturmaktadır.G.2.3.11. Dağ TurizmiYörenin dağlık bir yapıya sahip olması diğer turizm çeşitleri kadar dağ turizminin de tercih edilmesineneden olmaktadır. Yörede dağcılık sporuna gönül verenlerin değişik rota ve parkurlar kullanarak zirveyapabilecekleri Davras, Barla, Dedegül, Akdağ, Sarpdağı, Bozburun ve Eğirdir Sivrisi dağları bulunmaktadır.Bu yerler hakkında geniş bilgiler Spor Bölümünde ele alınmıştır.Isparta bölgesinde dağ ve doğa sporları konusunda faaliyet gösteren ETUDOSD Derneği bölge hakkındabilgi alınabilen bir sivil toplum örgütüdür.G.2.3.12.Yamaç ParaşütçülüğüIsparta’da Single ve Tandem uçuşları şeklinde yamaç paraşütçülüğünün yapıldığı elverişli alanlarbulunmaktadır. Bu maksatla çevre illerden Isparta’nın değişik yerlerine gelen hava sporcuları her geçen günartmaktadır. Yamaç paraşütçülüğünün yapıldığı yer ve alanlar hakkında bilgiler Spor Bölümünde verilmiştir.G.2.3.13. Mağara TurizmiÜlkemizde mağara araştırmaları 1964 yılında kurulan Mağara Araştırma Derneği (MAD) trafındanbaşlatılmıştır. 1973 yılında ilk üniversite kulübü olan Boğaziçi Üniversitesi Mağara Araştırma Kulübü(BÜMAK) kurulmuştur. 1979 yılında MTA Jeoloji Etütleri Dairesi bünyesinde kurulan Karst ve MağaraAraştırmaları Birimi, bugün mağara araştırmalarının büyük bir bölümünü gerçekleştirmektedir. Günümüzekadar tüm yerli ve yabancı mağaracı gruplarının inceleyerek belgelendirdiği mağara sayısı 800'dür.Isparta ili içinde bulunan ve turizm açısından ilgi çeken mağaralar ve bulundukları yerler ve ulaşımdurumları aşağıda kısaca açıklanmıştır.Zindan Mağarası, Aksu İlçesi’nin 2 km. kuzeydoğusunda Aksu Çayı Vadisindedir. Otobüs dahil hertürlü araçla bu yoldan Zindan Mağarası’na ulaşılabilir.İnönü Mağarası Eğirdir İlçesi Sariidris Köyü’nün 1.5 km. güneyinde yükselen İnönü Tepe'nin kuzeyyamacındadır. Köyden mağaraya traktörle ulaşılabilir.Kuz Mağarası , Kesme Kasabası'nın güneybatısında bulunan Asar Tepe’nin yakınında, Köprüçaykanyonunun dik yamacında yer alır. . Kasabadan traktör veya arazi taşıtıyla 15-20 dakikada kanyonun kenarınakadar varmak mümkündür.

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUAyıini Mağarası, Yalvaç'ın yaklaşık 15 km. kuzeydoğusunda Sultan Dağları'nın güney eteklerinde,Nazilli Deresi'nin yukarı bölümünde yer alır. Mağaraya hem Yalvaç, hem de Özgüney Kasabası'ndan stabilizeiki yolla gidilir.Pınargözü Mağarası Yenişarbademli'nin 11 km. batısında yer almaktadır. Türkiye’nin en uzunmağarasıdır.Orta Toroslar’ın batısında yer alan Isparta Bölgesi, mağara oluşumu bakımından ülkemizin en yoğunilleri arasında yer alır. Bu bölge jeolojik zamanlarda geçirmiş olduğu yer hareketleri sonucunda kıvrımlı vekırıklı bir yapı kazanmıştır. Isparta yöresinde, geniş bir alanda yüzeyleyen Mezozoik yaşlı kireç taşları mağaragelişimine en uygun birimleri oluşturmaktadır. MTA Genel Müdürlüğü, Isparta il sınırları içinde 28 adetmağaranın etüdünü yapmıştır. Bunların içerisinde; Zindan Mağarası'nın mimari projesi çizilerek turizmeaçılmıştır. Ayrıca, 3 adet mağaranın da mimari projesi tamamlanmış olup, turizme açılması planlanmaktadır.G.2.3.14.Su Sporları TurizmiEğirdir Gölü su sporları yapmaya elverişlidir. Bunun ilk örneği 27-30 Haziran 1997 tarihlerindeEğirdir Gölü’nde düzenlenmiş olan Akdeniz Kupası Yelken Yarışları’dır. Akdeniz Kupası YelkenYarışları’na Akdeniz grubuna dahil, Mersin, İskenderun, Adana, Antalya, Burdur ve Eğirdir takımlarıkatılmış olup, yarışmalar sonucunda ilk iki dereceye giren takımlar, Türkiye elemelerine girme hakkınıkazanmışlardır. Bu tür organizasyonların devam ettirilmesi ile faaliyetlerin uluslararası düzeye taşınmasımümkün olacaktır.Paraşüt, jetski, su bisikleti, su kayağı, banana v.s. faaliyetler Eğirdir Kaleönü liman mevkii, Yeşiladaçevresi, Can Ada önü, Kale arkası, Derya Restoran önü, Dolmabahçe park önü, Yazla Plaj mevkii, AltınkumPlaj-kamping mevkii ve Bedre Özel İdare Turistik Tesisleri plaj-kamping mevkii alanlarında plaj emniyetdubaları dışında yapılabilirG.2.3.15.Sağlık Turizm:İl sağlık hizmetleri açısından önemli bir düzeydedir. Eğirdir Kemik Hastalıkları Hastanesi yurt çapındaünlü bir tedavi merkezidir. Yaklaşık yılda 40 bin hastaya poliklinik hizmeti, 6 bin civarında hasta da yataklıtedavi görmektedir. SSK Hastanesi, Devlet Hastaneleri, SDÜ Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi,üniversiteye bağlı Şevket Demirel Kalp Damar Cerrahi Merkezi ile Zehra Ulusoy Kanser Tanı ve TedaviMerkezi, Askeri Hastane, Spastik Özürlüler Rehabilitasyon Merkezi önemli sağlık üniteleridir. 2001 yılındayapımına başlanan Diyabet Hastanesi ve 1986 yılında temeli atılan Şarkikaraağaç Göğüs HastalıklarıHastanesinin tamamlanmasıyla Isparta, bölgesel bir tıp merkezi konumuna gelecektir.G.2.4.17.İpekyolu ProjesiTarihi İpek Yolunun canlandırılması ve ipek yolu üzerinde gezilerin düzenlenmesi uluslararası turizmorganizatörleri tarafından yeni ele alınan bir projedir. Henüz çalışmalar başlangıç aşamasında olmakla berabergelecekte bu projeden çok önemli gelişmeler beklenmektedir. 1994 yılında Turizm Bakanlığınca Türkiye'dengeçen İpek Yolu üzerindeki han ve kervansaraylara ilişkin ön çalışmalar yapılmıştır. Bu ön etütlere göreturizme elverişli 11 adet kervansaray belirlenmiştir. İpek yolu projesinin temelleri tur güzergahı üzerindebulunan kervansaray ve hanların çağdaş bir turizm işlevine kavuşturulması düşüncesine dayanmaktadır. Tarihiİpek Yolu’nun bir bölümü Dinar-Isparta-Eğirdir-Gelendost üzerinden Konya'ya devam etmektedir. Bu nedenleGelendost İlçesinde bulunan Ertokuş Kervansarayı’nın restore edilerek turizmin hizmetine sunulması bölgeturizminin gelişip, çeşitlenmesi açısından önemli bir yarar sağlayacaktırG.3.TURİSTİK ALTYAPIİlimizde bulunan konaklama tesislerinin Turizm Bakanlığından belgeleri mevcut olup, belgeliişletmelerin dışında yerli ve yabancı turistlerin tercih ettiği birçok işletme de bulunmaktadır.Bu işletmelerarasında yer alan Mavigöl Araştırma ve Uygulama Oteli (Eğirdir) ile Konukevi Araştırma ve Uygulama Oteli(Isparta) Süleyman Demirel Üniversitesine bağlı olarak işletilmektedir.İlimizde bulunan konaklama tesislerinin türlerine göre; oda ve yatak sayısı Tablo G.17’de verilmektedir.292

TURİZMKÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI İŞLETME BELGELİ OTELLER ve RESTORANTLARSIRANO:TESİSİNİLİTESİSİNADI1 Isparta Isparta Oteli2 " Koç Oteli3 " Bolat Oteli4 " Akkoç Oteli5 " Artan Oteli6 "BasmacıoğluOtel7 " Eğirdir OtelTESİSİN ADRESİKaymakkapı MeydanıISPARTA.Pirimehmet Mah.S.Demirel BulvarıISPARTAS.Demirel Bulvarı No:67ISPARTA.Mimar Sinan Cad. No :34ISPARTA.Hastane Cad. T.H.K yanı.YALVAÇMimar Sinan Cad. No :34ISPARTA.Kutlubey Mah.Cengiz Topel Cad.No:12/B ISPARTA8 " Atabey Oteli Yeşil Ada /EĞİRDİR9 "YalvaçAntioheiaOtel10 " Oba Oteli11 "CanısıRestaurantPazar AşağıMah./YALVAÇHastane Cad.T.H.K yanı/YALVAÇİğdecik Köyü KınıdibiMevki GönenTablo G.17.Turizm Belgeli OtellerTELEFON&FAXTel :246-2330176Fax :246-2324422Tel :246-3113961Fax :246-3113971Tel :246-2239001Fax :246-2185506Tel :246 2672002Fax :246 2672040Tel :246-4415526Fax :246-4412378Tel :246-2325812Fax :246-2325810Tel :246-2325700Fax :246-2327429Tel :246-3115006Fax :246-3115592Tel :246-2237900Fax :246-2328242Tel : 246-2181505Fax :246-2121313Tel:TESİSİNTÜRÜTESİSİNSINIFIOtel ****" **" ***" **" **" Özel" **" *" **" **Restaurant1.sınıflokanta61 Oda129 Yatak29 Oda50 Yatak60 Oda118 Yatak46 Oda75 Yatak36 Oda72 Yatak40 Oda79 Yatak63 Oda145 Yatak19 Oda46 Yatak48 Oda100 Yatak20 Oda40 Yatak150 kişiG.4.TURİST SAYISIİlimize gelen yerli ve yabancı turist sayıları Tablo G.18 ve 19’da verilmiştir.2006 YILI YILLIK KONAKLAMA TESİSLERİ İSTATİSTİĞİGİRİŞYAPANAYLARYERLİYABANCIBelediye Trz.Bak. Belediye Trz.Bak.Belgeli Belgeli TOPLAM Belgeli Belgeli TOPLAMOCAK 2628 5772 8400 246 237 483ŞUBAT 3154 4894 8048 235 318 553MART 4208 6977 11185 606 230 836NİSAN 3176 6205 9381 561 557 1118MAYIS 3924 6590 10514 844 787 1631HAZİRAN 3926 5580 9506 284 379 663TEMMUZ 4061 7894 11955 436 432 868AGUSTOS 3724 6602 10326 585 747 1332EYLÜL 4986 6165 11151 677 525 1202EKİM 3960 6263 10223 191 343 534KASIM 3542 7857 11399 182 123 305ARALIK 4117 7670 11787 105 134 239TOPLAM 45406 78469 123875 4952 4812 9764AYLARGECELEYENYERLİYABANCIBelediye Trz.Bak. Belediye Trz.Bak.Belgeli Belgeli TOPLAM Belgeli Belgeli TOPLAM293

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUOCAK 2934 4198 7132 250 53 303ŞUBAT 4276 2292 6568 235 1245 1480MART 5879 5275 11154 612 240 852NİSAN 4166 6539 10705 559 541 1100MAYIS 4468 7226 11694 864 709 1573HAZİRAN 4565 7698 12263 360 375 735TEMMUZ 5013 2127 7140 534 429 963AGUSTOS 4482 6990 11472 722 710 1432EYLÜL 7316 7316 14632 676 496 1172EKİM 4439 7475 11914 174 375 549KASIM 5209 8172 13381 202 133 335ARALIK 4865 8902 13767 130 136 266TOPLAM 57612 74210 131822 5318 5442 10760Giriş Yapan Yerli Toplamı 123875 Giriş Yapan Yerli ve YabancıGiriş Yapan Yabancı Toplamı 9764 Toplamı133639Geceleyen Yerli Toplamı 131822Geceleyen Yabancı Toplamı 10760Geceleyen Yerli ve Yabancı Toplamı 142582Tablo G.18: yerli ve yabancı turist sayılarıG.5.TURİZM EKONOMİSİTurizm potansiyeli yüksek doğal değerleri de bulunan İlde özellikle kış turizmine ilgi gösteren yabancıturistler tarafından turizm aracılığıyla ekonomiye döviz girdisi olmaktadır.G.6.TURİZM-ÇEVRE İLİŞKİSİTurizmin gelişmesi ve ülke ekonomisine katkısının artmasında, çevrenin büyük bir etkisi vardır.Turizmsezonunun yoğun olduğu aylarda çevre kirliliği ve rahatsız edici gürültülerin önlenmesi amacıyla önlemleralınmaktadır.İlin denizle bağlantısı olmaması nedeniyle yaz turizmi açısından canlılıkgözlenmemektedir.Özellikle kış turizmi ve ekoturizm açısından Bölgeye düzenlenen turlar turizm potansiyeliniarttırmaktadır.Turizmden kaynaklı çevre kirliliği yok denecek kadar az olup, var olduğu taktirde kontrolaltında tutulmaktadır.Asırlar boyu süregelen medeniyetlere ait çok zengin bir kültür varlığına sahip Ispartailinde çevre ile bağlantılı kültür turizmi yanında doğal güzellikleri nedeniyle ekoturizm faaliyetleri gözeçarpmaktadır.294

TURİZMOCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAMMüşterinin İkametÜlkesiGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGiriş Gece GirişGeceSayısıGirişGeceSayısıBelediye BelgeliTÜRKİYE 2628 4291 2872 4168 2861 3909 3374 4800 2882 4593 3532 5040 2750 3393 3279 4658 3308 4633 3402 4788 3894 4577 3487 4354 38269 53204ABD 1 1 0 0 2 1 1 1 2 2 10 10 32 32 68 83 18 18 2 2 0 0 9 9 145 159ALMANYA 0 0 0 0 0 0 4 3 16 8 43 44 31 31 23 26 18 20 23 23 11 11 76 78 245 244ARJANTİN 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 3 3ARNAVUTLUK 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0AVUSTRALYA 1 1 2 1 1 1 3 3 4 3 44 44 14 14 45 63 9 9 14 14 17 17 69 69 223 239AVUSTURYA 0 0 0 0 0 0 3 3 3 3 0 0 6 6 2 2 5 7 0 0 0 0 0 0 19 21AZERBAYCAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4 4 4B.A. EMİRLİĞİ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0BANGLADEŞ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0BELARUS 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0BELÇİKA 0 0 0 0 2 4 4 3 2 2 11 11 49 49 10 91 6 6 6 6 0 0 17 17 107 189BOSNA HERSEK 0 0 0 0 0 0 2 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 1BREZİLYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0BULGARİSTAN 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2CEZAYİR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0ÇEK CUM. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 9 9 3 20 2 2 0 0 0 0 0 0 14 31ÇİN H.CUM. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0DANİMARKA 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 22 22 0 0 2 4 14 14 0 0 0 0 12 12 52 54EKVADOR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0ENDONEZYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2ERMNİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0ESTONYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 3 0 0 0 0 0 0 0 0 3 3FAS 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0FİLİPİNLER 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0FİLİSTİN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0FİNLANDİYA 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 26 26 0 0 2 10 5 5 2 2 0 0 5 5 42 50FRANSA 0 0 0 0 2 1 5 5 10 9 0 0 22 22 15 130 65 65 23 25 15 15 63 63 220 335G.KIBRIS RUSYÖN. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0295

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUOCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAMMüşterinin İkametÜlkesiGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGiriş Gece GirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGÜNEY AFRİKACUML. 0 0 0 0 0 0 2 2 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 3GÜNEY KORE 0 0 0 0 0 0 0 0 6 6 21 21 6 6 4 32 28 28 5 5 3 3 22 22 95 123GÜRCİSTAN 0 0 0 0 2 4 0 0 0 0 16 40 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 18 44HIRVATİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0HİNDİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0HİNDİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0HOLLANDA 0 0 0 0 1 1 4 4 12 11 61 61 32 32 10 16 22 22 19 20 3 3 62 62 226 232HOLLANDA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0IRAK 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0İNGİLTERE 2 1 2 1 3 1 11 7 10 7 45 49 10 10 12 42 30 30 26 27 10 10 43 43 204 228İRAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 2İRLANDA 0 0 0 0 0 0 2 1 2 1 2 3 5 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 11 10İSPANYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 6 40 2 2 0 0 0 0 3 3 13 47İSRAİL 25 20 0 0 12 7 5 4 16 14 0 0 64 64 14 26 27 28 15 23 227 145 14 14 419 345İSVEÇ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 16 16 16 16İSVİÇRE 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 12 0 0 0 0 0 0 0 0 4 12İTALYA 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 38 38 84 116 2 2 7 7 0 0 39 39 172 204İZLANDA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4JAPONYA 0 0 3 9 0 0 1 1 1 1 2 3 27 27 14 54 28 28 0 0 11 11 51 51 138 185K.K.K.C. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2KANADA 2 1 0 0 0 0 4 4 10 7 0 0 5 5 2 4 9 9 0 0 6 6 4 4 42 40KATAR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 30 30 34 34KAZAKİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 8 8 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 8 8KENYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0KIRGIZİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0KOLOMBİYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0KUVEST 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0LETONYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0LİBYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0LİECHTENSTEİN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0LİTVANYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0296

TURİZMOCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAMMüşterinin İkametÜlkesiGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGiriş Gece GirişGeceSayısıGirişGeceSayısıLÜBNAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0LÜKSEMBURG 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0MACARİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0MAKEDONYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0MALEZYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0MALTA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0MEKSİKA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0MISIR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0MİLLİYETSİZ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0MOLDOVA CUNM. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0MONAKI 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0NİJERYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0NORVEÇ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1ÖZBEKİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0PAKİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0POLONYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 3 0 0 0 0 1 2 1 1 0 0 5 6PORTEKİZ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4 2 10 8 8 2 2 0 0 8 8 24 32ROMANYA 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 19 19 15 15 0 0 0 0 37 37RUSYA FED. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 3 4 4 0 0 0 0 0 0 0 0 7 7S.ARABİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0SIRBİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0SİNGAPUR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0SLOVAKYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0SLOVENYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0SUDAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0SURİYE 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0ŞİLİ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0TACİKİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0TAYLAND 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0TAYVAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0TUNUS 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0297

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUOCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAMMüşterinin İkametÜlkesiGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGiriş Gece GirişGeceSayısıGirişGeceSayısıTÜRKMENİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0UKRAYNA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0UMMAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0ÜRDÜN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0VENEZÜELLA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4 0 0 0 0 0 0 4 4YEMEN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0YENİ ZELLANDA 3 1 3 1 0 0 2 2 4 1 8 8 0 0 0 0 37 37 18 18 13 13 50 50 138 131YUNANİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2DİĞER 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0DİĞER 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0DİĞER 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0DİĞER 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0DİĞER 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0DİĞER 6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0DİĞER 7 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0DİĞER 8 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0DİĞER 9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0DİĞER 10 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0TOPLAM 2663 4317 2882 4180 2886 3929 3433 4850 2985 4673 3854 5394 3123 3766 3613 5451 3666 4996 3580 4979 4211 4812 4084 4953 40980 56300bakanlık belgeliTÜRKİYE 6913 8535 6785 8936 6711 8285 5878 7282 6244 7407 6008 7515 7354 12265 7145 11730 5032 6579 6290 7563 5837 6838 5418 6342 75615 99277ABD 4 13 3 8 0 0 3 3 40 48 69 103 30 30 42 61 98 97 125 133 28 28 16 17 458 541ALMANYA 15 47 20 68 18 25 30 54 37 41 91 117 49 60 50 64 63 70 42 68 32 36 31 29 478 679ARJANTİN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0ARNAVUTLUK 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1AVUSTRALYA 8 8 2 2 4 4 5 5 67 78 29 29 42 42 30 30 0 0 17 18 1 1 3 3 208 220AVUSTURYA 1 1 0 0 0 0 0 0 4 6 15 16 4 4 2 2 0 0 2 2 18 18 0 0 46 49AZERBAYCAN 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 5 10 3 3 0 0 0 0 0 0 4 6 2 2 15 22B.A. EMİRLİĞİ 1 1 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2BANGLADEŞ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0298

TURİZMOCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAMMüşterinin İkametÜlkesiGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGiriş Gece GirişGeceSayısıGirişGeceSayısıBELARUS 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2BELÇİKA 0 0 0 0 19 19 3 3 2 2 98 98 38 51 21 37 14 14 66 74 0 0 8 8 269 306BOSNA HERSEK 0 0 1 3 0 0 0 0 0 0 2 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 6BREZİLYA 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2BULGARİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 2 2 3 3 2 5 0 0 1 2 6 4 15 17CEZAYİR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0ÇEK CUM. 0 0 1 2 0 0 0 0 0 0 8 8 0 0 2 4 0 0 3 1 0 0 0 0 14 15ÇİN H.CUM. 12 24 2 2 5 7 7 7 2 1 15 17 8 8 11 18 6 8 9 10 8 7 0 0 85 109DANİMARKA 2 3 2 2 2 2 2 2 6 6 18 18 4 10 6 17 5 5 3 3 1 1 1 1 52 70EKVADOR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0ENDONEZYA 0 0 0 0 1 1 1 3 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 5ERMNİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0ESTONYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0FAS 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0FİLİPİNLER 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0FİLİSTİN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0FİNLANDİYA 0 0 2 2 5 5 0 0 4 4 19 19 20 20 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 50 50FRANSA 4 4 5 5 16 18 69 73 87 98 36 58 24 26 43 45 38 37 37 46 40 42 30 32 429 484G.KIBRIS RUSYÖN. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0GÜNEY AFRİKACUML. 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2GÜNEY KORE 4 4 3 3 3 1 0 0 24 24 20 20 4 4 0 0 1 1 5 5 2 1 0 0 66 63GÜRCİSTAN 0 0 0 0 0 0 3 3 0 0 2 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 7HIRVATİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 2 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 1HİNDİSTAN 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 4 7 4 1 0 0 2 8 1 4 2 2 0 0 15 24HİNDİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0HOLLANDA 4 4 44 267 4 3 11 16 35 34 113 120 4 30 13 20 14 14 6 6 2 2 5 5 255 521HOLLANDA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0IRAK 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1İNGİLTERE 11 23 13 36 5 5 46 46 58 61 51 59 65 65 19 19 59 59 30 63 21 22 20 20 398 478İRAN 2 2 1 2 0 0 0 0 3 7 7 10 7 19 0 0 0 0 0 0 3 6 0 0 23 46İRLANDA 1 2 0 0 1 1 2 2 2 4 6 6 0 0 1 3 7 13 2 8 5 8 17 24 44 71299

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUOCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAMMüşterinin İkametÜlkesiGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGiriş Gece GirişGeceSayısıGirişGeceSayısıİSPANYA 13 57 7 41 2 2 4 12 7 7 19 21 1 2 5 8 0 0 3 9 10 18 0 0 71 177İSRAİL 137 417 226 868 189 452 185 185 115 115 242 243 380 380 539 539 251 251 52 52 28 28 12 12 2356 3542İSVEÇ 0 0 2 2 2 4 2 1 0 0 2 2 2 1 1 1 2 2 4 4 0 0 0 0 17 17İSVİÇRE 0 0 1 1 2 2 7 11 9 11 16 17 0 0 5 6 2 4 0 0 0 0 0 0 42 52İTALYA 3 16 7 35 42 49 7 7 14 14 22 25 21 24 46 51 2 5 67 81 11 53 19 49 261 409İZLANDA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 2 0 0 0 0 0 0 0 0 1 2JAPONYA 0 0 3 3 6 6 6 6 31 37 29 29 7 7 17 17 2 2 3 3 51 51 24 24 179 185K.K.K.C. 0 0 0 0 1 1 3 2 0 0 0 0 0 0 4 4 0 0 0 0 1 1 0 0 9 8KANADA 3 6 0 0 2 2 2 2 7 7 18 18 3 1 2 4 2 2 2 2 15 15 6 6 62 65KATAR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0KAZAKİSTAN 2 2 15 30 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 18 33KENYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0KIRGIZİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 5 5KOLOMBİYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0KUVEST 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 8 3 5 0 0 1 2 0 0 0 0 8 15LETONYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0LİBYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0LİECHTENSTEİN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0LİTVANYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0LÜBNAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0LÜKSEMBURG 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 14 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 14MACARİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 14 14 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 14 14MAKEDONYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2MALEZYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0MALTA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0MEKSİKA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0MISIR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1MİLLİYETSİZ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0MOLDOVA CUNM. 1 1 2 10 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 2 3 0 0 6 15MONAKI 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0NİJERYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0300

TURİZMOCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAMMüşterinin İkametÜlkesiGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGiriş Gece GirişGeceSayısıGirişGeceSayısıNORVEÇ 0 0 0 0 0 0 2 2 7 7 7 7 1 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 17 18ÖZBEKİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 3 3 1 1 0 0 4 8 0 0 0 0 2 2 12 16PAKİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 4 0 0 0 0 0 0 4 31 0 0 0 0 5 35POLONYA 0 0 22 22 0 0 0 0 0 0 2 6 4 4 1 1 0 0 0 0 10 10 1 1 40 44PORTEKİZ 0 0 0 0 0 0 1 1 4 4 23 23 0 0 2 2 0 0 4 11 0 0 0 0 34 41ROMANYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 14 1 10 10 0 0 1 6 1 2 0 0 26 19RUSYA FED. 22 85 3 7 2 2 13 56 0 0 2 3 17 17 1 1 3 6 10 31 9 46 6 11 88 265S.ARABİSTAN 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 6 12 0 0 81 84 0 0 5 5 2 4 0 0 95 106SIRBİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0SİNGAPUR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0SLOVAKYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0SLOVENYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 11 0 0 0 0 3 11SUDAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2SURİYE 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 3 8 6 11ŞİLİ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0TACİKİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0TAYLAND 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0TAYVAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1TUNUS 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0TÜRKMENİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 2UKRAYNA 21 31 4 34 0 0 0 0 1 1 5 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 31 71UMMAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0ÜRDÜN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0VENEZÜELLA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0YEMEN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0YENİ ZELLANDA 0 0 0 0 0 0 0 0 9 9 32 32 19 21 16 16 0 0 10 10 0 0 0 0 86 88YUNANİSTAN 0 0 0 0 9 14 0 0 0 0 25 25 2 1 2 2 31 31 1 1 3 6 1 1 74 81DİĞER 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 3 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4DİĞER 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4DİĞER 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 2 0 0 0 0 0 0 1 2DİĞER 4 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1301

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUOCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAMMüşterinin İkametÜlkesiGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGiriş Gece GirişGeceSayısıGirişGeceSayısıDİĞER 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 1 1DİĞER 6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0DİĞER 7 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0DİĞER 8 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0DİĞER 9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0DİĞER 10 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0TOPLAM 7186 9288 7176 10391 7055 8914 6295 7787 6832 8045 7089 8744 8149 13121 8129 12811 5642 7224 6809 8264 6150 7259 5632 6602 82144 108450belediye+bakanlık belgeliTÜRKİYE 9541 12826 9657 13104 9572 12194 9252 12082 9126 12000 9540 12555 10104 15658 10424 16388 8340 11212 9692 12351 9731 11415 8905 10696 113884 152481ABD 5 14 3 8 2 1 4 4 42 50 79 113 62 62 110 144 116 115 127 135 28 28 25 26 603 700ALMANYA 15 47 20 68 18 25 34 57 53 49 134 161 80 91 73 90 81 90 65 91 43 47 107 107 723 923ARJANTİN 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 3 3ARNAVUTLUK 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1AVUSTRALYA 9 9 4 3 5 5 8 8 71 81 73 73 56 56 75 93 9 9 31 32 18 18 72 72 431 459AVUSTURYA 1 1 0 0 0 0 3 3 7 9 15 16 10 10 4 4 5 7 2 2 18 18 0 0 65 70AZERBAYCAN 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 5 10 3 3 0 0 0 0 0 0 4 6 6 6 19 26B.A. EMİRLİĞİ 1 1 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2BANGLADEŞ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0BELARUS 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2BELÇİKA 0 0 0 0 21 23 7 6 4 4 109 109 87 100 31 128 20 20 72 80 0 0 25 25 376 495BOSNA HERSEK 0 0 1 3 0 0 2 1 0 0 2 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 7BREZİLYA 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2BULGARİSTAN 0 0 0 0 0 0 2 2 1 1 0 0 2 2 3 3 2 5 0 0 1 2 6 4 17 19CEZAYİR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0ÇEK CUM. 0 0 1 2 0 0 0 0 0 0 8 8 9 9 5 24 2 2 3 1 0 0 0 0 28 46ÇİN H.CUM. 12 24 2 2 5 7 7 7 2 1 15 17 8 8 11 18 6 8 9 10 8 7 0 0 85 109DANİMARKA 2 3 2 2 2 2 2 2 8 8 40 40 4 10 8 21 19 19 3 3 1 1 13 13 104 124EKVADOR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0302

TURİZMOCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAMMüşterinin İkametÜlkesiGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGiriş Gece GirişGeceSayısıGirişGeceSayısıENDONEZYA 0 0 0 0 1 1 1 3 0 0 0 0 1 1 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0 5 7ERMNİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0ESTONYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 3 0 0 0 0 0 0 0 0 3 3FAS 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0FİLİPİNLER 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0FİLİSTİN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0FİNLANDİYA 0 0 2 2 5 5 0 0 6 6 45 45 20 20 2 10 5 5 2 2 0 0 5 5 92 100FRANSA 4 4 5 5 18 19 74 78 97 107 36 58 46 48 58 175 103 102 60 71 55 57 93 95 649 819G.KIBRIS RUSYÖN. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0GÜNEY AFRİKACUML. 0 0 0 0 2 2 2 2 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 5GÜNEY KORE 4 4 3 3 3 1 0 0 30 30 41 41 10 10 4 32 29 29 10 10 5 4 22 22 161 186GÜRCİSTAN 0 0 0 0 2 4 3 3 0 0 18 44 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 23 51HIRVATİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 2 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 1HİNDİSTAN 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 4 7 4 1 0 0 2 8 1 4 2 2 0 0 15 24HİNDİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0HOLLANDA 4 4 44 267 5 4 15 20 47 45 174 181 36 62 23 36 36 36 25 26 5 5 67 67 481 753HOLLANDA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0IRAK 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1İNGİLTERE 13 24 15 37 8 6 57 53 68 68 96 108 75 75 31 61 89 89 56 90 31 32 63 63 602 706İRAN 2 2 1 2 0 0 0 0 3 7 8 12 7 19 0 0 0 0 0 0 3 6 0 0 24 48İRLANDA 1 2 0 0 1 1 4 3 4 5 8 9 5 5 1 3 7 13 2 8 5 8 17 24 55 81İSPANYA 13 57 7 41 2 2 4 12 7 7 21 23 1 2 11 48 2 2 3 9 10 18 3 3 84 224İSRAİL 162 437 226 868 201 459 190 189 131 129 242 243 444 444 553 565 278 279 67 75 255 173 26 26 2775 3887İSVEÇ 0 0 2 2 2 4 2 1 0 0 2 2 2 1 1 1 2 2 4 4 0 0 16 16 33 33İSVİÇRE 0 0 1 1 2 2 7 11 9 11 16 17 0 0 9 18 2 4 0 0 0 0 0 0 46 64İTALYA 3 16 7 35 42 49 9 9 14 14 22 25 59 62 130 167 4 7 74 88 11 53 58 88 433 613İZLANDA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4 0 0 1 2 0 0 0 0 0 0 0 0 5 6JAPONYA 0 0 6 12 6 6 7 7 32 38 31 32 34 34 31 71 30 30 3 3 62 62 75 75 317 370K.K.K.C. 0 0 0 0 1 1 3 2 0 0 0 0 0 0 6 6 0 0 0 0 1 1 0 0 11 10KANADA 5 7 0 0 2 2 6 6 17 14 18 18 8 6 4 8 11 11 2 2 21 21 10 10 104 105KATAR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 30 30 34 34303

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUOCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAMMüşterinin İkametÜlkesiGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGiriş Gece GirişGeceSayısıGirişGeceSayısıKAZAKİSTAN 2 2 15 30 0 0 0 0 0 0 0 0 8 8 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 26 41KENYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0KIRGIZİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 5 5KOLOMBİYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0KUVEST 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 8 3 5 0 0 1 2 0 0 0 0 8 15LETONYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0LİBYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0LİECHTENSTEİN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0LİTVANYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0LÜBNAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0LÜKSEMBURG 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 14 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 14MACARİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 14 14 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 14 14MAKEDONYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2MALEZYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0MALTA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0MEKSİKA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0MISIR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1MİLLİYETSİZ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0MOLDOVA CUNM. 1 1 2 10 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 2 3 0 0 6 15MONAKI 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0NİJERYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0NORVEÇ 0 0 0 0 0 0 2 2 7 7 7 7 2 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 18 19ÖZBEKİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 3 3 1 1 0 0 4 8 0 0 0 0 2 2 12 16PAKİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 4 0 0 0 0 0 0 4 31 0 0 0 0 5 35POLONYA 0 0 22 22 0 0 0 0 0 0 2 6 7 7 1 1 0 0 1 2 11 11 1 1 45 50PORTEKİZ 0 0 0 0 0 0 1 1 4 4 23 23 4 4 4 12 8 8 6 13 0 0 8 8 58 73ROMANYA 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 16 3 10 10 19 19 16 21 1 2 0 0 63 56RUSYA FED. 22 85 3 7 2 2 13 56 0 0 2 3 20 20 5 5 3 6 10 31 9 46 6 11 95 272S.ARABİSTAN 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 6 12 0 0 81 84 0 0 5 5 2 4 0 0 95 106SIRBİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0SİNGAPUR 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0304

TURİZMOCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK TOPLAMMüşterinin İkametÜlkesiGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGirişGeceSayısıGiriş Gece GirişGeceSayısıGirişGeceSayısıSLOVAKYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0SLOVENYA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 3 11 0 0 0 0 3 11SUDAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0 2 2SURİYE 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 3 8 6 11ŞİLİ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0TACİKİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0TAYLAND 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0TAYVAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1TUNUS 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0TÜRKMENİSTAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 2UKRAYNA 21 31 4 34 0 0 0 0 1 1 5 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 31 71UMMAN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0ÜRDÜN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0VENEZÜELLA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4 0 0 0 0 0 0 4 4YEMEN 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0YENİ ZELLANDA 3 1 3 1 0 0 2 2 13 10 40 40 19 21 16 16 37 37 28 28 13 13 50 50 224 219YUNANİSTAN 0 0 0 0 9 14 0 0 0 0 25 25 4 3 2 2 31 31 1 1 3 6 1 1 76 83DİĞER 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 3 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4DİĞER 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 4DİĞER 3 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 2 0 0 0 0 0 0 1 2DİĞER 4 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1DİĞER 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 1 1DİĞER 6 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0DİĞER 7 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0DİĞER 8 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0DİĞER 9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0DİĞER 10 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0TOPLAM 9849 13605 10058 14571 9941 12843 9728 12637 9817 12718 10943 14138 11272 16887 11742 18262 9308 12220 10389 13243 10361 12071 9716 11555 123124 164750Tablo G.19.Milliyetlerine göre turist sayısı305

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUAylarbelediyebelgeliGiriş YapanGeceleyenyerli yabancı yerli yabancıBakanlıkbelediye Bakanlıkbelediye Bakanlıkbelediye BakanlıkToplamToplamToplambelgelibelgeli belgelibelgeli belgelibelgeli belgeliOcak 2.628 6.913 9.541 35 273 308 4.291 8.535 12.826 26 753 779Şubat 2.872 6.785 9.657 10 391 401 4.168 8.936 13.104 12 1.455 1.467Mart 2.861 6.711 9.572 25 344 369 3.909 8.285 12.194 20 629 649Nisan 3.374 5.878 9.252 59 417 476 4.800 7.282 12.082 50 505 555Mayıs 2.882 6.244 9.126 103 588 691 4.593 7.407 12.000 80 638 718Haziran 3.532 6.008 9.540 322 1.081 1.403 5.040 7.515 12.555 354 1.229 1.583Temmuz 2.750 7.354 10.104 373 795 1.168 3.393 12.265 15.658 373 856 1.229Ağustos 3.279 7.145 10.424 334 984 1.318 4.658 11.730 16.388 793 1.081 1.874Eylül 3.308 5.032 8.340 358 610 968 4.633 6.579 11.212 363 645 1.008Ekim 3.402 6.290 9.692 178 519 697 4.788 7.563 12.351 191 701 892Kasım 3.894 5.837 9.731 317 313 630 4.577 6.838 11.415 235 421 656Aralık 3.487 5.418 8.905 597 214 811 4.354 6.342 10.696 599 260 859Toplam 38.269 75.615 113.884 2.711 6.529 9.240 53.204 99.277 152.481 3.096 9.173 12.269Tablo:Giriş ve GecelemeKonaklama İstatistikleriToplam306

TURİZMDAVRAZ DAĞI – KAYAK TURİZMİEĞİRDİR – YAMAÇ PARAŞÜTÜ307

H.TARIM VE HAYVANCILIKToplam Tarım Alanı = 2511282 haToplam Ekilen Alan = 129911.1 haToplam Nadas Alanı = 25304.7 haToplam Sebze Alanı = 4741.75 haToplam Meyve Alanı = 39258.1 haİlimizde 251.282 ha. alanda tarımsal üretim yapılmakta olup, 91.256 ha. lık bölümünde sulu tarımyapılmaktadır. İlimiz tarım arazilerinin kullanımı grafikteki gibidir:ISPARTA İLİ TARIM ALANLARININ DAĞILIMIÜRÜN CİNSİ Ekiliş Miktarı (Dekar) %Nadas 253047 10.07Sebzelikler 47630 2Meyvelikler 250935 9.98Zeytinlikler 2410 0.09Bağlar 68413 2.72Gül 19057 0.75Süs Bitkileri 773 0.39Diğer Alanlar 731654 29Tarla Alanları 1138900 45TARIM ALANI DAĞILIMI% 10% 29% 45% 32%1%% 10Tarla Meyvelik Yağ gülü SebzeBağ Diğer Nadasİlimizde üretimdeki yoğunluğu itibariyle öne çıkan ürünler, elma ve kiraz olup gülcülük ilimize hasbir tarım ürünü olarak üretilmektedir.308

H.1.1.İLÇELERDE TARIMMerkez İlçeMerkez ilçede tarım arazisi 184250 dekardır. Bunun 10170 dekarında meyvecilik, 7630 dekarındabağcılık, 69390 dekarında tarla ziraati, 6640 dekarında sebzecilik, 1370 dekarında kavakçılık, 3820dekarında gül ziraatı yapılmakta, 39000 dekarı ise nadas olarak kullanılmaktadır.Aksu İlçesiİlçe Tarım Müdürlüğü’nce projesi yapılıp, Aksu kaymakamlığı Sosyal yardımlaşma ve DayanışmaVakfınca finanse edilen ve 2002 yılına kadar uygulanan projeler şunlardır.Süt Toplama ve Soğutma Tesisi,Örtü Altı Sebze Yetiştiriciliği Projesi,Koyunculuk Projesi, YemBitkileri Üretimini Geliştirme Projesi,Tıbbı ve Aromatik Bitki Yetiştiriciliği Projesi, Vişne YetiştiriciliğiProjesi,Ceviz Yetiştiriciliği Projesi,Süt İnekçiliği Projesi, Hindi Yetiştiriciliği Projesi,Yem BitkileriYetiştiriciliği Projeleri’dir. Ayrıca Soflar köyüne Özel İdare kaynakları ile finanse edilen 5 dekar bodur kirazbahçesi tesis edilmiştir. İlçeye bağlı Karağı köyünde Sulama Kooperatifi, Karacahisar, Koçular ve Yakaköylerinde ise Tarımsal Kalkınma Kooperatifi bulunmaktadırEğirdir İlçesiOsmanlılar zamanında Eğirdir ekonomik yönden güçlü bir belde idi.16. yüzyıl sonlarındakiayaklanmalarda ekonomik yönden olumsuz etkilendiyse de yörede 17. Yüzyıl sonlarında ekonomik hayatyeniden canlanmıştır.1892 Konya Vilayet Salnamesi’nde, gelir kaynakları olarak da bez ve çarşaf dokumacılığı gibi küçüksanayi yanında tarım ürünlerinin de önemli yer tuttuğu belirtilmektedir.Eğirdir’e canlılık kazandıran bir başka etken de ilçenin 1912’de İzmir- Aydın-dinar demiryolunabağlanması olmuştur.Günümüzde Eğirdir’in ekonomik durumu oldukça güçlü bir yapıya dayanmaktadır. En önemli gelir kaynağı,ihracata yönelik elma ve su ürünleridir. Bu iki ürün ilçede sektör oluşturmuştur. Bunlardan başka hayvancılık,küçük sanatlar, orman ürünleri gibi ekonomik faaliyet dalları da vardır. Kırsal kesimde halkın hemen hementamamı tarımla uğraşırken, büyük bir bölümü de tarımdan arta kalan zamanlarında halı dokumaktadır.İlçede 6 projeli, 6 projesiz tarım kooperatifi, 14 sulama kooperatif, 4 su ürünleri istihsal ve satış kooperatifi,12 zirai ilaç bayii ve 6 gübre bayisi bulunmaktadır.Gelendost İlçesiİlçe, Isparta İli’nin tarım bakımından önde gelen ilçelerinden biridir. Arazinin % 40.25’lik bölümükullanılabilir tarım arazisidir. Bu oran Isparta ili tarım arazisinin % 7,8’idir. Gelendost ilçesinin sulamaya elverişli6.302 hektar arazisi vardır. Bu arazinin 5.202 hektarı sulanmaktadır.İlçede halkın büyük çoğunluğu tarımlauğraşmaktadır. Evlerde kişisel olarak halı dokumacılığı yapılmaktadır.İlçe genelinde 12 adet kooperatiften bir kısmı toprak – su sulama kooperatif, tarımsal kalkınmakooperatifleri, su ürünleri değerlendirme kooperatifleri mevcuttur.Gönen İlçesiİlçenin gelir kaynağı, daha çok tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Toplam işlenebilir tarım arazisi 10.881hektardır. 33.640 dekar sulanabilir tarım alanının ancak 24.340 dekarı sulanmaktadır. Halen inşaatına devamedilen Gönen Uludere, Uzundere, Kızılcık, Merkez Kızıldere ve Kavak göletlerinin faaliyete geçmesi halinde,sulanabilir tarım alanına 752 hektarlık alan daha katılmış olacaktır. İlçeyi ekonomik yönden etkileyen ürünlerinbaşında elma yetiştiriciliği gelmektedir. İlçede tarımsal yönden önemli ürünlerden birisi de güldür. Üretilen gülçiçeği Gül birlik Kooperatifi ve yörede faaliyet gösteren firmalar tarafından alınarak değerlendirilmektedir.Keçiborlu İlçesiİlçede sulu tarım alanları oldukça azdır. Organik Tarım yapılmaya uygun alan oldukça geniştir. Organiktarım, ilçe için gelecek vaat etmektedir.İlçedeki tarımsal amaçlı Sulama ve Kalkınma Kooperatifleri yeterlisayıdadır. İlçenin tüketim pazarları yolu üzerinde bulunması, tarım ve hayvancılıktan elde edilen ürünlerinpazarlanması konusunda avantaj olarak görülmektedir.İlçede entansif tarım yapılmaktadır. Kişi başına düşen birim arazi miktarı azdır. Zamanla da azalmayadevam etmektedir.Sebzecilik son yıllarda büyük ilerlemeler kaydetmiştir. İlçede 2 adet Tarım Kredi Kooperatifi ve tarımsalamaçlı 12 adet S.S Sulama ve Tarımsal Kalkındırma Kooperatifi vardır.309

Senirkent İlçesiİlçenin ekonomik durumu daha çok tarıma dayanır. İlçe sınırları içerisindeki ekilebilir arazi miktarı toplam156.070 dekardır. Sulanabilir arazi miktarı 91.080 dekar, kurak tarım arazi miktarı; 64.990 dekardır. İlçede halensulanabilen alan da 65.560 dekardır. Yapımı devam etmekte olan sulama kanallarının tamamlanması ile birliktesulanabilen arazi miktarı 79.560 dekara ulaşacaktır.Sütçüler İlçesiTarım arazilerinin %85’i ormandan kazanılmış arazilerdir. Bu nedenle aşırı erozyona maruz kalmaktadırlar.Tarım topraklarının da organik madde azdır.Toplam 8.117 hektar tarım arazisinin 1339 hektarı sulanabilir, 6778hektarı kuru tarım arazisidir. Arazi topografik yapısının aşırı meyilli ve engebeli olması, esasen az olan sukaynaklarının arazide kullanışlı hale getirilmesini engellemektedir. Sulu tarım belirli bölgelerde köy kenarlarındayapılmaktadır. İlçe ekonomisi, coğrafi yapıya bağlı olarak gelişmemiştir. Ekilebilir arazinin azlığı tarımsalgelişmeyi kısıtlamış, yöre halkını hayvancılığa yönlendirmiştir. Sadece Akdeniz ikliminin yaşandığı Çandır’datarım ürünlerinden ekonomik gelir sağlanmaktadır. İlçe gereksiniminin büyük bölümünü bu yöre karşılamaktadır.Şarkikaraağaç İlçesiYöre arazilerinin tarıma elverişli olan kısmının tamamı organik tarım yapmaya oldukça elverişlidir.İlçedetoplam 6 adet Sulama amaçlı Kooperatif; 1 adet Su Ürünleri Kooperatifi bulunmaktadır. Sosyal Yardımlaşma veDayanışma Vakfı desteğiyle örtü altı sebze yetiştiriciliği (seracılık), ıtri ve tıbbi bitki yetiştiriciliği, çayır – mera vemeyveciliği geliştirme projeleri yürütülmektedir.Uluborlu İlçesiHalkın gelir kaynaklarının başında sulu tarım gelmektedir. Uluborlu barajının inşasından sonra meyveüreticiliği modern yöntemlerle yapılarak büyük gelişme göstermiştir.İlçede en gözde tarım ürünü kirazdır.Yalvaç İlçesiİlçede toplam tarım alanı miktarı 58.014 hektar olup 44.631 hektarlık alanda kuru tarım, 8.383 hektarlıkalanda sulu tarım yapılmaktadır.Hüyüklü, Bağkonak, Özgüney, Körküler, Kumdanlı kasabalarında Tarım Kredi Kooperatifi, İlçe merkezindePankobirlik Kooperatifi, 7 tane köyde Tarım Sulama ve 3 tane köyde de Tarımsal Kalkınma Kooperatiflerimevcuttur. 4342 sayılı Mera Kanunu gereğince, ilçede mera, yaylak ve kışlaklarının belirlenmesi işi tamamlanmış,bu alanların tahdit ve ıslah çalışmaları yapılmaktadır. Zirai Mücadele çalışmaları kapsamında etkin sonuçlaralınmıştır.Yenişarbademli İlçesiİlçede; 1250 hektar sulu tarım arazisi, 215 hektar çayır mera, 18000 hektar orman arazisi bulunmaktadır.1030 hektar tarla ve 186 hektar bağ – bahçe arazisi bulunmaktadır. 1967 yılına kadar arazinin ancak %30’usulanabilir iken, 1967 yılından sonra hizmete geçen “Toprak Sulama Projesi” ile bu oran %70’e çıkmıştır.H.2.TARIMSAL ÜRETİMIsparta İli’nde toplam 43 991 adet tarım işletmesi bulunmaktadır. Bu sayı içinde bitkisel ve hayvansalüretimi birlikte yapmakta olan işletmelerin oranı % 72’yi bulmaktadır. İşletmelerden % 26 sı sadece bitkiselüretim, % 2 si sadece hayvansal üretim yapmaktadır.Isparta İli, arazi özellikleri, potansiyeli, verim, toprak yapısı ve / veya arazi örtüsüne göre dört agro –ekolojik alt bölgeye ayrılabilmektedir. Tarımsal açıdan verimliliği artırıcı projelerin uygulandığı / uygulanacağıbölgeler anlamına gelen agro – ekonomik Alt bölgeler içindeki ilçeler aşağıda Tablo H.2’de verilmektedir.I. Alt Bölge II. Alt Bölge III. Alt Bölge IV. Alt BölgeMerkez Eğirdir Şarkikaraağaç AksuAtabey Gelendost Yalvaç SütçülerGönen Senirkent YenişarbademliKeçiborluUluborluTablo H.2. İlçelere Göre Agro – Ekonomik Bölgeler Kaynak. Isparta Verimliliği Artırma Projesi 2006, MPMTarla bitkileri ekimi III. alt bölgede, meyve bahçeleri II. alt bölgede ve sebze, yağ gülü, kavaklık I. altbölgede yoğunlaşmaktadır. Toplam ekili alan da, tarla bitkileri alanlarının büyüklüğü ile orantılı olarak III. altbölgede en büyük değere ulaşmaktadır.Tarla bitkileri ekim alanlarında tahıllar ilk sırayı almakta ve III. alt bölgede yoğunlaşmaktadır. BaklagillerIII. alt bölgede ağırlıklı olarak 2. sırada gelmektedir.310

Arazi Kullanım Türü I.Alt Bölge II. Alt Bölge III. Alt Bölge IV. Alt Bölge İl ToplamıTarla Bitkileri 21 230 30 391 77 436 7 682 136 749Sebze 3 034 841 1 107 715 5 706Meyve 3 551 14 219 3 502 832 22 104Bağ 1 499 2 656 2 825 128 7 108Yağ Gülü 1 405 141 0 45 1 591Zeytinlik 25 0 0 230 255Kavaklık 1 134 185 567 187 2 073Toplam Ekili Alan 31 897 48 433 85 437 9 819 175 586Nadas 14 208 3 941 1 809 5 997 25 955Kullanılmayan 15 962 712 2 062 16 005 49 741TOPLAM 62 067 68 086 89 308 31 821 251 282Tablo H.3.Isparta İli’nde Tarım Alanlarının Agro – Ekonomik Bölgelere Göre DağılımıKaynak. Isparta Verimliliği Artırma Projesi 2006, MPMH.2.1.BİTKİSEL ÜRETİMBitkisel üretim konusu ilçeler başlığında ele alınarak ayrıntılı bilgi verilmiştir.Merkez İlçeElma:Merkez ilçede dağınık ve toplu halde toplam 7650 dekar sahada elma yetiştirilmektedir. Bunun%33’ü Golden, % 66’sı Starking, % 1’de Grannysmith ve diğer çeşitlerdir. Toplam elma üretimi 24377 tondur.Son yıllarda yarı bodur elma yetiştiriciliğine talep artmaktadır.Yetiştirilen elmaların %50’si Merkez ilçede bulunan 8 adet soğuk hava depolarında muhafaza edilmekte, kışaylarında iç tüketim için ülkenin değişik illerine sevk edilmektedir. Kalan %50’si hasat mevsiminde bahçedetüccara verilmektedir. Hurda elmalar da ayrıca değerlendiril-mektedir.Kiraz: 958 dekar alanda kiraz yetiştirilmektedir. Gerek dağınık ve gerekse toplu halde Kiraz üretimi 721 tonolup, bunun 500 tonu 0900 Ziraat kirazı, geri kalan 221 tonu muhtelif yerli çeşitlerdir. 0900 ziraat çeşidinin hemenhemen tamamı yurt dışına, özel şirketler aracılığı ile ihraç edilmektedir.Şeftali: Yetiştirilen alan 640 dekardır. Elde edilen üretim miktarı 1100 tondur. Bunun % 27’si nektarin, %63’ü diğer çeşitlerden oluşmaktadır.Üzüm:Merkez ilçede 7630 dekar alanda bağcılık yapılmaktadır. Üretilen üzümün tamamı çekirdekli sofralıkvasfındadır. Üretilen üzümlerin bir kısmı da yurt içindeki diğer illere sevk edilmektedir. Üretim miktarı 5250tondur.Kekik: 1998 yılına demonstratif olarak başlamış, sonraki yıllarda Tıbbi ve Itri Bitkiler Üretimi Geliştirmeprojesi çerçevesinde yürütülmüştür.1999-2000 ve 2001 yıllarında oluşturulan kekik alanına ilave olarak 2002yılındaGül: 3690 dekar alanda yağ gülü yetiştirilmektedir.2002 yılında üretim miktarı 1498 ton olarakgerçekleşmiştir. Dekara verim miktarı 406 kg.’dır. Üretilen ürün Gülbirlik ve özel firmalar tarafından işlenmekteve pazarlanmaktadır.Örtü Altı Sebzeciliği:Merkez ilçede toplam 50 adet serada örtü altı sebzeciliği yapılmaktadır.Bu alanlardaçeşitli ürünler yetiştirilmektedir.Deregümü köyünde 1998 yılında 3 dekarlık alanda örtü altında deneme amaçlıkesme çiçek üretimine başlanılmış, üretilen karanfiller partiler halinde İngiltere’ye ihraç edilmiştir. 2002 yılında,üretim alanı net kapalı alan olarak toplam 104 dekara ulaşmıştır. Bu sayede 250 işçiye isdihdam imkanı sağlandığıgibi ülke ekonomisine de döviz kazandırmış bulunmaktadır. Yörede kesme çiçekçiliği geliştirmek için 2003yılında Sanayi ve Ticaret Bakanlığının destekleriyle Deregümü Köyü’nün kuzey batısındaki 4.100 dekarlık alanınOrganize Çiçekçilik Sanayi Bölgesi yapılmasına karar verilmiştir.Yem Bitkileri: Yem Bitkileri Üretiminin Desteklenmesi Projesi olarak yem bitkisi eken üreticileredestekleme primi ödemesi yapılmaktadır. Tek yıllık yem bitkilerinde en az 10 dekar ekim yapan çiftçiler budesteklemeden yararlanabilmektedirler. Tek yıllık yem bitkilerinde destekleme primi oranı üretim maliyetinin %20’si, çok yıllıkta %30 ‘dur. Tek yıllık yem bitkilerinden adi fiğ, macar fiği, tritikale, hayvan pancarı, sudan otu vesilajlık mısır, çok yıllık yem bitkilerinden yonca, korunga, ve suni mera tesisi destekleme primi kapsamındadır.Proje alanı çok yıllıklarda 50, tek yıllıklarda 100 dekarın üzerinde ide yem bitkisi üretim projelerinde alet veekipmanlar da projeye dahil edilerek, destekleme kapsamına alınmaktadır.Merkez ilçede 6 adet tarımsal, 10 adette sulama kooperatifi bulunmaktadırAksu İlçesiİlçe genelinde toplam 32.000 da. Alanda bitkisel üretim yapılmaktadır.Toplam 4100 dekar elma bahçesi bulunmaktadır. Toplam 80 dekar Kiraz bahçesinde, üretim yıllık 25tondur. Yıllık olarak ortalama 4.5 ton kuru kekik üretimi gerçekleştirilmektedir.311

Toplam 140 dekar gül bahçesinden yıllık ortalama 50 ton ürün alınmaktadır. İlçede kesme çiçekçilikle ilgiliolarak üretim çalışmalarına hız verilmiştir.Örtü altı sebzeciliği projesi kapsamında seralarda kışın ,kışlık sebzeler, yazın yazlık sebzeleryetiştirilmektedir.Eğirdir İlçesiTarım ürünlerinde elma üreticiliği ilk sırayı almaktadır. Elma üreticiliği’nde yıllık üretim miktarı 105.000ton civarındadır. Yörede her mevsim elma temin etmek mümkündür. İkinci sırayı tahıl ekimi alır.Eğirdir ilçesinin önemli bir gelir kaynağı olan elma; tat, koku ve aroma yönünden iç ve dış pazarlarda sıkçaaranan bir meyvedir. Elma ziraat’ inden ayrı olarak hububat ve bakliyat üretilmekte ise de bu önemli ölçüdedeğildir. Çiftçi ailelerinin kendilerine yetecek kadar üretim yapılmaktadır.Gelendost İlçesiEğirdir Gölü’ne yakın batı kesimleri elmacılık bakımından çok önemli potansiyele sahiptir. Nadaslı tarımsistemi uygulanan ilçede 1983 yılından itibaren nadas alanlarının daraltılması projesi uygulanmaktadır. Nadasabırakılan alanlara yemlik ve baklagil ürünler ekilerek, yem hammaddesi ve üretim artışı sağlanmaktadır. İlçedetarımı geliştirmek amacıyla uygulanan projelerden bazıları şöyledir;Tam Bodur Elma yetiştiriciliği Geliştirme Projesi 2001 dikim yılında uygulanmaya başlanmış olup, projesüresi 5 yıldır.Örtü Altı Tarımını Geliştirme Projesi kapsamında 1999 ile 2000 yıllarında olmak üzere iki projegerçekleştirilmiştir. Projenin uygulanma süreleri 5’er yıldır.İlçede Akdeniz ikliminde yetişen tüm sebzeleri yetiştirmek mümkündür. Son yıllarda çiçekçilik, turfandasebzecilik ve örtü altı tarımının uygulamasında olumlu sonuçlar elde edilmiştir.Gönen İlçesiİlçede alan olarak en fazla ekilen ürün arpadır. Kuru tarım yapılan alanların büyük bir kısmında arpa tarımıyapılmaktadır. Arpa ve buğday alanlarında sulama yapılmamaktadır. Genellikle sulu görünen fakat sulanmayankıraç alanlarda buğday ekimi yapılmaktadır.İlçede özellikle domates dikimi yaygınlaştırılmaktadır.Keçiborlu İlçesiÖzel sektör, gül ve kekik yetiştiriciliğinde organik tarım çalışmaları başlatmıştır. İlçede her türlü ziraiyetiştiricilik yapılabilmektedir. Plastik örtülü seracılık da gelişme göstermektedir. İlçe Tarım Müdürlüğü’ncehazırlanan tarımsal projeler, ilçe Sosyal Yardımlaşma Vakfı tarafından finanse edilmektedir. İlçede arazitoplulaştırma çalışmaları başlatılmıştır.Senirkent İlçesiİlçede elma üreticiliği birinci derce de öneme sahiptir. İlçede kiraz yetiştiriciliği elmadan sonra ikinci sıradagelmektedir. İlçenin iklim ve toprak yapısı kiraz yetiştiriciliği için son derece uygundur. İlçede bağcılık çok eskiyıllara dayanmaktadır. Kuru üzüm şeklinde yapılmaktadır. Bağcılık özellikle Uluğbey ve Yassıören kasabalarındaönemli bir gelir kaynağıdır.Ayrıca ilçede şeker pancarı, vişne badem ve kayısı da yetiştirilmektedir.Sütçüler İlçesiVerimli topraklara sahip Çandır Ovası’nda yerfıstığı, susam ve bol sebze meyve yetiştirilir. Son yıllardaseracılıkta önemli gelişmeler olmuştur. Elma ve gül üretimi, sebzecilik ve seracılık, kiraz üretimi yapılmaktadır.Kekik ; Akçal dağının çevresinde, Sanlı yaylasında, Kesme, Kasımlar, Beydilli köylerinde, yaylalarda veormanlık arazilerde doğal olarak yetişir. İlçede yürütülen projelerden kekik projesi kapsamında Köylere HizmetGötürme Birliği kaynaklı olan 7866 m2 alanda kekik fidesi yetiştirilmiştir.Tarım İl müdürlüğü seralarında üretilenkekik fideleri Sütçüler ve Yalvaç ilçesine bağlı köylerde diktirilerek kekik üretim alanı yaklaşık 1000 dekarayükseltilmiştir.Şarkikaraağaç İlçesiİlçe merkezi dahil olmak üzere köylerde Çiçekpınar kasabasında ekonomik boyutta olmasa da elma üretimiyapılmaktadır.Genel olarak vişne, kiraz yetiştiriciliği yapılmaktadır. Özellikle Yukarıdinek köyünde yamaç arazilerdesusuz olarak kiraz yetiştirmektedir.İlçede kekik yetiştiriciliği projesi uygulamasına geçilmiştir. 1998 ve 2001 yıllarında SYDV kaynaklı olarakseralar yapılmıştır. Isınma enerjisi kullanılmayan bu seralarda çeşitli ürünler yetiştirilmektedir.312

Meyvecilik konusunda örnek olacak tam bodur elma bahçesi tesisi projesi uygulanmıştır. Bu proje yörenintam bodur elma bahçesi tesislerinin kaynağını oluşturacaktır.Uluborlu İlçesiGenellikle elma, kiraz, ayva, armut gibi meyveler yetiştirilmektedir. Uluborlu ilçesinde kiraz üretimimeyvecilik alanında önemli yer tutmaktadır. 30 – 35 yıl önce üretime başlanan Uluborlu kirazının önemli bir kısmıİngiltere, Almanya, Hollanda ve Belçika gibi Avrupa ülkelerine ihraç edilmektedir. Bu nedenle ilçe, yöredeüretilen kirazların ihracatı için alım merkezi haline gelmiştir.Yalvaç İlçesiElma bahçelerinin kapladığı alan 1.590 hektar; kiraz bahçelerinin kapladığı alan 107 hektardır. İlçede örtüaltı sebzeciliği de yapılmaktadır. Son yıllarda organik tarımla ilgili faaliyet gösteren ticari firmalar vardır. Bukonuda Tarım İl Müdürlüğü’nce yeni projeler üretilerek uygulamaya konulmuştur. Böylece organik tarımın ürünyelpazesi genişletilerek, yaygınlaştırılması sağlanmaktadır.H.2.2.BİTKİSEL ÜRETİM (TARLA BİTKİLERİ)Isparta İli’nde toplam tarım arazisinin % 69.9’u ekilmektedir. Ekilen arazinin çok büyük bir kısmında tarlabitkilerine yer verilmektedir.Tarla bitkileri ekim alanlarında tahıllar ilk sırayı almakta ve III. bölgede yoğunlaşmaktadır. Baklagiller deIII. bölgede ağırlıklıdır ve II. sırayı almaktadır. Tablo H.4’te Tarla bitkilerinin, tarımsal açıdan ekolojik bütünlüğüolan bölgeler anlamına gelen agro – ekolojik bölgelere göre alansal dağılımı verilmektedir.Alan Kullanımı I. Alt Bölge II. Alt Bölge III. Alt Bölge IV.Alt Bölge TOPLAMTahıl 18 404 20 541 44 341 6 294 89 580Endüstri Bitkileri 2 031 1 362 5 734 55 9 182Baklagiller 886 6 811 24 250 622 32 569Yumrulu Bitkiler 330 192 321 150 993Yem Bitkileri 994 1 626 2 790 606 6 016Toplam 22 645 30 532 77 436 7 727 138 340Tablo H.4. Isparta İli’nde Tarla Bitkilerinin Agro – Ekolojik Bölgelere Göre Alansal DağılımKaynak. Isparta Verimliliği Artırma Projesi 2006, MPMTabloda III. bölgede tarla tarımının egemen olduğu, IV. Bölgenin de tarla tarımının en az yapıldığı bölgeolduğu görülmektedir.Gül : Gül çiçeği üretimi yurdumuzda Isparta, Burdur ve Afyon illerinde yapılmakla beraber, gül alanları veüretim miktarı açısından % 95’lik bir paya sahip olan Isparta, Türkiye’de gülcülük yapılan tek merkezniteliğindedir. Isparta adı ile özdeşleşmiş olan gül, önemli bir üründür. İl’ de sembol ürün olan gül, I. alt bölgedeyaygın olarak üretimi yapılan, çiftçiler için önemli bir geçim kaynağıdırYağlık gül dikim alanlarında ve üretim miktarlarında 1995 yılına kadar büyük artışlar görülmekte, bu yıldansonra dikim alanları yaklaşık 1000 – 1800 ha. arasında değişmekte, üretim de 5 – 6000 ton arasındadeğişmektedir.H.2.2.1.Buğdaygillerİlimizde üretimi yapılan buğdaygil türleri:Arpa : Genelde kurak şartlarda üretimi yapılmakta olup, elde edilen ürün hayvancılıkla iştigal edenüreticilerin hayvanları için besleme amaçlı değerlendirildiği gibi tüccar ve TMO ya satılmaksuretiyle de değerlendirilmektedir.2008 yılı kesin olmayan rekolte miktarı 127067 tondur.Buğday : Sulu ve kuru şartlarda üretimi yapılmakta olup, ekimi güzlük olarakyapılmaktadır.Mibzerle veya serpme olarak ekim yapılabilmektedir.Elde edilen ürünün çoğunluğuüreticilerin kendi ihtiyaçlarında kullanılmakta olup, tüccar ve TMO ya satılmak suretiyle dedeğerlendirilmektedir. 2008 yılı kesin olmayan rekolte miktarı 140466 tondur.Çavdar : Genelde kurak şartlarda üretimi yapılmakta olup, elde edilen ürün hayvancılıkla iştigaleden üreticilerin hayvanları için besleme amaçlı değerlendirildiği gibi tüccara satılmak suretiyle dedeğerlendirilmektedir.2008 yılı kesin olmayan rekolte miktarı 207,4 tondur.Cinsi Üretim Med Üretim Alanı (da) Üretim (Ton) Değerlendirme-PazarlamaBuğday Kuru 484728 109835 Un ve mamulleri-Tüccar-OfisArpa Kuru 416080 78399 Hayvan YemiÇavdar Kuru 1110 156 Hayvan YemiYulaf Kuru 2080 376 Hayvan YemiMısır Kuru 1435 - Mısır Silajı-Hayvan Yemi-Çerez313

H.2.2.2.BaklagillerNohut : Kurak şartlarda üretimi yapılmakta olup, elde edilen ürün aile ihtiyacı için kullanılmakta vetüccara satılmak suretiyle değerlendirilmektedir.Ayrıca üreticiler tarafından halk pazarlarındaperakende olarak pazarlanmaktadır. 2008 yılı kesin olmayan rekolte miktarı 19629,5 tondur.Fasulye : Kuru ve sulu şartlarda üretimi yapılmakta olup, sulu şartlarda taze ve kuru şartlarda dakuru fasulye üretimi yapılmaktadır.Elde edilen ürün aile ihtiyacı için kullanılmakta ve tüccarasatılmak suretiyle değerlendirilmektedir.Ayrıca üreticiler tarafından halk pazarlarında perakendeolarak pazarlanmaktadır. 2008 yılı kesin olmayan kuru fasulye rekolte miktarı 4055,5 tondurMercimek : Kurak şartlarda üretimi yapılmakta olup, elde edilen ürün aile ihtiyacı içinkullanılmakta ve tüccara satılmak suretiyle değerlendirilmektedir.Ayrıca üreticiler tarafından halkpazarlarında perakende olarak pazarlanmaktadır. 2008 yılı kesin olmayan yeşil mercimek rekoltemiktarı 235,8 tondur.Cinsi Üretim Med Üretim Alanı (da) Üretim (Ton) Değerlendirme-PazarlamaNohut Kuru 189680 12309 Yemeklik-ÇerezFasulye Sulu 20810 3169 YemeklikMercimek Kuru 2945 207 Yemeklik(yeşil)MercimekKuru 1500 60 Yemeklik(kırmızı)Börülce Kuru 1620 113 YemeklikH.2.2.3.Yem BitkileriFiğ : Genelde kurak şartlarda üretimi yapılmakta olup, elde edilen ürün yaş ve kuru ot şeklinde kabayem olarak hayvancılıkla iştigal eden üreticilerin hayvanları için besleme amaçlıdeğerlendirilmektedir. Kuru otlardan hazırlanan balyaların hayvancılıkla uğraşan diğer işletmelerepazarlanması söz konusudur.2008 yılı kesin olmayan fiğ kuru ot rekolte miktarı 8601 tondur.Yonca : Kuru ve sulu şartlarda üretimi yapılmakta olup, elde edilen ürün yaş ve kuru ot şeklindekaba yem olarak hayvancılıkla iştigal eden üreticilerin hayvanları için besleme amaçlıdeğerlendirilmektedir.Kuru otlardan hazırlanan balyaların hayvancılıkla uğraşan diğer işletmelerepazarlanması söz konusudur.2008 yılı kesin olmayan yonca kuru ot rekolte miktarı 21932,5tondur.Silajlık Mısır : Hayvan beslemede kaba yem ihtiyacını karşılamak amacıyla sulama imkanı olanyerlerde üretilen mısır bitkisi süt olum döneminde hasat edilmek suretiyle hasıl olarak yada silajmakineleri yardımıyla silaj yapılmak suretiyle değerlendirilmektedir. 2008 yılı kesin olmayanrekolte miktarı 58476,5 tondur.Yulaf : Genelde kurak şartlarda üretimi yapılmakta olup, elde edilen ürün kaba yem olarakhayvancılıkla iştigal eden üreticilerin hayvanları için besleme amaçlı değerlendirilmektedir.2008 yılıkesin olmayan yulaf tane rekolte miktarı 610,55 tondur.Tritikale : Genelde kurak şartlarda üretimi yapılmakta olup, elde edilen ürün kaba yem olarakhayvancılıkla iştigal eden üreticilerin hayvanları için besleme amaçlı değerlendirilmektedir.2008 yılıkesin olmayan rekolte miktarı 1028 tondur.Korunga : Genelde kurak şartlarda üretimi yapılmakta olup, elde edilen ürün kaba yem olarakhayvancılıkla iştigal eden üreticilerin hayvanları için besleme amaçlı değerlendirilmektedir.2008 yılıkesin olmayan rekolte miktarı 806,75 tondur.Hayvan Pancarı : Sulu şartlarda üretimi yapılmakta olup, elde edilen ürün hayvancılıkla iştigaleden işletmelerin kaba yem ihtiyacının karşılanmasında kullanılmaktadır. 2008 yılı kesin olmayanrekolte miktarı 1450 tondur.Cinsi Üretim Med Üretim Alanı (da) Üretim (Ton) Değerlendirme-PazarlamaYonca (kuru ot) Sulu 29665 23139 Hayvan YemiKorunga (kuru ot) Kuru 6789252 1120 Hayvan YemiHayvan Pancarı Sulu 14191 1325 Hayvan YemiFiğ (Kuru ot) Kuru 55 31220 Hayvan YemiBurçak (kuru ot) Kuru 150 Hayvan Yemi314

H.2.2.4.Endüstriyel BitkilerŞeker Pancarı : Sulu şartlarda üretimi yapılmakta olup, elde edilen ürün bölgemizde Burdur veKonya şeker fabrikalarına satılmaktadır. 2008 yılı kesin olmayan rekolte miktarı 126049 tondur.Isparta gülü : Kuru ve sulu şartlarda üretimi yapılmakta olup, elde edilen ürün bölgemizdefaaliyette bulunan özel firmalara ve üreticilerin örgütlenmeleriyle oluşturulmuş olan Gülbirlik’esatılmaktadır.Cinsi Üretim Med Üretim Alanı (da) Üretim (Ton) Değerlendirme-PazarlamaSusam Sulu 210 42 Yağ ve mamul maddeYer Fıstığı Sulu 505 202 ÇerezlikKolza Sulu 430 83 YağAfyon Kuru 15171 593 Yağ-mamul madde-ofisŞ.Pancarı Sulu 25661 112161 Şeker-Ş.FabrikasıGül Kuru 19060 7085 Mamul maddeLavanta Sulu Açıkta 250 32 Mamul maddeH.2.3.BİTKİSEL ÜRETİM (BAHÇE BİTKİLERİ)H.2.3.1.Meyve ÜretimiElma : Sulu şartlarda ve genellikle kapama bahçe şeklinde kültürü yapılmaktadır.Çöğür anaçlarınınyanında, klon anaçlarında kullanımı ile bodur ve yarı bodur fidanlarla üretimi yapılmaktadır.Eldeedilen ürünün çok büyük bir bölümü tüccarlara satılmak suretiyle değerlendirilmektedir.Soğuk havadepolarında muhafaza edilerek hasat döneminden çok sonra bile pazarlamasıyapılmaktadır.Üreticiler tarafından halk pazarlarında perakende olarak da pazarlamasıyapılmaktadır.Ayrıca tasnif dışı kalan ve sofralık olarak tüketimi mümkün bulunmayan ürün meyvesuyu işleme fabrikalarına satılmaktadır. 2008 yılı kesin olmayan rekolte miktarı 557551,8 tondur.Armut : Sulu şartlarda ve genellikle kapama bahçe şeklinde kültürü yapılmaktadır.Çöğüranaçlarının yanında, klon anaçlarında kullanımı ile bodur ve yarı bodur fidanlarla üretimiyapılmaktadır.Elde edilen ürünün çok büyük bir bölümü tüccarlara satılmak suretiyledeğerlendirilmektedir. Üreticiler tarafından halk pazarlarında perakende olarak da pazarlamasıyapılmaktadır. 2008 yılı kesin olmayan rekolte miktarı 3505 tondur.Şeftali : Sulu şartlarda ve genellikle kapama bahçe şeklinde kültürü yapılmaktadır.Elde edilenürünün çok büyük bir bölümü tüccarlara satılmak suretiyle değerlendirilmektedir. Üreticilertarafından halk pazarlarında perakende olarak da pazarlaması yapılmaktadır.Ayrıca tasnif dışı kalanve sofralık olarak tüketimi mümkün bulunmayan ürün meyve suyu işleme fabrikalarınasatılmaktadır. 2008 yılı kesin olmayan rekolte miktarı6895 tondur.Kiraz : Sulu şartlarda ve genellikle kapama bahçe şeklinde kültürü yapılmaktadır.Elde edilenürünün çok büyük bir bölümü belli merkezlerde tüccarlar tarafından oluşturulan alım merkezlerindesatılmak suretiyle değerlendirilmektedir. Üreticiler tarafından halk pazarlarında perakende olarak dapazarlaması yapılmaktadır. 2008 yılı kesin olmayan rekolte miktarı 16760 tondur.Vişne : Kuru ve sulu şartlarda genellikle kapama bahçe şeklinde kültürü yapılmaktadır. Elde edilenürünün çok büyük bir bölümü belli merkezlerde tüccarlar tarafından oluşturulan alım merkezlerindemeyve suyuna işlenmek üzere satılmak suretiyle değerlendirilmektedir. Üreticiler tarafından halkpazarlarında perakende olarak da pazarlaması yapılmaktadır. 2008 yılı kesin olmayan rekolte miktarı9628 tondur.Üzüm : Genellikle kuru şartlarda ve kapama bahçe şeklinde kültürü yapılmaktadır. Elde edilenürünün çok büyük bir bölümü belli merkezlerde tüccarlar tarafından oluşturulan alım merkezlerindesatılmak suretiyle değerlendirilmektedir. Üreticiler tarafından halk pazarlarında perakende olarak dapazarlaması yapılmaktadır.Ayrıca üreticiler tarafından kurutularak ve pekmez olarak işlenmeksuretiyle mamul halde pazarlaması da yapılmaktadır. 2008 yılı kesin olmayan rekolte miktarı41760,3 tondur.Ceviz : Genellikle kuru şartlarda ve dağınık ağaçlar halinde kültürü yapılmaktadır. Elde edilenürünün çok büyük bir bölümü tüccarlara satılmak suretiyle değerlendirilmektedir. Üreticiler315

tarafından halk pazarlarında perakende olarak da pazarlaması yapılmaktadır.2008 yılı kesin olmayanrekolte miktarı 3453 tondur.Kayısı : Sulu şartlarda ve genellikle kapama bahçe şeklinde kültürü yapılmaktadır.Elde edilenürünün çok büyük bir bölümü belli merkezlerde tüccarlar tarafından oluşturulan alım merkezlerindesatılmak suretiyle değerlendirilmektedir. Üreticiler tarafından halk pazarlarında perakende olarak dapazarlaması yapılmaktadır. 2008 yılı kesin olmayan rekolte miktarı 12100 tondur.Ayva : Kuru ve sulu şartlarda genellikle dağınık ağaçlar halinde kültürü yapılmaktadır. Elde edilenürünün çok büyük bir bölümü tüccarlara satılmak suretiyle değerlendirilmektedir. Üreticilertarafından halk pazarlarında perakende olarak da pazarlaması yapılmaktadır.2008 yılı kesin olmayanrekolte miktarı 2496 tondur.CinsiÜretim MedÜretim Alanı (da) ÜretimAğaç Sayısı (Adet) (Ton)Değerlendirme-PazarlamaElma Sulu 3293310 (Adet) 520175 Sofralık-mamul mad.-iç ve dış PazarKiraz Sulu 468185 (Adet) 17101 Sofralık-mamul mad.-iç ve dış PazarKayısı Sulu 231830 (Adet) 12067 Sofralık-mamul mad.-iç ve dış PazarArmut Sulu 84610 (Adet) 3863 Sofralık-iç pazarAyva Sulu 68955 (Adet) 2177 Sofralık-iç PazarMuşmula Sulu 7800 (Adet) 103 Sofralık-iç PazarErik Sulu 94090 (Adet) 4600 Sofralık-mamul mad.-iç ve dış PazarŞeftali Sulu 133420 (Adet) 6886 Sofralık-mamul mad.-iç ve dış PazarVişne Sulu-Kuru 233600 (Adet) 9139 Mamul maddeKızılcık Kuru 11300 (Adet) 171 Mamul maddeİğde Kuru 3380 (Adet) 59 ÇerezlikYenidünya Sulu 90 (Adet) 2 SofralıkAntep fıstığı Kuru 2500 (Adet) 125 Çerezlik-mamul maddeCeviz Sulu-Kuru 93260 (Adet) 2929 Çerezlik-mamul maddeBadem Kuru-Sulu 214620 (Adet) 2028 Çerezlik-mamul maddeKestane Kuru 600 (Adet) 33 ÇerezlikFındık Kuru-Sulu 10110 (Adet) 43 Çerezlik-mamul maddeZeytin Kuru-Sulu 16035 (Adet) 219 Sofralık-yağDut Kuru-Sulu 14040 (Adet) 299 Sofralık-mamul mad.-İncir Kuru-Sulu 4280 (Adet) 428 Sofralık-çerezlik-mamul maddeÇilek Sulu 162 (Adet) 65 Sofralık-mamul maddeNar Sulu 7150 (Adet) 420 Sofralık-mamul maddeTrabzon Hurması Sulu 140 (Adet) 4 SofralıkÜzüm Kuru-Sulu 64255(Adet) 36215 Sofralık-mamul maddeH.2.3.2.Sebze ÜretimiDomates : Sulu şartlarda sofralık ve salçalık olarak üretimi yapılmaktadır.Fide satın alınarak dikimiyapılabildiği gibi üretici tarafından tohumdan üretilen fidelerin kullanılmasıyla da üretimyapılmaktadır.Özellikle salçalık üretimde sözleşmeli üretim modeli tercih edilmektedir.Son yıllardaörtü altında da üretimi yapılmaya başlanmıştır.Elde edilen ürün salça fabrikalarına ve tüccarlarasatılarak değerlendiilmektedir. Üreticiler tarafından halk pazarlarında perakende olarak dapazarlaması yapılmaktadır.2008 yılı kesin olmayan rekolte miktarı 32815 tondur.Lahana : Sulu şartlarda üretimi yapılmaktadır. Fide satın alınarak dikimi yapılabildiği gibi üreticitarafından tohumdan üretilen fidelerin kullanılmasıyla da üretim yapılmaktadır. Elde edilen ürünüreticiler tarafından halk pazarında satılmak suretiyle değerlendirilmektedir. 2008 yılı kesinolmayan rekolte miktarı 1134 tondur.Karpuz : Sulu şartlarda tohum ekilmek suretiyle üretimi yapılmaktadır.Son yıllarda vasıflı ( kabaküzerine aşılı ) fide satın alınarak da üretim yapılmaktadır.Elde edilen ürünün çoğunluğu tüccarlareliyle bir kısmı da üreticiler tarafından halk pazarında satılmak suretiyle değerlendirilmektedir. 2008yılı kesin olmayan rekolte miktarı 20638 tondur.CinsiÜretim MedÜretim Alanı (da) ÜretimAğaç Sayısı (Adet) (Ton)Değerlendirme-PazarlamaB.Lahana Sulu-açıkta 560 1258 Sofralık-mamul maddeK.Lahana Sulu-açıkta 5 10 Sofralık316

Marul göbekli Sulu-açıkta 732 1143 SofralıkMarul kıvırcık Sulu-açıkta 44 71 SofralıkIspanak Sulu-açıkta 871 1014 SofralıkPırasa Sulu-açıkta 558 678 SofralıkTere Sulu-açıkta 91 51 SofralıkNane Sulu-açıkta 77 27 SofralıkMaydanoz Sulu-açıkta 151 62 SofralıkT.Fasulye Sulu-açıkta 5704 6390 Sofralık-mamul maddeT.Bakla Sulu-açıkta 135 98 SofralıkT.Bezelye Sulu-açıkta 3 1 SofralıkBarbunya Sulu-açıkta 795 527 SofralıkT.Börülce Sulu-açıkta 105 69 SofralıkBamya Sulu-açıkta 529 240 Sofralık-mamul maddeBal Kabağı Sulu-açıkta 693 1873 Sofralık-iç PazarKavun Kuru-Sulu-açıkta 3450 7685 Sofralık-mamul maddeKarpuz Kuru-Sulu-açıkta 6818 20452 Sofralık-mamul maddeSakız Kabağı Sulu 186 314 SofralıkHıyar (Sofralık) Sulu 1739 3468 Sofralık-iç PazarHıyar (Turşuluk) Sulu 402 556 Sofralık-mamul maddePatlıcan Sulu 1190 2391 Sofralık-mamul maddeDomatesSulu 9188 33390 Sofralık-iç pazar(Sofralık)DomatesSulu 7550 34322 Mamul madde(Salçalık)Biber (Dolmalık) Sulu 945 1197 Sofralık-mamul madde-iç PazarBiber (Sivri) Sulu 1987 3709 Sofralık-mamul madde-iç PazarBiber (Salçalık) Sulu 1301 2543 Mamul maddeAcur Sulu 70 105 Sofralık-mamul maddeSarımsak Sulu 275 1257 Sofralık-iç pazarSoğan (Taze) Sulu 706 834 Sofralık-iç pazarSoğan (Kuru) Sulu 2578 1384 Sofralık-iç pazarHavuç Sulu 261 647 Sofralık-iç pazarPatates Sulu 7386 2875 Sofralık-iç pazarTurp Sulu 378 704 Sofralık-iç pazarKarnabahar Sulu 70 138 Sofralık-iç pazarBrokoli Sulu 35 58 SofralıkKültür Mantarı Kapalı ortamda 2570 77 SofralıkKarışık sebze Sulu-Kapalı alan(Cam ve plastik sera-Tünel)834 1953 Sofralık-iç pazarÖrtü altı Sebzecilikİl’de örtü altı sebze yetiştiriciliğine 1998 yılında başlanılmıştır. Çiftçilerin birim alandan daha kaliteli ürünve daha fazla gelir elde etmelerini sağlamak amacıyla hibrit tohum ve fide dağıtılmaktadır. Sera üreticilerinibilgilendirmek amacıyla her yıl çeşitli eğitim toplantıları düzenlenmekte, bu toplantılarda ekim – dikim, toprakhazırlığı, üretim tekniği ile ilgili yeni bilgiler aktarılmaktadır. Bu bağlamda Sütçüler ve Yalvaç ilçelerindeprojeler geliştirilmiştir.Isparta İli’nde tarım ürünleri başta Almanya, Hollanda, İngiltere, İtalya, Mısır ve KKTC ile TürkCumhuriyetleri’ne ihraç edilmektedir. İlde, Antalya İli’ndeki kesme çiçek üreticiliğinin mevsimsel boşluğunudoldurmak üzere yeni bir sektör olarak gelişen kesme çiçekçilik, özellikle karanfil ; İngiltere, Hollanda veBulgaristan’a ihraç edilmektedir317

H.2.4. BİTKİSEL ÜRETİM (SÜS BİTKİLERİ)CinsiÜretim MedÜretim Alanı(da)Ağaç Sayısı(Adet)Üretim (Ton/Dal) Değerlendirme-PazarlamaKaranfil Sulu-Kapalı-P.Sera 495 54450000 (Adet) İç ve dış Pazar ihracatıGlayöl Sulu-Açık alan 7 120000 (Adet) İç ve dış Pazar ihracatıGnerbera Sulu-Kapalı-P.Sera 1 4000 (Adet) İç ve dış Pazar ihracatıGypsohilla Sulu-Kapalı-P.Sera 2 32000 (Adet) İç ve dış Pazar ihracatıKasımpatı Sulu-Kapalı-P.Sera 3 50000 (Adet) İç ve dış Pazar ihracatıLilyum Sulu-Kapalı-P.Sera 2 10000 (Adet) İç ve dış Pazar ihracatıLale Sulu-Kapalı-P.Sera 1 Henüz üretim yok İç ve dış Pazar ihracatıTahates Sulu-Açık alan 7 14000 (Adet) İç ve dış Pazar ihracatıSoli Sulu-Açık alan 3 10000 (Adet) İç ve dış Pazar ihracatıLujientus Sulu-Kapalı-P.Sera 2 100000 (Adet) İç ve dış Pazar ihracatıAlternatif ÜrünlerTıbbi - Aromatik Bitkiler : . Isparta, tıbbi ve aromatik bitkilerin tanındığı, kullanıldığı ve toplandığı illerinbaşında gelmektedir. Bunda, gül yağı çıkaran fabrikaların Mayıs – Haziran ayları dışında atıl durumda olmaları vediğer aromatik bitkileri işleyecek kapasiteye sahip olmalarının büyük etkisi bulunmaktadır. Isparta’ da toplanarakdoğal halde ya da işlenerek satışa sunulan tıbbi ve aromatik bitkiler arasında ; kekik, adaçayı, oğul otu, lavanta,biberiye, ve nane sayılmaktadır. Bu bitkilerin bir kısmı kültüre alınmış olup, önümüzdeki yıllarda önemlerini dahada artırması beklenmektedir. Tıbbi ve aromatik bitkiler içerisinde önemli bir yeri olan lavanta, doğal floradayabani olarak bulunmakla birlikte, Keçiborlu ilçesinde toplam 350 dekar alanda üretim yapılmaktadır. Dünyakekik ticaretinin % 50’sini karşılayan Türkiye’de, bu ihracatın yaklaşık % 20’lik bölümü Isparta yöresindenözellikle Sütçüler ilçesinden toplanan kekiklerle karşılanmaktadır. 1999 yılından beri Tıbbi ve Itri BitkilerÜretimini Geliştirme Projesine hız verilmiştir.H.2.5.ORGANİK TARIMİlimizin değişik bölgelerinde ekolojinin elverdiği ölçüde yöreye özgü bazı meyve ve sebzelerin Organik TarımEsasları ve Uygulama metotları doğrultusunda üretimleri yapılmaktadır. Bu üretimler ya ferdi üretim yada şirketçatısı altında sözleşmeli üretim şeklinde yapılmaktadır. İlimizde gül, elma armut, kiraz, kayısı, ceviz,badem, üzüm, erik, hububat, nohut, adaçayı ve kekik ürünlerinde organik tarıma uygun yetiştiricilikyapılmaktadır.H.3.HAYVANSAL ÜRETİMKırk Başlık Açıkta Sığır Besisi ProjesiYörede hayvancılığa örnek teşkil etmek, modern hayvancılık ve besi tekniklerini göstermek üzere “40Başlık Açıkta Sığır Besisi Projesi” Valilik (İl Özel İdare Müdürlüğü ve Tarım İl Müdürlüğü) ile SDÜRektörlüğü (Atabey Meslek Yüksek Okulu Müdürlüğü) arasında imzalanmıştır.Projenin başarıya ulaşması için Tarım İl Müdürlüğü ile Atabey Meslek Yüksek Okulu işbirliği içerisindehareket etmektedirler.H.3.1.BÜYÜKBAŞ HAYVANCILIKİlimizde toplam 75147 büyükbaş hayvan mevcut olup, bunun 45179 başı kültür ırkı (Mantofonve Holstein), 16654 başı melez, 13314 başı yerli ırklardır. İlimizde işletme kapasitesi genelde aileişletmesi şeklinde (3/5), (10-15) baş şeklindedir. Hayvansal ürünler olarak et üretimi 2803 ton, sütüretimi ise 95746 ton’dur. Ürünlerin değerlendirilmesi, süt, peynir, tereyağı, lor, ayran, yoğurt,sucuk, sosis, salam, et olarak değerlendirilmektedir. Pazarlanması iç pazar şeklindedir. Atıklar gübreolarak değerlendirilmektedir. Islah edilen ırk bulunmamaktadır. Canlı hayvan ihracatı yoktur. İllerarası sevk olabilmektedirBölgemizde melez ırklar hakimdir. Büyükbaş canlı hayvan ihracatıyapılmamaktadır. Tesislerimiz genelde bölgemizde kombine şeklindedirH.3.2.KÜÇÜKBAŞ HAYVANCILIKİlimizde toplam 171836 adet koyun (dağlıç-merinos), 155679 adet kıl keçisi ve saanen keçisiolup süt üretimi 8726 ton, elde edilen yün 202 ton, elde edilen kıl 71 ton’dur. Et üretimi 401 tondur.Ürünlerin değerlendirilmesi ve pazarlanması büyükbaş hayvanların ürünlerini değerlendirmeşekliyle uyuşmaktadır. Islah edilen ırk yoktur.318

Bölgemizde melez ırklar hâkimdir. Küçükbaş canlı hayvan ihracatı yapılmamaktadır. Tesislerimizgenelde bölgemizde kombine şeklindedir.H.3.3.KÜMES HAYVANCILIĞIİlimizde toplam 150271 adet yumurtacı, 42024 adet et tavuğu, 5135 adet hindi, 2447 adetördek, 1135 adet kaz bulunmaktadır. Yumurta üretimi 20286585 adettir. Ürünlerin pazarlanması vedeğerlendirilmesi iç Pazar şeklinde olup, atıklar gübre olarak kullanılmaktadır.H.3.4.SU ÜRÜNLERİİlimizde 7 adet su ürünleri işletmesi mevcut olup, yıllık kapasiteleri 9325 tondur. 2007yılında tatlısu ürünleri olarak 1233 ton alabalık, 36 ton gümüş balığı, 7 ton tatlı su levreği, 105 tonsazan, 117 ton havuz balığı, 13 ton turna, 101 ton kadife balığı üretimi olmuştur. Ürünlerindeğerlendirilmesi ve pazarlanması iç ve dış pazara olmaktadır.İlimizde tatlı su balık türlerinden sadece Alabalık yetiştiriciliği yapılmakta olup, toplam projesayısı bugün itibariyle 71 adettir.Söz konusu projelerin toplam kapasitesi ise, 2755 ton / yıldır.Mevcut tesislerde muhtelif baraj-göl-gölet gibi rezervuarlarda gerçekleştirilen ağ kafeslerdeyetiştiricilik şeklindedir.Söz konusu ürün iç pazara sunulmaktadır.Bugün itibariyle pazarlamadafiyat sorunu yaşanmaktadır.Genelde Alabalık işleme tesislerine toptan verilmekte ve kısmen deyerinde perakende olarak tüketilmektedir.319

Su Ürünleri TesisleriTESİS SAHİBİADRES /TELEFONKAPASİTE (TON/YIL)1- Osman YÜKSEL Akbelenli 102- Mustafa AYDEMİR Aşağı Gökdere 253- Mehmet ZÜMRE Aşağı Gökdere 84- Hüseyin AKBAL Aşağı Gökdere 205- Osman ARIDAŞ(kiracı) Aşağı Gökdere 86- Mahmut Süleyman SAĞDUR Aşağı Gökdere 167- Lider ERGÜL Akbelenli 148- Mahmut ASLAN Akbelenli 169- Mustafa AYDEMİR Aşağı Gökdere 491- Mustafa KUMBUL Zindan Mevkii 302- Tamer EROL Zindan Mevkii 203- AhmetDEMİRASLAN(kiracı)Aksu124- Yaşar ERGÜL Zindan Mevkii 445- Veli ERGÜL Zindan Mevkii 206- Mehmet EROL Zindan Mevkii 407- A.Sabri ERGÜL Zindan Mevkii 58- Ramazan DEMİRALAY Karacahisar 29- Osman SARIDOĞAN Karacahisar 810-Yücel DOĞAN Karacahisar 1011-Recai AKBAY Zindan Mevkii 2512-Tamer EROL Sorgun Baraj Gölü 2513-Ahmet DEMİRASLAN Sorgun Baraj Gölü 2514-İsmail KORKMAZ Yakaavşar 515-İsmet ÇELİK Karacahisar 291-Atilla HAYMANALI(kiracı) Darıderesi 3,52- Osman BAYSAL Büyükgökçeli 73- Necdet YAVUZ 1500000 ÇukurADET4- Ali Yaman (kiracı) Yakaören 105- Kadir AKPINAR Yakaören 36- Musa AKPINAR Yakaören 2,57-İlyas AKPINAR Yakaören 28-Hasan TUNÇBİLEK Çukur 59- Necdet YAVUZ 4500000 ÇukurADET10-Yusuf GÖKŞAHAN Çukur 251-Ahmet DÖNMEZ Aşağıyaylabel 102-Yaşar ARIKAN Aşağıyaylabel 73-Ali SOYFİDAN Yeşilyurt 294-Veli GÜNGÖR Yeşilyurt 75-Şevki AZGINBÖCÜ Yeşilyurt 106-Alim CAN Çandır 1207-Osman BAYSAL Çandır 448-Ömer Baysal Çandır 499-Meryem BAYSAL Karacaören Brj Gölü 49320

10-Ali BAYSAL Karacaören Brj Gölü 4911-Ömer BAYSAL Karacaören Brj Gölü 4912-Osman BAYSAL Karacaören Brj Gölü 4913-İsmail BAYSAL Karacaören Brj Gölü 24514-Arif BAYSAL Karacaören Brj Gölü 4915-Erol BAYSAL Karacaören Brj Gölü 4916-Alim CAN Karacaören Brj Gölü 4917-Mehmet ÖZDEMİR Karacaören Brj Gölü 4918-Hüseyin DEMİR Aşağıyaylabel 319-Enver CEYLAN Aşağıyaylabel 320-Fatih Çetin Krc Brj Gölü 2521-Hüseyin Can Karacaören Brj Gölü 2522-Ömer Baysal Çandır 2823-Ömer Baysal 2000000 ÇandırADET24-Mehmet Özdemir Çandır 1,525-Kadir SOYFİDAN Yeşilyurt 1226-Veli GÜNGÖREN Karacaören Brj Gölü 2527-Hakan Komantid Karc Brj Gölü 95028-H.Ali BAYSAL Çandır 4929-Alim Can 5 000 000 ADET Çandır30-Osman Baysal 10 000 000 ÇandırADET1-Edip ALTINDALSüleyman Demirel BrjGölü 251-Mustafa ÇEVİKBAŞ Kısık Mevkii 7,52-Mustafa ÇEVİKBAŞ Atabey Baraj Gölü 251-Antalya Balık A.Ş. Hisarardı Baraj Gölü 252-Hasan Hüseyin DOĞRUER Hisarardı Baraj Gölü 293- Hasan Hüseyin DOĞRUER Kuyucak Baraj Gölü 251-Ahmet TaşkıranÇarıksaraylar(Şehitler)Brj.Gl. 6071 PROJE 2755321

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUH.3.5.ARICILIK VE İPEKBÖCEKÇİLİĞİIsparta İlinde, Merkez, Sütçüler, Aksu, Yenişarbademli ilçelerinde yoğun arıcılık yapılmaktadır. Bubölgeleri özellikle Muğla ilinden yaz ayları başında gezginci arıcılar gelmektedir.İlimizde 109 adet eski tip, 24122 adet yeni tip arı kovanı mevcut olup, 2008 yılında242310 kg bal üretimi olmuştur. Ürün değerlendirilmesi iç pazara olmaktadır.H.3.6.İLÇELERDE HAYVANCILIKMerkez İlçeVeteriner hizmetleri bağlamında Merkez ilçe ve köylerinde projeli, paralı, programlı koruyucular,aşılamalar yapılmaktadır. Üreticiler eğitim çalışmaları çevresinde salgın hayvan hastalıkları, adi hastalıklar, içve dış parazitler ile hayvan bakım ve beslenmesi konusunda eğitilmektedir.Merkez ilçede 6 adet özel sektöre, 1 adet İl Özel İdare Müdürlüğü’ne ve 1 adet de Köy muhtarlığına aitolmak üzere toplam 8 adet tesiste alabalık üretimi yapılmaktadır. Bunların toplam proje kapasiteleri 38.4 ton /yıldır.Hayvancılığı geliştirme projesi çerçevesinde 2002 yılı içerisinde hindi palazı ve civciv dağıtılmıştır.1996 yılında Isparta İli Holstein Irkı damızlık Süt Sığırı yetiştiricileri birliği kurulmuş, Merkezde 9,5 tonkapasiteli süt toplama tankı tesis edilmiş, bu sayede tüketicilere perakende sağlıklı süt satışları sürdürülmesisağlanmıştır.Suni tohumlama hizmetleri özelleştirilmiş ve hizmet bir şirkete ve. Isparta ili Süt Sığırı yetiştiricileribirliğine devredilmiştir.2002 yılında Merkez ilçede Genel Bütçeye dayalı olarak 21 adet proje uygulanmıştır.Ayrıca SYD Fonu kaynaklarından yararlanılarak, Kuleönü, Kadılar, Darı deresi, Direkli, Çoban nisa, B.Kışla, K. Kışla ve Çukur köylerine 2002 yılı itibariyle koyun ve koç dağıtılmıştır.Eğirdir İlçesiİlçede hayvancılık ekonomik yönden ikinci planda kalmaktadır. 5 adet balıkçılık kooperatifi faaliyetgöstermekte ise de, bunların çalışmalarının verimli ve yeterli olduğu söylenemez.Gölde kerevitin tükenmesi ve sudak balığının doğal dengeyi bozması neticesi balık stoklarında azalmagörülmüştür. Gölde kafes balıkçılığının başlatılması halinde gelir kaynaklarının artacağı düşünülmektedir.Ancak ekolojik dengelere ve gölün içme suyu kaynağı olduğuna da dikkat etmek gereklidir.İlçedeki su ürünleri kooperatifleri, Merkezi Isparta’da bulunan su ürünleri kooperatifleri birliğinebağlıdır. Eğirdir Gölü; kooperatiflere kendi bölgelerinde avlanmaları koşuluyla kiraya verilmektedir. Eğirdirilçesi sınırlarında 2 avlak sahası ile Yalvaç ve Gelendost ilçelerinde kiraya verilen avlak sahaları vardır.Avlanan ürünler, anlaşma yapılan şirketlere teslim edilmektedir. Gölde kerevit de avlanmaktadır.Gelendost İlçesiİlçede hayvancılık meyvecilikten sonra en önemli gelir kaynağıdır. Hayvancılık süt sığırcılığı veküçükbaş besiciliği olarak yoğunluk kazanmıştır.İlçedeki hayvan besiciliğinde teknolojinin son yöntemleri uygulanmaktadır. (Entantif Besicilik)İlçede hayvancılığın geliştirilmesi için yapılan çalışmalardan bazıları şunlardır:- Süt İnekçiliği Projesi- Koyunculuğu Geliştirme ProjesiGönen İlçesiİlçede hayvancılık önemli ölçüde yapılmaktadır.322

TARIM VE HAYVANCILIKKeçiborlu İlçesiİlçede ticari şekilde hayvancılık yapılmaktadır. Gelişme Potansiyeli vardır. Besi danacılığı ve sütinekçiliği oldukça gelişmiştir. Hayvansal ürünlerin en iyi şekilde değerlendirilmesi için hayvancılık ürünleriişletme sanayinin kurulmasının ilçe için yararlı olacağı düşünülmektedir.250.000 adeti aşan tavuk miktarı ile bölgenin ve Türkiye’nin en önemli yumurta merkezi iken;ekonomik krizlerle bugün ticari şekilde tavukçuluk işletmesi kalmamıştır.Senirkent İlçesiİlçede tarım kadar olmasa da hayvancılık önemli bir uğraş alanıdır. Özellikle küçükbaş hayvancılıkyaygındır.Sütçüler İlçesiHayvancılık, yörede genellikle kıl keçisi yetiştiriciliğine yöneliktir. Ancak yörenin orman bölgesi olmasısebebiyle, kıl keçisinin ormana verdiği zarar dikkate alınarak bu faaliyette kısıtlamaya gidilmiştir. Bu durum,hayvancılıkla uğraşan kesimi koyun ve sığır besiciliğine yönelmiştir.”Hayvancılığı Geliştirme Projesi”kapsamında, “Doğrudan Gelir Projesi” kapsamında ve gübre desteklemeleri ve ilaç destekleme çalışmalarısürekli olarak yapılmaktadır. Şeyhler köyünde yem bitkileri ekilişleri desteklenmesi yapılmıştır.Arıcılığın geliştirilmesi yönünde Köylere Hizmet Götürme Birliği kaynaklı olan bir projeyürütülmektedir. İlçe hayvancılığının geleceğine ve gelişmesine yönelik çalışmalar sürdürülmektedir.Balıkçılık da son yıllarda yöre halkının geçim kaynakları arasına girmiştir. Karacaören Barajınınkurulmasıyla önemli bir seviyeye gelmiştir. İlçede toplam 9 adet alabalık üretme tesisi vardır.Şarkikaraağaç İlçesiYöre hayvancılığını geliştirmek, bitkisel üretim kaynaklarını çeşitlendirmek ve geliştirmek amacıylaprojeler uygulanmaktadır.Beyşehir gölüne sınırları bulunan köylerde yaklaşık 450 kişi balıkçılıkla uğraşmaktadır.Uluborlu İlçesiİlçede meyve yetiştiriciliğinin çok yaygın olması nedeniyle hayvancılık gelişmemiştir. Hayvancılıküreticilerin kendi gereksinimlerini karşılamak ı için yapılmaktadır.Yalvaç İlçesiİlçedeki büyükbaş varlığı toplam 10.080’dir. 75.515 adet küçükbaş hayvan mevcudu vardır.Hayvan ıslahı ve koruyucu hekimlik çalışmaları girdi maliyetlerini düşürerek, gelirlerini artırmak içinçalışmalar yürütülmektedir. İlçenin 3 köyünde 56 adet ruhsatlı balıkçı olup, bunlar Eğirdir Gölü Hoyranbölgesinde su ürünleri avcılığı ile iştigal etmektedir.Yenişarbademli İlçesiİlçe halkının geçim kaynaklarından birisi de hayvancılıktır. Halen yöre halkından 25 aile küçükbaşhayvancılıkla uğraşmaktadır.Kış aylarında yerleşim merkezinde evlerinde kalan bu aileler, bahar aylarında yaylalara göçerler ve kışaylarına kadar yaylalarda kalırlar. Günümüzde arıcılığa verilen önem gittikçe artmaktadır. Yaylalar, çiçekyönünden zengin olması nedeniyle arıcılığa elverişlidir. Kültür ırkı süt inekçiliği de yaygınlaşmaya başlamıştırH.4.TARIMSAL İŞLETMELERH.4.1.KAMU İŞLETMELERİİlimiz Eğirdir İlçesinde Eğirdir Bahçe kültürleri Araştırma Enstitüsünde 1070 dekaralanda meyve fidanı üretimi (yıllık 100.000 adet civarı) yapılmaktadır. Ayrıca elma, armut, erik,kayısı, kiraz, vişne, ayva gibi meyve üretimi yapılmakta olup yıllık üretim kapasitesi 300-350ton civarındadır.323

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUH.4.2.ÖZEL İŞLETMELER• Organize Çiçekçilik ProjesiDünya ticaretinde büyük bir öneme sahip olan çiçek ticaretinden ülkemizin de yeterli payıalabilmesi için başlatılan bir projedir. Proje ile, Organize Sanayi Bölgeleri’nde olduğu gibi, aynı kanunatabi olarak Organize Çiçekçilik Bölgesi kurulacaktır. İlk etapta 3.000 dekar arazi üzerinde kurulmasıplanlanan Organize Çiçekçilik Bölgesi’nde ihraç kabiliyeti yüksek olan her tür ve çeşitteki çiçek üretimiyapılacaktır. Üretimde modern teknik ve usuller uygulamalı, topraksız tarım, e-üretim modelleriuygulanacaktır.Organize Çiçekçilik Projesi’nde müteşebbis teşekkülde İl Özel İdaresi, Isparta Ticaret ve SanayiOdası, Belediye, Ticaret Borsası, SDÜ, Akdeniz Kesme Çiçek İhracatçıları Birliği, Isparta Kesme ÇiçekÜretici ve İhracatçıları Derneği ile Ziraat Odası yer alacaktır. Proje ile ülkemize 1 milyar $ döviz girdisihedeflenmektedir.H.5.TARIMSAL FAALİYETLERH.5.1.PESTİSİT KULLANIMIİlimizde toplam 71 ton insektisit, 51 ton fungusit, 26 ton herbisit, 26 ton akarisit, 186 tongözyaşı, 121 ton kükürt, 11 ton kışlık ve yazlık yağ, 2,5 ton rodendisit ve mollusid kullanılmıştır.Pestisit kullanımı ve atıkların zararları gibi konularda çiftçiler rutin olarak uyarılmaktadır.Pestisitlerin Topraktaki EtkileriPestisit BirikimiElma, kiraz, ve bağda uygulanan entegre mücadele projeleri kapsamında kullanılacak pestisitlerkontrol altına alınmıştır.Bilindiği gibi toprak canlı bir ortamdır. İçerisinde çok zengin bir fauna ve flora yaşamı vardır. Bucanlı yaşam toprak içindeki ve havadaki bir çok mineral maddeyi dönüşüme uğratarak toprakverimliliğinin devamını sağlarlar. Kullanılan tarım ilaçları bu canlı yaşamı etkileyerek toprak verimliliğinidüşürürler. Bitkilere püskürtülen preparatların büyük bir kısmı toprağa akmakta bu da toprak canlılığınıoluşturan Mikroorganizmaları toprak canlıları ve toprak altı su hareketleri ile drenaj kanallarındakiderelerdeki ve bunların aktıkları su topluluklarındaki canlıları olumsuz yönde etkilemektedir. Toprağıntarım ilacı ile bulaşma derecesi toprağın fiziksel ve kimyasal özelliklerine, strüktürüne, nem ve sıcaklığına,sularla toprağın yıkanmasına, toprağın rüzgar erozyonu ile taşınmasına ve üzerinde yetiştirilen bitkiyetranslake oluşuna bağlı olarak önem kazanır. Gübreli topraklarda Kalıcılık diğer topraklara göre dahafazladır.• Kirlenmiş toprakta yetişen ürünler tarım ilacı kalıntılarını kökleriyle topraktan alacakları içininsan ve hayvanlara yem ve gıda olarak az da olsa kalıntı içerir.• Toprak mikroorganizmalarının kısmen yada tamamen yok olmasına neden olur.• Toprak verimliliğini artırmada önemli rol oynayan solucanlarda topraktan tarım ilacı kalıntılarınıdoğrudan alacaklarından önemli zarar görürler .• Tarım ilaçları topraktan yeraltı sularına veya buharlaşma ile atmosfere karışabilirler.Topraktaki hareketleri• Buharlaşma: Atılan tarım ilacının bir kısmı toprağa ulaşır, bir kısmı rüzgarla taşınır ve çeşitliyollardan sonra suya karışan tarım ilacı besin zincirine girer. Sıcaklığın fazla olduğu ortamlardabuharlaşma ile tarım ilacı kaybı daha fazladır.• Sorbsiyon: Atılan tarım ilacının adsorbe veya absorbe edilme durumları kesin ayrılmadığı içinbunların sorbentlere tutunması sorbsiyon olarak açıklanır.• Yıkanma: Toprak hafif bünyeli ise, organik madde yoksa veya taban suyu yüksekse tarım ilacıtaban suyuna ulaşarak yıkanır.• Mikroorganizmalar tarafından parçalanma : Mikroorganizmalar tarafından parçalanabilir.324

TARIM VE HAYVANCILIKKalıcılık durumuTarım ilacı grubu Süre Kalıcılık durumuOrganik fosforlular ve karbamatlar 1-12 hafta Kalıcı değil2-4 D Atrozin vs. 1-18 ay Orta derecede kalıcı KlorlandırılmışHidrokarbonlar 2-5 yıl KalıcıCıva arsenik kurşun bileşikleri sürekli Devamlı kalıcıBir araştırmaya göre Klorlandırılmış Hidrokarbonlar yumurta kabuğunu inceltmekte ve yumurtalarınçok çabuk kırılmaları sonucu populasyonu düşürmektedir. Bakırlı fungusitler vücutta bakır dengesini bozarpek çok organ ve enzim aktivitesini engeller. Karaciğer beyin ve böbreklerin normal çalışmasınıengellerler. Karaciğerde siroz ortaya çıkar. Eklemlerde sistemik bozukluklar romatizma ateşi böbrekiltihabı ve lösemi oluşur. Kükürt sülfide dönüşerek bağırsak morarması oluşur. Cıvalı fungusitler diş etiiltihabı karın ağrısı kanlı ishal kusma böbrek hastalıkları astım ve sonunda ölüme neden olurlarHerbisitlerden fenol bileşiklerinin çözünürlükleri çok azdır. Toprağa sürekli sulu atılırlar . Toprakta çokkuvvetli tutulurlar. Çabucak çözeltiden ayrılıp absorbe olurlar. Çok az mobildirler ve çok dayanıklıdırlar.İnsektisitlerden klorlandırılmış hidrokarbonlar toprakta 30 yıla kadar dayanabilirler. Besin zincirindebirikirler. Fungusitlerden hexachlor benzen gurubu suda çözünmez çok dayanıklıdır. Kuvvetli derecede sorbe olurlar. Kullanımları sakıncalıdır. Klorlu organik maddeler yapısında olan Tarım ilaçlarına karşırezistans meydana gelmesi halinde inorganik yapıda olan ve içeriğinde kurşun bakır çinko arsenik ve cıvagibi metaller bulunan bilezikler gittikçe daha fazla kullanılmaya başlanmıştır. İnsanlığın geleceğinitehlikeye düşürecek nitelikte doğal dengenin bozulmasında tarım ilaçlarının büyük rolü vardır. Bumaddeler toprakta birikerek gıda zincirine ulaşır ve insanlara geçerler. Parathion ve Diazinon ; haşereler ,hayvanlar ve insanlara şiddetle toksiktir. Herbisitlerde bir kısım faydalı tarım ürünlerini bozmaktaağaçların yapraklarını dökmekte, bazıları da fotosentezi bozmaktadır.Tarım ilaçlarının fazla kullanılmasıyla ortaya çıkan sorunlar- Doğal dengede bozulmalar başlamıştır.- Zararlı ve hastalıklarda dayanıklılık artmış yararlı olan türlerde azalmıştır.- Kronik zehirlenme artmıştır.- Yeni zararlı türleri ortaya çıkmıştır.- Hastalık ve zararlının çeşidi azalırken populasyonları kat kat artmıştır.Tarım ilaçları sorunlarının artış nedenleri- Aşırı tarım ilacı kullanma alışkanlığı- İlaç karışımlarına ilgi duyma.- Gereksiz ilaçlama- Kullanımda sınırlama yetersizliği- İlaç bayilik sisteminde yetersizlik.- Alınan yasal önlemlerde ve uygulamada yetersizlik.- Yetersiz eğitim ...Yasalarımızda tarım ilacı kullanımı ile çıkarılmış yasal önlemler yetersizdir. Elimizdeki yasayagöre,- Her türlü tarım ilacı bakanlığın iznine bağlıdır.- Toptan satışlar Bakanlığın, Perakende satışlar Valiliğin iznine bağlıdır.- 21 Ağustos 1996 tarihli yönetmeliğin 18. maddesinin d fıkrasına göre; ilaçlar, Bakanlık teknik325

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUtalimatlarında, reçetesinde ve etiketinde belirtilen esaslar ve konular dışında tavsiye edilemez. Madde 21.Yönetmeliğin ilgili maddesinin ihlali durumunda 1 ay süre ile faaliyet durdurulur. Elimizde varolan buyasanın pratikte yeterliliği yoktur. Çünkü üretici istediği tarım ilacını, istediği kadar alabilmekte ve istediğiyerde, istediği bitkiye, dilediği kadar kullanabilmektedir.Toprak Kirliliği, Nedenleri ve EtkileriÖzellikle tarımsal zararlıları yok etmek amacıyla havadan püskürtülen böcek öldürücü maddeler(pestisitler) ve toprakta yaşayan zararlılar için kullanılan maddeler doğrudan veya dolaylı olarak toprağageçerler. Topraktaki bu kalıntılar besinler ve diğer yollarla insan ve hayvanların vücutlarına geçebilirler.Ayrıca, bu maddelerle kirlenmiş topraklarda yetişen sebze, meyve ve tahıl ürünleri yapısına dageçebilmektedirler. Pestisitler, doğrudan zehirleyici etkilerinin yanında, pestisit kalıntıları içeren besinlerintüketilmesi sonucunda da insan organizmasında önemli zararlar görülebilmektedir. Bu zararlı kimyasalmaddeler bilinçsizce ve kontrolsüz kullanıldığı zaman sadece bitki yapısında yer almakla kalmayıp, meyveve sebzelerin verimini ve kalitesini de düşürmektedirler. (Hava ve su kirliliği gibi, toprak kirliliğinin desağlığımızı tehdit eden unsurların başında geldiği bilinen bir gerçektir. Unutmamalıyız ki, kirliliğe sebepolan etkenleri yok etmek ve kirliliği yaratmamak insanoğlunun elindedir. Bu nedenden dolayı her türlükirliliğin oluşumunu engelleyebilmek için birey ve toplum olarak üstümüze düşen görevleri yerinegetirmeliyiz. Geleceğe ve gelecek nesillerimize bırakacağımız en önemli mirasın “temiz bir çevre" yani“sağlıklı bir yaşam" olduğunu unutmamalıyız !...Toprak kirliliğini önleyebilmek için uygulanması ve alınması gereken önlemler bulunmaktadır.Bunlar arasında, verimli tarım topraklarında yerleşim ve sanayi alanlarının kurulmaması, yeşil alanlarındaha da artırılması, ev ve sanayi atıklarının toprağa ve çevreye zarar vermeyecek şekilde toplanıpdepolanması ve daha da önemlisi, sağlığımızı yakından ilgilendiren ve genellikle tarımsal alanlarda çeşitliamaçlarla kullanılan yapay gübre, tarım ilaçları ve hormon kullanımının denetim altına alınması ve bilinçlikullanımının sağlanması yer almaktadır.H.5.2.GÜBRE KULLANIMIİlimizde toplam 10382 ton kimyevi, 106000 ton çiftlik gübresi kullanılmakta olup, gübrekullanımı ve toprak analizi, kirlilik gibi konularda çiftçilere gerekli bilgiler verilmektedir.Gübre kullanımı ile ilgili olarak; İl Tarım Müdürlüğü eğitim elamanlarınca köy ve kasabalarda eğitimtoplantısı düzenlenerek bitki besleme konularında üreticiler bilgilendirilmiştir ve bu eğitimler devametmektedir. Ayrıca tüm köy ve kasabalarımıza gübre alırken dikkat edilmesi gereken konularla ilgili matbuevrak hazırlanarak herkesin görebileceği yerlere astırılmıştır.Organik veya kimyasal gübrelerin her toprak içinne kadar kullanılacağı ancak toprak ve yaprak analizi sonuçlarına göre belirlenebilir. Kimyasal gübrelerintoprakta birikim yapıp yapmadığı Araştırma Enstitüleri ve laboratuarlarda belirlenebilir. Analiz sonuçlarınagöre gübreleme yapıldığı takdirde toprak, bitki ve çevreye herhangi bir zararlı etki söz konusu olmayacaktır.Bu konunun üzerinde durulması gerekmektedir. Bilinçsiz gübre kullanımı tarımsal girdi maliyetini artıracağıgibi toprakta birikim yaparak toprağın yapısını bozduğu gibi yer altı sularına karışmak suretiyle önemli çevrekirliliklerine de yol açacaktır. Yapılan toprak analiz sonuçlarında topraklarda organik madde miktarı düşükçıkmaktadır. Bu sonuç çiftlik gübresi kullanımının yeteri miktarda olmadığını göstermektedir. Çiftlik gübresikullanımı artırılmalı bununla ilgili çalışmalar çoğaltılmalıdır. Sözü edilen gübreler piyasada 15.15.15,A.Sülfat, A.Nitrat, Dap, Üre, P.Sülfaf, P.Nitrat v.b. Şekilde ve genelde 25-50 kg Iık torbalar içerisinde granülveya toz şeklinde piyasaya arz edilmektedir. I. Derecede kullanılan ve esas bitki besleme maddeleri olan azot,fosfor ve Potasyum formları Şeklinde yani bitki tarafımdan alınan ve katkı maddesi dışındaki saf besinmaddeleridir. Kullanılacak gübre miktarı toprak tahlilleri neticesine göre yapılmalıdır. Geçmiş yıllarda aşırı birgübrelemeden söz etmek mümkün olmadığından topraklarımızda birikim vardır demekte doğru değildir.İlimizde tarımda kullanılan arazi miktarı 251.282 Ha'dır. Bu arazinin İl Müdürlüğü kayıtlarına göre 163.300ha'lık kısmı gübrelenmektedir. Buna göre toplam tarım arazisinin %65'i gübrelenmektedir. Kimyevi gübrenintoprakta birikimi, toprak yapısı ve çevre açısından zararlı olmakla birlikte şimdilik tehdit edici bir seviyeyeulaştığı söylenemez. şöyle ki; son üç yılın kullanılan saf azot miktarı ve gübrelenen alanın dikkate alınmasısonucu dekar başına 4-5 kg. sat azot kullanıldığı görülmektedir. Oysa ki yapılan araştırmalar sonucundasulanmayan, toprakta 5-7 kg, sulanan toprakta ise 11-13 kg sat azot isteği olduğu anlaşılmaktadır. Buradan dagörüldüğü üzere Isparta ilinin tarım arazilerinde aşırı gübreleme söz konusu değildir. Yine de bununla ilgili326

daha detay araştırmalar ilgili kuruluşlarca yapılmalı ve ona göre çalışmalara yön verilmelidir.H.5.3.TOPRAK KULLANIMITARIM VE HAYVANCILIKTopraklarımızın erozyonla kaybını önlemek amacıyla modern sulama tekniklerinin kullanılmasıkonusunda gerekli eğitim çalışmaları yapılmaktadır. Isparta genelinde, üreticilerde yeni sulamasistemlerinin kullanımı yaygınlaşmaktadır.327

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUI.MADENCİLİKŞekil 1: Isparta ili Maden Yatakları HaritasıIsparta ili, belirli yörelerde halen işletilen veya işletilebilir potansiyele sahip ekonomik değerde vegünümüz teknolojileriyle üretim imkanı bulunmayan (ekonomik olmayan) değerde metalik maden,endüstriyel hammadde ve enerji hammadde kaynakları bakımından çeşitli kaynaklara sahiptir (Şekil 1).Bu kaynaklar, günümüz bilim ve teknolojilerine dayalı olarak yapılacak araştırmalar doğrultusundaartırılabilecektir.I.1.MADEN KANUNUNA TABİ OLAN MADENLER VE DOĞALMALZEMELERI.1.1.SANAYİ MADENLERİPomza: Gölcük kraterinin volkan bacasından çıkan küllerin sulu bir yüzeye düşerek ani soğumayauğramasıyla içinde gaz boşlukları olan taşlar oluşmuştur. Bu taşlara pomza taşı adı verilmektedir.Pliyosen yaşlı, piroklastik düzeyler içerisinde yer alan Gölcük pomza yatakları, kilometrelerce karelik geniş bir328

MADENCİLİKyayılım göstermişlerdir. Pomza yataklarının kalınlığı 2-16 m. arasında değişirken, rezervi 157 milyon tonolarak hesaplanmıştır. Gölcük krater gölü çevresine yayılan pomza yatakları, Binbirevler Mahallesi civarındakurulan Isparta Belediyesine ait ISBAŞ adlı fabrikada, briket olarak mamul hale getirilmektedir.Kükürt: Türkiye’nin ilk ve en zengin kükürt yatakları Keçiborlu ilçesinde yer almaktadır. Volkanikkökenli olan kükürt yatakları ofiyolitik karışık, Akdağ kireçtaşları, altere andezitler ile andezitik tüfleriçerisinde düzensiz kütleler ve ağsal damarlar biçiminde yerleşmiştir. 1900’lü yıllardan beri bu zamana kadar3.461.894 ton tuvenan kükürt üretimi yapılmıştır. Günümüzde 2.231.190 ton rezervi bulunan ve Etibanktarafından işletilen Keçiborlu kükürt yatakları düşük tenörlü rezervleri ve ekonomik nedenlerden dolayı 1994yılında zarar ettiği için kapatılmıştır.I.1.2.METALİK MADENLERKrom: Eğirdir ilçesi Bağıllı-Ayvalıpınar dolayında 49 km2 alan kaplayan harzburijt, dunit, piroksenitve diyobaz dayklarından oluşmuş krom cevherleşmesi, % 35-47 arasında Cr2O3 tenörüne sahiptir. Yörede 30ayrı noktada 100 bin ton muhtemel rezerv tahmin edilmiştir. Ayrıca Aşağıkaşıkara’nın kuzeybatısında eosenyaşlı kromit cevherleşmesi de bulunmaktadır; ayrıca Isparta ilinde, Gölbaşı (Gönen) Göktaş (Eğirdir)köylerinde arsenik, Eğirdir’in Havutlu ve Bağıllı köyleri dolaylarında manganez, Ş.Karaağaç ilçesindeYassıbel-Muratbağı ve Yalvaç (Sücüllü)’de demir-alüminyum yatakları bulunmaktadır.Arsenik: Isparta–Göltaş Çimento Fabrikası civarında bulunan bu cevherleşme, Fliş düzeylerindedamarlar şeklinde bulunur. % 35’ler dolayında As₂S₂ içeren yatağın hesaplanmış rezervi 34.000 tondur.Mangenez: Eğirdir-Havutlu, Koçular-Bağıllı dolaylarında pelajik sedimanlar içinde radyolaritlerlebirlikte bulunan mangenezler sedimanter kökenli gözlenmektedir. Rezervi, tenoru konusunda veri yoktur.Ekonomik görülmektedir.I.1.3.ENERJİ MADENLERİKömür: Isparta ilinde Eğirdir ve Yalvaç ilçelerinde özel şirketler tarafından işetilen kömür yataklarıbulunmaktadır. Eğirdir ilçesinde, linyit yatakları Kovada Gölü’nün 1 km. güneyinde Akbelenli köyücivarındadır. Yalvaç ilçesinde ise Yukarıkaşıkara kasabası ve Yarıkkaya köyleri dolaylarında linyit yataklarıbulunmakta ve zaman zaman işletilmektedirler.Petrol: Eğirdir-Kızıldağ-Üçyıldız dolaylarında petrol sızıntıları mevcuttur. Ayrıca yörede asfaltitkalıntıları saptanmıştır.I.1.4.MADEN KANUNUNA TABİ OLAN DOĞAL MALZEMELERTras: İşletilmekte olan tras yatakları Isparta-Antalya karayolunun 11. km.’sinde Sav kasabasıyakınlarında, halk arasında köfke denilen materyal temelde tüflerden meydana gelmiştir. 30 milyon ton rezervitahmin edilen tras yatakları, GÖLTAŞ Çimento tarafından çimento hammaddesi olarak kullanılmaktadır.Barit: Ş.Karaağaç ilçesinde bulunan barit yatakları, Türkiye’nin en önemli barit yataklarındandır.Hidrotermal kökenli olduğu savunulan bu yataklar 1973 yılından bu yana Etibank ve özel sektör tarafındanişletilmektedir. Toplam 170 milyon ton rezerve sahip olan barit yatakları tenörü % 30’lardan % 90’laraulaşmaktadır. Çıkarılan baritler, Etibank başta olmak üzere Başer Madencilik, Yılmaz Kalkır gibi işletmelertarafından mamul hale getirilmektedir.Kum ve Çakıl Yatakları: Isparta’da Atabey, Senir, Yakaören, Sav, Kılıç, Yassıören gibi birçok yerdekum ve çakıl ocakları yer almaktadır. Özellikle Atabey (Akçadere), Kılıç kasabası yatakları en kaliteliyataklardır. Belediyeler ve bazı özel teşebbüsler tarafından işletilen yataklardan yöre ihtiyaçlarıkarşılanabilmektedir.Kireçtaşı ve Kil Yatakları: Isparta-Keçiborlu karayolunun 13. km.sinde Yassıdağ, Isparta-Sav yolunayakın Minasın, Yalvaç (Kaşıkara) kil ve kireçtaşı yatakları, gerek Göltaş çimento fabrikasının, gerekseIsparta’da yer alan tuğla fabrikalarının ihtiyaçlarını karşılamaktadır.Yapıtaşları: Isparta Merkez Direkli Andezitleri, temel taşı, bahçe duvarı ve inşaatlarda yaygın olarakkullanılmaktadır. Rezerv çalışması yapılmamasına rağmen milyarlarca m3 yapı taşı bulunduğu tahminedilmektedir. Ş.Karaağaç Göksöğüt, Yalvaç Koruyaka köylerinde bahçe duvarı ve bina yapımında kullanılantaşlar çıkarılmaktadır. Gölcük krater gölü çevresinde de zengin taş ocakları vardır.329

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUMermer: Isparta ilinde Gökçebağ çevresinde bej renkli, Belence yakınlarında siyah renkli mermeryatakları bulunmaktadır. Bu mermerler Isparta Merkez ilçede yer alan Modülmer, Gölmer gibi bazıişletmelerce kullanılmaktadır. Ayrıca il sınırları içinde Bayat, Büyükgökçeli, Bademli, Balkırı ve Keçiborludolaylarında da bej renkli bazı mermer sahaları bulunmaktadır.I.2.MADENCİLİK FAALİYETLERİNİN YAPILDIĞI YERLERİNÖZELLİKLERİİlimizde, ocak faaliyetlerinde plansız üretim yapılmaktadır.Birçok ocakta yüksek şev açılı aynalarvardır.Bunlar görüntü kirliliği yapmakla birlikte işçi ve ekipman güvenliği yönünden tehlike sebebiolmaktadır.Madencilik faaliyetinin yapıldığı yerde rezerv alanından alınan madenin işlenmesi sırasında oluşantozluluk için alınan tedbirler az olmakla birlikte proseste kullanılan su prosesine uygun olarak ya gerikullanılmakta ya da alıcı ortama deşarj edilmektedir. Durum böyle olunca maden sahasında işletmedenkaynaklı çevresel problemler görülmektedir.Orman sahası içindeyse madencilik faaliyeti için orman idaresinden tahsis yapılmakta hazineye ait iseMilli Emlak kiralama yapmaktadır.Maden Kanunu’na tabi faaliyetlerde Maden Dairesinden ruhsat alınmaktakum çakıl ocakları için İl Özel İdare Sekreterliğinin izni alınmaktadır.Diğer ilgili Kurumların kendimevzuatları açısından planlanan faaliyetle ilgili sakıncası olup olmadığına ilişkin görüşler de toplanmaktadır.İlimizde sürdürülen madencilik faaliyetlerinin tamamı ruhsatlı ve izinlidir.I.3.CEVHER ZENGİNLEŞTİRMEIsparta iline bağlı madencilik işlemlerine ilaveten cevher zenginleştirme tesislerindenŞarkikaraağaç BAŞER Maden San. A.Ş. ve GÖLTAŞ Çimento A.Ş. bulunmaktadır.Başer Maden İşletmesinin Zenginleştirme tesisinin çevreye herhangi bir olumsuz etkisi yoktur. CevherZenginleştirme atıkları içerisinde belirli bir oranda barit taneleri bulunduğundan atık havuzlarındabekletilmektedir.Atıkların içerisindeki barit tanelerinin değerlendirilmesi amacı ile tekrar zenginleştirilmesi içinçalışmalar yapılmaktadır.Isparta Göltaş çimento fabrikasında, çimento üretiminde öncelikle klinker oluşturulur. Klinker oluşumubir sinterleme işlemi olduğundan, baca gazlarındaki partiküllerin ve yakıt olarak kullanılan Kömür-Petrokok’un, yanması sonucu SO 2 gazı çıkarmasıyla çevreye zarar vermesi söz konusudur. Fabrikada çevreyezarar vermemesi için elektrofiltreler mevcuttur. Bu filtrelerin zaman zaman kontrollerinin yapılmasızorunluluğu vardır.Çevreye olan olumsuz etkilerin, tam olarak tespitinin yapılabilmesi için detaylı çalışmaların yapılmasıgereği de vardır.I.4.MADENCİLİK FAALİYETLERİNİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİÜretim yöntemlerinden kaynaklanan toz, atık su, gürültü ve sarsıntı gibi çevresel etkiler söz konusuolabilir. İlimiz sınırları içerisindeki maden işletmelerinde bunların varlığının ve derecesinin belirlenebilmesiçok titiz ve zaman alıcı bir çalışma sonucunda ortaya konulmalıdır. Ancak bu çalışma sonucunda madencilikve çevre etkileşimi üzerine sağlıklı bilgiler verilebilir.I.5.MADENCİLİK FAALİYETLERİ SONUCUNDA ARAZİ KULLANIMAMACIYLA YAPILAN REHABİLİTASYON ÇALIŞMALARIYine ilimiz sınırları içinde faaliyet gösteren maden ve taşocağı işletmelerinin rezervi biten bölgelerindeve kapanan veya kapanmak üzere olan işletmelerde gerekli rehabilitasyon ve rekültivasyon çalışmalarınınyönetmelik ve kanunlara uygun olarak yapılıp yapılmadığı detay çalışmalar neticesinde ortaya konabilir.330

ENERJİJ.ENERJİJ.1.BİRİNCİL ENERJİ KAYNAKLARIJ.1.1.TAŞKÖMÜRÜİlimizde taş kömürü yatakları ile ilgili detaylı bir çalışma mevcut değildir.J.1.2.LİNYİTBölgede enerji madenleri yönünden oldukça fakir linyit rezervi bulunmaktadır. Bu rezervlerekonomik değildir. Tablo J.1’ de Isparta’ya ait linyit rezervleri verilmiştir.İlçeSahaMümkünrezervMuhtemelrezervToplamRezerv (ton)Kalori(kcal/kg)YalvaçEğirdirGelendostYarıkkayaAkbelenliKötürnek360000045000002778408100000277840280016003570Eski işlt.Kapalı işlt.Tablo J.1. Isparta’nın linyit potansiyeliJ.1.3.ASFALTİTIsparta Sütçüler mevkiinde asfaltit çıkışı gözlenmiştir, ancak detaylı bir çalışma mevcut değildir.J.1.4.BİTÜMLÜ ŞİSTİlimiz Sütçüler ilçesinde bitümlü şist yatakları varlığı hakkında incelemeler mevcut olup detaylı birçalışma yapılmamıştır.J.1.5.HAM PETROLİlimizde ham petrol çıkarma rafinesi bulunmamaktadır. Fakat Eğirdir ÜÇ Yıldız mevkiinde hampetrol yatakları gözle görülmektedir. Mutlaka bu petrol yatağı ile ilgili rezerv ve ekonomik değerçalışması yapılmalıdır. Bu detaylı çalışmaların yapılması için proje desteği verilmesi şarttır.J.1.6.DOĞALGAZİlimizde henüz keşfedilmiş bir doğalgaz rezervi bulunmamaktadır. Ancak ilimize doğalgaz boruhatları ile doğalgaz ulaştırılmıştır. İl içi dağıtım 2007 itibariyle başlayacaktır.J.1.7.NÜKLEER KAYNAKLAR(URANYUM VE TORYUM)İlimiz sınırları içinde bilinen bir uranyum ve toryum rezervi yoktur.J.1.8.ORMANIsparta Orman Bölge Müdürlüğü sınırlarındaki orman varlığımız 1.726.277 hektardır ve bu alanbölge alanının % 41,69’una tekabül etmektedir. Bölge Müdürlüğü sorumluluk alanlarından yapılan odunüretimi yaparak, endüstriyel ve yakacak odun olarak üretilip kullanıma sunulmaktadır. Odun ürünü bubağlamda, tomruk, tel direk, maden direk, sanayi odunu ve kağıtlık odun, lif yonga odunu, sırık veyakacak odun olarak sınıflandırılıp piyasaya arz edilmektedir. 2001-2006 yılları itibariyle yapılandeğerlendirmeye göre Isparta Bölge Müdürlüğü sorumluluk alanından yıllık ortalama 182307,50 m³yakacak odun, 237646,16 m³ endüstriyel odun ve 86386,33 ster (64789,7 m³) yakacak odun olmak üzereortalama toplam 484743,41 m³/yıl odun üretimi yapılmaktadır. Yakacak odun ve endüstriyel odun üretimiyıllar itibariyle birbirine yakın değerlerde olmakla birlikte son yıllara doğru giderek artmıştır. Yakacakodun üretimi de 2005 ve 2006 yıllarında diğer yıllara kıyasla daha fazladır.331

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUJ.1.9.HİDROLİKİlimiz göller bölgesinde yer aldığı için irili ufaklı göller yöre sınırı içinde bulunmaktadır. Bugöllerden en büyüğü olan Eğirdir bile dalga enerjisi yönünden verimli değildir.J.1.10.JEOTERMALİlimizde çıkan jeotermal kaynakların ısıl değeri çok düşük olduğu için ekonomik bir değeri yoktur.J.1.11.GÜNEŞYenilenebilir Enerji Kaynaklarının potansiyeli Isparta’ da oldukça fazladır. Tablo 2’de Isparta iliaylık ortalama günlük ışınım değerleri ve Tablo 3’de Isparta ili aylık ortalama günlük güneş alma süreleriverilmiştir.Ay I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Toplam Yıl OrtAy Ort 9.3 12.9 17.4 22.8 25.5 29.3 29 26.8 22.1 15.6 10.8 9.4 231 19.2Tablo J. 2. Isparta İli Aylık Ortalama Günlük Işınım Değeri (MJ/m²)Ay I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Toplam Yıl OrtAy Ort 4.2 5.5 6.5 7.4 8.4 11.1 11.4 11.5 10 7.4 5.4 4.1 93 7.8Tablo J.3. Isparta İli Aylık Ortalama Günlük Güneş Alma Süresi (Saat/gün)Tablolardan görüldüğü gibi Isparta’nın yıllık ortalama günlük güneş ışınım değeri 19.2MJ/m² veyıllık ortalama günlük güneşleme süresi 7.8 saat/gün dür. Bu değerlerden görüldüğü gibi Isparta güneşenerjisinin değerlendirilmesi konusunda ekonomik değere sahiptir. Üniversitemizde güneşten direk olarakelektrik elde etme sistemleri mevcut olup bunu il geneline yayma çabaları devam etmektedir. Ancak buçalışmaların önündeki en büyük engel ilk yatırım maliyetlerinin yüksek olması gelmektedir. Bu husustamutlaka devlet desteği gerekmektedir.İlimizde düzlemsel güneş kolektörü ile sıcak su hazırlama sistemleri oldukça yaygın şekildekullanılmaktadır. Bu kolektörlerin çoğu ilimizde mevcut olup güneş enerjisi sistemleri üzerine çalışanfirmalar tarafından yapılmaktadır. Geliştirilebilecek projelerle güneş enerjili soğutma sistemleri ile yazayında ihtiyat duyulan soğutma yükü karşılanabilir düzeydedir. Özellikle yoğun soğutma gereken soğukhava depolarının soğutması güneş enerjisi sistemleri ile karşılanarak yeni çalışma alanları bilgi birikimiteknoloji geliştirme ve de en önemlisi soğutma yükünün karşılanmasında fosil kökenli yakıtkullanılmadığında sera gazı salınımı engellenmiş olmaktadır.J.1.12.RÜZGARIsparta ilinde rüzgar enerjisi potansiyelinin tam bir taraması ve ölçümü henüz yapılmamış verüzgar haritası oluşturulmamıştır. Isparta merkez için rüzgar hızı değerleri Tablo J.4’de verilmiştir.Ay I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıl OrtAy Ort 1.1 0.7 0.8 0.7 0.5 0.4 0.4 0.3 0.6 0.7 0.5 0.6 0.6Tablo J. 4. Isparta Rüzgar Hızı Değerleri (m/s)Yalnızca sınırlı noktalarda resmi kurumlar tarafından yapılmıştır. Resmi olarak Isparta Gelendostiçin belirlenmiş olan rüzgar ölçüm değerleri burada rüzgar açısında değerlendirilebilir bir potansiyelolduğunu göstermektedir.Ay I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yıl OrtAy Ort 1.1 0.7 0.8 0.7 0.5 0.4 0.4 0.3 0.6 0.7 0.5 0.6 0.6Tablo J. 5. Isparta-Gelendost Rüzgar Hızı Değerleri (m/s)Tablo J.5’de belirtildiği gibi yıllık ortalama rüzgar hızı 5m/s dır. Yapılabilecek olan projelerleGelendost’taki bu rüzgar potansiyeli değerlendirilerek oldukça verimli bir şekilde elektriğedönüştürülebilir. Bölgede ağaç tarımcılığı yapıldığı için yüksek ölçekli rüzgar türbinleri belirli bir hatüzerine kurulabilir.332

ENERJİEğirdir’ in Barla Kasabasında arkasında bulunan dağlık bölgede en az bir yıllık ölçüm yapıldığıtaktirde verimli bir rüzgar potansiyelinin olduğu tahmin edilmektedir. Çünkü bu bölgedeki ağaçlar dikolmayıp yatay pozisyondadır.J.1.13.BİYOKÜTLEOrganik bazlı atık/artıkların oksijensiz ortamda (anaeorobik) fermantasyonu sonucu ortaya çıkanrenksiz - kokusuz, havadan hafif, parlak mavi bir alevle yanan ve bileşiminde organik maddelerinbileşimine bağlı olarak yaklaşık; % 40-70 metan, % 30-60 karbondioksit, % 0-3 hidrojen sülfür ile çok azmiktarda azot ve hidrojen bulunan bir gaz karışımdır.Anaerobik biyoteknoloji ile biyogaz üretimi yenilenebilir enerji kaynakları arasında önemli bir yeriolan biyokütle enerjisinin elde edilme yöntemlerinden birisidir. Biyokütle olarak kullanılabilecek bazıatık cinsleri Tablo J.6’ da verilmiştir.Bitkisel AtıklarHayvansal Atıklarİnsan kaynaklı atıklarOrman atıklarıSu bitkileriHububat sap ve samanı, mısır, şeker pancarı yaprakları, fındıkkapsülü, yabani otlar, bitkisel ürünlerin işlenmesi esnasındameydana gelen atıklar.Sığır, at, koyun, tavuk gibi hayvanların gübresi ve idrarı,mezbaha artıkları, hayvansal ürünlerin işlenmesi esnasındameydana gelen atıklar.İnsan dışkısı ve idrarı, evlerde oluşan katı atıklar (çöpler).Orman altı döküntüleri (yaprak, sap vs.)Her türlü yosun ve algTablo J.6. Biyogaz üretiminde kullanılan bazı organik atıklarIsparta ilinde bulunan küçükbaş hayvan sayısı 312.973 olup küçükbaş hayvan dışkısındanüretilebilecek biyogaz miktarı 41.334 m³ biyogaz/gün, büyükbaş hayvan sayısı 66.010 olup büyükbaşhayvan dışkısından üretilebilecek biyogaz miktarı 34.984 m³ biyogaz/gün, kümes hayvanı sayısı 199.595olup kümes hayvanı dışkısından üretilebilecek biyogaz miktarı 1324 m³ biyogaz/gün, merkez ilçeningünlük mutfak atığı 2600 kg/gün olup buradan üretilebilecek biyogaz miktarı 152 m³ biyogaz/gün’ dür.Bu biyokütle kaynaklarından üretilebilecek toplam biyogaz miktarı 77794 m³ biyogaz/gün’ dür. Eldeedilebilecek bu biyogazın enerji eşdeğeri 365.632 kWh/gün elektrik veya 33.451 kg/gün tüp gazına buda2788 adet 12 kg’lık ev tüpüne eşittir.333

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU• Ucuz çevre dostu bir enerji ve gübre kaynağıdır.• Atık geri kazanımı sağlar.• Biyogaz üretimi sonucu hayvan gübresinde bulunabilecek yabancı ot tohumları çimlenmeözelliğini kaybeder.• Biyogaz üretimi sonucunda hayvan gübresinin kokusu hissedilmeyecek ölçüde yok olmaktadır.• Hayvan gübrelerinden kaynaklanan insan sağlığını ve yeraltı sularını tehdit eden hastalıketmenlerinin büyük oranda etkinliğinin kaybolmasını sağlamaktadır.• Biyogaz üretiminden sonra atıklar yok olmamakta üstelik çok daha değerli bir organik gübrehaline dönüşmektedir.J.2.İKİNCİL ENERJİ KAYNAKLARIJ.2.1.TERMİK ENERJİIsparta’ da bir adet çok yakıtlı termik otoprodüktör kontrol bulunmaktadır. Isparta’ nın kurulu gücü897 MW iken Isparta mensucat termik enerji kurulu gücü 11 MW dır. Bu tesisle ilgili bilgiler Tablo J.7’de verilmiştir.Santralin AdıSantralinStatüsüFaaliyete GeçişTarihiSantral TipiKurulu Güç(MW)Üretim Kapasitesi(GWh/yıl)OrtalamaGüvenilirIspartaMensucatOtoprodüktör 2000 Fuel oil +Motorin11 82.5Tablo J. 7. Faaliyetteki Termik Elektrik SantralleriYakıt olarak fuel-oil, motorin kullanıldığı için çevre sera gazı salınımı bulunmaktadır. Küçük çaplıbir santral olduğu için çevreye verdiği zarar ihmal edilebilecek seviyededir.Isparta’ ya gelen ana doğalgaz borusu mensucatın çok yakınından geçmektedir. Yapılabilecek az birmasrafla bu santral doğalgazla çalışabilir hale getirilebilir.J.2.2.HİDROLİK ENERJİİlimizde çalışır durumdaki hidrolik santralleri ve devam eden hidroelektrik çalışmalar Tablo J.8 veTablo J.9’da gösterilmiştir.Hidroelektrik santralinin adı Kurulu gücü ( MW ) Açılış tarihiSütçüler 2 1998Çayköy-Aksu 13,8 1989Kovada-Ι 8,25 1960Kovada-ΙΙ 51,2 1971Tablo J.8. Isparta’da Çalışır durumdaki hidroelektrik santralleri334

ENERJİJ.2.2.1. Kovada I HESBarajın YeriAkarsuyuKuvvet tüneli BoyuProje DüşüşüKurulu GüçToplam EnerjiIsparta - EğirdirKovada Çayı760 m67,4 m8,2 MW35 GWh /yılJ.2.2.2. Kovada II HESBarajın YeriAkarsuyuKuvvet tüneli BoyuProje DüşüşüKurulu GüçToplam enerjiKovada I HES'in 4 kmmansabındadır.Kovada Çayı3 950 m384 m51,2 MW225 GWh /yılJ.2.2.3.Çayköy HESBarajın YeriAkarsuyuKuvvet tüneli boyuProje DüşüşüKurulu GüçToplam EnerjiIsparta - EğirdirAksu Çayı ZindanPınarı suları-204,13 m13,8 MW36 GWh /yılJ.2.2.4.Sütçüler HESBarajın YeriAkarsuyuKuvvet tüneli boyuProje DüşüşüKurulu GüçToplam EnerjiIsparta - EğirdirAksu Çayı ZindanPınarı suları-204,13 m13,8 MW36 GWh /yıl335

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUHidroelektrik santralinin adı Kurulu gücü ( MW )Kovada-ΙΙΙ 2,75Anamas 2,50Çukurçayı 2,20Gökbel Ι-ΙΙ 18Göksu 6,5Kasımlar 87Başak 46,5Kablanbuku 2,11Yaylabel 5Tablo J.9’da görüldüğü gibiIsparta hidrolik enerji yönünden oldukçazengindir. Kurulu gücün % 75’i SütçülerHavzasında bulunmaktadır devam edenprojeler Sütçüler ve Eğirdir yörelerindedevam etmektedir. Bunlar da faaliyetegeçtiği taktirde Isparta’ nın hidroelektrikgücü 249 MW olacaktırTEİAŞ Yönetim Kurulunun 09.04.2003 tarih 14-106 sayılı kararı ve 03.07.2003 tarih 25157 sayılıresmi gazetede yayınlanan 04.06.2003 tarih,2003/5716 sayılı Bakanlar Kurulu kararı çerçevesinde GrupMüdürlüğümüz 7. İletim Tesis ve İşletme Grup Müdürlüğü olarak faaliyete geçmiştir. Enerji iletimfaaliyetlerinin tek Grup Müdürlüğü altında yürütülmesi amacıyla kurulan Grup Müdürlüğümüzünmerkezi Isparta’dır. Faaliyet alanı Isparta, Burdur ve Denizli il sınırlarını kapsamaktadır.Görevimiz Santralarda üretilen enerjinin 154 ve 380 kV.luk Ulusal elektrik sistemi içinde bulunanTrafo Merkezleri ve Enerji İletim Hatları (E.İ.H) ile taşınarak 34,5 ve 15,8 kV gerilimlerle tüketiciyesunulmaktadır. Isparta ilinde, Ulusal Elektrik Sistemine bağlı E.İ.Hatları ile Trafo Merkezleri tablohalinde sunulmuştur.İLETİM HATLARI LİSTESİ(ISPARTA )SIR MÜDÜRLÜĞÜMÜZDEKİ ENERJİ GERİLİMİ UZUNLUK İLETKEN DİREK DEVREANO NAKİL HATLARININ ADI (KV) ( KM ) CİNSİ ADEDİ ADEDİ1 KOVADA I - KOVADA II 66 4.070 266.8 MCM 17 TEK2 DENİZLİ 380 - VARSAK (124-246 380 54.169 3x954 MCM 387/122 TEKarası)2 ISPARTA - GÖLTAŞ 154 3.072 477 HAWK 12 TEK3 ISPARTA - BURDUR 154 21.681 477 MCM 73 TEK4 ISPARTA - KULEÖNÜ 154 11.228 477 MCM 41 TEK5 KULEÖNÜ - BARLA 154 23.360 477 MCM 64 TEK6 KOVADA II - EĞİRDİR 154 29.258 477/2x477 MCM 67+21 TEK+ÇİFT336

ENERJİ7 EĞİRDİR - BARLA 154 32.991 477/2x477 MCM 77+21 TEK+ÇİFT8 BARLA - AFYON ( 143 - 263 arası) 154 89.663 / 477 MCM 399 / TEK43.0501209 KOVADA II - BUCAK 154 32.370 477 MCM 89 TEK16 KEÇİBORLU - BURDUR 154 38.663 795 MCM 107 TEK17 KEÇİBORLU - BOZKURT 154 70.636 1272 MCM 191 TEKTOPLAM UZUNLUK331.143 km.66 kV E.N.Hatların toplam uzunluğu154 kV E.N.Hatların toplam uzunluğu380 kV E.N.Hatların toplam uzunluğuMüdürlüğümüzün Baktığı E.N.H.: 4.070 km:272.904 km: 54.169 km:331.143 kmGÜÇ TRAFOLARININ LİSTESİ(ISPARTA)SIRANO TM ADI MARKASI TR. ADIGERİLİMİ(kV)GÜCÜ(MVA)ONANGÜCÜ(MVA)ONAF1 ASEA A 154 / 31.5 - 34,5 25 31,25BARLA2AEG - ETİ B 154 / 31.5 - 34,5 25 31,253 AEG - ETİ A 154 / 31.5 - 34.5 25 31,25EĞİRDİR 24ESAŞ B 154 / 31,5 - 34,5 16 205 ABB A 154 / 33,6 50 62,5ISPARTA6ABB B 154 / 33,6 50 62,57 KULEÖNÜ AEG - ETİ 2 154 / 31,5 - 34,5 50 62,58 KEÇİBORLU AEG - ETİ A 154 / 31,5 - 34,5 25 31,259 Ş.KARAĞAÇ AEG - ETİ A 154 / 31,5 - 34,5 25 31,25TOPLAM 291 363,75337

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU2007 yılında Ulusal Elektrik sistemi içinden Isparta iline verilen enerji miktarı aşağıya çıkarılmıştır.Trafo Merkezleri154 ve 380 kV Trafo Merkezlerimizde (T.M) Enerji İletim hatları ile gelen elektrik enerjisinindağıtımı yapılmakta ayrıca 154 veya 380 kV gerilim 34,5 kV ta düşürülerek tüketiciye sunulmaktadır. T.Merkezlerimiz yerleşim yeri olarak tarım dışı araziler ve yerleşim olmayan yerler seçilmektedir. Doğayazarar verilmemesi için Yeni yapılan T. Merkezlerimize ÇED raporu alınmakta, atık su giderleri içinkapalı, sızdırmaz fosseptik çukurları bulunmakta ve trafolarda P.C.B içermeyen yağlar kullanılmaktaolup, bu yağlar varillerde saklanarak emniyetli bir şekilde nakledilmektedir. Trafo Merkezlerimizdebelirli bir program dahilinde ağaçlandırma yapılmakta olup, yeni yapılacak T. Merkezlerinde sahanındurumuna göre hemen ağaçlandırma yapılmaktadır.Enerji İletim HatlarıGrup Müdürlüğümüz görev sahası içinde Ulusal Elektrik Sistemine bağlı 66,154 ve 380 kV.lukEnerji İletim Hatları (E.İ.H) bulunmaktadır. Genel Müdürlüğümüz tarafından hazırlanan yatırımprogramında yer alan Yeni bir E.İ Hattı, güzergahı, etüt ve planlama çalışmaları ve ÇED raporualımından sonra, kamulaştırma çalışmaları yapılır, daha sonra hattın yapılması için ihale edilir. T.Merkezlerinde ise, komisyon tarafından T.M. yeri seçilme çalışmalarının ardından ÇED raporu vekamulaştırma işleri yapılır. Yapılacak yatırım bölgemiz sınırları içinde ise kontrollüğü GrupMüdürlüğümüzce yapılmaktadır.E.İ.Hatlarının güzergah seçimlerinde ve etüt çalışmalarında mümkün olduğunca yerleşim yerleri,KURULUŞ ADIENERJİ MİKTARIKWhISPARTAAKDENİZ ELEKTRİK DAĞ. MÜES.MÜD. 637.269.608ENERJİ SATIŞBÖLGESİISPARTATOPLAM 637.269.608 kwh.ekilebilir arazi, ormanlık araziler dışında ki güzergahlar seçilir. Ayrıca Kanunlarla kısıtlanılmış korumaalanları ,tabiat parkları , milli parklar gibi alanlar da mümkün olduğunca güzergah dışında tutulur.E.İ.Hatların yapımında direklerin altında oluşan hafriyat ve beton artıkları iş bitiminde temizlenmektedir.T. Merkezleri ve E.İ.Hatlarının ömürleri 25 yıl olmasına rağmen enerji ihtiyaç durumuna göre tevsiatveya yenileme çalışmaları yapılmaktadır.J.2.3.NÜKLEER ENERJİİlimizde nükleer santral kurulmasına yönelik bir çalışma bulunmamaktadır.J.2.4.YENİLENEBİLİR ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİSüleyman Demirel üniversitesi Teknokent bünyesinde bulunan YENAR şirketi bilginin ihtiyaçlarıdoğrultusunda güneş enerjisinden ısı elektrik üretimi ve aynı zamanda biyokütle ile biyogaz üretimiprojeleri çalışmaları ve uygulamaları yapmaktadır. Fakat bunların sanayi ve konutlarda kullanımı içindevlet desteği gerekmektedir.338

ENERJİJ.3.ENERJİ TÜKETİMİNİN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMISektörlerIsıl değer(K.cal/kg) BirimSanayi UlaştırmaDiğersektörlerKonut veHizmetlerTaşkömürü (B.ton) - - 286 1580 -Linyit(B.ton) 1166 - 141 1126 -Asfaltit(B.ton) - - - - -Bitümlü şist (B.ton) - - - - -Odun (B.ton) - - 856 86,290 -Biyokütle (B.ton) 900 - - - -TarımPetrol (B.ton) - 138,280 - 1210 106Doğalgaz (M. m³) 184 - - - -Hidrolik (GWh) - - 5,291 20,286 1286Jeo.Elk. (GWh) 14256 - - - -Rüzgar (GWH) - - - - -Jeo.Isı (B.Tep.) - - - - -Güneş (B.Tep) - - - - -EnerjiDışıElektrik enerjiTüketimiKurulu GüçKapasitesi (MW)Tablo J.11.Sektörel Enerji Tüketim miktarlarıJ.4.ENERJİ TASARRUFU İLE İLGİLİ YAPILAN ÇALIŞMALAREvlerimizde kullandığımız elektrikli ev aletleri istenilen hizmet ve konfor seviyesini etkilemeksizindaha az enerji ile kullanılabilir. Verimli aydınlatma sistemlerini ve ev aletlerini kullanarak elektrikfaturalarında azalma sağlanabilir. Verimli aletlerin fiyatları benzer modellerinden pahalı olabilir. Bununlabirlikte verimli aletlerin satın alınması esnasında ödenen fiyat farkı daha sonra elektrik faturalarındakidüşüş ile kullanıcıya geri ödenir.1999 verilerine göre, ülkemizde elektriğin % 47 gibi önemli oranı bina ve hizmetler sektöründetüketilmiştir.Enerji türleri içerisinde elektrik enerjisinin maliyeti oldukça yüksektir. Bu nedenle elektriğintüketimi konusuna önem vermek gerekir. Enerji maliyetlerinin ve enerjiye olan talebin artması, enerjitasarrufunu zorunlu hale getirmiştir.Enerji ihtiyacının % 62'sini ithal etmek zorunda olan ve fosil yakıt kullanarak elektrik enerjisinedönüşüm sağlayan santralların toplam veriminin % 30 olduğu ülkemizde enerjinin verimli kullanımınınönemi açıkça görülmektedir.Çoğumuz çevresel olaylara duyarlı olmakla birlikte, artan enerji kullanımı ile orantılı olarak artışgösteren çevresel zararları azaltma konusunda ne yapabileceğimizden emin değilizdir. Eğer elektriği dahaverimli kullanmayı seçersek Türkiye'de çevresel sorunların çözümüne önemli bir katkı sağlarız.339

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUK.SANAYİ VE TEKNOLOJİK.1. İL SANAYİNİN GELİŞİMİ, YER SEÇİMİ SÜREÇLERİ VE BUNUETKİLEYEN ETKENLERAkdeniz Bölgesi'nin önemli yerleşim alanlarından biri olan Isparta, kendi ilçeleri ve köyleriyanında Burdur, Afyon ve Konya illerine ait bazı komşu il ve ilçelerin de ticaret merkezi konumundadır.Isparta İli’nde kişi başına gelir (Gayri Safi Yurtiçi Hasılat) (TÜİK- 2001) 1.510.- $’dır. Ülke genelindekipayı ise ‰ 5’dir.İhracatçı sektörler tekstil, aş-toprağa dayalı sanayi, orman ürünleri, gül yağı ve kesme çiçektir.İhracat miktarı yıllara göre artış göstermekle birlikte ilin ihracatçı konumunun ön planda olduğusöylenemez. Kaldı ki yapılan ihracat katma değer açısından oldukça düşük düzeylerde kalmaktadır. Tümbunlar göz önünde bulundurulduğunda ve sektör ayırımı gözetmeksizin, il genel olarak sanayi üretimiaçısından iç pazara dönüktür denilebilir.Dış ticaret açısından özellikle Gülbirlik tarafından Fransa, ABD, Japonya, Almanya, İsviçre,Belçika, İngiltere ve Suudi Arabistan olmak üzere gülyağı ve gül konkreti talepleri düzenli ve istikrarlı birşekilde karşılanmaktadır. Isparta yağ gülü üretimi ve birim miktar gül çiçeğinden elde edilen gülyağı vekonkreti bakımından dünyada ilk sıralarda yer almaktadır.174 gerçek ve tüzel kişinin kayıtlı bulunduğu Ticaret Borsasında 43.547.266 YTL işlemgerçekleşmiştir. Sanayi kuruluşlarının yıllık işletme cetveli ve verilerine göre; su ürünleri (balık –kerevit), meyve suyu konsantresi, salça, pamuk – yün ipliği, trikotaj ipliği,, el örgü ipliği, konfeksiyon,halı, yonga levha, tüfek dipçiği, çimento, klinker, barit, mermer fayansı, gülyağı, gül konkretiihracatından 77.000.000 dolar gelir temin edilmiştir.Kesme çiçek dış ticareti de gelişme eğilimi gösteren bir dış ticaret konusudur. Kesme çiçek ihracatı2003 yılında 1 milyon + iken, bu değer 2004 yılında 6–7 milyon’a yükselmiştir. Önümüzdeki yıllarda buartışın sürmesi beklenmektedir.Sektörel Yapı ve Gelişmişlik DurumuIsparta İli’nde en baskın sektör tarım sektörüdür. 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre ilölçeğinde işgücü sektörel kompozisyonunda en büyük pay “tarım sektörü”ndedir; istihdam edilen nüfustaen büyük payı % 56.90’lık bir değerle tarım sektörü almıştır. Tarım sektöründen sonra ikinci büyük sektör% 21,07 değeri ile “toplum hizmetleri” sektörüdür. Bu sektörü % 7,95 değeri ile “imalat sanayi” sektörüizlemektedir. Bu üç sektörde çalışanların toplam çalışanlar adedinden aldığı pay % 85,92’dir. Bu değerlerIsparta İli’nin ekonomik faaliyetlerinde tarım, hizmet ve imalat sanayi ağırlıklı bir yapıya sahip olduğunugöstermektedir.Sektörler İşgücü Büyüklüğü Oran (%) SıralamaTarım 126518 56.90 1.Toplum Hizmetleri (*) 46840 21.07 2.İmalat 17678 7.95 3.Ticaret 12733 5.73 4.İnşaat 9752 4.38 5.UHD 4577 2.06 6.Bankacılık 3385 1.52 7.EGS 618 0.28 8.Maden 236 0.11 9.TOPLAM 222337 100.00(*)Tanımlanmayan İşgücü Toplum Hizmetlerine dahil edilmiştir.TABLO K.1. Isparta İli’nde 2000 Yılında İşgücünün Sektörel Dağılımı340

SANAYİ VE TEKNOLOJİIsparta İli’nin ekonomik yapısında tarım sektörü mutlak değer olarak artış göstermekle birlikte,oransal olarak payı azalmaktadır. Bunun sebebi kentsel sektörler olarak da tanımlanabilecek sanayisektörü ve hizmet sektörlerinin işgücü olarak büyümesi ve önemli sıçramalar kaydetmesidir.Isparta İli’nde kamu yatırımları oldukça düşüktür. 2005 yılı kamu yatırımı harcamalarından toplam28 226 000, YTL yatırım almıştır.Isparta ili “Kalkınmada Öncelikli Yöre” kapsamındaki 50 il arasında yer almamaktadır.Organize Sanayi Bölgeleri• Süleyman Demirel Organize Sanayi BölgesiSüleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi Gönen İlçesi, Gümüşgün Köyü Isparta – Burdurkarayolu kavşağında, kurulmuştur. Bölünmüş yol ile Isparta’ya bağlanmıştır. 262 hektar alana sahiptir.160 ha. İlave rezerv alanı bulunmaktadır. Demiryolu yükleme boşaltma istasyonuna 600 metre mesafede,Süleyman Demirel Devlet Hava Limanı’na 4 km. mesafededir. Bölge yol, su elektrik, kanalizasyon,arıtma tesisleri, haberleşme alt yapıları ve genel hizmet yapıları ile Isparta’nın sanayileşmesinde önemliyer tutmaktadır. En küçüğü 5000m 2 , en büyüğü 100.000 m 2 olan 114 sanayi parseli vardır. Alan % 80oranında doludur. İlde Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi’nin faaliyete geçmesiyle sermayeninyatırıma yönelmesi hızlandırılmıştır.Sektör Üretim Yapan Tesisler İnşa Halindeki Tesisler Proje Halindeki Tesisler Kapalı Olan TesislerTekstil 8 7 8 5Ahşap 10 3 2 1İnşaat 2 - 1 2Metal 3 1 3 -Gıda 2 1 1 -Ambalaj 2 -Plastik - 1 1 -Kağıt - - 1 -Lastik - - - -Toplam 25 13 19 8Tablo K.2. Süleyman Demirel OSB’nin Yapılaşma Durumu, 2006• Isparta Deri Organize Sanayi BölgesiDeri sektöründe görülen gelişmeler üzerine, il merkezinde, Minasın Mevkii’nde 60 ha.lık ve 64parsellik Deri Organize Sanayi Bölgesi arazi kamulaştırması, mevzii imar planı, parselasyon planlarıtamamlanmıştır. Altyapı projeleri hazırlanmaktadır.• Yalvaç Organize Sanayi Bölgesi2000 yılında yer seçimi yapılan bölgenin kuruluş protokolü hazırlanarak Sanayi ve TicaretBakanlığı onayı ile yönetim kurulu oluşturulmuştur. Harita ve proje hazırlıkları devam eden bölge içindekalan ve özel mülkiyete konu yaklaşık 113 ha alanın kamulaştırılması izni alınmış, ödenekler elverdiğioranda kamulaştırılmasına başlanmıştır.Küçük Sanayi SiteleriIsparta İli’ndeki küçük sanayi sitelerinin mekansal ve işgücü dağılımına ilişkin değerler TabloK.3.de verilmiştir.ADI YERİ ALANI (m²)İŞYERİSAYISI (Dolu)İŞYERİSAYISI (Boş)ÇALIŞANSAYISIIsparta Küçük S.S. İl Merkezi 149 100 650 100 3 726Isparta Gül KSS İl Merkezi 420 000 245 241 824Eğirdir KSS Eğirdir 54 720 68 5 210341

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUS.S. Fatih Sanayi Topluİşyeri Yapı Koop.S.S.Çınar Toplu İşyeriYapı Koop.Ş.Karaağaç 12 750 145 10 330Yalvaç 42 867 150 3 390S.S. Yuva Yapı Koop. Yalvaç 16 650 100 9 220Fatih II KSS Ş.Karaağaç 25 000 29 7 60T O P L A M 720 087 1387 375 5 760Kaynak : Isparta Valiliği, İl Brifingi, 2006Tablo K.3. Isparta İli Küçük Sanayi Siteleri, 2006Her biri 100 işyerine sahip Keçiborlu Küçük Sanayi Sitesi inşaatı %70 düzeyindedir ve Bakanlıkkredisi ile devam etmektedir.Yalvaç Deri Küçük Sanayi Sitesi arsa temini ve proje aşamasındadır. Bu site de Bakanlık kredidesteği ile inşa edilecektir.DepolamaIsparta’da, özellikle elma üretiminin muhafazasına yönelik olarak faaliyet gösteren toplam 232.265ton/yıl kapasiteli soğuk hava depoları bulunmaktadır.K.2.GENEL ANLAMDA SANAYİNİN GRUPLANDIRILMASIK.2.1.İMALAT SANAYİEski yıllarda bez dokumacılığı ve deri işletmeciliği gibi küçük sanat dallarına bağlı olan Isparta İli’ndetoprağın kokulu ve tıbbi bitkileri yetiştirmeye elverişli olduğunun anlaşılması üzerine gülcülük gelişmiş,gülyağı ihraç eden bölge konumuna gelmiştir. Dokumacılık ise gelişerek yerini halıcılık sanayine bırakmış,bölgenin en büyük halı pazarına sahip olan ilde ticaret hayatı da gelişmiştir.İlde sanayi, başlangıçta halı ipi imali, halı yıkamacılığı ve deri işletmeciliğinde ihtiyaç olan suyun kolaytemin edildiği kentin güney ve güneybatı kesimlerinde Gökçay Deresi boyunca yoğunlaşmış, sanayi dallarınınçeşitlenmesi, teknolojinin gelişimi ve geniş arazilere ihtiyaç duyulması üzerine sanayi kuruluşları Eğirdir veAfyon karayolu üzerinde yoğunlaşmıştır.Tarıma dayalı olarak gelişen sanayi, geleneksel üretim anlayışını henüz değiştirememiş bulunmaktadır.Bu nedenle, bir anlamda kapalı ekonomi sergilenmekte, bilgi ve teknolojiden yeterince yararlanılamamakta,bunun da ötesinde esnek organizasyon yapısı, yönetim anlayışı, ve profesyonelleşme henüz görülmemektedir.Uluslar arası rekabet gücü kazanmada büyük önem taşıyan bu alanlarda yetersizliklerin bulunması, İl sanayininzayıflıkları olarak ortaya çıkmaktadır. Sermaye birikiminin yetersiz olması, teknolojiden yararlanmayıgüçleştirmekte, bu da rekabet gücünü zayıflatan öğeler arasında bulunmaktadır.Sektörel dağılım konusunda sektörel çeşitliliğin oldukça fazla olduğu ancak bu çeşitliliğin yeterincegeliştirilemediği, gelişme potansiyeli olan bazı sektörlerdeki öncülüğün de başka illere kaptırıldığı ifadeedilmektedir. İl’de ,1995 yılından başlayarak önemli bir kapasite kullanım sorunu yaşanmıştır. Bu gün busorun aşılmıştır. Bu nedenle üretim açısında bir sorun yaşanmamakta; asıl sorunun pazarlama ve karlı satışyapamama olduğu ifade edilmektedir.Isparta İli’nde farklı fiziksel ve ekonomik büyüklüklere sahip 500 dolayında sanayi tesisi bulunmaktadır.Bu tesislerin yarısından fazlası, il merkezinde, diğerleri de ilçelerde faaliyetlerini sürdürmektedirK.2.1.1.İmalat TürleriGıda Maddeleri SanayiGıda sektöründe un ve unlu mamuller, meşrubat, meyve suyu ve konsantresi, su ürünleri ve sütmamulleri üretimine yönelik sanayi kuruluşları dikkati çekmektedir.Mevcut un fabrikalarda çevre illerden sağlanan buğday işlenerek ilin un gereksinimi karşılandığıgibi çevre illerin gereksinimi de karşılanmaktadır.Eğirdir Gölü’nden avlanan sudak, kerevit ve balıklar, ilmerkezi ve Eğirdir’ de kurulu bulunan tesislerde işlenerek tamamı ihraç edilmektedir.342

SANAYİ VE TEKNOLOJİİl’de yetiştirilen yaklaşık 520 000 ton elmanın muhafazası ve ihracata yönlendirilebilmesi için Eğirdir veGelendost başta olmak üzere il genelinde toplam 232 265 ton depolama kapasiteli 69 adet soğuk hava deposufaaliyet göstermektedir. Elma üretimine dayalı olarak meyve suyu ve konsantresi üretiminde de gelişmekaydedilmiştir.Eğirdir’de elma borsası kurularak dünya markası bir elma üretimi hedeflenmektedir.Tekstil, Giyim ve Deri Sanayiİlin en önemli sektörlerinin başında dokumacılık gelmektedir. Bu sektörün lokomatifi, el halıcılığı idi.Bugün el halıcılığı, bu konumunu yitirmiş; makine halıcılığının gelişmesine paralel olarak, büyük ölçüdegerilemiştir. Hedef Pazar olarak, iyi kalitede mal arayan Pazar yerine, düşük kalite ucuz fiyat anlayışına dayalıbir pazara yönelinmesi, ürün kalitesinin düşmesine neden olmuştur.Isparta tekstil sanayi el halısı ve makine halısı dokumacılığı ile bu alanda tüketilen yün ve pamuk ipliğiimalatı olarak ağırlık kazanmışken günümüzde kumaş ve trikotaj ipliği, battaniye, konfeksiyon üretimindegelişme göstermektedir.İl merkezi ve Yalvaç ilçesindeki tabakhanelerde yakın zamana kadar ilkel yöntemlerle deri ve köseleişlemeciliği yapılmaktaydı. Dericilik sektörünün il ekonomisi içindeki önemi, son zamanlarda bir kısım esnafınmodern teknolojiye yönlenmesi ile, artmıştır. Deri işleme alanında il merkezinde faaliyet gösteren 60 işyerinde yılda 2 100 000 keçi derisi, ile 500 ton sığır derisi işlenerek, ayakkabı astarı (meşin) ve yüzlük deri(videla) imal edilmektedir. Yalvaç ilçesindeki 62 iş yerinde 4 100 ton sığır derisi işlenerek, kösele imalatıyapılmaktadır. Bu sektörde ilçede 500–600 kişilik bir istihdam sağlanmaktadır. Ancak ayakkabı sektörü, 40 –50 yıl öncesinde ilin öncü sektörlerinden birini oluştururken bu sektöre yönelik yatırımların artık yapılmadığıve günümüzde bu konudaki üstünlüğün Konya iline kaptırıldığı bilinmektedir. Ancak ildeki sodalı suyunvarlığı iyi değerlendirilirse taban astarı konusunda uzmanlaşmış olan Isparta’da dericiliğin yenidencanlanabileceği düşünülmektedir.Deri sanayicilerinin uygun koşullarda faaliyetlerini sürdürmeleri için gerçekleştirme çabaları sürdürülenderi OSB ile Yalvaç Deri Küçük Sanayi Sitesine ilişkin bilgiler ilgili bölümde verilecektir.Orman ve Orman Ürünleri SanayiIsparta İli’nin orman alanları açısından zengin olması, orman ürünleri işleme sanayini ağırlıklı durumagetirmiştir.Kereste sektöründe faaliyet gösteren yaklaşık 180 işletme, toplam 170 000 m 3 kereste işlemekapasitesine sahiptir. Yanı sıra yonga levha, mobilya dekorasyon, ve doğrama imalatı, sektörün ağırlıklı altgruplarıdır.Taş ve Toprağa Dayalı SanayiSektörde ağırlıklı olarak üretim faaliyetleri; çimento, mermer işleme, barit, ve pomza madenişletmeciliği, alt ve üst yapı elemanları imalatı olarak kümelendirilebilir.Metal İşleme, Makine ve Teçhizat SanayiSektördeki küçük ve orta ölçekli işletmelerde çelik hasır, tarım römorku, rotavatör, kalorifer kazanı,termosifon, akaryakıt pompası, asansör imalat ve montajı ile çelik konstrüksiyon imalatı dikkati çekmektedir.Kalorifer kazanı yapan toplam 20 firma ile Isparta, iç pazarda marka olmayı başarmıştır. Ancak, mevcutfirmalar kömür kazanı üretmektedir. Oysa konjonktür doğal gaza geçişi işaret etmekte, ürün çeşitlendirmeçabaları yetersiz kalmaktadır.Kozmetik Sanayiİlde gülyağı üretimine yönelik gül yetiştiriciliğinin yaygın olması nedeniyle, bu sektörde ince gül yağıve katı gülyağı (konket) üretimi önem kazanmıştır. İl’in ülkedeki tekel konumuna karşılık en önemli dış rakipÇin’dir ve dış Pazar konusunda ili zorlamaktadır.Diğer Sanayi KollarıYukarıda kısaca tanıtılan imalat sanayi kolları dışında ilde PVC doğrama, ısı-cam, LPG tüpgazdolumu, optik gözlük camı, plastik ve naylon malzeme üretimi ve konik bobin imalat işleri deyapılmaktadır.343

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUK.3. SANAYİNİN İLÇELERE GÖRE DAĞILIMIK.3.1.İLÇELERDE İŞGÜCÜ DAĞILIMIIsparta İli’nin ekonomik yapısı ilçelere göre incelendiğinde merkez ilçede büyük bir yığılma olduğugörülmektedir. Isparta İli’nde 1990 yılında toplam istihdam edilen nüfusun % 18,84’ü merkezindebulunurken; 2000 yılında istihdam edilen nüfusun % 21,18’i il merkezindedir.YILLAR Isparta Kenti İstihdamı Isparta İli İstihdamı Isparta Kentinin Payı (%)1990 208980 40556 18.842000 222337 47106 21.18Tablo K.4. Isparta Kentinin Toplam İstihdam İçindeki Payı344

SANAYİ VE TEKNOLOJİIsparta kenti, 2000 yılı verilerine göre “toplum hizmetleri” sektörünün baskın olduğu bir ekonomikyapıya sahiptir. Toplum hizmetlerinin ilçe olarak en yüksek değere ulaştığı ilçe Eğirdir’dir. Aksu, Atabey,Senirkent, Sütcüler, Şarkikaraağaç, Uluborlu, Yalvaç ve Yenişar-bademli ilçe merkezlerinde de toplumhizmetleri sektörü birinci sektör konumundadır. Gelendost ve Gönen ilçe merkezlerinde ise tarım birinci sektörkonumundadır.TARIM MADEN İMALAT E.G.S. İNŞAAT TİCARET U.H.D. BANKA TOPLUM HZSayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı % Sayı %İL MERKEZİ 468 0,99 34 0,07 7966 16,9 307 0,65 3027 6,43 6043 12,8 2029 4,31 1612 3,42 25602 54,4AKSU 102 18,72 1 0,18 36 6,61 5 0,92 63 11,56 55 10,1 24 4,40 32 5,87 227 41,7ATABEY 249 10,65 11 0,47 643 27,5 6 0,26 437 18,69 136 5,82 67 2,87 58 2,48 731 31,3EĞİRDİR 372 5,56 - - 327 4,88 30 0,45 250 3,73 598 8,93 218 3,26 132 1,97 4768 71,2GELENDOST 1619 63,69 - - 93 3,66 7 0,28 76 2,99 192 7,55 103 4,05 51 2,01 401 15,8GÖNEN 897 20,43 - - 2373 54,1 4 0,09 237 5,40 115 2,62 64 1,46 55 1,25 645 14,7KEÇİBORLU 218 10,15 22 1,02 302 14,1 18 0,84 346 16,12 288 13,4 192 8,94 83 3,87 678 31,6SENİRKENT 372 14,06 - - 267 10,1 8 0,30 278 10,51 365 13,8 169 6,39 126 4,76 1060 40,1SÜTCÜLER 29 4,34 - - 71 10,6 5 0,75 45 6,74 103 15,4 62 9,28 48 7,19 305 45,7Ş.KARAAĞAÇ 543 14,40 77 2,04 287 7,61 10 0,27 324 8,59 712 18,9 120 3,18 197 5,22 1502 39,8ULUBORLU 424 19,17 4 0,18 194 8,77 15 0,68 161 7,28 248 11,2 145 6,56 151 6,83 870 39,3YALVAÇ 529 6,52 4 0,05 1439 17,7 38 0,47 1616 19,91 1353 16,7 275 3,39 315 3,88 2547 31,4Y.BADEMLİ 187 24,10 - - 26 3,35 4 0,52 142 18,30 64 8,25 19 2,45 37 4,77 297 38,3Tablo K.5.Isparta İli Yerleşim Yerine Göre İşgücü Büyüklükleri, 2000 (Kaynak: TÜİK; 2000 Nüfus Sayımı)Bu dönem içerisinde il merkezinin ekonomik yapısında ve sektörlerin işgücü büyüklüğü sıralamasındabüyük değişiklikler gerçekleşmemiştir. Bu on yıllık süreçte il genelinde gerileme kaydeden U.H.D. sektörüçalışan kişi sayısında küçülme yaşayarak işgücü büyüklük sıralamasında gerilemiştir. Maden sektöründeçalışanlar ise 200 yılına gelindiğinde çok azalmış, bazı ilçe merkezlerinde bu sektörde çalışankaydedilmemiştir.İl merkezinin sektörel sıralamasında geçen 10 yıllık sürede hiçbir değişiklik olmamıştır. Aksu ilçemerkezinde 1990 yılında tarım sektörü birinci, toplum hizmetleri ikinci sırada iken; 2000 yılına gelindiğindetoplum hizmetlerinde çalışan sayısı azalmasına rağmen birinci sektör, tarım ikinci sektör olmuştur. İnşaat veimalat sektörlerinde çalışanların sayısında da azalma görülmüştür.Atabey ilçe merkezinde sektör sıralamasında çok fazla değişiklik olma iken, inşaat sektöründe çalışansayısının arttığı görülmüştür.Eğirdir ilçesinde toplum hizmetleri birinci sektör olma konumunu korumuş, 1990 yılından 2000 yılınagelindiğinde tarım sektöründe çalışanların azaldığı, ticaret sektöründe çalışan sayısının arttığı görülmüştür.Gelendost ilçesinde 10 yıllık süreçte tarım 1. sektör, toplum hizmetleri 2. sektör olmuştur.Gönen İlçesinde 1990 yılında 3. sektör konumunda olan imalat sanayinde çalışanların sayısında hızlı birartış gerçekleşmiş, 2000 yılında 1. sektör konumuna gelmiştir.Keçiborlu ilçesinde maden sektöründe hızlı bir düşüş yaşanmış, 2.sektör konumundan 8. sektörkonumuna gelmiştir.Senirkent’te önemli bir değişiklik kaydedilmemiştir. Sütçüler’de tarım 2. sektör konumundan, 7.sektörkonumuna gerilemiş, tüm sektörlerde çalışan sayısında azalma görülmüştür.Şarkikaraağaç’ta inşaat 1.sektör iken, çalışan sayısında azalma olmuş, 2000 yılında 4. sıraya gerilemiş,toplum hizmetleri 1. sektör olmuştur.Uluborlu’da tüm sektörlerde çalışan sayısı azalmış, tarım sektörü 1. sırada iken; 2000 yılındatoplum hizmetleri sektörünün gerisinde 2. sırada yer almıştır.Yalvaç’ta toplum hizmetleri her iki dönemde de 1.sektör konumunda iken, 2000 yılına gelindiğindeen önemli sektörel gelişim 5. sıradan 2. sıraya yükselen inşaat sektöründe görülmüştür.Yenişarbademli’ de tarım 1. sektör iken, 2000 yılında toplum hizmetleri sektörünün arkasından 2.sektör konumuna gelmiştir.345

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUK.3.2.İLÇELERDE SANAYİ VE TİCARETMerkez İlçeİl merkezinde kurulu bulunan 18 adet Esnaf ve Sanatkarlar Odası’nda toplam 9234 esnaf ve küçüksanatkar ile Ticaret ve Sanayi Odası’na kayıtlı 2374 sanayici ve tüccar olmak üzere toplam 11608 gerçek vetüzel kişi ticari ve sınai faaliyet göstermektedir.İl merkezinde Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın kredi desteğiyletoplam 1236 işyeri bulunan 2 adet Küçük sanayi sitesi gerçekleştirilmiştir. Bunlardan 1977 tarihinde faaliyetegeçen Yeni Sanayi sitesinde 750 işyeri, Gül Küçük Sanayi Sitesinde ise 486 işyeri bulunmaktadır.İlde tarım aletleri, taşıt imalat ve onarım sanayinde: pulluk, radyatör, çapa makinesi, set makinesi,tarımaletleri,zirai ilaçlama makinesi , tarım aletleri yedek parçası, damper imalatı ile çocuk bisikleti imalatıyapılmaktadır.Makine imalat ve metal işleme sanayinde; kampana ve disk torna tezgahları, komple mandıra tesisatı,gül yatağı üretim tesisleri, kalorifer kazanı, hidrolik pres, palet zımpara ve freze tezgahları, forklift makineleri,güneş enerji sistemleri, metal el halısı tezgahları, el halısı makas ve kirkitleri, alüminyum ve bronz dökümişleri, madeni büro malzemeleri, tel çivi, çelik çatı, yüksek gerilim panosu, takım çantası, kaset somya, fennitavuk kafesi, patent dirsek, soba, termosifon, demir ve alüminyum doğrama, panjur ve kepenk gibi mamullerüretilmektedir. Bunların yanında akümülatör, pülverizatör, römork, plastik torba ve bidon, polietilen ambalajçuvalı, optik gözlük camı imalatı, boya ve incelticisi imal edilmektedir.Bunların yanı sıra il merkezinde, el dokusu yün halı, makine halısı, gülyağı ve kozmetik mamulleri,çeşitli kereste, ağaç kaplama, yonga levha, modüler mutfak ve mobilya imalatı, çeşitli ahşap mamuller, suürünleri, çimento, büz, briket, mermer fayansı, yün ipi, pamuk ipi, akrilik iplik ve boyaması, konfeksiyon veyan mamulleri, deri, gön, kösele, ayakkabı, karma yem, kolalı içecekler, un ve unlu mamuller üretimi veticareti önemli yer tutmaktadır.Aksu İlçesiİlçede 213 adet Esnaf, Sanatkâr ve Şoförün kayıtlı olduğu “Esnaf ve Sanatkârlar Şoförler Odası’’faaliyet göstermektedir. Karacahisar köyünde, 1998 yılında kurulan kaynak suyu şişeleme ve dolum tesisiilçenin tek tesisidir.Atabey İlçesiİlçede, sanayileşme, özellikle 1970 yılından sonra hız kazanmıştır.Ispartaya yakınlığı ve arazininuygunluğu sonucunda İlçe, fabrika sahası ahaline gelmiştir..Atabey’de bulunan sanayi kuruluşlarındanGülbirlik İslamköy Gül Yağı Fabrikası, Sema Makine Halı Fabrikası, Ayaz Çelik Hasır fabrikası, Elça SalçaFabrikası, İslamköy Soğuk Hava Tesisleridir.Eğirdir İlçesiİlçede 1983 yılında faaliyete geçen 73 işyerlik küçük sanayi sitesinde ağırlıklı olarak oto tamiri vekereste üretimi yapılmaktadır. Pazarköy’deki kereste fabrikasında, ıskarta kereste ve atık madde üretilmekte,üretilen ürünler iç pazarda satılmaktadır.İlçe merkezinde bulunan un fabrikasında yıllık 12.000 ton dolayındaun üretilmektedir. Bunun dışında ilçede Meyve Suyu ve konsantresi, Doğal Kaynak Suyu, şişe suyu üretimiyapılmaktadır. Elektrik Üretimi Alanında ise Kovada I ve Kovada II Hidroelektrik Santrallerinde yılda toplam50.000.000 Kwh elektrik enerjisi üretilmektedir.Soğuk hava depoları ve su ürünleri işleme tesisleri, elmacılıkve su ürünlerinin yan sanayi kuruluşları durumundadır. İlçede 3 adet su ürünleri işleme ve değerlendirme tesisivardır. Bu tesislerde Eğirdir ve çevre göllerinde avlanan su ürünleri işlenmekte, depolanmakta ve yurt dışınaihraç edilmektedir. İlçenin en önemli geçim kaynağı ihracata yönelik elma üretimidir. Eğirdir Belediyesi veIsparta Ticaret borsası iş birliğinde Eğirdir Elma borsası oluşturulması çalışmaları yürütülmektedir. Eğirdir’indiğer gelir kaynağı halıcılıktır.Halıcılık genelde ev halıcılığı biçiminde; Sarıidris kasabasında kalkınma, üretim ve pazarlamakooperatiflerince toplu halde yapılmaktadır. Üretimi yapılan halılar genellikle ilde bulunan halı pazarındasatılmaktadır.İlçede toplam 800 dekarlık gül sahası mevcuttur. Bu güller Gülbirlik tarafından alınmakta ve gül suyu,gül yağı, gül lokumu vs... olarak işlenip, yurtiçi ve yurt dışına satılmaktadır. Kovada Haymana bölgesinde özelteşebbüse ait bir adet Kömür İşletme Ocağı bulunmaktadır. Bu ocakta üretim yapılmamaktadır.346

Gelendost İlçesi347SANAYİ VE TEKNOLOJİİlçe genelinde 15 kooperatif vardır. İlçede, “Esnaf ve Sanatkârlar Şoförler Odası” na kayıtlı 954 esnaf vesanatkâr faaliyet göstermektedir. Önemli bir sanayi kuruluşu bulunmamaktadır.Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Yatırım Programına alınan Gelendost Küçük Sanayi Sitesi’nin yer seçimi1995 yılında yapılmıştır.100 işyerlik ve % 55 Bakanlık kredisi ile inşa edilecek sitenin su basman inşaatlarınabaşlanılmıştır.Tarım ürünlerinin üretiminde ilk sırayı alan elma, ticaret hayatında önemli bir yere sahiptir. İlçedekisoğuk hava depolarının toplam kapasiteleri 44.000 ton’dur. Nakliyecilik elma üretimine paralel olarakartmaktadır.Hububat pazarında nohudun gelir amacına yönelik ticareti vardır. Eskisi kadar canlı olmasa da halıcılık,fakir ailelerin gelir kaynağıdır. Kooperatifleşme olmadığından dokuma halılar İl merkezinde pazarlanır.Su ürünleri ticareti de yitirdiği önemi yeniden kazanmaktadır.Ayrıca Eğirdir Gölü’nde sudak ( levrek) ve sazan balığı avcılığı ile ticareti yapılmaktadır.Gönen İlçesiİlçede 9 adet kooperatif, 440 adet traktör, 6 adet selektör ile zirai mücadele hizmeti için kurulmuş 1 adetTahmin ve Uyarı İstasyonu mevcuttur.Gönen ilçesi idari sınırları içerisinde, Gümüşgün Köyü civarında kurulmuş olan Süleyman DemirelOrganize Sanayi Bölgesi 1998 yılında tamamlanmıştır. İlçede 3 adet kooperatif faaliyet göstermektedir. Ayrıca500 işçi kapasiteli Konfeksiyon Fabrikası ve İzolasyon Fabrikası faaliyete geçmiştir. Bir de 3500 ton kapasiteliSoğuk hava deposu bulunmaktadır.Keçiborlu İlçesiİlçede dünyanın en zengin kükürt yatakları bulunmaktadır. Bu madenlerin işletilmesi için 1935 yılındaKamu İktisadi Teşekkülü olan Etibank Kükürt İşletmesi Müessesesi kurulmuş ve üretime başlamıştır. Kükürtİşletmesi uzun yıllar bölge ve ülke ekonomisine anımsanmayacak katkılar sağlamış; ancak, son dönemlerdeüretim maliyetlerinin dünya standartlarının üzerine çıkması sebebiyle 1994 yılı itibariyle üretim durdurularak,fabrika bina ve ekipmanları tasfiye edilmiştir. Müessesede çalışan 1100 civarındaki işçi ve memur Etibank’aait Seydişehir, Kırka, Emet ve Bigadiç müesseselerine transfer edilmiş ve ilçe ekonomisi sekteye uğramış,sadece tarım meyveciliğe bağımlı kalınmıştır. 2000 yılında Kükürt işletmesinin atölye, ambar,lojman ve idaribinaları Keçiborlu Belediyesi tarafından devralınmıştır. Ambar binalarının da sanayicilere tahsisiyle kurulan 2adet tekstil fabrikası ve 1 adet un değirmeninde toplam 120 kişiye iş imkanı sağlanmıştır. İdari bina ve sosyaltesisler Süleyman Demirel Üniversitesine bağlı Keçiborlu Meslek Yüksek Okulu’na tahsis edilmiştir.Bu tür girişimlerle Kükürt işletmesinin kapanmasıyla çöküntüye uğrayan ilçe ekonomisi canlandırılmayaçalışılmaktadır. Ayrıca 100 işyerlik Keçiborlu Küçük Sanayi Sitesi vardır. İlçede 798 esnaf ve sanatkarınkayıtlı olduğu Esnaf ve Sanatkarlar Şoförler Odası faaliyet göstermektedir. İlçede büyükbaş hayvan et ve sütyemi üretimi yapılmaktadır.Senir Kasabasında Fransız özel sektörüne ait olan işyeri, kozmetik sanayi için gül yağı, gül suyu velavanta mamulleri işlemektedir. Kılıç kasabasında ise Gülbirlik Genel Müdürlüğü’ne ait bir fabrika mevcuttur.Bu fabrikada gül, gül yağı, gül suyu ürünleri Mayıs – Haziran aylarında mevsimlik olarak çalışan işçilerile üretilmektedir. Bunların yanı sıra Senir kasabası ile Ardıçlı, Kuyucak, Çukurören köylerinde gül ve gülmamulleri üreten özel sektöre ait küçük işletmeler bulunmaktadır. Kuyucak köyünde kozmetik sanayi için sonyıllarda üretimi yaygınlaştırılan lavanta işlenmekte, başta İstanbul olmak üzere yurt dışında da Fransa’ya satışıyapılmaktadır.Kozluca köyünde Balıkçılık Göl ve Su ürünleri Konserve Fabrikası faaliyette bulunmaktadır. Bufabrikada, ıstakoz, balık, kurbağa vb. ürünler konserve haline getirilerek, ihraç edilmektedir.İlçenin hububat üretimi gelişmemekle birlikte üretilen hububat ürünü Toprak Mahsulleri Ofisi AjansMüdürlüğü tarafından satın alınmaktadır. Süt inekçiliği Kaymakamlığın proje ve Sosyal YardımlaşmaVakfının finansmanları ile yaygınlaştırılmıştır. Yılda 15 bin tona çıkan üretim, Kaymakamlık Köylere HizmetGötürme Birliği ve Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri ile köy muhtarlarının işbirliğinde ihalesi yapılmakta, sütşirketlerine satılmaktadır.

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUTarım ürünleri ticaretinde başta elmacılık olmak üzere kiraz, vişne, kayısı, ayva gibi meyve ürünleriyetiştirilmektedir. Yetiştirilmekte olan bu ürünler, soğuk hava depolarında saklanmakta, bir miktarı dayörede tüketilmektedir. İlçe merkezinde, Kılıç ve Güneykent Kasabalarının ortaklığı ile yapılan 7 bintonluk soğuk hava deposu 2001 yılında hizmete girmiştir. Ayrıca ilçe merkezi cezaevi yanında 280 tonlukbir adet, Kılıç ve Senir Kasabası Belediye Başkanlıklarının ortak olduğu aynı büyüklükteki soğuk havadeposu da çiftçilerin ürünlerini saklamak için kullanılmaktadır. Senir kasabası ile Ardıçlı köyündebağcılık yapılmaktadır. Yetiştirilen sofralık üzümler, tarımsal kalkınma kooperatifleri aracılığı ilepazarlanmaktadır. İlçenin sulak alanlarında yetiştirilen pancar üretimi Burdur Şeker Fabrikasınasatılmaktadır. Son yıllarda sulak alanların artması neticesinde domates üretiminde artış olup, yetiştirilendomatesler Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri tarafından pazarlanmaktadır. Diğer yetiştirilen sebzeler demahalli pazarlarda satılarak tüketilmektedir.El sanatlarından, özellikle Isparta halısı halen küçük atölyelerde aile bütçesine katkı sağlayanürünlerin başında gelmektedir. Dokunan halıların satışları Isparta Halı Sarayında yapılmakta, bazıkişilerde işçilik karşılığında tüccara halı dokumaktadır.Senirkent İlçesiSenirkent’te büyük sanayi kuruluşu yoktur. Ancak ilçe merkezinde 3 tane küçük ölçekte tekstilatölyesi bulunmaktadır. Daha çok Denizli İli’ndeki fabrikalara fason üretim yapan bu atölyelerde toplam108 kişi istihdam edilmektedir.Sütçüler İlçesiİlçede büyük çaplı sanayi kuruluşu yoktur. İlçedeki en önemli sanayi kuruluşu SütçülerHidroelektrik santralidir.1998’de üretime geçmiştir. Debisi 2-5 m 3 /sn olan Yeşildere Çayı üzerinde yeralan bu santral de üretilen elektrik Eğirdir Kovada Hidroelektrik Santraline aktarılmakta, buradan daTEDAŞ tarafından dağıtımı yapılmaktadır.İlçede büyük çaplı ticaret erbabı bulunmadığı için ticarethayatı pek gelişmemiştir. Yöre halkı kekik ticaretinden kısa sürede iyi kazanç sağlamaktadır. Doğalyetişme alanları dışında tarlalarda yetiştirilen kekik, Eylül ayı içinde toplanmaktadır. Sütçüler ve köylerihalkının %75’inin esas geçim kaynağı ise yakın zamanlara kadar sütçülük ve yoğurtçuluk olmuştur.Akdut ve dut pekmezi, bilhassa Sütçüler ilçe merkezinin sakinlerinin uzun süre önemli geçimkaynaklarından birini oluşturmuştur. Günümüzde sadece birkaç aile tarafından yapılan pekmezin hatırası,“Dut Pekmezi Festivali” ile yaşatılmaya çalışılmaktadır. Sütçüler yöresinin diğer bir geçim kaynağı daormancılık veya keresteciliktir.1950’li yıllardan sonra yöredeki ormanlar değerlendirilmeye başlanmıştır.1970 – 1997 yılları arasında 17 köyde Orman Köylerini Kalkındırma Kooperatifi kurulmuştur.İlçede küçük çaplıda olsa ağaç sanayi ile uğraşan merkezde dört, çevrede ise yaklaşık 40 kadar hızardaorman ürünleri işlemeciliği yapılmaktadır.Sütçüler ilçe merkezinde ve köylerinde, özellikle Osmanlı döneminde dokumacılığın da önemli biryeri olduğu bilinmektedir. Dokumacılığın zayıflamasıyla birlikte yörede gelişmeye başlayan halıcılık,yöre halkının bir süre, özellikle 1950 – 1980’li yıllar arasında, önemli bir geçim kaynağını oluşturmuştur.1951 yılında ilçe merkezinde Halıcılar Küçük Sanatlar Kooperatifi kurulmuş, halıcılık teşvik edilmiştir.Bu dönemde halkın yaklaşık %75’i halı dokumakta ve her evde bir halı tezgahı bulunmakta idi.Günümüzde ise sadece Sütçülere bağlı Kesme Kasabasında halıcılık faaliyetleri sürdürülmektedir.Şarkikarağaç İlçesiİlçede kooperatif ortaklarının kendi olanakları ile toplam 191 işyeri bulunan 2 adet Küçük sanayiSitesi inşa edilerek faaliyete geçmiştir.İlçenin ekonomisi tarıma dayalıdır. Sanayi kuruluşu olarak önemli görülen tek fabrika vardır. Bufabrikada bölgede çıkartılan Barit madeni öğütülerek yurt dışına ihraç edilmektedir.İlçede gelişmiş bir gıda sanayi kolu yoktur. Ş.Karaağaç tarihi kadar eski ve ilçe ile özdeşleşmişbulunan aile helva imalatı yapılmaktadır.348

SANAYİ VE TEKNOLOJİArtan süt üretiminin gereği olarak mandıra tipi gelişmiş tesislerde kaşar peyniri, lor, salamurapeynir imalatı yapılmaktadır.İlçede orman ürünleri sanayi bulunmamaktadır.Uluborlu İlçesiGeçmişte ilçede demircilik, bıçakçılık yoğun bir faaliyet konusu olduğu halde günümüzde bumesleklerle uğraşanların sayısı yok denecek kadar azalmıştır. İlçenin ekonomisi tarıma dayalıdır.Tamamen ihracata yönelik kiraz üretimi önemli bir faaliyet alanıdır. . İlçede önemli bir sanayi kuruluşuyoktur. Uluborlu Belediyesine ait su şişeleme tesisi ile özel sektöre ait bir kereste fabrikası mevcuttur.Yalvaç İlçesiİlçenin ekonomisi sanayi ağırlıklı olarak gelişmektedir. 60 işyerlik, Yalvaç Deri Küçük SanayiSitesi için yer seçimi yapılmıştır. Bölgenin kamulaştırılmasını belediye yapmış, kooperatife 24 parselinsatışları yapılmış, yolları açılmış, bina yapılacak hale gelmiştir. 2000 yılında yer seçimi yapılan YalvaçOrganize Sanayi Bölgesinin kuruluş protokolü hazırlanmış, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın onayı ileYönetim kurulu oluşturulmuştur. Ancak proje 2003 yılı yatırım programına alınmamıştır. İlçede küçüksanayi sitesi olarak toplam 297 işyeri vardır. Bu iş yerlerinde oto tamircileri, soğuk demircilik, ahşapdoğrama mobilya imalatı ve çeşitli meslek dallarında ağırlıklı olarak faaliyet gösterilmektedir.Yenişarbademli İlçesiİlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalı olup, anılmaya değer bir ticari kuruluş veya sanayikuruluşu bulunmamaktadır.K.3.3. ÖRGÜTLENMEİl merkezinde ve Yalvaç ilçesinde olmak üzere faaliyet gösteren 2 adet ticaret ve Sanayi Odasıvardır.. Her iki odaya kayıtlı 1 470 şahıs işletmesi, 1 678 şirket olmak üzere 3 148 ticari firma faaliyetgöstermektedir.Isparta İli’nde Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği’ne bağlı 40 oda bulunmaktadır. Bu odalara ilgenelinde 11 294 esnaf kayıtlı olarak çalışmaktadır.K.3.3.1. Ticaret SanayiIsparta Kenti’nde ve Yalvaç’ta Ticaret ve Sanayi Odası bulunmaktadır. Isparta Ticaret ve SanayiOdasında Gerçek kişi olarak 769, tüzel kişi olarak 2066 üye kayıtlıdır. Bu değerler Yalvaç için gerçek kişiolarak 340, tüzel kişi olarak 258 dir. Toplam 3 433 kayıtlı üye vardır.K.3.3.2. Esnaf ve Sanat Odalarıİlgili yasalar uyarınca örgütlenmesi gerekli olan esnaf ve sanatkarlar odalar halindeörgütlenmişlerdir. Çok Farklı iş kollarında gerçekleşen bu örgütlülük yaklaşık 11 294 esnaf ve sanatkarıbir çatı altında toplamıştır. Tablo K.5’de bu örgütlenme, hem meslek grupları ve bu gruplara bağlı esnafve sanatkarın sayıları açısından topluca sunulmaktadır.İl / İlçe Kuruluş Adı Üye SayısıIsparta Maden-İş Esnaf Ve Sanatkarlar Odası 997Isparta İnşaatçılar-Marangozlar-Mobilyacılar Odası 521Isparta Halıcılar-Tuh.-Man.-Dok.-Kilimciler Odası 591Isparta Berberler Ve Kuaförler Odası 251Isparta Lokantacılar Kebapçılar Pastacılar Odası 310Isparta Kasaplar Esnaf Ve Sanayi Odası 124Isparta Kahveciler-Meşrubat.-Otel.-Hancılar Odası 297Isparta Bakkallar Ve Bayiler Odası 733Isparta Terziler Ve Yorgancılar Odası 184349

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUIsparta Şoförler Otomobilciler Ve Nakliyeciler Odası 780Isparta Kunduracılar Odası 168Isparta Elektrikçiler Ve Bobinajcılar Odası 216Isparta Sebzeciler Ve Manavlar Odası 422Isparta Sıhhi Tesisatçılar Ve Fotoğrafçılar Odası 160Isparta Esnaf Odaları Birliği Aksu Şubesi 96Isparta Esnaf Odaları Birliği Atabey Şubesi 91Isparta Esnaf Odaları Birliği Gönen Şubesi 22Yalvaç Kalaycılar Ve Madeni İşler Odası 165Yalvaç Kunduracılar Odası 381Yalvaç İnşaatçılar-Marangozlar-Mobilyacılar Odası 139Yalvaç Şoförler Otomobilciler Odası 126Yalvaç Terziler Yorgancılar Odası 452Gelendost Esnaf Ve Sanatkarlar Odası 618Ş.Karaağaç Esnaf Ve Sanatkarlar Odası 720Ş.Karaağaç Şoförler Otomobilciler Odası 201Sütçüler Esnaf Ve Sanatkarlar Odası 309Eğirdir Esnaf Ve Sanatkarlar Odası 687Eğirdir Şoförler Otomobilciler Odası 270Keçiborlu Esnaf Ve Sanatkarlar Şoförler Odası 545Uluborlu Esnaf Ve Sanatkarlar Odası 143Senirkent Esnaf Ve Sanatkarlar Odası 315Senirkent Şoförler Otomobilciler Odası 126Toplam 11.294Tablo K.6. Isparta Esnaf Ve Sanatkarlar Odaları Birliğine Bağlı Merkez Ve İlçe Oda Başkanlıkları KayıtlıÜye SayılarıK.3.3.3. DerneklerIsparta İli’nde merkez ve şube olarak faaliyet gösteren 50 dernek vardır. Bunların büyük birçoğunluğu THK, Atatürkçü Düşünce Derneği, Kızılay Derneği, Anneler Derneği gibi ulusal düzeydeörgütlenmiş derneklerin şubeleridir.K.4.SANAYİ GRUPLARINA GÖRE İŞYERİ SAYILARI VE İSTİHDAMDURUMUİstihdamda azalma kaydedilmiştir. Gönen İlçesi’nde 1990 yılından 2000 yılına kadar istihdamsayısında % 154 büyüme sağlanmıştır. Atabey’de % 47,88, İl merkezinde % 27,13, Keçiborlu’da %6,76oranında artış olmuştur. İstihdam sayısı en çok azalan ilçe %60,37 ile Yenişarbademli’dir. Bu ilçeyi%54,66 azalma ile Aksu, % 43,82 azalma ile Sütcüler ilçesi izlemektedir.Isparta İli ekonomisinde tarım sektörü 1970-2000 yılları arasındaki 30 yıllık dönemde baskın sektörolma özelliğini korumuş ve istikrarlı bir gelişim kaydetmiştir. Aynı dönemde sektörlerde işgücü artışlarısıralamasında da 1. büyük sektör konumundadır ve bu sektörde çalışan kişi sayısında 45218 kişilik birartış gerçekleşmiştir. Fakat işgücü olarak son 30 yıllık dönemde sürekli artış göstermesine karşın, ilgenelinde istihdamdan aldığı yüzdelik pay azalmıştır. Nitekim 1970 yılında tarım sektöründe çalışanlarınpayı % 59,24 iken bu pay yıllar içerisinde azalmış, 2000 yılında % 56,90’a gerilemiştir. Bunun sebebidiğer iktisadi faaliyet kollarında gerçekleşen gelişmenin ve işgücündeki artışın sonucudur. Bu durumdaUşak ekonomisinin gelişim yönünün tarımdan farklı alanlara da eğilim gösterdiği görülmektedir. Diğertaraftan, 2000 yılı verilerine göre tarım sektöründe çalışan kişi sayısı 126518’dir. Önümüzdekidönemlerde de tarım sektörünün il ekonomisindeki baskın sektör olacağı düşünülmektedir.350

SANAYİ VE TEKNOLOJİİL MERKEZİSayı Sıra Sayı Sıra Sayı SıraT.HİZM.* 19307 1 İNŞAAT 2696 4 TARIM 893 7İ.SANAYİ 7055 2 U.H.D. 1605 5 E.G.S. 351 8TİCARET 4289 3 M.K.+İ ŞH. 1234 6 MADEN 40 9TOPLAM 37470AKSU ATABEY EĞİRDİRSayı Sıra Sayı Sıra Sayı SıraTARIM 589 1 T.HİZM.* 487 1 T.HİZM.* 3632 1T.HİZM.* 268 2 İMALAT 482 2 TARIM 2187 2İMALAT 116 3 TARIM 274 3 TİCARET 554 3İNŞAAT 95 4 İNŞAAT 137 4 İMALAT 370 4TİCARET 54 5 TİCARET 87 5 İNŞAAT 304 5U.H.D. 48 6 U.H.D. 68 6 U.H.D. 275 6M.K.+İŞ H. 25 7 M.K + İŞ.H 34 7 M.K + İŞ.H 151 7U.H.D. 7 8 E.G.S. 11 8 E.G.S. 30 8MADEN - 9 MADEN 1 9 MADEN 7 9TOPLAM 1202 TOPLAM 1581 TOPLAM 7510GELENDOST GÖNEN KEÇİBORLUSayı Sıra Sayı Sıra Sayı SıraTARIM 1505 1 T.HİZM.* 636 1 T.HİZM.* 667 1T.HİZM.* 521 2 TARIM 588 2 MADEN 532 2İMALAT 262 3 İMALAT 230 3 İMALAT 156 3TİCARET 197 4 İNŞAAT 116 4 M.K.+İ ŞH. 149 4İNŞAAT 153 5 TİCARET 74 5 TİCARET 147 5U.H.D. 118 6 U.H.D. 55 6 U.H.D. 120 6M.K + İŞ.H 57 7 M.K + İŞ.H 23 7 İNŞAAT 128 7E.G.S. 5 8 E.G.S. 3 8 TARIM 98 8MADEN 1 9 MADEN - 9 EGS 14 9TOPLAM 2819 TOPLAM 1725 TOPLAM 2011SENİRKENT SÜTCÜLER ŞARKÎKARAAĞAÇSayı Sıra Sayı Sıra Sayı SıraT.HİZM.* 1147 1 T.HİZM.* 327 1 İNŞAAT 1449 1TARIM 562 2 TARIM 248 2 T.HİZM.* 1059 2İMALAT 230 3 İMALAT 207 3 TARIM 641 3TİCARET 228 4 TİCARET 205 4 İMALAT 565 4U.H.D. 222 5 U.H.D. 107 5 TİCARET 505 5İNŞAAT 190 6 M.K.+İŞ H. 81 6 U.H.D. 164 6M.K.+İŞ H. 172 7 İNŞAAT 52 7 M.K + İŞ.H 153 7E.G.S. 22 8 E.G.S. 6 8 E.G.S. 18 8MADEN 2 9 MADEN 6 9 MADEN 15 9TOPLAM 2775 TOPLAM 1239 TOPLAM 4569ULUBORLU YALVAÇ YENİŞARBADEMLİSayı Sıra Sayı Sıra Sayı SıraT.HİZM.* 1131 1 T.HİZM.* 2457 1 TARIM 855 1TARIM 783 2 İMALAT 1913 2 İNŞAAT 391 2İMALAT 281 3 TARIM 1539 3 T.HİZM.* 376 3TİCARET 290 4 TİCARET 1337 4 İMALAT 154 4İNŞAAT 166 5 İNŞAAT 1271 5 TİCARET 72 5U.H.D. 158 6 U.H.D. 383 6 M.K + İŞ.H 56 6M.K + İŞ.H 145 7 M.K + İŞ.H 335 7 U.H.D. 47 7E.G.S. 16 8 E.G.S. 39 8 E.G.S. 6 8MADEN 7 9 MADEN 4 9 MADEN 1 9TOPLAM 2977 TOPLAM 9278 TOPLAM 1958Tablo K.7. Isparta İli, İlçelere Göre İstihdamın Dağılımı, 1990 ( *)İyi tanımlanmamış faaliyetler ToplumHizmetleri sektörüne dahil edilmiştir.(Kaynak: TÜİK; 1990 Nüfus Sayımı, Isparta)351

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUİL MERKEZİSayı Sıra Sayı Sıra Sayı SıraT.HİZM.* 25602 1 İNŞAAT 3027 4 TARIM 468 7İ.SANAYİ 7966 2 U.H.D. 2029 5 E.G.S. 307 8TİCARET 6043 3 M.K+İŞH. 1612 6 MADEN 34 9TOPLAM 47088AKSU ATABEY EĞİRDİRSayı Sıra Sayı Sıra Sayı SıraT.HİZM.* 227 1 T.HİZM.* 731 1 T.HİZM.* 4768 1TARIM 102 2 İMALAT 643 2 TİCARET 598 2İNŞAAT 63 3 İNŞAAT 437 3 TARIM 372 3TİCARET 55 4 TARIM 249 4 İMALAT 327 4İMALAT 36 5 TİCARET 136 5 İNŞAAT 250 5M.K+İŞH. 32 6 U.H.D. 67 6 U.H.D. 218 6U.H.D. 24 7 M.K+İŞ.H 58 7 M.K +iŞ.H 132 7E.G.S. 5 8 MADEN 11 8 E.G.S. 30 8MADEN 1 9 E.G.S. 6 9 MADEN - 9TOPLAM 545 TOPLAM 2338 TOPLAM 6695GELENDOST GÖNEN KEÇİBORLUSayı Sıra Sayı Sıra Sayı SıraTARIM 1619 1 İMALAT 2373 1 T.HİZM.* 678 1T.HİZM.* 401 2 TARIM 897 2 İNŞAAT 346 2TİCARET 192 3 T.HİZM.* 645 3 İMALAT 302 3U.H.D. 103 4 İNŞAAT 237 4 TİCARET 288 4İMALAT 93 5 TİCARET 115 5 TARIM 218 5İNŞAAT 76 6 U.H.D. 64 6 U.H.D. 192 6M.K+İŞ.H 51 7 M.K+İŞ.H 55 7 M.K+İŞ.H 83 7E.G.S. 7 8 E.G.S. 4 8 MADEN 22 8MADEN - 9 MADEN - 9 EGS 18 9TOPLAM 2542 TOPLAM 4390 TOPLAM 2147SENİRKENT SÜTCÜLER ŞARKÎKARAAĞAÇSayı Sıra Sayı Sıra Sayı SıraT.HİZM.* 1060 1 T.HİZM.* 305 1 T.HİZM.* 1504 1TARIM 372 2 TİCARET 103 2 TİCARET 712 2TİCARET 365 3 İMALAT 71 3 TARIM 543 3İNŞAAT 278 4 U.H.D. 62 4 İNŞAAT 324 4İMALAT 267 5 M.K+İŞH. 48 5 İMALAT 287 5U.H.D 169 6 İNŞAAT 45 6 M.K+İŞ.H 197 6M.K.+İŞ . 126 7 TARIM 29 7 U.H.D 120 7E.G.S. 8 8 E.G.S. 5 8 MADEN 77 8MADEN - 9 MADEN - 9 E.G.S. 10 9TOPLAM 2645 TOPLAM 668 TOPLAM 3774ULUBORLU YALVAÇ YENİŞARBADEMLİSayı Sıra Sayı Sıra Sayı SıraT.HİZM.* 870 1 T.HİZM.* 2547 1 T.HİZM.* 297 1TARIM 424 2 İNŞAAT 1616 2 TARIM 187 2TİCARET 248 3 İMALAT 1439 3 İNŞAAT 142 3İMALAT 194 4 TİCARET 1353 4 TİCARET 64 4İNŞAAT 161 5 TARIM 529 5 M.K+İŞ.H 37 5M.K+İŞ.H 151 6 M.K+İŞ.H 315 6 İMALAT 26 6U.H.D. 145 7 U.H.D. 275 7 U.H.D. 19 7E.G.S. 15 8 E.G.S. 38 8 E.G.S. 4 8MADEN 4 9 MADEN 4 9 MADEN - 9TOPLAM 2212 TOPLAM 8116 TOPLAM 776Tablo K.8.Isparta İli, İlçelere Göre İstihdamın Dağılımı, 2000 (*)İyi tanımlanmamış faaliyetler Toplum Hizmetlerisektörüne dahil edilmiştir(Kaynak: TÜİK; 2000 Nüfus Sayımı, Isparta)352

SANAYİ VE TEKNOLOJİSEKTÖRLER 1980 2000 İŞGÜCÜ ARTIŞLARI SIRALAMATARIM 89180 126518 37338 1TOPLUM HİZMETLERİ (*) 30939 46840 15901 2TİCARET 7737 12733 4996 3BANKACILIK 1701 4577 2876 4İNŞAAT 6885 9752 2867 5EGS 244 618 374 6UHD 3666 3385 -281 7MADEN 908 236 -672 8İMALAT 20131 17678 -2453 9TOPLAM 161391 222337Tablo K.9. Isparta İli’nde1980-2000 Yılları Sektörel İşgücü Artışları Sıralaması (*) Tanımlanmayan İşgücüToplum Hizmetlerine Dahil Edilmiştir.Toplum hizmetleri sektörü Isparta İli’nin 2. büyük sektörü konumundadır ve 2000 yılına kadar geçen 20yıllık süreçte hızlı bir büyüme kaydettiği görülmektedir. İşgücü artışları sıralaması incelendiğinde toplumhizmetleri sektörünün 2. sırada yer aldığı görülmektedir; 1980 yılında 30939 olan çalışan sayısı % 50 artarak2000 yılında 46840 değerine ulaşmıştır. İmalat sektörü 2000 yılında istihdamı karşılayan 3. sektör olmasınakarşın işgücü sayısında 1980 yılı ile 2000 yılı arasında büyük oranda düşüş gözlenmektedir.1980 yılından başlayarak 2000 yılına kadar olan dönemler incelendiğinde; tarımın her zaman için birincisektör konumunda olduğu görülmektedir. Tarım sektörü oransal olarak en yüksek değerine 1985 yılındaulaşmış, sonraki yıllarda diğer sektörlerin gelişimine bağlı olarak oranı azalsa da Isparta İli’nde en fazlaistihdamı sağlayan birinci sektör olma konumunu korumuştur. Maden sektörü en fazla istihdamı 1985 yılındasağlamış ancak bu yıldan sonra hızla düşmüştür. 2000 yılında maden sektörü Isparta İli’nde en son sırada yeralan sektör konumundadır.Isparta İli’nde sektörler arasında en büyük büyüme toplum hizmetleri sektöründe görülmektedir. 1980yılında % 19,17’lik bir orana sahip iken (iyi tanımlanmamış faaliyetler de dahil edilmiştir) sürekli büyüyen birsektör olmuş, 2000 yılında % 21,04’lük istihdam sağlayan 2. sektör konumuna gelmiştir. Toplumhizmetlerindeki bu büyümenin kentleşmenin en önemli göstergelerinden biri olduğu düşünülmektedir.1980 yılından 2000 yılına kadar en önemli değişiklikler imalat sektöründe yaşanmıştır. 1980 yılında%12,47 oranında istihdam sağlayan imalat sektörü, yıllar içerisinde sürekli azalma göstererek 2000 yılında %7,95’lik istihdam sağlayan; sektörler arasında 3. sektör olmuştur. İmalat sektöründeki gerilemenin temelnedeni bu dönemde ülke içinde yaşanan ekonomik kriz ve sıkıntıların özellikle küçük sermayeli teşebbüslerinküçülmesine ve iflas etmesine sebep olmasıdır.Isparta İli’nin 4. Büyük sektörü olan ticaret sektörü düzenli bir büyüme göstermiştir. İşgücü artışlarısıralamasında da 3. büyük sektör konumunda olan ticaret sektörü istikrarlı bir gelişim göstermiştir ve il toplamistihdamından % 5,73’lük bir pay almıştır.İl ekonomisinin 5. Büyük sektörü olan inşaat sektörü 1985 yılında gerilemiş,1990 yılında sıçramaşeklinde büyüme göstermiştir. Arada kalan yıllarda bu sektörde gerileme görülmüştür.İşgücü artış sırlamasında 4. sırada yer alan inşaat sektöründe 2000 yılı verilerine göre inşaat sektörü iltoplam istihdamında % 4,39’luk bir paya sahiptir. Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama sektörü (UHD) 2000yılına kadar geçen 20 yıllık dönemde gelişme kaydeden sektörlerden biri olmuş ve il ekonomisinde 6. büyüksektör konumuna gelmiştir. 2000 yılı verilerine göre ilin toplam istihdamından % 2.06’lık bir pay almaktadır.Banka ve Mali Kurumlar sektörü ilin 7. büyük sektörüdür. Mekansal olarak merkez ilçede yoğunlaşan birsektördür. 1980 yılında ilin toplam istihdamından aldığı pay % 1,05’lik bir değerken 2000 yılında % 1,52’likdeğere yükselmiştir.2000 yılında 8.sektör Elektrik, Gaz ve Su (EGS)sektörü, 9. sektör maden sektörü olmuştur. EGS yıllariçinde daha fazla sayıda istihdam sağlamıştır. Maden sektöründe ise 1985 yılında en yüksek sayıda istihdamsağlanırken, 1990 yılından sonra bu sektörde hızlı bir küçülme görülmüştür.353

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUK.5.SANAYİ GRUPLARINA GÖRE ÜRETİM TEKNOLOJİSİ VE ENERJİKULLANIMIİL ADI :ISPARTA TABLO: B-1UNIPEDESEKTÖRKODLARIABONE SAYILARI VE ELEKTRİK TÜKETİMLERİ(2006- YILLIK DEĞER)(UNIPEDE SEKTÖR BAZINDA)DAĞITIM ŞİRKETİABONE354TEDAŞARGEP’İNBELİRLEDİĞİANA SEKTÖRKARŞILIKLARITÜKETİM(kWh)0700 KAUÇUK, LASTİK ve PLASTİK SANAYİİ 9 76.6760710 Kauçuk ve Lastik Sanayii SANAYİİ 1 35.3640720 Plastik Sanayii SANAYİİ 8 41.3120800-a KİMYA SANAYİİ 10 5.741.1880810 Petrol Rafinerileri SANAYİİ0811 Akaryakıt ve Sıvıgaz Dolum Tesisleri SANAYİİ 1 1.152.4780820 Petro-Kimya Sanayi SANAYİİ0830 İlaç Sanayii SANAYİİ0840 Gübre Sanayii SANAYİİ0850 Boya Sanayii SANAYİİ 1 601.2540860 Diğer Kimya Sanayii SANAYİİ 8 3.987.4560800-b BORU HATLARI İLE TAŞIMACILIK 0 00870 Boru Hatları İle Petrol Taşıma DİĞER0871 Boru Hatları İle Doğal Gaz Taşıma DİĞER0900 CAM, AMYANT, GRAFİT, SERAMİK, KİREÇ, ALÇI, ÇİMENTO, ZIMPARA 31 66.775.697vb. SANAYİİ0911 Cam ve Camdan Mamul Eşya Sanayii SANAYİİ 2 886.9870912 Diğer Toprağa Dayalı Sanayii SANAYİİ 14 3.142.8540913 Taş Ocakçılığı ve Mıcır Tesisleri (Kalıcı) SANAYİİ 1 514.8950914 Taş Ocakçılığı ve Mıcır Tesisleri (Geçici) SANAYİİ 13 2.015.4830920 Çimento Sanayii SANAYİİ 1 60.215.4781000 DEMİRLİ METAL ERİTME, DÖKME,ÇEKME, HADDELEME, DÖVME BAZ 165 3.514.287SANAYİİ1010 Demir Çelik Üretimi SANAYİİ1011 Elektrometaluji – Ark Ocakları SANAYİİ1012 Ark Ocakları Yardımcı Servis SANAYİİ1020 Demir İşleme SANAYİİ 165 3.514.2871100 DEMİR DIŞI METAL HADDELEME ve ŞEKİL VERME SANAYİİ 0 01110 Demir Dış Metal Üretimi (Alüminyum Hariç) SANAYİİ1111 Alüminyum Tesisleri SANAYİİ1120 Demir Dışı Metal İşleme SANAYİİ1200 MAKİNA, TEÇHİZAT YAPIMI ve ONARIMI 0 01211 Metal Eşya Sanayi SANAYİİ1212 Elektriksiz Makine İmalatı SANAYİİ1213 Tarımsız Makine ve Teçhizatları SANAYİİ1220 Elektrikli-Elektronik Cihazlar Yapımı SANAYİİ1230 Deniz Ulaşım Araçları Yapımı ve Onarımı SANAYİİ1241 Demiryolu Ulaşım Araçları Yapımı ve Onarımı SANAYİİ1242 Motorlu Kara Ulaşım Araçları Yapımı ve Onarımı SANAYİİ1243 Hava Ulaşım Araçları Yapımı ve Onarımı SANAYİİ1244 Diğer Taşıma Araçları Yapımı ve Onarımı SANAYİİ1300 ORGANİZE ve DİĞER FABRİKASYON SANAYİİ 101 35.121.2701310 Organize ve Küçük Sanayi Siteleri Satışları(Sektörü bilinenler SANAYİİ 15 32.809.812ilgili tüketim koduna yazılacaktır)1320 Diğer İmalat Sanayii SANAYİİ 86 2.311.4581400 İNŞAAT ve BAYINDIRLIK 1.617 2.102.0281410 Bina İnşaatı SANAYİİ 1.603 1.114.5721420 Bina Dışı İnşaat, Yol Yapımı ve Bakım Tesisleri SANAYİİ 14 987.4561500 KAMU ve İDARİ HİZMET SEKTÖRÜ 4.042 84.536.773

SANAYİ VE TEKNOLOJİİL ADI :ISPARTA TABLO: B-1TEDAŞUNIPEDE ABONE SAYILARI VE ELEKTRİK TÜKETİMLERİDAĞITIM ŞİRKETİARGEP’İNSEKTÖR(2006- YILLIK DEĞER)BELİRLEDİĞİTÜKETİMKODLARI(UNIPEDE SEKTÖR BAZINDA)ANA SEKTÖR ABONE(kWh)KARŞILIKLARI1510 Resmi Daireler (Üretim faaliyetinde bulunan Askeri vb.R.DAİRE 1.263 10.352.461kuruluşlar uygun tüketim kodunda gösterilecektir)1511 Devlet Hastaneleri R.DAİRE 11 8.360.1241512 T.C. Sağlık Bakanlığı Hastaneleri R.DAİRE 6 1.125.4771513 Özel ve Vakıf Hastaneleri TİCARET1516 Belediye Hastanesi R.DAİRE1520 Banka, Sigorta ve Kooperatif Hizmet Binaları – (Kamu) R.DAİRE 5 131.4581521 Banka, Sigorta ve Kooperatif Hizmet Binaları – (Özel) TİCARET 24 3.824.1241530 Devir Alınamayan Köylere Satışlar DİĞER1540-a Arıtma Tesisleri DİĞER 4 16.025.4611540-b İl, İlçe, Kasaba (İçme –Kullanma)Suyu ve Pompaj Tesisleri DİĞER 1.901 29.065.7671541 Köy İçme ve Kullanma Suyu DİĞER 46 2.164.1541550 Köy Kalkınma Kooperatifleri (Hizmet binası Şehirde) TİCARET1551 Köy Kalkınma Kooperatifleri (Hizmet binası Köyde) TİCARET1560 Vakıflar, Kurslar, Yurtlar, Kreşler vb. – (Kamu) R.DAİRE1561 Vakıflar, Kurslar, Yurtlar, Kreşler vb. – (Özel) TİCARET1562 Vakıflar (Kamu Yararına) DİĞER 28 321.4561571 Resmi Okullar R.DAİRE 45 7.104.0261572 Özel Okullar TİCARET1590 TETAŞ-TEİAŞ-EÜAŞ-TEDAŞ Hizmet Binaları R.DAİRE 43 253.3541591 KİT Hizmet Binaları R.DAİRE 188 1.987.4521592 BELEDİYE Hizmet Binaları R.DAİRE 478 3.821.459DiğerleriDİĞER1600 TİCARET, EL SANATLARI, KÜÇÜK EL TEZGAHLARI ve DİĞER HİZMETLER 19.290 69.680.6661610 Yazıhane ve Ticarethaneler TİCARET 19.242 49.708.8441620 El Sanatları (Satış) TİCARET 4 6.2121621 El Sanatları (Atelye) TİCARET 2 9.8741630 Tiyatro, Sinema, Lunapark (Devamlı Abone) – (Kamu) DİĞER1631 Tiyatro, Sinema, Lunapark (Devamlı Abone) – (Özel) TİCARET1632 Lunapark (Geçici Abone) TİCARET1640 Spor Tesisleri – (Kamu) DİĞER 2 181.2101641 Spor Tesisleri – (Özel) TİCARET 3 24.5121650 Sosyal Tesisler – (Kamu) TİCARET1651 Sosyal Tesisler – (Özel) TİCARET1660-a İbadethanelerin Aydınlatması Seslendirmesi (Fatura Edilen) AYDINLATMA1660-b BEDELSİZİbadethanelerin Aydınlatması Seslendirmesi (Ölçülemeyen-Bedelsiz)AYD.1661 İbadethanelerin Aydınlatması Seslendirmesi dışındaki diğer Abone. DİĞER1662 Diğer Dernekler (Kamu yararına çalışma kararı olmayan) TİCARET1665 Kamu Yararına Dernekler DİĞER1670 Soğuk Hava Depoları TİCARET 31 19.542.8791671 Soğuk Hava Depoları (Buz İmalathane vb.) SANAYİ 1 192.5481680 Turizm Belgeli Otel TİCARET1681 Turizm Belgeli Otel Şantiyesi DİĞER1684 Normal Otel, Kamp, Kaplıca vb. TİCARETDiğerleri DİĞER 5 14.5871700 ULAŞIM, TAŞIMA ve HABERLEŞME 88 6.368.8431710 Kara Ulaştırma(Troleybüs,Tramvay,Metro,TeleferikTİCARETvb.Elektrikli Ulaşım)-(Kamu)355

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUİL ADI :ISPARTA TABLO: B-1TEDAŞUNIPEDE ABONE SAYILARI VE ELEKTRİK TÜKETİMLERİARGEP’İNDAĞITIM ŞİRKETİSEKTÖR(2006- YILLIK DEĞER)BELİRLEDİĞİKODLARI(UNIPEDE SEKTÖR BAZINDA)ANA SEKTÖRTÜKETİMABONEKARŞILIKLARI(kWh)1711 Kara Ulaştırma (Troleybüs, Tramvay, Metro, Teleferik vb. TİCARETElektrikli ulaşım) – (Özel)1712 Kara Ulaştırma (Akaryakıt İstasyonları vb.) TİCARET 37 2.152.4131713 Demiryolu Ulaştırma (TCDD) TİCARET 1 25.1451720 Hava Ulaştırma (Hava Meydanları, Yer Tesisleri vb.) –TİCARET 1 568.124(Kamu)1721 Hava Ulaştırma (Hava Meydanları, Yer Tesisleri vb.) – (Özel) TİCARET1730 Deniz Ulaştırma (Liman Tesisleri vb.) - (Kamu) TİCARET1731 Deniz Ulaştırma (Liman Tesisleri vb.) - (Özel) TİCARET1740 Haberleşme (Telefon Santralı, Link Hatları, VericiTİCARET 42 468.549İstasyonları, Haberleşme Üniteleri vb.) – (Kamu)1741 Haberleşme (Telefon Santralı, Link Hatları, VericiTİCARET 7 3.154.612İstasyonları, Haberleşme Üniteleri vb.) – (Özel)DiğerleriDİĞER1800 GENEL AYDINLATMA 791 14.889.3901810 Sokak Aydınlatması (Ölçülemeyen-Bedelsiz) BEDELSİZ AYD.1811 Karayolları Aydınlatması (Ölçülemeyen-Bedelsiz) BEDELSİZ AYD.1812-a Sınır Aydınlatması (Fatura Edilen) AYDINLATMA1812-b Sınır Aydınlatması (Ölçülemeyen-Bedelsiz) BEDELSİZ AYD.1813 Karayolları Aydınlatması (Fatura Edilen-Kamu) AYDINLATMA1814 Karayolları Aydınlatması (Fatura Edilen-Özel) AYDINLATMA1820 Belediye Park-Bahçe Aydınlatması (Ölçülemeyen-Bedelsiz) BEDELSİZ AYD.1821 Belediye Park-Bahçe-Sokak Aydınlatması (Fatura Edilen) AYDINLATMA 791 14.889.3901830 Sinyalizasyon (Ölçülemeyen-Bedelsiz) BEDELSİZ AYD.1831 Sinyalizasyon (Fatura Edilen - Karayollarında) AYDINLATMA1832 Sinyalizasyon (Fatura Edilen - Özel) AYDINLATMADiğerleriDİĞER1900 MESKEN İÇİ HİZMETLER 173.500 162.274.6311910 ŞEHİT AİLELERİ MESKEN 161 1.687.5491920 Meskenler MESKEN 167.706 138.521.4621930 Toplu Satış Yapılan Tatil Siteleri Kooperatif-Ortaklık vb. MESKEN 21 721.5871940 Bina Ortak Kullanımı (Mesken) MESKEN 5.612 21.344.0331941 Bina Ortak Kullanımı (Mesken Dışı) TİCARETDiğerleriDİĞERTOPLAM 204.153 592.548.796Tablo K.10. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji KullanımıNOT : Elektrik İstatistikleri’nin gruplandırılması Unipede kodlarına Göre TEDAŞ AR-GEP DaireBaşkanlığı tarafından belirlenmiş olup, Tarife Kategorilerindeki Elektrik Satış Fiyatlarına bağlı AboneGrupları ile karıştırılmamalıdır.K.6. SANAYİDEN KAYNAKLANAN ÇEVRE SORUNLARI VE ALINANÖNLEMLERK.6.1.SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN HAVA KİRLİLİĞİEndüstriyel Kaynaklı Hava Kirliğinin Kontrolü Yönetmeliği, hükümleri çerçevesinde, ilimizdekimevcut işletmelerin bacalarından çıkan emisyonların da kontrol altına alınabilmesi için, izne tabi tesislereEmisyon İzni verilmesi ve bu tesislerin envanter çalışmaları devam etmektedir356

SANAYİ VE TEKNOLOJİSıraNoŞirketin AdıEmisyonSınıfıEmisyon İzni(Var / Yok)Emisyon İzni(Var / Yok)Emisyon İzin Tarihi1Isparta Belediye27.01.1997 tarihli M.Ç.K. kararı İle EmisyonB Var -Mezbahanesiİzni Almıştır.2 Hediye Un Fabrikası B Var -27.06.2000 tarih ve 61 No’lu M.Ç.K. kararı ileEmisyon İzni almıştır.3Yünteks Tekstil San. Ve17.08.1999 tarih ve 51 No’lu M.Ç.K. kararı ileB Var -Tic. A.Ş..Emisyon İzni almıştır.4 Kurpaş A.Ş. B Var -17.08.1999 tarih ve 51 No’lu M.Ç.K. kararı ileEmisyon İzni almıştır.5Zengiler Yün ve İplik31.03.2000 tarih ve 58 No’lu M.Ç.K. kararı ileB Var -Fab.Emisyon İzni almıştır.6Çelikörs Yün ve İplik31.03.2000 tarih ve 58 No’lu M.Ç.K. kararı ileB Var -San.Emisyon İzni almıştır.7Kalekim Organize27.06.2000 tarih ve 61 No’lu M.Ç.K. kararı ileB Var -SanayiEmisyon İzni almıştır.8Eğirdir Belediye25.04.2000 tarih ve 59 No’lu M.Ç.K. kararı ileB Var -MezbahanesiEmisyon İzni almıştır.9 Sümer Halı Fab. B Var - 06.10.1988 tarihinde Emisyon İzni almıştır.10Yalvaç Belediyesi09.01.2001 tarih ve 19 sayı numarası ileB Var -Mezbahanesiemisyon izni almıştır.11Uluçam Boya ve Kimya23.10.2000 tarih ve 18 sayı numarası ileB Var -Sanayi Ltd. Şti.emisyon izni almıştır.12 İpliksan A.Ş. B Var -02.12.1998 tarih ve 5 sayı numarası ile emisyonizni almıştır.13Diriteks Tekstil Sanayi05.05.1999 tarih ve 7 sayı numarası ile emisyonB Var -A.Ş.izni almıştır.14 Kotex Tesktil A.Ş. B Var -02.12.1998 tarih ve 6 sayı numarası ile emisyonizni almıştır.15 Asya Meyve Suyu A.Ş. B Var -24.07.1998 tarih ve 4 sayı numarası ile emisyonizni almıştır.Tablo K.11:Isparta’da B sınıfı emisyon izni olanlarSıra No Şirketin Adı EmisyonSınıfıEmisyon İzni(Var / Yok)Emisyon İzni(Var / Yok)1 İçtaş Enerji Üretim Tic. A.Ş. A Yok2 Orma Orman Mahsulleri İntegre San. Tic. A.Ş. A Var3 Çam Halı İmalat San. Yok4 Beşler Kuruyemiş Yok5 Gülköy Et Entegre Tesisi A Var6 Isparta Belediyesi Asfalt Şantiyesi A Yok7 Kaçıkoçlar El Halıları Tekstil San. Tic. A.Ş. Yok8 GÖLTAŞ AŞ A Var9 Mogaz A.Ş. A VarTablo K.12:Isparta’da A sınıfı emisyon izni olanlarK.6.2.SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN SU KİRLİLİĞİEmisyon İzinTarihiGÖLTAŞ Göller Bölgesi Çimento Sanayi AŞ. Atıksu Arıtma Tesisi : Çimento Fabrikası kurusistem çalışmakta olup evsel nitelikli atıksular için paket arıtma tesisi mevcuttur. 2004 yılında projesionaylanarak faaliyete geçen tesise 28/01/2005 yılında deşarj izin belgesi verilmiştir.Sirene Davraz Hotel Atıksu Arıtma Tesisi : Kültür ve Turizm Bakanlığınca İlimiz Merkez İlçeDavraz Dağı Kış Sporları Turizm Merkezi olarak ilan edilmiştir. Söz konusu bölgeye ait ortak arıtma tesisiprojesi yapılmış olup henüz sadece altyapı çalışmaları devam etmektedir. Arıtma tesisi ihalesi henüzyapılmamıştır. Ortak arıtma tesisi yapılıncaya kadar yapımını tamamlayarak işletmeye açılan Davraz SireneHotele münferit arıtma tesisi yaptırılmış olup deşarj izin belgesi ile ilgili işlemler devam etmektedir.Süleyman Demirel Hava Limanı Atıksu Arıtma Tesisi : Hava Limanına ait evsel nitelikli atıksulariçin paket arıtma tesisi mevcuttur.Isparta Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi : Tesis 18/07/2000 tarihinde işletmeye açılmış olup 2005yılında Deşarj İzin Belgesi verilmiştir. Tesisin 2. kademe kapasite artırımı gerekmekte olup ilgiliBelediyesince çalışmalar sürdürülmektedir.357

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUBelediye kanalizasyonuna atıksularını veren 22 işletme mevcuttur. Bunlardan 3 tanesinde ön arıtmatesisi bulunmaktadır.Eğirdir Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi : Tesis 1992 yılında İller Bankası tarafından yapılmış veeksikliklerin giderilmesi sonucunda 1998 yılında işletmeye alınmıştır. Başta Asya Meyve Suyu Fabrikasıolmak üzere 25 işletmenin atıksuları tesise verilmektedir.Tesisin çıkış suyu kalitesi standartları sağlamaktadır. Ancak eski bir sistem olan Eğirdir Belediyesikanalizasyon sistemi , bazı bölgelerde göl taban suyu seviyesi altında kaldığından kanalizasyona göl suyukarışmaktadır. Bu da kanalizasyona giren atıksu debisini artırmakta aynı zamanda suyun seyrelmesine nedenolarak tesise giriş yüklerini önemli ölçüde düşürmektedir. Bu nedenle kanalizasyon sisteminin yenilenmesi veözellikle Asya Meyve Suyu Fabrikası atıksularının da etkisiyle tesiste kapasite artırımı ve ilave ünitelerihtiyacı bulunmaktadır.Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi Atıksu Arıtma Tesisi : Kimyasal, biyolojik ve ileriarıtmadan oluşan tesis 10/06/2004 tarihinde işletmeye açılmış olup 30/03/2006 tarihinde kesin kabulüyapılmıştır. Sanayi Bölgesinde yer alan 59 işletme ve civarda bulunan Gümüşgün Köyüne ait evsel atık sulartesise bağlı bulunmaktadır.K.6.3.SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN TOPRAK KİRLİLİĞİSu kirliliği başlığı altında sayılan işletmelerle Isparta ili ve Yalvaç ilçesinde faal olan deriişletmelerinden kaynaklanan atıkların ve İlde yapılan tarım ve hayvancılığın toprak üzerinde kirliliğimevcuttur.Toprak kirliliğinin başlıca nedeni olan pestisitler konusunda bir takım önlemler alınmıştır.Elma, kiraz, ve bağda uygulanan entegre mücadele projeleri kapsamında kullanılacak pestisitler kontrolaltına alınmıştır.Tarım ilaçlarının toptan satışları Bakanlığın, Perakende satışları Valiliğin iznine bağlıdır.- 21 Ağustos 1996 tarihli yönetmeliğin 18. maddesinin d fıkrasına göre; ilaçlar, Bakanlık tekniktalimatlarında, reçetesinde ve etiketinde belirtilen esaslar ve konular dışında tavsiye edilemez. Madde 21.Yönetmeliğin ilgili maddesinin ihlali durumunda 1 ay süre ile faaliyet durdurulur. Ancak, varolan bu yasanınpratikte yeterliliği yoktur. Çünkü üretici istediği tarım ilacını, istediği kadar alabilmekte ve istediği yerde,istediği bitkiye, dilediği kadar kullanabilmektedir.Bu durum da toprak muhteviyatını etkilemektedir.K.6.4.SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİİlçelerde, belediyelerden gürültü haritalarının çıkartılması istenmiş ve teknik yardımMüdürlüğümüzce sağlanmıştır. İlimiz Organize Sanayi Bölgesinde ve dışında bulunan fabrika, atölye veşantiye gibi iş yerlerinde işçilerin maruz kaldığı gürültüleri tespit etmek için ünite bazında ayrı ayrıölçümler yapılarak rapor hazırlanmış ve gerekli önlemleri almaları için iş yeri yetkililerine bildirilmiştir.Endüstriyel isletmelerde var olan araçların meydana getirdiği gürültü o işyerinde çalışanlar içinciddi bir sorun oluşturmaktadır. Gürültülü işyerindeki gürültünün azaltılması, kontrol edilebilmesi veçalışanlar için zararlı olmaktan çıkartılması için kullanılan çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Bu yöntemlerarasında en etkili olanları, gürültünün kaynakta ve yayılma ortamında kontrolünü sağlamaktır.Isparta İl merkez’inde üretimde bulunan endüstri tesislerinden 2 iplik fabrikasında yapılan gürültüölçümünde 72-80 dBA’lık leg (ortalama ses seviyesi) elde edilmiştir.Başka bir tekstil fabrikasında üç ayrı noktada yapılan gürültü ölçümünde 82-100 dBA’lık ortalamases seviyesi (leg) elde edilmiştir. Bu endüstri yapılarında soğutma işlemleri, hidroforlar, jeneratör vekalorifer kazanlarından çıkan gürültüler, gürültü düzeylerini etkilemektedir. Bu sebeple fabrika çalışmabölümleri böyle noktalardan yalıtılmalıdır. Çalışan işçiler kulaklık vb. başlık kullanmaktadırlar.K.6.5.SANAYİ TESİSLERİNDEN KAYNAKLANAN ATIKLARİl de herhangi bir nükleer veya radyoaktif atık üreten tesis bulunmamaktadır.Ancak, prosesi sonucuoluşan katı atıklar düzenli çöp depo alanında bertaraf edilmek üzere çöp alanına götürülmektedir.Gerikazanımı mümkün olan katı atıklar ise geri kazanım işletmelerine yine işletmelerce gönderilmektedir.358

SANAYİ VE TEKNOLOJİŞARKİKARAAĞAÇ İLÇESİ – KIZILDAĞ MİLLİ PARKI359

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUL.ALTYAPI, ULAŞIM ve HABERLEŞMEL.1.ALTYAPIL.1.1.TEMİZ SU SİSTEMİL.1.1.1.Merkez İlçede İçme Suyu kaynaklarıYarıkdibi Kaptajı:1326 mt kotundaki yarıkdii kaptajından 70 lt/sn lik bir su teminedilmektedir.Akyokuş Kaptajı:1318mt kotundaki bu kaptajdan 50 lt/sn lik bir su temin edilmektedir.Aktaj kaptajı:1300mt kotundaki bu kaptajdan 20 lt/sn lik su temin edilmektedir.Keson Kuyu:Dinamik su seviyesi 1298 m.olan keson kuyudan sağlanan 20 lt/snliksu;Yarıkdibi Akyokuş ve Aktaj kaptajlarından elde edilen 140 lt/sn ile birleşerek; 1296kotundaki toplama odasından Q300’lük asbest ana isale hattı ile kente iletilmek üzere Yenice veDere depolarına ulaştırılmaktadır.Andık Kaptajı:Bu kaptajdan 80 lt/sn verimde su maslaklarda toplanarak şehrin muhtelifyerlerindeki depolara iletilmektedir.Eğirdir Gölü:Akdeniz Bölgesinin Göller Yöresinde yer alan Eğirdir Gölü, yüzey alanıbakımından Türkiyenin 4.su kaynağı olarak kullanılabilecek durumdaki doğal depoalamalı göllerarasında Beyşehir Gölünden sonra 2.büyük Göl’dür.Gölün kuzey-güney arasındaki uzunluğu 50km, genişliği ise kuayde 10 km. kaltepe, Akkeçli Boğazında 2 km., güneyde de 2 km’dir. Gölün910,1 m.kotundaki yüzölçümü 457 km2, yağış alanı ise 3309 km2’dir.Gölün en derin yeri 10m.’dir. Gölde kaydedilen n yüksek kotu, 919.60 m’dir.Gölde güvenle çekilecek su miktarı, DSİGenel Müdürlüğünce yapılan çalışmalar sonucunda 275x106 m3/yıl olarak tespit edilmiştir.DSİGenel Müdürlüğünce, Isparta kentinde içme ve kullanma suyu olarak 32 milyon m3 (1014m3/sn) bir su tahsisinin yapılması uygun görülmüştür.İlimizde bulunan mevut depolarŞehrin muhtelif yerlerinde 15 adet su deposu mevcuttur.Bunların 2 adedi Dere, 2 adediYenice, 2 adedi Turan, 1 adedi arıtma tesisi,1 adedi Hızırbey, 1 adedi Binbirevler, 1 adediMehmet Tönge, 1 adedi de Çünür mahallesinde yer almaktadır.Kapasiteleri arıtma tesisi 5000m3depo, Turan depoları 4000 ile 3000 m3, yenice depoları 5000 ile 8000 m3,Dere depoları 1000 ile300 m3, Hızırbey Deposu 2000 m3, Çünür Deposu 2500 m3’tür.İçme suyu Arıtma tesisinin ham su işleme kapasitesi 1000 lt /sn’ dir.Eğirdir Gölü BedreKoyu mevkiinden alınan ham su 36 km’lik isale hattı ile Arıtma Tesisine dökülerek fiziksel vekimyasal arıtma yapılmakta , doğal kaynaklardan elde edilen ham su klor ile dezenfekte edilipşebekeye verilmektedir.2007 yılı verilerine göre doğal kaynaklardan 3.8 milyon m3 Eğirdirgölünden11,5 milyon m3 su temin edilerek şehir şebekesine verilmiştir.İlimizde mevcut içme suyu şebekesinin uzunlukları eski hatlarla ilgili bir kayıtbulunamadığından verilememektedir.Şehrin su ihtiyacı Tablo L.1’de verilmiştir.360

ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞMEL.1.1.2. Kentsel ve Kırsal Yerleşmelerde İçme ve Kullanma Suyuİçme suyu hizmeti götürülen 174 köy ve 132 bağlı bulunmaktadır. Köylerin tamamında içme suyumevcut olup susuz köy bulunmamaktadır. Ancak 7 köyde (%5) içme suyu yetersizdir. Bağlıların (%97) 125adet sulu, (%3) 4 adet susuzdur (Tablo L.2).Sonuç olarak toplam 306 ünitesinde sağlıklı içme suyu mevcut olup 4 bağlının içme suyubulunmamaktadır. Bu bağlılarda yer altı veya yerüstü suyu mevcut değildir.Isparta Kenti’nin su gereksinimine ilişkin projeksiyonlar DSİ tarafından hazırlanmıştır. Bu suyuntamamının Eğirdir Gölü’nden sağlanacağı ön görülmektedir.İÇMESUYU DURUMUFAYDALANANAÇIKLAMAŞEBEKELİÇEŞMELİKÖY BAĞLI TOPLAMKÖY BAĞLI KÖY BAĞLISULU 167 126 293 165 48 2 78YETERSİZ 7 2 9 5 0 2 2SUSUZ - 4 4 0 0 0 0TOPLAM 174 132 306 170 48 4 80HİZMET DIŞI 38 22 60GENEL TOPLAM 212 154 366İÇMESUYU YETERSİZ KÖYLEREĞİRDİRKIRINTIKEÇİBORLUKUYUCAK" YENİTEPE" YEŞİLYURTSÜTÇÜLERBOĞAZKÖY" HACIAHMETLER" SAĞRAK361

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUİÇMESUYU YETERSİZ BAĞLILARSÜTÇÜLER - KARADİKENYARIMCA Mh.SENİRKENT - GENÇALİONKUYULAR Mh.İÇMESUYU OLMAYAN BAĞLILAREĞİRDİR - YUVALIALİSARINCALI Mh.EĞİRDİR - YUVALIBAHÇIVANLAR Mh.EĞİRDİR - YUVALIZAMKADIN MhSÜTÇÜLER - KARADİKENKIZILBÖLÜK Mh.Tablo L.2.Isparta İli ve İlçelerinin İçme Suyu DurumlarıEğirdir Gölü’nün suyu ile yapılan analiz sonuçları aşağıda verilmiştir.Yapılan araştırmalarda 5 istasyon tespit edilmiştir. Bunlar Soğula, Köpür, Büyük kabaca,Sarıkamış ve Gaziri avlaklarından alınan su numuneleri üzerinde kimyasal analizler tespitedilmiştir. Bunlar tablo halinde verilmiştirYapılan araştırmalarda PH ortalama 8,5 olarak tespit edilmiştir. Göl oksijen ile doymuşhaldedir. En düşük 8,00mg/lt Eylülde, en yüksek 12,50 mg/lt Aralıkta ölçülmüştür. Organikmadde içeriği yüksek değildir. Katyon ve anyon değerleri piper diyagramındadeğerlendirildiğinde karbonat sertliği az olan sular sınıfına girdiği görülmektedir. Katyonsıralamasında mg+2un ilk sırayı aldığı, bunu da Ca+2 ve (Na+, K+) takip ettiği anlaşılır.Mg+2 ortalama 31,80 mg/lt değerinde iken Ca+2 ortalama 35,33 mg/lt’dir. Mg+2’undeğerlerinin genelde sabit olmasına rağmen Ca+2 değerleri genelde değişkenlik göstermektedir.Bu değerler göz önüne alındığında göl suyunun sertliği yıl içinde 17,52 – 22,00 F arasındadeğişmektedir. Bu değeler ile Eğirdir Gölü orta sertlikte sular sınıfına girmektedir.Asit bağlama gücü değeri 3,70 – 4,50 arasında değişmektedir. Buna göre Eğirdir Gölü ortaderecede verimli göller ile iyi derecede verimli göller arasında bir göl olarak vasıflandırılır.Su sıcaklığı ise; 1 C ile Aralık ayında görülmektedir. En yüksek sıcaklık ise 26C ileAğustos ayında ölçülmüştür. Anyon sıralamasında HCO ve CO ilk sırada yer aldığı, Cl ve SO4iyonlarının 2. ve 3. Anyonlar olduğu anlaşılır. Göl Suyunun ortalama 207mg/lt HCO3 veortalama 24,80 mg/lt CO3 içermektedir.Eğirdir Gölü suyunda NO2 N3 tayinleri detaylı bir şekilde incelenmiştir. NO2 tayinindeuygulanan naftilamin sülfirik asit yönteminde tayin limiti 0,01 mg/lt NO2’dir. Hiçbir örnekterenkleme tespit edilmemiştir. NO3 tayininde uygulanan fenol disülfonik asit yönteminde alt sınır0,1 mg/lt NO3’dir. Örneklerimizde NO saptanmıştır Fosfat tayini, amonyum fosfomolibdortaskobrik asitle oluşturduğu mavi rengin optik yoğunluğu dikkate alınarak yapılmıştır. Oluşanmavi renk n-hekzenal proponal fazına çekilerek tayin limiti düşülmüş ve gölde ortalama 5 g/ltinorganik PO4 olduğu tespit edilmiştir.ISPARTA İÇME SUYUNUN KİMYASAL ANALİZİBelediyemize ait kaynak ve Eğirdir Gölü Sularının kimyasal analizi sık sık yapılmakta olupgenelde sular berrak, renksiz, klorsuz, tatları normal, tortu bulunmamakta, aktif klor ve nitrit 0,0amonyak yok, PH7 8 loloviyat, 207 sertlik, 11 florür andık suyu hariç, 1,5 florür, 0,0 demir,oksijen miktarı 2,1dirGenel olarak durultma işleminden önce suyun kalitesinin süzülebilirliğini ve berraklığınıiyileştirmek yoluyla arıtma verimini arttırmak ve bakteri yel kirlenmeyi sağlık yönünden güvenisağlamak amacıyla klorlama yapılmaktadır. Ayrıca suyu kum ve benzeri maddelerden ayırmakiçin filtrasyon kullanılmaktadır.362

ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞMEAksu İlçesi:İlçede içme suyu kaynağı olarak Hisarözü ve Başpınar yer altı içme suyu kaynağı bulunmaktadır. Barajolarak Sorgun Barajı mevcut olup, barajda toplanan sular yaz aylarında ilçemizde ve çevre köylerdeki tarımarazilerinin sulanmasında kullanılmakta, kış mevsiminde Eğirdir Çay köyü mevkiindeki Aksu EnerjiSantralinde elektrik üretiminde kullanılmaktadır.İlçede 29 ayrı mevkide su kaynağı mevcuttur.Ayrıca ilçedeyer altı su kaynağı olarak Hizar Gözü, Başpınar ve Pınargözü yer altı su kaynakları bulunmaktadır.Pınargözüyer altı su kaynağı alabalık üretim tesislerinde kullanılmaktadır.Eğirdir İlçesiİlçenin yerleşim birimlerinde içme suyu şebekesi mevcuttur.Gelendost İlçesiİlçe genelinde 31 adet su deposu ve bu depoları besleyen 34 adet su kaynağı mevcuttur.Her yerleşimyerinde içme ve kullanma suyu şebekesi vardır.Gönen İlçesiİçme suyunun tamamı şebeke hattı olarak faaldir.Keçiborlu İlçesiİlçenin yerleşim birimlerinde içme suyu şebekesi mevcuttur.Senirkent İlçesiİlçenin 1995-1996 yıllarında oluşan sel felaketleriyle alt yapısı tamamen tahrip olmuştur. DünyaBankası’ndan temin edilen 23 milyon $ ile alt yapı yenilenmiş olup, yaklaşık 15 km yağmur suyu şebekesi ile50 km içme suyu şebekesi yapılmıştır. Şebekelerin evlere bağlantıları yapılmıştır.Ayrıca Kapı Dağından gelen selin dere yatağına 73 adet bent ve 3 km boşaltım kanalı yapılmıştır. KapıDağının yayla kesimine bitki örtüsü oluşturulmuştur.Sütçüler İlçesiİlçenin % 95’inde içme ve kullanma su bağlantısı vardır. İlçe merkezinde bulunan ara sokakların % 80’iparke taşı ile döşenmiştir.Şarkikaraağaç İlçesiİlçenin imar planı 900 hektar alana sahiptir. imar planına göre içme suyu şebekesi %100 oranındabitirilmiştir. Bazı bölgelere yapılan mazgallar ile yağmur sularının tahliyesi sağlanmaktadır. İller BankasıGenel Müdürlüğü’nce üç adet içme suyu kuyularının yanına 116 m derinliğinde sondaj yapılmıştır. Toplam üçkuyudan saniyede 100 litre civarında içme suyu alınabilecek olan bu kuyuların bir tanesinin şebekeyebağlantısı yapılmıştır.Uluborlu İlçesiİlçede Kapı Dağında bulunan pınarlar içme suyu isale hattına katılmış ve bu pınarlardan yaklaşık 40lt/sn ve üyüllü pınarından ise yaklaşık 60 lt/sn’lik su temin edilmektedir.Kış aylarında ise bu miktar (kasımaralık-ocak) yaklaşık % 50 oranında azalmaktadır.İçme su depolarına sular asbest ve plastik borularlagelmektedir.Şehir şebekesi ise PVC, pik ve galvanizli borulardan oluşmakta, bunun uzunluğu da yaklaşıkolarak 70 km.dir.Yalvaç İlçesiİlçenin yerleşim birimlerinde içme suyu şebekesi mevcuttur.Yenişarbademli İlçesiİçme suyunun tamamı şebeke hattı olarak faaldir.363

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUL.1.2.ATIKSU SİSTEMİ, KANALİZASYON VE ARITMA SİSTEMİİlimizde Merkez, Eğirdir ve Yalvaç olmak üzere 3 ilçemizin atıksu arıtma tesisi bulunmaktadır.Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi ve Sirene Hotelle birlikte 5 adet betonarme arıtma tesisi ve 2 tanede paket arıtma tesisi olmak üzere toplam 7 adet atıksu arıtma tesisi bulunmaktadır.L.1.2.1.İl Merkezinde Altyapı DurumuMerkez İlçe Yağmur Suyu Projesi:Isparta’nın bir çok güzergahında sorun olan yağmur suyu, Isparta Belediyesi’nin yoğun çalışmasıneticesinde çözümlenmiştir. 81 il arasında yağmur suyu problemini çözen tek il Isparta’dır. Türkiye’de yağmursuyu projesinde ilk ödül alan Başkan, Isparta Belediye Başkanlığı’dır. Yağmur suyu projesi kapsamında şehirmerkezine ve mahallelerin bir çoğuna da yağmur suyu şebekesi döşenmiş; sel ve su baskınlarına karşı gerekliönlemler alınmıştır. Şimdiye kadar döşenen yağmur suyu hattı 31 km.dir. İller Bankası’nın yatırım programıuyarınca projeleri hazırlanan mahallelerin tamamına, yağmur suyu şebekesi döşenecektir.Merkez İlçe Atık Su Tesisleri1.Isparta Belediyesi Atıksu Arıtma TesisiTesis 18/07/2000 tarihinde işletmeye açılmış olup 2005 yılında Deşarj İzin Belgesi verilmiştir. Tesisin 2.kademe kapasite artırımı gerekmekte olup ilgili Belediyesince çalışmalar sürdürülmektedir.Belediyekanalizasyonuna atıksularını veren 18 işletme mevcuttur. Bunlardan 3 tanesinde ön arıtma tesisibulunmaktadır.Ayrıca Merkez İlçeye bağlı Gelincik ve Yakaören Köylerinin de Isparta Belediyesi kanalizasyonunabağlanma talepleri bulunmaktadır. Yakaören köyünde bulunan iki adet Gül Yağı Fabrikalarının da arıtmatesisiyle nihayetlenen Isparta Kanalizasyonuna bağlanmaları isabetli olacaktır. Ancak maksimum kapasite ileçalışan tesise adı geçen köy ve fabrikaların atıksuları için bağlantı izni verilemeyeceğinden kapasite artırımıile birlikte gündeme gelebilecektir.Tesis, Isparta’nın tüm evsel atık suyunu arıtmak ve sulama suyu halinegetirmek üzere inşa edilmiştir. Bugüne kadar yaklaşık 700 km kanalizasyon hattı yapılmıştır.Tesiste oluşançamurun çürütülmesiyle oluşan gazın kojenerasyon tesisi ile ısı ve elektrik enerjisine dönüştürülerek, tesisin ısıve elektrik ihtiyacı karşılanmaktadır.Kojenerasyon tesisinin kapasitesi 1000 kw/h olup 600 kw/h’lık kısmı tesisin ısı ihtiyacı için, 400 kw/ h‘lık kısmı ise elektrik üretiminde kullanılmaktadır.2.Sirene Davraz Hotel Atıksu Arıtma TesisiKültür ve Turizm Bakanlığınca İlimiz Merkez İlçe Davraz Dağı Kış Sporları Turizm Merkezi olarak ilanedilmiştir. Söz konusu bölgeye ait ortak arıtma tesisi projesi yapılmış olup henüz sadece altyapı çalışmalarıdevam etmektedir. Arıtma tesisi ihalesi henüz yapılmamıştır. Ortak arıtma tesisi yapılıncaya kadar yapımınıtamamlayarak işletmeye açılan Davraz Sirene Hotele münferit arıtma tesisi yaptırılmış olup deşarj izin belgesiile ilgili işlemler devam etmektedir.L.1.2.2.İlçelerde Altyapı DurumuAksu İlçesiİlçe merkezinde atık su kanalizasyon hattında toplanmakta dere yatağına inmekte burada toplanıp ilçedışına akmaktadır. Aksu Belediyesince kanalizasyon ve atıksu toplama sistemi için çalışmalar yapmaktadır.Eldere, Terziler, Elecik, Karacahisar köylerinde kanalizasyon şebekesi yoktur.Eğirdir İlçesiAtıksu Arıtma Tesisi: Tesis 1992 yılında İller Bankası tarafından yapılmış ve eksikliklerin giderilmesisonucunda 1998 yılında işletmeye alınmıştır. Başta Asya Meyve Suyu Fabrikası olmak üzere 25 işletmeninatıksuları tesise verilmektedir.Tesis çıkış suyu analiz sonuçları standartları sağlamaktadır. Ancak eski bir sistem olan EğirdirBelediyesi kanalizasyon sistemi, bazı bölgelerde göl taban suyu seviyesi altında kaldığından kanalizasyona gölsuyu karışmaktadır. Bu da kanalizasyona giren atıksu debisini artırmakta aynı zamanda suyun seyrelmesineneden olarak tesise giriş yüklerini önemli ölçüde düşürmektedir. Bu nedenle kanalizasyon sisteminin364

365ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞMEyenilenmesi ve özellikle Asya Meyve Suyu Fabrikası atıksularının da etkisiyle tesiste kapasite artırımı veilave üniteler ihtiyacı bulunmaktadır.Gelendost İlçesiYeni Mahalle’de kanalizasyon çalışmalarının %10’luk kısmı yapılmış, %90’lık kısmı zeminde çıkanproblem sebebiyle yapılamamıştır.Gönen İlçesiSüleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi Atıksu Arıtma Tesisi: Kimyasal, biyolojik ve ileriarıtmadan oluşan tesis 10.06.2004 tarihinde işletmeye açılmış olup 30/03/2006 tarihinde kesin kabulüyapılmıştır. Sanayi Bölgesinde yer alan 59 işletme ve civarda bulunan Gümüşgün Köyüne ait evsel atık sulartesise bağlı bulunmaktadır.Süleyman Demirel Hava Limanı Atıksu Arıtma Tesisi: Hava Limanına ait evsel nitelikli atıksulariçin paket arıtma tesisi mevcuttur. Deşarj izin belgesi ile ilgili işlemler devam etmektedir.GÖLTAŞ Göller Bölgesi Çimento Sanayi AŞ. Atıksu Arıtma Tesisi: Çimento Fabrikası kuru sistemçalışmakta olup evsel nitelikli atıksular için paket arıtma tesisi mevcuttur. 2004 yılında faaliyete geçen tesise28.01.2005 yılında deşarj izin belgesi verilmiştir. Aralık ayında alınan kontrol numunesi standartlarısağlamaktadır.Keçiborlu İlçesi1948 – 60’lı yıllarda yapılan ilçe kanalizasyon şebekesi oldukça eski ve ihtiyaca cevap vermektedir.60’lı yılları izleyen yıllarda kent yerleşim alanlarının genişletilmesine bağlı olarak ilave şebekeler döşenmiştir.Şebeke eski ve yetersiz olması sebebiyle yağışlı havalarda meskenlerde atık su taşmaları ve tıkanmalarınasebep olmaktadır. Şehir atık suları ilçenin hemen yakınındaki açık kanal içinde akmakta iken, 1987 – 1988yılında yapılan çalışma ile 1,5 km.lik 60’lık beton büz içinde deşarjı yapılmıştır.3-4 km.lik bölüm ise halenaçıktan akmakta zararlı haşere ve domuz gibi hayvanlar için barınma mekanı oluşturmaktadır. Ayrıca 100üyeli Keçiborlu Küçük Sanayi Sitesi’nin atıklarının da bu kanalla deşarj olacağı düşünülürse tehlikenin birazdaha büyüyeceği görülmektedir.Sorunun çözümüne Belediye’nin maddi gücü yeterli olmayıp, yardım ödeneği talep edilmiştir.Şehir içinde yer alan dereler aşırı yağışlarda tehlike arz etmektedir. Bu dere kenarlarında yoğunyapılaşma vardır. Zaman zaman su baskınları görülmektedir. D.S.İ ve Belediye işbirliği ile kısmen deretemizlikleri yapılmıştır. Ancak Hasanbey ve Cumhuriyet Mahallesi derelerinin ıslahının maliyeti yüksekolduğu için ıslah çalışmalarına başlanılamamıştır.Senirkent İlçesiİlçe merkezinin kanalizasyon şebekesi mevcuttur.Sütçüler İlçesiİlçe dağlık bir konuma sahip olması nedeniyle alt yapı yapım maliyetleri yüksek olmaktadır. İlçe, 4Kasım 1995 günü sel afetine maruz kalmıştır. Bu tarihe kadar yapılmış bulunan alt yapının büyük bölümühasar görmüştür. İlçe afet kapsamına alınmış, Dünya Bankası’nın katkılarıyla içme ve kullanma suyu,kanalizasyon ve yağmur suyu önleme gibi alt yapı hizmetlerine başlanmış ve 1. aşaması tamamlanmıştır. 2.aşamasına ise henüz başlanmamıştır. Belediye, kendi imkânları dâhilinde 3,3 km. kanalizasyon hattı yapmıştır.İlçenin % 70’inde kanalizasyon hattı bulunmamaktadır.Şarkîkaraağaç İlçesiBelediye imkânları ile kanalizasyon şebekesi olmayan caddelere sokaklara kanalizasyon şebekesidöşenmiş olup % 95 oranında tamamlanmıştır.Uluborlu İlçesiİlçenin tamamının kanalizasyonu 1999 yılı içinde İller Bankası tarafından tamamlanmıştır. Ortalamakanalizasyonun uzunluğu 90 km. civarındadır. İlçe halkının yaklaşık % 70’i kanalizasyon bağlantısınıyapmıştır. Arıtma için arıtma tesisinin yapılacağı alanın istimlâk işlemleri devam etmektedir.Yalvaç İlçesiAtıksu Arıtma Tesisi: Arıtma tesisi 2006 yılı Eylül ayında işletmeye alınmış olup, henüz kesin kabulüyapılmamıştır. İlçede kanalizasyona bağlı işletme bulunmamaktadır.

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUİlçede kanalizasyona ve su şebekesine bağlanmamış hiçbir konut kalmamıştır. İlçenin altyapı sorunukalmamıştır. Sulama ve yağmur kanalları bitirilmiştir. Evsel atıksu arıtma tesisi işletmeye alınmıştır.Yenişarbademli İlçesiİlçenin kanalizasyon şebekesinin % 80’i tamamlanmış, geri kalan % 20’si fosseptiklere bağlıdır.L.1.3.DOĞAL ARITMA TESİSLERİSon yıllarda ülkemizde ve ilimizde ilk yatırım ve işletme maliyetleri dikkate alındığında özellikle kırsalkesimler için diğer arıtma tesislerine göre daha ekonomik ve uygulanabilir sistemler olarak görülmesinedeniyle doğal arıtma tesisi uygulamaları yapılmaktadır. Isparta Valiliği tarafından TÜBİTAK MarmaraAraştırma Merkezine yaptırılan “Eğirdir Gölü Havzasının Evsel Atıksularının Arıtımına Yönelik Master Plan”da Eğirdir Gölü Havzasındaki yerleşim birimleri için en uygun arıtma sistemleri belirlenmesi çalışmasıyapılarak havzada bulunan 81 adet yerleşim birimi için arıtma sistemleri önerilmiştir. Önerilen doğal arıtmasistemlerinden 5 yerleşim birimi seçilerek uygulamaya konulmuştur. Bunun dışında İl Özel İdare GenelSekreterliği (mülga Köy Hizmetleri Müdürlüğü ) tarafından da 13 adet Doğal Arıtma Tesisi yapılmıştır.İLİMİZDE BULUNAN DOĞAL ARITMA TESİSLERİ:1. Garip Doğal Arıtma Tesisi (Senirkent İlçesinde)2. İleydağı Doğal Arıtma Tesisi (Uluborlu İlçesinde)3. Köke Doğal Arıtma Tesisi (Gelendost İlçesinde)4. Ayvalı Doğal Arıtma Tesisi (Yalvaç İlçesinde)5. Aşağıkaşıkara Doğal Arıtma Tesisi (Yalvaç İlçesinde)6. Avşar Doğal Arıtma Tesisi (Gelendost İlçesinde)7. Aliköy Doğal Arıtma Tesisi (Merkez İlçe)8. Gelincik Doğal Arıtma Tesisi (Merkez İlçe )9. Ağılköy Doğal Arıtma Tesisi (Eğirdir İlçesi )10. Sorkuncak Doğal Arıtma Tesisi (Eğirdir İlçesi)11. Beydere Doğal Arıtma Tesisi (Eğirdir İlçesinde)12. Beyköy Doğal Arıtma Tesisi (Şarkîkaraağaç İlçesinde)13. Yakaemir Doğal Arıtma Tesisi (Şarkîkaraağaç İlçesinde)14. Kıyakdede Doğal Arıtma Tesisi (Şarkîkaraağaç İlçesinde)15. Çobanisa Doğal Arıtma Tesisi (Sütçüler İlçesinde)16. Pınarköy Doğal Arıtma Tesisi (Sütçüler İlçesinde)17. Saracık Doğal Arıtma Tesisi (Keçiborlu İlçesinde)18. Yeşilyurt Doğal Arıtma Tesisi (Keçiborlu İlçesinde)Doğal arıtmaların yeni uygulanan tesisler olması nedeniyle ekonomik ömürleri ve verimliliğininkontrolü amacıyla İl Özel İdare Genel Sekreterliği ile İl Çevre ve Orman Müdürlüğü işbirliği ile izlenmeçalışmaları yapılmaktadır. İşletme aşamasında görülen aksaklıklar tespit edilerek aynı zamanda çıkış suyunumuneleri alınarak tesislerin zamana bağlı verimliliği kontrol edilmektedir.BELEDİYELERE AİT ATIKSU ARITMA TESİSİ İŞ TERMİN PLANLARIİlimizde 51 adet belediye bulunmaktadır. 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun 5491 sayılı Kanunladeğişik 11. maddesi ve Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ile Bakanlığımızın 2006/15 sayılı genelgesigereği İlimizde bulunan bütün Belediye Başkanlıklarından Atıksu Arıtma Tesislerini kurmalarına ilişkinİş Temrin Planlarını hazırlayarak Valiliğimize sunmaları istenmiştir. Söz konusu Genelge ileBelediyelerin nüfuslarına göre Arıtma Tesislerini kurup işletmeye alma süreleri belirlenmiştir.Ayrıca Eğirdir Gölünün kirletici kaynaklarından en önemlileri olan Pupa Çayı ve Gelendost Çayınaatıksularını veren yerleşim birimlerine ait ortak arıtma tesisi kurulabilmesi büyük önem arz etmektedir.Söz konusu bölgeye ortak tesisi yapılabilmesi amacıyla Bakanlığımız, TÜBİTAK ve AB kredilerinezdinde proje yapılması amaçlı araştırmalar yapılmaktadır.366

ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞMEL.1.4.KÖY İÇİ ALT YAPILARIUygulamanın YapıldığıSıraNo İlçe KöyYapılanTesisin AdıİnşaatınYapılışŞekliUygulamanınBittiğiYılBaşladığıYılAçıklamalar1 MERKEZ Aliköy Kanalizasyon Püremanet 1996 1993 1500 kişilik fosseptik yapıldı.2 MERKEZ Kç.Hacılar Kanalizasyon Püremanet 1996 1993 1500 kişilik fosseptik yapıldı.3 MERKEZ By.Hacılar Kanalizasyon Püremanet 1996 1994 500 kişilik fosseptik yapıldı.4 MERKEZ Deregümü Kanalizasyon Püremanet 1992 1992 Fosseptik yapılmadı.5 MERKEZ Gelincik Kanalizasyon Püremanet 1993 1993 1500 kişilik fosseptik yapıldı.6 MERKEZ Kayı Kanalizasyon Püremanet 1994 1994 Şehir şebekesine bağlandı.7 MERKEZ Yakaören Kanalizasyon Püremanet 1995 1994 500 kişilik fosseptik yapıldı.8 MERKEZ Yazısöğüt Kanalizasyon Püremanet 2001 1994 Şehir şebekesine bağlandı.9 AKSU Karağı Kanalizasyon İhaleli 1982 1981 Fosseptik yapılmadı.10 AKSU Katip Kanalizasyon Püremanet 2001 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı.11 AKSU Koçular Kanalizasyon Püremanet 2000 1997 500 kişilik fosseptik yapıldı.12 AKSU Kösre Kanalizasyon Püremanet 2001 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı.13 ATABEY Harmanören Kanalizasyon İhaleli 1987 1986 Fosseptik yapılmadı.14 ATABEY Pembeli Kanalizasyon Püremanet 1994 1993 500 kişilik fosseptik yapıldı.15 EĞİRDİR Bağıllı Kanalizasyon Püremanet 1996 1993 1500 kişilik fosseptik yapıldı.16 EĞİRDİR Beydere Kanalizasyon Köylü 2006 2006 500 kişilik fosseptik yapıldı.17 EĞİRDİR Sorkuncak Kanalizasyon Püremanet 1994 1993 500 kişilik fosseptik yapıldı.18 EĞİRDİR Tepeli Kanalizasyon İhaleli 1984 1984 Fosseptik yapılmadı.19 EĞİRDİR Yk.Gökdere Kanalizasyon Püremanet 1993 1990 500 kişilik fosseptik yapıldı.20 GELENDOST Avşar Kanalizasyon Püremanet 1996 1993 1500 kişilik fosseptik yapıldı.21 GELENDOST Çaltı Kanalizasyon Püremanet 1994 1993 500 kişilik fosseptik yapıldı.22 GELENDOST Hacılar Kanalizasyon İhaleli 1982 1981 1500 kişilik fosseptik yapıldı.23 GELENDOST Köke Kanalizasyon Püremanet 1998 1997 1500 kişilik foss. yenilendi.24 GELENDOST Madenli Kanalizasyon Püremanet 2000 2000 Fosseptik yapılmadı.25 GÖNEN Gölbaşı Kanalizasyon Püremanet 1998 1995 500 kişilik fosseptik yapıldı.26 GÖNEN Gümüşgün Kanalizasyon Püremanet 2000 1994 1500 kişilik fosseptik yapıldı.27 GÖNEN Koçtepe Kanalizasyon Püremanet 1992 1992 500 kişilik fosseptik yapıldı.28 KEÇİBORLU Ardıçlı Kanalizasyon Püremanet 2001 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı.29 KEÇİBORLU Çukurören Kanalizasyon Püremanet 2001 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı.30 KEÇİBORLU Kozluca Kanalizasyon Püremanet 1993 1993 1500 kişilik fosseptik yapıldı.31 SENİRKENT Garip Kanalizasyon Püremanet 1997 1994 500+500 foss. yapıldı.(2.'si 2005)32 SENİRKENT Ortayazı Kanalizasyon Püremanet 1999 1999 500 kişilik fosseptik yapıldı.33 SÜTÇÜLER Çobanisa Kanalizasyon Püremanet 2001 2001 1500 kişilik fosseptik yapıldı.34 SÜTÇÜLER Pınarköy Kanalizasyon Püremanet 2000 2000 500 kişilik fosseptik yapıldı.35 Ş.KARAAĞAÇ Aşağı Dinek Kanalizasyon Püremanet 1996 1994 500 kişilik fosseptik yapıldı.36 Ş.KARAAĞAÇ Başdeğirmen Kanalizasyon Püremanet 2000 1997 500 kişilik fosseptik yapıldı.37 Ş.KARAAĞAÇ Beyköy Kanalizasyon Püremanet 1992 1990 500 kişilik fosseptik yapıldı.38 Ş.KARAAĞAÇ Fakılar Kanalizasyon Püremanet 1998 1997 500 kişilik fosseptik yapıldı.39 Ş.KARAAĞAÇ Kıyakdede Kanalizasyon Püremanet 1997 1994 500 kişilik fosseptik yapıldı.40 Ş.KARAAĞAÇ Ördekçi Kanalizasyon Püremanet 1997 1994 500 kişilik fosseptik yapıldı.41 ULUBORLU Kç.Kabaca Kanalizasyon Püremanet 1995 1993 500 kişilik fosseptik yapıldı.367

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU42 YALVAÇ Altıkapı Kanalizasyon Püremanet 1993 1991 500 kişilik fosseptik yapıldı.43 YALVAÇ Ayvalı Kanalizasyon Püremanet 1997 1997 1500 kişilik fosseptik yapıldı.44 YALVAÇ Bahtiyar Kanalizasyon Püremanet 1992 1990 500 kişilik fosseptik yapıldı.45 YALVAÇ Çamharman Kanalizasyon Püremanet 2001 2001 Fosseptik yapılmadı.46 YALVAÇ Eğirler Kanalizasyon Püremanet 1997 1997 1500 kişilik fosseptik yapıldı.47 YALVAÇ İleği Kanalizasyon Püremanet 2000 2000 Fosseptik yapılmadı.48 YALVAÇ Eyuplar Kanalizasyon Püremanet 1999 1997 1500 kişilik fosseptik yapıldı.49 YALVAÇ Hisarardı Kanalizasyon Püremanet 1997 1995 1500 kişilik fosseptik yapıldı.50 YALVAÇ Kırkbaş Kanalizasyon Püremanet 1999 1995 500 kişilik fosseptik yapıldı.51 YALVAÇ Kurusarı Kanalizasyon Püremanet 1992 1990 500 kişilik fosseptik yapıldı.52 YALVAÇ Terziler Kanalizasyon Püremanet 2000 2000 Fosseptik yapılmadı.53 YALVAÇ Yarıkkaya Kanalizasyon Püremanet 1998 1997 1500 kişilik fosseptik yapıldı.54 Y.BADEMLİ Gölkonak Kanalizasyon Püremanet 2001 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı.Tablo L.3.Köylerin altyapı (kanalizasyon) durumlarıUygulamanın YapıldığıSıraNo İlçe KöyYapılanTesisin AdıİnşaatınYapılışŞekliUygulamanınBittiği BaşladığıYıl YılAçıklamalar1 MERKEZ Aliköy Arıtma Tesisi Püremanet 2004 2004 1996'da kanalizasyonu yapıldı.2 MERKEZ Gelincik Arıtma Tesisi Püremanet 2006 2006 1993'de kanalizasyonu yapıldı.3 EĞİRDİR Ağılköy Arıtma Tesisi Püremanet 2004 2003 1986'da kanalizasyonu yapıldı.4 EĞİRDİR Beydere Arıtma Tesisi Püremanet 2006 2006 2006'da kanalizasyonu yapıldı.5 EĞİRDİR Sorkuncak Arıtma Tesisi Püremanet 2004 2004 1994'de kanalizasyonu yapıldı.6 EĞİRDİR Yk.Gökdere Arıtma Tesisi Püremanet 2000 2000 1993'de kanalizasyonu yapıldı.7 GELENDOST Afşar Arıtma Tesisi Püremanet 2005 2004 1996'da kanalizasyonu yapıldı.8 SÜTÇÜLER Çobanisa Arıtma Tesisi Püremanet 2005 2005 2001'de kanalizasyonu yapıldı.9 SÜTÇÜLER Pınarköy Arıtma Tesisi Püremanet 2005 2005 2000'de kanalizasyonu yapıldı.10 Ş.KARAAĞAÇ Beyköy Arıtma Tesisi Püremanet 2004 2004 1992'de kanalizasyonu yapıldı.11 Ş.KARAAĞAÇ Kıyakdede Arıtma Tesisi Püremanet 2004 2004 1997'de kanalizasyonu yapıldı.12 Ş.KARAAĞAÇ Yakaemir Arıtma Tesisi Püremanet 2006 2006 1997'de kanalizasyonu yapıldı.Uygulamanın Yapıldığı Yapılan İnşaatın Yapım AçıklamalarİlçeKöy Tesisin Adı Yapılış Şekli Yılı (Fosseptik Durumu)1 AKSU Sofular Kanalizasyon Püremanet 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı.2 AKSU Yaka Kanalizasyon Püremanet 2000 500 kişilik fosseptik yapıldı.3 AKSU Yılanlı Kanalizasyon Püremanet 1999 500 kişilik fosseptik yapıldı.4 ATABEY Kapıcak Kanalizasyon Püremanet 1996 Şehir şebekesine bağlandı.5 EĞİRDİR Ağılköy Kanalizasyon Püremanet 1986 500+500 kişilik fosseptik yapıldı.6 EĞİRDİR Akdoğan Kanalizasyon Püremanet 1987 Fosseptik yapılmadı.7 EĞİRDİR Balkırı Kanalizasyon Püremanet 1996 1500 kişilik fosseptik yapıldı.8 EĞİRDİR Çayköy Kanalizasyon Püremanet 2001 Fosseptik yapılmadı.9 EĞİRDİR Eyüpler Kanalizasyon Püremanet 2000 500 kişilik fosseptik yapıldı.10 EĞİRDİR Sipahiler Kanalizasyon Püremanet 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı.11 EĞİRDİR Yuvalı Kanalizasyon Püremanet 2001 1500+500 kişilik fosseptik yapıldı.12 GELENDOST Balcı Kanalizasyon Püremanet 1998 1500 kişilik fosseptik yapıldı.13 GELENDOST Yeşilköy Kanalizasyon Püremanet 1999 1500+500 kişilik fosseptik yapıldı.14 GÖNEN İğdecik Kanalizasyon Püremanet 1986 Fosseptik yapılmadı.15 GÖNEN Senirce Kanalizasyon Püremanet 1983 500 kişilik fosseptik yapıldı.S.No368

ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞMEKEÇİBORLU Gülköy Kanalizasyon şebekesi yok. 2005 500 kişilik fosseptik yapıldı.16 KEÇİBORLU Kaplanlı Kanalizasyon Püremanet 1998 1500 kişilik fosseptik yapıldı.KEÇİBORLU Kavak Kanalizasyon şebekesi yok. 2005 500 kişilik fosseptik yapıldı.17 KEÇİBORLU Kuyucak Kanalizasyon Püremanet 2000 500 kişilik fosseptik yapıldı.18 KEÇİBORLU Saraycık Kanalizasyon İhaleli (KÖYDES) 2006 1500 kişilik fosseptik yapıldı.19 KEÇİBORLU Özbahçe Kanalizasyon Püremanet 2000 500 kişilik fosseptik yapıldı.20 KEÇİBORLU Yenitepe Kanalizasyon Püremanet 2005 500 kişilik fosseptik yapıldı.21 KEÇİBORLU Yeşilyurt Kanalizasyon İhaleli (KÖYDES) 2006 500 kişilik fosseptik yapıldı.22 SÜTÇÜLER Çimenova Kanalizasyon Püremanet 2001 1500 kişilik fosseptik yapıldı.23 SÜTÇÜLER Çukurca Kanalizasyon Püremanet 1994 Fosseptik yapılmadı.24 ŞARKİKARAAĞAÇ Arak Kanalizasyon Püremanet 1998 500 kişilik fosseptik yapıldı.25 ŞARKİKARAAĞAÇ Çaltı Kanalizasyon Püremanet 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı.26 ŞARKİKARAAĞAÇ Gedikli Kanalizasyon Püremanet 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı.27 ŞARKİKARAAĞAÇ Muratbağı Kanalizasyon Püremanet 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı.28 ŞARKİKARAAĞAÇ Örenköy Kanalizasyon Püremanet 2000 1500 kişilik fosseptik yapıldı.29 ŞARKİKARAAĞAÇ Yakaemir Kanalizasyon Püremanet 1997 500+300 kişilik fosseptik yapıldı.30 ŞARKİKARAAĞAÇ Yukarı Dinek Kanalizasyon Püremanet 2000 1500 kişilik fosseptik yapıldı.31 ULUBORLU Dereköy Kanalizasyon Püremanet 1984 500 kişilik fosseptik yapıldı.32 ULUBORLU İleydağı Kanalizasyon Püremanet 1987 500 kişilik fosseptik yenilendi.33 YALVAÇ Akçaşar Kanalizasyon Püremanet 1998 500 kişilik fosseptik yapıldı.34 YALVAÇ Aş.Kaşıkara Kanalizasyon Püremanet 2001 500 kişilik fosseptik yapıldı.35 YALVAÇ Celeptaş Kanalizasyon Püremanet 2001 Fosseptik yapılmadı.36 YALVAÇ Koruyaka Kanalizasyon Püremanet 19981500+500 kişilik fosseptik yapıldı.500 kişilik fosseptik 1000 kişilikolarak yenilendi.37 YALVAÇ Mısırlı Kanalizasyon Püremanet 1998 500 kişilik fosseptik yapıldı.38 YALVAÇ Sağır Kanalizasyon Püremanet 2000 Fosseptik yapılmadı.39 YALVAÇ Yağcılar Kanalizasyon Püremanet 1997 1500+500 kişilik fosseptik yapıldı.Tablo L.5.Köylerin altyapı (kanalizasyon) durumları1 GELENDOST Köke Arıtma Tesisi Püremanet 2005 1998'de kanalizasyonu yapıldı.2 KEÇİBORLU Saraycık Arıtma Tesisiİhaleli(KÖYDES) 2006 2006'da kanalizasyonu yapıldı.3 KEÇİBORLU Yeşilyurt Arıtma Tesisiİhaleli(KÖYDES) 2007 2006'da kanalizasyonu yapıldı.4 SENİRKENT Garip Arıtma Tesisi Püremanet 2004 1997'de kanalizasyonu yapıldı.5 ULUBORLU İleydağı Arıtma Tesisi Püremanet 2004 1987'de kanalizasyonu yapıldı.6 YALVAÇ Aş.Kaşıkara Arıtma Tesisi Püremanet 2005 2001'de kanalizasyonu yapıldı.7 YALVAÇ Ayvalı Arıtma Tesisi Püremanet 2005 1997'de kanalizasyonu yapıldı.Tablo L.6.Köylerin altyapı (arıtma tesisi) durumlarıİlçeUygulamanın YapıldığıKöyYapılan TesisinAdıİnşaatınYapılış ŞekliYapımYılıAçıklamalar(Fosseptik Durumu)MERKEZ Çobanisa Ferdi Fosseptik Püremanet 2003 35 adet ferdi fosseptik yapıldı.MERKEZ Küçük Gökçeli Ferdi Fosseptik Püremanet 2003 22 adet ferdi fosseptik yapıldı.EĞİRDİR Akpınar Ferdi Fosseptik Püremanet 2002 18 adet ferdi fosseptik yapıldı.EĞİRDİR Bademli Ferdi Fosseptik Püremanet 2003 82 adet ferdi fosseptik yapıldı.EĞİRDİR Havutlu Ferdi Fosseptik Püremanet 2002 35 adet ferdi fosseptik yapıldı.GELENDOST Yenice Ferdi Fosseptik Püremanet 2001 63 adet ferdi fosseptik yapıldı.GÖNEN Kızılcık Ferdi Fosseptik Püremanet 2002 38 adet ferdi fosseptik yapıldı.GÖNEN Senirce Ferdi Fosseptik Püremanet 2001 10 adet ferdi fosseptik yapıldı.SENİRKENT Gençali Ferdi Fosseptik Püremanet 2003 229 adet ferdi fosseptik yapıldı.Tablo L.7.Köylerin altyapı (fosseptik) durumları369

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUL.1.5.YEŞİL ALANLARMevcut durumda Isparta İli’nde kişi başına 2,7 m 2 yeşil alan düşmekte olup, toplam 350.000 m 2yeşil alan bulunmaktadırL.1.6.ELEKTRİK İLETİM HATLARIIsparta ve Çevresi’nin elektrik gereksinimini karşılamak amacıyla 8.4 Mw gücünde birhidroelektrik santralı (HES) 1960 yılında kurulmuştur. İkinci santral Kovada II HES’ tir. Kurulu gücü51.2 Mw, yıllık üretim kapasitesi 250 000 000 kwh tır. Her iki santralın besleme kaynağı EğirdirGölü’dür. Kovada I HES’ te yıllık 4 – 5 milyon kwh, Kovada II HES ‘te 20 – 25 milyon kwh elektriküretilebilmektedir.Isparta İli’nde üçüncü HES, Çayköy HES olarak kurulmuş ve 1989 yılında işletmeye açılmıştır.Kurulu gücü 16 Mw, yıllık üretim kapasitesi 36 kwh tır. Beslenme kaynağı Anamas Çayı’nın EğirdirGölü’nün takviyesi amacıyla güzergahının değiştirilmesi sonucu oluşan bir kaynaktır.Üretim santralları açısından Haziran 1998 tarihinde Sütçüler Enerji Sanayi ve Ticaret AŞ’ ne bağlı2.3 Mw kurulu gücünde Sütçüler HES ve son olarak da İÇTAŞ AŞ tarafından kurulan 27,84 Mw lıkmobil Santralı işletmeye açılmıştır.Isparta ilinin enerji ihtiyacı enterkonnekte sisteme bağlı 154 kV Trafo Merkezleri ve Enerji İletimHatları ile sağlanmaktadır. Bölgede 154 kV Trafo merkezleri ile 154 ve 380 kV Enerji İletim Hatlarılistesi aşağıda sunulmuştur. Ayrıca Gelendost İlçesine 154 kV’luk Trafo Merkezi yapılması, yapılacakolan Trafo Merkezine Şarkikaraağaç ve Eğirdir Trafo Merkezlerinden 154 kV’luk Enerji İletim Hattıyapılması işi TEİAŞ’ın 2007 yılı yatırım programına alınmıştır.TEİAŞ Isparta İl sınırlarında bulunan 154 kV ve üzeri Trafo Merkezleri ile Enerji İletim Hatlarınınişletilmesi ve yeni tesislerin yapılmasından sorumlu olup , bölge içinde bulunan TEDAŞ ve özelmüşterilerine devamlı ve düzenli bir enerji temin etmektedir. Santrallerde üretilen elektrik enerjisi 154 ve380 kV olarak Enerji İletim Hatları vasıtasıyla Trafo Merkezlerine getirilir. Burada 31.5 kV gerilimedüşürülerek TEDAŞ’a devredilir.TRAFO MERKEZLERİ VE KURULU GÜÇLERİ LİSTESİSıraKurulu Gücü (MVA)Trafo Merkezinin AdıTrafo SayısıNoSoğutmalıSoğutmasız1 Isparta TM 2 125 1002 Kuleönü TM 3 132,5 963 Barla TM 2 62,5 504 Eğirdir TM 1 31,25 255 Şarkikaraağaç TM 1 31,25 256 Keçiborlu TM 1 31,25 25Tablo L.8.Isparta merkez ve İlçeleri enerji güçleriİLETİM HATLARI LİSTESİSıraGerilimiİletim Hattı AdıNo(kV)İletken Cinsi Devre Adedi1 Isparta-Göltaş E.İ.H. 154 477 MCM Tek2 Isparta-Burdur E.İ.H. 154 477 MCM Tek3 Isparta-Kuleönü E.İ.H. 154 477 MCM Tek4 Kuleönü-Barla E.İ.H. 154 477 MCM Tek5 (Kovada2-Barla)Brş.Eğirdir E.İ.H. 154 477/ 2x477 MCM Tek+Çift6 Barla-Afyon E.İ.H. 154 477 MCM Tek7 Kovada II-Bucak E.İ.H. 154 477 MCM Tek8 Keçiborlu-Burdur E.İ.H. 154 795 MCM Tek9 Keçiborlu-Bozkurt E.İ.H. 154 1272 MCM Tek10 Akşehir-Şarkikaraağaç E.İ.H. 154 795 MCM Tek11 Seyitömer-Seydişehir E.İ.H. 380 954 MCM TekTablo L.9.Enerji Santrallari İletim Hatları370

ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞMETEİAŞ 7.iletim tesis ve işletme grup müdürlüğü’nce 2006 yılında Isparta işletme ve bakımmüdürlüğü'ne bağlı trafo merkezlerinden satılan enerji (kwh) miktar ve mahallerine göre J.2.2. başlığı altındaverilmiştir.L.1.7.DOĞALGAZ BORU HATLARIİl’e doğalgaz getirecek olan Güney – Batı ( Konya – İzmir) Doğal Gaz İletim Hattı’nın ihalesiyapılmıştır. Bu hattın işletmeye alınması ile eş zamanlı olarak güzergah üzerinde potansiyel sanayi bölgelerinedoğal gazın öncelikle ulaştırılıp kullanışa sunulabilmesi için gerekli altyapının da hızla kurulmasıgerekmektedir. Bu çerçevede, sanayi potansiyelinin yoğun olduğu bölgelerde inşa edilecek dağıtım hatlarınınprojelendirilmesi ve ihalelerinin yapılabilmesi için Organize Sanayi Bölgelerinin ve münferit sanayitesislerinin potansiyel tespit çalışmaları yapılmıştır.Doğalgaz basınç düşürme merkezi (Dağıtımın başlangıçnoktası) inşaat çalışmaları da 2006 yılında tamamlanmıştır.L.2.ULAŞIML.2.1.KARAYOLLARIL.2.1.1 Karayolları Genelİl, Türkiye’nin kuzeyini güneyine bağlayan bir geçiş noktasında olması nedeniyle yoğun bir trafikakışına sahne olmaktadır. Isparta-Ankara-İstanbul-İzmir yolu ile kuzeye ve batıya; Isparta-Konya yolu ileDoğu ve Orta Anadolu Bölgesi’ne; Isparta-Antalya yolu ile de güneye rahat bir ulaşım olanağı bulunmaktadır.İl merkezinin tüm ilçe ve köylerle bağlantısı asfalt yollarladır. Isparta ili karayolları, Karayolları 13.Bölge Müdürlüğü sorumluluğundadır. Isparta-Ankara yönünde, Süleyman Demirel Hava Alanı güzergahınakadar olan yol çift yoldur.1930’lu yıllardan itibaren Isparta’yı Antalya’ya ulaştıracak bir kara yolu yapım fikriyöre halkının tutkusu olmuştur. 1950’li yıllarda kurulan Isparta-Antalya Karayolu Yaptırma Derneğiningirişimleri ile Kapıkaya mevkiinde 10 km.lik orman yolu ve iki tünelin çok az bir kısmında galeri açılmıştır.1964 yılında yolun karayolları ağına alınması kararlaştırılmış ve proje çalışmaları başlatılmıştır. 1986 yılındayatırım programına giren yolun bir kısmının ihalesi gerçekleştirilmiştir. 1992 yılında güzergahın il yollarıağından Devlet Yolları ağına alınması ile çalışmalara hız verilmiş ve 27 km.lik bölümünün temeli döneminBaşbakanı Süleyman Demirel tarafından atılmıştır. 3 yıl gibi kısa bir sürede bitirilen 138 km olan yoluntamamı 23 Eylül 1995’de asfalt sathi kaplama olarak açılmıştır.DEVLET YOLLARIK.K.NO TANIMI KM.320-06 Keçiborlu (650-11)DYA -(32-04/32-02) İ.Y.A. 49320-07 (32-04/32-02) İ.Y.A.- (Akşehir-Beyşehir)(695-05/06)D.Y.A. 63330-09 (685-01)D.Y.A.- Isparta- Sütçüler (32-08) İ.Y.A. 38330-10 Sütçüler (32-08) İ.Y.A.-(Şarkikaraağaç-Yalvaç)(695-06)D.Y.A 65685-01 (Keçiborlu_Burdur)(650-11)D.Y.A.- (Isparta-Burdur) İl sınırı 44685-02 (Isparta-Burdur) İl sınırı-(Burdur-Antalya)(650-12/13)D.Y.A. 21685-03 (Isparta-Ağlasun)(685-01) D.Y.A.- Isparta-Burdur İl Sınırı 24685-04 Isparta-Burdur İl Sınırı- Bucak Yol Ayrımı 18695-06 Yalvaç(320-07)D.Y.A.- (Isparta-Konya İl Sınırı 30TOPLAM 352İL YOLLARIK.K.NO TANIMI KM.32-01 (Eğiridir-Isparta)(330-09)D.Y.A. - Isparta(685-01)D.Y.A. 2932-02 Isparta-Eğirdir (330-09)D.Y.A. - Senirkent-Yalvaç (320-06/07) D.Y.A. 5132-03 (32-02) İ.Y.A. - Barla 232-04 (Senirkent-Yalvaç)(320-06/07)D.Y.A. - (ısparta-Afyon) İl Sınırı 1032-05 (Eğirdir-Konya)(330-10)D.Y.A. - Gelendost 132-06 (Gelendost-Ş.Karaağaç)(330-10)D.Y.A. - (320-07)D.Y.A. Yalvaç 15371

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU32-07 (Yalvaç-Beyşehir)(695-06)D.Y.A. - Yenişarbademli 5432-08 (Isparta-Eğirdir-Konya)D.Y.A.(330-09/10)D.Y.A. - Sütçüler 6232-09 Sütçüler(32-08)İ.Y.A. - Aksu 632-10 Senirkent_Ş.Karaağaç)(320-07)D.Y.A. - Yalvaç 1832-25 Sütçüler(32-08) İ.Y.A. - Kasımlar 2632-26 (Eğirdir-Yalvaç)(330-09)D.Y.A. - (Isparta-Antalya)(685-03)D.Y.A. 48TOPLAM 322Merkez ilçenin en yakın ilçesine (Atabey) uzaklığı 21 km, en uzak ilçesine (Yenişarbademli) uzaklığı169 km.dir.Köy Yollarıİlin toplam yol ağı 2020 km’dir. Bunun 1403 km’si 1. derece, 617 km’si 2. derecedir. Hizmet götürülen34 belde, 174 köy ve 132 bağlı olmak üzere toplam 340 yerleşim biriminden 29 belde, 153 köy ve 50 bağlıolmak üzere toplam 232 yerleşim biriminin yolu asfalttır. 5 belde, 20 köy, 12 bağlı TCK’ danyararlanmaktadır.1403 km’lik 1. derece yollarımızın 1073 km’si (%76) asfalt, 182 km’si (%13) stabilize, 121 km’si (%9)tesviye, 27 km’si (%1) ham yoldur.617 km’lik 2. derece yollarımızın 249 km’si (%41) Asfalt, 221 km’si (%35) stabilize, 147 km’si (%24)tesviye olup ham yol bulunmamaktadır.ISPARTA İL SINIRLARINDAKİDEVLET VE İL YOLLARI UZUNLUĞUDEVLET YOLUİL YOLUilçe sınırlarına göre dağılımı ilçe sınırlarına göre dağılımıMERKEZ İLÇE 83 7AKSU 6ATABEY 12EĞİRDİR 37 119GELENDOST 28 3GÖNEN 23 11KEÇİBORLU 40 1SENİRKENT 30 28SÜTÇÜLER 51ŞARKİKARAAĞAÇ 31 28ULUBORLU 19YALVAÇ 94 31YENİŞARBADEMLİ 26İL TOPLAM 385 323L.2.1.2.Toplu Taşıma SistemleriIsparta kent merkezinde sadece Belediye otobüsleri, ilçelere taşımacılık minibüs, midibüs veotobüslerle yapılmaktadır.L.2.1.3.Kent İçi YollarIsparta Kenti’nde günlük olarak hareket eden insan sayısı hakkında şimdiye kadar bir çalışmayapılmamıştır. Her kentte olduğu gibi trafik yoğunluğu (insan hareketleri) sabah iş başlangıcı ve akşam işdönüşü saatlerinde daha fazla olmaktadır. Bu hareketler sırasında araç olarak otobüs, özel araçlar vemotosikletler kullanılmaktadır.İlçelere ve komşu illere ulaşım otobüslerle sağlanmaktadır.372

ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞMEKent içi taşımacılığında halk otobüsleri kullanılmaktadır. Halk otobüslerinin taşımacılıktaki ağırlık oranı% 100 ‘dür.135 BAKIM ŞUBE ŞEFLİĞİ YOLLARININ Y.O.G.T. DEĞERLERİ695.06 320.07320.06685.04685.03685-02685.011998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007Otomobil 1664 2545 1887 1704 1696 1741 2442 2671 3686 4097256 240 328 377Otobüs 208 328 181 166 153 156 146 139 164 188Kamyon 1083 1670 963 972 1067 1102 630 582 776 868Tır 31 55 34 34 34 33 133 151 229 292Toplam 2986 4598 3065 2876 2950 3032 3607 3783 5183 5822Otomobil 444 674 762 702 663 663 681 735 742 80368 77 72 70Otobüs 29 29 27 14 16 16 9 10 5 6Kamyon 196 331 349 246 253 253 253 241 236 239Tır 4 6 7 8 8 8 13 15 35 59Toplam 673 1040 1145 970 940 940 1024 1078 1090 1177Otomobil 1736 1652 1858 1803 1891 1897 2380 2552 2850 2867185 194 210 195Otobüs 95 132 146 119 123 129 137 127 115 124Kamyon 995 908 1028 961 978 1019 548 500 536 499Tır 38 30 34 32 35 33 151 179 221 195Toplam 2864 2722 3066 2915 3027 3078 3401 3552 3932 3880Otomobil 1803 1891 2380 2552 2850 3108185 194 210 201Otobüs 119 123 137 127 115 112Kamyon 961 978 548 500 536 520Tır 32 35 151 179 221 194Toplam 2915 3027 3401 3552 3932 4135Otomobil 445 453 519 457 478 493 579 653 612 66380 69 68 75Otobüs 20 28 29 30 31 32 13 10 12 13Kamyon 276 270 321 273 295 299 136 129 122 129Tır 1 0 1 2 6 1 10 6 9 10Toplam 742 751 870 762 810 825 818 867 823 890Otomobil 396 301 414 396 404 409 438 493 489 60764 63 77 95Otobüs 8 18 14 8 14 14 9 9 8 8Kamyon 196 210 227 185 179 183 141 150 118 111Tır 4 1 4 4 3 2 5 4 8 10Toplam 604 530 659 593 600 608 657 719 700 831Otomobil 796 930 773 791 769 759 868 982 1010 1090122 132 146 155Otobüs 133 190 128 78 76 75 59 65 81 81373

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU330.09330.10Kamyon 486 603 469 335 325 320 280 287 309 308Tır 18 23 17 18 17 17 30 26 53 52Toplam 1433 1746 1387 1222 1187 1171 1359 1492 1599 1686Otomobil 3087 2870 3900 3723 3632 3687 4659 5145 4184 4690325 343 382 484Otobüs 355 324 397 365 301 311 165 140 125 194Kamyon 1620 1150 1233 1040 933 977 720 678 735 830Tır 48 29 33 31 29 29 59 58 86 108Toplam 5110 4373 5563 5159 4895 5004 5928 6364 5512 6306Otomobil 654 610 601 618 593 582 868 1160 1095 1289122 143 150 149Otobüs 191 179 163 115 110 107 59 93 85 74Kamyon 534 490 446 309 297 292 280 344 375 455Tır 23 20 17 25 24 23 30 42 57 57Toplam 1402 1299 1227 1067 1024 1004 1359 1782 1762 2024L.2.1.4.Araç Sayıları2008 yılı İl genelinde kayıtlı araç sayılarıARACIN CİNSİSAYISIBİLİNMİYOR 39AMBULANS 61ARAZİ TAŞITI-JEEP 289ÇEKİCİ 200ÇÖP KAMYONU 29DAMPERLİ KAMYON 249DAMPERLİ KAMYONET 4İŞ MAKİNASI 1İTFAİYE-ARAZÖZ 28KAMYON 1812KAMYONET 6036KAPALI KASA KAMYON 136KAPALI KASA KAMYONET 2759KARAVAN (MOTORLU) 8KARAVAN(RÖMORK) 2KURTARICI 14M.BİSİKLET 12339MİNİBÜS 1127MOTOSİKLET 9376OTOBÜS 705OTOMOBİL 32494ÖZEL AMAÇLI 5RÖMORK 28SAKAT ARACI 44TANKER 72TRAKTÖR 6073TRANSMİKSER 46YARI RÖMORK 279TOPLAM 74255374

ANTALYAALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞMEISPARTA İL SINIRLARINDA BULUNAN DEVLET YOLLARINDAKİTAŞIT,YÜK VE YOLCU HAREKETLERİTAŞITADETYÜKTONYOLCUADETDEVLETYOLLARI 446.859 1.369.786 1.076.596NOT: il yollarında Trafik sayımı yapılmamaktadır.veriler 2007 yılına aittir.ŞUBE SINIRIİL SINIRIAKŞEHİRDİNARAFYONKARAHİSAR1555BURDURGölüULUBORLU1321KEÇİBORLU650-1132-7610 6BURDUR9419685-0111A Ğ LASUNBUCAK320-0613921171712112685-02Köroğlubeli95010SENİRKENT32-01GÖNENŞUHUTBozdurmuşbeli142032-04BARLA32-03ATABEY19214685-0321332E ĞİRDİR330-09ISPARTA32-2648320-07 32-10 14KUMDANLI229 21 24GELENDOST32-02EğirdirGölü32-0516 65Ayvalı. B.evi12Ayvalıpınar10194032-081330-10Eğrim B.evi.32-061510261513YA LVA Ç33KASIMLAR1513695-06Ş ARKİKARAAĞ AÇ51BAĞKONAK32-09AKSUPazarköyYENİŞARBADEMLİ32-2532-07213117BeyşehirGölüKURUÇOVAAKŞEHİRKONYA18685-04SÜTÇÜLERKARAYOLLARI 135. ŞUBE ŞEFLİĞİ YOL HARİTASIL.2.2.DEMİRYOLLARIDemiryollarının toplu taşımacılıktaki önemi gün geçtikçe artmaktadır. 1912 yılında açılan İzmir-Eğirdir yolunun Bozanönü-Isparta arasındaki 13 km’lik bölümü 1936 yılında tamamlanarak hizmete375

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUaçılmıştır.Bugün Isparta il sınırları kapsamında 72 km’lik ana hat demiryolu mevcuttur. Yolcutaşımacılığında yıllık ortalama 50 bin yolcu, yük taşımacılığında gelen ve giden olmak üzere yıllıkortalama olarak 180-200 bin ton civarında yük taşınmaktadır. Yük taşımacılığının büyük bir kısmıGümüşgün İstasyonundan yapılmakta olup Gümüşgün-Isparta arasındaki demiryolunun yenilenmesindensonra Isparta Gar’dan da yük taşımacılığının artması hedeflenmektedir. Demiryollarının toplutaşımacılıktaki önemi gün geçtikçe artmaktadır. Uzun yıllar İzmir-Aydın demiryolunun Isparta’nıniçinden geçirilmesi konusunda çalışmalar yapılmış, fakat sonuç alınamamıştır.1912 yılında açılan İzmir-Eğirdir yolunun Bozanönü-Isparta arasındaki bölümü 1936 yılında tamamlanarak hizmete açılmıştır.Bugün ilde 890 km uzunluğunda demiryolu ağı bulunmaktadır.L.2.2.1.Kullanılan Raylı Sistemlerİlimizde, ülkemiz genelinde kullanılan 1435 mm normal hat işletmeciliği yapılmaktadır.Kullanılan yakıt türü motorin olup, ilimizde kullanılan 18000 lik lokomotifler saatte 100litre, 35 litre motorin tüketmektedir.GELEN – GİDEN YOLCU TRENLERİ :GELEN TRENLER :TREN CİNSİ : MINTIKASI : Çıkış Saati : Varış Saati : İşlediği Gün :Göller Ekspresi İzmir-Aydın-Nazilli 21 : 30 06 : 24 Her günISPARTAPamukkale Ekspresi İstanbul-İzmit 17 : 30 07 : 00 Her günEskişehir-DenizliOtobüsDinar-IspartaGİDEN TRENLER :TREN CİNSİ : MINTIKASI : Çıkış Saati : Varış Saati : İşlediği Gün :Otobüs Isparta-Dinar 19 : 00 08 : 34 Her günPamukkale Ekspresi Denizli-AfyonEskişehir-İzmitİstanbulGöller Ekspresi Isparta-Nazilli 22 : 00 07 : 52 Her günAydın- İzmirISPARTA’dan İzmir’e AktarmasızISPARTA’dan Pamukkale Ekspresine Dinar’dan Isparta arasında yolcular servisotobüsü ile Aktarmalı olarak seyahatleri temin edilmektedir.Ancak Selçuk-Nazilli arasındaki yol yenileme çalışmaları nedeniyle 03.03.2008tarihinden itibaren Isparta-Basmane-Isparta arasında çalışan GÖLLER EKSPRESİ,Eskişehir-Kütahya ve Sandıklı-Dinar arasındaki yol yenileme çalışmaları nedeniyle de25.07.2008tarihinden itibaren Denizli-Haydarpaşa-Denizli (Isparta-Dinar otobüsbağlantılı)PAMUKKALE EKSPRESİ geçici olarak seferden kaldırılmıştır.2008 yılı içinde toplam 12682 adet (7 ay) yolcu taşıması yapılmıştır.2008 yılı içinde 457 vagon 12731 ton yük nakliyatı yapılmıştır.376

ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞMEGürültü düzeyinin yüksek olduğu demiryolu kenarlarında, gürültü etkisini azaltmaküzere plantasyon ve benzeri tedbirler yoktur.İmar planlamada tampon sahaları konulmamıştır.L.2.3.HAVAYOLLARIIsparta Süleyman DEMİREL Havalimanı yapımına 1992 yılında başlanılmıştır. HavaalanıKeçiborlu ilçesi sınırları içerisinde Isparta’ya 28 km, Burdur’a 30 km, Antalya’ya da 140 km uzaklıktadır.Havaalanının temeli 1994 yılında atılmış ve 21.07.1997 tarihinde hizmete açılmıştır. 2 Ha.20 alanda3.000 x 45 m ölçülerinde pist, 350 x 100 m ölçülerinde apron, 240 x 24 m ölçülerinde taksirut, 5 uçakkapasiteli apron ile 3.500 m uzunluğunda trapez kesitli beton kaplamalı kuşaklama kanalı ve pist özelaydınlatma sistemi bulunmaktadır. Yılda 1,5 milyon yolcuya hizmet verebilecek kapasitesibulunmaktadır. İç ve dış hat uçak trafiğine hizmet vermektedir.L.3.HABERLEŞMETürkiye’de düzenli ilk posta idaresi 1841 yılında kurulmuştur. Isparta’da, ilçe merkezinde ilk postamerkezi 1845, Yalvaç kazasına 1872, Eğirdir ve Karaağaç kazalarına 1875, Uluborlu’ya 1890, Keçiborlunahiyesine 1894 ve Senirkent’te 1914 yılında açılmıştır.Başmüdürlüğe bağlı 13 Merkez, 41 Şube, 109 Acente tarafından Isparta ilinin toplam 211 adet yerleşimbirimlerine, posta ve telgraf hizmetleri ve Türk-Telekom A.Ş. ile yapılan protokol çerçevesinde telefonhizmetleri verilmekte, ayrıca bazı ilçe ve kasabalarda da elektrik faturalarının tahsilatı yapılmaktadır. 31 adetMerkez ve Şube Posta sürücülüğü ve 4 kiralık vasıta (Motorize Köy Dağıtımı) marifeti ile ilde en ücrayerleşim yerlerine kadar aksaksız olarak her türlü gönderinin ulaşımı ve dağıtımı sağlanmaktadır.Isparta İl Telekom Müdürlüğü’nde verilebilen telekominikasyon hizmetleri aşağıda sıralanmışlardır.1. Telefon2. Özel Servis Numaraları (PSTN)a) Üç rakamlı özel servis numaraları (110, 112, 155)b) Yedi rakamlı özel servis numaraları (444 xxxx)3. 0522 NMT Mobil Telefon4. Çağrı Aboneliği5. Ücretsiz Aranır Telefon6. Özel Tarifeli Telefon Mesaj Servisleri (900 9XX XXXX, 900 8XX XXXX, 900 5XX XXXX,900 4XX XXXX, 900 3XX XXXX)7. CENTREX (Türk Telekom abone santralı üzerinden verilen özel telefon santral hizmeti)8. ISDN-PA (Temel servisleri sayısal ortamda birleştiren tümleşik şebeke)9. Teleks10. Paket Anahtarlamalı Data (TURPAK)11. TT NET (İnternet Erişimi)a) PSTN’ den erişimb) FRAME RELAY üzerinden doğrudan erişim12. FRAME RELAY (Çerçeve anahtarlama teknolojisine dayalı erişim servisi)13. Özel Devreler (Telgraf Devresi, Telefon Devresi, Data Devreleri)14. Telekom Bayiliği15. Peşin Kontör Satışı16. 65 Yaş Üstü Müşterilere Evinde Hizmet17. 444 14 44 Müşteri Hizmetleri ServisiTürk Telekom, telefon şebekesinin genişletilmesi ve iyileştirilmesine yönelik yatırım ve bakımçalışmalarını sürdürmektedir. Bu çerçevede direkli havai şebeke, başta il ve ilçe merkezleri olmak üzere tümIsparta genelinde aşağıda belirtilen yüksek oranda yer altından sağlanarak görüntü kirliliği en aza indirilmiştir.Diğer taraftan santraller arası bağlantıyı kuran fiber optik kablolarda arazi ve yol koşullarının elverdiğidurumlarda yine yer altından çekilmektedir.377

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUŞEBEKE Yeraltı Oranı (% ) Havai Hat Oranı / ( % )İl Merkezi Mevcut Telefon Şebekesi 89 12İlçe Merkezleri ve Bağlı Merkezler Mevcut TelefonŞebekesi77 23İL GENEL TOPLAMI 82.5 17.5Tablo L.14: Isparta İli’nde Toplam Telefon Şebeke Kapasitesiİldeki NMT Mobil Telefon Baz İstasyonlarından meskun alanlar içinde bulunanlar 10 Watt,meskun alan dışındakiler 25 Watt çıkış gücü ile yayın yapmaktadırlar. Meskun alanlarda kurulu bulunanbaz istasyonları için Telekomünikasyon Kurumu’ndan güvenlik sertifikası alınmaktadır.L.4.İLİN PLANLAMA DURUMUIsparta İli’nde ilk imar planı 1967 yılında hazırlanmış olup, kanun ve yönetmelikler doğrultusundaiki kez revize edilmiştir. İlde hazırlanan imar planları doğrultusunda planlı bir gelişme olmaktadır. İldebulunan toplu konut alanları nüfusun konut ihtiyacına karşılık verebilecek yeterliktedir. Ayrıca ilmerkezinde belli aralıklarla toplu konut alanları veya gecekondu önleme bölgeleri oluşturularak yaptırılankonutlar ihtiyaç sahiplerine sunulmakta ve bu şekilde göç ile gelen halkın konut ihtiyacı karşılanarakgecekondulaşmanın önüne geçilmektedir.06.01.2006187-146918.12.200610625-62544ÇOB’tanİl MüdürlüğümüzeÇOB’tanİl MüdürlüğümüzeTablo L.15.Isparta İli Çevre Düzeni Planı Çalışma ProgramıKonya-Isparta Planlama Bölgesi 1/100 000 ÇDP, Jeo-Tek&UTTA İş Ortaklığına İhale edilmiş, 27.12.2005tarihinde sözleşme imzalanarak işe başlama verilmiştir.30.01.2007 tarihinde Konya Ticaret Odasında, Konya-IspartaPlanlama Bölgesi 1/100 000 ÇDP için bölgesel katılımlı birtoplantı yapılacağı belirtilmiştir.L.5.İLDEKİ BAZ İSTASYONLARIİlimizde kurulması planlanan sabit Telekomünikasyon Cihazlarına kurulma izni öncesi,Telekomünikasyon Kurumunca 12.07.2001 tarih ve 24460 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “10 kHz -60 GHz Frekans Bandında Çalışan Sabit Telekomünikasyon Cihazlarından Kaynaklanan ElektromanyetikAlan Şiddeti Limit Değerlerinin Belirlenmesi, Ölçüm Yöntemleri ve Denetlenmesi Hakkında”Yönetmeliğin 5. maddesine göre İl Mahalli Çevre Kurullarının yer seçimi hususunda görüşünüalmaktadır.İl Mahalli Çevre Kurulu da konu hakkındaki görüşlerini, Kurumun talebi üzerine gerekçeleri ilebirlikte bildirir.378

YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUSM.YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUSM.1.KENTSEL VE KIRSAL PLANLAMAİmar planlarına eas jeolojik etüt raporları ve ilin imar durumu belediye hudutları içerisindebelediye tarafından takip ve kontrol edilmektedir.Belediye hudutları dışında ise mevzi imarplanlarına esas jeolojik etütlerin ve raporlarının kontrolü yapılmaktadır.M.1.1.KENTSEL ALANLARIsparta Kenti’nin imar planı 1960’dan bu yana dört kez ele alınmış, ayrıca bir çok kez ilave planlaryapılmış ve kent, hızlı kentleşmeyi planlı olarak karşılamaya çalışmıştır. Yaklaşık her 8 yılda bir imar planınınele alınması dahi, kentte yer yer plansız gelişmeyi engelleyememiştir.1980’li yıllarda, plansız gelişmeler yoğun olarak Deregüme köyü ile onanlı plan arasındaki bölgede veKarakavak bölgesinde yer almıştır. Bu alanlardan Karakavak Bölgesinin planları yapılmış ve 1986’daonanmıştır.1987 Yılı Isparta Çevre Düzeni Planı”na kadar yapılmış olan planlama çalışmalarına bakıldığındaaşağıda özetle sunulan çalışmalar görülecektir.İmar ve İskan Bakanlığı, Planlama Genel Müdürlüğü’nce, 1960 yılında onanan imar planı, 50.000 nüfushedeflenerek yapılmıştır. Planlanan alan 290 ha dır. Nüfus yoğunluğu 170 kişi/ha önerilmiştir. 1960 onaylıimar planı için belirlenen nüfus hedefine 1965 yılında yaklaşılmış ve kent plan dışına yayılmıştır. Sanayi vebüyük alan gerektiren kamu kuruluşlarının istemleri de planın yenilenmesi gereğini güçlendiren nedenlerolmuştur. Yeni plan 1968 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu planın başlıca kararları : kuzeydeki küçük sanayisitesi; merkez ticaret alanının kuzey ve batı yönünde geliştirilmesi; kuzey, batı ve doğu yönünde yeni konutalanlarıdır.Kentin hızlı gelişmesi nedeniyle,1968 tarihinde onaylı planın, revizyonu gerekliliği yeniden ortayaçıkmıştır. Hazırlanan plan 1976 yılında yürürlük kazanmıştır. Bu planın hedef yılı 1990 ve nüfusu 119 500 kişiolarak belirlenmiştir. 1334 ha. alanı kapsamaktadır.Isparta’nın çevresinde bulunan Çünür ve Deregüme kırsal yerleşmeleri ile doğudaki Sav kasabası kentinfiziki gelişmesinden etkilenen ve kentle günübirlik ilişki içerisinde olan yerleşmelerdir.1987 yılı planlama çalışmaları döneminde, Isparta Kenti’nin merkez ve çevresinde yoğunlaşmış oldukçakompakt formda olduğu söylenebilir. Bu dönemde, büyük ölçüde yaya ulaşımına dayanan ancak bu yapınınkırılma noktasına ulaştığı kent formunun, gelişme alanlarında özellikle ana yollar boyunca dağılma eğiliminegirdiği görülmekteydi.Isparta Merkez İlçe Belediyesi gelişim yönünü etkileyen en önemli etken doğal eşiklerdir. Gelişmealanları, Çünür Mahallesi, Antalya Yolu üzeri ve meskun yerleşimin doğusu ve batısıdır. Çünür Mahallesi’ninbulunduğu bölgede gelişme konut alanları, ticaret alanı, organize sanayi alanı ve Süleyman DemirelÜniversitesi Kampus Alanı vardır.Antalya yolu üzerinde konut alanlarının dışında konut dışı kentsel çalışma alanları, Deri OSB ve ticaretalanları bulunmaktadır. Meskun Konut alanları ve bu bölgenin güneyinde orman arazisi ve ağaçlandırılacakalanlar bulunmaktadır.Kentin doğusundaki gelişme konut alanları tarımsal niteliği korunacak alanlarla sınırlandırılmıştır. Batıbölgesinde ise askeri alan bulunmaktadır. Bu bölgede ağırlıklı olarak sanayi alanları önerilmiştir.1987 yılında konut alanlarının brüt nüfus yoğunluğu ortalama 166 kişi/ha idi. Merkez ve çevresindekiyoğunluk 200 kişi/ha üstünde olup çevreye gidildikçe yoğunluk düşmekteydi.Bu dönemde, konut gelişmesinde gecekondu önleme bölgelerinin ve toplu konut alanlarının payıoldukça fazladır. Gülistan, Davraz, Kıraçlar mahalleleri bu yolla gelişen konut bölgeleridir. Halıkent toplukonut alanı da 1985 yılında tasarlanmış ve yapımı başlamıştır. Gölcük yolu güneyindeki 780 konutluk UcuzMesken Yapı Kooperatifi ile kuzeydeki Kayı Köyü bitişiğindeki 885 konutluk Bağ-Kur Yapı Kooperatifi kentyerleşik alanından kopuk olarak gelişen konut alanları olarak 1987 yılında öne çıkan yapılaşmalardır.379

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUAynı dönemde, Antalya yolu güneyindeki Eblahlar Bölgesi’nde 700, kuzeyde Deregüme Bölgesi’nde1500 olmak üzere 2200 konut, plan dışında hisseli parselasyon yolu ile yapılmıştır.Merkez kompakt bir yapıda olmasına karşın büyümesini ana yollar boyunca gerçekleştirmiştir. Küçüksanayi, sanayi sitesinde faaliyetlerini sürdürmekte ve önceleri Belönü çayı çevresinde kümelenen sanayisonraki dönemlerde Eğirdir ve Afyon yolları çevresinde yoğunlaşmıştır.Kentte sanayi alanları (Göltaş Çim. Fab. Hariç) 68,15 ha, küçük sanayi alanları 46 ha alankapsamaktaydı. Küçük sanayi %75 oranında Eğirdir yolu kuzeyindeki küçük sanayi sitesinde, %25’i isemerkezde ve çevresinde, ana yollar boyunca yer almaktaydı.Sanayi tesisleri kentin değişik bölgelerinde yoğunlaşmıştı. Belönü çayı deresi (Turan, Kurtuluş, Sülübeyve Emre mahalleleri) kentte sanayi tesislerinin yer seçtiği alan iken, zamanla karayolu geçişi, merkezingelişmesi ve kent makroformunun değişmesi ile, ana yollar boyunca yer seçmişti. Belönü çayı çevresinde, iplikimalathaneleri ve halı yıkamacıları çoğunluktaydı.Sanayi tesislerinin yoğun olarak yer aldığı Eğirdir yolu çevresinde Sümerbank Halı Sanayi, yemfabrikası, mermer fabrikası, iplik fabrikaları ve orman ürünleri sanayisi yoğunlaşmıştı. Sanayi tesislerinindaha az bulunduğu Afyon yolu çevresinde, kereste fabrikası, iplik ve konfeksiyon sanayisi yer seçmişti.Isparta’nın merkezi iş alanları Belediye, Orduevi, Kültür Sitesi ve Pazaryeri (Isbak) arasındaki bölgedeyoğunlaşmıştı. O dönemde geleneksel merkez dokusu Sinan Cami ile Paşa hamamı arasındaki bölgede yeralmakta olup, bu bölge halen merkezin en aktif bölgelerinden birisidir. Merkez alanı genellikle kuzeye vebatıya gelişmiştir. Bununla birlikte Aksu Caddesi –Afyon Yolu ve Hastane Caddesi üzerinde merkezikullanışlar ana yol boyunca devam etmiştir. Merkez alanında kullanış bakımından uzmanlaşma vefarklılaşmalar görülmekteydi. Merkezin doğusu, Aksu Caddesi ve Eğirdir Yolu çevresinde kamu kuruluşları,batı kesiminde (Cumhuriyet Caddesi ve Hastane Caddesi) ticari kullanışlar ve Pazar alanları yoğunlaşmıştı.M.1.1.1.Doğal Özelliklerin Kent Formuna EtkileriKentin ilçelerinde bulunan doğal, kültürel ve arkeolojik değerler kent merkezine göçü nispetenengellemiştir.Doğal değerler içerisinde atadan kalma alışkanlıklarla halk yaşamlarını sürdürebilmektedir.M.1.1.2.Kentsel Büyüme DeseniYukarıda da belirtildiği gibi kentin topografyası nedeniyle ve insan yaşamı için birinci derecede gerekliolan su nedeniyle kentin ilk yerleşim yeri su kaynaklarına yakın olmuştur. Daha sonra gelişen teknoloji ve altyapı getirilmesi kolaylıkları ve arsa edinebilme olanakları uyarınca Isparta kenti yağ lekesi olarak gelişmişdaha sonra 1967 tarihinden itibaren yapılan imar planları doğrultusunda gelişmeye başlamıştır.M.1.1.3.Planlı Kentsel Gelişme AlanlarıIsparta kent merkezi için ilk imar planı 1967 yılında yapılmış daha sonra 1977 ve 1988 yıllarında revizeedilmiştir. Bu planlar ise kentin kara yolları ve alt yapı yapım kolaylıkları ve halkın arsa sahiplikleri gereğinceişyerlerine kolay ulaşabilmeleri doğrultusunda kent ovasına doğru geliştirmiştir. Sanayi Eğirdir yolu ve Afyonyolu üzerinde, rekreasyon alanları ise halkın eskidende kullandığı mesire alanları olan Ayazma-öküz battı,kirazlı dere, gölcük ve Milas mesire alanlarında planlanmıştır.İlçelerde PlanlamaMerkez İlçeKULLANIM ALANININ ALAN ORANALAN ORANTÜRÜ(ha) (%) KULLANIM ALANININ TÜRÜ (ha) (%)Mevcut Konut Alanı 967,4 6,66 Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları 174,5 1,20Gelişme Konut Alanı 1313,9 9,04 Tarımsal Niteliği Korunacak Alan 4554,5 31,35Eğitim Tesisleri 71,6 0,49 Orman Alanı 3941,5 27,13Kamu Kurum Alanları 243,6 1,68 Askeri Alanlar 347,1 2,39Büyük Kentsel Yeşil Alanlar 179,3 1,23 Alt Merkez 23,6 0,16Ticaret 250,2 1,72 Fuar, Panayır ve Festival Alanı 102,2 0,70Terminal 5,8 0,04 Sağlık Tesisleri 5,4 0,04Ağaçlandırılacak Alanlar 644,5 4,44 Gölet 74,7 0,51Mezarlık 46,5 0,32 Üniversite Kampüs Alanı 881,9 6,07Spor Alanları 22,9 0,16 Fundalık 50,2 0,35Küçük Sanayi Sitesi 161,0 1,11 Teknik Alt Yapı 26,3 0,18Sanayi Alanı 359,9 2,48 Organize Sanayi Alanları 81,3 0,56TOPLAM 14530,0 100,00Tablo M.1.Isparta Merkez İlçe Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal Dağılımı380

YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUSAtabey İlçesiKULLANIM ALANININ TÜRÜ ALAN(ha) ORAN (%)Mevcut Konut Alanı 87,2 14,6Gelişme Konut Alanı 198,6 33,2Eğitim Tesisleri 22,2 3,7Kamu Kurum Alanları 17,6 2,9Büyük Kentsel Yeşil Alanlar 51,1 8,5Ticaret 14,4 2,4Terminal 6,2 1,0Ağaçlandırılacak Alanlar 61,0 10,2Mezarlık 16,2 2,7Spor Alanları 4,9 0,8Küçük Sanayi Sitesi 8,1 1,4Sanayi Alanı 10,9 1,8Tarımsal Niteliği Korunacak Alan 39,8 6,6Alt Merkez 4,2 0,7Akaryakıt İstasyonu 0,8 0,1Sağlık Tesisleri 1,4 0,2Depolama Alanı 1,5 0,3Üniversite Kampüs Alanı 33,8 5,6Kültür Tesisi Alanı 19,1 3,2TOPLAM 599,0 100,0Tablo M.2. Atabey Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı KullanımTürlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıAtabey İlçesi 1910 yılında belediyestatüsüne kavuşmuştur. İlçe genelinde tarımbirinci sektör konumundadır. İlçenin sonimar planı İller Bankası tarafından 1995yılında revize edilmiştir. Yandaki TablodaAtabey Belediyesi’nin imar planının alankullanımları ve büyüklükleri sunulmuştur.Atabey Belediyesi toplam planlamaalanı 599 hektardır. Gelişme konutalanları planın %33.2‘sini oluşturmaktadır.Yerleşimin güneydoğusunda33.8 ha alanda üniversite kampus alanıyer almaktadır. Kentin kuzey-güneyyönünde gelişeceği öngörülmüştür.Aksu İlçesiKULLANIM ALANININ TÜRÜ ALAN(ha) ORAN (%)Mevcut Konut Alanı 69,7 28,7Gelişme Konut Alanı 91,9 37,9Eğitim Tesisleri 3,5 1,4Kamu Kurum Alanları 9,8 4,0Büyük Kentsel Yeşil Alanlar 14,3 5,9Ticaret 7,8 3,2Terminal 1,3 0,5Mezarlık 5,5 2,3Spor Alanları 1,6 0,7Küçük Sanayi Sitesi 3,7 1,5Dere Yatağı 5,0 2,1Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları 1,4 0,6Tarımsal Niteliği Korunacak Alan 23,4 9,6Askeri Alanlar 0,7 0,3Alt Merkez 0,3 0,1Akaryakıt İstasyonu 1,7 0,7Sağlık Tesisleri 0,7 0,3Turizm Tesis Alanı 0,6 0,3TOPLAM 242,9 100,01953 yılında belediye olan Aksu İlçesi1987 yılında idari açıdan ilçe statüsüneulaşmıştır. Yerleşim Eğirdir’e 25 km, İlmerkezi’ ne 57 km mesafededir. İlçeninekonomisini oluşturan temel sektör tarım vehayvancılıktır. En yaygın tarımsal üretim,elma üretimidir. Bunun yanında armut,kiraz, pancar ve gül üreticiliği yapılmaktadır.Alabalık üretimi ve hayvancılığıngiderek yaygınlaşmaya başladığı yerleşmedeyayla nüfusu sürekli artışgöstermektedir. Aksu İlçesi, Eğirdir veAtabey İlçeleri ile birlikte Isparta ili gülüretiminin en yoğun yapıldığı ilçeleriarasındadır. Ticaret ise yerel tüketime cevapverebilecek düzeydedir. Yerleşim için 1968yılında imar planı yapılmıştır. 1991 yılındayapılan uygulama imar planında projeksiyonyılı 2005 olarak kabul edilmiştir.Tablo M.3. Aksu Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı KullanımTürlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıÖngörülen nüfus ise 5.000 kişi olarak kabul edilmiştir. Bu nüfusa göre düzenleme yapılan planınplanlama alanı 193.03 hektardır. Yukardaki Tabloda Aksu Belediyesi’nin imar planının alan kullanımları vebüyüklükleri sunulmuştur.Aksu Belediyesi nazım imar planında kentin gelişimini etkileyen temel unsur tarım arazileridir. Bununyanı sıra sulama kanları ve sulama alanları da kentin fiziksel gelişiminde sınırlayıcıdır. Yukarıda görüldüğügibi planın %37.9’unu gelişme konut alanları oluşturmaktadır. Kent Eğirdir-Yenişarbademli karayolu boyuncagelişme göstermiştir. Kamu kurum alanları, küçük sanayi sitesi ve konut dışı kentsel kullanım alanları kentindoğusunda yer seçmiştir.381

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUEğirdir İlçesiEğirdir İlçesi Akdeniz Bölgesi’nin Göller yöresinde Eğirdir Gölü’nün güney kıyısında yer almaktadır.Yerleşimin Isparta’ya olan uzaklığı 34 km’dir. Eğridir turizm yönünden büyük potansiyeli olan biryerleşmedir. Ayrıca çevre kırsal yerleşmelere götürdüğü hizmetler açısından, bölge içinde 2. derecede birkentsel merkez olma eğilimindedir. 27 Eylül 1979 yılında onaylanan imar planında öngörülen nüfus yaklaşık20.000 kişidir. Planlama yapılan toplam alan ise 241,47 hektardır. Sonraki dönemlerde ilave ve revizyon imarplanları yapılmıştır. Aşağıdaki Tabloda Eğirdir Belediyesi’nin imar planının alan kullanımları ve büyüklüklerisunulmuştur.KULLANIM ALANININ TÜRÜ ALAN(ha) ORAN (%)Mevcut Konut Alanı 417,2 42,6Gelişme Konut Alanı 226,7 23,1Eğitim Tesisleri 13,6 1,4Kamu Kurum Alanları 93,6 9,6Büyük Kentsel Yeşil Alanlar 9,2 0,9Ticaret 11,3 1,1Terminal 2,5 0,3Ağaçlandırılacak Alanlar 19,0 1,9Mezarlık 6,1 0,6Spor Alanları 5,0 0,5Küçük Sanayi Sitesi 2,8 0,3Sanayi Alanı 37,3 3,8DDY Koruma Kuşağı 13,5 1,4Askeri Alanlar 31,9 3,3Alt Merkez 1,4 0,1Sağlık Tesisleri 12,6 1,3Kumsal 33,5 3,4Turizm Tesis Alanı 24,2 2,5Depolama Alanı 18,4 1,9TOPLAM 980,0 100,0Tablo M.4. Eğirdir Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı KullanımTürlerinin Alansal Ve Oransal Dağılımı382Gelişme alanları için, toprak sınıfları,topoğrafya, mülkiyet durumları göz önündebulundurularak kentin kuzeybatısında yerseçilmiştir. Planın %3.8’ini oluşturan sanayialanları da meskun konut alanın kuzeyindeyer almaktadır. Doğa ve turizm merkeziolan Eğirdir Belediyesinin turizm tesisalanları ise gelişme yönünde kuzeybatıdayer almaktadır.Yakın geçmişte 120 civarındayatırımcı firmanın göl turizmi için ilgilikurumlarla görüşmeler yapılmıştır. Ancak,Eğirdir Gölü, yakın çevredeki yerleşmeleriniçme suyu rezerv alanı olması ve “sukirliliği kontrol yönetmeliği” nedeniyle bugörüşmeler sonuçlanamamış, yatırımlaryapılamamıştır.Güneyinde bulunan dağlık alan ilekuzeyinde bulunan Eğirdir Gölü arasındasıkışmış durumda bulunan kent merkezi, gölkıyısı boyunca lineer bir yayılmagöstermiştir.Bu yayılma belediyecilik hizmetlerinin yeterince verilememesine neden olmaktadır. 1978 yılındabaşlayan çalışmalar henüz sonuçlanmadığından Eğirdir Gölü master planı çalışması yapılamamıştır. Zemindurumu nedeniyle, 300-350 metreye kadar yapılan kazılarda bataklık ve nitrit çıkmaktadır.Gelendost İlçesiKULLANIM ALANININ TÜRÜ ALAN(ha)ORAN(%)Mevcut Konut Alanı 54,3 20,0Gelişme Konut Alanı 138,9 51,1Eğitim Tesisleri 10,8 4,0Kamu Kurum Alanları 9,3 3,4Büyük Kentsel Yeşil Alanlar 7,5 2,7Ticaret 17,6 6,5Terminal 1,6 0,6Mezarlık 8,4 3,1Spor Alanları 2,5 0,9Küçük Sanayi Sitesi 3,6 1,3Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları 0,8 0,3Alt Merkez 1,7 0,6Sağlık Tesisleri 5,2 1,9Depolama Alanı 3,3 1,2Üniversite Kampüs Alanı 6,5 2,4TOPLAM 272,0 100,0Tablo M.5. Gelendost Belediyesi’nin Onanlı İmarPlanı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıGelendost İlçesi Konya-Isparta Karayoluüzerinde, Isparta il merkezine 82 km uzaklıktabulunmaktadır. 1954 yılında ilçe olmuştur.Gelendost İlçe merkezine bağlı kırsal yerleşimlerinekonomik yapıları tamamen tarım ve hayvancılığadayalıdır. İlçe merkezi olarak Gelendost ise kırsalyerleşmelerin ticari merkezi durumundadır.Yerleşmede hizmetler sektörü, özellikle de ticaretoldukça gelişmiş durumdadır. Ticaret dışında tarımyaparak geçimlerini sağlayan önemli bir kesim debulunmaktadır. Yerleşmede küçük sanayi sektörü deoldukça gelişmiştir. Ekonomik yaşamın temelinioluşturan temel sektör tarım sektörüdür. 2000yılında yapılan imar planında 2015 yılı için hedefnüfus 22.000 kişi kabul edilmiştir. AşağıdakiTabloda Gelendost Belediyesi’nin imar planının alankullanımları ve büyüklükleri sunulmuştur.

YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUSİlçe merkezi 6 mahalleden oluşmaktadır.Yerleşme toplam 6873 kişinin yaşadığı yaklaşık 184 hektarlıkbir yerleşim alanına sahiptir.Kent merkezi genelde yağ lekesi görünümünde olup akslar boyunca gelişmeyeyeni başlamış-tır.Kent karakter haritası sınırları içinde ortalama brüt yoğunluk 37 kişi/Ha.iken, net yoğunluk81 kişi/Ha.dır.Gelendost Belediyesi imar planında gelişme konut alanları kent çevresinde yer seçmiştir. Planın%51.1’ini oluşturmak-tadırlar. Sağlık tesisi, üniversite, kamu kurumları ve eğitim tesisleri kent çeperindekuzeybatıda yer seçmiştir.Gönen İlçesiKULLANIM ALANININ TÜRÜ ALAN(ha) ORAN (%)Mevcut Konut Alanı 37,3 14,0Gelişme Konut Alanı 119,6 45,0Eğitim Tesisleri 31,0 11,7Kamu Kurum Alanları 5,8 2,2Büyük Kentsel Yeşil Alanlar 10,2 3,8Ticaret 10,2 3,9Terminal 1,1 0,4Ağaçlandırılacak Alanlar 5,6 2,1Mezarlık 0,4 0,2Spor Alanları 6,5 2,4Küçük Sanayi Sitesi 2,8 1,1Sanayi Alanı 29,3 11,0Askeri Alanlar 0,7 0,3Akaryakıt İstasyonu 0,5 0,2Sağlık Tesisleri 1,8 0,7Depolama Alanı 3,0 1,1TOPLAM 265,9 100,0Tablo M.6. Gönen Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı KullanımTürlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıSütçüler İlçesi3831948 yılında belediye teşkilatınakavuşmuş, 1991 tarihinde ilçe olmuştur.Tarım sektörünün birinci sırada geldiği ilçemerkezine, İstanbul’da bulunan TuzlaAskeri Okulu’nun gelmesi olasılığı vardır.Yandaki Tabloda, Gönen Belediyesi’ninimar planının alan kullanımları ve büyüklüklerisunulmuştur.Gönen Belediyesi imar planındagelişme alanları kent etrafında ve sıçramayaparak gelişeceği öngörülmüştür. Gelişmekonut alanları planın %45’ini oluşturmaktadır.Eğitim tesisleri planın %11.7’sinioluşturmakta ve meskun yerleşimin kuzeyindeyer almaktadır. Kentin güneybatısında29.3 ha alanda sanayi alanı önerilmiştir.Sütçüler İlçesi Isparta il merkezine 102 km, Eğirdir İlçesi’ne 64 km, Aksu İlçesi’ne 44 km mesafededir.İlçe halkı geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlamaktadır. Dünya Bankası tarafından 1997 yılında BaşkozMahallesi’nde imar planı yapılması istenmiştir. İller Bankası tarafından 1997 yılında ilave imar planı yapılmışolup toplam 42.27 ha’lık alanı kapsamaktadır. Dünya Bankası tarafından yapılan nüfus projeksiyonlarına göre2031 yılı için 16.500 kişi ilçe merkezi nüfusu olarak tespit edilmiştir. Aşağıdaki Tabloda SütçülerBelediyesi’nin imar planının alan kullanımları ve büyüklükleri sunulmuştur.KULLANIM ALANININ TÜRÜ ALAN(ha) ORAN (%)Mevcut Konut Alanı 23,0 15,4Gelişme Konut Alanı 68,8 46,0Eğitim Tesisleri 4,3 2,9Kamu Kurum Alanları 4,0 2,7Büyük Kentsel Yeşil Alanlar 9,9 6,6Ticaret 6,4 4,3Ağaçlandırılacak Alanlar 9,9 6,6Spor Alanları 2,4 1,6Küçük Sanayi Sitesi 0,4 0,3Dere Yatağı 2,8 1,9Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları 0,3 0,2Tarımsal Niteliği Korunacak Alan 4,2 2,8Orman Alanı 5,0 3,3Alt Merkez 2,3 1,6Akaryakıt İstasyonu 0,2 0,2Sağlık Tesisleri 2,5 1,7Mesire Alanı 1,1 0,8Fundalık 1,9 1,2TOPLAM 149,5 100,0Tablo M.7. Sütçüler Belediyesi’nin Onanlı İmar PlanıKullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıSütçüler Belediyesi imar planındakent iki türlü gelişme göstermiştir.Bunlardan ilki kentin kuzeybatısına doğruolan tarım topraklarının ve topografyanınfiziksel sınırlarını belirlediği alandır. Diğergelişme ise kentin güneydoğusundaki uydukent tipi gelişmedir.İlçe Merkezi 1963 yılında büyük birafet ve yangın geçirmiştir. Merkez kesimidolduğundan belediye yönetimi, 3 kmuzaklıktaki Belen mahallesine doğruyaklaşık 15.000 dönümlük düz bir alanda(yayla evleri projesi adı altında) yerleşimegeçmeyi planlamaktadır.İlçenin girişinde yapılmış olanKaracaören Barajı nedeniyle kentmerkezinde rutubet oluştuğundan, yerleşiminikliminde de önemli değişikliklerolmuştur.

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUİlçenin suyu 26 km uzaktaki Toto dağından sağlanmakta; bu sudan 8 köy daha yararlanmakta ve sugittikçe azalmaktadır. Bu nedenle ilçe merkezi için susuzluk sorunu ortaya baş göstermektedir.Turizm sektöründe doğa turizmi Antalya’daki turizme alternatif olarak gösterilmektedir. İlçe genelinderafting ve jeep safarileri yapılmaktadır. Dini turizmde, Yalvaç’tan başlayıp Antalya ya kadar gidenhıristiyanların, havarilerin yürüyüş yolu olması nedeniyle önem arz etmektedir. Potansiyeldeğerlendirilebilirse 20.000 civarında İsrail’li turist çekme imkanı bulunmaktadır. Safari turizmi olarak Ormangözetleme kulelerinden fotoğraf çekimleri yapılabilir. Yurt dışından gelen turistler için sağlık turizmineyönelik çalışmalar da vardır. 50 adetlik Yörük çadırı ile turizme katkı projeleri bulunmaktadır.Çandır tarafında hidroelektrik santralleri bulunmaktadır. Kasımlar beldesinde Türkiye’nin 2 büyükhidroelektrik santralinin kurulması planlanmıştır. Yaşlılara yönelik huzur beldeleri projeleri bulunmaktadır.İlçede, kapılara asılan çelenklerden yılda 50.000 adet civarında imal edilerek Rusya’ya ihraçedilmektedir Bu ilçe merkezinde yaşayan halk için önemli bir kaynaktır.Çandır tarafında Melikler köprüsü yapılabilirse Antalya ile olan mesafe 40 km. kısalacaktır. Ayrıca bubölgede 300-400 arası sera bulunduğundan, seracılık ilçede önem arz etmektedir.Keçiborlu İlçesiKULLANIM ALANININ TÜRÜ ALAN(ha) ORAN (%)Mevcut Konut Alanı 50,3 17,3Gelişme Konut Alanı 153,6 52,8Eğitim Tesisleri 8,6 3,0Kamu Kurum Alanları 17,7 6,1Büyük Kentsel Yeşil Alanlar 11,4 3,9Ticaret 9,9 3,4Terminal 0,9 0,3Ağaçlandırılacak Alanlar 4,4 1,5Mezarlık 6,9 2,4Spor Alanları 3,5 1,2Küçük Sanayi Sitesi 10,2 3,5Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları 1,6 0,6Taşkın Alan 1,1 0,4DDY Koruma Kuşağı 2,6 0,9Alt Merkez 4,6 1,6Sağlık Tesisleri 2,0 0,7Depolama Alanı 0,7 0,3Teknik Alt Yapı 0,6 0,2TOPLAM 290,7 100,0Tablo M.8. Keçiborlu Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı KullanımTürlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıSenirkent İlçesiKULLANIM ALANININ TÜRÜ ALAN(ha) ORAN (%)Mevcut Konut Alanı 66,5 24,2Gelişme Konut Alanı 75,4 27,5Eğitim Tesisleri 6,9 2,5Kamu Kurum Alanları 11,5 4,2Büyük Kentsel Yeşil Alanlar 21,6 7,9Ticaret 22,5 8,2Terminal 1,4 0,5Ağaçlandırılacak Alanlar 6,2 2,3Mezarlık 4,8 1,7Spor Alanları 3,1 1,1Küçük Sanayi Sitesi 4,6 1,7Sanayi Alanı 32,0 11,7Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları 6,0 2,2Alt Merkez 1,0 0,4Sağlık Tesisleri 2,8 1,0Üniversite Kampüs Alanı 8,3 3,0TOPLAM 274,7 100,0Tablo M.9. Senirkent Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı KullanımTürlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıKeçiborlu 1907 yılında belediyestatüsüne kavuşmuştur. İlçede bulunanKükürt Madeni 1995 yılında kapatılmıştır.Tarım sektörünün birinci konumda olduğuyerleşmede başlıca ürünler arpa, buğday,kiraz ve elmadır. Büyükbaş hayvancılıkikinci sektör olarak ilçe halkının geçiminderol oynamaktadır. İlçe Merkezine 1976yılında İller Bankası tarafından yapılan imarplanı halen kullanılmaktadır. AşağıdakiTabloda Keçiborlu Belediyesi’nin imarplanının alan kullanımları ve büyüklüklerisunulmuştur.1888 yılında belediye olan Senirkentilçe merkezinde elma kiraz üretimi baştagelmektedir.1993 yılında yapılmış olan imarplanının projeksiyon nüfusu 50.000 kişiolarak hesaplanmıştır. Yandaki TablodaSenirkent Belediye-si’nin imar planının alankullanımları ve büyüklükleri sunulmuştur.Senirkent Belediyesi’nin planlamaalanı 274.7 hektardır. Kentin gelişimiağırlıklı olarak meskun yerleşimindoğusunda önerilmiştir. Gelişme konutalanları planın %27.5’ini oluşturmaktadır.Toplam 32 ha alana sahip olan sanayi alanımeskun yerleşimin yaklaşık 2.5 km.güneydoğusunda önerilmiştir.384

YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUSUluborlu İlçesiKULLANIM ALANININ TÜRÜ ALAN(ha) ORAN (%)Mevcut Konut Alanı 73,7 28,4Gelişme Konut Alanı 122,0 46,9Eğitim Tesisleri 8,2 3,2Kamu Kurum Alanları 12,7 4,9Büyük Kentsel Yeşil Alanlar 15,3 5,9Ticaret 5,6 2,2Mezarlık 11,3 4,4Spor Alanları 2,0 0,8Küçük Sanayi Sitesi 0,9 0,3Sağlık Tesisleri 1,6 0,6Üniversite Kampüs Alanı 5,8 2,2Dini Tesis Alanları 0,8 0,3TOPLAM 259,9 100,01827 yılında belediye olan Uluborluİlçesi’nin ilk imar planı 1967 yılında İllerBankası tarafından yapılmıştır. 1972,1981,1987 ve 1997 yıllarında revizyongörmüştür. Yürürlükte bulunan imarplanının projeksiyon nüfusu 10.000 kişiolarak hesaplanmıştır. İlçede Kiraz ve elmaüretimiyle tarım birinci sektör konumundadır.Ayrıca ilçe merkezinde tarıma dayalısanayi (depolama ve paketleme) tesisleri yeralmaktadır. Yandaki Tabloda UluborluBelediyesi’nin imar planının alan kullanımlarıve büyüklükleri sunulmuştur.Tablo M.10. Uluborlu Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı KullanımTürlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıUluborlu Belediyesi imar planında gelişme alanı meskun yerleşimin etrafında gelişeceği öngörülmüştür.Ayrıca kentin doğusunda sıçrama yapılarak yeni gelişme alanı önerilmiştir. Toplam gelişme konut alanı planın%46.9’unu oluşturmaktadır.Yalvaç İlçesiKULLANIM ALANININ TÜRÜ ALAN (ha) ORAN(%)Mevcut Konut Alanı 149,7 21,9Gelişme Konut Alanı 218,6 31,9Eğitim Tesisleri 46,1 6,7Kamu Kurum Alanları 22,7 3,3Büyük Kentsel Yeşil Alanlar 75,7 11,0Ticaret 41,0 6,0Terminal 1,6 0,2Ağaçlandırılacak Alanlar 4,5 0,7Mezarlık 21,4 3,1Spor Alanları 6,4 0,9Küçük Sanayi Sitesi 28,8 4,2Konut Dışı Kentsel ÇalışmaAlanları 1,6 0,2Tarımsal Niteliği Korunacak Alan 24,9 3,6Askeri Alanlar 2,5 0,4Alt Merkez 1,4 0,2Akaryakıt İstasyonu 1,7 0,3Fuar, Panayır ve Festival Alanı 3,3 0,5Sağlık Tesisleri 2,3 0,3Mesire Alanı 4,8 0,7Turizm Tesis Alanı 3,3 0,5Teknik Alt Yapı 0,0 0,0Bağ-Bahçe Nizamlı Konut Alanı 22,6 3,3TOPLAM 684,9 100,0Tablo M.11. Yalvaç Belediyesi’nin Onanlı İmar PlanıKullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal Dağılımı1846 yılında Belediye olan Yalvaç İlçesininson imar planı çalışması 1987 yılında İller Bankasıtarafından yapılmıştır. Planın projeksiyon nüfusu55.000 kişi olarak hesaplanmıştır. İlçede buğdayve nohut üretimiyle tarım birinci sektör konumundadır.Yandaki Tabloda Yalvaç Belediyesi’ninimar planının alan kullanımları ve büyüklüklerisunulmuştur.Yalvaç Belediyesi’nin planlama alanı 684.9hektardır. Planda gelişme meskun yerleşiminetrafında yağ lekesi şeklinde olacağıöngörülmüştür. Gelişme konut alanları planın%31.9’unu oluşturmaktadır. Kentin güney vegüney doğusunda küçük sanayi sitesi alanlarıönerilmiştir. Donatı alanları ise ağırlıklı olarakkuzeyde yer seçmiştirYalvaç Belediyesi’nin planlama alanı 684.9hektardır. Planda gelişme meskun yerleşiminetrafında yağ lekesi şeklinde olacağıöngörülmüştür. Gelişme konut alanları planın%31.9’unu oluşturmaktadır. Kentin güney vegüney doğusunda küçük sanayi sitesi alanlarıönerilmiştir. Donatı alanları ise ağırlıklı olarakkuzeyde yer seçmiştir.385

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUŞarkikarağaç İlçesiKULLANIM ALANININ TÜRÜ ALAN(ha) ORAN(%)Mevcut Konut Alanı 64,1 7,2Gelişme Konut Alanı 693,9 77,8Eğitim Tesisleri 10,3 1,2Kamu Kurum Alanları 10,6 1,2Büyük Kentsel Yeşil Alanlar 7,6 0,9Ticaret 40,1 4,5Terminal 1,8 0,2Ağaçlandırılacak Alanlar 7,5 0,8Mezarlık 5,8 0,7Spor Alanları 2,3 0,3Küçük Sanayi Sitesi 22,1 2,5Dere Yatağı 6,9 0,8Sanayi Alanı 7,7 0,9Alt Merkez 2,1 0,2Akaryakıt İstasyonu 5,2 0,6Fuar, Panayır ve Festival Alanı 2,7 0,3Sağlık Tesisleri 1,4 0,2Kültür Tesisi Alanı 2,9 0,3TOPLAM 891,9 100,0Tablo M.12. Şarkikaraağaç Belediyesi’nin Onanlı İmar PlanıKullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıYenişarbademli İlçesiKULLANIM ALANININ TÜRÜ ALAN(ha) ORAN(%)Mevcut Konut Alanı 35,9 17,6Gelişme Konut Alanı 94,0 46,1Eğitim Tesisleri 5,6 2,7Kamu Kurum Alanları 7,2 3,5Büyük Kentsel Yeşil Alanlar 19,9 9,8Ticaret 4,0 1,9Terminal 1,6 0,8Ağaçlandırılacak Alanlar 0,9 0,4Mezarlık 0,9 0,4Spor Alanları 3,1 1,5Küçük Sanayi Sitesi 2,4 1,2Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları 12,1 5,9Alt Merkez 0,9 0,4Akaryakıt İstasyonu 0,3 0,2Sağlık Tesisleri 1,0 0,5Doğal Karakteri Korunacak Alan 11,2 5,5Kültür Tesisi Alanı 3,0 1,5TOPLAM 203,9 100,0Tablo M.13. Yenişarbademli Belediyesi’nin Onanlı İmar PlanıKullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal Dağılımı1800’lü yıllarda belediye olanŞarkikaraağaç ilçe merkezinin ilk imar planı1972 yılında yapılmış, 1991 yılında revizeedilmiştir. Tarım, arpa, buğday, pancarüretimi ile birinci sektör konumundadır.Hayvancılıkta büyükbaş hayvancılık öndegelmektedir. Sanayi bölgesinin olmadığı ilçemerkezinde küçük sanayi bölgesi mevcuttur.Yandaki Tabloda ŞarkikaraağaçBelediyesi’nin imar planının alan kullanımlarıve büyüklükleri sunulmuştur.Şarkikaraağaç Belediyesi’nin toplamplanlama alanı 891.9 hektardır. Planın%77.8’ini gelişme konut alanlarıoluşturmaktadır. Planda kentin doğusunda22.1 ha alanda küçük sanayi sitesi alanıbulunmaktadır. Donatı alanları ticaret alanınınetrafında yer seçmiştir.Yandaki Tabloda YenişarbademliBelediyesi’nin imar planının alan kullanımlarıve büyüklükleri sunulmuştur.Yenişarbademli Belediyesi imarplanında lineer formda gelişmesiöngörülmüştür. Gelişme konut alanları planın%46.1’ini oluşturmaktadır. Kentin doğuçeperinde konut dışı kentsel çalışma alanlarıve küçük sanayi sitesi önerilmiştir.M.1.1.4.Kentsel Alanlarda YoğunlukMahallelerin yoğunlukları liste olarak yazı ekine konulmuş olup ortalama daire konut büyüklüğü100-125 m2 dir. Ortalama aile büyüklüğü çekirdek aile olup 4 kişidir.M.1.1.5.Kentsel Yenileme AlanlarıTarihi kent dokusu korunacak alan olarak koruma kurulunca belirlenen sokaklar paftası ekinde olup,koruma imar planımız yoktur. Yenileme durumunda koruma kurulunca gerekli karar alınmaktadır.M.1.1.6.Endüstri Alanları Yer SeçimiUlaşım ve topografya çevre kirliliği göz önüne alınarak gelişme alanları belirlenmektedir.386

YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS• Süleyman Demirel Organize Sanayi BölgesiSüleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi Gönen İlçesi, Gümüşgün Köyü Isparta – Burdur karayolukavşağında, kurulmuştur. Bölünmüş yol ile Isparta’ya bağlanmıştır. 262 hektar alana sahiptir. 160 ha. İlaverezerv alanı bulunmaktadır. Demiryolu yükleme boşaltma istasyonuna 600 metre mesafede, Süleyman DemirelDevlet Hava Limanı’na 4 km. mesafededir. Bölge yol, su elektrik, kanalizasyon, arıtma tesisleri, haberleşmealt yapıları ve genel hizmet yapıları ile Isparta’nın sanayileşmesinde önemli yer tutmaktadır. En küçüğü5000m 2 , en büyüğü 100.000 m 2 olan 114 sanayi parseli vardır. Alan % 80 oranında doludur. İlde SüleymanDemirel Organize Sanayi Bölgesi’nin faaliyete geçmesiyle sermayenin yatırıma yönelmesi hızlandırılmıştır.Sektör Üretim Yapan İnşa Halindeki Proje Halindeki Kapalı Olan TesislerTesislerTesislerTesislerTekstil 8 7 8 5Ahşap 10 3 2 1İnşaat 2 - 1 2Metal 3 1 3 -Gıda 2 1 1 -Ambalaj 2 -Plastik - 1 1 -Kağıt - - 1 -Lastik - - - -Toplam 25 13 19 8Tablo M.14. Süleyman Demirel OSB’nin Yapılaşma Durumu, 2006Kaynak : Isparta Sanayi ve Ticaret Odası, 2004• Isparta Deri Organize Sanayi BölgesiDeri sektöründe görülen gelişmeler üzerine, il merkezinde, Minasın Mevkii’nde 60 ha.lık ve 64 parsellikDeri Organize Sanayi Bölgesi arazi kamulaştırması, mevzii imar planı, parselasyon planları tamamlanmıştır.Altyapı projeleri hazırlanmaktadır.• Yalvaç Organize Sanayi Bölgesi2000 yılında yer seçimi yapılan bölgenin kuruluş protokolü hazırlanarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı onayıile yönetim kurulu oluşturulmuştur. Harita ve proje hazırlıkları devam eden bölge içinde kalan ve özelmülkiyete konu yaklaşık 113 ha alanın kamulaştırılması izni alınmış, ödenekler elverdiği orandakamulaştırılmasına başlanmıştır.• Küçük Sanayi SiteleriIsparta İli’ndeki küçük sanayi sitelerinin mekansal ve işgücü dağılımına ilişkin değerler Tablo M.15’deverilmiştir.ADI YERİ ALANI (m²)İŞYERİSAYISI (Dolu)İŞYERİSAYISI (Boş)ÇALIŞANSAYISIIsparta Küçük S.S. İl Merkezi 149 100 650 100 3 726Isparta Gül KSS İl Merkezi 420 000 245 241 824Eğirdir KSS Eğirdir 54 720 68 5 210S.S. Fatih Sanayii Topluİşyeri Yapı Koop.Ş.Karaağaç 12 750 145 10 330S.S.Çınar Toplu İşyeriYapı Koop.Yalvaç 42 867 150 3 390S.S. Yuva Yapı Koop. Yalvaç 16 650 100 9 220Fatih II KSS Ş.Karaağaç 25 000 29 7 60T O P L A M 720 087 1387 375 5 760Tablo M.15. Isparta İli Küçük Sanayi Siteleri, 2006 Kaynak : Isparta Valiliği, İl Brifingi, 2006Her biri 100 işyerine sahip Keçiborlu Küçük Sanayi Sitesi inşaatı %70 düzeyindedir ve Bakanlık kredisiile devam etmektedir.387

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUYalvaç Deri Küçük Sanayi Sitesi arsa temini ve proje aşamasındadır. Bu site de Bakanlık kredi desteğiile inşa edilecektir.Gelendost Küçük sanayi sitesi 2003 yatırım programına alınmamıştır.DepolamaIsparta’da, özellikle elma üretiminin muhafazasına yönelik olarak faaliyet gösteren toplam 232.265ton/yıl kapasiteli soğuk hava depoları bulunmaktadır.M.1.1.7.Tarihi ve Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli AlanlarKentimizde yeni tescilli binalarda restorasyon çalışmaları yapılmaya başlanmış ve sosyo kültürel olarakkullanıma açılmaya başlamıştır. Camiler, hanlar, kervansaraylar, çarşılar, hamamlar, çeşmeler, kaleler,medreseler, kaleler, medreseler, köprüler, kisiler ve sivil mimari örneklerle ilgili geniş bilgiler 6.1.2.3. başlığıaltında anlatılmıştır.M.1.2. KIRSAL ALANLARM.1.2.1.Kırsal Yerleşme DeseniKırsal alanlarda tarım arazilerinin korunması için mevcut imar planında tarım arazileri ile imar planlıalanlar arasına tampon olarak imar planı yapılmış ve % 5 yoğunlukta ve minimum parsel büyüklüğü 1000-2000 m2 lik parseller oluşacak şekilde imar planı yapılarak tarım alanlarının korunması amaçlanmıştır.Isparta İli’ndeki kırsal yerleşmelerin belirgin özelliği, parçalı bir görünüme sahip olan tarım alanlarıiçinde ve çevresinde yoğunlaşmış olmalarıdır. Bu yoğunluk ve yerleşmelerin büyüme eğilimleri, tarımsalalanları tehdit edici boyutta değildir. Nüfus açısından da önemli büyüklüklere sahip değildirler. Tarımsal üründeseninin geliştirilmesine ilişkin projelerin başarıları oranında kırsal yerleşmelerden göçün azalacağı,dolayısıyla bu yerleşmelerde yaşam koşullarının iyileşmesine paralel olarak mekansal ve alt yapı iyileşmeleride olacaktır. Bu öngörünün planlama aşamasında dikkate alınması gerekmektedir.M.1.2.2.Arazi MülkiyetiKırsal alanda Isparta da genelde arazi sahipliği şahıs elinde olup kamu hazine belediye arazisi yokdenecek kadar azdır. Şahıs arazileri ise ortalama 2-5 bin m2 lik büyüklüklerdedir.Arazi mülkiyeti bilgileri, 1/100.000 ölçeğin elverdiği ayrıntıda ve kullanılabilir düzeydebulunmamaktadır. Ancak, orman, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki alanlar gibi çok geniş alanlar, yasalstatüleri gereğince kullanım kararı getirilebilen alanlardır. Bu alanlar dışında kalan alanlar da özel mülkiyetekonudur.Plan kararı getirilebilecek kentsel alan ve yakın çevreleri ile tarımsal kullanım yoğunluğu olan alanlargenellikle özel mülkiyete konudur ve çok parçalanmışlardır. 1/100.000 ölçekte ifade edilebilmeleri mümkündeğildir.Yerleşme alanlarında ve yakın çevresindeki, devletin hüküm ve tasarrufundaki alanlar, tapulama dışıalanlar, hazine mülkleri, vakıf arazileri, askeri alanlar, belediye mülkleri, 1/100.000 ölçekte ifadeedilememektedir. Bu yüzden mülkiyet bilgisi, sayısal ya da alansal olarak değerlendirmeye tabi tutulmamıştır.Yerleşme alanları ve yakın çevresi dışında devletin hüküm ve tasarrufundaki alanlar, orman alanları vetescil dışı alanlara ilişkin sayısal bilgiler bulunmamaktadır. Kaldı ki, bu alanlar planlama kararları sürecindeyasal statüleri uyarınca değerlendirileceklerdir. Bu alanlara ilişkin kadastral ve sayısal bilgilerin tamamlanmasıile alt ölçekli planlarda ele alınması gerekecektir.M.2.ALTYAPIBu konuyla ilgili bilgiler “Altyapı, Ulaşım ve Haberleşme” başlığı altında incelenmiştir.M.3.BİNALAR VE YAPI ÇEŞİTLERİM.3.1.KAMU BİNALARIBelediye sınırları içinde ve dışında yapılan kamu binalarının yer seçimi ile ilgili işlemler ilgilikurum tarafından yapılmaktadır.Bu yerlerin zemin ve temel etütlerin yapımı ile rapor kontrolleri388

YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUSyapılmaktadır.Ayrıca bünyesinde teknik birimi bulunmayan veya teknik elemanı yetersiz olankurumların, binalarının ihaleleri ile yapım işi kontrollükleri de yapılmaktadır.M.3.2.OKULLARARAŞTIRMAOKUL ÖNCESİ EĞİTİMPLANLAMA OKUL ŞUBE ÖĞRENCİ SAYISIÖĞRETMEN SAYISIİSTATİSTİK SAYISI SAYISI ERKEK KIZ TOPLAM ERKEK KADIN TOPLAMMERKEZ 55 89 883 780 1663 1 87 88AKSU 3 3 19 12 31 -- 1 1ATABEY 3 3 21 21 42 -- 2 2EĞİRDİR 17 19 149 135 284 2 10 12GELENDOST 11 11 85 75 160 1 1 2GÖNEN 6 6 38 56 94 1 1KEÇİBORLU 6 7 59 46 105 1 7 8SENİRKENT 6 7 61 48 109 -- 4 4SÜTÇÜLER 3 3 20 17 37 -- 1 1Ş.KARAAĞAÇ 11 11 97 79 176 1 7 8ULUBORLU 2 2 23 19 42 1 1 2YALVAÇ 24 26 215 213 428 1 12 13Y.BADEMLİ 1 1 12 4 16 -- 1 1TOPLAM 148 188 1682 1505 3187 8 135 143Tablo M.16. Okul Öncesi EğitimTabloda görüldüğü gibi Isparta İli ‘nde okul öncesi eğitimde 1.682 erkek; 1.505 kız; toplam 3.187öğrenciye; 148 okulda;188 şubede 8 erkek; 135 bayan ;toplam 143 öğretmen eğitim vermektedir. Öğrencibaşına 22.28 öğrenci düşmektedir. Türkiye’de ise öğretmen başına ortalama 18.75 öğrenci düşmektedir.İlköğretimOKUL DERSLİK ŞUBEİLKÖĞRETİMÖĞRENCİ SAYISI ÖĞRETMEN SAYISISAYISI SAYISI SAYISI ERKEK KIZ TOPLAM SINIF BRANŞ TOPLAMMERKEZ 62 1.020 877 12.259 11.533 23.792 593 637 1230AKSU 15 52 54 279 264 543 24 16 40ATABEY 4 63 44 491 462 953 25 42 67EĞİRDİR 39 229 208 2114 2006 4116 141 91 232GELENDOST 14 131 112 955 879 1834 62 45 107GÖNEN 6 71 51 410 395 805 38 36 74KEÇİBORLU 11 115 84 749 682 1431 56 42 98SENİRKENT 9 106 68 743 682 1425 45 28 73SÜTÇÜLER 18 115 121 855 834 1685 38 51 89Ş.KARAAĞAÇ 28 213 188 1598 1519 3117 92 65 157ULUBORLU 3 43 32 411 271 682 19 27 46YALVAÇ 43 406 339 3312 3279 6595 187 122 309Y.BADEMLİ 3 10 9 103 123 226 6 9 15TOPLAM 255 2.574 2.187 24.281 22.935 47.216 1.326 1.211 2.537Tablo M.18. Isparta İl’inde İlköğretimTablodan da anlaşılacağı gibi Isparta İli’nde ilköğretim okullarında; 24.279 erkek; 22.944 kız; toplam47.223 öğrenciye 255 okulda 2.574 derslikte 2.187 şubede 1.326 sınıf; 1.211 branş; toplam 2.537 öğretmeneğitim vermektedir. Öğretmen başına 18.61 öğrenci düşmektedir. Bu değer Türkiye için 27.28 öğrencidir.389

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUOrtaöğretimARAŞTIRMAORTAÖĞRETİMPLANLAMA OKUL DERSLİK ŞUBE ÖĞRENCİ SAYISI ÖĞRETMEN SAYISIİSTATİSTİK SAYISI SAYISI SAYISI ERKEK KIZ TOPLAM ERKEK KADIN TOPLAMMERKEZ 29 460 429 5.440 5.062 10.502 516 259 775AKSU 2 11 11 134 34 168 18 2 20ATABEY 3 33 17 171 155 326 21 15 36EĞİRDİR 9 68 66 631 579 1.210 77 64 141GELENDOST 2 23 14 129 72 201 15 10 25GÖNEN 2 33 22 288 100 388 31 13 44KEÇİBORLU 4 45 40 344 224 568 85 33 118SENİRKENT 7 60 53 498 333 831 62 24 86SÜTÇÜLER 3 16 17 109 105 214 13 7 20Ş.KARAAĞAÇ 6 60 66 665 502 1.167 75 36 111ULUBORLU 4 30 31 357 103 460 46 12 58YALVAÇ 11 132 108 1.137 862 1.999 111 60 171Y.BADEMLİ 1 3 3 24 21 45 4 -- 4TOPLAM 83 974 877 9.927 8.152 18.079 1.074 535 1.609Tablo M.18. Isparta İl’inde OrtaöğretimIsparta İli’nde Ortaöğretim kurumlarında ; 9.927 Erkek; 8.152 Kız Toplam 18.079 Öğrenciye 83 Okulda974 Derslikte 877 Şubede 1.074 Erkek; 535 Bayan Toplam 1.609 Öğretmen Eğitim vermekte, 11.23öğrenciye bir öğretmen düşmektedir. Bu değer Türkiye’de genel liselerde öğretmen başına 22.82, mesleki veteknik liselerde 14.19 öğrencidir.Süleyman Demirel ÜniversitesiSüleyman Demirel Üniversitesi’ nin , Isparta il merkezi, ilçeleri ve Burdur İli’nde meslek yüksekokulları ve fakülteleri bulunmaktadır. Aşağıda üniversiteye bağlı eğitim kurumlarının adları, fakülteler vebölümleri; yüksek okulla ve bölümleri topluca sunulmaktadır.Fakülteler• Diş Hekimliği Fakültesi• Fen Edebiyat FakültesiBiyoloji, Fizik, Kimya, Matematik, Sosyoloji, Tarih, Türk Dili ve Edebiyatı.• İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesiİktisat, İşletme, Kamu Yönetimi, Maliye,• İlahiyat Fakültesi• Tıp Fakültesi• Ziraat FakültesiBitkisel Üretim, Gıda Mühendisliği, Hayvansal Üretim, Tarım Teknolojisi• Teknik Eğitim FakültesiBilgisayar Sistemleri Öğretmenliği, Tesisat Öğretmenliği, Yapı Öğretmenliği, Eğirdir Su ÜrünleriÖğretmenliği• Mühendislik Mimarlık FakültesiÇevre Mühendisliği, Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği, Jeofizik Mühendisliği, JeolojiMühendisliği, Maden Mühendisliği, Makine Mühendisliği, Mimarlık, Tekstil Mühendisliği,• Orman FakültesiOrman Mühendisliği390

Yüksek Okullar• Isparta Sağlık YüksekokuluEbelik, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Hemşirelik• Ağlasun Meslek YüksekokuluYERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUSMuhasebe, Büro Yönetimi Sekreterliği• Atabey Meslek YüksekokuluBesicilik, Bilgisayar Programcılığı, Bilgisayarlı Muhasebe ve Vergi Uygulama, Elektrik, Elektronik,Halıcılık, Harita – Kadastro, İnşaat, İşletmecilik, İthalat – İhracat, Metal İşleri, Radyo – TelevizyonYayımcılığı, Satış Yönetimi, Seramik, Tekstil• Eğirdir Meslek YüksekokuluBüro Yönetimi ve Sekreterlik, Peyzaj, Su Ürünleri, Turizm ve Otelcilik• Gelendost Meslek YüksekokuluBilgisayarlı Muhasebe ve Vergi Uygulama, Meyve – Sebze İşleme• Keçiborlu Meslek YüksekokuluBilgisayar Programcılığı, Bilgisayarlı Muhasebe ve Vergi Uygulama, Elektronik, İşletmecilik,İklimlendirme – Soğutma, Makine, Otomotiv• Senirkent Meslek YüksekokuluBilgisayar Destekli Tasarım, Bilgisayar Donanımı, Bilgisayar Operatörlüğü ve Teknikerliği, Elektrik,İklimlendirme – Soğutma, İnşaat, Makine – Resim - Konstrüksiyon• Sütçüler Meslek YüksekokuluBilgisayarlı Muhasebe ve Vergi Uygulama, Büro Yönetimi ve Sekreterlik, Gıda Teknolojisi, İnşaat• Şarkikaraağaç Meslek Yüksek OkuluBilgisayarlı Muhasebe ve Vergi Uygulama, Büro Yönetimi ve Sekreterlik, Gıda Teknolojisi ve İşletme• Uluborlu Meslek Yüksek OkuluBilgisayar Donanımı, Bilgisayar Programcılığı, Elektronik, Harita - Kadastro• Yalvaç Meslek YüksekokuluBilgisayar Donanımı, Bilgisayarlı Muhasebe ve Vergi Uygulama, Büro Yönetimi ve Sekreterlik,Dericilik, Hazır Giyim, İnşaat, Satış Yönetimi, Turizm ve Otelcilik, Turizm Rehberliği• Dazkırı Meslek YüksekokuluBilgisayarlı Muhasebe ve Vergi Uygulama, Elektrik, İnşaat• Gölhisar Meslek Yüksek Okulu• Bilgisayar Programcılığı, Bilgisayarlı Muhasebe ve Vergi Uygulama, Büro Yönetimi ve Sekreterlik,Elektrik.M.3.3.HASTANELER VE SAĞLIK TESİSLERİIsparta İl merkezinde ve ilçelerde Bakanlığımıza bağlı 9 adet Devlet Hastanesi, 2 adet Doğum veÇocuk Bakımevi Hastanesi, 1 adet Kemik Eklem Hastalıkları Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi ve 86adet Sağlık Ocağı bulunmaktadır.Devlet hastanelerinden Isparta Devlet Hastanesi 600 yatak kapasiteli, Gülkent Devlet Hastanesi300 yatak kapasiteli; diğer 7 adedi; 25 yataklı Gelendost , 150 yataklı Yalvaç,100 yataklıŞ.Karaağaç,150 yataklı Senirkent, 50 yataklı Uluborlu, 30 yataklı Keçiborlu, 50 yataklı Sütçüler İlçeDevlet Hastanesidir.391

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU2 adet Doğum ve Çocuk Bakımevi hastanelerinden: Isparta Doğum ve Çocuk BakımeviHastanesi 175 yatak kapasitesi ile, Yalvaç Doğum ve Çocuk Bakımevi Hastanesi ise, 50 yatak kapasitesi ilehizmet vermektedir.Eğridir Kemik Eklem Hastalıkları Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi 1000 yatak kapasite ilehizmet vermektedir.86 adet Sağlık Ocağı’nın 18 adedi il merkezinde, 15 adedi ilçe merkezlerinde, 37 adedi kasabalardave 16 adedi de köylerde bulunmaktadır. Bunlardan 71 adet Sağlık Ocağı Sağlık Bakanlığı'na ait kendibinalarında, (11 adedi geçici, 2 adedi belediye, 1 adet camii yaşatma 1 adet Devlet Hastanesi) olmak üzere15 adet Sağlık Ocağı geçici binalarda hizmet vermektedir. Sağlık Ocağı binaları İl Tipi ve Köy Tipi olmaküzere iki tiptir.Isparta İli'nde hastanelerde var olan toplam yatak sayısına göre yatak başına 141 kişidüşmektedir. Bu değer Türkiye için 430 dur.Doktor başına kişi olarak Türkiye'de 764, Isparta İli'nde 421 kişi düşmektedir.M.3.3.1.İlçelerdeki Sağlık KurumlarıMerkez İlçe• S.D.Ü. Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi• S.D.Ü. Diş Hekimliği Fakültesi• Isparta Devlet Hastanesi• Isparta Doğum ve Çocuk Bakım Hastanesi• Verem Savaş Dispanseri• Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlama Merkezi• Gülkent Devlet Hastanesi• Isparta Asker Hastanesi• 112 Acil Yardım ve Kurtarma İstasyonu 1• 112 Acil Yardım ve Kurtarma İstasyonu 2• Halk Sağlığı Laboratuarı• Bağlar Sağlık Ocağı• Bahçelievler Sağlık Ocağı• Binbirevler Sağlık Ocağı• Çelebiler Sağlık Ocağı• Çünür Sağlık Ocağı• Davraz Sağlık Ocağı• Gülcü Sağlık Ocağı• Gülistan Sağlık Ocağı• Halıkent Sağlık Ocağı• Karaağaç Sağlık Ocağı• Kurtuluş Sağlık Ocağı• Mehmet Tönge Sağlık Ocağı• Sanayi Sağlık Ocağı• Sermet Sağlık Ocağı• Vatan Sağlık Ocağı• Yedişehitler Sağlık Ocağı• Yenice Sağlık Ocağı• Zafer Sağlık Ocağı• Aliköy- Küçük Hacılar Sağlık Ocağı• Büyük Gökçeli Sağlık Ocağı• Kuleönü Sağlık Ocağı• Sav Sağlık OcağıAksu İlçesi• 112 Acil Yardım ve Kurtarma İstasyonu• Aksu Sağlık Ocağı• Yakaavşar Sağlık Ocağı392

YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUSAtabey İlçesi• 112 Acil Yardım ve Kurtarma İstasyonu• Atabey Sağlık Ocağı• İslamköy Sağlık OcağıEğirdir İlçesi• Eğirdir Kemik Hastalıkları Hastanesi• Eğirdir Verem Savaş Dispanseri• 112 Acil Yardım ve Kurtarma İstasyonu• Eğirdir Sağlık Ocağı• Bağıllı Sağlık Ocağı• Balkırı Sağlık Ocağı• Barla Sağlık Ocağı• Gökçehöyük Sağlık Ocağı• Pazarköy Sağlık Ocağı• Sarıidris Sağlık Ocağı• Tepeli Sağlık Ocağı• Yuvalı Sağlık Ocağı• Yukarı Gökdere Sağlık OcağıGelendost İlçesi• Gelendost Devlet Hastanesi• 112 Acil Yardım ve Kurtarma İstasyonu• Gelendost Sağlık Ocağı• Afşar Sağlık Ocağı• Bağıllı Sağlık Ocağı• Köke Sağlık Ocağı• Yaka Sağlık Ocağı• Yenice Sağlık Ocağı• Yeşilköy Sağlık OcağıGönen İlçesi• Gönen Sağlık Ocağı• Güneykent Sağlık Ocağı• 112 Acil Yardım ve Kurtarma İstasyonuKeçiborlu İlçesi• Keçiborlu Devlet Hastanesi• 112 Acil Yardım ve Kurtarma İstasyonu• Keçiborlu Sağlık Ocağı• Aydoğmuş Sağlık Ocağı• Kılıç Sağlık Ocağı• Senir Sağlık OcağıSenirkent İlçesi• Senirkent Devlet Hastanesi• 112 Acil Yardım ve Kurtarma İstasyonu• Senirkent Sağlık Ocağı• B.Kabaca Sağlık Ocağı• Uluğbey Sağlık Ocağı• Yassıören Sağlık OcağıSütçüler İlçesi• Sütçüler Devlet Hastanesi• 112 Acil Yardım ve Kurtarma İstasyonu393

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU• Ayvalıpınar Sağlık Ocağı• Kasımlar Sağlık Ocağı• Kesme Sağlık Ocağı• Çandır Sağlık OcağıŞarkikaraağaç İlçesi• Şarkikaraağaç Devlet Hastanesi• 112 Acil Yardım ve Kurtarma İstasyonu• Şarkikaraağaç 1 Nolu Sağlık Ocağı• Şarkikaraağaç 2 Nolu Sağlık Ocağı• Çarıksaraylar Sağlık Ocağı• Çiçekpınar Sağlık Ocağı• Göksöğüt Sağlık Ocağı• Salur Sağlık Ocağı• Belceğiz Sağlık Ocağı• Gedikli Sağlık Ocağı• Köprü Sağlık Ocağı• Y.Dinek Sağlık OcağıUluborlu İlçesi• Uluborlu Devlet Hastanesi• Uluborlu Sağlık Ocağı• 112 Acil Yardım ve Kurtarma İstasyonuYalvaç İlçesi• Yalvaç Devlet Hastanesi• Yalvaç Doğum Ve Çocuk Bakımevi Hastanesi• Yalvaç Verem Savaş Dispanseri• 112 Acil Yardım Ve Kurtarma İstasyonu• Yalvaç 1 Nolu Sağlık Ocağı• Yalvaç 2 Nolu Sağlık Ocağı• Yalvaç 3 Nolu Sağlık Ocağı• Bağkonak Sağlık Ocağı• Çetince Sağlık Ocağı• Dedeçam Sağlık Ocağı• Hüyüklü Sağlık Ocağı• Kozluçay Sağlık Ocağı• Körküler Sağlık Ocağı• Kumdanlı Sağlık Ocağı• Kuyucak Sağlık Ocağı• Özbayat Sağlık Ocağı• Özgüney Sağlık Ocağı• Sücüllü Sağlık Ocağı• Tokmacık Sağlık Ocağı• Yukarı Kaşıkara Sağlık OcağıYenişarbademli İlçesi• Yenişarbademli Sağlık Ocağı• 112 Acil Yardım Ve Kurtarma İstasyonu394

YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUSSağlık KurumlarıDevlet Hast.Doğum EviKemik Hast.Sağlık OcaklarıAcs Ve Ap Merk.Halk Sağlığı.112 Acil YardımVerem Savaş Dis.Kızılay KanMerkeziMerkez 2 1 - 22 1 1 2 1 1 1 1 1 1Aksu - - - 2 - - 1 - - - - - -Atabey - - - 2 - - 1 - - - - - -Eğirdir - - 1 10 - - 1 1 - - - - -Gelendost 1 - - 7 - - 1 - - - - - -Gönen - - - 2 - - 1 - - - - - -Keçiborlu 1 - - 4 - - 1 - - - - - -Senirkent 1 - - 4 - - 1 - - - - - -Sütçüler 1 - - 5 - - 1 - - - - - -Şarkikaraağaç 1 - - 10 - - 1 - - - - - -Uluborlu 1 - - 1 - - 1 - - - - - -Yalvaç 1 1 - 16 - - 1 1 - - - - -Yenişarbademli - - - 1 - - 1 - - - - - -TOPLAM 9 2 1 86 1 1 14 3 1 1 1 1 1Tablo M.19. Isparta İl’i ve İlçe Merkezlerindeki Sağlık KurumlarıM.3.4.SOSYAL VE KÜLTÜREL TESİSLERM.3.4.1.Bilimsel ve Sosyal ÜnitelerSüleyman Demirel Üniversitesinde toplam ve yaklaşık 35 000 öğrenci bulunmaktadır. Buöğrenciler eğitim ve öğrenim çabalarının yanı sıra Üniversitede var olan bilimsel ve sosyal ünitelerdesağlanmış olan diğer olanaklardan da yararlanabilmektedir. Bu olanaklar aşağıda kısaca tanıtılmışlardır.Kütüphane : Üniversite kampüsünde modern ve çağdaş bir merkez olan Prof. Dr. Hasan GürbüzKütüphanesi ile çeşitli fakülte ve yüksekokullarda çok sayıda kitaplık bulunmaktadır.Türkçe ve yabancı dillerde 50 bini aşkın kitap kapasitesine sahip olan merkez kütüphanede gittikçezenginleşen süreli yayın koleksiyonu bulunmaktadırBilgi İşlem Merkezi : Bilgi İşlem Merkezi’nde yer alan sunucular ve iş istasyonlarının yanı sıraher fakültede multi medya destekli kişisel bilgisayarların yer aldığı öğrenci laboratuarları kurulmuştur.Bilgi İşlem Merkezi’nde tüm akademik ve idari birimler için eğitim, web, mail, ftp, hizmetlerinin yanısıra çeşitli kurslar da verilmektedir.Üniversite ;ULAKNET (Ulusal Akademik Ağ) omurgası üzerinden sürekli internet bağlantısınasahiptir.Merkezi Araştırma Laboratuarı: Fen, Mühendislik ve Tıp bilim alanlarında ihtiyaç duyulançeşitli bilimsel araştırmaların yapılabildiği ve sadece bölgenin değil, Türkiye’nin en gelişmiş donanımlarasahip laboratuarlarından birisidir.Kültür Merkezi : Merkez kampüste yer alan Kültür Merkezi’nde hem üniversite mensuplarınınhem de Isparta halkının ilgisini çeken pek çok bilimsel sanatsal ve kültürel faaliyet düzenlemektedir.Ulusal ve uluslararası pek çok sanatçı ve topluluğun yanı sıra öğrenci etkinliklerine de ev sahipliği yapan; sempozyum, panel, konferans, konser, tiyatro gösterisi, sinema gibi geniş bir yelpaze ihtiyaca cevapveren Kültür Merkezi’nde resim sergisi, el sanatları sergisinin açılabileceği bir fuaye de bulunmaktadır.S.D.Ü. Radyosu: 1994 yılında üniversitenin enformasyon ve halkla ilişkiler faaliyetine katkıdabulunmak, araştırma ve derleme çalışmaları yapmak, radyo ve televizyon yayıncılığı ile bölge halkının veözellikle üniversite gençliğinin iletişim ihtiyacını karşılamak, fakülte ve yüksekokullarımızın iletişimalanında eğitim-öğretim veren bölüm veya programlarına uygulama alanı yaratmak amaçlarıyla kurulanRadyo-TV Merkezi’nin bünyesinde Üniversite FM adıyla radyo uygulamaları yapılmaktadır.Tıp Fak. HastDiş Hek. HastÖzel Tıp MerkeziÖzel Hastane395

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUÜniversite FM Radyosu yayınları, internetten sesli ve görüntülü olarak, 24 saat dinlenebilmektedir.Radyo-TV Merkezi, ayrıca bir derleme çalışması başlatmış ve yörede yapılan araştırma ve kayıtlarınişlendiği Isparta Folkloru-1 isimli ilk Müzik CD’sini Türk kültür dünyasına kazandırmıştır.M.3.4.2.Sosyal Hizmetler• Kreş , 1996 yılından bu yana hizmet vermektedir.• Isparta’daki öğrenciler, çoğunlukla Merkez Kampüste bulunan YURT-KUR GenelMüdürlüğü’nün yurtlarında barınmaktadırlar. Kredi Yurtlar Kurumu’na bağlı olarak üniversitebirimlerinin bulunduğu yerleşim birimlerindeki yurtlarda 3294 kız, 3078 erkek olmak üzere toplam 6372öğrenci barınabilmektedir.• Kısmi Zamanlı (Part-Time) Çalışma Üniversite’de istekli ve yetenekli öğrencilere çeşitlibirimlerde kısmi zamanlı olarak çalışma ve gelir elde etme imkanı sunulmaktadır• Üniversitede öğrenim gören başarılı ve gelir düzeyi düşük öğrencilere Öğrenci Sosyal HizmetlerBütçesinden burs, üstün başarı bursu, öğrenci asistanlığı, beslenme, kırtasiye adı altında yapılanyardımlardır.1998 yılı içinde ilk öğrenci kulüpleri kurulmuştur. 2001 yılında da kulüplerin kurulmasına hız verilereksayıları artırılmıştır. Havacılık, Halk Oyunları, Tiyatro, Çevre, Müzik, Radyo, Briç ve Satranç, Kitap,Ekonomi, Su Sporları, Gıda, Atatürkçü Gençlik, Edebiyat, Teknoloji, Türk Sanat Müziği Topluluğu, TürkHalk Müziği Topluluğu, Çoksesli Müzik Topluluğu Kulüpleri faaliyetlerini sürdürmektedir.M.3.4.3.İlçelerdeki Spor TesisleriMerkez İlçe• Atatürk Şehir Stadyumu1950 yılında toprak yüzeyli olarak yapılan Atatürk Şehir stadyumu ve dış saha çimlendirilmiştir.Stadyumun 9.500 seyirci kapasitesi vardır. 6 kulvarlı atletizm pisti, elektronik skor bordu bulunmaktadır.Kapalı tribünün altında Halter antrenman Salonu, Sosyal Tesis gibi bölümler, ilave kapalı tribünün altkısmı sporcu lokali,Kondisyon salonu, dış kısmı da çay bahçesi olarak hizmete açılmıştır.• 6 Mart Salonu1965 yılında hizmete giren spor salonunda okul ve kulüp müsabakaları ile grup müsabakalarıoynanmaktadır. Ayrıca halk oyunları vb… çeşitli etkinlikler de yapılmaktadır. Salonda Sporcu Sağlık Merkezive Sicil Lisans Servisi bulunmaktadır.• Milli Egemenlik Spor KompleksiSpor kompleksi’nin yer aldığı 23.278 m 2’ lik alan Isparta Belediyesi’nce Gençlik ve Spor İlMüdürlüğü’ne 49 yıllığına tahsis edilmiştir. Spor kompleksi içerisinde Futbol sahası, açık oyun alanları ve çokamaçlı spor tesisleri yer almaktadır.Tahsin Bilginer Kapalı Yüzme havuzu1976 yılında yapımına başlanılan kapalı yüzme havuzu inşaatı 1993 yılında tamamlanarak hizmeteaçılmıştır. Yarı Olimpik, 25 metre uzunluğunda 6 kulvarlı olan havuzda bir de çırpınma havuzu mevcuttur.• Süleyman Demirel Üniversitesi Spor Tesisleri1990 yılında yapımına başlanılan Okul ve Antreman Spor Salonu inşaatı, 1994 yılında inşaattamamlanmıştır. Kampüs içerisinde yer alan 8 kulvarlı nizami çim zeminli futbol sahası yapılmış SporcuHizmet Binası inşa edilmiştir.• Büyük Gökçeli KasabasıMülkiyeti Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’ne ait olan alana, toprak zeminli 60x90 ebadında sahayapılmıştır.• Atış PoligonuMerkez İlçe’de Çünür mahallesi’nde 20.000 m 2’ lik alan atış poligonu olarak düzenlenmiştir.396

• Isparta Gençlik MerkeziYERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUSGençlerin öğrenim ve çalışma alanlarının dışında kalan serbest zamanlarını ilgi, istek ve yetenekleridoğrultusunda sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlerle değerlendirmek amacıyla yıl içerisinde çeşitli etkinlikleryapılmaktadır. Bunlardan bazıları şöyledir.Gençlerin boş zamanlarını değerlendirmesi ve yeteneklerinin geliştirilmesi için Bağlama, Gitar,İngilizce, Badminton, Satranç, Resim, Halk oyunları, Türk Halk Müziği, İzcilik Faaliyetleri gibi çeşitli ücretsizkurslar düzenlemektedir.Her yıl 15-21 Mayıs tarihlerini içine alan haftanın Gençlik Haftası olarak kutlamalarında Ankara’dayapılacak olan kutlamalara katılmak üzere İl Temsilcisi gencin seçilerek gönderilmesi hafta ile ilgili spormüsabakaları, gençlik yürüyüşü ve ödüllü yarışmalar düzenlenmektedir.Gençlik ve Spor Müdürlüğünce tertiplenen Merkez Gençlik ve Doğa Kampları ile ilgili gerekliduyurular Milli Eğitim Müdürlüğü ve yerel basım yoluyla duyurular yapılarak kampa katılacak gençlerinkayıtları yapılmaktadır.Gençlik ve Spor Müdürlüğünün talimatları doğrultusunda her yıl geleneksel olarak Bilecik veÇanakkale’ye geziler düzenlenmektedir.Isparta İli’nin ilçelerindeki spor tesisleri topluca Tablo M.20’de verilmiş, ilçelerdeki spor tesislerikısaca tanıtılmışlardır.İlçelerdeki Spor Tesisleriİlçe AdlarıFutbol sahası Halı Sahası Kapalı Spor SalonuAksu 1Atabey 1 1 1Eğirdir 3 1 1Gelendost 3Gönen 2 1Keçiborlu 4 1 1Senirkent 3 1 1Sütçüler 1Ş.Karaağaç 2 1Uluborlu 1 1 1Yalvaç 1 1 1Y.Bademli 1 1Tablo M.20. Isparta İlinin İlçelerindeki Spor TesisleriAksu İlçesi3074 sayılı kanuna göre akaryakıt Tüketim Fonundan temin edilen ödenekle toprak zeminli tel örgülüsaha yapılmış olup, üst tabaka ıslahı tamamlanmıştır.Atabey İlçesi1990 yılında toprak zeminli, iç tel örgülü futbol sahası yapılmıştır. Bu saha, 1998 yılı içindeçimlendirilmiştir. Ayrıca ilçede halı saha yapımı gerçekleştirilmiştir.1994 yılı yatırım programına dâhil edilenspor salonu inşaat çalışmaları 2003 yılında tamamlanmıştır.Eğirdir İlçesiEğirdir ilçesinde, Eğirdir Belediyesi tarafından göl doldurulmak suretiyle elde edilen alan üzerine çimzeminli futbol sahası, sporcu hizmet binası, Portatif tribün, çevre duvarları yapılmıştır. Spor salonu 2003yılında tamamlanmıştır.Yukarı Gökdere – Balkırı: Yukarı Gökdere ve Balkırı köylerine 60x90 metre abadında bir futbolsahası yapılmıştır.Gelendost İlçesiBir futbol sahası, sporcu soyunma odası, 3 ünite portatif tribün bulunmaktadır.397

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUYaka Kasabası : 90x60 metre ebadında tabii çim zeminli futbol bir futbol vardır.Yenice Köyü: 70x105 metre ebadında toprak zeminli futbol sahası vardır.Avşar Köyü: Toprak zeminli futbol sahası ve oyun alanları mevcuttur.Gönen İlçesiGönen ilçe Stadyumu ve halı saha çalışmaları tamamlanmıştır. Anadolu Öğretmen Lisesi KapalıSpor Salonu özellikle öğrenci ve geçlerin sportif faaliyetlerinde kullanılmaktadır.Güneykent Kasabası: Futbol sahası mevcuttur.Keçiborlu İçesiPortatif tribünlü, iç tel örgülü, çim zeminli futbol sahası, sporcu hizmet binası, ayrıca betonarmetribünü vardır. Mevcut spor salonunun yanında halı saha ile spor tesisleri mevcuttur. Kılıç, Senir veAydoğmuş Kasabalarında futbol sahaları bulunmaktadır.Senirkent İlçesiPortatif tribünlü, iç tel örgülü atletizm pisti, doğal çimli futbol sahası, antrenman futbol sahası, halısaha ve spor salonu tesisleri vardırBüyükkabaca Kasabası: 3 ünite portatif tribünü olan, içi tel örülü toprak zeminli futbol sahasıvardır.Sütçüler İlçesiKulüplerin antrenmanlarını yapabilmeleri için Çobanisa Köyü’ne bir adet saha yapılmıştır. Merkezifutbol sahası yapımı devam etmektedir.Şarkîkaraağaç İlçesiÇim yüzeyli Mehmet Akif Ersoy Futbol Sahası sporcu soyunma odası ve 5 ünite portatif tribünüolan bir saha mevcuttur. Çim sahanın yan tarafına toprak yüzeyli antreman futbol sahası ve 6 ünitelikportatif tribünü vardır. Spor salonu 500 kişiliktir.Uluborlu İlçesiUluborlu ilçesinde bir spor salonu ve toprak zeminli futbol sahası mevcuttur. Futbol sahasının ihataduvarı, iç tel örgüsü ve drenaj işleri yılında tamamlanmıştır.Yalvaç İlçesi105x70m ölçülerinde olan saha çim ile kaplıdır. Ayrıca Sporcu Hizmet Binası vardır. Tamamıkapalı, 3000 kapasiteli tribün bulunmaktadır. Spor Kompleksi içindeki basketbol, voleybol ve tenissahaları ışıklandırılmıştır. Mesut Yılmaz Kapalı Spor Salonu1998 yılında tamamlanarak hizmeteaçılmıştır.Kumadanlı, Tokmacık, Hüyüklü, Kozluçay, Körküler, Bağkonak, Sücüllü Kasabaları ileA.Kaşıkara, Korukaya ve Eğriler Köyleri Spor Alanlarıdır.Bu yerleşim birimlerinde toprak yüzeyli futbol sahaları vardır. Kale direkleri dikilmiştir.Tokmacılık, Kumdanlı, Çetince ve Kozluçay kasabalarının futbol sahalarının iç tel örgüsü mevcuttur.Yenişarbademli İlçesiFutbol sahası ve halı saha mevcuttur.M.3.4.4.Doğa SporlarıYukarıda anılan spor tesislerinin yanı sıra tesisi olan ya da olmaya ancak spor yapmaya elverişli kimiolanaklara da değinmek gerekmektedir.398

YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS* DağcılıkDavras DağıDağcılık sporu için mükemmel parkurlara sahip olan 2637m. Rakımlı Davras Dağı hem yaz hem de kıştırmanışları için idealdir.İki rotadan tırmanılabilen zirvenin gerek amatör ve gerekse profesyonel dağcılara yönelik tırmanışlazirve yapılabilen Davras Dağı’nın zirvesinden, Isparta ile Eğridir Gölü’ nün doyumsuz manzarası izlenebilir.Kışın tamamen karla kaplı olan Davras Dağı’nda tur kayağı yapmak isteyenler için mükemmel parkurlarvardır.Barla DağıEğridir’in batısında 2798 m rakıma sahip Barla Dağı, Eğridir gölüne hâkim görüntüsü ile zirveyapanlara harika manzaralar sunmaktadır. Ayrıca Barla dağı, kış tırmanışlarında kuzey yamacından tırmanmakisteyen dağcılara zevkli tırmanma imkânları vermektedir.Dedegöl DağıIsparta yöresinin en yüksek dağı olan Dedegöl dağı 2998m. rakımlı zirvesi ile dağcılık sporuna gönülverenlerin yoğun ilgisini çekmektedir. Genelde yaz tırmanışları için tercih edilen Dedegöl dağının zor olduğukadar zevkli tırmanma parkurları, yerli yabancı dağcılar tarafından tercih edilmektedir. Kış aylarında dağıneteklerine kadar inen kar yağışı sebebiyle kış tırmanışlarını sevenler için oldukça güzel parkurlarbulunmaktadır.AkdağYaz ve kış tırmanışlarına elverişli parkurlara sahip olan Akdağ, Isparta İl merkezinin güneyinde, 2420m. yüksekliktedir.Sarp DağıSütçüler bölgesinde 2548m. yüksekliktedir ve iki zirveye sahiptir. Çeşitli tırmanma rotalarınınbulunduğu dağın, sarp kayalıkları ve dağcılık sporunu sevenlere değişik imkânlar sunmaktadır.Bozburun DağıDavras Dağı’nın bir kolu olarak da bilinen dağ, Eğirdir ilçesinin güneyinde 2109 m. yüksekliktedir.Doğa yürüyüşlerine uygun parkurları ve manzarasıyla ilgi çekmektedir.Eğirdir SivrisiEğirdir ilçe merkezini ikiye bölen, 1749m. rakımlı, yüksek tepelerinde çeşitli uygarlıklara yer vermiş,üzerinde Prostanna antik kentini barındırmış ve panoramik görüntüsüyle tırmananları büyüleyen, sivrikayalıklardan oluşan bir tepedir.* Yamaç ParaşütüIsparta, hava sporlarının yapıldığı elverişli alanlara sahiptir. Yamaç paraşütçülüğü Eğirdir ilçesi’ndeKaratepe mevkiinde 550 – 650m. Kuzey ve 350m. Güney, Akpınar köyü 250m. Kuzeydoğu, Eğirdir sivrisi1700m. Kuzeydoğu ve Davras dağı Kış Sporları Turizm Merkezi 1800m. Doğu pistlerinden yapılmaktadır.Uçuş pist alanlarına araçla ulaşım imkânları mevcut olup, single ve Tandem uçuşları yapılmaktadır. Isparta’dahavacılık sporunun gelişmesi için Süleyman Demirel Üniversitesi bünyesinde bir Havacılık Kulübükurulmuştur. Kulüp çalışmaları içerisinde eğitim amaçlı kurslar verilmektedir. S.D.Ü Havacılık Kulübünceuçuş yapılan bölgeler : Senirce, Bayat, Eğirdir, Sakal Tepesi , Kızıldağ, Davras tır.* Kış SporlarıDavras Kış Sporları MerkeziIsparta il merkezine 26 km, Antalya İl merkezine ise 154 km uzaklıkta ve Süleyman DemirelHavalimanına 58 km. mesafede bulunan Davras Kayak Merkezi günübirlik turlar ve uzun süreli tatiller içinyararlanılacak bir kış sporları merkezidir.Kayak merkezinden Eğridir gölünün manzarası seyredilebilir. Doğal dokunun yumuşaklığı vemükemmel kar kalitesi ile amatör kayakçılara tehlikesiz rotalar, profosyonel kayakçılara ise 4 km.’ye ulaşanparkurlara sahiptir.399

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUSaatte 1000 kişi taşıyabilen 1211m. Uzunluğundaki telesiyej ile dağ evine ulaşılır. Burada KuzeyDisiplini, Alp Disiplini, Tur Kayağı, Snow Board, Tele Mark, Dağcılık, Botanik Gözlemcilik ya da Trekkingaktivitelerinden biri gerçekleştirilebilir.Davras Kayak Evi 50 yatak kapasitesine ve 150 kişilik lokantaya sahiptir. Ayrıca S.D. Üniversitesi’nce120 yatak kapasiteli bir otel inşaatı çalışmalarına başlanılmıştır. Bu tesislerin yanı sıra İl merkezinde ve Eğirdirilçesinde bulunan toplam 600 yatak kapasiteli otellerden faydalanmak da mümkündür.* Su SporlarıEğridir Gölü’nde Yüzme, yelken, sörf ve kürek gibi spor branşlarının yani sıra balık avcılığı dayapılabilmektedir.Eğridir ilçesinin 29 km güneyinde bulunan Kovada Milli Parkı’nda amatör balık avcılığı, su sporları,kuş gözlemciliği, dağcılık, trekking ve kamp yapma imkânları bulunmaktadır.M.3.5.ENDÜSTRİYEL YAPILARÜN-SÜT İşletmesi: Ziraat Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümüne bağlı olarak faaliyet gösteren birişletmedir.Danabank İşletmesi: Üniversitenin önemli projelerinden biri olan ve kısaca “Danabank” ismiyleadlandırılan İşletmede; açık alanda hayvan besiciliği yapılan, Ziraat Fakültesi öğrencilerinin uygulamalıolarak eğitim-öğretim almalarını sağlayan, aynı zamanda üretim yapan bir işletme konumundadır.Konukevleri ve Uygulama Otelleri: Isparta İl merkezinde bulunan konukevi ile Isparta’ya bağlıEğirdir ilçesinde bulunan Mavigöl Uygulama Oteli, Kuşadası’nda bulunan Uygulama Oteli, Üniversiteceişletilen ve aynı zamanda öğrencilerin uygulamalı olarak eğitim gördüğü birimlerdir.Sağlık Hizmetleri : Üniversiteye bağlı öğrenci ve personelin, muayene ve tedavileri merkez kampüsteSağlık, Kültür ve Spor Dairesi’ne bağlı Mediko Sosyal Merkezi’nde, diğer birimlerde ise o bölgenin SağlıkBakanlığı’na bağlı sağlık merkezlerinde yapılmaktadır. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Merkezi de Sağlık,Kültür ve Spor Dairesi bünyesinde 1999 tarihinde kurulmuştur.M.3.6.GÖÇER VE HAREKETLİ BARINAKLARKentte göçer ve hareketli barınaklar, şantiye binaları hariç yok denecek kadar azdır.M.3.7.OTEL-MOTEL VE TURİZM AMAÇLI DİĞER YAPILARTuristik amaçlı bina olarak kentte oteller ve mesirelik alanlar dışında yerler bulunmaktadır. Isparta,Antalya ve Kemer’den Konya ve Nevşehir turizm bölgelerine giden ikinci sınıf tur güzergahıüzerindedir.Gölcük ve Isparta’da yapılacak olan tesisler hizmete sunulduğunda Isparta Kongre Turizmiaçısından da elverişli bir potansiyele sahip olacaktır. İlimiz dahilinde bulunan Turizm Bakanlığı’ndan turizmişletmeli belgeli binalar yapı tarzı ve mimari özellikleri bakımından çevre ile uyumlu olup, herhangi birolumsuzluk bulunmamaktadır. Ayrıca turizm işletme belgeli tesislerin yerel yönetim ile de çevre konusundabir olumsuzluğu yoktur.M.3.8.BÜROLAR VE DÜKKANLARKent merkezi 70-80 ha. Alanı kapsamakta olup bürolar 2. ve 3. katlarda ticari faaliyetler ise zeminkatlardadır. İş merkezi olarak yapılan binalarda’ da 2. katlar ticari olarak çalışmamış daha sonra büro olarakgelişmektedir. Kent merkezi kuzey yönünde şehir formu doğrultusunda gelişmektedir.M.3.9.KIRSAL ALANDA YAPILAŞMAKırsal alanlardaki yapılaşma 3194 sayılı İmar Kanununa göre düzenlenmiş Plansız Alanlar İmarYönetmeliği esaslarına göre yapılmaktadır.Kırsal alanlardaki konutlar kargir (taş4tuğla) veya betonarme karkas yapı tarzında iki katamüsadeli olarak yapılmaktadır.Kırsal kesimdeki vatandaşlarımızın büyük bölümü ziraat vehayvancılıkla uğraştıklarından konutların alt katı (zemin kat) depo veya hayvan barınağı olarakkullanılmaktadır.400

YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUSM.3.10.YEREL MİMARİ ÖZELLİKLERYeni yapılan binalarda yerel mimari özellik kaybolmuş yinede örf ve ananeler doğrultusundakapalılık devam ettiği için binalar bahçe duvarları ile çevrilmektedir.M.3.11.BİNA YAPIMINDA KULLANILAN YEREL MATERYALLERBinalarda yerel olarak pomza madeninden yapılan biriket kullanılmaktadır.M.4.SOSYO-EKONOMİK YAPIM.4.1.İŞ ALANLARI VE İŞSİZLİKM.4.1.1.Isparta İli’nin Ekonomik Yapısına Genel BakışIsparta İli, Gayrı Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) açısından 1997 değerlerine göre 42. sıradadır. Yine aynıyılın değerlerine göre kişi başına düşen GSMH ‘ ya göre yapılan sıralamada il, 41 sırada yer almaktadır. Kişibaşına düşen genel bütçe gelirleri açısından illere göre yapılan sıralamada ise Isparta İli 31. sıradadır. Kişibaşına banka mevduatı sıralamasında da yine il, 22.sırada bulunmaktadır. Isparta ili tarımsal üretimdeğerlerine göre ülke sıralamasında 43. ilkonumundadır. İldeki üretim Türkiye tarımsal ürün değerinin % 0.9‘u kadardır.Isparta İli’nin ekonomik yapısında en baskın sektör tarım sektörüdür. Buna karşın ilde sulanabilirarazinin az miktarda olması sebebiyle il tarla tarımında büyük bir gelişme kaydedilmemiştir. Bu nedenle tıbbive aromatik bitki, kiraz, elma üretimi öne çıkmakta kesme çiçekçilik sektörüne yönelim gözlenmektedir.Isparta İli’nin gelecekteki ekonomik yapısı ile ilgili modellerin oluşturulabilmesi için il ekonomisininsektörleri analiz edilmeli ve bu sektörlerin ülke ve bölge ekonomisi içinde durdukları yer belirlenmelidirIsparta İli’nde Tarım sektörünün, Türkiye’nin değerlerinin üstünde bir oransal değere sahip olduğugörülmektedir. Ticaret sektörü ise Türkiye ve bölge illerinin altında bir değere sahiptir. Toplum Hizmetleri iseTürkiye ve bölge illerinin oransal değerinin üstünde bir değere sahiptir. Özellikle toplum hizmetlerininyüksekliği, İl nüfusunun küçüklüğü içinde üniversitenin varlığından kaynaklanan bir gelişme ile açıklanabilir.Ancak ticaret sektöründeki iller ve Türkiye’ye göreli düşüklüğü İlin çok geniş bir hinterlanda sahipolmadığının göstergesidir.Bu özellikleri ile il giderek intansif ve / veya organik tarımda gelişen, ihracat olanaklarını artıran bir ilolarak yaşamını sürdürecektir.İllerUzmanlaşmaGösteren SektörlerYığılma KatsayılarıIsparta Top.Hz. 1,1959Tarım 1,1762Antalya Ticaret 1,8675İnşaat 1,1473U.H.D. 1,114Ml + İş 1,0427Tarım 1,0265Burdur Tarım 1,243Tablo M.23. Batı Akdeniz Bölgesi İllerinde Türkiye Ortalamasının Üzerindeİşgücü Yığılması ve Uzmanlaşma Gösteren Sektörler12 ve daha yukarı yaştaki nüfusun işgücüne katılma oranı özellikle 1980-2000 yılları arasında düşüşgöstermiş, işsizlik oranında ise artış olmuştur. Bu durum hem erkek hem kadın nüfus için aynı şekildegözlenmektedir.İşgücüne dahil olmayan önemli bir nüfus bulunmaktadır. İşgücüne katılmayan nüfusun büyük oranıkadınlarda görülmektedir. Isparta İli’nde cinsiyete göre işgücü durumu incelendiğinde; bölge değerleri ile401

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUbüyük farklılıklar yoktur. Ancak ülke değerleri ile karşılaştırıldığında; işsizlik oranının geride olmasına karşınerkek nüfus’taki işsizlik oranının yüksek olduğu, işgücüne katılma oranının erkekler için düşük olmasına karşıIsparta kadın nüfusunun işgücüne katılma oranının ülke oranına göre yüksek olduğu görülmektedir.M.4.2.GÖÇLERİlimizin genel olarak nüfusunun % 58,71’i şehir ve kasabalarda, % 41,29’u köylerde oturmaktadır. Şehirnüfusunun artış nedenlerinden biri de kasabaların ilçe, büyük köylerin de kasaba olmasındankaynaklanmaktadır. Köy nüfuslarında önemli düşüşlerin 1990-2000 yılları arasında olduğu ve şehir nüfusununbu nedenle büyük ölçüde arttığı görülmektedir. Köylerden şehre olan göçün sebebi ise iş imkanının ve ticaretinşehirde daha fazla olması, ortaöğretim ve yüksek okulların da şehirde bulunmasıdır. Bilindiği gibi nüfusartışları bir ilin sosyal ve ekonomik pozisyonuna bağlıdır, ilimizde nüfus artışı doğum ve göçler nedeniyleoluşmaktadır.M.4.3.GÖÇEBE İŞÇİLER (MEVSİMLİK)İlimizde göçebe ve mevsimlik işçiler yok denecek kadar azdır. Bunun nedeni yeterli tarım veendüstri alanlarının bulunmayışıdır.M.4.4.KENT TOPRAĞININ MÜLKİYET DAĞILIMIIsparta da genelde arazi sahipliği şahıs elinde olup kamu hazine belediye arazisi yok denecek kadarazdır. Şahıs arazileri ise ortalama 2-5 bin m2 lik büyüklüklerdedir.Arazi mülkiyeti bilgileri, 1/100.000 ölçeğin elverdiği ayrıntıda ve kullanılabilir düzeydebulunmamaktadır. Ancak, orman, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki alanlar gibi çok geniş alanlar, yasalstatüleri gereğince kullanım kararı getirilebilen alanlardır. Bu alanlar dışında kalan alanlar da özel mülkiyetekonudur.M.4.5.KONUT YAPIM SÜREÇLERİİlimizde toplu konut alanları ihtiyaca cevap verecek şekilde yeterlidir. Son beş yıl içinde Mavi KentToplu Konut Alanı, Doğru Kent Toplu Konut Alanı ve Gölcük yolu güneyi Toplu Konut Alanları imaraaçılmıştır. Bu alanda inşaatlar başlamıştır. Ayrıca şehir merkezinde yap-satçı müteahhitlerin inşaatları damevcuttur. Dolayısıyla il merkezi sınırları içinde gecekondulaşma olmamaktadır.M.4.6.GECEKONDU İSLAH VE ÖNLEME BÖLGELERİKentte gecekondulaşma yoktur. Belediyece her 10-15 yılda bir toplu konut alanları veya gece konduönleme bölgeleri oluşturularak bu alanlar kooperatiflere veya belediye şirketince konut üretilerek ihtiyaçsahiplerine verilmiştir. Isparta’ da kooperatifçilik çok gelişmiş ve yürütülmektedir. Konut ihtiyacının % 60 lıkkısmı kooperatiflerle % 15’i yapsat eliyle kalan kısım ise vatandaşların kendisince yapılmaktadır.M.5.YERLEŞİM YERLERİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİM.5.1.GÖRÜNTÜ KİRLİLİĞİM.5.2.BİNALARDA SES İZOLASYONUBinalarda izolasyonlu malzemeler kullanılmaktadır. (Çift cam gibi) ayrıca yol kenarları ağaçlandırılarakgürültü önlenmesi amaçlanmaktadır.M.5.3.HAVAALANLARI VE ÇEVRESİNDE OLUŞTURULAN GÜRÜLTÜ ZONLARIİlimizde bulunan havaalanı Temmuz 1997de açılmıştır. Havaalanının çevresinde yerleşim alanıbulunmadığı için gürültüden etkilenme söz konusu değildir.M.5.4.TİCARİ VE ENDÜSTRİYEL GÜRÜLTÜEndüstriyel yapılar imar planında şehir dışında planlanmış olup, bunların çevresinde tampon bölgeolarak yeşil alanlar bırakılmıştır. Bu yapılar Eğirdir yolu üzeri ve Çünür mevkiindedir.M.5.5.KENTSEL ATIKLARBelediyece evlerden ve diğer sanayi hastane ve resmi kurumlardan toplanan atıklar yine Çevre kanunuve yönetmeliklerince belirtilen standartlar çerçevesinde düzenli katı atık deponi alanına götürülerek çevresorunu oluşturmaması sağlanmıştır.402

YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUSM.5.6.BİNALARDA ISI YALITIMIBinalarda ısı yönetmeliği uyarınca gerekli şartlar projelendirme ve yapım aşamasında kontroledilmektedir. Binalar mümkün olduğunca blok olarak ve güneyleri açık olacak şekilde yerleştirilmektedir.M.6.NÜFUSM.6.1.NÜFUSUN YILLARA GÖRE DEĞİŞİMİIsparta İli’nin nüfusu, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı kesin sonuçlarına göre 515.321 2007 yılı kesinsonucu 419.845 kişidir.İLÇE MERKEZLERİNE GÖREİLÇE GENELİNE GÖREİLÇE ADI2000 YILINUFUSSAYIMI2007 YILISONU NÜFUSSAYIMIARTIŞ VEYAAZALIŞMİKTARIARTIŞ VEYAAZALIŞORANI2000 YILINÜFUSSAYIMI2007 YILINÜFUSSAYIMIARTIŞ VEYAAZALIŞMİKTARIARTIŞ VEYAAZALIŞORANIMERKEZ 148,496 184,735 36,239 % 24,40 170,713 206,186 35,473 % 20,78AKSU 3,532 1,903 -1,629 % -46,12 9,554 5,360 -4,194 % -43,90ATABEY 9,703 4,516 -5,187 % -53,46 12,402 6,209 -6,193 % -49,94EĞİRDİR 16,905 20,340 3,435 % 20,32 40,996 39,064 -1932 % -4,71GELENDOST 7,321 5,349 -1,972 % -26,94 22,370 17,481 -4,889 % -21,86GÖNEN 10,826 3,360 -7,466 % -68,96 16,894 7,775 -9,119 % -53,98KEÇİBORLU 10,390 7,283 -3,107 % -29,90 24,760 16,131 -8,629 % -34,85SENİRKENT 13,698 5,524 -8,174 % -59,67 25,828 12,989 -12,839 % -49,71SÜTÇÜLER 3,636 2,641 -995 % -27,37 18,839 13,672 -5,167 % -27,43ŞARKİKARAAĞAÇ 24,502 9,538 -14,964 % -61,07 52,164 28,397 -23,767 % -45,56ULUBORLU 11,717 5,817 -5,900 % -50,35 13,248 6,878 -6,370 % -48,08YALVAÇ 35,316 20,853 -14,463 % -40,95 101,628 57,004 -44,624 % -43,91YENİŞARBADEMLİ 5,519 2,345 -3,174 % -57,51 5,925 2,699 -3,226 % -54,45ISPARTA GENEL 301,561 274,204 -27,357 % -9,07 515,321 419,845 -95,476 % -18,53TOPLAMM.6.2. NÜFUSUN YAŞ, CİNSİYET VE EĞİTİM GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMIM.6.2.2.Bebek Ölüm HızıBebek ölüm hızı sağlık, eğitim gibi önemli verilerle birebir bağlantılı olmasından ötürü ülkelerin vekentlerin gelişmişlik düzeylerinin saptanmasında önemli bir göstergedir. Isparta İli’nde 1970 yılında bebekölüm hızı her bin bebek için 144 gibi çok yüksek bir değerden 2000 yılında bin bebekte 32’ye gerilemiştir.Bebek ölüm hızının Türkiye genelinde gelişmiş ülkelerden çok daha yüksek olduğu bilinmektedir. Gelişmişülkelerde her bin bebek için 10-12 değerleri arasında değişen bebek ölüm hızı, 2000 yılı Türkiye geneli için41.9 olarak hesaplanmıştır. Isparta İli de bebek ölüm hızı Türkiye geneline göre oldukça geride kalmaktadır.Bu durumda ilin eğitim ve sağlık hizmetlerinde gelişmiş düzeye erişmekte olduğunu söylemek yanlışolmayacaktır.403

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUM.6.2.3. CinsiyetIsparta İli’nde 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre; toplam 513681 kişilik nüfus da 270782 kişierkek, 242899 kişi kadın nüfusudur. Nüfusun % 52,7’lik bölümü erkek % 47.3’lük bölümü kadındır.Aşağıda 1950 yılından 2000 yılına kadar kentsel ve kırsal bölgelerde erkek ve kadın nüfuslarıgösterilmektedir.SayımKentsel Nüfus (%) Kırsal Nüfus (%)Yılları Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın1950 24.76 24.99 24.55 75.24 75.01 75.451955 31.53 32.33 30.74 68.47 67.67 69.261960 34.84 37.32 32.27 65.16 62.68 67.731965 36.26 38.91 33.49 63.74 61.09 66.511970 38.09 40.76 35.39 61.91 59.24 64.611975 40.98 43.71 38.06 59.02 56.29 61.941980 45.20 49.05 41.01 54.80 50.95 58.991985 47.88 50.66 44.89 52.12 49.34 55.111990 52.80 55.78 49.63 47.20 44.22 50.372000 58.71 60.64 56.55 41.29 39.36 42.45Tablo M.32. Cinsiyete Göre Kent ve Kır NüfusununToplam Nüfus İçindeki Oransal DağılımıKaynak : TÜİK 2000Genel olarak 1950 yılından 2000 yılına kadar kırsal nüfus azalırken kentsel nüfus artmaktadır. Kentselnüfus içinde ise, her dönem erkek nüfus kadın nüfusundan fazla olmuştur. 1975 – 1980 yılları arasında aradakioran farkı artarken 1980 yılından sonra kadın nüfusun kentsel nüfus içinde oranı artmaya başlamış, ancak yineerkek nüfusun gerisinde kalmıştır. Kırsal nüfus da ise kadın nüfusu her dönem erkek nüfusundan fazla olmuşve bu farklılık sürekliliğini korumuştur.M.6.2.4. Yaş GruplarıIsparta İli’nde, Türkiye genelinde olduğu gibi, genç nüfusun payı yüksektir. En fazla yığılma 10-14, 15-19, 20-24 yaş gruplarında görülmektedir. 2000 yılı nüfus piramidinde görüldüğü gibi, 20 yaşından küçükkuşaklarda doğum sayısını giderek azalması nedeniyle nüfus azalmaktadır. 55 yaşın üstündeki yaş gruplarındaise hızlı bir azalma görülmemektedir, bunun sebebi de ölüm oranın azalması ile açıklanır. Erkek nüfusta enfazla yığılma 20 – 24 yaş grubunda, kadın nüfusta ise 15-19 yaş grubunda görülmektedir.YAŞ GRUBU ve CİNSİYETE GÖRE İL NÜFUSUYaş grubu Toplam Erkek Kadın0-4 26.817 13.864 12.9535-9 29.267 15.043 14.22410-14 30.206 15.554 14.65215-19 32.488 16.514 15.97420-24 55.811 36.638 19.17325-29 35.547 19.273 16.27430-34 29.657 15.056 14.60135-39 28.270 13.856 14.41440-44 27.422 13.479 13.94345-49 26.576 13.174 13.40250-54 24.251 11.852 12.39955-59 19.423 9.614 9.80960-64 14.263 6.621 7.64265-69 12.546 5.866 6.68070-74 10.672 4.875 5.79775-79 9.770 4.232 5.53880-84 4.992 1.943 3.04985-89 1.281 488 79390+ 586 204 382Toplam 419.845 218.146 201.699404

YAŞ GRUBU ve CİNSİYETE GÖRE İLÇE NÜFUSLARIYERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUSİl İlçe Yaş grubu Toplam Erkek KadınIsparta Merkez 0-4 13.868 7.220 6.6485-9 14.650 7.484 7.16610-14 14.820 7.695 7.12515-19 15.499 7.917 7.58220-24 32.982 23.109 9.87325-29 19.459 10.759 8.70030-34 15.534 7.814 7.72035-39 14.329 6.997 7.33240-44 13.905 6.828 7.07745-49 13.345 6.599 6.74650-54 11.539 5.802 5.73755-59 8.447 4.341 4.10660-64 5.316 2.579 2.73765-69 4.345 2.138 2.20770-74 3.341 1.537 1.80475-79 2.801 1.171 1.63080-84 1.483 553 93085-89 351 128 22390+ 172 47 125Toplam 206.186 110.718 95.468Aksu 0-4 235 114 1215-9 348 174 17410-14 373 173 20015-19 378 218 16020-24 367 217 15025-29 346 188 15830-34 311 165 14635-39 344 177 16740-44 313 161 15245-49 285 142 14350-54 285 123 16255-59 350 149 20160-64 336 150 18665-69 337 158 17970-74 264 132 13275-79 292 139 15380-84 138 62 7685-89 43 16 2790+ 15 7 8Toplam 5.360 2.665 2.695Atabey 0-4 354 191 1635-9 375 185 19010-14 466 236 23015-19 580 253 32720-24 717 405 31225-29 403 209 19430-34 396 187 20935-39 401 200 20140-44 379 190 18945-49 397 195 20250-54 352 178 174405

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU55-59 310 146 16460-64 186 89 9765-69 222 103 11970-74 223 100 12375-79 235 92 14380-84 151 56 9585-89 40 14 2690+ 22 7 15Toplam 6.209 3.036 3.173Eğirdir 0-4 2.285 1.189 1.0965-9 2.578 1.351 1.22710-14 2.593 1.347 1.24615-19 2.783 1.396 1.38720-24 7.098 5.571 1.52725-29 3.238 1.952 1.28630-34 2.538 1.254 1.28435-39 2.639 1.301 1.33840-44 2.492 1.260 1.23245-49 2.198 1.130 1.06850-54 2.082 1.036 1.04655-59 1.578 754 82460-64 1.260 578 68265-69 1.105 515 59070-74 955 465 49075-79 934 410 52480-84 495 201 29485-89 143 62 8190+ 70 23 47Toplam 39.064 21.795 17.269Gelendost 0-4 1.108 582 5265-9 1.156 608 54810-14 1.216 638 57815-19 1.265 651 61420-24 1.345 655 69025-29 1.273 633 64030-34 1.158 580 57835-39 1.213 585 62840-44 1.234 617 61745-49 1.234 632 60250-54 1.194 557 63755-59 979 463 51660-64 733 309 42465-69 625 291 33470-74 625 295 33075-79 692 337 35580-84 317 120 19785-89 71 25 4690+ 43 17 26Toplam 17.481 8.595 8.886Gönen 0-4 436 207 2295-9 537 269 26810-14 551 296 25515-19 614 292 32220-24 692 327 365406

YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS25-29 490 236 25430-34 515 274 24135-39 472 230 24240-44 469 227 24245-49 546 274 27250-54 522 252 27055-59 444 222 22260-64 315 145 17065-69 324 137 18770-74 293 121 17275-79 326 140 18680-84 172 74 9885-89 44 20 2490+ 13 9 4Toplam 7.775 3.752 4.023Keçiborlu 0-4 804 409 3955-9 897 446 45110-14 939 483 45615-19 1.220 614 60620-24 1.448 787 66125-29 1.133 593 54030-34 1.028 526 50235-39 941 468 47340-44 1.080 511 56945-49 1.201 570 63150-54 1.157 533 62455-59 1.092 549 54360-64 726 333 39365-69 756 334 42270-74 678 289 38975-79 588 262 32680-84 324 135 18985-89 86 37 4990+ 33 15 18Toplam 16.131 7.894 8.237Senirkent 0-4 856 449 4075-9 924 461 46310-14 855 445 41015-19 952 518 43420-24 1.058 599 45925-29 925 451 47430-34 840 441 39935-39 788 390 39840-44 758 380 37845-49 758 372 38650-54 809 378 43155-59 720 345 37560-64 656 301 35565-69 541 224 31770-74 640 275 36575-79 488 193 29580-84 340 143 19785-89 59 22 3790+ 22 8 14407

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUToplam 12.989 6.395 6.594Sütçüler 0-4 674 361 3135-9 874 449 42510-14 989 467 52215-19 1.100 564 53620-24 1.254 698 55625-29 939 505 43430-34 811 447 36435-39 712 353 35940-44 712 355 35745-49 719 344 37550-54 805 357 44855-59 758 371 38760-64 798 353 44565-69 893 400 49370-74 671 311 36075-79 601 264 33780-84 248 104 14485-89 78 34 4490+ 36 8 28Toplam 13.672 6.745 6.927Şarkikaraağaç 0-4 1.743 881 8625-9 1.939 1.042 89710-14 1.980 1.019 96115-19 2.337 1.145 1.19220-24 2.419 1.065 1.35425-29 2.127 1.114 1.01330-34 1.945 980 96535-39 2.059 1.003 1.05640-44 1.961 964 99745-49 1.941 938 1.00350-54 1.798 868 93055-59 1.513 730 78360-64 1.216 524 69265-69 1.127 519 60870-74 901 429 47275-79 882 403 47980-84 370 132 23885-89 99 40 5990+ 40 11 29Toplam 28.397 13.807 14.590Uluborlu 0-4 364 187 1775-9 404 213 19110-14 394 215 17915-19 599 356 24320-24 950 553 39725-29 457 230 22730-34 422 225 19735-39 376 177 19940-44 385 174 21145-49 400 215 18550-54 378 180 19855-59 366 169 19760-64 306 134 172408

YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS65-69 246 99 14770-74 281 116 16575-79 292 132 16080-84 192 76 11685-89 42 14 2890+ 24 12 12Toplam 6.878 3.477 3.401Yalvaç 0-4 3.957 2.008 1.9495-9 4.435 2.287 2.14810-14 4.858 2.458 2.40015-19 4.971 2.485 2.48620-24 5.278 2.521 2.75725-29 4.605 2.326 2.27930-34 4.019 2.089 1.93035-39 3.845 1.906 1.93940-44 3.556 1.731 1.82545-49 3.380 1.686 1.69450-54 3.108 1.492 1.61655-59 2.660 1.276 1.38460-64 2.263 1.064 1.19965-69 1.867 864 1.00370-74 1.676 741 93575-79 1.524 637 88780-84 702 260 44285-89 208 70 13890+ 92 39 53Toplam 57.004 27.940 29.064Yenişarbademli 0-4 133 66 675-9 150 74 7610-14 172 82 9015-19 190 105 8520-24 203 131 7225-29 152 77 7530-34 140 74 6635-39 151 69 8240-44 178 81 9745-49 172 77 9550-54 222 96 12655-59 206 99 10760-64 152 62 9065-69 158 84 7470-74 124 64 6075-79 115 52 6380-84 60 27 3385-89 17 6 1190+ 4 1 3Toplam 2.699 1.327 1.372409

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUM.6.2.5.Isparta İli’nde DoğanlarIsparta İli'nde doğanların yıllara göre gelişimi bağlamında yapılacak bir değerlendirme ise sosyalyapıda yabancılaşmanın gelişimini ortaya çıkartacaktır.1980 yılı nüfus sayımında İl ya da Ülke dışında doğanların oranı % 11.91 iken 2000 yılı Nüfus sayımısonuçlarına göre bu oran % 19.26‘ya yükselmiştir. 1980 yılından 1990 yılına kadar il dışı ve yurt dışıdoğumluların oranında yaklaşık % 2 lik artış olurken 2000 yılında % 5 lik bir artış olduğugözlenmektedir. Isparta doğumluların sayısında ki azalma nüfus artışı ile beraber Isparta’ya yapılanyatırımların çekim merkezi oluşturması sonucu göç almasıyla açıklanabileceği gibi Isparta doğumlunüfusun başka kentlere göç vermesi ile de açıklanabilir.Batı Akdeniz bölgesi için yapılan değerlendirmede; bölge illerinde doğan nüfus ile bölge illeridışında doğanların sayısı hesaplanmıştır. Buna göre Batı Akdeniz Bölgesinde bölge illeri dışındadoğanların oranı Isparta İli’nden farklıdır. Bu sonuçta Antalya İli’nde doğanların oranı etkili olmuştur.Çünkü Antalya doğumlular % 58.64’lük bir orana sahiptir. Yani Antalya İli bölge dışından çok fazla göçalmaktadır. Bu nedenle bölge değeri ile Isparta İli değeri arasında fark oluşmuştur.M.6.2.6.Çocuk Kadın Oranı“15-49 yaş grubundaki her bin kadın için 0-4 yaş grubundaki çocuk sayısı” olarak tanımlanançocuk – kadın oranına bakıldığında 1980 yılında 2000 yılına gelince çocuk kadın oranının düştüğügörülmektedir. Diğer bir anlatımla çocuk sayısında azalma söz konusudur. Isparta İli ile Batı AkdenizBölgesinin çocuk kadın oranı aynıdır. Ancak Türkiye’de oran bölgeye göre hayli yüksektir.M.6.3.İL VE İLÇELERİN NÜFUS YOĞUNLUKLARIİLÇELERİN ADI TOPLAM NÜFUS KENTSEL NÜFUS KIRSAL NÜFUSMerkez İlçe 206186 184735 21451Aksu 5360 1903 3457Atabey 6209 4516 1693Eğirdir 39064 20340 18724Gelendost 17481 5349 12132Gönen 7775 3360 4415Keçiborlu 16131 7283 8848Senirkent 12989 5524 7465Sütçüler 13672 2641 11031Şarkikaraağaç 28397 9538 18859Uluborlu 6878 5817 1061Yalvaç 57004 20853 36151Yenişarbademli 2699 2345 354T O P L A M 419845 274204 145641Tablo M.35. 2007 Yılı Nüfusunun İlçelere DağılımıIsparta İli’nin ilçelerinden Merkez, Atabey, Gönen, Senirkent, Uluborlu, Yenişarbademli ilçelerinin2000 yılı itibarıyla kentsel nüfusları kırsal nüfuslarından fazladır. Aksu, Eğirdir, Gelendost, Keçiborlu,Sütçüler, Şarkikaarağaç ve Yalvaç İlçeleri’nde ise 2000 yılı itibarıyla kırsal nüfus kentsel nüfustan fazladır.Senirkent, Gelendost, Gönen, Keçiborlu ve Yalvaç ilçelerinde hem kentsel hem kırsal nüfuslarında düzenli birartış görülürken diğer ilçelerde dönem dönem dalgalanmalar yaşanmıştır. Merkez İlçe, Atabey, Eğirdir,Senirkent, Sütçüler ve Uluborlu ilçelerinde yıllar içinde kırsal nüfus azalırken kentsel nüfus artmıştır.410

YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUSYILLARYILLARİLÇELER 1990 2000 2007 İLÇELER 1990 2000 2007Kentsel 112117 148496 184735 Kentsel 10738 13698 5524MERKEZ Kırsal 20944 22217 21451 SENİRKENT Kırsal 13650 12130 7465Toplam 133061 170713 206186 Toplam 24388 25828 12989Kentsel 2921 3532 1903 Kentsel 4062 3636 2641AKSU Kırsal 6670 6022 3457 SÜTÇÜLER Kırsal 17895 15203 11031Toplam 9591 9554 5360 Toplam 21957 18839 13672Kentsel 5010 9703 4516 Kentsel 12253 24502 9538ATABEY Kırsal 2551 2699 1693 ŞARKİKARAAĞAÇ Kırsal 27455 27662 18859Toplam 7561 12402 6209 Toplam 39708 52164 28397Kentsel 16050 16905 20340 Kentsel 10072 11717 5817EĞİRDİR Kırsal 25216 24091 18724 ULUBORLU Kırsal 1898 1531 1061Toplam 41266 40996 39064 Toplam 11970 13248 6878Kentsel 7338 7321 5349 Kentsel 28028 35316 20853GELENDOST Kırsal 15401 15049 12132 YALVAÇ Kırsal 57025 66312 36151Toplam 22739 22370 17481 Toplam 85053 101628 57004Kentsel 6053 10826 3360 Kentsel 6199 5519 2345GÖNEN Kırsal 5050 6068 4415 YENİŞARBADEMLİ Kırsal 409 406 354Toplam 11103 16894 7775 Toplam 6608 5925 2699Kentsel 8955 10390 7283KEÇİBORLU Kırsal 10811 12730 8848Toplam 19766 23120 16131Tablo M.36. İlçelerin Kentsel, Kırsal ve Toplam Nüfus Değişimleri (1990 – 2007)Isparta İli’nin ilçelerinden Merkez, Atabey, Gönen, Senirkent, Uluborlu, Yenişarbademli ilçelerinin2000 yılı itibarıyla kentsel nüfusları kırsal nüfuslarından fazladır. Aksu, Eğirdir, Gelendost, Keçiborlu,Sütçüler, Şarkikarağaç ve Yalvaç İlçelerinde ise 2000 yılı itibarıyla kırsal nüfus kentsel nüfustan fazladır.Senirkent, Gelendost, Gönen, Keçiborlu ve Yalvaç ilçelerinde hem kentsel hem kırsal nüfuslarında düzenli birartış görülürken diğer ilçelerde dönem dönem dalgalanmalar yaşanmıştır. Merkez İlçe, Atabey, Eğirdir,Senirkent, Sütçüler ve Uluborlu ilçelerinde yıllar içinde kırsal nüfus azalırken kentsel nüfus artmıştır.Kırsal / kentsel nüfus dengesindeki değişim oranlarına, nüfusun cinsiyeti açısından bakmak için eldeedilebilen 1980 ve sonrası nüfus sayımı sonuçları Tablo M.36’da Tablolaştırılmıştır.Son 25 yıl içinde Merkez ilçe dışında Atabey, Gönen, Keçiborlu, Senirkent, Şarkikaraağaç,Uluborlu ve Yalvaç ilçelerinde nüfus artışı gözlenmektedir. Tabloya göre Atabey İlçesi’nin nüfus artışhızı diğer ilçelere göre fazla görülmektedir. Ancak 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre; 1990 – 2000yılları arasında en fazla nüfus artışı Merkez İlçede, daha sonra Yalvaç, Şarkikaraağaç ve Gönenİlçelerinde yaşanmıştır.BELEDİYE TEŞKİLATI OLMAYAN YERLEŞİM YERLERİNİN NÜFUSLARIİL İLÇE BUCAK KÖY Toplam Erkek KadınIsparta Merkez Merkez Aliköy 1.196 579 617Bozanönü 533 266 267Büyükhacılar 1.084 557 527Çobanisa 228 121 107Çukurköy 954 497 457Darıderesi 158 77 81Darıören 619 311 308Deregümü 1.700 845 855Direkli 982 503 479Gelincik 732 370 362Güneyce 333 175 158Kadılar 593 321 272Kayıköy 631 316 315411

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUKışlaköy 416 199 217Küçükgökçeli 219 107 112Küçükhacılar 434 204 230Küçükkışla 461 234 227Yakaören 1.783 890 893Yazısöğüt 416 206 210Aksu Merkez Eldere 141 78 63Elecik 116 53 63Karacahisar 325 164 161Karağı 301 142 159Katipköy 108 57 51Koçular 258 112 146Kösre 140 67 73Sofular 298 145 153Terziler 51 22 29Yakaköy 270 125 145Yılanlı 425 198 227Yukarıyaylabel 297 147 150Atabey Merkez Bayat 77 44 33Harmanören 345 164 181Kapacık 90 41 49Penbeli 81 37 44Eğirdir Merkez Ağılköy 718 365 353Akbelenli 119 58 61Akdoğan 521 254 267Akpınar 136 65 71Aşağıgökdere 418 209 209Bademli 245 116 129Bağcık 557 280 277Bağıllı 698 369 329Balkırı 670 328 342Çayköy 810 395 415Eyüpler 278 138 140Havutlu 66 29 37Kırıntı 332 160 172Mahmatlar 443 209 234Serpilköy 605 301 304Sevinçbey 213 104 109Sipahiler 286 141 145Sorkuncak 920 448 472Tepeli 590 296 294Yılgıncak 86 41 45Yukarıgökdere 1.027 513 514Yuvalı 782 371 411Barla Bağören 221 113 108Beydere 193 98 95Gelendost Merkez Afşar 897 434 463Akdağ 159 74 85Balcı 974 483 491Çaltı 779 380 399Esenyurt 373 186 187Hacılar 555 275 280Keçili 100 48 52Köke 642 304 338Madenli 964 488 476Yenice 880 423 457Yeşilköy 1.620 811 809412

413YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUSGönen Merkez Kızılcık 152 78 74Gölbaşı 594 283 311Gümüşgün 829 398 431İgdecik 319 158 161Koçtepe 480 216 264Senirce 476 231 245Keçiborlu Merkez Ardıçlı 215 106 109Çukurören 270 131 139Gülköy 141 70 71Kaplanlı 212 94 118Kavakköy 56 22 34Kozluca 611 280 331Kuyucak 287 136 151Özbahçe 85 44 41Saraycık 469 234 235Yenitepe 62 27 35Yeşilyurt 213 106 107Senirkent Merkez Akkeçili 240 117 123Başköy 59 28 31Garip 608 317 291Gençali 791 390 401Ortayazı 342 161 181Sütçüler Merkez Bekirler 117 62 55Belence 610 297 313Beydilli 544 273 271Boğazköy 97 49 48Çandır 621 309 312Çobanisa 635 330 305Gümü 230 112 118Hacıahmetler 127 50 77Hacıaliler 113 59 54Karadiken 447 224 223Kuzca 129 65 64Melikler 65 32 33Müezzinler 110 56 54Pınarköy 148 68 80Sağrak 136 62 74Sarayköy 83 39 44Sarımehmetler 546 267 279Şeyhler 282 134 148Yeniköy 55 24 31Yeşilyurt 679 336 343Kasımlar Aşağıyaylabel 501 235 266Bucakdere 193 94 99Çukurca 61 26 35Darıbükü 191 88 103Güldallı 164 85 79İbişler 204 105 99İncidere 369 180 189Şarkikaraağaç Merkez Arak 806 399 407Armutlu 139 66 73Arslandoğmuş 119 54 65Aşağıdinek 297 152 145Başdeğirmen 246 127 119Belcegiz 899 455 444Beyköy 665 320 345Çaltı 607 308 299

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUÇavundur 110 50 60Çeltek 367 186 181Fakılar 268 134 134Gedikli 641 313 328Karakaya 421 191 230Kıyakdede 334 175 159Köprüköy 1.068 526 542Muratbağı 261 113 148Ördekçi 233 108 125Örenköy 298 134 164Salur 1.007 508 499Sarıkaya 315 137 178Yakaemir 219 102 117Yassıbel 696 339 357Yenicekale 234 108 126Yeniköy 533 261 272Yukarıdinek 588 289 299Uluborlu Merkez Dereköy 317 149 168Eleğidağı 298 149 149İnhisar 89 48 41Küçükkabaca 357 173 184Yalvaç Merkez Akçaşar 293 150 143Altıkapı 268 132 136Ayvalı 651 340 311Bağlarbaşı 441 212 229Çakırçal 234 110 124Çamharman 587 285 302Eğirler 456 228 228Eyüpler 807 381 426Hisarardı 420 200 220İleği 170 88 82Kurusarı 288 131 157Sağırköy 272 131 141Terziler 464 217 247Yağcılar 754 366 388Yarıkkaya 676 323 353Bağkonak Bahtiyar 647 330 317Koruyaka 1.003 492 511Kumdanlı Aşağıkaşıkara 526 263 263Aşağıtirtar 289 144 145Celeptaş 386 198 188Gökçeali 126 62 64Kırkbaş 448 213 235Mısırlı 462 221 241Taşevi 276 138 138Yukarıtırtar 208 95 113Yenişarbademli Merkez Gölkonak 354 177 177BELEDİYE TEŞKİLATI OLAN YERLEŞİM YERLENİNİN NÜFUSLARIİL İLÇE BELEDİYE Toplam Erkek KadınIsparta Merkez Isparta Belediyesi 184.735 99.604 85.131Savköy Belediyesi 3.605 1.983 1.622Kuleönü Belediyesi 2.467 1.313 1.154Büyükgökçeli Belediyesi 1.907 1.040 867414

YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUSAksu Aksu Belediyesi 1.903 981 922Yakaafşar Belediyesi 727 374 353Atabey Atabey Belediyesi 4.516 2.216 2.300İslamköy Belediyesi 1.100 534 566Eğirdir Eğirdir Belediyesi 20.340 11.983 8.357Barla Belediyesi 1.802 1.033 769Sarıidris Belediyesi 3.020 1.715 1.305Pazarköy Belediyesi 1.122 637 485Gökçehöyük Belediyesi 1.846 1.026 820Gelendost Gelendost Belediyesi 5.349 2.598 2.751Yaka Belediyesi 2.164 1.102 1.062Bağıllı Belediyesi 2.025 989 1.036Gönen Gönen Belediyesi 3.360 1.639 1.721Güneykent Belediyesi 1.565 749 816Keçiborlu Keçiborlu Belediyesi 7.283 3.633 3.650Senir Belediyesi 2.690 1.310 1.380İncesu Belediyesi 572 270 302Kılıç Belediyesi 2.052 1.009 1.043Aydoğmuş Belediyesi 913 422 491Senirkent Senirkent Belediyesi 5.524 2.789 2.735Büyükkabaca Belediyesi 3.743 1.802 1.941Uluğbey Belediyesi 992 456 536Yassıören Belediyesi 690 335 355Sütçüler Sütçüler Belediyesi 2.641 1.309 1.332Ayvalıpınar Belediyesi 978 481 497Kasımlar Belediyesi 1.051 527 524Kesme Belediyesi 1.545 767 778Uluborlu Uluborlu Belediyesi 5.817 2.958 2.859Şarkikaraağaç Şarkikaraağaç Belediyesi 9.538 4.538 5.000Çarıksaraylar Belediyesi 3.379 1.682 1.697Çiçekpınar Belediyesi 2.579 1.267 1.312Göksöğüt Belediyesi 1.530 765 765Yalvaç Yalvaç Belediyesi 20.853 10.168 10.685Hüyüklü Belediyesi 2.808 1.352 1.456Körküler Belediyesi 1.995 983 1.012Özbayat Belediyesi 2.002 1.008 994Özgüney Belediyesi 1.173 569 604Sücüllü Belediyesi 1.708 833 875Tokmacık Belediyesi 2.087 1.053 1.034Bağkonak Belediyesi 2.067 1.017 1.050Çetince Belediyesi 2.106 1.040 1.066Dedeçam Belediyesi 2.027 999 1.028Kozluçay Belediyesi 2.176 1.091 1.085Kuyucak Belediyesi 1.157 583 574Kumdanlı Belediyesi 1.888 915 973Yukarıkaşıkara Belediyesi 1.805 879 926Yenişarbademli Yenişarbademli Belediyesi 2.345 1.150 1.195M.6.4.NÜFUS DEĞİŞİM ORANIIsparta İli ortalama hane halkı büyüklüğü, okur-yazarlık oranı, işsizlik oranı, nüfus artış hızıaçılarından Türkiye değerlerinin altında ve daha olumlu değerlere sahiptir. Ancak, tarımda İstihdamedilen nüfus, belediye gelirleri ve kamu yatırımları açılarından da Türkiye değerlerinin altında veolumsuz değerlere sahiptir. Bu durum, Isparta Kenti’ndeki belirgin gelişmişliğin İl ortalaması içindeyeterince etkin olmadığını göstermektedir. Örneğin tarımda İstihdam edilen nüfusun, istihdam edilentoplam nüfus içindeki oranının %56.90 gibi yüksek bir değerde bulunması, Isparta Kenti’nin tarıma dayalı415

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUbir ilin merkezi özelliğini, bir üniversiteye sahip bir kent olarak hizmet sektörünün gelişmişliğiniyansıtmamaktadır.M.6.4.1.Nüfus Büyüklüğü1927 yılında yapılan sayım sonuçlarına göre Isparta İli’nin % 74,73’ü kırsal kesimde yaşarken,2000 yılında % 41,29’u kırsal kesimde yaşamaktadır. 1927 yılından 1950 yılına kadar kırsal nüfus oranıönemli bir oranda azalmazken, 1950 yılından sonra her sayım döneminde büyük oranlarla kırsal nüfusoranı azalmaya başlamıştır. 1990 ve 2000 yıllarında kırsal nüfus oranının hızla azaldığı gözlenmektedir.Toplam nüfus da 1927 yılından 1950 yılına gelene kadar belli oranlarda artmış, 1950 yılından sonra dahahızlı bir atış göstermiştir. Isparta ili 1927 yılında Türkiye nüfusunun 1,06’sını oluşturmaktadır.Isparta İli 2007 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre 419.845 kişilik bir nüfusa sahiptir. Son 45 yıllıkdönemde Türkiye’nin nüfusu yaklaşık 3 kat artış göstermiştir, aynı dönemde Isparta İli’nin toplam nüfusu2,4 kat artmıştır. 1950 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre Türkiye’nin toplam nüfusu içinde Isparta İli %0,89’luk bir paya sahipken, bu pay 2000 yılında % 0,76’ya gerilemiştir. Bu veriler ışığında Isparta İli’ninnüfus artış hızının Türkiye genelinden daha az olduğu görülmektedir.1927 yılından 1950 yılına kadar kentsel ve kırsal nüfus oranları çok fazla değişim göstermemiştir. 1950yılından sonra kırsal nüfus oranında da yükselme görülmesine rağmen, kentsel nüfus oranı daha yüksek birartış göstermiştir.1970 yılından sonra kırsal nüfus oranı doğal bir seyir gösterirken, artan kentsel nüfus oranı özellikle1985 yılından sonra toplam nüfus içinde kırsal nüfustan daha fazla orana sahip olmuştur.Isparta İli’nde sanayileşmenin ivme kazandığı 1950 yılından sonra kırsal ve kentsel nüfusoranlarında hızlı değişimlerin yaşandığı görülmektedir. 1955, 1975, 1990 ve 200 yıllarında kentselnüfusun artışında sıçramalar gözlenmektedir. Kentsel nüfus oranı, yıllar içerisinde gerek oransal gereksemutlak değer olarak artış göstermiştir. Kırsal nüfus 1955 yılında % 68.48’lik bir değere sahip ikenyıllar içerisinde kırsal nüfus oranı azalmıştır.Akdeniz Bölgesi illerinde yıllık artış hızı en yüksek olan il %41.79 yıllık artış hızı ile Isparta İli’dir.Daha sonra % 31.24 yıllık artış hızı ile Antalya İli gelmektedir. Kır – kent dengesi açısından dabakıldığında kentsel yıllık artış hızı en yüksek olan il % 44.13 oran ile Isparta İli’dir. Antalya İli’nde isekentsel yıllık artış hızı % 36.01’dir.M.6.4.3.Nüfusun Artış HızlarıYukarıdaki bölümlerde de belirtildiği gibi Isparta İli’nin nüfus artış hızı Türkiye ve Batı AkdenizBölgesi genelinden düşüktür. Son 73 yılda Türkiye’nin nüfusu yaklaşık beş kat artış göstermiştir. Aynıdönemde Isparta İli’nin nüfusu 3.5 kat artış göstermiş ve 2000 yılında 513 681’e yükselmiştir. 1927 – 2000döneminde Isparta İli’nin nüfusu sürekli artış göstermiştir. İlde en düşük yıllık nüfus artış hızı ‰ 0.9 ile 1940– 1945 döneminde, en yüksek yıllık nüfus artış hızı ‰ 26.7 ile 1955- 1960 döneminde gerçekleşmiştir. 1990 –2000 döneminde Isparta İli’nin yıllık nüfus artış hızı ‰ 16.7’dir. Diğer taraftan, aynı 45 yıllık dönemde ülkeortalaması kentsel nüfus artış hızı binde 41, kırsal nüfus artış hızı binde 7’dir. 1950 yılından itibarensanayileşmeye dayalı kentleşme ile beraber nüfus verilerindeki değişimler daha çarpıcı olduğu için aşağıdakigrafik 1950 yılından itibaren hazırlanmıştır.Isparta İli’nin il merkezi ve ilçelerinin nüfus eğilimlerini belirlemek, planlama sürecinde önemli bir girdidir.416

ATIKLARN.ATIKLARN.1.EVSEL KATI ATIKLARİlde evsel nitelikli katı atıklardan kaynaklı toprak kirliliğin önlenmesi amacıyla, 13 ilçe ve toplam51 adet Belediye arasında Belediyeler Birliği kurulması ve il genelinde oluşan evsel nitelikli katı atıklarınbertarafı konusunda düzenli katı atık depolama sahaları kurulması konusunda çalışmalar yapılmıştır.Yapılan çalışmalar ve toplantılar sonucunda, katı atıkların düzenli depolanması amacıyla il geneli 4 ayrıbölgeye ayrılmıştır.1. Bölge: Isparta merkez, Keçiborlu, Gönen ve Atabey ilçe ve belde belediyelerini,2. Bölge: Uluborlu ve Senirkent ilçe ve belde belediyelerini,3. Bölge: Gelendost, Yalvaç ve Şarkikaraağaç ilçe ve belde belediyelerini,4. Bölge: Aksu, Eğirdir ve Sütçüler ilçe ve belde belediyelerini kapsamaktadır.N.2.TEHLİKELİ ATIKLARSanayi tesislerinden kaynaklı tehlikeli atıkların evsel nitelikli katı atıklardan ayrı olarak toplanmasıve 14 Mart 2005 tarih ve 25755 sayılı R.G.’de yayımlanan “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”hükümlerine uygun bir şekilde bertarafı sağlanması gerekmektedir.Ayrıca, 11 Temmuz 1993 tarih ve 21634 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren“Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği” doğrultusunda Tehlikeli Kimyasal Madde ve Ürünleri kullanan veüreten işletmelerin tespitinin yapılarak Bakanlığımıza bildirilmesi gerekmektedir. Ayrıca bu işletmelereher yıl Tehlikeli Kimyasal Madde ve Ürünleri formlarının doldurulması sağlanarak Bakanlığımızabildirilmesi gerekmektedir.Bu Yönetmelik gereği Valiliğimizce; 14 işletme tespit edilmiş olup, bu işletmelere TehlikeliKimyasal Madde ve Ürünleri formları gönderilmiş, formların doldurulması sağlanmış ve doldurulanformlar değerlendirilerek Bakanlığımıza gönderilmiştir. Ayrıca konu ile ilgili olarak işletmelerindenetimleri devam etmekte olup, yeni işletmelerden aynı statüye sahip olanlar tespit edilerek Bakanlığabilgi verilmektedirTehlikeli atıkların ilgili yönetmelikler doğrultusunda bertarafının sağlanması, bu tür zararlı atıklarınkontrolsüz bir şekilde açık alanlara bırakılmasının önlenmesi ve tehlikeli atık üreticilerin ilgili mercilertarafından denetimlerinin düzenli olarak yapılması ile, sanayiden kaynaklı tehlikeli atıklardan kaynaklıtoprak kirliliğinin önüne geçilebilecektir. Isparta İli’nde tehlikeli atık üreten ve Tehlikeli AtıklarınKontrolü Yönetmeliği’ne tabi olan işletmeler daha çok tekstil sektörü ağırlıklıdır.Koçtepe mevkiinde planlanan düzenli katı atık depolama sahasına sanayi tesislerinden kaynaklı evselnitelikli katı atıklar ve evsel nitelikli endüstriyel atıklar kabul edilecek olup, tehlikeli atık kapsamında bulunanatıklar kabul edilmeyecektir. Bu tür atıkların lisanslı toplama ve taşıma tesisleri tarafından toplanması vetaşınması gerekmektedir. Ayrıca, 31/05/2005 tarih ve 25831 sayılı R.G.’de yayımlanan “Toprak KirliliğininKontrolü Yönetmeliği”, ve 30/07/2004 tarih ve 25538 sayılı R.G.’de yayımlanan “Ambalaj ve AmbalajAtıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uyulmalıdır417

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUİŞLETME ADI ADRESİ SEKTÖR1. ISPARTA MENSUCAT SAN. VE TİC. A.Ş. İstanbul yolu üzeri 8. Km ISPARTA TEKSTİL2. İPLİKSAN ISPARTA İPLİK SAN. A.Ş. İstanbul yolu üzeri 5. Km ISPARTA TEKSTİL3. SÜMERHALI A.Ş. Eğirdir yolu üzeri ISPARTA TEKSTİL4. TEKSAN DÜLGEROĞLU TEKSTİL SAN AŞ (İPTAL) İstanbul yolu üzeri ISPARTA TEKSTİL5. KOTEKS KONF. VE TEKSTİL SAN. A.Ş İstanbul Cad. No:212 ISPARTA TEKSTİL6. ÇELİKÖRS YÜN İPLİK FABRİKASI (İPTAL) Sanayi sitesi 35. Blok No:35 ISPARTA TEKSTİL7. ZENGİLER YÜN İPLİK FABRİKASI İstanbul yolu üzeri ISPARTA TEKSTİL8. YÜNTEKS TEKSTİL SAN. VE TİC. LTD ŞTİ Organize sanayi bölgesi ISPARTA TEKSTİL9. SELÇUK TEKSTİL BOYA İPLİK ENT. TES. (İPTAL) Organize sanayi bölgesi ISPARTA TEKSTİL10 ÇAM HALI A.Ş. (İPTAL) İstanbul yolu üzeri ISPARTA TEKSTİL11 LİPETGAZ ISPARTA DOLUM TESİSİ Gümüşgün köyü Keçiborlu / ISPARTA KİMYA12 TEPE MENSUCAT SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. Emre Mah. Çay boyu No:50 ISPARTA TEKSTİL13BAYRAMOĞLUYeni Sanayi Sitesi. 7. Blok No: 20METAL KONS. VE SICAK DALD. SAN. TİC. A.Ş ISPARTAMETAL14 GÖLTAŞ GÖLLER BÖLGESİ ÇİMENTO SAN. VE TİC. AŞ. Isparta–Afyon Karayolu üzeri 15. Km ISPARTA MADENTablo N.1. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine Tabi İşletmelerN.3.ÖZEL ATIKLARN.3.1.TIBBİ ATIKLARHastane ve Sağlık Kuruluşlarından kaynaklanan halk sağlığı ve çevre kirliliği açısından özel olarakişlem görmesi gereken tıbbi atıkların, diğer evsel nitelikli atıklardan, ayrı olarak toplanması ve bertaraflarınınsağlanması esasları 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “TıbbiAtıkların Kontrolü Yönetmeliği” çerçevesinde yürütülmektedir. (Yeni Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ilebirlikte aynı konuda 20.05.1993 tarih ve 21586 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Tıbbi AtıklarınYönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.)Yönetmelik gereği sağlık kuruluşları tıbbi atıkları kaynağında ayrı toplamak ve geçici depolamaklaBelediyeler ile yetkilerini devrettiği kişi ve kuruluşlarda yönetmeliğin kendilerine verdiği yükümlülüklerçerçevesinde, uygulamasına yönelik bir talimatı hazırlayarak yönetmeliğin yürürlüğe girmesini takip eden 6 ayiçerisinde ilgililere duyurmakla yükümlüdürler.Konu ile ilgili olarak 22 Mart 2001 tarihinde alınan karargereği Isparta Belediyesi, İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ve Sağlık Kurumları arasında Tıbbi atıklarınTaşınımı ve Bertarafı ile ilgili olarak bir protokol imzalanmıştır.Bu protokole göre Isparta Belediyesi tıbbi atıkları tahsis etmiş olduğu turuncu renkli konteynırlarda ayrıdepolanmasını ve ayrı bir tıbbi atık toplama aracı ile toplanmasını sağlayarak Isparta çöplüğünde ayrı bir yerdebertaraf etmeyi taahhüt etmiş ve hemen uygulamaya geçmiştir. Bu hizmet karşılığı belediye sağlıkkuruluşlarından kg. başına ücret almaktadır. Tıbbi atık ücreti her yıl başında İl Mahalli Çevre Kurulu’ncabelirlenmektedir.N.3.2.ATIK YAĞLAR21 Ocak 2004 tarih ve 25353 sayılı R.G.’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların KontrolüYönetmeliği” hükümleri oluşan I., II. Ve III. Kategori atık yağların geçici depolanmasını, toplanmasını,taşınmasını, geri kazanılmasını, bertarafını, ticareti, ithalat ile transit geçişine ilişkin yasak, sınırlama veyükümlülükleri, alınacak önlemleri, yapılacak denetimleri, tabi olunacak hukuki ve cezai sorumluluklarıiçermektedir.Atık yağ, yönetmelikte “kullanılmış taşıt yağları (benzinli motor, dizel motor, şanzıman vediferansiyel, transmisyon, iki zamanlı motor, hidrolik fren, antifiriz, gres ve diğer özel taşıt yağları)endüstriyel yağları (hidrolik sistem, türbin ve kompresör, kızak, açık kapalı dişli, sirkülasyon, metalkesme ve işleme, metal çekme, tekstil, ısıl işlem, ısı transfer, izolasyon ve koruyucu, pas ve korozyon,izolasyon, trafo, kalıp, buhar silindir, pnömatik sistem koruyucu, gıda ve ilaç endüstrisi, genel amaçlı,kağıt makinesi, yatak ve diğer özel endüstriyel yağları ve endüstriyel gresleri) ve özel müstahzarları(kalınlaştırıcı, koruyucu, temizleyici ve benzeri) ve kontamine olmuş yağ ürünleri” olaraktanımlanmaktadır.Atık yağların taşınması, bertarafı, geri kazanımı ilgili yönetmelikte belirtildiği üzere lisans almışfirmalar tarafından yapılmalıdır.İlimizde atık yağlarla ilgili atık beyan formu doldurması gerekenişletmeler Tabloda verilmiştir.418

ATIKLARSıra Firma Adı Adresi1 Kimo Tekstil Gönen Yol Kavşağı Gönen2 İzogül A.Ş. Gönen Yol Kavşağı Gönen3 Koteks-San A.Ş. Süleyman Demirel Bulv.No:241 Çünür Mh. Isparta4 Kotex A.Ş. İstanbul Yolu Çünür Mah. NO: 2/2 Çünür Mh. Isparta5 Çam Halı İstanbul Yolu Çünür Mah. NO: 197 Çünür Mh. Isparta6 Elinda Tekstil-Halıcılık Sanayi A.Ş. İstanbul Yolu Bölge Trafik Müdürlüğü Arkası Isparta7 İpliksan A.Ş. İstanbul Yolu NO: 173 Isparta8 Isparta Kamgarn Tekstil A.Ş. İstanbul Yolu Üzeri 4. Km. Isparta9 Mopan Ltd. Şti İstanbul Yolu 4. Km. Isparta10 Trakya Cam A.Ş. Isparta Sera Camı İşl. İstanbul Yolu 2. Km. Isparta11 Bayramoğlu Metal ve Galvaniz San. Tic. A. Ş. İstanbul Yolu 2. km Isparta12 Alaaddin Özdemir Orman Ür. San ve Tic.A. Ş. İstanbul Yolu 102 Cad. NO:127 Isparta13 Lanoteks Tekstil San. ve Tic. Ltd Şti Bozanönü Köyü Yolu Üzeri DSİ Arkası Bila: NO Isparta14 Özkoç Tekstil San.Tic.A.Ş. Bozanönü Köyü Yolu Üzeri NO:5 Isparta15 Üçkardeşler Kamgarn Tekstil A.Ş. Bozanönü Köyü Yolu Üzeri 2. Km. Isparta16 Genç Anadolu Macun Bozanönü Köyü Yolu Üzeri 2. Km.(Üçkardeşler Yanı ) Isparta17 Yayla Mandrası Bozanönü Köyü Yolu Üzeri 3. Km. Isparta18 Alibaba Süt Ürünleri Gıda San.Tic.Ltd Şti Bozanönü Köyü Yolu Üzeri 1. Km. Isparta19 Uluçam Boya Limited Şirketi Atatürk Bulvarı 1. Km. Isparta20 Elmataş A.Ş. Isparta – Atabey Karayolu 22. Km. Atabey21 Elma – Su A.Ş. Isparta – Atabey Karayolu 22. Km. Atabey22 Ayes A.Ş. Yağbağlar Mevki Atabey23 Kalemaden Endüstriyel HamMad.San.Tic.A.Ş.Kapıcak Köyü Yolu ÜzeriAtabey24 Hayrat Neşriyat A.Ş. Kuleönü Kasabası Isparta25 Gülüm Mobilya İmalat ve Satış Eğirdir Yolu 8.Km. Isparta26 Modülmer A.Ş. Eğirdir Karayolu 3. Km. Isparta27 Akdeniz Kerestecilik Eğirdir Karayolu 4. Km. Isparta28 Emtaş Panel Radyatör ve Isı San. Tic. A.Ş. Eğirdir Karayolu 4. Km. Isparta29 Zengiler Yün İplik Fabrikası İstanbul Yolu 2. Km. Isparta30 Kolçelik İstanbul Yolu Üzeri Çevreyolu Kavşağı Bila:NO Isparta31 Yüceçam Orman Ürünleri Eğirdir Yolu 5. Km. Isparta32 Ünlüsoy San ve Tic.Ltd. Şti (Ünmak) Eğirdir Yolu 1. Km. Isparta33 Şahlanlar Gıda Sanayi Tic. Lim. Şti. Atatürk Bulvarı, Askeri Hastane Karşısı Isparta34 İşmer Mermer San. Ve Ticaret Lim. Şti Eğirdir Yolu Üzeri Askeri Hastane Karşısı Bila No Isparta35 Beşel Un İmalat San. Ve Tic. A.Ş. Eğirdir Yolu 4. Km. Askeri Hastane Karşısı Isparta36 Adım Yapı Ürünleri San. Ve Tic. A.Ş. İstiklal Mah. Atatürk Bulvarı Deveci Yolu Üzeri Orma Yn. Isparta37 Adım Tekstil Ürünleri Tic. Ve San. A.Ş. İstiklal Mah. Atatürk Bulvarı Deveci Yolu Üzeri Orma Yn. Isparta38 Metamar A.Ş. Antalya Karayolu Üzeri 6. Km. Sav Kasabası Sav39 Iscam A.Ş. Antalya Karayolu Üzeri 7. Km. Sav Kasabası Sav40 Hüdaverdi Madencilik Ltd. Şti. Antalya Karayolu Üzeri 7. Km Sav Kasabası Sav41 Erciyes Mermer İnş. San.Tic.Ltd.Şti Sav Kasabası Arıcalı Mevki Orman Deposu Karşısı Sav42 Akdeniz Mermer San.Tic.A.Ş. Antalya Karayolu üzeri Sav Kasabası Sav43 Gölmer Mermer San.Tic. Kollektif Şti. Antalya Yolu Üzeri 2. Km. Isparta44 Mogaz Petrol Gazları A.Ş. Gümüşgün Köyü Gönen Isparta Gönen45 Yünteks Tekstil Sanayi ve Ticaret Ltd. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen46 Çıraklar Tekstil San.ve Tic. Ltd. Şti. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen47 Caner Medikal Ltd. Şti. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen48 Ünlü Orman Ürünleri San ve Tic.Ltd Şti. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen49 Çağlar İnşaat Tic. Ve San. A.Ş. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen50 İteks A.Ş. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen51 Yumak Tekstil Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen52 Gülköy Gıda San ve Tic. A.Ş. ( IYAŞ’a ait ) Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen53 Çanakoğlu Metal İşl.San ve Tic. Ltd. Şti. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen54 Beşler Kuru Yemiş Gıd.Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün GönenMad.Pazarl.İmal.Tic.A.Ş.55 Hassel Kaplin ve Dişli Sanayi Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen56 Erkoteks-Erkoçlar Tekstil A.Ş. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen57 Asya Mobilya Sanayi Tic.Ltd.Şti. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen58 Yüceer Kereste San ve Tic Ltd.Şti Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen59 Kımıllı İnşaat Taahhüt Tic. Ltd.Şti Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen419

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUSıra Firma Adı Adresi60 Oğuzhan Tekstil San.Tic.Lim. Şti. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen62 Diriliş Tekstil A.Ş. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen63 Diriliş İplik San.Tic.A.Ş. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen64 Gözde Kerestecilik Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen65 Asis Asma Tavan Ltd Şti. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen66 Esendir Makine İnşaat Ltd. Şti. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen67 Kalekim Kimyevi Mad. San. Tic. A.Ş. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen68 Karabulut Grup ( Kartaş ) Hazır Beton Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen69 Sakarya Kerestecilik San. Tic.A.Ş. Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen70 Net Pamuk Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen71 Çiftçi Kardeşler Ltd. Şti ( Kerestecilik ) Süleyman Demirel Organize San. Bölge. Gümüşgün Gönen72 Hediye Un Fabrikası Dere Mahallesi, Bezirgan Pınarı Yanı NO:5 Isparta73 Başer Maden San. Ve Tic. A.Ş. Isparta Cad. 3. Km. Ş.Karaağaç74 Kaçıkoçlar İplik Fabrikası Eğirdir Yolu 1. Km. Isparta75 Sümer Halı, Isparta Halı Fabrikası Eğirdir Yolu 1. Km. Isparta76 Isparta Optik San.Tic.- Hüseyin Yiğit Yeni Sanayi Sitesi 18. Blok NO:39 Isparta77 Yorgancıoğlu Halıcılık Yeni Sanayi Sitesi Çevre Yolu Altı NO:30 Isparta78 Şenol Kimya Primehmet Mahallesi, 113. Cad. 1762 Sk. NO:17 Isparta79 Kurpaş A.Ş. ( IYAŞ ) Antalya Yolu 6. Km. Sav Kasabası / Isparta Sav80 Davraz Kuruyemiş Antalya Karayolu Üzeri, Fatih Mahallesi Sav81 Unsa Un Sanayi ve Tic. A.Ş. Konya Yolu 5. Km. Köprübaşı Mevkii, 32500 Eğirdir Eğirdir82 Aksu Enerji Tic. Ve A.Ş. Çayköy Santrali Eğirdir Eğirdir83 AYSU Aydıner Su San. Tic. A.Ş. Karacahisar Köyü Aksu / Isparta AKSU84 Asya Meyva Suları Gıda San. A.Ş: Tepeli Köyü Mevkii Eğirdir / Isparta Eğirdir85 Pınar Su San. Tic. A.Ş. Aşağı Gökdere Köyü Eğirdir / Isparta EğirdirTablo N.2.Atık Yağ Beyan Formu Dolduran İşletmeler21 Ocak 2004 tarih ve 25353 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık YağlarınKontrolü Yönetmeliği çerçevesinde;Tüm kamu kurumları ile sanayi kuruluşlarından Atık Yağ Beyan Formu alınmaktadır. Bu formlar heryılsonunda ve bir sonraki yılın Şubat ayı sonunda Valiliğimizde olacak şekilde gönderilmektedir. Bu formda,miktarı ve özellikleri belirtilen atık yağların depolanması, taşınması ve bertarafında yönetmelik hükümlerininuygulanması sağlanmaktadır.Atık yağlar, valiliklerden lisans alınmış araçlar ile Çevre ve Orman Bakanlığından lisans almış tesisleretaşınarak bertaraf edilmektedir.Bu güne kadar Valiliğimizden lisans almış taşıma aracı bulunmamaktadır. Yine İlimizde atık yağbertaraf ve geri kazanım tesisi bulunmamaktadır. İlimizde oluşan atık yağlar, diğer illerden lisans almış araçlarile yine diğer illerde bulunan bertaraf ve geri kazanım tesislerine gönderilmektedir.Birinci derecede hava kirliliği yaşanan ilimizde, atık yağların ısınma amaçlı olarak kullanılmasınınönlenmesi için, sanayi tesislerinde denetimlerimiz sürdürülmektedir.İlimizde, 2005 yılında 102 ton atık yağ beyan edilmiştir. 2006 yılına ait atık yağlar 2007 yılı Şubat ayısonuna kadar beyan edilecektir.N.3.3.PİL VE AKÜLERIsparta ilinde atık pil ve akülerin düzenli toplanarak bertarafı konusunda herhangi bir çalışma 2006yılında yapılmamıştır.N.4. DİĞER ATIKLARN.4.1.AMBALAJ ATIKLARIAmbalaj atıkları konusunda Yetmelik hükümleri çerçevesinde herhangi bir çalışma 2006 yılındayapılmamıştır.420

N.4.2.MEZBAHA ATIKLARIATIKLARIsparta Belediyesine ait 2.sınıf kırmızı et mezbahanesi bulunmaktadır. Mezbahaneden işkembe içeriği,gübre, hayvan gövde et parçası gibi katı atıklar çıkarılmaktadır. Katı atıklar Belediyenin iş makineleri ilegünlük olarak yerleşim alanı dışında belirlenen bir yere kireçlenerek gömülmek suretiyle bertaraf edilmektedir.İmha edilecek hayvan gövde etleri ve aksamı olduğu zaman ayrı bir yerde tutulur ve Belediye tarafından bu türhizmetlere yönelik yerleşim alanı dışında belirlediği yere Belediyenin iş makineleri tarafından 2,5 m.Derinlikte çukur açılarak kireçlenip gömülmektedir.N.5.ATIK YÖNETİMİHızlı nüfus artışı ve kentleşmeye paralel olarak evsel katı atıklar karşılaştığımız en önemli sorunlardanbir tanesidir. Evsel katı atıklar insan ve çevre sağlığı açısından potansiyel tehlike oluştururlar. Katı Atıklartekniğe uygun olarak bertaraf edilmezler ise; toprağın, yüzey ve yeraltısularının kirlenmesine yol açmaktadır.Depolama sahalarında oluşan gaz ise içindeki yüksek metan oranı sebebiyle hava kirliliğine yol açmaktadır.Bu atıkların toplanması, taşınması ile çevre ve insan sağlığına olumsuz etki yapmadan nihai bertarafınailişkin yükümlülükler 5393 sayılı Belediye Kanunu ile Belediyeler ve Büyükşehir Belediyelerine verilmiştir.Ancak ilimizde bu seneye kadar katı atıklar vahşi depolama şeklinde bertaraf edilmekteydi. Isparta İliBelediyeler Birliği Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi için 20.Nisan.2000 tarihinde ÇED Yönetmeliğinin 17.maddesi gereğince Nihai ÇED Olumlu Raporunu Bakanlıktan almış, 2002-2003 yıllarında yapılan çalışmalarsonucunda depolama sahasında hafriyat düzenlemesi yapmış ve depo tesisi tabii zemini oluşturulmuştur.14 Nisan 2005 tarihinde Depolama Tesisi 1. etap ihalesi yapılarak 01Haziran 2005 tarihinde 1. etapinşaatı tamamlanan Katı Atık Düzenli Depolama Tesisi kullanıma hazır hale getirilmiştir.Isparta İli Koçtepe Mevkii Düzenli Katı Atık Depolama Tesisine evsel, evsel atıklarla birlikte toplananticari ve endüstriyel, tehlikeli olmayan endüstriyel ve evsel nitelikli hastane atıkları ayrıca 2000 yılındaişletmeye alınan atık su arıtma tesisinden gelmesi beklenen arıtma çamuru depolanacaktır.N.6.KATI ATIKLARIN MİKTAR VE KOMPOZİYONUDüzenli Katı Atık Depolama sahasında, evsel atıklarla birlikte toplanan ticari ve endüstriyel, tehlikeliolmayan endüstriyel ve evsel nitelikli hastane katı atıkları ve atıksu arıtma tesisinden gelen arıtma çamurudepolanacaktır. Tesiste tıbbi ve tehlikeli atıklar depolanmayacaktır.YILLIK MİKTARLAR (TON)GRUPLARELEK ANALİZİSONUÇLARIDEPO SAHASINDAAYRILANGERİ DÖNÜŞÜM(%)Kağıt 1055.0 25 2.4Karton 1073.0 210 19.6Mukavva Ambalaj Kutusu 55.0 0 0Plastik 2120.0 75 3.5Plastik Şişeler 103.0 70 67.8Demirli Metal 13.0 50 0Demirli Olmayan Metal 378.0 240 63.5Cam 778.0 240 30.9Tekstil 595.0 55 9.2Tahta Deri Lastik 599.0 0 0Kemik 419.0 100 23.8Tablo N.3:Katı atıkların miktar ve kompozisyonuIsparta ilinde çöp ayıklama işlemi; Bertaraf alanına varmadan çöp konteynırlarından yapılmaktadır.Ancak bu çok yetersiz bir yöntem olup, en kısa zamanda Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne göreLisanslı bir ayrıştırma tesisinin hayata geçirilmesi zorunludur.421

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUN.7.KATI ATIKLARIN BİRİKTİRİLMESİ, TOPLANMASI, TAŞINMASIVE AKTARMA MERKEZLERİKatı atıkların toplanması, taşınması ve bertarafı 14/3/1991 tarih ve 20814 sayılı R.G.’deyayımlanan “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun bir şekilde gerçekleştirilmektedir.Depolama sahasına katı atık ilk defa 24 Şubat 2006’da dökülmüştür. Nisan ayı içerisinde deMinasın derdeki vahşi depolama sahasının rehabilitesine başlanmıştır. İlimiz Isparta havzası içerisinde 13Belediye 38 Belde bulunmaktadır. Belediyelerimiz Göller Bölgesi Belediyeler Birliğine üyedirler.Belediyelerin gerek maddi kaynak yetersizliği, gerek ekipman ve personel yetersizliği nedeniyle düzenlikatı atık depolama tesisi kurma konusunda gerekli hassasiyeti gösterdiklerini söylemek mümkündeğildir. Bu anlamda katı atık sorunlarına havza bazında çözüm önerilmiştir.2003/8 Genelgesiyle hız kazanan katı atıkların bertarafı konusu Isparta İli için ilk başta 4 yerde katıatık düzenli depolama tesisinin kurulmasını gerektirmiş ancak böyle bir tesisinin yapım ve işletimmasraflarının yüksek olması belediyelerin tek başına üstlenemeyeceği anlaşılmıştır. Dolayısıyla tesisisayısı ikiye düşürülmüştür.Koçtepe Düzenli Depolama Tesisi 1. havzanın katı atık bertarafı için planlanmıştır. Bu havzadaki17 belediye için aktarma istasyonları kurularak Koçtepe Düzenli Depolama Tesisinde katı atıklarınbertaraf edilmesi teşvik edilmiştir. Bugüne kadar Keçiborlu Belediyesi, Senirkent Belediyesi, EğirdirBelediyesi aktarma istasyonu kurulması için Müdürlüğümüze müracaat etmişlerdir.Keçiborlu Belediyesinin belirlemiş olduğu Kumludere Mevkiindeki terk edilmiş kükürt tesisialanında, Eğirdir Belediyesi Taşyatak Mevkiinde, Senirkent Belediyesi de Su Uçan Mevkiinde aktarmaistasyonu yerlerini belirlemişlerdir.Gelendost-Yalvaç-Şarkikaraağaç ve tüm beldelerini kapsayacak şekilde 2. havzanın katı atıksorununu çözmek için GEYAŞA-BİR adı altında belediyeler birliği kurulması için adım atılmıştır. GöllerBölgesi Belediyeler Birliğine üye olan ve 50-60 km yarıçap içerisinde kalan Belediyelerin katı atıklarınıbertarafı için önceden kullanmış oldukları vahşi katı atık depolama sahalarının rehabilitasyon projelerinin“Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ve “Katı Atık Deponi Alanları İle İlgili Yönerge” doğrultusundaBakanlık onayı alınarak belirlenen yarıçap içerisinde kalan Belediyelerin katı atıklarını yine ilgiliYönetmelik esas alınarak, gerekli fizibilite çalışmaları tamamlandıktan sonra ;Önceden kullanmış oldukları vahşi depolama sahalarının rehabilitasyon projelerinin ve işlemlerinintamamlanması, belediyelerin şu an kullanmış oldukları geçici ara depolamaların kaldırılarak Yönetmelikmadde 21’e göre ara aktarma istasyonlarının kurulması, gerektiği ilgili Belediyelerimize aktarılmıştır.Eğirdir-Aksu-Sütçüler Havzasında, Senirkent-Uluborlu Havzasında, Keçiborlu Havzasında, AtabeyHavzasında yapılan toplantılarla ara aktarma istasyonlarının yerlerinin belirlenmesi ve vahşi depolamaalanlarının rehabilitasyonlarının tamamlanması için bilgiler aktarılmış ve eğitimler tamamlanmıştır.Göller Bölgesi Belediyeler Birliği Meclisinde Koçtepe Mevkii Düzenli Depolama Tesisininişletilmesi, katı atık ara aktarma istasyonlarının kurulması ve rehabilitasyon konularında aşağıdakihususlar tespit edilmiştir.1. Koçtepe Düzenli Depolama Tesisinde depo tabanı tabii zemini oluşturulan 1. etap 2 ha’lık alanınyaklaşık % 60-70’inin dolduğu,2. İşletme bu şekilde devam ederse saha ömrünü çok daha kısa sürede tamamlanacağı,3. Acilen 2. Etap Projeye başlanması gerektiğine,4. Katı Atıkların taşınması lojistiğinin verimli olabilmesi ve geri kazanımın sağlanabilmesi için bellibölgelerde ara transfer istasyonlarının kurulmasına,5. Saha ömrünün uzayabilmesi için mutlaka lisanslı bir geri kazanım tesisinin oluşturulmasıgerektiğine karar verilmiştir.422

N.8.ATIKLARIN BERTARAF YÖNTEMLERİKOTA DEPOZİTOATIKLAR14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların KontrolYönetmeliği’ne göre, bazı tüketim maddelerinin ambalajları için geri dönüşüm (Kota) ve Depozitogetirilmiştir. Bu uygulama ile doğada ayrışması uzun süreler alan plastik, termoplastik, cam ve metal esaslıambalaj kâğıtlarının kullanılmaları neticesinde ortaya çıkan atık oranının kontrol altına alınarak çevrekirliliğinin önlenmesi amaçlanmaktadır.Yönetmeliğin 9. ve 10. maddesi gereğince kota ve depozito uygulamasına tabii olan işletmelerBakanlığımızdan izin almak ve beyanda bulunmak zorunda oldukları için söz konusu madde ve ürünlerinmiktarı ile bunların konulduğu kapların geri toplanmaları ve yeniden değerlendirilmesine ilişkin plan veprojelerini her yıl Bakanlığımıza bildirmekle yükümlüdürler.Bu nedenle Valiliğimizce; konu ile ilgili 14 işletmenin tespiti yapılmış olup, bu işletmelere “KotaDepozito Uygulaması” ile ilgili olarak form gönderilmiş olup, formların doldurulmasını müteakip konu ileilgili olarak Bakanlığa bilgi verilmiştir. Kota Depozito Uygulamasına ilişkin işletmelerin denetimi rutin olarakdevam etmektedir.N.8.1.KATI ATIKLARIN DEPOLANMASIYeni katı atık düzenli depolama sahası için;İl merkezine 20 km uzaklıktadır. Alan Isparta İli Gönen İlçesi Belediye mücavir alan sınırları dışındadır.Sahaya en yakın yerleşim 1300 m ötedeki Koçtepe köyüdür. Isparta’nın kuzey batısında, Yatakdağ Tepe,Karabacak Tepe, Kazanlık Tepe ve Kabak Tepe arasında yer almaktadır. Katı Atık Depolama ve diğer tesisleriçin 35 ha. Alan kullanılacaktır. Sahanın ortalama topografik yüksekliği 1050 m.dir. Depolama alanına 2028yılına kadar 3.500.000m 3 atığın depolanması planlanmaktadır.N.8.2.ATIKLARIN YAKILMASIIsparta İlinde atıkların yakılarak bertaraf edilmemektedir.N.8.3.KOMPOSTIsparta İlinde kompost tesisi bulunmamaktadır.N.9.ATIKLARIN GERİ KAZANIMI VE DEĞERLENDİRMESİİlde geri kazanılabilir katı atıkların ayrılması çalışmaları merkez ilçe belediyesinde iki aşamalı olarakyapılmakta olup, ilk aşamada çöp konteynırlarında, ikinci aşamada ise Isparta Belediyesi’nin ihale ile verdiğimüteahhit firmalar tarafından katı atık depolama sahasında yapılmaktadır.Katı atıklardan kaynaklı çevre sorunlarının önlenmesinde en önemli rolü geri kazanım yöntemi oynar.Geri kazılabilir katı atıkların toplanmasında ise en etkili yol kaynağında ayrıştırma yapılmasıdır. Bu nedenle butür atıkların düzenli katı atık depolama sahasına ulaşmadan önce kaynağında mümkün olduğunca ayrıtoplanması ve bu çalışmaların 30.07.2004 tarih ve 25538 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren“Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri doğrultusunda toplama, taşıma ve gerikazanım lisansı almış olan firmalar tarafından yapılması sağlanmalıdır.N.10.ATIKLARIN ÇEVRE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİIsparta il Merkezi’nde oluşan evsel ve endüstriyel atıklar, ayrıştırılmadan Koçtepe Mevkii DüzenliKatı Atık Depolama Tesisinde depolamaktadır. Söz konusu atıklar içerisinde evsel atıkların yanında,küçük oto sanayi, tekstil, deri, ağaç kaplama, mermer vb... sanayi atıkları, askeri atıklar ve hastane atıklarıbulunmamaktadır. Bunların her biri farklı türlerde tehlikeli ve zararlı maddeler içermektedir.Söz konusu tesis, Katı atık Kontrolü Yönetmeliğine uygun olarak inşa edilmiş olup, depo tabanızemin geçirimsizliği sağlanmıştır. Atıklardaki kimyasal ve biyolojik reaksiyonlar sonucu açığa çıkangazlar için delikli polietilen gaz çıkış bacaları inşa edilmiştir.423

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUYENİŞARBADEMLİ İLÇESİ – PINAR GÖZÜ VE ANIT AĞAÇLAR424

GÜRÜLTÜ ve TİTREŞİMO.GÜRÜLTÜ ve TİTREŞİMO.1.GÜRÜLTÜO.1.1.GÜRÜLTÜ KAYNAKLARIBüyük şehirlerde özellikle sabah ve akşam mesai başlangıç ve bitiş saatlerinde trafikyoğunluğundan kaynaklanan bir gürültü oluşmakta olup, Isparta İli’nde de özellikle sabah ve akşamsaatlerinde, kent içi ulaşımdan kaynaklanan trafik gürültüsü meydana gelmektedir.O.1.1.1.Trafik GürültüsüIsparta il merkezindeki gürültü genelde trafikte seyir halinde olan araçlardan kaynaklanmaktadır.Bölgenin Adı Ölçüm Yapılan Yerler Ortalama dBAÖzkanlar Galeri Önü Kavşağı 68Belediye Sarayı Önü 68TRAFİĞİNYOĞUNOLDUĞUBÖLGELEROtel Isparta Önü 67Vilayet Önü Atatürk Parkı Kavşağı 69İstasyon Cad. Stadyum Kavşağı 66Maliye Kavşağı 67Çarşı Polis Karakolu Önü 69Hastaneler Kavşağı 65Hal üstü Burç Pastanesi Kavşağı 65Hacılar Çeşmesi 66Tablo O.1. : Trafiğin yoğun olduğu bölgelerde oluşan gürültüO.1.1.2.Endüstri GürültüsüEndüstri alanında yapılan araştırmalar göstermiştir ki; işyeri gürültüsü azaltıldığında işin zorluğu daazalmakta, verim yükselmekte ve iş kazaları azalmaktadır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığıverilerine göre; meslek hastalıklarının %10'u, gürültü sonucu meydana gelen işitme kaybı olarak tespitedilmiştir. Meslek hastalıklarının pek çoğu tedavi edilebildiği halde, işitme kaybının tedavisiyapılamamaktadır.Endüstriyel isletmelerde var olan araçların meydana getirdiği gürültü o işyerinde çalışanlar içinciddi bir sorun oluşturmaktadır. Gürültülü işyerindeki gürültünün azaltılması, kontrol edilebilmesi veçalışanlar için zararlı olmaktan çıkartılması için kullanılan çeşitli yöntemler bulunmaktadır. Bu yöntemlerarasında en etkili olanları, gürültünün kaynakta ve yayılma ortamında kontrolünü sağlamaktır.Isparta İl merkez’inde üretimde bulunan endüstri tesislerinden 2 iplik fabrikasında yapılan gürültüölçümünde 72-80 dBA’lık leg (ortalama ses seviyesi) elde edilmiştir.Başka bir tekstil fabrikasında üç ayrı noktada yapılan gürültü ölçümünde 82-100 dBA’lık ortalamases seviyesi (leg) elde edilmiştir. Bu endüstri yapılarında soğutma işlemleri, hidroforlar, jeneratör vekalorifer kazanlarından çıkan gürültüler, gürültü düzeylerini etkilemektedir. Bu sebeple fabrika çalışmabölümleri böyle noktalardan yalıtılmalıdır. Çalışan işçiler kulaklık vb. başlık kullanmaktadırlar.Bölgenin Adı Ölçüm Yapılan Yerler Ortalama dBASANAYİNİN Sigorta Hastanesi Önü 65YOĞUNAnadolu Mah. Yanı 64OLDUĞU Eski Sanayi Bahçeli evler 66BÖLGELER Yeni Sanayi 67Tablo O.2 : Sanayinin yoğun olduğu bölgelerde oluşan gürültü425

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUBölgenin Adı Ölçüm Yapılan Yerler Ortalama dBAİŞYERLERİNİNYOĞUNOLDUĞUBÖLGELERMimar Sinan Cad. 69Tuhafiyeciler Sitesi 68Cumhuriyet Cad. 69Hastane cad. 65Kunduracılar Sitesi 67Halk Pazarı 65Tablo O.3. : İşyerlerinin yoğun olduğu bölgelerde oluşan gürültüO.1.1.3.İnşaat Gürültüsüİlimiz merkezinde çalışan briket döküm makineleri ve diğer inşaat makinelerinin çıkardığı sesseviyeleri ölçülmüş ortalama ses seviyesi (leg) 85-90 dBA arasında tespit edilmiştir.O.1.1.4.Yerleşim Alanlarında Oluşan GürültülerTicarethanelerin yoğun olduğu bir bölgede bulunan Mimar Sinan Caddesi üzerinde 3 değişiknoktada yapılan gürültü ölçümlerinde 82 - 84 dBA arası bir ses değeri elde edilmiştir.Bölge TanımıTemel KriterBölgeLeg: 35 dBA – 40dBAI. Bölge Şehir Dışı Konut Alanı (Trafikten Uzak) 0Şehir Kenarı Konutları + 5II. Bölge Şehir Konut Alanı (Trafik Akımına 100 m. uzaklıkta) + 10Şehir Konut Alanı, Anayolları, İşyerleri+ 15(Trafik Akımına 60 m. uzaklıkta)III. Bölge Şehir Merkezi Konut Alanı, Anayolları, İşyerleri+ 20(Trafik Akımına 20 m. uzaklıkta)IV. Bölge Endüstri Bölgesi veya Ağır Vasıta ve Otobüslerin GeçtiğiAnayollar+ 25Tablo O.4. : Yerleşim alanlarında oluşan gürültüBölgenin Adı Ölçüm Yapılan Yerler Ortalama dBAGülistan ve Hızırbey Mah. 50GÜRÜLTÜNÜN Halıkent 53YOĞUN Fatih-Zafer Mah. 52OLMADIĞI Gülcü-Karakavak Mah. 50BÖLGELER Doğancı-Dere Mah. 52Çünür Mah. 52Tablo O.5 : Gürültünün yoğun olmadığı bölgelerO.1.1.5.Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültüİlimizde havayolu taşımacılığı 1997 yılında faaliyete geçmiştir. İlimiz Süleyman DemirelHavalimanı şehir merkezine 30 km. uzaklıkta olup gürültüye sebebiyet vermemektedir.O.1.2.GÜRÜLTÜ İLE MÜCADELEGürültü günümüzde en çok karşılaşılan çevre kirliliklerinden biridir. İnsanların büyük birçoğunluğu herhangi bir şekilde gürültüye maruz kalmaktadırlar. Gürültü diğer çevre kirliliği faktörlerine426

GÜRÜLTÜ ve TİTREŞİMbenzemez. Havada yayılmasına rağmen diğer bir çok hava kirletici gibi görünmez, kokmaz. Gürültününherhangi bir kalıntısı da yoktur. Toprağı veya suyu da kirletmez. Kötü kokan bir çöp yığını gibi birikmez.Gürültü kirliliğini diğer çevre kirliliği faktörleri ile karşılaştırmak doğru olmaz. Onun etkileri küçükadımlarla ve sinsice oluşur. Ancak kalıcıdır ve kurtulması zordur. Gürültünün insanlar üzerine olaniletişim bozuklukları, konsantrasyon ve öğrenme zorlukları, ve sinirlilik ve stresse yol açan uyumazorluğu gibi ruhsal-duygusal kategoriye giren etkilerinin yanı sıra doğrudan sağlığa olan etkileri debilinmektedir.Gürültünün önlenmesi için alınabilecek tedbirler.a) Gürültünün kaynağında azaltılması veya önlenmesi, örneğin- Gürültü kaynağının ses iletimin azaltan bir muhafaza içine alınması- Titreşimi önleyecek şekilde yerleştirme- Gürültüye yol açan parçalarda (bilye ve zincirler gibi) yapısal değişiklikler,- Gürültüye yal açan eski makinelerin, daha az gürültü çıkaran yeni makinelerle değiştirilmesib) Ses yalıtımını sağlayan materyallerin kullanılması, örneğin- Sesten koruma için duvarlar- Titreşim azaltıcılar- Tavan ve duvar kaplamaları- Ses geçirmeyen hücreler yapılmasıc) Pasif gürültü koruması- Gürültüye maruz kalanların bulundukları yerlere ses geçirmeyen pencereler takılması- Gürültü önleyici duvarlar yapılması- Gürültüye maruz kalan insanlara kulaklık verilmesid) İşletmede altyapı ve organizasyonun değiştirilmesi- Mutlak surette gerekli olan ve önleyemeyen gürültü çıkaran çalışmaların dinlenme sürelerinin(öğle arası, sabah ve akşam saatleri) dışına çıkarılması- Gürültü çıkaran iş safhaları arasında daha sık dinlenme sürelerinin konulmasıO.1.3.GÜRÜLTÜNÜN ÇEVREYE OLAN ETKİLERİO.1.3.1.Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan EtkileriGürültünün şehir plancılığı açısından dikkat edilmesi gereken olumsuz etkileri vardır. Gürültülüsemtler konutlar için tercih edilmezler. İlimiz eski bir yerleşim merkezidir. Bu nedenle ana caddelerüzerindeki konutlar gürültüden etkilenmektedir.O.1.3.2.Gürültünün Sosyal Çevreye Olan EtkileriGünümüzde diğer çevre kirlilikleri gibi çevrenin doğal özelliklerini bozarak geniş anlamda çevrekirliliğine katkıda bulunan ve özellikle nüfusun yoğun olduğu bölgelerde halk sağlığına olumsuzetkileriyle önem kazanan gürültü kirliliği; trafik, sanayi, ev ve toplum kökenli gürültüler olaraksınıflandırılabilir. Gürültünün iş verimini azaltması ve işitilen seslerin anlaşılmaması gibi görülenetkileridir. Sürekli gürültü, uzun vadede sosyal çevre sağlığına olumsuz etki yapmaktadır. Sağlığa zararlıolan sadece kulakları sağır olmaya götüren çok yüksek sesler değil. Aralıksız trafik gürültüsü de kalphastalığı riskini artırabilir. Gürültü hasta olmamıza neden olmakla da kalmaz, dikkatimizi dağıtıp,yaptığımız hataları artırabiliyor. İnsanların neredeyse yarısı kentlerde yaşadığı ve geçtiğimiz yıllardakentlerdeki gürültü giderek arttığından, sağlığımız için sessizlik alanları yaratmamız gerekiyor.427

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUO.1.4.GÜRÜLTÜNÜN İNSANLAR ÜZERİNE OLAN ETKİLERİGürültü, genellikle yapay olarak ortaya çıkan, niteliği ve niceliği bozulmuş, arzu edilmeyenseslerdir. Tanımdan da anlaşılacağı gibi, arzu edilmeme kavramı gürültünün subjektifliğini, yani kişidenkişiye değişkenlik gösterebileceğini, dolayısıyla psikolojik ve nörovegetatif sistem üzerine etkilerinin deinsanlar tarafından farklı tepkiler şeklinde algılanabileceğini göstermektedir. Gürültünün anlamlı birbiçimde kişiden kişiye farklılık göstermeyen en önemli etkisi, işitme üzerine etkisidir.Havalı çekiçler, perçin işleri, bazı testere ve makineleri, kırma değirmenleri, titreşimli elekler, taşkesme, gaz türbinleri, kompresörler, aspiratörler, şahmerdan, buldozer, ekskavatör, motor test atölyeleri,dizel motor makine daireleri, müzikle uğraşanlar, trafik görevlileri, görüldüğü gibi gürültü sanayideçalışanlarda olduğu kadar, toplum sağlığı bakımından da önemli bir sağlık zararı haline gelmiştir.Trafiği yoğun bir kavşakta, birçok tezgâhın çalıştığı bir atölyedeki kadar gürültü tespitedilmektedir. Gürültünün insan üzerindeki ilk etkisi rahatsızlık, dikkat dağılması gibi biçimde ortayaçıkmaktadır. Bu etki gürültünün şiddetiyle orantılı olarak arttığı gibi çok hafif sesler de, örneğin birmusluktan damlayan su, kişiyi yeterince tedirgin etmektedir.Gürültünün işçi sağlığı açısından en önemli etkisi işitme kaybına neden olmasıdır. Belli bir düzeyinüstündeki gürültüde iç kulak etkilenmeye başlar ve işitme yeteneği tiz seslerden başlayarak geriler. İşitmekayıpları gürültünün şiddetine ve etki altında kalma süresine bağlı olarak oluşmaktadır.Sesin niteliğinin bozulması, frekansları farklı bir çok ses dalgasının üst üste gelmesidir. Gürültünündaha teknik bir tanımında “Gürültü anarşik ses dalgalarının süperpozisyonudur” denmektedir. Diğer birdeyişle gürültünün frekans spektrumuna bakıldığında bir çok frekansta seslerin yer aldığı bilinmektedir.Sesin niceliğinin bozulması ise, ses ne kadar nitelikli ve hoşa gider şekilde olursa olsun şiddetinininsan vücuduna zararlı bir değere ulaşmasıdır. Örneğin hoşumuza giden çok güzel bir müziğin sesşiddetinin 90 dB (A) düzeyini geçmesi işitme kayıplarına neden olacaktır. Tabii ki gürültünün bu etkisisonuçları en kolay biçimde görülen etkisidir. Psikolojik ve nörovegetatif sistem etkileri daha düşükşiddetteki seslerde dahi başlayabilir. Fakat yine önemle belirtilmelidir ki bu tür etkiler, kişiden kişiyefarklılıklar gösteren etkilerdir. Örneğin klasik Türk müziği hayranı olan ve klasik batı müziğini sevmeyenveya tam tersi bir özelliğe sahip bir kişi için, rahatsızlık sınırları, farklı müzik için farklı olacaktır.O.1.4.1.Fiziksel EtkileriGeçici veya sürekli işitme bozuklukları görülebilmektedir.O.1.4.2.Fizyolojik EtkileriKan basıncının artması, dolaşım bozuklukları, solunumda hızlanma, kalp atışlarında yavaşlama, anirefleks,işitme kaybına veya işitme duyusu ağrılarına, bulantılara ve adale kontrolünün zayıflamasınaneden olur.( Şiddetli durumda )İşitme organına zararlı etkiler: 85 dB’in üzerindeki gürültülere maruz kalan kişilerde sağırlıkmeydana gelir. Gürültü nedeniyle iç kulaktaki sinir hücrelerinin zarar görmesinden dolayı kişilerde ağırişitmeden, sağırlığa kadar varan arızalar meydana gelir. Gürültü dolayısıyla meydana gelen sağırlık,işitme kaybının başlangıcında belli frekans aralığında fonksiyon azalması biçiminde görülebildiğinden,etkin olarak önlenebilir.Kişilerin ilk aklına gelen gürültü düzeyi, kulak zarını patlatabilecek yeğinlikte anive çok özel ses düzeyidir. Oysa işitme kayıpları, doğal sayılan seslerin uzun süreli etkisi ile ve yavaşyavaş oluşur. Gürültünün zararlı etkisi kulak zarında bir zedelenme şeklinde olmaz. Devamlı gürültü olanbir ortamda zedelenen kısımlar, iç kulaktaki, ses dalgalarını sinirsel uyarılara çeviren çok hassas yapılıalgı organlarıdır. Böyle bir işitme kaybı, genellikle gürültüye maruz kalan kişi tarafından kolay farkedilmez. Bunun nedeni, kayıpların çok uzun sürede oluşmasıdır. Bu nedenle sağırlık kişinin yaşlılıkdöneminde daha fazla görülür.Vejetatif etkiler: Gürültüye karşı insanın vejetatif sinir sistemi tepki verir. Bu tepkileri şu şekildeözetleyebiliriz; Kan damarlarının daralması, kan bileşiminde değişiklikler, kalp atış hacminde azalma,göz bebeklerinin büyümesi, metabolizmanın yüklenmesi.428

GÜRÜLTÜ ve TİTREŞİMPsişik etkiler: Enformesyon algılama ve onları işleme sırasında gürültüye maruz kalan kişininperformansı da olumsuz yönde etkilenir. Aynı şekilde büyük dikkat gerektiren işler de yapılırken,gürültüye maruz kalındığı taktirde, performans da büyük düşüşler olacaktır• Sinirlilik• Düzensiz adet kanamaları• İktidarsızlık• Dikkatsizlik, isteksizlik• Endişe ve gerginlik• Verimsiz çalışmaO.1.4.3.Psikolojik EtkileriGürültü, ürkütücü, rahatsız edici, konsantrasyonu da uykuyu ve dinlenmeyi bozucu etki yapar.O.1.4.4.Performans Üzerine Etkileriİş veriminde azalma, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin engellenmesi. Meydana getirdiğiolumsuz etkilere bağlı olarak gürültü seviyeleri bazı araştırmacılar tarafından tablodaki gibiderecelendirilmektedir.1.Derece2. Derece3. Derece4. Derece5. DereceTablo O.2.30 dB(A)-65 dB (B)65-90 dB (B)90-120 dB (B)120 dB (b)140 dB (B)Konforsuz, rahatsız, öfke, kızgınlık, Uyku düzensizliği vekonsantrasyon bozukluğu.Fizyolojik reaksiyonlar, kan basıncı artışı, kalp atışlarında vesolunumda hızlanma, beyin sıvısındaki basıncın azalması, anirefleksler.Fizyolojik reaksiyonların artması,baş ağrıları.İç kulakta devamlı hasar dengenin bozulması.Ciddi beyin tahribatı.Araştırmalar, geçici işitme kayıplarında gürültünün kesilmesinden iki dakika kadar sonra 25 dB yada daha az işitme kaybının ortaya çıktığını göstermektedir. Ayrıca günde 8 saat, haftada 5 gün birbağırma sesinden daha yüksek şiddette olmayan durağan gürültüye yıllarca maruz kalan kişilerde isekalıcı işitme kayıpları olabileceği şaşırtıcı gelebilir. Ancak araştırmalar bu tür kayıplarla, ani patlamalartarzındaki gürültüye maruz kalma sonucu ortaya çıkan işitme kayıplarının benzer özellikler taşıdığınıgöstermektedir.Burada ek olarak, gürültü kişilerde bitkinliğin kronikleşmesini ve vücudun direncini azaltarakhastalıklara yakalanma ihtimalini artırmaktadır. Son araştırma sonuçlarına göre fetus ve prematüredoğumlar üzerinde gürültünün olumsuz etkileri olduğu anlaşılmaktadır.O.2. TİTREŞİMTitreşim kaynakları, gayri sıhhi müessese kapsamında yer alan tüm işletmelerde tesis izni vedeneme izni aşamalarında denetlenmektedir. Bu aşamada taşıması gereken asgari şartları ihtiva etmeyenişletmelere çalışma izni ve gayri sıhhi müessese ruhsatı verilmeyerek, gerekli ıslah çalışmalarını yerinegetirmeleri sağlanmaktadır.429

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUBALAMA KALESİNDEN KARACAÖREN BARAJI VE DAVRAZ DAĞI430

AFETLERP.AFETLERIsparta İli Batı Akdeniz Bölgesinde Toros Dağları üzerinde 30 derece 20 dakika ve 31 derece 33 dakikadoğu boylamları ile 37 derece, 18 dakika ve 38 derece, 30 dakika kuzey enlemleri arasında yer alır. İlinyüzölçümü 8913 km² olup, bunun % 68’ini dağlar, % 18’ini ovalar ve % 14’ünü de platolar meydana getirir. İlyüzölçümünün % 5’inden fazlası göl alanları ile kaplıdır.Isparta İlinde hakim iklim, karasal iklim olup, yer yer Akdeniz iklimi de görülür. Yazları sıcak ve kurak,kışlar soğuk ve yağışlıdır.Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yayınlanan Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına göre ilinalan olarak yaklaşık % 80’i 1. Derecede Deprem Bölgesi, % 20’i 2. Derecede Deprem Bölgesi içerisinde yeralmaktadır. Diğer bir deyimle Sütçüler İlçesi, Kasımlar Kasabası ve Yenişarbademli İlçesi 2. derecede, diğertüm yerleşim alanlarımız 1. Derecede Deprem Bölgesindedir. Nüfus olarak % 90’dan fazlası 1. DerecedeDeprem Bölgesindedir, % 5-7 civarındaki bir oranı da 2. Derece Deprem Bölgesinde yaşamaktadır.Deprem, afetinin yanı sıra ilde heyelan, kaya düşmesi, sel baskını, çığ ve yangın gibi afetlere maruzkalmış ve kalabilecek birçok yerleşim birimi bulunmaktadır.Isparta’da ve İlçelerde Afet Risk Durum Değerlendirmesi, meydana gelmiş tabii afetler gözönünealınarak yapılmıştır.AFETLER VE TÜRLERİGenel bir tanımla Afet; “İnsanlar için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal yaşamı veinsan faaliyetlerini bozarak veya kesintiye uğratarak, toplulukları etkileyen, doğal, teknolojik veya insan yapısıkökenli olaylara Afet” denilir.Afetleri kökenlerine göre şu şekilde sınıflandırmak mümkündür,1- Jeolojik veya Jeoteknik kökenli, depremler, volkanlar, heyelanlar, kaya düşmesi gibi,2- Meteorolojik kökenli sel baskını, çığ, kasırga gibi,3- Teknolojik ve insan yapısı kökenli, kimyasal ve nükleer kazalar, orman yangınları, salgın hastalıklar,çevre kirlenmeleri gibi,AFET RİSK DURUMUNUN TANIMIRisk; Mühendislikte ve Sigortacılıkta “Belirli bir olayın, belirli bir büyüklükte meydana gelmesi halindedoğurabileceği kayıp olasılığı” olarak, tanımlanmaktadır.Kayıplara; insan ölümleri, yaralanmalar, yapı ve altyapı hasarları tüm sektörlerde meydana gelebilecekekonomik ve sosyal kayıplar, üretim ve işletme kayıpları gibi doğrudan veya dolaylı tüm kayıpların dahiledilmesi ana hedeftir.Afetin vereceği hasar ve zararın tespitinde; İnsanların ve insan aktivitelerinin tehlike karşısındaki, hasarveya zarar görme eğilimi olarak tanımlanan “Etkilenme veya etkilenme oranı”nın bilinmesi gerekir. Etkilenmeoranının daha çok parasal maddi olarak ifade edilmesi istenir. Fakat başta insan canı ve insanların uğrayacağıdiğer insani değer kayıplarının ekonomik maliyetinin hesabının mümkün olmayacağı açıktır. Bu nedenleyalnızca fiziksel kayıpların ve iyileştirme maliyetlerinin parasal karşılıkları hesaplanarak verilmektedir. Riskinmatematiksel tanımı;Risk= Değer x Tehlike x Etkilenme oranı, olarak verilmektedir.Bu matematiksel tanım daha açık ifade edilirse;Bir bölgede değer büyük, yani daha çok nüfus, daha fazla yapı ve tesis, daha çok sosyal aktivite varsa;tehlike ve etkilenme oranı, diğer bir bölgeye göre kayıp ve risk olasılığı daha fazla olacaktır. Bundan, başka birbölgede “değer” yoksa dolayısıyla insan aktiviteleri bulunmuyorsa orada “tehlike” olsa dahi kayıp ve “risk”olmayacaktır.431

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUBuradan bir afetin, büyüklüğünün yalnız başına bir tek parametreye bağlı olmayıp; İnsan ve insanaktiviteleri, Tehlike ve Etkilenme oranı gibi üç ana parametreye bağlı olduğu, görülebilmektedir.İnsan ve insan aktivitelerinden kasıt; İnsan canı afet nedeniyle göçlerin veya işsizliğin, yol açtığı sosyalve ekonomik kayıplar dır. Bu kayıplar eğitim, sağlık, ulaşım, haberleşme gibi sektörlerde meydana gelecekkesintilere yol açar. Ayrıca afetten etkilenen topluluklarda moral, gelenek, bağlılık üretim gücü, kültürelbozukluklar görülmektedir.Bu tür kayıpların ekonomik maliyetlerinin hesabı mümkün değildir.Afetin, büyüklüğü genel olarak, olayın meydana getirdiği can kayıpları, yaralanmalar, yapısal hasarlarve yol açtığı ekonomik ve sosyal kayıplarla ölçülmektedir.Bu parametreler içinde en kutsalı ve önemlisi insan canı olduğu için kamuoyunda afetin büyüklüğü, yolaçtığı can kaybı ve yaralanmaların büyüklüğü ile değerlendirme eğilimi vardır.Afetin büyüklüğüne etki eden faktörleri aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür;1- Olayın yoğun yerleşim alanlarına uzaklığı,2- Fakirlik,3- Hızlı nüfus artışı,4- Tehlikeli bölgelerdeki hızlı şehirleşme ve sanayileşme,5- Ormanların ve çevrenin tahribi,6- Bilgisizlik ve eğitim eksikliği,7- Toplumun afet olayına karşı önceden alabildiği koruyucu ve önleyici tedbirlerle ulaşabildiği düzeydir.Bunlardan ilk ikisi, büyüklük ve yoğun yerleşim alanlarına uzaklık dışında kalan faktörler tabii kökenliolmayıp insan faaliyetleri kökenlidir.ISPARTA İLİ RİSK DURUMU DEĞERLENDİRMESİBu özetleme ve teknik tanımlamalardan sonra İlimiz ve bağlı ilçelerinin maruz kalabileceği tehlike veafetleri inceleyecek olursak; İlimiz genelinde deprem, kaya düşmesi, sel baskını, heyelan ve çığ düşmesitehlikeleri vardır.İl merkezi ve İlçe merkezleri referans noktası alınarak şu şekilde değerlendirme yapılabilir.Merkez İlçeİl Merkezimizde doğal afet kaynağı olarak tehlike arz eden depremin yanı sıra su baskını tehlikesibulunmakta ancak su baskını afetine karşı ilgili kurumlarca gerekli tedbirler alınmaya devam etmektedir.Merkez köylerimizden bazılarında kaya düşmesi tehlikesi bulunmakta olup Valiliğimizce ve ilgiliMuhtarlıklarca olay hassasiyetle takip edilerek gerekli önlemlerin alınması hususunda çalışmalar sürmektedir.İlimizde kış turizmine açık olan Davras Kayak Merkezi’nde çığ riski bulunmaktadır.Orman içi dağ köylerinde yangın riski vardır.Atabey İlçesiDeprem tehlikesinin yanı sıra, su baskını, kaya düşmesi tehlikeleri bulunmakta olup su baskınına vekaya düşmesine karşı gerekli tedbirler alınmıştır. Kapıcak Köyü kaya düşmesi nedeniyle 1997 yılında 68 afetkonutu tamamlanarak hak sahiplerine dağıtılmıştır. Kasaba ve İlçe Belediyesince su baskını tehlikesine karşıgerekli yer üstü drenaj sistemleri ve yağmur suyu tahliye tesisleri yapılmıştır. Ancak bütün bu önlemlererağmen yine de su baskını afetleri zaman zaman yaşanması muhtemeldir.Aksu İlçesiSu baskını, deprem ve kaya düşmesi tehlikeleri bulunmaktadır. Aksu karağı Köyünde 1972 yılında 17hane yeni yerleşim yerine kaya düşmesi tehlikesi nedeniyle nakledilmiştir. Elecik Köyünde yamaç sellemesi,Yukarıyaylabel Köyünde ise çığ tehlikesi mevcuttur. Orman içi dağ köylerinde yangın riski vardır.Eğirdir İlçesiDeprem, zemin sıvılaşması, özellikle kaya düşmesi ve Eğirdir Gölü su seviyesinin yükselme riskitehlikeleri bulunan İlçede yangın afeti nedeniyle önceki yıllarda afet konutları yapılmıştır. Muhtemel kayadüşmesi nedeniyle de Eğirdir Merkez-Akdoğan Köyünde 29, Bağacık Köyünde 43 ve Mahmatlar Köyünde 38afet konutu daha önceki yıllarda yaptırılarak hak sahibi ailelere teslim edilmiştir. Ayrıca Eğirdir İlçeMerkezinde yapılmış olan binalar kaya düşmesi nedeniyle önemli risk altındadır. Orman içi dağ köylerindeyangın riski vardır.432

AFETLERGelendost İlçesiDeprem su baskını, kaya düşmesi tehlikelerinin olduğu ilçe ve Köylerinde su baskını nedeniyle 1953yılında 10 konut yapılmış olup Madenli Köyünde muhtemel kaya düşmesi tehlikesine karşı çalışmalar devametmektedir. Orman içi dağ köylerinde yangın riski vardır.Gönen İlçesiDeprem, sel baskını tehlikesi bulunan İlçenin Kızılcık Köyünde 1996 yılında su baskını olmuştur. İlgilikurumca (Köy Hizmetleri İl Müdürlüğünce) gölet yapılarak sel baskını tehlikesi azaltılmıştır.Keçiborlu İlçesi1975 yılında yangın nedeniyle 7 konut yapılan İlçede, deprem, Burdur Göl’ü su seviyesinin yükselmesi,kaya düşmesi tehlikeleri mevcuttur.Dinar depreminden İlçe Merkezi ve köyler etkilenmiştir. Senir Kasabasında Burdur Göl’ü su seviyesininyükselmesi nedeniyle 44 konut nakledilmiş, halihazırda diğer muhtemel tehlikelere karşı çalışmalarsürdürülmektedir.Senirkent İlçesiDeprem, çamur akması, su baskını, kaya düşmesi tehlikelerinin söz konusu olduğu İlçede 1995 ve 1996yıllarında çamur akması (feyazan) nedeniyle can ve mal kaybı meydana gelmiştir. 1995 yılında 180 afetkonutu 1998 yılında da 8 afet konutu yaptırılarak hak sahiplerine dağılmıştır. 1997 yılında Büyük KabacaKasabasında da su baskını meydana, gelmiş, ekili alanlar hasar görmüştür.Sütçüler İlçesiHeyelan, kaya düşmesi, su baskını nedeniyle bazı mahallerine yapı ve ikamet yasağı konmuştur. Depremtehlikelerinin de bulunduğu İlçede heyelan nedeniyle yapı yasağı getirilmiştir. Kaya düşmesi nedeniyleSarımehmetler ve İbişler Köylerinde tehlike mevcuttur. Kesme Kasabasında heyelan nedeniyle afete maruzbölge kararı alınan yerler bulunmaktadır.Orman içi dağ köylerinde yangın riski vardır.Şarkîkaraağaç İlçesiKaya düşmesi, deprem, zemin sıvılaşması, su baskını tehlikesi bulunan İlçe ve Köylerinde,Aslandoğmuş Köyünde 1994 yılında meydana gelen yangın afeti sonucu 4 afet konutu yaptırılarak haksahiplerine teslim edilmiştir.Orman içi dağ köylerinde yangın riski vardır.Uluborlu İlçesiİlçe Merkezi ve köylerinde deprem, heyelan, su baskını tehlikesi bulunmaktadır. İlçeye bağlı Dereköyümuhtemel kaya düşmesi afeti nedeniyle (Köyün tamamı) nakledilerek yaptırılan 177 afet konutu 1984 yılındahak sahiplerine teslim edilmiştir. 2000 yılında heyelan nedeniyle İlçe Merkezinde önlemler alınmıştır. Halen birmahallede heyelan tehlikesi devam etmektedir.Yalvaç İlçesiDeprem, zemin sıvılaşması, heyelan, su baskını tehlikesi bulunmaktadır. Orman içi dağ köylerinde yangınriski vardır.Yenişarbademli İlçesiDeprem ve Beyşehir Gölü su seviyesinin yükselme tehlikesi bulunmaktadır.P.1.DOĞAL AFETLERP.1.1.DEPREMLERİlimizde etkili deprem kaynağı olan Burdur Fayı, Senirkent-Kumdanlı fayı ve Acıgöl Fay Sisteminedeniyle; Isparta İli merkez İlçe, Aksu, Atabey, Eğirdir, Senirkent, Uluborlu, Keçiborlu, Gönen, Yalvaç,Şarkîkaraağaç ve Gelendost İlçelerimiz 1. derece Deprem Kuşağı’nda, Şütçüler ve Yenişarbademli İlçelerimiz2. Derece Deprem Kuşağı’nda yer alması sebebiyle en büyük hasarın depremden kaynaklanabileceğidüşünülmektedir.433

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUİlimiz genelinde etkili deprem kaynağı olan fay sistemleri, 25 km. batıda bulunan Burdur Fayı,Senirkent - Kumdanlı Fayı ve Dinar depremlerinden kaynağı olan Acıgöl fay sistemleridir. İl merkezi ve İlçemerkezlerinde daha fazla nüfus bulunması, insan aktivitesinin daha yoğun olması nedeniyle risk oranı diğerkırsal kesimlere göre daha fazla olmaktadır.Deprem haricindeki diğer afet kaynağı tabii olaylardan bir kısmının gelişmesi, meteorolojik şartlarabağlı olarak ortaya çıkmakta diğer bir kısmı ise önceden, tespit edilerek gerekli tedbirler alınabilmektedir. Bunedenle insanoğlu için en tehlikeli olan depremin değerlendirmede esas alınmasının daha uygun olacağıdüşünülebilir.Bakanlığımız Deprem Araştırma Dairesi Başkanlığı tarafından yapılan araştırmalara göre, İlimizde 1881– 1986 yılları arasında, büyüklüğü 4 ve 4 den yukarı olan toplam 380 deprem meydana gelmiştir. Bunlardan107 adedi 4.6 büyüklüğünde olup en fazla tekrarlayan deprem büyüklüğü olarak tespit edilmiştir. MagnitüdüM=6 büyüklüğünde toplam 6 adet deprem meydana gelmiştir. Bu süre içerisinde ölçülen en büyük değer buolmuştur.İlimiz ve çevresinde meydana gelen ve önem arzeden depremler ile hasar durumları aşağıdaki tablodabelirtilmiştir.TARİHOLUŞMAGNITUD CAN HASARLIYERŞİDDETİZAMANI(5,5 den büyük) KAYBI BİNA04.10.1914 00:07 Burdur 9 6.9 300 600007.08.1925 08:46 Dinar (Afyon) 8 5.9 3 204331.01.1964 19:45 Tefenni (Burdur) 8 5.7 - 3912.05.1971 08:25 Burdur 8 5.9 57 322701.10.1995 17:57 Dinar (Afyon) 8 6.1 90 145603.02.2002 09:11 Sultandağı (Afyon) 7 6.4 44 622Tablo P.1.Isparta ilinde deprem durumu Kaynak: Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsüİlimizde 8 şiddetinde bir deprem meydana geldiğinde can kaybı, yaralanmalar ve çeşitli yapı türlerindekihasar oranlarını gösteren etkilenme oranları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.YAPI CİNSİETKİLENME ORANI %YARALANMAAğır (Yıkık) Orta Az ÖLÜM ORANI %ORANI %Yığma Taş 30 50 15 5 15Kerpiç 30 50 15 5 15Tuğla Yığma 15 35 35 2 6Ahşap Karkas 5 25 40 1 1Betonarme 10 20 30 1 3Tablo P.2.Depremden etkilenme durumuBu tablodan anlaşılacağı gibi ilimizde 8 magnitüdünde bir deprem meydana geldiğinde ilimizdeözellikle Merkez İlçenin oturduğu alanının alüvyon, tüf ve tüfit’den oluşması, bu zeminlerin depremin hasarşiddetini 1-3 derece artırdığından daha fazla can ve mal kaybı meydana gelmesine neden olacaktır. Bu şiddetalanı içerisindeki taş yığma yapıların % 30’u ağır hasar görmekte veya yıkılmakta, % 15’i hafif hasargörmektedir. Bu yapılarda yaşayan nüfusun % 5’i ölmekte, bunun üç katı yani % 15’i hastane tedavisigerektirecek şekilde yararlanmaktadır. Depremin şiddeti arttıkça bu oranlar artmakta, azaldıkça bu oranlarazalmaktadır.Yapılan istatistik değerlendirme ve hesaplamalar sonucunda, Isparta İlinde Magnitüdü 5.5 olan birdepremin gelişmesinin yıllara göre riski; 1 yılda %4; 25 yılda %67 ve 49 yılda %89; Magnitüdü 6.0 olan birdepremin gelişmesinin yıllara göre riski ise; 1 yılda %2; 25 yılda %18 ve 49 yılda %32 olarakhesaplanabilmektedir. Ayrıca 5.5 büyüklüğündeki bir depremin dönüşüm periyodu 22 yıl, 6.0büyüklüğündekinin 53 yıl ve 6.5 büyüklüğündeki bir depremin ise 297 yılda bir olması muhtemeldir.Görüldüğü gibi hasar yapıcı nitelikte olan, büyüklüğü 5 ve 5 den fazla olan depremlerin olma ihtimalioldukça yüksektir. Bunun yanında, ölçüm ve değerlendirmesi yapılan süre içerisinde büyüklüğü 6 dan fazlaolan deprem kaydedilmemiş olması daha büyük depremlerin bundan sonra olmayacağı anlamınagelmemektedir. Yapılan istatistiki değerlendirmede 7.0 büyüklüğündeki bir depremin 1 yılda olma riski %0.3;25 yılda olma riski %8 ve 49 yılda olma riski %15 olarak ortaya çıkmakta ve dönüşüm periyodu da 297 yılolarak hesaplanmaktadır. Bundan başka büyüklüğü 7.5 olan bir deprem içinde aynı hesaplamalaryapılabilmektedir.434

AFETLERBuradan ulaşılan sonuç; İlimizde de büyüklüğü ve şiddeti can kaybına ve ağır hasara sebebiyet verecekdepremlerin olması her zaman mümkün olup, büyüklüğünün ve zamanının tespiti günümüz imkanları ilemümkün olmamaktadır. Ancak engellenmesi mümkün olmayan depremlere önceden hazırlıklı olmak suretiylekayıpların azaltılması hatta hiç kayıp olmaması yolundaki çalışmalar Türkiye genelinde devam etmektedir.Yeni yerleşim yerlerinin jeoteknik etütlerinin yapılması zemin etütlerinin yapılması ve bu etütlere göredepreme dayanıklı yapı yapılmasının sağlanması için proje ve denetim hizmetlerinin en iyi şekilde yapılmasıgerekmektedir.Depremin etkileri sadece binaların yıkılması veya hasar görmesi şeklinde olmayıp, deprem mühendislikyapılarına özellikle su tutma yapılarına (barajlar ve göletler) etki ettiğinde, bu yapıların zarar görmesi veyatamamen yıkılması halinde sel felaketi olması muhtemeldir.Muhtemel depremin etkileri; 6 Magnitüt büyüklüğündeki (8–9 şiddetine tekabül eden) depremlerdenbaraj ve göletlerimizde hasar oluşması ihtimali düşük sayılabilir. Ancak bunun üzerinde oluşacak depremlerderisk oranı her zaman yüksektir.Meydana gelebilecek bir depremin mühendislik yapılarına yapacağı etki, sadece deprem büyüklüğü olandepremin şiddeti (m=5-6-7) gibi tek bir parametre ile ifade edilmesi mümkün değildir. Olası bir depreminzemin türü ve yapı tipine bağlı olarak meydana getireceği zamana bağlı ivme değerleri değişik olacaktır. BazenM=5-6 gibi küçük büyüklükteki depremlerde dahi büyük ivmeler oluşabilmektedir. Mesela baraj aks yeri anatemel kayacında 0,1 g (yerçekimi ivmesi) olan depremin ivmesi 30-40 m lik barajın kretinde 0,65 g ye kadarçıkabilmektedir.P.1.2.HEYELAN VE ÇIĞLARİlimizde ikinci derece tehlike arzeden afet heyelan olaylarıdır. İlimizde Merkez İlçe, Sütçüler veUluborlu İlçeleri yer kayması açısından riskli olup konuyla ilgili Bayındırlık ve İskan Müdürlüğümüzün dahaönceki yıllarda yaptığı çalışmalar devam etmektedir.Kaya düşmesi açısından Aksu, Atabey, Eğirdir, Senirkent, Sütçüler, Uluborlu ve Keçiborlu İlçelerimizriskli olup bu konuyla ilgili Bayındırlık ve İskan Müdürlüğümüzce çalışmalar yapılmış ve devam etmektedir.İlimiz Merkez İlçede Davras Kayak Merkezi ve Aksu İlçesi Yaylabel Köyü çığ riski taşımaktadır. Aksuİlçesi Yaylabel Köyü Bakanlar Kurulu Kararı ile “Afete Maruz Bölge” ilan edilmiştir.Yamaç ve şevlerdeki kaya ve zeminlerin yamaç aşağı doğru yer değiştirmesi sonucu toprak kaymalarıve kaya düşmeleri meydana gelmektedir. Kayma ve kaya düşmelerine yamaç üzerindeki yüklerin artışı, boşlukve çatlak suyu basıncı artışı, topuktan malzeme kaybı, göl düzeyindeki ani seviye düşüşü, yamaç kayasındakiaşınma, çatlak ve kırıklarda oluşan su basıncı kırık ve çatlaklara kil dolması, ortamda ani şişme ve büzülmeolayları, kayacı tutan çimentolayıcı matriksin yıkılması sebep olmaktadır. İlimizde Eğirdir, Keçiborlu, Aksu,Senirkent, Sütçüler, Uluborlu ve Atabey İlçelerimizde muhtemel kaya düşmesi ve yerkayması riskleri mevcutolup Müdürlüğümüzce gerekli önlem alma çalışmaları önceki yıllarda yapılmıştır. Merkez İlçe DarıörenKöyünde 1986 yılında yer kayması sonucu 8 konut etkilenmiş, bu afetle ilgili çalışmalar Müdürlüğümüzcetamamlanmıştır.Eğimin yüksek olduğu yamaçlarda ve kar yağışının fazla olduğu dönemlerde karların yamaç aşağı anihareketi sonucu çığ felaketi olmaktadır. İlimiz tüm İlçe kaymakamlıklarına 02.01.2004 tarihinde çığ riskialtındaki yerleşim alanlarının bildirilmesi için Müdürlüğümüzce gönderilen yazıya istinadenKaymakamlıklarca gönderilen cevabi yazılarda Aksu İlçemiz haricindeki diğer yerleşim birimlerinde çığ riskiolmadığı bildirilmiştir. Aksu İlçesi Yukarı Yaylabel Köyü Bayındırlık ve İskan Bakanlığı (Afet İşleriMüdürlüğü) teknik elemanlarınca düzenlenen 10.04.2001 tarihli çığ etüt raporuna istinaden 7269–1051 SayılıKanunun 2. Maddesi gereği Bakanlar Kurulu Kararı ile “Afete Maruz Bölge” ilan edilmiştir. Ayrıca İlimizdekış turizmine açık olan Davras Kayak Merkezi ile ilgili Yapılan Bayındırlık ve İskan Bakanlığı (Afet İşleriGenel Müdürlüğü)’nın hazırlamış olduğu Çığ Etüt Raporu’nda çığ riski altında alanlar belirlenmiş ve risklialanlar için önlemler önerilmiştir.İlimize bağlı İlçelerde önceki yıllarda meydana gelen ve Müdürlüğümüze intikal eden yangınlarla ilgiliyerinde incelemeler yapılmıştır. Bunun yanında orman içi köylerimiz her zaman yangın riski altında olup,orman yangınlarına karşı önlem alma çalışmaları Orman Bölge Müdürlüğünce yürütülmektedir.P.1.3.SELLERİlimiz Merkez İlçe, Keçiborlu, Senirkent, Sütçüler, Yalvaç ve Gelendost İlçelerimiz su baskını riskitaşımaktadır. Ayrıca İlimizde Devlet Su İşleri 18. Bölge ve Köy Hizmetleri İl Müdürlüğünün sorumluluğu435

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUaltında bulunan baraj ve göletlerin deprem, aşırı yağış, sabotaj vs. nedenlerle tahribata uğraması sonucuoluşacak sel felaketi riski göz ardı edilmemelidir.İlimiz Aksu, Senirkent, Sütçüler, Gelendost ve Yalvaç İlçelerinde önceki yıllarda sel felaketigörülmüştür. İlimizde yıllık yağış miktarı uzun yıllar ortalaması 581 kg/m² olup, 1946 yılı 879 kg/m² ile enyağışlı yıl olmuştur. Yıllara göre %14 lük bir yağış artışı söz konusudur. Eğimin yüksek olduğu yerlerineteklerinde aşırı yağış altında sel felaketi muhtemeldir. Sel felaketini önlemek için suyun akış hızını azaltmakve akış yönünü değiştirmek için Devlet Su İşleri ve Köy Hizmetleri Müdürlükleri gerekli çalışmalarıyapmaktadır.P.1.4.ORMAN,OTLAK VE SAZLIK YANGINLARIDünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi, Ülkemizde de doğal kaynaklarımız içinde önemli bir yeri olanormanlarımızın devamlılığını tehlikeye sokan etkenlerin başında orman yangınları gelmektedir. İlimizde bugüne dek önemli orman yangınları yer almamakla birlikte küçük bölgelerde orman yangınları olmaktadır.Orman bölgelerine yakın yerleşimde bulunan yerli halkın eğitim ve uyarılmaları yanı sıra, orman ve piknikalanlarının girişlerine ve yol kenarlarına Orman Bölge Müdürlüğünce ikaz ve uyarı tabelaları dikilmektedir.P.1.5.ORMANLAR ÜZERİNDE BİYOTİK VE ABİYOTİK FAKTÖRLERİN ETKİSİYaşayan bir organizma olarak tanımlanan ormanlar da diğer canlı varlıklar gibi bakteri, mantar, böcekgibi biyolojik zararlılardan (biyotik) ve çığ, kar, sel gibi doğal olaylardan (abiyotik) zarar görebilmekte ve buzararlar zaman zaman olağanüstü boyutlara ulaşarak binlerce hektar genişliğindeki bir ormanı bile yokedebilmektedir.P.1.6.FIRTINALARİlimizde afet vasfında fırtına olayına rastlanmamıştır. Meteoroloji İstasyon Müdürlüğü’nden alınanverilere göre 40 yıllık rasat süresi içerisinde, yıllık kuvvetli rüzgarlı gün sayısı 19, ortalama fırtınalı günlersayısı ise 0’dır.P.2.DİĞER AFETLERİlimiz sınırları içinde 2006 yılında afet sayılabilecek nitelikte çevresel zararları olan herhangi birolay yaşanmamıştır.P.3.AFETLERİN ETKİLERİ VE YARDIM TEDBİRLERİBu planlar gelişen şartlara göre her yıl revize edilir. Bu planlar İlçelerde Kaymakamlıkça İlimizdeise Bayındırlık ve İskan Müdürlüğümüzdeki Afet bürosu hazırlar ve her zaman için hizmete hazır haldebulundurur.a. Görevliler periyodik olarak eğitime tabi tutulmalıdır.b. Vatandaşlar öncelikle afetten korunma ve yardımlaşma için eğitilmelidir.c. Afette yapıları hasara uğraması veya en az hasarla afeti atlatabilmesi böylece yaralanma ve cankaybına neden olmaması için gerekli dikkat gösterilmelidir. Bu amaçla “Afet Bölgelerinde YapılacakYapılar Hakkında Yönetmelik” çıkarılmıştır. Son yönetmelik 01.01.1998 tarihinde yürürlüğe girmiştir.Afet bölgelerine ve türlerine göre bu yönetmelikte belirlenen esaslara uymakla can ve mal kaybı en azaindirilebilecektir.P.3.1.AFETLERİN ETKİLERİ1. Çeşitli güç ve genişlikte olur.2. Alt yapıyı bozar.3. Şok tesiri meydana getirir.4. Ölüm sakat ve öksüz kalma gibi sonuçlar doğurur.5. Bulaşıcı ve salgın hastalıkların artmasına neden olur.6. Eğitim ve öğretimi aksatır.7. Emniyet ve asayiş hizmetlerini aksatır.8. Arama, kurtarma ve enkaz kaldırma işlemleri yavaş işleyebilir.9. İkinci afet olarak yangınlar çıkabilir.10. Barındırma, yedirme ve giydirme sorunları doğurur.11. İşsizliği artırır.436

AFETLER12. Psikolojik bozukluklar doğurabilir.13. Ulaşım ve haberleşmede aksaklıklar olabilir.14. Yörenin ekonomik yapısını bozar.15.Devletin ve özel kurumların planladığı yatırımları geciktirir.Ülkemiz jeolojik ve topoğrafik yapısı nedeniyle ve iklim özellikleri itibari ile sık sık büyük can ve malkayıplarına neden olan doğal afetlerle karşılaşan ülkelerin ön sıralarında yer almaktadır.Ülkemizde son 60 yılda meydana gelen doğal afetlerin yol açtığı yapısal hasarların oranları yaklaşıkolarak şöyledir.% 62 depremler% 15 heyelanlar% 12 su baskınları% 5 kaya düşmeleri% 4 yangınlar% 2 çığ, fırtına vs.Buna göre bizim için en önemli afetin deprem olduğu görülmektedir. Ülkemiz bilinen en aktif depremkuşaklarından birisi olan AKDENİZ-ALP-HİMALAYA deprem kuşağı üzerindedir. Topraklarımızın % 90’sıdeprem bölgeleri içerisinde olup nüfusumuzun % 98’i bu bölgelerde yaşamaktadır.7269–1051 Sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle YapılacakYardımlara dair kanun; kısaca Afetler kanunu diye adlandırılmaktadır.Afetler Kanunu incelediğimizde genel olarak :1- Afet Öncesi2- Afet Anı3- Afet Sonrası dönemlere ait olmak üzere düzenlenmiştir.P.3.2.AFET ÖNCESİ ÇALIŞMALARBu çalışmaların amacı meydana gelebilecek afetlerin en az can kaybı ve zararla geliştirilebilmesi içingerekli tedbirler önceden alınmalıdır.Bu amaçla yapılan ve yapılması gereken çalışmalar şöylece özetlenebilir.a. Afete maruz kalabilecek bölgelerin önceden tespit edilmesib. İl Acil Yardım Kurtarma Planları yapılmasıİlimizde Sivil Savunma Müdürlüğü ve Belediye Başkanlığı’nın girişimleri ve diğer kurumların desteğiile Afetten önce Afet sonrasına hazırlık olarak yaklaşık 1000 çadır kapasiteli Çadırkent Projesi yapılmaçalışması sürdürülmektedir.a. Afete maruz kalabilecek bölgelerin önceden tespit edilmesiDeprem Bölgeleri Tespiti- Bilindiği gibi Ülkemiz deprem bölgeleri tespiti yapılarak Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası İşlenmişBakanlar Kurulu’nun 18.04.1996 ve 96/8109 sayılı kararı ile yürürlüğe girmiştir.- Su baskınına uğrayabilecek bölgeler D.S.İ. idaresince belirlenir ve haritaya işlenir.- Yer kayması, kaya düşmesi, çığ gibi afetlere uğrayabilecek bölgeler Afet İşleri Müdürlüğünce veBayındırlık ve İskan Müdürlüğümüzce belirlenir. Deprem dışındaki belirlemeler imar planlarına, olmayanyerlerde harita ve krokilere işlenir.- Yangına hassas olan bölgeler Belediye ve Kaymakamlıklarca tespit edilerek ilan edilir ve buralardatedbir alınır.Bayındırlık ve İskan Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu’nca “Afete Maruz Bölge” kararıalınır. Bu karar bakanlığımızca Valilikler kanalı ile mahallinde ilan olunur.Afete maruz bölgelerde yeni yapılaşmaya izin verilmez. Buradaki yapılar bütçe imkanları ölçüsündeBayındırlık ve İskan Bakanlığınca nakledilir. En geç nakilden itibaren afete maruz konutların yaptırılmasıgerekir.b. İlk Acil Yardım ve Kurtarma Planları YapılmasıHer ilde ve İlçede bu planların yapılması mecburidir. Bu planlarda çeşitli var sayımlar dikkate alınarakgerekli hazırlıklar yapılır.437

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU01.04.1998 tarihinde Bakanlar Kurulu olarak çıkarılan “Afetlere İlişkin Acil Yardım Teşkilat veplanlama Esaslarına Dair Yönetmelik” gereğince planlar yapılır, hizmet grupları kurulur. Bu gruplardaçalışacak görevliler belirlenir ve eğitilir. Gruba gerekli olacak araç ve gerecin nereden nasıl sağlanacağıplanlanır.P.3.3.AFET ANI ÇALIŞMALARIBu dönem afetin meydana gelişinden, daimi iskan çalışmalarına kadar olan safhayı ifade eder. Bu safhagenellikle acil yardım ve geçici iskan hizmeti safhasıdır. Afet meydana geldiğinde Valiliğin Başkanlığındaki İlKurtarma ve Yardım Komitesi toplanarak afetin büyüklüğü ve ihtiyaçlar dikkate alınarak gerekli kararlaralınır. Önceden belirlenen ve planlanan hizmet grupları görevlerini yaparlar.Özellikle büyük depremler dikkate alınarak belirlenen bu gruplar şunlardır.1- Haberleşme Hizmetleri Grubu2- Ulaşım Hizmetleri Grubu3- Kurtarma ve Yıkıntıları Kaldırma Hizmetleri Grubu4- İlk Yardım ve Sağlık Hizmetleri Grubu5- Ön Hasar Tespiti ve Geçici İskan Hizmetleri Grubu6- Güvenlik Hizmetleri Grubu7- Satın alma, Kiralama, El koyma ve Dağıtım Hizmetleri Grubu8- Tarım Hizmetleri Grubu9- Elektrik, Su, Kanalizasyon Hizmetleri GrubuAfetin özelliğine ve ihtiyaçlara göre bu grupların tümü veya bir kısmı hizmet verir. Özellikle budönemde sakin ve mantıklı olarak verilen hizmet karışıklığı önler, morali yükseltir. Bundan sonrakihizmetlerin daha sağlıklı yapılmasını sağlar.Acil yardım hizmetleri yardım hizmetleri genel olarak kurtarma, tedavi, defin, yedirme, giydirme,barındırma, aydınlatma, ısıtma gibi asgari acil ihtiyaçların karşılanmasıdır. Bu ihtiyaçların Karşılanmasındaabartılı hizmet istenmemeli ve verilmemelidir. Bu hizmetten tüm afetzedeler faydalandırılırlar. Bu hizmet bellisürede yapılır ve karşılıksızdır, süre ihtiyaca göre uzatılabilir.Afeti takiben birkaç ay çadırlı iskandan sonra ihtiyaç olduğunda daha iyi şartlarla uzun süreli geçiciiskan sağlanır. Bunda kira yardımı prefabrike resmi binalardan ve tesislerden yararlanma gibi uygulamalaryapılır.Afeti takiben yapılacak en önemli çalışmalardan birisi sağlıklı bir hasar tespiti işlemidir. Bu işlemkendilerine onarım ve inşaat yardımı yapılacak afetzedeleri belirler. Yardım için bu belirleme gereklidir amayeterli değildir. Yeterli olması için ayrıca hak sahipliği ve borçlanma işlemi gerekir.Hasar tespitini takiben yeni bir üzücü olay ve can kaybına neden olmamak için yıktırılması gerekentehlikeli binaların listesi mülki amire verilerek yıktırılmaları sağlanır. Hasarsız sayılabilecek binalarla ve en azhasarlı binaların onarımları bu dönemde yapılır.P.3.4. AFET SONRASI ÇALIŞMALARBu çalışmalar genelde uzun süreli geçici iskan ve daimi iskan çalışmaları olarak belirtilebilir.P.3.5.OLASI AFETLERE KARŞI SİVİL SAVUNMA İL MÜDÜRLÜĞÜMÜZÜN ALACAĞITEDBİRLERIsparta İlimiz ve İlçelerinin 1.derece Deprem Kuşağında bulunması nedeniyle “AFET BİLİNCİNİN”oluşturulması ve “DEPREM ÖNCESİ HAZIRLIKLARIN YAPILMASI” büyük bir önem taşımaktadır.Zira “DEPREM ÖNCESİ ALINACAK HER ÖNLEM CAN VE MAL KAYIPLARINI EN AZAİNDİRECEKTİR.” Bu İnanç ve sorumluluk duygusu ile “EĞİTİME” büyük bir önem verilmiştir.P.3.5.1.Deprem Öncesi Alınacak Önlemler :1. Toplumda “AFET BİLİNCİNİ” oluşturmak için yerel basın ve TV gibi iletişim araçları ileinsanlarımız Deprem konusunda bilgilendirilmektedir.2. SSG-TAG AHEP ( Sivil Savunma Gönüllüleri, Toplum Afet Gönüllüleri ve Afete Hazırlık EğitimiProjesi ) kapsamında; Kamu kurum ve kuruluşları, Okullar ve Özel Sektör kuruluşlarına “DEPREMDENKORUNMANIN YOLLARI” görsel, işitsel ve uygulamalı olarak anlatılmaktadır.3. Özellikle okullarımızda zaman zaman tahliye uygulamaları yapılmakta ve öğrencilerimize olası birDeprem anında hareket tarzının nasıl olacağı uygulamalı olarak öğretilmektedir.438

439AFETLER4. İl Savunma Müdürlüğümüzce hazırlanan “MAHALLİNDE UYGULAMALI DEPREM EĞİTİMİPROJESİ” hayata geçirilerek evler ziyaret edilmekte, aile bireylerine Eşyalarını Sabitlemeleri tavsiyeedilmekte, olası bir Deprem anında sabitlenmiş eşyaların yanında nasıl bir pozisyonda durmaları uygulamalıolarak gösterilmektedir.5. Acil Kurtarma Ekiplerimiz göreve her an hazır tutulmaktadır. Acil Kurtarma Ekiplerimizin eğitimleriuygulamalı ve küçük tatbikatlar şeklinde verilmektedir.6. Arama Kurtarma Malzemeleri ve Kurtarma Aracımız olası afetlere karşı her an hazır tutulmakta veperiyodik bakımları yapılmaktadır.P.3.5.2.Deprem Sırasında Hareket Tarzı :1. Depremin Meydana gelişi ile birlikte İl Kriz Merkezinde bulunmak.2. 24 Saat Çalışma Planını uygulamak.3. Gerek İl Sivil Savunma Müdürlüğümüz Arama-Kurtarma Ekip ve Aracını gerekse Resmi ve ÖzelKurumlardaki Acil Kurtarma Ekiplerini hazır tutmak.4. Valinin veya İl Kriz Merkezinin emirleriyle Afet bölgesine derhal hareket etmek.5. İl dışına gitmesi halinde Valinin yazılı onayını alarak adı geçen İle veya Afet bölgesine hareketetmek.6. O İlin İl Kriz Merkezine müracaat eder, yazılı Valilik onayını sunar, gösterilen enkazda kurtarmafaaliyetlerine başlamak.P.4.1.SİVİL SAVUNMA BİRİMLERİ1. İl Sivil Savunma Müdürlüğümüz bünyesinde 5 (beş) Arama-Kurtarma Teknisyeni ve tamdonanımlı 1 adet Kurtarma Aracı mevcuttur.2. Olası Afetlerde Haberleşmeyi sağlamak üzere 15 adet El Telsizi, 2 adet Mobil (Araç)Telsizi, 2 adetmerkezi Telsiz ( 1 adet Valilik İl Kriz Merkezinde, 1 adet İl Sivil Savunma Müdürlüğümüzde) kurulmuşbulunmaktadır.3. Arama Kurtarma faaliyetlerinde kullanılmak üzere Kesme Ayırma ve Hidrolik Set, Kırıcı, Havayastıkları, jeneratör, İlkyardım Malzemeleri vs. mevcuttur.4. D.S.İ., İl Özel İdaresi(Köy Hizmetleri), Bayındırlık, Karayolları ve Belediye Bünyesinde kurulmuş“Acil Kurtarma Ekipleri” ( 50 Asil, 25 yedek personel ile ) afete müdahale edebilecek imkan ve kabiliyetesahip ekipler bulunmaktadır.P.4.2.YANGIN KONTROL VE ÖNLEME TEDBİRLERİKurum ve kuruluşlarda olması muhtemel bir yangına karşı önlem alınması amacıyla Valilik veKaymakamlıklarca oluşturulan komisyonlarca zaman zaman denetimler yapılmaktadır.2002/4390 karar sayılı Binaların Yangınlardan Korunması Hakkındaki Yönetmelik gereğince bütünkamu, kurum ve kuruluşları kendi binaları için yangından korunma talimatı hazırlar ve gerekli tedbirleri alırlar.İlk kez işe başlayan işletmeler için açılış izni olmadan önce itfaiye ekiplerince kontrol edilerek yangınakarşı gerekli önlemleri alıp almadığı tespit edilmektedir ve gerekli önlemler aldırılmaktadır.P.4.3.İLKYARDIM SERVİSLERİTeşkilatımızda sivil savunma servisleri bulunmaktadır. İlk yardım ve ambulans servisi dahildir. Ayrıcaİl de Sağlık Müdürlüğü’ne bağlı 112 Hızır Acil Servisi hizmet vermektedir.P.4.4.AFETZEDELER VE YENİDEN İSKANIa- Geçici İskan (uzun süreli)Genelde kendilerine konut yardımı yapılması gereken afetzedelere uzun süreli geçici iskan yardımıyapılabilir. Bu yardım;- Kiraları karşılamak için nakdi yardım- Vasıflı kış şartlarına uygun çadır- Çeşitli resmi binalarda barındırma- Resmi tesislerde barındırma gibi alternatifleri kapsar, genelde depremlerde uygulanır. Diğermünferit afetlerde bazı hallerde uygulanır.b- Daimi İskan YardımıDaimi iskan yardımı hak sahiplerine yeni konut ve işyeri yapımı ile orta hasarlı binaların onarımıve takviyesini kapsar.

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUDaimi iskan yardımı için hasar tespit veya jeolojik etüt sonucu yıkılan veya ağır hasara uğrayanveya muhtemel afete uğrayabilecek bina sahipleri ile 4123 sayılı kanunla getirilen deprem bölgelerindeorta hasarlı bina sahiplerinden isteyenler belli sürede müracaat ederek hak sahibi kabul edilmesi veborçlanması gerekir. Bu hak sahipleri sayısı dikkate alınarak yapılacak binalar için yer seçimi bu yerintahsisi veya kamulaştırılması harita ve planın yapılması gerekir. Belirlenen hak sahiplerine E.Y.Y. veyaihale yöntemi ile konut ve işyerleri yapılır. Ayrıca bu yerlerin ihtiyacı olan altyapılarda yapılır. Yapılankonutlar genelde kura usulü ile dağıtılır. E.Y.Y. de kendi yerlerine veya kura ile verilen parsellereafetzedeler inşaatını yapar. Burada teknik denetim yardımı yapılır, tapular verilir.Mültecilerin yeniden iskanı ile ilgili işlemler Bakanlıkça yürütülmektedir.P.4.5.TEHLİKELİ MADDELERİN SINIRLARARASI TAŞINIMI İÇİN ALINAN TEDBİRLERZehirli maddelerin nakli ülke sınırları içinde İlde en büyük Mülki amirin, ülkelerarasındaBakanlıkların iznine tabidir. İlimizde bu konuda yürürlükteki Yönetmelik hükümlerine uyulmaktadır.GELİNCİK DAĞI TABİAT PARKI - BARLA440

SAĞLIK VE ÇEVRESIRANOR.SAĞLIK VE ÇEVRER.1.TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİR.1.1.SAĞLIK KURUMLARININ DAĞILIMIİLÇELERGENELHASTANESİDALHASTANESİAĞIZ VE DİŞSAĞLIĞIAÇSAPMERKEZİVEREM SAVAŞDİSPANSERTOPLUMSAĞLIĞIAİLESAĞLIĞIKÖY SAĞLIKEVLERİHALKSAĞLAB.112 ACİLYARDIM1 MERKEZ İLÇE 2 1 1 1 1 2 19 14 1 2 12 AKSU 1 1 8 13 ATABEY 1 1 1 14 EĞİRDİR 1 1 1 3 12 15 GELENDOST 1 1 3 8 16 GÖNEN 1 1 5 17 KEÇİBORLU 1 1 2 7 18 SENİRKENT 1 1 2 4 19 SÜTÇÜLER 1 1 5 8 110 Ş.KARAAĞAÇ 1 1 2 15 111 ULUBORLU 1 1 1 3 112 YALVAÇ 1 1 1 1 7 19 113 Y.BADEMLİ 1 1 0 114 TOPLAM 9 3 1 1 3 14 48 104 1 14 1Tablo R.1: Isparta İl’i ve İlçe Merkezlerindeki Sağlık KurumlarıKETEM441

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUR.1.2.BULAŞICI HASTALIKLAR2005-2008 YILLARI ARASI BULAŞICI HASTALIKLARIN İLÇELERE VE YILLARA GÖRE DAĞILIMIAIDS AKUT KANLI İSHAL BOĞMACA2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008MERKEZ İLÇE 25 58 34 16AKSU 7 1ATABEY 1EĞİRDİR 1 15 22 26GELENDOST 1 3 3GÖNEN 1 4KEÇİBORLU 3SENİRKENTSÜTÇÜLER 1 2Ş.KARAAĞAÇ 8 1ULUBORLU 1 1YALVAÇ 5 3Y. BADEMLİ 1İL TOPLAMI 0 0 42 84 70 48 0 0BRUCELLA DİFTERİ GONORE2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008MERKEZ İLÇE 18 6 6 8AKSUATABEYEĞİRDİR 1 2 2 2GELENDOST 7 1 1 1 2GÖNEN 2 10 10 3KEÇİBORLU 7 1 1 5SENİRKENT 2 2 2 5SÜTÇÜLER 1 1Ş.KARAAĞAÇ 6 7ULUBORLU 2 2 2 4 1YALVAÇ 23 18 18 3Y. BADEMLİİL TOPLAMI 68 43 43 38 0 0 0 0 3 0 0HIV ENFEKSİYONU KABAKULAK KIZAMIK2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008MERKEZ İLÇE 1 3 9AKSUATABEY 3EĞİRDİR 4 3GELENDOST 2442

GÖNEN 2 2 1KEÇİBORLU 5 1SENİRKENT 17SÜTÇÜLER 1 3Ş.KARAAĞAÇ 4ULUBORLU 5YALVAÇ 2Y. BADEMLİSAĞLIK VE ÇEVREİL TOPLAMI 1 0 20 0 46 1 0 0KIZAMIKÇIK KOLERA KUDUZ RİSKLİ TEMAS2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008MERKEZ İLÇE 7 1 252 335 370 415AKSU 11 14 4 22ATABEY 17 18 20 25EĞİRDİR 63 58 48 29GELENDOST 1 2 14 12 50GÖNEN 3 33 31 32 56KEÇİBORLU 44 38 39 73SENİRKENT 1 3 16SÜTÇÜLER 8 4 7 7Ş.KARAAĞAÇ 1 73 45 14 56ULUBORLU 1 14 10 8 15YALVAÇ 1 86 69 47 93Y. BADEMLİ 6 4 2İL TOPLAMI 13 3 0 0 0 0 0 0 0 0 609 640 604 859MERKEZ İLÇEAKSUATABEYEĞİRDİRGELENDOSTGÖNENKEÇİBORLUSENİRKENTSÜTÇÜLERŞ.KARAAĞAÇULUBORLUYALVAÇY. BADEMLİNEONATAL TETANOZPOLİOMYELİT2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008İL TOPLAMI 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0443

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUSITMA SİFİLİZ ŞARBON2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008MERKEZ İLÇE 5 3AKSUATABEYEĞİRDİR 1GELENDOSTGÖNENKEÇİBORLUSENİRKENT 1SÜTÇÜLERŞ.KARAAĞAÇULUBORLUYALVAÇY. BADEMLİİL TOPLAMI 0 0 0 6 4 0 0 0MERKEZ İLÇEAKSUATABEYEĞİRDİRGELENDOSTGÖNENKEÇİBORLU 1SENİRKENTSÜTÇÜLERŞ.KARAAĞAÇULUBORLUYALVAÇY. BADEMLİŞARK ÇIBANI TETANOZ TİFO2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008İL TOPLAMI 1 0 0 0 0 0TÜBERKÜLOZ AKUT HEPATİT A AKUT HEPATİT B2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008 2005 2006 2007 2008MERKEZ İLÇE 52 36 32 30 27 27 10 12 7 2 3AKSU 1 1ATABEY 1 1 2EĞİRDİR 4 3 2 7 19 4 5 3 1 1GELENDOST 3 1 1 1GÖNEN 1 1 2 1 7 1KEÇİBORLU 1 3 3 3 2 1 3SENİRKENT 2 1 3 1 1SÜTÇÜLER 3 3 1 3 1 1 1444

Ş.KARAAĞAÇ 2 1 2 5 3 3ULUBORLUYALVAÇ 2 3 5 2 18 5 1 1 3 4Y. BADEMLİ 3İL TOPLAMI 66 51 46 54 48 69 18 18 18 14MERKEZ İLÇE 1 1AKSUATABEYEĞİRDİRGELENDOSTGÖNEN 1KEÇİBORLU 1SENİRKENT 1SÜTÇÜLERAKUT HEPATİT C AKUT HEPATİT ESAĞLIK VE ÇEVRE2005 2006 2007 2008 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2001 2002 2003 2004 2005 2006Ş.KARAAĞAÇ 1 2 1ULUBORLU 1 1YALVAÇY. BADEMLİİL TOPLAMI 3 4 2 1 0 0 0 0 1 0Tablo R.2:2005-2008 Yılları Arası Bulaşıcı Hastalıkların İlçelere ve Yıllara Göre Dağılımı445

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUR.1.2.1.İçme, Kullanma ve Sulama SularıBAKTERİYOLOJİK İNCELEMEBAKTERİYOLOJİK NUMUNE SAYISI UYGUN UYGUN DEĞİL1 11573 10860 713KİMYASAL İNCELEMEKİMYASAL SU NUMUNE SAYISI UYGUN UYGUN DEĞİL1 968 914 54SU DEPOSU KLORLAMA SAYISISU DEPOSU KLORLAMA1 3497KLOR KONTROL SAYISI1 SAYISI YETERLİ YETERSİZ2 32963 28185 48421 SAYISIISLAH ÇALIŞMALARI2 2323Suyun Evlerde ArıtımıZorunlu durumlarda suların bir dereceye kadar evlerde işlenmesi gerekebilir. Herhangi bir sızıntı nedeniylesular musluktan bulanık akabilir. Yöntem olarak en eski yöntem kaynatmaktır. Kaynatılan su lezzetsiz sudur. Bunedenle kaptan kaba boşaltılarak içerisine eriyik halinde CO2 ve O2 gazlarının girmesi sağlanır. Böylece suyunlezzeti sağlanmış olur. Diğer bir yöntem tentürdiyot yöntemidir. İçme suyunun litresine iki damla katılarak yarımsaat beklenirse bu su içilebilirEğer su bulanık görülüyorsa birkaç kat tülbentten süzüldükten sonra bir litre suya 2 damla iyot katılarakiçilmesi mümkündür.Potasyum Permanganat; Güçlü bir oksidan maddedir. Sularda organik madde oranı yüksekse etkisi çabukkaybolur. Bir litre suya yarım gram katılır. Yarım saat beklendiğinde bu su içilebilir.Halozone yada Kloramin; %33 oranında klor içerirler. Tablet halinde 1 litre suya 1 tablet, çok kuşkulu suise 2 tablet eklenerek yarım saat beklenir ve su içilir.İçme ve kullanma sularının dezenfeksiyonunda kitlesel olarak en elverişli ve en uygun dezenfeksiyonmaddesi klordur. Klorun ucuz olması ,kolay kullanılması ,klorun zehirli olmaması,gereğinde sudaki klorunbeklemekle uçması,suda toksik etkisinin bulunmaması, etkin bir dezenfektan oluşu klor kullanımını artırmaktadır.Kuyuların Klor Eriyiği ile Dezenfeksiyonu;446

SAĞLIK VE ÇEVREKuyuların klorlanmasında 1.5 litrelik silindirik boyunlu testilerden yararlanılır.Kuyu suyunun az,orta yadaçok olmasına göre %3-6-9 oranında kireç kaymağı yada sodyum hipoklorit çözeltisi konur.Testi suya boyun hizasıkadar batırılacak ve 48 saat sonra suya klor geçmeye başlar.Seçilecek kimyasal dezenfektan maddenin fiziksel ve kimyasal kirletici etkisi olmamalıdır.Zehirli etkisiolmamalı,hastalık yapıcı etkenleri bütünüyle öldürüp yok etmelidir.Suların rengini,tadını kokusunubozmamalıdır.Çabuk etkilemeli, çabuk sonuç vermelidir.Saklanması, temini kolay olmalıdır.BAKİYE KLOR ÖLÇÜMÜ :Klorlama Sayısı Kontrol Sayısı Yeterli Yetersiz3961 26575 17094 9481Tablo R.3.Klor KontrolüSU NUMUNE SAYILARI :Numune Sayısı Uygun Uygun DeğilBakteriyolojik 3043 2623 420Kimyasal 710 599 111Toplam 3753 3222 531Tablo R.4.Su NumuneleriSıtma Çalışmalarıİlimizin göller bölgesinde olması ve nüfus hareketlerinin fazla olması nedeni ile sıtmaaçısından riskli yerleşim alanları mevcuttur. Eğirdir Gölü çevresi ile Eğirdir ve Gelendost ilçeleri,Hoyran Gölü çevresindeki Senirkent ve Yalvaç İlçeleri, Beyşehir Gölü çevresindeki Şarkikaraağaçve Yenişarbademli İlçeleri sıtma açısından riskli yerleşim alanlarımızdır.2008 yılında, İlimiz 40. Piyade ve Dağ Komando Alayı’na askerlik görevlerini yerinegetirmek için sıtma intikalinin mevcut olduğu bölgelerden gelenlere ve sıtma intikalinin mevcutolduğu yerlere askerlik görevini yerine getirmek için gidenlere askerlik dönüşü sıtma tetkiki içindüzenli bir şekilde kan alınmıştır.İl Merkezinde bulunan belediye çöplüğü ve Eğirdir gölü kenarındaki balıkçı barınaklarındaaktif sürveyans hizmeti verilmektedir.Aktif sürveyans hizmetleri sırasında özellikle sıtma intikalinin bulunduğu bölgelerden geleninşaat sektörü ile tarımda çalışan işçilerden bölgeye gelir gelmez kan örnekleri alınmıştır.2008 yılında 5046’i aktif , 2’ü pasif toplam olmak üzere toplam 5048 kan alınmış oluptamamı muayene edilmiş olup, müspet kan sayısı ‘’0’’dır.447

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUR.1.2.2.Zoonoz HastalıklarHASTALIĞIN ADI TUTULAN KİŞİSAYISIKUDUZBRUCELLOSİS 38LEPTOSPİROSİSANTRAKSSALMONELLOSİSTÜBERKÜLOSİSUYUZ (SCABİES) 71CHLAMYDİOSİSLİSTERİYOSİSQ HUMMASISITMA (MALARYA)TOXOPLAZMAEKİNOKONKOSİS (KİSTHİDATİK)SİSTİSERİKOZDİSTAMARESİSKALAAZARLEİSHMANİOZİS (ŞARK ÇIBANI)TRİCHOMONİASİSTENİASİS (ŞERİT) 2ASCARİDİOZİS (BARSAK56SOLUCANI)TRİŞİNOZİSSHİGELLOZİS (BASİLLİDİZANTERİ)ÖLEN KİŞİ SAYISITULERAMİNENOT: İlimizde yıl içerisinde 54 Tüberküloz vakası tespit edilmiştir, ancak zoonoz kaynaklı olmadığındanyazılmamıştır.448

R.1.3.AŞILAMA ÇALIŞMALARIAŞIDaBT-İPA-HibAŞISIUygu-lamaIIIIIIRTOPLAM DaBT-İPA-HibYAŞ GRUPLARINA GÖRE YAPILAN AŞI DOZLARI0 YAŞ(0-11 ay)1YAŞ(12-23ay)2-4YAŞ(24-59ay)5-9YAŞ10-14YAŞ15YAŞveÜzeriSAĞLIK VE ÇEVRETOPLAM5582 1 3 55865176 51764613 1 46145404 8 1 541320789I 2645 2645KONJUGEPNÖMOKOKAŞISIII 721 721III 16 16R 0 0TOPLAM KPA3382ORAL POLİOAŞISITOPLAM POLİOIIIIIIR2963 1 296495 951755 17555404 8 5369 1 1984 1276617580449

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUKIZAMIKKIZAMIKÇIKIKABAKULAKAŞISIRTOPLAM KKK5591 3 55945369 536910963PPD30 35 40 93 321 429 948BCG AŞISI5681 6 2 7 5696HEPATİT B AŞISIIBD Bİ T5587 178 5765 2 6 33 19 1437 7262II 5424 3 6 981 2107 1335 9856III 5390 5 4 6971 12083 1792 26245TOPLAM Hep B 43363KIZAMIKÇIK AŞISI4102 25214 0 29316Okul Td AŞISI 5278 7178 3 1245915-49 YAŞKADIN Td AŞISIDİĞER Td 21 121 361 10180 10683GEBE GEBE DEĞİLTd1 2955 296 3251Td2 2925 122 3047Td3 887 1709 2596Td4 500 750 1250Td5 239 351 590TOPLAM Td 7506 3228 10734450

İL:ISPARTAÖZEL HEKİM AŞI UYGULAMALARISAĞLIK VE ÇEVREDaBT-İPA-HibAŞISIYAŞ GRUPLARINA GÖRE YAPILAN AŞI DOZLARI1 YAŞ 2-4 YAŞ0 YAŞ10-14 15 YAŞ(12-23 (24-59 5-9 YAŞ(0-11 ay)YAŞ ve Üzeriay) ay)TOPLAMI 7 1 3 11II 10 10Uygu-lamaIII 7 1 8R 25 1 26TOPLAM 24 27 4 55KONJUGEPNÖMOKOKAŞISII 6 1 7II 1 1 2III 1 1R 1 1TOPLAM 8 3 11KIZAMIKKIZAMIKCIKKABAKULAKAŞISIIR12 11131TOPLAM 12 2 14I 1 1 1 3 6HEPATİT BII 5 1 6AŞISIIII 3 1 4TOPLAM 9 1 1 16451

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUTablo R.6.Isparta’da Yaş Gruplarına Göre Yapılan Aşı DozlarıR.1.4.BEBEK ÖLÜMLERİ2008 YILI BEBEK ÖLÜMLERİNOAY /AİLE HEKİMİADI SOYADIGebelik GebelikYAŞI ÖLÜM NEDENİ ADRESİGebe BebekYILHaftası Sonucuizlem İzlem1Ocak08 Beyzanur TUNÇ 30 Normal 75 günlük Diğer Dr.Salih BAŞ Zafer mh.4987 sk.No:9 3 02 " Kerim AYVALI 40 Normal 5 aylık SepsisDr.GönülTePELİ Ayvalı Köyü/Yalvaç 4 53 " Bebek KILINÇ 33 Sezeryan 26 günlükPrematüre+KonjenitalanomaliDr.AliKORKMAZM.Türkeş mh.5112sk.No:3 4 04 " bebek ÖZYILDIRIM 32 Sezeryan 8 günlük Prematüre+RDSDr.AyşeÖZDEMİRHızırbey mh.155cd.No:21 6 05 " Bebek ÖZEKİN 31 Sezeryan 8 günlük Prematüre+RDSUz.Dr.F.TürkanÇELİK Kızılçubuk mh./Eğirdir 4 06 " Asiye AYDOĞMUŞ 38 Normal 1 yaş Konjenital anomaliDr. SongülEROL Yenice köyü/gelendost 4 77 " bebek KAYA(1) 27 Sezeryan 6 günlük Prematüre+RDS Dr.Ata AYTAÇ Zafer mh.5953 sk. 2 08Şubat08 Bebek ASAN 22 Normal 1 günlük PrematüreDr.Hakan ZiyaSATIRHalıkent mh. AyyıldızSitesi K:4 0 09 " Bebek TÜREDİ 24 Normal 5 günlük Prematüre B.Kabaca Kas. 2 010 " Memati DÖNMEZ 38 Sezeryan 3 aylık Sepsis Dr. Baki ÜNLÜ Gümüşgün Köyü/Gönen 7 211 " Bebek AKBULUT 40 Normal 4 günlük PnömotoraksDr.KadirSELVER Ulvikale mh./Ş.karaağaç 5 012 " bebek YILDIZHAN 30 Sezeryan 1 günlük PrematüreDr.MahmutAKBAŞBahçelievler mh.107cd.No:6/3 2 013Mart08 Bebek GÖKDENİZ 38 Sezeryan 15 günlük DİC ?Dr.Ali İhsanBAŞSermet mh.1910sk.No:34/2 7 114 " bebek ERCAN 31 Sezeryan 1 aylık PrematüreDr.Ali RızaCENGİZH.Sultan mh.3415sk.Kaan Sitesi 5 015 " Bebek AYDEMİR 40 Sezeryan 5 günlük Konjenital anomaliDr.HakanMURAN Bağlar mh./Eğirdir 5 016 " Bebek ŞAPÇI 26 Normal 11 günlük PrematüreDr.Z.BülentÇAVUŞOĞLU Zafer mh.4900 sk.No:13 2 017 " Bebek YÜKSEL 24 Normal 3 günlük PremetüreDr.ArmağanDÖNER Çobanisa Köyü/Sütçüler 1 0452

SAĞLIK VE ÇEVREDr.Murat18 " Bebek ÇİFTÇİ Sezeryan 1 günlük Konjenital anomali KORKMAZ Kumdanlı kas./Yalvaç 0 0NisanPre + Solunum Distres Dr.Mevlüt19 08 bebek HİNDİ (kız) 28 Sezeryan 41 günlüksendromuKOCA Kuleönü Kas. 2 0bebek HİNDİPre + Solunum Distres Dr.Mevlüt20 " (erkek) 28 Sezeryan 54 günlüksendromuKOCA Kuleönü Kas. 2 0Dr.seyfettin22 " Yasemin KESER 26 Normal 74 günlük Prematüre+SepsisDAĞDELEN Salur mh./yalvaç 3 0M.YaşarDr.Ö.Faruk23 " GÜLBAHAR 28 Normal 24 günlük Prematüre+SepsisÖNEL Selçuklu mh./Uluborlu 4 0Dr.Okşen Ayazmana mh. Gökhan24 " Bebek ARIDUMAN 30 Sezeryan 20 günlük Prematüre+RDSBAYAR Sit. 5 0Dr.Hünkar25 " Ozan KILINÇ 42 Normal 3,5 aylık Solunum Yetmezliği ÖZSOY Kumdanlı kas./Yalvaç 4 4Dr.Ali Rıza H.sultan mh.340826 " Ali Enes TÜRK 27 Sezeryan 2 günlük PrematüreCENGİZ sk.no:12 4 0Dr.Gönül27 " Bebek ÖNDER 40 Normal 1 günlük Özel Durumlar(RDS,) TePELİ Mısırlı Köyü/Yalvaç 0 0BebekDr.Armağan sarımehmetler28 " KARABACAK 38 Sezeryan 2 günlük Konjenital anomali DÖNER köyü/Sütçüler 5 0Dr.Z.Bülent29 May.08 B.KARADEMİR 36 Sezeryan 9 günlük Prematüre+RDSÇAVUŞOĞLU Doğancı mh.2415 sk. 0 030 " B.SAVRAN 25 Normal 13 günlük Prematüre+RDS Dr.Sinan GÜÇ Aliköy 3 0Dr.Mevlüt31 " Şebnem Ece ŞAHİN 30 Sezeryan 13 günlük Prematüre+RDSKOCA Eski Sanayi mh.çelik sk. 5 0Karaağaç mh.183232 " B.KAPAK 28 Sezeryan 23 günlük Prematüre+pnömoni+RDS Dr.M.AKKAYA sk.No:30 5 0Dr.SongülSAĞLAM33 " B.GÜNGÖR 27 Sezeryan 9 günlük Prematüre+RDSEROL Selçuk mh./Gelendost 3 0Dr.SongülSAĞLAM34 " Güllale AKDAĞ 26 Sezeryan 72 günlük Prematüre+RDS+NEC EROL Yenice köyü/gelendost 3 0Yedlşehitler Mah.2931 Sk35 Haz.08 B.ERDAL 26 Normal 23 günlük Prematüre+RDs36 " B.ÖZDEMİR 28 Sezeryan 6 günlük Prematüre+RDS37 " ALİ KARA 39 Sezeryan 17 günlük Konjenital anomali453No.7 0 0Batıkent mh.Gül St.BBlok 0 0Dr.SerdarAKBULUT Görgücami mh./Yalvaç 0 0

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU38 " SEVGİ GEZGİN 38 Normal 1 günlük Konjenital anomali Dr.Mete TAN Göktaş mh./Eğiridir 5 0Dr.Serdar39 " H.HİLMİ POLAT 31 Normal 6 günlük PrematüreAKBULUT Bağlar mh./Yalvaç 4 0prematüre+konjenital40 Tem.08 Bebek DENİZ 32 Sezeryan 1 günlükanomoni Dr.Baki ÜNLÜ Gümüşgünköyü/Gönen 3 0Dr.Belkıs41 " Bebek İPEK 22 Normal 1günlük immatüreAZYOKSUL Hisarardıköü/yalvaç 5 042 " Ali Kutay PARTAL 38 Normal 6 aylık Meningokok enfeksiyonu Dr.Salih BAŞ Zafer mah.5016sk.no:4 3 7Bilier atrezi+Solunum Dr.Esin43 " İsmail Enes CİRİT 39 Sezeryan 3 aylıkarrestiCEYLAN Gencali köyü/senirkent 6 3Dr.Levent44 " Bebek KERESTECİ 36 Sezeryan 6 günlük PrematüreÖZSEVEN Sülübey 3701 sk.no:39 3 0Bebek BaksiDr.Şeref45 " 3 günlük 24 Normal immatüre+rdsSAVAŞ Vatan mah.41153 sk.no:4 yok 0Dr.Yavuz46 " Bebek GÜNEL 24 Normal 7 günlük Prematüre+rdsYAZMAN Arak köyü/Ş.Karaağaç 4 0Dr.Hatice47 " Rümeysa BİLİŞİK 41 Sezeryan 30 günlük Fallot TetralojisiYURDAKUL Direkli köyü 5 1Dr. Cengiz Yeni48 " Buse ESEN 29 Sezeryan 14 günlük Prematüre+SepsisARMAĞAN mah.no:36/Gelendost 3 03Günlük0DİC+KardiyakDr.Yüksel49 " Bebek ALTAY 33 Sezeryan ArrestERKOÇ Fatih m.4650sk.no:8 5 050 Ağu.08 Bebek TUNÇ 29 Sezeryan 1 günlük Prematüre+ROS Dr.Salih BAŞ Zafer m.4997 sk. 3 0Dr.Aysun51 " Melek KAYADAŞ 39 Normal 70 günlük DiğerMURAN Altınkum m.no:18/Eğirdir 7 3Dr.SongülSAĞLAM52 " Bayram BAŞARAN 29 Sezeryan 72 günlük PrematüreEROL Selçuk mh./Gelendost 2 0Dr. Bülent Y.Şehitler m.293453 " Bebek ÇAKMAK 30 Normal 17 günlük Kalp YetmezliğiÇAVUŞOĞLU sk.no:19 0 0Dr.Reha Şevki Mehmet tönge54 " Bebek YENAL 28 Sezeryan 10 günlük Prematüre+Kalp Yetmezliği ÜNSAL m4833s.no:6 3 0Dr.mehmet55 " Talha BARIŞ 40 Normal 1 günlük Kardiyak+solunum Arresti Sezgin KARGI Davraz m.3962s. 5 0Dr.Esra Bozkurt56 Ey.08 Bebek YILMAZ 40 Normal 1 günlük Konjenital anomali Oğuzlar Sanayi ASM 1.Bölge 6 0Dr.Tahir57 " Bebek AŞCI 40 Normal 1 günlük KKH+Perinatal Asfiksi Çatalbaş Büyük Hacılar Köyü yok 0454

SAĞLIK VE ÇEVRE58 " Bebek ŞAHİN 22 Normal 1 günlük Prematüre+İleri İmmatür Dr.Sinan GÜÇ Zafer M 4922 sk yok 0RümeysaDr Mehmet59 " AKÇEKEN 38 Sezeryan 42 günlük Trafik KazasıSezgin Kargı Beyazgül Sitesi B Blok 2 2SüleymanPrematüre+İntrakramial Dr.Mustafa60 " KOCABAŞ 28 Sezeryan 14 günlükKanamaÇomak Davraz m.3925 sk no.33 4 0Dr.Eray61 " Bebek ÖZKAN 24 Normal 21 günlük Prematüre+RDS İnmatürite Akgünlü Fatih m.4605sk.no:5 2 0Dr.Murat62 " Bebek ŞENOL 26 Sezeryan 26 günlük PrematüreCeyhan Balkırı Köyü Eğirdir 7 0Cumhuriyet mah/YALVAÇ 4 063 " Bebek BOZBEY 24 Sezeryan 3 günlük Prematüre Dr.Alper OruçDr.SongülSAĞLAM64 Ek.08 Bebek KARACA 23 Sezeryan 11 günlük PrematüreEROL455YakaKasabası/GELENDOST 3 0Dr.İsmail Mete65 " Bebek ÇETİN 33 Sezeryan 2 günlük PrematüreOğuzlar Yakaafşar Kas /AKSU 3 066 " Bebek YILMAZ 40 Sezeryan 2 günlük MAS Dr.Fatih Durgut Kesme Kas/SÜTÇÜLER 2 067 " Bebek AKAR 23 Normal 1 günlük İmmatür Dr.Levent AkçaİnhisarKöyü/ULUBORLU 2 068 Kas.08 Bebek Güler 1 23 Normal 0 günlük PrematüreDr.MustafaTolay Kozluca Köyü /Keçiborlu 2 069 Bebek Güler 2 23 Normal 1 günlük PrematüreDr.MustafaTolay Kozluca Köyü /Keçiborlu 2 070 Bebek Güler 3 23 Normal 2 günlük Prematüre+Perinatal asfiksiDr.MustafaTolay Kozluca Köyü /Keçiborlu 2 071 Bebek Tonga 32 Normal 0 günlük72 Bebek Ertem 42 Sezeryan 8 aylık73 Bebek Kımıllı 31 Sezeryan 4 günlükKonjenitalanomali+PrematüreKonjenitalanomali+PrematüreDr.Ecir NamlıJandarma Loj./yenişarbademli 1 0Dr.Ö.FarukÖNEL Zincirli Mah./ Uluborlu 5 5Dr.mehmetSezgin KARGI Davraz Mah.Beyazgül Sit. 4 074 Ara.08 Eren Selvi 37 Sezeryan 8 aylık Konjenital anomaliDr. AyselDivarcı Yenice mh. Kaya başı sk. 3 375 Bebek Çakır 28 Normal 0 günlük Prematüre+Perinatal asfiksi Dr. Özgür Kılıç Sarıidris kas. EĞİRDİR 2 076 Bebek Var 32 Sezeryan 4 günlük Prematüre+Perinatal asfiksiDr. EsraBozkurt Oğuzlar Anadolu mh. Eso evleri 4 077 Bebek Özçınar 35 Normal 4 günlük Prematüre+RDSDr.ŞükrüYılmaz Müderis mh. YALVAÇ 3 0

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUSIRANOR.1.5. ÖLÜMLERİN HASTALIK, YAŞ VE CİNS GRUPLARINA GÖRE DAĞILIMIEN FAZLA ÖLÜME SEBEP OLAN HASTALIKLARHASTALIKKODUH A S T A L I K L A RGÖRÜLMEORANLARI%53,9746,03100ERKEK KADIN TOPLAMÖlenlerin Ölenlerin ÖlenlerinSayısı % si Sayısı % si Sayısı % si1 I46 KARDİYAK ARREST 156 13,6 133 14,0 289 13,82 I50 KALP YETMEZLİĞİ 125 10,9 150 15,8 275 13,13 G46* SEREBRO VASKÜLERHASTALIKLARDABEYNİN VASKÜLER SENDROMLARITOPLAMÖLÜMSAYISI1143949209264 5,5 79 8,3 143 6,84 J44 KRONİK OBSTRÜKTİF AKCİĞER92 8,0 43 4,5 135 6,4HASTALIĞI5 T75.8 DIŞ NEDENLERİN DİĞER72 6,2 55 5,7 127 6,0TANIMLANMIŞETKİLERİ6 I21 AKUT MİYOKART ENFARKTÜSÜ 65 5,6 38 4,0 103 4,97 C34 BRONŞ VE AKCİĞER MALİGN78 6,8 15 1,5 93 4,4NEOPLAZMI8 I10 ESANSİYEL(PRİMER) HİPERTANSİYON ERKEKKADINTOPLAM24 2,0 35 3,6 59 2,89 N17.8 AKUT BÖBREK YETMEZLİKLERİ27 2,3 19 2,0 46 2,1DİĞER10 I61 İNTRA SEREBRAL HEMORAJİ 20 1,7 26 2,7 46 2,1Y I L L A R2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008Bebek Ölüm Hızı %o 16,9 14,7 16,5 16,3 14,6 13 10,4 15,4456

BÜTÜN ÖLENLERİN YAŞ VE CİNS GRUPLARINA DAĞILIMISAĞLIK VE ÇEVREYaş 0-7Gün8-28Gün29-364Gün1-4Yaş5-9Yaş10-14Yaş15-24Yaş25-44Yaş45-49Yaş50-64Yaş65+YaşTOPLAMCinsiyet E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K E K E KSayı 24 13 13 9 9 8 8 6 2 1 2 2 8 2 20 12 20 8 83 34 536 529 725 624R.1.6.AİLE PLANLAMASI ÇALIŞMALARIİlimizde Aile Planlaması çalışmalarında hap , kondom , RİA ,enjeksiyon gibi yöntemler kullanılmakta olup , hastanelerde cerrahimüdahale gerektiren tüpligasyon ve vazektomi gibi etkili yöntemler uygulanmaktadır.Aile Planlaması ve Üreme Sağlığı konularında 2008yılında Aile Sağlığı Merkezlerine başvuran kişilere danışmanlık ve eğitim verilmiştir.R.2. ÇEVRE KİRLİLİĞİ VE ZARARLARINDAN OLUŞAN SAĞLIK RİSKLERİR.2.1.KENTSEL HAVA KİRLİLİĞİNİN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİHava kirlenmesinin stres etkisi önemli bir faktördür.Solunan CO kandaki oksijenin yerine alır ve kanla taşınan O 2 miktarının büyük oranda azalmasına neden olur. Tepkilerin ağırlaşmasına, süregelen biryorgunluk ve uyku haline neden olmaktadır.Kükürtdioksitleri, soluk borusunu ve akciğerleri olumsuz etkilemektedir ve geçici ve kalıcı zedelenmelere yol açmaktadır.Genellikle yaşlı ve kronik akciğer kalp hastalığı olan hastalar hava kirliliğinden olumsuz etkilenmektedir.Hava kaynaklı kurşuna bağlı olarak; kurşun seviyeleri ile incelenen toplumun zeka düzeyleri arasındaki ters ilişki bir çok bilimsel çalışmalardagösterilmiştir.Hava kirliliği felaketlerinde ölüm genellikle infantlarda pnömoni ölümleri biçiminde,kronik akciğer ve anfizemi olan yaşlılarda ise kardiyopulmonersorunlardan olmaktadır.R.2.2.SU KİRLİLİĞİNİN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİR.2.2.1.Su Kirliliği ve Su İle Bulaşan HastalıklarSu yağış olarak yeryüzüne dönerken havada eriyik halinde bulunan bir takım gazlar, inorganik maddeler ve radyoaktif elementleri içerisine alır.Ayrıca toprak altına süzüldüğü sırada bir takım inorganik maddelerle karışır. Endüstriyel atıklar yer üstü süzüntüler, tarım ilaçları ve böcek ilaçları suyakarışabilir. Toprak çatlaklarından lağım suları karışabilir. Suyun bu kadar kirlenme olasılığına karşı bazı temizlenme mekanizmaları da vardır.Endüstriyel kirlenme; Endüstri kuruluşlarının atıkları arıtılmadan akarsulara verilecek olursa bu akarsularda canlıların üremesini olanaksız halegetirir.Atıkların toprağa gömülmeleri, yağmur suları sızıntılarla yeraltı su kirlenmesine yol açar.457

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUSu taşıyabildiği çözünmüş veya çözünmemiş inorganik tuzlar,bakteriler,parazitler, virüsler ve bitkisel maddelerle bir çok hastalığın meydanagelmesine yol açar.R.2.2.2.Suda Eriyebilir, İnorganik Tuzların Neden Olduğu HastalıklarSulardaki sülfat, nitrat, endüstri atıklarından yada çeşitli sebeplerle sulara karışan arsenik, kurşun, siyanür, bakır, krom gibi maddelerle pestisitler,deterjanlar ve radyoaktif maddeler gibi birçok maddeler zehirlenme ve hastalıkların sebebi olabilmektedir.R.2.2.3.Suda Erimeyen, İnorganik Maddelerin Neden Olduğu Hastalıklarİçme suyu içerisinde süspansiyon halindeki ince kum diğer tanecikler barsak mukozasının tahrişi suretiyle ishallere sebep olabilirler. Asbest elyafları da bugrupta incelenir.R.2.2.4.Sudaki Bitkisel Maddelerin Neden Olduğu HastalıklarKüçük yosunların içme suyunda varlığına bağlı olarak ishallerin meydana geldiği bilinmektedir.Şişeleme yapılan su teknolojisinde dolumdan bir süre sonra sporlardan çıkarak çimlenebilen alglerden başka küf mantarları, maya mantarları patojenolmasalar bile büyük problem teşkil ederlerR.2.2.5.Suda Bulunan Özel Bakterilerin Neden Olduğu Hastalıklar-Basilli dizanterinin etkeni olan Shigella dysen teriae’lerde su ile geçebilmektedir.-Salmonellose’ ları oluşturan Salmonella’lar S. Paratyphy B su ile geçebilmektedir.-Kolera etkeni olan Vibrio cholerae pis sularda uzun süre canlılığını muhafaza edebilir.-Hayvan hastalıklarından antrax, salmonellose, brucellose, tularemi, pasteurellose, toxoplasmosis, leptospirosis, domuz kızılı, psittacosis, mantarhastalıkları gibi birçok hastalık etkenleri su ile geçen hastalıkları meydana getirir.R.2.2.6.Suda İle Geçebilecek Parazitlerin Neden Olduğu Hastalıklar-Su ile geçebilen Trematode’ların sebep olduğu hastalıklar;-Su ile geçebilen Cestode’ların sebep olduğu hastalıklar;-Su ile geçebilen Nematode’ların sebep olduğu hastalıklar;-Su ile geçebilen Protozoon’ların sebep olduğu hastalıklar;(Amipli dizanteri,balantidium dizanterisi,ishal)-Su ile geçebilen Leptospira’ların sebep olduğu hastalıklar.-Su ile geçebilen diğer parazitler; En önemlileri sülüklerdir.Kan emerek canlı organizmayı zayıf düşürür.R.2.2.7.Su İle Geçebilen Virüslerin Neden Olduğu HastalıklarÇocuk felci, Enfeksiyoz hepatit ( Hepatit A virüsü), Enterisit, Şap hastalığı, Sığır vebası, Domuz vebası.Suların bu etkenlerden arındırılması için filtrasyon, koagülasyon çöktürme gibi işlemlerden geçirilmesi gerekir. Günümüzdeki uygulamalarda buetkenlerinin birçoğunun hatta virüslerin bile yok edilebilmesi mümkün olabilmektedir. Bunun dışında klor ile dezenfekte edilerek kalan etkilerin de yokedilmesine çalışılır.Özellikle büyük yerleşim merkezlerinde kontrolsüz su kaynaklarının suyunu içmekten kaçınılmalıdır.Su kaynaklarından yoksun bazı kıyı kentlerinde sızdırma kuyulardan kente su verilebilmektedir. Zaman zaman suların bu kuyularda bıraktığı tortularıntemizlenmesindeki yetersizlik, daha sonraki işlenme aşamalarında aksaklıklar kentlere bulanık ve tortulu suyun verilmesine yol açabilir.458

SAĞLIK VE ÇEVREÖzellikle su kesintilerinden sonra kent sularının çok bulanık akması durumunda negatif emici basınca bağlı olarak suya lağım ayaklarının karışması olasılığıakla gelmelidir.R.2.3.ATIKLARIN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ1-Gübreler ve gelişmeyi düzenleyici maddelerin tarımda kullanımına2-Kömür ve madenlerin çıkartılması yada eritme fırınlarından oluşan atıkların toprağa yığılması, bunların içerisinde bulunan toksik maddelerin eriyerektoprağa süzülmesi3-Ev çöpü, lağım suları, endüstri atıklarının toprağa boşaltılmasına bağlı olarak ortaya çıkar.Gelişmiş ülkelerde en önemli kirlenme nedenlerini giderek kimyasal maddeler, ağır metaller ve petrol ürünleri oluşturmaktadır. Toprak kirliliği özellikle sukaynaklarının kirliliği ile de yakından ilişkilidir. Toprakta kimyasal, nükleer ve katı atıklara bağlı kirlenmeler söz konusu olabilir. Toprak üstünde biriken katıatıklar, metaller, kâğıtlar vb. maddeler hem görüntü ve hem de çevre kirliliği nedeni olabilir. Bu habitatların birçok kemirici, zararlı hayvan ve sağlığı tehlikeyedüşürebilecek mikroorganizmaların seçici habitatı olabilmesi mümkündür.Sanayide fabrika atıkları, bir takım katı atıkların iyi seçilmemiş bölgelerde biriktirilmesi yada gömülmesi toprak kirliliğine neden olabilmektedir.Toprakta normalde bulunması gereken bazı iz elementlerin eksikliği bitkisel besin kaynaklarının fakirleşmesine yol açarken, bazı iz elementlerin artması iseolumsuz sonuçlar doğurabilir.Civa, kurşun, kadmiyum, selenyum, arsenik gibi maddeler toprak aracılığı ile bitkiler ve bunların yenilmesiyle de hayvanlara geçebilmektedir.Ülkemizde civalı bileşik içeren tarım ilaçlarının kullanımı yasaktır.Diğer taraftan daha çok ürün almak için geliştirilen yeni tarım teknikleri bazı hallerde; erozyon, tuzluluk ve yaşlık toprak kirlenmelerine yol açabilmektedir.R.2.4.GÜRÜLTÜNÜN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİKent gürültüsünü artıran sebeplerin başında trafiğin yoğun olması, sürücülerin yersiz ve zamansız klakson çalmaları ve belediye hudutları içerisindebulunan endüstri bölgelerinden çıkan gürültüler gelmektedir. Meskenlerde ise televizyon ve müzik aletlerinden çıkan yüksek sesler, zamansız yapılan bakım veonarımlar ile bazı işyerlerinden kaynaklanan gürültüler insanların işitme sağlığını ve algılamasını olumsuz yönde etkilemekte, fizyolojik ve psikolojik dengesindebozmakta, iş verimini azaltmaktadır.Gürültünün insan sağlığı üzerine etkilerini 4’e ayırabiliriz:1-Fiziksel Etkileri:Geçici veya sürekli işitme bozuklukları.2-Fizyolojik Etkileri:Kan basıncının artması, dolaşım bozuklukları, solunumda hızlanma, kalp atışlarında yavaşlama, ani refleks.3-Psikolojik Etkileri:Davranış bozuklukları, aşırı sinirlilik ve stres.4-Performans Etkileri:İş veriminin düşmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin yavaşlaması.Gürültüye maruz kalma süresi ve gürültünün şiddeti, insana vereceği zararı etkiler. Endüstri alanında yapılan araştırmalar göstermiştir ki; işyeri gürültüsüazaltıldığında işin zorluğu da azalmakta, verim yükselmekte ve iş kazaları azalmaktadır.459

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUÇalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre; meslek hastalıklarının %10’u,gürültü sonucu meydana gelen işitme kaybı olarak tespit edilmiştir.Meslek hastalıklarının pek çoğu tedavi edilebildiği halde, işitme kaybının tedavisi yapılamamaktadır.-Hava alanlarının, endüstri ve sanayi bölgelerinin yerleşim bölgelerinden uzak yerlerde kurulması,-Motorlu taşıtların gereksiz korna çalmalarının önlenmesi,-Kamuoyuna açık olan yerler ile yerleşim alanlarında elektronik olarak sesi yükseltilen müzik aletlerinin çevreyi rahatsız edecek sevide olmasınınönlenmesi,-İşyerlerinde çalışanların maruz kalacağı gürültü seviyesinin en aza (Gürültü Kontrol Yönetmeliğinde belirtilen sınırlara) indirilmesi,-Yerleşim yerlerinde ve binaların içinde gürültü rahatsızlığını önlemek için yeni inşa edilen yapılarda ses yalıtımı sağlanması,-Radyo,televizyon ve müzik aletlerinin evlerde rahatsızlık verecek sevide seslerinin yükseltilmemesi gerekmektedir.R.2.5.PESTİSİTLERİN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİPestisitlerin topraktaki kalıntıları aşağıdaki sorunlara neden olur:-Kalıntılar toprak verimliliğinin artırılmasında önemli rol oynayan solucan gibi toprak faunasının zarar görmesine neden olur.Pestisit kalıntıları ile bulaşmış toprakta yetiştirilen ürünler, bunları topraktan bünyelerine alabileceklerinden, az da olsa kalıntı içecekler ve bu ürünlerinhayvan ve insanlar tarafından tüketilmeleri ile kalıntılar beslenme zinciri içinde hareket ederek zararlı sonuçlar doğururlar.Diğer taraftan topraktaki pestisit kalıntıları canlı bir varlık olan toprağın verimliliğini etkilemekte ve tarımsal açıdan da problem oluşturmaktadır. Örneğin;herbisit kalıntıları takip eden yıllarda büyüyerek ekinlere zararlı olurlar. Klorlu hidrokarbon insektisitleriyle kirlenmiş balıklarla beslenen kuş türlerinde üremebozukluğu bazı araştırmalarda görülmüştür.Dünya’da olduğu gibi ülkemizde de tarımsal verimin artırılabilmesi için toprakta tüketilen besleyici maddelerin yapay gübrelerle giderilebilmesi,istenmeyen bitkiler ve böceklerle, bitki hastalıklarıyla savaşım zorluğu vardır. Bu nedenlerle de pestisit, fungusit, rodentisit ve diğer kimyasal maddelerinülkemizde kullanılması yoluna gidilmiştir. Diğer taraftan, toprağa katılan yapay gübrelerle de gittikçe daha çok üretmek ve kullanmak ihtiyacındayız. Fakat bumadenlerin geliştirilmesi ve yoğun şekilde kullanılmaya başlamaları bize ciddi sorunlarda getirmektedir. Örneğin; fosforlu yapay gübrelerin yapımındakullandığımız fosfor her yıl dünyada 7 milyon tona ulaşacak miktarlarda harcanmakta ve bir daha kullanamayacağımız şekilde elden çıkmaktadır. Bunun sonucuolarak dünyada mevcut ve yararlanabilecek fosforu gelecek 90 yıl içinde tüketmiş olacağız. Fosfat gübrelerinin kullanılamaması halinde ise yeryüzünde ancak çokaz insanı doyurmak mümkün olacaktır.R.2.6.İYONİZE RADYASYONDAN KORUNMA1. İç Radyasyona karşı korunma:İç radyasyonla kirlenme (internal kontaminasyon), radyoaktif maddelerin solunum, sindirim, mukozalar ya da cilt bütünlüğünün bozulması yoluyla vücudagirmesi ile oluşmaktadır. Vücuda giren bir radyoaktif madde, vücutta bulunduğu süre boyunca ışınlama yapar. Bu nedenle, iç radyasyon tehlikesinden korunmakiçin, ortamın, giysilerin ve cildin radyoaktif madde ile bulaşmasını, radyoaktif maddenin yiyecek ve solunum yoluyla vücuda girmesini önleyici önlemler alınmasıgereklidir. Bu önlemler arasında özel solunum cihazlarının kullanılması, tam yüz maske ve filtrelerinin kullanılması koruyucu elbiseler giyilmesi, imkan olmamasıdurumunda mendil, havlu vb. ile solunum yollarının kapatılması, kirlenen bölgedeki gıda ve suların tüketilmemesi sayılabilir.2. Dış Radyasyona Karşı Korunma:Dış radyasyonlara karsı korunmak için başlıca üç yöntem bulunmaktadır:a) Uzaklık: Noktasal kaynaklardan yayınlanan radyasyon şiddetleri kaynaktan olan uzaklığın karesiyle azaldığından, uzaklık iyi bir korunma aracıolmaktadır. Örneğin; doz hızı 1 m de 100 mR/s ise, 10 m deki doz hizi 1 mR/s dir.460

SAĞLIK VE ÇEVREb) Zaman: Radyasyon dozu miktarı radyasyon kaynağının yanında geçirilecek süre ile orantılı olarak arttığından kaynak yakınında mümkün olabildiğincekısa süre kalınmalıdır. Örneğin, doz hizi 100 mR/s ise bu alanda 1 s kalınırsa 100 mR, 10 s kalınırsa 1000 mR doz alınır.c) Zırhlama: Dis radyasyon tehlikelerinden korunmanın en etkin yöntemi zırhlama olup radyasyonun şiddetini azaltmak için radyasyon kaynağı ile kişiarasına uygun özelliklerde koruyucu engel konulmalıdır. Zırhlama toprak, beton, çelik, kursun gibi koruyuculuğu yüksek materyal kullanılarak yapılabilir.R.2.7.BAZ İSTASYONLARINDAN YAYILAN RADYASYONUN İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİBugüne kadar yapılan bilimsel araştırmalar elektromanyetik alan ve dalgaların biyolojik etkileri olduğunu göstermiştir. Araştırmalar devam etmektedir. Buetkiler arasında çeşitli faktörlere bağlı olarak insan sağlığına zararlı etkilerde bulunmaktadır. Bu alanlarla sebep oldukları belirtilen çok sayıdaki kronik hastalıkveya sağlık sorunu için bütün araştırmacıların üzerinde anlaştığı çok açık neden-sonuç ilişkileri gösterilmemekte birlikte, ortaya konan sağlık etkileri ve buna bağlıolarak getirilen mazuriyet sınırlamaları dikkate alındığında, bu etkilerin bütün araştırmacılar tarafından kabul edilmesi ve kesinleşmesine kadar, kanıtlanmış sağlıkrisklerinin varlığı, mazuriyet alanlarının çoğalması ve uzun vadedeki olası etkileri göz önünde bulundurulduğunda, toplum bireylerinin ve özellikle risk gruplarınınönlenebilir tüm etkilerden korunması için iyonlaştırıcı olmayan radyasyon-elektromanyetik kirlilik ile ilgili tedbirlerin bir an önce alınması gerekliliğibulunmaktadır.Bu kaynaklar arasında radyo, televizyon, telefon, telsiz, radar ve uydu istasyonları, vericileri, aktarıcıları, tesisleri, antenleri, baz istasyonları, terminalleri,link istasyonları, anten çiftlikleri ve benzerleri ile yüksek ve orta gerilim hatları, trafo istasyonları, çeşitli alet, cihaz, ekipman ve sistemler, evlerde kullanılan aletve cihazlar, tıbbi tanı ve tedavide kullanılan alet,cihaz,ekipman ve sistemler yer almaktadır.Bunlardan yayılan radyo dalgaları, mikrodalgalar, elektromanyetik dalgalar, akustik dalgalar, optik radyasyon (infrared, ultraviyole, lazer) ve benzerleri ileoluşturdukları elektromanyetik alanların, bulundukları yer, topoğrafik ve meteorolojik koşullar, işletme koşulları, alınan tedbirler, frekansları, boy ve şiddetleri,maruziyet miktar ve sürelerine bağlı olarak, önemli olumsuz etkilere neden olmaktadırlar.İnsan ve çevre sağlığı üzerindeki etkiler ve riskler açısından, bunların uygun yer seçimlerinin yapılması, kurulmaları, işletilmeleri ve kullanımlarında gereklitedbirlerin alınması ve tedbirlerin kontrolü önem arz etmektedir.Cep telefonu Radyo baz İstasyonlarının insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri, hastanelerin bünyesinde bulunan hayati öneme haiz tıbbi cihazlardameydana getirebileceği arızalarda göz önüne alınarak Sağlık Bakanlığının genelgesinin 5. maddesi gereğince söz konusu cep telefonu baz istasyonlarının kamubinaları,okul,hastane,kreş,kışla ve park gibi yapı ve alanlarda kurulmaması öngörülmektedir.461

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUS.ÇEVRE EĞİTİMİS.1.KAMU KURULUŞLARININ ÇEVRE EĞİTİMİ İLE İLGİLİFAALİYETLERİS.1.1.MİLLİ EĞİTİM İLE İŞBİRLİĞİS.1.1.1.Okullarda Çevre Eğitimiİlimizin coğrafi konumu ve topoğrafik yapısı nedeniyle önemli bir bölgede yer aldığıbilinmektedir. Bu nedenle çevre kirliliğinin önlenmesi ve çevre bilincinin genç kuşaklara aktarılması içinTürkiye genelinde yayınlanan yayımlar takip edilmektedir.Müdürlüğümüz bünyesinde kurmuş olduğumuz ve gelecek nesillere hitap etmesi düşünülen ÇevreKütüphanesine, Türkiye genelinde yayınlanan çevre ile ilgili yayınların kazandırılması çalışmalarımızdevam etmektedirMüdürlüğümüz tarafından çevre konusunda duyarlı, çevrenin korunması, çevre kaynaklarınınyerinde ve tasarruflu kullanımı konularında kamuoyu oluşturabilmek amacıyla özellikle ilk ve ortaokulların bazılarından çevre konularında seminerler verilmiştir. Bu seminerlerde Bakanlığımızcagönderilen afiş ve broşürlerde ilgili okullara verilerek çocuklarda çevre bilincinin geliştirilmesine önemverilmektedir. Bunun yanında okullarda öğrencilere verilen çevre konulu ödev ve tez çalışmalarındaazami yardım yapılmaktadır.Ayrıca yerel kamuoyunun tamamı üzerinde çevre duyarlılığı oluşturabilmek amacıyla zaman zamanmahalli radyo, televizyon vb. yayın organlarından çevre konularında bilgiler verilmiştir. Bunun yanındaBakanlığımız ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında 14.10.1999 tarihinde imzalanan işbirliği protokolüçerçevesinde başlatılan Uygulamalı Çevre Eğitimi Projesi, İlimizde Milli Eğitim Müdürlüğü ilekoordineli olarak İlköğretim okullarımızda başlatılmıştır. Uygulamalı Çevre Eğitimine 2006 yılında dadüzenli olarak devam edilmiştir.Bu kapsamda öğretmen ve öğrencilere çevrenin önemi, orman, bitki ve hayvan varlıklarınınkorunması, çevre kirliliğinin önlenmesi ve olumlu tüketim alışkanlıklarının kazandırılması konularındagörsel ve basılı materyaller desteğiyle okul öncesi ve ilköğretim okullarında eğitim seminerleriverilmektedir. Bunun yanında okullarda öğrencilere verilen çevre ve orman konulu ödev ve tezçalışmalarında azami yardım yapılmaktadır.S.1.1.2.Trafik ve Çevre BilgisiMilli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Kurumları Genel Müdürlüğü’nün Motorlu Taşıt Sürücülerikurslarında trafik ve çevre bilgisi eğitimi 1993 yılından beri Müdürlüğümüzce yapılmaktadır.S.1.2. AVCI EĞİTİMİMüdürlüğümüz Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü ile Halk Eğitim İl ve İlçeMüdürlükleri ortaklığında 2006 yılında Isparta merkezde 3, Keçiborlu İlçesinde 2, Eğirdir’de 1,Atabey’de 1, Sütçüler de 1 olmak üzere toplam 8 dönem avcı eğitimi kursu düzenlenmiştir.Kursa toplam249 kişi katılmış olup, 243 kişi başarılı olarak sertifika almıştır.S.1.3.KALORİFERCİ EĞİTİMİSağlık Müdürlüğü, Belediye ve Müdürlüğümüz Çevre Yönetimi Şube Müdürlüğü teknik ekibiyle İlMahalli Çevre Kurulu toplantısında alınan kömür yakma saatleri ve yakma tekniklerine uyulupuyulmadığına ilişkin denetim ve bilgilendirme yapılmaktadır.462

ÇEVRE EĞİTİMİS.2.ÇEVRE İLE İLGİLİ GÖNÜLLÜ KURULUŞLAR VE FAALİYETLERİS.2.1.ÇEVRE DERNEKLERİIsparta Gülistan Ahlak Kültür ve Çevre Derneği, Süleyman Demirel Üniversitesi, Milli EğitimMüdürlüğü ve Çevre ve Orman İl Müdürlüğü işbirliğiyle yürütülen projenin amacı-Çevre konusunda halkın bilinçlenmesine katkıda bulunmak,-Katı atıkların yerinde ayrıştırılmasıyla çevrenin kirlenmesinin azaltılmasına katkı sağlamak,-Resmi kurumlarla sivil toplum kuruluşlarının birlikte hareket edebilmelerine imkan tanınmasıdır.Bu gerekçe ile Halıkent ilköğretim okulu öğrencileri, Halıkent Lisesi öğrencileri Apartman Siteyöneticileri , Mahalle gönüllüleri Apartman kapıcıları ve Mahalle halkından olmak üzere 2550 kişidir.Ayrıca afiş, broşür ve radyo televizyon yayınları ile mahallede yer alan 2500 konutta yaşayan yaklaşık 10000 kişi de proje kapsamında yer alacak ve eğitim programı yürütülecektir.S.2.2.ÇEVRE KULÜBÜSüleyman Demirel Üniversitesi bünyesinde Çevre ve Orman Dostları Derneği, Ekotop Derneğibulunmaktadır.463

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUT.ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMAT.1.ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN VE ÇEVRESEL TAHRİBATIN ÖNLENMESİ• Isparta İli’nde görülen çok önemli olumsuzluk, çevresel kirliliktir. Bu nedenle var olan potansiyeledayalı bir sosyo – ekonomik gelişme, çevreye verilecek zararı göz ardı eden bir gelişme olmamalıdır. Bu konubütün önemi ile ele alınmak durumundadır.• Hava sirkülâsyonunun olmayışı sebebi ile sanayi gaz atıklarının zararlarını ortadan kaldırmak üzerevarolan sanayi bölgelerinde çevresel anlamda önlem alınması gerekmektedir.• Bölgede yer altı suyu akış yönünün genel olarak Eğirdir Gölü’nden Burdur Gölü’ne doğru olduğukabul edilirse sanayi atıkları özellikle (Isparta Deri Sanayi vb.) ve artan konut yapılaşmaları nedeniyleIsparta’dan Burdur Gölü’ne kadar uzanan alüvyon ovasında yer altı suyu kirlenmesinin önlenemeyeceği, neiçme suyu ne de tarımsal kullanıma izin verecek standartları koruyamayacağı belirtilmiştir. İl Çevre ve OrmanMüdürlüğü tarafından sanayileşme için Atabey, Senirkent, Keçiborlu alanı hava sirkülâsyonu tarafından dahauygun görülmektedir. Ancak, sanayileşmedeki ve yerleşim merkezlerindeki alansal artış nedeniyle çevreönlemlerinin alınması zorunludur.T.1.1.HAVAIsparta İli’nde özellikle kış aylarında hava kirliliği sorunu yaşanmaktadır. İlde hava kirliliğine neden olankaynaklar, konutlarda ısınma amacıyla kullanılan yakıtlar ve sanayide kullanılan yakıtlardan atmosfere salınanemisyonlar ve trafikten kaynaklanan emisyonlardır. İl’de hava kirliliğinin hissedilir olmasında en önemli etkenİl’in topografik konumudur. İlin etrafının dağlarla çevrili olması hava sirkülasyonunu önlemekte hava kirliliğiniarttırıcı bir etken olmaktadır. Ayrıca yıl boyunca uzun bir süre inversiyon şartlarının hüküm sürmesi, havakirliliği için uygun ortam yaratmaktadır.T.1.2.SUIsparta İli’nde doğal ve turistik açıdan değeri olan çok sayıda yüzeysel su kaynağı bulunmaktadır. Bukaynaklar, etrafında bulunan yerleşim birimlerinden kaynaklı evsel nitelikli atık suların ve sanayi tesislerindenkaynaklı evsel ve endüstriyel kaynaklı atık suların herhangi bir arıtma işlemine tabi tutulmadan derelereverilmesi sonucu hem atık suların verildiği derelerin hem de bu derelerin beslediği Eğirdir Gölü, Kovada Gölü,Burdur Gölü ve Beyşehir Gölü gibi sulak alanların su kalitelerinin bozulmasına neden olmaktadır.T.1.3.TOPRAKIsparta İli’nde ciddi boyutlarda toprak kirliliği sorunu yaşanmamaktadır. Ancak il genelinde düzenli katıatık depolama sahalarının olmayışı, atıkların gelişi güzel boş arazilerde vahşi depolama yöntemiyle depolanmasıve tarımda kalite ve verimi arttırmak için gübre ve zirai mücadele ilaçlarının kullanımı toprak kirliliğine nedenolmaktadır.T.1.4.GÜRÜLTÜIsparta İli’nde, özellikle Isparta Kenti’nde, sabah ve akşam saatlerinde, kent içi ulaşımdan kaynaklanantrafik gürültüsü meydana gelmektedir. Şehrin çeşitli bölgelerinde yapılan ölçüm sonuçları Isparta Kenti’ndesanayinin yoğun olduğu, trafiğin yoğun olduğu, ticarethanelerin yoğun olduğu ve gürültünün yoğun olmadığıbölgelerde gürültü ölçümleri yapılmaktadır.Bu ölçümlere göre kent merkezinde sınır değerlerin aşıldığıgörülmüştür.T.1.5.GÖRÜNTÜGörüntü kirliliğinde plansız ve çarpık kentleşme, vahşi katı atık depolama sahaları, hava kirliliği gibietmenler önemli olmaktadır.İlde katı atıkların düzenli bir depolama tesisinde olmaması ve katı atıkların vahşidepolama yöntemleriyle, yol kenarlarında ve dere yataklarında toplanması hoş olmayan görüntülere sebepolmaktadır. Hava kirliliği de dolaylı olarak görüntü kirliliği üzerinde etkili bir unsur olmaktadır. İletişim hatları,464

ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMASIgörüntü kirliliğine neden olmaktadır. Deri işletmelerinin konutlarla bir arada bulunması, diğer çevreselsorunların yanı sıra görüntü kirliliğine de sebep olmaktadır.T.1.6.EROZYONIsparta Sayısal Toprak Haritaları verilerine göre Isparta İli’nin % 54,4’ünde orta ve şiddetli erozyonproblemleri vardır.T.1.7.YAPILAŞMAGenelde yapılaşmanın görsel açıdan bir çevre sorunu olarak algılanması ve bu konuda önlemleralınması, ülke genelinde ve Isparta İli özelinde henüz çözülememiş bir sorundur. Yönetmeliklerle sadece sağlıkkonularını çözümlemeye yönelik, mekan büyüklükleri ile tuvalet, banyo vb. konfor koşulları geliştirilmiştir.Yapılaşmaya İlişkin hükümler içinde görsel kirlenme için önemli sınırlayıcılar yoktur.T.1.8.İLDEKİ PROJELERTÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi tarafından yapılan çalışmalar sonucu Eğirdir Gölü havzasındaGölün su kalitesini etkileyebilecek 81 adet yerleşim birimi tespit edilmiş ve yerleşim birimlerine İlişkin atık suarıtma projeleri hazırlanmıştır. Yerleşim birimleri için önerilen arıtma sistemlerinden, örnek çalışmalarınyapılması amacıyla, yatırım ve işletme maliyetlerinin düşük olan 5 yerleşim birimi seçilmiş ve uygulamayakonulmuştur. Bu yerleşim birimleri aşağıda verilmiş olup, önerilen arıtma sistemleri doğal arıtma tesisleridir.- Senirkent İlçesi, Garip Köyü Doğal Arıtma Tesisi- Uluborlu İlçesi, İleydağı Köyü Doğal Arıtma Tesisi- Yalvaç İlçesi, Aşağıkaşıkara Köyü Doğal Arıtma Tesisi- Yalvaç İlçesi, Ayvalı Köyü Doğal Arıtma Tesisi- Gelendost İlçesi, Köke Köyü Doğal Arıtma TesisiT.2.DOĞAL KAYNAKLARIN EKOLOJİK DENGELER ESAS ALINARAKVERİMLİ KULLANIMI, KORUNMASI VE GELİŞTİRİLMESİ• Isparta İli, yüzölçümü ve nüfus büyüklüğü açısından orta büyüklükte bir il’ dir.• Batı Akdeniz Bölgesi’nde yer alan Isparta İli Türkiye’nin kuzeyini güneyine bağlayan bir geçişnoktasındadır. Isparta – Ankara – İstanbul - İzmir yolu ile kuzeye ve batıya; Isparta -Konya yolu ile doğu veOrta Anadolu Bölgesi’ne; Isparta - Antalya yolu ile de güneye ulaşım olanağı bulunmaktadır.• Başlıca ulaşım bağlantısı karayoludur.• İl merkezinin tüm ilçe ve köylerle bağlantısı asfalt yollarladır.• İstanbul, İzmir ve Ankara ile demiryolu bağlantısı vardır.• İl merkezine 28 km. uzaklıkta bir havaalanı bulunmaktadır.T.2.1. DOĞAL YAPIIsparta İli, Batı Toroslar Sıra Dağları’nın eteklerinde yer almaktadır. İl’de Gölcük (Krater), Eğirdir-Hoyran, Kovada ve Beyşehir Gölü’nün bir kısmı bulunmaktadır. Ayrıca Isparta Ovası, Gelendost Ovası, EğirdirBoğazova ve Şarkîkaraağaç Ovası İlin en önemli ovalarını oluşturmaktadır.• Göller yöresinin merkezi konumundaki Isparta İli, 8933 km 2 . yüz ölçümüne sahiptir.• Deniz yüzeyinden ortalama ve yaklaşık 1050 m yüksekliktedir.• Isparta İli toplam alanının yaklaşık %24.2‘si de çıplak kaya ve molozluklar ve su yüzeyleri ile kaplıdır.• Isparta İli’nin arazi yapısı, oldukça dağlık ve engebeli olmasına karşılık önemli tatlı su kaynaklarının veküçüklü büyüklü birçok verimli ovanın bir araya toplandığı bir özelliğe sahiptir.• İl Toplam alanının % 28.1’ i tarım alanı, % 9.3’ü çayır –mera, % 39.6’sı Orman ve funda arazisi, %15.1’i ’diğer araziler, % 7.9 ’i su yüzeyidir.• Orman alanları içinde verimli orman ağaçlarının yanı sıra fundalık ve çalılık alanlara dakarşılaşılmaktadır.• Tarım arazilerinin % 69.9’u ekili alan; % 10.3’ü nadas, % 19.8’i de kullanılmayan arazidir.• Ekili arazilerden % 77.90’u tarla bitkileri, % 3.25’i sebze bahçeleri, %12.58’i meyve bahçeleri, % 4.0‘übağ, %1.’i yağ gülü, % 1.2’si kavaklık, %.0.7’si zeytinliktir.465

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU• Türkiye’nin deprem riski dağılım haritasında genel olarak birinci derecedeki deprem kuşağı üzerinde yeralmaktadır. İl, Isparta-Dinar-Çivril- Uşak deprem hattı üzerindedir. Sadece Sütçüler ve Y.Bademli ilçelerindeikinci derece ve Sütçüler’in doğu sınırındaki dar bir alanda üçüncü derece deprem riski taşıyan alanlarbulunmaktadır.T.2.2.HİDROLOJİK VE HİDROJEOLOJİK YAPIAnadolu plakasının, doğuda batıya ve kuzeyde güneybatıya hareketi ile otokton birimler, bugünkü şeklinialmıştır. Bölgedeki alüvyon, konglomera ve kireçtaşları, hidrojeolojik olarak akifer özelliği taşımaktadırEğirdir ve Burdur Gölleri arasında yer alan Atabey Ovası’nın, her iki göl ile olan sınırında şerit halindeuzanan geçirimsiz ultrabazik kayaçlar, arada geçirimsiz jeolojik bariyer özelliği göstermektedir. Bu nedenle,Atabey Ovası’nın Eğirdir ve Burdur Gölleri ile hidrojeolojik bir bağlantısı bulunmadığı belirtilmektedir. Her ikigöl birbirlerinden hidrojeokimyasal ve izotop jeokimyasal özellikleri karşılaştırıldığında oldukça farklılıkgöstermektedirEğirdir Gölü havzasında önemli akiferler, batıda Uluborlu-Senirkent ovası, kuzeydoğuda Hoyran,Gelendost ve Yalvaç ovaları alüvyon akiferleri şeklinde bulunmaktadır.Bölgedeki karstik kireçtaşları da çatlak ve erime boşluklarında yeraltısuyu bulundurması bakımındanbüyük bir potansiyel oluşturmaktadır. Buradaki akiferlerde yeraltısuyu akım yönünün Eğirdir Gölü’ne doğruolduğu düşünülmektedirT.2.3.TOPRAK KABİLİYETİMülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün Sayısal Toprak Haritaları veri tabanına göre, Isparta İlitopraklarının, fiziksel arazi değerlendirme sonuçları, arazilerin tarımsal faaliyetlere uygun alanların son derecesınırlı olduğu anlaşılmaktadır. Bu durum özellikle ilde toprak oluşum faaliyetlerinin yavaş olması, topraklarınoluştuğu jeolojik ana materyallerin çoğunun ayrışmaya karşı dirençli olması, topografik özellikler, topraksığlığı, etkili toprak derinliği, erozyon, taşlılık, kayalılık gibi birçok nedenden dolayı ilde tarımsal faaliyetlereuygun alanlar son derece az olarak tespit edilmiştir.T.2.4.EKOLOJİK YAPILiteratür ve arazi çalışmaları ile Isparta İli sınırları içerisinde Eğrelti Otları’ndan (Pteridophyta) 3familya, 3 cinse ait 7 tür, Yarıaçık tohumlu bitkilerden (Gymnospermae) 2 familya ve 3 cinse ait 7 tür ve alttür,Tohumlu Bitkiler’den (Angiospermae) 76 familya ait toplam 1566 tür ve alttür seviyesinde bitki tespitedilmiştir. Tıbbi önemi olan bitkilerin sayısı 64; ekonomik olanlar ise 103’tür. Tespit edilen 301 Endemikbitkinin kategorileri ise şöyledir; 21 EN, 4 CR, 23 VU, 3 DD, 30 LR (cd), 38 LR (nt) ve 182 LR (lc)’dir.T.2.5.DOĞAL, KÜLTÜREL, TARİHİ VE ARKEOLOJİK DEĞERLERIsparta İli doğal değerler bakımdan önemli özellikleri olan ve bu özellikleri nedeniyle doğal sit alanıolarak tespit edilen ve korunan birçok alana sahiptir. Ayrıca Isparta Milli Parklar ve Av-Yaban HayatıBaşmühendisliği sınırları içerisinde 2 adet Milli Park, 3 adet Tabiat Parkı, 2 adet Tabiatı Koruma Alanı, 4 adetTabiat Anıtı bulunmaktadır.Isparta İli’nde bulunan Kültür Varlıklarını Anadolu’nun Türkler tarafından fethi öncesi ve sonrası olarakiki ana bölümde incelenebilir.Fetih öncesinden kalan kültür varlıkları Anadolu’da bilinebilen tarih dönemlerinden Roma ve Bizansdönemlerine kadar olan eserlerdir.Fetih sonrası eserler de:• Selçuklu,• Beylikler,• Osmanlı dönemlerine İlişkin eserlerdir.Bu ayırıma göre çok sayıda anıtsal ve sivil yapı örnekleri bulunmaktadır.Isparta İli’nde tescili yapılmış yaklaşık 98 adet I. derece arkeolojik sit ve ayrıca doğal sitlerbulunmaktadır466

ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMASIDoğal Kaynak DeğerleriAşağıda ana başlıkları verilen doğal kaynak değerleri ilgili bölümde ayrıntıları ile verilmiştir.• Göller ve Sulak Alanlar• Özel Çevre Koruma Bölgeleri• Milli Parklar• Tabiatı Koruma Alanları• Tabiat Parkları• Tabiat Anıtları• Yaban Hayatı Koruma Alanları• Doğal Sit Alanları• Orman içi Dinlenme Yerleri ve Mesire Alanları• Kanyonlar• MağaralarFİZİKSEL ÇEVRE PLANLAMASI• Isparta İli’nin bölge içindeki ekonomik ağırlığının artması sanayide yapacağı katılımlara bağlıdır.Bu atılımların kent mekanına yansımalarını önceden kestirmek ve önlemler almak için etkin bir izlemedüzeni kurularak sağlıklı bir mekansal gelişmenin sağlanması gerekmektedir.• Bu atılımlar devlet desteğinden çok yerel girişimin etkinliğine bağlıdır.• Isparta Kenti, il içinde nüfus açısından dominant olma özelliğini koruyacaktır. Bu durumsanayileşmenin bu kentte yoğunlaşacağına İlişkin bir ipucudur.• Diğer kentsel merkezlerde tarıma dönük sanayi kuruluşlarının ve el sanatlarının geliştirilmesihalinde mekansal gelişme; büyüme ve nitelik gelişimi açısından hızlanabilir.• Kırsal yerleşmelerde herhangi bir gelişme beklenmemektedir. Kentler için ön görülen sanayileşmegerçekleşir ve tarımda verimliliği artırıcı, özendirici önlemler alınırsa tarımsal istihdam süresiazalacağından İl içi göçün devam edeceği ve bu göçün özellikle Isparta kent merkezine olacağıkestirilebilir.• Doğal yapının korunması bağlamında özellikle su kirliliğinin önlenmesine ilişkin girişimlerinolumlu sonuç vermesi gerekmektedir. Bu yönde hızlı ve cesur adımlar gerekmektedir.• Doğal güzelliklerin, arkeolojik ve tarihsel değerlerin korunarak geliştirilmesi ve sürdürülebilirlikbağlamında kullanılması için çevre düzeni planında yer alacak hükümlerin yaşama geçirilebileceği, bukonuda çevre düzeni planından beklentilerin olduğu saptandığından, mekansal gelişme için bu aracınözenle kullanılabileceği anlaşılmaktadır.Güçlü YönlerZayıf YönlerFırsatlar• Gelişmeye uygun coğrafi konumu,• Ulaşılabilirliğinin yüksekliği,• Uygun iklimi,• Turizmin pek çok çeşidine uygun, bozulmamışve kirletilmemiş doğası,Ekonomiye girdi olacak, doğal çevrenin varlığı• Nüfusun ve sanayinin büyük çoğunluğunun çevreve mekansal açıdan duyarlı; hava, su ve toprakkirliliği potansiyeli yüksek olan Isparta Kenti’ndetoplanmış olması,• Merkez İlçe’ de görüntü kirliliğinin fazla oluşu,Genelde olduğu gibi çevre ve mekansal yönetimde deuygulama, izleme, denetleme ve ekonomik kaynakyetersizlikleri,• Çevre Düzeni Planı ve İl Stratejik Planıçalışmaları ile sorunların yoğun şekilde gündemegetirilmesi ve çözüm önerilerinin ortayakonulmuş olması,Turizm potansiyeli yüksek doğal değerler,• Fiziksel çevre, her iki ilde ve genelanlamda, güçlülükler ve özgünnitelikler sergilemektedir.• Yüksek ulaşılabilirlik vardır.• Turizmin gelişmesi için önemlipotansiyel vardır.• Çevresel kirlilik giderek artmaktadır.• Mekansal ve çevresel sorunlarayeterince duyarlı ve hızlıyaklaşılmamaktadır.• Kentsel altyapı yetersizliği çevresorunlarını artırmaktadır.• Çevre Düzeni Planı’nın hazırlan-masıfiziksel çevrenin geliştirilmesin-de enönemli araçlardan birisi olacaktır.• Turizm, her iki İlin ekonomisine katkısağlayacak potansiyele sahiptir.• Çevre korumaya İlişkin yoğun çabalarvardır.467

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUTehditler• Doğal kaynakların kullanımında yeterince duyarlıdavranılmaması,• Tarım alanlarının tarım dışı amaçla kullanılmasıeğiliminin varlığı,• Kirletici baca emisyonlarının uygun filtrelerleengellenmemesi durumunda yüksek hava kirliliğipotansiyelinin artarak devam edecek olması,• Evsel ve sanayi atık sular için arıtma tesislerininişletmeye açılarak çalıştırılmaması halinde sukirliliğinin ileri boyutlara ulaşacak olması,• Katı atık yönetiminin ilgili yönetmeliğe uygun halegetirilmemesi durumunda toprak ve yer altı sularındakirliliğin artması,Dere ve akarsu yatak ıslah çalışmaları tamamlanmadığıtakdirde yüksek heyelan, sel ve erozyon riskinin artarakdevam etmesi• Altyapı eksikliği,• Denetim eksikliği,• Tahripkar çevre sorunlarınınvarlığı olarak özetlenebilir.Tablo T.1.SWOT’a göre fiziksel çevre planlaması Kaynak: JEO-TEK ve UTTA iş ortaklığıNot:JEO-TEK ve UTTA iş ortaklığı ile Temmuz ayında yapılan Konya-Isparta Planlama Bölgesi 1/100 000 ölçekliÇevre Düzeni Planı Araştırma Raporunda belirtilen SWOT analizi sonuçları, Raporda sözü edildiği gibi sektörelbazda aktarılmıştır. Bu sektörler Tarım, Sanayi, ve Hizmetler olarak üç başlık altında toplanmışlardır. AyrıcaFiziksel Çevre ve Sosyo-ekonomik Çevre başlıkları da bu kapsamda değerlendirilmiştir.“SWOT sözcüğü İngİlizce Strengths (Güçlü Yönler), Weaknesses (Zayıf Yönler), Opportunities (Fırsatlar),Thereats (Tehditler)Swot Analizi; Planlama Bölgesi’nin güçlü yönleri ile fırsatların uyumlu hale getirilmesi, güçlü yönlerininfırsatlardan yararlanacak biçimde kullanılması, zayıflıkların güçlü yönlere dönüştürmek üzere stratejilergeliştirilmesi ve tehditlerin güçlü yanlar ile bütünleştirilebilecek fırsatlara dönüştürülmesi gerekliliğinivurgulamaktadır..T.3.EKONOMİK VE SOSYAL FAALİYETLERİN ÇEVRENİN TAŞIMAKAPASİTESİNİ AŞMAYACAK BİÇİMDE PLANLANMASIÖnceki bölümlerde sunulan farklı yıllara İlişkin göstergelere bakılarak Isparta İli’nin göreli birsosyo – ekonomik düzey yakalamış olduğu sonucuna varılmaktadır.İl bütününde Isparta kentinden kaynaklanan bu gelişmişlik, kentin önemli kültürel, toplumsal veekonomik dinamiklere sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Buradan çıkarak önemli gelişmelersağlanabilir.Isparta İli’nin, Antalya’’nın bir ölçüde de İzmir Metropolünün hinterlandı / art bölgesi içindebulunması, İl’i farklı kılmaktadır. Isparta’nın il düzeyinde ilçeleri ile olan bağlantılarının yanısıra Konya,Antalya, Ankara ve Burdur illeri ve ilçeleri ile sıkı işlevsel İlişkiler içindedir. Bu özelliği ile ekonomik,toplumsal ve kültürel İlişkiler açısından önemli bir bölgesel etkisi vardır. Bu etkinin güçlendirilmesi, İlinsosyo – ekonomik gelişimine koşuttur. Bu nedenle İl’in var olan gelişme eğilimini hızlandırıcı vepotansiyelini artırıcı önlemler almak zorunludur.İlçeler düzeyindeki gelişmelere bakıldığında Yalvaç ve Eğirdir ilçelerinin çok belirgin bir gelişmegösterdiği, diğer ilçelerin gelişmelerinin ise çok belirgin olmadığı görülmektedir. Bu yüzden Ispartaİli’nin sosyo – ekonomik gelişmişliği Merkez İlçe’ye endekslidir denilebilir. Ancak tarım genelinde,özellikle meyvecilik ve kesme çiçekçilikte görülen atılımın ilçelerde de belirginleşecek bir gelişmeyitetikleyeceği görülmektedir. Bu nedenle dengeli bir gelişmeyi sağlamak ve yaygınlaştırmak bağlamındadiğer ilçelerdeki potansiyellerin de titizlikle ortaya çıkartılması, var olan potansiyellerin de geliştirilmesigerekmektedir.Sanayici ve iş adamlarına göre ülkede son yıllarda yaşanan ekonomik krize karşın, İl’de sanayi veticaret gelişmesini sürdürmektedir. Oysa işsizliğin giderek artması ülke genelinde olduğu gibi Ispartaİli’nde de önemli bir sorun olarak görülmektedir. Bu nedenle tüm sektörlerde istihdam yaratanyatırımların hızlandırılması gerekmektedir. Bu amaçla her türlü, alt yapı ve alan gereksinimi, çevretitizlikle korunarak, hızla karşılanmalıdır.468

ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMASIAşağıda, Konya ve Isparta İllerinin sosyo – ekonomik yapısı, sosyal ve ekonomik açıdan. ayrı, ayrıkümelendirilmiştir. Ekonomik yapıda tarım, sanayi ve hizmetler sektörleri kapsamında ele alınmıştır.T.3.1.SOSYAL YAPI• Isparta İli coğrafi konum olarak ülkenin gelişmiş kentlerine yakın konumdadır. Bu kentlerle güçlüulaşım bağlantıları vardır. bu bağlantılar sosyo – ekonomik gelişimi destekleyen, destekleyecek olanönemli bir alt yapı olanağıdır. Bu olanağın daha yoğun biçimde kullanılmasını sağlayacak nitelik artırıcıve güvenlik sağlayıcı önlemler alınmalıdır.• 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre kentsel nüfus % 64.9 olan Türkiye ortalamasının altındabir değer olarak % 58.7’dir. Bu nüfusun önemli bir bölümü Isparta Kenti’ nde, göreli olarak daha az birbölümü Eğirdir, Ş. Karaağaç ve Yalvaç ilçe merkezlerinde bulunmaktadır. Kentsel nüfusun bu üç ilçemerkezlerinin yanısıra, özellikle Isparta Kenti’nde yığılmış olması, sanayide istihdam edilen işgücününönemli ölçüde bu yığılmaya neden olduğunu, yeni yatırımlarla nüfus yığılmasının daha da artacağınıgöstermektedir. Bu olgunun kent mekanında sağlıklı bir yerleşme düzeni içinde gerçekleşmesisağlanmalıdır.• Nüfusun artışı ile birlikte istihdam olanağının artmasıyla ve mevcut duruma göre işsizlik teartacaktır. bu olumsuzluk; olabildiğince, orta ve uzun vadede çözülmesi gerekli sosyo – ekonomik ve birsorun olarak belirginliğini korumaktadır.Sorunun çözümü, istihdam olanaklarının artırılması, istihdamartırıcı tesislerin yer seçiminde olanakların artırılmasındadır.• Isparta İli’ nin hem nüfus hem de yüz ölçümü açısından orta büyüklükte bir il olduğunadeğinilmişti. Buna karşın il, dış ticarete dayalı üretim nedeniyle nüfus ve alan boyutunun üstünde bir parabirikimine sahip olmuştur. 1998 yılı fiyatları ile kişi başına düşen banka mevzuatı sıralamasında 22.durumdadır. Bu varlık, gelir düzeyindeki dengesizlik yaratmakta, bu dengesizlik Isparta Kenti’nin fizikselyapısına da yansımış bulunmaktadır. Bir başka anlatımla kentin fiziksel yapısına yansıyan ve kentseldokunun olumsuzluklar taşıyan gelişimini, sosyo – ekonomik etkenler belirlemektedir. Bu olgu ancakplanlı gelişmeyle, planın uygulanması ile, ve oluşumun denetlenmesi ile olumlu hale getirilebilir. Buamaçla örgütlenme güçlendirilmelidir.• Finansman yaratmak, mevcut finans kaynaklarını hareketlendirmek ve tarım ve tarıma dayalısanayi sektörüne yönlendirmek; teknolojik gelişmeleri izlemek, teknoloji transferi yapmak, yetişmiş insangücünü kullanmak, pazarlama olanaklarını artırmak vb. konularda bilgilenmek, örgütlenmekgerekmektedir. Örgütlenme sosyal yapının gelişmişliği ile orantılı bir olgudur. Bu bağlamda yurt içi veyurtdışı İlişkileri güçlendirmek için mevcut iletişim olanaklarını, elektronik sistemleri en çok yararsağlayacak biçimde kullanma beceri ve alışkanlığını edinmek ve bu olanakları artırmak gerekmektedir.Bu doğrultuda yapılacak girişimler hem sosyal yapının gelişmesine katkıda bulunacak, hem deekonominin gelişmesini tetikleyecektir.T.3.2.ISPARTA EKONOMİK YAPIIsparta İli coğrafi konumu ile şekillenen bir ekonomiye sahip olagelmiştir.• Sahip olduğu ekonomik kaynakları dinamik ve yaratıcı potansiyeli ile sentezlemeyi başaranIsparta ekonomisi son 10 yılda tarım sektörü ağırlıklı bir ekonomik yapıdan hizmet sektörünün ön plandaolduğu bir ekonomiye dönüşmüştür.• Bu dönüşümde eğitilmiş nüfusun payının yüksekliğinin yanı sıra, ilde üniversitenin kurulup, hızlagelişmesinin de katkısı büyüktür.• Sanayi sektörünün il genelindeki payı da bu çerçevede gelişimini korumuştur.• Isparta İli’ni karakterize eden tarımsal faaliyetler içinde meyvecilik başta gelmektedir. Elma,kiraz, kayısı, vişne ve üzüm yetiştiriciliği, meyve ürünleri içinde önemli yere sahiptir. Ülkede çok büyükoranla başı çeken gül üreticiliği yanında hububat, baklagiller ve endüstri bitkileri de Isparta tarımındaönemli bir yer tutar.469

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU• Elma, kiraz ve gül gibi geleneksel tarım üretiminin yerel istihdamda önemli bir paya sahip olması İlinistihdam yapısında söz konusu sektörün ağırlığını arttırmakta, bu çerçevede tarım sektörü ekonomikbelirleyiciliğini sürdürmektedir.• Isparta İli, büyükbaş, küçükbaş ve kümes hayvancılığı ile tatlı su balıkçılığının yapıldığı önemlimerkezlerden biridir. Et ve süt verimleri düşük olan yerli sığır ırklarının verimliliklerinin artırılması amacıylaçalışmalar devam etmektedir.• Bölge arazisinin kokulu ve tıbbi bitkileri yetiştirmeye uygun olması nedeniyle il, gülyağı ihracatıyapan tek il duruma gelmiştir.• Isparta İli’nde kesme çiçekçilik alanında, Antalya İli’ndeki kesme çiçekçiliğin mevsimsel boşluğunudoldurmak üzere, önemli adımlar atılmaktadır.• Isparta İli’nde en baskın sektör tarım sektörüdür. 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre il ölçeğindeişgücü sektörel kompozisyonunda en büyük pay “tarım sektörü”ndedir; istihdam edilen nüfusta en büyük payı% 56.90’lık bir değerle tarım sektörü almıştır.• Tarım sektöründen sonra ikinci büyük sektör % 21,07 değeri ile “toplum hizmetleri” sektörüdür.• Geçmişin basit dokumacılığı zamanla gelişerek, yerini halıcılık sanayiine bırakmış, bu yüzdenbölgenin en büyük halı pazarı durumuna gelmiş; sektör,İlin ticari hayatına canlılık kazandırmıştır.• İlde Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi, Isparta Deri Organize Sanayi Bölgesi, YalvaçOrganize Sanayi Bölgesi ve Organize Çiçekçilik Sanayi Bölgesi olmak üzere 4 adet Organize Sanayi Bölgesibulunmaktadır.• Sanayide istihdam edilen nüfus, 2000 yılı verilerine göre, % 8.3 tür. Bu değer Türkiye için % 13.3olan değerin altındadır. İller sıralamasında da 31 sıradadır.dir.• 2002 yılı verilerine göre Isparta İli’nin İmalat sanayiinde, katma değerin Türkiye içindeki payı % 031’• Hizmetler sektörünü % 7,95 değeri ile “imalat sanayi” sektörü izlemektedir.• Tarım, sanayi ve hizmetler sektörlerinde çalışanların toplam çalışanlar adedinden aldığı pay %85,92’dir.• 2000 yılı verilerine göre İş gücüne katılma oranı (12 ve daha yukarı nüfus) % 57.3 ‘ tür. Bu değerTürkiye için % 55.2 olan değerin üzerinde bir değerdir.• Gayrı safi yurt içi hâsıla içinde tarım başta gelmektedir.• Özel Sektör yatırım teşvikleri açısından 1287 kişiye istihdam sağlayacak 45 belge alınmıştır.Isparta İli’ndeki kentsel yerleşmelerin / ilçe merkezlerinin ekonomik yapı projeksiyonları yapılırkenönceki bölümde Konya İli yerleşmeleri için uygulanan yöntem kullanılmıştır. Yani, 2025 yılında ilçenin sahipolacağı en az ve en çok kentsel nüfusları ile ilçenin 1990 – 2000 yıllarında sergilediği nüfus artış hızlarıkullanılmış, İşgücü oranlarının hesaplanmasında ise yine 1990 - 2000 yılları arasındaki işgücü değişimi,bunun nedenleri incelenmiş, ilçenin potansiyeli de göz önüne alınarak oran kabulleri yapılmıştır. .T.3.3.İLÇELERDE İŞGÜCÜ ORANIMerkez İlçeIsparta Kenti’nin 1990 yılı kentsel nüfusu 112117 kişidir. İşgücünün toplam kentsel nüfusa oranı(37470*100)/112117 = 33,42 dir. 2000 yılında bu oran (47088*100) / 148496 = 31.70 ‘e düşmüştür.Oranın azalmasında eğitim ve öğretim faaliyetlerin artması, emekli, ve ev kadını oranının artmasıgösterilebilir. 2025 yılında işgücü oranının yıllara bağlı olarak kademeli azalacağı varsayıldığında %30.06 olacağı öngörülmektedir. 2025 yılında en az kentsel nüfus Isparta kenti için 220000 en çok 230000öngörüldüğünde işgücü oransal dağılımın aşağıdaki gibi olacaktır. Özellikle tarım Isparta kentmerkezinde küçülecektir. Kentleşme ile birlikte, inşaat, ticaret, U.H.D, MK +İŞ ve toplum hizmetlerisektörlerinde çalışan sayısının yanı sıra oransal artış da olacağı düşünülmektedir.470

ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMASI1990 2000 2025En AzEn Çokİşgücü % İşgücü % İşgücü % İşgücü %Tarım 893 2.38 468 0.99 236 0.35 246 0.35Maden 40 0.11 34 0.07 34 0.05 35 0.05İmalat S. 7055 18.83 7966 16.92 10132 15.05 10592 15.05E.G.S. 351 0.94 307 0.65 269 0.40 282 0.40İnşaat 2696 7.20 3027 6.43 3635 5.40 3801 5.40Ticaret 4289 11.45 6043 12.83 9425 14.00 9853 14.00U.H.D. 1605 4.28 2029 4.31 2895 4.30 3026 4.30MK +İŞH 1234 3.29 1612 3.42 2289 3.40 2393 3.40Topl.Hiz 19307 51.53 25602 54.37 38406 57.05 40152 57.0537470 100.00 47088 100.00 67320 100.00 70380 100.00Tablo T.2.Kent merkezinde iş gücü oranıAksu İlçesiAksu’da, 1990 yılında işgücü oranı % 41.15 iken; 2000 yılında bu oran 15.43’e düşmüştür. Aksu’dakentsel nüfusun artmasına rağmen işgücü oranının azalması önemli ölçüde tarımsal nüfusun azalması ileaçıklanmaktadır. 2025 yılında Aksu İlçesi kentsel nüfusun en az 5000, en fazla 5500 olacağı ve işgücü oranınıntarım dışındaki sektörlerde artacak istihdam olanakları doğrultusunda % 20 olacağı göz önündebulundurulduğunda; işgücü oransal dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır.1990 2000 2025En AzEn Çokİşgücü % İşgücü % İşgücü % İşgücü %Tarım 589 49.00 102 18.72 70 7 77 7Maden - - 1 0.18 - - - -İmalat S. 116 9.65 36 6.61 48 4.8 52.8 4.8E.G.S. 48 3.99 5 0.92 2 0.2 2.2 0.2İnşaat 95 7.90 63 11.56 150 15 165 15Ticaret 54 4.49 55 10.09 140 14 154 14U.H.D. 7 0.58 24 4.40 80 8 88 8MK +İŞH 25 2.08 32 5.87 60 6 66 6Topl.Hiz. 268 22.30 227 41.65 450 45 495 451202 100.00 545 100.00 1000 100 1100 100Tablo T.3.Aksu İlçesinde iş gücü oranıAtabey İlçesiAtabey’de, 1990 yılında işgücü oranı % 31.55 iken; 2000 yılında bu oran 24.09’a düşmüştür.Atabey’de, en hızlı artış kentsel nüfusta görülmektedir. Atabey’de EGS dışında tüm sektörlerde işgücü artışıgörülmesine rağmen işgücü oranının azalmasında kentsel nüfusun daha hızlı artışı görülmektedir. 2025 yılındaAtabey İlçesi kentsel nüfusun en az 17500, en fazla 20000 olacağı ve işgücü oranının, kentleşmeye bağlısektörlerde artacak istihdam olanakları doğrultusunda % 25 olacağı göz önünde bulundurulduğunda; işgücüoransal dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır.1990 2000 2025En AzEn Çokİşgücü % İşgücü % İşgücü % İşgücü %Tarım 274 17.33 249 10.65 350 8 400 8Maden 1 0.06 11 0.47 - - - -İmalat S. 482 30.49 643 27.50 1085 24.8 1240 24.8E.G.S. 11 0.70 6 0.26 44 1 50 1İnşaat 137 8.67 437 18.69 481 11 550 11Ticaret 87 5.50 136 5.82 722 16.5 825 16.5U.H.D. 68 4.30 67 2.87 88 2 100 2MK +İŞH 34 2.15 58 2.48 118 2.7 135 2.7Topl.Hiz. 487 30.80 731 31.27 1488 34 1700 341581 100.00 2338 100.00 4375 100.00 5000 100.00Tablo T.4.Atabey İlçesinde işgücü oranı471

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUEğirdir İlçesiEğirdir’de, 1990 yılında işgücü oranı % 46.79 iken; 2000 yılında bu oran 39.60’a düşmüştür.Eğirdir İlçesi’nde toplam ve kırsal nüfus azalma eğilimi göstermesine rağmen kentsel nüfus artmaktadır.Eğirdir İlçesi’nde iş imkanlarının bulunması nedeni ile de işgücü oranı hızlı bir düşüş göstermemiştir.1990 - 2000 yılları arasında işgücü kaybı en fazla tarım sektöründe yaşanmıştır. Toplum hizmetlerisektöründe de önemli bir artış görülmektedir. Bu eğilimin ileriki yıllarda da devam edeceğidüşünülmektedir. 2025 yılında Eğirdir İlçesi kentsel nüfusun en az 20000, en fazla 25000 olacağı veişgücü oranının, % 35 olacağı göz önünde bulundurul-duğunda; işgücü oransal dağılımı aşağıdaki gibiolacaktır.1990 2000 2025En AzEn Çokİşgücü % İşgücü % İşgücü % İşgücü %Tarım 2187 29.12 372 5.56 350 5.00 438 5.00Maden 7 0.09 - - - - - -İmalat S. 370 4.93 327 4.88 350 5.00 438 5.00E.G.S. 30 0.40 30 0.45 140 2.00 175 2.00İnşaat 304 4.05 250 3.73 385 5.50 481 5.50Ticaret 554 7.38 598 8.93 665 9.50 831 9.50U.H.D. 275 3.66 218 3.26 210 3.00 263 3.00MK +İŞH 151 2.01 132 1.97 140 2.00 175 2.00Topl.Hiz. 3632 48.36 4768 71.22 4760 68.00 5950 68.007510 100.00 6695 100.00 7000 100.00 8750 100.00Tablo T.5.Eğirdir’de iş gücü oranıGelendost İlçesiGelendost’ta, 1990 yılında işgücü oranı % 38.42 iken; 2000 yılında bu oran 34.72’ye düşmüştür.İlçede on yıllık dönemde önemli bir nüfus değişimi görülmemiştir. Kırsal nüfus kentsel nüfustan fazladır.Bu durumun 2025 yılında da devam edeceği kırsal nüfusun kentsel nüfustan fazla olacağıöngörülmektedir. 2025 yılında İlçede kentsel nüfusun en az 10000, en fazla 12500 olacağı ve işgücüoranının, % 30 olacağı göz önünde bulundurulduğunda; işgücü oransal dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır.1990 2000 2025En AzEn Çokİşgücü % İşgücü % İşgücü % İşgücü %Tarım 1505 53.39 1619 63.69 1860 62 2713 62Maden 1 0.04 - - - - - -İmalat S. 262 9.29 93 3.66 90 3 131 3E.G.S. 5 0.18 7 0.28 30 1 44 1İnşaat 153 5.43 76 2.99 75 2.5 109 2.5Ticaret 197 6.99 192 7.55 255 8.5 372 8.5U.H.D. 118 4.19 103 4.05 120 4 175 4MK +İŞH 57 2.02 51 2.01 75 2.5 109 2.5Topl.Hiz 521 18.48 401 15.77 495 16.5 722 16.52819 100.00 2542 100.00 3000 100.00 4375 100.00Tablo T.6.Gelendost İlçesinde iş gücü oranı472

ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMASIGönen İlçesiGönen’de 1990 yılında işgücü oranı % 28.49 iken; 2000 yılında bu oran 40.55’e yükselmiştir.İlçede on yıllık dönemde kentsel nüfusta önemli bir artış görülmektedir. Gönen ilçesi idari sınırlarıiçerisinde, Gümüşgün Köyü civarında kurulmuş olan Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesiilçedeki kentsel nüfus ve imalat sanayi çalışan sayısın artışlında önemli bir rol oynamıştır. Bu eğilimin2025 yılında da devam edeceği düşünülmektedir. 2025 yılında İlçe’de kentsel nüfusun en az 20000, enfazla 22000 olacağı ve işgücü oranının, % 40 olacağı göz önünde bulundurulduğunda; işgücü oransaldağılımı aşağıdaki gibi olacaktır.1990 2000 2025En AzEn Çokİşgücü % İşgücü % İşgücü % İşgücü %Tarım 588 34.09 897 20.43 1120 14 1232 14Maden 0.00 0.00 0 0İmalat S. 230 13.33 2373 54.05 4320 54 4752 54E.G.S. 3 0.17 4 0.09 40 0.5 44 0.5İnşaat 116 6.72 237 5.40 400 5 440 5Ticaret 74 4.29 115 2.62 280 3.5 308 3.5U.H.D. 55 3.19 64 1.46 160 2 176 2MK +İŞH 23 1.33 55 1.25 160 2 176 2Topl.Hiz. 636 36.87 645 14.69 1520 19 1672 191725 100.00 4390 100.00 8000 100.00 8800 100.00Tablo T.7.Gönen İlçesinde iş gücü oranıKeçiborlu İlçesiKeçiborlu’da 1990 yılında işgücü oranı % 22.45 iken; 2000 yılında bu oran 20.66’ya yükselmiştir.İlçe’de on yıllık dönemde toplam, kentsel ve kırsal nüfusların hepsinde artış olmuştur. Keçiborluİlçesi’nde Isparta’nın diğer ilçelerinden farklı olarak toplumsal hizmetler sektörünün gelişmesinden çoktarım, imalat, inşaat ve ticaret sektörlerinin geliştiği görülmektedir. 2025 yılında İlçe’de kentsel nüfusunen az 14000, en fazla 16000 olacağı ve işgücü oranının, % 20 olacağı göz önünde bulundurulduğunda;işgücü oransal dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır.1990 2000 2025En AzEn Çokİşgücü % İşgücü % İşgücü % İşgücü %Tarım 98 4.87 218 10.15 280 10 320 10Maden 532 26.45 22 1.02İmalat S. 156 7.76 302 14.07 448 16 512 16E.G.S. 14 0.70 18 0.84 28 1 32 1İnşaat 128 6.36 346 16.12 448 16 512 16Ticaret 147 7.31 288 13.41 420 15 480 15U.H.D. 120 5.97 192 8.94 252 9 288 9MK +İŞH 149 7.41 83 3.87 84 3 96 3Topl.Hiz. 667 33.17 678 31.58 840 30 960 302011 100.00 2147 100.00 2800 100.00 3200 100.00Tablo T.8.Keçiborlu İlçesinde iş gücü oranıSenirkent İlçesiSenirkent’ te, 1990 yılında işgücü oranı % 25.84 iken; 2000 yılında bu oran 19.30’a düşmüştür.İlçe’de on yıllık dönemde toplam nüfus artarken, kentsel nüfusun ağırlığı hissedilmeye başlamıştır. 2025yılında İlçe’de kentsel nüfusun en az 24000, en fazla 25000 olacağı ve işgücü oranının, % 20 olacağı gözönünde bulundurulduğunda; işgücü oransal dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır.473

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU1990 2000 2025En AzEn Çokİşgücü % İşgücü % İşgücü % İşgücü %Tarım 562 20.25 372 14.06 432 9 450 9Maden 2 0.07 - - - - - -İmalat S. 230 8.29 267 10.09 576 12 600 12E.G.S. 22 0.79 8 0.30 24 0.5 25 0.5İnşaat 190 6.85 278 10.51 624 13 650 13Ticaret 228 8.22 365 13.80 744 15.5 775 15.5U.H.D. 222 8.00 169 6.39 240 5 250 5MK +İŞH 172 6.20 126 4.76 192 4 200 4Topl.Hiz. 1147 41.33 1060 40.08 1968 41 2050 412775 100.00 2645 100.00 4800 100.00 5000 100.00Tablo T.9.Senirkent İlçesinde İş gücü oranıSütçüler İlçesiSütçüler’de, 1990 yılında işgücü oranı % 30.50 iken; 2000 yılında bu oran % 18.37’ye düşmüştür.İlçede on yıllık dönemde toplam, kentsel ve kırsal nüfusların azaldığı görülmektedir. 2025 yılında İlçedekentsel nüfusun en az 6000, en fazla 7000 olacağı ve işgücü oranının, kentleşme ile birlikte % 22 olacağı gözönünde bulundurulduğunda; işgücü oransal dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır.1990 2000 2025En AzEn Çokİşgücü % İşgücü % İşgücü % İşgücü %Tarım 248 20.02 29 4.34 26 2 31 2Maden 6 0.48 - - - - - -İmalat S. 207 16.71 71 10.63 92 7 108 7E.G.S. 6 0.48 5 0.75 26 2 31 2İnşaat 52 4.20 45 6.74 158 12 185 12Ticaret 205 16.55 103 15.42 211 16 246 16U.H.D. 107 8.64 62 9.28 145 11 169 11MK +İŞH 81 6.54 48 7.19 53 4 62 4Topl.Hiz. 327 26.39 305 45.66 607 46 708 461239 100.00 668 100.00 1320 100.00 1540 100.00Tablo T.10.Sütçüler İlçesinde iş gücü oranıŞarkikaraağaç İlçesiŞarkikaraağaç’ta, 1990 yılında işgücü oranı % 37.28 iken; 2000 yılında bu oran % 15.40’a düşmüştür.İlçede on yıllık dönemde kırsal nüfus çok fazla değişim göstermezken, kentsel nüfusun artması sonucu toplamnüfusta artmıştır. Tarımsal etkinliğin azalması işgücü oranında da önemli bir düşüşe neden olmuştur. 2025yılında İlçede kentsel nüfusun en az 45000, en fazla 47500 olacağı ve işgücü oranının, kentleşmeninsağlayacağı istihdam ile birlikte % 20 olacağı göz önünde bulundurulduğunda; işgücü oransal dağılımıaşağıdaki gibi olacaktır.1990 2000 2025En AzEn Çokİşgücü % İşgücü % İşgücü % İşgücü %Tarım 641 14.03 543 14.40 1260 14 1330 14Maden 15 0.33 77 2.04 - - - -İmalat S. 565 12.37 287 7.61 450 5 475 5E.G.S. 18 0.39 10 0.27 90 1 95 1İnşaat 1449 31.71 324 8.59 810 9 855 9Ticaret 505 11.05 712 18.88 1620 18 1710 18U.H.D. 164 3.59 120 3.18 270 3 285 3MK +İŞH 153 3.35 197 5.22 450 5 475 5Topl.Hiz. 1059 23.18 1502 39.82 4050 45 4275 454569 100.00 3772 100.00 9000 100.00 9500 100.00Tablo T.11.Şarkikaraağaç İlçesinde iş gücü oranı474

475ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMASIUluborlu İlçesiUluborlu’da, 1990 yılında işgücü oranı % 29.55 iken; 2000 yılında bu oran % 18.87’ye düşmüştür.İlçe’de on yıllık dönemde kentsel ve toplam nüfus artarken, kırsal nüfus azalmıştır. 2025 yılında İlçe’dekentsel nüfusun en az 25000, en fazla 27500 olacağı ve işgücü oranının, kentleşmenin sağlayacağı istihdam ilebirlikte % 22 olacağı göz önünde bulundurulduğunda; işgücü oransal dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır.1990 2000 2025En AzEn Çokİşgücü % İşgücü % İşgücü % İşgücü %Tarım 783 26.30 424 19.17 770 14 847 14Maden 7 0.24 4 0.18 - - - -İmalat S. 281 9.44 194 8.77 495 9 544.5 9E.G.S. 16 0.54 15 0.68 110 2 121 2İnşaat 166 5.58 161 7.28 550 10 605 10Ticaret 290 9.74 248 11.21 770 14 847 14U.H.D. 158 5.31 145 6.56 275 5 302.5 5MK +İŞH 145 4.87 151 6.83 220 4 242 4Topl.Hiz. 1131 37.99 870 39.33 2310 42 2541 422977 100.00 2212 100.00 5500 100.00 6050 100.00Tablo T.12.Uluborlu İlçesinde iş gücü oranıYalvaç İlçesiYalvaç’ta, 1990 yılında işgücü oranı % 33.10 iken; 2000 yılında bu oran % 22.98’e düşmüştür. İlçe’deon yıllık dönemde kentsel, kırsal ve toplam nüfusların hepsinde artış görülmektedir. Özellikle artım sektörününküçülmesi, eğitim ve öğretim faaliyetlerine katılan nüfusun artması sonucu işgücü oranı azalmıştır. 2025yılında Isparta İli’nin en büyük ilçesi konumunu koruyacak olan İlçede, kentsel nüfusun en az 70000, en fazla75000 olacağı ve işgücü oranının, kentleşmenin sağlayacağı istihdam ile birlikte % 30 olacağı göz önündebulundurulduğunda; işgücü oransal dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır.1990 2000 2025En AzEn Çokİşgücü % İşgücü % İşgücü % İşgücü %Tarım 1539 16.59 529 6.52 420 2 450 2Maden 4 0.04 4 0.05 0 0İmalat S. 1913 20.62 1439 17.73 3150 15 3375 15E.G.S. 39 0.42 38 0.47 420 2 450 2İnşaat 1271 13.70 1616 19.91 3780 18 4050 18Ticaret 1337 14.41 1353 16.67 4200 20 4500 20U.H.D. 383 4.13 275 3.39 630 3 675 3MK +İŞH 335 3.61 315 3.88 840 4 900 4Topl.Hiz. 2457 26.48 2547 31.38 7560 36 8100 369278 100.00 8116 100.00 21000 100.00 22500 100.00Tablo T.13.Yalvaç İlçesinde iş gücü oranıYenişarbademli İlçesiYenişarbademli’de, 1990 yılında işgücü oranı % 31.58 iken; 2000 yılında bu oran % 14.06’ya kırsalnüfus önemli bir değişim göstermezken, toplam ve kentsel nüfus azalmıştır. Kırsal nüfusun azalmamasınarağmen tarım sektöründe çalışan sayısın önemli ölçüde düşmesi işgücü oranının da büyük düşüş göstermesineneden olmuştur. 2025 yılında İlçede kentsel nüfusun en az 10000, en fazla 12500 olacağı ve işgücü oranının,% 20 olacağı göz önünde bulundurulduğunda; işgücü oransal dağılımı aşağıdaki gibi olacaktır.1990 2000 2025En AzEn Çokİşgücü % İşgücü % İşgücü % İşgücü %Tarım 855 43.67 187 24.10 260 13 325 13Maden 1 0.05 - - - - - -İmalat S. 154 7.87 26 3.35 40 2 50 2E.G.S. 6 0.31 4 0.52 20 1 25 1İnşaat 391 19.97 142 18.30 300 15 375 15Ticaret 72 3.68 64 8.25 240 12 300 12U.H.D. 47 2.40 19 2.45 40 2 50 2MK +İŞH 56 2.86 37 4.77 80 4 100 4Topl.Hiz. 376 19.20 297 38.27 1020 51 1275 511958 100.00 776 100.00 2000 100 2500 100Tablo T.14.Yenişarbademli’de İş gücü oranı

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUYukarıda Isparta İli’ndeki ilçe merkezlerinin nüfus projeksiyonlarına ve bu nüfus içinde iş gücününoransal değerine ilişkin kabullere dayalı olarak yapılan projeksiyonların toplam değerleri aşağıda toplucasunulmaktadır.İLÇE MERKEZİ EN AZ EN ÇOKIsparta 67 320 70 380Aksu 1 000 1 100Atabey 4 375 5 000Eğirdir 7 000 8 750Gelendost 3 000 4 375Gönen 8 000 8 800Keçiborlu 2 800 3 200Senirkent 4 800 5 000Sütçüler 1 320 1 540Şarki karaağaç 9 000 9 500Ulukışla 5 500 6 050Yalvaç 21 000 22 500Yenişarbademli 2 000 2 500TOPLAM 137 115 144 195Tablo T.15.Isparta ve ilçelerinde iş gücü projeksiyonuYukarıdaki tabloda görüldüğü gibi 2025 yılı işgücü değerleri en az 137 115; en çok 144 195 olarakhesaplanmıştır. Bu değerler yuvarlatılarak 137 000 ve 144 000 olarak kullanılabilir.T.4.SOSYO-EKONOMİK ÇEVRE PLANLAMASIGüçlü Yönler• Nüfusun kır-kent dağılımı gibidemografik göstergelerinin iyi oluşuİlk, orta ve yüksek öğretimle ilgili genelgöstergelerin iyi oluşu,• İl’de demografik göstergeler, Türkiyeortalamalarına yakın ya da üstündedeğerlerdir.• Hizmet sektörü, nitelik ve nicelikolarak gelişmiştir.• Örgütlenme düzeyi yüksektir.Zayıf YönlerFırsatlarTehditler• Kent sorunlarının çözümü için yeterlikurumsallaşmanın gerçekleştirilmemişolması ve kent sorunlarına duyarlı toplumönderlerinin bulunmaması,• Yüksek işsizlik oranları,• İşbirliği ve ortak hareket etmekültürünün gelişmemiş olması,Bireysel ve örgütlü girişimciliğinyetersizliğiS.D.Üniversitesi’nin sosyo-ekonomikgelişmeyi destekleyici konumu,• İstihdamın artırılamaması,• Ekonomik sektörlerde öngörülengelişmelerin dışsal nedenlerlegerçekleşmemesi,Nüfus artışına koşut sosyal donatınıngeliştirilememesiTablo T.16.Sosyo ekonomik çevre planlaması• Toplum önderleri yeterli sayı vedüzeyde değildir.• İşsizlik vardır.• Ortak davranış kültürü zayıftır.• Bireysel ve örgütlü girişimcilikyetersizdir.• İl’de de hızla gelişen üniversitelerinvarlığı, sosyo-ekonomik çevreningelişiminde en önemli aktörlerden birisidir.• İstihdam yeterinceartırılamamaktadır.• Dışsal nedenlerle ekonomik sektörleryeterince gelişememektedir.• Sosyal donatı, nüfus artışı oranındageliştirilememektedir.476

ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMASIT.5.TARIM VE TARIMSAL PLANLAMA• İl arazisinin % 68.4’ü dağlık, %14.8’i plato, % 16.8’i ovadır. Deniz yüzeyinden ortalama veyaklaşık 1050 m. yüksekliktedir. Isparta İli’nde genellikle Akdeniz Bölgesi’ nin yumuşak; ve İçAnadolu’ nun sert hava koşulları bir arada görülür. Bir geçiş bölgesi iklimi egemendir. Isparta İli bu doğalözellikleri ile yaşam koşullarının zorlanmadığı bir yapıya sahiptir. İl bu özelliği ile sosyo – ekonomikgelişmeye uygun bir ortamdır. Mevcut eğilimler bu doğrultudadır.• Tarım arazisi il toplam alanının % 28 ’i kadardır. Ancak tarım amaçlı kullanılacak arazilerinparçalı oluşu ekonomik verimliliği azaltıcı bir faktördür. Toplam hasıla açısından Tarımsal üretim, bölgeve ülke ölçeğinde ekonomik katkılar sağlayacak büyüklüklerde değildir. Ancak, seracılık, meyvecilik vb.alanlardaki atılımın hızlanarak önemli bir ekonomik girdi oluşturacağı görülmektedir. Bu atılımlarındesteklenmesi gerekmektedir.• Isparta İli yeraltı ve yerüstü suyu toplam potansiyelinden yeterince yararlanılamamaktadır.Sulanan tarım arazileri, sulanabilir tarım arazilerinin yaklaşık% 10’ u kadardır. Sulama projelerininyaşama geçirilmesi gerekmektedir.• İl yüzölçümünün % 40’ı ormanlıktır. Orman Ürünleri sanayii gelişmiştir. Orman varlığınınkorunarak sanayinin sürdürülmesi ekonomik açıdan zorunludur.• Tarım arazilerinin tarım dışı amaçlarla kullanılması eğilimi kentsel yerleşmelerin yakınçevrelerinde belirginleşmektedir. Bu eğilimin planlı gelişmenin etkin kılınması ile önlenmesigerekmektedir.• Çevre sorunlarının, özellikle atık suların kirleticiliğinin tehlikeli boyutlara ulaşmış olmasıüzerinde önemle durulması gereken, doğal yapı tehdit eden önemli bir sorundur. Tüm alt yapısorunlarının giderilmesi gerekmektedir.• Tarım sektörünün Isparta İli ekonomisinde bir ağırlığı olmasına karşın, ekonomik büyümeyiartırıcı, tetikleyici bir hasılayı sağlamamaktadır. Bu olumsuzluğu gidermek üzere, verimliliği artırmak,ürün desenini çeşitlendirmek için var olan eğilim ve girişimlerin güçlendirilmesi gerekmektedir.• Orman alanlarının hemen tümünde erozyon ve toprak sığlığı söz konusudur. Topraklarınkorunabilmesi için ormanlardan açma yapılmasının önlenmesi, ağaç varlığının bilinçli bir biçimdekorunması, orman örtüsünün iyileştirilmesi, toprak kaybının önlenmesi için var olan önlemlerinartırılması, denetimin güçlendirilmesi gerekmektedir. Bu gereklilik, çevre sorunlarını azaltıcı olmasıaçısından da önemli bir gerekliliktir.• Hayvansal üretimde verimliliği artırmaya yönelik ıslah, altyapı, beslenme, sağlık hizmetleri, fiyatve destekleme politikalarının uygulanması ile atılım sağlanması, pazarlama sorunlarının giderilmesigerekmektedir.• Nadas alanlarını daraltarak kuru tarımda kullanılan arazilerin artırılması ve bu koşullardayetiştirilecek ürün deseninin çeşitlendirilmesi için gerekli araştırmalar yapılmalı, önlemler alınmalıdır.• Özel mülkiyet ve aile işgücü kullanımının yaygın olduğu aile tipi işletmelerde üretimin büyükişletmelere yönlendirilmesi, üretimin kitlesel hale dönüştürülmesi olanakları yaratılmalıdır.• Tarım, hayvancılık, ormancılık gibi doğal kaynak zenginliğine dayalı sektörlerin, sanayiyatırımlarına kaynak sağlayacak biçimde gelişmesini sağlamak açısından tarım ve hayvancılıkprojelerinin desteklenmeli, sektörlerin gelişmesi için gerekli önlemler alınmalı, bu projelerin il bütünündemekansal karşılıkları belirlenmelidir.• Tarımsal amaçlı kooperatifçiliğin canlandırılması, etkin hale getirilmesi örgütlü gücün etkinliğinigöstermesi açısından önemle alınmalıdır.477

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUGüçlü YönleriZayıf YönleriFırsatlar• Organik tarıma ve sebzeciliğeelverişli iklim ve toprak yapısı,• Aromatik ve tıbbi bitki üretimi,• Bu üretimde tekel konumu,• Tarımsal sanayinin gelişmesine• olanak sağlayacak potansiyelinvarlığı,• Tarımda toprakların çok parçalı oluşu,• Hayvancılıkta düşük verim,• Su kaynaklarının yetersizliği,• Su havzalarını koruma çalışmalarını nyetersizliği,• Erozyon, sel ve heyelan riskini artıranve doğal kaynakların israfına yol açanarazi kullanım kararları,• Tarım toprağını korumayandenetimsiz ve çarpık yapılaşma,• Tarımsal sanayiye girdi olarakkullanılabilecek ürünlerin üretimi içinuygun iklimin bulunması,• Tarımsal üretimin çeşitlenmesi içinkamunun desteği,• Kesme çiçekçilikte dış pazar talebi,• Isparta İli tarım sektörü açısından farklı ürünlerde ülkeölçeğinde öne çıkmaktadır. Isparta özellikle aromatik vetıbbi bitki üretiminde öne çıkmaktadır.• İlin farklı topoğrafik yapıları, farklı ürün deseni içinolanaklar sunmakta, sektör bu olanağı değerlendirmektedir.• İl’de var olan tarımsal potansiyel, gelişebilecek bir ivmeyesahiptir.• Tarım sektörü , tarımsal sanayi geliştirecektir.• Tarım Sektöründe su yetersizliği il için de önemli birzayıflık olarak görünmektedir.• Su kaynakları yeterince korunmamaktadır.• Tarım toprakları yeterince korunmamaktadır.• Doğal kaynakların havza ölçeğinde korunmasına İlişkinprojelerin yaşama geçirilmesindeki yavaşlık, çevresorunlarının artmasına neden olmaktadır.• Afet riskini azaltan önlemler il için yeterli değildir.• Sektörel gelişmeye yönelik projeler yeterli kamusal desteğialamamaktadır.• İlde tarımsal sanayiye girdi olabilecek farklı ürün deseniiçin uygun iklim koşulları vardır.• Ürünün çeşitlendirilmesi için kamunun desteği vardır.• Sulu tarım olanakları artacaktır.• İhracata yönelik üretim olanağı ve potansiyeli vardır.Tehditler• Tarım alanlarının ve ormanların,plansız ve amaç dışı kullanımı• Su havzalarının korunamaması, suve toprak kirliliğiAromatik bitki üretiminde Çin’inrekabetiTablo T.17.Tarım ve tarımsal planlama• İl için de tarım alanlarının ve orman alanlarının amaç dışıve bilinçsiz kullanımı yaygındır.• Erozyon kontrol çalışmalarının yavaşlamış olması önemlibir tehdit olarak görülmektedir.• Çevre kirliliğinin boyutları giderek büyümektedir.• Üretimin pazarlanmasında giderek artan iç ve dış rekabet,bölge ve ülke ekonomisi açısından önemli bir tehditoluşturmaktadır.T.6.SANAYİ VE SANAYİ PLANLAMASI• Sanayi sektörünün gelişimine tarım sektörünün katkısı yüksektir. ticaret sektörünün de yüksekkatkısı ile sanayi sektörünün gelişimi artarak devam etmektedir. Bu eğİlimin desteklenmesi zorunludur.• Isparta ekonomisinin geliştirilmesi bağlamında, katma değeri yüksek konfeksiyon sanayisiningeliştirilmesi için ekonomik ve mekansal olanaklar yaratılmalıdır.• Katma değeri daha yüksek ürünlere yönelmek için gerekli finansman, teknoloji, kalifiye eleman,pazar ve yer seçimi sorunları çözülmelidir.• Tekstil ve deri tabaklanması konularında kalifiye ara eleman gereksinimini gidermek üzere, bukonularda eğitim olanaklarının artırılması gerekmektedir.• Tekstil ve deri sektöründe yeni teknolojilerin kullanılmasına yönelik makine parkı yenilenmeli vegeliştirilmelidir.• Deri sanayinin önemli istihdam alanlarından olması nedeniyle kaliteli deriye sahip hayvancılıkdesteklenmeli; bakım, kesim ve işlemede derinin özenle değerlendirilmesi için finanssal, örgütsel vemekansal önlemler alınmalıdır.• Ar – Ge faaliyetleri çekici, özendirici önlemler alınmalıdır.• Sanayide finansman dar boğazları giderilerek, mevcut kapasiteden en çok yararlanma olanaklarıyaratılmalıdır. Yaratılacak katma değerin ; yaratan sektörlerin gelişimini sağlamak, farklı yatırım alanlarıaçmak amacıyla kullanılmasını sağlamak gerekmektedir.478

ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMASI• Isparta İli’nin sahip olduğu finansal birikim bir gelişme dinamiğine dönüştürülebilir. Bu gelişmeISTO’ nın geleceği tanımlayan bir planlama çalışması ile özel sektör alanında yaşama geçirilebilir. İlstratejik planı ile de kamu finansman kaynaklarının rasyonel kullanımı ile bu gelişme desteklenebilir. Bubağlamda sağlanacak olan istihdam ve giderek ekonomik gelişme, kentleşmenin getirdiği toplumsalanlamdaki olumsuzlukların kökleşmesini engelleyecek ve tersine döndürecektirGüçlü YönleriZayıf YönleriFırsatlarTehditler• Coğrafi konum üstünlüğü• Antalya kentine yakınlık• Güçlü bir gelenek• Dericilik sektörünün gelişmişliği• Tekstil sektörünün gelişmişliği• Halıcılık sektörünün gelişmişliği• Sermaye birikiminin yetersizliği• Atıl üretim kapasiteleri• İş yerlerinde eğitim düzeyinin düşüklüğü• Devlet destek ve yardımlarının düşüklüğü, isteksizliği• Küçük ölçekli İşletmecilik• Düşük teknoloji• İşbirliği ve ortak hareket kültürünün zayıflığı• Bilgiye erişim sınırlılığı• Organize Sanayi Bölgelerinin tam kapasite ileçalışmaması• Küçük sanayi sitelerinin tamamlanmamış olması• Küçük sermayelerin aktive edilmesi bağlamında isteksizlik• Pazar bulamama / yaratamamaHammadde açısından dışa bağımlılık• Isparta kenti içindeki sanayi tesislerinin OSB’netaşınması,• Arıtma tesisinin tamamlanmış bulunması,• Organik Tarıma dayalı sanayinin gelişmepotansiyeli,• İhracata yönelik sanayi üretim potansiyeli,• Üniversitenin varlığı,• Dericilik ve tekstil sektörlerinde doğrudanpazarlama,• Ürün çeşitlendirme potansiyeli,• Tekstil ve dericilikte ara mal üretimi potansiyeli,• Kesme çiçekçiliğin geliştirilmesi,Vizyon geliştirme, yönlendirilme konusundaki istemler,• Sermaye’ nin İl dışına kaçış eğilimi,• Çevre sorunlarına duyarsızlık,Tablo T.18.Sanayi Ve Sanayi Planlaması• İlin Ülke ve coğrafi bölgeler içindeki konumubu ilin güçlü yönleri olarak belirginleşmektedir.Ulaşılabilirliği yüksektir.• İl, farklı sektörlerde gelişmişlik sıralamasındagöreli üstünlüğe sahiptir.• Bireysel girişimcilik vardır.• Sektör çok sayıda alt sektörde faaliyetgöstermektedir. Alt sektörlerin gelişme olanağıvardır.• Gelişmiş alt sektörler, gelişmişlikleri ilevarlıklarını koruyacaklardır.• İl’de OSB, küçük sanayi sitesi gibimekansal bir eksiklik yoktur.• Yapımına başlanılmış sanayi sitelerinintamamlanmasında gecikmeler vardır.• Sanayi tesislerinde kapasite kullanım oranıdüşüktür.• Sermaye ve kredi yetersizliği vardır.• Altyapı eksikliği vardır.• Çevre sorunları giderek artmaktadır.• İşbirliği ve ortak hareket kültürü eksikliğivardır.• Hammadde açısından dışa bağımlılık sözkonusudur.• İl’de mevcut sanayi türlerinin gelişme eğilim,istem ve potansiyelleri bulunmaktadır.• Ürün çeşitlendirme potansiyeli vardır.• İhracata yönelik üretimpotansiyeli,bulunmaktadır.• Üniversitelerin varlığı sanayi sektörü içinönemli bir gelişme desteğidir.• Sanayi yan sanayi işbirliğine ve sanayikurulumuna uygun ortam vardır.• Tarım ve organik tarımı destekleyen sanayitürlerinin varlığı ve gelişme potansiyelibulunmaktadır.• Marka olma eğilim istem ve potansiyeli vardır.• Çevre sorunlarının vardır.• Sermaye kredi yetersizliği söz konusudur.• Girdi maliyetlerinin yüksekliği yakınmakonusudur.T.7.HİZMETLER VE HİZMET PLANLAMASISosyal altyapıda iki ana öğe olan eğitim ve sağlık sektörlerinde hazırlanacak bir program uyarıncamevcut standardın yükseltilmesi, artacak nüfusun gereksinimlerinin karşılanması sağlanmalıdır.• Önemli bir potansiyele sahip doğal değerlerin en verimli biçimde kullanılması için projelergeliştirilmeli ve bu projeler yaşama geçirilmelidir.• Doğal, kültürel ve turistik değerleri ve Süleyman Demirel Üniversitesi’nin var olan potansiyeli,sosyo – ekonomik gelişmenin, giderek hizmetler sektörünün gelişmesinin en önemli etmenleri olacaktır.Ülke ölçeğinde üniversiteler arasındaki gelişme yarışmasına bu üniversitenin kısa zamanda öne çıkmışolması çok önemli bir potansiyeldir. Öte yandan, ülke ölçeğinde turizmin gelişmesi ve çeşitlendirilmesi479

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUamacı doğrultusunda ivme kazanması, İl’ de var olan değerlerin ilgi odağı olması sonucunu getirecektir.Önemli olan bu ilginin gerektirdiği istemlerin hizmet sektörü bağlamında karşılanması için gereklialtyapının finansal ve örgütsel olarak oluşturulmasıdır. Bu konuda merkezi ve yerel yönetimler ile sivilinisiyatif birlikte hareket etmelidir.Güçlü YönleriZayıf Yönleri• Yerel ve merkezi yönetiminörgütlülük düzeyinin yüksekliği,• Şahıs hizmetlerinin gelişebilmepotansiyeli,• Sağlık ve eğitim hizmetlerindeyeterli ve geliştirilebilir alt yapı,• Çevre Düzeni Planı’nınhazırlanması• İl Stratejik Planı’nın hazırlanmışolması,• Merkez Belediye StratejikPlanı’nın hazırlanmış olması,Doğal çevrenin zenginliği• Okul öncesi eğitim kurumlarınınazlığıYatırımların yetersizliği• Kamu ve özel hizmet sektörleri, il’de , üst düzeyde örgütlenmiştir.• Şahıs hizmetlerinin gelişebilirliği vardır.• Çevre Düzeni Planı’nın hazırlanmakta oluşu önemli bir güçkaynağıdır.• İl stratejik planının hazırlanmış olması kamu yatırımları içinstratejik kararlar vermeye yardımcı olacaktır.• Belediye Stratejik Planı’nın hazırlanmış olması, belediyeninyatırımlarını, düzenli, öncelikleri gözeterek yapmasına yardımcıolacaktır.• Sağlık ve eğitim hizmetlerinin gelişmişliği, yeni yatırımların, nüfusgelişimine paralel olarak sürdürülmesine, mevcutların niteliklerininartırılmasına yardımcı olacaktır.• Doğal ve tarihsel çevre, hizmet sektörünün gelişimine katkısıaçısından, önemli bir potansiyele sahiptir.• Okul öncesi eğitim kurumları azdır.• Nüfus gelişimine paralel yatırımların yetersizdir.Fırsatlar• Üniversitenin varlığı,• Yatırım ortamının uygunluğu,• Özel sektörün yatırım eğilimi,• Yatırım için uygun ortam vardır.• Özel sektörde yatırım eğilimi bulunmaktadır.• İl’de üniversitenin varlığı önemli dinamikler yaratmaktadır.Tehditler Bölgesel rekabet • İç ve dış rekabet her iki il için de tehdit oluşturmaktadır.Tablo T.19.Hizmetler ve Hizmet PlanlamasıPlanlama Alanına Yönelik ProjelerIsparta İli’nde, ihracat potansiyeline, kültürel ve turistik değerlere dayalı olarak hızla gelişengelişmektedir. Bu gelişmenin daha da hızlandırılması, ekonomik ve sosyal kalkınmanın gerçekleştirilmesi içinyatırımcı kuruluşlarca bir çok yatırım üzerinde çalışılmaktadır. Bu yatırımlarla Isparta’nın bilinen tarımpotansiyelinin arttırılması Ülkemizin önde gelen illeri arsında yer alması amaçlanmaktadır. Ayrıca, eğitim vesağlık sektöründe dünya standartlarını yakalamak için yoğun gayret gösterilmektedir. Bu bağlamda ilçebelediyelerinin, tasarlanan, yapım halinde olan çok sayıda yatırımları vardır.T.8.ÇEVRENİN İNSAN-PSİKOSOSYAL İHTİYAÇLARIYLA UYUMUNUNSAĞLANMASI• Sosyal altyapıda iki ana öğe olan eğitim ve sağlık sektörlerinde hazırlanacak bir program uyarıncamevcut standardın yükseltilmesi, artacak nüfusun gereksinimlerinin karşılanması sağlanmalıdır.• Önemli bir potansiyele sahip doğal değerlerin en verimli biçimde kullanılması için projelergeliştirilmeli ve bu projeler yaşama geçirilmelidir.Doğal, kültürel ve turistik değerleri ve Süleyman Demirel Üniversitesi’nin var olan potansiyeli, sosyo –ekonomik gelişmenin, giderek hizmetler sektörünün gelişmesinin en önemli etmenleri olacaktır. Ülkeölçeğinde üniversiteler arasındaki gelişme yarışmasına bu üniversitenin kısa zamanda öne çıkmış olması çokönemli bir potansiyeldir. Öte yandan, ülke ölçeğinde turizmin gelişmesi ve çeşitlendirilmesi amacıdoğrultusunda ivme kazanması, İl’ de var olan değerlerin ilgi odağı olması sonucunu getirecektir. Önemli olanbu ilginin gerektirdiği istemlerin hizmet sektörü bağlamında karşılanması için gerekli altyapının finansal veörgütsel olarak oluşturulmasıdır. Bu konuda merkezi ve yerel yönetimler ile sivil inisiyatif birlikte hareketetmelidirT.8.1.FİZİKSEL GELİŞME EĞİLİMLERİIsparta İli’nde fiziksel gelişme eğilimleri kentsel alanlarda sadece Isparta Kenti’nde belirgindir. Bueğilim, planlama çalışmaları ile yönlendirilmektedir. Diğer kentlerde önemsenecek ve Planlama Bölgesiiçinde önemli görülebilecek herhangi olumsuz bir eğilim yoktur. Ancak Eğirdir Gölü kıyılarındakiyapılaşma istemlerin çeşitli açılardan sorun boyutu büyümektedir.480

ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMASIT.8.2. TEKNİK VE SOSYAL ALT YAPITeknik Alt Yapı : Isparta İli 2002 yılı iller sıralamasında: Kırsal yerleşim yerlerinde asfalt yoloranına göre 7., Yüzölçümü içinde devlet ve il yolları uzunluğu açısından 33. Köylerde asfalt yol oranıaçısından 3., Yeterli içme suyu olan köy oranı açısından 54. sırada bulunmaktadır. İçme suyu yeterlikırsal nüfus oranına göre sıralamada 7. sırada bulunmaktadır.Sosyal Altyapı : Isparta İl Merkezi’nde ve ilçelerde 8 adet Devlet Hastanesi, 2 adet Doğum veÇocuk Bakımevi Hastanesi, 1 adet Kemik Hastalıkları Hastanesi, 3 adet Sağlık Merkezi, 1adet FizikTedavi ve Rehabilitasyon Merkezi ve 85 adet Sağlık Ocağı bulunmaktadır.Isparta İli’nde hastanelerde var olan toplam yatak sayısına göre yatak başına 186 kişi düşmektedir.Bu değer Türkiye için 430 dur. İl bu değer ile iller sıralamasında birinci durumdadır.Doktor başına kişiolarak Türkiye’de 764, Isparta İli’nde 692 kişi düşmektedir. İller sıralamasında ise 6. durumdadır.T.9.ÇEVREYE DUYARLI ARAZİ KULLANIM PLANLAMASIT.9.1 MEVCUT ARAZİ KULLANIMIKırsal ve kentsel yerleşmelerin il içindeki dağılımında belirginleşen bir özellik yoktur. Dedegöl veBarla dağı ile Isparta Kenti’ni batıdan ve güneyden çevreleyen dağların eteklerinde ve yüksekkesimlerinde yerleşmeler seyrekleşmekte ya da hiç bulunmamaktadır. Eğirdir , Isparta Şarkikaraağaçyakın çevresinde görülen göreli yerleşim sıklığı, topoğrafyanın olanaklarına işaret etmektedir.İl içindeki kentsel yerleşmelerden en büyüğü olan Isparta Kenti, ile, diğer ilçelere oranla kentselnüfusu yüksek olan Eğirdir, Şarkikaraağaç ve Yalvaç’ın Isparta İli içinde konumlanışlarında, tarımsaltoprakların ve ulaşılabilirliğin önemli faktörler olduğunu göstermektedir. Yine de kentsel yerleşmelerindağılımında, Isparta Kenti dışta tutulursa, belirgin bir yığılma yerine dengeli bir dağılım ve benzerişlevler ile benzer nüfus büyüklükleri görülmektedir.Kentsel nitelikli yerleşmeler olarak kabul edilen ilçe merkezleri dışında kalan ve nüfusları büyükçoğunlukla 250 ile 2500 aralığında kalan kırsal yerleşmelerin il içindeki dağılımı’nda belirgin özellikverimli topraklar içinde göreli bir sıklık, ovalarda ise seyrelme biçiminde kendini göstermektedir. Belirlibir plan ve düzen yoktur. Bu dağılım topografyanın su, bitki varlığı vb doğal kaynakların ve tarımtopraklarının verimliğinin doğal bir sonucudur.İLÇELER2000 YİLİKENTSELNÜFUS(Kişi)YÜRÜRLÜKTEKİİMAR PLANIPROJEKSİYONNÜFUSU (Kişi)481YÜRÜRLÜKTEKİİMAR PLANIPROJEKSİYONYİLİ2025 YİLİPROJEKSİYON NÜFUSU(Kişi)EN AZEN ÇOKMerkez İlçe 148496 242,276 2,025 220 000 230 000Aksu 3532 5,000 2,005 5 000 5 500Atabey 9703 15,000 2,010 17 500 20 000Eğirdir 16905 20,000 2,015 20 000 25 000Gelendost 7321 22,500 2,015 10 000 12 000Gönen 10826 20,000 2,015 20 000 22 000Keçiborlu 10390 14,000 2,015 14 000 16 000Senirkent 13698 50,000 2,015 24 000 25 000Sütçüler 3636 16,500 2,031 6 000 7 000Şarkikaraağaç 24502 45,000 2,010 45 000 47 500Uluborlu 11717 15,000 2,010 25 000 27 500Yalvaç 35316 55,000 2,015 70 000 75 000Yenişarbademli 5519 12,500 2,020 10 000 12 500Tablo T.20: Isparta İli’nde Mevcut İmar Planları ve Yerleşmelerin Nüfus DeğerleriTablolar incelendiğinde farklı yıllarda onanmış bulunan imar planlarının nüfus projeksiyonları ilealan büyüklükleri arasında da farklılıklar bulunmaktadır. Bu farklılıkların üst ölçek–alt ölçek plan

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUİlişkileri içinde giderilmesi, çevre düzeni planının yaptırım gücü en yüksek yanıdır. Bu nedenle planhükümlerinde mevcut planların çevre düzeni planı karar ve koşulları uyarınca irdelenmesi doğrultusundagetirilecek karar, planlama bölgesi için getirilebilecek en önemli kararlardan birisi olacaktır.Mevcut imar planlarının yanısıra, bu planlara yapılan eklentiler ile belediye ve mücavir alansınırları içinde ve dışında imar planları ile getirilen kararlarda, çevre düzeni planını doğrudanetkileyebilecek, yerleşmelerin gelişmelerini yönlendirecek kararlar yoktur. Bu kararlar çoğunluklanoktasal ve küçük alanlı kararlardır.Büyük alanlı kararlar Organize Sanayi Bölgeleri, Küçük Sanayi Siteleri’dir. Bu alanlar dayakınında bulundukları yerleşmelerin makro formlarını doğrudan etkileyecek konumda değildir.Bu kararlar Isparta İli’nde Merkez İlçe, Gönen, Eğirdir ilçelerinde plan değişiklikleri vardır.Bu değişiklikler aşağıda il ölçeğinde sunulmaktadır.T.9.2. ISPARTA İLİ’NDEKİ İMAR PLANI DEĞİŞİKLİKLERİ / MEVZİİ PLANLAR• Isparta Merkez İlçenin güneyinde Antalya yolu üzerinde Deri Organize Sanayi Bölgesi mevziiimar planı yapılmıştır.• Davraz Dağı üzerinde Davraz Kayak Merkezi Turizm Tesis Alanı mevzii imar planı yapılmıştır.• Gönen İlçesi’nde Isparta yolu üzerinde Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi mevzii imarplanı yapılmıştır.• Eğirdir İlçesi’nde Eğirdir-Antalya yolu üzerinde 3 adet sanayi alanı mevzii imar planı yapılmıştır.Bu değerlendirmenin alt ölçekli planlama çalışmalarında daha ayrıntıda incelenmesi gereği de çevredüzeni planı hükümleri arasında yer alacaktırS.No.FAALİYETİN YERİ (İlçe, Köy,Mevki, Pafta, Koordinat)FAALİYET PROJESAHİBİFAALİYETİNKONUSUKARARTARİHİKARAR123Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.4 Merkez İlçe İstanbul Yolu Üzeri56789101112Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.13 Gönen İlçesi, Isparta Gönen Yol AyrımıTeksan Kapı Penc.San. Şti.Seda Tekstil San.A.Ş.Demtrak- DemirellerA.Ş.Elinda Teks. Halı.Tic. A.Ş.Çelikörs Yün Pam.İp. A.Ş.Hilal İplik San. TicA.Ş.Özcihan Paz. İhr. İth.Ltd. Şti.Ayhan Plastik Tes.San. Tic A.Ş.Ahşap Kapı,Penc. Fab.30.06.1995 ÖnemsizPamuk İpliği Fab. 30.06.1995 ÖnemsizOluklu MukavvaTesisiPenye ÖrgüKumaş Fab.30.06.1995 Önemsiz28.11.1995 ÖnemsizPamuk İpliği Fab. 22.03.1996 ÖnemsizPamuk İpliği Fab. 22.03.1996 ÖnemsizKumaş ÖrmeFab.Plastik ve ÖrgüÇuval Fab.25.04.1996 Önemsiz25.04.1996 ÖnemsizDavraz San. Tic. A.Ş. Yün İplik Fab. 30.05.1996 ÖnemsizKartekstil Gıda İnş.Tic.san. Ltd. Şti.Oğuzhan Oto. Teks.Tel. San. tic. Ltd. Şti.Yünteks Teks. San.Tic. Ltd. Şti.Kimo Teks.San.Tic.A.Ş.Tekstil Fab. 30.05.1996 ÖnemsizTekstil Fab. 22.10.1996 Önemsizİplik Fab. 22.10.1996 ÖnemsizKonfeksiyonİmalatı27.01.1997 Önemsiz482

ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMASI141516171819Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.20 Gönen İlçesi Senirce Köyü21 Merkez Çünür Mah.2223242526Gönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.128/1parselGönen İlçesi, Gümüşgün Yolayırdı Mev.7 pafta, 47-48-49 parselGönen İlçesi Gümüşgün Köyü IspartaS.Demirel Organize San. Böl.Gönen İlçesi, Gümüşgün Köyü,Sağırkaya Mah. 4 Pafta, 12 Ada, 107nolu ParselGönen İlçesi, Gümüşgün Köyü,Dolamanlık Mevkii, 7 Pafta, 5 Ada, 49nolu ParselEkser Teks. San.Tic.A.Ş.Diriteks DirilişTeks.San. Tic. A.Ş.Gökhan Teks.Tic.Ltd.ŞtiKalekim Kim. Mad.San. Tic.A.Ş.Nuh ÇimentoSan.A.Ş.Selçuk Teks. Boyaİplik EntegreTes.Ltd.Şti.Göltaş ÇimentoFabrikasıIsparta MensucatSan.Tic.A.Ş.Çelikörs Yün Pamukİplik San. Ve Tic.A.Ş.Coşkun SONGÜRMeyko Gıda TekstilKozmetik ve Uçucu YağlarSan. ve Tic. A.Ş.Hatko TeknikDonanımlarMümessillik KömürEleme ve Tic. A.Ş.İnterkarbon San. VeTic. İthalat-İhracatLtd. Şti.Çorap Fabrikası 27.01.1997 ÖnemsizBattaniyeFabrikasıPenyeTeks.FabrikasıSeramikYapıştırıcıları veDerz Dolgu FabBeyaz TuğlaFabrikasıPamuklu KumaşÖrme Fab.BoyamaÜn.28.04.1997 Önemsiz12.06.1997 Önemsiz29.09.1997 Önemsiz27.02.1998 Önemsiz30.06.1998 ÖnemsizKapasite Artırımı 29.01.1999 Önemsizİplik ve KumaşBoyamaİplik BoyamaTesisiKömürBriketleme veTorbalama Tes.Gül Ürünleriİmalat TesisiKömür Eleme,Paketleme veDepolama Tes.Kömür Eleme,Paketleme veDepolama Tes.26.03.1999 Önemsiz30.06.200306,06,200518,08,200526,08,200518,01,2006ÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirS No.FAALİYETİN YERİ (İlçe, Köy,Mevki, Pafta, Koordinat)FAALİYET PROJESAHİBİFAALİYETİNKONUSUKARARTARİHİKARAR1Konya-İzmir Doğalgaz Boru Hattı,Isparta Branşman Hattı2 Gönen İlçesi, Senirce KöyüBotaş GenelMüdürlüğüGöltaş Göller BölgesiÇimento San.A.Ş.Doğalgaz BoruHattı07.09.2004Enerji Nakil Hattı 31,08,2005ÇEDGerekliDeğildirÇEDGerekliDeğildirS.No.FAALİYETİN YERİ (İlçe, Köy,Mevki, Pafta, Koordinat)FAALİYET PROJESAHİBİFAALİYETİNKONUSUKARARTARİHİKARAR1 Yalvaç İlçesi Körküler Kasabası DSİ. 18. Böl. Müd.Kum -ÇakılOcağı17.05.1994 Önemsiz2 Yalvaç İlçesi Körküler Kasabası DSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 17.05.1994 Önemsiz3 Yalvaç İlçesi Körküler Kasabası DSİ. 18. Böl. Müd. Toprak Ocağı 17.05.1994 Önemsiz45Merkez Çukur Köyü Dereboğazı Mevkii,Isparta M25 d2; Isparta M25 d3Yalvaç İlçesi Kuyucak Kasabası AğılönüMevkii6 Atabey İlçesi Harmanören Köyü7 Gönen İlçesi Koçtepe KöyüGöltaş A.Ş.Kum -ÇakılOcağı15.06.1994 ÖnemsizKuyucak Belediyesi Taş Ocağı 29.08.1994 ÖnemsizKarayolları 13. Böl.Müd.Karayolları 13. Böl.Müd.Taş Ocağı 21.10.1994 ÖnemsizTaş Ocağı 19.01.1995 Önemsiz483

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU8 Yalvaç İlçesi Yarıkkaya Köyü Yalvaç Belediyesi9 Merkez Sav Kasabası Azı Tepesi Mev.10Merkez İlçesi Minasın Mev.Öztüre Kim. KireçSan.A.Ş.DEKA ToprakSan.Ltd. Şti.Kum -ÇakılOcağı16.03.1995 ÖnemliKireç ocağı 21.04.1995 ÖnemsizToprak Ocağı 30.06.1995 Önemli11 Merkez Direkli Köyü Köfke Mev. Mevlüt Gönül Taş Ocağı 16.10.1995 Önemsiz12 Merkez Belönü Mev. Altın- Kök Ltd. Şti Kum -Çakıl Ocağı 16.10.1995 Önemsiz1314151617Eğirdir İlçesi Bağören- Kükürtlü TepeMev.Yalvaç İlçesi Dedeçam Kasabası KabalakTep.Şarkikaraağaç Ören Köy, GürlevikDeresi, Ördekçi Köyü mevkiilerinde,Afyon L26 d3Şarkikaraağaç İlçesi, Köprüköy Köyü,Düzbaş Tepe MevkiiŞarkikaraağaç İlçesi Köprüköy Köyü,Kütlü Tepe Mevkii, Afyon L26 c318 Merkez Gülcü Mah. Karakavak Mev.DSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 16.10.1995 ÖnemsizKarayolları 13. Böl.Müd.Taş Ocağı 28.11.1995 ÖnemsizDSİ. 18. Böl. Müd. Toprak Ocağı 22.03.1996 ÖnemsizDSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 22.03.1996 ÖnemsizDSİ. 18. Böl. Müd. Toprak Ocağı 22.03.1996 ÖnemsizAltın Nakl. Tic. Ltd.Şti.Kum Ocağı 22.03.1996 Önemsiz19 Merkez Sav Kasabası DSİ. 18. Böl. Müd. Toprak Ocağı 22.10.1996 Önemsiz20 Atabey İlçesi Gökyatıkbaşı MevkiiKalemaden End.Hamm. San.Tic.A.Ş.Kalker (Kireçtaşı)Ocağı29.09.1997 Önemsiz21 Merkez Yazısöğüt Köyü Tekke Mevkii DSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 29.09.1997 Önemsiz222324252627Sütçüler İlçesi Boğazköy-ÇaltıtepeMevkiiMerkez Yazısöğüt Köyü Diyadin AltıMevkiiMerkez Büyük Hacılar Köyü OyukkayaMevkiiYalvaç İlçesi Taşevi Köyü Eski TaşeviMevkiiGönen İlçesi Senirce Köyü Kağnı DeresiMevkiiYalvaç İlçesi Kozluçay KasabasıKızıltepe mev. Afyon-L26-c1Karayolları 13. Böl.Müd.Taş Ocağı 25.12.1997 ÖnemsizIsparta Belediyesi Taş Ocağı 31.08.1998 ÖnemsizIsparta Belediyesi Çakıl Ocağı 31.08.1998 ÖnemsizDLH İnşaatı8.Böl.Müd.Göller BölgesiÇimento San. Ve Tic.A.Ş.Taş Ocağı 27.10.1998 ÖnemsizKalker Ocağı 17.02.2000 ÖnemsizDSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 31.03.2000 Önemsiz28 Keçiborlu İlçesi Senir Kasabası DSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 31.03.2000 Önemsiz2930Atabey İlçesi Harmanören Köyü,Kırbağlar Mevkii, Isparta M25-a2Merkez Karaağaç Mah. Çaybağlar YoluMevkii31 Merkez Gülcü Mah. Arıkaltı Mevkii3233343536Merkez Karaağaç Mah. Çaybağlar YoluMevkiiKeçiborlu İlçesi Kuzukaklık Mevkii ,Isparta M24-b1Şarkikaraağaç İlçesi Yenecekale KöyüBekirtaşı Afyon L26-d3 MevkiiYalvaç İlçesi Tokmacık Kas. ErgenliMevkii, Afyon L26-d1; Afyon L25-c2Merkez Sav Kasabası Azıtepesi Mevkii,Isparta M25-a3; Isparta M25-a4+B91DSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 31.03.2000 ÖnemsizYunus Nak. Har. İnş.Taah. San. Tic. A.Ş.Seri Nak.San. Tic.Ltd. Şti.Kum-Çakıl Ocağı 25.04.2000 ÖnemsizKum Ocağı 27.06.2000 Önemsizİbrahim AKBOĞA Kum Ocağı 27.06.2000 ÖnemsizDemireller Oto PetrolMermer Arama veToprak San. Tic. A.Ş.Mermer Arama 16.10.2000 ÖnemsizYüksel ÇELİK Kum Ocağı 16.10.2000 ÖnemsizGürel Yapı ve MalzemeTic. Ltd. Şti.Öztüre Kimtaş KimyeviKireç San.A.Ş.Mermer Arama 16.10.2000 ÖnemliMermer Arama 25.03.2002 Önemsiz484

ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMASI37383940Şarkikaraağaç İlçesi Salur Köyü AğılkayaTepe ve Piremlik Mevkii, Afyon -L26-c4Şarkikaraağaç İlçesi Köprüköy DüzbaşTepe Mevkii, Afyon L26-c3Şarkikaraağaç İlçesi Köprüköy KültüTepe Mevkii, Afyon L26-c3Gönen İlçesi Kırka Dere Mevkii, IspartaM24-b2DSİ. 18. Böl. Müd. Kum Ocağı 28.05.2002 ÖnemsizDSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 28.05.2002 ÖnemsizDSİ. 18. Böl. Müd. Kil Ocağı 28.05.2002 ÖnemsizGöltaş Göller BölgesiÇimento San.A.Ş.Marn-KalkerOcağı08.08.2002 Önemsiz41 Merkez Sav Kasabası Kaymakçı Mevkii DSİ. 18. Böl. Müd. Kum-Çakıl Ocağı 08.08.2002 Önemsiz42 Merkez Sav Kasabası, Alacatepe Mevkii434445Yalvaç İlçesi Kozluçay Kasabası HarmanBayırı Mevkii, Afyon-L26-c1Merkez Sav Kasabası, Hüseyin KışlaTepesi Sırtı MevkiiSütçüler İlçesi, Ayvalıpınar BeldesiMevkiiÖztüre Kimtaş KimyeviKireç San.A.Ş.Dolomit Madeni 11.09.2002ÇED GerekliDeğildirDSİ. 18. Böl. Müd. Kil Ocağı 19.11.2002 ÖnemsizMakbuleÖZKAHRAMANOlivin Mineral Mad.İnş. Nak San. Ve DışTic. Ltd. Şti.Zeolit Madeni 22.11.2002Olivin Ocağı veKırma ElemeTesisi26.11.200246 Sütçüler İlçesi, Ayvalıpınar Kasabası Ferit KALKIR Olivin Madeni 30.01.20034748495051Şarkikaraağaç İlçesi, Salur Köyü,Ağılkaya Mevkii,Merkez Direkli Köyü, Kara GüneyMevkii, 22 pafta, 1265 parselYalvaç İlçesi, Celeptaş Köyü, ÇalıtaşıMevkiiŞarkikaraağaç İlçesi, Muratbağı Köyü,Kaletepe Mevkii,Merkez Karaağaç Mah. Çaybağlar YoluMevkiiAkdemir İnş. EnerjiTaah. Nak. Paz. Tic.Ltd. Şti.Varlı Madencilik İnşaatTaah. Nak. San. Ve Tic.Ltd. Şti.Can Beton İnş. Nak.Tic. Ve San. Ltd. Şti.Altınkum San. Tic.Ltd. Şti.Yunus Nakliyat Harf.İnş. Taah. San. VeTic. A.Ş.ÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirTaş Ocağı 03.04.2003 ÖnemliTaş Ocağı 07.04.2003Taş Ocağı 17.06.2003Hamtaş Ocağı 17.06.2003Kum-Çakıl Ocağı 18.06.200352 Merkez Sav Kasabası, Azıtepe Mevkii, DSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 04.12.20035354555657Şarkikaraağaç İlçesi, Salur Köyü,Ağılkaya Mevkii,Yalvaç İlçesi, Sağır Köyü, MancarlıkMevkii.Gönen İlçesi Güneykent Kasabası,Küçük Asarlık MevkiiGönen İlçesi, İğdecik Köyü, AR. 91728Ruhsat NoluMerkez Büyük Gökçeli Köyü58 Yalvaç İlçesi, Sücüllü Kasabası,59 Gönen İlçesi, Gümüşgün Köyü6061Şarkikaraağaç İlçesi, ArslandoğmuşKöyüMerkez Sav Kasabası, Büyük HacılarKöyü, Alacatepe Mevkii, AR. 92871Akdemir İnş. EnerjiTaah. Nak. Paz. Tic.Ltd. Şti.ÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirTaş Ocağı 15.01.2004 CED OlumluDSİ. 18. Böl. Müd. Taş Ocağı 20.01.2004Kartaş Hazır BetonYapı Elemanları San.Nak. Ve Tic. Ltd. Şti.Göltaş Göller BölgesiÇimento San. Tic.A.Ş.Bims Beton İnş.Mad. Nak. San. Tur.Ve Paz. Ltd. Şti.Karayolları 13. BölgeMüdürlüğüUğur ÜNLÜ İnş.Mad. San. Ve Tic.Ltd. Şti.MehmetPOYRAZOĞLUÖztüre Kireç San. VeTic. A.Ş.Taş Ocağı 25.03.2004ÇimentoHammaddesi09.04.2004Pomza Ocağı 13.04.2004Kum-Çakıl(Stabilize) OcağıMermer Ocağı veKırma Eleme Tes.06.05.200403.06.2004Barit Ocağı 10.07.2004Kalker Ocağı 27.07.2004ÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildir485

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU62 Merkez Gelincik Köyü,Isbaş IspartaBelediyesi Bims YapıElemanları San. VeTic. A.Ş.Pomza MadeniCevherHazırlama Tesisi16.08.200463 Senirkent İlçesi, Değirmendere Mevkii Senirkent Belediyesi Kum Ocağı 17.11.200464 Merkez Direkli Köyü, Asartepe Mevkii, Ali MALGIR Taş Ocağı 22.11.200465 Senirkent İlçesi, Değirmendere Mevkii Yassıören Belediyesi Kum Ocağı 25.11.200466Gönen İlçesi, Gümüşgün Köyü, AsartepeMevkii,Avpaş Av Malz. Paz.Nak. Maden veAgrega İml. San. veTic. Ltd. Şti.67 Eğirdir Bağıllı Köyü, Bölükçayır Mevkii. Nuran ÖZKAN68 Gönen İlçesi, Gümüşgün Köyü69 Yalvaç İlçesi, Sücüllü Kasabası,70 Yalvaç İlçesi, Özbayat Kasabası7172Yalvaç İlçesi, Eğirler Köyü, BarakkayaMevkiiGönen İlçesi, Senirce Köyü, YassıdağMevkii73 Şarkikaraağaç İlçesi, Belceğiz Köyü74Gönen İlçesi, Gümüşgün Köyü,Küçükasarlık Tepe Mev.75 Keçiborlu İlçesi, Karatepe MevkiiAvpaş Av Malz. Paz.Nak. Maden ve Agregaİml. San. ve Tic. Ltd. Şti.Dakduklu TarımMad. Nak. San. veTic. Ltd. Şti.Dakduklu TarımMad. Nak. San. veTic. Ltd. Şti.Dakduklu TarımMad. Nak. San. veTic. Ltd. Şti.Göltaş Göller BölgesiÇimento San. Tic.A.Ş.Ferit Madencilik Nak.San. ve Tic. Ltd. Şti.Kartaş Hazır BetonYapı Elemanları San. veNak. Ltd. Şti.İMT İnşaat Mad. Tur.Müh. Müş. San.veTic. Ltd. Şti.Kalker Ocağı veKonkasör TesisiTorf ÜretimProjesiKalker Ocağı veKonkasör Tesisi28,10,200430,03,200518,05,2005Boksit Madeni 06,06,2005Barit Ocağı 06,06,2005Manyezit MadenOcağı28,07,2005Kalker Ocağı 22,08,2005Manyezit veKrom MadeniKalker Ocağı veKonkasör Tesisi22,08,200511.05.2006Tras Ocağı 11.05.200676 Yalvaç İlçesi, Sücüllü Kasabası, Necla YÜKSEL Boksit Madeni 18.05.20067778Şarkikaraağaç Muartbağı Köyü, KaletepeMev.Gelendost İlçesi, Madenli Köyü,Kurtyurdu Mevkii79 Keçiborlu İlçesi, Kükürtdere Mevkii80 Keçiborlu İlçesi, Kumludere Mevkii81828384Isparta Merkez, Karaağaç Mah. ÇayBağlar YoluIsparta Merkez, Karaağaç Mah., ÇayCivarıSenirkent İlçesi, Büyükkabaca Kasabası,Ağıltaşı Tepe MevkiiIsparta Merkez, Bozanönü Köyü, GavurDağı MevkiiŞarkikaraağaçBelediyesiYalvaç BelediyesiİMT İnşaat Mad. Tur.Müh. Müş. San.veTic. Ltd. Şti.İMT İnşaat Mad. Tur.Müh. Müş. San.ve Tic.Ltd. Şti.Altınkök Kum ÇakılTic. Ltd. Şti.Altınkök Kum ÇakılTic. Ltd. Şti.Aytaş Nak. Taah. veTic. Ltd. Şti.Isbaş Isparta BelediyesiBims Yapı ElemanlarıSan. Ve Tic. A.Ş.Kalker Ocağı veKonkasör TesisiKalker Ocağı veKonkasör Tesisi24.05.200602.06.2006Tras Ocağı 22.06.2006Tras Ocağı 22.06.2006Kum-Çakıl Ocağı 07.07.2006Kum-Çakıl Ocağı 07.07.2006Kalker Ocağı veKonkasör Tesisi18.08.2006Pomza Ocağı 27.09.2006ÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildir486

ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMASI85868788899091929394Yalvaç İlçesi, Yarıkkaya Köyü, ÇayırMevkiiYalvaç İlçesi, Kurusarı Köyü, YassıkayaTepesi MevkiiMerkez Bozanönü Köyü, Arapdağı TepeMevkiiYalvaç İlçesi, Celeptaş Köyü, ÇalıtaşıTepe MevkiiŞarkikaraağaç İlçesi, Salur Köyü,Dörtböğrek MevkiiŞarkikaraağaç İlçesi, Yukarıdinek Köyü,Yamalıseki MevkiiGönen İlçesi, İğdecik Köyü, İğdecikMevkiiAtabey İlçesi, Değirmen Deresi Mevkii(0.2271 hektar)Atabey İlçesi, Değirmen Deresi Mevkii(0.349 hektar)Atabey İlçesi, Değirmen Deresi Mevkii(0.5328 hektar)Peyvent KıvançYASAVCana Madencilik İnş.Nak. Tic. Ltd. Şti.Kartaş Hazır BetonYapı Elemanları San.ve Nak. Ltd. Şti.Yusuf CANLISedat GÜRDALLIDSİ 18. BölgeMüdürlüğüGöller Bölgesi ÇimentoSan. Tic. A.Ş.Atabey BelediyeBaşkanlığıAtabey BelediyeBaşkanlığıAtabey BelediyeBaşkanlığıKömür Ocağı veKonkasör TesisiKalker Ocağı veKonkasör TesisiKalker Ocağı veKonkasör TesisiKalker Ocağı veKonkasör TesisiKalker Ocağı veKonkasör TesisiTaş (Kumtaşı)OcağıGöltaşKalker OcağıKum-Çakıl Ocağıve Konkasör Tes.Kum-Çakıl Ocağıve Konkasör Tes.Kum-Çakıl Ocağıve Konkasör Tes.29.11.200629.11.200625.12.200614.12.200621.12.200628.12.200612.03.200727.03.200727.03.200727.03.2007ÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirS.No.FAALİYETİN YERİ (İlçe, Köy,Mevki, Pafta, Koordinat)FAALİYET PROJESAHİBİFAALİYETİNKONUSUKARARTARİHİKARAR1Uluborlu İlçesi, Zincirli Mah.AkçayMevkiiAtilla DALDAL2 Merkez Yazısöğüt Köyü Isparta Belediyesi3 Gönen İlçesi, Gümüşgün Köyü4567Gönen İlçesi, Gümüşgün Köyü, BüyükanMevkii, 13 Ada, 4 pafta, 387 nolu parselMerkez İstiklal Mah. 2. Mevkii EğirdirYolu ÜzeriSütçüler İlçesi, Kesme Kasabası, Ak İziMevkiiGönen İlçesi, Gümüşgün Köyü,S.Demirel Hava LimanıBP AkaryakıtOrtaklığıAygaz A.Ş.Orma Orman Mahsülleriİntegre San. ve Tic. A.Ş.Kesme BelediyeBaşkanlığıPetrol Ofisi A.Ş.Vernik ve TutkalTesisiAtıksu arıtmatesisiAkaryakıtDepolama veDolum TesisiLPG DolumTesisi18.02.1994 Önemsiz12.06.1997 Önemsiz22.08.200229.11.2004Tutkal Üretimi 27.07.2004Katı Atık DeponiAlanı ProjesiAkaryakıt(İhrakiye)Depolama Tesisi14,04,200502.11.2006ÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇev.Dur.Değ.Rap.(SakıncaOlmadığıKararı).S.No.FAALİYETİN YERİ (İlçe, Köy,Mevki, Pafta, Koordinat)FAALİYET PROJESAHİBİFAALİYETİNKONUSUKARARTARİHİKARAR1 Senirkent İlçesi Büyükkabaca Beldesi2 Eğirdir İlçesi Sevinçbey Köyü3 Atabey İlçesi456Eğirdir İlçesi Akbenli Köyü GökpınarMevkiiİlimiz Merkez İlçe Eğirdir Yolu Mevkii;Isparta M25-a4Yalvaç İlçesi, Kaşaşağı Mah., 63 pafta,575 ada, 2 parselKabaca Tarım Ür.Ltd. Şti.ER-KU Gıda San.Ltd. ŞtiElmasu A.Ş.ElçaSalça ÜnitesiSüleyman ÇOLAKŞahlanlar Gıda veSan.Tic.Ltd.Şti.Ayvaz Balıkçılık(Bayram AYVAZ)Soğuk HavadeposuSu Ür. ŞoklamaTes.21.10.1994 Önemsiz16.03.1995 ÖnemsizSalça Üretimi 29.12.1999 ÖnemsizAlabalık ÜretmeTesisiSu ürünleriİşleme TesisiBalık İşlemeTesisi25.04.2000 Önemsiz01.08.2001 Önemsiz14.11.2002ÇED GerekliDeğildir487

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU78910111213141516Yalvaç İlçesi, Sofular Mah., 27 pafta,1002 ada, 1 parselKeçiborlu İlçesi, Kozluca Köyü, KöprüMevkiiMerkez Yazısöğüt Köyü, EvlenkeneMevkiiSenirkent İlçesi, Akkız Çeşmesi MevkiiSütçüler İlçesi, Çandır Köyü, KaracaörenI Baraj Gölü II. BölgeSütçüler İlçesi, Çandır Köyü, KaracaörenI Baraj Gölü II. BölgeSütçüler İlçesi, Çandır Köyü, KaracaörenI Baraj Gölü II. BölgeSütçüler İlçesi, Çandır Köyü, KaracaörenI Baraj Gölü II. BölgeSütçüler İlçesi, Çandır Köyü, KaracaörenI Baraj Gölü II. BölgeSütçüler İlçesi, Çandır Köyü, KargıcakMevkiiYalvaç BelediyeBaşkanlığıKemal Balıkçılıkİhracaat Ltd. Şti.Isparta BelediyeBaşkanlığıİllegüp Şarapçılık,Meyve Suyu, Gıda,Tarım, İthalat, İhracatSan. Ve Tic. Ltd. Şti.Alim CANAhmet BAYSALMehmet ÖZDEMİROsman BAYSALArif BAYSALAlim CANMezbahane Tesisi 05.10.2004Su ürünleriİşleme Tesisi15.12.2003Mezbahane Tesisi 16.06.2006Şarap ÜretimTesisiAğ KafesteAlabalıkYetiştiriciliği TesisiAğ KafesteAlabalıkYetiştiriciliği TesisiAğ KafesteAlabalıkYetiştiriciliği TesisiAğ KafesteAlabalıkYetiştiriciliği TesisiAğ KafesteAlabalıkYetiştiriciliği TesisiAlabalık ÜretimTesisi19.07.200617.11.200620.11.200620.11.200620.11.200620.11.200622.11.2006ÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildir171819202122Sütçüler İlçesi, Çandır Köyü, KaracaörenI Baraj Gölü II. BölgeSütçüler İlçesi, Çandır Köyü, KaracaörenI Baraj Gölü II. BölgeSütçüler İlçesi, Çandır Köyü, KaracaörenI Baraj Gölü II. BölgeSütçüler İlçesi, Çandır Köyü, KaracaörenI Baraj Gölü II. BölgeSütçüler İlçesi, Çandır Köyü, KargacıkMevkiiSütçüler İlçesi, Çandır Köyü, KargıcakMevkiiÖmer BAYSALHasan Ali BAYSALErol BAYSALİsmail BAYSALHasan Ali BAYSALÖmer BAYSALAğ KafesteAlabalıkYetiştiriciliği TesisiAlabalık ÜretimTesisiAlabalık ÜretimTesisiAlabalık ÜretimTesisiAlabalık ÜretimTesisiAlabalık ÜretimTesisi22.11.200623.11.200623.11.200623.11.200623.11.200630.11.2006ÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirS.No.FAALİYETİN YERİ (İlçe, Köy,Mevki, Pafta, Koordinat)FAALİYET PROJESAHİBİFAALİYETİNKONUSUKARARTARİHİKARAR1 Gönen İlçesi Pınarcık MevkiiS.S.Bahçe ŞehirKonut Yap.Koop.488Konut İnşaatı 12.06.1997 Önemsiz2 Atabey İlçesi Tepedeliği Mevkii Atabey Belediyesi Konut İnşaatı 29.11.1999 Önemsiz3Merkez Büyükhacılar Köyü Davraz DağıMev. 105 Ada, 1 nolu parsel4 Merkez Çünür Mah.Beytur Turizm İnşaatSan. ve Tic. A.Ş.Başbakanlık TopluKonut İdaresiBaşkanlığı5 Isparta Merkez Davras Dağı Isparta İl Özel İdaresi6 Merkez İlçe, Aliköy MevkiiBaşbakanlık TopluKonut İdaresiBaşkanlığıDavraz SireneOtel Projesi240 KonutlukToplu KonutProjesi2 Kişilik SabitKlemli TelesiejTesisi732 KonutlukToplu KonutProjesi11,01,200520,05,200508.08.200606.03.2007Tablo T.21.Isparta ili M.Ç.K. ve Bakanlıkça verilen çevresel etkileri önemlidir/önemsizdir veyaçed gereklidir/çed gerekli değildir kararlarıÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildirÇED GerekliDeğildir

ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMASIGÖLCÜK TABİAT PARKI489

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORU490

491HARİTALAR (PAFTALAR)

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUSİT ALANLARI VE KÜLTÜR VARLIKLARIDOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLAR492

HARİTALAR (PAFTALAR)JEOLOJİHİDROLOJİ493

ISPARTA ÇEVRE DURUM RAPORUVEJETASYONBİYOLOJİK AÇIDAN ÖNEMLİ ALANLAR494

HARİTALAR (PAFTALAR)HAVA, SU, TOPRAK, GÜRÜLTÜ VE GÖRÜNTÜ KİRLİLİK NOKTALARIMÜLKİYET SAHİPLİĞİ495

TABLO LİSTESİTablo A.1: İlimizde bulunan ova, yayla, dağ ve tepelerTablo B.1: Isparta İli Yeraltı Su Kaynaklarının Yeri ve KapasiteleriTablo C.1: Isparta Meteoroloji İst. (2008 ) Basınç Rasat verileriTablo C.2: Isparta Meteoroloji İstasyonu 2008 Aylık Sıcaklık DeğerleriTablo C.3: Isparta Meteoroloji İstasyonu 2008 Aylık Buharlaşma DeğerleriTablo C.4: Isparta Meteoroloji İstasyonu 2008 Aylık Yağış DeğerleriTablo C.5: Isparta ilinde yapılan ağaçlandırma ve rehabilitasyon çalışmalarının alanı (2008)Tablo C.6: Isparta İlçelerinde yapılan ağaçlandırma bakım programı (2008)Tablo C.7: Isparta İli’nde Kullanılan Yakıt MiktarlarıTablo C.8: Sanayi Tesislerinde Kullanılan Yakıt Türleri ve Emisyon İzin DurumlarıTablo C.9: 2000-2006 Yılları Arası Taşıt SayılarıTablo C.10: 1990-1991 ve 2005-2006 Kış Dönemleri Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları (µg/m 3 )Tablo C.11: Türkiye’de bazı kirleticiler için hava kalitesi sınır değerleriTablo C.12: 2000-2001 ile 2006-2007 kış dönemi aylık SO 2 ölçüm sonuçlarıTablo C.13: 2000-2006 yıllarında SO2 ve duman değişimiTablo C.14: 2000-2001 ile 2005-2006 kış dönemi pm ölçüm sonuçlarıTablo C.15: 1990-1991 ve 2004-2005 Yılları Arası SO 2 Kirleticileri İçin GöstergelerTablo C.16: İzin verilen DeğerlerTablo C.17: Hava kirleticilerinin bitkiler üzerinde yaptığı tahribatlarTablo C.18: En çok rastlanan hava kirleticileriTablo D.1: Isparta’daki Akifer CinsleriTablo D.2: Isparta’da sulama kooperatifleri ve sulanan alanlarTablo D.3: Akarsuların aylara göre akım (hm 3 ) ve debileri (m 3 /s)Tablo D.4: İşletmedeki taşkın koruma, erozyon ve rusubat kontrol tesisleriTablo D.5: Isparta İli Yeraltı Su Kaynaklarının Yeri ve KapasiteleriTablo D.6: Isparta Çayı Dereboğazı Analiz Sonuçları OrtalamalarıTablo D.7: Eğirdir Gölü EİE İstasyon Çıkışı Analiz Sonuçları OrtalamalarıTablo D.8: Eğirdir Gölü Belediye Su Alım Noktası Analiz Sonuçları OrtalamalarıTablo D.9: Kovada Gölü Analiz Sonuçları OrtalamalarıTablo D.10: Belediyelerin Kanalizasyon ve Arıtma Tesisi Durumları ve Deşarj YerleriTablo E.1: Isparta İli Topraklarının AKK Sınıflarına Göre DağılımlarıTablo E.2: Isparta İli ve İlçeleri 2008 Yılı Mevcut Arazi KullanımıTablo E.3: Isparta’da tarım alanlarının kullanış amacına göre dağılımıTablo E.4: Isparta İli Arazisinin Kullanım Amacına Göre DağılımıTablo E.5: Isparta İli’nde Tarım Arazisi DağılımıTablo E.6: Isparta İli İlçelerinde Tarım Arazisi DağılımıTablo E.7: Tarımsal Amaçlı Kullanım Gruplarının Ayrımlanmış DağılımlarıTablo E.8: Tarımsal Kullanım Türlerinin DağılımıTablo E.9: Isparta İlinde Yer Alan Tarımsal Kullanıma Uygunluk Sınıflarının Oransal DağılımıTablo E.10: Tarımsal Amaç Dışı Kullanım Gruplarının Ayrımlanmış DağılımlarıTablo E.11: Tarımsal Amaç Dışı Kullanım TürleriTablo E.12: Isparta İli Toprak Kullanım Sınırlayıcı Etmenleri Ve ProblemleriTablo E.13: Isparta İli Toprak Derinliği DağılımıTablo E.14: Isparta İli Toprak Haritalama Birimi Eğimleri DağılımıTablo E.15: Isparta İli Toprak Haritalama Birimi Erozyon DağılımıTablo F.1: Isparta İli Orman Alanlarındaki Ağaç Türlerinin DağılımıTablo F.2: Ağaç Türlerinin Niteliklerine göre dağılımıTablo F.3: Bitki ListesiTablo F.4: Tıbbi Bitkiler ListesiTablo F.5: Ekonomik Bitkiler ListesiTablo F.6: Endemik Bitkiler ListesiTablo F.7: İkiyaşamlı Türlerine İlişkin Literatür BulgularıTablo F.8: Sürüngen Türlerine İlişkin Literatür BulgularıTablo F.9: Kuş Türlerine İlişkin Literatür BulgularıTablo F.10: Memeli Türlerine İlişkin Literatür BulgularıTablo F.11: Eğirdir Gölü Balık Türleri496

Tablo F.12:Tablo F.13:Tablo F.14:Tablo F.15:Tablo F.16:Tablo G.1:Tablo G.2:Tablo G.3:Tablo G.4:Tablo G.5:Tablo G.6:Tablo G.7:Tablo G.8:Tablo G.9:Tablo G.10:Tablo G.11:Tablo G.12:Tablo G.13:Tablo G.14:Tablo G.15:Tablo G.16:Tablo G.17:Tablo G.18:Tablo G.19:Tablo H.1:Tablo H.2:Tablo H.3:Tablo H.4:Tablo H.5:Tablo H.6:Tablo H.7:Tablo H.8:Tablo H.9:Tablo H.10:Tablo H.11:Tablo H.12:Tablo H.13:Tablo H.14:Tablo H.15:Tablo H.16:Tablo H.17:Tablo H.18:Tablo H.19:Tablo H.20:Kovada Gölü Balık TürleriOmurgasızlara İlişkin Literatür BulgularıIsparta İli’nde Orman Kanunu, Milli Park Kanunu, Kara Avcılığı Kanunu Kapsamında OlanAlanlarİlçelerde Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu Kapsamında Olan Doğal Sit AlanlarıIsparta İli’nde Sulak Alanlar ve YerleriAntalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan Arkeolojik,Tarihi ve Kentsel Sit Alanları (Merkez İlçe)Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan Arkeolojik,Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Aksu İlçesi)Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan Arkeolojik,Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Atabey İlçesi)Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan Arkeolojik,Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Eğirdir İlçesi)Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan Arkeolojik,Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Gelendost İlçesi)Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan Arkeolojik,Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Gönen İlçesi)Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan Arkeolojik,Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Keçiborlu İlçesi)Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan Arkeolojik,Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Senirkent İlçesi)Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan Arkeolojik,Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Sütçüler İlçesi)Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan Arkeolojik,Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Şarkikaraağaç İlçesi)Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan Arkeolojik,Tarihi ve Kentsel Sit Alanları (Uluborlu İlçesi)Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan Arkeolojik,Tarihi ve Kentsel Sit Alanları(Yalvaç İlçesi)Antalya Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu Tarafından Tescili Yapılan Arkeolojik,Tarihi ve Kentsel Sit Alanları (Yenişarbademli İlçesi)Isparta İli’nde Yayımlanmakta Olan Yerel GazetelerIsparta İli’nde Yayım Yapan Radyo ve TelevizyonlarFestival, Şenlik ve Yerel Kutlama GünleriTurizm Belgeli OtellerYerli ve yabancı turist sayılarıMilliyetlerine göre turist sayısıIsparta İlinde Tarım Alanlarının Kullanış Amacına Göre Dağılımıİlçelere Göre Agro – Ekonomik BölgelerIsparta İli’nde Tarım Alanlarının Agro – Ekonomik Bölgelere Göre DağılımıIsparta İli’nde Tarla Bitkilerinin Agro – Ekolojik Bölgelere Göre Alansal Dağılımİlimizde 2006 yılı buğdaygil üretimiİlimizde 2006 yılı baklagil üretimiİlimizde 2006 yılı yem bitkileri üretimiİlimizde 2006 yılı endüstriyel bitkiler üretimiDiğer ÜrünlerIsparta’da Yetiştirilen Önemli Meyve ÜrünleriIsparta’da 2008 yılı sebze ürünleriIsparta’da 2008 yılı Süs Bitkileri ekim alanlarıIsparta’da 2008 yılı Süs Bitkileri ekim alanlarıIsparta Büyükbaş hayvan varlığının ilçelere göre dağılımıIsparta Küçükbaş hayvan varlığının ilçelere dağılımıIsparta İlinde Kurulu balıkçılık tesisleriYıllar İtibarıyla Su Ürünleri İstihsaliIsparta İli Av PotansiyeliIsparta İli Alabalık Üretim TesisleriIsparta İli Arıcılık ve Bal Üretim Miktarı497

Tablo H.21: Bodur Elma Projesi – Bahçenin Yeri, Proje Ortakları ve Bahçe Alan BüyüklüğüTablo H.22: Bodur Kiraz Projesi - Bahçenin Yeri, Proje Ortakları ve Bahçe Alan BüyüklüğüTablo H.23: Isparta ili Tarımsal İlaç SatışlarıTablo H.24: Isparta İli’nde Cinslerine Göre Kullanım MiktarlarıTablo J.1: Isparta’nın linyit potansiyeliTablo J.2: Isparta İli Aylık Ortalama Günlük Işınım Değeri (MJ/m²)Tablo J.3: Isparta İli Aylık Ortalama Günlük Güneş Alma Süresi (Saat/gün)Tablo J.4: Isparta Rüzgâr Hızı Değerleri (m/s)Tablo J.5: Isparta-Gelendost Rüzgâr Hızı Değerleri (m/s)Tablo J.6: Biyogaz üretiminde kullanılan bazı organik atıklarTablo J.7: Faaliyetteki Termik Elektrik SantralleriTablo J.8: Isparta’da Çalışır durumdaki hidroelektrik santralleriTablo J.9: Isparta’da proje halindeki hidroelektrik santralleriTablo J.10: Isparta ilinde satılan enerji miktarlarıTablo J.11: Sektörel Enerji Tüketim miktarlarıTablo K.1: Isparta İli’nde 2000 Yılında İşgücünün Sektörel DağılımıTablo K.2: Süleyman Demirel OSB’nin Yapılaşma Durumu,(2006)Tablo K.3: Isparta İli Küçük Sanayi Siteleri,(2006)Tablo K.4: Isparta Kentinin Toplam İstihdam İçindeki PayıTablo K.5: Isparta İli Yerleşim Yerine Göre İşgücü Büyüklükleri, 2000Tablo K.6: Isparta Esnaf Ve Sanatkârlar Odaları Birliğine Bağlı Merkez Ve İlçe Oda BaşkanlıklarıKayıtlı Üye SayılarıTablo K.7: Isparta İli, İlçelere Göre İstihdamın Dağılımı, 1990Tablo K.8: Isparta İli, İlçelere Göre İstihdamın Dağılımı, 2000Tablo K.9: Isparta İli’nde1980–2000 Yılları Sektörel İşgücü Artışları SıralamasıTablo K.10: Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi Ve Enerji KullanımıTablo K.11: Isparta İlinde B Sınıfı Emisyon İzni Olan İşletmelerTablo K.12: Isparta İlinde A Sınıfı Emisyon İzni Olan İşletmelerTablo L.1: Isparta Şehri Nüfus ve Su İhtiyaç ProjeksiyonTablo L.2: Isparta İli ve İlçelerinin İçme Suyu DurumlarıTablo L.3: Köylerin altyapı (kanalizasyon) durumlarıTablo L.5: Köylerin altyapı (kanalizasyon) durumlarıTablo L.6: Köylerin altyapı (arıtma tesisi) durumlarıTablo L.7: Köylerin altyapı (fosseptik) durumlarıTablo L.8: Isparta merkez ve İlçeleri enerji güçleriTablo L.9: Enerji Santrallari İletim HatlarıTablo L.10: Isparta İlinde Yolların Satıh DurumuTablo L.11: Isparta İli’nde İlçe Merkezlerinin Beldelerin Birbirlerine Ve İl Merkezine UzaklıklarıTablo L.12: İl Bütününde Araçların Türlere Göre Sayısal DağılımıTablo L.13: Yolcu Tenleri Güzergâhları ve Sefer Sayıları/ Yıllara Göre Taşınan Yolcu Sayısı YıllaraGöre Taşınan Yük Miktarları (ton)Tablo L.14: Isparta İli’nde Toplam Telefon Şebeke KapasitesiTablo L.15: Isparta İli Çevre Düzeni Planı Çalışma ProgramıTablo L.16: Isparta ili sabit telekomünikasyon cihazları durum çizelgesi(2006 yılı)Tablo M.1: Isparta Merkez İlçe Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal VeOransal DağılımıTablo M.2: Atabey Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıTablo M.3: Aksu Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıTablo M.4: Eğirdir Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıTablo M.5: Gelendost Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıTablo M.6: Gönen Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıTablo M.7: Sütçüler Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıTablo M.8: Keçiborlu Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıTablo M.9: Senirkent Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıTablo M.10: Uluborlu Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıTablo M.11: Yalvaç Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıTablo M.12: Şarkîkaraağaç Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal DağılımıTablo M.13: Yenişarbademli Belediyesi’nin Onanlı İmar Planı Kullanım Türlerinin Alansal Ve Oransal Dağılımı498

Tablo M.14: Süleyman Demirel OSB’nin Yapılaşma Durumu, 2006,Tablo M.15: Isparta İli Küçük Sanayi Siteleri, 2006 Kaynak : Isparta Valiliği, İl Brifingi, 2006Tablo M.16: Okul Öncesi EğitimTablo M.17: Isparta İl’inde İlköğretimTablo M.18: Isparta İl’inde OrtaöğretimTablo M.19: Isparta İl’i Ve İlçe Merkezlerindeki Sağlık KurumlarıTablo M.20: Isparta İlinin İlçelerindeki Spor TesisleriTablo M.21: Batı Akdeniz Bölgesi İllerinde İşgücü Yığılma KatsayılarıTablo M.22: Türkiye Ve Antalya – Burdur - Isparta İlleri İşgücü Sektörel Oransal DağılımıTablo M.23: Batı Akdeniz Bölgesi İllerinde Türkiye Ortalamasının Üzerinde İşgücü Yığılması veUzmanlaşma Gösteren SektörlerTablo M.24: Batı Akdeniz Bölgesinde İşgücü Durumu, 2000Tablo M.25: Isparta İli’nde Ekonomik Faaliyete Katılma Durumu, 1980-2000Tablo M.26: Isparta İli’nde İstihdam Edilen ve İşsiz Nüfus Endeksleri, 1980-2000Tablo M.27: Cinsiyete Göre İşgücü DurumuTablo M.28: Çalışamama Nedenine Göre İş Gücünde Olmayan Nüfus ( % )Tablo M.29: Isparta İli 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı SonuçlarıTablo M.30: Isparta İli’nde 1980 – 2000 Yılları Nüfus Sayımlarında 6 ve daha Yukarı Yaştaki NüfustaOkuma Yazma Bilen Nüfusun Cinsiyete Göre Oransal DağılımıTablo M.31: 25 ve Daha Yukarı Yaşlarda Okuma Yazma Bilmeyen Oranının GelişimiTablo M.32: Cinsiyete Göre Kent ve Kır Nüfusunun Toplam Nüfus İçindeki Oransal DağılımıTablo M.33: Isparta İli’nde 1980 – 2000 Yılları Arasında Doğum Yerlerine Göre Nüfusun OransalDeğişimiTablo M.34: Çocuk – Kadın OranıTablo M.35: 2000 Yılı Nüfusunun İlçelere DağılımıTablo M.36: İlçelerin Kentsel, Kırsal ve Toplam Nüfus Değişimleri (1985 – 2000)Tablo M.37: İlçelerde Yıllara Göre Nüfus Artış HızıTablo M.38: Nüfus Açısından Seçilmiş Göstergelerle Türkiye – Isparta İli Karşılaştırması (2000 Yılı)Tablo M.39: Isparta İli Toplam / Kentsel / Kırsal Nüfus Gelişimi, 1927–2000Tablo M.40: 1980–2000 Yılları Arasından Kentsel ve Kırsal Nüfusun Oransal DağılımıTablo N.1: Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine Tabi İşletmelerTablo N.2: Atık Yağ Beyan Formu Dolduran İşletmelerTablo N.3: Katı Atıkların Miktar ve KompoziyonuTablo O.1: Trafiğin Yoğun Olduğu Bölgelerde Oluşan GürültüTablo O.2: Sanayinin Yoğun Olduğu Bölgelerde Oluşan GürültüTablo O.3: İşyerlerinin Yoğun Olduğu Bölgelerde Oluşan GürültüTablo O.4: Yerleşim Alanlarında Oluşan GürültüTablo O.5: Gürültünün Yoğun Olmadığı BölgelerTablo O.6: Gürültünün Performans Üzerine EtkileriTablo P.1: Isparta ilinde deprem durumuTablo P.2: Depremden etkilenme durumuTablo R.1: Isparta İl’i ve İlçe Merkezlerindeki Sağlık KurumlarıTablo R.2: 2001-2006 Yılları Arası Bulaşıcı Hastalıkların İlçelere ve Yıllara Göre DağılımTablo R.3: Klor KontrolüTablo R.4: Su NumuneleriTablo R.5: Zoonoz HastalıklarTablo R.6: Isparta’’da Yaş Gruplarına Göre Yapılan Aşı DozlarıTablo R.7: Bebek ÖlümleriTablo R.8: 2006 yılı yataklı tedavi kurumları 53/a formu ve sağlık ocaklarınca bildirilen ölüm tespitfişlerinde en çok ölüme neden olan ilk 10 hastalıkTablo R.9: Bütün ölenlerin yaş ve cins guruplarına dağılımıTablo R.10: Isparta’da bebek ölüm hızlarıTablo T.1: SWOT’a göre fiziksel çevre planlamasıTablo T.2: Kent merkezinde iş gücü oranıTablo T.3: Aksu İlçesinde iş gücü oranıTablo T.4: Atabey İlçesinde işgücü oranıTablo T.5: Eğirdir’de iş gücü oranıTablo T.6: Gelendost İlçesinde iş gücü oranı499

Tablo T.7:Tablo T.8:Tablo T.9:Tablo T.10:Tablo T.11:Tablo T.12:Tablo T.13:Tablo T.14:Tablo T.15:Tablo T.16:Tablo T.17:Tablo T.18:Tablo T.19:Tablo T.20:Tablo T.21:Gönen İlçesinde iş gücü oranıKeçiborlu İlçesinde iş gücü oranıSenirkent İlçesinde İş gücü oranıSütçüler İlçesinde iş gücü oranıŞarkîkaraağaç İlçesinde iş gücü oranıUluborlu İlçesinde iş gücü oranıYalvaç İlçesinde iş gücü oranıYenişarbademli’de İş gücü oranıIsparta ve ilçelerinde iş gücü projeksiyonuSosyo-Ekonomik Çevre PlanlamasıTarım ve Tarımsal planlamaSanayi ve Sanayi PlanlamasıHizmetler ve Hizmet PlanlamasıIsparta İli’nde Mevcut İmar Planları ve Yerleşmelerin Nüfus DeğerleriIsparta ili M.Ç.K. ve Bakanlıkça verilen çevresel etkileri önemlidir/önemsizdir veya çedgereklidir/çed gerekli değildir kararlarıŞEKİL LİSTESİŞekil A.1: Isparta’nın jeomorfolojisiŞekil A.2: Isparta İli ve İlçelerinin PaleojografyasıŞekil A.3: Anadolu’nun Tektonik Birlikleri Haritası (Özgül, 1984)Şekil A.4: Isparta Büklümü Yapısal Haritası (Poisson ve diğ., 1984)Şekil A.5: Isparta Büklümü’ndeki Kırıkları ve Yunan-Kıbrıs yayları arasındaki ilişkiyi Gösteren GB-Anadolu’nun Ana Tektonik Özellikleri HaritasıŞekil A.6: Isparta Büklümü Kuzey Kesiminin Yalınlaştırılmış Yeni Tektonik HaritasıŞekil A.7: Isparta Büklümü oluşum şeması (Yağmurlu ve diğ., 2000)Şekil D.1: Eğirdir-Burdur Gölleri arasında yer alan yeraltısuları, maden suyu, sıcak sular ve yüzeysularının Piper diyagramı (Altınkale, 2001).Şekil D.2: Çalışma alanındaki sularda bulunan iyonların değer aralıkları ve eşik(background) değerleri (1: yeraltısuları; 2: sıcak sular) (Altınkale, 2001).HARİTA LİSTESİHarita A.1:Harita A.2:GRAFİK LİSTESİİlin Coğrafi KonumuIsparta İlçe sınırlarıGrafik C.2: 1990-1991 ve 2005-2006 Kış Dönemi SO 2 Ortalamaları (µg/m 3 )Grafik C.3: 1990-1991 ve 2005-2006 Kış Dönemi PM Ortalamaları (µg/m 3 )Grafik E.1: Isparta İli ve İlçeleri 2006 Yılı Mevcut Arazi KullanımıGrafik E.2: Isparta İlçelerinin İl Yüzölçümüne OranıGrafik E.3: Isparta İli Arazisinin Kullanım Amacına Göre DağılımıGrafik E.4: Tarımsal Amaçlı Kullanım Gruplarının Ayrımlanmış DağılımlarıGrafik E.5: Isparta İli’nde Yer Alan Tarımsal Kullanıma Uygunluk Sınıflarının Oransal DağılımıGrafik E.6: Tarımsal Amaç Dışı Kullanım Gruplarının Ayrımlanmış DağılımlarıGrafik M.1: Isparta İli’nde İstihdam Edilen Nüfusun Cinsiyete Göre DağılımıGrafik M.2: Isparta İli’nde İşsiz Nüfusun Cinsiyete Göre DağılımıGrafik M.3: Isparta İli Okuma Yazma Oranları, 1975-2000Grafik M.4: Isparta İli’nde Doğum Yerlerine Göre Nüfus, 1950-2000Grafik M.5: Isparta İli’nin Nüfus Piramidi, 2000Grafik M.6: İlçelere Göre Kentsel Nüfus Artış Hızı, 1990-2000Grafik M.7: Isparta İli Toplam / Kentsel / Kırsal Nüfus Gelişimi, 1927 - 2000Grafik M.8: Isparta İli’nin Kentsel ve Kırsal Nüfus Oranı DeğişimiGrafik M.9: Isparta İli’nin Nüfus Artış Hızı, 1950-2000500

KAYNAKLAR1-Isparta Orman Bölge Müdürlüğü Verileri, 20062-Isparta DSİ 18.Bölge Müdürlüğü Verileri, 20063-Isparta Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü verileri,20064-Isparta Meteoroloji Bölge Müdürlüğü verileri,20065-Isparta İl Telekom Müdürlüğü verileri, 20066-Isparta Gar Müdürlüğü verileri, 20067-Isparta İl Sağlık Müdürlüğü verileri, 20068-Isparta İl Sivil Savunma Müdürlüğü verileri,20069-Süleyman Demirel Üniversitesi Yenilenebilir Enerji Kaynakları Araştırma ve UygulamaMerkezi,200610-İl Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü,200611-İl Emniyet Müdürlüğü,200612-İsparta İl Özel İdaresi İmar ve Kentsel İyileştirme Müdürlüğü,200613-TEİAŞ 7.İletişim Tesis ve İşletme Grup Müdürlüğü-ISPARTA,200614-Uluborlu Kaymakamlığı,200615-Keçiborlu Kaymakamlığı,200616-Aksu Kaymakamlığı,200617-Gelendost Kaymakamlığı,200618-Şarkikaraağaç Kaymakamlığı,200619-Atabey Kaymakamlığı,200620-Eğirdir Kaymakamlığı,200621-Yenişarbademli Kaymakamlığı,200522-Gönen Kaymakamlığı,200623-Sütçüler Kaymakamlığı,200624-Yalvaç Kaymakamlığı,200625-Senirkent Kaymakamlığı,200626-İl Nüfus ve Vatandaşlı Müdürlüğü,200027-Karayolları Genel Müdürlüğü 13. İl Müdürlüğü,200528-Isparta Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü, 200629-Isparta Belediyesi İtfaiye Müdürlüğü,200530-İl Tarım Müdürlüğü, 200631-Akdeniz Elektrik Dağıtım A.Ş Isparta İl Müdürlüğü,200632-Isparta İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü,200633-İstanbul Çevre Durum Raporu, 200534-Kastamonu Çevre Durum Raporu, 200535-Konya-Isparta 1/100 000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Araştırma Raporu ve Paftaları JEO-TEKve UTTA iş ortaklığı36-Ekoloji magazin web sayfası37-Gümüş çevre derneği web sayfası38-SDÜ Orman Fakültesi39-Isparta Afet İşleri Müdürlüğü501

tc ısparta valiliği il çevre ve orman müdürlüğü ısparta çevre durum ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?