Statistics Explained

Dane statystyczne dotyczące struktury gospodarstw rolnych

Revision as of 16:02, 16 January 2018 by Rosswen (talk | contribs) (→‎Kontekst)
Dane pobrano z bazy w grudniu 2015 r. Najnowsze dane: Więcej informacji Eurostatu, główne tabele i baza danych. Planowana aktualizacja artykułu: grudzień 2018 r.
Wykres 1: Główne wskaźniki — udział w UE-28 jako całości, 2013 r.
(%)
Źródło: Eurostat (ef_kvaareg)
Wykres 2: Średnia wykorzystywana powierzchnia użytków rolnych w przeliczeniu na gospodarstwo, 2010 r. i 2013 r. (1)
(w hektarach)
Źródło: Eurostat (ef_kvaareg)
Tablica 1: Produkcja, siła robocza i zwierzęta gospodarskie w latach 2007–2013
Źródło: Eurostat (ef_kvaareg)
Wykres 3: Odsetek pracowników stałych w sile roboczej gospodarstw rolnych oraz rozkład według intensywności pracy, 2013 r.
(%)
Źródło: Eurostat (ef_lflegaa) i (ef_lfwtime)
Wykres 4: Grunty należące do gospodarstw rolnych, 2013 r. (1)
(%)
Źródło: Eurostat (demo_r_d3area) i (ef_oluft)
Wykres 5: Rozkład wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych, 2013 r.
(%)
Źródło: Eurostat (ef_oluft)
Wykres 6: Wykorzystywana powierzchnia użytków rolnych w podziale na sposoby użytkowania gruntów, UE-28, 2013 r. (1)
(odsetek wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych)
Źródło: Eurostat (ef_oluft)

Struktura rolnictwa państw członkowskich Unii Europejskiej (UE) różni się w zależności od różnych warunków w zakresie geologii, topografii, klimatu i zasobów naturalnych, jak również w zależności od różnorodności regionalnych działalności, infrastruktury i zwyczajów społecznych. Badanie ankietowe dotyczące struktury gospodarstw rolnych, zwane również badaniem struktury gospodarstw rolnych (FSS), pomaga w ocenie stanu rolnictwa na terenie całej UE, monitorując trendy i zmiany w strukturze gospodarstw rolnych, a jednocześnie analizując skutki zmian zewnętrznych i wniosków w zakresie polityki.

W niniejszym artykule przedstawiono dane statystyczne z ostatniego badania struktury gospodarstw rolnych, które przeprowadzono w 2013 r., a w niektórych przypadkach porównano je z wynikami spisu przeprowadzonego w 2009 r. lub 2010 r. oraz poprzedniego badania struktury gospodarstw rolnych z 2007 r. Należy podkreślić, że między badaniem z 2007 r. a badaniami z 2009 r. lub 2010 r. wystąpiły pewne zmiany metodologiczne i ustawodawcze.

Główne ustalenia statystyczne

Wielkość gospodarstw rolnych

W 2013 r. w UE-28 było 10,8 mln gospodarstw rolnych. Ich analiza pod względem wielkości ekonomicznej pokazuje, że wśród nich było 6,5 mln (tj. 59,8 %) gospodarstw, których standardowa produkcja przekroczyła 2 000 EUR. Wykorzystywana powierzchnia użytków rolnych w UE-28 osiągnęła prawie 175 mln hektarów (co stanowi około 40,0 % całkowitej powierzchni użytków rolnych), a to oznacza, że średnia wielkość gospodarstwa rolnego wynosi 16,1 hektara.

Pod względem wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych Francja i Hiszpania mają największy udział w powierzchni użytków rolnych w UE-28, zajmując, odpowiednio, 15,9 % i 13,3 % tej powierzchni, podczas gdy udziały Zjednoczonego Królestwa i Niemiec wyniosły nieco poniżej 10,0 % — zob. wykres 1. Natomiast w Rumunii odnotowano największą liczbę gospodarstw rolnych (3,6 mln), co stanowi jedną trzecią (33,5 %) wszystkich gospodarstw w UE-28. Polska jest druga pod względem odsetka gospodarstw rolnych (13,2 %), wyprzedzając nieco Włochy (9,3 %) i Hiszpanię (8.9 %).

Różnice w udziałach w liczbie gospodarstw i wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych (przedstawionych na wykresie 1) odzwierciedlają średnią wielkość gospodarstw rolnych, którą przedstawiono na wykresie 2. Wśród wszystkich państw członkowskich UE zdecydowanie największą średnią wielkość gospodarstwa rolnego w 2013 r. odnotowano w Republice Czeskiej, gdzie wyniosła ona 133 hektary, na drugiej pozycji pod tym względem było Zjednoczone Królestwo, gdzie średnia wielkość gospodarstwa wynosiła 94 hektary. Sześć państw członkowskich odnotowało średnią wielkość gospodarstwa poniżej 10,0 hektarów, przy czym najmniejsze średnie wielkości wystąpiły w Rumunii, na Cyprze i na Malcie.

Średnia wielkość gospodarstw rolnych w UE-28 zwiększyła się z 14,4 hektara na gospodarstwo w 2010 r. do 16,1 hektara na gospodarstwo w 2013 r., co wynikało ze zmniejszenia się o 11,5 % liczby gospodarstw oraz ze zmniejszenia się o 0,7 % wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych. Większość państw członkowskich UE odnotowała wzrost średniej wielkości wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych w przeliczeniu na gospodarstwo między 2010 r. a 2013 r., przy czym w Republice Czeskiej odnotowano jedyne znaczne zmniejszenie; mniejsze zmniejszenia odnotowano w Grecji i Irlandii.

Podobnie jak wielkość gospodarstw rolnych określa się w ujęciu ich powierzchni użytków rolnych, tak wielkość ekonomiczną można ustalić w odniesieniu do standardowej produkcji, innymi słowy, wartości produkcji rolnej w cenach producenta. W ujęciu tej miary produkcja rolna w UE-28 wzrosła (w cenach bieżących) między 2007 r. a 2010 r. o 7,9 % oraz o kolejne 7,5 % między 2010 r. a 2013 r. (zob. tablica 1). W większości państw członkowskich UE odnotowano wzrost w powyższych okresach, choć wystąpiły spadki przekraczające 10,0 % między 2007 r. a 2010 r. w Grecji i na Cyprze oraz między 2010 r. a 2013 r. we Włoszech; mniejsze spadki odnotowano między 2007 r. a 2010 r. w Niemczech i Irlandii (podczas gdy w Szwecji produkcja pozostała mniej więcej na niezmienionym poziomie) oraz między 2010 r. a 2013 r. w Chorwacji, Austrii i Portugalii. Wzrost powyżej 20,0 % zaobserwowano w siedmiu państwach członkowskich między 2007 r. a 2010 r., natomiast w czterech państwach członkowskich między 2010 r. a 2013 r., przy czym Łotwa była jedynym państwem członkowskim, w którym odnotowano taki poziom wzrostu w obu okresach.

Siła robocza w gospodarstwach rolnych

Całkowita liczba pracowników w gospodarstwach rolnych w UE-28 odpowiadała 9,5 mln rocznych jednostek roboczych w 2013 r., z czego 8,7 mln (92 %) stanowili pracownicy stali (zob. wykres 3). W ujęciu ogólnym liczba pracowników w gospodarstwach rolnych w UE-28 w latach 2007–2013 zmniejszyła się o 2,3 mln rocznych jednostek roboczych, co odpowiada spadkowi o 19,8 %. W okresie od 2007 r. do 2013 r. liczba pracowników w gospodarstwach rolnych zmniejszyła się prawie we wszystkich państwach członkowskich UE, przy czym godnymi uwagi wyjątkami są Irlandia, Węgry i Malta, gdzie nastąpił wzrost liczby pracowników. W ujęciu procentowym największe spadki odnotowano na Słowacji, we Włoszech, na Cyprze i w Bułgarii; we wszystkich tych państwach zasób siły roboczej zmniejszył się co najmniej o jedną trzecią.

Pracownicy stali stanowili ponad cztery piąte siły roboczej w gospodarstwach rolnych w państwach członkowskich UE, przy czym ich odsetek był najniższy w Hiszpanii (81 %), podczas gdy na Łotwie niemal wszyscy pracownicy w gospodarstwach rolnych byli zatrudnieni na stałe. W przypadku pracowników stałych podział na pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy i innych pracowników bardzo się różnił w zależności od państwa członkowskiego UE. Pracownicy stali zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy stanowili ponad połowę pracowników w gospodarstwach rolnych w 11 państwach członkowskich, najwyższy poziom prawie trzech czwartych (74 %) osiągając w Luksemburgu. Natomiast odsetek pracowników stałych zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy w stosunku do liczby pracowników w gospodarstwach rolnych wyniósł od jednej piątej do jednej czwartej w Austrii, Chorwacji i na Litwie, a w Rumunii był na poziomie 7 %.

Duże jednostki przeliczeniowe inwentarza

Pogłowie zwierząt gospodarskich w UE-28 wyniosło w 2013 r. 130 mln dużych jednostek przeliczeniowych inwentarza (DJP). Całkowita liczba zwierząt gospodarskich w UE-28 zmniejszyła się między 2007 r. a 2013 r. o 6,6 mln DJP, co odpowiada spadkowi o 4,8 % (zob. tablica 1). 21 państw członkowskich UE odnotowało spadek liczby zwierząt gospodarskich w tym okresie, przy czym na Cyprze i na Malcie spadki wyniosły blisko 30 %. Wśród siedmiu państw członkowskich UE, w których liczba zwierząt gospodarskich była większa w 2013 r. niż w 2007 r., zanotowane wzrosty wyniosły mniej niż 1,0 % w Irlandii, Portugalii i Hiszpanii, około 2,0 % w Finlandii i Niemczech, a największą wartość nieco poniżej 3,0 % osiągnęły w Luksemburgu i Niderlandach.

Rolnicze użytkowanie gruntów

Wykorzystywana powierzchnia użytków rolnych stanowiła dwie piąte (40,0 %) całkowitej powierzchni gruntów UE-28 w 2013 r., przy czym kolejne 9,0 % gruntów należało do gospodarstw rolnych w formie terenów zalesionych (6,7 %) lub innych gruntów niewykorzystywanych w celach rolniczych (2,3 %) — zob. wykres 4. Odsetek powierzchni gruntów będącej wykorzystywaną powierzchnią użytków rolnych wzrósł do blisko trzech czwartych (72,5 %) w Irlandii i wyniósł ponad dwie trzecie ogółu powierzchni gruntów (70,5 %) w Zjednoczonym Królestwie; natomiast wykorzystywana powierzchnia użytków rolnych stanowiła mniej niż jedną dziesiątą powierzchni gruntów w Szwecji (7,5 %) i Finlandii (7,4 %). Powyższe dwa nordyckie państwa członkowskie były jedynymi państwami członkowskimi UE, w których tereny zalesione należące do gospodarstw rolnych stanowiły wyższy odsetek powierzchni gruntów niż grunty wykorzystywane w celach rolniczych.

Grunty orne (obejmujące grunty pod uprawę zbóż oraz inne grunty orne) stanowiły trzy piąte (59,8 %) wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych w UE-28 w 2013 r. (zob. wykres 5), a trwałe użytki zielone i łąki (na które składają się pastwiska, łąki i łąki niepielęgnowane) stanowiły nieco powyżej jednej trzeciej (34,2 %). Uprawy trwałe, na przykład winnice, drzewa oliwne i sady, stanowiły 5,9 %, a na pozostałe 0,2 % składały się głównie ogrody przydomowe.

Relatywne znaczenie gruntów ornych bardzo się różniło w zależności od państwa członkowskiego UE, a ich udział w wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych wynosił od 35,6 % w Słowenii do 81,6 % na Węgrzech, przy czym nordyckie państwa członkowskie, tj. Szwecja (85,1 %), Dania (91,5 %) i Finlandia (98.5 %) odnotowały wartości powyżej wskazanego przedziału, a Portugalia (30,2 %) i Irlandia (21,0 %) poniżej tego przedziału. Odsetek trwałych użytków zielonych i łąk, powiązany z hodowlą zwierząt gospodarskich (w szczególności chowem bydła mlecznego i owiec), przekroczył 50 % w Luksemburgu, Słowenii, Zjednoczonym Królestwie i Irlandii, natomiast wyniósł poniżej 2 % na Cyprze, w Finlandii i na Malcie. Uprawy trwałe stanowiły ponad 10 % wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych w południowych państwach członkowskich, w których uprawia się winogrona, oliwki i owoce cytrusowe, przy czym najwyższy odsetek odnotowano na Cyprze (25,0 %).

Na wykresie 6 przedstawiono bardziej szczegółową analizę rolniczego użytkowania gruntów w UE-28. Ponad połowa wszystkich gruntów ornych była wykorzystana pod uprawę zbóż, co stanowiło jedną trzecią (33,2 %) całkowitej wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych w 2013 r. Na trwałe użytki zielone i łąki składały się przede wszystkim pastwiska i łąki, które stanowiły 21,9 % całkowitej wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych, łąki niepielęgnowane (11,4 %) oraz trwałe użytki zielone i łąki niewykorzystywane do produkcji, ale kwalifikujące się do dotacji (0,8 %).

Źródła i dostępność danych

Kompleksowe badanie struktury gospodarstw rolnych jest prowadzone przez państwa członkowskie co 10 lat (pełny zakres obejmuje spis rolny), a pośrednie badania sondażowe są prowadzone trzykrotnie między wspomnianymi badaniami podstawowymi. Państwa członkowskie UE gromadzą informacje z indywidualnych gospodarstw rolnych w odniesieniu do następujących kwestii:

  • użytkowanie gruntów;
  • dane liczbowe dotyczące zwierząt gospodarskich;
  • rozwój obszarów wiejskich (na przykład działalność inna niż rolnictwo);
  • gospodarowanie i nakłady pracy w gospodarstwach (z uwzględnieniem wieku, płci i pokrewieństwa z właścicielem).

Dane z badania są agregowane na różnych poziomach geograficznych (państw, regionów, a w przypadku badań podstawowych również rejonów) oraz porządkowane według klas wielkości, stanu obszaru, statusu prawnego gospodarstw, obiektywnie wyznaczonych stref i rodzajów gospodarstw.

W ramach przygotowań do badania w 2010 r. opracowano nową podstawę prawną: rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) 1166/2008 z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie badań struktury gospodarstw rolnych i badania metod produkcji rolnej.

Podstawową jednostką w badaniu jest gospodarstwo rolne, będące jednostką techniczno-ekonomiczną podlegającą jednemu zarządowi i prowadzącą produkcję rolną. Do 2007 r. badanie struktury gospodarstw rolnych obejmowało wszystkie gospodarstwa rolne o wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych wynoszącej co najmniej jeden hektar (ha) oraz gospodarstwa o wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych wynoszącej mniej niż jeden hektar, jeżeli ich produkcja sprzedana przekraczała określone progi naturalne. Zgodnie z nowym ustawodawstwem minimalny próg dla gospodarstw rolnych zmienił się z jednego hektara do pięciu hektarów w odniesieniu do badania z 2010 r. Nowy, wynoszący pięć hektarów próg został przyjęty przez Republikę Czeską, Niemcy i Zjednoczone Królestwo. W Luksemburgu próg zmieniono na trzy hektary, w Szwecji na dwa hektary, a w Niderlandach próg określono na poziomie standardowej produkcji wynoszącej co najmniej 3 000 EUR (więcej szczegółowych danych znajduje się poniżej).

W nowym ustawodawstwie zmieniono również zakres badań z 99 % standardowej nadwyżki bezpośredniej na 98 % wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych (z wyłączeniem gruntów wspólnych) i 98 % zwierząt gospodarskich. Grunty wspólne (grunty współdzielone przez kilka gospodarstw) nie są ujęte w wykorzystywanej powierzchni użytków rolnych w przypadku Bułgarii, Niemiec, Francji, Grecji, Irlandii, Węgier, Słowenii i Zjednoczonego Królestwa. We wszystkich pozostałych państwach grunty takie nie istnieją lub zostały uwzględnione w badaniu.

Standardowa produkcja produktu rolnego (uprawy lub zwierząt gospodarskich) jest średnią wielkością produkcji rolnej w cenach producenta, w EUR na jeden hektar lub na jedną sztukę inwentarza. W przypadku każdego produktu istnieje współczynnik regionalny oparty na wartości średniej za okres pięciu lat. Do 2007 r. w badaniu struktury gospodarstw rolnych stosowano standardową nadwyżkę bezpośrednią w celu klasyfikacji gospodarstw rolnych w podziale na rodzaje działalności rolnej i na ich wielkość ekonomiczną, jednak metodę tę zastąpiono koncepcją standardowej produkcji w spisie z 2010 r. Należy zwrócić uwagę, że standardowa produkcja nie obejmuje płatności bezpośrednich.

Siła robocza w gospodarstwach rolnych składa się z osób fizycznych, które ukończyły kształcenie obowiązkowe (osiągając wiek ukończenia szkoły) i które wykonywały prace rolne w gospodarstwie rolnym objętym badaniem w ciągu 12 miesięcy przed dniem przeprowadzenia badania. Dane liczbowe obejmują właścicieli, nawet jeżeli nie pracują w gospodarstwie, natomiast ich małżonkowie są liczeni jedynie, jeżeli wykonują prace rolne w gospodarstwie. Właściciel jest osobą fizyczną (samodzielnym właścicielem lub grupą osób fizycznych) lub osobą prawną (na przykład spółdzielnią lub inną instytucją), na której rachunek i w której imieniu prowadzone jest gospodarstwo i która jest prawnie i ekonomicznie odpowiedzialna za gospodarstwo — innymi słowy podmiotem lub osobą ponoszącym(-ą) ryzyko gospodarcze związane z gospodarstwem; w przypadku gospodarstw grupowych liczony jest tylko główny właściciel (jedna osoba). Stała siła robocza w gospodarstwach rolnych obejmuje pracowników będących członkami rodziny oraz pracowników niebędących członkami rodziny zatrudnionych na stałe. Jedna roczna jednostka robocza odpowiada pracy wykonywanej przez jedną osobę, która pracuje w gospodarstwie rolnym w pełnym wymiarze czasu pracy. Pełny wymiar czasu pracy oznacza minimalną liczbę godzin wymaganą krajowymi przepisami dotyczącymi umów o pracę. Jeżeli w przepisach takich nie wskazano jednoznacznie liczby godzin, to za minimalną liczbę przyjmuje się 1 800 godzin (tj. 225 dni roboczych po osiem godzin dziennie).

Kontekst

Celem polityki rozwoju obszarów wiejskich jest poprawa w zakresie: konkurencyjności w rolnictwie i leśnictwie; jakości środowiska i terenów wiejskich; życia na obszarach wiejskich; oraz dywersyfikacji gospodarki wiejskiej. Wraz z modernizacją rolnictwa oraz wzrostem znaczenia przemysłu i, ostatnio, usług w gospodarce rolnictwo stało się znacznie mniej istotne jako źródło miejsc pracy. Wskutek tego coraz większy nacisk kładzie się na rolę, jaką rolnicy mogą odgrywać w rozwoju obszarów wiejskich, z uwzględnieniem leśnictwa, różnorodności biologicznej, dywersyfikacji gospodarki wiejskiej służącej tworzeniu alternatywnych miejsc pracy oraz ochrony środowiska na obszarach wiejskich.

Wspólna polityka rolna (WPR) podlega częstym reformom mającym na celu modernizację tego sektora i zwiększenie jego prorynkowej orientacji. Po dwóch latach negocjacji między Komisją Europejską, Parlamentem Europejskim i Radą w dniu 26 czerwca 2013 r. osiągnięto porozumienie polityczne w sprawie reformy WPR. Porozumienie miało służyć przeprowadzeniu daleko idących zmian polegających na sprawieniu, aby płatności bezpośrednie miały bardziej sprawiedliwy i ekologiczny charakter, wzmocnieniu pozycji rolników w ramach łańcucha produkcji żywności oraz zwiększeniu efektywności i przejrzystości WPR, przy jednoczesnym reagowaniu na wyzwania w zakresie bezpieczeństwa żywności, zmiany klimatu, wzrostu gospodarczego i zatrudnienia na obszarach wiejskich, tym samym wspierając realizację przez UE celów strategii „Europa 2020” zakładających inteligentny, trwały wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu. W grudniu 2013 r. Parlament Europejski i Rada formalnie przyjęły ostatnią reformę WPR. Badanie struktury gospodarstw rolnych podlega stałym dostosowaniom w celu terminowego zapewnienia odpowiednich danych służących stosownej analizie i uwzględnieniu zachodzących zmian.

Zobacz także

Więcej informacji z Eurostatu

Publikacje

Główne tabele

Farm structure: historical data (1990-2007) (t_ef)

Baza danych

Farm structure (ef)
Farm structure - 2008 legislation (from 2005 onwards) (ef_main)
Key farm variables (ef_kv)
Overview - Farm land use (ef_olu)
Overview - Farm livestock (ef_ols)
Overview - Farm labour force (ef_olf)
Farm land use - Arable land (ef_ala)
Farm land use - Permanent crops, other farmland, irrigation (ef_po)
Farm livestock and fodder crops (ef_lsf)
Farm labour force (ef_lf)
Other gainful activities and support for rural development (ef_oga)
Farm management and practises (ef_mp)
Survey on agricultural production methods (SAPM, 2010) (ef_pm)
Farm structure - 1998 legislation (1990-2007) (ef_historic)

Sekcja specjalna

Metodyka / Metadane

Dane źródłowe tablic, wykresów i map (MS Excel)

Pozostałe informacje

Podstawowe przepisy prawne

Przepisy wykonawcze

Powiązane i starsze przepisy

  • Rozporządzenie Komisji nr 1242/2008 ustanawiające wspólnotową typologię gospodarstw rolnych (typologia oparta na standardowej produkcji)
  • Rozporządzenie Rady (EWG) nr 571/88 z dnia 29 lutego 1988 r. w sprawie organizacji badań statystycznych Wspólnoty dotyczących struktury gospodarstw rolnych w latach 1988–1997
  • Decyzja Komisji z dnia 7 czerwca 1985 r. ustanawiająca wspólnotową typologię gospodarstw rolnych (85/377/EWG)

Linki zewnętrzne


Retrieved from "https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Archive:Farm_structure_statistics/pl&oldid=370127"