Over het op veertien na zuidelijkste hunebed in Nederland, D49 bij Schoonoord, heb ik al eens eerder geblogd. Ik was destijds, 30 april 2019, van Assen op weg naar Coevorden, de stad van de vroege hunebeddenvorser Johan Picard. Zo passeerde ik het Schoonoordse hunebed, dat ook bekendstaat als de Papeloze Kerk. Over die naam schreef ik:
Een papeloze kerk is een kerk zonder priesters, wat in de negentiende eeuw werd uitgelegd alsof dit de plaats is geweest van protestantse hagepreken in de jaren van de Nederlandse Opstand tegen de Spanjaarden. Enigszins problematisch is die verklaring wel, want deze plek is wel érg ver buiten de bewoonde wereld. Even goed kan de naam zijn ontstaan omdat mensen hebben gedacht dat dit een heidens heiligdom was.
Ondertussen is de Papeloze Kerk, met een lengte van ruim twaalf meter en een breedte van 4¾ meter, en omgeven door kransstenen, feitelijk een modern monument. Albert van Giffen had het plan opgevat een hunebed zó te reconstrueren dat het publiek er ook iets van begreep. Dus met een dekheuvel. Of althans een halve dekheuvel, zodat je aan een kant zien kon hoe de hunebedbouwers het ooit hadden bedoeld (foto hieronder). Aan de andere kant kon je dan de binnenstructuur zien (foto hierboven).
Zo gezegd, zo gedaan. Om de reconstructie echt af te krijgen, gebruikten de herbouwers zwerfkeien uit hunebed D33. Dat is er nu dus niet langer.
Het is ondertussen maar de vraag of de reconstructie klopt. De dekheuvel ligt nu over de dekstenen, maar archeologen hebben sinds de dagen van Van Giffen vastgesteld dat de grote keien oorspronkelijk maar half lagen ingegraven. Kortom, dit is een in wezen modern monument.
Meer weten over de Trechterbekercultuur?
- Over dit hunebed: Wikipedia, Hunebeddeninfo.nl en Hunebedden.nl
- Het Hunebedcentrum in Borger, het Drents Museum in Assen en het Muzeeaquarium in Delfzijl
- Herman Clerinx, Een paleis voor de doden. Over hunebedden, dolmens en menhirs (2017; bespreking)
- Wijnand van der Sanden, Gids voor de hunebedden in Drenthe en Groningen (2017)
Een weinig verhelderende foto op Google Earth vindt u hier.
Even iets heel anders: het Nationaal Historisch Museum is terug van weggeweest! En ik begrijp nu waarom Jona daar zo’n hekel aan heeft, want zo’n museum vertegenwoordigt vooral de huidige tijdgeest. Als het er 20 jaar geleden was gekomen, hadden waarschijnlijk onze helden als Willem van Oranje centraal gestaan, nu moet het vooral gaan over “de” slavernij. En over weer 20 jaar denken we er weer anders over.
https://www.volkskrant.nl/cs-bd508405
Dat NHM moet dan dus naast het Slavernijmuseum komen? Beetje dubbelop.
Ideetje: laat dat slavernij museum beginnen met de Romeinse tijd, besteed ook even aandacht aan Keltische en Germaanse vormen van onvrijheid, behandel horigheid, natuurlijk ook de Barbarijse zeerovers, en groot deel moet natuurlijk aan de slavernij in de Oost gewijd zijn, tot nu toe een ondergeschoven kindje in het slavernij debat, dat er blijkbaar is. Als er dan nog ruimte is (hè hè hè) natuurlijk ook veel aandacht aan slavernij in de West. En dan ook nog vormen van huidige onvrijwillige arbeidssituaties natuurlijk…
In het voorziene NHM hoeft het dan niet over slavernij te gaan natuurlijk…
(En de slavernij in de Oost, ik wijs opnieuw op het boek van Alicia Schrikker, ‘De Vlinders van Boven-Digoel. Verborgen Verhalen over Kolonialisme, (Amsterdam 2021) (Prometheus). Hierin ook de nodige aandacht voor slavenhandel en slavernij in de Indische Archipel onder Nederlands gezag.)
U bent de Vikingen nog vergeten als slavenhouders en handelaren. Alicia Schrikker heeft een prima geschreven.
Ja, en slaven in het Frankische rijk. En bij de Friezen. En galeislaven van de Spanjaarden. En vast nog een paar.
Fijn dat ik mevrouw Schrikker weer kan zeggen dat er weer iemand haar boek waardeert. Bedankt.