Unieke scan van hunebed bij Eext is eerste stap naar herstel

Onderzoekers van de TU Delft hebben met een nieuwe methode 3D-foto's gemaakt van en gegevens verzameld over het kapotte hunebed net buiten Eext. Voor het eerst wordt een archeologisch monument in Nederland zo gedetailleerd in kaart gebracht.

Met behulp van de nieuwe methode wordt van iedere steen apart een 3D-model gemaakt. Behalve de vorm van het hunebed brengt het onderzoeksteam nu per kei de hardheid, structuur en draagkracht in kaart.

Herstellen

Opdrachtgever van het onderzoek is de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Volgens projectleider José Schreurs kan de nieuwe methode helpen bij het herstellen van het hunebed. "Als er vroeger een hunebed kapot ging, werd een steen met een hijskraan op ongeveer de goede plek teruggeplaatst. Met dit onderzoek kunnen we voor het eerst van tevoren zien wat de meest zorgvuldige manier is om het hunebed te herstellen", vertelt Schreurs.

Volgens de projectleider kun je de nieuwe manier het beste vergelijken met het bouwen van een huis. "In de bouw maakt een architect een tekening en daarop kun je zien hoe een gebouw er uit moet komen te zien, maar weet je nog niet welke materialen je moet gebruiken en hoe stabiel de constructie is. Dankzij dit nieuwe onderzoek kunnen we dat naar verwachting wel zien." Op de computer kunnen de onderzoekers iedere steen apart draaien en berekenen wat de beste manier is om de kei terug te plaatsen.

Lasertechnologie en geofysica

De onderzoekers zijn enthousiast over de nieuwe methode, die meerdere disciplines bij elkaar brengt. Ze kunnen zonder te graven ook de onderkant van de hunebedstenen goed in beeld brengen. Daarnaast wordt dus de hardheid en draagkracht bepaald.

"Met behulp van geofysica kijken we hoe diep de stenen liggen en hoe groot ze zijn. Met LIDAR (lasertechnologie red,) maken we foto's en uiteindelijk maken we een 3D-afbeelding, waarop men gemakkelijk kan zien hoe je het beste een stabiel hunebed kunt creeëren", vertelt Dominique Ngan-Tillard, universiteit docent geo-engineering aan de TU Delft.

Herstellen op drie manieren

Hunebed D14 wordt beheerd door de stichting Het Drentse Landschap. De stichting hoopt met behulp van het onderzoek uiteindelijk het hunebed te kunnen repareren en wellicht zelfs in de originele staat terug te brengen. Tijdens de opgraving van het hunebed in 1927 werden de losliggende dekstenen weer op het hunebed geplaatst, maar dat gebeurde waarschijnlijk niet op de manier zoals het hunebed ooit gebouwd is. In de jaren '50 is het hunebed vervolgens opnieuw onder handen genomen.

Volgens Robertjan Huizing van Het Drentse Landschap zijn er ruwweg drie opties om het archeologische monument te herstellen. "We kunnen het herstellen zoals het twee jaar geleden was, zoals vlak na de opgraving óf misschien wel terugbrengen naar de originele vorm van tienduizenden jaren geleden", vertelt Huizing. Daarover kan volgens de stichting pas een besluit worden genomen nadat het onderzoek van de TU Delft klaar is.

Dader onbekend

Tot die tijd ligt een van de dekstenen van het hunebed nog op zijn zijkant, nadat de enorme kei in 2019 van het hunebed viel. Het Drentse Landschap vermoedt dat de steen - per ongeluk of expres - door iemand van het hunebed is geduwd en deed aangifte van vernieling. Volgens de stichting is nooit opgehelderd wat er precies is gebeurd. De politie vindt het te lang geleden om nog te reageren op het onderzoek naar de mogelijke vernieling. "Het heeft niet onze prioriteit", aldus een woordvoerder.

Rond de zomer denkt de TU Delft de onderzoeksresultaten te kunnen presenteren. Daarna wordt duidelijk of en hoe het hunebed weer hersteld gaat worden.