What do you think?
Rate this book
Η γραμμή του ορίζοντος
Η ταυτότητά της γράφει Ρέα Φραντζή, ελαφρά ντυμένη, έχει μερικά λεφτά, κάθεται με την πλάτη ακουμπισμένη στον τοίχο του μικρού μαγέρικου, στην πλατεία του Άνω Κάμπου, απέναντι από την άσπρη εκκλησία, χιλιάδες χρόνια μετά την Αποκάλυψη, εννιακόσια χρόνια από τότε που ο μοναχός Χριστόδουλος έχτισε ένα μοναστήρι εκεί που ήταν ο ναός της Αρτέμιδος, τρεις μέρες από τότε που χώρισε με τον άντρα της. Η άσπρη εκκλησία τρυπάει τον γαλάζιο ουρανό, για πρώτη φορά βλέπει ζωντανή μπροστά στα μάτια της την ελληνική σημαία. Κάτω από τη σημαία παρελαύνει πάνοπλος ο ξανθός κόσμος, πηγαίνει να ψηθεί, πηγαίνει για μπάνιο, τρέχει να ξεκουραστεί. Κανείς δεν προσέχει τη σημαία που στέκει αόρατη, μόνο μια γυναίκα που μόλις χώρισε είναι σε θέση να την αντιληφθεί, βγάζει τα μαύρα γυαλιά και ο ήλιος την τυφλώνει.
165 pages, Paperback
First published January 1, 1991
About the author
Χρήστος Βακαλόπουλος
10 books48 followersΟ Χρήστος Βακαλόπουλος σπούδασε οικονομικά στην ΑΣΟΕΕ και κινηματογράφο στο Παρίσι. Εργάστηκε ως κριτικός κινηματογράφου στην εφημερίδα "Αυγή" (1975-1985) και στα περιοδικά "Σύγχρονος Κινηματογράφος" και "Αντί".
Έγραψε σενάρια για τους Νίκο Παναγιωτόπουλο και Σταύρο Τσιώλη κι ένα μυθιστόρημα κατά παραγγελίαν, το "Υπόθεση μπεστ σέλλερ" (1980). Ακολούθησαν "Οι πτυχιούχοι" (1984), οι "Νέες αθηναϊκές ιστορίες" (1989) και "Η γραμμή του ορίζοντος" (1991).
Ταινίες: "Βεράντες" (1984), "Θέατρο" (1986) και οι μεγάλου μήκους ταινίες "Όλγα Ρόμπαρντς" (1989) και "Παρακαλώ, γυναίκες μην κλαίτε" (1992, συν-σκηνοθεσία με τον Σταύρο Τσιώλη). Εργάστηκε, επίσης, ως ηθοποιός, παραγωγός και παρουσιαστής ραδιοφωνικών εκπομπών.
Σε ηλικία 37 ετών πέθανε από καρκίνο του πνεύμονα και κηδεύτηκε στο Νεκροταφείο του Ζωγραφου. Tην ίδια χρονιά, ο φίλος του Κωστής Παπαγιώργης, έγραψε στην μνήμη του το βιβλίο "Γεια σου, Ασημάκη".
Έγραψε σενάρια για τους Νίκο Παναγιωτόπουλο και Σταύρο Τσιώλη κι ένα μυθιστόρημα κατά παραγγελίαν, το "Υπόθεση μπεστ σέλλερ" (1980). Ακολούθησαν "Οι πτυχιούχοι" (1984), οι "Νέες αθηναϊκές ιστορίες" (1989) και "Η γραμμή του ορίζοντος" (1991).
Ταινίες: "Βεράντες" (1984), "Θέατρο" (1986) και οι μεγάλου μήκους ταινίες "Όλγα Ρόμπαρντς" (1989) και "Παρακαλώ, γυναίκες μην κλαίτε" (1992, συν-σκηνοθεσία με τον Σταύρο Τσιώλη). Εργάστηκε, επίσης, ως ηθοποιός, παραγωγός και παρουσιαστής ραδιοφωνικών εκπομπών.
Σε ηλικία 37 ετών πέθανε από καρκίνο του πνεύμονα και κηδεύτηκε στο Νεκροταφείο του Ζωγραφου. Tην ίδια χρονιά, ο φίλος του Κωστής Παπαγιώργης, έγραψε στην μνήμη του το βιβλίο "Γεια σου, Ασημάκη".
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 46 reviews
August 27, 2021
Αυτή τη στιγμή λείπει, αν θέλετε της αφήνετε μήνυμα.
Σαράντα ενός χρόνων, ελαφρά ντυμένη, μαζεύει τον ήλιο γιατί έχει μόνο είκοσι μέρες για να μαυρίσει. Θέλει να μαυρίσει γιατί της μοιάζει σωστό και θέλει να δείχνει ότι το γνωρίζει, οι υπόλοιποι φαίνεται να ξέρουν το σωστό και είναι ήδη μαυρισμένοι, το σωστό της κάνει μεγάλο καλό και κακό, έχει μόνο είκοσι μέρες για να μαζέψει τον ήλιο, να κρατήσει το νησί παραπάνω.
Υπάρχει μόνο ένα νησί, που είναι μέρος αόρατο, προσποιείται ότι υπάρχει μόνο το φως και η θάλασσα, το ίδιο βρέθηκε τυχαία εκεί, είναι αόρατο και μαζεύει ενέργεια, κάθε χρόνο καλεί ανθρώπους, τους γνέφει από μακριά κι όταν έρχονται τους τυλίγει, την υποχρεώνει να επιστρέφει χωρίς να ξέρει γιατί, συνεχίζει να έρχεται γιατί μόνο εκεί μπορεί να ακούσει τη μουσική.
Την ακουμπάνε, κάθονται στις καρέκλες που καθόταν, μαζεύουν απ τον ίδιο ήλιο και προσπαθούν να μαυρίσουν, άνθρωποι που πιάνουν τον ήλιο και τον βάζουν στην οθόνη τους, στήνονται μπροστά από την βουκαμβίλια και τη βάζουν στην οθόνη τους όμως δεν μπορούν να ακούσουν τη μουσική, νομίζουν ότι είναι μουσική αυτό που ακούνε, αλλά κάνουν φασαρία και τελικά δεν ακούει κανείς τίποτα. Αγοράζουν σεμπρεβίβα, νομίζουν ότι θα ζήσουν για πάντα, έρχονται και φεύγουν ίδιοι, άνθρωποι αιώνιοι και καταδικασμένοι να γυρίζουν από νησί σε νησί, υπάρχει μόνο ένα νησί για τον καθένα και πρέπει να το βρουν, έρχονται και φεύγουν, ψάχνουν το νησί.
Σου γράφω γιατί το παρελθόν πέθανε κι όσα κίτρινα λουλούδια βγάλουμε από τον βράχο δεν θα μας κρατήσουν σ αυτό το μέρος αιώνια νέους, το παρελθόν πέθανε, του είχα πει ότι διψάω, έφερε νερό και έκλαψα γιατί τότε άκουσα ξανά τις πρώτες νότες, γράφω γιατί ξέρω πως εσύ θα καταλάβεις, τότε που η μουσική ήταν ζωντανή την ακούγαμε μαζί.
Φεύγει κι αφήνει κομμάτια της, τα πατάνε οι αιώνιοι και καταδικασμένοι και τα κάνουν βότσαλα, εκείνη θα επιστρέφει και θα τα μαζεύει. Πρέπει να διαλέξει τη σωστή στιγμή που θα πέσει στη θάλασσα, βυθίζεται, τα βρίσκει, ανεβαίνει, εκπνέει την αλατισμένη ανάσα, γίνεται ολόκληρη για είκοσι μέρες, βλέπεις τη γραμμή που ενώνει το μπλε με το γαλάζιο, τώρα είναι η σωστή στιγμή.
Ελληνίδα, αυτή τη στιγμή λείπει, κολυμπάει αργά προς τη γραμμή του ορίζοντος.
*Δεν θα άλλαζα ένα σημείο στίξης, ένα γράμμα, μια λέξη, μια πρόταση, δεν θα άλλαζα τίποτα από το βιβλίο αυτό, το βιβλίο που δεν περισσεύει τίποτα και μιλάει για όλα με έναν τρόπο ειλικρινή και εσωτερικό και θα ήθελα να διαβάσουν όλοι αυτοί που νιώθω να γειτονεύουμε αισθητικά. Αγαπώ βαθιά κάθε του πρόταση, νιώθω να επικοινωνώ με τρόπο απόλυτο, είναι το βιβλίο που θα ήθελα να έχω γεννηθεί συγγραφέας, να το γράψω και να μην μιλήσω ποτέ ξανά στη ζωή μου. Δεν ξέρω αν έχει γίνει αντιληπτό, είναι το αγαπημένο μου βιβλίο. Αυτά.
Σαράντα ενός χρόνων, ελαφρά ντυμένη, μαζεύει τον ήλιο γιατί έχει μόνο είκοσι μέρες για να μαυρίσει. Θέλει να μαυρίσει γιατί της μοιάζει σωστό και θέλει να δείχνει ότι το γνωρίζει, οι υπόλοιποι φαίνεται να ξέρουν το σωστό και είναι ήδη μαυρισμένοι, το σωστό της κάνει μεγάλο καλό και κακό, έχει μόνο είκοσι μέρες για να μαζέψει τον ήλιο, να κρατήσει το νησί παραπάνω.
Υπάρχει μόνο ένα νησί, που είναι μέρος αόρατο, προσποιείται ότι υπάρχει μόνο το φως και η θάλασσα, το ίδιο βρέθηκε τυχαία εκεί, είναι αόρατο και μαζεύει ενέργεια, κάθε χρόνο καλεί ανθρώπους, τους γνέφει από μακριά κι όταν έρχονται τους τυλίγει, την υποχρεώνει να επιστρέφει χωρίς να ξέρει γιατί, συνεχίζει να έρχεται γιατί μόνο εκεί μπορεί να ακούσει τη μουσική.
Την ακουμπάνε, κάθονται στις καρέκλες που καθόταν, μαζεύουν απ τον ίδιο ήλιο και προσπαθούν να μαυρίσουν, άνθρωποι που πιάνουν τον ήλιο και τον βάζουν στην οθόνη τους, στήνονται μπροστά από την βουκαμβίλια και τη βάζουν στην οθόνη τους όμως δεν μπορούν να ακούσουν τη μουσική, νομίζουν ότι είναι μουσική αυτό που ακούνε, αλλά κάνουν φασαρία και τελικά δεν ακούει κανείς τίποτα. Αγοράζουν σεμπρεβίβα, νομίζουν ότι θα ζήσουν για πάντα, έρχονται και φεύγουν ίδιοι, άνθρωποι αιώνιοι και καταδικασμένοι να γυρίζουν από νησί σε νησί, υπάρχει μόνο ένα νησί για τον καθένα και πρέπει να το βρουν, έρχονται και φεύγουν, ψάχνουν το νησί.
Σου γράφω γιατί το παρελθόν πέθανε κι όσα κίτρινα λουλούδια βγάλουμε από τον βράχο δεν θα μας κρατήσουν σ αυτό το μέρος αιώνια νέους, το παρελθόν πέθανε, του είχα πει ότι διψάω, έφερε νερό και έκλαψα γιατί τότε άκουσα ξανά τις πρώτες νότες, γράφω γιατί ξέρω πως εσύ θα καταλάβεις, τότε που η μουσική ήταν ζωντανή την ακούγαμε μαζί.
Φεύγει κι αφήνει κομμάτια της, τα πατάνε οι αιώνιοι και καταδικασμένοι και τα κάνουν βότσαλα, εκείνη θα επιστρέφει και θα τα μαζεύει. Πρέπει να διαλέξει τη σωστή στιγμή που θα πέσει στη θάλασσα, βυθίζεται, τα βρίσκει, ανεβαίνει, εκπνέει την αλατισμένη ανάσα, γίνεται ολόκληρη για είκοσι μέρες, βλέπεις τη γραμμή που ενώνει το μπλε με το γαλάζιο, τώρα είναι η σωστή στιγμή.
Ελληνίδα, αυτή τη στιγμή λείπει, κολυμπάει αργά προς τη γραμμή του ορίζοντος.
*Δεν θα άλλαζα ένα σημείο στίξης, ένα γράμμα, μια λέξη, μια πρόταση, δεν θα άλλαζα τίποτα από το βιβλίο αυτό, το βιβλίο που δεν περισσεύει τίποτα και μιλάει για όλα με έναν τρόπο ειλικρινή και εσωτερικό και θα ήθελα να διαβάσουν όλοι αυτοί που νιώθω να γειτονεύουμε αισθητικά. Αγαπώ βαθιά κάθε του πρόταση, νιώθω να επικοινωνώ με τρόπο απόλυτο, είναι το βιβλίο που θα ήθελα να έχω γεννηθεί συγγραφέας, να το γράψω και να μην μιλήσω ποτέ ξανά στη ζωή μου. Δεν ξέρω αν έχει γίνει αντιληπτό, είναι το αγαπημένο μου βιβλίο. Αυτά.
February 4, 2018
«
…φοβήθηκε να της μιλήσει γιατί μόλις πεις την πρώτη λέξη όλα αλλάζουν, λες πράγματα που έχουν ειπωθεί εκατό χιλιάδες φορές, και σε απομακρύνουν αμέσως από αυτό που αισθάνεσαι, περιγράφεις αυτό που αισθάνεσαι κι αμέσως αρχίζεις να αισθάνεσαι το αντίθετο, κυνηγάς τις λέξεις που θα σου εξασφαλίσουν την ευτυχία και θα σε υποχρεώσουν να ζήσεις ευτυχισμένος…
».
Οι λέξεις δεν είναι λέξεις, παρά απολήξεις ονείρων. Αλλά, πώς βάζεις τα όνειρά σου σε σειρά; Πώς αφηγείσαι σε ευθεία γραμμή όλες εκείνες τις εικόνες που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο σημάδεψαν την ύπαρξή σου και προσποιείσαι ότι έχεις πλέον αδιάφορα στοιβάξει στο μυαλό σου; Πώς ξεμπερδεύεις με το παρελθόν; Τι ήταν άραγε το παρελθόν για σένα; Και πώς, αλήθεια, διακρίνεις πού τελειώνει το χθες και πού αρχίζει το αύριο; Πού είναι εκείνη η γραμμή που ενώνει το μπλε με το γαλάζιο; Πού είναι η δική σου γραμμή του ορίζοντος;
Στην ιστορία μας, δοσμένη με τον εκπληκτικό, ιδιαίτερο τρόπο γραφής του χαρισματικού Χρήστου Βακαλόπουλου, η γραμμή του ορίζοντος ‘γνέφει’ στην Ρέα Φραντζή∙ κι εκείνη κολυμπάει προς τα εκεί. Η Ρέα Φραντζή, που στα τριανταδύο της αποχαιρέτησε (οριστικά) τον σύζυγό της, κι έβγαλε εισιτήριο για την Πάτμο, την Ιερουσαλήμ του Αιγαίου, "το μόνο μέρος του κόσμου που η μουσικ�� σταματά τα μεσάνυχτα". Σύντροφοί της στο μοναχικό της αυτό ταξίδι (αυτογνωσίας κι ενδοσκόπησης), σε ένα περιβάλλον κοσμοπολίτικο και κατανυκτικό συγχρόνως, οι θύμησες των περασμένων: τα χρόνια στην Κυψέλη (όταν αυτή ήταν ακόμη το κέντρο του κόσμου της), η εκδρομή στην Ελβετία, η γνωριμία της με τον Γιάννη στη Βενετία και η κινηματογραφική πρόταση γάμου που έλαβε χώρα εκεί (καθώς και η λιγότερο κινηματογραφική κοινή ζωή που ακολούθησε).
Πέντε στα πέντε ασυζητητί.
Οι λέξεις δεν είναι λέξεις, παρά απολήξεις ονείρων. Αλλά, πώς βάζεις τα όνειρά σου σε σειρά; Πώς αφηγείσαι σε ευθεία γραμμή όλες εκείνες τις εικόνες που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο σημάδεψαν την ύπαρξή σου και προσποιείσαι ότι έχεις πλέον αδιάφορα στοιβάξει στο μυαλό σου; Πώς ξεμπερδεύεις με το παρελθόν; Τι ήταν άραγε το παρελθόν για σένα; Και πώς, αλήθεια, διακρίνεις πού τελειώνει το χθες και πού αρχίζει το αύριο; Πού είναι εκείνη η γραμμή που ενώνει το μπλε με το γαλάζιο; Πού είναι η δική σου γραμμή του ορίζοντος;
Στην ιστορία μας, δοσμένη με τον εκπληκτικό, ιδιαίτερο τρόπο γραφής του χαρισματικού Χρήστου Βακαλόπουλου, η γραμμή του ορίζοντος ‘γνέφει’ στην Ρέα Φραντζή∙ κι εκείνη κολυμπάει προς τα εκεί. Η Ρέα Φραντζή, που στα τριανταδύο της αποχαιρέτησε (οριστικά) τον σύζυγό της, κι έβγαλε εισιτήριο για την Πάτμο, την Ιερουσαλήμ του Αιγαίου, "το μόνο μέρος του κόσμου που η μουσικ�� σταματά τα μεσάνυχτα". Σύντροφοί της στο μοναχικό της αυτό ταξίδι (αυτογνωσίας κι ενδοσκόπησης), σε ένα περιβάλλον κοσμοπολίτικο και κατανυκτικό συγχρόνως, οι θύμησες των περασμένων: τα χρόνια στην Κυψέλη (όταν αυτή ήταν ακόμη το κέντρο του κόσμου της), η εκδρομή στην Ελβετία, η γνωριμία της με τον Γιάννη στη Βενετία και η κινηματογραφική πρόταση γάμου που έλαβε χώρα εκεί (καθώς και η λιγότερο κινηματογραφική κοινή ζωή που ακολούθησε).
Πέντε στα πέντε ασυζητητί.
February 17, 2018
''Μόλις πεις την πρώτη λέξη όλα αλλάζουν, λες πράγματα που έχουν ειπωθεί εκατό χιλιάδες φορές και σε απομακρύνουν αμέσως από αυτό που αισθάνεσαι, περιγράφεις αυτό που αισθάνεσαι κι αμέσως αρχίζεις να αισθάνεσαι το αντίθετο''.
Ακολουθώντας την προσέγγιση του συγγραφέα δεν θα προσπαθήσω να περιγράψω το βιβλίο ούτε τα συναισθήματα που σου προκαλεί διαβάζοντας το, ούτως ή άλλως κάτι τέτοιο είναι πολύ δύσκολο.
Το μόνο που θα αναφέρω είναι ότι πρόκειται για ένα ''Παραισθησιογόνο, νοσταλγικό κομψοτέχνημα, μοναδικής πρωτοτυπίας & γραφής''
Ακολουθώντας την προσέγγιση του συγγραφέα δεν θα προσπαθήσω να περιγράψω το βιβλίο ούτε τα συναισθήματα που σου προκαλεί διαβάζοντας το, ούτως ή άλλως κάτι τέτοιο είναι πολύ δύσκολο.
Το μόνο που θα αναφέρω είναι ότι πρόκειται για ένα ''Παραισθησιογόνο, νοσταλγικό κομψοτέχνημα, μοναδικής πρωτοτυπίας & γραφής''
February 7, 2017
Κάθε επανάσταση οδηγεί σ’ ένα άπειρο εδώ και τώρα, σ’ ένα αδηφάγο παρόν που δεν εξηγείται με τίποτα, κάθε φορά που εξηγείται αρχίζει να ισχύει το αντίθετο.
Η γραφή του θυμίζει έντονα γκονταρική ταινία, με άτακτα μονταρισμένα πλάνα, με βίαιες αλλαγές στο τέμπο της αφήγησης και στον ορίζοντα προσδοκιών κατά την εξέλιξη της πλοκής. Το μυθιστόρημα του Βακαλόπουλου το διακρίνει, λοιπόν, η ασυμμετρία· η έμφαση δίνεται στη μορφή, ενώ το περιεχόμενο δεν παρουσιάζει ιδιαιτερότητες, η πλοκή κινείται σε σίγουρα, ούτως ειπείν, μονοπάτια. Σημασία έχει ο τρόπος της αφήγησης, ο μακροπερίοδος ασθματικός λόγος, κι όχι τι αναπαριστάται. Στη μορφική επιβολή/ακτινοβολία συντείνουν οι φράσεις-λογότυποι, οι φιξαρισμένες εκφράσεις που επαναλαμβάνονται ανά τακτά διαστήματα είτε σε μεμονωμένα κεφάλαια είτε διατρέχουν όλο το έργο, και προσδίδουν έναν επιπλέον εσωτερικό ρυθμό, μια ονειρώδη διάσταση. Το κείμενο είναι, παράλληλα, εμφατικά ρεαλιστικό· η αφήγηση αφορά απολύτως βιωματικά και βάσιμα επεισόδια του παρόντος της ηρωίδας αλλά και του παρελθόντος της, ενώ η εναλλακτική πραγματικότητα, η γραμμή του ορίζοντος, το πέρασμα σε κάτι διαφορετικό/περισσότερο αποτελεί διακαή επιθυμία της Ρέας και εντοπίζεται στη φαντασιακή σφαίρα.
Ο Βακαλόπουλος αρθρώνει έναν μελαγχολικό, χαμηλόφωνο λόγο, με θεματικό επίκεντρο την ψυχοσύνθεση και το συναισθηματικό ξεδίπλωμα της πρωταγωνίστριας, οργανώνει όμως ταυτόχρονα και την αιγαιοπελαγίτικη αισθητική. Συγκεκριμένα, το μυθιστόρημα υποβάλλει τη ρητορική της ελληνικότητας, μια ακραιφνώς ιδεολογική συνείδηση της γεωκλιματικής ιδιαιτερότητας του ελληνικού τόπου (ήλιος, θάλασσα) μαζί με την αναφορά στο νησί της Πάτμου, τον κατεξοχήν τόπο της Ορθοδοξίας. Η όσμωση της λυρικής, σχεδόν ερωτικής, ατμόσφαιρας του ταξιδιού αυτογνωσίας της Ρέας με την αιγαιοπελαγίτικη συνείδηση εντείνεται με το αντιθετικό δίπολο πρωταγωνίστρια/συλλογικότητα πρώτου πληθυντικού προσώπου (ο ρητορικός τροπισμός μιας εθνικής οντότητας)-ξανθός κόσμος.
Να τον ζήσω τον Χρήστο, μου είπε η πολυαγαπημένη Ιωάννα. Δε γίνεται αλλιώς. Ένα βιβλίο, ένα ντοκιμαντέρ και κάμποσα αποσπάσματα ταινιών αργότερα διαπιστώνω πως αυτό είναι το ζητούμενο· η ανάγνωση ανάμεσα στα γράμματα, στο περιθώριο, πέρα από την ίδια την πλοκή, η φυγή από ό,τι είναι γραμμένο κι η αισθητηριακή βίωση της ιστορίας των σελίδων του βιβλίου.
Κάπνιζαν κάνοντας πολύ μεγάλα σχέδια, η ζωή ήταν αλλού, παντού αλλού εκτός από εδώ […]
January 3, 2019
"Υπαρχει μονο ενα νησι για τον καθενα, πρεπει να το βρει, να μεινει εκει...
Υπαρχει ενα νησι και ολα τα νησια το νοσταλγουν..
Τζαμπα πηγαινουν στους γιατρους και τα ακουμπανε, τζαμπα μαυριζουν κι αναστεναζουν κρυφα στη Σαντορινη, τζαμπα πηδιουνται με οποιον βρεθει.γνωριζουν πολυ καλα οτι υπαρχει μονο μια εικονα, νοσταλγουν μια παραλια , ενα νησι.."
#ΦετοςΘαΔιαβασωΕλληνι��ηΛογοτεχνια
#Προσπαθεια2
Υπαρχει ενα νησι και ολα τα νησια το νοσταλγουν..
Τζαμπα πηγαινουν στους γιατρους και τα ακουμπανε, τζαμπα μαυριζουν κι αναστεναζουν κρυφα στη Σαντορινη, τζαμπα πηδιουνται με οποιον βρεθει.γνωριζουν πολυ καλα οτι υπαρχει μονο μια εικονα, νοσταλγουν μια παραλια , ενα νησι.."
#ΦετοςΘαΔιαβασωΕλληνι��ηΛογοτεχνια
#Προσπαθεια2
April 19, 2015
Η γοητεία της γραφής υπερσκελίζει το -κατ' εμέ- αρνητικό ιδεολογικό υπόβαθρο του βιβλίου. Άλλωστε, αυτό ακριβώς το ιδεολογικό υπόβαθρο (ελληνικότητα, ορθοδοξία κτλ.) είναι ενταγμένο στις αναζητήσεις της εποχής που γράφτηκε το βιβλίο, όταν ορισμένα από τα ανήσυχα πνεύματα της γενιας, που ανδρώθηκε πολιτικά, εν μέσω χούντας και λίγο μετά, στην Αριστερά, άρχισαν να βλέπουν ως αντίβαρο στον καταναλωτισμό της Δύσης τον μυστικισμό της Ανατολής. Ασχέτως αν εμένα, 20 χρόνια μετά, αυτές οι αναζητήσεις δεν μου λένε και πολλά, δύσκολα μπορεί κάποιος να αντισταθεί στη μοναδική γοητεία της γραφής και του ύφους. Διαβάζεται μονορούφι, προκαλεί προβληματισμούς και για το λόγο αυτό αξίζει να διαβαστεί ξανά και ξανά.
December 7, 2016
Δεν με ενόχλησε η ελληνικής γεύσης παρελθοντολαγνεία, ίσως γιατί ήταν συγκρατημένη και εύστοχα τοποθετημένη σε ένα κείμενο με γεύση καλοκαιρινού δειλινού που, διαβάζοντάς το, νιώθεις ένα νησιώτικο αεράκι να φέρνει μυρωδιές από παλιές, μικρές χαρές με βόλτες, μουσική, φώτα και αθωότητα. Καθώς διαβάζεις και μυρίζεις και μπαίνεις βαθύτερα στο κείμενο, φτάνουν στα ρουθούνια σου τόνοι μπαρουτιού. Και τι είναι η τέχνη αν δεν βαστά φωτιά;
Πολλαπλές αναγνώσεις ενδείκνυνται.
Πολλαπλές αναγνώσεις ενδείκνυνται.
August 28, 2017
Δεν είχα ξαναδιαβάσει Βακαλόπουλο, αγόρασα πρόσφατα τις "Νέες αθηναϊκές ιστορίες", αλλά ο Β. επέμενε να ξεκινήσω από τη "Γραμμή του ορίζοντος". Και είχε δίκιο. Καταπληκτικός συγγραφέας, ιδιαίτερη γραφή, κυκλική αφήγηση (ο Β. μου το είπε ως στοιχείο που ενδέχεται να με κουράσει, αλλά δεν θα μπορούσα να το φανταστώ γραμμένο αλλιώς), αν μπορούσα θα το διάβαζα όλο με μια ανάσα - σαν μακροβούτι.
------------------
#readathon17 - [28/13]
• Ένα βιβλίο που δανειστήκατε.
------------------
#readathon17 - [28/13]
• Ένα βιβλίο που δανειστήκατε.
April 18, 2020
Ερωτευτείτε και πείτε το, μην χαμηλώσετε το κεφάλι, μην φύγετε, πείτε το στον άνθρωπό σας, μόνο στον άνθρωπό σας.
May 18, 2023
Το μυστήριο της ελληνικής λογοτεχνίας παραμένει. Είναι λες και μιλάτε όλοι σας μια γλώσσα που δεν καταλαβαίνω - και προσπάθησα - δεν είναι πως δεν προσπάθησα. Εγώ Βαβέλ - εσείς ελιά, λάδι, ‘πάμε βόλτα’, Ελύτης, καπέλα στα κεφαλιά, όλη μέρα κάτω από τον ήλιο μέχρι να θυμίζετε κοτόπουλο πανέ, στιχάκια από παλιές διαφημίσεις, αρχαία σίριαλ στο Μέγκα και τα κοινά που έχει το ένα σόι με το άλλο.
Μάλιστα κάθε χρόνο διαβάζω έστω και έναν ‘αξιόλογο’ ‘παλαιό’ Έλληνα/Ελληνίδα ώστε να μην είμαι αφαιρετική, ώστε τέλος πάντων να μπορέσω να γευτώ αυτό που τρώτε. Είπα αξιόλογο και παλαιό, αλλά εννοούσα Ιερό.
Κάθε βουνοπλαγιά και ένα ξωκλήσι, κάθε μισοπίστη σας και ένα επικριτικό βλέμμα μου, - πια δεν το ελέγχω και ένα δικό σας ‘δεν θα καταλάβεις’. Ναι, το ξέρω, γιατί εάν πάω να καταλάβω θα αρχίσουν τα υποτιθέμενα κυνικά μου, επειδή η αγάπη των ξέγνοιαστων χρόνων με τα παγωτά να λιώνουν στα χέρια σας, τα γλυκά χέρια της γιαγιάς σας και όλα όσα είναι Ιερά, είναι ανακατεμένα με τα Άγιος ο Θεός, με τον σταυρό και τις εκατομμύρια παραδόσεις. Νομίζω καμιά φορά πως αυτό ήταν το κόλπο. Πως στην ιστορία μάθαμε για ‘συμμαχίες’; Θυμάστε; Έστελναν οι βασιλιάδες, τα Έθνη, τις κόρες τους για να κλείσει το ντιλ. Έτσι και η Εκκλησία έστειλε κάθε 2,5 η��έρες μια παράδοση, να γίνει αχταρμάς με τις χαρές και τις λύπες σας. Και έτσι προκύπτει το Δεν Πιστεύω Αλλά Νοσταλγώ.
Κι εγώ έχω γιαγιά.
Ναι κι εγώ είχα χωριό, αλλά ήταν λίγο κολεκτίβα και μετά πουλήθηκε και ηρεμήσαμε όλοι. Πέρασα κάποτε και το είδα, πληγώθηκα, αλλά ήταν για πολύ λίγο - δεν το έκανα και βιβλίο δα!
Επίσης, κι εγώ χριστιανό μεγάλωσα, ίσως οι ρίζες του αλκοολισμού μου να είναι πίσω στη Θεία Κοινωνία. Τέλος πάντων-
Δεν ξέρω τι και εάν πάει κάτι στραβά μαζί μου, αλλά δεν μπορώ να πάρω απόλαυση από αυτά τα βιβλία με τα νησιά, τον ήλιο και όλα όσα υπονοούνται - εγκεφαλικά καταλαβαίνω, αλλά η καρδιά μου δεν χτυπάει. Καταλαβαίνω και τις λέξεις για τη Χούντα, μάλιστα, τα κατάλαβα τα λοτζίστικς, όλα.
Λέει η Ρέα πως πρέπει να διαλέξεις τη στιγμή που θα πέσεις στη θάλασσα - το υπονοεί όταν τη ρωτάει ο περίεργος. Τι εννοείς Ρέα; Γιατί νιώθω πως σε αυτές τις γραμμές χωράνε εκατό και μια λυρικές υποθέσεις. Αυτό το μαγικό ελληνικό ένστικτο δεν είναι τίποτα άλλο από διάθεση και κέφι και μια μπύρα και σαλαμάκι κύριε Στέφανε. Τι το Ιερό έχει η στιγμή που η Ρέα μουδιάζει ή που της ήρθε τέλος πάντων να βουτήξει;
Αφηγηματικά μου άρεσε η πρόσθεση του Βακαλόπουλου, μάλιστα τη θυμάμαι όλη απ’ έξω: Ο Γάλλος που ρωτάει, Ο Ξανθός κόσμος, Το Ότι Κάνουν προτάσεις γάμου, Το ότι Λένε ναι, Οι Δύο ώρες κολύμπι, Η μελαχρινή Ελληνίδα - Τριάντα Δύο χρονών, Οι Τούρκοι ξεναγοί, Η Ελλάδα σαν Τουρκία, Οι έρωτες συνέβησαν πριν Είκοσι χρόνια, Ταξιδεύουν νύχτα, φτάνουν χάραμα. Πάτμος Πάτμος Πάτμος. Α, και το Δεν υπάρχει πια Μουσική.
Ίσως φταίει που δεν έχω χωριό, ίσως φταίει που κουβαλάω όλη την αστική βρωμιά λες και είναι μετάλλιο - δεν ξέρω.
Η Ρέα Φρατζή έμεινε χάρτινη για εμένα και ο Γιάννης, αλλά και οι φίλες της με τους χορούς. Επίσης διάβασα για τόσα τσιγάρα και δεν μου ήρθε η ανάγκη να καπνίσω ούτε μια φορά.
Τέλος πάντων, προσπαθώ να με δέχομαι με την αστική μου βλάβη - αλλά είστε πολλοί που συγκινήστε και μας σπρώχνεται κι εμάς τους ξινούς προς την επαρχιώτική βουκολική ελευθερία, εμπρός, λέτε, τρέξε με τα σπασμένα σανδάλια, έτσι είναι η ελευθερία. Και λέω δεν θέλω να τρέξω, τρελός είσαι; Είναι δυο το μεσημέρι, είναι Αύγουστος, τρελός είσαι;
Λέτε πέσε στο νερό, να τρως τα φρούτα, να χαμογελάς, να ερωτεύεσαι, να περνάς όμορφα. Γιατί πρέπει να τα κάνω όλα αυτά, δεν καταλαβαίνω; Χαμογελάω μόνο εάν δω κάτι όμορφο, εάν μου’ ‘ρθει αδερφάκι μου. Τι και εάν μου αρέσει να πετάω τη ζωή μου, να τρώω χθεσινό κινέζικο και να καταναλώνω άσφαλτο; Τι και εάν; Επειδή το κάνεις εσύ πρέπει να το κάνουμε όλοι; Επειδή θες γλυκό θα φάμε όλοι; Αφήστε τον κόσμο να ευτυχίσει με τη δυστυχία του.
Τέλος πάντων, κλείνω την γκρίνια με ένα κομμάτι που μου άρεσε. Ναι κάτι μου άρεσε, που και που συμβαίνει, αλλά με τον όρο -ναι έχω όρους, να γίνει καταλάθος.
«ΒΟΤΚΑ, ΤΟΜΑΤΟΖΟΥΜΟ, ταμπάσκο, μύδι. Μιά κίτρινη γυναίκα στήν άλλη άκρη τοϋ πάγκου την κερνάει ένα σφηνάκι, τής τό φέρνει ό γρήγορος μουστακαλής μέ τό μόνιμο χαμόγελο καί τής κλείνει τό μάτι. Πρώτη φορά βλέπει κόκκινο σφηνάκι, πώς λέγεται; Ντοσκογιέφσκι, τό πίνει μέ τή μία, ό μουστακαλής χαμογελάει ικανοποιημένος, ή μουσική έχει σταματήσει, τό σφηνάκι τήν στηλώνει καί τής δίνει μιά ώθηση, σηκώνει τό κεφάλι καί συναντάει τό βλέμμα μιας γριάς σ’ ένα πορτραϊτο στόν τοίχο. 'Η γριά τήν κοιτάζει μέ κατανόηση, δέν πειράζει πού έκαναν τό σπίτι της νυχτερινό κέντρο, είναι καλά παιδιά, τόσο ό συμπαθητικός μουστακαλής πίσω άπό τόν πάγκο όσο κι ό κουφός πού επιμένει νά βάζει δίσκους ενώ δέν υπάρχει πιά μουσική. Δέν πειράζει, ή κίτρινη γυναίκα έρχεται καί κάθεται δίπλα της, συστήνονται, παραγγέλνουν άλλο ένα».
Μάλιστα κάθε χρόνο διαβάζω έστω και έναν ‘αξιόλογο’ ‘παλαιό’ Έλληνα/Ελληνίδα ώστε να μην είμαι αφαιρετική, ώστε τέλος πάντων να μπορέσω να γευτώ αυτό που τρώτε. Είπα αξιόλογο και παλαιό, αλλά εννοούσα Ιερό.
Κάθε βουνοπλαγιά και ένα ξωκλήσι, κάθε μισοπίστη σας και ένα επικριτικό βλέμμα μου, - πια δεν το ελέγχω και ένα δικό σας ‘δεν θα καταλάβεις’. Ναι, το ξέρω, γιατί εάν πάω να καταλάβω θα αρχίσουν τα υποτιθέμενα κυνικά μου, επειδή η αγάπη των ξέγνοιαστων χρόνων με τα παγωτά να λιώνουν στα χέρια σας, τα γλυκά χέρια της γιαγιάς σας και όλα όσα είναι Ιερά, είναι ανακατεμένα με τα Άγιος ο Θεός, με τον σταυρό και τις εκατομμύρια παραδόσεις. Νομίζω καμιά φορά πως αυτό ήταν το κόλπο. Πως στην ιστορία μάθαμε για ‘συμμαχίες’; Θυμάστε; Έστελναν οι βασιλιάδες, τα Έθνη, τις κόρες τους για να κλείσει το ντιλ. Έτσι και η Εκκλησία έστειλε κάθε 2,5 η��έρες μια παράδοση, να γίνει αχταρμάς με τις χαρές και τις λύπες σας. Και έτσι προκύπτει το Δεν Πιστεύω Αλλά Νοσταλγώ.
Κι εγώ έχω γιαγιά.
Ναι κι εγώ είχα χωριό, αλλά ήταν λίγο κολεκτίβα και μετά πουλήθηκε και ηρεμήσαμε όλοι. Πέρασα κάποτε και το είδα, πληγώθηκα, αλλά ήταν για πολύ λίγο - δεν το έκανα και βιβλίο δα!
Επίσης, κι εγώ χριστιανό μεγάλωσα, ίσως οι ρίζες του αλκοολισμού μου να είναι πίσω στη Θεία Κοινωνία. Τέλος πάντων-
Δεν ξέρω τι και εάν πάει κάτι στραβά μαζί μου, αλλά δεν μπορώ να πάρω απόλαυση από αυτά τα βιβλία με τα νησιά, τον ήλιο και όλα όσα υπονοούνται - εγκεφαλικά καταλαβαίνω, αλλά η καρδιά μου δεν χτυπάει. Καταλαβαίνω και τις λέξεις για τη Χούντα, μάλιστα, τα κατάλαβα τα λοτζίστικς, όλα.
Λέει η Ρέα πως πρέπει να διαλέξεις τη στιγμή που θα πέσεις στη θάλασσα - το υπονοεί όταν τη ρωτάει ο περίεργος. Τι εννοείς Ρέα; Γιατί νιώθω πως σε αυτές τις γραμμές χωράνε εκατό και μια λυρικές υποθέσεις. Αυτό το μαγικό ελληνικό ένστικτο δεν είναι τίποτα άλλο από διάθεση και κέφι και μια μπύρα και σαλαμάκι κύριε Στέφανε. Τι το Ιερό έχει η στιγμή που η Ρέα μουδιάζει ή που της ήρθε τέλος πάντων να βουτήξει;
Αφηγηματικά μου άρεσε η πρόσθεση του Βακαλόπουλου, μάλιστα τη θυμάμαι όλη απ’ έξω: Ο Γάλλος που ρωτάει, Ο Ξανθός κόσμος, Το Ότι Κάνουν προτάσεις γάμου, Το ότι Λένε ναι, Οι Δύο ώρες κολύμπι, Η μελαχρινή Ελληνίδα - Τριάντα Δύο χρονών, Οι Τούρκοι ξεναγοί, Η Ελλάδα σαν Τουρκία, Οι έρωτες συνέβησαν πριν Είκοσι χρόνια, Ταξιδεύουν νύχτα, φτάνουν χάραμα. Πάτμος Πάτμος Πάτμος. Α, και το Δεν υπάρχει πια Μουσική.
Ίσως φταίει που δεν έχω χωριό, ίσως φταίει που κουβαλάω όλη την αστική βρωμιά λες και είναι μετάλλιο - δεν ξέρω.
Η Ρέα Φρατζή έμεινε χάρτινη για εμένα και ο Γιάννης, αλλά και οι φίλες της με τους χορούς. Επίσης διάβασα για τόσα τσιγάρα και δεν μου ήρθε η ανάγκη να καπνίσω ούτε μια φορά.
Τέλος πάντων, προσπαθώ να με δέχομαι με την αστική μου βλάβη - αλλά είστε πολλοί που συγκινήστε και μας σπρώχνεται κι εμάς τους ξινούς προς την επαρχιώτική βουκολική ελευθερία, εμπρός, λέτε, τρέξε με τα σπασμένα σανδάλια, έτσι είναι η ελευθερία. Και λέω δεν θέλω να τρέξω, τρελός είσαι; Είναι δυο το μεσημέρι, είναι Αύγουστος, τρελός είσαι;
Λέτε πέσε στο νερό, να τρως τα φρούτα, να χαμογελάς, να ερωτεύεσαι, να περνάς όμορφα. Γιατί πρέπει να τα κάνω όλα αυτά, δεν καταλαβαίνω; Χαμογελάω μόνο εάν δω κάτι όμορφο, εάν μου’ ‘ρθει αδερφάκι μου. Τι και εάν μου αρέσει να πετάω τη ζωή μου, να τρώω χθεσινό κινέζικο και να καταναλώνω άσφαλτο; Τι και εάν; Επειδή το κάνεις εσύ πρέπει να το κάνουμε όλοι; Επειδή θες γλυκό θα φάμε όλοι; Αφήστε τον κόσμο να ευτυχίσει με τη δυστυχία του.
Τέλος πάντων, κλείνω την γκρίνια με ένα κομμάτι που μου άρεσε. Ναι κάτι μου άρεσε, που και που συμβαίνει, αλλά με τον όρο -ναι έχω όρους, να γίνει καταλάθος.
«ΒΟΤΚΑ, ΤΟΜΑΤΟΖΟΥΜΟ, ταμπάσκο, μύδι. Μιά κίτρινη γυναίκα στήν άλλη άκρη τοϋ πάγκου την κερνάει ένα σφηνάκι, τής τό φέρνει ό γρήγορος μουστακαλής μέ τό μόνιμο χαμόγελο καί τής κλείνει τό μάτι. Πρώτη φορά βλέπει κόκκινο σφηνάκι, πώς λέγεται; Ντοσκογιέφσκι, τό πίνει μέ τή μία, ό μουστακαλής χαμογελάει ικανοποιημένος, ή μουσική έχει σταματήσει, τό σφηνάκι τήν στηλώνει καί τής δίνει μιά ώθηση, σηκώνει τό κεφάλι καί συναντάει τό βλέμμα μιας γριάς σ’ ένα πορτραϊτο στόν τοίχο. 'Η γριά τήν κοιτάζει μέ κατανόηση, δέν πειράζει πού έκαναν τό σπίτι της νυχτερινό κέντρο, είναι καλά παιδιά, τόσο ό συμπαθητικός μουστακαλής πίσω άπό τόν πάγκο όσο κι ό κουφός πού επιμένει νά βάζει δίσκους ενώ δέν υπάρχει πιά μουσική. Δέν πειράζει, ή κίτρινη γυναίκα έρχεται καί κάθεται δίπλα της, συστήνονται, παραγγέλνουν άλλο ένα».
February 27, 2016
4+
Πολύ ενδιαφέρον ύφος και δομή. Μια μελαγχολική καταβύθιση στις αναμνήσεις μιας χωρισμένης γυναίκας, που πολλές φορές παρομοιάζεται υπόρρητα και με την ίδια την Ελλάδα. Κάποια κεφάλαια είναι υπέροχα, σε μερικά η αφήγηση κολλούσε λίγο περισσότερο.
Πολύ ενδιαφέρον ύφος και δομή. Μια μελαγχολική καταβύθιση στις αναμνήσεις μιας χωρισμένης γυναίκας, που πολλές φορές παρομοιάζεται υπόρρητα και με την ίδια την Ελλάδα. Κάποια κεφάλαια είναι υπέροχα, σε μερικά η αφήγηση κολλούσε λίγο περισσότερο.
September 25, 2023
Δεν αποτελει μυστικό, πως η Ελλάδα, ο σύγχρονος νεοέλληνας και συνεπώς και η σύγχρ��νη νεοελληνική λογοτεχνία βρίθουν από αναχρονισμούς, αμαθή αρχαιοφιλία και μια αμόρφωτη και απωθητικά εκκοσμικευμένη λατρεία της ορθόδοξης "παράδοσης". Λέω εκκοσμικευμένης γιατί φυσικά όλα αυτά που νοούνται ως "ορθόδοξες" παραδόσεις, ελάχιστη σχέση έχουν πράγματι με τον Χριστιανισμό, αλλά σχετίζονται, στο μεγαλύτερο βαθμό, με ανοιγματα της ιστορικής Ορθόδοξης Εκκλησίας σε παραδόσεις που έχουν, κατά κύριο λόγο, παγανιστικές πηγές. Ο Ελληνας εξανίσταται συχνα προς υπεράσπιση της ορθοδοξιας του και την αλλοίωση των παραδόσεων, χωρίς να είναι ο ίδιος πραγματι πιστός κατά γράμμα, κάτι που είναι αρκετά κωμικό.
Η ελληνική λογοτεχνία δεν ξεφεύγει φυσικά από αυτές τις λαογραφικές συσκοτίσεις. Και δεν θέλει και να ξεφύγει. Μου έρχονται στο μυαλό πολλοί, σχετικώς καταξιωμένοι νεοέλληνες λογοτέχνες (και δεν εννοω, προφανως, συγκαιρινοι του Βακαλοπουλου, εννοω συγκαιρινοι δικοι μας), που ανα καιρούς θα αναρτήσουν την γεμάτη σεβασμό ακριτομυθία τους για την ελληνική παράδοση, θα μας ευχηθούν συγκινημενοι Καλό Πάσχα και θα μας παραθεσουν καποιο λινκ για τον Ακάθιστο Ύμνο, σαν, τάχα, να τους οδηγεί εκεί η φιλολογική ή μουσικη ��ξία του ύμνου (αν ήταν έτσι θα μας την ανέλυαν κιόλας) και όχι η μικρονοητική τους ανάγκη για την παρηγορητικη αγκαλιά του έτοιμου και επιφανειακού πνευματισμού.
Το να βρεις νεοέλληνα συγγραφέα που δηλώνει άθεος ή που στεκεται -ουσιαστικα- επικριτικος στο θρησκευτικο φαινομενο, είναι σαν να ψάχνεις να βρεις άθεο καθηγητή ή άθεο δικαστή/δικηγόρο: οι εικονίτσες δεν λείπουν ούτε από τα δικαστήρια ούτε από τα σχολεία, και όσοι δεν διαθέτουν την απαραίτητη αγχίνοια αλλα με κομφορμιστική αγαλλίαση αφήνονται σε, λίγο πολύ, καζουιστικά αισθητικά θέσφατα (οι εθνικοί μας ποιητές είναι οι τάδε, η καλή ευρωπαϊκή λογοτεχνία είναι η δείνα, αυτό το βιβλίο αρέσει σε όλους ή είναι το αγαπημένο των Διανοουμενιστικων Γοφών, άρα πρέπει να αρέσει και σε μένα επειδή η λαοφιλία και η αναιτιολογητη γνωμη εγγυώνται με κάποιον μυστήριο τρόπο την ποιότητα κλπ κλπ) τότε ειναι καταδικασμένοι να μείνουν για πάντα στάσιμοι και ως λογοτέχνες και ως πνευματικοί άνθρωποι. Και δεν είναι η μειοψηφία: κυκλοφορούν ανάμεσα μας και είναι, αλίμονο, η συντριπτική πλειοψηφία.
Οχι, δεν κατακρίνω τα πιστεύω του οποιουδήποτε. Απλώς, πλεον, η λογοτεχνία έχει γίνει ενα βιομηχανικό προϊόν. Και οι συγγραφείς, ή οσοι αυτοαποκαλουνται ετσι, εξισου, πλασαρουν μια εντελως αδιάφορη περσονα προς πώληση, ένα από τα πολλά κακέκτυπα πανομοιότυπων ανθρώπων που κυκλοφορουν εκεί έξω και αυτό το φανερώνει όλο τους το ειναι, από την εμφάνισή, τα ρούχα που φοράνε, την ονλάιν παρουσία, την μουσική που ακούνε, τον τρόπο που γράφουν μέχρι τον τρόπο που αξιολογούν την τέχνη ή τον τροπο που συσπειρωνονται αγελαια σε απομιμήσεις φιλολογικων κυκλων.
Το μεγαλύτερο μερος της ελληνικης λογοτεχνικης παραγωγης ανηκει στη δεύτερη κατηγορία της λογοτεχνίας, δηλαδή, σύμφωνα με τον Σοπενχάουερ, αυτή της φαινομενικής λογοτεχνίας, της εφήμερης, της πρόσκαιρης, όπως πρόσκαιρη θα είναι και η προβολή που τόσο απελπισμένα αποζητούν. Άρα καταλήγουμε στο εξής: τι είναι χειρότερο απο έναν ατάλαντο χιπστεροσυγγραφέα; Ένας κρυφοθεούσος ατάλαντος χιπστεροσυγγραφέας. Ο Βακαλόπουλος δεν ανήκε, ευτυχώς, σε αυτή την κατηγορία, αλλά, απο την αλλη, δυστυχώς, ολισθησε σε πολλά ατοπήματα. Ας τα δούμε αναλυτικά.
Ο εθνοκεντρισμος και η ορθόδοξη διχοτόμηση του Ξανθου/Μελαχρινού Γένους, του Δυτικοευρωπαϊκού και του Ανατολικού που επιχειρεί πολλάκις εντός του κειμένου ο συγγραφέας με τα επαναλαμβανόμενα μότο φράσεων που υπάρχουν σε όλο το βιβλίο, δημιουργει μια σκωπτική απόσταση στο μη ιδεολογικά προσκείμενο σε ανάλογες ιδεοληψίες αναγνώστη. Αυτό μεμιάς αφαιρεί την καθολικά υπαρξιακή διάσταση που θα μπορούσε να λάβει το κείμενο και άρα το μειωνει αξιολογικα. Θα ηταν έστω περισσότερο έντιμο αν υπήρχε μια ρητώς θεολογική αφήγηση επί του σχίσματος, μια ιστορικη προοπτικη που να διαμηνύεται ξεκάθαρα εντός του κειμένου, καθώς τότε, με βάση την ιστορικότητα, θα υπήρχε και η χρεία της αντικειμενικότητας σε όσα αναφέρονται. Η ιστορία του σχίσματος όμως δεν είναι μονομερής και δεν γράφτηκε μόνο από τους ορθόδοξους, άσχετα αν κάποιοι τεμπέληδες την διάβασαν μόνο από αυτούς.
O Βακαλόπουλος μοιάζει να επικρίνει τα πάντα. Από τη μιντιακη επανάσταση της τηλεόρασης μέχρι την ανάδυση της τουριστικής βιομηχανίας, την παγκοσμιοποιηση κ.ά, και προσφέρει ως αντίδοτο... την Πατμο (αν είχε πασπαλίσει και λίγο Πάριο νομίζω πως καποιοι θα το χαρακτήριζαν χωρίς ντροπή ως το εθνικό μας βιβλίο)
Η κριτική του στάση μπορεί σε ορισμένα σημεία να είναι επίκαιρη μέχρι και σήμερα, αλλά η βιαστική του απάντηση, αναδυόμενη από την ιδεοποιηση μιας εξιδανικευμενης θεολογικης παραδοσης της Ανατολης που δεν δικαιωνεται απαραίτητα ιστορικα, αφαιρεί την οποια σύγχρονη διάσταση θα μπορούσε να λάβει το κείμενο και παραλληλα αιχμαλωτιζεται σε μια τρομολαγνική κριτική της τότε επικαιρότητας, κάτι που φυσικά έχει κόστος στην διαχρονικοτητα του βιβλίου, αν κανείς το προσεγγίσει από αυτή την προοπτική.
Παρόλα αυτά, δεν θέλω να αδικήσω συνολικά το μυθιστόρημα λόγω αυτών των φορτιων. Η γραφή είναι υποδειγματικα δουλεμένη, περιεχει πληθωρα εξαισιων χωρίων και κεφαλαίων όπου οι ιδεολογικες εμμονες του Βακαλοπουλου ειναι απουσες και, αντί να μας κάνει μια έμμεση νουθετηση, κατακρινει την διαχρονική κομφορμιστική ροπή των νεωτερικων κοινωνιων. Θαύμασα την εντέλεια του κυκλοτερους σχήματος, την υπαρξιακή ατμόσφαιρα της αναζήτησης, τη χρήση του απλου φορτισμενου λογου. Αυτά τα μεμονωμένα στοιχεια της αχρονης υπερεθνικοτητας και της καλής λογοτεχνίας, όμως, εγκλωβιζονται στα σύμβολα με τα οποια τα περιστοίχισε ο συγγραφεας και, πλέον, σε μια εποχή που δεν είναι πια τόσο επίκαιρα, δεν καταφερνουν να απελευθερωθουν, με αποτελεσμα το κείμενο να λιμνάζει εξαναγκαστικά στην επαρχιακή του διάσταση και τον συντηρητικό μοντερνισμό του καιρού του.
Δεν κατακρίνω τα πιστεύω κανενός, όπως προείπα, κρίνω ωστοσο πως στην περίπτωση του Βακαλόπουλου η φόρτωση του βιβλίου με κούφια σύμβολα καταλήγει λογοτεχνικά ζημιογόνα, μιας και ο συγγραφέας υποπέφτει στην τακτική των διαφημιστικών που τόσο αντιπαθεί: μας παρουσιάζει μια ελληνικότητα γεμάτη κλισέ (το λευκό πανι, η εκκλησία, η θαλασσα, το νησι κλπ), που απλώς τυγχάνει να είναι τα κλισέ που αρέσουν στον ίδιο.
Είναι άλλωστε αρκετά αντιφατικό και ασαφες, αν εξετάσουμε το κειμενο απο την συναισθηματική σκοπια της ηρωίδας, μια γυναίκας δηλαδή που μεγάλωσε εντός της ελληνικής παράδοσης, και άρα όλη της η ζωή διέπεται από τον σεξισμό και την φυλακή των στερεοτύπων που της κληροδότησε αυτή ακριβώς η παράδοση, για ποιον λόγο η αναζήτηση τοποθετείται τόσο έντονα με ελληνικό χαρακτήρα, με αυτόν του ορθόδοξου νησιού και της ελληνικοτητας του Αιγαίου, όταν η Ρέα, σύμφωνα με την αφήγηση και το ξαφνικό διαζύγιο, θα έπρεπε να θέλει να τρέξει μακρια από όλα αυτά, καθώς αυτά ακριβώς τα στοιχεία ήταν που την έδεσαν σε έναν άσκοπο γάμο: η ελληνική παράδοση της αγίας πατριαρχικής οικογένειας.
Θα δώσω ωστόσο πόντους πρωτοτυπίας στο πόνημα, επειδή, παρόλη την έλλειψη αληθοφάνειας, η οπτική του κειμένου ακολουθεί μια θηλυκή ηρωίδα, γιατί αν είχαμε να κάνουμε με αρσενικό ήρωα, υποθέτω πως θα είχαμε οδηγηθεί άρων άρων σε κάποιο μοναστήρι του Αγίου Όρους και τότε τα πράγματα θα ήταν ακόμα πιο άβολα.
Aδικαιολόγητη λοιπόν μέσα στο κείμενο η στροφή της Ρέας στην παράδοση προς αναζήτηση λύτρωσης, σαφέστατα όμως τα κίνητρα του συγγραφέα, αν λάβουμε υπόψη την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχης που γράφτηκε το αφήγημα καθώς και τις αποψεις/πιστεύω του ίδιου -και αυτα δυστυχως δεν τα αναφερω ως θετικα, οχι γιατι ο Βακαλοπουλος ειχε ακραια εθνικόφρονες ή ορθοδοξες αποψεις αλλα και μονο αυτή η αχνη επιστρωση του πονηματος με τα συγκεκριμενα χαρακτηριστικα αρκει για να σημαδεψει ολο το βιβλιο. Τα εθνικά και θρησκευτικά σύμβολα εντέλει καθηλώνουν την διαχρονικοτητα και την υπερεθνικοτητα του κειμένου, καθώς δεν αφορούν έστω την αρχαιοελληνικη παράδοση - που έχει αποκατασταθεί ευρωπαϊκά τουλάχιστον, απο τις εθνικιστικες συνδηλωσεις που κάποιοι τις προσδιδουν αφελως και ανιστορικώς- κι αυτό, εμενα τουλάχιστον, δεν μου επέτρεψε να ταυτιστω με την οντολογική προοπτικη του κειμένου, παρά μόνο να αφεθω στη δίνη των λέξεων και των σχημάτων αφηγησης, όπως θα εξεταζα ένα κείμενο προς φιλολογική ανάλυση, όχι προς τέρψη. Ο ορθόδοξος αποφατισμός του Βακαλόπουλου καταστρέφει την νοηματική συνέχεια του βιβλίου και αυτό είναι ασυγχώρητο συγγραφικά.
Θεωρώ παρόλα αυτά πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση τον ίδιο τον συγγραφέα, κυρίως λογω της μακράς του πορείας στην ασθένεια και τον θάνατό του από αυτην πριν τα σαράντα. Εννοώ πως είναι ενδιαφέρουσα περίπτωση φιλολογικά γιατί αξίζει να διαλευκάνει κανείς αν η στροφή του στην παράδοση, αυτή που μετέδωσε και στην ηρωίδα του, έγινε λόγω της προθανάτιας αγωνίας, ενός φόβου που ήθελε να ξορκίσει εξυμνώντας όσα η εποχή του, ειδικά μετά την μεταπολίτευση, είχε προσπαθήσει, ορθώς, να επικρινει.
Ας μην γελιόμαστε όμως, σε τι αντιδρά στα αληθεια ο Βακαλόπουλος; Ποια γενιά τάχα εκφράζει; Δεν υπήρξε ποτέ νεοελληνικός διαφωτισμός κι αν υπήρξε, υπήρξε σε μια πολύ μικρή μερίδα της τότε ιντελιγκέτσιας και δεν αφορά επουδενί συνολικά τον πληθυσμο, ειδικά τον πληθυσμό της επαρχίας, ακόμα και από τις όποιες αντιστασιακές φωνές υπήρξαν κατά τη διάρκεια της επταετίας ή υστερότερα. Δεν υπήρξε ποτέ κανένα πνεύμα στην σύγχρονη Ελλάδα που να έχει αποτάξει με σφοδρότητα τα παναγιότατα σύμβολά μας (σύμβολα με τα οποία , όλως τυχαίως, ταυτίζεται πληρως και η Χούντα και η ελληνικοτητα) πέραν από κάποιες πρωτοποριακές φωνές της γενιάς του '30 που δεν έχουν ακόμα μελετηθεί επαρκώς. Άρα σε ποιους τάχα εξωμότες και σε ποια ολεθρια θεολογικη αποπνευμάτωση στέκεται πολέμιος ο Βακαλόπουλος όταν οι φωνές αυτές δεν υπήρξαν ποτέ, οχι απλως μεταπολιτευτικά αλλα σε ολη τη διαρκεια του 20ου αιώνα;
Αυτό άλλωστε το αποδεικνύει και η λαοφιλία του βιβλίου αφού φαίνεται να είναι αγαπητό από ένα ανομοιογενές πρόσμιγμα αντιθετικων πολιτικών και ιδεολογικων χώρων: ορθόδοξους, αποκαλούμενους φεμινιστες, αριστερούς, δεξιούς κλπ κλπ. Όχι ιδιαίτερα θετικό για ενα κείμενο κατά τη γ��ώμη μου. Και ο Ντοστογιέφσκι, για παραδειγμα, έχει, ρητώς, θρησκευτικά σχηματα στα έργα του αλλά η θρησκευτικοτητα του Ντοστογιέφσκι, αλίμονο, είναι υπερθετική, παναθρωπινη και αφορά το πρόσωπο του Μεσσία ως πρόσωπο αποσυναγωγο με το οποιο ταυτίζεται ο κάθε είδους επαναστατης. Οι ιδεολογικες αποχρώσεις της Γραμμής του Οριζοντος κάθε άλλο παρά ξεκάθαρες είναι. Αντιθέτως φαίνονται σκοτεινές, συγχυσμένες και, στην χειρότερη περίπτωση, αγκυλωμενα παραδοσιακές.
Η ελληνική λογοτεχνία δεν ξεφεύγει φυσικά από αυτές τις λαογραφικές συσκοτίσεις. Και δεν θέλει και να ξεφύγει. Μου έρχονται στο μυαλό πολλοί, σχετικώς καταξιωμένοι νεοέλληνες λογοτέχνες (και δεν εννοω, προφανως, συγκαιρινοι του Βακαλοπουλου, εννοω συγκαιρινοι δικοι μας), που ανα καιρούς θα αναρτήσουν την γεμάτη σεβασμό ακριτομυθία τους για την ελληνική παράδοση, θα μας ευχηθούν συγκινημενοι Καλό Πάσχα και θα μας παραθεσουν καποιο λινκ για τον Ακάθιστο Ύμνο, σαν, τάχα, να τους οδηγεί εκεί η φιλολογική ή μουσικη ��ξία του ύμνου (αν ήταν έτσι θα μας την ανέλυαν κιόλας) και όχι η μικρονοητική τους ανάγκη για την παρηγορητικη αγκαλιά του έτοιμου και επιφανειακού πνευματισμού.
Το να βρεις νεοέλληνα συγγραφέα που δηλώνει άθεος ή που στεκεται -ουσιαστικα- επικριτικος στο θρησκευτικο φαινομενο, είναι σαν να ψάχνεις να βρεις άθεο καθηγητή ή άθεο δικαστή/δικηγόρο: οι εικονίτσες δεν λείπουν ούτε από τα δικαστήρια ούτε από τα σχολεία, και όσοι δεν διαθέτουν την απαραίτητη αγχίνοια αλλα με κομφορμιστική αγαλλίαση αφήνονται σε, λίγο πολύ, καζουιστικά αισθητικά θέσφατα (οι εθνικοί μας ποιητές είναι οι τάδε, η καλή ευρωπαϊκή λογοτεχνία είναι η δείνα, αυτό το βιβλίο αρέσει σε όλους ή είναι το αγαπημένο των Διανοουμενιστικων Γοφών, άρα πρέπει να αρέσει και σε μένα επειδή η λαοφιλία και η αναιτιολογητη γνωμη εγγυώνται με κάποιον μυστήριο τρόπο την ποιότητα κλπ κλπ) τότε ειναι καταδικασμένοι να μείνουν για πάντα στάσιμοι και ως λογοτέχνες και ως πνευματικοί άνθρωποι. Και δεν είναι η μειοψηφία: κυκλοφορούν ανάμεσα μας και είναι, αλίμονο, η συντριπτική πλειοψηφία.
Οχι, δεν κατακρίνω τα πιστεύω του οποιουδήποτε. Απλώς, πλεον, η λογοτεχνία έχει γίνει ενα βιομηχανικό προϊόν. Και οι συγγραφείς, ή οσοι αυτοαποκαλουνται ετσι, εξισου, πλασαρουν μια εντελως αδιάφορη περσονα προς πώληση, ένα από τα πολλά κακέκτυπα πανομοιότυπων ανθρώπων που κυκλοφορουν εκεί έξω και αυτό το φανερώνει όλο τους το ειναι, από την εμφάνισή, τα ρούχα που φοράνε, την ονλάιν παρουσία, την μουσική που ακούνε, τον τρόπο που γράφουν μέχρι τον τρόπο που αξιολογούν την τέχνη ή τον τροπο που συσπειρωνονται αγελαια σε απομιμήσεις φιλολογικων κυκλων.
Το μεγαλύτερο μερος της ελληνικης λογοτεχνικης παραγωγης ανηκει στη δεύτερη κατηγορία της λογοτεχνίας, δηλαδή, σύμφωνα με τον Σοπενχάουερ, αυτή της φαινομενικής λογοτεχνίας, της εφήμερης, της πρόσκαιρης, όπως πρόσκαιρη θα είναι και η προβολή που τόσο απελπισμένα αποζητούν. Άρα καταλήγουμε στο εξής: τι είναι χειρότερο απο έναν ατάλαντο χιπστεροσυγγραφέα; Ένας κρυφοθεούσος ατάλαντος χιπστεροσυγγραφέας. Ο Βακαλόπουλος δεν ανήκε, ευτυχώς, σε αυτή την κατηγορία, αλλά, απο την αλλη, δυστυχώς, ολισθησε σε πολλά ατοπήματα. Ας τα δούμε αναλυτικά.
Ο εθνοκεντρισμος και η ορθόδοξη διχοτόμηση του Ξανθου/Μελαχρινού Γένους, του Δυτικοευρωπαϊκού και του Ανατολικού που επιχειρεί πολλάκις εντός του κειμένου ο συγγραφέας με τα επαναλαμβανόμενα μότο φράσεων που υπάρχουν σε όλο το βιβλίο, δημιουργει μια σκωπτική απόσταση στο μη ιδεολογικά προσκείμενο σε ανάλογες ιδεοληψίες αναγνώστη. Αυτό μεμιάς αφαιρεί την καθολικά υπαρξιακή διάσταση που θα μπορούσε να λάβει το κείμενο και άρα το μειωνει αξιολογικα. Θα ηταν έστω περισσότερο έντιμο αν υπήρχε μια ρητώς θεολογική αφήγηση επί του σχίσματος, μια ιστορικη προοπτικη που να διαμηνύεται ξεκάθαρα εντός του κειμένου, καθώς τότε, με βάση την ιστορικότητα, θα υπήρχε και η χρεία της αντικειμενικότητας σε όσα αναφέρονται. Η ιστορία του σχίσματος όμως δεν είναι μονομερής και δεν γράφτηκε μόνο από τους ορθόδοξους, άσχετα αν κάποιοι τεμπέληδες την διάβασαν μόνο από αυτούς.
O Βακαλόπουλος μοιάζει να επικρίνει τα πάντα. Από τη μιντιακη επανάσταση της τηλεόρασης μέχρι την ανάδυση της τουριστικής βιομηχανίας, την παγκοσμιοποιηση κ.ά, και προσφέρει ως αντίδοτο... την Πατμο (αν είχε πασπαλίσει και λίγο Πάριο νομίζω πως καποιοι θα το χαρακτήριζαν χωρίς ντροπή ως το εθνικό μας βιβλίο)
Η κριτική του στάση μπορεί σε ορισμένα σημεία να είναι επίκαιρη μέχρι και σήμερα, αλλά η βιαστική του απάντηση, αναδυόμενη από την ιδεοποιηση μιας εξιδανικευμενης θεολογικης παραδοσης της Ανατολης που δεν δικαιωνεται απαραίτητα ιστορικα, αφαιρεί την οποια σύγχρονη διάσταση θα μπορούσε να λάβει το κείμενο και παραλληλα αιχμαλωτιζεται σε μια τρομολαγνική κριτική της τότε επικαιρότητας, κάτι που φυσικά έχει κόστος στην διαχρονικοτητα του βιβλίου, αν κανείς το προσεγγίσει από αυτή την προοπτική.
Παρόλα αυτά, δεν θέλω να αδικήσω συνολικά το μυθιστόρημα λόγω αυτών των φορτιων. Η γραφή είναι υποδειγματικα δουλεμένη, περιεχει πληθωρα εξαισιων χωρίων και κεφαλαίων όπου οι ιδεολογικες εμμονες του Βακαλοπουλου ειναι απουσες και, αντί να μας κάνει μια έμμεση νουθετηση, κατακρινει την διαχρονική κομφορμιστική ροπή των νεωτερικων κοινωνιων. Θαύμασα την εντέλεια του κυκλοτερους σχήματος, την υπαρξιακή ατμόσφαιρα της αναζήτησης, τη χρήση του απλου φορτισμενου λογου. Αυτά τα μεμονωμένα στοιχεια της αχρονης υπερεθνικοτητας και της καλής λογοτεχνίας, όμως, εγκλωβιζονται στα σύμβολα με τα οποια τα περιστοίχισε ο συγγραφεας και, πλέον, σε μια εποχή που δεν είναι πια τόσο επίκαιρα, δεν καταφερνουν να απελευθερωθουν, με αποτελεσμα το κείμενο να λιμνάζει εξαναγκαστικά στην επαρχιακή του διάσταση και τον συντηρητικό μοντερνισμό του καιρού του.
Δεν κατακρίνω τα πιστεύω κανενός, όπως προείπα, κρίνω ωστοσο πως στην περίπτωση του Βακαλόπουλου η φόρτωση του βιβλίου με κούφια σύμβολα καταλήγει λογοτεχνικά ζημιογόνα, μιας και ο συγγραφέας υποπέφτει στην τακτική των διαφημιστικών που τόσο αντιπαθεί: μας παρουσιάζει μια ελληνικότητα γεμάτη κλισέ (το λευκό πανι, η εκκλησία, η θαλασσα, το νησι κλπ), που απλώς τυγχάνει να είναι τα κλισέ που αρέσουν στον ίδιο.
Είναι άλλωστε αρκετά αντιφατικό και ασαφες, αν εξετάσουμε το κειμενο απο την συναισθηματική σκοπια της ηρωίδας, μια γυναίκας δηλαδή που μεγάλωσε εντός της ελληνικής παράδοσης, και άρα όλη της η ζωή διέπεται από τον σεξισμό και την φυλακή των στερεοτύπων που της κληροδότησε αυτή ακριβώς η παράδοση, για ποιον λόγο η αναζήτηση τοποθετείται τόσο έντονα με ελληνικό χαρακτήρα, με αυτόν του ορθόδοξου νησιού και της ελληνικοτητας του Αιγαίου, όταν η Ρέα, σύμφωνα με την αφήγηση και το ξαφνικό διαζύγιο, θα έπρεπε να θέλει να τρέξει μακρια από όλα αυτά, καθώς αυτά ακριβώς τα στοιχεία ήταν που την έδεσαν σε έναν άσκοπο γάμο: η ελληνική παράδοση της αγίας πατριαρχικής οικογένειας.
Θα δώσω ωστόσο πόντους πρωτοτυπίας στο πόνημα, επειδή, παρόλη την έλλειψη αληθοφάνειας, η οπτική του κειμένου ακολουθεί μια θηλυκή ηρωίδα, γιατί αν είχαμε να κάνουμε με αρσενικό ήρωα, υποθέτω πως θα είχαμε οδηγηθεί άρων άρων σε κάποιο μοναστήρι του Αγίου Όρους και τότε τα πράγματα θα ήταν ακόμα πιο άβολα.
Aδικαιολόγητη λοιπόν μέσα στο κείμενο η στροφή της Ρέας στην παράδοση προς αναζήτηση λύτρωσης, σαφέστατα όμως τα κίνητρα του συγγραφέα, αν λάβουμε υπόψη την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της εποχης που γράφτηκε το αφήγημα καθώς και τις αποψεις/πιστεύω του ίδιου -και αυτα δυστυχως δεν τα αναφερω ως θετικα, οχι γιατι ο Βακαλοπουλος ειχε ακραια εθνικόφρονες ή ορθοδοξες αποψεις αλλα και μονο αυτή η αχνη επιστρωση του πονηματος με τα συγκεκριμενα χαρακτηριστικα αρκει για να σημαδεψει ολο το βιβλιο. Τα εθνικά και θρησκευτικά σύμβολα εντέλει καθηλώνουν την διαχρονικοτητα και την υπερεθνικοτητα του κειμένου, καθώς δεν αφορούν έστω την αρχαιοελληνικη παράδοση - που έχει αποκατασταθεί ευρωπαϊκά τουλάχιστον, απο τις εθνικιστικες συνδηλωσεις που κάποιοι τις προσδιδουν αφελως και ανιστορικώς- κι αυτό, εμενα τουλάχιστον, δεν μου επέτρεψε να ταυτιστω με την οντολογική προοπτικη του κειμένου, παρά μόνο να αφεθω στη δίνη των λέξεων και των σχημάτων αφηγησης, όπως θα εξεταζα ένα κείμενο προς φιλολογική ανάλυση, όχι προς τέρψη. Ο ορθόδοξος αποφατισμός του Βακαλόπουλου καταστρέφει την νοηματική συνέχεια του βιβλίου και αυτό είναι ασυγχώρητο συγγραφικά.
Θεωρώ παρόλα αυτά πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση τον ίδιο τον συγγραφέα, κυρίως λογω της μακράς του πορείας στην ασθένεια και τον θάνατό του από αυτην πριν τα σαράντα. Εννοώ πως είναι ενδιαφέρουσα περίπτωση φιλολογικά γιατί αξίζει να διαλευκάνει κανείς αν η στροφή του στην παράδοση, αυτή που μετέδωσε και στην ηρωίδα του, έγινε λόγω της προθανάτιας αγωνίας, ενός φόβου που ήθελε να ξορκίσει εξυμνώντας όσα η εποχή του, ειδικά μετά την μεταπολίτευση, είχε προσπαθήσει, ορθώς, να επικρινει.
Ας μην γελιόμαστε όμως, σε τι αντιδρά στα αληθεια ο Βακαλόπουλος; Ποια γενιά τάχα εκφράζει; Δεν υπήρξε ποτέ νεοελληνικός διαφωτισμός κι αν υπήρξε, υπήρξε σε μια πολύ μικρή μερίδα της τότε ιντελιγκέτσιας και δεν αφορά επουδενί συνολικά τον πληθυσμο, ειδικά τον πληθυσμό της επαρχίας, ακόμα και από τις όποιες αντιστασιακές φωνές υπήρξαν κατά τη διάρκεια της επταετίας ή υστερότερα. Δεν υπήρξε ποτέ κανένα πνεύμα στην σύγχρονη Ελλάδα που να έχει αποτάξει με σφοδρότητα τα παναγιότατα σύμβολά μας (σύμβολα με τα οποία , όλως τυχαίως, ταυτίζεται πληρως και η Χούντα και η ελληνικοτητα) πέραν από κάποιες πρωτοποριακές φωνές της γενιάς του '30 που δεν έχουν ακόμα μελετηθεί επαρκώς. Άρα σε ποιους τάχα εξωμότες και σε ποια ολεθρια θεολογικη αποπνευμάτωση στέκεται πολέμιος ο Βακαλόπουλος όταν οι φωνές αυτές δεν υπήρξαν ποτέ, οχι απλως μεταπολιτευτικά αλλα σε ολη τη διαρκεια του 20ου αιώνα;
Αυτό άλλωστε το αποδεικνύει και η λαοφιλία του βιβλίου αφού φαίνεται να είναι αγαπητό από ένα ανομοιογενές πρόσμιγμα αντιθετικων πολιτικών και ιδεολογικων χώρων: ορθόδοξους, αποκαλούμενους φεμινιστες, αριστερούς, δεξιούς κλπ κλπ. Όχι ιδιαίτερα θετικό για ενα κείμενο κατά τη γ��ώμη μου. Και ο Ντοστογιέφσκι, για παραδειγμα, έχει, ρητώς, θρησκευτικά σχηματα στα έργα του αλλά η θρησκευτικοτητα του Ντοστογιέφσκι, αλίμονο, είναι υπερθετική, παναθρωπινη και αφορά το πρόσωπο του Μεσσία ως πρόσωπο αποσυναγωγο με το οποιο ταυτίζεται ο κάθε είδους επαναστατης. Οι ιδεολογικες αποχρώσεις της Γραμμής του Οριζοντος κάθε άλλο παρά ξεκάθαρες είναι. Αντιθέτως φαίνονται σκοτεινές, συγχυσμένες και, στην χειρότερη περίπτωση, αγκυλωμενα παραδοσιακές.
March 3, 2021
Η γραμμή του ορίζοντος, Χρήστος Βακαλόπουλος
"Ρέα Φραντζή, 32 χρονών, ελαφρά ντυμένη, χιλιάδες χρόνια μακριά από το κέντρο του κόσμου. "
Κάπως έτσι μας συστήνει την ηρωίδα του ο συγγραφέας.
Ήταν Κυψέλη, έγινε Γενεύη, είναι Πάτμος. Χωρίς να εξηγεί τους λόγους, αφηγείται τη φυγή, την έξοδο/επιστροφή.
Ήταν δεκαετία του 1960, είναι δεκαετία του 1980.
Με λόγο κυκλικό κάνει μια διαδρομή -αναδρομή στο παρελθόν, μια ανασκόπηση των τελευταίων 20 ετών.
Επιστρέφει στις ξέγνοιαστες παιδικές καλοκαιρινές διακοπές, στα θερινά σινεμά της εφηβείας, στην ενήλικη ζωή βγαλμένη από διαφημιστικές καμπάνιες. Φιλίες και δεσμοί που μεταλλάσσονται. Μια σχέση, ένας γάμος, μια φυγή.
Μια πορεία αποσύνδεσης, αποξένωσης, ένα τέλμα σχέσεων, ένα προσωπικό αδιέξοδο και προσκύνημα στον εσώτερο εαυτό, ένας εξαγνισμός, ένα άγγιγμα της δικής της γραμμής του ορίζοντα.
Είναι ένα ταξίδι με ιστορικές, πολιτικές, πολιτισμικές αναφορές.
Είμαστε στην δεκαετία του 1970, όπου η επτάχρονη δικτατορία καταρρέει και το δημοκρατικό πολίτευμα αποκαθίσταται.
" Υπήρχε πολλή χαρά την πρώτη μέρα και την επόμενη κάπως λιγότερη, στο τέλος της εβδομάδας υπήρχε μόνο καχυποψία, πειθαρχία, συσπείρωση, επιφυλακή. "
Μια αναφορά στις ευθύνες της γενιάς της στις εξελίξεις της μεταπολίτευσης.
Σημείο σταθμός στην πολιτισμική εξέλιξη όχι μόνο της Ελλάδας μα και της Δυτικής Ευρώπης το 1204. Από το " Χρονικό της κατάκτησης της Κωνσταντινούπολης" του Γοδεφρείδου Βιλλεαρδουΐνου, τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, στον Γεώργιο Γεμιστό και τον Νεοπλατωνισμό στη Δυτική Ευρώπη.
Ένα γραμμικό ταξίδι στο χρόνο, σε ορόσημα καθοριστικά.
Γραμμή του ορίζοντος, σημείο συγκερασμού πολιτισμών Ανατολής και Δύσης.
Γραμμή του ορίζοντος, το παρόν, σημείο τομής παρελθόντος- μέλλοντος.
Γραμμή του ορίζοντος, σημείο σύγκρουσης πλασματικού και ουσιαστικού. Η μετάβαση από τη συνοικία, στη χώρα, στον κόσμο. Αντιμέτωπη με τον υλισμό και τον υπαρξισμό.
Η Ρέα Φραντζή βιώνει μια αφύπνιση.
"Και η αφύπνιση δεν είναι άλλο από την επανάκτηση της συνείδησης και μαζί μ' αυτή της ελευθερίας, της ελευθερίας και του χρόνου. "
Μαρία Θαμπράνο
" θα μείνω πάντα ιδανικός κι ανάξιος εραστής
των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων,
και θα πεθάνω μια βραδιά σαν όλες τις βρα��ιές,
χωρίς να σχίσω τη θολή γραμμή των οριζόντων."
Νίκος Καββαδίας
"Ρέα Φραντζή, 32 χρονών, ελαφρά ντυμένη, χιλιάδες χρόνια μακριά από το κέντρο του κόσμου. "
Κάπως έτσι μας συστήνει την ηρωίδα του ο συγγραφέας.
Ήταν Κυψέλη, έγινε Γενεύη, είναι Πάτμος. Χωρίς να εξηγεί τους λόγους, αφηγείται τη φυγή, την έξοδο/επιστροφή.
Ήταν δεκαετία του 1960, είναι δεκαετία του 1980.
Με λόγο κυκλικό κάνει μια διαδρομή -αναδρομή στο παρελθόν, μια ανασκόπηση των τελευταίων 20 ετών.
Επιστρέφει στις ξέγνοιαστες παιδικές καλοκαιρινές διακοπές, στα θερινά σινεμά της εφηβείας, στην ενήλικη ζωή βγαλμένη από διαφημιστικές καμπάνιες. Φιλίες και δεσμοί που μεταλλάσσονται. Μια σχέση, ένας γάμος, μια φυγή.
Μια πορεία αποσύνδεσης, αποξένωσης, ένα τέλμα σχέσεων, ένα προσωπικό αδιέξοδο και προσκύνημα στον εσώτερο εαυτό, ένας εξαγνισμός, ένα άγγιγμα της δικής της γραμμής του ορίζοντα.
Είναι ένα ταξίδι με ιστορικές, πολιτικές, πολιτισμικές αναφορές.
Είμαστε στην δεκαετία του 1970, όπου η επτάχρονη δικτατορία καταρρέει και το δημοκρατικό πολίτευμα αποκαθίσταται.
" Υπήρχε πολλή χαρά την πρώτη μέρα και την επόμενη κάπως λιγότερη, στο τέλος της εβδομάδας υπήρχε μόνο καχυποψία, πειθαρχία, συσπείρωση, επιφυλακή. "
Μια αναφορά στις ευθύνες της γενιάς της στις εξελίξεις της μεταπολίτευσης.
Σημείο σταθμός στην πολιτισμική εξέλιξη όχι μόνο της Ελλάδας μα και της Δυτικής Ευρώπης το 1204. Από το " Χρονικό της κατάκτησης της Κωνσταντινούπολης" του Γοδεφρείδου Βιλλεαρδουΐνου, τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, στον Γεώργιο Γεμιστό και τον Νεοπλατωνισμό στη Δυτική Ευρώπη.
Ένα γραμμικό ταξίδι στο χρόνο, σε ορόσημα καθοριστικά.
Γραμμή του ορίζοντος, σημείο συγκερασμού πολιτισμών Ανατολής και Δύσης.
Γραμμή του ορίζοντος, το παρόν, σημείο τομής παρελθόντος- μέλλοντος.
Γραμμή του ορίζοντος, σημείο σύγκρουσης πλασματικού και ουσιαστικού. Η μετάβαση από τη συνοικία, στη χώρα, στον κόσμο. Αντιμέτωπη με τον υλισμό και τον υπαρξισμό.
Η Ρέα Φραντζή βιώνει μια αφύπνιση.
"Και η αφύπνιση δεν είναι άλλο από την επανάκτηση της συνείδησης και μαζί μ' αυτή της ελευθερίας, της ελευθερίας και του χρόνου. "
Μαρία Θαμπράνο
" θα μείνω πάντα ιδανικός κι ανάξιος εραστής
των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων,
και θα πεθάνω μια βραδιά σαν όλες τις βρα��ιές,
χωρίς να σχίσω τη θολή γραμμή των οριζόντων."
Νίκος Καββαδίας
February 11, 2019
δεν το εχεις διαβάσει;;;;; κακώς, πολυ κακώς!
Δεν ξέρεις ότι σ’αρέσει ο Βακαλόπουλος μέχρι να διαβάσεις Βακαλοπουλο! Έχω αποφασίσει ότι η γραμμή του οριζοντος είναι το αγαπημένο μου βιβλίο και ότι κάθε καλοκαίρι θα το διαβάζω ξανά και ξανά μέχρι που κάποιο καλοκαίρι θα το διαβάσω στο πλοίο για τη Πατμο.
Δεν ξέρεις ότι σ’αρέσει ο Βακαλόπουλος μέχρι να διαβάσεις Βακαλοπουλο! Έχω αποφασίσει ότι η γραμμή του οριζοντος είναι το αγαπημένο μου βιβλίο και ότι κάθε καλοκαίρι θα το διαβάζω ξανά και ξανά μέχρι που κάποιο καλοκαίρι θα το διαβάσω στο πλοίο για τη Πατμο.
September 2, 2018
Υπάρχει μια μουσική παράνομη, ταλαιπωρημένη, αφόρητα πραγματική
April 29, 2021
«πρέπει να διαλέξεις με προσοχή τη στιγμή που θα πέσεις στη θάλασσα»
July 17, 2020
Δεν έχω αρκετά λόγια για να μιλήσω για αυτό το βιβλίο. Το έψαχνα σχεδόν 2 χρόνια. Το βρήκα τον χειμώνα και για κάποιο λόγο ήξερα ότι έπρεπε να περιμένω να το διαβάσω την κατάλληλη στιγμή. "Πρέπει να διαλέξεις με προσοχή τη στιγμή που θα πέσεις στη θάλασσα." Έτσι λέει ο Βακαλόπουλος. Και τη διάλεξα. Στην Ηρακλεια, σε ένα σχεδόν "αόρατο νησί", 32 χρονών και κουρασμένη. Μια Ρέα Φραντζη κι εγώ μέσα στις τόσες. Όποιος το διαβασει θα νιώσει να του έχουν κλέψει το μυαλό, τις σκέψεις, τις ανησυχίες, τις ευαισθησίες. Δεν ξέρω πώς το κατάφερε. Διάβαζα και ξαναδιαβαζα κάθε κεφάλαιο, έκλαιγα και αναρωτιόμουν. Ποια είναι τελικά η σωστή ζωή; Γιατί, αφού είμαστε τόσοι που την έχουμε βρει δεν την ζουμε; Ξεπέρασε τις προσδοκίες μου, το αγάπησα. Κι ας με άφησε με έναν κόμπο στο λαιμό. Αυτό έψαχνα. Βρείτε το. Διαβάστε το. Ζήστε.
February 20, 2020
Υπάρχει μόνο ένα νησί.
May 28, 2017
Είναι γνωστό ότι με τους νεότερους Έλληνες συγγραφείς δεν έχω και πολύ καλή αναγνωστική σχέση και δύσκολα θα διάβαζα αυτό το βιβλίο αν δεν μου το πρότειναν.
Μπορώ να πω με πλήρη γνώση ότι θα είχα κάνει μεγάλη μαλακία...
Είναι ένα συγκλονιστικό βιβλίο, ξεχωριστό,με ύφος που εγώ τουλάχιστον δεν είχα συναντήσει στα ελληνικά γράμματα.
Η τεχνική που είναι γραμμένο είναι σαν να παλεύουν δύο διαφορετικά κείμενα με το ίδιο θέμα να έρθουν στην επιφάνεια χωρίς να είναι παράταιρο αυτό αλλά να συμπληρώνει το ένα το άλλο και να συμπλέκονται ιδανικά.
Το βιβλίο είναι σαν ημερολόγιο της πρωταγωνιστριας που όμως ξεφεύγει από την πεπατημένη και γίνεται ξέσπασμα για όλες τις υποσχέσεις που κάνουμε στον εαυτό μας και δεν κρατάμε και προφητεύει ίσως καταστάσεις που ζούμε τώρα.
Καταστάσεις όπως η αλλοτρίωση και η μαζοποίηση του εναλλακτικού που είναι η αρρώστια της εποχής και δεν επιτρέπει στην κοινωνία να προχωρήσει.
Είναι ένα βιβλίο σήμα κινδύνου που καταλήγει να είναι το φίδι που τρώει την ουρά του.
Γιατί το άφορα όπως λέει και ο συγγραφέας ευάλωτα
"...το τελευταίο κομμάτι του αληθινά πολιτισμένου κόσμου,
εκείνου του κόσμου που δεν καμώνεται ότι είναι πολιτισμένος,
εκείνου του κόσμου που κουράστηκε να είναι πολιτισμένος "
Η κανονική βαθμολογία είναι 5 αστέρια.
Το 5ο είναι για όταν σπάσει η σιωπή ακριβώς τη στιγμή που χρειάζεται!
October 15, 2022
Μόνο σ��βασμός και δέος για αυτό το αριστούργημα.
May 24, 2019
Γραφή αυθόρμητη. Γρήγορη. Ένα κομμάτι από τη ζωή ενός ανθρώπου.
October 8, 2020
Υπάρχει μόνο ένα βιβλίο.
March 28, 2023
“Πρέπει να διαλέξεις με προσοχή τη στιγμή που θα πέσεις στη θάλασσα.”
July 12, 2014
Κατά καιρούς έχω συναντηθεί με το όνομα του πρόωρα χαμένου Βακαλόπουλου μέσα από αναφορές φίλων του συγγραφέων και κινηματογραφιστών. Αποφάσισα να γνωρίσω και το έργο του μέσα από τη "Γραμμή του ορίζοντος".
Είναι από τα λίγα βιβλία που πραγματικά με εκνεύρισαν, από τη μια να ανυπομονώ να γυρίσω τις σελίδες του και απ'την άλλη να προσπαθώ να συγκρατήσω την ορμή μου να το εκσφενδονίσω προς τη θάλασσα, να συναντήσει τη γραμμή του ορίζοντα (-ντα ρε Βακαλόπουλε) του τίτλου του.
Ο Βακαλόπουλος ξέρει να γράφει, μην το αμφισβητήσετε αυτό. Όχι απαραίτητα ιστορίες. Η υπόθεση του βιβλίου είναι εντελώς προσχηματική καθώς επικεντρώνεται στη Ρέα Φραντζή, μια 32χρονη γυναίκα που αποφασίζει να εγκαταλείψει τον άντρα της και καταφεύγει στην Πάτμο. Αλλά ξέρει να γράφει. Να φτιάχνει μικρά κεφάλαια με μουσική δομή, φράσεις να επαναλαμβάνονται δίνοντας μια μινιμαλιστική γοητεία στο κείμενο, με τον χρόνο να μπλέκεται σαν σπιράλ και το δεύτερο πρόσωπο να γίνεται προσωπικό.
Όλη αυτή η γραφή όμως για να πει τι; Για να πει ότι λέει μια επιφυλλίδα του Γιανναρά. Η επιλογή της Πάτμου, ενός χώρου συμβολικού για την Ορθοδοξία δεν είναι τυχαία. Είναι το ιδανικό σκηνικό για να καταγράψει την προσπάθεια της Ρέας να ξεφύγει από το "απροσδιόριστο φορτίο" που βαραίνει τους Έλληνες κατά τον Βακαλόπουλο και την δυστυχία που την οδηγεί, καθώς συνειδητοποιεί εντελώς προβλεπόμενα το μεγαλείο του χωριού, της γιαγιάς και του να ανάβεις ένα κεράκι στην εκκλησία. Και όλα αυτά εκεί, περιτριγυρισμένη από τον "ξανθό κόσμο" που δεν καταλ��βαίνει τίποτα και άλωσε και την Κωνσταντινούπολη απο πάνω, απέναντι από την Έφεσο που "αναπνέει κλεφτά, περικυκλωμένη από φίδια"
Με άλλα λόγια όλα τα κλισέ της ελληνοκεντρικής αφήγησης για συνέχεια του γένους, μοναδικότητα των Ελλήνων, Τούρκους που μας σφετερίζονται τα αρχαία, μαζεμένα και καλογραμμένα. Αν φίλε αναγνώστη ιδεολογικά είσαι στο ίδιο μήκος κύματος τότε συστήνω ολόθερμα το βιβλίο, είναι το πιο καλογραμμένο ίσως δείγμα του είδους. Εγώ, βρισκόμενος στο άλλο ιδεολογικό άκρο, θεωρώντας τον Ελληνισμό ένα έθνος και μια ιδεολογία που όπως όλα δημιουργήθηκε και δημιουργείται σε διάλογο με τα άλλα, την ιδέα της συνέχειας ως ένα προφανές κατασκεύασμα και δεχόμενος την αλλαγή ως αναπόφευκτη και συχνά ευπρόσδεκτη το βρήκα εκνευριστικό. Δεν μετανιώνω για τον (λίγο, πρόκειται για σύντομο ανάγνωσμα) χρόνο που του αφιέρωσα αλλά δεν νομίζω να ξαναβρεθώ σε παραλία με βιβλίο του Βακαλόπουλου στο χέρι.
Είναι από τα λίγα βιβλία που πραγματικά με εκνεύρισαν, από τη μια να ανυπομονώ να γυρίσω τις σελίδες του και απ'την άλλη να προσπαθώ να συγκρατήσω την ορμή μου να το εκσφενδονίσω προς τη θάλασσα, να συναντήσει τη γραμμή του ορίζοντα (-ντα ρε Βακαλόπουλε) του τίτλου του.
Ο Βακαλόπουλος ξέρει να γράφει, μην το αμφισβητήσετε αυτό. Όχι απαραίτητα ιστορίες. Η υπόθεση του βιβλίου είναι εντελώς προσχηματική καθώς επικεντρώνεται στη Ρέα Φραντζή, μια 32χρονη γυναίκα που αποφασίζει να εγκαταλείψει τον άντρα της και καταφεύγει στην Πάτμο. Αλλά ξέρει να γράφει. Να φτιάχνει μικρά κεφάλαια με μουσική δομή, φράσεις να επαναλαμβάνονται δίνοντας μια μινιμαλιστική γοητεία στο κείμενο, με τον χρόνο να μπλέκεται σαν σπιράλ και το δεύτερο πρόσωπο να γίνεται προσωπικό.
Όλη αυτή η γραφή όμως για να πει τι; Για να πει ότι λέει μια επιφυλλίδα του Γιανναρά. Η επιλογή της Πάτμου, ενός χώρου συμβολικού για την Ορθοδοξία δεν είναι τυχαία. Είναι το ιδανικό σκηνικό για να καταγράψει την προσπάθεια της Ρέας να ξεφύγει από το "απροσδιόριστο φορτίο" που βαραίνει τους Έλληνες κατά τον Βακαλόπουλο και την δυστυχία που την οδηγεί, καθώς συνειδητοποιεί εντελώς προβλεπόμενα το μεγαλείο του χωριού, της γιαγιάς και του να ανάβεις ένα κεράκι στην εκκλησία. Και όλα αυτά εκεί, περιτριγυρισμένη από τον "ξανθό κόσμο" που δεν καταλ��βαίνει τίποτα και άλωσε και την Κωνσταντινούπολη απο πάνω, απέναντι από την Έφεσο που "αναπνέει κλεφτά, περικυκλωμένη από φίδια"
Με άλλα λόγια όλα τα κλισέ της ελληνοκεντρικής αφήγησης για συνέχεια του γένους, μοναδικότητα των Ελλήνων, Τούρκους που μας σφετερίζονται τα αρχαία, μαζεμένα και καλογραμμένα. Αν φίλε αναγνώστη ιδεολογικά είσαι στο ίδιο μήκος κύματος τότε συστήνω ολόθερμα το βιβλίο, είναι το πιο καλογραμμένο ίσως δείγμα του είδους. Εγώ, βρισκόμενος στο άλλο ιδεολογικό άκρο, θεωρώντας τον Ελληνισμό ένα έθνος και μια ιδεολογία που όπως όλα δημιουργήθηκε και δημιουργείται σε διάλογο με τα άλλα, την ιδέα της συνέχειας ως ένα προφανές κατασκεύασμα και δεχόμενος την αλλαγή ως αναπόφευκτη και συχνά ευπρόσδεκτη το βρήκα εκνευριστικό. Δεν μετανιώνω για τον (λίγο, πρόκειται για σύντομο ανάγνωσμα) χρόνο που του αφιέρωσα αλλά δεν νομίζω να ξαναβρεθώ σε παραλία με βιβλίο του Βακαλόπουλου στο χέρι.
May 5, 2017
"Οταν γύρισαν στήν Αθήνα η Βάνα δήλωσε ότι αυτή ήταν η τελευταία της χρονιά στό χωριό καί βγήκε αληθινή, το επόμενο καλοκαίρι πήγε στή Γαλλία, η Έρση πήγε στήν Ίο, η Μίνα πήγε στα Μάταλα, έζησε είκοσι μέρες σε μιά σπηλιά και είπε ότι αύτή ήταν η πραγματική ζωή. Η Βάνα γύρισε από τή Γαλλία καί είπε ότι εκεί είναι η πραγματική ζωή, καπνίζεις, πίνεις ένα καφέ, μπαίνεις σ’ ένα μαγαζί, αγοράζεις κάτι, πίνεις έναν καφέ, καπνίζεις, μπαίνεις σ’ έναν κινηματογράφο, καπνίζεις, τρώς, μπαίνεις σ’ ένα μαγαζί, αγοράζεις κάτι, καπνίζεις, μπαίνεις σ’ ένα καφέ, παίζεις ένα φλιπερά��ι, καπνίζεις, μπαίνεις σ’ ένα μαγαζί, αύτή είναι η πραγματική ζωή, άγοράζεις κάτι. Η Έρση είπε ότι μόνο στήν Ίο είναι η πραγματική ζωή, εκεί είναι οί ελεύθεροι άνθρωποι, παίζουν κιθάρα, μπαίνουν στη θάλασσα όποτε θέλουν, βγαίνουν όποτε θέλουν, κοιμούνται όποτε θέλουν, παίζουν κιθάρα, τρώνε όποτε θέλουν, χέζουν όποτε θέλουν, γελάνε όποτε θέλουν, παίζουν κιθάρα, κάνουν έρωτα όποτε θέλουν, πίνουν όποτε θέλουν, παίζουν κιθάρα, αυτή είναι η πραγματική ζωή.."
(κάβλα)
(κάβλα)
March 9, 2016
Μέσα σε είκοσι χρόνια όλοι βρέθηκαν ξαφνικά να έχουν μια δουλειά, στις δέκα και μισή έπρεπε να βρίσκονται κάπου. Μέσα σε είκοσι χρόνια είσαι ελεύθερος να δοκιμάσεις ό,τι βρεις μπροστά σου, είσαι ελεύθερη να δεχτείς όλες τις δοκιμασίες νομίζοντας ότι είναι ξαφνικές ευλογίες που έρχονται από το πουθενά, σταλμένες από την τυχαία πλοκή, κληροδοτημένες από το τίποτα. Μελαχρινή, συμπαθητική, ξέρει να κοιμάται με κάποιον χωρίς να τον γουστάρει, το έχει μάθει πολύ καλά και το έχει βαρεθεί, ας επιμένουν τα διαφημιστικά. Σηκώνει τους ώμους, πίνει μια γουλιά, αν ήτανε 1977, θα έλεγε ότι είναι φανταστικό αυτό το κομμάτι και τώρα μένει στη σιωπή, πίνει μια γουλιά, αισθάνεται μια κάποια συμπάθεια γι' αυτόν το σχεδόν κουφό άνθρωπο που παλεύει ν' ανακαλύψει λίγη μουσική μέσα στο χάος, είκοσι χρόνια μετά. Δεν θα του γυρίσει την πλάτη, δεν θα κοιμηθεί μαζί του, θα του χαμογελάει από μακριά.
April 30, 2018
“Κάποτε υπήρχε ελάχιστο παρόν, όσο ακριβώς χρειαζόταν ώστε να μην ξεχνιέται η μέρα, να μην λυγίζει κάτω από το βάρος των αιώνων. Τότε ήταν συμπαθητικό το παρόν, ήταν ντροπαλό, άκουγε τους μεγαλύτερους του, περίμενε την σειρά του, δεν έβγαζε γλώσσα, δεν κρατούσε κακία, έλεγε τον πόνο του. Τότε ήταν τρυφερό το παρόν γιατί είχε καεί η γούνα του από τον έρωτα. Είχε αποφασίσει να είναι ευγενικό, να στέκεται στην άκρη και να παρατηρεί, να μην προδίδει έτσι εύκολα τα βάσανά του να μην διεκδικεί έτσι εύκολα τα δικαιώματά του, να μην χτυπάει το ποδαράκι του στο πάτωμα, να μην μουτρώνει, να μην κακολογεί, να μην γκρινιάζει.”
March 12, 2020
Αγγελική, 30 χρονών, συνομήλικη του παρόντος, και άναυδη. «Μόλις γράφεται η πρώτη λέξη ο κόσμος αλλάζει πρόσωπο». Ίσως λοιπόν η γνώμη μου να μην έπρεπε να απαρτίζεται από λέξεις – καθώς δεν θα άλλαζα ούτε μία λέξη σε αυτό το υπέροχο βιβλίο. Ίσως να έπρεπε να εκφραστώ με μουσικές. Όμως, «δεν υπάρχει πια μουσική, Έρση». «Δεν υπάρχει απολύτως τίποτα, υπάρχουν μόνο οι ίδιοι».
January 20, 2019
Δε μπαίνω στη διαδικασία να πω κάτι για τη γραφή του Βακαλόπουλου εδώ, πώς θα μπορούσα άλλωστε. Αυτό που διάβασα ήταν ένα αριστούργημα, κάτι που θα ξαναεπισκεφτώ αρκετές φορές ακόμα.
March 2, 2020
Κάποια κεφάλαια ήταν Ε Ξ Α Ι Ρ Ε Τ Ι Κ Α.
Κάποια άλλα κούραζαν με την επανάληψη.
Κάποια άλλα κούραζαν με την επανάληψη.
Displaying 1 - 30 of 46 reviews