Τέλος στον ανατοκισμό των τόκων από τις τράπεζες σε καθυστερημένα δάνεια επιδιώκει να θέσει μέσω νομοθετικής ρύθμισης ο μεμονωμένος σοσιαλιστής βουλευτής Κωστής Ευσταθίου, ο οποίος χθες κατέθεσε σχετική πρόταση νόμου στην Ολομέλεια της Βουλής.
Με την πρόταση νόμου τροποποιείται ο νόμος περί Ελευθεροποίησης του Επιτοκίου, ώστε ο ανατοκισθείς τόκος να μην κεφαλαιοποιείται από τις τράπεζες.
Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, ο ανατοκισμός είναι η διαδικασία κατά την οποία τόκοι προστίθενται στο δανεισμένο κεφάλαιο, οδηγώντας σε αυξημένο οφειλόμενο ποσό. Διακρίνεται σε άμεσο και έμμεσο ανατοκισμό. Στον άμεσο ανατοκισμό οι καθυστερημένοι τόκοι παράγουν νέο τόκο, ενώ στον έμμεσο οι καθυστερημένοι τόκοι ενσωματώνονται στο κεφάλαιο, αυξάνοντας το συνολικό δανεισμένο ποσό. Ο ανατοκισμός αντανακλά την παραγωγική δυναμική του κεφαλαίου, παρέχοντας πρόσθετη ανταμοιβή για το δανεισμένο κεφάλαιο. Ωστόσο, αν δεν υπάρχουν κατάλληλοι περιορισμοί στον έμμεσο ανατοκισμό, μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική αύξηση του συνολικού οφειλόμενου ποσού, επιβαρύνοντας τον δανειολήπτη και καθιστώντας τον ευάλωτο σε πρακτικές του δανειστή.
Ο στόχος της πρότασης
Όπως υποστηρίζει ο κ. Ευσταθίου, «ο ανατοκισμός των τόκων και η κεφαλαιοποίηση τους αυξάνει το συνολικό οφειλόμενο ποσό κατά επικίνδυνο τρόπο, οδηγώντας τον, στις πλείστες των περιπτώσεων και σε κατάσταση υπερχρέωσης».
Παράλληλα, σημειώνει πως η τακτική του πολλαπλασιασμού των οφειλών επενεργεί αρνητικά στη δυνατότητα του οφειλέτη να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του και αντίκειται στις βασικές αρχές της καλής πίστης και της μη καταχρηστικής άσκησης δικαιώματος από πλευράς των τραπεζών, οι οποίες πρέπει να εφαρμόζονται βάσει της νομοθεσίας και του σχετικού κώδικα της Κεντρικής Τράπεζας.
Πάντως, όταν τεθεί προς συζήτηση η πρόταση νόμου στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή, είναι δεδομένο πως θα υπάρξουν έντονες αντιδράσεις από τα πιστωτικά ιδρύματα και την Κεντρική Τράπεζα.
Έρευνα από τη Βουλή
Σύμφωνα με μελέτη που διενήργησε ο τομέας Ερευνών και Μελετών της Βουλής, μετά από οδηγίες του κ. Ευσταθίου, έχει διαφανεί πως υπάρχουν διαφοροποιήσεις στις νομοθετικές και πρακτικές προσεγγίσεις που εφαρμόζει, επί του θέματος αυτού, κάθε χώρα. Οι διατάξεις αντικατοπτρίζουν τις διάφορες πολιτικές προσεγγίσεις στην προστασία καταναλωτών και τη ρύθμιση των χρηματοπιστωτικών συμβάσεων. Συγκεκριμένα, Αυστρία, Ηνωμένο Βασίλειο, Καναδάς, Ουγγαρία, Πολωνία και Σλοβενία απάντησαν πως δεν εφαρμόζονται νομοθεσίες για την κεφαλαιοποίηση των τόκων.
Στην Αυστρία, σε περίπτωση αθέτησης υποχρεώσεων του καταναλωτή, οι καταβλητέοι τόκοι περιορίζονται σε πέντε ποσοστιαίες μονάδες ετησίως πάνω από το συμφωνηθέν επιτόκιο, με στόχο την προστασία των καταναλωτών.
Στο Βέλγιο υπάρχει απαγόρευση κεφαλαιοποίησης τόκων σε περιπτώσεις λύσης της πιστωτικής σύμβασης λόγω μη εκπλήρωσης των υποχρεώσεων του καταναλωτή. Ωστόσο, σε περιπτώσεις εξουσιοδοτημένων χρεώσεων ή απλής καθυστέρησης επιτρέπεται η καταβολή τόκων υπερημερίας.
Στην Ελλάδα επιτρέπεται η κεφαλαιοποίηση των τόκων ανά εξάμηνο, σε περίπτωση συμφωνίας ανατοκισμού, ενώ υπάρχουν συγκεκριμένοι κανονισμοί για τους τόκους επί τόκων. Επιπλέον, απαγορεύεται η κεφαλαιοποίηση τόκων εφόσον δεν προβλέπεται στην αρχική δανειακή σύμβαση ή σε σύμβαση γενικότερης ρύθμισης οφειλών.
Στην Ισπανία, ο ανατοκισμός ρυθμίζεται από τον Αστικό και τον Εμπορικό Κώδικα. Αναλυτικά, οι μη καταβληθέντες τόκοι δεν δημιουργούν νέους τόκους, αλλά δυνατόν να κεφαλαιοποιηθούν, αυξάνοντας το κεφάλαιο με περαιτέρω αποδόσεις. Επίσης, η κεφαλαιοποίηση των τόκων μπορεί να θεωρηθεί καταχρηστική, με νομική αξίωση κατά των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, εάν υπάρχει έλλειψη σαφήνειας στην καθορισμένη υπερημερία των τόκων.
Στη Λιθουανία η διαδικασία κεφαλαιοποίησης των τόκων εξαρτάται από τις συγκεκριμένες συμφωνίες και διαπραγματεύσεις μεταξύ του πιστωτικού ιδρύματος και του πελάτη. Μπορεί να περιλαμβάνει τη μεταφορά συσσωρευμένων τόκων ως νέα συναλλαγή, την αναδιάρθρωση της υφιστάμενης συναλλαγής με την ενσωμάτωση των συσσωρευμένων τόκων ή την ανασυγκρότηση πολλαπλών συναλλαγών του πελάτη σε μία ενιαία συναλλαγή.
Στην Πορτογαλία τα επιτόκια για την καταναλωτική πίστη υπόκεινται σε ανώτατα όρια και η κεφαλαιοποίηση των τόκων επιτρέπεται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, σύμφωνα με το κανονιστικό δίκαιο.
Τέλος, στη Σλοβακία ισχύουν οι κανόνες χαμηλής κεφαλαιοποίησης, οι οποίοι περιορίζουν την κεφαλαιοποίηση των τόκων, βάσει του νόμου περί Φόρου Εισοδήματος.
