Hiztegibatua

Hiztegi Batua
Noiz eguneratua: 2010-03-16
Hiztegi Batua
a 1 1 iz. 'euskal alfabetoaren lehen letra' 2

iz. '"a" letraren izena'
a bildu (@ ikurraren izena)
a 2 interj.: a!
aaiundar (herritarra)
aba* e. aita (elizgizonaren titulua)
ababor iz. [batez ere leku-denborazko
kasuetan erabilia]: ababorrean urzulo bat dago.
abade 1 iz. 'monasterioko burua' 2 iz. Bizk.
'apaiza'
abade egin Bizk. 'apaiz egin'
abade-etxe edo abade etxe Bizk.
'apaiz etxea'
abade nagusi Bizk. 'apaiz nagusia,
apaizburua'
abadegai iz. Bizk. 'apaizgaia'
abadeki iz. 'apaizgaia'
abadesa
abadetasun 1 iz. 'monasterioko buruaren
kargua eta egitekoa' 2 iz. Bizk.
'apaizgoa'
abadetu, abade/abadetu, abadetzen. 1
da/du ad. 'monasterioko buru egin' 2
da/du ad. Bizk. 'apaiz egin'
abadetza 1 iz. 'monasterioko buruaren
kargua eta egitekoa' 2 iz. Bizk.
'apaizgoa'
abadia
abadot iz. Zah. g.er. 'liztorra'
abagune
abaila iz. 'abiada, oldarra'
abaildu, abail, abailtzen. 1 da/du ad. 'leher
egin, nekatu' 2 da/du ad. 'pisuaz
makurtu'
abaildura
abakando iz. Homarus gammarus
abako 1 iz. 'ariketa aritmetikoak egiteko
taula boladuna' 2 iz. 'kapitelaren
goialdea'
abal iz. Zuz. 'bermea'
abala eman
abal-emaile edo abal emaile Zuz.
'abala ematen duena'
abalatu* e. abala eman
abaldun iz. Zuz. 'abala eman zaion
pertsona'
abalkide
Oharra: zerrenda honek arau maila du
abandonatu, abandona, abandonatzen. 1

du ad. Zuz. 'pertsonak, gauzak edo
ekintzak utzi, babesik gabe jarri' 2 du
ad. h. utzi; alde batera utzi; bertan
behera utzi
abandonu
abangoardia
abangoardismo
abangoardista
abaniko iz. Heg. h. haizemaile
abant
abantean adlag. 'arraunean aurrera
eginez'
abant egin 'arraunean aurrera egin'
abantada 1 iz. 'bultzada, abiada' 2 iz.
'(besoaz-edo egindako) kolpe-keinua'
abantaila
abantaila eraman Zah. 'aldea atera'
abantailatsu izond. Sin. abantailos
abantailatu, abantaila/abantailatu,
abantailatzen. du ad. Ipar. Zah.
abantailos izond. Ipar. Sin. abantailatsu
abantari iz. 'arraunlaria'
abantzatu, abantza, abantzatzen. da/du ad.
Ipar. Herr. h. aitzinatu; aurreratu
abantzu 1 adlag. Ipar. eta Naf. 'kasik, ia':
abantzu bi urte baditu hemen garela.
abantzu izan. da ad. 'azkenetan izan,
hil hurran izan'
abantzu 2 iz. Ipar. 'aurrerapena,
aitzinamendua'; 'trebetasuna'
abantzuo adlag. 'ia-ia'
abao iz. Bizk. Sin. abaraska
abar iz. 'adar txikia'
eta abar ( eta abar luze bat
kalko desegokia da; erabil horren
ordez eta abar, eta abar )
abaraska iz. Sin. abao
abaritz iz. Quercus coccifera
abarizia iz. Zah.
abarizios izond. Ipar. Zah.
abarizti iz. 'abaritz basoa'
abarka
abarkadun iz. eta izond. 'baserritarra'
abarkagile
abarkagintza
abarketa iz. 'espartina'
abarketari iz.
2
Hiztegi Batua
abaro iz. 'itzala, aterpea, babesa'

abaroan egon
abaro egin 'atseden hartu, eguzkigaldatik babestuz' Sin. abaroan egon
abarrakitu, abarraki, abarrakitzen. da/du
ad. 'suntsitu'
abarreria iz. g.er.
abarrikatu, abarrika, abarrikatzen. da/du
ad. Naf. 'abarrakitu'
abarrots* e. harrabots
abartegi
abartsu
abartu, abar/abartu, abartzen. da ad.
'adarkatu': damurik, hainbeste
adaxkatara da abartua gure euskara
zaharra!
abasberuan* e. abespeluan
abasto adlag. Herr. 'ugari'; 'nahikoa'
abastu* e. abasto
abat iz. Batez ere Bizk. h. abade
abata iz. 'usoak erakartzeko edo
jaitsarazteko hegazti-irudia'
abatari iz.
abatetxe* e. abade-etxe edo abade etxe
abatz
abazera (hizkuntza)
abazuza* e. babazuza
abdikatu, abdika, abdikatzen. du ad.
abdomen
abdominal izond. Anat.
abduktore izond. Anat.
abede* e. alfabeto
abegi
abegitsu
abel xehe* e. abere xehe
abelazkuntza
abelbide
abelburu
abeldi* e. fauna
abeldun
abelera iz. Gip. 'egoera'
abeletxe
abelgorri
abelgorriki iz.
abeltegi
abeltxe* e. abere xehe
abeltzain
abeltzaintza
abemaria iz.: hiru abemaria errezatu
zituen; abemarietan gera dadila
danbolina. Sin. agurmaria
abemaria-ezkila edo abemaria
ezkila Sin. ilun-ezkila
abemarietako iz.: dorreko kanpaiak
abemarietakoa jo zuenean.
abenda iz. g.er. h. arraza
abenderri* e. nazio
abendu 1 1 iz. 'urtearen hamabigarren hila'
2 iz. 'Liturgia urteko lehen aldia,
Gabonak aurrekoa'
abendu 2 iz. Bizk. 'mirua'
abendualdi
abenida* e. etorbide; hiribide
abeniko iz. Zah. 'hitzarmena'
abenitu, abeni, abenitzen. da ad. Zah.
'elkar hartu, ondo konpondu'
abenka
abentura
abenturazale
aber* e. ea
aberasbide
aberasgarri
aberaska* e. abaraska
aberaskeria iz.: euskararen
aberastasunak eta aberaskeriak.
aberaski 1 adlag.
aberaski 2 iz. g.er. 'aberastasuna,
ondasuna'
aberaskume
aberaspide* e. aberasbide
aberastasun
aberaste iz.: uranioaren aberastea.
aberastu, aberats/aberastu, aberasten.
da/du ad.
aberats
aberatsaile* e. aberasgarri
abere
abere-hiltzaile iz.
abere-lapur edo abere lapur
abere larri
abere-talde edo abere talde
abere xehe 'ardia eta ahuntza'
aberekeria
abereki 1 adlag. 'abereen eran'
abereki 2 iz. 'abere-okela'
3
Hiztegi Batua
abereki 3 iz. eta izond. g.er. 'abereen

moduan jokatzen den pertsona':
horrela, bere izaera aberekia ase
zuen.
aberetasun
aberetiar izond. Sin. aberezko
aberetu, abere/aberetu, aberetzen. da/du
ad. 'gizakia abereen antzeko bihurtu,
hauen tasunak hartuz'
aberezko izlag.: itxura basati eta
aberezkoa. Sin. aberetiar
aberia 1 iz. h. matxura 2 iz. 'kalte handia'
aberkide
aberkoi izond.: olerki aberkoiak.
aberrazio iz. Tekn.
aberri
Aberri-egun edo Aberri egun
aberrigabe izond.
aberriratu, aberrira, aberriratzen. da/du
ad.
abertimendu iz. Ipar. Herr. h. abisu
abertitu, aberti, abertitzen. du ad. Herr. h.
ohartarazi; jakinarazi; abisatu
abertzale
abertzalekeria
abertzaletasun
abertzaletu, abertzale/abertzaletu,
abertzaletzen. da/du ad. 'abertzale
bihurtu'
abes* e. abesti; kantu
abesbatza
abeslari
abespeluan adlag. Bizk. 'jo eta ke'
abestalde
abestaldi iz. 'kantaldia'
abesti
abestu, abes, abesten. du ad.
abeze 1* e. alfabeto
abeze 2 iz. 'hasi-masiak': abezean da
oraindik ikasgai honetan.
abiaburu
abiada
abiadan adlag.: abiadan atera zen
etxetik.
abiadore* e. pilotu; hegazkinlari
abiadura 1 iz. Ipar. eta Naf. 'hastapena' 2
iz. Heg. 'lastertasuna'
abiadura-aldagailu edo abiadura

aldagailu
abiadura-neurgailu edo abiadura
neurgailu
abiadura-palanka edo abiadura
palanka
abiagailu iz. 'motorra abiarazteko gailua'
abiagune
abialdi
abiamen 1 iz. Batez ere Ipar. 'hasiera':
abiamen ezin hobea hartu du
[ikuskizun handiak]. 2 iz. Batez ere
Ipar. 'prestaera': heldu den igandean
ditugu herriko festak; ez
nolanahikoak, abiamenen arabera.
abian 1 adlag.: lan hau abian jarri zen
eguna; joateko abian da. 2 adlag.
'berehala': otoi errozu abian.
abiapuntu
abiarazi, abiaraz, abiarazten. du ad.
abiarazle iz.: Windows abiarazlea.
abiasari iz. 'taxietan, abiatzeagatik
ordaintzen den diru kopurua'
abiatu, abia, abiatzen. da/du ad.:
jendarmeek ikerketak abiatuak
dituzte.
abiatze
abiazio
abidjandar (herritarra)
abil
abildu, abil/abildu, abiltzen. da ad.
'trebatu'
abilezia
abilidade iz. Herr. 'abilezia, trebetasuna'
abilki
abio iz. Zub.
abioi iz. h. hegazkin; aireko
abioneta* e. hegazkin txiki; turismohegazkin edo turismo hegazkin;
kirol-hegazkin edo kirol hegazkin
abisal
abisatu, abisa, abisatzen. du edo dio ad. [
du (Ipar.) edo dio (Heg.) ]
abisu
abitu
abitua hartu
abitu-hartze edo abitu hartze
abixoi iz. Atherina sp.
4
Hiztegi Batua
abizari
abizen iz. 'pertsonen deitura'
ablatibo
ablazio
abokatu
abokatutza
abolitu, aboli, abolitzen. du ad. Sin.
ezeztatu
abolizio iz. Sin. ezeztatze
abolizionismo
abolizionista
abonamendu iz.: Musika Hamabostaldiko
abonamendua.
abonatu 1, abona, abonatzen. 1 du ad.
'aintzat, ontzat hartu' 2 du ad.
'goraipatu' 3 da/du ad. h. harpidetza
egin
abonatu 2 iz. h. harpidedun
abondant izond. Zah. 'nasaia, oparoa,
ugaria'
abondantzia iz. Zah. 'nasaitasuna,
oparotasuna, ugaritasuna'
abonu 1 iz. 'laudorioa'
abonu 2* e. ongarri
abonu 3* e. abonamendu
abordatu, aborda, abordatzen. du ad.
Itsas.
abordatze
aboro* e. haboro
abortatu, aborta, abortatzen. du ad.
abortatze
abortu
abortza
abots* e. ahots
abrasio iz. Geol.
abrigo iz. Heg. h. beroki
abrigu iz. Bizk. 'keinua, imintzioa'
abrikot iz. Prunus armeniaca
abrikotondo iz. Prunus armeniaca
absente
absentismo
absentzia
abside
absintio* e. asentsio-belar
absolbitu, absolbi, absolbitzen. du ad.
absolbizio iz. Zah. 'absoluzioa': Aralarko
absolbizio eguna.
absolutibo izond. Hizkl.

absolutismo
absolutista
absolutu
absolutuki
absolututasun
absoluzio
abstenitu, absteni, abstenitzen. da ad.
abstentzio
abstinentzia 1 iz. 'haragi-uztea, mehea' 2
iz. Med.: abstinentzia-sindromea.
abstraktu
abstrakzio
absurdo
abudhabiar (herritarra)
abudo* e. agudo
abujar (herritarra)
aburdiko* e. burko; bururdi
aburna iz. 'loina'
aburska* e. ahuspez
aburu iz.: zenbat buru hainbat aburu;
aburu bateko, aburu bereko.
-ren aburuz
aburukide
aburumenka adlag. 'iritzira'
abusatu 1, abusa, abusatzen. du ad.
abusatu 2, abusa, abusatzen. da ad. Ipar.
'jostatu, dibertitu'
abusu 1 iz. 'erabilera okerra, bidegabea,
gehiegizkoa, etab.' 2 iz. Zuz.
abuztu
abzesu
abzisa
abzisa-ardatz edo abzisa ardatz
accesit
adabaki
adabakitu, adabaki/adabakitu,
adabakitzen. du ad. h. adabatu
adabatu, adaba, adabatzen. du ad.
adabegi
adabegitsu
adabeso iz. 'zuhaitzaren adar nagusietako
bakoitza'
adabu* e. adabaki
adaburu
adaburutu, adaburu/adaburutu,
adaburutzen. 1 du ad. 'zuhaitzari adar5
Hiztegi Batua
abarrak soildu' 2 da ad. 'zuhaitza adarabarrez hornitu'

adagio iz. Mus.
adaje
adakera iz. 'adarren multzoak duen izaera'
adaki
adakitu, adaki/adakitu, adakitzen. 1 du ad.
'adarrei adaxkak eta hostoak kendu' 2
du ad. 'adar moztuez egurra egin'
adaptatu* e. egokitu; girotu; laketu;
moldatu
adar 1 iz. 'animalien hezur luzakina':
akerrak adarrak okerrak ditu; adaroker. 2 iz. 'zuhaitzen enborretik
ateratzen den besoa': pagoaren
adarrak moztu. 3 iz.: adar-hotsa
entzun. (musika tresna) 4 iz. 'bidearen,
zientzien, etab.en zatia' 5 iz. 'aulkiaren
eta ohearen atzeko aldea' 6 iz.
(zapatak janzten laguntzeko tresna)
adar-motz edo adarmotz
adarra jo: niri behintzat ez didazu
adarrik joko!
adar-zulo edo adar zulo 'uztarriaren
zatia'
adarbakar 1 izond. 'adar bakarra duena' 2
iz. 'adar bakarreko animalia
mitologikoa'
adarbakoitz izond. eta iz. 'adarbakarra'
adardun
adareta iz. (golde mota)
adargabe izond.
adarjotzaile
adarjotze
adarka adlag.
adarka egin 'adarkatu'
adarkada
adarkadura
adarkari izond. 'adarka egiten duena'
adarkatu, adarka/adarkatu, adarkatzen. 1
du ad.: zezenak adarkatu zuenean. 2
da ad.: bidea adarkatzen den gunean.
adarki iz.: adarkizko orrazia.
adarmotz edo adar-motz izond. 'adar bat
behintzat falta zaiona edo moztua
duena'
adaro iz. (hortzik gabeko eskuare

modukoa, ukuilu eta abarrak
garbitzeko erabiltzen den tresna)
adarreko iz. (eduki-neurria)
adarrondo iz. Ipar. 'adabegia'
adarrondotsu izond. Ipar. 'adabegitsua'
adartsu
adartu, adar/adartu, adartzen. da ad.
'adarrak atera'
adarzabal iz. Dama dama
adasdun
adats iz.: adats-izpiak zituen urrearen
pareak.
adausi
adausi egin
adausika
adaxka
adberbio
addar iz. Zub. (deabruaren izena)
addisabebar (herritarra)
adei
adei-lege edo adei lege 'adeitasuna'
adeitasun iz.: adeitasunez.
adeitsu
adeitsuki adlag. 'adeitasunez'
adelatu, adela, adelatzen. da/du ad. Batez
ere Zub. 'prestatu, apailatu'
adelazale iz. Zub.
adelu 1 iz. 'prestaketa' 2 iz. 'apaingarria'
adendar (herritarra)
adesara adlag. Zub. 'arestian'
adi 1 adlag.
adi egon: doinu horren adi nago;
umeari adi egon dira; begiak lurrera
adi.
adi 2 iz.
adia galdu: ahozabalka eta adia
galdurik egon da goiz osoan.
adia iz. 'auhena, deitorea': hemen aitortu
nahi ez duzuna han aitortuko duzu
adiaz eta negarrez.
adiabatiko
adiagile iz. 'erostaria'
adiaka adlag.
adiakari 1 iz. 'erostaria' 2 iz. Syrnium
aluco (hegazti harraparia)
adiakatu, adiaka, adiakatzen. da ad.
adibide
6
Hiztegi Batua
adibidez adlag.: zuk, adibidez, ez

duzu hitza bete.
adib. ( adibidez -en laburdura)
adiera
adierazezin
adierazgailu* e. seinale
adierazgarri 1 iz.: besoan zeraman
taldearen adierazgarria. 2 izond.:
adibide adierazgarriak aipatu ditu.
adierazgarritasun
adierazi 1, adieraz, adierazten. du ad.
adierazi 2 iz.: adierazlea eta adierazia.
adierazkizun iz. 'adierazi (behar) dena'
adierazkor izond.: hitz adierazkorren
ortografia.
adierazkortasun
adierazle
adierazmolde
adierazpen iz.: adierazpen askatasuna.
adierazpide
adierazte
adieraztera eman* e. aditzera eman
adierraz
adierraztasun
adietan eman Bizk. 'aditzera eman'
adiezin izond. 'ulergaitza'
adigabe
adigabetu, adigabe/adigabetu,
adigabetzen. da/du ad.
adigai
adigaitz
adigaiztasun iz. 'ulergaiztasuna'
adigarri 1 iz. 'azalpena'; 'adibidea' 2 izond.
'ulergarria'; 'aditzea merezi duena,
gogoangarria': ipuinaren ondorio
adigarriak.
adigarritasun iz. 'ulergarritasuna'
adigera (hizkuntza)
adiguri iz. Heg. 'oparia'
adikatu, adika, adikatzen. da ad. 'nekatu'
adikune iz. Bizk. 'begirada'
adimen
adimen urriko
adimen-urritasun edo adimen
urritasun
adimendu iz. h. adimen
adimendun izond. 'arrazionala'
adimengabe izond.
adimentsu izond. 'adimen handi,
zorrotzekoa'
adimenzale
adin 1 iz. 'edadea' 2 iz. Bizk. Zah.
'adimena'
adinean sartu
adinetara etorri
adinetara heldu
adin handi
adin izan. da/du ad. Ipar. eta Naf.:
Pello eta biok adin(ak) gara (adin
berekoak).
adin nagusiko Sin. adindun
adin-nagusitasun edo adin
nagusitasun iz. 'adindunaren egoera'
adin txikiko* e. adingabe
adina
adinean
adinako
adinaldi
adinbat 'adina, beste'
adinbateko izlag.
adindu, adin/adindu, adintzen. da ad.
adindun izond. Anton. adingabe
adineko
adineratu, adinera/adineratu, adineratzen.
da ad.
adinetaratu, adinetara/adinetaratu,
adinetaratzen. da ad. h. adineratu
adingabe izond. Anton. adindun
adingabeko izlag.
adingabetasun
adinkide
adinon
adinonez
adintsu 1 izond. 'adin handikoa'
adintsu 2 izond. 'ia adin berekoa'
adintsu izan 'ia adin bereko izan':
adintsu(ak) dira Joanes eta Martin.
adio
adio egin edo adioak egin 'adio esan'
adio erran edo adioak erran edo
adio esan edo adioak esan:
aberastasunei adio esan.
ez adiorik
adiposo izond.: ehun adiposoa.
adiskidantza
7
Hiztegi Batua
adiskide
adiskide handi 'adiskide mina'
adiskide kutun 'adiskide mina'
adiskide mami 'adiskide mina'
adiskide min
adiskidego iz. Lap. eta Naf.
'adiskidetasuna, adiskidantza'
adiskideki adlag. g.er. 'adiskidetasunez'
adiskidetasun
adiskidetsu 1 izond.: harreman
adiskidetsuak. 2 adlag.: adiskidetsu
hitz egin zigun.
adiskidetu, adiskide/adiskidetu,
adiskidetzen. da/du ad.
adiskidetza iz. 'adiskidetasuna'
adiskidetzaile
adiskidetzako iz. 'adiskidetzat hartzen
dena'
adiskidetze iz.: adiskidetzeko ekitaldia.
aditasun iz. 'adi egotea, arreta'
aditibo* e. gehigarri
aditu 1, adi, aditzen. 1 du ad. 'entzun' 2 du
ad. 'ulertu' 3 du ad. 'usaimenaz
sumatu'
elkar aditu
ez aditu egin edo ez adituarena egin
aditu 2 izond. eta iz.: lege kontuetan
adituek diotenez.
aditz
aditz-izen Hizkl.
aditz-joko Hizkl.
aditz laguntzaile Hizkl.
aditz nagusi Hizkl.
aditz trinko Hizkl.
aditzaile iz.: aditzaile onari, hitz gutxi.
aditze
aditzez adlag.: ez dut aditzez baizik
ezagutzen.
(zerbaiten) aditzea izan: badut
horren aditzea.
aditzen eman Bizk. 'aditzera eman'
aditzera iz. Gip. h. aditze
aditzera eman ( jakitera eman baino
egokiagoa da)
aditzoin
aditzondo
adiuntza iz. 'sasoia, garaia'
adiuntzaz adlag. 'garaiz'
adiurre iz. Zah. h. aiurri

adiutu izond. h. aiutu
adizkera
adizki
adizkitegi iz. Gram.
adizlagun
adjektibo
adjudikatu, adjudika, adjudikatzen. du ad.
adjudikazio
adjudikaziodun
adlatibo izond. Gram.
administradore* e. administratzaile
administralgo* e. administrazio
administrari iz. 'administrazioko langilea':
administrariak, administrari
laguntzaileak.
administraritza
administratibo izond.: hiriburu
administratiboa.
administratu, administra, administratzen.
du ad.
administratzaile iz. 'administratzen duena'
administrazio
administrazio-kontseilu edo
administrazio kontseilu
administrazio-zuzenbide edo
administrazio zuzenbide
admiratu* e. amiratu
adobe iz. Tekn.
adoleszente iz. h. nerabe (eta,
dagokionean, gaztetxo ere erabil
daiteke)
adoleszentzia iz. h. nerabezaro;
nerabetasun
adoptatu, adopta, adoptatzen. du ad. 'seme
edo alabatzat hartu'
adopzio iz.: adopzio-legea.
adoragarri izond.: Jainkoa bakarrik da
adoragarria.
adorarazi, adoraraz, adorarazten. dio ad.
adoratu, adora, adoratzen. du ad.
adoratzaile
adorazio
adore
adore eman
adoregabe izond.
adoregabetu, adoregabe/adoregabetu,
adoregabetzen. da/du ad.
8
Hiztegi Batua
adoretsu
adoretu, adore/adoretu, adoretzen. da/du
ad.
adornatu, adorna, adornatzen. du ad. Heg.
Beh. 'apaindu'
ados
ados egon
ados etorri Sin. bat etorri
ados izan
ados jarri
adostasun
adoste iz. '(jokoan) berdinketa'
adostu, ados/adostu, adosten. 1 da/du ad.
'ados egon, jarri' 2 da/du ad. 'elkar
hartu' 3 da/du ad. 'berdindu'
adreilu
adreiluztatu, adreiluzta, adreiluztatzen. du
ad.
adrenalina
adrendu iz. Naf. 'trebetasuna'
adrendua hartu Naf. 'era hartu':
makina berriari adrendua hartu dio.
adreri* e. leinu
adret izond. Zub. 'trebea'
adrezatu, adreza, adrezatzen. zaio/dio ad.
Ipar. g.g.er. 'zuzendu, norabideratu'
adrezia iz. Ipar. Herr. 'trebetasuna'
adriatiko izond.: Itsaso Adriatikoa.
adskribatu, adskriba, adskribatzen. du ad.
Zuz.
adsortzio iz. Kim.
adstratu iz. Tekn.
adu iz. Batez ere Bizk. 'zoria, patua'
aduana
aduana-zerga edo aduana zerga Sin.
muga-zerga, muga zerga
aduanazain
adulterio
adur 1 iz. Sin. lerde
adur-zapi edo adur zapi
adur 2 1 iz. Gip. 'zoria' 2 iz. Gip. 'ahalmen
ezkutu harrigarria'
adurretako* e. adur-zapi edo adur zapi
adurti izond. Sin. lerdetsu
aerobiko izond. Tekn.
aerobio iz.
aerodinamika iz. Fis.
aerodinamiko
aerodromo
aeroespazial izond.
aeroklub
aerolabaingailu
aerolito
aerometro
aeromodelismo
aeronauta
aeronautika
aeronautiko
aerosol
aerostatika
aerostato
afaitatu, afaita, afaitatzen. da/du ad. Ipar.
Zah. 'apaindu'
afalaitzin iz. Ipar. 'afalaurrea'
afalaurre
afaldar iz. h. afaltiar
afaldu, afal, afaltzen. du edo da ad. [ du
(Heg.) edo da (Ipar.) ]
afalondo
afalordu
afaloste
afaltegi
afaltiar
afaltoki
afan iz. Heg. h. zaletasun; harrokeria;
grina
afari
afari arin 'afariusia, barau-egunetako
afaria'
afari-lege edo afari lege 'afari arina':
afari-legea egin dugu.
afari-merienda
afaritan: anitz edan ote zuten
afaritan?
afaritara: goazen orain afaritara,
gero lotara.
afariketa: egingo dugu afariketan, ni aita
eta zu ama? (haur-jokoa: afariketan
egin, ibili, jardun esapideetan
erabiltzen da batez ere)
afarite iz. [batez ere leku-denborazko
kasuekin erabiltzen da]: afariten ari
dira nonbait; jarri ziren mahaian
afariteko gogo handiz; deitu gaituzte
afaritera.
9
Hiztegi Batua
afariusi iz. 'afari arina, barau-egunetako

afaria'
afasia
afasiko
afektatu* e. erasan; hunkitu; ukitu
afektibitate
afektibo
afektibotasun
afektu
afera
afganiar (herritarra)
afganistandar (herritarra)
afgano* e. afganiar; afganistandar
afiliatu, afilia, afiliatzen. du/da ad.
afiliazio
afin izond. Mat., Kim.
afinatu, afina, afinatzen. du ad. Heg. Mus.
h. tonuan jarri; aurrindu
afinitate iz. Mat., Kim., Bot.
afirmazio* e. baieztapen; baiezko
afixa iz. Sin. kartel
afizio iz. Heg. Beh. h. zaletasun
afizionatu 1 iz. Heg. Beh. h. zale 2 iz.
Heg. Beh. h. amateur
afoinu iz. Heg. 'haize hezea, hezetasuna'
afonia
afoniko
aforismo
aforo* e. edukiera; neurketa
afrikaans (hizkuntza)
afrikaerditar (herritarra)
afrikaner
afrikar
afro [hitz elkartuetako lehen osagai gisa
erabiltzen da]
afrodisiako
afrontu 1 iz. Bizk. 'haizea eta euria batera'
2* iz. Ipar. e. afruntu
afruntu iz. Batez ere Ipar. 'laidoa'
afusilatu* e. fusilatu
aga iz. Hist.
agabe iz. Agave sp.
agai* e. haga
agaka* e. alfabeto
agaramondar* e. agaramontar
agaramontar
agata iz. (harribitxia)
agelki* e. borragoma
agenda
agente
agentzia
agerbide
agergarri iz.: gure bihotzeko saminaren
agergarritzat.
ageri izond.: leku ageria.
ageri izan, ageri, ageriko. da/du ad.: garbi
ageri da horren bihotz ona; ageri
duzu ez zarela hemengoa.
agerian
ageri-agerian eduki
ageri-agerian egon
ageri-agerian jarri
agerian eduki
agerian egon
agerian jarri
agerigabe izond. 'ezkutukoa'
ageriki
ageriko izlag.: politikarien ageriko bizitza;
ageriko aurrezkia. Sin. jendaurreko;
publiko
agerira adlag. [ agerira atera,
agerira ekarri gisako esapideetan
erabilia]
ageririk adlag. Ipar. 'ageriki'
ageriz adlag. 'ageriki'
agerizko izlag. h. ageriko
agerkai 1 iz. 'agiria' 2 iz. 'erakuskaria,
froga'
agerkari
agerkera
agerketa 1 iz. h. agerkera; agertze;
agerraldi 2 iz. h. agerpen; agerraldi;
agerkunde
agerki iz. g.er. 'agerkaia'
agerkizun
agerkunde 1 iz. 'agerpena' 2 iz. 'epifania'
goi-agerkunde 'errebelazioa'
agerleku
agermen iz. Zah. h. agerpen
agerpen
agerpide* e. agerbide
agerraldi
agerrarazi, agerraraz, agerrarazten. du ad.
agerri izond. Zah. h. ageri
10
Hiztegi Batua
agerrian* e. agerian
agerriki* e. ageriki
agerrira* e. agerira
agerritik* e. ageritik
agerriz* e. ageriz
agertoki
agertu 1, ager, agertzen. da/du ad.
agertu 2 iz.
agertu bat egin
agertzaile
agertze
agi denez* e. agidanez
agi zenez* e. agidanean; agidanez
agian 1 adlag. 'beharbada, apika' 2 adlag.
Ipar. 'oxala': agian luzaz biziko dira
elkarrekin.
agiandu* e. agiantzatu
agiantza iz. Lap. eta BNaf. 'desira
(normalean ona)': Eguberriko
agiantzak.
agiantzatu, agiantza/agiantzatu,
agiantzatzen. du ad. Lap. eta BNaf.
'desiratu (zerbait ona)'
agidanean adlag. 'dirudienez, antza denez'
agidanez adlag. 'agidanean'
agilando iz. Heg. Beh. h. gabonsari
aginde* e. agindu
agindu 1 iz.
(-en) aginduetara edo (-en)
agindura
agindu-emaile
aginduetara egon edo agindura
egon
aginduetara jarri edo agindura
jarri
agindu 2, agin, agintzen. du ad.
aginduka adlag.: goizean goiz hasten zen
deiadarka eta aginduka.
agindupe iz. [batez ere leku-denborazko
kasuetan erabilia]
agindupean
agindupera
agindupetik
agindupeko iz.: bere zerbitzari eta
agindupeko guztiak bidera irten
zitzaizkion.
aginduzko 1 izlag. 'nahitaez bete
beharrekoa': aginduzko araua;
aginduzko proba. 2 izlag. 'hitz

emandakoa'
aginean 'zorian': hil aginean (egon); ito
aginean.
aginik g.er. h. aginean
aginpean* e. agindupean
aginpeko* e. agindupeko
aginpide
agintaldi
agintarau* e. agindu
agintarazi, agintaraz, agintarazten. dio ad.
agintari
agintaritza
aginte
aginte-makila edo aginte makila
agintebide* e. aginpide; eskumen
agintedun
agintekera* e. agintera
agintekeria
agintepide* e. aginpide; eskumen
agintera iz. Gram.
aginterri iz. g.er. 'erreinua, erresuma,
estatua'
agintza iz. h. agintzari; promes
agintzaile
agintzari
agintze 1 iz. 'agintea' 2 iz. 'agindua'
agira egin* e. agiraka egin
agiraka adlag. Batez ere Bizk.
agiraka egin
agirakaldi
agirakari iz. Batez ere Bizk.
agirakatu, agiraka/agirakatu, agirakatzen.
du ad. g.er. h. agiraka egin
agiri iz. 'dokumentua, izkribua,
adierazpena'
agirika* e. agiraka
agiriko* e. ageriko
agiritegi iz. 'artxiboa'
agirizain iz. 'artxibozaina'
agitu, agi, agitzen. da ad. 'gertatu'
aglomeratu 1, aglomera, aglomeratzen. da
ad. Tekn.
aglomeratu 2 iz. eta izond. Tekn.
aglutinatu, aglutina, aglutinatzen. du ad.
aglutinazio iz. Gram.
agnostiko izond. eta iz.
11
Hiztegi Batua
agnostizismo
ago! interj. (abereekin erabiltzen den
agindu hitza)
agoa iz. 'sutegian urtutako burdin zatia'
agoazil* e. aguazil ( Herr. , bestela
udaltzain )
agoilatu, agoila, agoilatzen. du ad. Ipar.
'upelaren edukia urritu ahala, osatzea'
agondu, agon, agontzen. da ad. 'etzanda
dagoenak gorputzaren goiko erdia
jaso, eserita gelditzeko, (ohean) eseri'
agonia
agoniako iz. 'norbait hil dela adierazten
duen kanpai-joaldia'
agou iz. Zub. 'kemena, adorea'
agor 1 izond.: iturri agorra. 2 iz. 'lehortea'
3 h. irail
agorra egin g.er. '(putzua) hustu, urik
gabe utzi'
agorrean adlag. g.er.: agorrean
lanean aritu (ezer jan gabe).
agor-liho edo agor liho iz. (irailaren azken
aldean ereiten den liho mota)
agorkor
agorraldi iz. Sin. agorte
agorrarazi, agorraraz, agorrarazten. du ad.
agorreria iz. g.er. 'agortea, gabezia'
agorrezin izond. 'ezin agortuzkoa'
agorril iz. h. abuztu
agorrola
agortasun
agorte iz. Sin. agorraldi
agortu, agor/agortu, agortzen. da/du ad.
ezin agortuzko
agortzaile
agot
agotz* e. ahotz
agrabiatu* e. iraindu; laidotu
agrabio* e. irain; laido
agradagarri izond. Ipar.
agradatu, agrada, agradatzen. da/zaio ad.
Ipar.: Jainkoari agradatzen zitzaion
tenplua; hartaz agradatu zen.
agramondar* e. agaramontar
agramontar* e. agaramontar
agramontes* e. agaramontar
agregatu iz. Tekn.: agregatu kimikoak.
agronomia
agronomo iz. eta izond.

aguakate* e. ahuakate
aguantatu, aguanta, aguantatzen. du ad.
Heg. Herr. 'iraun, eraman, jasan, eutsi'
aguardient iz. Ipar. 'pattarra'
aguazil iz. Herr.
agudezia iz. Batez ere Ipar. Zah.
'agudotasuna, trebetasuna'
agudo 1 adlag. 'laster' 2 izond. Ipar.
'trebea'
agudotasun
agudotu, agudo/agudotu, agudotzen. 1 da/
du ad. 'agudoago, lasterrago gertatu' 2
da/du ad. Ipar. 'trebatu'
agur 1: entzuleok, agur! (diosal hitza) 2 iz.
'agurtzea': bere agurra helarazi digu
errektoreak.
agur egin
agur esan
agur on iz. Zah. g.er. 'gurtza, jaurespena'
agure (hitz markatua da, gutxiespen balioa
du eskuarki, eta ezin erabil daiteke
adineko -ren sinonimo oso balitz
bezala)
agure-atso (e. atso-agureak )
aguretasun
aguretu, agure/aguretu, aguretzen. da/du
ad.
aguretxo iz. ( agure -ren txikigarria)
agurgarri
agurgarritasun
agurka
agurkatu, agurka/agurkatu, agurkatzen.
du ad. 'agurtu, agur egin'
agurmaria iz. Sin. abemaria
aguro* e. agudo
agurtu, agur/agurtu, agurtzen. du ad.
agurtza 1 iz. 'gurtza' 2 iz. g.g.er.
'arrosarioa'
agurtzaile iz. g.er.
agustindar
ahabia iz. Vaccinium myrtillus
ahago iz. Rumex patientia
ahagorri iz. g.er. h. ahago
ahagozo* e. ahogozo
ahaide
Ahaide Nagusi pl.
ahaidego iz. 'ahaidetasuna'
12
Hiztegi Batua
ahaideria iz. 'senitartea, ahaideen multzoa'

ahaidetasun
ahaidetu, ahaide/ahaidetu, ahaidetzen. da/
du ad. 'ahaide bihurtu'
ahaiko 1 iz. g.er. (h. ahaideak ) 2 iz.
g.er. h. ahaidetasun
ahaire iz. Zub. 'doinua'
ahakar iz. Sin. aharra
ahakar egin
ahakarrean
ahakartu, ahakar/ahakartu, ahakartzen. da
ad. Sin. aharratu
ahal 1 iz.: ahala du hori egiteko. (Era
burutuaren ondoan, 'ahal d(ir)en
guztia(k)': esan ahalak esan
dizkiote elkarri; egin ahalak
egin dituzte )
ahala egin: nire ahala egin dut; bere

ahala egiten duena.
ahala eman
ahal 2 [partikula modala, desira adierazten
duena]: egingo ahal du!, ez ahal da
eroriko!
ahal izan, ahal izaten, ahalko/ahal izango:
ekarri ahal izateko; etortzen ahal da;
ahal dela; ahal den sailik handiena;
ezin konta ahal.
ahal adina
ahal adinako
ahal adinbat
ahal beste
ahal bezain
ahal bezainbat
ahal bezala
ahal izate
ahala 1 adlag. [aditzaren era burutuaren
ondoan] '-en neurrian': iritsi ahala
eseri dira; platerak atera ahala
husten ziren. 2 adlag.: koka ahala
jende sartu zen.
ahalara adlag. Zah.: handiek nahikara,
ttipiek ahalara.
ahalaz Lap. eta BNaf. 'ahal den neurrian':
euskara ahalaz garbia darabil;
saiatzen dira ahalaz gordetzen
lehengo ohiturak; baina horretarako
borrokatu behar eta ahalaz denak
elkarrekin.
ahalbait* e. albait
ahalbide
ahalbideratu, ahalbidera, ahalbideratzen.
du ad. h. ahalbidetu
ahalbidetu, ahalbide/ahalbidetu,
ahalbidetzen. du ad.
ahaldun iz.: Batzar Nagusietako ahaldun
edo ordezkariei 'apoderado'
(Bizkaian) eta 'procurador' (Araba
eta Gipuzkoan) esaten zitzaien.
ahaldundegi* e. aldundi; diputazio
ahaldundi* e. aldundi; diputazio
ahaldungai
ahalegar* e. aholegar
ahalegin iz. Sin. eginahal
ahalegina adlag. 'ahaleginean, ahal
den neurrian': ahalegina moztuta ere,
nahiko luzea izango zen.
ahalegina egin edo ahaleginak egin
ahaleginean
ahalegindu, ahalegin/ahalegindu,
ahalegintzen. da ad.: esaten,
(bukatzen, etab.) ahalegindu.
ahaleginka adlag. g.er. 'ahaleginak eginez'
ahalegintxo iz. ( ahalegin -en
txikigarria)
ahalera iz. Gram.
ahalezko
ahalgabe izond. g.er.
ahalge* e. ahalke
ahalgo iz. 'kemena': adinarekin ahalgoak
joan zaizkit.
ahalguztidun
ahalguztiduntasun
ahalik edo ahalik eta 1 (adlag.ekin:
ahalik maizen, sarrien , etab.
baino hobeto ahalik maizena,
ahalik sarriena , etab.) 2
(izond.ekin: ahalik garbiena,
osoena, ederrena , etab.) 3: ahalik
eta goizenik merkatura joan.
ahalke iz. Batez ere Ipar.
ahalke izan. da ad. Batez ere Ipar.:
hartaz ahalke naiz; semearen ahalke
dira.
ahalkearazi, ahalkearaz, ahalkearazten. du
ad. Ipar.
ahalkegabe izond. Ipar. Sin. lotsagabe
13
Hiztegi Batua
ahalkegabekeria iz. Ipar. Sin.

lotsagabekeria
ahalkegabeki adlag. Ipar. Sin. lotsagabeki
ahalkegabetasun iz. Ipar. Sin.
lotsagabetasun
ahalkegabetu, ahalkegabe/ahalkegabetu,
ahalkegabetzen. da/du ad. Ipar. Sin.
lotsagabetu
ahalkegarri izond. Ipar. Sin. lotsagarri
ahalkeizun
ahalkeizungarri* e. ahalkegarri
ahalkerazi* e. ahalkearazi
ahalkeria 1 iz. Jas. 'ahalkea' 2 iz. pl. Jas.
'lotsariak'
ahalketi izond. Ipar. Sin. lotsati
ahalketsu izond. Ipar. g.er.
ahalketu, ahalke/ahalketu, ahalketzen. da/
du ad. Ipar. Sin. lotsatu
ahalkor izond. Ipar. Sin. lotsati; lotsakor;
lotsor
ahalmen
ahalmentsu izond. g.g.er. 'ahaltsua'
ahalorde iz.: abokatuari eskura eman zion
ahalordea.
ahalorotako izond. g.er.
ahaltasun
ahaltsu
ahaltsutasun iz. g.er. 'ahalmena'
ahamen
ahamenda
ahamenka
ahamenkatu, ahamenka/ahamenkatu,
ahamenkatzen. du ad.
ahantzarazi, ahantzaraz, ahantzarazten.
dio ad.
ahantzi, ahantz, ahanzten. da/du ad.
ahanzgarri iz. 'ahantzarazten duena': oi
hau oinazea, beste guztien
ahanzgarria!
ahanzkor
ahanzmendu iz. g.er.
ahanzte
ahanztura
ahapaldi
ahapean* e. ahopean
ahapeka adlag. Batez ere Ipar.
ahapeko* e. ahopeko
ahapetik adlag. Batez ere Ipar.
aharantza iz. Ipar. Zah. 'mintzaera'

ahardi
ahari
ahari-joko edo ahari joko Sin.
ahari-talka, ahari talka; aharitopeka, ahari topeka
ahari-talka edo ahari talka Sin.
ahari-joko, ahari joko; aharitopeka, ahari topeka
ahari-topeka edo ahari topeka Sin.
ahari-joko, ahari joko; ahari-talka,
ahari talka
ahariki
ahariko
aharito iz. Bizk. 'ahari(ko)a'
aharra iz. Sin. ahakar
aharrari izond. Ipar. 'liskartia'
aharratu, aharra/aharratu, aharratzen. da
ad. Ipar. 'liskartu'
aharrausi
aharrausi egin
aharrausika
ahartzartz iz. Batez ere Zub. 'aharia'
ahatara* e. ahotara
ahate
ahatebeltz iz. Melanitta nigra
ahateki
ahatekume
ahatettipi iz. h. zertzeta
ahats izond. Zah. 'zikina'
ahausi* e. adausi
ahazabal* e. ahozabal
ahazgarri
ahazkor
ahazmen iz. g.er.
ahazte
ahaztu, ahatz, ahazten. da/du/zaio ad.:
euskaraz hitz egiten ahaztu zaio;
bigarren galderari erantzutea ahaztu
zaio.
ezin ahaztuzko
ahazuri* e. ahozuri
aheri iz. Zah. g.er. 'kantu doinua'
aheria* e. ahoeri
ahetz iz. Ipar.
ahi
ahiarazi, ahiaraz, ahiarazten. du ad.
ahikor izond. 'ahitzen dena'
14
Hiztegi Batua
ahitu, ahi/ahitu, ahitzen. da ad. 'agortu,

bukatu'
ahitze
ahizpa
ahizpaorde
ahizpatzako
ahizperdi iz. Ipar. eta Naf.
aho iz.: ahotik ezin utzi(zko)a.
aho-bero edo ahobero izond.
aho bete edo ahoa bete: ahoa bete
hortz gelditu edo utzi; aho bete
haginekin utzi edo gelditu.
aho betean edo ahoa betean:
gezurrik doilorrenak ahoa betean
jaurtiz.
aho beteka edo ahoa beteka
aho beteko edo ahoa beteko
aho betez edo ahoa betez
aho-artatzaile
aho batez
aho-ganga edo aho ganga iz. Ipar.
'ahosabaia'
aho-korapilo edo aho korapilo
ahoko soinu
aho-mihi [kasu-markaren batekin
erabiltzen da, eta pluralean edo
mugagabean]: jendeen aho-mihiek
aldatu dute izen zaharra; aho-mihitan
erabiltzen dute maiz auzi hori;
gizalditik gizaldira aho-mihiz heldua.
aho-soinu edo aho soinu
ahotan
ahotan erabili
ahotan hartu
ahotik ahora
ahoz
aho-zabal edo ahozabal izond.
aho zabalik
aho zabalka
ahoz aho
ahoz behera
ahoz gora
ahozko
aho-zuri edo ahozuri izond.
'mokofina'
aho bateko* e. ahobatezko
ahobatezko
ahobero edo aho-bero izond.
ahoberokeria
ahoberritu, ahoberri, ahoberritzen. du ad.
ahobizar
ahoeri iz. 'ahoko eritasuna, bereziki
mihian eta inguruetan gertatzen diren
zaurixka batzuetan datzana'
ahogozatu, ahogoza, ahogozatzen. du ad.
ahogozo
ahokada
ahokaleku
ahokatu, ahoka, ahokatzen. du ad.
ahoko 1 iz. pl. Ipar. 'hortz, hagin
ordezkoak' 2 iz. 'zaldiei-eta ahoan
jartzen zaien uhala'
aholatz iz. ( Rhinonemus, Ciliata,
Gaidropsarus eta Lepidion
generoetako arraina)
aholegar
aholkatu, aholka, aholkatzen. du ad.:
norbaitek norbait zerbait egitera
aholkatu; aholkatu zuen Adan hark
ere har zezan sagar hartatik. Sin.
aholku eman
aholku
aholku-batzorde edo aholku
batzorde: Euskararen Aholku
Batzordea.
aholku eman
aholkulari
aholkularitza
ahomen 1 iz. 'omena, ospea'
ahomen 2* e. ahamen
ahopats* e. aupats
ahopean
ahopeko
ahopildu, ahopil, ahopiltzen. du ad.
ahopilo iz. Ipar. g.er. 'ahobizarra'
ahoratu, ahora/ahoratu, ahoratzen. 1 du
ad. 'ahora eraman' 2 zaio ad. 'ahora
etorri'
ahosabai
ahoskabe izond. Fon.
ahoskarazi, ahoskaraz, ahoskarazten. dio
ad.
ahoskatu, ahoska, ahoskatzen. du ad.
ahoskera
ahostun izond. Fon.
ahotara
15
Hiztegi Batua
ahotaraka
ahots
ahotz 1
ahotz 2* e. arotz
ahozabal edo aho-zabal izond.
ahozabalka edo aho zabalka adlag.
ahozapi iz. Sin. ezpainzapi
ahozkotasun
ahozpez* e. ahuspez
ahozpeztu* e. ahuspeztu
ahoztegi iz. 'lastategia'
ahozuri edo aho-zuri izond. 'mokofina'
ahuakate iz. Persea gratissima
ahuakateondo
ahuku
ahul
ahulaldi
ahularazi, ahularaz, ahularazten. du ad.
ahuldade iz. Gip.
ahuldu, ahul/ahuldu, ahultzen. da/du ad.
ahuldura
ahuleria iz. 'indar falta'
ahuletsi, ahulets, ahulesten. da/du ad.
Ipar. g.er. 'ahuldu'
ahulezia
ahulgarri izond. eta iz. 'ahultzen duena'
ahulgune iz. 'gune ahula'
ahulkeria iz. 'kemen falta'
ahulki
ahultasun
ahultxo izond. eta adlag. ( ahul -en
txikigarria)
ahultzaile izond. g.er.
ahulune iz. 'ahulaldia'
ahulxko izond. eta adlag. ( ahul -en
txikigarria)
ahume* e. auma
ahuntz
ahuntz-azienda edo ahuntz azienda
ahuntz-erdara
ahuntz-hosto iz. 'atxaparra' Lonicera
sp.
ahuntz-praka iz. Cheiranthus sp.
ahuntz-talde edo ahuntz talde
ahuntzadar iz. Pistacia terebinthus
ahuntzain
ahuntzama
ahua* e. antxume; ahue

ahue iz. Zub. 'antxumea'
ahunzki iz.
ahur 1 iz. 'eskuaren barrualdea': anartean
ahur betez aberats dadila; ahur bat
irin. 2 izond. Mat., Fis.: poligono
ahurra. Sin. konkabo
ahurka
ahurreta iz. Zub. 'ahurtara'
ahurtara
ahurtaraka
ahuspeka adlag. Ipar. g.er. 'ahuspez'
ahuspekatu, ahuspeka/ahuspekatu,
ahuspekatzen. da ad. Ipar. g.er.
'ahuspeztu'
ahuspez
ahuspezka
ahuspezkatu, ahuspezka/ahuspezkatu,
ahuspezkatzen. da ad. Naf. 'ahuspeztu'
ahuspeztu, ahuspez/ahuspeztu,
ahuspezten. da ad.
ahutz
ahutzeko iz. Zah. 'masailekoa'
ai Sin. aiei
ai ene interj.
aialdeko iz. Naf.
aiba Heg. Lgart.
aida 1 (behi-idiei eragiteko hitza)
aida 2 Bizk.: aida batean ('berehala').
aidaka
aidanez* e. agidanez
aiduru
aiduru egon
aiduru gelditu
aiei Sin. ai
aieika
aieka iz. 'aldea, alderdia'
aienatu, aiena, aienatzen. du ad.
aienatzaile izond. g.er.: ilunpeen
aienatzailea.
aiene
aieneka
aieneko iz.
aieru
aieruka
aieska iz. 'aienea'
aiez adlag. Zah. 'aieneka'
16
Hiztegi Batua
aiez egon
aiezka adlag. g.er. 'aiez'
aihen
aihen-belar edo aihen belar
aihen ezker 'ezker-aihena'
aihendu, aihen/aihendu, aihentzen. da ad.
'aihenak, kimuak erne'
aihenzuri iz. Clematis vitalba
aiher
aiher izan. 1 da/zaio ad.
'zerbaiten/zerbait egiteko gogoa edo
gorrotoa izan': aiher dira zernahi
esateko; eskoletako gizon gazteei zen
gehienik aiher; ardoari aiher natzaio;
Herodias aiher zitzaion Joan
Bataiatzaileari. 2 du ad. 'zerbaiti
gorrotoa izan': eriak lau paretak aiher
ditu; zenbat etsai dituen aiher!
(Batzuetan 'zerbait egiteko nahia izan'
ere adieraz dezake: hau da aspaldi
aiher izan dudana )
aiherrak egon: zu ikusteko aiherrak
nago.
aiherkunde
aihertu, aiher/aihertu, aihertzen. 1 da ad.
'makurtu' 2 zaio ad. 'kontra egin'
aiho iz. Zub. g.er. 'nahia, desira'
aihotz
aika adlag. 'aieneka'
aiko-maiko iz. Batez ere Bizk.
aila iz. Bizk. 'buztana, txortena'
ailagina adlag. Bizk.: Meza batek balio du
Jesu Kristoren pasioak ailagina;
zergatik maite dute euren burua
ailagina?
ailaginako izlag.: besteen
ailaginakoak dira horiek.
ailara
ailaragin
ailatsu izond. Bizk. 'buztan handikoa'
ailegatu, ailega, ailegatzen. da ad. Batez
ere Gip. eta Batez ere Naf. Herr.
'iritsi, heldu'
ailis* e. airis
ailorbe iz. Trigonella foenum-graecum
aimant iz. Ipar. Zah. g.er. 'iman-harria'
aimara (hizkuntza)
aina* e. adina
ainar iz. Ipar. eta Naf. 'txilarra'

ainara iz. h. enara
ainarba iz. Zub. 'armiarma'
ainbaga* e. hainbarik
ainbagako* e. hainbako
ainbagarik* e. hainbarik
ainbarik* e. hainbarik
ainbat* e. adinbat; hainbat
ainen* e. aen
aineneko* e. aeneko
ainenti* e. aenti
aingabe* e. hainbarik
aingeru iz.: aingeru aurpegia zuen.
aingeru-belar edo aingeru belar
Angelica officinalis
aingeru begirale
aingeru gaizto
aingeru guardako
aingeru jagole Bizk.
aingeru-kanpai edo aingeru kanpai
'aingeru-belarraren lorea'
aingeru-lore edo aingeru lore
aingeru zaindari* e. aingeru
zaintzaile
aingeru zaintzaile
aingerukeria
aingeruki 1 adlag. g.er.
aingeruki 2 iz. 'aingeruzko izakia'
aingerutasun iz. g.er.
aingerutu, aingeru/aingerutu, aingerutzen.
da/du ad. 'aingeru bihurtu'
aingerutxo
aingeruzko
aingira iz. Anguilla anguilla
aingira morea Murena helena
aingura
ainguragile
ainguragintza
ainguratoki
ainguratu, aingura/ainguratu, ainguratzen.
du ad. 'ontzia aingura bidez finkatu'
ainitz* e. anitz
aintza
aintzagarri izond. 'aintza merezi duena,
goresgarria'
aintzaka
aintzakotzat 'aintzat'
17
Hiztegi Batua
aintzakotzat eduki
aintzakotzat eman
aintzakotzat hartu
aintzaldu* e. aintzatu
aintzat
aintzat eduki
aintzat eman
aintzat hartu
aintzatsu izond.
aintzatu, aintza/aintzatu, aintzatzen. du ad.
aintzazko
aintzin* e. aitzin
aintzira
aintzura iz. g.g.er. 'irudia'
ainube 1 iz. Bizk. 'laiotza, ospela' 2 izond.
Bizk. 'itzaltsua'
ainuri iz. Naf. g.er. 'intziria, zinkuria'
ainutsu* e. lainotsu
aio
aiots iz. 'intziria, aienea'
aipaezin
aipagarri
aipaldi iz. Ipar. 'aipamena'
aipamen
aiparazi, aiparaz, aiparazten. dio ad.
aipatu, aipa, aipatzen. du ad.
aipatzaile iz. g.er.
aipu
aipu izan. du ad.: hura zen hemen
aipu dugun gizona.
airakor izond. g.er.
airaldi iz. Ipar. 'hegaldia'
airarazi, airaraz, airarazten. du ad.
airatu, aira, airatzen. da/du ad.
aire 1: itsasoko arrainak eta aireko
txoriak. 2 Ipar. 'doinua' 3 'antza,
itxura'
aire! 'alde!'
airean 1 'ernai, urduri':
beldurrak/beldurrez airean egon, utzi.
2 'azkar, presaka': zoaz hemendik
airean.
airean eduki
airean egon
aire-armada* e. aireko armada
aire berean Ipar. 'laster'
aire-bidaia* e. aireko bidaia
aire-bide edo aire bide

aire gaizto 1 'tximista' 2 'perlesia'
aire-garraio* e. aireko garraio
aire girotu: aire girotua jarri dute.
aire-girotze
aire-indar* e. aireko indar
aireko armada
aireko bidaia
aireko garraio
aireko indar
aire-konpainia edo aire konpainia
aireko posta edo aire-posta edo aire
posta
aire-posta edo aire posta edo aireko
posta
airetik adlag. Ipar. '(pilota-jokoan)
pilotak lurra ukitu aurretik' Sin. airez
aire txar 'perlesia'
airez adlag. Heg. Sin. airetik
airez aire
aireberritu, aireberri, aireberritzen. da/du
ad.
aireberritze
airedromo* e. aerodromo
aireko iz. Ipar. 'hegazkina'
airenautika* e. aeronautika
aireontzi
aireplano iz. Zah. 'hegazkina, airekoa'
aireportu
aireratu, airera, aireratzen. da/du ad.
aireratze: aireratze-pista.
airetikako iz. eta izlag. g.er.
aireztapen
aireztatu, airezta, aireztatzen. du ad.
airis izond.: ogi airisa, legamiarik gabea.
airos izond. eta adlag. Ipar.
airoski adlag. Ipar.
airoso adlag. Heg.: airoso erabili du
hamaika arroako harria.
airostu, airos/airostu, airosten. da/du ad.
Ipar.
aisa h. aise
aisatu, aisa/aisatu, aisatzen. du ad. 'erraztu,
eramangarriago egin'
aise
aiseki
aiseria iz. Ipar. 'aisetasuna, erosotasuna'
18
Hiztegi Batua
aisetasun
aisetu* e. aisatu
aisia
aisialdi
aisit izond. Ipar. eta Naf. Zah. 'erraza,
arina'
aislamendu* e. isolamendu ( Fis. , eta
bestetan hobestekoak diren bakartze
, bakantze , baztertze , etab.)
aislatu* e. isolatu ( Fis. , eta bestetan
hobestekoak diren bakartu ,
bakandu , baztertu , etab.)
aita
aita-ama pl.
aita-amaginarreba pl.
aita-ama ponteko pl.
aita besoetako
aita familiako
aita nagusi 'komentu bateko burua'
aita ponteko
aita usteko
aita saindu Ipar. Jas.
aita santu
aitabisaba iz. 'birraitona'
aitabitxi
aitaginarreba
aitagoi iz. h. aitalehen
aitagure iz. (Gure Aita otoitzaren izen
zaharra)
aitaita iz. Zub.
aitaizun iz. g.er. 'aitaordea'
aitajaun 1 iz. 'aitona' 2 iz. 'aita pontekoa'
aitakide
aitakiro adlag. g.er.
aitaldeko izlag. g.er.
aitalehen
aitamatu, aitama/aitamatu, aitamatzen. da
ad. 'aita-ama bihurtu': aita-amek,
aitamatu direnetik, ez dakite gehiago
zer den amodioa.
aitamen* e. aipamen
aitaorde
aitaren
aitaren batean
aitaren egin
aitarenka
aitasaba* e. aitona
aitasantutu, aitasantu, aitasantutzen.

da/du ad. g.er.
aitasantutza
aitaso iz. Ipar. 'aitona, arbasoa'
aitasotu, aitaso/aitasotu, aitasotzen. da ad.
Ipar. g.er.
aitatar izond. 'aitaren itxura edo joerakoa'
aitatasun
aitatiar izond. 'aitari atxikia'
aitatu 1, aita/aitatu, aitatzen. da/du ad. 'aita
egin'
aitatu 2, aita/aitatu, aitatzen. du ad. h.
aipatu
aitatxi
aitatxo iz. [mugagabean erabiltzen da]:
eman aitatxori; aitatxok esan bezala. (
aita -ren txikigarria; haur-hizkeran,
aita)
aitatzako
aitatze* e. aipamen; aipatze
aitaurren iz. Zah. g.er. Sin. aitalehen
aitaxo iz. Ipar. ( aitaso -ren txikigarria)
aitazko izlag.: Jainkoaren aitazko
ontasuna.
aitazulo
aitita iz. Bizk.
aitita-amama pl. Bizk.
aitona
aitona-amona pl.
aitondu, aiton, aitontzen. 1 da ad. 'aitona
bihurtu' 2 da ad. 'aguretu' 3 da ad.
'aitonaren trazak hartu'
aitonen alaba* e. aitoren alaba
aitonen seme* e. aitoren seme
aitontasun
aitor
aitor egin
aitor eman
aitor-entzule
aitor izan. du ad.
aitorde* e. aitaorde
aitoren alaba
aitoren seme
aitorketa iz. g.er. h. aitorpen; aitortza
aitorkizun
aitorkuntza iz. Bizk. g.er.
aitorlari* e. aitorle
19
Hiztegi Batua
aitorle 1 iz. 'aitortzailea' 2 iz. 'aitorentzulea'

aitorleku
aitormen
aitorpen
aitorra eman* e. aitor eman
aitorrarazi, aitorraraz, aitorrarazten. dio
ad.
aitorrera 1 iz. 'lekukotasuna' 2 iz. g.er.
'aitormena'
aitorrezin
aitortegi iz. Erl.
aitortu, aitor/aitortu, aitortzen. 1 du ad. 2
da ad. '(bekatuen) aitortza egin'
aitortza
aitortzaile
aitortze
aitu* e. aditu
aitzakia
aitzaki-maitzaki
aitzakiatu, aitzakia/aitzakiatu,
aitzakiatzen. du ad. g.er. 'zuritu,
aitzakiak atera': zeure ezjakinak
aitzakiatzen zaitu.
aitzi Ipar. g.er.: neskatxaren nahiaren
aitzi edo kontra; liberalkeriari aitzi.
aitziko 'aurkakoa'
aitzin
aitzina
aitzinean
aitzineko
aitzinera adlag.: Erregeren aitzinera
heldu zenean; begien aitzinera.
aitzinetik
aitzinetiko izlag. Ipar.
aitzinez aitzin Ipar. 'aurrez aurre'
aitzin-gibel 1 adlag. 2 iz.
aitzinako* e. antzinako
aitzinalde
aitzinamendu
aitzinapen* e. aitzinamendu
aitzinarazi, aitzinaraz, aitzinarazten. du
ad.
aitzinarazle iz. g.er.
aitzinasmo
aitzinat* e. aitzina
aitzinatu, aitzina/aitzinatu, aitzinatzen. da/
du ad. 'aurreratu'
aitzinatzaile iz. g.er. 'eragilea, sustatzailea'

aitzinatze
aitzinazale iz. g.er. 'aurrerazalea'
aitzindari
aitzindaritasun
aitzindaritza
aitzindegi iz. 'aitzinaldea'
aitzindu, aitzin/aitzindu, aitzintzen. zaio
ad. 'aurrea hartu'
aitzineko 1 iz. 'arbasoa' 2 iz. 'aitzindaria'
aitzinerat* e. aitzinera
aitzineratu, aitzinera/aitzineratu,
aitzineratzen. du ad. 'aitzinera,
aurrera, ekarri'
aitzingidari 1 h. gidari 2 h. aitzindari 3 h.
buruzagi
aitziniala* e. aitzinera
aitzinirudi
aitzinkontu
aitzinsolas
aitzinttoan adlag. Ipar. 'pixka bat
lehenago'
aitzintxe adlag. 'lehentxeago'
aitzintxean adlag. 'lehentxeago'
aitzintxetik adlag. 'lehentxeago'
aitzitik
aitzur
aitzur-begi edo aitzur begi
aitzurrean adlag. 'aitzurraz lurra
lantzen'
aitzurdin* e. haitzurdin
aitzurka 1 adlag. 'aitzur-ukaldika' 2 adlag.
'aitzurrean'
aitzurkada iz. 'aitzur-kolpea'
aitzurketa
aitzurketan: aitzurketan aritu;
aitzurketan egin; aitzurketan jardun.
aitzurlari
aitzurrotx iz. 'bi edo hiru hortzeko aitzur
modukoa'
aitzurtu, aitzur/aitzurtu, aitzurtzen. du ad.
aiui iz. g.er. 'oihua, garrasia'
aiuika
aiuma iz. g.er.
aiuntamentu iz. Heg. Beh. h. udal;
udaletxe
aiurri
aiuta
20
Hiztegi Batua
aiutari iz. g.er. 'laguntzailea'

aiutatu* e. lagundu
aiutatzaile* e. laguntzaile
aiutu izond. Bizk.
aixkol iz. Lathyrus sativus
aizaro iz. g.er.
aizina iz. Ipar. 'astia, beta'
aizkatu, aizka, aizkatzen. du ad. g.er.
'uxatu, haizatu'
aizkol kirten* e. aizkora-kirten edo
aizkora kirten
aizkolapustu iz. 'aizkora-apustua'
aizkolari
aizkoljoko iz. 'aizkora-jokoa'
aizkolketa iz. g.er.
aizkora
aizkora-aho edo aizkora aho
aizkora-apustu edo aizkora apustu
aizkora-begi edo aizkora begi
aizkora-buru edo aizkora buru
aizkora-joko edo aizkora joko
aizkora-kirten edo aizkora kirten
aizkora-kolpe edo aizkora kolpe
aizkoran adlag.: gaztetatik hasiak
aizkoran ikasten; aizkoran bezain
trebea da laiaketan eta goldea
erabiltzen.
aizkora-ukaldi edo aizkora ukaldi
aizkora aho
aizkora buru
aizkoragile
aizkoragintza
aizkorakada
aizkorol iz. g.er. 'aizkoraz landutako
ohola'
aizolbe iz. Ipar. g.er. 'haizeak jotzen ez
duen tokia'
aizpa* e. ahizpa
aizpil iz. Sorbus torminalis
aizta iz. Bizk. h. ahizpa
aiztamakil* e. astamakila; lantza
aizto
aiztokada
aiztur iz. pl. Sin. guraize; artazi
aizun izond. 'faltsua'
aje
ajeatu, ajea, ajeatzen. da ad. Heg.
ajedrez* e. xake
ajustadore* e. doitzaile
ajustatu, ajusta, ajustatzen. 1 da/du ad.
Zah. 'bat etorri tratuan' 2* da/du ad.
'neurrian jarri' e. doitu; aurrindu;
egokitu 3* da/du ad. 'pieza bat beste
batean doi sartu' e. ahokatu
akabaila iz. 'bukaera, amaia'
akabantza
akabatu, akaba, akabatzen. 1 du ad.
'animaliak bortxaz hil' 2 da/du ad.
'amaitu, bukatu' 3 du ad. 'azken
ukituak egin'
akabatzaile iz. 'azken ukituak egiten
dituena'
akabatze
akabera
akabo
akabo izan. da ad. Ipar.: han akabo
izanen dira gaitz guztiak.
akabu iz. Bizk. 'amaiera': jaien akabuko
egunean.
akaburengoan adlag. Bizk. 'hilzorian'
akademia
akademiko
akadiera (hizkuntza)
akain iz. 'kaparra' Ixodoidea sp.
akain-belar edo akain belar iz.
Ricinus communis
akan* e. akain
akanpada* e. kanpaldi
akanpatu* e. kanpatu
akara iz. Valeriana celtica Sin. nardo
akara-aihen edo akara aihen
akarizida
akaro iz. Acarina
akaso adlag. Heg. Beh.
akastu, akats/akastu, akasten. du ad.
akastun
akats
akazia iz. Acacia sp.
akeita iz. g.g.er. 'kafea'
akelarre
aker
aker-aihen edo aker aihen
akerki iz.
akerko
akertxikiro iz. h. aketiren
21
Hiztegi Batua
akertxo iz. 'goldearen belarria'

aketiren
aketo 1 iz. 'aketirena' 2 izond. '(pertsona)
zakarra'
akets 1 izond. 'moldakaitza, traketsa' 2
izond. g.er. 'kamutsa'
aketz
akeztu, aketz/akeztu, akezten. da ad.
'(animalia emea) antzutu'
akiakula iz. Batez ere Bizk. g.er. 'aitzakia,
estakurua'
akialdi
akiarazi, akiaraz, akiarazten. du ad.
akidura
akigarri
akitaniera (hizkuntza)
akitika adlag. h. ikotika
akitu, aki, akitzen. 1 da/du ad. 'asko
nekatu' 2 da/du ad. Naf. 'amaitu,
bukatu'
akitze
akkratar (herritarra)
aklimatazio iz. Ekol. 'girotzea, egokitzea'
akodia 1 iz. Zub. 'egitekoa' 2 iz. Zub.
'buruhaustea'
akolito
akomeatu, akomea, akomeatzen. da ad.
Ipar. 'konpondu'
akometatu, akometa, akometatzen. du ad.
Zah. 'eraso, oldartu'
akonfesional izond. Sin. ez-konfesional
akonito iz. Aconitum napellus (landare
pozoitsua)
akorazatu* e. korazatu
akordatu, akorda, akordatzen. 1 da/du ad.
Zah. 'hitzartu' 2 du ad. Ipar. Zah.
'eman' 3 da ad. Heg. Beh. 'gogoratu';
'ohartu, konturatu' 4 da/du ad. Bizk.
'esnatu'
akorde
akordeoi iz. Sin. eskusoinu
akordio
akordu 1 iz. g.er. 'hitzarmena' 2 iz. g.er.
'sena' 3 iz. g.er. 'oroimena' 4 iz. Naf.
g.er. 'konortea'
akorduan izan
akorritu, akorri, akorritzen. da ad. Naf.

g.er. '(norbait) bere senera, bere onera
etorri'
akort
akort egon
akort ezarri
akort izan. da ad.
akort jarri
akotatu* e. kotatu; kotak ezarri
akrata
akrazia
akre iz. 'hedadura neurria'
akreditatu* (e. baimena izan ) e.
egiaztatu; frogatu
akreditazio* e. egiaztagiri; agiri; baimen
akriliko
akrobata
akrobatiko
akrobazia
akromatiko
akronimo iz. Hizkl.
akropoli iz. Hist.
akta iz. 'batzar agiria'
akta egin
akta-liburu edo akta liburu
aktibista iz. 'ekintzailea'
aktibo 1 izond. 2 iz. Tekn.
aktiboan* 1 e. jardunean 2 Ipar. eta Naf.
e. arian
aktinia iz. Actiniaria
akto
aktore
aktual izond. Erl., Fil.
aktualizazio* e. eguneratze
aktuario iz. Finantz., Zuz.
aktuatu* e. jardun; jokatu
aktuazio* e. jokaldi; jardun(aldi)
akuarela iz. Sin. urmargo
akuario
akueduktu
akuifero izond. eta iz. [baina izenondoak
urdun, ur- tankerakoekin ere egin
daitezke; izenak ur hitzaz baliatuz
ere egin daitezke, ur-geruza bezala]
Geol.
akuikultura iz. (Landarezaintzakoa)
akuilada iz. h. akuilukada
22
Hiztegi Batua
akuilagarri
akuilari iz. 'demetan, idia akuilatzen
duena' cf. akuilatzaile
akuilatu, akuila, akuilatzen. du ad.
akuilatzaile iz. eta izond. 'eragilea' cf.
akuilari
akuilatze
akuilu
akuilu-makuilu
akuiluka
akuilukada
akula iz. Belone belone
akulamendi 1 iz. 'arkanbelea' Lucanus
cervus 2 (irain-hitza)
akulturazio
akumulatu* e. metatu
akuoso (e. ur(-) , etab.)
akupuntura
akura
akuratu, akura/akuratu, akuratzen. du ad.
akuri iz. Cavia porcellus
akusamendu iz. Zah. g.er. 'akusazioa'
akusari iz. Zah. 'akusatzailea'
akusatibo izond. Gram.
akusatu 1, akusa, akusatzen. du ad.
akusatu 2 iz.
akusatzaile
akusatze
akusazio
akustika iz. Fis.
akustiko izond. Fis.
akusu iz. Ipar. Zah. 'akusazioa'
akutu izond. Med.
akzesit* e. accesit
akzeso* e. irispide; sarrera
akzesorio* e. gehigarri; emendakin
akzidente 1 iz. Fil., Teol. 2* e. istripu
akzio iz. Ekon., Zuz.
akziodun
al (galde partikula)
ala 1: txantxetan ari zara, ala?
ala... ala...: ala mendietan ala
zelaietan, non-nahi ongi heldu da.
ala 2: ala Tutatis!, ala Zeus! (Baina ik.
alafede, alajainkoa )
ala 3 iz. (gabarra mota)
ala 4* e. alha
alaba
alaba besoetako
alaba ponteko
alababitxi
alabadere Batez ere Zub.
alabadereko izlag. Batez ere Zub.
'gehiegizkoa'
alabaina 1 'hala ere' 2 'izan ere'
alabaizun
alabantza iz. Zah. eta g.g.er.
alabaorde
alabastro iz. 'harzuria'
alabatasun
alabatu, alaba, alabatzen. du ad. Heg.
g.g.er. 'laudatu, goraipatu'
alabatzako
alaberean* e. hala berean; halaber
alabitxi* e. alababitxi
aladura* e. alhadura
alaen: gezurti alaena!
alafede
alagala adlag. Bizk. 'oso ondo'
alagalako
alagune* e. alhagune
alai
alaialdi
alaiarazi, alaiaraz, alaiarazten. du ad.
alaigarri
alaiki
alain g.er. 'hain'
alaitasun
alaitsu izond. g.er.
alaitu, alai/alaitu, alaitzen. da/du ad.
alaja iz. Beh. g.er. h. bitxi
alajaina
alajainetan
alajainkoa
alaka 1 1 iz. 'kexua' 2 adlag. 'kexuka'
alaka 2 iz. 'ertz hila, lantzerra'
alakatu 1, alaka/alakatu, alakatzen. da ad.
'kexuka ibili'
alakatu 2, alaka/alakatu, alakatzen. du ad.
'ertza hil'
alamen iz. Bizk. 'hizketaldi aspergarri edo
gogaikarria'
alan* e. alhan
alanbike iz. 'destilagailua'
23
Hiztegi Batua
alanbre iz. Sin. burdin hari

alapide* e. alhapide
alarau iz. Bizk. 'oihu ozena'
alarauka adlag. Bizk.
alarazi* e. alharazi
alarde
alargun
alargundu, alargun/alargundu,
alarguntzen. da/du ad.
alarguntasun
alarguntsa iz. h. alargun
alarguntsa-belar edo alarguntsa
belar h. ira-belar, ira belar
alarguntza
alarma iz.: gaur gauean alarmak jo du;
atezainak alarma jo zuen.
alarmagarri* e. aztoragarri
alarmatu* e. aztoratu
alartze iz. Sin. atalase
alasa* e. arasa
alatsu izond. Bizk. 'mingarria, (min)
zorrotza': min alatsua.
alatu, ala/alatu, alatzen. du ad. Bizk.
'sufritu'
alatz* e. mirari
alatzaile* e. alhatzaile
alauda iz. 'hegatxabala' Alauda sp.
alauda motodun 'kutturlioa'
Galerida sp.
alazoko izond. Bizk. g.er. 'egokia,
alagalakoa'
alba 1 iz. 'egunsentia'
alba 2 iz. 'apaizaren jantzi zuri luzea'
alba 3 iz. 'arnasestua'
albetan adlag. 'arnasestuka'; 'azken
hatsetan'
albaindu, albain, albaintzen. du ad.
albainil* e. igeltsero; gisugile
albainorratz
albainu
albainutu, albainu/albainutu, albainutzen.
du ad. 'albainua jostorratzaren begian
sartu' cf. albaindu
albait: ukaldia albait zuzentzen dute
begira eta sudurrera; albait merkeen
ipini dituzte salgai beren uztak; albait
lasterren etortzeko eskatu digu.
albaitari
albaitaritza
albaitero iz. h. albaitari
albaka iz. Ocimum basilicum
albaniar (herritarra)
albaniera (hizkuntza)
albaraka* e. albaka
albarikoke* e. abrikot
albata iz. 'ardien eritasuna, arnasa hartzea
eragozten diena' Sin. albatamin
albatamin iz. Sin. albata
albate
albatros iz. Fam. Diomedeidae
albeni iz. '(oihalaren) bazterra'
alberdania
alberdanian
alberjinia iz. Solanum melongena
albertxiko iz. h. abrikot
albertxikondo iz. h. abrikotondo
albetxe iz. g.er. 'beltxata' Agrostemma
githago
albiriste
albistari
albistaritza
albistatu, albista, albistatzen. 1 du ad.
g.er. 'bisitatu' 2 du ad. g.er. 'berri
eman': aro berri bat albistatzen zuen.
albiste
albistegi iz.: bederatzietako albistegian
eman dute berria.
albitar
albitz iz. Brachypodium pinnatum Sin.
albitz-belar, albitz belar
albitz-belar edo albitz belar iz. Sin.
albitz
albo 1 iz.: atearen burua eta alboak;
alboko min (alborengoa).
albora egin
albora utzi
albo 2 iz. Platanus hybrida Sin. platano 1
alboka 1 iz. 'musika-tresna'
alboka 2 adlag. 'zabuka, aldamenka'
albo-alboka Bizk.
albokada iz. Zah. g.er.
albokari iz. 'alboka-jotzailea'
alboke* e. alboroke
albokera 1 iz. Bizk. g.er. 'hegaluzea'
albokera 2 adlag. Bizk. 'zeharka'
24
Hiztegi Batua
albondiga* e. (haragi) bola

alboratu, albora/alboratu, alboratzen.
da/du ad.
alborengo
alboroke iz. 'otordu arina, gertaeraren bat
ospatzeko lagunartean egina'
albufera iz. Geogr.
album
albumina
alda iz. g.er. 'tokiz aldatzea'; 'aldaketa':
aldako usoak (paseko usoak).
aldaaldi iz. g.er.
aldaba iz. Heg.
aldabarra
aldabera izond. g.er. 'aldakorra'
aldaera
aldaetxe iz. 'janztetxea'
aldaezin
aldaezintasun
aldagai
aldagailu 1 iz.: abiadura-aldagailua.
(aldatzeko tresna) 2 iz. Ipar.
'aldagarria' 3 iz. Ipar. 'aldaketa'
aldagaitz izond. 'ia aldaezina'
aldagarri iz.
aldagela
aldagoi iz. g.er. 'haize indartsu eta
euritsua'
aldaira iz. Ipar. 'aldatzea, aldaketa': etxealdaira.
aldaka
aldakaitz iz.
aldaketa
aldaki iz. 'kopia'
aldakor
aldakortasun
aldakuntza
aldamen
aldameneko
aldameneratu, aldamenera/aldameneratu,
aldameneratzen. da/du ad. Gip. g.er.
aldamenka
aldamio
aldapa iz.: aldapan behera, aldapan gora.
aldapan egon
aldaparo
aldapatsu
aldarapen iz. Fis.

aldararazi, aldararaz, aldararazten. du ad.
g.er. 'urrunarazi'
aldaratu, aldara, aldaratzen. da/du ad.
'urrundu': aldara hadi ene bidetik;
maiz aldara zaitez zure bihotzaren
bakartokira. Anton. alderatu
aldarazi, aldaraz, aldarazten. du ad.
aldare iz.: aldareko sakramentua.
aldare nagusi
aldareratu, aldarera/aldareratu,
aldareratzen. da/du ad. g.er.
aldaro 1 iz. Zah. g.er. 'jantziaren beheko
ertzeko gorabehera' 2 iz. 'balantza'
aldaroka adlag. 'balantzaka'
aldarri
aldarri egin 'aldarrikatu'
aldarrika adlag. 'aldarri eginez'
aldarrikapen
aldarrikari
aldarrikatu, aldarrika/aldarrikatu,
aldarrikatzen. du ad.
aldarte
aldartez adlag. Zah. g.er. 'aldarteka'
aldarteka
aldartetsu
aldats iz. 'aldapa, malda': aldats behera,
aldats gora.
aldats egin 'zail egin'
aldats iruditu 'zail iruditu'
aldatu, alda, aldatzen. da/du ad.
-ra aldatu. 1 du ad. '-ra eraman,
ekarri': Eibartik Gasteiza aldatu
zuten. 2 da ad. 'bizitzera joan, egoitza
aldatu': menditik herrira aldatu zen.
-z aldatu. 1 du ad.: liburuak lekuz
aldatu ditugu. 2 da ad.: laster
aldatuko gara etxez.
aldatzaile iz.: diru-aldatzailea; porrualdatzailea; testu-aldatzailea.
aldatze
aldatzeko iz. 'aldatzen den arropa'
aldaxka iz. Sin. kimu
aldaxkatu, aldaxka/aldaxkatu,
aldaxkatzen. da ad.
alde 1 iz.: alde handia dago batetik
bestera.
25
Hiztegi Batua
-en aldean: ederrak dira mairuak

hauen aldean.
alde-alde: alde-alde zer balio du
soineko horrek?
alde-aldean 'ia-ia': nire otoitzak txit
laburrak dira, alde-aldean bortxaz
bezala eginak.
alde 2 iz.: mendiaren alde honetan.
-en alde
-en alde egin '(norbaiten) alde atera,
jokatu, mintzatu, etab.'
alde!
alde-aldetik
aldea atera
aldean beste
alde aurretik h. aldez aurretik
alde aurrez h. aldez aurretik
alde bat Lap. eta Naf. 'erabat, betiko':
alde bat etorri da Ameriketatik.
alde batera
alde batera utzi
alde bat utzi
alde-berdin
alde egin
alde-egite edo alde egite
alde eragin
alde guztiz
alde hemendik!
alderen alde Sin. alderik alde
alderik alde Sin. alderen alde
aldetik
alde 3 iz. 'taldea'
alde-egite edo alde egite
aldea atera
aldean 1
aldean eduki
aldean eraman
aldean hartu
aldean izan
aldean 2 'inguruan': seiak aldean etorriko
da.
aldeanitz* e. aldeaniztun
aldeaniztun izond. 'alde anitzekoa, alde
askokoa'
aldebakarreko izond.
aldebanatu, aldebana, aldebanatzen. da/du
ad.
aldebiko izond.
aldegin* e. alde egin
aldehido iz. Kim.
aldekide izond. Mat.
aldeko
aldenarazi, aldenaraz, aldenarazten.
du/dio ad.
aldenaz beste* e. aldez beste
aldenbeste* e. aldean beste
aldendu, alden, aldentzen. 1 da/du ad.
'urrutiratu' 2 da/du ad. Bizk. 'galdu':
erlojua aldendu zait.
aldenik alde* e. alderik alde
aldera 1: karitatea behar da guztien
aldera; bere hartzekoaren aldera izan
ditu ehun libera; adibide batzuk
jarriko ditugu, lana errazte aldera.
aldera 2 'inguruan': seiak aldera etorriko
da.
alderaketa
alderakizun iz. g.er. 'erkaketa'
alderako 1 adlag. '-en truke' 2 izlag. '-en
aldeko': Baalen alderako gurpena.
alderakotzat Zah. '-en alde, -en aldeko'
alderantzi iz. 'ifrentzua, atzeko aldea'
alderantzira
alderantziz
alderantzizko
alderanzketa* e. inbertsio
alderatu, aldera/alderatu, alderatzen. 1
zaio ad. 'hurbildu' Anton. aldaratu 2
du ad. 'erkatu'
alderatze
alderdi
alderdikari izond. 'alderdikoia': jokabide
alderdikaria.
alderdikeria
alderdikide
alderdikide egin
alderdikoi
aldero* e. aldaro
alderoka* e. aldaroka
alderrai izond.
alderreskan adlag. 'errenkan, segidan':
zortzi egunean alderreskan.
alderri iz. 'aldiria'
26
Hiztegi Batua
aldetu, alde/aldetu, aldetzen. zaio ad. Zah.

'alde atera, alde jarri': Jainkoa
aldetuko zaigu.
aldez
aldez alde
aldez... aldez...: aldez damu dut, eta
aldez atsegin.
aldez aurreko
aldez aurretik
aldez beste
aldez besteko
aldez edo moldez
aldezkari
aldezle iz. h. aldezkari
aldezpen iz. 'defentsa'
aldeztaile iz. h. aldezkari
aldeztu, aldez/aldeztu, aldezten. du ad.
aldi iz.: aldian aldiak eskatzen duena egin;
aldian aldiari dagokion eran jokatu.
aldian aldiko
aldian behin
aldi bat Ipar. 'behin'
aldi baterako 'aldi luze baterako'
aldi batez g.er.
aldi berean 'batera'
aldiko adlag. 'aldi bakoitzean'
aldibereko izlag.: aldibereko itzulpena;
aldibereko okupazioa.
aldiberekotasun
aldigaitz iz. g.er. h. alditxar
aldigaizto iz. g.er. h. alditxar
aldika adlag. 'aldizka'
aldikada iz. 'denboraldia'
aldikal adlag. Zub. 'aldiko, aldi bakoitzeko'
aldimaitza* e. batzorde
aldin* e. balio
aldiri iz.: Bartzelonako aldirietan.
aldiriko tren
aldiritar
aldiro adlag. 'aldi oro(z)'
alditsu
alditxar iz. 'ondoeza'; 'ezbeharra'
alditxartu, alditxar/alditxartu, alditxartzen.
da ad.
alditxartze
aldiune
aldiz 1 lok. 'berriz, ostera': gutxi hiltzen

ditu goseak; anitz, aldiz, aseak.
aldiz 2 adlag. 'batzuetan'
aldiz-aldiz: aldiz-aldiz zapatariak
zaldiz.
aldiz 3 adlag.: hiru aldiz saiatu zen; hamar
aldiz handiagoa.
aldizka
aldizkako
aldizkari
aldizkaritegi
aldizkatu, aldizka/aldizkatu, aldizkatzen.
da/du ad.
aldizkatze
aldizkingi* e. aldizkari
aldizko iz. Bizk. 'apeta'
aldjezairitar* e. aljeriar
aldra
aldraka
aldrebes 1 izond.: ume aldrebesa, arrazoi
aldrebesak. 2 adlag.: dena aldrebes,
dena atzekoz aurrera.
aldrebeskeria
aldrebestu, aldrebes/aldrebestu,
aldrebesten. du ad. 'aldrebes jarri'
aldun* e. ahaldun
aldundi
ale 1 'bihia, garaua': arto-alea, gari-alea;
ez da ikaslerik agertu, ezta alerik ere.
Sin. bihi; garau 2 'batekoa, unitatea':
liburu berriaren ale bana eskaini
digu. 3 [hitz-elkarketaren bigarren
osagai gisa] 'handia, ezustekoa': hura
gizon-alea!
aleatorio* e. ausazko; menturazko
aleazio iz. Heg.
alegatu, alega, alegatzen. du ad. 'argudiatu'
alegazio
alegera izond. Ipar. 'alaia'
alegera-belar edo alegera belar
'sesamoa' Sesamum indicum Sin.
alegera
alegerarik adlag. Ipar.
alegeragarri izond. Ipar.
alegeraki adlag. Ipar.
alegerarazi, alegeraraz, alegerarazten. du
ad. Ipar.
alegeratasun iz. Ipar.
27
Hiztegi Batua
alegeratu, alegera/alegeratu, alegeratzen.

da/du ad.
alegeria* e. alegera-belar edo alegera
belar
alegia 1 'hots, hau da' 2 'ipuina'
alegia egin Ipar. 'itxura egin'
alegialari
alegiazko
alegoria
alegrantzia iz. Beh.
alegratu* e. alegeratu
alegre* e. alegera
alegria iz. Zah. h. alaitasun
alehun
alehungarren ord.: alehungarren aldiz
esan zion.
alehunka
alejale izond. eta iz. Sin. bihijale
alelo iz. Biol.
aleluia
aleman 1 (herritarra) Sin. alemaniar 2
(hizkuntza)
alemanera* e. aleman
alemaniar (herritarra) Sin. aleman
alergia
alergiko
alero iz. 'ala edo gabarra gidatzen duena'
alertze iz. Larix decidua Sin. laritz
aletegi iz. Sin. bihitegi; garautegi
aletsu izond. Sin. bihitsu; garautsu
aletu, ale/aletu, aletzen. 1 da ad. 'alez bete'
2 du ad. 'aleak bereizi'
alezta 1 iz. g.er. 'erbatza' 2 iz. g.er. 'izpi
gogorra'
alezuri iz. Symphoricarpos albus
alfabetatu, alfabeta, alfabetatzen. da/du
ad.
alfabetatze
alfabetiko
alfabetikoki
alfabeto
alfanumeriko izond.: kode alfanumerikoa.
alfer
alfer gaiztoan g.er.
alfer gorotz
alfer-lur Sin. etze
alfer-putz
alferreko izlag.: alferreko

bitartekoak baztertu.
alferretan adlag. Ipar.: alferretan
mintzo zara.
alfer-solas edo alfer solas
alfer zotz
alferez iz. Heg.
alferkeria
alferki adlag. Zah.
alferlan
alferraldi
alferretsi, alferrets, alferresten. du ad.
Zah.
alferrik
alferrik egon
alferrik galdu
alferrikako
alferrontzi
alfertasun
alfertu, alfer/alfertu, alfertzen. 1 da/du ad.
'alfer, nagi bihurtu' 2 du ad. Zah.
'alferrikako bihurtu'
alfertzar
alfonbra iz. Heg. 'tapiza'
alfonbragintza iz. Heg. 'tapizgintza'
alga iz. 'ur landarea'
algara
algaraz
algaraka
algarrobo iz. Ceratonia siliqua
algarrobo-leka edo algarrobo leka
algebra* e. aljebra
algebraiko* e. aljebraiko
algeriar* e. aljeriar
algo* e. ahalgo
algodoi* e. kotoi
algoritmo
alha edo alhan 1 adlag. 'jaten, bazkatzen':
behiak alha(n) zebiltzan. 2 adlag.
'jardunean, ibilian': garbigailua
alha(n) ari izan da goiz osoan.
alha izan edo alhan izan 1 'bazkatu':
Larrunen alha(n) ziren ardiak. 2
'(tresnak) ari izan, ibili': gure auto
zaharra alha(n) da oraino.
alhadura iz. Ipar. 'ausikia'
alhagia iz. Ipar.
alhagune iz. Ipar.
28
Hiztegi Batua
alhapide iz. Ipar.

alharazi, alharaz, alharazten. du ad. Ipar.
alharazle iz. Ipar.
alhatu, alha/alhatu, alhatzen. 1 da ad.
Ipar. 'bazkatu, larratu': behiak eta
behorrak han alhatzen dira. 2 du ad.
Ipar. 'alharazi': bazka gurietan
alhatuko ditut neure ardiak.
alhatzaile iz. Ipar.
aliantza iz. Pol., Hist.
aliatu iz. eta izond.
alienatu, aliena, alienatzen. da/du ad.
'besterendu'
alienazio iz. 'besterentzea'
aligot iz. Pagellus acarne
aliketa
alimale izond.: mutil alimale traste bat.
alimaleko izlag.: alimaleko liburua;
bizar alimaleko batekin.
alimentu iz. Heg. Beh.
aliota iz. Gavia sp.
alisio iz. Meteorol.
aliterazio iz. Liter.
alix: hago isilik, alix hori! (irain hitza)
aljebra
aljebraiko
aljeriar (herritarra)
aljertar (herritarra)
alka
alka-belar edo alka belar iz. Dactylis
glomerata
alkabuz* e. arkabuz
alkali iz. Kim.
alkalino izond. Kim.
alkaloide iz. Kim.
alkandora iz.: alkandora hutsean,
alkandora hutsik.
alkanfor* e. kanfor
alkanforrondo* e. kanforrondo
alkantarila* e. estolda
alkar* e. elkar
alkate
alkate-soinu
alkatego iz. h. alkatetza
alkateorde
alkatetza
alkatxofa iz. Heg. h. orburu
alki* e. aulki
alkilatu* e. alokatu
alkimia
alkitran* e. brea; galipot
alkohol
alkoholdun izond.: edari alkoholduna.
alkoholiko
alkoholismo
alkoholizatu, alkoholiza, alkoholizatzen.
da/du ad.
almaatar (herritarra)
almadia
almaiz iz. 'motrailua'
almaka iz. Ipar. g.er. h. aldaka
almanaka
almandrongila* e. (haragi) bola
almazari iz. 'garaoa'
almazen iz. Heg. Beh. h. biltegi
almena
almendra iz. Heg. 'arbendola'
almendrondo iz. Heg. 'arbendolondoa'
almeza iz. Celtis australis
almidoi
almidoitu, almidoi/almidoitu, almidoitzen.
du ad.
almidoiztatu* e. almidoitu
almirante 1 iz. 'itsas armadako goi
buruzagia'
almirante 2 iz. Zah. 'amabia, aguazila,
udaleko enplegatua'
almohade iz. Hist.
almorabide iz. Hist.
almortzu iz. Bizk. g.er. 'gosaria'
almute
almute-dantza edo almute dantza
alo Ipar.: goazen, alo!
aloe iz. Aloe sp.
aloes* e. aloe
alogatu, aloga, alogatzen. du ad. Ipar.
Zah. 'moldatu, antolatu'
aloger
alogeratu, alogera, alogeratzen. du ad.
g.er. 'alokatu'
alogereko 1 iz. Bizk. 'soldatapekoa' 2 iz.
Bizk. 'maizterra'
aloimendu iz. Ipar. g.er. 'ostatua'
29
Hiztegi Batua
aloitu, aloi, aloitzen. 1 da/du ad. g.er.

'ostatu eman (edo hartu)' 2 du ad.
g.er. 'alokatu'
alokairu
alokairuko iz. 'soldatapekoa'
alokatu, aloka, alokatzen. 1 du ad.
'errentan hartu edo eman' 2 du ad.
'soldataren truke norbait lanerako
hartu'
alokazer iz. Zah. g.er. 'soldatapeko
langilea': ez da alokazerik behar.
alokutibo izond. Gram.
alondegi
alor
alorta iz. g.er. 'fruitua'
alotza izond. g.er. 'kirtena, ezjakina'
aloz iz. 'izurra, tolesa'
aloztu, aloz/aloztu, alozten. du ad. g.er.
'zimurtu, izurtu'
alpaka 1 iz. Lama pacos 2 iz. (ehuna) 3 iz.
(metala)
alpapa iz. Medicago sativa Sin. luzerna
alpargata iz. Heg. Beh. h. abarketa;
espartina
alper iz. (nekazaritzako tresna)
alpetar
alpinismo
alpinista
alpino izond. 'alpetarra'
alpiste iz. Phalaris canariensis
alpore iz. 'lurrina'
alportxa iz. Batez ere pl. 'zaku bikoitza'
alproja 1 iz. Heg. 'alportxa' 2 iz. eta izond.
Heg. 'funsgabea, zabarra'
alprojakeria iz. Heg.
alsistu* e. aletegi; bihitegi
alta 1 lok. Ipar. eta Naf. 'hala ere, izan ere'
Sin. alta bada
alta 2* e. ohara
altaboz* e. bozgorailu
altaiera (hizkuntza)
altaramendu iz. Ipar. Zah. 'nahasmendua'
altaratu, altara, altaratzen. da/du ad. Ipar.
Zah. 'nahasi'
alteratu* e. asaldatu
alterazio iz. Mus.
alternadore iz. Teknol.
alternantzia iz. Biol., Hizkl.
alternatiba* e. aukera; aldizkatze

alternatibo* e. aldizkako; ordezko;
txandakako
alterno
altimetro
altiste iz. Sin. perla
altitude iz. Geogr. (Beste erabileremuetan,
h. garaiera, goratasun )
altsi iz. Zah. g.er. 'litsa'
altsi bat Bizk. 'pixka bat'
altsitu, altsi/altsitu, altsitzen. da ad. Zah.
g.er. 'listu'
altsuma iz. 'kimua'
altsumatu, altsuma/altsumatu,
altsumatzen. da ad. 'kimuak sortu'
altu izond. 'garaia, gora'
altuera iz. Heg. 'goratasuna, garaiera'
altuera-jauzi h. gorako jauzi
altura-jauzi* e. gorako jauzi
alturako arrantza Heg. h. itsas zabaleko
arrantza
altutasun* e. goratasun
altxaera iz. Arkit.
altxafero* e. suziri
altxafuego* e. suziri
altxagarri 1 iz. 'legamia' 2 iz. 'zerbait
altxatzeko, jasotzeko gauza'
altxaka edo altxakaka adlag. Naf.
'gordeka'
altxaketan adlag. Naf. 'gordeka'
altxaldi
altxapean adlag. Naf. 'ezkutuan'
altxapeka adlag. Naf. 'gordeka'
altxaprima iz. 'palanka'
altxaprimatu, altxaprima/altxaprimatu,
altxaprimatzen. du ad. g.er.
altxarazi, altxaraz, altxarazten. du ad.
altxari 1 iz. Ipar. 'altxatzailea': zakualtxariak.
altxari 2 iz. 'altxorra'
altxarrastelu
altxatu, altxa, altxatzen. da/du ad.
altxatzaile
altxatze
altxirri iz. g.er. 'arkina, ardiaren gorotza'
altxoin iz. Zah. g.er. 'artzaina'
altxonbide iz. 'artaldeen bide nagusia'
30
Hiztegi Batua
altxor
altxortegi
altxubide* e. altxonbide
altzairatu, altzaira, altzairatzen. du ad.
altzairu
altzairuzko
altzairugintza
altzairuztatu, altzairuzta, altzairuztatzen.
du ad. 'altzairatu'
altzari
altzari-denda edo altzari denda
altzarigile
altzarigintza
altze iz. Alces alces
altzifre iz. Cupressus sp. Sin. nekosta
altzifredi
altzo
altzo-txakur edo altzo txakur
altzokada iz. Heg.
altzotara iz. Ipar.
altzotaraka
altzuma* e. altsuma
alu
alubioi iz. Geol.
alukeria
alumina iz. Kim.
aluminio
aluntzio iz. Zah. 'anontzioa, oliadura'
aluzinatu* e. haluzinatu
aluzinazio* e. haluzinazio
aluzinogeno* e. haluzinogeno
ama iz.: ama-alabak, ama-semeak.
ama besoetako
Ama Birjina
ama-eskola edo ama eskola
ama-hizkuntza edo ama hizkuntza
ama ponteko
amabi iz. (udaleko enplegatu bat, aguazila)
amabisaba iz. g.er. 'birramona'
amabitxi
amagai
amagarri izond. g.er. 'maitagarria'
amaginarreba
amagoi 1 iz. g.er. 'amona' 2 iz. g.er. 'leinu
edo familia handi bateko burua'
amai
amaiarazi, amaiaraz, amaiarazten. du ad.
amaidun izond. 'amaia duena'

amaiera
amaiezin
amaigabe izond.
amaigabeko izlag.
amaigabetasun
amaikide izond.
amaikidetasun
amaikor izond.: bizitza amaikor hau.
amainatu, amaina, amainatzen. 1 du ad.
Ipar. g.er. 'amore eman' 2 du ad. Ipar.
g.er. 'balakatu'
amaitu, amai/amaitu, amaitzen. da/du ad.
amaitze
amaizun iz. 'amaordea'
amalatz iz. g.er. (gaztaina mota)
amaldeko izlag. g.er.
amama 1
amama 2 iz. Zah. g.er. 'amarauna'
amameru iz. h. amabi
amanda 1 iz. Ipar. h. isun 2 iz. Ipar.
'arbendola'
amandre
amankomun* e. komun
amankomunatu* e. elkartu
amantal iz. Bizk. '(aurreko) mantala'
amai iz. Zub. 'amona'
amai-lili edo amai lili iz. Syringa
vulgaris Sin. lila
amao iz. Ipar. 'inudea'
amaorde
amapola* e. mitxoleta
amaranto iz. 'sabia' Amaranthus sp.
amaraun
amarra 1 iz. 'karramarroa' 2 'lotura'
amarratu, amarra/amarratu, amarratzen.
du ad. g.g.er. 'lotu'
amarratz* e. hamarratz
amarru
amarrukeria
amarrutsu
amasaba* e. amona
amatar izond. 'amaren itxura edo joerakoa'
amatasun
amatatu, amata, amatatzen. du ad. Bizk.
'itzali'
amatatzaile iz. 'suhiltzailea'
31
Hiztegi Batua
amateur
amatiar izond. 'amari atxikia'
amatigatu, amatiga, amatigatzen. du ad.
Zah. g.er. 'baretu'
amatu 1, ama/amatu, amatzen. da ad. 'ama
bihurtu'
amatu 2, ama/amatu, amatzen. da ad.
Ipar. eta Naf. '(sua) bizkortu, ugaritu':
belar gaiztoak erraz amatzen dira.
amatu 3* e. maitatu
amatur izond. Ipar. h. amateur
amatxi
amatxo iz. [Mugagabean erabiltzen da]:
eman amatxori; amatxok esan bezala.
( ama -ren txikigarria; haur-hizkeran,
ama)
amatzaile* e. maitatzaile
amatzako
amazko izlag. Zah.: amazko amodioa.
amazona
amazulo izond.
ameba
ameboide izond. Biol.
amejoramendu* e. hobekuntza; hobetze
amelu
amen
amen batean
amen egin
amen esan
amen-omen iz. 'esamesa'
amen-omenka
amenazatu* e. mehatxatu
amenazo* e. mehatxu
aments 1 iz. Zub. h. amets
aments 2 1 adlag. Ipar. 'bederen' 2 adlag.
Ipar. 'zalantzarik gabe'
amerikano izond. 'Ameriketatik
(aberasturik) itzuli den euskal
herritarra'
amerikar
amerindiar
amesbera izond. Goi. g.er. 'ameslaria'
amesgaitz iz. 'amesgaiztoa'
amesgaizto iz.
amesgarri
amesgile izond. eta iz. 'ameslaria'
ameska adlag. 'ametsetan'
ameskaitz* e. amesgaitz
ameskeria
ameskor* e. ameslari
ameslari
amesti izond. 'ameslaria'
amestoki iz. 'ametsetako tokia'
amestu, amets/amestu, amesten. du ad.
ametitu, ameti, ametitzen. du ad. Beh. h.
onartu
ametrailadora* e. metrailadore
amets iz.: amets txarrak izan ditu bart
gauean; zerri goseak ezkurra amets.
amets egin
ametsetako izlag. 'amestua, amets
egina': ametsetako lukainka.
ametsetan
ametsetan egin
ametsetarik adlag. Ipar. 'ametsetan'
ametsez
ametsezko
amets-irudi edo amets irudi
amets izan. du ad.: askatasuna dute
amets.
txakur-amets edo txakur amets
ametseta iz. Batez ere Bizk. 'ametsa'
ametz iz. Quercus sp.
amezki iz. 'ametzaren zura'
amezti
amharera (hizkuntza)
ami iz. g.er. 'hegaluze mota' Thynnus
pelamys
amiamoko iz. Ciconia sp. Sin. zikoina
amianto iz. Sin. asbesto
amida iz. Kim.
amigdala iz. Anat.
amigo [deiki gisa erabiltzen da batez ere]
Beh.: ez, amigo, ez da hori.
amilarazi, amilaraz, amilarazten. du ad.
amilbide iz. 'amildegia'
amilburu iz. 'amildegiaren ertza'
amildegi
amildu, amil, amiltzen. da/du ad.
amileta* e. amildegi
amilka
amilkari izond. g.er. 'amilarazten duena'
amilkatu, amilka/amilkatu, amilkatzen.
da/du ad. g.er. 'amildu'
amilkor izond. g.er.: lur amilkorrei eutsi.
32
Hiztegi Batua
amilla iz. 'jaka, gainjantzia'

amiloide izond. Kim.
amilotx iz. Parus sp.
amiltoki iz. 'amildegia'
amiltxori iz. Nycticorax nycticorax
amina iz. Kim.
aminoazido iz. Biokim.
amia iz. Naf. 'amona'
amii
amii bat Zub. eta Amik. 'pixka bat':
ogi amii bat.
amiragarri izond. Beh. h. miresgarri;
miragarri
amiral iz. 'almirantea'
amiratu, amira, amiratzen. du ad. Zah. h.
miretsi
amirazio iz. Zah. h. mirespen
amirun iz. g.er. 'almidoia'
amirundu* e. almidoitu
amitu 1 izond. Zah. h. hamikatu
amitu 2 iz. (meza-emailearen jantzia)
ammandar (herritarra)
amnesia
amnios iz. Biol.: amnioseko likidoa.
amnistia
amodio
amodio-belar edo amodio belar iz.
Cacaulis latifolia
amodio propio
amodiotan adlag.: amodiotan gara
biok elkarrekin.
amodioz adlag. Ipar. 'borondatez':
amodioz ez bada, beharko duzu
bortxaz agertu. Anton. bortxaz
amodiozko izlag.: amodiozko penak
bertso berrietan.
amodio-zuhaitz edo amodio zuhaitz
iz. Cercis siliquastrum Sin. Judasen
arbola
amodiotsu izond. 'amultsua'
amoina iz. Ipar. Sin. limosna
amoltsu* e. amultsu
amona
amona mantangorri iz. Coccinelidae
Sin. katalingorri; marigorringo
amonatxo
amondu, amon, amontzen. da ad. Ipar.
Zah. 'ematu, eztitu'
amoniako
amor* e. amore
amoragarri izond. Zah. g.er. 'maitagarria'
amorante
amoratu, amora, amoratzen. 1 da ad. Zah.
g.er. 'maitemindu' 2 du ad. Zah. g.er.
'ematu'
amore iz. g.er. 'maitasuna, amodioa'
amoreagatik 1 Batez ere Ipar.:
Jainkoaren amoreagatik. 2 Batez ere
Ipar.: beti gehiago eta hobeki maita
zaitzadan amoreagatik.
amorearren
amore egin h. amore eman
amore eman
amorez 1 Zah. h. amoreagatik 2
Zah. h. amodioz
amorezko izlag. h. amodiozko
amoretsu izond. g.er. 'amultsua'
amorfo izond. Fis.
amorio* e. amodio
amoros izond. Ipar. 'maitemindua'
amoroso* e. amodiotsu
amorostu, amoros/amorostu, amorosten.
da ad. Ipar. 'maitemindu'
amorragarri
amorrai* e. amuarrain
amorraldi* e. amorrualdi
amorrarazi, amorraraz, amorrarazten. du
ad.
amorratu, amorra, amorratzen. da/du ad.
amorrazio iz. Heg.
amorreri iz. 'eritasun kutsakorra, amorrua,
errabia'
amorru
amorruzko izlag.: amorruzko lerdea
dariola.
amorrualdi
amortizatu, amortiza, amortizatzen. du ad.
amortizazio
amsterdamdar (herritarra)
amu
amuarrain
amugile
amuko
amultsu
amultsuki
amultsutasun
33
Hiztegi Batua
amuma* e. amama
amuts* e. kamuts
amuzki iz. 'beita'
anabasa 1 iz. 'nahasketa' 2 iz. 'istilua,
ardaila'
anabolismo iz. Biol.
anaerobio iz. Biol.
anafora iz. Hizkl., Erl.
anagrama
anaia
anai-arreba pl.
anaiarte
anaidi
anaikide 1 iz. 'anaiarte edo anaidi bateko
kidea' 2 iz. 'anaidia'
anaikor izond. 'anaitasunezkoa': maitasun
anaikorra.
anaiorde
anaitar izond. 'anaitasunezkoa'
anaitasun
anaitu, anai, anaitzen. da/du ad.
anaitzako
anakonda iz. Eunectes murinus
anakoreta
anakroniko
anakronismo
analfabetismo
analfabeto
analgesiko
analisi
analista
analitiko izond.
analizatu, analiza, analizatzen. du ad.
analizatzaile
analogia
analogiko izond.
analogo
anana iz. Ananas sp.
anarkia
anarkiko
anarkismo
anarkista
anarte iz. [Batez ere leku-denborazko
kasuetan erabilia]
anartean
anarteraino
anarterainoko
anatema
anatomia
anatomiko
anbar iz.: anbarezko bitxia.
anbiguetate h. anbiguotasun
anbiguo
anbiguotasun
anbiolako izlag. g.er. 'behinolakoa'
anbizio iz. g.g.er. h. handinahi; lehia
(bizi)
anboi
anbulakro iz. Zool.
anbulantzia
anbulo iz. Asphodelus albus
anbulo gaizto iz. Pseudonarcissus
anda iz. Batez ere pl.: elbarri bat andetan
zeramaten.
anda-izara edo anda izara 'hilotza
biltzen duen oihala'
andabide iz. 'hilotzak (andetan) elizara
eramateko bidea'
andaerrai iz. g.er. 'pleura'
andaitz* e. endaitz
andaluziar
andaluziera
andana
andanaka adlag. Ipar.
andar iz. Ipar. 'aldaroa'
andare iz. Heg. 'panpina'
andari iz. g.er. 'hilotzak (andetan)
eramaten dituen pertsona'
andarka adlag. Ipar. 'aldaroka'
andazain iz.: andazainek eria bere gelara
eraman dute ospitalean.
anddere
anddereder iz. Ipar. 'erbinudea'
andeatu, andea, andeatzen. da/du ad.
andel iz. g.er. 'ontzia'
anden* e. kai; nasa
anderauren iz. 'andre noblea':
Erreginaren anderaurenak.
andere iz. Ipar. 'andrea'
andere-belar 'begonia'
andere-mahats Ribes sp.
andere-serora Ipar. 'elizaren ardura
duen andrea'
34
Hiztegi Batua
andere xuri 'Maskaradetako

jokalaria'
andereder* e. anddereder
anderegai* e. andregai
andereo
andoila iz. g.er. (hestebete mota)
andorratar (herritarra)
andraize iz. Batez ere Bizk. Lgart. 'hego
haizea'
andrakila iz. Bizk. Sin. panpina
andrakume iz. Bizk. 'emakumea'
andrazko iz. Batez ere Bizk.
andre
andre gehien Zah. g.er.
andre-ikuste
Andre Maria: Itziarko Andre Maria
(mendebalean, tradizioko eliza
batzuetan 'Andramari(a)' ).
andre-gizonak 'senar-emazteak'
andregai
andrekari izond. 'andrezalea'
andrea iz. Matricaria parthenium
andrerrai* e. andaerrai
andreteria iz. 'andre-taldea'
andrezale
androgeno iz. Biol.
androgino izond. Biol.
andui iz. '(zuhaitzaren) motzondoa'
andur izond. g.er. 'doilorra, zikoitza'
andura iz. Sambucus ebulus
andurreria* e. handurreria
anega iz. (edukiera-neurria)
anegaka
anei* e. mila
aneka iz. g.er. 'zakutoa'
anekdota iz. 'gertaera, istorioa, kontua,
pasadizoa'
anekdotiko izond.
anelido
anemia
anemona 1 iz. 'landarea' Anemone sp. 2 iz.
'animalia' Anemonia sulcata
anerdi iz. 'anega-erdia'
aneroide izond. Fis.
anestesia
anestesiatu, anestesia/anestesiatu,
anestesiatzen. du ad.
anestesiko izond. eta iz.

anestesista
aneta iz. Ipar. Anethum graveolens Sin.
ezamihilu
anexio iz. Pol., Admin.
anexionatu, anexiona, anexionatzen. du
ad. Pol., Admin.
anezka iz. (ehungintzako tresna)
anfetamina
anfibio izond. Sin. urlehortar
anfiteatro
anfora
anfotero izond. Kim.
angabetu, angabe, angabetzen. da ad. Naf.
g.er. 'ahuleziak joa gertatu'
angarila iz.
angarilari iz.
angaurrera (hizkuntza)
angeles* e. ingeles
angelu
angelu kamuts
angelu lau
angelu zorrotz
angelu zuzen
angeluar izond. Mat.
angeluberdin izond. Mat.
angelus iz. 'hitz horrekin hasten den
otoitza'
angeluzuzen izond. Mat. 'angelu zuzenak
dituen lau aldeko figura geometrikoa,
edo angelu bat zuzena duen hiru
aldekoa'
angina iz. Med.
angiospermo iz. eta izond. Bot.
angles izond. eta iz. h. ingeles
anglikanismo
anglikano
anglikar* e. anglikano
angolar (herritarra)
angula iz. Sin. txitxardin
angurri iz. Citrullus lanatus
angustia* e. larritasun; nahigabe;
ezinegon
anhidrido iz. Kim.
anil 1 iz. 'landarea' Indigofera anil 2 iz.
'tindua, tindatzeko gaia'
anima* e. arima
35
Hiztegi Batua
animalia
animatu, anima, animatzen. da/du ad.
animatzaile
animismo
animista
animo 1 iz. Beh. 'adorea, kemena' 2 interj.
Beh.
animoso izond. Heg. Beh.
animotsu izond.
anioi iz. Fis., Kim.
anis 1 iz. 'landarea, anis-belarra' 2 iz.
'landare horren hazia' 3 iz. 'edaria'
anis-belar edo anis belar Pimpinella
anisum
anis-sagar edo anis sagar
anisoptero iz. Zool.
anisotropo izond. Fis.
anitz 1 zenbtz.: jende anitz etorri da; anitz
jende etorri da; anitz urtez (zorionak,
urte askotarako). 2 ( *industria
anitza e. askotariko industria )
anitzetan adlag. 'askotan'
anitzez 1 adlag.: anitzez jakintsuago
bilakatuko zara. 2 adlag.: bere
egunak anitzez laburtzen dituztenak.
anixko 'askotxo': orain duela anixko urte.
anizdun* e. aniztun
anizkoitz
anizkoiztasun
anizkun
aniztasun
aniztu, anitz/aniztu, anizten. da/du ad.
aniztun
ankarar (herritarra)
anker
ankerkeria
ankerki
ankertasun
ankila iz. Bizk. g.er. h. aingura
anoa iz.: biderako anoa edo jana
prestaturik, biak abiatu ziren.
anodo
anomalia
anomalo
anonimo
anontziatu, anontzia, anontziatzen. du ad.
Ipar. Zah. 'oliadura eman'
anontzio iz. Ipar. Zah. 'oliadura'

anorak
anorexia
anorexiko
anormal
anparatu, anpara, anparatzen. du ad. Heg.
Beh. h. lagundu; zaindu
anparatzaile izond. Heg. Beh. h.
zaintzaile
anparo iz. Heg. Beh. 'babesa': semealaben anparoan bizi dira
zahartzaroan.
anpere
anperemetro
anple 1 izond. Zub. 'barea, eztia' 2 izond.
Ipar. Beh. 'zabala'
anpleki 1 adlag. Ipar. g.er. 'bareki, eztiki'
2 adlag. Ipar. g.er. 'zabalki'
anpletu, anple/anpletu, anpletzen. da/du
ad. 'baretu'
anplitude iz. Fis.
anpoila iz.: beirazko anpoila bat.
anpolai iz. Prunus avium var. Duracina
anpor iz. Bizk. h. enbor
anproi* e. lanproi
anpulu 1 iz. 'malko handia': begietako
negar anpuluak. 2 iz. 'burbuila'
antagonismo
antagonista iz. 'aurkaria, aurkakoa,
aitzikoa'
antananarivoar (herritarra)
antapara iz. 'errotara ura daraman ubidea'
antartiko izond.: Ozeano Antartikoa.
antekristo* e. antikristo
antena
antepara* e. antapara
antera iz. Bot.
antibiotiko
antidoto
antieuskaldun
antifaxista
antifona iz. Erl.
antifrankista
antigeno
antigoaleko izlag. Heg. Lgart.
antigorputz
antiguar (herritarra)
36
Hiztegi Batua
antiinperialista
antiklerikal
antiklerikalismo
antiklinal
antikristo
antilope iz. Antilope sp.
antinatural
antiojo iz. pl. Heg. Beh. h. betaurreko
antipar* e. betaurreko
antiparasitario izond. Med., Elektr.
antipoda
antisemita
antisemitismo
antiseptiko
antisorgailu
antitesi
antizikloi
antoisin* e. antoxin
antojagarri izond. Heg. 'aspergarria,
gogaikarria'
antojatu, antoja, antojatzen. da/du ad.
Heg. 'aspertu, gogaitu'
antoju 1 iz. Heg. Zah. Beh. 'apeta' 2 iz.
Heg. Beh. 'nazka, higuina'
antolabide
antolabidetza* e. antolaketa
antolaera iz. g.er. 'antolaketa,
antolakuntza'
antolaketa
antolakidetu* e. koordinatu; batu;
bateratu
antolakizun iz. 'antolaketa'
antolakunde iz. 'organizazioa'
antolakuntza
antolaldi iz. Ipar. 'konponketa'
antolamen* e. antolamendu
antolamendu
antolarazi, antolaraz, antolarazten. dio ad.
antolatu, antola, antolatzen. 1 du ad. 2 da
ad. Ipar. 'bat etorri'
antola hor! Ipar. Sin. hor konpon!
antolatzaile
antologia
antologiko
antonimo iz. Hizkl.
antoxin
antoxinkada
antozoo iz. Zool.

antrazita
antropofagia
antropofago iz. eta izond. 'gizajalea'
antropoide
antropologia
antropologiko
antropologo
ants* e. antz 2
antsia 1 'ardura, kezka, arreta'
antsia izan. da/du ad. Zah. (Batez ere
ez da antsia, zer da antsia,
biharraz antsia ez dute
bezalako esapideetan erabiltzen da)

antsia 2 iz. 'hasperena, intziria'
antsiatsu izond. Ipar. Zah. 'arduratsua,
arretatsua'
antsiatu, antsia/antsiatu, antsiatzen. da ad.
antsika adlag. 'hasperenka, intzirika'
antsikabe izond. 'arduragabea, axolagabea'
antsikabeki
antsikabetasun
antsikabetu, antsikabe/antsikabetu,
antsikabetzen. da ad. g.er.
antxera iz. Ipar. 'enkantea, errematea':
hilaren ondasunak antxeran saldu
ziren.
antxeta iz. Larus sp. eta Rissa sp.
antxintxika adlag. 'lasterka'
antxintxiketa iz. 'lasterketa'
antxintxiketan* e. antxintxika
antxitu, antxi, antxitzen. du ad. Bizk. Zah.
g.er. h. atzitu
antxoa iz. Engraulis encrasicholus Sin.
bokarta
antxu iz. 'bildotsa, arkumea'
antxumatu, antxuma, antxumatzen. du ad.
'(besoak edo hankak) bata bestearen
gainean jarri'
antxume
antxumeki iz. 'antxume-okela'
antz 1
antza denez
antza hartu: nire herriari zerutxo
baten antza hartu nion.
antzean: gaixo antzean dabil.
antzeko iz.: norbaiten antzekoa izan;
ipuin antzekoak.
37
Hiztegi Batua
antzera 'gisara': egin dezagun gizona

geure antzera.
antz 2 iz. Bizk. h. hats
antza adlag. 'dirudienez': asmoren bat
bururatu zitzaien, antza, eta zirt-zart
bururatu eta egin.
antza dagoenez* e. antza denez
antzakabe* e. antzegabe
antzalda iz. Goi. g.er. h. antzaldatze
antzaldarazi, antzaldaraz, antzaldarazten.
du ad.
antzaldatu, antzalda/antzaldatu,
antzaldatzen. da/du ad.
antzaldatze
antzandobi iz. Lanius sp.
antzara iz. Anser sp.
antzara ferratzera ( antzara(k)
ferratzera joan, bidali/igorri
esapideetan erabiltzen da)

antzara-joko
antzara-xori Ipar. 'antzandobia'
antzarakume
antzarazain iz.
antzarka adlag. Naf. 'arnasestuka'
antzatsu* e. antzetsu
antzatu, antza/antzatu, antzatzen. du ad.
'trebatu'
antze iz. 'trebetasuna'
antze-lan 'artelana'
antzegabe izond. 'antzekaitza'
antzekaitz izond. 'antzerik, trebetasunik
gabea'
antzekotasun
antzelari iz. 'artista'
antzeman, antzematen. dio ad.: antzeman
diot ez dela hemengoa. (ezezkoetan,
ez diot antzik eman eta ez diot
antzeman , biak onartzen ditu)
antzemate iz.: susmo, intuizio eta
antzemate sakonak.
antzera* e. antzara
antzeratu, antzera/antzeratu, antzeratzen.
1 du ad. 'imitatu' 2 du ad. 'irudikatu,
tankeratu'
antzerki
antzerki-lan edo antzerki lan
antzerki-talde edo antzerki talde
antzerkigile
antzerkigintza
antzerkilari
antzetsu
antzetsuki adlag. g.er. 'trebetasunez'
antzezale izond. g.er.
antzezkizun iz. g.er. 'antzezlana'
antzezko* e. artifizial
antzezlagun iz.
antzezlan
antzezlari iz.
antzezle
antzezleku iz. 'antzeztokia'
antzezpen
antzeztalde iz. 'antzerki-taldea'
antzeztoki
antzeztu, antzez, antzezten. du ad.
antzigar
antzina 'aspaldi'
antzinako
antzinaera iz. Zah. 'antzinatea'
antzinakotasun
antzinaldi iz. g.er. 'antzinatea'
antzinaro
antzinatasun iz.: euskararen
antzinatasuna; lanpostuko
antzinatasuna.
antzinate
antzinatxo adlag. 'aspalditxo'
antzirudi
antzo adlag.: gazteak gazte antzo behar du
bizi; basakatu zauritua (edo
zaurituaren) antzo.
antzora Zah.: haur baten antzora.
antzoki iz. 'teatroa (tokia)'
antzu
antzutasun
antzutu, antzu/antzutu, antzutzen. da/du
ad.
anu iz. g.er. 'nekea' (Batez ere anu egin
esapidean erabilia)
anu egin g.er. 'nekatu, unatu'
anulatu* e. baliogabetu; deuseztatu;
ezeztatu; indargabetu
anuntziatu, anuntzia, anuntziatzen. du ad.
h. aditzera eman; iragarri
anuntzio iz. h. iragarki; iragarpen
anuro
38
Hiztegi Batua
aen 1 iz. g.er. (deabrua izendatzeko

leungarria) 2 iz. 'madarikazioa'
aeneko iz. 'biraoa'
aenti izond. 'biraolaria'
aorta
apa 1 iz. Bizk. 'musua'
apa 2 Haur. (haurrak esertzeko edo
eserarazteko erabiltzen den hitza)
apa eman* e. pa eman
apaburu iz. 'zapaburua'
apailamendu iz. g.er. 'apailatzea,
prestakuntza'
apailatu, apaila, apailatzen. du ad.
apailatzaile iz. g.er.
apailu iz. 'prestamena, prestalana'
apain
apain-mahai
apainarazi, apainaraz, apainarazten. du ad.
apaindegi
apaindu, apain/apaindu, apaintzen. da/du
ad.
apaindura
apainduria
apaingailu iz. Ipar. g.er. 'apaingarria'
apaingarri iz. eta izond.
apaingela
apainkeria
apainketa
apainki adlag. g.er. (h. apaintasunez ) h.
apain
apaintasun
apaintza iz. 'prestaketa, apainketa'
apaintzaile
apaintze
apairu iz. Ipar. 'otordua, jatordua'
apairuztatu, apairuzta, apairuztatzen. da
ad. Ipar. g.er.: ongi apairuztatu gara.
apaiz
apaiz nagusi: Kaifas apaiz
nagusiarengana eraman zuten. Sin.
apaizburu
apaiz-sagar edo apaiz sagar 'anis
sagarra'
apaizaita iz. g.er. h. erretore
apaizburu iz. Sin. apaiz nagusi
apaizeria
apaizetxe
apaizgai
apaizgaitegi
apaizgintza
apaizgo
apaiztar* e. apaiztiar
apaiztasun
apaiztegi iz. 'apaizetxea'
apaiztiar
apaiztu, apaiz/apaiztu, apaizten. da/du ad.
apaizurren* e. diakono
apaka
apakin iz. g.er. 'ibaiak ekartzen duen
hondakina'
apal 1 izond.: pertsona apala; boz apala.
apal 2 iz.: apal berriak jarri ditugu
paretan.
apalaldi
apalarazi, apalaraz, apalarazten. du ad.
apalategi
apaldu, apal/apaldu, apaltzen. da/du ad.
apalesgarri izond. 'apalgarria'
apaletsi, apalets, apalesten. du ad.
'gutxietsi': bere burua apaletsi zuen
zergalariak.
apalgarri izond. '(norbait edo zerbait)
apaltzen duena'
apalgune iz.: bideak apalgune bat
zeharkatzen zuen.
apalgura izond. Ipar. 'apala'
apalik
apalkeria
apalki
apalkiro
apalkuntza
apalmendu iz. Ipar. Zah.
apaltasun
apaltze
apalxko izond. eta adlag.
apapa adlag. Haur.: goazen apapa!
apar
aparailu 1 iz. 'arrantza tresneria' 2 iz.
'zamarien tresneria'
aparantzia iz. Ipar. 'itxura, funtsa'
(Batzuetan harridurazko esapideetan
erabiltzen da: hori ministro?
Aparantziarik ere ez! )
aparatu 1 iz.: arnas aparatua.
39
Hiztegi Batua
aparatu 2, apara, aparatzen. du ad.

'helburuan jo, zerbait(ean) jo': harria
bota eta begi-begian aparatu zuen;
heriotzak berdin aparatzen ditu
zaharrak nahiz gazteak.
apardun
aparejadore iz. Heg. 'arkitekto teknikoa'
apareju iz. h. aparailu
aparexu* e. aparailu
aparizio iz. Batez ere Zub. h. agerkunde;
epifania
aparkaldi
aparkaleku
aparkatu, aparka, aparkatzen. du ad.
apart* e. aparte
aparta izond.: trebetasun aparta du neska
horrek.
apartamentu
apartarazi, apartaraz, apartarazten. du ad.
apartatu, aparta/apartatu, apartatzen. 1 du
ad. Gip. eta Bizk. Lgart. 'aukeratu' 2
du ad. Lgart. 'bereizi'
aparte h. bereiz; urruti
apartean adlag. Heg. Beh. 'urruti'
aparteko
apartekotasun
apartsu
apartu, apar/apartu, apartzen. da/du ad.
apasta iz. Gip. eta Naf. 'arrainak
erakartzeko uretara botatzen den
janaria, beita'
apatia
apatiko
apatx 1 iz. 'animalien adarkizko azal lodia,
azazkala'
apatx 2 interj. Haur.: apatx hementxe!
apatx egin Haur. 'eseri': egin apatx!
apatxe iz.
apatz 1 izond. Bizk. 'biguna, harroa' 2
izond. Bizk. '(pertsona) xaloa,
adeitsua'
apazegatu* e. ematu; eztitu
apea iz. h. enborki
apelatu 1, apela, apelatzen. du ad. Zuz.
'gora jo'
apelatu 2, apela, apelatzen. da ad. Lap. eta
BNaf. 'osasunez hobetu': ene semea
ahul egon da eta orain apelatu da.
apellidu* e. abizen; deitura

apen iz. g.er. h. mendeku
apenas adlag. 'ez dirudi': apenas entzun
zezakeen hitz hori Azkuek
Lekunberrin.
apendize iz. Anat. (heste-zatia)
apendizitis
apendu, apen/apendu, apentzen.
da/zaio/du ad. g.er. 'mendekatu'
apentzaile izond. eta iz. 'mendekatzailea'
apeo iz. 'zerbaiti eusteko jartzen den
zurezko zutabea'
aperitibo iz.
apeta
apetaldi
apetatsu
apetitu
apeu iz. 'usoak sareetara erakartzeko
hegazti-irudia, abata'
apex iz. Ipar. 'tximeleta'
apez h. apaiz
apezpiku iz.: apezpiku laguntzaile;
apezpiku-hiri.
apezpikugo
apezpikutasun
apezpikutegi
apiar (herritarra)
apika
apikal izond. Hizkl.
apikultura* e. erlezaintza
apio iz. Apium graveolens
apiriku iz. Ipar. 'ataria, bereziki
arkupekoa'
apiril
apiril arrain Zub. 'apirilaren
lehenean egiten den txantxa'
apit iz. g.er. 'aldapa handia'
aplazatu* e. atzeratu; luzatu
aplikabide* e. aplikazio
aplikagarri izond.
aplikapen* e. aplikazio
aplikarazi, aplikaraz, aplikarazten. dio ad.
aplikatu, aplika, aplikatzen. du ad.
aplikazio
apo 1 iz. Ipar. eta Naf. '(lehorreko) zapoa'
apo-belar Verbascum thapsus
apo-ilar Vicia leitea
40
Hiztegi Batua
apo 2 iz. Bizk. 'zenbait ugaztunen

adarkizko azal lodia, apatxa'
apo 3 iz. 'aketza'
apo-apoan adlag. Bizk. 'nekez, ozta-ozta'
apoarmatu iz. 'dortoka' Emys orbicularis
apobelatz iz. Ipar. 'zapelatza'
apobikoitz izond. 'apoa bitan banaturik
duena'
apodun
apogeo iz. Astron.
apoita iz. g.er. 'behartasun larria'
apokalipsi
apokaliptiko
apoki iz. 'apoaren okela'
apokrifo
apolitiko
apologetika
apologetiko
apologia
apologista
apoperrexil iz. Anthriscus cerefolium
apopilo Heg.
apopilo egon
aportazio* e. ekarpen
aposizio iz. Gram.
apostasia
apostata
apostoladu* e. apostolutza
apostoladutza* e. apostolutza
apostoliko
apostolu
apostolutasun
apostolutza
apostrofo iz. 'idazteko zeinua'
apostu* e. apustu
apostura h. apustu
apote
apotema
apotz* e. apatz
apotzar
aprendiz iz. eta izond. Batez ere Ipar.
aprendizaia* e. aprendizgo
aprendizgo
aprendizko* e. aprendizgo
apreta iz. Heg. Beh. 'espartina'
aprobatu, aproba, aprobatzen. du ad. Ipar.
Zah. 'onartu'
aprobetxagarri izond. Heg.

aprobetxamendu iz. Heg.
aprobetxategi iz. Heg. Herr.
aprobetxatu, aprobetxa, aprobetxatzen.
da/du ad. Heg. 'baliatu'
apropos 1 adlag. 'berariaz' 2 izond.
'egokia'
aproposko 1 izlag. Heg. Beh. 'benetakoa
ez dena' 2 izlag. Bizk. Beh. 'egokia,
aproposa'
apuko iz. 'aitzakia, estakurua'
apuntatu, apunta, apuntatzen. du ad. Heg.
apunte 1 iz. Heg. 'idatziz hartutako oharra'
2 iz. Heg. 'marrazki-zirriborroa'
apur
apur bana Ipar. Zah. 'apurka'
apur bat
apurka
apurkeria
apurketa iz. 'apurtzea'
apurkin iz. 'hondakina'
apurkor
apuro
apurreria iz. Bizk.
apurtasun
apurtto* e. apurtxo
apurtu, apur/apurtu, apurtzen. da/du ad.
apurtxo
apurtxo bat
apurtzaile
apustu
apustu egin
apustulari
apustuzale
aputio iz. Zah. g.er. 'iraina'
aquarium* e. akuario
ar izond. eta iz.: arrak eta emeak.
ara 1 iz. Ipar.: Euskal Herriko ara eta
ohiturak; mutil honek bere
nagusiaren ara egiten du; gure arak
eta sinesteak ez dira harenak.
ara 2 iz. Ara sp.
arabaki* e. adabaki
arabar
arabarba iz. Rheum rabarbarum
arabazozo iz. Sturnus sp.
arabe* e. arabiar
41
Hiztegi Batua
arabego iz. 'hego-mendebaldeko haizea'

arabera
araberako
araberan 1 adlag. Ipar. 'konformidadean'
2 adlag. Ipar. 'arabera'
araberatu* e. arautu; araupetu
arabiar (herritarra)
arabiera (hizkuntza)
arabisagar iz. Citrus paradisi Sin. pomelo
arada iz. Ipar. Zah. g.er. 'oihartzuna'
araiz 1 adlag. Ipar. 'noski, jakina': ezagutu
zenuen? bai araiz!
araiz 2 adlag. Ipar. 'oxala!': bakea eginen
dugu araiz!
arakaitz
arakaketa* e. araketa; arakatze
arakarri iz. g.er. 'sardioa'
arakatu, araka, arakatzen. du ad.
arakatz iz. Ribes uva-crispa
arakatzaile
arakatze
araketa iz. Sin. arakatze
aralde 1 iz. Ipar. 'taldea' 2 iz. Ipar. g.er.
'bikotea'
araldi
aramu iz. Bizk. 'armiarma'
aran iz. Prunus domestica
aran melatu Sin. aranpasa
aranatu, arana/aranatu, aranatzen. da/du
ad. Zub. 'oihartzuna egin'
aranbeltz iz. Bot.
aranera (hizkuntza)
arangorri iz. Bot.
aranondo iz. Prunus domestica
aranots iz. Zub. 'oihartzuna'
aranpasa iz. Sin. aran melatu
arantza
arantzabeltz iz. Batez ere Gip. eta Batez
ere Bizk. Prunus spinosa
arantzadi iz. g.er. 'arantzaz, elorriz
beteriko alderdia'
arantzadun
arantzatsu
arantzatu, arantza/arantzatu, arantzatzen.
da/du ad. Zah. 'arantzaz bete'
arantzazko izlag.: arantzazko koroa.
arantze 1 iz. 'elorria' 2 iz. Zub. 'aranondoa'
arantzurde iz. Hystrix cristata

arao 1 iz. 'biraoa' 2 iz. 'exorzismoa'
araoka adlag. 'biraoka'
araolari iz. g.er. 'exorzista'
arartekari iz. Zub. 'arartekoa, bitartekoa'
ararteko
arartekotasun
arasa
aratean adlag. g.er. 'aratinik'
aratinik adlag. 'etzanda ahoz gora'
aratu 1, ara/aratu, aratzen. du ad. Bizk.
'arakatu'
aratu 2, ara/aratu, aratzen. du ad. 'areaz
landu'
aratuste iz. Bizk. 'inauteria'
aratxe
aratxeburu iz. 'zapaburua'
aratxeki iz. Ipar. 'aratxe-okela'
aratz
arau 1 iz.
arau-hauste
arauzko izlag. 'arauarekin bat
datorrena'
arau 2 1 postpos. 'ahala': sartu arau
hiltzen zituen. 2 postpos. '-en arabera':
leku arau sortzen dira landareak.
arauaz 'arabera'
arauko izlag. 'araberakoa'
arauzko izlag. 'araberakoa': eredu
batzuen arauzko idazkera.
araubide
araudi
araudun izond. 'arau baten araberakoa'
araueko* e. arauko
arauemaile
arauez* e. araiz
arauezko* e. arauzko
araugabe izond.
araugintza
arauka 1 adlag. 'arabera' 2 adlag.
'proportzioz'
araukaria iz. Araucaria
arauketa
araupeketa* e. arauketa
araupetu, araupe/araupetu, araupetzen. du
ad.
araupide* e. araubide
42
Hiztegi Batua
araurren iz. Gip. Zah. 'azken muga'

arautegi
arautu, arau/arautu, arautzen. du ad.
arautzaile
arautze
arazeria iz. g.er. 'ardura'
arazketa
arazki adlag. g.er. 'araztasunez'
arazle
arazo iz.
arazotsu
arazotu, arazo/arazotu, arazotzen. da/du
ad. 'arduratu, lanpetu'
araztaile
araztasun
araztegi
araztu, aratz/araztu, arazten. da/du ad.
arba
arbalda iz. Zah. g.er. 'basta'
arbaso
arbastatu, arbasta, arbastatzen. du ad.
'landu nahi den egur, harri eta abarri
zatirik handienak kendu'
arbazta 1 iz. 'adar xehe zuhaitzetik
erauzia' 2 iz. 'lihoaren azala'
arbel
arbel egin g.er. 'huts egin'
arbeletxeko iz. Ipar. 'abrikota'
arbendol iz. Prunus dulcis
arbendolondo
arbi 1 iz. Brassica napus 2 iz. 'arraba'
arbi-txori 'berdantza'
arbin izond. eta adlag. 'urduri, larri': andre
hau beti egoten zen arbin eta larri.
arbindu, arbin/arbindu, arbintzen. da/du
ad. Batez ere Bizk. 'urduritu, larritu'
arbitrario
arbitrariotasun
arbola
arbola-ipurdi
arboladi
arbolape iz.
arbolazain
arbolazaintza
arbolipurdi* e. arbola-ipurdi
arbuiagarri
arbuiarazi, arbuiaraz, arbuiarazten. dio ad.
arbuiatu, arbuia, arbuiatzen. du ad.

arbuiatzaile
arbuio
ardagai
ardai* e. ardagai
ardail* e. arradail
ardaila 1 iz. Gip. 'berriketa, sesioa' 2 iz.
Gip. 'iskanbila, zarata, pertsonek
sortua'
ardanaska
ardandegi
ardanetxe iz. Bizk. Zah. 'ardandegia'
ardangela
ardankoi izond. Jas. 'ardozalea'
ardantza* e. ardantze
ardantzale izond. Bizk. Zah. 'ardozalea'
ardantze iz. 'mahastia'
ardao* e. ardo
ardatz
ardatzean ari
ardatzean egin
ardazketa
ardazle
ardaztu, ardatz/ardaztu, ardazten. da/du
ad.: eztabaida argudio bakar baten
inguruan ardaztu zen.
ardi 1 iz.: ardi errebelatua; ardi galdua.
(abere xehea)
ardi-azienda
ardi-esne edo ardi esne
ardi-gazta edo ardi gazta
ardi-ile 'artilea'
ardi-larru edo ardi larru
ardi-mihi Ipar. 'pentzeetako belarra'
Valerianella olitoria
ardi-txakur edo ardi txakur
ardi 2 iz. Bizk. 'arkakusoa, kukusoa'
ardi-belar 'arkakuso-plantaina'
ardi 3 iz. 'itsaso nahasiko zuriunea'
ardiantxa iz. Ipar. Zah. g.er. 'urtebeteko
arkumea'
ardidi* e. artalde
ardietsi* e. erdietsi
ardiketa adlag. 'ardiak zaintzen'
ardiki iz. 'ardi-okela'
ardikoi izond. Jas. 'ardi-jalea': zakur
ardikoiak.
43
Hiztegi Batua
ardit
arditegi iz. 'artegia'
ardo
ardo beltz
ardo gorri
ardo gozo
ardo zuri
ardogile
ardogintza
ardoketa 1 iz. 'ardo kopurua' 2 adlag. 'ardo
bila'
ardoketan
ardoketara
ardoketari iz. 'ardoa banatzen duena'
ardoki* e. artegi
ardora iz. 'arrain-sardak sortzen duen
argitasuna'
ardoran ibili 'ardora kontuan hartuz
arrantzan egin'
ardore* e. adore
ardotegi iz. 'ardandegia'
ardotu, ardo/ardotu, ardotzen. da/du ad.
'ardo bihurtu': Jesusek ura ardotu
zuen.
ardozale
ardozalekeria
ardozaletu, ardozale/ardozaletu,
ardozaletzen. da/du ad.
ardura 1 iz. 'axola, arreta'
ardura hartu
ardura izan 'axola izan'
ardurazko izlag. 'garrantzizkoa'
ardura 2 adlag. Ipar. 'maiz'
ardurako izlag. 'ohikoa'
arduran adlag. g.er. 'ardura, maiz'
ardurazko izlag. h. ohiko
ardurenean adlag. 'gehienetan'
ardurenik adlag. 'maizenik'
arduradun
arduragabe izond.
arduragabeko izlag. Bizk.
'arduragabea'
arduragabekeria
arduragabetasun
arduragabetu, arduragabe/arduragabetu,
arduragabetzen. da/du ad.
arduragarri izond.: onak eta

arduragarriak ditugu sineskizun
horiek.
arduraki* e. ardura; maiz
arduralaritza* e. administrazio
arduraldi
ardurape
ardurapean
ardurapeko
ardurapen* e. ardura
arduratsu
arduratu, ardura/arduratu, arduratzen. da/
du ad.
are 1
are... -ago
are ere: nafarrek eta are ere
Iparraldeko euskaldunek esaten dute.
are eta... -ago 'are... -ago'
are eta gehiago 'are gehiago'
are gehiago
are gutxiago
are 2 iz. (laborantza tresna)
are 3* e. bare
area iz. (neurria)
areago
areagotu, areago/areagotu, areagotzen. da/
du ad.
arean
arean-arean 'apurka-apurka'
arean bai 'zerbait, apur bat'
arean ere 'izan ere'
arean ez 'deus ez'
areatu* e. aratu 2
arenbaten adlag. Bizk.
arerio
areriotasun
areriotu, arerio/areriotu, areriotzen. da/du
ad. Bizk. 'etsaitu'
arestian
arestiko izlag.
areto iz.: areto girotua.
areto-futbol edo areto futbol
aretze* e. aratxe
argal
argaldu, argal/argaldu, argaltzen. da/du
ad.
argaleria* e. argalkeria
44
Hiztegi Batua
argalkeria
argaltasun
argaltxo izond. Adkor. ( argal -en
txikigarria; aukeran argalegia)
argamasa 1 iz. 'kareorea' 2 izond. Ipar.
argazki
argazki-denda edo argazki denda
argazki-kamera edo argazki
kamera
argazki-makina edo argazki makina
argazkigintza
argazkilari
argazkilaritza
arge* e. eklipse
argentinar (herritarra)
argentino* (e. Argentinako ) e.
argentinar
argi
argi-alba edo argi alba g.er.
'egunsentia'
argia amatatu
argia hil
argia itzali
argia piztu
argi-belar 'alpapa, luzerna'
argi-egile izond.: zeruko izar argiegileak.
argi egin: itsuei argi egiteko.
argi-emaile izond. 'argi-egilea'
argi eman 'argi egin'
argi-errainu edo argi errainu 'argiizpia'
argi eta garbi
argi-ezkila edo argi ezkila
'egunsentiko kanpai-joaldia'
argi-giltza edo argi giltza 'etengailua'
argi-haste Ipar. eta Naf. 'egunsentia'
argi ibili 'erne, kontuz ibili'
argi-iturri 1 iz. 'argiaren iturburua';
'argizagia' 2 izond. 'orojakile ustekoa'
argi-itzal 1 iz. 'argiantza' 2 iz. pl.:
laikoen egoeran sumatzen diren argiitzalak.
argi-izpi edo argi izpi
argi-oilar Upupa epops
argitan 1 adlag. '(zerbaitek) argi
egiten duela': kandelaren argitan
irakurri zuen. 2 adlag. 'nabarmen,
ikusten dela': plazan, argitan egiten

diren dantzak.
argitan egon: argitan daude
etxeetako leihoak.
argitara atera Sin. argitara ilki
argitara eman
argitara ilki Sin. argitara atera
argitara irten
argi-txakur
argi-txinta edo argi txinta 'argi-izpia'
argi-urratze 'egunsentia'
argi-urte edo argi urte (luzeraneurria)
argi-zirrinta edo argi zirrinta Ipar.
'egunsentia'
argi-zuzi edo argi zuzi
argi-indar* e. argindar
argiagotu, argiago/argiagotu, argiagotzen.
da/du ad. 'argiago bihurtu'
argialdi
argiantz
argiarazi, argiaraz, argiarazten. du ad.
argibide
argidun izond.: oldar berri eta argiduna.
argidura iz. Ipar. g.er. 'argitasuna'
argigarri izond. eta iz.
argigintza* e. argiztapen
argigune iz. 'argia dagoen tokia'
argikari* e. argizagi
argiketari
argiki adlag. 'argiro, argi'
argikor izond.
argimutil iz. 'kandelaren euskarria'
argindar iz. 'elektrizitatea'
argiontzi
argiratu, argira/argiratu, argiratzen. du ad.
'ezkutuan zegoena jendartean agertu'
argiro
argitaldari 1 iz. 'argitaratzailea' 2 iz.
'argitaletxea'
argitaldi* e. argitaraldi
argitaldu* e. argitaratu
argitaletxe
argitalpen
argitaragabe izond.: eskuizkribu
argitaragabeak.
argitaraketa* e. argitalpen; argitaraldi
45
Hiztegi Batua
argitaraldi
argitararazi, argitararaz, argitararazten.
dio ad.
argitaratu, argitara/argitaratu,
argitaratzen. du ad.: mila liburutik
gora argitaratu da aurten euskaraz.
argitaratzaile
argitaratze
argitarazio* e. argitalpen
argitasun
argiteria
argitsu
argitu, argi/argitu, argitzen. 1 du ad. 'argi
egin': eguzkiak argitzen du mundua. 2
da/du ad. 'eguna zabaldu' 3 da/du ad.
'argiago bihurtu' 4 du ad. 'ikusmena
bihurtu' 5 izond. '(pertsona) aditu,
ikasia'
argitzaile iz. eta izond.
argitzal* e. argi-itzal
argitzapen
argitze iz. 'egunsentia'
argiune iz. Sin. argialdi
argixka
argizagi iz. Sin. astro
argizaiol iz. 'bildumena biltzeko ohola,
gehienetan landua'
argizari
argiztapen iz. 'argiz hornitzea'
argiztatu, argizta, argiztatzen. du ad. 'argiz
hornitu': gure auzoko kaleak argiztatu
dituzte.
argonauta
argot
argudiatu, argudia, argudiatzen. du ad.
argudiatze
argudio
argumentu
argurio* e. argudio
arhe* e. are 2
ari izan, ari, ari, ariko. 1 da ad.: labeari su
ematen ari zirenak. 2 du ad.
[eguraldiaz eta]: euria, haizea, elurra
ari du.
ariz-ariz Ipar. Zah.
aria 1 iz. Mus.
aria 2 1 iz. Ipar. 'karia' 2 iz. g.er.

'harremana, erlazioa, zerikusia' 3 iz.
'arrazoia'
aria 3 iz. Zub. 'leinua, arraza'
arian adlag. 'arituz'
arian-arian
ariarazi, ariaraz, ariarazten. du ad.: egia
da ez gaituztela lanean ariaraziko?
aribide
aribidean
aribideko
ariel iz. 'antzinako zerga'
ariketa
arima iz.: arima eta gorputz.
arima-argi edo arima argi 'argitxakurra'
arima-arimatik Bizk.
arima herratu
arimak egin Zah.: arimak egin dio
(hil da).
arimadun
arimagabe izond.
arimagabeko izlag.
arimakari iz.: zenbat arimakari, zenbat
bederatziurren dagoen egin gabe!
arimazain
arimezkila iz. 'norbait hiltzen denean
egiten den joaldia'
arin
erre-arin
jan-arin edo jan-arinean
arin-arin iz.
arinarazi, arinaraz, arinarazten. du ad.
arindu, arin/arindu, arintzen. da/du ad.
arineketa iz. 'lasterketa'
arineketan adlag.
aringarri iz. eta izond.
arinka
arin-arinka
arinkeria
arinki
arintasun
arintxo izond. Adkor. 'aukeran arinegia'
arintzaile
arintze iz.: zerga-arintze; zigor-arintze.
arinxko izond. eta adlag. Ipar. eta Naf.
Adkor.
46
Hiztegi Batua
ario iz. 'era'

ariora* e. arabera
aristokrata
aristokratiko
aristokrazia
aristoteliko
aritmetika
aritmetiko
aritu, ari, aritzen, arituko/ariko. da ad.
arizale iz. Zub. 'aktorea (pastoraletan)'
arka
arkabuz
arkaiko
arkaingeru* e. arkanjelu
arkaismo
arkakarats iz. 'basa-arrosa'
arkakuso iz. Sin. kukuso
arkakuso-plantain Plantago
psyllium
arkaldu, arkal, arkaltzen. da ad. 'arkara
jarri': ardi beltza arkaldu zaigu.
arkamailu* e. andura
arkanbele iz. Lucanus cervus
arkanjelu
arkara adlag. 'ardia (eta ahuntza) arreske':
ardia arkara da.
arkasats iz. Smilax aspera Sin. endalar
arkatz iz. Sin. lapitz
arkazia* e. akazia
arkazte iz. 'bi urte inguruko ardia'
arkel iz. Ipar. eta Naf.: bi txerrikume erosi
ditugu, bat ordotsa eta bertzea arkela.
arkeologia
arkeologiko
arkeologo
arketipo
arkin iz. 'ardi-gorotza'
arkitekto
arkitekto tekniko
arkitektoniko
arkitektura
arkitu* e. aurkitu
arkola iz. Ipar. g.er. 'iztupa'
arkondara* e. alkandora
arkorotz iz. Bizk. 'ardi-gorotza'
arku
arku-dantza edo arku dantza
arkuazpi iz. Ipar. 'arkupea'

arkume
arkumeki iz. 'arkume-okela'
arkupe
arlantz iz. 'gariaren (eta kideko landareen)
bizarra'
arlekin iz.
arlo
arlote
arlotekeria
arloteria* e. arlotekeria
arlotetu, arlote/arlotetu, arlotetzen. da ad.
'arlote bihurtu'
arma
arma-denda edo arma denda
arma hartu edo armak hartu (batez
ere armak hartu forman erabiltzen
da)
armetan adlag.: armetan jarria;
armetan pasatu zuen gerratea.
armada iz.: itsas armada, aire armada.
Sin. gudaroste
armadore
armadun
armadura
armagabetu, armagabe, armagabetzen. du
ad.
armagin
armagintza
armagizon
armairu
armamentu
armarri
armarridun izond.
armategi
armatu, arma/armatu, armatzen. da/du ad.
armeniar (herritarra)
armeniera (hizkuntza)
armiarma
armiarma-arrain 'xabiroia'
armiarma-sare edo armiarma sare
armin* e. arbin
armindu* e. arbindu
armistizio
armonia 1 1 iz. 'errieta': merezi zuen
armonia edo errieta eman zion. 2 iz.
'sesioa'
47
Hiztegi Batua
armonia 2* e. harmonia
armoniko* e. harmoniko
armosu iz. Bizk. Beh. 'gosaria'
arnari* e. fruitu
arnas aparatu
arnasa iz. [ arnas forman erabiltzen da
hitz-elkarketako lehen osagai denean:
arnas aparatua ] Sin. hats
arnasa batean
arnasa berotu
arnasa berritu
arnasa bete
arnasa bota
arnasa egin
arnasa eman
arnasa estutu
arnasa hartu
arnas hartze 'arnasgora, hasgorapena'
azken arnasa
azken arnasa eman
azken arnasetan egon
arnasaldi
arnasatu* e. arnastu
arnasbehar* e. arnasestu
arnasbehera iz. 'arnasbotatzea'
arnasberritu, arnasberri, arnasberritzen.
da/du ad.
arnasbide
arnasbotatze
arnasestu
arnasestuka
arnasgarri
arnasgora iz. Sin. hasgorapen
arnaska 1 adlag. 'arnasestuka' 2 iz.
'arnasestua'
arnasketa
arnastu, arnas/arnastu, arnasten. du ad.
arnegamendu iz. Ipar. Zah. 'arnegatzea,
ukatzea'
arnegarazi, arnegaraz, arnegarazten. dio
ad.
arnegari
arnegat iz. eta izond. Zub. h. arnegatu
arnegatu, arnega, arnegatzen. du ad. 'uko
egin': fedea(z) arnegatu zuen.
arnegatzaile
arnegatze
arnegu
arneguka
arnes 1 iz. (armadura) 2 iz. (tresna) 3 iz.
'(pertsonez mintzatuz) frikuna'
arnika iz. Arnica montana
arno iz. Ipar. h. ardo
arnoketa iz. eta adlag. Ipar. h. ardoketa
aro 1 iz. 'garaia, sasoia'
aro 2 iz. 'eguraldia'
aroi izond. Zah. g.er. 'alferra, nagia'
aroikeria iz. Zah. g.er. 'alferkeria'
arol izond. 'harroa, trinkoa ez dena': lur
arola.
aroma
aromatiko
arotu 1, aro/arotu, arotzen. du ad. 'aroa,
eguraldia ondu, hobetu'
arotu 2, aro/arotu, arotzen. du ad. 'koroatu'
arotz 1 iz. Ipar. eta Naf. 'errementaria' 2 iz.
Heg. 'zurgina'
arotzeria iz. Sin. zurgintza
arotzia iz. 'arotzeria'
arozgintza* e. arotzeria; zurgintza
arozgo iz. Ipar. 'errementariaren lanbidea'
aroztegi 1 iz. Ipar. eta Naf.
'errementariaren lantegia' 2 iz. Heg.
'zurgindegia'
arpan iz. 'trontza-zerra'
arpanlari iz. Sin. trontzalari
arpegi* e. aurpegi
arpegio
arpeu
arpillera
arpin iz. 'plantain handia'
arpoi
arpoilari
arpoitu, arpoi/arpoitu, arpoitzen. du ad.
'arpoiaz jo'
arra
arra bete
arra-egin, arra-egiten. du ad. Ipar. eta
Batez ere Zub. 'berregin'
arra-erosi, arra-eros, arra-erosten. du ad.
Batez ere Zub. 'berrerosi'
arra-erosle iz. Ipar. 'berreroslea'
arra-eroste
arra-erran, arra-erraten. du ad. Zub.
'berresan, errepikatu'
48
Hiztegi Batua
arra-ezkondu, arra-ezkon, arra-ezkontzen.

da ad. g.er. 'berriz ezkondu'
arra-igorri, arra-igor, arra-igortzen. du ad.
Zub. 'berriro igorri'
arraba
arrabaska iz. Ipar. '(gauza hondatuen)
nahaspila'
arrabaskatu, arrabaska/arrabaskatu,
arrabaskatzen. du ad. Ipar. 'desegin'
arraberritu, arraberri, arraberritzen. da/du
ad. Zub. h. erreberritu; berritu
arrabia* e. errabia
arrabiagarri* e. errabiagarri
arrabiatu* e. errabiatu
arrabio iz. Salamandra sp.
arrabita iz. (biolin mota)
arrabita-jotzaile
arrabitari iz. 'arrabita-jotzailea'
arrabol iz. 'oreak lantzeko zurezko tresna
zilindrikoa'
arrabota
arrabots* e. harrabots
arrada 1 adlag. 'betea, baina ez gainezka':
ez daki lakaria arrada ala mukuru
izango duen.
arrada 2 iz. 'badia, portu naturala'
arrada 3 iz. g.er. 'zurrusta'; 'hotsa'
arradail iz. Zub. 'bibelarra'
arradaka adlag. g.er. 'zarata eginez'
arradaki 1 iz. g.er. 'arrabola' 2 iz. g.er.
(eskalapoiak egiteko tresna)
arradatu, arrada/arradatu, arradatzen. 1 du
ad. '(ilea, belarra...) moztu, ageriko
zatirik utzi gabe' 2 du ad. 'betetako
ontzitik mukurua kendu'
arradatze
arradiza* e. arraiza
arragoa
arragotu, arrago/arragotu, arragotzen. du
ad. g.er. 'arragoan garbitu'
arrahartu, arrahar, arrahartzen. du ad.
Zub. 'berrartu'
arrai izond. Lap. eta BNaf. 'alaia'
arraia 1 1 iz. h. marra; lerro; arrasto 2
iz. 'tantoa errebotean'
arraia 2 iz. Raja sp.
arraie interj. [ arraio -ren leungarria]:
zer arraie ari zara?
arraietan interj.
arraiki adlag. Lap. eta BNaf.
arrail 1 1 iz. 'arrakala, arraildura' 2 izond.
'arrailez, arrakalaz betea' 3 izond.:
mozkor arraila (oso mozkorra).
arrail 2 izond.: ogi arraila.
arraildu, arrail/arraildu, arrailtzen. da/du
ad.
arraildura iz. Ipar. Sin. artesi; arrakala
arraileria
arrailgarri izond. 'arrailtzen duena':
tormentu arrailgarrien erdian;
gogoeta bihotz-arrailgarriak.
arrain
arrain-salda edo arrain salda
arrain-saltzaile
arrain-sarda edo arrain sarda
arraindegi* e. arrandegi
arraindun
arraingorri iz. Fam Triglidae Sin. perloi
arrainkari* e. arrantzale
arrainketa 1 iz. 'arrain-pila' 2 adlag.
'arrain bila'
arrainketari iz. 'arrain-saltzailea'
arrainki iz. 'arrain-haragia'
arrainontzi
arraintegi iz. 'arrainak hazteko tokia'
arraintzar iz. [ arrain -en handigarria]
arraio 1 iz. Batez ere Ipar. 'izpia'
arraio 2 interj.
arraiotan interj.
zer arraio!: zer mutil eta zer arraio!,
zer arraio ari zara hor?
arraioka
arraiopola interj. [ arraio -ren
leungarria]
arraitasun iz. Lap. eta BNaf.
arraitsu izond. 'distiratsua, argia'
arraitu, arrai/arraitu, arraitzen. da/du ad.
Lap. eta BNaf.
arraitz iz. 'segarria'
arraiza iz. 'seinalea, aztarna (zauri edo
gaixotasun batek utzia)'
arraize iz. (haize baten izena)
arraizia iz. Lap. eta BNaf. g.g.er.
'alaitasuna'
arrakada iz. gehienetan pl. Bizk.
'belarritakoa'
49
Hiztegi Batua
arrakala iz. Bizk. 'pitzadura'

arrakalatsu izond. Bizk.
arrakalatu, arrakala/arrakalatu,
arrakalatzen. da/du ad. Bizk.
arrakasta
arrakastatsu izond.
arralaba iz. Batez ere Zub. 'biloba
emakumezkoa'
arrallant izond. Batez ere Zub. 'alaia'
arrama* e. adar
arrama 2 iz. ((gizakien, animalien,
itsasoaren) oihu edo hots ozena)
arramaiatz iz. Zub. 'ekaina'
arramaka adlag.
arran iz. Bizk. 'joarea, zintzarria'
arran-hots edo arran hots
arranbel iz. 'uztaia, arkua': arranbel eta
geziak.
arranberritu* e. erreberritu; berritu
arranda iz. Ipar. h. errenta
arrandan adlag. 'errentan'
arrandegi iz. 'arrainak saltzeko denda'
arrandia
arranditsu
arrangura
arrangura izan. da ad.
arrangurarazi, arranguraraz,
arrangurarazten. du ad.
arrangurati izond.
arranguratsu izond.
arranguratu, arrangura/arranguratu,
arranguratzen. da/du ad.: zertaz
arranguratzen zara?; euskara mota
horrek arranguratzen nau.
arranjatu, arranja, arranjatzen. du ad.
Ipar. 'antolatu'
arrankari iz. Bizk. 'amuarraina'
arrankazi iz. 'arpoia'
arrano 1 iz. Aquila sp. etab.
arrano 2 interj. [ arraio -ren leungarria]
arranotan interj.
arranokume
arranopola interj. [ arraio -ren
leungarria]
arranpa iz. Sin. karranpa
arranpalo iz. Bizk. 'txorimaloa'
arranparrila
arrantxo iz. Heg. (otordu arrunta)

arrantza 1 iz. 'arrain harrapatzea'
arrantza-ontzi
arrantza 2 iz. (astoarena)
arrantza egin
arrantzaka adlag. '(astoa) arrantza eginez'
arrantzale
arrantzari iz. Ipar. eta Naf. Sin.
arrantzale
arrantzatu, arrantza/arrantzatu,
arrantzatzen. du ad.
arrantzu
arrapalada iz. g.er.: arrapalada batean,
arrapalada hutsean.
arrapaladan adlag.: arrapaladan
joan da.
arrapastaka adlag. g.er. 'arrapaladan,
harrapaka'
arrapataka adlag. g.er. 'arrapaladan,
harrapaka'
arrapazka* e. harrapazka
arrapizte iz. Zub.
arrapiztu, arrapitz, arrapizten. da/du ad.
Batez ere Zub. 'berpiztu'
arrapo
arrapostu iz. Ipar. 'erantzuna,
ihardespena'
arrapotsu izond. Ipar. g.er. 'apartsua,
haguntsua'
arraro
arraroki adlag. Ipar.
arras 1 adlag. 'guztiz, osoki'
arras 2 [ia beti bigarren osagai gisa
erabilia] Lap.: lur arras; larru arras.
arraseko mozketa
arrasaldu, arrasal, arrasaltzen. du ad.
Ipar. g.er.
arrasatu* e. suntsitu
arrasatu 2, arrasa, arrasatzen. du ad.
'arrasean moztu'
arraseme iz. Batez ere Zub. 'biloba
gizonezkoa'
arraska* e. arraspa
arraskatu, arraska, arraskatzen. 1 du ad.
'hondatu, ezabatu' 2 du ad. 'hatz egin,
igurtzi'
arraso izond. g.er. h. garbi; leun; berdin
arraspa
50
Hiztegi Batua
arraspatu, arraspa/arraspatu, arraspatzen.

du ad.
arraspatze
arrast 1 onomat. 2 iz. g.er. 'pospoloa'
arrasta 1 iz. Batez ere Zub. g.g.er.
'gainerakoa': kantuak eta arrastakoak.
arrasta 2* e. epai; agindu
arrasta 3 iz. Ipar. 'galga, frenoa'
arrastada
arrastaka
arrastakari
arrastatu 1, arrasta/arrastatu, arrastatzen.
da/du ad. Heg. 'herrestan joan,
eraman'
arrastatu 2, arrasta/arrastatu, arrastatzen.
du ad. Ipar. 'atxilotu'
arraste iz. Heg.
arraste-arrantza
arraste-ontzi
arrastegi
arrastelu
arrasti iz. Bizk. 'arrastiria, ilunabarra'
arrasti on
arrastiri iz. Ipar.
arrasto
arrastu, arrats/arrastu, arrasten. da edo du
ad. 'ilundu': arrastu zenean/zuenean
sartu ginen.
arratoi iz. Rattus sp.
arratoi-txakur edo arratoi txakur
arrats
arrats apal 'ilunabarra'
arrats behera 'ilunabarra'
arratsalde
arratsalde apal 'ilunabarra'
arratsalde erdi
arratsalde on
arratsaldeko iz.
arratsaldero
arratxa* e. bolada; aldi
arratz 1 iz. 'danborra, danbolina' 2 iz.
'lixiba egiteko ontzia' 3 iz. 'otarre
estalkiduna'
arrauka 1 iz. Festuca pratensis
arrauka 2 iz. Bizk. 'janari erreen hondakin
gozoa'
arraultza* e. arrautza
arraun
arraunean ari
arraunean ibili
arraunka adlag. 'arraunean eginez'
arraunkada iz. 'arraun-ukaldia'
arraunketa
arraunlari
arrausi* e. aharrausi
arrautza
arrautza-denda edo arrautza denda
arrautza-perretxiko Amanita
caesarea
arrautzari izond. g.er. 'errulea'
arrautzopil
arrauzkara izond. 'obala'
arraxin iz. Ipar. Sin. erretxina
arraza
arrazadura iz. Zah. 'narrioa'
arrazakeria iz. 'arrazismoa'
arrazatu, arraza/arrazatu, arrazatzen.
da/du ad. Zah. 'narriatu, hondatu'
arrazio* e. errazio
arrazional
arrazionalismo
arrazionalista
arrazismo
arrazista
arrazoi iz. ( arrazoia daukazu h.
arrazoi(a) duzu )
arrazoi da edo arrazoia da g.g.er.
'bidezkoa da'
arrazoia eduki Batez ere Bizk.
arrazoia eman Heg.
arrazoi gaizto 'arrazoi txarra,
erantzun desegokia'
arrazoi izan. du ad.
arrazoi txar 'arrazoi desegokia,
zakarra': zintzo ari denak ez du
arrazoi txarrik merezi.
arrazoizko
arrazoibide
arrazoidun izond. 'adimenduna'
arrazoigabe 1 izond. 'adimengabea' 2
izond. 'funtsik gabea'
arrazoigabeko izlag.
arrazoika adlag.
arrazoiketa
arrazoimen
51
Hiztegi Batua
arrazoinamendu iz. Ipar. Sin.

arrazoibide
arrazoitsu izond. g.er.
arrazoitu, arrazoi/arrazoitu, arrazoitzen.
du ad.
arrazoizkotasun
arre 1 izond. eta iz. (kolorea)
arre 2 interj. (agindu hitza)
arreba
arrebaorde
arrebatzako iz.
arrega iz. Ipar. 'marrubia'
arregaketa* e. ureztapen
arregatu, arrega/arregatu, arregatzen. du
ad. Ipar. Zah. 'ureztatu'
arregin* e. arra-egin
arreglatu* e. antolatu; prestatu;
konpondu
arren
arren egin
arrendu, arren/arrendu, arrentzen. du ad.
g.er. 'arren egin, erregutu, otoiztu'
arrenka adlag.
arrenkura* e. arrangura
arreo iz. g.er. 'ezkonsaria, dotea'
arres iz. Zub.
arreske adlag.
arreske egon
arreske ibili
arreta
arreta galdu
arreta galarazi
arretaz
arretazko
arretasun iz.: uraren arretasuna.
arretatsu
arretu, arre/arretu, arretzen. da/du ad.
arrexka
arrezife iz. h. uharri
arribada 1 iz. Zub. '(pastoraletan)
arizaleen iritsiera' 2 iz. '(itsasontzia)
portuan geratzea, eguraldi txarra dela
eta'
arribatu, arriba, arribatzen. da ad. Lap. eta
BNaf. 'heldu, iritsi'
arrimarazi, arrimaraz, arrimarazten. du
ad.
arrimatu, arrima, arrimatzen. da/du ad.
arrimu 1 iz. Heg. 'laguntza' 2 iz. Ipar.

Zah. 'ordena, moldaketa, babesa'
arriskatu, arriska, arriskatzen. du ad.
arrisku
arriskuan egon
arriskuan ipini
arriskuan izan
arriskuan jarri
arriskualdi iz.
arriskugarri
arriskutsu
arritmia iz. Med.
arritmiko
arro iz.: Deba ibaiaren arroa.
arroa iz.: hamabi arroako txerria. (pisu
neurria)
arroaka adlag.
arroba iz. (@ ikurraren izena) h. a bildu
arrobatu, arroba/arrobatu, arrobatzen. du
ad. Ipar. 'lapurtu, ebatsi, ostu'
arrobatzaile iz. Ipar. g.er. 'lapurra';
'harraparia'
arrobatze iz. Ipar. g.er. 'lapurreta'
arroda iz. Ipar. Zah. 'gurpila'
arroila 1 iz.: aitzineko egunetako euriek
izugarrizko arroilak eginak zituzten
bidexketan. 2 iz.: Irunberriko arroila.
arroitu iz. Naf. 'hotsa, zarata'; 'sesioa'
arroka
arrokarte iz. Ipar. 'haitzartea'
arrokatsu
arrolaka adlag. 'zabuka, balantzaka'
arroltze iz. h. arrautza
arroltzopil iz. h. arrautzopil
arrondizamendu iz.
arront* e. arrunt
arropa
arropategi
arropatoki* e. arropategi
arrosa
arrosa-landare
arrosa-leiho
arrosa-lili
arrosa-lore
arrosadi iz. Sin. arrosategi
arrosario
52
Hiztegi Batua
arrosario-belar 'askimotza' Cynodon

dactylon
arrosategi iz. Sin. arrosadi
arrosatu, arrosa/arrosatu, arrosatzen. du
ad. Ipar. Beh. 'ureztatu'
arrosel iz. Pagellus centrodontus
arrosetoi* e. arrosa-leiho
arrosondo iz. 'arrosa-landarea'
arrotz 1 iz. eta izond. 'atzerritarra,
atzerrikoa'; 'ezezaguna' 2 iz. g.g.er.
'ostatuz hartzen den pertsona'
arrotz-etxe g.g.er.
arrotz-herri g.g.er. 'atzerria'
arrotzaldi iz. g.g.er. 'atzerrialdia,
erbestealdia'
arroxina* e. erretxina
arroz iz. Sin. irris
arroz-esne edo arroz esne
arroz-zahi Sin. irris-hauskin
arroztasun
arroztegi iz. 'etxegabeentzat eta izan ohi
den ostatu doakoa'
arroztu, arrotz/arroztu, arrozten. da/du ad.
arrubi* e. arrabio
arrubio* e. arrabio
arruda* e. erruda
arruket iz. Zub. (uso mota bat)
arrunda iz. Ipar. Zah. h. erronda
arrunkeria
arrunki
arrunkide* e. kide; lagun
arrunt
arruntean adlag. 'eskuarki,
gehienetan'
arruntasun
arrunter izond. Ipar. Zah. 'arrunta'
arruntu, arrunt/arruntu, arruntzen. da/du
ad. 'arrunt bihurtu'
arruta 1* e. erruda
arruta 2 iz. 'bidaia bat egiteko (gehienetan
itsasoan) markatzen den bidea'
arsaldo iz. 'artaldea'
arta iz. 'arreta, ardura'
arta eduki Zah. 'arta izan'
arta hartu 'arta izan'
arta izan. du ad.: nitaz arta duzun
Jainkoa.
artaberde iz. Sin. bazka-arto
artabero* e. artobero
artabizar* e. arto-bizar edo arto bizar
artaburu edo arto-buru edo arto buru iz.
artadi iz. 'artasoroa'
artadun izond. 'arduraduna'; 'arretatsua'
artaduri* e. artatsu; artadun
artagabe izond. 'arduragabea'
artagarau iz. Bizk. 'artalea'
artaiztur iz. pl. 'ardiak mozteko aizturrak'
artajorra edo arto-jorra edo arto jorra
iz.
artajorran adlag. 'artoa jorratzen'
artajorrai iz. 'artoa jorratzeko aitzurra'
artajorratze
artalanda* e. arto-landa edo arto landa
artalasto* e. arto-lasto edo arto lasto
artalde
artaldekeria
artale
artalor iz. 'artasoroa'
artalore
artamendatu, artamenda, artamendatzen.
du ad. Ipar. 'gomendatu'
artamendu
artantzu iz. 'ardi antzua'
artasoro
artatse iz. Jas. 'argi-hastea'
artatsu izond. Ipar. 'arretatsua,
arduratsua': andre artatsua zen hura!;
esandakoaren egitera artatsu izan
naiz.
artatsuki adlag. Ipar. Zah. 'artoski'
artatu, arta/artatu, artatzen. du ad. Ipar.:
andre-serorak ditu elizak artatzen.
artatxe iz. Bizk. 'artatxikia'
artatxiki
artatxori iz. Bizk. 'txolarrea'
artatza* e. artotza
artatzaile iz.: erien artatzailea.
artazi iz. pl. Sin. aiztur; guraize
artazika adlag. '(dantzako) artaziak eginez'
artazuriketa
artazuritze edo arto-zuritze edo arto
zuritze iz.
arte 1 postpos.: bihar arte; zu isildu arte.
arte guztian postpos.: orain arte
guztian; lana bukatu arte guztian.
53
Hiztegi Batua
arteraino
arte 2 iz. 'tartea, bitartea': etxetik
lantegirako arte horretan gertatua.
arte hartu edo artea hartu
artea hartu edo arteak hartu Batez
ere Bizk.: arteak hartu ezinik;
eztabaidatzeko artea hartu.
arteetan adlag. Bizk. 'bitartean'
artetan adlag. Ipar. 'batzuetan,
noizbehinka'
artetik adlag. Ipar. 'bidenabar' (
artetik erran esapidean erabiltzen
da ia beti)
arte 3 1 iz. 'amarrua' 2 iz. 'trebetasuna' 3
iz. 'ertia': arte-ondarea. 4 iz.
'animaliak harrapatzeko tresna'
arte eder pl.
arte grafiko pl.
arte plastiko pl.
arte 4 iz. Quercus ilex
artean adlag.: Europa(ren) eta Afrikaren
artean; gauza bat beste biren artean
jarri; bi aukeraren artean zalantzan;
kanpotarren artean gaudenean;
malko artean jaioak; zaude ni itzuli
artean; artean jaio gabea zen; baina
ordua ez zen artean bete; orduan
guztia esango dut, baina artean ez.
(neure, bere...) artean Heg.
artega adlag.
artegai* e. artelan
artegatasun
artegatsu* e. artega
artegatu, artega/artegatu, artegatzen.
da/du ad.
artegi
artegintza
arteino* e. artio; arte
arteka 1 iz. 'bi etxeren, hormaren eta
abarren arteko tartea'
arteka 2 adlag. 'noizbehinka, batzuetan'
arteka-marteka: arteka-marteka
ahaztu egiten zaizkigu kontu hauek.
artekaketa iz. Teknol.
artekari
artekaritza
artekatu 1, arteka/artekatu, artekatzen. du
ad. 'tartekatu'
artekatu 2, arteka/artekatu, artekatzen. du

ad. Teknol.
arteko iz.
artelan
artelatz iz. Quercus suber
artelazki iz. Sin. kortxo
artemein* e. aurtemein
artera* e. arte
arteragoko izlag. Bizk. 'lehenagokoa'
arteria
arterial izond. Med.
arteriografia iz. Med.
arteriosklerosi iz. Med.
artesi iz. Gip. eta Naf.
artesitu 1, artesi/artesitu, artesitzen. da ad.
Gip. eta Naf. Sin. arrakalatu
artesitu 2 iz. Gip. eta Naf. Sin. arrakala
artetsi* e. erdietsi
artetsu
artetu 1, arte/artetu, artetzen. da/du ad.
g.er. 'artean jarri'; 'bitarteko izan'
artetu 2, arte/artetu, artetzen. da ad. g.er.
'lasaitu, baretu'
artez izond. 'zuzena': biderik artezena
aukeratu; artez eta zuzen erabiltzeko.
artezbide iz. g.er.
artezia iz. 'trebetasuna'
artezilari iz. h. lehergailu-teknikari
artezkari
artezkaritza
artezki 1 adlag. 'trebeki'
artezki 2 adlag. 'zuzenki'
arteztasun iz. 'zuzentasuna'
arteztu, artez/arteztu, artezten. du ad.
'zuzendu'
artifizial
artifizialki
artifizialtasun
artifizio
artifizios izond. Zah.
artifiziotsu izond. Zah.
artifiziozko izlag.
artiko izond.: Ozeano Artikoa.
artikulatu, artikula, artikulatzen. du/da ad.
Teknol., Hizkl.
artikulazio
artikulu
54
Hiztegi Batua
artikulugile
artile iz.: artilezko jertsea.
artileria* e. artilleria
artillari
artilleria
artilun* e. eklipse
artino* e. artio; arte
artio Batez ere Ipar. eta Batez ere Naf.
'arte'
artiodaktilo iz. Zool.
artirin* e. arto-irin edo arto irin
artisau iz. ( artisau hitza berriki
asmatua da) Sin. eskulangile
artisautza iz. Sin. eskulan; eskulangintza
artista
artistiko
artixot iz. h. orburu
artizar
artizki
artizkune iz. Gip. g.er. 'ardiak jezteko
lekua'
arto
arto-bihi edo arto bihi Ipar. 'artalea'
arto-bizar edo arto bizar
arto-buru edo arto buru edo
artaburu
arto-irin edo arto irin
arto-jorra edo arto jorra edo
artajorra
arto-landa edo arto landa
arto-landare edo arto landare
arto-lasto edo arto lasto
arto-makila edo arto makila
arto-zuritze edo arto zuritze edo
artazuritze
bazka-arto edo bazka arto Sin.
artaberde
arto-berde* e. artaberde
artobeltz iz. Sin. suge-ilar
artobero iz.
artobero-usain
artopil 1 iz. 'arto-opila' 2 izond. 'behar
denean ere larritzen ez dena'
artos izond. Ipar. g.g.er. 'artatsua'
artoski adlag. Ipar. 'artaz, arduraz'
artotza iz. Bizk. 'arto-saila'
artoxehe iz. Ipar. 'artatxikia'
artritiko
artritis iz. Med.
artropodo
artrosi iz. Med.
artseniko iz. Kim.
arturgi* e. diamante
arturratze iz. Jas. 'argi-urratzea'
artxibaketa* e. artxibatze
artxibarazi, artxibaraz, artxibarazten. dio
ad.
artxibari* e. artxibozain
artxibategi
artxibatu, artxiba, artxibatzen. du ad.
artxibatze
artxibo
artxibozain
artxiduke
artxidukesa
artxipelago iz. 'uhartedia'
artxipote iz. 'arabazozoa'
artxipretra* e. artzapez
artxo iz. Bizk. 'bildotsa'
artza iz. 'bahea'
artzain iz.: artzain-makila; artzaintxabola.
artzain-joko
artzain-mutil 'artzainaren
laguntzailea'
artzain nagusi
Artzain On Erl. 'Jesu Kristo'
artzain-txakur
artzain-zaku Capsella bursapastoris
artzaingo
artzaintsa iz. Ipar. 'andre artzaina'
artzaintza
artzakur
artzanor iz. 'ardi-txakur mota bat':
artzanorak handiak izaten dira.
artzantza* e. artzaintza
artzapez
artzapez-barruti
artzapezgo
artzapezpiku
artzar iz. Ipar. 'ardi zaharra'
artzarki iz. Ipar. 'ardi zaharraren haragia'
55
Hiztegi Batua
artzatu, artza/artzatu, artzatzen. du ad.

g.er. 'bahetu'
artziprestazgo iz. Heg. h. artzapezgo;
artzapez-barruti
artzipreste iz. Heg. h. artzapez
artzobispo iz. h. artzapezpiku
asa interj. Ipar.: asa, zuti hadi!
asaba
asaberri* e. aberri
asago adlag. Bizk. 'urrun'
asagotu, asago/asagotu, asagotzen. da/du
ad. Bizk. 'urrundu'
asai* e. tuberkulosi
asaiatu* e. saiatu
asaldagaitz izond.
asaldagarri izond.
asaldarazi, asaldaraz, asaldarazten. du ad.
asaldari izond. eta iz. h. asaldatzaile
asaldatu, asalda, asaldatzen. da/du ad.
asaldatzaile izond. eta iz.
asaldatze
asaldazio iz. Zah. 'asaldua'
asaldu
asaldura iz. Ipar. 'asaldua'
asalto* e. asaldu; eraso; oldarraldi
asanblada* e. batzar; biltzar
asanblea* e. batzar; biltzar
asaskaldi iz. Bizk. 'atsedenaldia,
lasaitasuna': noizean behin ondo dago
asaskaldi bat hartzea.
asaskatu, asaska, asaskatzen. da/du ad.
Bizk.
asbesto iz. Sin. amianto
ase 1, ase, asetzen. da/du ad.
ase-ase egin Heg.
ase eta bete: Don Kixotek urdaila ase
eta bete zuenean.
ezin ase iz. eta izond.
ase 2 iz.: lehengo asea, oraingo gosea.
asean adlag.: asean dagoenak
lanerako kar gutxi; beti asean bizi
diren kondeak.
ase-goseka: ahal bezala bizi ziren,
ase-goseka.
asealdi
asearazi, asearaz, asearazten. du ad.
asebete 1, asebete, asebetetzen. da/du ad.
asebete 2 iz.
asebetean adlag.: ogia asebetean

jango duzue.
asebide iz. 'asetzeko bidea'
aseezin
aseezintasun
asegaitz izond.
asegarri izond. eta iz.
aseguratu, asegura, aseguratzen. du ad.
aseguratzaile
aseguru
aseguru-artekari edo aseguru
artekari
aseguru-etxe edo aseguru etxe
aseguru-konpainia* e. aseguru-etxe edo
aseguru etxe
asegurudun
aseka iz. Zub. 'asebetea, betekada'
asekeria iz. Ipar.
aseki adlag. Zah. 'ugari'
asele iz. g.er. 'elezaharra'
asentamendu* e. kokagune; kokatze
asentatu, asenta, asentatzen. du ad. Zah.
'finkatu'
Asentsio 1 iz. Sin. Igokunde; Salbatore
asentsio 2 iz. Artemisia absinthium
asentsio-belar
asentu iz. 'oinarria, zimendua, funtsa'
asepsia
aseptiko
asesiatu, asesia, asesiatzen. da/du ad. Ipar.
g.er. 'ase'
asesinato* e. erailketa
asetasun
asetu* e. ase
asetzaile
asetze
asexual izond. 'sexugabea'
asfaltatu, asfalta, asfaltatzen. du ad.
asfalto
asfixia iz. Med.
ashgabatar (herritarra)
asiar
asignatu* e. esleitu; izendatu; eman;
egokitu
asignatura* e. ikasgai; irakasgai
asignazio* e. esleipen; izendapen
asimetria iz.
56
Hiztegi Batua
asimetriko izond.
asimilatu, asimila, asimilatzen. da/du ad.
asimilazio
asinkrono
asintota iz. Mat.
asiriar
asistitu* 1 e. lagundu 2 e. etorri; joan;
izan
aska
askabide
askaera
askaezin
askagaitz
askaldu, askal, askaltzen. 1 du ad. 'askaria
jan' 2 da ad. Ipar. 'gosaldu'
askapen
askarazi, askaraz, askarazten. du ad.
askari
askarite iz. Ipar.
askatasun
askatu, aska, askatzen. da/du ad.
askatzaile
askatze
askazi 1 iz. 'ahaidea' 2 iz. 'leinua'
askazigo iz. 'ahaidetasuna'
aske
askenazi
askespen
asketsi, askets, askesten. du ad. 'absolbitu'
aski 1
aski iritzi: zure hitzari ez diogu aski
iritzi.
aski izan, aski izaten, aski
izango/askiko. da/du ad.
aski segurik Naf.
aski segur edo aski seguru Naf.
askitan adlag. 'maiz'
aski 2 iz. (belar mota)
askidatu* e. askietsi
askiespen
askieste
askietsi, askiets, askiesten. du ad.
askigabe* e. amaigabe
askiluze iz. Elymus repens
askimotz iz. Cynodon dactylon Sin.
arrosario-belar
asko
asko aldiz
asko izan, asko izaten, asko
izango/askoko. da/du ad.
askotan
askotara
askozaz... -ago edo askozaz ere...
-ago
askoz... -ago edo askoz ere... -ago
askogura 1 iz. Bizk. 'oniritzia, maitasuna' 2
iz. Bizk. 'handinahia'
askojakin
askonahi 1 iz. 'onginahia, maitasuna' 2 iz.
'handinahia'
askonahiko izlag. g.er.
askotariko izlag.: askotariko industria.
askotu, asko/askotu, askotzen. da/du ad.
Zah. 'ugaritu'
askotxo
askotza
asma iz. Med.
asma-belar 'estramonioa' Datura
stramonium
asmagin iz. g.er. 'aztia'
asmakai iz. g.er. 'igarkizuna'
asmakari iz. 'asmakizuna, aurkikundea'
asmakeria 1 iz. 'asmaketa funtsik gabea' 2
iz. 'kalte egiteko asmatzen den
gezurra'
asmaketa
asmakizun
asmakuntza iz. g.er.
asmalan iz.
asmalari 1 iz. g.er. 'aztia' 2 iz.
'asmatzailea'
asmamen
asmarar (herritarra)
asmarazi, asmaraz, asmarazten. dio ad.
asmatu, asma, asmatzen. du ad.
asmatzaile
asmazio 1 iz. 'asmakaria' 2 iz. 'amarrua'
asmenta* e. hasmenta
asmo 1 ( *joan asmoz e. joateko
asmoz ; *egin asmoz e. egiteko
asmoz )
asmotan
asmo 2: hor egin asmo duzuen lana.
asmobakar izond.
asmotsu izond. Batez ere Bizk.
57
Hiztegi Batua
asots iz. Naf. 'zarata'

asoziatu* e. elkartu
aspaldi
aspaldian
aspaldidanik
aspaldidaniko
aspaldietan
aspaldi honetan
aspaldiko
aspaldiko partez
aspaldion
aspalditik
aspalditxo
aspalditxoan
aspalditxotik
aspaldixko
aspaldixkoan
aspaldixkotik
aspektu iz. Gram.
aspel* e. azpel
asper 1 iz. 'mendekua hartzea' 2 iz. g.er.
'asperraldia' 3 iz. Zub. 'desira bizia'
asper egin* e. asper-asper egin
aspergabe izond. g.er. 'aspergaitza'
aspergaitz izond.
aspergarri
aspergarritasun iz.
asperkunde iz. Goi. 'mendekua'
asperraldi
asperrarazi, asperraraz, asperrarazten. du
ad.
asperrezin izond.
aspertu, asper, aspertzen. 1 da/du ad. Heg.
'gogaitu, nekatu': aspertu naiz
oraintxe etxe honetan; ez zaitut
gehiago aspertuko horrekin. 2 zaio
ad. Ipar. Zah. 'mendekatu': aspertu
natzaio odoleraino.
asper-asper egin: asper-asper egina,
asper-asper eginda, asper-asper
eginik.
aspertzaile iz. eta izond. g.er.
'mendekatzailea'
aspertze
aspik* e. aspis sugegorri
aspil* e. azpil
aspiradora* e. xurgagailu
aspiratu* 1 e. (arnasa) hartu; (hautsa)

irentsi; (airea) xurgatu 2 Fon. e.
hasperendun egin
aspirazio* e. hasperen
aspirina
aspis sugegorri Vipera aspis
assamera (hizkuntza)
astagaitz* e. hileko
astailar iz. Lathyrus aphaca
astakaiku (irain-hitza)
astakardu iz. (kardu mota txikia)
astakarlo* e. astakardu
astakeria
astakilo
astakirten (irain-hitza)
astako* e. astoko
astakume
astalapiko (irain-hitza)
astalar iz. Dipsacus fullonum
astalikardu iz. Silybum marianum
astalkai
astalkatu, astalka, astalkatzen. du ad.
astalketa
astalketari
astama iz. 'astemea'
astamahats
astamahats ale-beltz Bryonia alba
astamahats ale-gorri Bryonia cretica
subsp. dioica
astamakila
astamenda iz. Menthax rotundifolia
astanafarreri
astanar (herritarra)
astaa
astaperrexil
astapiper iz. Polygonum persicaria
astapito izond. Lgart.
astapotro izond. Lgart.
astaputz 1 iz. (onddo mota bat,
Lycoperdon generokoa) 2 (irainhitza)
astar iz. 'asto arra'
astari iz. Ipar. eta Naf. g.er. 'mataza'
astasapin
astatipula iz. Urginea maritima
astazain
astazakil (irain-hitza)
58
Hiztegi Batua
astazaldi iz. Eraik.

aste
Aste Nagusi
Aste Santu
astearte
astearte inaute
asteazken
astebete iz.: astebete pasatu zuen
Ameriketan. ( *astebete bat egon
zen gaixorik e. astebete egon
zen gaixorik )
asteburu
astegaitz* e. hileko
astegun
astegun buruzuri
astekari
astelegun iz. Ipar. eta Naf. 'asteguna'
astelehen
astelehen inaute
asteme iz. 'asto emea'
astero
asteroide
asteroko iz. 'astekaria'
asti
astia eman
astia izan
astiz 1 adlag. 'geldiro' 2 adlag. 'garaiz'
astialdi
astigar iz. Acer sp.
astigmatismo
astiki adlag. g.er. 'astiro'
astilero* e. ontziola
astin izond. 'harroa'
astinaldi
astinarazi, astinaraz, astinarazten. dio ad.
astindu 1, astin, astintzen. du ad.
astin-astin egin
astindu 2 iz.: gaurko guraso askok ere
merezi dute astindu ederra.
astingailu
astinketa iz. g.er.
astintasun iz. g.er. 'harrotasuna'
astintzaile
astiro
astiroki adlag. Ipar. g.g.er. 'astiro'
astitsu izond. Bizk.
astiune
asto
asto-azienda
asto-laster iz.
asto-proba
astoarrosa iz. Rosa canina
astodun iz. Bizk. 'astazaina'
astoko
astolapiko* e. astalapiko
astomakil* e. astamakila
astoo
astorki iz. Onobrychis viciifolia
astotu, asto/astotu, astotzen. da/du ad.
astotxo
astotzar
astrapala iz. Bizk. 'zarata, zalaparta'
astro iz. Sin. argizagi
astrofisika
astrofisikari iz.
astrolabio
astrologia
astrologo
astronauta
astronautika
astronomia
astronomiko
astronomilari* e. astronomo
astronomo
astrontzi* e. espazio-ontzi
astun
astundu, astun/astundu, astuntzen. da/du
ad.
astungarri iz. eta izond. Anton. aringarri
astunki adlag.
astuntasun
asturu iz. 'zoria'
asturugaitz iz. 'zorigaitza'
asturugaizki adlag.
asuin* e. asun
asun iz. Urtica
asunbeltz iz. Urtica urens
asunciondar (herritarra)
asunto* e. gai; kontu
Asuntzio iz. h. Jasokunde
asurantza iz. Ipar. 'asegurua'
asurantza hartu
asuratu, asura, asuratzen. du ad. Ipar.
'aseguratu'
59
Hiztegi Batua
aszensore* e. igogailu
aszeta
aszetika iz.
aszetiko izond.
aszetismo
aszitis iz.
at
atabaka iz. Batez ere Bizk.
atabal
atabalari iz. 'atabal-jotzailea'
atabalatu, atabala, atabalatzen. du ad.
'atabala jo'
ataburu* e. ateburu
ataizean adlag. g.er. 'zelatan'
ataka
atakada* e. eraso
atakatu, ataka, atakatzen. du ad. g.g.er.
'eraso, oldartu'
atake iz. g.g.er. Beh. 'erasoa'
atal
atalaga
atalai* e. talaia
atalarri iz. 'atalburua'
atalase
atalaurre
atalburu 1 iz. 'ateburua'
atalburu 2 iz. 'kapitulua' (liburuarena,
legearena)
ataldu, atal/ataldu, ataltzen. du ad.
'ataletan banatu'
atalka adlag.
atalo iz. Mola mola
atalondo
ataltzain iz. Ipar. Zah. 'atezaina'
ataltze
atan bere* e. hartan ere
atan-otan* e. hartan-horretan
atanbora iz. g.er. 'danborra'
atari
atari-aurre
atariko iz. 'hitzaurrea, sarrera'
atariratu, atarira/atariratu, atariratzen. da
ad. g.er.
atarramentu
atarrapuzka 1 adlag. g.er. 'zalapartaka' 2
iz. g.er. 'zalaparta'
atarratu, atarra, atarratzen. du ad. g.er.
atarte
atasko* 1 e. (auto) ilara 2 e. buxatze;
buxadura
ataurre iz. g.er. 'atari-aurrea'
ataute iz. Bizk. g.g.er. 'hilkutxa'
ataza iz. 'eginkizuna'
ate 1 iz.
ate-aitzin
ate-albo
ate-gain
ate-joka
ate-leiho 'ateko leihoa'
ate-oste
ate-zoko
ate-zulo
ate 2 iz. Zub. 'meta, pila'
ateburu
ateetaratu, ateetara, ateetaratzen. da ad.
ateismo
ateka 1 adlag. Zub. 'multzoka'
ateka 2* e. ataka
atekatu* e. atetu
ateleka iz. Zah. 'errieta'
atelekatu, ateleka/atelekatu, atelekatzen.
du ad. 'errieta egin'
atenastar (herritarra)
atenditu* e. kasu egin
ateneo
atentatu iz.
atentzio iz. 'arreta' ( *horrek atentzioa
deitu dit e. horrek atentzioa
eman dit )
atentzioa eman: horren edertasunak
atentzioa eman dit.
ateo
atera, atera, ateratzen. da/du ad.
(neure, bere...) onetik atera: bere
(neure, zeure...) onetik atera du (nau,
zaitu...)
(neure, bere...) onetik ilki
(neure, bere...) onetik irten
aterabide
ateragailu iz.
aterakin iz.
ateraldi
aterarazi, ateraraz, aterarazten. du ad.
ateratzaile
60
Hiztegi Batua
ateratze
aterbe* e. aterpe
atergabe
atergabeko izlag.
ateri
ateri egin
ateri egon
ateri izan. da ad.
aterki
aterki-konpontzaile
aterki-ontzi edo aterki ontzi
aterpe
aterpetu, aterpe/aterpetu, aterpetzen.
da/du ad. 'babestu'
aterraldi iz. g.er. 'aterrunea'
aterrarazi, aterraraz, aterrarazten. du ad.
g.er.
aterrarte iz. 'aterrunea'
aterri* e. ateri
aterrune
atertu, ater, atertzen. 1 du ad.: atertzen
duenean aterako naiz. 2 da ad.:
haurren negarrak ez ziren gau
guztian atertu.
atertze
ateta iz. Bizk. g.er.
atetu, ate/atetu, atetzen. da/du ad. Zub.
'pilatu': jendea azokan atetu zen.
atezain
atezain automatiko
atezaindegi
atezaintza
atezatu, ateza, atezatzen. du ad.
atezu iz.: atezuan egon.
atija iz. Naf. 'usina, doministikua'
atitxatu* e. (sua) zirikatu
atiza iz. Ipar. Zah. 'aukera, abagunea'
atlantiko izond.: Ozeano Atlantikoa.
atlas
atleta
atletiko
atletismo
atmosfera
atmosferiko izond.: motor atmosferikoa.
atoan adlag. Bizk. Lgart. h. behingoan;
berehala
atoe* e. atoi
atoi
atoian eraman
atoiontzi
atoiuntzi* e. atoiontzi
atoloi
atomatu, atoma, atomatzen. du ad. Bizk.
g.er. 'eraso'
atomika (erabil bonba atomiko
sintagma)
atomiko izond.: bonba atomikoa.
atomismo
atomista
atomizagailu
atomizatu, atomiza, atomizatzen. du ad.
atomo iz.: atomo bonba, atomo egitura.
atomo-masa edo atomo masa Kim.
atomo-zenbaki edo atomo zenbaki
Kim.
atondo
atondu, aton, atontzen. da/du ad.
atondura iz.
atonia iz. Med.
atorra
atorra hutsean: goizeko bostak eta
atorra hutsean!
atorra hutsik: negu gorrian ere
atorra hutsik ibiltzen da.
atorra-has Ipar.: bero honekin
atorra-has etorri da.
atotsi, atots/atotsi, atosten. 1 dio ad. Gip.
'deitu' 2 du ad. Gip. 'erakarri, onartu'
atralaka iz. Bizk. g.g.er. 'liskarra, errieta'
atralakari iz. Bizk. g.g.er. 'liskartia'
atrapatu, atrapa, atrapatzen. du ad. Bizk.
h. harrapatu
atrebentzia
atrebitu, atrebi, atrebitzen. da ad. Ipar.
Beh. 'ausartu' (iparraldea edo behemailakoa da baina ez biak batera)
atributu
atril iz. Heg. h. kantore
atrizio iz. Sin. beldur-damu, beldur
damu
atrofia iz. 'endurtzea'
atrofiatu, atrofia/atrofiatu, atrofiatzen. da
ad. 'endurtu'
atseden 1 iz.
61
Hiztegi Batua
atseden egin Bizk. 'atseden hartu':

atseden egiteko leku egokia da hau.
atseden hartu
atseden 2, atseden, atsedeten. du ad. g.er. (
atsedeten (egon) bezalako
esapideetan erabilia)
atsedenaldi
atsedenarazi, atsedenaraz, atsedenarazten.
du ad.
atsedendu, atseden/atsedendu,
atsedentzen. da ad. 'atseden hartu'
atsedengarri
atsedenleku
atsedentegi iz. Zah. 'atsedenlekua,
atsedentokia'
atsedentoki
atsedete iz. g.er. 'atsedena, atsedenaldia'
atsegale 1 iz. Goi. 'atseginzaletasuna' 2
izond. Goi. 'atseginzalea'
atsegin izond. eta iz.
atsegin egin
atseginekin adlag. Ipar.
atsegin eman
atseginez adlag. Heg.
atsegin hartu
atsegin izan. du/zaio ad.
atsegin-kontentu
atsegin-poz
atsegin-sari edo atsegin sari 1 adlag.
'doan' 2 iz. 'eskupekoa, erregalua'
atseginaldi
atseginbide iz. g.er.
atsegindu, atsegin/atsegindu, atsegintzen.
da/du ad.
atsegindun izond. g.er.
atsegingarri
atseginkeria iz. g.er.
atsegintasun
atsegintegi iz. g.er.
atsegintoki
atsegintsu
atseginzale
atseginzaletasun
atsekabe
atsekabe eman edo atsekabea eman
atsekabe hartu edo atsekabea hartu
atsekabean lagundu: atsekabean
laguntzen dizut. (doluminetan)
atsekabe egin Zah. 'atsekabetu'

atsekabedun izond. eta iz. g.er.
'atsekabetua'
atsekabegarri iz. eta izond. Zah.
atsekabetsu
atsekabetu, atsekabe/atsekabetu,
atsekabetzen. da/du ad.
atsekabeztatu* e. atsekabetu
atsekaitz 1 iz. g.er. 'atsekabea' 2 izond.
g.er. 'gozakaitza'
atsitu izond. Batez ere Bizk. Sin. kirastu
atso (hitz markatua da, gutxiespen balioa
du eskuarki, eta ezin erabil daiteke
adineko -ren sinonimo oso balitz
bezala)
atso-agure pl. gehienetan
atso-besta edo atso besta Naf.
atso-ipuin edo atso ipuin
atso sorgin
atsokeria iz. 'sinetsi behar ez den ipuina
edo kontua'
atsolor iz. Gip.: erditu berriari atsolorra
egin.
atsotasun
atsotitz
atsotizlari iz. g.er. 'atsotitzak aztertzen
dituen pertsona'
atsotu, atso/atsotu, atsotzen. da ad.
atu* e. hatu
atuan* e. atoan
atun 1 iz. Thunnus
atun-txori edo atun txori Sternina
paradisea
atun 2 iz. Zah. 'ohitura'
atungorri iz. Thunnus (Thunnus) thynnus
Sin. hegalabur
atunketa iz. 'atunaren arrantza'
atunketari
atuntxiki iz. Sarda sarda
atunzuri iz. Thunnus (germo) alalunga
Sin. hegaluze
aturatu, atura, aturatzen. du ad. [batez ere
ezezkoetan erabilia] Bizk. 'norbaitekin
edo zerbaitekin ezin ezer lortu, ezin
ezer burutu': ume honekin ezin dut
aturatu.
atx interj. (harridura, ezustea, mina
adieraztekoa)
62
Hiztegi Batua
atx egin
atxakia* e. aitzakia
atxapar iz. Lonicera sp.
atxeki* e. atxiki
atxengi* e. borragoma
atxeter iz. Ipar. g.er. 'sendagilea'
atxiki 1, atxiki, atxikitzen. 1 zaio ad.:
hormari atxikitzen zaion huntza
bezala. 2 du ad.: hitza atxiki zuen.
atxiki 2 iz. 'joko zikina'
atxiki handi (pilota-joko bat)
atxiki txiki (pilota-joko bat) Sin. joko
garbi
atxikiarazi, atxikiaraz, atxikiarazten. dio
ad.
atxikidura
atxikimendu
atxikipen iz. Admin.
atxikitasun
atxikitzaile
atxilo
atxilo egin
atxilo egon
atxilo ekarri
atxilo hartu
atxiloketa
atxilotu, atxilot/atxilotu, atxilotzen. du ad.
atxilotze
atximur
atximur egin
atximurka
atximurka egin
atximurkada
atximurkatu, atximurka/atximurkatu,
atximurkatzen. du ad.
atximurtu* e. atximurkatu
atxitu* e. atzitu
atxitzaile* e. atzitzaile
atxitze* e. atzitze
atxo iz. Lgart. ( atso -ren era
adierazkorra)
atxon iz. Batez ere Naf. 'urrina'
atxurdin* e. haitzurdin
atzalburu* e. kapitulu; atalburu
atzamar 1 iz. h. atzapar 2 iz. Bizk. 'hatza'
atzamar-oskol edo atzamar oskol
Bizk. 'azazkala'
atzamartu* e. atzaparkatu
atzandel 1 iz. Bizk. eta Gip. 'titarea' 2 iz.
Bizk. eta Gip. 'hatzetan babesgarri
gisa jartzen den zorroa'
atzapar iz.: atzaparra bota; atzaparra
erantsi.
atzapardun
atzaparka
atzaparka egin
atzaparkada
atzaparkari
atzaparkatu, atzaparka/atzaparkatu,
atzaparkatzen. du ad.
atzaparpe [batez ere leku-denborazko
atzizkiekin erabiltzen da, gehienetan
atzaparpean forman]
atzapartsu
atzapartu* e. atzaparkatu
atzapartzar
atzar 1 izond. Ipar. g.er. h. atzarri
atzar 2 iz. BNaf. g.er. 'ardi zahar antzu eta
haragitarako gizendua'
atzarki iz.
atzarrarazi, atzarraraz, atzarrarazten. du
ad. Ipar.
atzarrarazle
atzarri 1, atzar, atzartzen. da ad.
atzarri 2 izond.
atzartasun
atzartu, atzar/atzartu, atzartzen. da ad.
atzartze
atzazal iz. Batez ere Bizk. h. azazkal
atzazkal* e. atzoskol; azazkal
atze 1 iz.
atzea eman
atzean adlag.
atze-atzeka adlag.: atze-atzeka hasi,
ibili, sartu.
atze-aurre iz. pl.
atzeko izlag.
atzeko alde
atzekoz aurre adlag. g.er. 'atzekoz
aurrera'
atzekoz aurrera
atze 2 izond. 'ahaidea ez dena'; 'arrotza'
atzealde
atzeka 1 izond. 'lagunartea saihesteko
joera duena'
63
Hiztegi Batua
atzeka 2 adlag. 'atzera eginez'; 'atzea

emanez'
atzekari iz. Mat., Fil., Hizkl.
atzeki iz. g.er. 'isatsa'
atzeko 1 iz. 'lemazaina, ontziko nagusia' 2
iz. g.er. 'arrotza'
atzelari iz. 'kiroletan atzean jokatzen duen
jokalaria'
atzemaile izond. eta iz. Ipar.
atzeman, atzematen. du ad.
atzemanarazi, atzemanaraz,
atzemanarazten. dio ad.
atzemanka adlag.
atzemate
atzen ord. Bizk. eta Gip. 'azkena'
atzenean adlag. 'azkenean'
atzeneko izlag. 'azkeneko'
atzenengo izlag. 'azkeneko'
atzenez adlag. 'azkenez'
atzenarazi, atzenaraz, atzenarazten. du ad.
atzendu, atzen/atzendu, atzentzen. da/du
ad.: euskara atzendurik zuen, nahiz ez
erabat ahazturik.
atzenkor izond. 'ahanzkorra'
atzera 1 adlag.: atzera jo.
atzera-aurrera 1 iz. 2 adlag.: atzeraaurrera ibili da.
atzera egin Sin. gibelerat egin
atzera gelditu: ez da atzera gelditzen
diren horietakoa.
atzera 2 adlag. 'berriro, ostera'
atzera egin (berriz egin)
atzera ekarri
atzera esan
atzera etorri
atzerabide
atzeragarri 1 iz. g.er. 'oztopoa' 2 izond.
g.er. '(zerbait) atzeratzen duena'
atzerago
atzeraka
atzeraka egin
atzerakada
atzerakarga
atzerako 1 1 iz. g.er. 'itzultzen den diru
xehea' 2 iz. g.er. 'itzulbidea'
atzerako 2 iz. 'atzerakuntza, uzkurtasuna':
atzerakoa ematen du inoren lanetan
sartzeak.
atzerakoi
atzerakoikeria
atzerakoitasun
atzerakuntza
atzerapauso
atzerapen
atzerarazi, atzeraraz, atzerarazten. du ad.
atzeratasun 1 iz. 'lotsa, uzkurtasuna' 2 iz.
'(pertsonen, herrien) atzerapena'
atzeratu, atzera/atzeratu, atzeratzen. da/du
ad.
atzerri
atzerrialdi iz. Sin. erbestealdi
atzerriratu, atzerrira/atzerriratu,
atzerriratzen. da/du ad.
atzerritar
atzerritartasun
atzesku
atzetiko 1 iz. 'jarraitzailea' 2 iz.
'ondorengoa'
atzetu, atze/atzetu, atzetzen. 1 da ad. Ipar.
g.er. 'atzerriratu' 2 da ad. Ipar. g.er.
'arroztu'
atzimurtzi iz. g.er. 'zimikoa'
atzipe iz. g.er. 'engainua'
atzipe egin* e. atzipetu
atzipetu, atzipe/atzipetu, atzipetzen. du ad.
atzipetzaile
atzitu, atzi, atzitzen. du ad. 'atzeman': bi
erbi atzitu dituzte oihanean.
atzitzaile
atzitze
atzizki
atzo: atzoz gero; atzo ezkero.
atzoko 1 izlag. 2 adlag.: atzoko
bukatua behar genuena gaur
bukatuko dugu.
atzoskol iz. Bizk. 'azazkala'
au (txakurraren zaunkaren onomatopeia)
aube iz. Bizk. 'amaginarreba'
audientzia 1 iz. Zah. h. auzitegi;
entzutegi 2 iz. Zah. h. entzuleria;
entzuleak 3 iz. Zah. h. entzunaldi
audiobisual izond. h. ikus-entzunezko
audiograma iz. Fis.
audiologia iz. Med.
audiometria iz. Fis.
64
Hiztegi Batua
auditorio 1 iz. Zah. g.er. 'entzuleak,

entzuleria'
auditorio 2* e. entzunareto; auditorium
auditorium iz. Sin. entzunareto
aufa interj.
auhen
auhendagarri
auhendatu, auhenda, auhendatzen. du ad.
auhenka
aujame iz. Batez ere Zub. g.er. 'mamua'
auka 1 iz. 'alga'
auka 2 iz. 'ahotza, gari-alearen azala'
auka 3 adlag. 'au eginez, zaunkaka'
aukera iz.: aukeraren maukera, azkenean
okerra.
aukerako 1 izlag. 'aukeran dagoena' 2
izlag. 'egokia, bikaina'
aukera-maukera
aukeran
aukerabide
aukeraketa
aukerakizun iz. g.er.
aukerakotasun
aukeramen
aukerarazi, aukeraraz, aukerarazten. dio
ad.
aukeratu, aukera/aukeratu, aukeratzen. du
ad.
aukeratzaile
aukeratze
auki iz. Bizk. eta Gip. g.er. 'mihura'
aulki
aulkidun izond. g.er.: euskaltzain
aulkiduna.
aulkigile
aulkigin* e. aulkigile
aulkigintza
aulkitxo
auma iz. Bizk. 'antxumea'
aunatu* e. unatu
aunitz h. anitz
auno egin* e. anu egin; unatu
aupa
aupada
aupadaka
aupats iz. Bizk. 'korrokada'
aupatu, aupa/aupatu, aupatzen. du ad.
aurbera iz. Bizk. 'aldapa'

auria iz. 'ulua'
aurikula iz. (bihotzaren partea)
aurio 1 iz. 'urretxoria' Oriolus oriolus 2
izond. '(haur) geldoa'
aurizki, aurizki, aurizkitzen. du ad. Zah.
'oinkatu, zapaldu'
aurka
aurka egin
aurkako
aurkakotasun
aurkapen iz. Zuz.
aurkari
aurkaritza
aurkatasun* e. aurkakotasun
aurkaz* e. aurkez
aurkez adlag. 'aurrean, aurrez aurre':
jauretxearen aurkez eseria zegoen.
aurkez aurke 'aurrez aurre'
aurkezle
aurkezpen
aurkeztaile* e. aurkezle
aurkeztatu, aurkezta, aurkeztatzen. du ad.
g.er. 'irudikatu'
aurkezte
aurkeztu, aurkez/aurkeztu, aurkezten. da/
du ad.
aurki 1 iz. ( ifrentzu -ren aurkakoa)
aurki 2 adlag. 'laster'
aurki 3 adlag. Bizk. 'noski, antza,
dirudienez'
aurkiarazi, aurkiaraz, aurkiarazten. du ad.
aurkiberri iz. Batez ere Ipar.
'aurkikundea'
aurkibide
aurkientza* e. aurkintza
aurkigaitz izond. g.er.: liburu
aurkigaitzak.
aurkigarri iz. Zah. g.er. 'aurkibidea'
aurkikunde
aurkikuntza
aurkile iz. g.er. 'egilea, autorea'
aurkimen iz. g.er. 'aurkikundea'
aurkintza
aurkitegi
aurkitu, aurki/aurkitu, aurkitzen. da/du ad.
aurkitzaile
65
Hiztegi Batua
aurkitze
aurpegi
aurpegia atera 'aurpegia eman,
(norbaiten) alde egin': guk ere
aurpegia atera behar dugu maisuaren
alde.
aurpegi eman edo aurpegia eman
aurpegia izan Heg.: eskatzeko
aurpegirik ez dutelako, laguntzarik
gabe gelditu dira.
aurpegian eman Zah. 'aurpegira
eman'
aurpegira bota
aurpegira eman
aurpegira esan Heg.
aurpegiz aurpegi
aurpegiz ezagutu
aurpegiera
aurpegiratu, aurpegira/aurpegiratu,
aurpegiratzen. 1 du ad. 'aurpegira
eraman' 2 dio ad. 'aurpegira bota'
aurre
aurrea eraman: zortzi metroko
aurrea daramakio.
aurrea hartu
aurrean bidali: haserretu zen
irakaslea eta aurrean bidali zituen
ikasleak.
aurrean egon
aurrean eraman: trenak aurrean
eraman zuen umea.
aurrean hartu: aurrean hartuta
kalera bidali zuten gizagaixoa.
aurre egin
aurreko alde
aurretik
aurrez aurre
aurre-asmo* e. aitzinasmo
aurrealde
aurredenboraldi* e. denboraldi-aurre
aurregun iz. g.er. 'aurreko eguna, bezpera'
aurrehistoria* e. historiaurre (historiaren
aurreko garaia)
aurrehititera (hizkuntza) Sin. hatiera
aurreidazketa
aurreikusi, aurreikus, aurreikusten. du ad.
h. aurrez ikusi
aurreikuspen
aurreirakurketa
aurreiritzi
aurrekalde* e. aurrealde; aurreko alde
aurrekanpaina* e. kanpainaurre
aurrekari
aurreko iz.
aurrekoz adlag.: Donostian jaioa da,
baina aurrekoz goizuetarra.
aurrekontu
aurrelan
aurrelari
aurren ord. 'lehena'
aurrenean
aurrenetik 'hasieratik'
aurrena adlag. 'lehenik'
aurrendari iz. 'aitzindaria'
aurreneko 1 izlag. 'lehena': aurreneko
zatian. 2 adlag. 'lehenik': ondo hitz
egiten ikasteko eskolak aurreneko
ireki zituena.
aurrenekoz adlag. 'lehenbizikoz'
aurrenengo 1 izlag. 'aurrekoa' 2 izlag.
'aurrena, lehena'
aurrenesku iz. 'aurreskua, lehena'
aurrengo* e. aurreneko
aurrenik adlag. 'aurrena, lehenik'
aurreproiektu
aurrera
aurrera atera
aurrera egin
aurrera egon: oso aurrera dago hori
bere lantegian.
aurrera eraman
aurrera jo
aurrerako 1 izlag.: hogei urtetik
aurrerako gizonak. 2 adlag.:
oraindainokoaz damutzea eta
aurrerako asmo onak egitea.
aurrerakoan adlag. 'aurrerantzean'
aurrerabide
aurrerabidea eman
aurrerago
aurreragoko izlag. 'garrantzitsuagoa':
badugu aurreragoko lanik!
aurreraka
aurrerakada
aurrerakarga
66
Hiztegi Batua
aurrerakin iz.: soldataren parte bat

eskatu zuen aurrerakin gisa.
aurrerakoi
aurrerakoitasun
aurrerakuntza
aurreramendu* e. aurrerapen;
aurrerakuntza; aitzinamendu
aurrerantzean
aurrerantzeko izlag.: lehengo
gaitzetatik sendatu, eta
aurrerantzekoetatik gorde.
aurrerapauso
aurrerapen
aurrerarazi, aurreraraz, aurrerarazten. du
ad.
aurreratu, aurrera/aurreratu, aurreratzen.
da/du ad.
aurreratzaile iz. g.er.
aurreratze
aurrerazale
aurreren ord. Bizk. 'aurrena, lehena':
aurrerena da gauzak ongi egitea.
aurrerengo izlag.
aurresku
aurreskulari
aurretiaz
aurretiko
aurretxo iz. Jas.: arratsalde barea zen,
iluntze aurretxoa.
aurrez
aurrezenbaki iz.: atzerritik telefonoz
deitzen denean, aurrezenbakia
markatu behar da.
aurrezka adlag. g.er. 'kontra': lege guztien
aurrezka.
aurrezki
aurrezki-kutxa edo aurrezki kutxa
aurrezpen iz. 'aurrezkia, eskugaina'
aurreztaile
aurreztu, aurrez/aurreztu, aurrezten. du
ad.
aurrindu, aurrin, aurrintzen. da/du ad.
Ipar. 'egokitu, bat etorri'
aurriritzi* e. aurreiritzi
aurritu, aurri, aurritzen. da/du ad. Ipar.
'hondatu, higatu'
aurrizki
aurtemein adlag. 'arestian, aspaldi ez

duela'
aurten
aurtengo 1 izlag.: aurtengo gabonak.
2 adlag.: aurtengo adina lan badugu
hor.
aurtiki, aurtiki, aurtikitzen. du ad. Ipar.
'jaurtiki'
aurtikiarazi, aurtikiaraz, aurtikiarazten.
du ad. Ipar.
aurtikika adlag.: birao aurtikika ibili;
ostiko aurtikika hasi.
aurtikitzaile
aurtikitze
ausardia
ausarditsu
ausarditu, ausardi, ausarditzen. 1 da ad.
g.er. 'ausartu' 2 du ad. g.er. 'adoretu'
ausarkeria
ausarki 1 adlag. 'ausardiaz' 2 adlag. 'ugari'
ausarkian adlag. 'ugari, ausarki'
ausart
ausart izan. da ad. 'ausartu': ez naiz
ausart zure aitzinean agertzera.
ausartasun
ausartsu* e. ausarditsu
ausartu, ausart/ausartu, ausartzen. da ad.
ausartze
ausartzia iz. 'ausardia, ausartasuna'
ausaz adlag. 'beharbada, apika'
ausazko izlag. Sin. menturazko; zorizko
ausente* e. absente
ausentzia* e. absentzia
ausiabar iz. 'ausiabartza'
ausiabartza
ausiki 1, ausikitzen. du ad.: erleak inor
ausikitzen duenean, ausikitzenago du
bere burua.
ausiki 2 iz.: txakur horrek erausi gutxi,
baina ausikia prest; kontzientziaren
ausikia.
ausiki egin
ausikiarazi, ausikiaraz, ausikiarazten. dio
ad.
ausikika
ausikilari izond.: txakur zaunkaria ez da
ausikilaria.
ausikitzaile
67
Hiztegi Batua
ausin* e. asun
auska iz. eta adlag. Bizk.
auskan egin 'borrokan egin'
auskalo
ausnar* e. hausnar
ausnarri iz. Naf. 'oinaztura, tximista'
austral izond.: Ozeano Australa (Ozeano
Antartikoa).
australiar (herritarra)
austriar (herritarra)
autarkia
autarkiko
auteman* e. hauteman
autismo
autista
auto iz. Sin. automobil; beribil
auto-argi edo auto argi
auto-gidari edo auto gidari
auto-stop: auto-stop egin beharrean
gertatu zen; auto-stopean joan zen
Baionara.
autobia (Espainiako autoviak oraingoz
izendatzeko)
autobide
autobiografia
autobiografiko
autobus
autobus-geltoki edo autobus geltoki
autodefentsa
autodeterminazio
autodidakta
autoeskola iz. 'gidari-eskola'
autogestio iz.
autogidari* e. gidari; auto-gidari edo
auto gidari
autogobernu iz. g.er.
autografo
autokar
autoklabe iz. Teknol.
autokrata
autokritika
autoktono
automata
automatiko
automatikoki
automatismo iz. Teknol.
automatizatu, automatiza, automatizatzen.

du ad.
automatizazio
automobil iz. Sin. auto; beribil
automobilari* e. gidari; auto-gidari edo
auto gidari
automobilismo
autonomi elkarte* e. autonomia-erkidego
edo autonomia erkidego
autonomia iz.: Autonomia Erkidegoa;
Autonomia Estatutua.
autonomiazale izond.
autonomiko
autonomo
autopista* e. autobide
autopsia
autore
autoretza
autoritario
autoritarismo
autoritate
autorizatu, autoriza, autorizatzen. du ad.
h. baimena eman
autozain
autozale 1 izond. 'autoak maite dituena' 2
iz. Gip. 'gidaria, auto-gidaria'
autozerbitzu iz. Sin. zerbitzu libre
autrigoi
autu iz. Bizk. 'solasa'
autuan
autu-mautu
autubatzaile izond. Bizk. 'esamesak
biltzen eta kontatzen zale dena'
auzapez iz. Lap. eta BNaf.
auzapezgo iz. Lap. eta BNaf.
auzerri* e. auzo-herri
auzi iz.: auzia ipini; auziak garbitu; auziak
zuritu; auzi eman (g.g.er.); auziaretoa; auzi-etena; auzi-gela; auziikerketa.
auzi-etxe edo auzi etxe g.er.
'auzitegia'
auzi-ihesean egon Zuz.: auzi-ihesean
dago.
auzi-ihesean izan Zuz.: auzi-ihesean
da.
auzi-iheslari
auzi-maisu edo auzi maisu
68
Hiztegi Batua
auzi-mauzi
auzi-paper edo auzi paper
auzipean
auzitan adlag.: auzitan ari izan;
auzitan jarri; auzitan sartu.
auzitara adlag.: auzitara eraman;
auzitara joan.
auzialdi iz. Zuz.
auzibide iz. Zuz.
auzigabetze
auzigai iz.
auzigela* e. auzi-gela edo auzi gela
auzilari
auzipetu, auzipe/auzipetu, auzipetzen. du
ad.
auzitegi
lan-auzitegi edo lan auzitegi
auzitegi goren
auzo 1 iz. 'auzotegia'
auzo-alkate edo auzo alkate
auzoan 1 adlag. 'inguruan': auzoan
ditugun erdarak. 2 adlag. 'kanpoan,
aparte': ahuntza etxean, eta esnea
auzoan; auzoan du horrek zentzu ona!
auzo-bide edo auzo bide
auzo-herri edo auzo herri
auzo 2 iz. eta izond. 'auzokoa'
auzo-etxe edo auzo etxe Zub.
'udaletxea'
auzo lehen Sin. lehen auzo
auzoera iz. Bizk.: (zerbait) auzoeran egin
(konfiantzaz egin).
auzokide iz. 'auzoa, auzo berekoa'
auzoko iz.
auzolan
auzotar
auzotasun
auzotegi iz. Sin. auzo
auzune
avestera (hizkuntza)
axal Adkor.
axaleko izlag. Adkor.
axanpa
axekan adlag. Naf. 'txantxetan'
axekatu, axeka, axekatzen. du ad. g.er.
'xaxatu'
axeri iz. Adkor.
axeriko iz. 'azeriaren izena alegietan'

axioma
axo iz. Naf. 'antxume emea'
axola iz.: ez dut horren axolarik.
axola izan. da/zaio/du/dio ad.: egia
da hori, baina ez da axola; hori ez
zaio axola; axola duten gauzetan, ez
hitzetan; ez dio axolarik.
axolazko
axolagabe izond.
axolagabekeria
axolagabetasun
axolagabetu, axolagabe/axolagabetu,
axolagabetzen. da ad.
axolati
axolatsu
axolatu, axola/axolatu, axolatzen. da ad.
axolduri izond. Ipar. Zah. 'arretatsua,
arduratsua'
axolduritu, axolduri/axolduritu,
axolduritzen. da ad. Ipar. Zah.
axuant iz. Ipar. 'alkateordea'
axuri
axuriki iz. 'axuriaren okela'
axut interj. Ipar.
aza iz. Brassica oleracea
aza gorri
aza-hosto edo aza hosto
aza-landare edo aza landare
azabatxe iz. Heg. (ikatz distiratsu mota
bat)
azaburu
azafata* e. laguntzaile; harreragile
azafrai iz. Crocus sativus
azai iz. Ipar. g.er. 'oilagorra'
azakoba iz. Brassica oleracea capitata
azal
azaleko izlag.
azaletik
azaletiko
azal-gorri edo azalgorri izond.
azalarazi, azalaraz, azalarazten. du ad.
azalbide iz. 'azalpena'
azalburu* e. kapitulu; atalburu
azaldatu* e. azaldu
azalde* e. azalpen
azaldu, azal/azaldu, azaltzen. da/du ad.
69
Hiztegi Batua
azalduera* e. azalpen
azaldura* e. azalpen
azalera iz. Geom. (neurria adierazteko
erabiltzen da soilik; bestetarako, azal
[leun, zakar...], gainazal, eremu
[lurralde batena, adib.], etab. daude)
azaleratu, azalera/azaleratu, azaleratzen.
da/du ad.
azaleztapen
azaleztatu, azalezta, azaleztatzen. du ad.:
liburua azaleztatzera eraman zuten.
azalgorri edo azal-gorri izond.
azalili 1 iz. Ipar. g.er. 'azalorea' 2 iz. Ipar.
g.er. (irain-hitza, cf. bestetako
babalore irain-hitza)
azalkeria
azalkizun* e. azalpen
azalkuntza* e. azalpen
azalmintz iz. g.er. 'larruazala'
azalore iz. Brassica oleracea var. bortytis
azalpen
azalprintz iz. g.er. 'larruazala'
azaltze
azaluskeria
azaluts izond. Jas. 'itxurazalea, hipokrita'
azantz
azao
azaoka adlag.
azarkatu, azarka, azarkatzen. du ad. Ipar.
Zah. 'asmatu'
azarkeria
azarkuntza iz. Bizk. 'ausardia'
azaro
azarri izond. Bizk. 'ausarta'
azartasun iz. Batez ere Bizk. 'ausartasuna,
ausardia'
azartu, azar, azartzen. da ad. Batez ere
Bizk. 'ausartu'
azazkal
azazkatu* e. asaskatu
azbizar* e. hatz-bizar
azefalo izond. Biol.
azeituna* e. oliba
azelerador* e. azeleragailu
azeleragailu
azeleratu, azelera, azeleratzen. da/du ad.
azelerazio
azelga* e. zerba
azelin
azenario iz. Daucus carota
azentu
azentuazio
azentudun izond.: bokal azentudunak.
azentuketa* e. azentuazio
azera* e. espaloi
azerbaijandar (herritarra)
azerbaijanera (hizkuntza)
azeri iz. Vulpes vulpes
azeri-belar edo azeri belar
Alopecurus pratensis
azeri-buztan edo azeri buztan
Equisetum sp.
azeri-dantza edo azeri dantza
azeriar (etnia-izena)
azerikeria
azeriki iz. 'azeriaren okela'
azerikume
azeritegi
azetiko izond. Kim.
azetileno iz. Kim.
azetilsaliziliko izond. Kim.
azetona iz. Kim.
azgura* e. azkura
azido
azidotasun
azienda iz. 'ganadua'
azienda beltz
azienda gorri
azienda handi
azienda larri
azienda xehe
azienda zuri
azieta iz. Ipar. Sin. plater
azio iz. Heg. Herr.
azitrai iz. Satureja sp.
azkar 1 izond. 'indartsua'
azkar 2 izond. 'lasterra, arina, buruargia'
azkar 3 iz. 'astigar arrunta'
azkargailu iz. eta izond. Ipar. 'sendotzen
duena'
azkargarri iz. eta izond. Ipar. 'sendotzen
duena'
azkarkeria
azkarki
70
Hiztegi Batua
azkartasun
azkartu, azkar/azkartu, azkartzen. da/du
ad.
azkartzaile izond. 'azkargarria,
sendotzailea'
azkazal iz. h. azazkal
azken
azkena eman
azken-aitzineko
azken-aurreko
azken-aurren
azkenaz goiti Ipar. Zah. 'azkenik,
azkenean'
azken batean
azken beltz 'hondamendia'
azken-bigarren
azken buruan
azkenean
azkeneko
azkenekoz
azkenerako
azken esku 'atzeskua'
azkenetan 'hiltzeko, bukatzeko
zorian'
azkenez
azken finean
azken igurtzi
azkenik
azken-nahi edo azken nahi
'hilburukoa, testamentua'
azkenaldi
azkendu, azken/azkendu, azkentzen. da/du
ad.
azkendun izond.
azkenekotz* e. azkenekoz
azkenengo 1 izlag. 'azkenekoa' 2 adlag.
'azkenekoz'
azkenengoz
azkengabe izond.
azkengabeko izlag.
azkengabetasun
azkenki
azkentze
azkoin iz. (torlojuarena)
azkon 1 'gezi txikia'
azkon 2 'azkonarra'
azkonar iz. Meles meles
azkor izond. Bizk. 'bizia, bizkorra'

azkordin iz. 'ospela'
azkordin-belar edo azkordin belar
azkortasun iz. Bizk. 'bizkortasuna'
azkortu, azkor/azkortu, azkortzen. da/du
ad. Bizk.
azku iz. Jas. 'kemena'
azkura iz.: azkura izan zuen ezkerreko
besoan.
azkura eman: artile batzuek azkura
ematen didate.
azkuratu, azkura/azkuratu, azkuratzen. 1
du ad. 'azkura eman, sortu' 2 du ad.
'desira edo irrika eragin'
aznahi iz. 'azkura'
azoge* e. merkurio
azoka
azokari iz. g.er. 'merkataria'
azolio
azorri iz. 'aza-orria'
azorria iz. g.er. 'zigorra'; 'zigorrada'
azorriatu, azorria/azorriatu, azorriatzen.
du ad. g.er. 'zigortu'
azosto iz. 'aza-hostoa'
azota iz. Ipar. 'nitrogenoa'
azotaldi iz. Ipar.
azotarazi, azotaraz, azotarazten. du ad.
Ipar.
azotatu, azota, azotatzen. du ad. Ipar.
azote iz. Sin. zigor
azotea* e. zabaltza
azpantar
azpel
azpi 1 iz. (aziendarekin erabiltzen dena)
azpiak atera
azpiak egin
azpi 2
azpiak jan
azpian eduki
azpian hartu
azpiko arropa
azpiko gona
azpikoz gainera Bizk. 'azpikoz gora'
azpikoz gora
azpikoz goratu, azpikoz gora/azpikoz
goratu, azpikoz goratzen g.er.
'azpikoz gora jarri'
71
Hiztegi Batua
azpitik 'isilpean'
azpitik eduki
azpitik goiti Ipar. eta Naf. 'azpitik
gora'
azpitik gora
azpiz adlag. Ipar. 'azpitik, isilpean'
azpialde
azpiarmonian
azpiatal
azpibatzorde
azpibeltz iz. (perretxiko mota)
azpibide
azpiegitura
azpieuskalki
azpigarri iz.
azpiindize
azpijale
azpijan
azpijana egin
azpijanean 'azpijana egiten'
azpijoko
azpikari iz. 'azpilanean ari den pertsona'
azpikeria
azpiki iz. Ipar.
azpiko iz.
azpikotasun
azpikotu, azpiko/azpikotu, azpikotzen. du
ad. 'azpiko egin, menderatu'
azpil
azpilan
azpildu, azpil/azpildu, azpiltzen. du ad.
'azpildura egin, tolestu'
azpildura
azpimarkatu* e. azpimarratu
azpimarra
azpimarragarri
azpimarratu, azpimarra, azpimarratzen.
du ad.
azpimultzo
azpiratu, azpira/azpiratu, azpiratzen. du
ad.
azpiratzaile
azpisail
azpisarrera
azpisistema
azpisuge izond. 'saltzailea, saldukeriak
egiten dituena'
azpitalde
azpititulu
azpizar* e. hatz-bizar
azpizun iz. Sin. solomo
azpizuri iz. 'buztanzuria'
aztakatu* e. haztakatu
aztal
aztal-belarri edo aztal belarri Ipar.
'orkatila'
aztalka
aztapar iz. h. atzapar
aztaparka* e. atzaparka
aztaparkari* e. atzaparkari
aztaparkatu* e. atzaparkatu
aztapo* e. oztopo
aztar iz. Jas. g.er. 'aztarna'
aztarna
aztarna hartu
aztarnak atera
aztarnari
aztarnategi
aztarren iz. 'aztarna'
aztarrenak atera
aztarrenak hartu
aztarrika adlag.
aztarrikatu, aztarrika/aztarrikatu,
aztarrikatzen. du ad.
azteka (herritarra)
azterbide
aztergai
aztergaitz izond. 'aztertzen zaila'
aztergarri izond. 'aztertua izatea merezi
duena'
azterka adlag. 'aztarrika'
azterkari iz. g.er. 'aztertzailea'
azterkatu, azterka/azterkatu, azterkatzen.
du ad. g.er. 'aztertu'
azterketa
azterketari iz. 'azterketa egitera doana'
azterkizun
azterlan
azterlari iz. g.er. 'aztertzailea'
azterraldi
azterrarazi, azterraraz, azterrarazten. dio
ad.
azterren 1* e. aztarren
azterren 2* e. azterketa
72
Hiztegi Batua
aztertu, azter, aztertzen. du ad.

aztertzaile
aztertze
azti
aztiatu, aztia, aztiatzen. du ad.
aztiatze
aztigo iz. h. aztitza
aztikeria
aztiketa iz. g.er. 'aztikeria'
aztinantza iz. Zah. g.er. 'aztikeria'
aztitza iz.
aztoragarri
aztoramen
aztoratu, aztora, aztoratzen. da/du ad.
aztoratzaile
aztore iz. Accipiter gentilis
aztura
azturu iz. g.er. 'aztia'
azufre* e. sufre
azukre
azukre-beterraba edo azukre
beterraba Beta vulgaris var.
saccharifera Sin. azukreerremolatxa, azukre erremolatxa
azukre-erremolatxa edo azukre
erremolatxa Beta vulgaris var.
saccharifera Sin. azukre-beterraba,
azukre beterraba
azukre-hauts edo azukre hauts
azukre-kanabera edo azukre
kanabera
azukre-koxkor edo azukre koxkor
azukre-mokor edo azukre mokor
azukre-ontzi edo azukre ontzi
azukre-palmondo edo azukre
palmondo Arenga saccharifera
azukre-tontor edo azukre tontor
azukregintza
azukretsu
azukreztatu, azukrezta, azukreztatzen. du
ad.
azuleju iz. Heg.
azun izond. 'ernaria, ernari dagoena'
azunberdi iz. 'azunbre-erdia'
azunbre iz. Bizk.: azunbre bat ardo. (eduki
neurria)
azundu, azun/azundu, azuntzen. da/du ad.
'ernaldu'
azuzena iz. h. zitori

b iz. 'euskal alfabetoaren bigarren letra'
ba 1 lok. h. bada (euskara mintzatuan
-adibidez, elkarrizketetan- onartzekoa
da ba forma, maila neutroari bada
forma dagokion arren)
ba 2 adlag. [elkarrizketetan, adib.] Lap. eta
BNaf. Beh. 'bai': ba edo ez.
ba 3 interj.: ba, ba! aski dugu!
ba 4 [bereziki adizkera trinkoekin
erabiltzen den hitza edo aurrizkia]
Gram.: ba ote dakizu?; badator.
baba 1 iz. 'landarea' Vicia faba 2 iz.
'larruazaleko handitu urtsua, urbatua,
igurzteak sortutakoa' Sin. babalarru
3 iz. 'ardien-eta gorotz-alea' Sin.
babaka
baba beltz Vicia faba var. minor
baba gorri 'babarrun gorria'
baba handi Vicia faba var. maior
baba zuri
babaka iz. 'ardien-eta gorotz-alea' Sin.
baba
babalarru iz. g.er. 'baba, larruazaleko
handitu urtsua'
babalarrutu, babalarru/babalarrutu,
babalarrutzen. da/du ad. g.er. 'babatu'
babalore 1 iz. ( Vicia faba -ren lorea) 2
izond. 'ergela': hi haiz babalorea!
babarrun iz. Phaseolus vulgaris
babatu, baba/babatu, babatzen. da/du ad.
'(larruazaleko) babak atera'
babazorro iz.
babazuza
babero* e. adur-zapi edo adur zapi;
lerde-zapi edo lerde zapi
baberrun* e. babarrun
babes
babes-etxe edo babes etxe
babes-erakunde edo babes
erakunde
babesgabe izond.
babesgabeko izlag. g.er.
babesgabetasun
babesgabetu, babesgabe/babesgabetu,
babesgabetzen. du ad.
babesgarri iz. eta izond.
babesgune
73
Hiztegi Batua
babeski iz. (babesteko tresna)

babesle
babesleku
babesorri
babespe
babespean
babespeko
babespera
babestaile* e. babesle
babestoki
babestorri* e. babesorri
babestu, babes/babestu, babesten. da/du
ad.
babil iz. 'metxa': kandela mehe, txiki, babil
laburrekoa.
babo
babor* e. ababor
babuino iz. Papio sp. Sin. papioi
bada
badaezpada
badaezpada ere
badaezpadako
badarik edo badarik ere lok.
badere lok. g.er. 'bada ere'
badia
badminton
bafada
bafadaka adlag.
bafatu, bafa, bafatzen. du ad. [ nor
kasurik gabea] g.er. 'bafada jaurti'
bafle
baga 1 iz. 'uhina, olatua'
baga 2* e. gabe
baga uso* e. pagauso
bagai izond. g.er. 'alferra, nagia'
bagaje iz.
bagasoka iz. Zah. g.er. 'soka lodia'
bagdadar (herritarra)
bage* e. gabe
bagil iz. h. ekain
bagina iz. Sin. ematutu
baginitis
bago* e. pago
bagoi
bagoneta
baguiar (herritarra)
bahaismo iz. Erl.
bahamar (herritarra)
bahaola* e. bahola
bahe
bahegile
baheketa
bahekin iz. 'bahetzearen hondakina'
bahetu, bahe/bahetu, bahetzen. du ad.
bahi
bahiketa
bahikuntza
bahisari iz. 'bahitua berreskuratzeko
ordaintzen den saria'
bahitegi
bahitetxe iz.: Aurrezki Kutxa eta
Bahitetxea.
bahitu, bahi/bahitu, bahitzen. du ad.
bahitura
bahituri iz. Jas. 'bahitua, bahitutakoa'
bahitzaile
bahitze
bahola iz. Ipar. 'bahea'
baholatu, bahola/baholatu, baholatzen. du
ad.
bahraindar (herritarra)
bai 1 adlag. 2 iz.
bai... bai...
bai... baita... edo bai... baita... ere
bai eiki g.er. 'baiki'
bai... edo bai... ere: bakoitzak ditu
bere grinak, akatsak eta bai alderdi
onak ere.
bai eta edo baita
bai... eta bai... edo bai... eta bai... ere
bai eta... ere edo baita edo baita...
ere
bai horixe
bai zera!
baia 1 iz. Ipar. g.er. 'akatsa'
baia 2 iz. Bot. (fruitu mota)
baia 3* e. badia
baia 4 [beti galde perpausetan] Ipar.
Gram. 'bai ote?': etorriko da. Baia?
baiatu, baia/baiatu, baiatzen. du ad. Ipar.
g.er. 'gaitz erran, gaitzetsi': egiazko
alargunak ez ditu bertzeak inoiz ere
kondenatu eta baiatu behar.
baiduri iz. g.er. 'baimena'
baieki* e. bai eiki
74
Hiztegi Batua
baiesle
baiespen
baieste
baietsi, baiets, baiesten. du ad.
baietz 1 adlag. 2 iz.
baiez 1 iz. g.er. 'eztabaida' 2 iz. g.er.
'zalantza, ezbaia'
baiezka adlag.
baiezkako izlag.
baiezko iz.
baiezkoan 1 'baiezkoa delakoan':
baiezkoan nago. 2 'erantzuna baiezkoa
bada'
baiezkor* e. baikor; baiezko
baiezkotan* e. baiezkoan
baiezpen* e. baieztapen
baieztapen
baieztatu, baiezta, baieztatzen. du ad.
baieztu* e. baieztatu
baiki
baiko Zub. 'bezain laster, orduko': etzan
baiko, loak hartu du.
baikor
baikorki adlag.
baikortasun
baikoz* e. baiko
bailara iz. Gip. 'eskualde txikia' (ez da
haran edo ibar -en sinonimoa)
baimen
baimena eman
baimendu 1, baimen/baimendu,
baimentzen. du ad.
baimendu 2 iz. Ipar. g.er. h. baimen
baimendun iz. eta izond.
baina 1
baina 2* e. leka
baina 3* e. zorro
bainadore* e. bainujantzi
bainagia iz. Batez ere Zub. 'bainuontzia'
bainan* e. baina
bainatu, baina, bainatzen. da/du ad.
bainera* e. bainuontzi
bainilla* e. banilla
baino 1
baino 2
bainoago Goi.
baino bainoagoko: euskaltzain

batzuek, baino bainoagokoa bilatzen
dute zenbaitetan ('dagokion baino
zehaztasun handiagoa bilatzen dute').
bainu
bainua hartu
bainuetxe
bainugela
bainujantzi
bainuontzi
bainutegi
bainutoki
baioneta
bairikiar (herritarra)
baita edo bai eta 1 lok.
baita edo baita... ere edo bai eta...
ere
baita zera ere Heg. (aurrean esana
ukatzeko edo hari buruzko
desadostasuna agertzeko esamoldea)
baita 2 1 [ezkerrean daraman osagarriak
pertsona izan behar du. Lekuzko
kasuetan erabiltzen da, eta inoiz ere ez
pluralean]: zure baitan; zuen baitan;
ni baitan; ene baitan. ( *perpaus
baitan, *perpausaren baitan ,
erabili perpausean, perpausaren
barruan, perpaus barnean ) 2
[inoren etxea izendatzeko, leku
kasuetan, edo etxe izen gisa]:
medikuaren baitatik heldu naiz;
"Martinbaita" deitzen da nire
sortetxea.
baitarik 'inork bultzatu gabe': ez naiz
neure baitarik plazara agertu.
baitaratu, baitara/baitaratu, baitaratzen.
da ad. ( neure, zeure...
baitaratu modukoetan erabiltzen
da)
baitezpada
baitezpadako
baizen
baizik
baizik ere 'baizik eta'
baizik eta 1 'baizik' 2 Ipar. (perpaus
konpletibo batzuen sarrerako marka)
bakailao iz. Gadus morhua
bakailao-denda edo bakailao denda
75
Hiztegi Batua
bakailao-ontzi edo bakailao ontzi

bakailaoketari iz. 'bakailao-arrantzalea'
bakan
bakanetan adlag. g.er. 'gutxitan'
bakanal iz.
bakandu, bakan/bakandu, bakantzen.
da/du ad.
bakanka adlag.
bakanketa
bakanki adlag.
bakantasun
bakante iz. 'bakanaletan parte hartzen
zuen emakumezkoa'
bakantxo adlag. 'aukeran bakanegi'
bakantza iz. pl. h. opor
bakar
(neure, zeure, bere) bakarrean: han
zegoen gaixoa bere bakarrean
malkoak egosten.
bakar-bakarra adlag. Ipar. eta Naf.
Sin. bakar-bakarrik
bakarren bat
bakarren bat edo beste
bakarren batzuk
bakardade iz. Heg.
bakarka
bakarkako izlag.
bakarkeria
bakarlari
bakarleku
bakarraldi
bakarrik
bakar-bakarrik
bakarrizketa
bakartar 1 iz. g.er. 'eremutarra' 2 izond.
g.er. 'bakartia'
bakartasun
bakartegi iz. g.er.
bakarti
bakartoki
bakartsu izond. g.er. 'bakartia'
bakartu, bakar/bakartu, bakartzen. da/du
ad.
bakartze
bakarzale izond.
bakasta* e. lakasta
bakatu* e. pagatu; ordaindu
bakazio iz. pl. h. opor

bake
bakea eman
bakeak egin
bakean utzi
bake-epaile edo bake epaile
bake-epaitegi edo bake epaitegi
bakez
bakezko izlag.
bakezkoak egin
bakealdi
bakearazi, bakearaz, bakearazten. du ad.
bakebide iz. 'baketzeko bidea'
bakegile
bakegintza
bakeoso izond. Heg. Beh. h. baketsu
bakero* e. unai; behizain
baketi izond. g.er. 'baketsua'
baketiar izond. Ipar. 'baketsua'
baketsu
baketu, bake/baketu, baketzen. da/du ad.
baketzaile
baketze
bakezale
bakezaletasun
bako Bizk. 'gabeko'
bakoiti
bakoitz
bakoitzean: Bilbora joan naizen
bakoitzean.
bakoizka adlag. g.er. 'banaka'
bakoizki adlag. Ipar. Zah. 'bakarrik'
bakoiztasun iz. Goi. 'bakoitza, bakarra
denaren nolakotasuna'
bakoiztu, bakoitz/bakoiztu, bakoizten. da/
du ad. g.er.
bakotx* e. bakoitz
bakotxi* e. bakoiti
bakteria iz. h. bakterio
bakterio
bakteriologia
baku iz. Zub. g.g.er. 'merkatua'
bakun
bakundu, bakun/bakundu, bakuntzen. du
ad.
bakuntasun
bakuntza iz. g.er. 'ituna'; 'elkartzea'
76
Hiztegi Batua
bakuntze
bakutar (herritarra)
bal iz. Ipar. g.er. 'dantzaldia'
bala 1 iz. 'jaurtigaia' 2 iz. 'uzta-sorta lotua':
gari bala.
bala-bala adlag.: berri pozgarriak balabala, tximista baino lehen, zabaldu
ziren herri osoan.
balada
baladre iz. (belar mota)
balaka iz. g.er. 'beea, marraka'
balakagarri
balakari izond. 'balakatzailea, losintxaria'
balakatu, balaka, balakatzen. du ad. Sin.
losintxatu
balakatzaile iz. g.er.
balaku
balakuka
balanbatu, balanba, balanbatzen. da ad.
g.er. 'kulunkatu'
balanka* e. palanka
balantza
balantzan 1 adlag. 'zalantzan' 2
adlag. 'balantzaka'
balantzaka
balantze
balaustrada
balazo iz. Heg.
balazta iz. 'frenoa, galga'
balaztatu, balazta/balaztatu, balaztatzen.
du ad.
balbe
balbula iz.
balda iz. Bizk. '(liburuak-eta uzteko) apala'
baldan
baldankeria
baldanki adlag. g.er.
baldar
baldar-apez* e. baldernapez
baldarka
baldarkeria
baldarki adlag. g.er.
baldarrontzi
baldartasun
baldartu, baldar/baldartu, baldartzen.
da/du ad.
baldatu* e. elbarritu
balde 1 g.er. 'antzekoa' (x- ren balde

[izan] esapidean erabiltzen da)
balde 2 iz. (ontzi mota bat)
balderna iz. Lap.
baldernapez
baldi iz. 'estalkia, bereziki Itun Zaharreko
kutxarena'
baldin
baldin eta ( baldin soila baino
gutxiago erabili izan da)
baldinba
baldinbaitere Sin. baldinbere
baldinbere Sin. baldinbaitere
baldinetariak lok. Zah. eta g.g.er.
baldinkizun iz. h. baldintza
baldinpetu* e. baldintzatu
baldintasun iz. Zah. g.er. 'baldintza'
baldintza
baldintza-agiri
baldintzapean
baldintzapeko izlag.: baldintzapeko
askatasuna.
baldintza-plegu* e. baldintza-agiri
baldintzazko
baldintzapen
baldintzatu, baldintza/baldintzatu,
baldintzatzen. du ad.
balditu, baldi, balditzen. da/du ad. Ipar.
'harritu'
baldoki iz. g.er. 'lokia'
baldosa iz. Heg.
baldosatu, baldosa/baldosatu, baldosatzen.
du ad. Heg.
baldraska izond. '(emakume) baldresa'
baldres
baldreskeria
baldrestu, baldres/baldrestu, baldresten.
da/du ad. 'baldres bihurtu'
bale interj. Heg. Beh. 'ados!'
balea iz. Balaena sp. eta Neobalaena sp.
eta Eubalaena sp. eta Ziphius sp. eta
Megaptera sp. eta Eschrichtius sp.
balea-arrantza edo balea arrantza
balea-bizar edo balea bizar
balea urdin
baleatzar
baleazale
77
Hiztegi Batua
balekibale adlag. Lap. eta BNaf.

'badaezpada ere'
baleko izlag. 'gutxienekoa betetzen duena'
balekume iz. 'balearen umea'
balenki adlag. Zah. eta g.g.er.
balent izond. Zah. eta g.g.er.
balentria
balentzia iz. Kim.
baleontzi
baletzar* e. baleatzar
balezta 1 iz. 'geziak-eta jaurtitzeko arma' 2
iz. Heg. 'orekagailua' 3 iz. 'abereen
lepoko arku modukoa' 4 iz. Zub. 'sator
zepoa'
baleztari
baleztatu, balezta/baleztatu, baleztatzen.
du ad. '(abereei) balezta ezarri'
bali izan. da ad. Ipar. 'legezko, baliozkoa
izan'
balia izan* e. balio izan
baliabide
baliagarri
baliakizun
baliarazi, baliaraz, baliarazten. du ad.
baliatu, balia, baliatzen. 1 zaio ad.:
Jainkoa balia dakidala. 2 da ad.:
adimenaz balia zaitez, ez indarraz. 3
du ad.: ez dugu hitz hori baliatzen.
baliatzaile
baliatze
baliente izond. Heg. Beh., Herr. h. ausart;
suhar; adoretsu
balin* e. baldin
balio
baliozko
balio izan, balioko. du ad. (bi erabilerak
onartzen ditu: zer balio du
tematzeak?; ez du balio orain
etxea konpontzen hastea )
balioanitz* e. balioaniztun
balioaniztun
baliodun izond. Mat.
balioetsi, balioets, balioesten. du ad.
baliogabe izond.
baliogabeko izlag.
baliogabetu, baliogabe/baliogabetu,
baliogabetzen. da/du ad.
baliokide
baliokidetasun
baliokidetu, baliokide/baliokidetu,
baliokidetzen. du ad.
baliokidetza
baliokidetze
balios izond. Ipar.
baliostasun* e. balio
baliotasun iz. g.er. 'balioa';
'baliagarritasuna'
baliotsu
baliotu, balio/baliotu, baliotzen. du ad.
g.er. 'balioztatu'; 'balioa eman'
balioztatu, baliozta, balioztatzen. du ad.
balixa* e. baliza
baliza 1 iz. Ipar. 'maleta' 2 iz. 'seinalea'
balizkako* e. balizko
balizko izlag.
balkarera (hizkuntza)
balkoi
ballet iz.
balneario* e. bainuetxe
baloi
balonbolea* e. boleibol
balontzesto* e. saskibaloi
baloraketa* e. balorazio
balorapen* e. balorazio
baloratu, balora, baloratzen. du ad. h.
balioetsi; balioztatu
balorazio iz. Heg.
balore 1 iz. Lgart. h. adore; kemen
balore 2 iz. Ekon.: balore-burtsa.
balota iz. Ipar. Beh. 'fardela'
balotzara iz. Bizk. 'otarre estalkiduna'
bals iz. (dantza mota)
baltiko izond.: Itsaso Baltikoa.
baltsa 1 iz. Ipar. '(bizidunen) talde,
multzo, elkartea'
baltsan
baltsa 2 iz. Ipar. 'lohia, lokatza'
baltsamarazi, baltsamaraz,
baltsamarazten. du ad.
baltsamatu, baltsama, baltsamatzen. du
ad.
baltsamo
baltsamoztatu* e. baltsamatu
78
Hiztegi Batua
baltsatu 1, baltsa/baltsatu, baltsatzen. du

ad. Ipar. 'nahasi': baltsatu zuen bere
ahogozoa lur gutxi batekin.
baltsatu 2, baltsa/baltsatu, baltsatzen.
da/du ad. Ipar. 'lokaztu': zergatik
baltsatzen da zerria lohian?
baltse* e. bals; baltseo
baltseo iz. Heg. Beh. 'dantza lotua'
baltz* e. beltz
baltzu
balus* e. belus
bamakoar (herritarra)
bana banatz.: liburu bana ekarri dute; etxe
banatan bizi dira.
bana-banako 1: bana-banako
erlazioa. Sin. biuniboko 2 'berezia,
hautatua...': oso zen liburuzalea, eta
liburutegi bana-banakoa zeukan;
mutil hori bana-banakoa da.
bana bertze Ipar. 'batez beste'
banaz bertze Naf. 'batez beste'
banabar iz. Naf. 'babarruna'
banaezin izond.
banaita* e. desberdintasun
banaka
banaka-banaka
banakaren bat
banakaren batzuk
banaketan adlag. 'gutxitan, bakan'
banakako izlag.
banakari iz. g.er. 'banatzailea'
banakatu, banaka/banakatu, banakatzen.
da/du ad.
banakatze
banaketa
banako iz.
banakola* e. banatzaile; banaleku
banakor izond. Mat.
banakotasun
banakuntza
banaleku
banalerro iz.: isurialdeen banalerroa.
banaloria iz. g.g.er.
banaloriatsu izond. g.g.er.
banan
banan-banan
banan-banango izlag. Bizk.
banan-banako* e. bana-banako
banana
banandu, banan/banandu, banantzen.
da/du ad.
banango izlag. Bizk.
bananondo iz. Musa paradisiaca
banapen* e. banaketa
banarazi, banaraz, banarazten. du ad.
banarazte
banasta iz. Heg. g.g.er. 'otarrea'
banatu, bana/banatu, banatzen. da/du ad.
banatzaile
banatze
banazka adlag. Ipar.
banba onomat.
banbu iz. Bambusa sp. eta Arundinaria sp.
eta Dendrocalamus sp.
banda
bandalo
bandatu, banda/bandatu, bandatzen. du ad.
g.er. 'teinkatu'
bandeja* e. erretilu; azpil
bandera
banderadun
banderari iz. Ipar. 'banderaduna'
banderatxo iz. 'bandera txikia'
banderaxka* e. banderatxo
banderilla
bandidu* e. bidelapur
bandil* e. mandil
bando
-en bando '-en alde': nire bando ez
dena nire kontra da.
bandolari* e. bidelapur (eta, Iparraldean,
manduler )
bandurria
bangiar (herritarra)
bangkokar (herritarra)
bangladeshtar (herritarra)
banilla
banitate iz. Zah. h. harrokeria;
harrotasun; hutsalkeria
banjo
banjuldar (herritarra)
banka iz. (h. bankuak )
bankalari* e. bankari
bankari iz. 'bankuaren jabea edo
zuzendaria'
79
Hiztegi Batua
bankarrot iz. Zub. 'porrota'

banketa* e. aulki
bankete iz. Zah. Herr.
banketxe
bankisa iz. (izotz-geruza handia)
banku 1 iz. 'banketxea'
banku-langile edo banku langile
banku 2 iz. 'eserlekua'
bano 1 izond. Ipar. 'motela, makala,
odolgabea'
bano 2 1 izond. 'hutsala, alferrikakoa' 2
izond. Ipar. eta Naf. 'segurtasunik
gabekoa'
bano 3* e. baino
banoki 1 adlag. 'motelki, makalki'
banoki 2* e. alferrik
banpez onomat. Ipar. 'bat-batean'
banpiro 1 iz. Fam. Desmodontidae 2 iz.
'odol-xurgatzailea'
bao Ipar. eta Batez ere BNaf. 'batto, bat
bakarrik'
bao iz. Eraik.
baobab iz. Adansonia digitata
bapedera* e. bat-bedera
bapo
bapo egin 'ase'
bapore
baptisterio* e. bataiotegi (eta bataioleku, -toki )
bar iz. h. taberna; ostatu
bar-bar 1 adlag. (hizketa-hotsaren
onomatopeia) 2 adlag. (dirakien
uraren onomatopeia) 3 adlag. 'barrabarra'
bara iz. (behinolako luzera neurria)
baraila 1 iz. Bizk. 'zalaparta, iskanbila'
baraila 2 iz. 'ahoaren beheko hezurra'
barailati izond. Bizk. 'zaratatsua'
barailezur
barakuilu
baranda 1 iz. Zah. 'balkoia'; 'galeria' 2 iz.
'balkoi, zubi, zurubi eta kidekoen
ertza babesten duen hesi modukoa,
zutikako habetxoz eta horiek
goialdean lotzen dituen hagaz osatua'
barandaila* e. barantaila
barano 1 iz.: gazte batzuk bildu zituen
bere baranoan ('bere inguruan').
barano 2 iz. Varanus sp.

barantaila iz. Zub. 'otsaila'
bararazi, bararaz, bararazten. du ad.
baratari iz. Zah. 'eskribaua, notarioa'
baratu, bara, baratzen. da/du ad. Ipar. eta
Naf.
baratxe adlag. Ipar. 'astiro'
baratxe-baratxe Zah.
baratxuri iz. Allium sativum
baratxuri-ale edo baratxuri ale Sin.
baratxuri-atal, baratxuri atal;
baratxuri-zizter, baratxuri zizter
baratxuri-atal edo baratxuri atal
Sin. baratxuri-ale, baratxuri ale;
baratxuri-zizter, baratxuri zizter
baratxuri-belar edo baratxuri belar
Alliaria petiolata
baratxuri-buru edo baratxuri buru
1 'baratxuriaren erraboila' 2 'baratxuriatala'
baratxuri-korda edo baratxuri
korda
baratxuri-salda edo baratxuri salda
baratxuri-zizter edo baratxuri
zizter Ipar. Sin. baratxuri-ale,
baratxuri ale; baratxuri-atal,
baratxuri atal
baratxuri-zopa edo baratxuri zopa
baratxuribelar* e. baratxuri-belar edo
baratxuri belar
baratxuriburu* e. baratxuri-buru edo
baratxuri buru
baratxurizter* e. baratxuri-zizter edo
baratxuri zizter
baratz adlag. eta izond. 'baratxe, astiro
(egina)'
baratza* e. baratze
baratze
baratze-kardu edo baratze kardu
Cynara cardunculus
baratze-marrubi edo baratze
marrubi Fragaria x ananassa
baratzegintza* e. baratzezaintza
baratzekari iz. h. barazki
baratzezain
baratzezaintza
baratzuri* e. baratxuri
barau iz.: barau-eguna.
80
Hiztegi Batua
barau egin
barau izan. da ad. g.er.
baraurik
barautan 'baraurik'
baraualdi
barauarazi, barauaraz, barauarazten. du
ad. Ipar. g.er.
baraugile iz.
baraur* e. barau
barauts 1 iz. Zah. 'lerdea'
barauts 2 iz. 'zulatzeko lanabesa'
barauts-etxe
barautu, barau/barautu, barautzen. 1 da
ad.: berrogei egunez barautu zen
Jesus. 2 du ad.: lau denborak, bijiliak
eta garizuma barautuko dituzu osoki.
barautzaile iz. 'baraugilea'
barautze
barauzaro
baraxtu, baratx, baraxten. da/du ad.
'(urratsa) urritu, geldiagotu'
barazgile iz. g.er. 'baratzezaina'
barazkaldu, barazkal, barazkaltzen. da ad.
Zah. 'bazkaldu'
barazkari iz. Zah. 'bazkaria'
barazki
barazki-denda edo barazki denda
barazki-jale edo barazki jale izond.
Sin. begetariano
barazkigintza iz.
barazkizaletasun
barbadostar (herritarra)
barbakoa
barbalot iz. Batez ere Zub. 'zomorroa'
barbantzu iz. h. txitxirio
barbarin iz. Mullus sp.
barbarismo iz.
barbarka adlag. 'borborka'
barbaro
barber iz. Ipar. eta Naf. 'barberua'
barberu 1 iz. g.g.er. 'odol-ateratzeak eta
ebakuntzak egiten zituena' 2 h.
bizargile
barberutza
barbituriko
barbo iz. Barbus sp.
barda adlag. Ipar. h. bart
bardin* e. berdin
bardo
bare 1 iz. Fam. Limacidae
bare 2 iz. (erraia)
bare 3 izond. 'lasaia': Ozeano Barea; barebare.
barealdi
barearazi, barearaz, barearazten. du ad.
baregarri iz. 'baretzen duena'
baremo iz. Tekn.
baresare
baretasun
baretsu izond. Jas. 'barea, lasaia'
baretu, bare/baretu, baretzen. da/du ad.
barga 1 iz. 'amildegia' 2* iz. e. garba
('garrama')
bargari* e. garbari
bargasta 1 iz. 'hazten ari den txerri emea'
2 izond. '(mutil eta, batez ere,
emakume) ausart-lotsagabea'
bargatu* e. garbatu
bargatzale* e. garbari
bargo iz. 'hazten ari den txerri arra'
bariable* e. aldagai; aldakor
bariante* e. aldaera; saihesbide
bariantza iz. Estat.
bariazio iz. Mus., Biol.
barietate* 1 e. aldaera 2 e. aukera;
aniztasun; ugaritasun
barik Bizk.: argi barik.
eten barik Bizk. 'eten barik dihardu
beharrean'
bariku iz. Bizk. h. ostiral
bario iz. Kim.
baritono
barize
barka eskatu, barka eska, barka eskatzen.
du ad.
barka eske
barkabera
barkaberatasun
barkamen
barkamendu iz. h. barkamen
barkarazi, barkaraz, barkarazten. dio ad.
barkatu, barka, barkatzen. du ad.
barkazio iz. Herr. 'barkamena'
barku
81
Hiztegi Batua
barkugintza iz. 'ontzigintza'

barla iz. g.er. 'eskorta'
barlasai iz. Eraik.
barna izond. 'sakona': putzua barna da.
-an barna postpos. ( -an barna
-mendian barna- hedatuagoa da
-tik barna -menditik barna-
baino)
barna hartu 'gaitzitu, biziki hunkitu':
esan diodana barna hartu du.
barnagotu, barnago/barnagotu,
barnagotzen. da/du ad. g.er.
barnatasun iz. Ipar. 'sakontasuna'
barnatu, barna/barnatu, barnatzen. da/du
ad. 'sakondu, barrendu'
barnatze
barne 1 iz. 'barrena, barrua': barne
medikuntza. 2 iz. Ipar. 'gela' 3 adlag.:
salneurria, 5000 pezeta, zergak
barne; ekainaren zortzitik hamabira,
egun biok barne. ( *-en barne egon
e. -en barnean egon )
barnean
barne-arazoak edo barne arazoak:
barne arazoetako ministroa.
barne-bakarrizketa edo barne
bakarrizketa
barne izan. da ad.: hiru liburu lodi,
tesia barne dela; Eskualtzale
batzarrean barne direnak.
barneko izlag.
barne-luzegoa* e. habearte
barnera
barneraino
barnetik
barnetikako edo barnetiko
barnez
barnez barne
barnealde
barneko iz. Ipar. (jantzi mota)
barnekoi izond. 'barrukoa, sakona'
barnekotasun 1 iz. 'barnekoa denaren
nolakotasuna' 2 iz. Log. 'multzo
bateko elementu izatearen ezaugarria'
barnera* e. bolumen
barnerakoi
barnerat* e. barnera
barneratu, barnera/barneratu, barneratzen.

da/du ad.
barneratze
barnetasun* e. barnatasun
barnetegi
baroi
baroisa iz.: Ezpeletako baroisa.
barometro
barra 1 iz. 'palanka' 2 iz.: bokaleko, ibai
ahoko barra. 3 iz. g.er. 'marra,
zerrenda'
barra-barra
barraban izond. Bizk. 'barrabasa'
barraban izond. Bizk. 'barrabasa'
barrabas izond.
barrabas-belar edo barrabas belar
Oxalis latifolia
barrabaskeria
barrabil
barraiatu* e. barreiatu
barraka 1 1 iz. 'eraikin arina' 2 iz. Heg.
'jaietako zaldiko-maldikoak eta' 3 iz.
Zub. 'palanka-jokoa'
barraka 2 izond. Ipar. 'arlotea, baldarra':
gizon barraka.
barrakoi iz. Heg.
barrandan adlag. 'zelatan'
barrandari
barrandatu, barranda, barrandatzen. du
ad.
barrandatzaile iz. 'barrandaria'
barrandegi iz. 'zelata-tokia'
barranku* e. amildegi; troka
barraskilo iz. Helix
barrastan* e. parrastan
barratu izond.: alkandora barratua.
barre
barre-algara edo barre algara
barre-algaraka edo barre algaraka
barreari eman
barre egin
barre eginarazi* e. barre eragin
barre eragin
barre-irri iz. 'irribarrea'
barre-karkara edo barre karkara
barre-murritz iz. Batez ere Naf.
'irribarrea'
82
Hiztegi Batua
barrez
barre-zantzo edo barre zantzo
barre-zantzoka edo barre zantzoka
barrealdi
barregai iz. g.er.: Jainkoak ez du pobrea
egin inoren barregai.
barregale iz. g.er. 'barregura'
barregarri
barregarrizko izlag.
barregarrikeria
barregarriro adlag.
barregarritasun
barregile izond. g.er.
barregura
barreiadura iz. 'adia galtzea'
barreiaketa
barreiamendu
barreiarazi, barreiaraz, barreiarazten. du
ad.
barreiari izond. Goi. 'barreiatzailea'
barreiatu, barreia, barreiatzen. da/du ad.
barreiatzaile
barreiatze
barreiu adlag. Zah. g.er.
barreka
barren 1 iz. 'barnea, barrua' 2 iz. 'beheko
partea': gona-barrena; soinekoari
barrena hartu; soro-barrena.
barrendik
barrenean
barreneko
barrenez
barrenez barren
barrengo
barrengo elastiko Heg.
barrena 1 adlag.
-an barrena postpos. '-an barna, -an
zehar': mendian barrena joan da.
barrena 2 iz. Heg. (tresna)
barrenalde
barrendatu* e. barrandatu
barrendegi
barrendero* e. kale-garbitzaile
barrendu, barren/barrendu, barrentzen.
da/du ad.
barrenen* e. barrenean
barrengolastiko* e. barrengo elastiko;

barruko elastiko
barrengorri iz. Psalliota bispora
barrenkoi
barrenkoitasun iz. g.er.
barrenkor izond. g.er. 'sarkorra'
barrentasun iz. 'sakontasuna'
barrera iz. Sin. hesi; langa
barrerazain
barret izond. Ipar. eta Naf. 'ernari ezin
geldi daitekeen animalia'
barretsu izond.: aurpegi alai eta
barretsua.
barretxo
barrezka adlag. Batez ere Bizk. 'barrez'
barri* e. berri
barride iz. Naf. 'auzoa'
barrika
barrikada
barrikote
barrio iz. Ipar. 'eskorta'; 'larraina'
barroko
barrote iz. Heg.
barru 1 iz.: barruak ez dit agintzen. 2
postpos.: bi urte barru bukatuko da
lana.
barruan
barru-bete edo barrubete izond.
barruko
barruko elastiko Heg.
barrura
barrurako
barrutik
barrutiko
barruz
barrualde
barrubete edo barru-bete izond. eta iz.
barruki 1 iz. Ipar. 'ukuilua'
barruki 2 iz. pl. 'animaliaren erraiak,
jateko direnak'
barrukotasun
barrunbe
barrunda izan. du ad. Gip. 'barrundatu'
barrundatu, barrunda, barrundatzen. du
ad. 'susmatu, hauteman'
barruratu, barrura/barruratu, barruratzen.
da/du ad.
83
Hiztegi Batua
barruti
bart adlag.: bart arratsean; bart gaueko;
bartko loa.
barta* e. parta
bartan iz. g.er. 'azpantarra'
bartatsu izond. Ipar. g.er. 'lohitsua'
bartz
bartzun* e. bertzun
barur iz. Ipar. h. barau
basa 1 izond. Ipar. eta Naf. 'basatia': gizon
basa bat.
basa 2 iz. 'lohia, lokatza'
basabaratxuri iz. Allium sativum
basabazter
basabehi iz. 'betizua'
basabere
basabide
basaerramu iz. Euonymus europaeus
basaezti
basafruitu iz.
basagerezi iz. Prunus avium
basagizon
basagudari iz. g.er.
basahate iz. Anas platyrhynchos
basahuntz
basahunzkume iz. g.er.
basajainko iz. g.er. 'sasijainkoa'
basajaun
basajende
basaka izond. g.er. '(zuhaitz) txertatu
gabea'
basakan* e. basaran
basakaran* e. basaran
basakatu
basaker
basakeria
basaki
basakristau iz. 'gizalegerik gabeko
pertsona'
basalan* e. basolan
basalandare
basalapur
basalde* e. basoalde
basaleku iz. g.er. 'basamortua'
basalore
basalto
basamahats iz. Vitis labrusca
basamahatsondo
basamortu
basandere
basanimalia iz. Ipar. g.er. 'basapiztia'
basantzara iz. Anser fabalis
basaperrexil iz. 'astaperrexila'
basapiku iz. Ficus sycomorus
basapiztia
basaporru
basaran
basarazi, basaraz, basarazten. du ad. Ipar.
g.er.
basarratoi iz. g.er.
basarte
basarto iz. Sorghum bicolor
basasagu iz. Apodemus sylvaticus
basasto 1 iz. 'asto basatia'
basasto 2 iz. 'larruazaleko zanbro
pikortsua'
basatasun
basate iz. 'txertatzen den basalandarea'
basati
basatikeria* e. basakeria
basatu, basa/basatu, basatzen. da ad. Batez
ere Ipar. 'errebelatu, galdu'
basatxauno* e. baseliza; ermita
basatxori
basatza iz. Bizk. 'basaz, lohiz betetako
tokia'
basauso iz. g.er. 'pagausoa'
basazain* e. basozain
basazaldi iz. g.er.
base iz. Kim., Inform.
base-ball* e. beisbol
baselina
baseliza
baserri
baserri-etxe edo baserri etxe
baserri-giro edo baserri giro
baserri-lan edo baserri lan
baserritar
baserritarkeria iz. g.er.
baserritartasun iz. g.er.
baserritartu, baserritar/baserritartu,
baserritartzen. da/du ad.
basetxe
basetxetar* e. baserritar
84
Hiztegi Batua
basi 1 1 iz. 'saltsa' 2 iz. 'bainua'

basi 2 izond. Naf. 'lasaia, sarea' Anton.
tapitu; sarri
basidio iz. Mikol.
basihizi iz. Ipar.
basiko izond. Kim.
basikotasun iz. Kim.
basilika
basiliko iz. Ipar. 'albaka'
basilisko iz. (elezaharretako aberea)
basitu, basi/basitu, basitzen. da/du ad.
'blai-blai egin, busti'
baskoi
baskula
baskular izond. Biol., Med.
baso 1 iz. 'oihana'
baso-soiltze
baso 2 iz. 'edontzia'
baso erdi: baso erdi patxaran.
baso 3 Ipar. Zah. ( baso izan esapidean
erabilia)
baso izan. da ad. 'aski, nahiko,
gauza,... izan': ez dira baso eta ez aski
holakorik egiteko.
baso 4* e. hodi (cf. "odol-hodia")
baso izan* e. gauza izan; duin izan
basoalde
basodilatazio
basoerdi
basogintza
basoilar iz. Tetrao urogallus
basoilo iz. Otis sp.
basokada
basokonstrikzio
basolan
basolibondo
basolo iz. Bromus sp. Sin. larre-olo, larre
olo
basomutil
basoratu, basora/basoratu, basoratzen. da/
du ad. g.er.
basotar
basotu, baso/basotu, basotzen. da/du ad.
'oihandu'
basozain
basozaintza
basseterretar (herritarra)
basta iz. (zamarien tresna)

bastagile iz. g.er.
bastagin iz. g.er.
bastagintza iz. g.er.
bastanga iz. Dasyatis pastinaca
bastart izond. Ipar. eta Naf.
bastatu, basta/bastatu, bastatzen. 1 du ad.
'basta ezarri' 2 du ad. Ipar. 'albaindu'
bastidore iz. Heg. 'euskarria, etab.'
bastitu, basti, bastitzen. du ad. Ipar. Beh.
'eraiki'
bastiza iz. Ipar. g.er. 'eraikina'
basto izond. Heg. Beh. 'arrunta, zakarra,
fina ez dena'
bastoi iz. (karta-jokoko saila)
basur 1 iz. Gip. 'ihintza' 2 iz. Ipar. 'ur
zikina'
basura* e. zabor; zarama
basura-poltsa* e. zabor-poltsa edo zabor
poltsa
basurde iz. Sus scrofa
basurdeki iz. 'basurdearen okela'
basurdekume
basurero* e. zabortegi; zabor-biltzaile
basuso* e. basauso
bat
batak 'batzuk' (testuinguruko
besteak -i kontrajarria erabiltzen da;
adib., batak eta besteak hasi
ziren edaten )
bat-banaka adlag. 'banaka'
bat-banatu, bat-banatu, bat-banatzen.
du ad. g.er. 'zenbatu, banaka hartu'
bat-banazka* e. bat-banaka
bat-batean
bat-bateko
bat-batekotasun
bat-batera 1 adlag. 'bat-batean' 2
adlag. 'aldi berean'
bat-batez adlag. g.er. 'bat-batean'
bat-bera 1 [ezezko perpausetan] 'bat
bakarra' 2 'berbera'
batean: gurasoekin batean bizi da
bere etxean; bata etortzearekin
batean joan da bestea.
bat edo bat
bat edo beste
bat egin
85
Hiztegi Batua
bat-egite
bat egon Ipar. 'bat etorri'
batek jakin: batek daki.
bateko... besteko...: bateko lana,
besteko eguraldia, beti aurkitu ohi du
ez agertzeko aitzakia.
batekoz beste 'oker'; 'behar ez den
bezala'
baten bat
baten batzuk g.er. 'batzuen batzuk'
batera: guztiek batera oihu egin
zuten; nirekin batera doa nire itzala;
zu iristearekin batera abiatuko naiz.
batera etorri 'bat etorri'; 'ados jarri'
bateratsu
bat ere: ez du bilera bat (bakarrik,
bera) ere huts egin.
bat etorri: zurekin bat nator
horretan.
batez beste
batez besteko
batez ere
bat izan 1 'elkarturik egon, bat etorri':
horretan bat gaituk hirekin. 2 'gauza
bera izan': gure hizkuntzaren egoera
ez da bat Gipuzkoan eta Nafarroan.
bataiarazi, bataiaraz, bataiarazten. du ad.
bataiarri
bataiatu, bataia, bataiatzen. du ad.
bataiatzaile
bataiatze
bataiharri* e. bataiarri
bataila iz. h. gudu
batailatu* e. gudukatu
batailoi
bataio
bataio-agiri edo bataio agiri
bataiotegi iz.
batan iz. g.er. Mentha rotundifolia sp.
(menda mota bat)
batarazi, bataraz, batarazten. du ad.
batasun
batata iz. Ipomoea batatas
batbedera izord. Ipar.
bateatu* e. bataiatu
bateiatu* e. bataiatu
bateko iz.: bateko urrea.
batel
batelari
bateo adlag. Naf. 'batean, batera': nirekin
bateo.
bateratu, batera, bateratzen. da/du ad.
bateratzaile
bateratze
batere adlag.: ez zidan batere pozik eman;
ez da batere egokia.
bateria
bateria-jotzaile
baterian adlag.: baterian aparkatu.
bateria-jole* e. bateria-jotzaile
batetaratu, batetara/batetaratu,
batetaratzen. da/du ad. Ipar. 'bateratu'
batetaratze iz. Ipar.
batgarren ord.: hogeita batgarren.
bati iz. Zub. Zah.
bati egin Ipar. Zah.
batido* e. irabiatu
batidora* e. irabiagailu
batik bat
batipat* e. batik bat
batiskafo
bato
batrazio
bats* e. pats
batto
batu 1, bat/batu, batzen. da/du ad.
batu-banatu izan Bizk.
batu 2 (herritarra)
batugai iz. Mat.
batugailu iz. Inform.
batukari iz. Mat.
batuketa iz. Mat.
batura iz. Mat.
batuta iz. Heg. Mus.
batxiler
batxilerato* e. batxilergo
batxilergo
batxo Heg.
batxo ere
batza
batzaile
batzaldi
batzar
batzar-etxe edo batzar etxe
batzar-gela edo batzar gela
86
Hiztegi Batua
Batzar Nagusi pl.: Arabako,

Gipuzkoako eta Bizkaiko Batzar
Nagusiak.
batzar orokor: bankuko akziodunen
batzar orokorra.
batzarburu
batzarkide
batzarleku
batzarre 1* e. batzarri
batzarre 2* e. batzar
batzarri iz. Zub. 'harrera, abegia'
batzartar* e. batzarkide
batzartoki
batzartu, batzar/batzartu, batzartzen. da
ad.
batze
batzoki
batzorde
batzordeburu
batzordekide
batzu* e. batzuk
batzuk
batzuen batzuk: batzuen batzuk
baino ezin izan ditut ipini.
batzuetan: gehienetan garaiz dabilen
arren, batzuetan berandu iristen da.
batzuren batzuk* e. batzuen batzuk
bautismo iz. Zah. h. bataio
bautista iz. h. bataiatzaile
bautizatu, bautiza, bautizatzen. du ad. h.
bataiatu
bauxita iz.
baxa 1 iz. 'itsasoan, sakontasun txikiko
lekua' 2 iz. Zub. 'amildegia'
baxatu, baxa/baxatu, baxatzen. da/du ad.
g.er.
baxenabartar
baxenafarrera* e. nafarrera; behenafarrera edo behe nafarrera
baxera
baxeragile
baxerategi
baxkirera (hizkuntza)
baxo* e. baxu
baxoerdi
baxu
baxurako arrantza Heg.
baxutasun iz. 'apaltasuna'
baza iz. Heg. Zah. 'jokaldia'; 'gudua'

bazar
bazi 1 izond. '(kolore) ahula'
bazi 2* e. basi 2
bazia* e. pazia
bazilo
bazina iz. g.er. h. pazia
bazka
bazka-arbi
bazka-arto Sin. artaberde
bazka-landare edo bazka landare
bazkagai iz. g.er. 'bazka'; 'elikagaia'
bazkagia iz. Zub. 'bazkalekua, alhagia'
bazkalaitzin iz. Ipar. 'bazkalaurrea'
bazkalarte iz. [leku-denborazko kasuetan
erabiltzen da]
bazkalaurre
bazkaldar iz. h. bazkaltiar
bazkaldu, bazkal, bazkaltzen. du edo da
ad. [ du (Heg.) edo da (Ipar.) ]
bazkaleku
bazkalgia iz. g.er. 'bazkaltokia'
bazkalkide iz. g.er. h. bazkaltiar
bazkalondo
bazkalordu
bazkaloste
bazkaltegi iz. g.er. 'bazkaltokia'
bazkaltiar
bazkaltoki
bazkarazi, bazkaraz, bazkarazten. du ad.
bazkari
bazkari-lege edo bazkari lege
bazkaritan: laurogei baino gehiago
omen dira bazkaritan.
bazkaritara: joan ginen bazkaritara
aldameneko jatetxe batera.
bazkarite [leku-denborazko kasuekin
erabiltzen da batez ere]: bazkaritean
ikusi eta adituak; bazkariteko
tenorean; bazkaritera eraman
ninduen.
bazkategi iz. g.er. 'bazkalekua'
bazkatoki iz. g.er. 'bazkalekua'
bazkatu, bazka/bazkatu, bazkatzen. da/du
ad.: janari gozo honekin israeldarrak
bazkatzen ziren; bazka itzazu nire
axuriak.
bazkatzaile
87
Hiztegi Batua
bazkide
bazkidetu, bazkide/bazkidetu,
bazkidetzen. da/du ad.
bazkidetza
bazko* e. pazko
bazkun
bazoka* e. bazuka
baztanga iz. 'nafarreria': baztanga-pikatua
('baztangak jotako pertsona').
bazter 1 iz. 2 izond.: Asiako bazterrik
bazterrenean.
bazter egon Ipar.: beude bazter gure
tristurak.
bazter-herri edo bazter herri
bazter-nahasle edo bazter nahasle
bazterrean laga
bazterrean utzi
bazterrera eman
bazterrera utzi
bazterrik bazter
bazter utzi 'alde batera utzi'
bazterbide iz. 'errepidearen saihetseko
aldea'
baztergabe izond.
baztergabeko izlag.
baztergabetasun iz. g.er.
baztergarri
bazterka adlag. g.er.
bazterkatu, bazterka/bazterkatu,
bazterkatzen. du ad. g.er.
bazterkeria
bazterketa iz. 'baztertzea'
bazterki iz. 'ehunaren bazterreko zerrenda'
bazterralde iz. g.er.
bazterrarazi, bazterraraz, bazterrarazten.
du ad.
bazterreratu, bazterrera, bazterreratzen.
da/du ad.
bazterretsi, bazterrets, bazterresten. du ad.
bazterretxe
bazterretxetar iz. Ipar. 'baserritarra'
bazterrezin izond. 'ezin baztertuzkoa'
baztertu, bazter/baztertu, baztertzen.
da/du ad.: ezin baztertuzkoa.
baztertzaile
baztertze
bazuka
be 1 iz. '"b" letraren izena'

be 2* e. bee
be 3* e. behe
be 4* e. bere; ere
beaba iz. pl. g.er. 'hasi-masiak'
beajon* e. bejonbeakurgarri izond. g.er.
beakurtu, beakur, beakurtzen. du ad. g.er.
'errespetatu'; 'gurtu'
beatifikazio
beaumontar
bebarru iz. 'ataria'
bedaio lok. Gip. g.er. 'bederen, behintzat'
bedajo iz. Zub. (behien eta ardien gaitz
bat)
bedaka iz. Zub. 'belarka, belar-lana'
bedar* 1 e. belar 2 e. mehar
bedatse iz. Batez ere Zub.
bedeikatu* e. bedeinkatu
bedeinkagarri izond. g.er.
bedeinkapen
bedeinkarazi, bedeinkaraz,
bedeinkarazten. dio ad.
bedeinkata* e. bedeinkatu
bedeinkatu, bedeinka, bedeinkatzen. du
ad.
bedeinkatzaile
bedeinkatze
bedeinkazio
bedel iz. Heg. 'eskolazaina'
bedera banatz. Ipar. 'bana'
bederatzi
bederatziehun
bederatziehuna banatz.
bederatziehungarren
bederatzigarren
bederatziko iz.
bederatzina banatz.: bederatzina mila.
bederatzinaka adlag.
bederatzira banatz. Ipar. eta Naf.
'bederatzina'
bederatziraka adlag. Ipar. eta Naf.
'bederatzinaka'
bederatziren iz.
bederatziurren
bederazka adlag. Ipar. 'banaka'
88
Hiztegi Batua
bederazkatu, bederazka/bederazkatu,
bederazkatzen. da/du ad. Ipar.
'banakatu'
bederen
bederik lok. Gip. 'bederen'
bedezi iz. Zub. 'sendagilea'
beduino iz.
bee 1 iz. (ardiaren oihua)
bee 2 Ipar. (aida, behiari eragiteko deihitza)
beeka adlag.
begawandar (herritarra)
begetal
begetarianismo
begetariano izond. Sin. barazki jale,
barazki-jale
begetatibo izond. Biol.
begetazio 1 iz. Med., Anat. 2* e.
landaredi
begi iz.: neska begi-argia; begien bistan,
begien bistara, begien bistatik; begien
bistakoa; begi(en) itxi-ireki batean.
begia atxiki Ipar. 'zaindu, begia
eduki'
begia bota (eta begia jaurtiki /
egotzi , etab.)
begia ipini 'erreparatu, ohartu'
begia jo: begia jota daukat neskatxa
horri, auzoko politena delako; harri
argiagoz eginiko harresiak jotzen dio
lehenik begia.
begia argitu edo begiak argitu 1
'(itsuari) ikusmena eman' 2 'alaitu,
alaiarazi' 3 'ohartarazi'
begiak ase
begia bete edo begiak bete 'atsegin
izan'
begia bihurtu edo begiak bihurtu
Bizk. Sin. begia itzuli, begiak itzuli;
begia irauli, begiak irauli
begia eduki edo begiak eduki
'zaindu, erreparatu, ohartu'
begiak finkatu
begia hedatu edo begiak hedatu Sin.
begia luzatu, begiak luzatu
begiak ilundu: ilun bitez horien
begiak, ikus ez dezaten.
begia irauli edo begiak irauli g.er.

Sin. begia itzuli, begiak itzuli; begia
bihurtu, begiak bihurtu
begiak ireki: handik jango duzuen
egunean irekiko dira zuen begiak.
begiak itxi 'hil'
begia itzuli edo begiak itzuli Sin.
begia bihurtu, begiak bihurtu;
begia irauli, begiak irauli
begia josi edo begiak josi: guztien
begiak harengan josiak zeuden.
begiak landatu Ipar. Sin. begiak
finkatu
begia luzatu edo begiak luzatu:
begiak luzatu zituen batean hiru gizon
bere ondoan zutik ikusi zituen.
begia zorroztu edo begiak zorroztu:
bi begiak liburura zorroztuta ari zen.
begi-bakar edo begibakar
begi-bakoitz edo begibakoitz
'begibakarra'
begi-bazter: begi-bazterrez begira.
begi-belarri: begi-belarri ibili
beharra zegoen.
begi-betegarri
begi-bista edo begi bista: begi-bistan
dago.
begi-bistako edo begi bistako izlag.
'begien bistakoa'
begi eman
begi aitzin edo begien aitzin [lekudenborazko kasuetan erabiltzen da]
begi aurre edo begien aurre [lekudenborazko kasuetan erabiltzen da]
begi bista edo begien bista [lekudenborazko kasuetan erabiltzen da]:
begien bistatik; begien bistara;
begien bistan.
begi-erre izond. Sin. beterre
begi-ertz edo begi ertz iz. Sin.
betertz
begietako argi 'ikusmena'
begietan eduki edo begitan eduki
begietara eman edo begitara eman:
begietara eman zion zein zen handia
egin zuen gaizkia.
begietaraino adlag. 'osoki' Sin. begi
bietaraino; bi begietaraino
89
Hiztegi Batua
begi gaizto iz. Ipar. 'begizkoa'

begi-gorri edo begigorri
begi-gose: begi-gosea duzu zuk!
begi-ilun
begi itsuan adlag. 'itsu-itsuan'
begi-keinu edo begi keinu
begi-kolpe edo begi kolpe
begiko nini
begi-lauso edo begi lauso
begi-luze edo begiluze
begi-minbera izond. g.er.
begi-nini edo begi nini
begi-oker izond. Sin. betoker
begi-ondo edo begi ondo iz. Sin.
betondo
begi-ondoko edo begi ondoko iz.
Sin. betondoko
begi onez [batez ere ikusi eta
behatu / begiratu aditzekin
erabiltzen da]
begi-orde iz. g.er.
begitan eduki
begitan hartu 'gorrotatu'
begitan izan
begi-ukaldi edo begi ukaldi
begi-ur 'kolirioa'
begiz begi 'aurrez aurre'
begiz jo
begi-zulo edo begi zulo Sin. betzulo
begibakar edo begi-bakar izond.
begibakoitz izond. 'begibakarra'
begibitarte* e. begitarte
begiburu* e. bepuru
begidun izond.: salda begiduna
('koipetsua'). ik. begitsu
begietako izond. g.er. h. begiko
begietan hartu* e. begitan hartu
begietaratu, begietara/begietaratu,
begietaratzen. da/du ad.
begietsi, begiets, begiesten. du ad.
begiezpal* e. betezpal
begigoa iz. Ipar. g.er. 'herra, gorrotoa'
begigorri edo begi-gorri izond.
begihandi iz. (txipiroi mota handia)
begikaldi iz. 'begi-ukaldia, begi-kolpea'
begikera iz. g.er.
begiko izond.: begiko dituzun usoak;

erregeari begikoen zaion neska.
begikotasun
begiluze edo begi-luze izond.
beginini* e. begi-nini edo begi nini
begipean
begipeko
begira 1 1 [-i begira] 'beha, so'; 'begiratuz'
2 [-en begira] 'zain'
begira-begira
begira 2 (inperatiboko begirauk/n,
begirok/n, begirauzu[e]
formetan erabiltzen da, eta 'kontuz

ibil, kontu eduki' adierakoa da)
begirada
begiragailu iz. Ipar. 'babesgarria'
begiragarri izond.
begiraka adlag. 'begira, begiratuz'
begirakizun iz. Zah. 'begirunea'
begirakor izond. g.er.
begirakune iz. Bizk. 'begirada'
begiralari iz. g.er. 'begiraria, zaintzailea'
begiralde* e. orientazio
begiraldi
begirale
begiralego iz. g.er. 'zaintzailetza'
begiramen
begiramendu iz. 'begiramena'
begirantza iz. g.er. 'begirunea'
begirapen iz. 'begiramena'
begirarazi, begiraraz, begirarazten. dio ad.
begirari iz. Batez ere Zub. 'begiralea'
begirasun iz. 'begirada, begiratua'
begiratoki
begiratu 1, begira, begiratzen. 1 du/dio ad.
'behatu, so egin': leihotik begiratu
zuen. 2 du ad. 'zaindu, gorde': begira
gaitzazu gaitzetik. 3 [objekturik gabe]:
leihotik begiratu zuen.
begiratu 2 izond.: gauza txikietan
begiratua ez denak, geldika joko du
behea.
begiratu 3 iz.: nahikoa da azkeneko
mende hauei begiratu bat ematea.
begiratuki
begiratzaile
begiratze
begirazun* e. begirasun
90
Hiztegi Batua
begirune
begitandu, begitandu, begitantzen. zaio
ad. Batez ere Bizk. 'iruditu': zer
begitantzen zaizu?
begitanzino* e. begitazio
begitaratu* e. begietaratu
begitarte iz.: begitartez begitarte ( g.er.
'aurrez aurre').
begitarte egin
begitartetsu izond. Ipar. Zah. 'abegitsua'
begitasun iz. g.er. 'irudipena'
begitazio iz. 'irudipena'
begite 1 iz. g.er. 'begizta' 2 iz. 'botoi-zuloa'
begitsu
begitxindor iz. Sin. bekatxo; beltxor
begizko iz.
begizkoa egin
begizkodun iz. eta izond. 'begizkoaz joa'
begizta
begiztaldi iz. g.er. 'begiraldia, begiratua'
begiztatu, begizta/begiztatu, begiztatzen.
du ad.
begonia iz. Begonia sp.
beha adlag. Ipar.
behagarri izond. 'beha daitekeena'
behaka adlag. Ipar. 'beha'
behaketa
behako iz.: ez dezaket jasan zure behakoa;
behako bat eman; azken behakoa
emanen diot.
behar 1 1 iz. 'premia' 2 iz. Bizk. 'lana'
behar egin
behar eragin
behar-ordu edo behar ordu
beharretan adlag. Ipar. eta Naf.:
diru(aren) beharretan direnak.
behar-sari edo behar sari
behar 2 1 izond. 'beharrezkoa' 2 izond.
'pobrea, behartsua': jende beharrari
lagundu behar zaio.
beharren izan
behar izan, behar izaten, beharko
behar adina edo behar adinako
behar beste edo behar besteko Bizk.
behar bezainbat edo behar
bezainbateko
behar bezala edo behar bezalako
behar bidean Lap. eta BNaf.

'beharrean, ordez': mintzatu behar
bidean, isilik egon zen.
behar ez bezala edo behar ez
bezalako
behar hainbat edo behar
hainbateko
beharko: lanera joan zara? Bai,
beharko! (edo Bai, beharko joan!
)
behar orduan: nornahik bataia
dezake behar orduan.
beharrago izan: ordu honetan inoiz
ere baino zure beharrago naiz;
ororen irrigarri bilakatzen ari zara,
ez baikenuen deusen beharragorik!
beharazi, beharaz, beharazten. dio ad.
beharbada
behardun iz. eta izond. Ipar. 'behartsua'
behardura iz. Ipar. 'zaintiratua'
behargabe 1 izond. Ipar. g.er.
'behargabekoa' 2 iz. Ipar. g.er.
'ezbeharra'
behargabekeria iz. 'egite desegokia'
behargabeko izlag. 'alferrikakoa'
behargai iz. g.er. 'buruhaustea, beharlekua'
behargile iz. Zah. 'behargina'
behargin iz. Bizk.
behargintza
behari iz. Ipar. 'behatzailea'
beharki 1 iz. Ipar. Zah. 'egitekoa,
zeregina' 2 iz. Heg. g.er. 'beharra'
beharkizun 1 iz. 'beharra, premia' 2 iz.
'betebeharra'
beharleku 1 iz. 'lantokia' 2 iz.
'buruhaustea, nekea': hau da
beharlekua!
beharraldi
beharrean 1 'premian' 2 [aditzaren era
burutuaren ondotik] 'ordez'
beharreko izlag.
beharrenean adlag. g.er.
beharreneko izond.: ikaslearen libururik
beharrenekoa.
beharrez 1: erorikoa bigundu beharrez. 2:
labur beharrez; hobe beharrez.
beharrezko
behar-beharrezko
91
Hiztegi Batua
beharrezkotasun
beharreztenkeria adlag. Ipar. eta Naf.:
hori beharreztenkerietan aritzen da.
beharri iz. Ipar. h. belarri
beharrik adlag. Batez ere Ipar. 'zorionez':
beharrik han bainuen ama;
andoaindarraren eragina ez zen
gainera, eta beharrik, Konpainian
gelditu.
beharrizan iz. Batez ere Bizk. 'beharra,
premia'
beharrordu* e. behar-ordu edo behar
ordu
beharrune iz. Zub.
behartasun iz. 'pobrezia, gabezia'
beharti iz. eta izond. g.er. 'behartsua'
behartsu
behartu, behar/behartu, behartzen. 1 du
ad.: nagusiak behartu nau; besoa
behartu dut. 2 da ad. 3 zaio ad. Ipar.:
herriko liburutegiaren ikertzea
behartuko zait ('liburutegia ikertu
beharko dut').
behatoki
behatu, beha, behatzen. 1 zaio ad. Ipar. eta
Naf. 'adi egon, entzun': hau da ene
Seme maitea, honi beha zakizkiote. 2
dio ad. Ipar. eta Naf. 'begiratu':
behatu zion lagunari; Galileok
ilargiari behatu zion hainbeste orduz.
3 [objekturik gabe]: leihotik behatu
zuen.
behatz 1 iz. 'beheko hatza' 2 iz. Gip. eta
Naf. 'hatza' 3 iz. Lap. 'azazkala'
behatzaile
behatze
behaviorismo iz. Hizkl., Psikol.
behaviorista iz. eta izond. Hizkl., Psikol.
behaztopa
behaztopa egin Jas. 'oztopo egin'
behaztopa eragin Jas.
behaztopa-harri edo behaztopa
harri
behaztopabide iz. Jas.
behaztopagarri iz. Jas. 'oztopoa'
behaztoparazi, behaztoparaz,
behaztoparazten. du ad.
behaztopatu, behaztopa/behaztopatu,
behaztopatzen. da ad.
behaztopatze iz. Jas.
behaztun* e. behazun
behazun 1 iz. 'gibelari darion isurkaria' 2
iz. 'isurkari hori metatzen duen zakua'
behazuntsu izond. g.er.
behe
behea jo
behearen gain [batez ere lekudenborazko kasuetan] Bizk. 'zorua':
behearen gainean.
behe-erliebe
beheko su
behe-laino edo behe laino
behe-maila edo behe maila
behe-mailako edo behe mailako
behe-nafarrera edo behe nafarrera
behetik gora
behealde
beheiti adlag. Ipar. eta Naf.
beheiti joan
beheitiko iz. Ipar. eta Naf. 'beherakoa'
beheitimendu iz. Ipar. Zah.
beheititu, beheiti/beheititu, beheititzen.
da/du ad. Ipar. eta Naf.
beheititze
behenafar* e. (Iparraldeko) nafar;
Nafarroa Behereko; baxenabartar
behera
behera egin
beheragarri izond. Zah.
beheraka
beherakada
beherako iz.
beherakor izond. Mat. 'gutxituz, urrituz
doana'
beheraldi
beheramendu iz. Zah.
beherapen
beherarazi, beheraraz, beherarazten. du
ad.
beheraspen iz. Zah. g.er. 'hasperena'
beheratasun
beheratu, behera/beheratu, beheratzen. da/
du ad.
beheratzaile
92
Hiztegi Batua
beheratzapen iz. Ipar. Zah. g.er.

'hondamendia, gainbehera':
inperioaren beheratzapena.
beheratze
behere 1 iz. 2 izond.: Nafarroa Beherea.
behetar
behetu, behe/behetu, behetzen. da/du ad.
'beheratu, azpiratu'
behi iz.: behi beltz; behi-esne; behi gorri;
behi-hazkuntza.
behi-azienda edo behi azienda
behiala adlag. Sin. behinola
behialako
behiki iz. 'behiaren okela'
behikunde iz. Ipar. g.er. 'behi-azienda'
behin adlag.: behin baino gehiagotan;
behin baino sarriago.
behin bakarrik
behin banan Bizk. g.g.er. 'bananbanan'
behin batean
behin bateko
behin batez g.er. 'behin batean'
behin-behinean
behin-behineko
behin-behinekotasun
behin-behinekoz
behin-behingo* e. behin-behineko
behin berriro* e. behin eta berriro;
behin eta berriz
behin betiko
behin edo behin
behin edo berriz g.er. 'inoiz edo
behin'
behin edo beste 'inoiz edo behin'
behin ere
behin eta behin Ipar. 'behin eta
berriz'
behin eta berriro
behin eta berriz
behin eta betiko Heg. h. behin
betiko
behin eta birritan
behin... -ez gero edo behin... -z gero:
behin aitortzen hasiz gero, guztiguztia esan nahi dizut.
behin hutsik Naf. 'behin bakarrik'
behinik behin
behinen izond.
behingo 1 izond. 2 adlag.
behin-behingoan
behingoan: eztabaida guztiak
behingoan bukatzeko.
behingoaz 'batean, batera'
behingo batean
behingo batez g.er. 'behin batean'
behingotik behingora g.er. 'noizean
behin'
behingotz 1 adlag. Ipar. 'behingoz' 2
adlag. Ipar. 'betiko': noizbait bada
noizbait, zerbait zoragarri behingotz
agertuko zaigulako esperantza.
behingoz adlag.: lasai geldi
gintezkeen behingoz behintzat.
behinik* e. bederenik; behinik behin
behinola adlag. Sin. behiala
behinolako izlag.
behintxo adlag. [ezezko perpausetan
erabili izan da, eta batez ere
behintxo ere [ez] esapidean]: ez
joan halako dantza nahastuetara
behintxo ere; ardorik astean behintxo
baizik edan ez.
behintzat
behitalde
behitegi iz.
behizain
behoka iz.
behor
behor-txori 'arabazozoa'
behorkume
behortegi
behortzain
beijingdar (herritarra)
beila
beilari
beilatiar
beilatu, beila/beilatu, beilatzen. du ad.
beilatze
beilegi izond. Bizk.
beilegitasun iz. Bizk.
beilegitu, beilegi/beilegitu, beilegitzen. da/
du ad. Bizk.
beira
beira-belar edo beira belar
Salicorna fruticosa
93
Hiztegi Batua
beiragile
beirakara izond.
beiraki
beiraki-belar 'beira-belarra'
beirate
beirategi
beirateria
beirazko izlag.
beiraztatu, beirazta/beiraztatu,
beiraztatzen. du ad.
beirinalari* e. berinalari
beirutar (herritarra)
beisbol
beita
beitatu, beita/beitatu, beitatzen. du ad.
beix izond. [kolore mota batekoa]: jertse
hori beixa da.
bejon- Heg.
bejondeiala
bejondeiela
bejondeinala
bejondeiola
bejondeizuela
bejondeizula
beka iz. Heg.
bekadun izond. eta iz. Heg.
bekain
bekain-ilun edo bekainilun
bekain-ilun edo bekainilun izond.
'pertsonez mintzatuz, bekozko iluna
duena'
bekaineko iz. 'bekainetan eman edo
hartutako kolpea'
Maria bekaineko Haur. 'logalea'
bekaitz
bekaitzez
bekaitz izan. da ad.: demonioak
haren bekaitz baitziren.
bekaitzarazi, bekaitzaraz, bekaitzarazten.
du ad.
bekaizgo iz. Lap. eta BNaf.
bekaizkeria iz. Heg. eta Zub.
bekaizkor izond. Ipar. 'bekaiztia'
bekaiztasun iz. g.er. 'bekaizkeria'
bekaizteria* e. bekaizkeria
bekaizti
bekaiztu, bekaitz/bekaiztu, bekaizten. 1

zaio ad.: Rakel bekaiztu zitzaion bere
ahizpari. 2 da ad.: beste hamarrek
hori aditu zutenean bekaiztu ziren bi
anaien kontra.
bekan* e. bakan
bekandu* e. bakandu
bekar iz. 'makarra'
bekatari
bekatore iz. eta izond. Ipar. Zah. h.
bekatari
bekatoros iz. eta izond. Ipar. h. bekatari
bekatu
bekatuan [ erori, jausi eta beste
aditzekin erabilia]
bekatuan egon
bekatu arin
bekatu astun
bekatu-bide edo bekatu bide
bekatu egin
bekatu eragin
bekatu haragizko
bekatu jatorrizko (hau baino
erabiliagoa da jatorrizko bekatu
segidakoa)
bekatu kapital
bekatu-lagun
bekatu larri
bekatu mortal
bekatu original Zah. 'jatorrizko
bekatua'
bekatuzko
jatorrizko bekatu
bekaturatu, bekatura/bekaturatu,
bekaturatzen. da/du ad.
bekatxo iz. Sin. begitxindor; beltxor
beko [batez ere bekoz beko esapidean
erabiltzen da]
bekoz beko
bekoki
bekorotz iz. Bizk.
bekozko iz.
bekozkodun
bektore
bektorial
bektorialki
bekulari iz. Zah. 'zerbitzarien soldata'
bekunde iz. Lap. 'begitartea'
94
Hiztegi Batua
bela iz. Sin. haize-oihal, haize oihal

belabeltz iz. Corvus corone corone
belagai* e. belai
belagile iz. Batez ere Zub. 'sorgina'
belai
belaiki 1 iz. (pala mota)
belaiki 2 iz. Atropa bella-donna
belaki iz. Fil. Porifera
belakume
belamika iz. 'belabeltza'
belaontzi
belar 1 iz. (landarea)
belar-denda edo belar denda
belar-epaile
belar gaizto
belar-hazi edo belar hazi
belar idor 'belar ondua'
belar-izpi edo belar izpi 'belar-zatia'
belar-meta edo belar meta
belar on 'usain oneko belarra'
belar-ondo edo belar ondo 'belarlandarea'
belar ondu
belarretan adlag. 'belar-lanean'
belar-soro edo belar soro g.er.
'belardia'
belar txar
belar-xut iz. Ipar. 'izpilikua'
belar 2 iz. Zah. 'bekokia, kopeta'
belar 3 izond. Hizkl.: kontsonante
belarrak.
belar-urdin* e. anil
belarbeltz iz. Scrophularia sp.
belardenda* e. belar-denda edo belar
denda
belardi
belare* e. belar 3
belargune
belarjale
belarka iz. 'belar-lana'
belarkara izond.
belarketa 1 iz. 'belar-uzta' 2 adlag. 'belar
bila': gizon hori belarketa joan da.
belarketari
belarki iz.
belarluze iz. Bizk. (garai batean 'txerria'
izendatzeko erabiltzen zen modua)
belarmin iz. Centaurium erythraea subsp.

erythraea
belarraldeko iz. Zub. 'belarrondokoa'
belarreria iz. Ipar. 'belar multzoa'
belarri
belarriak berotu
belarri-belar edo belarri belar iz.
Sedum sp.
belarri-gingil edo belarri gingil
belarri-luze edo belarriluze 1 izond.
'belarriak luzeak dituena'; 'zelataria' 2
iz. Ipar. 'astoa'
belarri-mami edo belarri mami
belarrira esan
belarri-zulo edo belarri zulo
belarrietaratu, belarrietara/belarrietaratu,
belarrietaratzen. da/du ad.
belarriko* e. belarritako
belarriluze edo belarri-luze izond.
belarrimotz
belarriratu, belarrira/belarriratu,
belarriratzen. da/du ad.
belarritako iz.
belarritzar
belarrondo iz. 'aurpegian, belarri inguruko
aldea'
belarrondoko iz.
belarrondokoka adlag.
belartegi
belartsu izond.: landa belartsu eta
emankorrak.
belartu, belar/belartu, belartzen. da ad.
'belarra sortu': euriarekin zelaia
belartu da.
belartxo
belartza 1 iz. 'belardia' 2 iz. 'belar mordoa'
belaska* e. belaxka
belatxarre iz. Corvus corone cornix
belatxau iz. 'belatxikia'
belatxet iz. 'izpilikua'
belatxiki iz. Corvus monedula
belatxinga iz. Pyrrhocorax sp.
belatz 1 iz. Falco sp.
belatz 2 izond. 'xaloa'
belatzar
belatzinga* e. belatxinga
95
Hiztegi Batua
belaun 1 iz. 'hankako giltzadura':

belaunpeko bigunaren gainean
belaunikatua. 2 iz. 'belaunaldia'
belaunez belaun
belaunik belaun
belaun-katilu edo belaun katilu
'belaunezurra'
belaunaldi
belaunburu 1 iz. 'belauna' 2 iz.
'belaunezurra'
belauneko iz. 'ondorengoa'
belaunezur iz. 'belaunaren aurrealdeko
hezur lau eta mugikorra'
belaungozo iz. 'belaunen zalutasuna'
belaunika* e. belauniko
belaunikarazi, belaunikaraz,
belaunikarazten. du ad.
belaunikatu, belaunika, belaunikatzen. da
ad.
belaunikatze
belauniko
belaunikoka adlag.
belaunkada iz.
belaunketa iz. Bot.
belaunpe iz. 'belaunaren atzeko aldea'
belaxaga iz. Corvus frugilegus
belaxka
belaxkakeria
belaxkatu, belaxka/belaxkatu,
belaxkatzen. da/du ad.
belaze iz. Gip.
belazki adlag. 'alaiki'
beldar
beldu* e. apostolu
beldur iz.: beldurraren beldurrez.
beldur-damu edo beldur damu Sin.
atrizio
beldur eman
beldur-ikara
beldur izan: ez ziren heriotzaren
beldur; beldur izateko(a) da.
beldurrak airean
beldurrak akabatzen Heg.
beldurrak egon
beldurrarren adlag. Bizk. 'beldurrez'
beldurrean adlag. 'beldurrez'
beldurretan adlag. 'beldurrez'
beldurrez adlag.
beldurrezko izlag.
beldurbera izond. g.er. 'beldurtia'
beldurgabe izond.
beldurgabekeria
beldurgabetasun
beldurgarri
beldurgarriro adlag. g.er.
beldurgarrizko izlag.
beldurkunde iz. Ipar. 'beldurra'
beldurrarazi, beldurraraz, beldurrarazten.
du ad.
beldurtasun iz. Zah.
beldurti
beldurtu, beldur/beldurtu, beldurtzen. da/
du ad.
beldurtzeko: beldurtzeko gaitza.
bele iz. Corvus sp.
bele erroi 'erroia'
belekume* e. belakume
belena 1 iz. Naf. 'arteka, etxartea' 2 iz.
Bizk. 'ibai zoruko lohia'
beleratz izond. Zub. 'sendoa'
beletxiki* e. belatxiki
belgiar* e. belgikar
belgikar (herritarra)
belgradar (herritarra)
belgundari* e. misiolari
belizetar (herritarra)
belladona* e. belaiki
bello izond. Batez ere Zub. ( bero -ren
txikigarria)
belmopandar (herritarra)
belo 1 iz. 'aurpegia estaltzeko zapia' 2 iz.
'oihala, errezela'
belodromo
belomotor* e. motor-bizikleta
belorit iz. 'gaizkileak lotzeko harrizko
zutabea, Erdi Aroan erabilia'
belozipedo iz.
belozitate* e. abiadura; lastertasun
beltx izond. Adkor.
beltxanburu iz. Agrostemma githago
beltxarga iz. Cygnus sp.
beltxata iz. Bot. Agrostemma githago
beltxor iz. Sin. bekatxo; begitxindor
beltz
96
Hiztegi Batua
beltz-beltz egin. da/du ad.: meatzetik

beltz-beltz eginik etorri dira.
beltzaile
beltzaran
beltzarandu, beltzaran/beltzarandu,
beltzarantzen. da/du ad.
beltzarazi, beltzaraz, beltzarazten. du ad.
beltzaxka
beltzezka* e. beltzaxka
beltzune
beltzuntza iz. 'ezpara'
beltzura* e. belztura
beltzurda iz. 'belabeltza'
beltzurdin izond. g.er.
beltzuri
beltzuri egin
beltzurika
beltzuritu, beltzuri/beltzuritu, beltzuritzen.
da ad. g.er.
belu adlag. Bizk. 'berandu'
beluri izond. g.er. 'zurbila'
beluritasun iz. g.er. 'zurbiltasuna'
beluritu, beluri/beluritu, beluritzen. da/du
ad. g.er. 'zurbildu'
belus
belusatu izond.
belutu, belu/belutu, belutzen. da ad. Bizk.
belutxo adlag. Bizk. 'berandutxo'
belxko
belzgarri izond. g.er. 'belzten, iraintzen
duena'
belzkara
belzkeria
belztasun
belztu, beltz/belztu, belzten. da/du ad.:
oraindik areago beltz daiteke zerua.
belztura
bemol iz. Mus.
ben izond. Heg.: mutil bena, zintzoa eta
langilea.
bena* e. zain
benatsu* e. ben
benaz
benazko
benazki adlag. g.er. 'benaz'
benda iz. Heg. h. lotura
bendatu, benda/bendatu, bendatzen. du ad.

Heg. 'bendaz lotu, estali, bildu'
bendizio* e. bedeinkazio
benedikarazi* e. bedeinkarazi
benedikatu, benedika, benedikatzen. du
ad. Ipar. h. bedeinkatu
benedikta iz. 'Ama Birjinaren ohorezko
elizkizuna'
beneditano iz. eta izond. Ipar. 'beneditarra'
beneditar
benedizione iz. Ipar. 'bedeinkazioa,
bedeinkapena'
benefiziadu iz.
benefiziatu* e. benefiziadu
beneno iz. h. pozoi; eden
beneragarri
beneratu, benera, beneratzen. du ad.
g.g.er.
benerazio iz. g.g.er.
benetako izlag. 'zinezkoa, egiazkoa,
jatorrizkoa'
bene-benetako
benetakotasun
benetan
bene-benetan
benetasun iz. 'benetakotasuna'
bengai iz. Bizk. Beh. 'mendekua'
bengaizo iz. Heg. Beh. 'mendekua'
bengala
bengalera (hizkuntza)
bengantza iz. h. mendeku
bengantza hartu h. mendeku hartu
bengatu* e. mendekatu
bengatzaile* e. mendekatzaile
benial izond. ( bekatu benial lexian
erabiltzen da) h. arin
benindar (herritarra)
benjamindar izond. eta iz. '(Biblian)
Benjaminen leinuko kidea'
benta
bentaja iz. Heg. h. abantaila; alde
bentaja egin 1 Heg. '(haurrak eta)
handitu, hazi' 2 Heg. '(gaixoak eta)
hobera egin'
bentana iz. Bizk. Beh. 'leihoa'
bentanila* e. leihatila
bentari
bentazain
97
Hiztegi Batua
bentero* e. bentari; bentazain

bentiladore* e. haizagailu
bentoniko izond. Biol.
bentosa
bentrikulu
bentura* e. mentura
benturatu* e. menturatu
benturaz* e. menturaz
bentzeno
bentzina
bentzutu, bentzu, bentzutzen. du ad.
'garaitu'
bepazter iz. g.er. 'begi-bazterra'
bepuru iz. 'bekaina'
ber 1 1 junt. Ipar. 'baldin ba-': euskaraz
mintza gaitezen, euskaldunekin garen
ber. 2 junt. Ipar. '-en unetik': etorri
den ber, hasi da berriketan.
ber 2 Ipar. 'bera': orok ber gauza erranen
didate.
bera 1 mug.: gizon bera/gizona bera; etxe
beretik atera ziren.
bera 2 izond. 'biguna' ik. beratz
beraganatu* e. bereganatu
beragarri
berain lok. Zub. 'hala ere'
berainez adlag. Batez ere Zub. 'berez'
beraizik adlag. 'berariaz'
berakatz iz. Bizk. 'baratxuria'
berakatz-zopa edo berakatz zopa
berala lok. Zah. 'era berean'
berala edo beralan* e. berehala
berandatu* e. berandutu
berandu 1 1 adlag. 2 izond.: gau
beranduan.
beranduan adlag. 'berandu'
beranduko izlag. 'goizekoa ez dena':
beranduko meza.
berandu arte edo berandura arte
beranduraino
berandutik berandura
berandu 2, berant, berantzen. du ad. Batez
ere Ipar. 'berandutu'
beranduko izlag.
berandutar* e. berantiar
berandutu, berandu/berandutu,
berandutzen. du/zaio ad.
berandutxo
berandutze
beranduxko
berankarri* e. berantgarri
berankor
berankortasun iz. g.er.
beransko* e. beranxko
berant 1 adlag. Ipar. eta Naf.: zu beti
berant ibiltzen zara. 2 izond. Ipar. eta
Naf.: aza berantak landatu ditugu. 3
iz. Ipar.: berantak ez gaitu izutzen.
berantarazi, berantaraz, berantarazten. du
ad. Ipar.
berantarbi
berantardi iz. 'ardi beranta'
berantaxuri iz. 'axuri beranta'
berantetsarazi, berantetsaraz,
berantetsarazten. du ad.
berantetsi, berantets, berantesten. du ad.:
banoa, etxekoek ez nazaten berantets.
berantgarri izond. Zah.
berantiar
berantkor* e. berankor
berantordu
berantxe adlag. Ipar. 'beranduxko'
berantzagi iz. g.er. 'legamia, altxagarria'
berantze iz. 'atzerapena'
beranxko adlag. 'beranduxko'
berarazi, beraraz, berarazten. du ad.
berariaz
berariazko
beraska iz. h. abaraska
beratasun
berati izond. Ipar. g.er. 'bihozbera'
beratu, bera/beratu, beratzen. da/du ad.
beraturi* e. daratulu
beratz izond. Lap. eta Naf. 'bera, biguna'
beraz
beraztasun
berba
berba egin
berba eman
berba-joko edo berba joko Bizk.
berbako izlag.: gizon berbakoa.
berbarako adlag. 'adibidez'
berbaz adlag. Bizk. (batez ere berbaz
egon esapidean erabili ohi da)
berbabide iz. Bizk. 'hizpidea'
98
Hiztegi Batua
berbadun 1 izond. Bizk. 'hiztuna' 2 izond.

Bizk. 'hitzekoa, berbakoa'
berbaera iz. Bizk.
berbakizun iz. Bizk.: berbakizun handiak
eman zituen trabes hark.
berbako
berbakoa izan
berbakuntza iz. Bizk. Zah. 'hizkuntza'
berbal iz. Batez ere Zub. h. isun;
prozedura
berbalari iz. Bizk. g.er.
berbaldi iz. Bizk.
berbaldun izond. Bizk. 'berritsua'
berbaro
berbartu izond. Bizk. 'totela'
berbati izond. 'berbatsua'
berbatsu izond. Bizk. 'berritsua, asko hitz
egiten duena'
berbatu, berba/berbatu, berbatzen. da/du
ad. Bizk.: Josetxo ez zegoen inorekin
ezkontzeko berbatua.
berbatxo
berbazko izlag. Bizk.
berbena iz. Verbena officinalis
berbena-belar edo berbena belar
'berbena'
berbera
berbertan adlag. Heg. 'han (hemen, hor)
bertan'
berbertatik adlag. Heg. 'bertatik';
'berehala'
berberton adlag. Bizk. 'hemen berton'
berbeta iz. Bizk.
berbetan
berbikin* e. birabarki
berbizkunde* e. pizkunde
berbo* 1 e. hitz 2 e. aditz
berbots
berdagailu iz. Ipar.: lurra berdagailuz
berda bedi.
berdail izond. 'berdexka'
berdalatz iz. Opoponax chironium
berdantza 1 iz. Emberiza sp.
gari-berdantza Emberiza calandra
berdantza 2 adlag. 'joan den gauaz
aurreko gauean'
berdate iz. 'eurite luzea'
berdats izond. Ipar.
berdatu, berda, berdatzen. da/du ad.

berdaxka* e. berdexka
berde
berdegune
berdekeria iz. 'gordinkeria, lizunkeria'
berdel iz. Scomber scombrus
berdetasun
berdetsu izond.: larrean zebiltzan, toki
berdetsuetan.
berdexka
berdin 1 izond.: Jainkoak egin du gizona
kasik aingeruen berdin; ahurraren
berdineko harria. 2 adlag. Ipar. eta
Naf. 'dena dela': zertarako deitu,
berdin ez da etorriko.
berdin izan. 1 da/zait/zaio ad. 2
du/dit/dio ad.
berdinarazi, berdinaraz, berdinarazten. du
ad.
berdinbanatu, berdinbana/berdinbanatu,
berdinbanatzen. du ad.
berdindu, berdin/berdindu, berdintzen. 1
da/du ad. 'berdin bihurtu': hemen
berdintzen dira aberats-pobreak. 2
da/du ad. 'lautu': mendia berdindu. 3
da/du ad. 'ase': gosea berdindu.
berdinez 1 iz. h. desberdintasun;
ezberdintasun 2 izond. h. desberdin;
ezberdin
berdineztasun iz. h. desberdintasun;
ezberdintasun
berdingabe izond.
berdingabeko izlag.
berdingabetasun iz. h. desberdintasun;
ezberdintasun
berdingaitz izond. g.er. 'ezin
berdinduzkoa'
berdingarri izond. g.er.
berdingo 1 izond. Bizk. 'bitartekoa,
artekoa'
berdingo 2 iz. Ipar. 'berdintasuna'
berdinkatu, berdinka, berdinkatzen. du ad.
g.er. 'erkatu, alderatu, konparatu'
berdinketa
berdinki adlag. Ipar. g.g.er.
berdinkuntza iz. g.er. 'erkaketa'
berdintasun
berdintsu
99
Hiztegi Batua
berdintsu izan. zait/da ad.

berdintza 1 iz. 'konparazioa, erkatzea' 2 iz.
Mat. 'bi kopuru berdinen arteko
erlazioa'
berdintzaile izond. eta iz.: gorputzak
baditu bere beroaren berdintzaileak.
berdintze
berdotz
berdoztu, berdotz/berdoztu, berdozten. da/
du ad.
berdura
berduratu, berdura, berduratzen. da/du ad.
Lap. eta BNaf. 'barreiatu'
bere 1 Bizk. h. ere
bere 2
bereak eman: neskari bereak
ematera joan zen.
bereak entzun: joan zen, baina
bereak entzunda.
bereak esan
bereak eta asto beltzarenak
bereak eta bi (eta nireak, hireak
...)
bereak eta bost (eta nireak,
hireak ...)
bereak hartu: irabazi egin zuen
borroka, baina bereak hartuta.
bere-bere
bere egin
bere gisako 'hala moduzkoa'
bere hartan: bere hartan utzi zituzten
kontuak.
bere horretan ( bere hartan
erabiliagoa da)
bere kasa
berekiko
bere kontu
berealdiko
berebat lok. Heg. 'orobat, halaber'
bereber 1 adlag. Zub. 'bakarrik': bereber
bizi da. 2 izond. Zub. 'berezia,
beregaina': hiru pertsona bereber.
bereberki adlag. Zub.
berebil* e. beribil
berebiziko izlag. Heg.
beredin* e. berein
beregain izond.
beregaineko izlag. 'gorena, hautuena'
beregainki adlag. 'bereziki'

beregaintasun
bereganatu, beregana/bereganatu,
bereganatzen. da/du ad.
bereganatzaile
berehala
bere-berehala
berehalakoan [batez ere ezezko
perpausetan]: ez zion berehalakoan
antz eman.
berehalako batean 'laster, bat-batean'
berehalako hartan
berehalako izlag.
berehalako auzi Zuz.
berehalakotasun
berehalaxe
berein Batez ere Bizk. 'asko, anitz': berein
bider; berein esker eman dizkiot.
bereiz adlag.
bereizarazi, bereizaraz, bereizarazten. du
ad.
bereizezin
bereizgaitz
bereizgarri 1 iz.: euskal literaturaren
bereizgarri orokorrak. 2 izond.
bereizgarritasun
bereizgo iz.: ez dago bereizgorik: denak
berdinak.
bereizi, bereiz, bereizten. da/du ad.
bereizkeria iz. 'bereizte gaitzesgarria,
diskriminazioa'
bereizketa iz. 'bereiztea, bereizkuntza'
bereizkunde iz. Ipar. 'bereizkuntza'
bereizkuntza
bereizle
bereizmen iz. Teknol. 'bereizteko ahala'
bereizpen iz. g.er. 'bereizkuntza'
bereiztasun* e. berezitasun
bereizte
bereiztu* e. bereizi
bereki 1 izond. 'berari dagokiona, bereberea': ez puska berekia, baizik
adabakia. 2 izond. 'bakartua': euskara
hizkuntza berekia da.
berekoi
berekoikeria
berekoitasun iz. g.er.
100
Hiztegi Batua
berekoitu, berekoi/berekoitu, berekoitzen.

da/du ad. 'berekoi bihurtu'
berekor* e. berekoi
beren-beregi adlag. Bizk. 'apropos, nahita':
beren-beregi etorri da geu ikustera.
berenaz adlag. Lap. eta BNaf. h. berez
berendia
berendu, beren/berendu, berentzen. du ad.
h. beretu
berenez adlag. g.g.er. 'berez'
berenezko izlag. g.er. 'berezkoa'
berenganatu, berengana/berenganatu,
berenganatzen. du ad. h. bereganatu
berenjena iz. h. alberjinia
berera 1 adlag. Bizk. 'eroso' 2 izond. Bizk.
'erraza, erosoa'
berera edo bereratu, berera/bereratu,
bereratzen. 1 da ad. g.er. 'nor bere
onera etorri' 2 du ad. g.er. 'beretu'
beresi iz. Bizk. 'txara, sastraka'
beretakotu, beretako/beretakotu,
beretakotzen. du ad. Zah. h. beretu
beretar
beretasun iz. g.er. '(haren) nortasuna'
beretsu* e. bertsu
beretter iz. Ipar. 'meza-laguntzailea'
beretu, bere/beretu, beretzen. du ad.
beretzakotu, beretzako/beretzakotu,
beretzakotzen. du ad. g.er. h. beretu
berex* e. bereiz
berez
bera berez 'bere kabuz, bere gisa':
berak berez egin zituen ikasketa
guztiak.
bere-berez 'izatez'
bere-berezko
berezko izlag.
berezgarri* e. bereizgarri
berezgo* e. bereizgo
berezi izond.
bereziki
berezilari* e. espezialista
berezita* e. kapitulu
berezitasun
berezitu, berezi/berezitu, berezitzen. da/du
ad.
berezkatu, berezka, berezkatzen. da/du ad.
g.er. 'bereizi'
berezkiro* e. bereziki
berezkotasun
berga 1 iz. (neurria) 2 iz. 'itsasontzietako
haga'
bergamota
bergamotondo iz. Citrus aurantium
subsp. bergamia
bergantin iz. Heg. h. brigantin
berho* e. berro
beribil
berilio iz. (elementu kimikoa)
berilo iz. (minerala)
berina iz. Ipar. 'beira'
berinaki iz. Ipar. 'beirakia'
berinalari
berinape
berinazko izlag. Ipar. 'beirazkoa'
berinaztatu, berinazta, berinaztatzen. du
ad. Ipar. 'beiraztatu'
berjabe izond. g.er. 'burujabea'
berjabetasun
berjera iz. Gip. Zah. 'baratze joria'
berkelio iz. Kim.
berlatz* e. berdalatz
berlindar (herritarra)
bermatu, berma, bermatzen. 1 da ad.:
ukondoez leihoan bermatu zen. 2 da
ad. 'uste osoa izan': Jainkoaren baitan
bermatzen gara. 3 du ad. 'bermea
eman': erlijioak betiko bizitza
bermatzen digu.
berme
bermetasun* e. fermutasun; irmotasun
bermizela iz. Ipar. 'fideoa'
bermuda iz. pl.
bermut
berna
berna-hezur
bernaje iz. g.er. 'ahaidea'; 'ahaidetasuna'
bernatar (herritarra)
bernazaki
bernezur* e. berna-hezur
berniz
bernizadura
bernizatu, berniza, bernizatzen. du ad.
bernizatzaile
101
Hiztegi Batua
bernuzatu, bernuza, bernuzatzen. du ad.

Ipar. 'zizelatu'
bernuzatzaile iz. g.er.
bero iz. eta izond.: beroan egon ( Ipar.
eta Naf. 'berotan egon').
beroarena kendu: horrek esaten
duenari beroarena kendu behar zaio
beti.
beroaren beroaz
bero-beroan
bero-bero egin
bero egin: hego-haizea badabil, bero
egingo du.
bero egon: bero zegoen kalean, bero
etxeetan.
bero izan
beroaldi
beroarazi, beroaraz, beroarazten. du ad.
berodura iz. Zah. g.er.
berogailu
berogarri iz. eta izond.
berokeria iz. g.er.
beroketa
beroki 1 iz. 'leku babesa' 2 iz. 'arropa'
berokuntza
berontzi iz. g.er.
berori 1 [pronominala] Heg.: iritzi hori
berori. 2 izord. ia bakarrik Heg.
berorika adlag.
beroriketa
berotasun
berote iz. 'bero egiten duen aldia'
berotegi iz.: berotegi-efektua.
berotu, bero/berotu, berotzen. da/du ad.
berotzaile
berotze
berpizkunde iz. h. pizkunde
berpizte
berpiztu, berpitz, berpizten. da/du ad.
berpiztuera iz. g.er. 'berpiztea'
berrabiarazi, berrabiaraz, berrabiarazten.
du ad. Inform.
berrabiarazte
berrabiatu, berrabia, berrabiatzen. da ad.
Inform.
berrabiatze
berragertu, berrager, berragertzen. da/du

ad.
berragertze
berraipatu, berraipa, berraipatzen. du ad.
berraldatu, berralda, berraldatzen. da/du
ad.
berraldatze
berrantolaketa
berrantolapen* e. berrantolaketa
berrantolatu, berrantola, berrantolatzen.
du ad.
berrantolatze* e. berrantolaketa
berrargitalpen
berrargitaraldi
berrargitaratu, berrargitara,
berrargitaratzen. du ad.
berratu* e. berretu
berrazterketa
berraztertu, berrazter, berraztertzen. du
ad.
berraztertze
berredura* e. berretura
berregin, berregiten. du ad.
berregindu* e. berregin
berregintasun iz. 'apaintasuna'
berregintza iz. Ipar. Zah. 'apaindura'
berregituraketa
berregituratu, berregitura,
berregituratzen. du ad.
berregituratze
berregokitu, berregoki, berregokitzen. da/
du ad.
berregokitze
berrehun
berrehuna banatz.
berrehunaka adlag.
berrehungarren
berreketa iz. Mat.
berrekin, berrekiten. dio ad. 'berriz ekin':
bihar berrekingo diozu lanari.
berrekizun iz. Mat.
berreraiki, berreraikitzen. du ad.
berreraikuntza
berrerantzun 1, berrerantzuten. du ad.
'berriz erantzun'
berrerantzun 2 iz.: erantzun bati
dagokion berrerantzuna.
berrerosi, berreros, berrerosten. du ad.
102
Hiztegi Batua
berrerosle
berresan, berresaten. du ad.
berreskurapen
berreskuratu, berreskura, berreskuratzen.
du ad.
berreskuratzaile
berreskuratze
berrespen
berretarazi, berretaraz, berretarazten. du
ad.
berretsi, berrets, berresten. du ad.
berretu, berret/berretu, berretzen. 1 du ad.
Zah. 'emendatu, gehitu' 2 du ad. Mat.
'zenbaki bat (berrekizuna) beste
zenbaki batek (berretzaileak)
adierazten duen adina aldiz bere
buruarekin biderkatu'
berretura 1 iz. Zah. 'emendioa' 2 iz. Mat.
berretzaile 1 izond. eta iz. Zah. 'berretzen
duena' 2 izond. eta iz. Mat.
berreuskaldundu, berreuskaldun,
berreuskalduntzen. da/du ad.: Tafalla
berreuskaldundu.
berreuskalduntze
berrezarri, berrezar, berrezartzen. du ad.
berrezartze
berrezkontza
berri 1 izond.: dirua ateratzeko modu
berriren bat sortu; handik etorri berri
zela. 2 iz.: gure berriak entzunik
bidera ilki zitzaizkigun.
berri agertu: ez da inor zigortua izan
bere gogoaren berri agertu duelako.
berri-berritik adlag. Naf. 'hasierahasieratik'
berri eman: atzoko istripuen berri
eman du egunkariak.
berri entzun
berri izan: euskarazko liburu bakar
baten berri izan dut.
berri jakin
berri jaso
Berri On: Jesu Kristoren Berri Ona
S. Joanen arabera.
berriren berri Bizk. 'berriz'
berritik adlag. Naf. 'hasieratik'
berriarazi, berriaraz, berriarazten. du ad.
berridatzi, berridatz, berridazten. du ad.
berridazketa
berriemaile
berriemate iz.
berrikari 1 iz. Ipar. 'berriemailea' 2 iz.
Ipar. 'kazeta' 3 izond. Ipar.
'berrizalea, gauza berrien zale dena'
berrikeria
berriketa
berriketan
berriketaldi
berriketari 1 izond. eta iz. 'berriemailea' 2
izond. eta iz. 'berriketan jarduten
duena'
berriketazale
berriki
berrikitan
berrikuntza
berrikusi, berrikus, berrikusten. du ad.
berrikusketa
berrikuspen
berrikuste
berripaper
berrirakurketa
berriro 1 adlag. 'berriz, beste behin' 2
adlag. 'berrikitan, duela gutxi'
berriro ere
orain berriro 'duela gutxi': orain
berriro hil da etxearen jabea.
berriroki adlag. Ipar. Zah. g.er.
berrirotu, berriro/berrirotu, berrirotzen.
da/du ad.: lehengo konfesioa noiz
berrirotu behar den.
berristatu* e. berriztatu
berritan adlag.
berri-berritan
berritasun
berritsu 1 izond. 'asko hitz egiten duena'
berritsu 2 izond. Ipar. 'ia berria'
berritsukeria
berritu, berri/berritu, berritzen. 1 da/du ad.
'eraberritu, berriztatu' 2 da/du ad.
'errepikatu, erreberritu' 3 da/du ad.
'lehenago esanak berriro esan'
berritz* e. berriz
berritzaile
berritzapen iz. Ipar. g.er. 'berritzea,
berriztatzea'
berritze
103
Hiztegi Batua
berriz 1 adlag. 'berriro' 2 lok. 'aldiz'

berriz ere
berriz eta berriz
berrizko 1 izlag. 'berriz, berriro
egina': Jesusen berrizko agerpena
apostoluei. 2 adlag. 'hurrengorako':
erdia jan zuen eta gainerakoa
berrizko gorde.
berrizale
berrizalekeria
berrizaletasun
berrizkatu, berrizka, berrizkatzen. du ad.
'berritu, errepikatu'
berrizkatura iz. Gip.: gaixo dagoen bat
gaitzaren berrizkaturak sarritan
hartzen duenean, etsitzen dugu haren
osasunaz.
berrizkunde* e. berrizte
berriztaezin izond.
berriztagarri izond. 'berrizta daitekeena'
berriztatu, berrizta, berriztatzen. du ad.
berriztatzaile
berriztatze
berrizte
berriztu, berriz/berriztu, berrizten. du ad.
'berriz egin, errepikatu'
berro 1 iz. Ipar. 'sasia' 2 iz. 'iturri belarra'
berrogei: berrogeita hamahiru; berrogeita
hiruak; berrogeita batgarren.
berrogeialdi
berrogeigarren
berrogeikaro* e. garizuma
berrogeina banatz.
berrogeinaka adlag.
berrogeira banatz. Ipar. eta Naf.
'berrogeina'
berrogeitaka
berrogeizaro iz. g.er. 'berrogeialdia'
berrope iz. g.er. 'sasipea'
berrosatu, berrosa, berrosatzen. du ad.
berrotsu izond. Ipar. g.er. 'sasitsua': oihan
berrotsua.
berset* e. bertset
bertako
bertakotu, bertako/bertakotu, bertakotzen.
da ad.
bertan 1 adlag. 'han, -n berean': bestea

bertan geratu zen. 2 adlag. 'laster,
berehala': ikusi eta bertan hil zen.
bertan behera adlag. 'berehala, batbatean'
bertan beherako izlag.
bertan behera laga
bertan behera utzi
bertan gozo: ez dute bertan gozo
gelditu nahi.
bertantsu
bertantxe
bertaratu, bertara/bertaratu, bertaratzen.
da ad.
bertatik 1 adlag. 'berehala' 2 adlag.
'hementxetik'
bertatik bertara
bertikal
bertikalki adlag.
bertiste iz. g.er. 'esmeralda'
bertize* e. erpin
bertokotu, bertoko/bertokotu, bertokotzen.
da ad. Bizk.
berton adlag. Bizk.
bertoko izlag. Batez ere Bizk.
bertset 1 iz. Batez ere Ipar. 'Bibliaren
pasarte bat' 2 iz. Batez ere Ipar.
'ahapaldia, bertsoa'
bertsio 1 iz.: jatorrizko bertsioa. 2 iz.
(Bestelakoetan erabil itzulpen ,
idatzaldi , etab.)
bertso iz.: hori bertso zaharra da,
honelako garaitan paperean jarria.
bertso berri 'idatziz ezagutarazitako
bertsoa': bertso berriak, Xenpelarrek
jarriak.
bertso jarri 'bertso berria, idatziz
ezagutarazia'
bertso-jartzaile edo bertso jartzaile
bertso-lerro edo bertso lerro
bertso-saio edo bertso saio
bertsotan adlag.
bertsoz adlag. 'bertsotan'
bertsoaldi
bertsogile
bertsogintza
bertsoka adlag. Ipar. eta Naf. 'bertsotan'
bertsolari
104
Hiztegi Batua
bertsolaritza
bertsopaper
bertsozale
bertsozaletasun
bertsu 'ia bera'
bertute
-en bertutez '-en kariaz': hitz haien
bertutez ogia egiten da Kristoren
gorputz.
bertutetsu
bertutezko izlag.
bertutos izond. Ipar. Zah. 'bertutezkoa';
'bertutetsua'
bertz* e. pertz
bertze Lap. eta Naf. h. beste
bertzun iz. 'errautsa jasotzeko pala'
beruinatu, beruina, beruinatzen. du ad.
Ipar. g.er. 'mendematu, mahatsa bildu'
berun
berundatu* e. beruneztatu
beruneztatu, berunezta, beruneztatzen. du
ad.
beruneztatze
berunkara izond. g.er. 'berunaren
kolorekoa'
berunkari* e. iturgin
besabe* e. besare
besabete iz. g.er. (besoa, luzera-neurria)
besabetu* e. besaratu
besaburu
besada iz. h. besakada
besagain
besagainka
besahezur
besaka 1 iz. Naf. 'besanga'
besaka 2 1 adlag. g.er. 'besagainka' 2
adlag. g.er. 'karga uztarkidearen gain
botaz'
besakada
besakadaka
besaki iz. 'besoaren babesgarria'
besalagun iz. g.er. '(norbaiti buruz)
besotik heltzen diona'
besalako iz. Ipar. g.er. 'pertsonak andetan
garraiatzeko aulki mota'
besalakolari iz. Ipar. g.er. 'besalakoa
daramana'
besalari iz. g.er. 'nekazaritzako peoia'
besaldi 1 iz. 'besakada' 2 iz. (neurria: 1,67

m)
besalki* e. besaulki
besamotz izond. h. besomotz
besana
besanga
besangatsu izond. '(zuhaitz) adartsua'
besape 1 iz. 'galtzarbea, besazpia'
besapean adlag.: badoa, bere ogi
handia besapean.
besape 2 adlag. 'besoa jaso gabe eta
behetik gora mugituz': pilota besape
jo.
besapez 'besoz beso'
besapeko iz. Zah. 'makulua, beso-makila'
besaratu, besara, besaratzen. du ad.
'besareaz lurra harrotu'
besare iz. (are mota)
besarka 1 adlag. Ipar. eta Naf. 'besarkatuz'
besarka 2 iz. 'besarkada'
besarkada
besarkadaka adlag. g.er.
besarkaldi iz. Ipar. 'besarkada'
besarkarazi, besarkaraz, besarkarazten. du
ad.
besarkatu, besarka, besarkatzen. du ad.
besarkatzaile
besarkatze
besarte
besartetu* e. besarkatu
besatara iz. Ipar. eta Naf. 'besakada'
besataraka adlag. Ipar. eta Naf.
'besakadaka'
besaulki
besaurre iz. Anat.
besazpi
besazpiz adlag. 'besape': pilota
besazpiz jo zuen.
beserdi iz. g.er. (neurri bat)
besezur* e. besahezur
besigu* e. bisigu
besikula iz. Anat.
beso
besoz beso
besobakar izond. g.er.
besobakoitz izond. Zah. 'besobakarra';
'besomotza'
105
Hiztegi Batua
besodun
besoetako izond. eta iz.: aitona-amonen
besoetakoa naiz ni.
besoetaratu, besoetara/besoetaratu,
besoetaratzen. da ad. 'besoetara joan'
besoko iz.: soinean zituzten oinetako eta
burugaineko gorriak eta besoko
urdinak.
besomotz
besondo iz.: besoak eta are besondoak
agerian dituela.
besta iz. Ipar. eta Naf. 'jaia'
Bestaberri
bestaburu
bestainez lok. Zub. 'bestela'
bestalde
bestaldetik lok. 'bestalde'
beste 1
besteak beste
beste barik Bizk. 'beste gabe(rik)'
beste behin
beste gabe edo beste gaberik edo
besterik gabe
beste hainbat
beste hainbeste
beste honenbeste
beste horrenbeste
beste orduz
besterik ezean
besterik izan [hirugarren
pertsonarekin]: hori besterik da
('desberdina da').
bestetara lok. 'bestela, beste erara':
gehienetan, bestetara jazo ohi da.
eta beste
ez bestea!: alferra, ez bestea!
ez bestena!: ergela ez bestena!
ez besterena!* e. ez bestena!; ez
bestea!
-z beste
-z bestera
beste 2 Bizk. 'adina, bezainbat'
bestean 'beste, adina'
besteko Bizk.: zuk besteko indarra badu
honek.
bestela 1 'bestenaz' 2 'gisa diferentean' 3
'bestalde, gainera'
bestela baitakoan Bizk.
bestela bezala Gip.

bestelako
bestelakatu* e. bestelakotu
bestelakotasun
bestelakotu, bestelako/bestelakotu,
bestelakotzen. da/du ad.
bestelakotze
bestelan h. bestela
bestelatu* e. bestelakotu
bestelaz lok. Zah. 'osterantzean'
bestenaz Ipar.
bestera Batez ere Bizk. 'bestela'
-z bestera: beren gogoaz bestera
ezkonduak.
besterako g.er.: Jaunaren gogoaz
besterakoa.
besteratu, bestera/besteratu, besteratzen.
da/du ad. g.er. 'beste batera joan edo
eraman': solasgaitik besteratu zara.
besterendu, besteren/besterendu,
besterentzen. du ad.: ondasunak
besterendu ditu.
besterenganaketa* e. besterentze
besterenganatu,
besterengana/besterenganatu,
besterenganatzen. 1 da/du ad.: kezkak
besterenganatu zituen. 2* Zuz., Ekon.
e. besterendu
besterentzaile
besterentze
bestetar iz.: gutarrak eta bestetarrak.
bestetarakotu* e. besterendu
bestetarakotze* e. besterentze
bestetaratu, bestetara/bestetaratu,
bestetaratzen. du ad. 'beste zerbait
egitera behartu': bizibeharrak
bestetaratu zuen arte.
bestetxo Bizk.
bestetzuk Heg.: batzuek hala diote, eta
bestetzuek bestela.
bestez beste* e. besteak beste
bestia iz. Lap. eta BNaf. Zah. h. piztia
bestiruditu* e. itxuraldatu
bestondo
bestorduz* e. beste orduz
beta 1 iz. Batez ere Gip. 'astia, denbora
librea' 2 iz. Batez ere Gip. 'denbora' 3
iz. Batez ere Gip. 'aukera'
106
Hiztegi Batua
betabilatu* e. errebelatu; galdu

betagin* e. letagin
betalde iz. Ipar. 'behi-taldea'
betan 1 adlag. Ipar. 'batean, batera' 2
adlag. Ipar. 'bat-batean'
bet-betan Ipar. 'bat-batean'
betantsu adlag. Ipar. 'ia batean'
betar iz. g.er. 'erraboila'
betargi izond. 'alaia'
betaro adlag. g.er. 'astiro, poliki'
betarraba* e. beterraba
betarte* e. begitarte
betatu* e. bete
betatxatu* e. petatxatu
betatxu* e. petatxu
betaurre* e. betaurreko
betaurreko 1 iz. pl.: betaurrekoak jarri. 2
iz. 'urrutira ikusteko tresna'
betaurrekodun
betaz adlag. Zah. 'astiro'
betazal
betazpi
betazpitsu izond. 'betazpiak dituena'
bete 1, betetzen. da/du ad.
bete-betean
bete-bete egin
bete-beteko
bete izan. da ad.: elkarren bete dira.
bete 2: zakua bete egur; kalea bete gizon;
katilua bete ur.
betean: edozein gauza esanez ahoa
betean; negar egiten zuen begiak
betean.
beteka: esku beteka zilarra botatzen
hauteskundeetan garaile izateko.
betez 'betean': aho(a) betez mintzo
ziren egun oroz.
betealdi
betearazi, betearaz, betearazten. du ad.
betearazle
betearazpen
betebehar
beteezin izond.
betegailu iz. Ipar. g.er. 'betegarria'
betegarri iz. eta izond.
betegin izond.
betegintzarre
betekada
beteki adlag. Ipar. Zah. 'osoki'
betekizun
beteko: etxea beteko gizona; zuloa beteko
gorputza; gizona beteko elurra.
betekor
betelan
betepen* e. betetze
beterano
beteri iz. g.er. 'begietako eritasuna'
beterinario* e. albaitari
beteritsu iz. g.er.
betero adlag. Zah. 'osoki'
beterraba iz. Batez ere Ipar. Beta vulgaris
beterre izond. Sin. begi-erre
beterri iz.: Beterria edo Jerusalemgo
zatirik behereena.
betertz iz. Sin. begi-ertz, begi ertz
betetasun
betetzaile
betetze
betezpal iz. Ipar. 'betazala'
beti
beti bat
beti-bateko
betidaino
betidanik
beti eta... -ago Ipar. 'gero eta... -ago':
joaki beti eta aitzinago.
beti eta beti: beti eta beti iraungo du.
betitik
betibizi iz. Sempervivum tectorum eta
Helichrysum stoechas Sin. betilore
betidanikako* e. betidaniko
betidaniko
betiera iz. g.er. 'betikotasuna'
betiere 1 adlag. 'beti' 2 lok. 'nolanahi ere'
betiereko
betierekotz* e. betiereko
betiko 1 izlag.: betiko bizitza. 2 adlag.:
betiko joan da.
betikoan: betikoan da orain ere gure
Peru temosoa! ( betikoan izan,
egon, iraun ... gisa erabilia)
betikotzat adlag. g.g.er. 'betiko'
betikor* e. betiereko
betikotasun
107
Hiztegi Batua
betikotu, betiko/betikotu, betikotzen.

da/du ad.
betikoz adlag. Ipar. eta Naf. h. betiko
betile
betilore iz. Sempervivum tectorum eta
Helichrysum stoechas Sin. betibizi
betilun
betilundu, betilun/betilundu, betiluntzen.
da ad. g.er. 'tristatu'
betirako h. betiko
betiraun 1 iz. 'betikotasuna' 2 izond.
'betikoa, betierekoa'
betiraunde iz. g.g.er. 'betikotasuna'
betiraute
betiro adlag. g.er. 'beti'
betizu iz. eta izond.
beto iz.: betoa jarri; betoa kendu.
betoker izond. Sin. begi-oker
betonatu* e. asfaltatu
betondo iz. Sin. begi-ondo, begi-ondo
betondoko iz. Sin. begi-ondoko, begi
ondoko
betor iz. g.er. 'bekatxoa'
betortz iz. 'letagina'
betosko* e. bekozko
betozko* e. bekozko
betroi iz. (behi mota)
betronio iz. (doinu mota)
betsein iz. Bizk. 'begi-ninia'
betule* e. betile
betun iz. Heg. Sin. ziraia
betuste* e. begirune
betxindor* e. begitxindor; bekatxo
betzain iz. Zah. g.er. h. behizain
betzulo iz. Sin. begi-zulo, begi zulo
bex* e. beix
bexamel
bezain
bezainbat
bezainbatean 1 adlag. Ipar.: nitaz
den(az) bezainbatean, ez dut deus
loria ('niri dagokidanez'); jendeez
bezainbatean ('jendeei dagokienez'). 2
adlag. Ipar.: garbitu zuen, egin
zitekeen bezainbatean.
bezainbateko izlag. 'adinakoa': hura
bezainbatekoak izango zarete.
bezainbeste
bezainbesteko
bezala
ez bezala: gauzak lehen ez bezala
begietaratzen zitzaizkion.
ez bezalako: uste ez bezalako
aldakuntzak dakartzate urteek.
bezalakatu, bezalaka, bezalakatzen. da/du
ad.: haurtxoak bezalakatzen ez
bazarete, ez zarete zeruan sartuko.
bezalako
bezalatsu
bezalatsuko
bezalaxe
bezanbat* e. bezainbat
bezanbatean* e. bezainbatean
bezatu, beza, bezatzen. du ad. 'animaliak
hezi'
bezen* e. bezain
bezeria
bezero
bezin* e. bezain
bezpera iz.
bezperago iz. Ipar. 'bezpera-aurrea':
ezkontzeko bezperan edo
bezperagoan.
bezperak iz. 'otoitza, orduen otoitzetan
ilunabarrekoa'
beztaile* e. beltzaile
beztasun* e. belztasun
bezti Ipar.: beltzez bezti agertu da Manex
('beltzez jantzita').
beztiarazi, beztiaraz, beztiarazten. du ad.
beztidura iz. Zah. 'jantzia'
beztimenda iz. Zah. 'jantzia'
beztitu, bezti/beztitu, beztitzen. da/du ad.
Ipar. eta Naf. 'jantzi'
beztitzaile
beztitze
beztu* e. belztu
bezuza iz. 'oparia, erregalua'
bezuza egin
bhutandar (herritarra)
bi: bi etxe; etxe bi.
bi-biak 1 'biak bakarrik' 2 'biak'
bi-bitara edo bi bitara: buruz buru,
bi bitara, eta lau lauren kontra aritu
ziren bertsolariak.
bien bitartean
108
Hiztegi Batua
bitan
bitara adlag. 'bi eratan'
bitariko
bia* e. biga 2
biahore iz. Ipar. Zah. 'tarrapata, zalaparta'
biaje* e. bidaia
bialdu* e. bidali
bianda iz. Ipar. Zah. 'janaria'
biao iz.: biaoa egin. Sin. siesta
biasa iz. Ipar. g.er. 'alportxa'
biatiko iz. Zah. 'elizakoa'
biba
bibak
bibaka
bibalbio izond. eta iz. Zool. 'kuskubikoa'
bibalbo* e. bibalbio
bibelar
biberoi iz. Heg.
bibiro izond. eta iz. Naf. 'bikia'
Biblia
biblia-paper edo biblia paper
biblialari
bibliko
bibliofilo
bibliografia
bibliografiko
biblioteka
bibliotekari iz. h. liburuzain
bibolin* e. biolin
bibora* e. sugegorri
bibote
bibotedun
bibotetsu izond. g.er.
bibrato* e. vibrato
bibratu, bibra, bibratzen. du ad. [ nor
kasurik gabea] 'dardaratu'
bibrazio iz. 'dardara'
biburdina iz. Teknol. (ingude mota)
bida* e. biga 2
bidagile* e. bidegile
bidagin* e. bidegile
bidagiro* e. bidaro
bidagurutze* e. bidegurutze
bidaia
bidaia-agentzia edo bidaia agentzia
bidaia-bulego edo bidaia bulego
bidaiant iz. Ipar. 'bidaiaria'
bidaiari
bidaiatu, bidaia/bidaiatu, bidaiatzen. du
ad. [ nor kasurik gabea]
bidaide
bidaje iz. Herr. h. bidaia
bidalarazi, bidalaraz, bidalarazten. du ad.
bidaldi
bidaldu* e. bidali
bidalguntza* e. apostolutza
bidali 1, bidal, bidaltzen. du ad.
bidali 2 iz. 'apostolua'
bidalketa
bidalkin iz. Zah. 'mezularia'
bidaltzaile
bidaltze
bidante iz. g.g.er. 'bidaiaria'
bidar iz. Zub. 'kokotsa'
bidari
bidaro
bidarte iz. g.er. 'bidegurutzea'
bidasari* e. bidesari
bidaso iz. g.er. 'erreka'
bidasti iz. Zah. 'bide-zatia, bi punturen
arteko bitartea'
bidatu, bida, bidatzen. du ad. Ipar. 'gidatu'
bidatzaile iz. Ipar. 'gidaria'
bidazti
bide 1
bidea galdu
bidea hautsarazi g.er. 'bidea galarazi'
bidea hautsi
bidea ebaki edo bideak ebaki
bideak egin
bidea hetsi edo bideak hetsi Ipar.
bidea ireki edo bideak ireki
bidea itxi edo bideak itxi
bidea urratu edo bideak urratu
bidean 1 [-tzeko bidean] 'moduan,
egokieran'; 'arriskuan' 2 [-tu bidean]
'beharrean, ordez'
bideari ekin
bideari lotu
bide-aurreko edo bide aurreko
'aitzindaria'
bide batez
bide-bazter edo bide bazter
109
Hiztegi Batua
bide-buru edo bide buru g.er.

'bidegurutzea'
bide egin
bide eman
bide-erakusle
bide-erdi edo bide erdi
bide-ertz edo bide ertz
bide izan 'bidezko izan'
bide-seinale edo bide seinale
bide-urratzaile
bide-urratze
bidez
bidez bide
bide-zor: bide-zorraren zabalera 3
metrokoa da.
bide-zorro edo bide zorro
bide-zoru edo bide zoru
dela bide edo direla bide edo zela
bide edo zirela bide
Donejakue bidea
bide 2: izen hori, euskaldunak kristautu
baino lehenagokoa bide da.
bide luzeko tren
bide-zabal* e. bidezabal
bidealdi* e. bidaldi
bideant edo bideante* e. bidaiant; bidante
bideazko iz. Zah. 'bidezkoa, bidaztia'
bidebanatze
bideberri iz. 'errepidea'
bidegabe iz. eta izond.
bidegabeko izlag.
bidegabez adlag. 'bidegabeki'
bidegabekeria
bidegabeki
bidegabetu, bidegabe/bidegabetu,
bidegabetzen. da/du ad. g.er. 'bidea
galdu'
bidegabeztatu, bidegabezta,
bidegabeztatzen. du ad. Zah. g.er.
'iraindu'
bidegile
bidegin* e. bidegile
bidegintza
bidegurutze
bidekari iz. Ipar.
bidekatu* e. bidegabetu; bidea galdu
bideko 1 iz.
bideko 2 izond. 'bidezkoa, zuzena'

bidelagun
bidelapur
bidelapurkeria* e. bidelapurreta
bidelapurreta
bidenabar
bideo
bideo-joko edo bideo joko
bideo-zinta* e. bideokasete
bideokamera
bideokasete
bideoklip
bideoklub
bideordain* e. bidesari
bideoteka
bideotex
bideozaintza
bider
bideraezin izond. 'ezin bideratuzkoa'
bideragarri
bideragarritasun
bideraketa
biderapen
bideratu, bidera/bideratu, bideratzen.
da/du ad.
bideratzaile
bideratze
biderdi* e. bide-erdi edo bide erdi
biderkadura iz. Mat.
biderkagai iz. Mat.
biderkaketa* e. biderketa
biderkakizun iz. Mat.
biderkari* e. koefiziente
biderkatu, biderka, biderkatzen. du ad.
Mat.
biderkatzaile
biderketa iz. Mat.
bidertu* e. biderkatu
bidesari
bidet
bidetasun* e. bidezkotasun
bidexendra iz. Naf. 'bidezidorra'
bidexka
bidezabal iz. 'errepidea'
bidezain
bidezaingo
bidezidor
110
Hiztegi Batua
bidezkari* e. bidazti; bidekari

bidezki adlag.
bidezko 1 iz. 'bidaztia, erromesa'
bidezko 2 izond. 'zuzena, legezkoa'
bidezkotasun
bidezkotu, bidezko/bidezkotu,
bidezkotzen. du ad.
bidezoru* e. bide-zoru edo bide zoru
bidimentsional izond. 'bi dimentsioko,
dimentsio biko'
bidoi
bidriera* e. beirateria
bidrio* e. beira
bidutzi iz. g.er. 'munstroa'
biela iz. Autom.
bielorrusiar (herritarra)
bielorrusiera (hizkuntza)
bienabenturantza iz. Heg. Zah.
'zorionbidea, dohatsutasuna'
bienabenturatu* e. zorioneko; zoriontsu;
dohatsu
bienal iz. Sin. biurteko
biera iz. Ipar. h. garagardo
bierarteko izlag. Ipar. 'artekoa, bitartekoa'
bifokal
big-bang
biga 1 iz. 'bigantxa'
biga 2 zenb.: biga etorri dira. (* biga
ikasle e. bi ikasle )
biga-bost 'asko, anitz'
biga-bostetan 'maiz'
bigamia
bigamo
bigantxa
bigarren 1 ord. 2 iz. 'jai edo egun seinalatu
baten ondoko eguna edo biharamuna':
Pazko bigarrena.
bigarrenean adlag. 'bigarren aldiz';
'bigarren lekuan'
bigarrenez
bigarrengo izlag. eta adlag. Heg.
bigarrengoz g.er. 'bigarrenez'
bigarren lehengusina Bizk. eta Naf.
bigarren lehengusu
bigarren mundu
bigarren ordena Erl.
bigarrenik
bigilantzia* e. zaintze; begiratze; jagote

bigilatu* e. zaindu; begiratu; jagon
bigira iz.: bigirak dira beste olgeta batzuk
baserri-etxeetan mutilak eta neskak
gauez egiten dituztenak.
bigizta* e. begizta
biguin* e. bigun
bigun
bigundu, bigun/bigundu, biguntzen. da/du
ad.
bigungarri
bigunkeria
bigunki
bigunkiro
biguntasun
biguntxo izond. 'aukeran bigunegia'
biguntzaile
biguntze
bihar
bihar arte
bihardanik
bihar edo etzi
bihar-etzi Batez ere Bizk.
biharko 1 izlag.: biharko lanak. 2
adlag.: biharko utzi dugu lana.
bihartik
biharamun
biharamuneko
biharamunago iz. Ipar. 'biharamunaren
ondoko eguna'
bihi iz. Sin. ale; garau
bihibelar* e. biri-belar
bihijale iz. Sin. alejale
bihika 1 adlag. 'aleka' 2 iz. 'alea, bihia'
bihikatu, bihika/bihikatu, bihikatzen. du
ad. 'aletu'
bihiketa iz. 'bihi kopuru handia'
bihikor izond. Zah. g.er.
bihilabetekari
bihileko
bihitegi
bihitoki iz. g.er. 'bihitegia'
bihitsu iz. g.er.
bihitu, bihi/bihitu, bihitzen. da/du ad.
'aletu'
bihitze iz. g.er. 'bihi mordoa'
111
Hiztegi Batua
bihiztatu, bihizta, bihiztatzen. da ad. g.er.

'bihitu'
bihortz
bihortzeko iz.
bihotz iz.: bihotz-taupada.
bihotz-altxagarri izond.: solas
bihotz-altxagarriak.
bihotz-belar 'biri-belarra'
Pulmonaria officinalis
bihotz-bero
bihotz-berritu. da ad.: bihotz-berri
zaitezte eta sinets berri ona.
bihotz-berritze
bihotz-bigun g.er.
bihotz-bihotzean
bihotz-bihotzeko
bihotz-bihotzetik
bihotz-bihotzez
bihotz-birikak
bihotz-damu edo bihotz damu
bihotzeko izlag.: nire bihotzeko
laztana.
bihotz eman
bihotz-erdiragarri izond.
bihotzetik
bihotzetiko izlag. g.g.er. 'bihotzekoa'
bihotzez
bihotzezko izlag.: bihotzezko
urrikalmendua.
bihotz-galdu. / ad.: ez gaitezen
bihotz-gal, goazen beti aitzina.
bihotz-garbi
bihotz-gogor
bihotz-gozagarri
bihotz hartu g.er. 'adoretu'
bihotz izan
bihotz sakratu: Jesusen bihotz
sakratuaren jaia.
bihotz-ukigarri izond.: poematxo
bihotz-ukigarria.
bihotz-ukitu. ad.: zure hitzek bihotzukitu naute.
bihotz-zabal
bihotz-zabaltasun
Jesusen bihotz (irudi mota)
bihotzaldi
bihotzbelar* e. bihotz-belar
bihotzeko iz.: bihotzekoak emanda hil zen.
bihotzeratu, bihotzera/bihotzeratu,
bihotzeratzen. du ad.
bihotzerre
bihotzildu, bihotzil, bihotziltzen. da/du ad.
g.er. 'tristatu'
bihotzondo
bihotzondoko iz.
bihozbera
bihozberatasun
bihozberatu, bihozbera/bihozberatu,
bihozberatzen. da/du ad.
bihozdun* e. bihoztun
bihozgabe izond.
bihozgabeko izlag.
bihozgabekeria
bihozgabetasun iz. g.er.
bihozgabetu, bihozgabe/bihozgabetu,
bihozgabetzen. da/du ad.
bihozgabetze
bihozgogor* e. bihotz-gogor
bihozkada
bihozkatu* e. bihozgabetu
bihozki adlag. g.er. 'bihotzez'
bihozkoi izond. g.er.
bihozkor izond. g.er.
bihozmin
bihozmindu, bihozmin/bihozmindu,
bihozmintzen. da/du ad.
bihozo
bihozpe iz. g.er.
bihozpera* e. bihozbera
bihoztasun iz. g.er.
bihozti
bihoztoi izond. Batez ere Zub. 'ausarta,
bihoztuna'
bihoztoiki adlag.
bihoztoitasun iz. g.er.
bihoztoitu, bihoztoi/bihoztoitu,
bihoztoitzen. da/du ad. g.er.
bihoztu, bihotz/bihoztu, bihozten. du ad.
g.er.
bihoztun
bihoztundu, bihoztun/bihoztundu,
bihoztuntzen. da/du ad. g.er.
bihoztxo
bihur 1 iz. 'bilurra' 2 izond. h. bihurri
bihurbide iz. g.er. 'itzulbidea'
112
Hiztegi Batua
bihurdika iz. Ipar.

bihurdikatu, bihurdika/bihurdikatu,
bihurdikatzen. da/du ad. Ipar.
bihurdikatzaile izond. eta iz. g.er.
bihurdikatze
bihurdura
bihurgailu iz. Teknol.
bihurgarri
bihurgune
bihurgunetsu
bihurka adlag. g.er. 'bihurrituz'
bihurkari izond. Gram.
bihurkatu, bihurka, bihurkatzen. da/du ad.
h. bihurdikatu; bihurritu
bihurkera* e. bihurrera
bihurkeria* e. bihurrikeria
bihurketa
bihurkin
bihurkor
bihurkortasun
bihurkunde iz. Ipar. Zah. 'ezagutza, esker
ona'
bihurpen iz. g.er.
bihurraldi iz. g.er. 'itzulera'; 'bihurdura'
bihurrarazi, bihurraraz, bihurrarazten. du
ad.
bihurrera
bihurrezin izond. g.er.
bihurri
bihurrialdi iz. 'matxinada'
bihurriarazi, bihurriaraz, bihurriarazten.
du ad.
bihurridura* e. bihurdura
bihurrika adlag. g.er.: ezpain-bihurrika
hasi zen.
bihurrikatu, bihurrika/bihurrikatu,
bihurrikatzen. da/du ad.
bihurrikeria
bihurriki
bihurripen iz. g.er. 'bihurrialdia,
matxinada'
bihurritasun* e. bihurrikeria
bihurritu 1, bihurri/bihurritu, bihurritzen.
da/du ad.
bihurritu 2 iz.
bihurritza iz. g.er. 'bihurrialdia'
bihurritze
bihurtu, bihur, bihurtzen. da/du ad.: ura

ardo bihurtu zen.
bihurtza iz. g.er.
bihurtze
bijektibo
bijekzio
bijilantzia* e. zaintze; begiratze; jagote
bijilatu* e. zaindu; begiratu; jagon
bijilia
bijorra iz. 'bigarren jorraldia'
bik iz. Ipar. h. bolaluma
bikain
bikaindu, bikain/bikaindu, bikaintzen. da/
du ad.
bikainki
bikaintasun
bikaintze iz.: karmeldar ordenaren iraute,
santutze eta bikaintzea.
bikarbonato
bikario
bikario jeneral
bikariogo iz. Ipar. 'bikariotza'
bikariotza 1 iz. 'bikarioaren lanbidea eta
kargua' 2 iz. 'bikarioaren ardurapeko
barrutia'
bikatu* e. bikotu
bike
bikedun izond. g.er.: hiru bide bikedun.
bikestatu* e. bikeztatu
biketsu
biketu, bike/biketu, biketzen. du ad. g.er.
'bikeztatu'
bikeztatu, bikezta, bikeztatzen. du ad.
bikeztatze iz.: zahatogile guztiek ez zuten
bikeztatze hau berdin egiten.
biki
bikingo
bikini
biko
bikoiti
bikoitz
bikoizketa
bikoiztasun
bikoizte iz.: errepidearen bikoizteproiektua.
bikoiztu, bikoitz/bikoiztu, bikoizten.
da/du ad.
113
Hiztegi Batua
bikor* e. pikor
bikote
bikote-lagun
bikoteka
bikotekide
bikotu, biko/bikotu, bikotzen. du ad. g.er.
'bikoiztu'
bikromia iz. (inprimatze-teknika)
biktima
biktoria* e. garaipen
biku* e. piku
bikun
bikundu, bikun/bikundu, bikuntzen. da/du
ad.
bil-bil egin
bila
bilaka
bilakabide
bilakaera
bilakaide iz. Zub. Zah. 'liskar-kidea, etsaia'
bilakarazi, bilakaraz, bilakarazten. du ad.
bilakari izond. Zub. g.er. 'borrokalaria'
bilakatu, bilaka, bilakatzen. da/du ad.
bilakatzaile izond. g.er. 'bihurtzailea':
gramatika sortzaile eta bilakatzailea.
bilakatze
bilaketa
bilakinde* e. bilakuntza
bilakindetu* e. bilatu; ikertu
bilakizun iz. g.er.: laguntzaileei esker
aurkitu du bilakizun zena.
bilakuntza
bilalde* e. inguru
bilaldi
bilan 1* e. bila
bilan 2 iz. Ipar. 'balantzea'
bilarazi, bilaraz, bilarazten. 1 du ad.
'bilatzera behartu' 2 du ad. 'biltzera
behartu'
bilari
bilarrauzi iz. Zah. 'aratxea, txahala'
bilasari iz. Bizk. g.er.
bilateral izond. h. aldebiko
bilatu, bila/bilatu, bilatzen. 1 du ad. 'bila
ibili, xerkatu' 2 du ad. Heg. Beh.
'aurkitu'
bilatzaile
bilatze
bilau
bilaukeria
bilaukiro adlag. g.er.
bilautasun iz. g.er.
bilautzar izond. g.er.
bilaxka iz. Batez ere Zub. 'borroka'
bilaxkatu, bilaxka/bilaxkatu, bilaxkatzen.
da ad. Batez ere Zub. 'borrokatu'
bilbadura
bilbatu, bilba, bilbatzen. du ad.
bilbe
bilbeatu* e. bilbatu
bildoski iz. 'bildotsaren okela'
bildostegi
bildots
bildots-mihi (plantain mota)
bildu, bil, biltzen. da/du ad.
bilduki
bildukin* e. bilkin
bilduma
bilduma egin
bildumagile
bildumari
bildumatu ad.
bildumatze iz.: eskertzekoa da doinu
herrikoien bildumatze ahalegina.
bildumen
bildur* e. beldur
bildura
bildutasun
bilera
bilerazi* e. bilarazi
bilete* e. billete
bilgailu
bilgia iz. Ipar. 'biltokia'
bilgo 1 iz. g.er. 'bilduma' 2 iz. g.er.
'paketea'
bilgor
bilgorreztatu, bilgorrezta, bilgorreztatzen.
du ad.
bilgortsu izond. g.er.
bilgu* e. bilgia
bilguma* e. bilera; bilduma; biltegi
bilgune
bili iz. g.er. 'txitoa'
biligarro iz. h. birigarro
114
Hiztegi Batua
bilin-balanka* e. bilinbolaka
bilinbolaka adlag. Batez ere Bizk. 'zabuka,
balantzaka'
bilingue* e. elebidun
bilinguismo* e. elebitasun
bilintzi-balantza adlag. Ipar. eta Naf.
'zabuka, balantzaka'
bilioi
biljorra* e. bijorra
bilketa
bilkida* e. bilera; lehiaketa
bilkin
bilkuia iz. Zah. 'bilkura'
bilkuntza iz. Zah. 'bilera'
bilkura
billar
billete iz. (dirua)
bilo iz. Batez ere BNaf. eta Batez ere Zub.:
erran dio ahoan bilorik gabe.
bilo-gorri edo bilogorri
bilo-hori edo bilohori
bilo-mozle
bilo-urdin edo bilourdin
bilo-hori edo bilohori izond.
bilo-urdin edo bilourdin izond.
biloba 1 iz. 'seme edo alabaren haurra' 2 iz.
Bizk. 'birbiloba'
bilogorri edo bilo-gorri izond.
biloholli* e. bilo-hori edo bilohori
bilorde iz. 'ileordea'
bilorruski* e. pergamino
bilotsu izond. Ipar. eta Naf. 'iletsua'
biltegi
biltegiratu, biltegira/biltegiratu,
biltegiratzen. du ad.
biltegiratze
biltegitu* e. biltegiratu
biltegizain
biltoki
biltzaile
biltzar
biltzar-lagun g.er. 'biltzarkidea'
biltzarkide
biltze
bilur
bilurtu, bilur/bilurtu, bilurtzen. du ad.
'bilurrez lotu'
bilutsik* e. biluzik
biluz Batez ere adlag.
biluzarazi, biluzaraz, biluzarazten. du ad.
biluzgorri
biluzgorrian
biluzgorririk
biluzgorritasun
biluzgorritu, biluzgorri/biluzgorritu,
biluzgorritzen. da/du ad.
biluzi 1, biluz, biluzten. da/du ad.
biluzi 2 izond.
biluzik
biluztasun
biluzte
biluztu* e. biluzi
bina banatz.: bina mila.
binako izlag.
binan adlag. Bizk. 'binaka'
binan-binan adlag. Bizk. 'binaka(binaka)'
binagre* e. ozpin
binagrera iz. Artemisia dracunculus Sin.
estragoi
binaka
binakako izlag.
binakatu, binaka/binakatu, binakatzen. du
ad.
binako iz.
binario* e. bitar
binatu, bina/binatu, binatzen. da/du ad.
'bikotetan bildu': eperrak binatzen
hasiak dira.
binazka adlag. h. binaka
binbalet* e. ginbalet
binbitartean* e. bien bitartean
bineta iz. 'irudi apaingarria'
bingo
binokular
binokulu iz. [pluralean erabiltzen da]
binomial izond. Mat.
binomio
binorri iz. Ligustrum vulgare
binper iz.: soineko guztiek badute beren
ifrentzu edo binperra.
biodegradagarri izond.
biogeografia
biogeografiko
115
Hiztegi Batua
biografia
biografiko
biografo
biokimika
biokimiko
biola
biolatu* e. bortxatu
biolazio* e. bortxaketa; bortxatze
biolentzia iz. h. indarkeria
bioleta iz. Viola sp.
biolin
biolin-jotzaile Sin. biolinista
biolinista iz. Sin. biolin-jotzaile
biologia
biologiko
biologo
biolontxelo
bioma iz. Biol.
biomasa iz. Biol.
bionbo iz. Heg.
biopsia
biosfera
bioteknologia
biotiko izond. Biol.
biotopo iz. Biol.
biozenosi iz. Biol.
biper* e. piper
bipera iz. Ipar. 'sugegorria'
biperbeltx* e. piperbeltz
biperrada* e. piperrada
biperrontzi* e. piperrontzi
bipi* e. pipi
bipil
bipilarazi, bipilaraz, bipilarazten. du ad.
bipildu, bipil/bipildu, bipiltzen. da/du ad.
bipilki
bipiltasun
biplano iz. Teknol.
bipolar izond.
bira 1
bira-bira adlag.
bira egin
bira eman g.er. h. bira egin
biran
bira 2 banatz. Ipar. eta Naf. 'bina'
birabarki
biradera
biragarri izond. '(norbaitek edo zerbaitek)

bira dezakeena'
biragune
biraka adlag.
bira-biraka adlag. Bizk. 'biraka'
birakari izond.: ate birakaria.
birakatu, biraka/birakatu, birakatzen.
da/du ad. g.er. 'biratu'
biraketa
birakor
birakortasun
biraldi iz. g.er.
birao
birao egin
biraogarri izond. g.er. 'madarikagarria'
biraogile
biraoka
biraokatu, biraoka/biraokatu, biraokatzen.
du ad. g.er. 'madarikatu'
biraolari
biraoti izond. eta iz. Batez ere Bizk.
'biraolaria'
biraoztatu, biraozta, biraoztatzen. du ad.
g.er. 'madarikatu'
birarazi, biraraz, birarazten. du ad.
biratu, bira/biratu, biratzen. da/du ad.:
bestera biratzen duzu aurpegia hura
ez ikustearren; ilargia lurraren
inguruan biratzen da.
biratzaile* e. birakari
biratze
birazka adlag. Ipar. 'binaka'
birazkatu, birazka/birazkatu, birazkatzen.
da/du ad. Ipar. g.er. 'binakatu'
birbanaketa iz. Ekon.
birbanatu, birbana, birbanatzen. du ad.
Ekon.
birberotu, birbero, birberotzen. da/du ad.
g.er. 'berriz berotu'
birbiloba iz. 'bilobaren semea edo alaba'
birbira iz. Ipar. 'pixka'
birbiratu, birbira/birbiratu, birbiratzen. du
ad. g.er.: gatza birbiratu du
haragiaren gainera.
birbiztu* e. berpiztu
birgaikuntza
birgaitu, birgai, birgaitzen. da/du ad.
birgaitze
116
Hiztegi Batua
biri iz.: katuarentzat biria ekarri beharko

da.
biri-belar Pulmonaria officinalis
biribil
biribilatu, biribila, biribilatzen. da/du ad.
Zah. 'bildu, elkartu'
biribildu, biribil/biribildu, biribiltzen. da/
du ad.
biribilgu* e. biribilgune
biribilgune
biribilkarazi, biribilkaraz, biribilkarazten.
du ad. g.er.
biribilkatu, biribilka, biribilkatzen. da/du
ad.
biribilketa
biribilki 1 adlag. 'biribiltasunez'
biribilki 2 iz. 'biribilean itxitako lerro
baten forma duen zera'
biribilkote izond. g.er.: aurpegi
biribilkotea.
biribiltasun
biribiltze
birigaitz iz. g.er. 'hetika, tuberkulosia'
birigarro iz. Turdus philomelos
birika 1 iz. 'arnasketa-organoa' 2 iz.
'birikia'
birika-handi edo birikahandi izond.
g.er. 'gibel-handia'
birika-bihotzak* e. bihotz-birikak
birika-handi edo birikahandi izond. g.er.
'gibel-handia'
birikeri
biriketako iz. h. birikeri
biriki iz. 'abereen birika, jateko zatikatua'
biritxi 1 izond. Ipar. 'bikia' 2 izond. Ipar.
'bikoitza' 3 izond. Ipar. 'bikoitia'
birjabetasun
birjabetu, birjabe/birjabetu, birjabetzen.
da ad.
birjabetze
birjaio, birjaiotzen. da ad.
birjaiotza* e. pizkunde
birjaiotze
birjina
birjinal 1 izond. g.er. 'birjintasunezkoa'
birjinal 2 iz. Mus.
birjinalista
birjinitate iz. Zah. 'birjintasuna'
birjintasun
birjosi, birjos, birjosten. du ad.
birjoste iz.
birla iz.: bederatzi birletako joko hori
biziki maite dugu herrian.
birlandaketa
birlandatu, birlanda, birlandatzen. du ad.
birlandatze
birlandu, birlant/birlandu, birlantzen. du
ad. g.er.
birlantze iz. g.er.
birlari iz.: hamar birlarik parte hartu dute
aurtengo txapelketan.
birlelo iz. g.er. 'antifona'
birloba iz. Bizk. 'biloba'
birloratu, birlora, birloratzen. da ad.
birloratze
birlore
birmaniar (herritarra)
birmaniera (hizkuntza)
birmoldaketa
birmoldarazi, birmoldaraz,
birmoldarazten. du ad.
birmoldatu, birmolda, birmoldatzen.
da/du ad.
birraitaita iz. Bizk. 'birraitona'
birraitona
birraldatu* e. berraldatu
birraldatze* e. berraldatze
birramama iz. Bizk. 'birramona'
birramona
birresku iz. Bizk. g.er.
birretan* e. birritan
birrin
birrin-birrin egin
birrinbi-barranba
birrinbili-barranbala* e. birrinbibarranba
birrindu, birrin/birrindu, birrintzen. du ad.
birringailu
birrintze
birrist* e. brixt
birritan
behin eta birritan
birrizen* e. ezizen; izengoiti
birsaldu, birsal, birsaltzen. du ad.
birsortu, birsor, birsortzen. da/du ad.
117
Hiztegi Batua
birtual
birtualitate
birtualki adlag.
birtualtasun
birtuoso iz. 'trebetasun handiko artista,
batez ere musika jotzen'
birtute* e. bertute
biru* e. piru
birunda
birundan
birundaka adlag. g.er. 'biraka'
birundatu, birunda/birundatu,
birundatzen. du ad. g.er.
birus
birzahi
birziklatu, birzikla, birziklatzen. du ad.
bis (Batez ere musikan erabiltzen da,
'berriz' adiera duela)
bisa iz. 'Estatu batzuetan sartzeko,
pasaporteaz gain behar den agiria'
bisagra* e. gontz; (atearen) erro
bisaia 1 iz. 'aurpegia' 2: deabruen bisaia!
(esapideetakoa)
bisaje iz. Herr. 'itxura harrigarria, zabarra'
bisdun izond. 'bitsa duena': ardo bisduna.
bisean bis: gehienetan etsaiak bi lerrotan
ematen dira bisean bis, taulatuan.
bisera
bisest* e. bisurte
bisext edo bisexta* e. bisurte
bishkekar (herritarra)
bisianbis* e. bisean bis
bisible* e. ikusgai
bisigodo
bisigu iz. Pagellus centrodontus
bisigutan adlag.
bisigutara adlag.
bisigute iz. 'bisigu-arrantzako garaia'
bisio iz. h. ikuskari; ikuspen
bisione* e. bisio
bisir
bisisturte* e. bisurte
bisita
bisita egin
bisitaldi
bisitari
bisitatu, bisita/bisitatu, bisitatzen. du ad.
bisitatzaile iz. 'bisitaria'

Bisitazio iz. (Ama Birjinarena)
biska iz. Sin. lika
biskatsu izond. Sin. likatsu
biskatu, biska/biskatu, biskatzen. da/du
ad. Sin. likatu
biskositate iz. Fis.
bislama (hizkuntza)
bismuto
bisoi
bison* e. bisonte
bisonte
bisore
bisorrei* e. erregeorde
bissautar (herritarra)
bista iz.: (begien) bistan.
bistako izlag.: begien bistakoa.
bistan egon
bistan izan
bistara adlag.
bistatik alde egin
bistatik galdu
bistatik kendu
bistaz ezagutu
bistaratu, bistara/bistaratu, bistaratzen. da/
du ad.
bistatu, bista/bistatu, bistatzen. 1 du ad.
g.g.er. 'apaindu' 2 du ad. 'urrutian
ikusi'
bisturi iz. (ebakuntzetako lanabesa)
bisual izond. (normalean edo gehienetan
hobestekoak dira begi -, ikus -,
ikusmen - modukoak)
bisurte
bisustu, bisuts/bisustu, bisusten. da/du ad.
bisusturte* e. bisurte
bisuts
bit
bitalismo
bitalista
bitamina
bitan adlag. 'bi aldiz'
bitar
bitariko
bitarte
bitartean
118
Hiztegi Batua
-en bitartez postpos.: X izpien

bitartez gorputz barruan dagoen
edozer ikusi ahal izaten da.
bitartekari
bitartekaritza
bitarteko 1 iz. 2 izond.: noiz den
hordikeria osoa, noiz bitartekoa, edo
erdi-merdi esaten zaiona.
bitarteko izan
bitartekotasun
bitartekotza
bitartekoz* e. bitartez
bitasun
biter
bitezar* e. diploma
bitika* e. pitika
bitikultura iz. h. mahastizaintza
bitima* e. biktima
bitina* e. pitika
bitore izond. g.g.er. 'trebea'; 'bikaina'
bitoria* e. garaipen
bitorios* e. garaile
bits
bitsetan adlag.: zorion-bitsetan.
bitsadera iz.
bitsdun* e. bisdun
bitsu izond. Bizk. g.er. 'apartsua'
bitu, bi/bitu, bitzen. du ad. g.er. 'bikoiztu'
bituminoso izond. Geol.
bitxabal* e. bidezabal
bitxi 1 iz. 2 izond.
bitxi-denda edo bitxi denda
bitxidun
bitxigile
bitxigintza
bitxika iz. 'garatxo-belarra' Daphne
laureola
bitxikeria
bitxiki adlag.: zein bitxiki dabilen!
bitxilore iz. Bellis sp.
bitxiontzi
bitxitasun
bitxitegi
bitxitu, bitxi/bitxitu, bitxitzen. da/du ad.
g.er. 'bitxi bihurtu'
bitxiztatu, bitxizta, bitxiztatzen. da/du ad.
bitzuk Bizk.
biuniboko izond. Sin. bana-banako

biurda iz. 'ezkerte beltza' Convolvulus
arvensis
biurteko iz. Sin. bienal
bixi izond. Adkor.
bixigarri iz. Adkor.
bixika iz. Batez ere Ipar. 'maskuria'
bixikotx* e. bixkotx
bixilore* e. bitxilore
bixkotx iz. Ipar. Sin. bizkotxo
bixta* e. bista
bizar iz.: bizar-aitzurra.
bizar-labana edo bizar labana
bizar-makina edo bizar makina
bizar-peitu izond. Zah. 'bizargabea'
bizarra egin
bizarra kendu
bizarra moztu
bizardo izond. g.er. 'bizarduna'
(gutxiespenezkoa da adiera eta
gizonezkoez esaten da: 'bizar zaindu
gabea duen gizonezkoa' edo)
bizardun
bizargabe izond.
bizargabeko izlag. g.er.
bizargile
bizargin
bizargintza
bizarmakina* e. bizar-makina edo bizar
makina
bizarnabal* e. bizar-labana
bizartegi
bizartsu
bizartu, bizar/bizartu, bizartzen. da ad.
g.er.
bizartzar
bizeps
bizi 1 izond. 2 iz.: bizia galdu; bizia kendu.
bizi-emaile
bizi-itxaropen
bizitan adlag. g.er. 'bizirik'
bizi izan, bizi, bizitzen, biziko. da ad.
bizi-alargun
bizi-alargundu, bizi-alargun/bizialargundu, bizi-alarguntzen. da ad.
bizi-alarguntza
119
Hiztegi Batua
biziagotu, biziago/biziagotu, biziagotzen.

da/du ad.
bizialdatu, bizialda, bizialdatzen. du ad.
bizialdi
biziarazi, biziaraz, biziarazten. du ad.
biziarazle
biziaro
biziarteko izlag. Batez ere Zuz.
biziatu, bizia, biziatzen. da ad.
bizibehar
biziberritu, biziberri, biziberritzen. da/du
ad.: euskara poesiaren indarraz
biziberrituko zuena.
biziberritze iz.
bizibide
bizidun
bizien iz. Bizk. 'minbizia'
biziera
bizierrule izond. eta iz. Zool.: sugegorria
bizierrulea da.
bizigabe izond.
bizigabeko izlag.
bizigai
bizigailu iz. Ipar. 'bizigaia, janaria'
bizigarri izond. eta iz.: gauza biziak eta
bizigarriak; aho-bizigarria.
bizigura iz. eta izond. Bizk. 'bizinahia'
bizikai* e. bizigai
bizikari izond. Ipar.
biziki
bizikide
bizikidetasun
bizikidetza
bizikizun
bizikleta
bizikletadun iz. 'bizikletaria'
bizikletari iz. Sin. txirrindulari
bizikor izond.: gorputza hilkorra da eta
arima bizikorra.
bizilagun 1 iz. 'bizikidea, ezkontidea' 2 iz.
'auzokidea' 3 iz. 'biztanlea'
bizilege
bizileku
bizimaina iz. Gip.: mendeetan artoak
hornitu izan du gure sukaldeko
bizimaina.
bizimin iz. Liter.: biziki bizi du bakoitzak
bizitzaren bizimina.
bizimodu
bizimolde
bizinahi 1 iz.: beren bizinahi eta
bizibeharraren kezka; bizinahiak eta
ezinbiziak zerabilen gizona. 2 izond.:
herri gaztea, kolorezalea, bizinahia,
alaia.
bizio 1 iz. 'ohitura txarra'
biziozko
bizio 2 iz. Bizk. 'hesteetako zizarea'
bizio-belar iz. Bizk. 'zizare-belarra'
Artemisia abrotanum
bizioso izond. Zah. 'biziotsua'; 'biziozkoa'
biziotsu
bizipen
bizipide* e. bizibide
bizipoz
biziratu, bizira/biziratu, biziratzen. da/du
ad. 'bizira etorri edo ekarri'
bizirik
biziro
bizitasun
bizitegi iz. 'etxebizitza'
biziterri iz. g.er. 'bizilekua'
bizitetxe iz. g.er. 'bizilekua'
bizitoki
bizitore izond. Ipar. 'azkarra, bizkorra,
indartsua'
bizitu, bizi/bizitu, bizitzen. da/du ad.
'biziagotu, biziago bihurtu': hartarako
bideak hartzeko egarria gehitu eta
bizitu zait.
bizitxo izond. 'aukeran biziegia'
bizitza 1 iz. 'bizia, bizialdia, bizimodua' 2
iz. 'etxea, etxebizitza'
bizitzaile 1 izond. 'bizigarria' 2 iz.
'biztanlea'
bizitzaldi iz. 'bizialdia'
bizitzaro iz. 'biziaroa'
bizitze 1 iz. Ipar. eta Naf. h. bizitza
bizitze 2 iz. g.er. 'bizi(ago) bihurtzea'
bizitzeko iz. Ipar. 'bizigaia, janaria'
bizizale 1 iz. 'biztanlea' 2 izond. 'ongi
bizitzea maite duena'
Bizkai-dantza
Bizkai-gaztaina
bizkaiera
bizkailu* e. pizgailu
120
Hiztegi Batua
bizkaitar
bizkar 1 iz. (giza gorputzaren zatia) 2 iz.
(animaliaren gainaldea) 3 iz.
(mendiaren gainaldea) 4 iz.
(liburuaren zatia)
-en bizkar: besteren bizkar bizitze
hori, ai zeinen gauza ona den!
bizkar-besta Ipar. eta Naf.: etxe
berriari teilatua eman genionean
bizkar-besta egin genuen.
bizkar-muin
bizkarra berotu
bizkar eman edo bizkarra eman
bizkarra hautsi g.er.
bizkarretik: langilearen bizkarretik
mantentzen dira alferrak.
bizkarrez adlag.: bizkarrez itzulirik,
badoa ingelesa.
bizkar-zorro edo bizkar zorro
bizkar-zur edo bizkar zur
bizkar-hezur* e. bizkarrezur
bizkar-zaku* e. bizkar-zorro edo bizkar
zorro
bizkargune
bizkarka
bizkarkari iz. g.er.
bizkarki iz. 'bizkar aldeko okela'
bizkarkin izond. Ipar. 'bizkarroia'
bizkarralde
bizkarreko
bizkarreratu, bizkarrera/bizkarreratu,
bizkarreratzen. da/du ad.
bizkarrezur
bizkarroi
bizkarroikeria iz. g.er.
bizkarrune* e. bizkargune
bizkartara iz. Ipar. 'bizkarkada'
bizkartu, bizkar/bizkartu, bizkartzen.
da/du ad. 'bizkar-itxura hartu edo
eman'
bizkartzain
bizkaur iz. Ipar. g.er. 'prostata'
bizki iz. Gip. eta Naf. h. biki
bizkitartean 1 adlag. Zah. 'bien bitartean'
2 lok.
bizkonde
bizkonderri
bizkondesa
bizkondetza
bizkor
bizkorgarri
bizkorki 1 adlag. 'bizkortasunez' 2 adlag.
Naf. 'ugari': jendea bizkorki etorri zen
feriara.
bizkorraldi
bizkorrarazi, bizkorraraz, bizkorrarazten.
du ad.
bizkorrik adlag. 'bizkor(ki)'
bizkortasun
bizkortu, bizkor/bizkortu, bizkortzen. da/
du ad.
bizkortze iz.: Kataluniako hizkuntza eta
kulturaren bizkortze-prozesua.
bizkotxa* e. bixkotx; bizkotxo
bizkotxo iz. Heg. Sin. bixkotx
bizkunde* e. pizkunde
bizpahiru
bizpahiruretan adlag. g.er. 'bizpahiru
aldiz'
bizpahiruna banatz.
bizpahirunaka adlag.
bizpalau Ipar.
biztaldi* e. bizialdi
biztanle
biztanlego* e. biztanleria
biztanleria
bizte* e. pizte
biztu, biztu, bizten. da/du ad. Batez ere
Bizk. h. piztu
biztualdi* e. piztualdi
biztuarazi* e. pitzarazi
biztuera* e. piztuera
blai
blai-blai
blai egin: blai eginda gelditu.
blaitu, blai/blaitu, blaitzen. da/du ad.
blankura iz. Bizk. (arrantzakoa)
blantyretar (herritarra)
blasfemari iz. Zah. 'biraolaria'
blasfematu, blasfema, blasfematzen. du
ad.
blasfematzaile iz. Zah. 'biraolaria'
blasfemia* e. birao
blasfemio iz. Ipar. 'biraoa'
blasoi iz. g.er.
121
Hiztegi Batua
blastoporo iz. Zool.

blastozele iz. Zool.
blaust* e. plaust
blekari* e. plekari
blenda iz. Kim.
blenido izond. Zool.
blenorragia iz. Med.
blindaje
blindatu, blinda, blindatzen. du ad.
blintxa iz. Ipar. 'hegabera'
blist-blast edo blisti-blasta* e. plisti-plasta
bloemfonteindar (herritarra)
blok
bloke
blokeo
blu izond. Ipar. Herr. 'urdina'
blues iz. (musika mota)
blusa iz. 'emakumeen atorra mota'
bo interj. (zalantza eta -errepikatuz: bobo(-bo)- ukapena adierazten du)
boa iz. Subfam. Boinae
bobeda iz. h. ganga
bobina iz. Sin. haril
boda iz. Heg. Beh. 'ezteia'
bodega iz. Heg. Beh. 'sotoa'
bodegoi* e. natura hil
boga 1 iz. 'arraunketa'
boga 2 iz. Boops boops
bogalari
bogatu, boga/bogatu, bogatzen. du ad.
bogotar (herritarra)
bohatu* e. buhatu
bohemio
boikot
boikot egin
boikotatu, boikota/boikotatu, boikotatzen.
du ad.
boikoteatu* e. boikot egin; boikotatu
boilo* e. opil
bokadilo* e. ogitarteko
bokal iz. (kontsonante ez dena)
bokalarteko izlag. Hizkl.
bokale iz. (itsasokoa)
bokalismo iz. Hizkl.
bokantza iz. Zah. 'elokuentzia'
bokarta
bokata iz. Ipar. eta Naf. 'lixiba'
bokata egin
bokata jo
bokataldi
bokatari iz. g.er.
bokatatu, bokata/bokatatu, bokatatzen. du
ad. g.er. 'bokata egin'
bokater iz. Ipar. g.er. 'bokata egiteko
ontzia'
bokatibo
bokazio
bol-bol adlag. Batez ere Bizk. 'bor-bor'
bola 1
(haragi) bola
bola-joko edo bola joko
bola 2 iz. 'ehunak lantzeko makina'
bolada
boladan egon
bolajoko* e. bola-joko edo bola joko
bolaleku
bolaluma
bolandera iz. 'suziria'
bolanta iz. 'arrantzako sare mota'
bolante iz. (autoa gidatzekoa)
bolari iz. 'birlaria, bola-jokoan aritzen
dena'
bolatoki
bolatu, bola/bolatu, bolatzen. du ad. Zah.
'ehunak bolan jo'
bolatzaile iz. Zah.
bolazain iz. Zah. 'bolatzailea'
bolba iz. Mikol.
bolbolka adlag. Bizk. 'borborka'
bolbora
bolborategi iz. g.er.
bolborin iz. 'ubarroia'
bolea iz. Heg. Kirol. (pilota airez jotzeko
moduetarik bat)
boleibol
bolero
boletin* e. buletin
bolfram* e. wolfram
boli
bolido iz. Astron. 'meteoritoa'
boligrafo iz. Heg. h. bolaluma
bolikostar (herritarra)
bolina iz. g.er.
bolinara (itsasontzietako soka)
122
Hiztegi Batua
bolingozo iz. 'dultzaina'

boliviar (herritarra)
bolkan* e. sumendi
bolkanismo
bolo iz. g.er. 'bataioaren ondoren aita-ama
pontekoek banatzen duten diru xehea'
bolo-bolo adlag. h. bala-bala; barrabarra
bolondres* e. boluntario
boltsa* e. burtsa; poltsa
boltxebike
boltxebismo
bolu iz. Bizk. 'errota'
boluma* e. bolumen
bolumen
boluntario
bonba iz. 'lehergailua'
bonbaketa* e. bonbardaketa;
bonbardamendu; bonbardatze
bonbardaketa
bonbardamendu
bonbardatu, bonbarda, bonbardatzen. du
ad.
bonbardatze
bonbardeo* e. bonbardaketa;
bonbardamendu; bonbardatze
bonbazia iz. Zah.
bonbero* e. suhiltzaile
bonbilla iz. Heg.
bonboi iz. Heg. 'txokolatezko gozokia'
bonbona iz.
bonet iz. Ipar. eta Naf. 'txapela'
bonetun iz. Zah. 'boneta daramana'
bono* e. bonu
bonsai
bontzo
bonu
bonur iz. Ipar. Beh. g.er. 'zoriona'
boolear izlag. Mat., Inform.: boolear
aljebra.
boom
bor-bor
bor-bor egin
borax iz. Kim.
borboil* e. burbuila
borbor iz. g.er.
borborrean adlag.
borborka adlag. Heg.

borda
bordalde iz. Batez ere Ipar. 'borda eta
ingurua'
bordari
bordatu, borda, bordatzen. du ad. h.
brodatu
bordatzaile* e. brodatzaile
bordazain iz. g.er.
bordoi* e. pordoi
boreal izond. 'iparraldekoa'
borla
bormu iz. g.er.
bornatu izond. Mat.
borne iz. Mat.
bornu 1 iz. Bizk. 'ingurua' 2 iz. Ipar.
'itsasontzia, ontzi barrua'
boro iz. Kim.
borobil izond. Gip. eta Naf. h. biribil
borondate
borondate hartu edo borondatea
hartu 'asmoa hartu'
borondate izan edo borondatea
izan. du ad.: guk badugu horrentzat
borondatea; elkarri borondaterik ez
dioten senar-emazteak.
borondatez adlag.
borondatetsu
borondatezko
boronde iz. 'kopeta, bekokia'
borra iz. 'mailu handia'
borradore* e. borragoma; ezabagailu;
zirriborro
borragoma
borraia* e. borraja
borraja iz. Borrago officinalis
borraska* e. ekaitz; depresio
borratu, borra, borratzen. da/du ad.
borrero
borroina* e. borraja
borroka
borroka egin
borroka libre
borrokan
borrokan egin
borrokalari
borrokaldi
123
Hiztegi Batua
borrokari* e. borrokalari
borrokatu, borroka/borrokatu,
borrokatzen. da ad.
borrokazale
bort
borta iz. Ipar. 'atea'
bortako iz. Ipar. 'urdea, txerria'
bortazain iz. Zub. 'atezaina'
bortitz
bortizgarri izond. Zah. 'indargarria'
bortizkeria
bortizki
bortiztasun
bortiztu, bortitz/bortiztu, bortizten. da/du
ad.
bortu 1 iz. 'mendiko alhapidea' 2 iz. pl.
'Pirinioak'
bortusai iz. Ruta graveolens
bortuzale ( bortuzale joan esapidean
erabiltzen da)
bortxa
bortxa egin
bortxaz adlag. Anton. amodioz
bortxazko izlag.
bortxaka
bortxakeria
bortxaketa
bortxapen* e. bortxaketa; bortxatze
bortxarazi, bortxaraz, bortxarazten. du ad.
g.er.
bortxatu, bortxa/bortxatu, bortxatzen. du
ad.
bortxatzaile
bortxatze
bortz Ipar. eta Naf. h. bost
bortzehun Ipar. eta Naf. h. bostehun
borzgarren ord. Ipar. eta Naf. h.
bosgarren
borzna banatz. Ipar. eta Naf. h. bosna
bosatu, bosa, bosatzen. du ad. g.er. '(urak
lohia eta) eraman'
bosgarren ord.
boska iz.: ogi-boska.
boskatu, boska/boskatu, boskatzen. du ad.
g.er.
boski 1 izond. eta iz. 'bost hilabeterekin
jaioa' 2 izond. eta iz. 'batera jaiotako
bost umeetako bakoitza'
boskoitz 1 izond. 'bost zatiz osaturikoa' 2

iz. 'bortusaia'
boskotar iz. eta izond. 'salestarra'
boskote
bosna banatz.: bosna mila.
bosnako izlag.
bosnaka adlag.
bosniar (herritarra)
bosniera iz. 'serbokroaziera'
bospasei
bospaseina banatz.
boss* e. nagusi; ugazaba
bost
bost axola izan [ zait motakoa da
hedatuena]: bost axola zaizkigu
auzokoak.
bostetan 1 Ipar. 'bost aldiz' 2 Ipar.
'askotan'
... eta bost: ari gara entzuten geureak
eta bost.
bere bostean edo nor bere bostean:
maizterrak beti beren bostean gogor.
bostehun
bostehuna banatz.: bostehuna mila.
bostehunaka adlag.
bostehunen iz. g.er.
bostehungarren
bosteko
bosten
bostorri iz. Potentilla reptans
bostortz
bota 1, bota, botatzen. du ad.: erroak
sakon bota dituen landareak, kimuak
eta loreak ere bota ditzake; umea
(seina) bota ('umea galdu, abortatu').
bota ahala: plater bana hartu, eta
andreak bota ahala jan zuten
babarruna.
bota 2 iz. (oinetako mota)
bota 3 iz. Ipar. 'sakea'
botagale iz. Sin. botagura; botalarri
botagura iz. Sin. botagale; botalarri
botaharri
botaka
botaka egin
botakar iz. Scomberesox saurus (akularen
antzeko arraina)
botalarri iz. Sin. botagale; botagura
124
Hiztegi Batua
botaldi iz.: geroztik ez zuten arrantzaleek

sareen botaldirik egin.
botanika
botaniko
botarazi, botaraz, botarazten. du ad.
botari iz. 'errebotean, sakea egozten duena'
botarri* e. botaharri
botatu, bota/botatu, botatzen. du ad. [ nor
kasurik gabea] Heg. Beh. 'botoa eman'
botatzaile izond. eta iz. g.er. 'botatzen,
egozten duena'
botatze
botazio
bote
botere iz.: botere legegilea.
botere-banaketa
boterez: minaren boterez.
boteredun
boteretsu
boteretsuki adlag. Ipar. Zah. 'ahaltsuki'
boti adlag. Zub. 'elkarrekin, nahasirik': ura
eta ardoa boti.
botiga 1 iz. 'denda' 2 iz. 'nahasmendua' 3*
iz. e. botika
botiges* e. dendari; merkatari
botigoa iz. Zub. 'elkartea'
botika 1 iz. 'farmazia' 2 iz. 'sendagaia'
botika-kutxa edo botika kutxa
botikako iz. Bizk. Zah. 'sendagaia, botika'
botikari
botikario* e. botikari
botila
botilatu, botila/botilatu, botilatzen. 1 du
ad. Zub. 'botilako edaria zerbitzatu' 2
du ad. Heg. 'botilan ezarri'
botilatxo
botilero
botitu, boti/botitu, botitzen. da ad. Zub.
'elkartu'
boto
botoa eman
boto egin
boto-emaile
botoi
botoi-zulo edo botoi zulo
botoil* e. botila
botoitu, botoi/botoitu, botoitzen. du ad.
botswanar (herritarra)
botu* e. boto
botxu iz. Zub. 'harkaitza'
botz* e. poz
bou iz. Itsas.
bourbon iz. (Ameriketako edari mota)
boxeatu, boxea, boxeatzen. du ad. [ nor
kasurik gabea]
boxeo
boxeolari
boxer 1 iz. (txakur-arraza) 2 iz. (Txinako
elkarte ezkutuko kidea)
boz 1 iz. 'ahotsa'
boz batez Lap. eta BNaf. 'aho batez'
boz 2 1 iz. Ipar. 'botoa, autarkia' 2 iz. Ipar.
'bozketa, hauteskundea'
boza eman 'bozkatu'
boz-emaile
boz 3 iz. Ipar. h. poz
bozaldi
bozeramaile
bozeto iz. Heg.
bozgorailu
bozina iz. Heg. Beh. 'tutua'
bozio* e. golo
bozka iz. Ipar.: bozka-eguna.
bozkalentzia iz. Ipar. 'poz handia'
bozkarazi, bozkaraz, bozkarazten. du ad.
Ipar.
bozkariagarri izond. Ipar.
bozkariatu, bozkaria, bozkariatzen. da/du
ad.
bozkario
bozkariozko izlag.
bozkariotsu izond. Ipar.
bozkatu, bozka/bozkatu, bozkatzen. 1 du
ad. [ nor kasurik gabea]:
gobernuaren alde bozkatu dutenak. 2
du ad.: aurrekontua bozkatu zuten.
bozkatzaile
bozkatze
bozketa
boztario iz. Zub. 'bozkarioa'
boztu* e. poztu
braga* e. kulero; kulot
brageta
brahman
125
Hiztegi Batua
brahmandar
brahmanismo
brakiopodo iz. Zool.
brakizefalo
braktea iz. Bot.
brana iz. g.er. 'txilarra'
branda iz. Ipar. 'kanpai handia'
brandy
branka
brankia iz. Sin. zakatz
brankial izond. Zool. (gehienetan edo
normalean, hobe da zakatz osaerako elkarketaz baliatzea)
brankiopodo iz. Zool.
brasa iz.
brasildar (herritarra)
brasilia iz. Ipar. 'albaka'
brasiliar (herritarra)
brastako iz. g.er.
brastakoan adlag.: brastakoan kendu
dio eskutik makila.
bratislavar (herritarra)
brau adlag. Ipar. eta Naf.: brau zutitu da.
brauki adlag. g.er.
braza iz. (neurria: 1,67 m)
brazzavilletar (herritarra)
brea iz. Sin. galipot
brebeta iz. Ipar.
brebiario
breka iz. 'lamotea' Pagellus erythrinus
brentsa* e. prentsa
breska* e. abaraska
bretoi
bretxa iz. Zah. 'arrakala'
brida
bridatu, brida/bridatu, bridatzen. du ad.
bridgetowndar (herritarra)
brigada iz.: Brigada Gorriak.
brigadier
brigant izond. Ipar. g.er.
brigantin iz. (itsasontzia)
brika* e. adreilu
brikolaje
brikolatu, brikola, brikolatzen. du ad. [
nor kasurik gabea]
brillante iz. (diamante landua)
brindatu, brinda, brindatzen. du ad. [ nor

kasurik gabea] Heg. Zah. g.er. 'topa
egin'
brindis iz. Heg. Zah. g.er. 'topa'
bringatu, bringa, bringatzen. du ad. Bizk.
g.er. 'printzatu'
brinko
brinkoka adlag.
brinoi iz. Prunus persica var. nectarina
Sin. nektarina
brintza* e. printza
brintzatu* e. printzatu
briofito izond. Bot.
briolet 1 iz. Ipar. 'bioleta (lorea)' 2 izond.
Ipar. 'morea'
bris-bris
brisa iz. Beh. g.er.
briska iz. (karta-jokoa)
brist* e. brixt
bristada
bristi-brasta
britainiar (herritarra)
briu-brau adlag. Ipar.
brixt onomat. Ipar. eta Naf.: izar batetik
bertzera, brixt, jauzika.
brodatu, broda, brodatzen. du ad.
brodatzaile
broderia iz. Ipar.
broia 1 iz. Batez ere Zub. 'ahia' 2 iz. Batez
ere Zub. 'nahaspila'
broina iz. Sula bassana Sin. zanga
brokatu, broka, brokatzen. da/du ad. Ipar.
'bete'
brokel iz. 'ezkutua'
brokel-dantza
brokoli iz. Brassica oleracea var. botrytis
brokolio* e. brokoli
broma iz. Heg. Herr.
broman adlag. 'txantxetan'
bromazale izond. Heg. Herr.
bromo iz. Kim.
bromoso izond. Heg. Herr.
bromuro iz. Kim.
bronkio
bronkitis
brontze
Brontze Aro
126
Hiztegi Batua
broska* e. boska
brosta iz. Ipar. 'sasia'; 'sasiartea'
brotxa
brozel
brujula* e. iparrorratz
bruma iz. Ipar. Zah. 'gandua'
bruneitar (herritarra)
brusa iz. 'gizonen jantzia'
bruselar (herritarra)
bruselaza iz. Brassica oleracea var.
bullata subvar. gemmifera
bruxula* e. iparrorratz
buba iz. Ipar. Haur. 'loa'
buda 1 iz. (budismoko titulu bat) 2 iz.
(irudia)
budapestar (herritarra)
budget* e. buxet
budin
budismo
budista
buelo iz. Heg. Beh. (bolumena)
buelta iz. Heg. Lgart.
buelta egin
buelta eman
buelta-erdi
buelta hartu
bueltan adlag.: su pixka bat egin eta
haren bueltan zeuden, berotzen.
bueltaka adlag. Heg. Lgart.
bueltatu, buelta/bueltatu, bueltatzen.
da/du ad. Heg. Lgart.
bueno interj. Heg. Beh. g.er.
buenosairestar (herritarra)
bufada* e. bafada
bufalo iz. Bubalus sp.
bufanda iz. Heg.
bufete 1 iz. (altzari mota) 2* iz. e. bulego
bufoi
bufoikeria
buhada iz. g.er. 'bafada'
buhader iz. Zub. g.er. 'hauspoa'
buhako iz. g.er. 'bafada'
buhame
buhamisa iz. g.er. 'buhame emakumezkoa'
buhatu, buha, buhatzen. du ad. Ipar.
buhatzaile izond. Ipar.
buhunba iz. Ipar. Zah. g.er.
buhurdi* e. bururdi
buia
buiatu, buia/buiatu, buiatzen. da/du ad.
'puztu, handitu'
buila iz. Herr.
builaka adlag. Herr. g.er.
builoso izond. Herr.
buiraka iz. Zah. g.er.
bujes* e. puies
bujia iz. Autom.
bujumburar (herritarra)
bukaera
bukaezin
bukaezinezko
bukagabe* e. bukatugabe
bukagabeko* e. bukatugabe
bukakor
bukarazi, bukaraz, bukarazten. du ad.
bukarestar (herritarra)
bukatu, buka, bukatzen. da/du ad.
bukatugabe
bukatze
buket
bukoi iz. 'upel txikia'
bukoliko
bula* e. bulda
bular
bular-arte
bular-estu iz. 'marranta'
bular-kaiola edo bular kaiola
bularra eman
bularra hartu
bularra kendu
bularreko angina
bularreko edo bularreko haur
bular-angina* e. bularreko angina
bulardetsu izond. Gip. g.g.er. 'bulartsua'
bulargorri iz. g.er. 'txantxangorria'
bularka 1 adlag. 'indarka'
bularka 2 iz. 'ontzi batean, urpean
gelditzen den zatia'
bularki iz.: ahate-bularkia.
bularpe
bularralde
bularreko
bularretako iz. 'emakumeek bularrei
eusteko erabiltzen duten janzkia'
127
Hiztegi Batua
bularretiko iz. 'hetika'

bularreztatu, bularrezta, bularreztatzen.
du ad. g.er. 'bularra eman'
bularrezur
bularte* e. bular-arte
bulartsu
bulartsuki adlag. g.er.
bulartu, bular/bulartu, bulartzen. da/du ad.
bulba iz. Anat.
bulda
buldadun
buldog* e. bulldog
bulebar iz. 'hiribidea'
bulegari
bulego
bulegogizon* e. bulegari
buletin
bulgariar (herritarra)
bulgariera (hizkuntza)
bulimia
bulkada
bulkaka adlag. g.er. 'bultzaka'
bulkarazi, bulkaraz, bulkarazten. dio ad.
bulkatu, bulka, bulkatzen. du ad.
bulkatzaile
bulkatze
bulko iz. Sin. burutazio
bulla* e. buila
bulldog
bulldozer
bulta 1 iz. Ipar. 'aldartea': haserre-bulta
batean bere autoari ostikoka ari zen
autozaina. 2 iz. Ipar. 'denborabitartea': bulta (bat) honetan hemen
ikusten dut Karmen.
bultaka 1 adlag. 'oldarka' 2 adlag. 'tarteka,
batzuetan'
bultao iz. 'unetxoa'
bultatu, bulta/bultatu, bultatzen. du ad.
Ipar. g.er. 'bulkatu, bultzatu'
bulto 1 iz. Zah. 'irudia' 2 iz. Heg. 'gauzaki
eitegabea'
bultza iz. g.er. 'bultzada'
bultza egin
bultza eragin
bultzada
bultzagai iz. g.er. 'bultzagarria'
bultzagarri iz.
bultzagile
bultzaka adlag.
bultzakada
bultzakatu, bultzaka/bultzakatu,
bultzakatzen. du ad. g.er. 'bultzatu'
bultzaldi
bultzarazi, bultzaraz, bultzarazten. dio ad.
bultzatu, bultza, bultzatzen. du ad.
bultzatzaile
bultzatze
bultzi iz. g.g.er. 'trena'
bulunba 1 iz. 'dunba, joarea' 2 iz. 'pertsona
berritsu edo funsgabea'
bulunbari iz. 'bulunba daraman ardia'
bulute* e. burute
buluzi* e. biluzi
bumeran
bunba iz. 'tiro-hotsa'
bunbada iz. 'tiroa'
bungalow
bunker
bupera* e. gupera
bur-bur adlag. Ipar. 'bor-bor'
buraso iz. Ipar. h. guraso
burata iz. Zub. 'talka'
burbuila
burbutzi iz. Ipar. g.er.
burbutzika adlag. 'jauzika': hasi zen
burbutzika bildots bat bezala.
burdi* e. gurdi
burdin gorri edo burdina gorri* e.
burdingorri
burdina iz.
Burdin Aro
burdin barra
burdin hari Sin. alanbre
burdin harri g.er.
burdin hesi
burdin salda
burdin sarde
burdin sare
burdin ur Ipar. 'metal-ura'
burdin ziri
burdinaga iz. 'palanka'
burdinaje* e. burdineria
burdinare iz. (are mota)
128
Hiztegi Batua
burdinbarra* e. burdin barra

burdinbide
burdinbidegintza
burdindegi
burdindu, burdin/burdindu, burdintzen.
da/du ad. g.er. 'burdina bihurtu'
burdineria
burdingai
burdingin iz. g.er.
burdingintza
burdingorri iz. g.er. 'kobrea'
burdinhaga* e. burdinaga
burdinhari* e. burdin hari
burdinharri* e. burdin harri
burdinkara izond. 'burdinaren itxurakoa'
burdinki
burdinola
burdinori iz. g.er. 'brontzea'
burdintsu
burdintxa iz. (sagar mota)
burdinur* e. burdin ur
burdinurtu iz.
burdinxuri* e. burdinzuri
burdinziri* e. burdin ziri
burdinzuri iz. 'latorria'
burduntzali* e. burruntzali
burduntzi* e. burruntzi
burestun iz. g.g.er. 'koroa'
burezur
burezurtegi
burfudia* e. furfuria
burges
burges txiki
burgesia
burgestu, burges/burgestu, burgesten. da/
du ad.
burgo* e. burgu
burgoi izond. 'harroa, hanpurutsua'
burgoikeria iz. 'harrokeria'
burgoiki adlag. g.er.
burgoitu, burgoi/burgoitu, burgoitzen. da/
du ad. g.er.
burgu
burho iz. Ipar. Zah. 'biraoa'
buriatera (hizkuntza)
burin* e. budin
burio* e. burrio
burjeseria* e. burgesia
burkaitz iz. 'harkaitza'
burkaiztu, burkaitz/burkaiztu, burkaizten.
da/du ad. g.er. 'amildu'
burkide iz. '(batez ere politikako) laguna'
burkinafasoar (herritarra)
burko
burkoi* e. burukoi
burla
burla egin
burlaz
burlagarri izond. 'barregarria'
burlagile izond. g.er.
burlaka adlag.
burlakeria iz. Zah. 'burla'
burlari
burlati izond. g.er.
burlatu, burla/burlatu, burlatzen. da ad.
burmuin
burni* e. burdina
buro* e. burho
burokrata
burokratiko
burokratizatu, burokratiza,
burokratizatzen. du ad.
burokrazia
burpil* e. gurpil
burra iz. Ipar. h. gurin
burraso* e. guraso
burrego* e. borrero
burrio iz. Trigla lyra (arrain mota)
burruka* e. borroka
burrunba
burrunba egin
burrunban
burrunbada* e. burrunba; burrundara
burrunbaka adlag.
burrunbarazi, burrunbaraz,
burrunbarazten. du ad. g.er.
burrunbari izond.
burrunbatsu
burrunbatu, burrunba/burrunbatu,
burrunbatzen. du ad. 'burrunba egin'
burrunda* e. burrunba; burrundara
burrundara
burrundaran
burruntzali
129
Hiztegi Batua
burruntzi 1 iz. (okela erretzeko tresna) 2

iz. 'zintzilik geldituriko izotz puska' 3
iz. ( Odonata ordenako intsektua)
burrunzali* e. burruntzali
burrustan adlag. Batez ere Ipar. eta Batez
ere Naf. 'parrastaka, uholdeka';
'borborka'
burtain iz. Cottus gobio
burtina iz. h. errezel; antzokiko oihal
burtsa
burtzin iz. 'bertzuna'
burtzora* e. burtzoro
burtzoragarri
burtzoraldi
burtzoratu, burtzora, burtzoratzen. da/du
ad.
burtzoro
burtzuntz* e. burzuntz
buru
-en buruan: bost urteren buruan.
-i buruz 1 '-rantz, -ganantz': nik ez
dakit jendea zeri buruz doan. 2 '-z,
-en gainean': nahikoa hitz egin dugu
gai honi buruz.
-i buruzko
burua agertu [ neure , bere ...
izenordainekin nahiz gabe erabilia]
burua altxatu
burua apaldu
burua arindu
burua bat egin Bizk. 'norbera
inorekin alderatu'
burua beheratu
burua berotu
(bere...) burua bota
burua erakutsi [ neure , bere ...
izenordainekin nahiz gabe erabilia]
burua galdu
burua gora adlag.: burua gora itzuli
zen bere herrira.
burua hautsi
burua jaso
burua joan
buruak eman
burua makurtu
burua nahasi
buruan eduki
burua nekatu
buruan erabili
buruan hartu
buruan izan
buruan ipini
buruan jarri
buruan pasa edo buruan pasatu
buruan sartu
(neure, zeure...) buruarekin egin [
neure , bere ... izenordainekin
erabilia] g.er.: neure buruarekin egin
dut, zuregana behar nuela etorri.
(neure, zeure...) buruarekin egon [
erabilia] g.er.
(neure, zeure...) buruarekin esan [
erabilia] g.er.
buruaren jabe
buru-argi edo buruargi
buruari eman Ipar.: emaiozu buruari
eguzkia argizko itsaso bat dela.
buru-arin edo buruarin
buru atxiki 'buru egin, aurre egin'
burua urratu
(bere...) buruaz beste egin
buru-babes edo buru babes edo
buru-babeski edo buru babeski
buru-belarri
buru-bero edo burubero
buru-bihotz
buru-buztan 1 iz. g.er. 'zentzua':
kantu horietako hitzek ez dute burubuztanik. 2 iz. g.er. 'gorabehera
guztiak'
buru-buztanka adlag. 'atzekoz
aurrera, alderantziz'
buru egin
buru eman
buru-estalki edo buru estalki
buru-gogor edo burugogor
buru-handi edo buruhandi
buru-harro edo buruharro
buru-has
buru-hausgarri edo buru hausgarri
buru-hezur edo buru hezur h.
burezur
buru hutsik
buru-jantzi izond. 'ikasia'
130
Hiztegi Batua
buru-kasko edo buru kasko adlag.

'burezurra'
buruko
buru-kolpe edo buru kolpe iz.
'burukada'; 'burutazioa'
buruko min
buru-lan edo buru lan
buru-langile edo buru langile
buru-makur edo burumakur
buru-motz edo burumotz
buru-nahaste
buru-orratz edo buru orratz
buru-oskol edo buru oskol g.er.
'buru-estalkia, kaskoa'
burura ekarri
burura eman Ipar. 'bururatu, burura
ekarri'
burura etorri
burura igo
bururako: ez da hori zure bururako
egiten den gauza.
bururen buru
buru-soil edo burusoil
burutan atera
burutatik edo burutik: heure
burutatik (edo burutik) hoa, ala
aginduta?
burutik aldaratu. da ad. 'burutik
egin'
burutik behera: burutik behera
jantzi behar den soinekoa; burutik
behera(ino) bustia agertu zen.
burutik beherako iz.
burutik buru 'bururen buru'
burutik burura
burutik egin
burutik egon
burutik izan. du ad. Ipar. eta Naf.:
badu burutik; baduka burutik?
burutik jauzi. da ad. 'burutik egin'
burutik jo (ia beti burutik jota
(egon) esapidean erabiltzen da)
burutik joan. 1 da ad. 'burutik egin' 2
da ad. 'ahantzi'
burutik kendu: burutik ezin kendu
dut haren agur tristea; burutik ez
zitzaion kentzen herriko norbaiten
jukutria zela.
burutik nahasi
burutik oinera edo burutik
oineraino edo burutik oinetara edo
burutik oinetaraino
buruz ari izan
buruz aurrera g.er.: buruz aurrera
erori da.
buruz beheiti Ipar. 'buruz behera'
buruz behera
buruz buru
buruz buru egin 'topo egin'; 'talka
egin'
buruz buruka adlag. 'aurrez aurre'
buruz buruko
buruz esan
buruz gain
buruz gora
buruz ikasi
buruz jakin
buru-zuri edo buruzuri
buru-zut edo buruzut
buru-argi edo buruargi izond.
buru-arin edo buruarin izond.
buru-aza iz. Brassica oleracea var.
capitata
buru-batzar
buru-bero edo burubero izond.
buru-gogor edo burugogor izond.
buru-handi edo buruhandi 1 izond. 2 iz.
buru-harro edo buruharro izond.
buru-makur edo burumakur izond.
buru-motz edo burumotz izond.
buru-soil edo burusoil izond.
buru-zuri edo buruzuri izond.
astegun buruzuri
buru-zut edo buruzut izond.
burualde
buruargitasun
burubeltz iz. 'txinboa'
buruberokeria
burubide
burubildu, burubil, burubiltzen. da ad.
g.er. '(azak eta) burua egin'
burudun izond. 'zentzuduna'
buruera iz. Batez ere Bizk. 'burutapena'
burugabe izond.
burugabeko izlag.
131
Hiztegi Batua
burugabekeria
burugabeki adlag. g.er. 'bururik, zentzurik
gabe'
burugabetasun iz. g.er.
burugabetu, burugabe/burugabetu,
burugabetzen. da/du ad.
burugaizto 1 izond. g.er. 'gaiztoa' 2 izond.
g.er. 'setatsua, tematia'
burugin izond.
burugogorkeria
burugorri
buruhausgarri* e. buru-hausgarri edo
buru hausgarri
buruhauste
buruhezur* e. burezur
buruil iz. Ipar. eta Naf. h. irail
buruiritzi 1 iz. 'harrokeria' 2 izond.
'harroa'
burujabe izond.: Samoako Estatu
Burujabea.
burujabetasun
burujabetza
burujope iz. Ipar. 'harrokeria'
buruka* e. buruxka
burukada
burukaldi iz. 'burukada'
burukeria iz. g.er. 'apeta'
buruketa
buruki iz.
burukide iz. 'batez ere alderdi politiko
bateko zuzendaritza kidea'
burukita 1 iz. 'burkoa, bururdia' 2 iz.
'(ohe) burua'
buruko 1 iz. 'burua estaltzekoa' 2 iz.
'buruan hartzen den kolpea' 3 iz. h.
burko
buruko argi edo buruko argitasun* e.
buruargi edo buruargitasun
burukoi
burukorratz* e. buru-orratz edo buru
orratz
burukosko* e. burezur; buru-kasko
burulan* e. buru-lan edo buru lan
burulangile* e. buru-langile edo buru
langile
burumuin iz. h. burmuin
burundiar (herritarra)
buruntza iz. g.g.er. 'koroa'
buruntzatu, buruntza/buruntzatu,
buruntzatzen. du ad. g.g.er. 'koroatu'
buruntzatze iz. g.g.er. 'koroatzea'
buruurdun izond. g.g.er. 'kaputxinoa'
burupe iz. Ipar. Zah.
burupetsu izond. Ipar. Zah. 'buruiritzia,
harroa'
burupil iz. g.er. 'bitxilorea'
bururakizun
bururapen 1 iz. 'burutapena' 2 iz.
'amaiera, bukaera'
bururarazi, bururaraz, bururarazten. dio
ad.
bururatu, burura/bururatu, bururatzen. 1
zaio ad. 'burura etorri' 2 du ad. 'burura
eraman, buruan ipini' 3 du ad. 'amaitu'
bururatze
bururdi
burusi iz. 'oheko estalkia, tapakia'
burusoildu, burusoil/burusoildu,
burusoiltzen. da/du ad.
burusoiltasun
burutaldi
burutapen
burutasun iz. Bizk. 'burutapena'
burutazio
burute
burutsu
burutu, buru/burutu, burutzen. 1 da ad.:
garia burutzen ari da. 2 du ad.: haur
honekin ezin dut burutu ('ezin naiz
moldatu'). 3 du ad. 'amaitu'
burutugabe
burutza iz. 'buruzagitza'
burutzapen
burutzar
burutze
burutzia egin [batez ere ezezko
perpausetan erabilia] Ipar. 'buru egin'
buruxka
buruxkila iz. g.er. 'buruzagia
(gutxiesgarritzat hartua)'
buruzabal
buruzagi
buruzagigo iz. Ipar. 'buruzagitza'
buruzagisa iz. Zub. 'buruzagia den andrea'
buruzagitasun iz. Ipar. 'buruzagitza'
132
Hiztegi Batua
buruzagitu, buruzagi/buruzagitu,
buruzagitzen. da ad. Batez ere Zub.
'nagusitu'
buruzagitza
buruzagixka iz. g.er. 'buruzagia
(gutxiesgarritzat hartua)'
buruzale izond. Bizk. 'berekoia'
buruzalekeria iz. g.er.
buruzaletasun iz. g.er.
buruzapi
buruzbeheiti* e. buruz beheiti
buruzburu* e. buruz buru
buruzgain iz. 'itzulipurdia'
buruzgainka adlag. 'itzulipurdika'
buruzgora* e. buruz gora
buruzki adlag. 'aurka': gurutzeari buruzki
dabiltzanak.
buruzkin izond. Ipar. g.er. 'tematsua'
buruzpide iz. Gip. h. burubide
burzuntz iz. Ipar. 'lertxuna'
bus 1 iz. '(herrietako garraio publikoko)
autobusa': bus-geltokia. 2 iz. Inform.
busti 1, bustitzen. da/du ad.
busti-busti egin
busti 2 1 izond. 'bustirik dagoena' 2 izond.
Fon. 'sabaikaria'
busti 3 iz. 'hezetasuna'
bustialdi
bustiarazi, bustiaraz, bustiarazten. du ad.
bustidura
bustigune iz. 'gune bustia edo hezea'
bustitasun
bustitze
busto iz. Art.
butaka iz. h. besaulki
butano
butroi iz. (arrantza-tresna) Sin. pertola
butun* e. gutun
butxet* e. buxet
butz* e. putz
butzu* e. putzu
buxadura
buxatze
buxer* e. harakin
buxeria* e. harategi
buxet iz. Ipar. 'aurrekontua'
buxi iz. Zub. 'poxia'
buxon iz. 'tapoia'

buzeatzaile* e. murgilari
buzkantz
buzo 1 iz. g.er. 'eskafandraria, murgilaria'
2 iz. g.er. 'laneko arropa mota,
lohihartzekoa'
buzoi iz. 'postontzia'
buzoka 1 iz. Ipar. 'zapelatza' 2 iz. Ipar.
'saia'
buztan
buztan-moko edo buztan moko
buztanbeltz iz. Oblada melanura
buztandu, buztan/buztandu, buztantzen.
da ad.
buztandun
buztangorri iz. Phoenicurus sp.
buztanikara iz. Motacilla sp.
buztankada
buztanluze iz. Aegithalos caudatus
buztanzuri iz. Oenanthe sp.
buztarri* e. uztarri
buztin
buztin-lur edo buztin lur
buztingile iz. g.er. 'buztinlaria'
buztingintza
buztingorri
buztinki iz. 'buztinezko gauzakia'; 'buztina
gai bezala hartua'
buztinlari
buztinola
buztintsu
buztinzuri iz. 'buztin mota zuria'
buzuntz* e. burzuntz
byte iz. Inform.
c iz. 'euskal alfabetoaren hirugarren letra'
caboverdetar (herritarra)
cal ( kaloria -ren sinboloa)
camping edo kanpin iz.
campus
canberrar (herritarra)
caracastar (herritarra)
cash flow iz. Ekon. (letra etzanetan
idaztekoa da)
castriestar (herritarra)
cava iz. Heg. (ardo apartsua, batez ere
Kataluniakoa)
cello* e. biolontxelo
133
Hiztegi Batua
charter
chisinauar (herritarra)
chuukera (hizkuntza)
cl ('zentilitro'ren nazioarteko sinboloa)
cm ('zentimetro'ren nazioarteko sinboloa)
collage
container* e. edukiontzi
copyright
Corpus iz. Sin. Bestaberri
Corpus egun
corpus iz.: testu zaharren corpusa.
cos Mat. ('kosinu'ren nazioarteko sinboloa)
costarricar (herritarra)
couch paper
coulomb iz. Elektr.
cowboy
cricket
Cro-Magnongo gizaki
croissant
cromlech iz. Sin. harrespil
cross* e. kros
cum laude
curriculum
curriculum vitae
d iz. 'euskal alfabetoaren laugarren letra'
dabantal iz. Ipar. 'mantala'
daborduko adlag. Bizk. 'dagoeneko'
dadaismo
dadaista
dado
dafaila iz. Ipar. 'zamaua'
daga iz. 'ezpata laburra'
dagoeneko adlag.: luze iritzita ere banago
dagoeneko; hori, urte haietan,
dagoeneko aldarrikatua zuten Altubek
eta.
dagonil iz. h. abuztu
dailu iz. Ipar. 'sega'
dakartar (herritarra)
dakatar* e. dhakatar
daktiliko izond. Liter.
daktilo iz. Liter.
daktilografia iz. Ipar. 'mekanografia'
dalai-lama
daldara iz. Ipar. eta Naf. h. dardara
dalia iz. Dahlia variabilis
dalmaziera (hizkuntza)
daltonismo
dama
dama-joko
damak pl. (joko-izena)
damaskinatu iz. eta izond.
damasko
damaskoar (herritarra)
damatxo
damnagarri izond. Zah. Erl. 'kondenatzen
duena'
damnatu, damna, damnatzen. da/du ad.
Zah. Erl. 'kondenatu'
damnazio iz. Zah. Erl. 'kondenazioa'
damu 1 iz. 'damutasuna, garbaia' 2 iz.
Ipar. 'kaltea'
damu-domaia Ipar. 'kalte-galera':
bizikleta kaskatu didazue eta hautsi;
damu-domaiak zor dizkidazue.
damu egin 'kalte egin'
damu izan: gero ez dute damu izango
orain horrela ibilia?
damu hartu g.g.er. 'damutu';
'atsekabetu'
damu-otoitz Erl.
damutan egon
damutan izan. da ad. Ipar. g.er.
damuzko
damuarazi, damuaraz, damuarazten. du
ad.
damudun izond. eta iz. g.er. 'damutua'
damugarri
damukizun
damurik adlag. 'tamalez, zoritxarrez'
damutasun
damutu, damu/damutu, damutzen. da/zaio
ad.: damutu zitzaidan eman nizkion
atsekabeez; bost aldiz damutu zait
etxean sartua (edo sartzea ).
damuztatu, damuzta, damuztatzen. du ad.
Ipar. Zah. 'atsekabetu, nahigabetu'
dan-dan onomat.
danba Batez ere onomat.
danbada iz.
danbadaka
danbateko iz.
danbolin 1 iz. 'musika tresna': danbolin
berri, soinu berri. 2 iz. 'danbolina
134
Hiztegi Batua
jotzen duena' 3 iz. 'gaztainak-eta

erretzeko tresna'
danbolin-jotzaile
danbolintero iz. Herr.
danbor
danborrada
danborrari
danda iz. 'danga, kanpai-kolpea'
dandarrez adlag. Bizk. 'arrastaka'
dandy
danga iz.
danga-danga onomat.
dangada iz.
dangateko iz.
daniar (herritarra)
daniera (hizkuntza)
danimarkar (herritarra)
dantela* e. dentela
dantza iz.: dantza klasikoa; herri dantzak.
dantza egin
dantza-lagun
dantza lotu
dantzan
dantzan egin
dantza-soka
dantzaldi
dantzaleku
dantzarazi, dantzaraz, dantzarazten. du ad.
dantzari
dantzatoki
dantzatu, dantza/dantzatu, dantzatzen. da/
du ad.: arratsalde osoan dantzatu
naiz (ez * dantzatu dut );
aurreskua dantzatu dut; makila
dantzatu dut.
dantzazale
dapa onomat.
dar-dar
dar-dar egin
dar-dar eragin
daratulu
dardai iz. g.g.er.
dardara
dardaran adlag. Ipar. 'dardaraz'
dardaraz
dardaragailu iz.
dardaragarri izond. 'dardararazten duena':

ikara dardaragarri batek eraginda.
dardaraka adlag. Sin. dardarka
dardarakor izond. 'dardaratzeko joera
duena'; 'erraz dardaratzen dena'
dardaraldi
dardararazi, dardararaz, dardararazten. du
ad.
dardarati* e. dardarti
dardaratsu izond. g.er.
dardaratu, dardara/dardaratu, dardaratzen.
da/du ad.: asko dardaratu naiz;
makila dardaratu dut.
dardarikatu, dardarika, dardarikatzen. da/
du ad. Batez ere Ipar.
dardarizo iz. Heg. 'dardara'
dardarka adlag. Heg.
dardarkari izond. eta iz. Fon.
dardarti
dardo
daressalaamdar (herritarra)
darwinismo
darwinista
dasta iz. 'dastatzea'
dastaleku
dastamen
dastarazi, dastaraz, dastarazten. dio ad.
dastatu, dasta/dastatu, dastatzen. du ad.
dastatzaile iz.: ardo-dastatzailea.
dastatze iz.: sagardo-dastatzea.
data
datatu, data/datatu, datatzen. du ad.
datazio
datibo
datil
datilondo iz. Phoenix dactylifera
dato* e. dado; datu
datu
datu-banku
datu-base
datutegi
dB ('dezibel'en (nazioarteko) sinboloa)
de iz. '"d" letraren izena'
deabru
deabruak eraman
deabruak hartu
135
Hiztegi Batua
deabruz egin Ipar.: gerla

ikaragarria, deabruz egina!
deabrudun
deabrukeria
deabrutto
deabrutu, deabru/deabrutu, deabrutzen.
da/du ad.
deabrutxo
deabrutzar
deabruxka
deabruzko izlag.
deabruztatu, deabruzta, deabruztatzen.
da/du ad. g.er.
deadar* e. deiadar
deanbulatorio iz. Arkit.
debadio iz. Ipar. g.g.er. 'eztabaida,
liskarra'
debalde 1 adlag. Ipar. eta Naf. 'alferrik':
debalde duzu deusen erratea. 2 adlag.
Heg. Lgart. 'doan, urririk'
debaldeko izlag.: orain artean
debaldekoa izan da anitz garrasi.
debaldetan adlag. Ipar. 'alferrik'
debalde utzi Ipar. 'bazter utzi': ene
Jainkoa, zertako nauzu debalde utzi?
debaluatu, debalua, debaluatzen. da/du ad.
debaluazio
debate iz. 'eztabaida'
debeiagarri izond. Zub. g.er. 'aspergarria,
gogaikarria'
debeiatu, debeia, debeiatzen. da/du ad.
Zub.
debeiu iz. Zub.
debekarazi, debekaraz, debekarazten. dio
ad.
debekatu, debeka, debekatzen. du ad.
debekatzaile iz. g.er.
debeku
debeku izan
debekuzko
debekualdi iz.: ehiza-debekualdia.
debelopatu* e. garatu
deblauki adlag. Ipar.
deboilamendu iz. Ipar. 'nahasmendua'
deboilatu, deboila, deboilatzen. 1 da/du
ad. Ipar. 'suntsitu, desegin' 2 da/du ad.
Ipar. 'nahasi'
deboto
debox izond. Ipar. g.er. 'biziotsua, lizuna'

deboxkeria iz. Ipar. g.er. 'bizioa,
lizunkeria'
debozio
debozioko izlag.: debozioko urratsak.
deboziozko izlag.: deboziozko
liburua.
deboziotsu izond. Zah.
debrientxo interj. Ipar.
debru* e. deabru
dedal* e. titare
dedikatu, dedika, dedikatzen. 1 da ad. h.
(zerbaitetan) ari izan 2 du ad. h.
(diskoa, eliza, etab. norbaiti) eskaini
3 da ad. h. arduratu
dedikazio iz. h. arduraldi
dedu iz. g.g.er. 'ohorea'
deduktibo
dedukzio
deduzitu, deduzi, deduzitzen. du ad.
defendatu, defenda, defendatzen. 1 du ad.
h. -en alde egin; aldeztu; babestu 2*
e. debekatu
defendatzaile
defenditu, defendi, defenditzen. du ad.
Lgart. h. -en alde egin; aldeztu;
babestu
defenditzaile* e. defendatzaile
defentsa iz.: defentsa-sistema; defentsaministerio.
defentsa egin
defentsari izond.: abokatu defentsaria.
deferente izond. Anat.: hodi deferentea.
definitibo* e. behin betiko; erabateko
definitu, defini, definitzen. du ad.
definitzaile
definizio
defizit
defizitario izond.
deformatu, deforma, deformatzen. da/du
ad. Med., Teknol.
deformatzaile izond. Med., Teknol.
deformazio iz. Med., Teknol.
defot izond. Batez ere Zub.: emazte haur
gabea, esterila, defota, antzua eta
fruitu gabea.
defuntu
136
Hiztegi Batua
degeneratu, degenera, degeneratzen.

da/du ad. 'endekatu'
degenerazio iz. 'endekatzea'
degradatu, degrada, degradatzen. da/du
ad.
degradazio iz.
dei
dei egin
deiez adlag. (Batez ere egon
aditzarekin erabiltzen da.) Sin. deika
dei-hitz
(eliz) dei pl. Sin. manak; deierak
deiadar
deiadar egin
deiadarrez adlag. 'deiadarka'
deiadarka adlag.
deiadarkari izond. g.er.
deialdi
deiarazi, deiaraz, deiarazten. du ad. Batez
ere Ipar.
deiera iz. pl. Bizk. '(eliz) deiak'
deigarri
deihadar* e. deiadar
deika
deiktiko izond. Hizkl.
deismo
deitarazi* e. deiarazi
deitatu, deita, deitatzen. da/du ad. Ipar.
Zah. 'deitu'
deitoragarri
deitoratu, deitora, deitoratzen. du ad.
deitoratzaile
deitoratze
deitore
deitu, dei/deitu, deitzen. 1 du ad. Ipar. eta
Naf. 2 dio ad. Bizk. eta Gip.
deitura
deitzaile
deitze
deitzi* e. jetzi
deixi iz. Hizkl.
deizio iz. 'izena, izendapena'
dejada iz. Kirol.
dejeneratu* e. degeneratu
dekadente izond. Art., Liter.
dekadentzia iz. (Kasu batzuetan
egokiagoak dira gainbehera,
erorialdi, itzaltze
...
bezalakoak)
dekaedro iz. Geom.
dekagono
dekagramo
dekalitro
dekalogo
dekametro
dekano
dekanotza
dekapodo
dekatloi iz. Kirol.
deklamatu, deklama, deklamatzen. du ad.
deklamazio
deklarapen* e. deklarazio
deklaratu, deklara, deklaratzen. 1 du ad.
Zuz. (Batez ere epaiketaren inguruko
adierarekin erabili izan da.) h.
adierazpena egin edo adierazpenak
egin 2 du ad. h. adierazi; agertu;
aitortu; azaldu
deklaratzaile iz. Zuz. h. adierazle;
adierazpen egile
deklarazio iz. Zuz. h. adierazpen
deklinabide iz.: deklinabide-atzizkia;
deklinabideko kasuak.
deklinatu, deklina, deklinatzen. da/du ad.
deklinazio
dekoradore* e. dekoratzaile
dekoratu 1, dekora, dekoratzen. 1 du ad.
'apaindu' 2 du ad. Ipar. 'domina eman'
dekoratu 2 iz. Antz., Zin.
dekoratzaile
dekorazio
dekretatu, dekreta, dekretatzen. du ad.
Batez ere Zuz.
dekretu iz. Zuz.: lege-dekretua.
dekuma iz. g.g.er. h. hamarren
dekurrente izond. Bot., Mikol. 'organoez
mintzatuz, beste baten gainean
luzatzen dena'
delako [aditzaren aldiaren eta numeroaren
arabera aldatzen da]: Crime delako
aurkintzan soldadu zaurituen artatzen
ari da; fakir zelako batek bere lanean
nolako gauzak egiten zituen ikusteko;
short direlako galtzamotzak;
137
Hiztegi Batua
"Zazpigarren..." zirelako film gehiegi

ikusia nintzen
delegaritza* e. ordezkaritza
delegatu, delega, delegatzen. du ad. Zuz.
(hobestekoak dira ordezkaritza
eman, x-ren esku utzi , etab.)
delegazio iz. Zuz. (hobestekoa da
ordezkaritza .)
delfin 1 iz. Hist. '(Frantzian) erregearen
lehen semea, premua' 2* iz. e. izurde
deliberamendu iz. 'erabakia'
deliberatu, delibera, deliberatzen. da/du
ad. 'erabaki'
deliberatuki
deliberatze
deliberazio iz. Zah. 'erabakia'
deliberazione* e. deliberazio
delibero iz. 'erabakia'
delikatu
delineante* e. delineatzaile
delineatzaile iz. Heg.
delineazio iz. Heg.
delinkuentzia iz. 'delitugintza'
delirio iz. 'eldarnioa'
delitu
delitugile
delitugintza
delizios izond. Jas.
delko iz. Teknol.
delta
dema
demagogia
demagogiko
demagogo
demanda 1 iz. 'liskarra' 2 iz. 'errieta,
ahakarra'
demas izond. Batez ere Bizk. Beh. 'handia,
izugarria': mozkor demasa harrapatu
genian atzo.
demazale
demendreneko* e. den mendreneko
demografia
demografiko
demokrata
demokratiko
demokratikoki
demokratizatu, demokratiza,
demokratizatzen. da/du ad.
demokratizazio
demokrazia
demokristau iz. h. kristau-demokrata
demoniatu iz. eta izond.
demonio 1 iz.: demonioa baino
gaiztoagoa. 2 interj.: zer demonio da
hau?; nola demonio atera zarete
presondegitik? 3 izond.: tiro bat
zangoan sakatu zidan aleman
demonio batek.
demoniokeria iz. 'deabrukeria'
demontre interj. Lgart.
demostratibo* e. erakusle
demostratu, demostra, demostratzen. 1 du
ad. 'frogatu' 2 du ad. Gip. Beh.
'adierazi'
demostrazio iz. 'froga'
dena mug. 'guztia'
dena dela
dena delako
dena den
den-dena
denerako
denetariko
denario
denbora
denbora batean 'aspaldi, lehen'
denbora bateko izlag. 'aspaldikoa,
lehengoa'
denbora berean
denbora luzean: denbora luzean
gaixorik daudenak.
denbora erdiz
denboran adlag. Ipar. 'lehen'
denbora osoko
denbora osoz
denbora-pasa iz. eta adlag.
denborarekin adlag. 'gero, denbora
bat igarotakoan'
denboraz
denborazko
denboraldi
denboraldi-aurre: denboraldiaurreko saioetan ongi ari izan dira
futbolariak.
denborale iz. Heg. 'ekaitza'
138
Hiztegi Batua
denda
dendaoste iz. Bizk.
dendari 1 iz. Ipar. eta Naf. 'jostuna' 2 iz.
Heg. 'denda-jabea'; 'dendako langilea'
dendaritza
dendatu, denda/dendatu, dendatzen. da/du
ad. Bizk. g.g.er.
dendrita iz. Anat., Miner.
dendu iz. g.er. 'oreka'
denganino iz. Bizk. ('demonio'ren
leungarria)
denge iz. Med. (eritasuna)
denik eta... -en: ezeren faltarik ez duenik
ez dago munduan, denik eta
aberatsena izanda ere.
denotatu, denota, denotatzen. du ad.
Hizkl.
denotazio iz. Hizkl.
dentela iz. Ipar. 'parpaila'
dentifriko* e. hortzetako pasta
dentista
dentsitate
dentso izond. Fis.
denuntzia iz. h. salakuntza
deontologia
departamendu iz. (Frantziako
administrazio barrutia)
departamentu iz. (saila)
dependente* e. mendeko
dependentzia
deportatu, deporta, deportatzen. du ad.
deportazio
deporte* e. kirol
deportista* e. kirolari
depositu iz. Heg. (Batez ere likidoak
gordetzeko ontzia)
depresibo izond. Psikol.
depresio
deprimitu, deprimi, deprimitzen. da/du ad.
depuradora* e. araztegi
derbi
deribagarri izond. Mat.
deribatu 1, deriba, deribatzen. da ad. Mat.,
Elektr.
deribatu 2 iz. Mat., Elektr. (Hizkl.
eratorri .)
deribazio iz. Mat., Elektr. (Hizkl.
eratorpen .)
dermatitis
dermatologia
dermatologo
dermio iz. Naf.
dermis
derrepente adlag. Heg. Beh. 'bat-batean'
derrigor adlag. Heg. h. baitezpada;
nahitaez
derrigorrean adlag. Heg. h.
behartuta
derrigorrez* e. derrigorrean
derrigorreko edo derrigorrezko
izlag. Heg. h. baitezpadako;
nahitaezko
derrigortu, derrigor/derrigortu,
derrigortzen. du ad. Heg. h. behartu
desabantaila
desadostasun
desafiatu, desafia, desafiatzen. du ad. Beh.
desafinatu, desafina, desafinatzen. du ad.
Heg. Mus. h. tonua galdu; tonutik
irten
desafio
desafioa bota
desafio egin
desafioka
desagerketa* e. desagerpen; desagertze
desagerpen
desagerrarazi, desagerraraz,
desagerrarazten. du ad.
desagertu, desager, desagertzen. da ad.
desagertze
desakordatu, desakorda, desakordatzen.
du ad. Ipar. Mus. h. tonua galdu;
tonutik irten
desakralizatu, desakraliza,
desakralizatzen. du ad.
desakralizazio
desamodio iz. g.er.
desamortizazio iz. Hist.
desanexio iz. Pol., Admin., Zuz.
desanexionatu, desanexiona,
desanexionatzen. du ad. Pol., Admin.,
Zuz.
desanparatu, desanpara, desanparatzen.
du ad. g.g.er.
desantolatu, desantola, desantolatzen. du
ad.
139
Hiztegi Batua
desarau izond. Zub. 'eragabea,

itxuragabea'
desarmatu, desarma, desarmatzen. du ad.
desarmatze
desarra iz. Zah. g.er. 'tiroa'
desarrazoi
desarroilatu* e. garatu
desarroilo* e. garapen
desastre iz. Lgart.
desatsegin izond. Sin. ezatsegin
desberdin izond. Sin. ezberdin
desberdindu, desberdin/desberdindu,
desberdintzen. da/du ad. Sin.
ezberdindu
desberdinki
desberdintasun iz. Sin. ezberdintasun
desberdintza iz. Mat.
desberdintzapen
desbidazio* e. desbideratze;
desbideraketa; desbiderapen
desbide
desbideraketa
desbiderapen
desbideratu, desbidera, desbideratzen. da/
du ad.
desbideratze
desbistatu, desbista, desbistatzen. da/du
ad. Ipar. 'desitxuratu, itsustu'
desblokeatu, desblokea, desblokeatzen. du
ad.
desditxa 1 iz. Zah. 'zoritxarra' 2 iz. Herr.
'iskanbila'; 'zarata'
desditxatu izond. Zah. 'dohakabea'
deseatu, desea, deseatzen. du ad. Heg. h.
desiratu
desegile
desegin, desegiten. du ad.
desegite
desegituratu, desegitura, desegituratzen.
du ad.
desegoki
desegokikeria iz.: horrelako
desegokikeriek ez naute gehiegi
nahigabetzen.
desegokiro adlag. 'desegoki, era
desegokian'
desegokitasun iz.: egokitasunaren

aldamenean ez dira desegokitasunak
eskas.
desein iz. Ipar. 'marrazkia'
deseinu iz. Ipar. Zah. h. asmo; xede
desengainatu, desengaina, desengainatzen.
da/du ad.
desengainu
desenkusa
desenkusatu, desenkusa/desenkusatu,
desenkusatzen. 1 du ad. '(hutsegitea)
zuritu' 2 da ad. 'aitzakia jarri'
deseraiki, deseraiki, deseraikitzen. du ad.
Sin. desmuntatu
deseraikigarri izond. 'deseraiki
daitekeena'
deseroso izond. Sin. ezeroso
deserosotasun iz. Sin. ezerosotasun
deserri
deserriratu, deserrira, deserriratzen. da/du
ad.
deserriratze
deserritu izond.: Evaren ume deserrituak.
deserrotu, deserro, deserrotzen. du ad.
deserrotze iz.: deserrotzearen eta zorionik
ezaren kronikaria.
desertatu, deserta, desertatzen. du ad.
desertore
desertu iz. Liter. h. basamortu
desertzio
desesperantza
desesperatu, desespera, desesperatzen. da/
du ad.
desesperazio
desespero iz. g.er. 'desesperazioa'
desestali, desestal, desestaltzen. du ad.
g.er.
deseuskaldundu,
deseuskaldun/deseuskaldundu,
deseuskalduntzen. da/du ad.
desfasatu, desfasa, desfasatzen. da ad. Fis.
desfase iz. Fis.
desfiguratu, desfigura, desfiguratzen.
da/du ad. Zah. 'desitxuratu,
itxuragabetu'
desfilatu, desfila, desfilatzen. du ad. [ nor
kasurik gabea]
desfile
140
Hiztegi Batua
desgaitu, desgai/desgaitu, desgaitzen.

da/du ad.
desgarai
desgaste* e. higadura
desgisatu, desgisa, desgisatzen. da/du ad.
Zah. 'mozorrotu, itxuragabetu,
desitxuratu'
desgogara adlag.
desgogarako izlag.
desgrazia
deshidratatu, deshidrata, deshidratatzen.
da/du ad.
deshidratazio
desilusio
desinentzia iz. Hizkl. Sin. hondarki
desinfektatu, desinfekta, desinfektatzen.
du ad.
desinfektatzaile
desinfekzio iz. Med. 'desinfektatzea'
desintegratu, desintegra, desintegratzen.
da/du ad.
desintegrazio
desinteresatu izond.
desintoxikatu, desintoxika,
desintoxikatzen. da/du ad.
desio iz. Heg. h. desira
desio izan. ad. Batez ere Gip.
desira
desira izan. ad.
desiragarri
desirarazi, desiraraz, desirarazten. dio ad.
desiratu, desira/desiratu, desiratzen. du ad.
desirkunde iz. Ipar.
desitsatsi, desitsats, desitsasten. da/du ad.
g.er. 'askatu'
desitxuratu, desitxura, desitxuratzen.
da/du ad.
desitxuratze
desjabetu, desjabe/desjabetu, desjabetzen.
du ad. 'jabetza kendu'
desjabetze
deskafeinatu izond. 'kafeinagabea'
deskalabru iz. Heg. Beh.
deskalifikatu, deskalifika, deskalifikatzen.
du ad. Kirol.
deskalifikazio iz. Kirol.
deskantsatu, deskantsa, deskantsatzen. 1

da ad. h. atseden hartu 2 da/du ad.
Ipar. h. lasaitu
deskantsu 1 iz. h. atseden 2 iz. h.
lasaitasun
deskantsuan adlag.: deskantsu
ederrean hitz egiten du.
deskantsu hartu
deskantsuz adlag.: deskantsuz
nengoen neure etxean.
deskapitalizatu, deskapitaliza,
deskapitalizatzen. da/du ad.
deskarga
deskargatu, deskarga/deskargatu,
deskargatzen. du ad.
desklasifikatu, desklasifika,
desklasifikatzen. du ad. '(sekretupean
zegoena) eskuragai ipini'
desklasifikazio
deskodetu, deskode, deskodetzen. du ad.
deskodifikatu* e. deskodetu
deskolonizazio
deskomekatu* e. eskumikatu
deskonektatu, deskonekta,
deskonektatzen. da/du ad. Heg.
deskonposaketa iz. Fis., Kim., Mat.
deskonposatu, deskonposa,
deskonposatzen. da/du ad. Fis., Kim.,
Mat.
deskonposatzaile iz. Fis., Kim.
deskonposatze iz. Fis., Kim., Mat.
deskonposizio iz. Fis., Kim., Mat.
deskontatu, deskonta, deskontatzen. du
ad. Ekon. 'deskontua egin'
deskontu
deskribaezin izond.
deskribapen
deskribatu, deskriba, deskribatzen. du ad.
deskribatzaile
deskripzio
deskubrimendu* e. aurkikuntza
deskubritu* e. aurkitu
deskuidatu, deskuida, deskuidatzen. da
ad. Herr.
deskuidu iz. Heg. Beh.
deskuiduan adlag. h. oharkabean;
menturaz
deslai
141
Hiztegi Batua
deslai utzi
deslaitu, deslai/deslaitu, deslaitzen. du ad.
Bizk. g.er. 'deslai utzi, askatu'
desleial
desleialkeria iz. g.er.
desleialtasun
deslotu, deslot/deslotu, deslotzen. da/du
ad. g.er.
desmaiatu, desmaia, desmaiatzen. da ad.
Heg. g.er. 'zorabiatu'
desmasia iz. Ipar.
desmilitarizatu, desmilitariza,
desmilitarizatzen. du ad.
desmitifikatu, desmitifika,
desmitifikatzen. du ad.
desmitifikazio
desmuntatu, desmunta, desmuntatzen. du
ad. Sin. deseraiki
desneke iz. g.er. 'atsedena'
desnibel iz. Geogr. (eta mendi-kirola)
desobediente izond.
desobedientzia
desobeditu, desobedi, desobeditzen. du ad.
desobeditzaile izond. Zah.
desohoragarri
desohoratu, desohora, desohoratzen. du
ad.
desohoratze
desohore
desohore izan. da/du/zaio ad. g.er.
desohorezko
desondra iz. h. desohore
desondragarri izond. h. desohoragarri
desondratu, desondra, desondratzen. du
ad. h. desohoratu
desoneskeria iz. Zah.
desonest izond. Zah.
desordena
desordenatu, desordena/desordenatu,
desordenatzen. du ad.
desordu iz. Sin. ezordu
desoreka
desorekatu, desoreka/desorekatu,
desorekatzen. da/du ad.
desoren iz. Ipar. g.er. 'desordua'
desoxirribonukleiko izond. Biol.
desparekatu izond. Kim.
despatxu* e. bulego
despedida iz. Beh.

despeditu, despedi, despeditzen. 1 da/du
ad. 'agur egin' 2 du ad. 'kaleratu'
despendio iz. Ipar. 'gastua'
despentsa iz. Heg. h. janaritegi; jaki-toki
despertadore* e. iratzargailu
despit iz. Ipar. Zah.
despita iz. Gip. g.g.er. 'liskarra'
despitatu, despita/despitatu, despitatzen.
da ad. Zah.
desplazamendu iz. Fis.
desplazatu, desplaza, desplazatzen. da ad.
Fis. (bestetan hobestekoak dira
lerratu , lekualdatu , etab.)
desplazer iz. g.er. 'atsekabea'
desplazer egin Zah.
despopulatu, despopula, despopulatzen.
da/du ad.
despota iz.
despotiko izond.
despotismo
despreziatu, desprezia, despreziatzen. du
ad. Zah. 'mespretxatu, gutxietsi'
desprezio iz. Zah. 'mespretxua,
gutxiespena'
destaina
destainaz
destainaka adlag. g.er.
destainari izond. g.er.
destajuan 1 adlag. g.er. 'jo eta ke' h.
abespeluan 2 adlag. g.er. h. alde
batera eman; alde batera hartu;
alde batera utzi; alde batera ari
izan; honenbestean eman;
honenbestean hartu
destakamentu iz. Heg. Mil.
destatu, desta, destatzen. da/du ad. g.er.
destenore
desterratu, desterra, desterratzen. du ad. h.
erbesteratu
desterru iz. h. erbeste
destilagailu iz. 'alkohola-eta destilatzeko
tresna'
destilatu, destila, destilatzen. du ad.
destilatze
destilazio
destinatu, destina, destinatzen. du ad.
destino
142
Hiztegi Batua
destokitu, destoki, destokitzen. da/du ad.

g.er. 'bere tokitik atera'
destorbatu, destorba, destorbatzen. du ad.
Naf. eta Ipar. Zah. 'eragotzi, trabatu'
destorbu iz. Naf. eta Ipar.
destrogiro izond. Kim.
desugertu, desuger, desugertzen. du ad.
Teknol.
deszentralizatu, deszentraliza,
deszentralizatzen. du ad.
deszentralizazio
deszifratu, deszifra, deszifratzen. du ad.
detektagailu
detektatu, detekta, detektatzen. du ad.
detektibe
detektibe pribatu
detekzio
detenitu* e. atxilotu
detergente iz. eta izond.
determinante* e. determinatzaile
determinatu, determina, determinatzen.
du ad.
determinatzaile
determinazio
determinismo
determinista
detritiko izond. Geol.
detritu
detxema iz. Ipar. h. hamarren
deun 1 izond. (normalean beste izen baten
ondoan) h. san; santu; done
deun 2 iz. g.g.er. 'santua': aingeruak eta
zeruko deunak.
deunga izond. h. donge
deungaro* e. dongaro
deus
deus ere
deus gutxi
deusik
deusez izond.
deuseztapen
deuseztasun
deuseztatu, deusezta, deuseztatzen. da/du
ad.
deuseztatze
deuseztu* e. deuseztatu
deusgabe izond. Ipar. g.er. 'behartsua'
deusgai izond. Ipar. Zah.: ez da deusgai

edertasuna, lagun ez badu ontasuna.
dezente Lgart.: jende dezente etorri da
jaialdira; jertse hau da duen arropa
dezenteena.
dezepzio
dezibel iz. Fis. (cf. dagokion sinboloa: dB
)
dezigramo
dezilitro
dezimal 1 izond. 'hamartarra' 2 iz.
'hamarrena'
dezimetro
dezimetro koadro
dezimetro kubo
dezisibo* e. erabakigarri
dhakatar (herritarra)
dhivehi (hizkuntza)
di-da: galdera entzun orduko, di-da, baietz
erantzun du.
diabetes
diabetiko
diabolo iz.
diadema
diafragma
diagnosi
diagnostikatu, diagnostika,
diagnostikatzen. du ad.
diagnostiko
diagonal
diagrama
diakono iz.: Ekialdeko emakume
diakonoen garrantzia.
diakonotza
diakre iz. Ipar. 'diakonoa'
diakritiko izond. Hizkl.
diakronia
diakroniko
dialektal izond.: ingeles dialektala.
dialektika
dialektiko
dialekto
dialektologia
dialisi
dialogo* e. elkarrizketa
diamagnetiko izond. Fis.
diamante
143
Hiztegi Batua
diametral izond.
diametro
diana 1 iz. Mil.: diana jo.
diana 2* e. zuri; xede; jomuga
diapasoi
diapiro iz. Geol.
diaporama
diapositiba
diaspora
diastole
diatomeo iz. Biol.
diatomiko izond. Kim.
diatoniko izond. Mus.
dibergente izond. Fis., Mat.
dibergentzia iz. Fis., Mat.
dibertiarazi, dibertiaraz, dibertiarazten. du
ad.
dibertigarri
dibertitu, diberti, dibertitzen. da ad.
dibertsifikatu, dibertsifika,
dibertsifikatzen. du ad. Biol.
dibertsifikazio iz. Biol.
dibertsio
dibertsitate 1 iz. Biol. 2 iz. (Bestelakoetan
erabil aniztasun,
bestelakotasun, desberdintasun
, eta abar)
dibidendu iz. Ekon., Zuz.
dibinitate iz. Zah.
dibino izond. g.g.er.
dibisa
dibisio iz. (armadakoa; bestetan, cf.
zatiketa )
dibortziatu, dibortzia, dibortziatzen. da
ad.
dibortzio
dibujo* e. marrazki; irudi
dibulgazio iz.
didaktika
didaktiko
diedro
dielektriko izond. Fis.
diese iz. Mus.
diesel iz.: diesel motorra.
diesi* e. diese
dieta
dietetika
difamatu, difama, difamatzen. du ad. Zah.

diferente izond. h. desberdin; ezberdin
diferentzia iz. h. alde; desberdintasun;
ezberdintasun
diferentzial 1 iz. Teknol. (ibilgailuen
mekanismoa) 2 izond. Mat.: kalkulu
diferentziala.
diferentziatu, diferentzia/diferentziatu,
diferentziatzen. du ad. Mat. (bestetan,
cf. bereizi, desberdindu , etab.)
difrakzio iz. Fis.
difteria
difusio iz. Fis. (bestetan, erabil
zabalkunde, hedapen , etab.)
difuso izond. Fis.: argi difusoa.
digeri-aparatu* e. digestio-aparatu edo
digestio aparatu
digeri-hodi* e. digestio-hodi edo digestio
hodi
digeri-tutu* e. digestio-hodi edo digestio
hodi
digeriketa* e. digestio
digeritu, digeri, digeritzen. du ad. Sin.
digestioa egin
digestio
digestioa egin Sin. digeritu
digestio-aparatu edo digestio
aparatu
digestio-hodi edo digestio hodi
digestiobide* e. digestio-aparatu edo
digestio aparatu
digital
digitalizatu, digitaliza, digitalizatzen. du
ad.
digitu
diglosia iz. Hizkl.
diglosiko
dignitate* e. duintasun
digno izond. Zah.
dignoki adlag. Zah.
digrama iz. Hizkl.
diharu iz. Zub. 'dirua'
dijeritu* e. digeritu
dijestitu, dijesti, dijestitzen. du ad. Zub. h.
digeritu
dike
dikotomia
dikotomiko
144
Hiztegi Batua
diktadore
diktadura
diktaketa
diktamen* e. irizpen
diktatorial izond.
diktatu, dikta, diktatzen. du ad.
dilatatu, dilata, dilatatzen. da/du ad. Fis.
dilatatzaile izond. Fis.
dilatazio iz. Fis.
dilema
diletante
diliar (herritarra)
diligentzia 1 iz. (orga mota)
diligentzia 2 iz. Zah. h. arreta; ardura
dilin-dalan
dilinda iz. Ipar. g.er. 'zalantza'
dilindaka
dilindan
dilingo adlag. Ipar. 'zintzilik, dilindan'
dilista iz. Lens culinaris
ur-dilista Lemna minor
dilubio iz. Zah. 'uholdea'
diluitu, dilui, diluitzen. da/du ad. Kim.
diluzio iz. Kim.
dimentsio
dimisio
dimititu, dimiti, dimititzen. du ad. [ nor
kasurik gabea] Heg. 'dimisioa eman';
'kargua utzi'
din-dan onomat.
dina 1: mundu guztia ikara gorrian
sartzeko dina da; Euskal Herriak ez
du behin ere biltzen bere dina bihi;
neskatxa horren dina ez izateak
samintzen hau.
dinako izlag.: Elizaren dinako
ministroak.
dina 2 iz. (neurri-unitatea)
dinamika
dinamiko
dinamikotasun
dinamismo
dinamita
dinamitatu, dinamita/dinamitatu,
dinamitatzen. du ad.
dinamizatu, dinamiza, dinamizatzen. du
ad.
dinamizatzaile
dinamo
dinamometro
dinar iz. (dirua, moneta)
dinastia iz.: dinastia-eskubideak.
dinastiko izond.: eskubide dinastikoak.
dinbi-danba
dinbili-danbala
dindil
dindilizka adlag. 'dingilizka'
dindirri iz. Bizk.
dingilizka
dinoflagelatu iz. Biol.
dinosauro
diodo iz. Elektr.
dioiko izond. Bot.
dionisiako izond.
dioptria
dios interj. Heg.
diosal
diosala egin
diosaldu, diosal/diosaldu, diosaltzen. dio
ad. g.er. 'diosala egin, agurtu'
dioskuro iz. g.er. 'mitologia grekoan,
Kastor eta Polux bikiei emandako
izena'
dioxido iz. Kim.
diozesa iz. Ipar. 'elizbarrutia'
diozesi iz. Heg. 'elizbarrutia'
diplodoko iz. Paleont.
diploide izond. Biol.: zelula diploideak.
diploma
diplomadun
diplomatika iz. 'diplomak eta agiri
historikoak ikertzen dituen zientzia'
diplomatiko izond.
diplomazia
diplomazialari iz.
dipolar izond. Fis.
dipolo iz. Fis.
diptongo
diputatu
diputatugai
diputatutza
diputazio
dir-dir
dir-dir egin
145
Hiztegi Batua
dirdai
dirdaiarazi, dirdaiaraz, dirdaiarazten. du
ad.
dirdaika adlag.
dirdaitsu
dirdaitu, dirdai/dirdaitu, dirdaitzen. da/du
ad. g.er.
dirdira
dirdira egin
dirdiran
dirdiraka adlag.
dirdirarazi, dirdiraraz, dirdirarazten. dio
ad.
dirdiratsu
dirdiratu, dirdira/dirdiratu, dirdiratzen. du
ad. [ nor osagairik gabea]: eguzkiak
dirdiratzen du.
direktiba 1 iz. Zuz. (Europako arau
modukoa) 2 iz. (Bestelakoetan erabil
zuzendaritza )
direktorio 1 iz. Hist. 2 iz.
direkzio 1 iz. (autoarena) 2 iz. h. helbide;
norabide; zuzendaritza
direkzional* e. norabidezko
diru
diru-etxe edo diru etxe 'bankua'
diru-paper
dirutan: onena da lur horiek
errentan ipintzea, baina ez dirutan,
baizik aletan.
(diru) xehe: emazu (diru) xehea.
diru-zorro edo diru zorro
dirualdi
dirubide iz. 'irabazpidea'
dirudun
diruketa iz. Ipar. 'dirutza'
dirukoi izond. g.er. 'diruzalea'
dirutegi iz. g.er.
dirutsu izond. 'diruduna'
dirutu, diru/dirutu, dirutzen. 1 du ad.
'salduz, diru bihurtu' 2 da/du ad.
'aberastu'
dirutza
diruzain
diruzaintza
diruzale
diruzalekeria
diruzaletasun
diruzaletu, diruzale/diruzaletu,
diruzaletzen. da/du ad.
diruzantza* e. diruzaintza
diseinatu, diseina, diseinatzen. du ad.
diseinatzaile
diseinu
diseinugile
disekatu, diseka, disekatzen. du ad.
disekzio iz. Anat.
disenteria iz. Med.
disertazio
disgustu
disidatu* e. dixidatu
disidente
disidentzia
disimilazio
disimulatu, disimula, disimulatzen. du ad.
disimulu
disipula* e. isipula
disjuntibo izond. Hizkl., Log.
diska* e. disko
diskete
disketxe* e. diskoetxe
disko iz.: disko gogorra.
disko-denda edo disko denda
disko-jogailu
diskodun izond.: balazta diskodunak.
diskoetxe
diskogailu* e. disko-jogailu
diskoidal* e. disko-formako
diskontinuitate* e. eten; etenaldi;
haustura
diskoteka
diskretu 1 izond. Mat., Fis. 'jarraitua ez
dena' 2 iz. Erl.
diskrezio
diskriminatu, diskrimina, diskriminatzen.
du ad.
diskriminatzaile
diskriminazio
diskurtso
diskutigarri* e. eztabaidagarri
diskutitu* e. eztabaidatu
dislalia iz. Med.
dislexia iz. Psikol.
disolbaezin izond. Kim.
disolbagarri
146
Hiztegi Batua
disolbagarritasun
disolbatu, disolba, disolbatzen. da/du ad.
Kim. (beste eremuetan hobe
desegin, sakabanatu, urtu ,
etab.)
disolbatzaile izond. eta iz. Kim.
disoluzio
disonante izond. Mus.
disoziatu, disozia, disoziatzen. da/du ad.
Kim.
disoziazio iz. Kim.
disparate iz. Heg. Beh.: disparatea kosta
zaio etxe berria.
disparatu, dispara, disparatzen. du ad.
Heg. 'tiro egin'
dispentsa
dispentsatu, dispentsa/dispentsatu,
dispentsatzen. du ad.
dispertsio iz. Fis., Kim.
disposizio iz. Zah.
disputa iz. Batez ere Ipar. Zah.
distal izond. Anat.
distantzia
distantziakide
distantziakidetasun
distentsio iz. Med.: urdailaren distentsioa.
distiko iz. Liter.
distilazio* e. destilazio
distira
distira egin
distiradura iz. g.g.er. 'distira'
distiragarri izond. '(zerbaiti) distirarazten
diona'
distirakor izond. 'distiratzen duena,
distiratzeko joera duena'
distirant izond. Ipar. 'distiratsua'
distirarazi, distiraraz, distirarazten. dio ad.
distiratsu
distiratu, distira/distiratu, distiratzen. du
ad.
distiratzaile
distiratze iz. g.er.
distortsio iz. Elektr., Opt.
distraitu, distrai, distraitzen. da/du ad.
Beh. h. arreta galdu; arreta
galarazi; oharkabetu; adigabetu
distributibo izond. Hizkl. Sin. banatzaile
distribuzio iz. Hizkl. Sin. banaketa
distritu
disuasio iz. Pol.
disziplinartekotasun* e.
diziplinartekotasun
ditare* e. titare
diti* e. titi
ditikume* e. titiko (ume)
ditiranbo iz. Liter.
ditxa iz. Zah. Beh. 'zoriona' (Zaharkitua
edo behe-mailakoa da, baina ez biak
batera)
ditxagabe izond. Zah. 'dohakabea'
ditxima* e. detxema
ditxo iz. Ipar. 'esaldi errimaduna, barre
eragitekoa edo ziria sartzekoa'
ditxoka adlag. Ipar.
ditxolari iz. Ipar.
ditxoso izond. Zah.
ditxosozko izlag. Gip. Beh.
diuretiko izond. Med.
dixidari iz. Ipar. Zah.
dixidatu, dixida, dixidatzen. du ad. Ipar.
Zah. 'mehatxatu'
dixidu iz. Ipar. Zah.
dixiduka adlag. Ipar. Zah.
diz-diz
diz-diz egin
dizdiz* e. diz-diz
dizdizari izond. g.er.
dizdizka
diziplina
diziplinazko izlag.: diziplinazko
prozedura.
diziplinarteko
diziplinartekotasun
dizipulu
djibutiar (herritarra)
dm ('dezimetro'ren nazioarteko sinboloa)
do iz. (musika-nota)
doako
doakotasun
doan adlag. Sin. dohainik
doarik adlag. Heg. h. doan
doarikako* e. doako
dobela iz. Eraik.
dobera* e. tobera
147
Hiztegi Batua
doblatu, dobla, doblatzen. du ad.

'errepikatu (bertso-amaiera, adib.)':
bertsoen doblatzea da haien berdin
bururatzea.
doble
doblezka adlag. Ipar. 'bi bider'
dobloi iz. (Espainiako diru zaharra)
dodekaedro iz. Geom.
dodekagono
dodomar (herritarra)
doe* e. dohain
dogma
dogmakeria
dogmatiko
dogmatismo
dohain
dohaindu, dohain/dohaindu, dohaintzen.
du ad. 'dohatu'
dohainezko
dohainik adlag. Sin. doan
dohainikako izlag. Ipar. Zah. h. doako
dohaintasun* e. doakotasun
dohaintza iz. Zuz.
dohakabe
dohakabeki
dohakabetasun
dohakabetu, dohakabe/dohakabetu,
dohakabetzen. da/du ad.
dohakaitz iz. Ipar. g.er. 'zorigaitza,
dohakabetasuna'
dohatar (herritarra)
dohatasun iz. g.er. 'dohatsutasuna,
zoriona'
dohatsu
dohatsuki
dohatsutasun
dohatsutu, dohatsu/dohatsutu,
dohatsutzen. du ad.
dohatu, doha, dohatzen. du ad. Ipar. 'gaitu,
jantzi': Jainkoak gizon batzuk dohatu
ditu bertsolari izateko; pilotari,
predikari dohatua.
doi 1 izond. eta iz. 'neurri egokikoa': doiaz
elikatzen gara; mahats-ardo doiak
ditu flakoak azkartzen; soberak
azkarrak flakatzen; bakoitzak bere
doia bildu behar zuen egun guztiez;
titare hau ez da ene eriaren doi;
bekatuaren doieko zigorra. 2 adlag.

'ozta-ozta': adar-muturrak doi ageri
zaizkie.
doi bat 'pixka bat': aitaren
oroitzapena doi bat bizirik zuen.
doi-doi edo doi-doia adlag. 'oztaozta'; 'zehazki'
doi-doian g.er.
doi-doietarik Zub.
bizi-doia
jan-doia 'tripa-truke'
doiki adlag. g.er. 'neurri egokian'
doikuntza
doilor
doilorkeria
doilorki
doilorkume (irain-hitza)
doilortu, doilor/doilortu, doilortzen. da/du
ad.
doinu
doinuera
doitasun
doitu, doi/doitu, doitzen. du ad. 'neurri
egokira eraman'
doitxera* e. aleman
doitzaile
doixtar* e. alemaniar; aleman
doktoradutza* e. doktoretza; doktorego
doktore iz.
doktore-tesi edo doktore tesi
doktoregai iz.
doktorego
doktorego-tesi edo doktorego tesi
doktoretza
doktrina
doktrinal
doktrinatu, doktrina/doktrinatu,
doktrinatzen. du ad. g.er.
dokumental iz. (film mota)
dokumentalista
dokumentatu, dokumenta,
dokumentatzen. du ad.
dokumentazio
dokumentu
dolamen
dolar
dolare
148
Hiztegi Batua
dolda-belar
dolganera (hizkuntza)
dolmen iz. Sin. trikuharri
doloragarri izond. Ipar. Zah.
doloratu, dolora, doloratzen. da/du ad.
Ipar. Zah.
dolore
dolorez
dolorezko izlag.
doloros edo doloroso izond. g.g.er.
doloroski edo dolorosoki adlag. g.g.er.
dolu
dolu izan. ad.: dolu zuen mutikoa
poliziaren jauregira eramana(z).
dolugarri iz. Ipar.
dolumen iz. Zub. 'dolua'
dolumin
dolutu, dolu/dolutu, dolutzen. Batez ere
zaio ad.: han izatea ez zait dolutu.
domaia iz. Ipar.: damu-domaiak.
domatu* e. hezi; bezatu
domeka iz. Bizk. h. igande
domekero adlag. Bizk. h. igandero
Domi Santore* e. Domu Santu; Domu
Santuru
domina
dominante iz. Mus.
domingotar
dominikano izond. eta iz. Ipar.
'domingotarra'
dominikar (herritarra)
doministiku
doministiku egin
doministikuka adlag.
domino
domu iz. g.er. 'diru-kapitala'
Domu Santu edo Domu Santuru Sin.
Omiasaindu
don Heg. h. on; jaun
dona (emakume santu batzuen izenarekin
erabiltzen da; ik. Euskaltzaindiaren
125. araua)
donado iz. Ipar. eta Naf. 'mutilzaharra'
donario iz. Gip. 'baretasuna, lasaitasuna'
donazio 1 iz. 'emaitza' 2 iz. Zuz.
'dohaintza'
done
donetasun iz. g.er. 'santutasuna'

donetu, done/donetu, donetzen. du ad.
g.er. 'santutu'
dongaro adlag. Bizk.
donge
dongekeria iz. g.er.
dongetasun iz. g.er.
dontsu
dontsutasun
dontzeila 1 iz. 'birjina, birjintasuna galdu
ez duen emakumezkoa'
dontzeila-diru edo dontzeila diru:
Durangoko Udalak lau dontzeila-diru
eman ditu aurten.
dontzeila 2 iz. Coris julis
dontzeilatasun iz. 'birjintasuna'
donu iz. Zah. 'dohaina, bertutea'
dopatu, dopa, dopatzen. da/du ad.
dopatze
dopin iz. 'dopatzea'
doratu, dora, doratzen. du ad. h. urreztatu
(eta sukaldaritzan gorritu )
dornu* e. tornu
dorpe izond. 'astuna, zaila, gogorra':
Afrikako eguzki dorpearen jasaten;
hau bizitza dorpea.
dorpeki
dorpetasun
dorpetu, dorpe/dorpetu, dorpetzen. da/du
ad. g.er. 'gogortu'
dorre
dorredun
dorretxe
dorretzar
dortoka iz. Ord. Testudinata eta Chelonia
dortsal izond. eta iz. Anat., Geol., Hizkl.,
Kirol.
dosi
dosier
dostatu, dosta, dostatzen. da ad. h. jostatu
dosteta iz. h. josteta
dostetan adlag. 'jostatzen'
dotatu, dota, dotatzen. du ad. Zah. h.
dohatu; hornitu
dote 1 iz.: Joanak dote ederra ekarri zuen
ezkontzara. Sin. ezkonsari 2 iz.:
mojagaiaren dotea poliki estimatu
zuten.
149
Hiztegi Batua
dotore izond.
dotoretasun
dotoretu, dotore/dotoretu, dotoretzen. da/
du ad.
dotoretza* e. doktoretza
dotorezia
dotrina 1 iz. h. kristau-ikasbidea edo
kristau ikasbidea 2 iz. h. doktrina
doxa* e. toxa
dozena
dozena-erdi edo dozena erdi
dozenaka
draga 1 iz. g.er. 'galga' 2 iz. g.er. 'itsaspea
garbitzeko makina'
dragatu, draga/dragatu, dragatzen. du ad.
dragatze
drago iz. Dracaena draco
dragoi
dragoitxo iz. Tarentola mauritanica
draia iz. Sin. perdigoi
drain
drainatu, draina, drainatzen. du ad.
drakma
drama
dramagile
dramatika iz.
dramatiko
dramatismo
dramatizatu, dramatiza, dramatizatzen. du
ad.
dramatizazio
dramaturgia
dranbal iz. 'azkoina'
drenaiatu* e. drainatu
drenaje* e. drain
drenatu* e. drainatu
dribbling* e. driblin
driblatu, dribla, driblatzen. du ad. Kirol.
driblatze iz. Kirol.
driblin iz. Kirol.
drill iz. Glotod. 'ariketa'
droga 1 iz. 'sendagaia'; 'nerbio-sistema
zentralari eragiten dion gaia': droga
gogorrak eta bigunak; droga-trafiko
handia izaten da kale honetan. (Hitz
elkarketako lehen osagai gisa droga
forma dagokio, ez * drogo )
droga 2 iz. Bizk. 'iskanbila, istilua'

droga atera Bizk.
droga egin Bizk.
drogan ibili Bizk.
drogatu, droga/drogatu, drogatzen. da/du
ad.
drogazale
drogazaletasun
drogeria
drogoso izond. Bizk.
dromedario iz. Camelus dromedarius
dronda* e. drunda
druida
drunda iz. g.er. 'metxa'
drupa iz. Bot. (fruitu hezurduna)
duatloi iz. Kirol.
dublindar (herritarra)
duda
duda egin
dudako
dudan izan edo dudan egon edo
dudan eman edo dudan ipini edo
dudan jarri
dudazko
duda-muda
duda-mudako izlag.
dudagabe izond.: gauza ziurra da,
dudagabea.
dudagabeko izlag.
dudaldi
dudarazi, dudaraz, dudarazten. dio ad.
dudatsu izond. g.er. 'dudaz betea'
dudatu, duda/dudatu, dudatzen. du ad. h.
duda egin; zalantza egin
dudatze iz. g.er.
duelu iz. (borroka mota)
duende* e. iratxo
duin
duindu, duin/duindu, duintzen. da/du ad.
duineztasun iz. Zah.
duingabe izond. Bizk.
duintasun
duintze iz. g.er.
dukat
duke
dukerri
dukesa
150
Hiztegi Batua
duketza
dulabre izond. g.er. '(pertsona) kementsua'
dultzaina
dultzainero
dultze izond. Zah.
duna
dunba
dunbada
dunbal iz. 'danbor handia'
dunbots
dunda
duodeno iz. Anat. 'heste meharra (edo
honen zatia)'
dupa iz. Ipar.
dupin edo dupina* e. tupina
duple iz. pl. '(musean) pare bikoitza'
duplex
durdo iz. Labrus bergylta
durdula iz. Turdus pilaris
durdura* e. durdula
durduza iz. Ipar. 'asaldura'; 'zalantza'
durduzadura iz. Ipar.
durduzagarri izond. Ipar. g.er.
durduzarazi, durduzaraz, durduzarazten.
du ad. Ipar.
durduzatu, durduza/durduzatu,
durduzatzen. da/du ad. Ipar.
duro iz. h. ogerleko
durunda
durundatu, durunda/durundatu,
durundatzen. du ad.
durundi
durundi egin
durundika adlag. g.er.
durunditsu
durunditu, durundi/durunditu,
durunditzen. du ad. h. durundatu
dushanbetar (herritarra)
dute iz. Lap. eta Naf. 'tea'
dutxa iz.: dutxa hartu.
dutxatu, dutxa/dutxatu, dutxatzen. da ad.
dutxulu iz. Ipar.
dvandva iz. Hizkl.
dzast onomat.
dzongkha (hizkuntza)
e 1 1 iz. 'euskal alfabetoaren bosgarren
letra' 2 iz. '"e" letraren izena'
e 2 interj.: e!
ea 1 [zehar-galderetako partikula]
ea 2: ea bada, ordua da. (dei-hitza)
eaka adlag. Ipar. 'galdezka'
ebagi* e. ebaki
ebakaitz* e. ebakigaitz
ebakera iz. Mat., Log.
ebakerazi* e. ebakiarazi
ebaketa iz. Mat., Log.
ebaki 1, ebakitzen. du ad.
ebaki 2 iz.
ebakialdi
ebakiarazi, ebakiaraz, ebakiarazten. dio
ad.
ebakidura
ebakiera* e. ebakera
ebakigailu
ebakigaitz
ebakin iz.: ebakin bat da, atzoko
egunkaritik moztua.
ebakiondo iz. (zauriaren ebakiondoak
sendatzeko ukendua)
ebakitza iz. Ipar. 'erdainkuntza'
ebakitzaile
ebakitze
ebakortz
ebakuatu, ebakua, ebakuatzen. du ad.
'larrialdi batean, jendeaz lekuak hustu'
ebakuazio
ebakuntza iz. Med.: atzo egin zioten
bihotzeko ebakuntza.
ebakuntza-gela edo ebakuntza gela
Sin. operazio-gela, operazio gela
ebaluaketa* e. ebaluazio
ebaluapen* e. ebaluazio
ebaluatu, ebalua, ebaluatzen. du ad.
ebaluazio
ebanista* e. zurgin
ebanjelari
ebanjeliko izond.: Eliza ebanjelikoak.
ebanjelio
ebanjelista* e. ebanjelari
ebanjelizatu, ebanjeliza, ebanjelizatzen.
du ad.
ebanjelizatzaile
ebanjelizatze
ebanjelizazio
151
Hiztegi Batua
ebano iz. Diospyros ebenum

ebasgo
ebaska adlag.
ebasketa 1 iz. g.er. 'lapurreta' 2 iz. Zuz.
'indarkeriarik erabili gabe inoren
gauzaz jabetzea'
ebaskin iz. g.er. 'harrapakina'
ebasko* e. ebasgo
ebasle
ebastaile* e. ebasle
ebaste
ebatondo* e. ebakiondo
ebatsarazi, ebatsaraz, ebatsarazten. du ad.
Batez ere Ipar.
ebatsi, ebats, ebasten. du ad.
ebatu* e. oratu
ebatzi, ebatz, ebazten. du ad.
ebazkizun iz. g.er.
ebazle
ebazpen
ebazpide
ebazte
ebiakoitz iz. Ipar. h. larunbat
ebidentzia
ebili* e. ibili
ebitatu* e. saihestu; ekidin
ebolutibo
eboluzio
eboluzionatu, eboluziona, eboluzionatzen.
du ad. [ nor osagairik gabea]
eboluzionismo
eboluzionista
ebonita iz. Kim.
edabe iz.
edade iz. Heg. Herr. h. adin
edadeko izlag. Heg. Herr. h. adineko
edadetu, edade/edadetu, edadetzen. da ad.
Heg. Herr. h. adindu
edaldi* e. edanaldi
edale
edalontzi
edan 1, edaten. du ad.: edateko ura.
edan-sarri izond. 'sarri edaten duena'
edan 2 iz.
edanaldi
edanarazi, edanaraz, edanarazten. dio ad.
edangarri izond. 'kalterik egin gabe edan

daitekeena'
edanleku
edanontzi* e. edalontzi; edontzi
edantegi iz. g.er. 'taberna'
edaran, edaraten. du ad. h. edanarazi
edari
edari bizi
edarigintza
edarikoi izond. g.er. 'edalea, edarizalea'
edaritegi
edarizale
edarra iz. 'suila' Sin. ferreta
edasi* e. erasi
edaska iz. g.er. 'edateko aska'
edaski iz. (belar-landare bat)
edate
edate-dantza edo edate dantza g.er.
edateko iz. 'edaria'
edatun
edegi* e. edeki
edeki, edeki, edekitzen. du ad. 'kendu'
edekiarazi, edekiaraz, edekiarazten. dio
ad.
edelweiss iz. Leontopodium alpinum Sin.
elur-lore, elur lore
eden 1 iz. 'pozoia'
eden 2, edeten. da/du ad. 'kabitu, hartu'
edendu, eden/edendu, edentzen. du ad.
'pozoitu'
edendun izond. 'pozoiduna'
edentsu izond. 'pozoitsua'
eder 1
eder egin. 1 ad. Bizk.: ez zitzaidan
eder egiten gizagaixoari ogibidea
kentzea. 2 ad. Bizk. 'balakatu,
losintxatu'
eder iritzi
eder izan. da/zaio ad.
ederrak eman 'jipoitu, jipoia eman /
hartu'
ederrak hartu 'jipoitu, jipoia eman /
hartu'
ederra sartu 'engainatu, iruzur egin'
eder 2 iz. 'edertasuna'
eder-min
ederbera izond. g.er.
152
Hiztegi Batua
ederbide iz. g.er.

edergai
edergailu iz. Sin. apaingarri; edergarri
edergarri
edergintza iz. g.er.
ederki
ederki eman ere 'ezta pentsatu ere!'
ederkitxo adlag.: ederkitxo dakizu hori
lehendik ere!
ederkixko adlag. Ipar.
ederlan
ederlari iz. g.er. 'ertilaria, artista'
edermen iz. g.er.
ederragotu, ederrago/ederragotu,
ederragotzen. du ad.
ederrarazi, ederraraz, ederrarazten. du ad.
ederresgarri izond. Ipar. 'miresgarria'
ederreste
ederretsarazi, ederretsaraz,
ederretsarazten. dio ad.
ederretsi, ederrets, ederresten. 1 du ad.
Ipar. 'onartu' 2 dio ad. 'eder iritzi'
edertasun
ederti iz. g.g.er. 'artea, literatura salbu'
ederto
edertu, eder/edertu, edertzen. da/du ad.
edertzaile
ederzale
ederzaletasun
edeslari iz. g.g.er. h. historialari
edesti iz. h. historia
edestu, edes, edesten. du ad. g.er. 'kontatu'
edifikagarri izond. Zah. Erl.
edifikatu, edifika, edifikatzen. 1 du ad.
Zah. Erl. 2 du ad. (Bestelakoetan
erabil eraiki )
edifizio* e. eraikin
ediktu
ediren, edireten. da/du ad.
edirenarazi, edirenaraz, edirenarazten. du
ad. Ipar.
editatu, edita, editatzen. du ad. Tekn.
editore 1 iz. 'argitaratzailea' 2 iz. Tekn.
editorial iz. 'aldizkarietako artikulu mota'
edizio
edo
edo... edo...
edota
edonoiz
edonoizko izlag.
edonola
edonola ere
edonolako izlag.
edonon
edonondik
edonongo izlag.
edonora
edonor
edontzi
edontzizain iz. g.er.
edoskaldi* e. edoskialdi
edoski, edoskitzen. du ad.
edoskialdi
edoskiarazi, edoskiaraz, edoskiarazten.
dio ad.
edotariko izlag. 'edozein motatakoa'
edozein
edozeinetara ere 'nolanahi ere,
edonola ere'
edozelan adlag. Bizk.
edozelako izlag.
edozelan ere 'nolanahi ere, edonola
ere'
edozenbat Bizk.
edozer: edozer gauza sinesten du.
edredoi iz. Heg. (oheko estalki mota)
edu Bizk. 'adina, adinbat': ez dakit nik
Martinek edu.
edukatu* e. hezi
edukazio 1 iz. h. heziketa; hezkuntza 2
iz. h. jendetasun
eduki 1, edukitzen. du ad.
eduki 2 iz.
edukiarazi, edukiaraz, edukiarazten. dio
ad.
edukiera
edukin* e. eduki
edukiontzi
edukitza iz. Zuz.
edukitzaile 1 iz. 'zerbait daukana' 2 iz.
Zuz.
edukitze
edute iz. Gram.
edutezko izlag. Gram.
153
Hiztegi Batua
efe iz. '"f" letraren izena'

efektu
efemeride
eferente izond. Biol.
efikaz izond. 'eraginkorra, etekin onekoa'
efikazia iz. 'eraginkortasuna'
efiziente izond.: kausa efizientea.
efizientzia iz.
egararazi, egararaz, egararazten. dio ad.
g.er.
egarbera
egari, egar, egartzen. du ad. Goi. 'jasan':
ikas dezagun batak bestearen kargak
egartzen.
egarle iz. Zub. 'jasailea'
egarri
egarriak egon
egarri izan
egarritan adlag. g.er.
egarriz adlag.
egarriarazi, egarriaraz, egarriarazten. du
ad. 'egarria piztu'
egarritu, egarri/egarritu, egarritzen. da/du
ad.
egarti izond. g.er. 'egartsua, egarri dena'
egartsu 1 iz. 'egarri handia' 2 izond. 'egarri
dena'
egarzola iz. 'zimendua, oinarria'
egia
egia erran
egia errateko
egia esan
egia esateko
egia esatera 'egia esan'
egia eta fedea (haurrek-eta erabiltzen
duten zin modukoa)
egiatan
egiaz
egiantz
egiantzeko
egiantzekotasun
egiatasun
egiati
egiatsu izond. g.er. 'egiatia'
egiazale
egiazaletasun
egiazki
egiazko
egiazkotasun
egiaztabide
egiaztagarri
egiaztagiri
egiaztapen
egiaztarazi, egiaztaraz, egiaztarazten. dio
ad. Zuz.
egiaztatu, egiazta, egiaztatzen. du ad.
egiaztatzaile
egiaztatze
egiaztu* e. egiaztatu
egikari iz. g.g.er. 'egintza'
egikaritu, egikari/egikaritu, egikaritzen.
du ad.
egikera
egikunde iz. g.er. 'egintza'
egikune iz. Heg. g.er. 'egintza'
egile
egin 1, egiten. du ad.
egin-eginean edo egin-eginean ere
Bizk. 'hain zuzen ere'
nireak (hireak, harenak,...) egin du
egin 2 iz.: Apostoluen eginak.
eginahal
eginahalean
eginahalka adlag.: zalapartan ibili da,
eginahalka.
eginarazi, eginaraz, eginarazten. du ad.
eginarazle
eginbehar iz.
eginbide iz. 'eginbeharra, obligazioa'
eginbidetsu izond. Ipar. 'eginbeharrak
egiten dituena'
egindura iz. Ipar. 'tankera, itxura':
egindura ederreko behia; oihalaren
egindura.
eginen iz. Batez ere Bizk. 'egitekoa'
eginerraz izond.
egingai iz. g.er. 'egitekoa'; 'egitasmoa':
egingai egoki eta ausartenak; hauxe
dugu egingai atal berri honetan.
egingarri izond. 'egin daitekeena'
egingo iz. Batez ere Bizk. g.er. 'egitekoa'
eginkai* e. egikari
eginkari 1 iz. Zah. 'egintza' 2 iz. Eufem.
'obramendua, giza kaka'
eginkizun
154
Hiztegi Batua
eginkor 1 izond. h. eraginkor 2 izond. h.

egingarri ('egin daitekeena' adieran,
alegia)
egintza
egintzaile* e. egile
egipide* e. eginbide
egiptoar (herritarra)
egiptoera (hizkuntza)
egitada iz. Bizk. 'egitatea'
egitamu
egitarau
egitarauketa* e. programazio
egitasmo
egitasun* e. egiazkotasun; egiatasun
egitate
egite
egitez
egitezko izlag.: egitezko bekatua.
egiteko
egitekotsu izond.: alferra beti egitekotsu.
egiteratu, egitera/egiteratu, egiteratzen. du
ad. g.er.
egitura
egituraketa
egituratu, egitura/egituratu, egituratzen.
du ad.
egituratzaile
egituratze
egiune
egizale* e. egiazale
egiztatu* e. egiaztatu
egloga iz. Liter.
egoarri* e. egonarri
egoera
egoera zibil
egoile
egoiliar
egoismo
egoista
egoitza
egoitzi* e. egotzi
egokera* e. egoera
egoki izond. eta adlag.
egokiarazi, egokiaraz, egokiarazten. du ad.
egokiera
egokietsi, egokiets, egokiesten. du ad.
egokigarri izond. 'egoki edo molda

daitekeena'
egokiketa* e. egokitzapen; egokitze
egokipen* e. egokitzapen; egokitze
egokiro
egokitasun
egokitu, egoki/egokitu, egokitzen. da/du
ad.
egokitzaile
egokitzapen
egokitze
egon 1, egoten. da ad.
bego!
dagoen-dagoenean
dagokionean [denborazko esaldietan
bakarrik]: dagokionean egiten du lan.
(* honi dagokionean e. honi
dagokionez )
dagokionez (zegokienez,
dagokigunez, etc.)
egonean adlag.: gutxitan egonean,
askotan lanean.
egotez adlag.: Maulen gelditu zen
egotez.
egon 2 iz.
egonaldi
egonarazi, egonaraz, egonarazten. du ad.
egonarri iz.
egonarritsu izond.
egondu* e. egon
egonezin iz. eta izond.
egongaitz izond.
egongaiztasun
egongela
egongia iz. BNaf. eta Zub. 'egoitza'
egongu* e. egoitza; egongia
egongune
egonkor
egonkortasun
egonkortu, egonkor/egonkortu,
egonkortzen. da/du ad.
egonleku
egontegi* e. egoitza; egongia; egontoki
egontoki
egorri* e. igorri
egosaldi
egosarazi, egosaraz, egosarazten. du ad.
155
Hiztegi Batua
egosbera
egoserraz
egosgaitz izond. 'nekez egosten dena'
egosi, egos, egosten. da/du ad.
egoskaitz* e. egosgaitz
egoskari
egosketa iz. g.er.
egoski 1 iz. g.er. 'okela egosia'
egoski 2* e. edoski
egoskin iz. 'infusioa'
egoskogor* e. egoskor
egoskor
egoskorkeria
egoskortu, egoskor/egoskortu,
egoskortzen. da/du ad.
egoste
egotaldi iz. Bizk. h. egonaldi
egote
egotzarazi, egotzaraz, egotzarazten. dio
ad.
egotzi, egotz, egozten. du ad.
egozentriko
egozentrismo
egozle iz. g.er.
egozpen
egozte
egualdi* e. eguraldi
eguantz iz. g.er. 'egunsentia'
eguarte
eguazten iz. Bizk. h. asteazken
egubakoitz iz. Bizk. h. ostiral
Eguberri
eguen iz. Bizk. h. ostegun
eguerdi
eguerdi arte 'eguerdi aurreko orduak'
eguerri* e. Eguberri
egun 1 iz.: eguna joan eguna etorri; eguna
joan eta eguna etorri; egunak joan
egunak etorri; egunak joan eta
egunak etorri.
egun-argi: egun-argiz heldu zen bere
etxera.
egunaz
egunazko
egun batetik bestera
egunean baino egunean... -ago Heg.:
egunean baino egunean erosoago.
egunean-egunean Bizk. 'egunero'

egunean eguneango Batez ere Bizk.
g.g.er.
egunean eguneko
eguneko izlag.: eguneko ogia.
egun eta gau 'gau eta egun'
egunetik egunera
egunez Heg.
egunez egun '(halako) egun berean':
sei urte, egunez egun, hemen berean
ginela.
egunezko izlag. Heg.
egunik egun 'egunez egun'
egun on
egun oroz Ipar. 'egunero'
egun orozko Ipar. 'eguneroko'
egun-pasa 1 adlag.: mendira joan
dira egun-pasa. 2 iz.: hiru egun-pasa
egin zituzten lagunak eta biek.
egun-txinta
egun 2 adlag.
egunetik biharrera 'egun batetik
bestera'
egungo izlag.: egungo idazleak.
egungo egun: egungo egunean
gertatzen den bezala; egungo
eguneko gobernua.
egunabar iz. Bizk. 'egunsentia'
egunaldi* e. eguraldi
egunargiz* e. egun-argiz
egunaro* e. egunero
egundaino
egundaino bezala Ipar. 'berriro'
egundainoko
egundainokotan Ipar.
egundainotik
egundo
egundoko
egundu, egun/egundu, eguntzen. da/du
ad.: gaur berandu egundu du/da.
eguneratu, egunera/eguneratu,
eguneratzen. da/du ad.
eguneratze
egunero
egunero... -ago edo egunero eta...
-ago g.er.: egunero eta maiteago dute
elkar.
eguneroko izlag.
156
Hiztegi Batua
eguneroko iz.
egunerokotasun
egunka adlag. g.er.: egunka pagatua da.
egunkal adlag. Zub. 'egun bakoitzeko':
berrehun libera irabazten ditu
egunkal.
egunkari
egunoro* e. egunero; egun oroz
egunsari iz. 'eguneko saria, jornala'
egunsenti
eguntto
eguntxinta* e. egun-txinta
eguntxo
eguntze iz. g.er. 'egunsentia'
egur iz.: ezaguna da 'egurra' ez dela
'zura'.
egur-belar Lythrum salicaria
egur egin
egur-ikatz
egurra eman
eguraldi iz.: eguraldi mapa.
eguraldi-giro
eguraste
egurastoki iz. g.er.
egurastu, egurats/egurastu, egurasten. da
ad.
egurats
egurgile
egurgin iz. h. egurgile
egurgintza
egurkari iz. Ipar. 'egurgilea'
egurketa 1 adlag. Ipar. eta Naf. 'egur bila'
2 iz. 'egurra bilatzea' 3 iz. 'egur-pila'
egurketari
egurtegi iz.
egurtu, egur/egurtu, egurtzen. du ad.
egutegi
egutera iz. Sin. eguzki-begi
eguzari iz. g.g.er. 'jaieguna'
eguzki iz.: eguzki-energia; eguzki-erlojua;
eguzki-errainua; eguzki-izpia; eguzkiorratza.
eguzkia hartu
eguzki-begi edo eguzki begi Sin.
egutera
eguzki-galda ( g.er. da izen oso
gisa)
eguzki-galdatan
eguzki-haize edo eguzki haize
'sortaldeko haizea'
eguzki-lili edo eguzki lili Ipar.
'ekilorea' Helianthus annuus
eguzki-lore edo eguzki lore Carlina
acaulis
eguzkipe: eguzkipean.
eguzki saindu Ipar.
eguzki-sistema edo eguzki sistema
eguzkitan edo eguzkitan egon
eguzkitara 1 adlag. 'eguzkitan':
eguzkitara luzaroan egon den artilea.
2 adlag. Heg. ( eguzkitara atera,
joan ... esapideetan erabiltzen da)
eguzki-urte edo eguzki urte
eguzkialde iz. 'ekialdea'
eguzkialdi iz. g.er.: ostarteak eta
eguzkialdiak.
eguzkitako iz.: hondartzako eguzkitakoen
itzalpean.
eguzkitsu
eguzkitu, eguzki/eguzkitu, eguzkitzen. 1
du ad. g.er. 'eguzkitan jarri': eguzkitu
egin behar zen lihoa. 2 du ad. g.er.
'eguzkia atera': atzo ez zuen egun
osoan eguzkitu.
eguzkiztatu, eguzkizta, eguzkiztatzen. da/
du ad. 'eguzkitan jarri'
egyptiar* e. egiptoar
ehaile iz. Ipar. h. ehule
ehe
ehelegatu, ehelega, ehelegatzen. da/du ad.
Zub. 'amorratu'
ehi izond. Zub. 'erraza'
ehiki adlag. Zub. 'errazki'
ehiza
ehizan
ehiza-txakur edo ehiza txakur
ehizaki
ehizaldi
ehizari* e. ehiztari
ehizatu, ehiza/ehizatu, ehizatzen. du ad.
ehize* e. ehiza
ehizi* e. ehiza
ehizketa* e. ehiza
ehiztari
ehiztatu* e. ehizatu
157
Hiztegi Batua
eho, ehotzen. du ad.

ehoaldi
ehoarazi, ehoaraz, ehoarazten. du ad.
ehogailu
ehortzarazi, ehortzaraz, ehortzarazten. du
ad.
ehortze* e. ehorzte
ehortzegun
ehortzeta iz. Zub. 'ehorztea, hileta'
ehortzetaliar iz. Zub.
ehortzi, ehortz, ehorzten. du ad.
ehorzketa
ehorzle iz. Sin. lur-emaile
ehorzleku
ehorzte
ehorztoki
ehotarri iz. g.er. 'errotarria'
ehotu* e. eho
ehotze
ehule
ehuler* e. ehule
ehun 1 zenb.
ehuneko: ehuneko hamar eman zion.
ehunetan adlag. Ipar. 'ehun aldiz'
ehunetatik
ehun 2 iz.
ehun 3* e. ehundu
ehuna banatz. 'bakoitzari ehun, bakoitzak
ehun'
ehunaka adlag.
ehunburu* e. ehuntari
ehundaka* e. ehunka
ehundegi
ehundu, ehun/ehundu, ehuntzen. du ad.
ehundura iz. g.er.
ehuneko iz.
ehunen
ehungailu iz.
ehungarren
ehungintza
ehunka
ehunki 1 iz. h. mende
ehunki 2 iz. 'oihala'
ehuntari
ehunzango iz. Ord. Chilopoda
ei 1 Bizk. 'omen'
ei 2* e. heia
ei 3* e. aiei
eia* e. ea 1; eta 2
eiaka* e. eaka
eiakulatu, eiakula, eiakulatzen. du ad.
Biol.
eihar izond. Ipar. h. ihar
eihera iz. Ipar. 'errota'
eihera-harri edo eihera harri
'errotarria'
eiheraldi iz.: eiherazainak astero ekartzen
zuen eiheraldia.
eiheramen iz. Zub. 'eiherara eramaten den
ale kopurua'
eiherazain iz. Ipar.
eijer izond. Zub. 'ederra'
eijerki adlag. Zub. 'ederki'
eiki adlag. Ipar.
eilalamia* e. lamina
eiretar (herritarra) Sin. irlandar
eite iz.: haur horrek aitaren eitea du;
haurrak eite handia du aitarekin.
ejertzizio* e. gogo-jardun edo gogo
jardun; ariketa
ejerzito* e. armada; gudaroste
ekai
ekain
ekaitz iz.: ekaitz-haizea.
ekaitz-txori edo ekaitz txori
Hydrobatidae
ekaitzaldi
ekaizte iz. 'ekaitz-garaia'
ekaiztsu izond. g.er.
ekandu 1 iz. Batez ere Bizk. 'ohitura'
ekandu 2, ekandu, ekantzen. da/du ad.
Bizk. 'ohitu'; '(abereak) etxekotu'
ekarketa iz. g.er.
ekarkin iz. g.er. 'ekarria, ekarri dena'
ekarkor
ekarle
ekarpen
ekarrarazi, ekarraraz, ekarrarazten. dio
ad.
ekarri 1, ekar, ekartzen. du ad.
ekarri 2 iz.
ekarritasun iz. Ipar. g.er. 'zaletasuna'
ekartze 1 [ ekarri ad.aren aditz-izena] 2
iz. Ipar. 'jarioa'
ekei* e. ekai
158
Hiztegi Batua
eki iz. Batez ere Zub. 'eguzkia'

ekialde iz.: Ekialde Hurbila; Ekialde
Urruna.
ekiboko izond. Fil.
ekidin, ekiditen. du ad. Sin. saihestu
ekido iz. eta izond. Zool.
ekilatero* e. aldekide
ekilibratu* e. orekatu
ekilibrio* e. oreka
ekilibrista
ekilore iz. Helianthus annuus: botila bat
ekilore-olio.
ekimen iz. '(batez ere) zerbaiti ekiteko
ahalmena' (bestetarako, cf.
ekinaldi, ekinbide, ekintza;
saio , etab.)
ekin 1, ekiten. dio ad.

ekin 2 iz.: ekinaren ekinez; emakume
ekineko eta praktikoa.
ekinaldi
ekinbide
ekinodermo iz. Zool.
ekinokzio
ekintza
ekintzaile
ekipaia* e. bagaje
ekipaje iz. Heg. h. bagaje
ekipamendu iz. Ekon.
ekipolente izond. Fis., Mat.
ekipolentzia iz. Fis., Mat.
ekipotentzial izond. Fis.
ekiprobable izond. 'probabilitate berekoa'
ekitako iz. 'eguzkitakoa'
ekitaldi iz.: ekitaldi-aretoa.
ekitate iz. Zuz.
ekite
eklektiko
eklektizismo
eklesiastiko izond. Zah. 'elizari dagokiona'
eklipse
ekliptika iz. Astron.
eklosio iz. Zool.
ekografia
ekoitzarazi, ekoitzaraz, ekoitzarazten. dio
ad.
ekoitzi, ekoitz, ekoizten. du ad.
ekoizkin iz. 'ekoitzi dena'
ekoizle
ekoizpen
ekoizte
ekoiztu, ekoitz, ekoizten. du ad. h. ekoitzi
ekologia
ekologiko
ekologista
ekonomato* e. ekonomatu
ekonomatu iz. g.er.
ekonometria iz. Ekon.
ekonomia
ekonomialari
ekonomika iz. Heg.
ekonomiko izond.
ekonomilari* e. ekonomialari
ekonomista
ekorketa iz. Fis., Teknol.
ekortu, ekor/ekortu, ekortzen. 1 du ad.
g.er. 'erratza pasatu' 2 du ad. Fis.,
Teknol.
ekosistema
ektodermo iz. Zool.
ekuadortar (herritarra)
ekuatore
ekuatoreginear (herritarra)
ekuatorial
ekuazio iz.: ekuazio-sistema.
ekumeniko
ekumenismo
ekurarazi, ekuraraz, ekurarazten. du ad.
Batez ere Zub.
ekuratu, ekura, ekuratzen. da/du ad. Batez
ere Zub. 'gelditu'
ekuru adlag. Batez ere Zub. 'geldirik, lasai'
ekurugaitz izond. Batez ere Zub. 'urduria'
ekurugaiztu, ekurugaitz/ekurugaiztu,
ekurugaizten. da/du ad. Zub. Goi.
g.er. 'urduritu' (Zuberera edo goimailakoa da baina ez biak batera)
ekusi* e. ikusi
elaberri* e. eleberri
elaberriti* e. eleberriti
elaboratu, elabora, elaboratzen. du ad. h.
egin; landu
elai iz. Bizk. 'enara'
elaikume
159
Hiztegi Batua
elaire iz. Ipar.: elaire naiz harekin; elaire

dut hura; elaire gara biak.
elaketa* e. eleketa
elar 1 iz. 'txilarra' 2 iz. 'ezkaia'
elasmobrankio izond. Zool.
elastiko iz. eta izond.
elastikotasun
elastizitate* e. elastikotasun
elasturi iz. Ipar. 'berriketa'
elauso iz. Ipar. 'elurbizia'
elazar* e. elezahar
elbar* e. herbal
elbarri
elbarridun iz. g.er. 'elbarria'
elbarritasun
elbarritu, elbarri/elbarritu, elbarritzen. da/
du ad.
elbitz iz. 'landare lastoduna'
eldarnio iz. 'sukar-ametsa'
elder iz. Ipar. 'lerdea'
eldertsu* e. lerdetsu
ele 1 iz. '"l" letraren izena'
ele 2 iz.
ele-eder 1 iz. 'literatura' 2 izond.
'hiztun egokia'
ele egin
ele eman
ele erran
ele-mele
ele-zuri edo elezuri
ele-zuri edo elezuri izond.: gizon elezuria.
elea iz. g.er. 'eztabaida, errieta'
elealdi iz. g.er. 'hizketaldia'
eleanitz* e. eleaniztun
eleaniztasun
eleaniztun
eleatu, elea, eleatzen. da ad. g.er. 'elean
jardun'
elebakar
elebakartasun
eleberri
eleberri beltz
eleberrigile
eleberrigintza
eleberriti izond. Zah. g.er. 'berritsua'
elebide* e. elepide; hizpide
elebidun
elebitasun
elebitza* e. elebitasun
eledun
elefante iz. Loxodonta sp. eta Elephas sp.
elegia iz. 'eresia'; 'deitore-kantua'
eleiza* e. eliza
eleka adlag. Ipar. 'hizketan'
elekan* e. eleka; eleketan
elekari
elekatu, eleka/elekatu, elekatzen. da/du
ad.: elkar elekatzen dute.
eleketa iz. eta adlag.
eleketan adlag.
eleketari
elektrika iz. Ipar. 'elektrizitatea':
elektrikako tresnak.
elektrikari iz. Sin. argiketari
elektriko
elektrizatu, elektriza, elektrizatzen. da/du
ad.
elektrizazio
elektrizitate iz.: elektrizitate-tresna.
elektro tresna* e. tresna elektriko;
elektrizitate-tresna
elektrodo
elektroeragile izond. Elektr.
elektroi
elektroiman iz. Fis.
elektrolisi
elektrolito
elektromagnetiko
elektromagnetismo
elektrometria iz. Fis.
elektronegatibo izond. Fis.
elektronika
elektroniko
elektropositibo izond. Fis.
elektroskopio iz.
elektrostatika iz. Fis.
elektrostatiko izond. Fis.
elektroteknia iz. Teknol.
elemenia iz. Ipar.
elemenia bat: elemenia bat meza
entzunagatik ere.
elemeniaka
elementu
elepide iz. Ipar. 'hizpidea'
160
Hiztegi Batua
elerti iz. h. literatura

elesari iz. Zah. 'gorazarrea'
elesta iz. Batez ere Zub. 'hizketa, eleketa'
elestan adlag.
elestaldi iz. g.er. 'hizketaldia'
elestari
elestatu, elesta/elestatu, elestatzen. da ad.
Batez ere Zub. 'elekatu, hizketan
jardun'
eletsu izond. 'berritsua'
elexa* e. eliza
elezahar
elezu izond. 'berritsua'
elgar* e. elkar
elge iz. Ipar. 'lur landua'
elger* e. ergel
elgorri iz.
eli iz. 'abere taldea'
elibat zenbtz. [komunztadura pluralean
egin behar du] Zub. 'batzuk': gizon
elibat jin dira.
eliditu, elidi, eliditzen. du ad. Gram.
elikabide
elikadura
elikagai
elikagarri
elikapen iz. 'elikatzea'
elikarazi, elikaraz, elikarazten. du ad.
elikatu, elika, elikatzen. da/du ad.
elikatura* e. elikadura
elikatze
eliminatu* e. kanporatu; baztertu
elipse
elipsi
elipsoide iz. Mat.
eliptiko
elisio iz. Hizkl.
elite iz.
elitismo
elitista
eliza
eliza-besta edo eliza besta Ipar.
'herriko zaindariaren eguna'
eliza nagusi g.g.er. 'parrokia'
eliza-txori edo eliza txori 'txolarrea'
elizaz adlag.: elizaz ezkonduak; elizaz

Arratzukoa da baserria, herriz
Mendatakoa.
eliz guraso Sin. elizako guraso
eliza gizon* e. elizgizon
elizain iz. 'sakristaua'
elizako iz. pl.: apaizak elizakoak eman
dizkio gaixoari.
elizalde
elizarako izond. Bizk. 'elizkoia'
elizaratu, elizara/elizaratu, elizaratzen. da/
du ad.
elizate iz. 'Bizkaiko lur zabaleko herri
foruduna'
elizatorra iz. Ipar. 'alba'
elizazale izond. g.er. 'elizkoia'
elizbarruti
elizbatzar iz. 'kontzilioa'
elizbide
elizbira iz. 'prozesioa'
elizetxe 1 iz. g.er. 'erretore-etxea' 2 iz.
g.er. 'eliza eraikin gisa hartua'
elizgizon
elizinguru iz. 'prozesioa'
elizjira* e. elizbira
elizkari iz. Bizk. g.er. 'hiletak'
elizkizun
elizkoi
elizpe iz. Bizk.: elizpean ari dira agure
zaharrak kontu-kontari.
eliztar
elkar
elkar aditu
elkar-aditze
elkar hartu
elkar-hartze
elkar-ulertze
elkar-maite izond. pl.: anaiak bezain
elkar-maiteak ginen biok.
elkarbide
elkarbizitza
elkargaitz izond.: iritzi elkargaitzak.
elkarganako izlag. 'elkarrekikoa'
elkarganarazi, elkarganaraz,
elkarganarazten. du ad.
elkarganatu, elkargana/elkarganatu,
elkarganatzen. da ad.
elkarganatze
161
Hiztegi Batua
elkargarri 1 iz.: elkartasunean bizitzeko

legerik eta beste elkargarririk behar
ez dutenak. 2 izond.: bekarekin
elkargarri diren diru-laguntzak.
elkargo
elkargune
elkarketa
elkarkide izond. pl. 'elkarren kide direnak'
elkarkidetasun iz.: elkarkidetasun handia
daukate alemanak eta ingelesak.
elkarkidetu, elkarkide/elkarkidetu,
elkarkidetzen. du ad.: esaldi
elkarkidetu edo koordinatuak.
elkarkor izond. Mat.
elkarlan
elkarrarazi, elkarraraz, elkarrarazten. du
ad.
elkarrekiko
elkarrekikotasun
elkarrekintza
elkarretaratu, elkarretara/elkarretaratu,
elkarretaratzen. da ad.
elkarretaratze
elkarrezin izond. 'ezin elkartuzkoa'
elkarrizketa
elkarrizketatu, elkarrizketa/elkarrizketatu,
elkarrizketatzen. da/du ad.
elkarrizketatzaile
elkartasun
elkarte
elkartekide
elkartezin* e. elkarrezin
elkartu, elkar/elkartu, elkartzen. da/du ad.
elkartzaile
elkartze
elkarzut
elkarzutasun
elki* e. ilki
elkor
elkortasun
elkortu, elkor/elkortu, elkortzen. da/du ad.
elokuentzia iz.
elongazio iz. Fis., Astron.
elorri
elorri-arantza edo elorri arantza
'elorriaren arantza'; 'elorria'
elorri beltz Prunus spinosa
elorri zuri Crataegus laevigata eta

Crataegus monogyna
elorrio iz. Bizk. 'nekea, estualdia'
elorriondo
eltxar iz. 'euli beltzaren larba'
eltxetxu* e. eltzeitsu
eltxo iz. Subord. Nematocera
eltzagor
eltzagortu, eltzagor/eltzagortu,
eltzagortzen. du ad. g.er.
eltzari iz. Naf. 'eltzekaria'
eltzaur iz. Ipar. eta Naf. 'intxaurra'
eltze iz.: eltze bat urre.
eltze-burdina edo eltze burdina iz.
Batez ere Naf. 'eltzeari lurreko suaren
ondoan eusteko jartzen den
burdinazko tresna'
eltzegile
eltzegintza
eltzeitsu iz. Sin. itsulapiko
eltzekada
eltzekari 1 iz. 'eltzean, barazkiz eta,
prestatzen den janaria' 2 iz. 'barazkia,
egoskaria'
eltzeko iz. 'eltzekaria'
eltzekondo
eltzeondoko iz. Batez ere Naf. 'eltzeari
lurreko suaren ondoan eusteko jartzen
den burdinazko tresna'
eltzetara iz. Ipar. 'eltzekada'
eltzun iz. g.er.
elur iz.: elur-hautsa; elur-luma; elurmaloa; elur-maluta; elur-mataza.
elur-eper edo elur eper Lagopus
mutus
elur-jausi
elur-lapatx edo elur lapatx
elur-lore edo elur lore
Leontopodium alpinum Sin. edelweiss
elur-orein edo elur orein Rangifer
tarandus tarandus
elur-pikor edo elur pikor
elurra egin
elurra izan
elur-txori edo elur txori 'txonta'
elur-zulo edo elur zulo
elurbildu
elurbizi
162
Hiztegi Batua
elurbusti
elurluma* e. elur-luma edo elur luma
elurrauso* e. elauso
elurretako eper* e. elur-eper edo elur
eper ( Lagopus mutus adierazteko)
elurte
elurtegi
elurtsu
elurtu, elur/elurtu, elurtzen. du ad. g.er.
elurtxori* e. elur-txori edo elur txori
elurtza
emagaldu
emagin
emagintza
emagizon
emaile
emaitza
emakida iz. Admin., Zuz.
emakidadun izond. eta iz. Admin., Zuz.
emakoi
emakume
emakumekeria iz. g.er.
emakumetasun
emakumetu, emakume/emakumetu,
emakumetzen. da/du ad.
emakumezale
emakumezko
Emakunde iz. Naf.: bihar Emakunde
eguna da.
eman 1, ematen. du ad.: zortzi urte eman
nituen horretan; tontoa ematen du;
irakurtzeari oso emana da; eman
dezagun horrela dela. ( *neskamutikoen artean ematen diren
liskarrak e. neska-mutikoen
artean gertatzen diren
liskarrak .)
eman 2 iz.: uraren emana.

emanaldi
emanarazi, emanaraz, emanarazten. dio
ad.
emanketa* e. emate
emankizun
emankor
emankortasun
emankortu, emankor/emankortu,
emankortzen. du ad. g.er.
emantzipatu, emantzipa, emantzipatzen.

du ad. Hist., Zuz.: adingabe
emantzipatuak eta emantzipatu
gabeak.
emantzipazio iz. Hist., Zuz.: emakumeen
emantzipazioa.
emarazi, emaraz, emarazten. du ad.
emarazle
emari
emaro
emasabel iz. 'umontzia'
emate
ematu, ema, ematzen. da/du ad. 'eztitu'
ematutu
ematxar
ematzaile
emazte
emaztedun
emaztegai
emazteki iz. Lap. eta BNaf.
eme 1 iz. '"m" letraren izena'
eme 2 1 izond. eta iz.: arrak eta emeak. 2
izond.: hitz emeak eta eztiak.
emekeria iz. g.er.
emeki adlag.: emeki-emeki.
emendailu
emendakin iz. 'eranskina' (ez du
gaztelaniazko enmienda adierazten)
emendatu, emenda, emendatzen. da/du ad.
'gehitu, erantsi' (ez du 'zuzendu'
adierazi nahi)
emendatzaile
emendatze
emendio iz.
emendiozko izlag. Gram.
emerdi iz. g.er. 'emakume erditu berria'
emerditu, emerdi/emerditu, emerditzen.
da ad. g.er. '(emakumea) erditu'
emero* e. emaro; emeki
emetasun
emetu, eme/emetu, emetzen. da/du ad.
emigrante izond. eta iz. Sin. joale
emigratu, emigra, emigratzen. du ad.
emigratzaile
emigrazio
emir
emirerri
163
Hiztegi Batua
emirerribatuar (herritarra)
emititu* e. igorri; jaulki
emokatu, emoka, emokatzen. 1 da/du ad.
Ipar. 'mukuru bete' 2 da/du ad. Ipar.
'zarpiatu'
emotibo izond.: funtzio emotiboa. (*
omenaldi emotiboa e. omenaldi
hunkigarria .)
emozio iz. h. zirrara
emozional
emozionatu* e. hunkitu
enada* e. enara
enamoratu, enamora, enamoratzen. da/du
ad. Beh. h. maitemindu
enantzu iz. Batez ere Naf. 'trebetasuna'
enara iz. Hirundo rustica
enara-belar edo enara belar
Chelidonium majus
enas izond. Heg. 'zikina'
enbalaje
enbalatu, enbala, enbalatzen. du ad.
'paketatu'
enbalditu izond. Ipar. 'elbarria'
enbarazatu, enbaraza, enbarazatzen. du
ad. Zah. 'enbarazu egin, trabatu'
enbarazu iz. 'traba'
enbarazu egin
enbargatu, enbarga, enbargatzen. du ad.
Heg. 'bahitu'
enbargo iz. Heg.
enbarkatu, enbarka, enbarkatzen. da ad.
Beh. 'ontziratu'
enbata
enbaxada
enbaxadore
enbeia iz. Ipar. Beh. 'gutizia, gogoa'
enbidia* e. inbidia
enbido
enbidoka adlag.
enblema
enblematiko izond.
enbor
enborki iz.
enboskada iz. Ipar. Zah. 'zelata'
enbrage
enbrazu* e. enbarazu
enbrioi
enbriologia
enbusteria iz. Heg. Herr.
enbustero izond. eta iz. Heg. Herr.
enbutido* e. hestebete
enda
endai iz. 'pala'
endaitz iz.
endalar iz. Smilax aspera Sin. arkasats
endana* e. andana
endekatu, endeka, endekatzen. da/du ad.
endekatze
endelegamendu* e. entelegu
endelegatu* e. entelegatu
endelgamendu* e. entelegu
endelgatu* e. entelegatu
endelgu* e. entelegu
endemas adlag. Heg. Beh. 'areago'
endemiko 1 izond. Med. 2 izond. Ekol.
endes izond. Zub. 'zikina'
endibia iz. Cichorium intybus var.
foliosum
endodermo iz. Biol.
endogamia
endogeno izond. Biol., Geol.
endokrino izond.
endokrinologia iz. Med.
endore iz. Zah. 'alkatea'
endosatu, endosa, endosatzen. du ad.
Finantz.
endosu iz. Finantz.
endotelio iz. Biol.
endotermiko izond. Kim.
endredatu, endreda, endredatzen. du ad.
Heg. Herr.: burutik endredatua dabil;
han zebilen bazterrak endredatzen.
endreda-makila
endredatzaile izond. Heg. Beh.
endredo iz. Heg. Beh.
endurtu, endur, endurtzen. da/du ad.
ene 1 iz. '"n" letraren izena'
ene 2 1 izlag.: ene iritziz. 2 interj.: ene
bada!
eneganatu, enegana/eneganatu,
eneganatzen. da/du ad.
enegarren
eneolitiko
energetiko izond.
164
Hiztegi Batua
energia iz. Fis.

enetxo
enfasi iz. Sin. hanpadura
enfatiko izond.: mintzagai hanpatu edo
enfatikoa.
enfokatu, enfoka, enfokatzen. du ad. Heg.
engaiamendu iz. Ipar.
engaiatu, engaia, engaiatzen. da/du ad.
Ipar.
engainabide iz. g.er.: engainabide izan
daitekeen publizitatea.
engainagarri
engainakor izond. 'erraz engainatzen edo
nahasten dena' ('engainatzen duena'
adierazteko, erabil engainagarri )
engainari izond. Zah. 'engainatzailea'
engainatu, engaina, engainatzen. du ad.
engainatzaile
engainu
enganatu, engana, enganatzen. du ad.
Ipar. h. engainatu
enganio iz. Ipar. h. engainu
englandar* e. ingeles
engoitik adlag. Ipar.
'dagoeneko/honezkero, orduko,
hemendik aurrera'
engoxarazi, engoxaraz, engoxarazten. du
ad. Zub.
engoxatu, engoxa, engoxatzen. da ad.
Zub. 'alditxartu'
engranaje
engranatu, engrana, engranatzen. da ad.
Teknol.
enigma
enigmatiko
enjogi izan. da ad. Zub. 'zale izan':
kanpotiko gauzei enjogi dena.
enjogidura iz. Zub. 'grina'
enkante iz.: enkantean jarri, saldu;
enkantean eman.
enkargatu, enkarga, enkargatzen. du ad.
Heg. Beh.
enkargu iz. h. mandatu
enkaxatu* e. sartu; txertatu; ahokatu
enkel izond. Ipar. g.er. 'ahula'
enklabe iz. 'barrendegia'
enklitiko izond. Hizkl.
enkoadernatu* e. azaleztatu
enkoadernazio* e. azaleztapen
enkomendatu* e. gomendatu; (norbaiten)
esku utzi
enkoniatu* e. inkoniatu
enkontru iz. 'topo egitea'
enmaskaratu* e. maskaratu
enoatu, enoa, enoatzen. da/du ad. Ipar. eta
Naf.
enor iz. Bizk. g.er. 'garatxoa'
enpadronatu* e. erroldatu
enpagu iz. Bizk. 'nazka, higuina': enpagua
eman zidan.
enpanada iz.
enparantza iz. h. plaza
enparatu* e. enparau
enparau Bizk. 'gainerakoa'
enpate* e. berdinketa; adoste
enpatia iz. Psikol.
enpatiko izond. Psikol.
enpatxu iz. Heg. Beh.
enpeinu iz. Heg. Beh. 'ahalegina,
eginahala'
enpeltatu, enpelta, enpeltatzen. du ad.
Zub. '(arbolak) txertatu'
enperadore
enperadorego iz. g.er. 'enperadorearen
agintea'
enperatriz
enperio* e. inperio
enpiriko
enpirismo
enplastero iz. Heg. Beh.
enplastu
enplegatu 1, enplega, enplegatzen. 1 du
ad.: eguna enplega obra onetan. 2 da
ad.: zure zerbitzuan enplega gaitezen;
udalean enplegatzen zen gizona.
enplegatu 2 iz.
enplegatzaile
enplegu
enpo egin 'ase, bete'
enpresa
enpresaburu
ensaimada iz.
entalpia iz. Fis.
entelegatu, entelega, entelegatzen. du ad.
Zub. 'aditu, ulertu'
entelegu iz. Zub.
165
Hiztegi Batua
entendatu* e. entenditu
entendimentu iz. h. adimen
entenditu, entendi, entenditzen. du ad. h.
aditu; ulertu
entenga
enteratu* e. jabetu; jakin
enterradore* e. ehorzle; lur-emaile
enterru iz. Bizk. Beh. 'hileta'
entierro iz. Gip. Beh. 'hileta'
entitate iz.
entoil izond. Ipar. g.er. 'ahula'
entokatu* e. emokatu
entrabal iz. Ipar. g.er.: handia da zure eta
haren artean den entrabala. (Batez
ere entrabalean eta entrabaleko
formetan erabiltzen da)
entrabaleko 1 izlag. Ipar. 'bien
artekoa' 2 izlag. Ipar. 'zalantzazkoa'
entrada* e. sarrera; harrera
entraina* e. errai
entrama 1 iz. (zerraren hortzei egiten
zaien okertzea) 2 iz.: entrama oneko
pertsona da. (jateko gogo handia)
entrebista* e. elkarrizketa
entregatu, entrega/entregatu, entregatzen.
du ad. Heg. Beh.
entregu izond. Ipar. g.er. 'trebea'
entrenadore* e. entrenatzaile
entrenamendu iz. Kirol.
entrenatu, entrena, entrenatzen. da/du ad.
Kirol.: gogotik entrenatu naiz igerian;
zuk futbol-taldea entrenatuko duzu.
entrenatzaile iz. Kirol.
entrepresa* e. enpresa
entresaka iz. Heg. Beh. h. bakanketa;
mehazketa
entretenigarri izond. eta iz. Heg.
entretenimendu 1 iz. Heg. 2 iz. Ipar.
entretenitu, entreteni, entretenitzen. 1 da/
du ad. Heg. 'jostatu, jostarazi' 2 da/du
ad. Ipar. 'mantendu'
entropia iz. Fis.
entsalada
entsalada-ontzi edo entsalada ontzi
entseatu, entsea, entseatzen. da/du ad.
Lap. eta BNaf.
entsegu iz. Lap. eta BNaf. 'saioa, saiakera'
entseiatu* e. entseatu
entseiu* e. entsegu
entseiukarrean adlag. Zah. 'saio moduan'
entterka izond. Ipar.
entxufatu, entxufa, entxufatzen. du ad.
Heg.
entxufe iz. Heg.
entzefalo iz. Anat.
entzierro iz. (zezen-lasterketa)
entziklika
entziklopedia
entziklopediko
entzima
entzuera iz. 'entzutea'
entzuera izan. du ad. 'aditzea izan,
entzutea izan'
entzuketa
entzukizun
entzule
entzulego* e. entzuleria (edo entzuleak
)
entzuleria
entzumen
entzumenezko
entzun, entzuten. du ad.: gogorregi
mintzatu zen, eta entzutekoak entzun
zituen ordainetan; hitzok entzueran (
Bizk. 'hitzok entzutean').
ez entzun egin edo ez entzunarena
egin
entzunaldi
entzunarazi, entzunaraz, entzunarazten.
dio ad.
entzunareto iz. Sin. auditorium
entzunbide iz. g.er.
entzungai iz.
entzungailu
entzungaitz izond.
entzungarri
entzungela iz.
entzungor
entzungor egin
entzute
entzutea eman g.er. 'arreta ipini'
entzutea izan
entzute handiko
entzutez
entzutegi
166
Hiztegi Batua
entzutetsu
entzutezko
enul izond. Ipar. 'ahula'
enuntziatu 1, enuntzia, enuntziatzen. du
ad.
enuntziatu 2 iz.
enuntziazio iz.
enura iz. g.er. 'zalantza, duda'
enuxenta* e. inozente
ee iz. '"" letraren izena'
eula* e. enul
eoliko izond.
epa* e. hepa
epai
epaikari iz. h. epaile
epaiketa
epaiki iz. 'zerra'
epaikunde iz. g.er. 'epaiketa'
epail iz. Heg. h. martxo
epaile
epailetza
epaimahai
epaimahaiburu
epaimahaikide
epaimahaiko iz.
epaite iz.: belar-epaitea; iratze-epaitea.
epaitegi
epaitondo iz. 'motzondoa'
epaitu, epai/epaitu, epaitzen. du ad.
epaitza
epantxu iz. Batez ere Zub. 'eragozpena'
epe iz.: epez kanpo.
epealdi iz. Batez ere Admin. (Gehienetan
aski da epe )
epeka
epel
epelak entzun
epelarazi, epelaraz, epelarazten. du ad.
epeldu, epel/epeldu, epeltzen. da/du ad.
epelik adlag.
epelkeria
epelki adlag.
epeltasun
epemuga
ependimo iz. Anat.
epentesi iz. Hizkl.
eper
eperki iz. 'eper-okela'

eperkume
epetsu izond. g.er. 'eramankorra'
epidemia
epidemiologia
epidemiologiko
epidermiko izond.
epifania
epigeo izond. Ekol.
epigrafe
epigrafia
epigrama iz. Liter.
epika
epiko
epikureismo
epilepsia
epileptiko izond. eta iz. Med.
epilogo
epistemologia
epistemologiko izond.
epistola
epitafio
epitelial izond.
epitelio iz. Biol.
epiteto
epizentro
epopeia
epotx* e. ipotx
epuru* e. ipuru
era
era batean 'era berean, berdin'
era batera
era berean
erako izond.: aziendentzat txit leku
ona eta erakoa.
era on 'aukera, abagune ona'
erara 1 adlag. 'egoki': nire
gogamenak erara eta egoki
adieraztea. 2 adlag. 'gogara' 3 adlag.
'ados, konforme' 4 adlag. 'ez
alderantziz, baizik zuzen': erara jantz
ezazu alkandora, azpikoz gainera
baitaukazu.
eraz adlag.: auzotegi honetako
baserritarrak nahikoa eraz eta polito
bizi ziren.
erabaki 1, erabakitzen. du ad.
167
Hiztegi Batua
erabaki 2 iz.
erabaki 3 izond.: zuzen jokatzeko asmo
erabakia.
erabakiarazi, erabakiaraz, erabakiarazten.
dio ad.
erabakigai iz.
erabakigaitz izond. 'erabakitzen zaila'
erabakigarri izond.
erabakigune
erabakile* e. erabakitzaile
erabakimen iz.: botoa eta erabakimena
dutenak.
erabakior* e. erabakigarri
erabakitasun iz.: zorionez bertute bat izan
zuten euskaldunek: gauzak egiteko
erabakitasuna eta gogo sendoa.
erabakitzaile
erabakitze iz. (Batez ere hitz elkartuetan
erabiltzen da, lehen osagai gisa:
erabakitze-ahalmena;
erabakitze eskubidea
erabakizun
erabat
erabateko izlag.
erabelar iz. Hyoscyamus niger
eraberritu, eraberri, eraberritzen. du ad.
eraberritzaile
eraberritze
erabia-belar* e. errabia-belar
erabide
erabidetsu izond. g.er. 'modutsua'
erabilaldi
erabilarazi, erabilaraz, erabilarazten. dio
ad.
erabilbide
erabilera
erabilerraz
erabilezin izond.
erabilgai izond. g.er. 'erabilgarria'
erabilgaitasun iz. g.er. 'erabilgarritasuna'
erabilgaitz
erabilgarri
erabilgarritasun
erabili, erabil, erabiltzen. du ad.
erabilketa* e. erabilera
erabilkor* e. erabilgarri
erabilmolde iz. g.er.
erabilpen iz. h. erabilera
erabiltzaile
erabiltze
eradan, eradaten. du ad. 'edanarazi'
eradoski, eradoskitzen. du ad.
eraen iz. Batez ere Gip. g.g.er.: lantegi
hartan ez zegoen burubide eta eraen
onik.
eraendu, eraen/eraendu, eraentzen. du ad.
Batez ere Gip. Zah.
eraentza iz. Batez ere Gip. Zah.
eraentzaile iz. Batez ere Gip. Zah.
eragabe izond.
eragabeko izlag. 'eragabea'
eragabekeria
eragabeki
eragabetu, eragabe/eragabetu,
eragabetzen. du ad.
eragaitz 1 iz. 'zailtasuna, eragozpena' 2
izond.: bi eragaitz aurkitzen dizkiot
nik gaztelaniari neurtitzerako.
eragigai* e. eragingai
eragiketa
eragile
eragimen iz. 'eraginkortasuna'
eragin 1, eragiten. du/dio ad.: hotzak
dardara eragiten du; gizon batengan
eragin nahi izan zuen ezbehar eta
okerragatik; motorrak eragiten dio
ardatzari; buru-eraginka, keinuka, ari
zaizkit.
eragin 2 iz.
eraginarazi, eraginaraz, eraginarazten. dio
ad.
eragingai iz. Mat.
eragingailu iz. Teknol.
eragingarri
eragingarritasun
eraginkor
eraginkortasun
eragipen iz. h. eragin
eragite iz. Sin. eragin 2
eragon Bizk.: lanari daragoio ('lanean ari
da').
eragotzi, eragotz, eragozten. 1 du ad. Ipar.
Zah. 'egotzi' 2 du ad. Heg. 'debekatu':
argia ikustea eragozten didatenak. 3
du ad.: eragozten dizu hain berandu
168
Hiztegi Batua
deitzeak? (erdarazko molestar,

dranger )
eragozgarri
eragozketa* e. eragozpen
eragozle
eragozpen iz.: lanak, barka eragozpenak.
eragozpide
erahil* e. erail
eraiketa* e. eraikuntza
eraiki, eraikitzen. du ad.
eraikiarazi, eraikiaraz, eraikiarazten. dio
ad.
eraikidura iz. g.er. 'eraikuntza'; 'egitura'
eraikiezin
eraikigarri
eraikigarritasun
eraikile* e. eraikitzaile
eraikin
eraikitzaile
eraikitze
eraikuntza
erail, erailtzen. du ad.
eraile iz. eta izond. 'hiltzailea'
erailketa
erailtzaile* e. eraile
erailtze
erain* e. erein; ero
eraio, eraiotzen. du ad. g.er.: elkar eraio
('elkarrekin bat etorri, ongi
konpondu'); Azkarate eta Bedaio,
elkar ezin eraio.
eraisketa iz.
eraisle
eraispen iz.
eraiste iz.
eraistegi* e. jetzitegi
eraitsaldi* e. jetzialdi
eraitsarazi, eraitsaraz, eraitsarazten. dio
ad.
eraitsi 1, eraits, eraisten. du ad. 'jaitsarazi';
'bota': agintedunak eraisten ditu
beren aulkietatik; portutik irtetean,
belak eraitsi zituzten.
eraitsi 2* e. jetzi
erakargarri 1 iz. 2 izond.
erakargarritasun
erakarketa* e. erakarpen
erakarkor* e. erakargarri
erakarle
erakarmen
erakarpen iz.: erakarpen-indarra.
erakarrarazi, erakarraraz, erakarrarazten.
dio ad.
erakarri, erakar, erakartzen. du ad.
erakartze
erakatsi, erakats, erakasten. du ad. Ipar. h.
irakatsi
erakeria* e. erokeria
eraketa
erakunde
erakuntza* e. eraketa
erakurri* e. irakurri
erakusaldi* e. erakustaldi
erakusbide
erakusgai
erakusgarri 1 iz.: orduko hizkuntzaren
erakusgarri zenbait. 2 izond.: hau bai
amodiozko proba erakusgarria.
erakusgela iz.
erakuskari iz. g.er. 'erakusgarria'
erakusketa
erakusle
erakusleiho
erakusmahai
erakusmen
erakuspen
erakustaldi
erakustareto
erakustazoka
erakuste iz.: erakuste oneko liburuak.
erakustegi iz. g.er. 'erakusleihoa';
'erakustokia'
erakustoki
erakustun iz. Batez ere Naf. 'erakuslea';
'irakaslea'
erakutsarazi, erakutsaraz, erakutsarazten.
dio ad.
erakutsi 1, erakuts, erakusten. du ad.
erakustera eman: biziki maite
nauela erakustera eman dit.
erakutsi 2 iz.: ez duzu nire erakutsien
beharrik.
esku-erakutsi 'oparia'
eraldaketa
169
Hiztegi Batua
eraldatu, eralda/eraldatu, eraldatzen.

da/du ad.
eraldatze iz.: egurraren eraldatzeprozesuak.
eraldu* e. eratu
eralgi, eralgitzen. du ad.: dirutza handia
eralgi zuen.
eralgiarazi, eralgiaraz, eralgiarazten. dio
ad.
eralgiketa
eralgipen* e. eralgiketa; eralgitze
eralgitzaile izond. eta iz. g.er.
eralgitze
eralketa* e. eralgiketa
eralki, eralkitzen. du ad. 'bahetu'
eramaile
eraman 1, eramaten. du ad.
aitzina eraman
atoian eraman
atxilo eraman
aurrera eraman
ezin eraman izond. 'eramanezina,
ezin eramanezkoa'
gaizki eraman
gogoan eraman
eraman 2 iz. 'eroapena': eraman handiko
emakumea.
eramanarazi, eramanaraz, eramanarazten.
dio ad.
eramanerraz
eramanezin izond.
eramangaitz
eramangarri izond.: askoren artean
banatu da karga, eramangarriago
gerta dadin; lanpa eramangarria;
konputagailu eramangarria.
eramankizun iz. 'sufrimendua'
eramankor izond.: onginahi eta amodio
egiazkoa eramankorra da.
eramanpen iz. g.er. 'eroapena'
eramantzaile* e. eramaile
eramate
eransgarri
eranskailu
eranskari izond. Hizkl.
eranskin
eranskor
erantsi, erants, eransten. dio ad.
erantzi, erantz, eranzten. 1 du ad.

'soinekoa kendu' 2 da ad. 'biluzi'
erantzuera iz. h. erantzun 2
erantzuki iz. 'norbaiti bere hutsa, hobena
edo gaizki egina aurpegira botatzea
edo gaitzestea'
erantzuki egin Ipar.: norbaitek
erantzuki hau egin dio
Euskaltzaindiari: espainol gisa jokatu
duela.
erantzukizun iz.: erantzukizun zibila. Sin.
erantzunbehar
erantzule
erantzun 1, erantzuten. du ad.
erantzun 2 iz.
erantzunarazi, erantzunaraz,
erantzunarazten. dio ad.
erantzunbehar iz. Sin. erantzukizun
erantzunbide iz. g.er.
erantzungailu iz.
erantzupen iz. h. erantzun 2
erantzupide* e. erantzunbide
erantzute
erasan, erasaten. 1 dio ad. 'eraso, eragin':
eguzkiak erasan dio; gure berriek
biziro erasan zioten. 2 dio ad.
'esanarazi' 3 du/dio ad. Naf. 'euria
egin': berandu arte erasan du;
erasaten badu, elurra eginen du.
erasgarri* e. eransgarri
erasi, eras, erasten. du ad. [Batez ere forma
trinkoetan erabilia] Batez ere Ipar.
'hitz egin, murmurikatu'
erasia iz.
erasian
erasiaka
erasiatu, erasia/erasiatu, erasiatzen. du ad.
Ipar. 'errieta egin'
erasiatzaile izond. eta iz. Ipar. g.er.
eraskin* e. eranskin
eraskor* e. eranskor
erasle izond. eta iz. Ipar. Zah. 'berritsua,
hitzontzia'
eraso 1, erasotzen. dio ad.
eraso 2 iz.
erasoan
eraso egin
erasoaldi
170
Hiztegi Batua
erasoka
erasokor
erasotzaile
eraspen iz. 'debozioa'
eraste iz.: ez egin kontu jendearen
erasteaz.
erasun* e. erotasun
eratasun iz. 'moduzkotasuna'
eratorbide
eratorpen
eratorri, erator, eratortzen. du ad.
eratortze iz. g.er.
eratsi* e. eraitsi
eratsu izond. 'egokia'
eratu, era/eratu, eratzen. 1 da ad. g.er.
'egokitu' 2 du ad.: elkarte bat eratu
dute.
eratxeki* e. eratxiki; irazeki
eratxi* e. eraitsi
eratxiki, eratxiki, eratxikitzen. du ad. Ipar.
eratzaile
eratzan, eratzaten. du ad. Goi. 'etzanarazi'
eratze
eratzi, eratz, erazten. du ad. Bizk. 'larrua
urratu, harrotu'
eratzo edo eratzon* e. eratzan
erauntsi 1, eraunts, eraunsten. dio ad.
[Batez ere forma trinkoetan erabilia]:
ateak ateari darauntsanean.
erauntsi 2 iz.
erauntzi, erauntz, eraunzten. du ad. Ipar.
eta Naf. h. erantzi
erausi 1, eraus, erausten. du ad. g.er.
erausi 2 1 iz. 'berriketa' 2 iz. 'zaunka'
erausian adlag.
erausika adlag. Ipar. 'zaunka eginez'
erausle izond. eta iz. 'berritsua'
erautsi* e. eraitsi
erauzgarri iz. Zah. 'erauzten duena'
erauzi, erauz, erauzten. du ad.
erauzketa
erauzte iz. g.er.
erazagutu, erazagut, erazagutzen. dio ad.
Goi. 'ezagutarazi'
erazeki* e. irazeki
erazko izlag. 'egokia'
erazle* e. arazle
eraztu* e. eratu
eraztun
erbatz iz. Batez ere Bizk.: erbatza bezain
latza da; zuk horretaz ez dakizu
erbatzik ere.
erbeste
erbestealdi iz. Sin. atzerrialdi
erbesteratu, erbestera/erbesteratu,
erbesteratzen. da/du ad.
erbesteratze iz.: hainbat erbesteratzeren
ondorioz, beldurgarriki urritu zen
irlandarren kopurua.
erbestetar
erbestetu, erbeste/erbestetu, erbestetzen.
da/du ad. 'erbesteratu'
erbi iz. Lepus sp.
erbi-lo 'lo arina'
erbi-txakur edo erbi txakur
erbi-oilar* e. argi-oilar
erbiki iz. 'erbi-okela'
erbikume
erbindori* e. erbinude
erbinude iz. Mustela nivalis
erbinude zuri Mustela erminea
erdaindu, erdain, erdaintzen. du ad.
erdaingabe izond.
erdainkuntza
erdaldun
erdaldundu, erdaldun/erdaldundu,
erdalduntzen. da/du ad.
erdalduntze
erdalkeria
erdaltzale
erdaltzaletasun
erdaltzaletu, erdaltzale/erdaltzaletu,
erdaltzaletzen. da/du ad.
erdara iz. ( erdal forma dagokio hitzelkarketako lehen osagai denean:
erdal herria )
erdarakada
erdaratu, erdara/erdaratu, erdaratzen. du
ad.
erdaratzaile iz. g.er.
erdarazale* e. erdaltzale
erdeinagarri
erdeinatu, erdeina, erdeinatzen. du ad.
erdeinu
erdera* e. erdara
171
Hiztegi Batua
erdi 1 1 iz. '0,5': erdi-prezioan saldu; erdilanak egin. 2 adlag. 'erdizka': erdi
barrez egon; erdi hilik iritsi; erdi
lotan egon; erdi negarrez agertu; erdi
txantxetan ari izan; erdi zabalik utzi.
Erdi Aro
erdi bana
erdi bi egin
erdi lo
erdi-maila edo erdi maila
erdi-mailako edo erdi mailako
erdi-merdi
erditik egin
erdiz erdi
erdi 2, erdi, erditzen. da ad.: seme batez
erdi zen.
erdi 3* e. bitarteko; ertain
erdialde
erdiarazi, erdiaraz, erdiarazten. du ad.
erdibanatu, erdibana/erdibanatu,
erdibanatzen. du ad.
erdibanatze iz. g.er.
erdibide
erdibideko
erdibitu, erdibi, erdibitzen. du ad.
erdibitzaile
erdibitze iz. g.er.
erdieroale izond. eta iz. Elektr.
erdiesferiko izond. Mat.
erdiesle
erdiespen
erdiestaile* e. erdiesle
erdietsarazi, erdietsaraz, erdietsarazten.
dio ad.
erdietsi, erdiets, erdiesten. du ad.
erdigune
erdika iz. g.er. 'erdia'
erdikala adlag. Ipar.: botila bat, erdikala
betea.
erdikalatu, erdikala/erdikalatu,
erdikalatzen. du ad. Ipar.
erdikari iz. Mat.
erdikide
erdiko izlag.: luze, labur, erdiko, handi
eta txiki.
erdikoi izond. g.er. 'zentralista'
erdikoitasun iz. g.er. 'zentralismoa'
erdilari
erdimin iz. 'erditzeko mina'

erdiondo iz.: erdiondoko odol-galtzeak.
erdipurdi
erdipurdiko izlag.
erdipurdika
erdiragarri
erdiratu 1, erdira/erdiratu, erdiratzen. 1 du
ad. g.g.er. 'erdibitu, hautsi' (batez ere
bihotza erdiratu esapidean
erabilia) 2 da/du ad. 'erdian jarri,
erdira eraman, bota': baloia erdiratu
zuen.
erdiratu 2, erdira/erdiratu, erdiratzen.
da/du ad. Batez ere Zub. 'arrakalatu'
erdiratzaile
erdiratze iz. Kirol.
erditaratu, erditara/erditaratu,
erditaratzen. da/du ad. Ipar. 'erdira
etorri, erdira ekarri'
erditsu iz.: erditsuan utzi dute; oren
erditsu baten buruan etorriko da.
erditu, erdi, erditzen. da ad.: alaba batez
erditu zen.
erditze iz.: erditze-gela.
erdiuharte iz. Sin. penintsula
erdizirkular
erdizka adlag.: gauzak erdizka egin.
erdizkako izlag.
erdizkatu, erdizka/erdizkatu, erdizkatzen.
du ad.
erdoi* e. herdoil
erdu Bizk. 'zatoz': erdu nigaz, Sabin.
erdutu, erdu, erdutzen. da ad. Ipar. Zah.
'abiatu'
erduze Bizk. 'zatozte': erduze nire Aitaren
bedeinkatuok.
ere: guk ere (bai); etxea ere; gaur ere;
esan ere; batez ere; hala ere. (* ere
bai e. baita (... ere), orobat ;
* ere ez e. ezta (... ere) )
erearo* e. ereiaro
eredu 1
eredura
ereduz (x- ren ereduz gisa
erabilia)
ereduzko
172
Hiztegi Batua
eredu 2 iz. Bizk. 'era, tamaina, modua':

eredu lastimagarri hartan ikusirik ere
ez zen errukitu.
eredugarri
eregi, eregi, eregiten. du ad. Bizk. 'eraiki'
eregu iz. Bizk. 'balakua, txera'
ereiaro iz. h. ekain
ereile
erein, ereiten. du ad.
ereinaldi
ereinotz iz. Laurus nobilis
ereintza
ereintzaile* e. ereile
ereite
ereizio iz. Naf. 'uzta'
ereman* e. eraman
eremita
eremu iz.: eremu elektrikoa.
eremutar
erensuge* e. herensuge
ereserki
eresi
ereta iz.
ereti iz. Bizk. 'abagunea': itsaso handia
denean, eretia noiz den talaiariak
agintzen du.
eretxi* e. iritzi
eretz edo eretze iz. Batez ere Zub. 'aldea,
alderdia'
eretzean
eretzeko
erevandar (herritarra)
erg 1 iz. Fis. (unitatea) 2 iz. Geogr. 'dunak
dauden basamortua'
ergai iz. Gip. g.er. 'unea'
ergatibo
ergel
ergeldu, ergel/ergeldu, ergeltzen. da/du ad.
ergelkeria
ergelki
ergeltasun
ergi
ergoien iz. g.er.
ergonomia
ergonomiko
eri 1 iz. Ipar. eta Naf. 'hatza'
eri trebes: haziak bi-hiru eri trebes

lur aski du gainean. (luzera-neurria)
eri 2 izond. eta iz. 'gaixoa'
eri-gaizki adlag. Ipar.: bazuen erigaizki hemeretzi urteko alaba bat.
eri handi Ipar. eta Naf.: eri handi
da(go).
eriagotu, eriago/eriagotu, eriagotzen.
da/du ad. g.er.
erialdi
eriarazi, eriaraz, eriarazten. du ad.
eriden, erideten. du ad. Zah. h. ediren
erietxe
erigarri izond. 'eritzen, gaixotzen duena'
eriko iz. g.er. 'titarea'
erikor
erion 1. da ad. Bizk. g.er. 'jario'
erion 2 iz. Bizk. g.er. 'jarioa': ardo-ontziak
eriona zeukan.
eriondo iz.: eriondoa ospitalean eman
zuen.
eritara iz. Ipar. 'eriekin hartzen den pixka'
eritasun
eritegi
eritrear (herritarra)
eritu, eri/eritu, eritzen. da/du ad. 'gaixotu'
eritxi* e. iritzi
eritzi* e. iritzi
erixka izond. g.er.
erizain
erizaindegi
erizaingo iz. g.er. 'erizaintza'
erizaintza
erizantza* e. erizaintza
erizpen* e. irizpen
erizpide* e. irizpide
erkaketa
erkal* e. errepublika
erkalatz iz. g.er. Berberis vulgaris
erkametz iz. Quercus faginea
erkamezti iz. 'erkametzen basoa'
erkastu* e. erlastu
erkats* e. erlats
erkatu, erka, erkatzen. du ad.
erkatz iz. Ipar. 'erratza'
erkatze iz.
173
Hiztegi Batua
erkide 1 iz. 'partaidea, bazkidea' 2 izond.

Sin. komun
erkidego iz.: Foru Erkidegoa; ondasunerkidegoa.
erkin
erkindu, erkin/erkindu, erkintzen. da/du
ad.
erkintasun
erkitu* e. erkindu
erla iz. Lithognathus mormyrus
erlabio iz. 'liztorra'
erlaitz
erlakizten
erlakume* e. erlekume
erlama iz. 'erle erregina'
erlamando iz. Apis mellifera (arra)
erlantz iz. g.er. 'distira'
erlastar iz. Bombus sp.
erlastu, erlats/erlastu, erlasten. da/du ad.
'marrantatu'
erlastura
erlategi
erlatibatu* e. erlatibizatu
erlatibismo
erlatibista
erlatibitate
erlatibizatu, erlatibiza, erlatibizatzen. du
ad.
erlatibo
erlatibozko izlag. Gram.
erlatiboki
erlatibotasun
erlatoki iz. g.er.
erlats 1 iz.: marranta baten ondotikako
erlatsa. 2 izond.: mintzo erlatsa du.
erlauntz
erlax* e. erlaitz
erlaxamendu iz.
erlaxatu, erlaxa, erlaxatzen. da/du ad.
erlaxazio iz.
erlazain* e. erlezain
erlazantza* e. erlezaintza
erlazio 1 iz. 'harremana, lotura, zerikusia' 2
iz.: gramatika erlazioak.
erlazionatu, erlaziona, erlazionatzen. du
ad.
erlazkuntza* e. erle-hazkuntza
erle iz.
erle-belar edo erle belar 'ezkaia'
erle-hazkuntza
erle-mahats edo erle mahats
erle nagi
erle-txori edo erle txori Merops
apiaster Sin. erlejale
erlejale iz. Merops apiaster Sin. erletxori, erle txori
erlekume
erlemando* e. erlamando
erlezain
erlezaintza
erliebe
behe-erliebe
goi-erliebe
erlijio iz.: erlijio askatasuna.
erlijiozko
erlijiositate iz.
erlijioso
erlijiozale
erlijiozaletasun iz. g.er.
erlikia
erlisione iz. Ipar. h. erlijio
erloi* e. erloju
erlojari* e. erlojugile; erlojukonpontzaile edo erloju
konpontzaile; erloju-saltzaile edo
erloju-saltzaile
erloju iz.: horma-erlojua.
erloju-denda edo erloju denda
erloju-konpontzaile edo erloju
konpontzaile
erloju-saltzaile edo erloju saltzaile
erlojugile
erlojugintza
erlojupeko iz.
erlojutegi
ermandade 1 iz.: nekazarien ermandadea.
2 iz.: ermandadeko edo senitarteko
testamentua.
ermita
ermitatxo
ermitau
ermitazain
ernaberritu, ernaberri, ernaberritzen.
da/du ad.
174
Hiztegi Batua
ernagarri
ernai 1
ernai egon
ernai 2 iz. Ipar. 'habe nagusia'
ernal-hazi
ernalarazi, ernalaraz, ernalarazten. du ad.
ernaldi iz. '(animalia) ernari dagoen
denbora'
ernaldu, ernal, ernaltzen. da/du ad.
ernalketa
ernalkin
ernalkuntza
ernaltze
ernamuin
ernamuindu, ernamuin/ernamuindu,
ernamuintzen. da ad.
ernarazi, ernaraz, ernarazten. du ad.
ernarazle izond. g.er.
ernari adlag. eta izond.
ernatu, erna, ernatzen. da/du ad.
ernatzaile izond. eta iz. g.er.
erne 1, ernetzen. da ad.
erne 2 izond. eta adlag.
ernerik adlag. Batez ere Ipar.
ernearazi, ernearaz, ernearazten. du ad.
ernegagarri
ernegarazi, ernegaraz, ernegarazten. du
ad.
ernegatu, ernega, ernegatzen. da/du ad.
'erabat gogaitu'; 'amorrarazi'
ernegazio
ernegu
erneki
ernemindu* e. ernamuindu
ernemuin* e. ernamuin
ernera iz. g.er. 'ernetzea'
erneta iz. Ipar. 'errege-sagarra'
ernetasun
ernetu* e. ernatu
ernetze
ero 1, eraiten. du ad. Zah. 'hil, erail'
ero 2 izond. eta iz.
eroaldi
eroale izond. eta iz. Fis.
eroaletasun
eroan, eroaten. 1 du ad. Batez ere Bizk. eta

Batez ere Zub. 'eraman' 2 du ad. Fis.:
beroa eroan; elektroiak eroan.
eroanbide iz.: euri-uren eroanbidea.
eroanezin izond. Bizk. g.er. 'eramanezina'
eroangaitz izond. Bizk. g.er.
'eramangaitza'
eroankizun
eroankor izond. g.er. 'eramankorra'
eroankortasun iz. Fis.
eroapen
eroarazi 1, eroaraz, eroarazten. du ad.
'zorarazi'
eroarazi 2, eroaraz, eroarazten. du ad.
Zub. 'hilarazi'
eroate
eroetxe
erogarri
erogeno izond. Psikol.
eroitz* e. erroitz
erokeria
eroki adlag.
eromen
eronde* e. gobernu
eroraldi* e. erorialdi
erorarazi, eroraraz, erorarazten. du ad.
erorbide
erori, eror, erortzen. da ad.
erortzeko min Ipar. 'epilepsia'
erorialdi
eroriko iz.
eroritasun
erorka adlag.
erorketa iz. h. eroriko
erorkor izond.: hosto erorkorra.
erorkortasun
erortoki
erortzapen iz. g.er. 'erortzea'; 'gainbehera'
erortze
erosahalmen iz. 'erosteko ahalmena'
erosarazi, erosaraz, erosarazten. dio ad.
eroserraz izond. g.er.
erosgai iz. 'salgaia'
erosgailu iz. g.er. 'salgaia'
erosi, eros, erosten. du ad.
erosio iz. Geol. 'higadura'
erosionatu* e. higatu
175
Hiztegi Batua
erosketa
eroskunde* e. erospen; berrerospen
erosle
eroso
erosokeria
erosotasun
erosotu, eroso/erosotu, erosotzen. du ad.
'erosoago bihurtu, erraztu'
erospen
erosta
erostaile* e. erosle
erostaka
erostari
eroste
erostun
erotasun
erotegi
erotiko
erotismo
erotu, ero/erotu, erotzen. da/du ad.
erotzar izond. g.er.
eroxka
erpai adlag. 'aiduru, zain': Teresaren erpai
zegoen.
erpe
erpil 1 izond. Ipar. 'ahula'
erpil 2 iz. Bizk. 'mokorra, sokila'
erpildu 1, erpil/erpildu, erpiltzen. da/du
ad. Ipar. 'ahuldu'
erpildu 2, erpil/erpildu, erpiltzen. da ad.
'mokorrez bete'
erpiltasun iz. Ipar. g.er. 'ahultasuna'
erpin
erpuru
errabero iz. 'esne jetzi berria'
errabia
errabia-belar edo errabia belar
Hieracium pilosella Sin. sagu-belar,
sagu belar
errabian adlag.
errabiaz adlag.
errabiagarri
errabiarazi, errabiaraz, errabiarazten. du
ad.
errabiatu, errabia/errabiatu, errabiatzen.
da ad.
errabino iz.
erraboil iz.: Tipularen erraboila.

erraboildun izond.
errabota* e. errebote
errada* e. edarra
erradiadore
erradial
erradiazio iz. Sin. irrada
erradikal
erradikalismo
erradikalizatu, erradikaliza,
erradikalizatzen. da/du ad.
erradikaltasun
erradio
erradioaktibitate
erradioaktibo
erradiografia
erradiologia
erradiologiko
erradioskopia
erradula iz. Biol.
erragosi* e. erregosi
errai iz. pl. 'gorputzaren bularralde eta
sabelaldeko barne-organoak'
erraigabe izond. 'bihozgabea'
errail
erraile
errailtzain
errain 1 iz. 'semearen emaztea'
errain 2 iz. Ipar. 'giltzurruna'
erraingai iz. 'semearen emaztegaia'
errainu
errainutu, errainu/errainutu, errainutzen.
du ad. g.er. 'distiratu'
erraiteko* e. errateko
erraketa iz. 'pala sareduna'
erraki 1 iz. (zurginaren lanabesa)
erraki 2* e. erreki
errakin* e. errekin
errakitismo iz. Med.
errakuntza
erralde
erraldi* e. errealdi
erraldoi
errama iz. Bizk. Beh. h. adar
erraminta* e. erreminta
erramu 1 iz. 'ereinotza': erramu-adarra;
Erramu-eguna; Erramu-igandea.
176
Hiztegi Batua
erramu 2 iz. Bizk. 'arrauna'

erramulari iz. Bizk. 'arraunlaria'
erran 1, erraten. du ad.: erran gabe doa
('ez dago esan beharrik'); Jainkoaren
erresuma, erran nahi da, Eliza; hilko
naiz, erran nahi da gauza guztiez
gabetua izango naizela; orain, erran
nahi baita, 1853an.
erran nahi izan
erran 2 iz.
erran-merran
erran zahar
erran zuhur
erran-nahi iz.
erranairu iz. Naf. 'esaera'
erranaldi iz.
erranarazi, erranaraz, erranarazten. dio
ad.
errangura* e. arrangura
erranka adlag.: zernahi erranka ari izan
zait.
errankizun
errape
errara adlag. 'aratinik, ahoz gora etzanda'
errari iz. Bizk. 'labealdia'
erras* e. arras
errata
errateko iz. Ipar.
erratilo* e. erretilu
erratu, erra, erratzen. du ad. Bizk. 'huts
egin'
erratz 1 iz. Ruscus aculeatus 2 iz.
(garbitzeko tresna)
erratzatu* e. erraztatu
errauli iz. Lytta vesicatoria
errausketa
errauskin iz. Ipar. 'hondakina'
errausle iz. g.er. 'suntsitzailea'
erraustatu, errausta, erraustatzen. du ad.
Ipar. 'hautseztatu'; 'hautsez bete'
errauste 1 iz. g.er. 'errauts bihurtzea':
hilotzaren erraustea.
errauste 2 iz. g.er. 'suntsitzea': Gernikaren
errauste ikaragarriaren 50. urtemuga.
erraustegi iz. g.er.
erraustu, errauts/erraustu, errausten. da/du
ad.
errauts
errautsarazi, errautsaraz, errautsarazten.

du ad.
errautsi, errauts/errautsi, errausten. du ad.
'suntsitu, txikitu'
erraz
errazenik
errazio
errazional* e. arrazional
errazionamendu
errazionatu, erraziona, errazionatzen. du
ad.
errazkeria
errazki
errazoe* e. arrazoi
erraztasun
erraztatu, errazta, erraztatzen. du ad.
'erratzarekin garbitu'
erraztatzaile iz. g.er.
errazte iz. g.er. 'errazago bihurtzea'
errazto adlag. Bizk. 'errazki'
erraztu, erraz/erraztu, errazten. du ad.
erraztun* e. eraztun
erre 1 iz. '"r" letraren izena'
erre 2, erretzen. da/du ad.
erre-arin
erre-erre egin
erre-opari
erre-sunda Bizk.
erreaktantzia iz. Elektr.
erreaktibo
erreaktore
erreakzio
erreakzionarazi, erreakzionaraz,
erreakzionarazten. dio ad.
erreakzionario izond. eta iz.
erreakzionatu, erreakziona,
erreakzionatzen. du ad. [ nor kasurik
gabea] Kim.
erreakzionatzaile izond. eta iz. Kim.
erreal 1 iz. (txanpona)
erreal biko
erreal 2 1 izond. 'benetakoa' 2 izond. Zuz.:
eskubide errealak.
erreal 3 izond. 'errege-erreginei dagokiena'
errealdi
errealeko iz. 'erreal bateko txanpona'
errealismo
177
Hiztegi Batua
errealista
errealitate
errealizadore iz. Zin.
errealizazio iz. Zin.
errealki adlag.
errearazi, errearaz, errearazten. du ad.
errearin* e. erre-arin
errebal
errebalida iz. Heg. (Hezkuntzaadministraziokoa)
errebantxa iz. Kirol.
errebel izond. Batez ere Ipar.
errebelar iz. 'suge-belarra'
errebelarazi, errebelaraz, errebelarazten.
du ad. Ipar. 'bidea galarazi'
errebelatu, errebela, errebelatzen. 1 da ad.
Batez ere Ipar. 'galdu, bidetik atera':
ardi errebelatuak; Parisko karriketan
errebelaturik. 2 du ad.: argazkiak
errebelatu; Jainkoak elizari
errebelatu dizkion egiak.
errebelazio iz. Erl.
errebelde izond. Heg.
errebenio iz. Ipar. Beh. 'irabazia'
errebentatu, errebenta, errebentatzen. da/
du ad. Bizk. Beh. 'lehertu'
erreberentzia
erreberriarazi, erreberriaraz,
erreberriarazten. du ad. g.er.
erreberrimen* e. erreberritze
erreberritu, erreberri, erreberritzen. du ad.
Ipar. 'berritu'
erreberritzaile
erreberritze
errebes izond.
errebesatu, errebesa, errebesatzen. du ad.
Bizk. 'oka egin'
errebeskada
errebeskeria iz. 'egite okerra'
errebide* e. errege-bide; errepide
errebisio* e. berrikuspen; azterketa
errebisionismo
errebisionista
errebista iz. h. aldizkari
erreboilo iz. Psetta maxima
errebokatu* e. indargabetu; baliogabetu
errebolber
errebolta
erreboltari iz. g.er.

erreboltatu, errebolta/erreboltatu,
erreboltatzen. da ad. g.er.
erreboluzio iz. h. iraultza; bira; itzuli
erreboluziogile* e. iraultzaile
erreboluzionario* e. iraultzaile
errebot* e. errebote
errebotari
errebote
errebua* e. ikuskapen
errebuelta iz. Heg. Beh. 'bihurgunea'
erredaktore
erredakzio
errediza iz. h. altzari
erredola iz. g.er. 'ezkutua'
erreduktore iz. Kim., Mekan.
erredukzio iz. Kim., Hist.
erredundantzia
erredura
erreduzitu, erreduzi, erreduzitzen. du ad.
Kim., Mekan. 'erredukzioa egin'
erreduzitzaile izond. Kim., Mekan.
errefain* e. atsotitz
errefau iz. Raphanus sativus
errefautxo iz. Raphanus raphanistrum
errefera iz. Ipar. 'pilota-jokoan sakea edo
botea itzultzea'
erreferatu, errefera/erreferatu,
erreferatzen. du ad. Ipar.
erreferendum
erreferente iz. Hizkl.
erreferentzia
erreferentzial izond. Hizkl.: izenondo
erreferentziala.
errefinatu* e. findu
erreflektore
erreflexatu* e. islatu
erreflexibo izond. h. bihurkari
erreflexio* 1 e. gogoeta; hausnarketa 2
Fis. e. islatze
erreflexu
erreforma
erreformatu, erreforma/erreformatu,
erreformatzen. du ad.
erreformatzaile
erreformismo
erreformista
178
Hiztegi Batua
errefraktatu, errefrakta, errefraktatzen.

da/du ad. Fis.
errefrakzio iz. Fis.
errefrau iz. h. atsotitz
errefria iz. Ipar. g.er. 'hotzeria'
errefriatu, errefria/errefriatu, errefriatzen.
da/du ad. Ipar. g.er.
errefus 1 iz. Ipar. 'errefusatzea' 2 izond.
Ipar. 'erreusa'
errefusatu, errefusa, errefusatzen. du ad.
Ipar.
errefusatze
errefuxiatu iz. h. iheslari; aterpetu
erregadiatu, erregadia, erregadiatzen. du
ad. Heg. 'ureztatu'
erregadio iz. Heg. 'ureztapena'
erregai
erregailu iz.
erregaitz
erregaketa* e. ureztatze
erregalatu, erregala, erregalatzen. du ad.
Heg. Herr. 'opari egin'
erregalia iz. Hist., Zuz.
erregaliz 1 iz. Bot. Glycyrrhiza glabra 2
iz. (gozokia)
erregalo* e. erregalu
erregalu iz. Heg. Herr. 'oparia'
erregarri izond. eta iz.: sukar erregarria;
egia, askoren erregarria.
erregatu* e. ureztatu (eta, maila
apalagoan, erregadiatu .)
errege
errege-alaba edo errege alaba
'printzesa'
errege-aulki edo errege aulki
'tronua'
errege-bide edo errege bide
errege-egun edo errege egun
errege-erreginak: Espainiako
errege-erreginak etorri dira; erregeerregina katolikoak.
errege-makila edo errege makila
'zetroa'
errege-sagar edo errege sagar
errege-seme edo errege seme
'printzea'
erregealdi
erregegai
erregego iz. 'erregetza, erregetasuna'

erregela
erregelamendu iz. Ipar. h. araudi;
arautegi
erregelatu, erregela/erregelatu,
erregelatzen. du ad. h. arautu
erregen iz. pl. Batez ere Bizk. 'erregeeguna'
erregeorde
erregeordetza
erregepittitta iz. Ipar. 'erregetxoa'
(hegaztia)
erregetasun
erregetiar izond. eta iz.: euskaldun
erregetiar eta bonapartetiarrak.
erregetto iz. g.er. 'erregetxoa' (agintaria)
erregetu, errege/erregetu, erregetzen. du
ad.
erregetxo 1 iz. Regulus sp.
erregetxo 2 iz. 'lurralde txiki bateko
agintaria'
erregetxopit iz. Zub. 'erregetxoa'
(hegaztia)
erregetza
erregexka iz. 'erregetxoa' (agintaria nahiz
txoria)
erregexupit* e. erregetxopit
erregezale iz. eta izond. 'erregetiarra'
erregezko iz.: erregezkoak, aitoren
semeak eta herri xehea.
erregimen
erregimentu iz. (armadakoa)
erregina
errege-erreginak
erreginagai
erreginatasun iz. g.er.
erreginatu* e. erreinatu
erregionalismo
erregionalista
erregistratu, erregistra, erregistratzen. du
ad.
erregistro
jabetza-erregistro edo jabetza
erregistro Heg.
erregla* e. erregela
erregogor izond.: adreilu erregogorrak.
erregosi
erregu 1 iz. 'eskaria, otoitza'
179
Hiztegi Batua
erregu egin
erreguz
erregu 2 iz.: bi erregu bihi. (neurria)
erregu-erdi
erreguka
erregulapen* e. erregulazio
erregular izond.: aditz erregularra;
poligono erregularra.
erregularki
erregulartasun
erregulatu, erregula, erregulatzen. du ad.
h. arautu; doitu
erregulatzaile izond. h. arautzaile
erregulazio 1 iz. h. arauketa 2 iz. Teknol.
erregutada iz. Bizk.
erregutu, erregu/erregutu, erregutzen. du
ad.
erregutzaile
errei 1 iz. 'gurdiaren gurpilek
mendibideetan uzten dituzten ildoak'
2 iz. '(autobideetan eta) lerroa':
autobidean hirugarren lerroa ireki
dute.
erreibindikatu, erreibindika,
erreibindikatzen. du ad.
errein* e. errain
erreinaldi
erreinatu, erreina, erreinatzen. du ad.
erreinu
erreinutar iz. g.er.
errejent iz. 'pastoralaren zuzendaria'
errejidore iz. Heg. Hist.
errejiloi* e. errexiloi
errejimentu* e. erregimentu
errejistratu* e. erregistratu
erreka
erreka jo
errekan ( errekan egon, ezarri,
gelditu, izan... gisa erabilia; eta
Iparraldean maiz peko errekan
moduan)
errekara ( errekara jausi,
joan, ari, egin, eraman... gisa
erabilia; eta Iparraldean maiz peko
errekara moduan)
errekatik atera 'hondamenditik atera'
erreka-txori edo erreka txori
'buztanikara'
erreka-zintzur edo erreka zintzur

Naf.
erreka-zola edo erreka zola
erreka-zulo edo erreka zulo
errekadu iz. Batez ere Bizk. 'mandatua';
'mezua'
errekai* e. erregai
errekaitatu, errekaita, errekaitatzen. 1 du
ad. Ipar. Zah. 'bildu' 2 du ad. Ipar.
Zah. 'zaindu, artatu'
errekaitu 1 iz. Ipar. eta Naf. 'arta' 2 iz.
Ipar. eta Naf. 'erreminta'
errekalde
errekaratu, errekara/errekaratu,
errekaratzen. da/du ad. Ipar. 'erreka
jo': etxea errekaratu zaio.
errekardari iz. g.er.
errekarri
errekasto
errekatxo
errekeitu* e. errekaitu
errekesta* e. arrakasta
erreketa
errekete iz. (soldadua)
erreki iz.
errekin
errekitu* e. errekaitu
erreklama iz. Ipar. 'publizitate-iragarkia'
erreklamatu, erreklama/erreklamatu,
erreklamatzen. du ad. Beh.
erreklamazio iz. Beh.
errekolta iz. Ipar. Beh. 'uzta'
errekomendazio* e. gomendio
errekondo iz. g.er.
errekontru iz. Ipar. 'istripua'
errekor
errekordun
errekreo iz. Heg. Beh.
errektangelu* e. laukizuzen
errektangeluar* e. errektangular
errektangular
errektore 1 iz. (hezkuntza sistemakoa) 2
('parrokiako arduradun nagusia'
adierazteko, erabil erretore )
errektoreorde
errektoreordetza
errektoretza
errekuntza
180
Hiztegi Batua
errekurtso iz. Zuz.

errekurtsoa aurkeztu
errekurtsoa egin
errekurtsoa jarri
errekurtsogile iz.
errele iz. Elektr.
errelebo iz. Heg.
errelijione* e. erlijio
erreluktantzia iz. Fis.
errematatu, erremata, errematatzen. du
ad. Batez ere Kirol., Zuz.
errematatzaile iz. Kirol.
erremate 1 iz. Heg. Herr. 'azkena,
bukaera': erremate txarra eraman.
('fin gaizto egin') 2 iz. 'enkantea'
errematea egin
errematean atera
errematean ipini
errematera atera
errematxatu, errematxa, errematxatzen.
du ad. Heg.
errematxe iz. Heg.
erremediarazi, erremediaraz,
erremediarazten. dio ad.
erremediatu, erremedia, erremediatzen.
du ad.
erremediatzaile
erremediatze
erremedio
erremediorik gabe 'ezinbestean'
errementa* e. erreminta
errementaldegi iz. h. errementeria;
aroztegi
errementari
errementaritza
errementeria
erremerziatu, erremerzia, erremerziatzen.
du ad. Ipar. Beh.
erremienta* e. erreminta
erremin iz. 'erresumina'
erremindu, erremin/erremindu,
erremintzen. du ad. 'erresumindu'
erreminta iz. Sin. lanabes
erremolatxa iz. Heg. Beta vulgaris
erremolke* e. atoi
erremonte
erremu* e. erramu
erremulia* e. erromania; errenbolia

erremusina iz. Ipar. Zah. 'limosna'
erremuskada iz. Bizk. 'purrustada'
erren 1 iz. Naf. g.er. 'arantza'
erren 2* e. errain
errenazimentu
errenbolia iz. g.er. 'zirimola, zurrunbiloa'
errendarazi, errendaraz, errendarazten. du
ad.
errendatu, errenda, errendatzen. da/du ad.
errendatze
errendimendu
errenditu, errendi, errenditzen. da/du ad.
errenditze
errenka 1 iz. h. errenkada 2 adlag.
'errenkadan, lerroan'
errenkan adlag. 'segidan, etenik edo
hutsarterik gabe'
errenkada
errenkadan adlag.
errenkura* e. arrangura
errenta
errentan eman
errentan hartu
errentable* e. errentagarri
errentadun iz. 'errenta hartzen duena'
errentagarri izond.
errentagarritasun
errentari
errentatzaile iz. g.er.
errenteri* e. errenteria
errenteria
errentero iz. Heg. h. maizter
errentista* e. errentadun
erreologia iz. Fis.
erreopari* e. erre-opari
erreparatu, errepara, erreparatzen. 1 du
ad. Ipar. 'ordaindu, osatu': egin
kalteak erreparatu. 2 dio ad. Heg.
'ohartu, hauteman': errepara iezaiozu
haur horren ibilerari.
erreparo iz. Heg. Herr.
erreparoan adlag. 'begira, ikusmiran'
errepasatu, errepasa, errepasatzen. du ad.
Beh. 'berrikusi'; 'berrikasi'
errepaso iz. Beh. 'berrikastea'
errepertorio
181
Hiztegi Batua
errepide
errepika
errepikan adlag.: ezkilak errepikan
hasi ziren; txoriak errepikan ari dira.
errepikaz adlag.: ezkilak dituzte
errepikaz joaraziko; errepikaz
kantatzen.
errepikaketa* e. errepika; errepikapen
errepikapen
errepikarazi, errepikaraz, errepikarazten.
dio ad.
errepikatu, errepika/errepikatu,
errepikatzen. du ad.
errepikatzaile
errepikatze
errepikazio* e. errepikapen; errepikatze
errepira iz. Ipar.
errepittitta* e. erregepittitta
erreplika iz. Art.: Ekaingo haitzuloaren
erreplika.
erreportaia* e. erreportaje
erreportaje
erreportxatu, erreportxa, erreportxatzen.
du ad. Ipar. g.er. 'erantzuki egin'
erreportxu iz. Ipar. 'erantzukia'
erreportxuka adlag. Ipar.
erreposki adlag. Ipar. 'geldiro, emeki'
errepresentatu* e. antzeztu; irudikatu;
ordezkatu; adierazi
errepresibo
errepresio
erreprimitu, erreprimi, erreprimitzen. du
ad.
erreprodukzio
erreproduzitu, erreproduzi,
erreproduzitzen. du ad. Arg., Mus.,
Zin.
errepublika
errepublikano
errepublikazale
errepublikazaletasun
errepusta* e. arrapostu
erres iz. Batez ere pl. 'bahia, bermea'
erresa iz. 'zahi mota berezia edo zahihondakina'
erresaka 1
erresaka 2 iz. Ipar. Zah. 'presa, lehia'
erresakan adlag. 'presaka'
erresalbatu, erresalba, erresalbatzen. du

ad. Ipar. g.er. 'erreserbatu'
erresalbu
erreserba
erreserbatu, erreserba/erreserbatu,
erreserbatzen. du ad.
erreserbu* e. erreserba
erresiloi* e. errexiloi
erresiol iz. h. urretxindor
erresistente iz. 'erresistentziakoa,
erresistentziako kidea'
erresistentzia
erresistibitate iz. Fis.
erreskada iz. h. errenkada
erreskatatu, erreskata, erreskatatzen. 1 du
ad. 'berrerosi' 2 du ad. 'salbatu';
'berreskuratu'
erreskate 1 iz. 'berrerostea'; 'bahisaria' 2
iz. 'salbamendua, laguntza'
erresonantzia iz. Fis.
erresorte* e. malguki
errespektiboki* e. hurrenez hurren
errespetagarri
errespetagarritasun
errespetarazi, errespetaraz,
errespetarazten. dio ad.
errespetatu, errespeta, errespetatzen. du
ad.
errespeto* e. errespetu
errespetu
errespetuzko izlag.
errespetugabe izond.
errespetugabekeria
errespetutsu
errespontsabilitate* e. ardura;
erantzukizun
errespontsu
errestatu, erresta, errestatzen. du ad.
'erreferatu'
errestaurant* e. jatetxe
errestauratu, errestaura, errestauratzen.
du ad. Art., Hist.
errestaurazio iz. Art., Hist.
erresto iz. 'errefera'
erresultante iz. eta izond. Mat.
erresuma iz.: Belgikako Erresuma.
erresumin
182
Hiztegi Batua
erresumindu, erresumin/erresumindu,
erresumintzen. da/du ad.
erretablo* e. erretaula
erretasun
erretaula
erretegi
erreteila iz. 'teilatu konpontzea'
erreten
erretilu
erretina
erretira iz. 'erretiratzea, etxeratzea'
erretiran adlag.: erretiran dabilenak
ez du etsaia menderatzen.
erretirada* e. erretira
erretiratu, erretira, erretiratzen. da/du ad.
erretiro
erretiroa hartu
erretirodun
erretoki
erretolika
erretor* e. erretore
erretore iz. 'parrokiako arduradun nagusia'
erretore-etxe edo erretore etxe
erretoretza
erretorgo iz. Ipar. 'erretoretza'
erretorika
erretoriko izond.: ez dago hor sasigaldera erretorikoa baizik.
erretorromaniera (hizkuntza)
erretraktore izond. Anat.
erretratatu, erretrata, erretratatzen. du ad.
g.er.
erretratu 1 iz. Batez ere Heg. 'argazkia' 2
iz. Batez ere Heg. 'giza irudia'
erretratugile
erretratugintza
erretreta iz. Ipar.
erretura iz. Bizk.
erretx* e. erraz
erretxin izond.: agure erretxina.
erretxina iz.: pinuaren erretxina.
erretxinadun
erretxindu, erretxin/erretxindu,
erretxintzen. da/du ad. 'erretxin
bihurtu'
erretxinol* e. erresiol
erretxinolet* e. erresiol
erretxopita* e. erregepittitta
erretzaile
erretze
erreuma
erreumatiko izond. Med.
erreumatismo
erreus izond. 'akastuna': arkume erreusa
etxean jan ohi dugu, ez baita on ez
saltzeko ez aurrerako; zuk batutako
intxaurretatik erdiak baino gehiago
erreusak ziren.
erreusitu, erreusi, erreusitzen. du ad. Ipar.
Beh. 'lortu'; 'arrakasta izan'
erreustarzn iz. Zub. h. erreustasun
erreustasun iz. 'urduritasuna'
erreustu, erreus/erreustu, erreusten. da/du
ad. Zub. 'urduritu'
errexiloi
erreximenta iz. 'marmelada moduko
janaria'
errexin* e. erretxina
errexiol* e. erresiol
errexiolet* e. erresiol
errexitu, errexi, errexitzen. da/du ad. Ipar.
'lasaitu'
errez* e. erraz
errezale
errezatu, erreza, errezatzen. du ad. Heg.
errezel
errezelatu, errezela, errezelatzen. du ad.
errezelo 1 iz. 'susmoa': banuen horren
errezeloa. 2 iz. Ipar. 'akatsa'
errezepzio* e. harrera
errezeta 1 iz.: medikuaren errezeta. 2 iz.:
sukaldaritza-errezetak.
errezibitu, errezibi, errezibitzen. du ad.
errezibitze
errezibo* e. ordainagiri; agiri
errezital
errezitatu, errezita, errezitatzen. du ad.
errezitatzaile
errezo iz. Heg.
errezoan adlag. 'otoitz egiten'
errezulo iz. '(zigarretak, txinpartak...)
arropan-eta egindako zuloa'
erriatu, erria, erriatzen. du ad. '(belak eta)
eraitsi'
erribera
183
Hiztegi Batua
erribonukleiko izond. Biokim.

erribosa iz. Biokim.
erribosoma iz. Biokim.
erridau iz. Ipar. h. errezel
errient iz. Ipar. 'eskola-maisua'
errientgai iz. Ipar.: errientgaien eskola.
errientsa iz. Ipar. 'eskola-maistra'
errierta* e. errieta
errieta
errieta egin
errieta eman
errietan
errietan egin
errietan eman
errietalari
errietaldi
errifle
errima
errimadun izond.: bertso-lerro
errimadunak.
errimatu, errima/errimatu, errimatzen. du
ad. [ nor kasurik gabea]
errime izond. Bizk.
errinozero iz. Rhinoceros
errinozeronte* e. errinozero
errio iz. Beh.
erripa iz. Batez ere Bizk. 'aldapa pikoa'
errita* e. errieta
erritmiko
erritmo
erritu
erritual 1 iz.: Elizaren Erritual edo
ohitura-liburuan. 2 izond.: antzerki
erritual suerte hauek.
erritualizatu, erritualiza, erritualizatzen.
du ad.
erritualizazio
errizino iz. Sin. akain-belar
errizoma iz. Bot.
erro
erroak bota
erroak egin
erroak eman
erro karratu
erro kubiko
errotik
errotik atera
errotik maite
erroz gora
errobera iz. Heg. Beh. 'gurpila'
errodaballo* e. erreboilo
errodamendu iz. Teknol.
errodura iz. Mat.
errogatiba iz. Heg.
errogazio iz. Ipar.
erroi iz. Corvus corax
erroialdi* e. errunaldi
erroitz
erroiztu, erroitz/erroiztu, erroizten. da/du
ad. g.er. 'amildu'
erroketa iz. Mat.
errokizun iz. Mat.
errolda iz.: biztanle-errolda; udal errolda.
erroldaketa* e. erroldatze
erroldatu, errolda/erroldatu, erroldatzen.
da/du ad.
erroldatze
erroma iz. Ipar. Sin. ron. (Heg.)
Erromako zubi
erromania iz. Ipar. 'erromeroa'
erromaniko izond. Heg.
erromanista izond. Hizkl.
erromanizatu, erromaniza,
erromanizatzen. da/du ad.
erromanizazio
erromano izond. Ipar. 'erromatarra'
erromantiko
erromantizismo
erromantza iz. Mus.
erromantze
erromar 1* e. erromatar
erromar 2* e. erromaniko
erromara iz. Batez ere Bizk. 'ataka, ate
mota bat'
erromatar (herritarra)
erromatartu, erromatar/erromatartu,
erromatartzen. da/du ad.
erromatisma iz. Ipar. h. erreumatismo
erromeria
erromero 1 iz. Rosmarinus officinalis
(landarea) 2 iz. Remora sp. (arraina)
erromerodi
erromes 1 iz.: Arantzazura zetorren
erromes bat. 2 izond. 'pobrea'
184
Hiztegi Batua
erromesaldi
erromeskeria
erromestasun
erromestu, erromes/erromestu,
erromesten. da/du ad.
erron 1* e. errun
erron 2* e. ron; erroma
erronbiko
erronbo
erronboedro
erronboide iz. Mat., Anat.
erronda
errondari izond. Batez ere Bizk.
errondo iz. Bizk. 'sua egindako lekuan
geratzen den seinalea'
erronka iz. Heg.
erronka bota
erronka egin
erronka jo
erronkaz
erronkak bota* e. erronka bota
erronkari izond. 'erronka botatzen, jotzen
duena'
erropa* e. arropa
errore iz. Mat.
errosario* e. arrosario
errosel* e. arrosel
erroska
erroskilla
errosta iz. Gentiana sp. Sin. gentziana
errota 1 iz. 'ehotzeko tresna' 2 iz. 'gurpila'
3 iz. 'paparoa'
errotari
errotarri
errotatze* e. errotazio
errotazain
errotazio 1 iz. 'biraketa' 2* iz. e.
aldizkatze; txandatze
errotazional izond. Fis.
erroteria iz. Ipar. 'gurpil multzoa'
errotikako edo errotiko izlag.
errotor* e. erretore
errotore iz. Teknol.
errotsu 1 izond. 'sustrai asko dituena';
'sendoa'
errotsu 2* e. errutsu
errotu, erro/errotu, errotzen. da ad.
errotuladore iz. Heg.

errotulazio iz. Heg.
errotulu iz. Heg.
errotzaile iz. Mat.
errotze
erroztatu, errozta, erroztatzen. da ad.
'errotu'
erru
errubi 1 iz. (harribitxia)
errubi 2* e. errugbi
errubio* (erabil (ile) hori , (tabako)
gorri , etab.) e. horail
errublo
errubrika iz.
erruda iz. 'bortusaia' Ruta graveolens
errudun
erruduntasun
erruez* e. errugabe; errugabetasun
errugabe izlag.
errugabeko izlag.
errugabetasun
errugbi
errugbilari
errukarri
erruki
erruki-etxe edo erruki etxe
erruki izan
errukiarazi, errukiaraz, errukiarazten. du
ad. g.er.
errukibera izond. g.er.
errukien izond. Bizk. Zah. 'errukarria'
errukigabe izond.
errukigabeko izlag.
errukigabetasun
errukigaitz izond. g.er.
errukigarri* e. errukarri
errukior
errukitasun
errukitsu
errukitu, erruki/errukitu, errukitzen. da
ad.
errukitze
errule
erruleta
errulo iz.
errumaniar (herritarra)
errumaniera (hizkuntza)
185
Hiztegi Batua
errumes* e. erromes
errun, erruten. du ad.
errunaldi
errupia
errusiar (herritarra)
errusiera (hizkuntza)
errute
errutina 1 iz. (ohitura) 2 iz. Inform.
(programaren zatia)
errutoki iz. 'erruteko tokia'
errutsu izond. 'adoretsua, kementsua'
erruz
erskon izond. Zah. g.er. 'sendoa'
ertain
ertangora adlag. g.er. 'ahoz gora'
erten* e. irten
erti
ertigintza
ertilan iz. 'artelana'
ertilari
ertirin iz. Ipar. g.er. (irin larria)
ertizale
ertor* e. erretore
ertun izond. g.er. 'zorigaiztokoa,
dohakabea': berri ertuna, lehenengo
entzuna.
ertz 1
ertz 2* e. eretz edo eretze
ertzain
ertzaingoa* e. ertzaintza
ertzaintza
ertzo izond. Zub. 'eroa'
erube 1 iz. Bizk. Zah. 'arrabioa' 2 iz.
'lupua, pozoitsutzat hartzen den
beldarra eta antzeko animalia'
erudizio
erupzio
erziera (hizkuntza)
esaera iz.: esaera da.
esaera zahar
esaiatu* e. entseatu; saiatu
esajeratu, esajera, esajeratzen. du ad. Heg.
Beh.
esajerazio iz. Heg. Beh. h. gehiegikeria;
ahoberokeria
esaka adlag.: ongi esaka, gaizki esaka.
esakera* e. esaera
esakizun* e. esankizun
esakune iz. Bizk. 'esaera'
esakuntza
esalari* e. esatari; hizlari
esaldi
esale
esamesa
esamesaka adlag.
esamina* e. etsamina
esamolde
esan 1, esaten. du ad.: esan gabe doa ('ez
dago esan beharrik'); esan nahi baita.
esan gura izan
esan nahi izan: zer esan nahi du
kristauaren izen horrek?
esateko moduan: esateko moduan,
XVI. mende arte ez dugu literatura
obrarik.
zer esanik ere ez edo zer esanik ere
ez da edo zer esanik ere ez dago edo
zer esanik ez edo zer esanik ez da
edo zer esanik ez dago zer esanik ez
dago: hark, zer esanik ez (dago),
lehengo lepotik edukiko du orain ere
burua.
esan 2 iz.
esanera (x- ren esane[ta]ra
[egon, ipini, ari izan , etab.]
gisa erabilia)
esanetan: besteren esanetan dihardu
horrek.
esanahi
esanahitsu
esanaldi* e. esaldi
esanarazi, esanaraz, esanarazten. dio ad.
esanbide iz. g.er. 'esamesarako bidea edo
zioa': bizitza garbikoak eta
esanbiderik ematen ez dutenak.
esaneko izond.
esanekotasun
esanen iz. Bizk. g.er. 'esatekoa'
esanezin izond.
esangaitz izond. g.er. 'esaten zaila'
esangi* e. esaera
esangin izond. Bizk. 'esanekoa'
esangura
esanguratsu
esankizun
186
Hiztegi Batua
esantza* e. ezantza
esapide
esatari
esate
esate batera g.er. 'esate baterako'
esate baterako
esaterako
esateke adlag.
esateko
esbastika* e. svastika
ese iz. '"s" letraren izena'
esegi* e. eseki
eseki, eseki, esekitzen. du ad.
esekidura
esekileku
esentzia
esentzial izond. Fil., Kim.
esentzialismo
esentzialista
eseraldi* e. eserialdi
eserarazi, eseraraz, eserarazten. du ad.
eseraulki iz. 'eserlekua'
eseri, eser, esertzen. da/du ad.
eserialdi
eserleku
esertoki
eseste
esetsaldi
esetsi 1, esets, esesten. du edo dio ad.
esetsi 2 iz.
esfenoide iz. Anat.
esfera
esferaerdi
esferiko
esfinge
esfoliatu, esfolia, esfoliatzen. da ad.
esfoliazio
esfortzu iz.
eskabadora* e. induskatzeko (makina)
eskabazio* e. indusketa
eskabetxatu, eskabetxa, eskabetxatzen. du
ad. 'marinatu'
eskabetxe iz. Heg. 'ozpin-olioa'
eskabide
eskadroin* e. eskuadroi
eskaera
eskafandra
eskafandrari
eskail iz. Ipar. eta Batez ere Zub.
eskailatu, eskaila/eskailatu, eskailatzen.
da/du ad. Ipar. eta Batez ere Zub.
eskailburu iz. h. eskailera-buru edo
eskailera buru
eskailera
eskailera-buru edo eskailera buru
eskailerape iz.
eskailerapeko ardo Batez ere Bizk.
eskailu* e. ezkailu
eskainarazi, eskainaraz, eskainarazten. dio
ad.
eskaingai
eskaini 1, eskain, eskaintzen. du ad.
eskaini 2 iz.
eskainka
eskaintsari iz. Bizk. g.er.
eskaintza
eskaintzaile
eskaintze
eskainu* e. jarleku
eskaiola iz. Heg. (igeltsu mota)
eskaka
eskakizun
eskala iz.: Richter eskala.
eskalada
eskalapoi
eskalar izond. Mat., Fis.
eskalatu, eskala/eskalatu, eskalatzen. du
ad.
eskalatzaile
eskale
eskalego iz. Ipar. g.er.
eskalera* e. eskailera
eskaletasun
eskaletu, eskale/eskaletu, eskaletzen.
da/du ad. 'eskale bihurtu'
eskama* e. ezkata
eskandalagarri
eskandalatu, eskandala, eskandalatzen.
da/du ad. Ipar. 'eskandalizatu'
eskandalizatu, eskandaliza,
eskandalizatzen. da/du ad.
eskandalo* e. eskandalu
eskandaloso izond. g.g.er.
eskandalu
187
Hiztegi Batua
eskandalu eman edo eskandalua

eman
eskaner iz.: eskanerra egin; eskanerretik
pasatu.
eskapada egin
eskaparate* e. erakusleiho
eskaparazi, eskaparaz, eskaparazten. du
ad. 'ihes eragin, ihes eginarazi'
eskapatu, eskapa, eskapatzen. da ad. h.
ihes egin
eskapila iz. Zub. 'kapusaia'
eskapu iz. 'ihesbidea'; 'ihesaldia'
eskapu egin
eskapulario
eskar* e. esker
eskara* e. euskara
eskaratz* e. ezkaratz
eskarazi, eskaraz, eskarazten. dio ad.
eskari
eskarlata izond. Zah. '(kolore) gorrigorria'
eskarmentatu, eskarmenta,
eskarmentatzen. da/du ad. Herr.
eskarmentu
eskarniatu, eskarnia, eskarniatzen. du ad.
Ipar.
eskarnio iz. Ipar.
eskarnio egin
eskarnioka adlag. Ipar.
eskarola iz. Cichorium endivia
eskas 1 iz. Ipar. 'eskasia, gabezia, aski
eza': itsuak badu eskas bat; lo-eskasa
dut. 2 izond. 'bere mailara iristen ez
dena, betea ez dena' 3: diruz eskas
dabiltza; bi minutu eskas behar ditut.
eskas aurkitu 'mira egin, falta
nabaritu': bere semea eskas
aurkitzean.
eskasean: gauza guztien eskasean
bizi.
eskas egin: oturuntzaren erdira
zireneko, ardoak eskas egin zuen.
eskas izan 'falta izan, ez aski izan':
ura eskas dute.
eskasgabe 1 izond. g.er. 'osoa' 2 izond.
g.er. 'akatsik gabea'
eskasia 1 iz. 'gabezia' 2 iz. 'urritasuna, aski

ez izatea': ur-eskasiak eragindako
galerak.
eskaskeria iz. Batez ere Zub.
eskastasun
eskastu, eskas/eskastu, eskasten. 1 da ad. 2
zaio ad. Ipar. eta Naf.
eskatima iz. Ipar. 'liskarra'
eskatimari izond. Ipar. 'liskartia'
eskatimatu, eskatima/eskatimatu,
eskatimatzen. da ad. Ipar. 'liskartu'
eskatologia
eskatologiko
eskatu, eska, eskatzen. du ad.
eskatzaile iz.: laguntza-eskatzailea.
eskatze
eskaut
eske
eskean
eskez: besteren eskez egin du.
eskegi, eskegitzen. du ad. Bizk. 'eseki'
eskeini* e. eskaini
eskeka adlag.
eskeko iz.
eskela iz. Heg.
eskelari iz. Ipar. 'eskalea'
eskele* e. eskale
eskeleto
eskema
eskematiko
eskematikoki
eskematismo
eskepe iz. Bizk. g.er. 'ataria'; 'aterpea'
esker
-i esker: bizi banaiz, zuri esker bizi
naiz.
esker beltz: Israeldarren esker beltza
eta gaiztakeria.
esker beltzeko
esker egin Bizk. g.er. 'eskerrak eman'
esker eman
esker-emate
esker gaizto edo esker gaiztoko
esker mila
esker on edo esker oneko
esker-otoitz edo esker otoitz 'esker
onezko otoitza'
188
Hiztegi Batua
eskerrak: eskerrak zure laguntzari!;

eskerrak ez dela etorri; eskerrak
etorri ez den.
eskerrak bihurtu
eskerrak eman
eskerrik anitz
eskerrik asko
esker txar edo esker txarreko
mila esker
eskeraihen* e. ezker-aihen
eskerdun izond. 'esker onekoa'
eskerga izond.
eskergabe izond.
eskergabeko izlag.
eskergabekeria
eskergabetasun
eskergaitz izond.
eskergarri izond. g.er. 'eskertzekoa'
eskertsu
eskertu, esker/eskertu, eskertzen. du ad.:
eskertzekoa da zure ahalegina.
eskertze
esketx
eski
eskialari* e. eskiatzaile
eskiatu, eskia, eskiatzen. du ad. [ nor
kasurik gabea]
eskiatzaile
eskierki adlag. 'itxura denez'; 'zalantzarik
gabe'
eskifaia iz. 'ontzietako arduradunen
pertsona-multzoa'
eskifatu, eskifa, eskifatzen. 1 du ad.
'eskifaia osatu' 2 du ad. 'gidatu'
eskilara* e. eskailera
eskilaso* e. eskinoso
eskinantza iz. Ipar. 'angina'
eskinoso iz. Garrullus glandarius
eskiribatu* e. izkiriatu
eskiribu* e. izkribu
eskisto iz. Geol.
eskizofrenia
eskizofreniko izond. eta iz. Med.
esklabo
esklabotasun
esklabotza
esklerosi iz. Med.
esklerotika iz. Anat.

esklusibo
esklusibotasun
eskoa iz. [leku-denborazko kasuetan
erabiltzen da, batez ere eskoako,
eskoatara, eskoatik formetan]
Bizk. 'eskuina'
eskoadra* e. eskuadra
eskoba 1 iz. Ipar. 'eskuila' (pareta
zuritzekoa, ez arropa-oinetakoak
garbitzekoa) 2 iz. Heg. 'erratza' 3 iz.
Heg. (karta-jokoa)
eskobara* e. eskuare
eskobatu, eskoba/eskobatu, eskobatzen.
du ad. 'eskoba, erratza pasatu'
eskobila* e. eskuila
eskoi edo eskoin* e. eskuin
eskoil izond. Ipar. 'traketsa, moldakaitza'
eskola
eskola ebatsi 'sasieskola egin, piper
egin'
eskola-emaile
eskola-etxe edo eskola etxe
eskola-maistra edo eskola maistra
eskola-maisu edo eskola maisu
eskola-ume edo eskola ume
eskoladun
eskolagabe izond.
eskolagabeko izlag.
eskolaketa* e. eskolatze
eskolakide
eskolania iz. Heg.
eskolapio
eskolaratu, eskolara/eskolaratu,
eskolaratzen. da/du ad.
eskolarazi, eskolaraz, eskolarazten. du ad.
eskolarteko
eskolastika
eskolastiko
eskolategi iz. g.er. 'eskola-etxea'
eskolatu, eskola/eskolatu, eskolatzen.
da/du ad.
eskolatzaile iz. Ipar. 'erakuslea'; 'gidaria'
eskolatze
eskolau iz. 'meza laguntzailea'
eskolaurre
eskolazain
189
Hiztegi Batua
eskolazaintza
eskolemaile* e. eskola-emaile
eskoletxe* e. eskola-etxe edo eskola etxe
eskolier iz. Ipar. h. ikasle
eskolio iz. 'iruzkin-oharra'
eskoliosi iz. Med.
eskolta iz. Heg.
eskomikatu* e. eskumikatu
eskomulgatu* e. eskumikatu
eskomunio* e. eskumiku
eskopeta
eskopetagile
eskorbuto iz. Med.
eskorga
eskorpioi iz. Ord. Scorpionida.
eskorta iz. 'abereak gordetzeko esparru
hesitu eta sabairik gabea'
eskot* e. eskote
eskota iz. 'belak lotzeko soka'
eskote 1 iz. g.er. 'bakoitzari (ordaintzea)
dagokion partea'
eskotean
eskote 2 iz. Heg. (jantzien irekidura)
eskotista
eskoziera (hizkuntza)
eskrezio iz. h. iraizte; iraizkin
eskrezio-aparatu* e. iraitz-aparatu
eskriba iz. Hist.
eskribau 1 iz. 'administrazioko enplegatua'
2 iz. 'notarioa' 3 iz. Ipar. Zah. 'juduen
artean, lege-maisua'
eskribautegi iz. Hist.
eskribautza iz. Hist.
eskribitu, eskribi, eskribitzen. du ad. h.
idatzi
eskribu* e. izkribu
eskrima
eskritura iz.: Eskritura Santua; eskritura
publikoa.
eskrupulu
esku iz.: eskuz banaka jokatu dute lehen
partida; eskuz binakako txapelketa.
-en esku egon
-en esku utzi
eskua estutu
eskua ezarri 1 'atxilotu' 2 'jo' 3 'keinu

erritual-sinbolikoa egin' ( eskuak
ezarri gisa ageri da maiz)
esku-ahur
eskuak jo
eskua luzatu 1 'lagundu' 2 'jo'
eskuan [x -ren eskuan
(egon,...) gisa erabilia]: gure
eskuan dago bata zein bestea egitea.
esku-argi
esku-arma edo esku arma
eskua sartu
eskua tinkatu
esku bete: esku bete lan.
esku beteka
esku-bonba edo esku bonba
esku-emaile
esku eman: elkarri esku emanez.
esku-emate
esku-erakutsi iz.
esku-ezartze 'buru gainean eskuak
ezartzea' (Eliza katolikoan, adibidez,
ordenazio-erritua)
esku-harmen g.er. 'esku-hartzea'
esku-harri edo esku harri 'segarria,
zorroztarria, arraitza'
esku hartu
esku-hartzaile
esku-hartze
esku-huska edo esku-huskako
esku-hutsik
esku-ikusi iz. g.er. 'esku-erakutsia'
esku-pertola Naf.
esku-pilota edo esku pilota g.er.
esku-poltsa edo esku poltsa
eskura eduki
eskura egon
eskura eman
eskura izan
eskura ordaindu
esku sartu
esku-sartze
eskutik: etsaien eskutik galdu du
bizia.
eskutik eduki
eskutik eraman
eskutik eskura
190
Hiztegi Batua
esku-zarta 'txaloa'
esku-zartaka 'txaloka'
esku-zartak jo
eskuz esku
eskuzko
esku orga* e. eskorga
eskuadra iz. 'gerraontzi multzoa'
eskuadroi
eskuaira iz. (angelu zuzenak egiteko
lanabesa)
eskuairan adlag. '(bi lerrok) angelu
zuzena osatzen dutela'
eskuaire iz. Ipar. 'trebetasuna'
eskualdatu, eskualda, eskualdatzen. du ad.
eskualdatze
eskualde
eskualdeka adlag.
eskualdekatu, eskualdeka,
eskualdekatzen. du ad.
eskualdekatze
eskualdi 1 iz. 'karta-jokoan, jokaldia' 2 iz.:
pintura eskualdi bat eman.
Eskual Herri* e. Euskal Herri
eskuantze iz. g.er. 'trebetasuna'
eskuar 1 izond. g.er. 'eskumenean
dagoena' 2 adlag. g.er. 'irispidean' (
izan, eduki aditzekin ageri da)
eskuara* e. euskara
eskuare
eskuaretu, eskuare/eskuaretu, eskuaretzen.
du ad.
eskuarki
eskuarte iz. 'baliabideak': bizitzeko adina
eskuarte ez zaie faltako.
eskuarteko iz. 'diru xehea'
eskubakar
eskubaloi
eskubara* e. eskuare
eskubi* e. eskuin
eskubide iz.: giza eskubideak.
eskubide-abusu edo eskubide abusu
Zuz.
eskubidedun
eskubila* e. eskuila
eskubitur* e. eskumutur; eskutur
eskuburdina iz. pl.: eskuburdinak jarri,
eta espetxera eraman dituzte.
eskudantzia 1 iz. Jas. 'ausardia' 2 iz. Jas.

'boterea'
eskudel
eskudiru iz.: eskudirutan ordaindu behar
da ehuneko hamar.
eskudo* e. ezkutu
eskudun iz. eta izond.
eskuera
eskueran
eskueran eduki
eskueran izan
eskuetaratu, eskuetara, eskuetaratzen. da/
du ad.
eskugain 1 iz. Ipar. 'eskuartea,
baliabideak': gurasoek eskugain
zerbait bazuten. 2 iz. Ipar. 'abantaila':
beste edozein mintzairaren aldean zer
eskugaina duen euskarak! 3 iz.
'eskuaren gainaldea'
eskui* e. eskuin
eskuidatzi iz. h. eskuizkribu
eskuidazki* e. eskuizkribu; eskuidatzi
eskuila
eskuilatu, eskuila/eskuilatu, eskuilatzen.
du ad.
eskuin
eskuin eta ezker Ipar.
eskuin-ezker Ipar.
ezker-eskuin
ezker eta eskuin
eskuinalde
eskuindar
eskuizkribu
eskuka iz. 'eskuzko ukitua' ( lohia,
itsusia bezalako izenondoekin
erabili izan da)
eskukada iz. h. eskutada
eskukaldi 1 iz. 'esku ukaldia' 2 iz.
'laguntza'
eskukatu, eskuka/eskukatu, eskukatzen.
du ad.
eskuko: ni neure eskuko naiz.
eskukoi* e. eskurakoi
eskukotasun iz. g.er. 'beregaintasuna'
eskulan
eskulangile
eskulangintza
eskularru
191
Hiztegi Batua
eskuleku iz. Sin. eskutoki

eskuliburu
eskultore
eskultura
eskuma iz. Bizk. h. eskuin
eskumakila iz.: guztien nagusi beharra,
guztien eskumakila eta morroi gertatu
zen.
eskumalde* e. eskuinalde
eskumatar* e. eskuindar
eskumen
eskumende iz. g.er.
eskumenka adlag. g.er.: bihika ereiten
zuten, eta eskumenka biltzen.
eskumikarazi, eskumikaraz,
eskumikarazten. du ad. g.er.
eskumikatu, eskumika, eskumikatzen. du
ad.
eskumikazio* e. eskumiku
eskumiku
eskumotz
eskumuin iz. Batez ere pl. Heg. Sin.
goraintzi
eskumuinak egin
eskumuinak eman
eskumutur
eskumuturreko
eskuoihal
eskupe iz.: bere eskupe edo agindura
dauden guztiak; handikien eskupetik
herria atera zenean; berak ezetz
esango du, baina eskupetik laguntzen
die; eskupean.
eskupeko iz.: eskupekotzat hamar
pezetako bat eskaini zion mutikoari;
eskupekoa eman zion.
eskuperatu, eskupera, eskuperatzen. du
ad.
eskupeta* e. eskopeta
eskuraezin izond.
eskuragai izond.
eskuragaitz izond.
eskuragarri
eskuragarritasun
eskurakoi
eskurakoitu, eskurakoi/eskurakoitu,
eskurakoitzen. du ad.
eskurakor* e. eskuragarri
eskuratu, eskura/eskuratu, eskuratzen. du

ad.
eskuratzaile
eskuratze
eskurtsio* e. txango; (ikas)bidaia
eskusoinu iz. Sin. akordeoi
eskuta edo eskutara* e. eskutada
eskutada
eskutadaka adlag.
eskutitz
eskutoki iz. Sin. eskuleku
eskutrapu
eskutur iz. Bizk. h. eskumutur
eskutzar
eskuzabal
eskuzabalki adlag. g.er.
eskuzabaltasun
eskuzapi
eskuzare iz. g.er. 'otarre txikia'
eskuzatar
eskuzerra
eskuzorro
eskuztatu, eskuzta, eskuztatzen. du ad.
eskuztatze
eslai adlag. g.er. 'zeharka'
esleipen
esleitu, eslei, esleitzen. du ad.
eslogan edo slogan iz.
eslovakiar (herritarra)
eslovakiera (hizkuntza)
esloveniar (herritarra)
esloveniera (hizkuntza)
esmail iz. Ipar. 'esmaltea'
esmaltatu, esmalta, esmaltatzen. du ad.
esmalte
esmeralda
esmeriatu, esmeria, esmeriatzen. da/du ad.
Zub. g.er. 'ahuldu'; 'tristatu'
esmeril
esmokin edo smoking iz.
esna adlag. 'lo hartu gabe'
esnarik adlag. g.er. 'esna'
esnaera
esnagarri
esnai* e. esna
esnakor izond. 'erraz esnatzen dena'
esnaldun* e. esnedun
192
Hiztegi Batua
esnarazi, esnaraz, esnarazten. du ad.

esnarri iz. 'esne-harria'
esnati izond. g.er.
esnato iz. Lactarius subdulcis eta
Lactarius volemus
esnatu, esna/esnatu, esnatzen. da/du ad.
Batez ere Gip. 'iratzarri'
esnatzaile
esnatze
esne
esne-behi edo esne behi
esne-belar edo esne belar Euphorbia
esne-bide edo esne bide
esne-denda edo esne denda Sin.
esnetegi
esne-gain edo esne gain
esne-gauza edo esne gauza
esne-harri edo esne harri 'esnea
egosteko erabiltzen zen harria'
esne-hauts edo esne hauts
esne-jaki edo esne jaki
esneko hortz
esne-lore edo esne lore
esne-perretxiko edo esne perretxiko
esnetarako
esne-tela edo esne tela
esne-zopa edo esne zopa
esnealdi iz.
esnebera izond.
esnedun 1 izond. 'esnea duena' 2 iz.
'esneketaria'
esnegorri iz. Lactarius deliciosus
esneketari iz. 'esne-banatzailea'
esneki iz.
esneontzi iz.
esnetegi iz. Sin. esne-denda, esne denda
esnetsu
esnetu, esne/esnetu, esnetzen. 1 da ad.
g.er. 'esne bihurtu' 2 da ad. g.er. '(erdi
berriari) esnea etorri'
esnezale 1 izond. 'esnea maite duena' 2 iz.
'esneketaria'
esnifatu, esnifa, esnifatzen. du ad.
esnob
esnobismo
esofago iz. 'hestegorria'
esola* e. hesola
esondatu, esonda, esondatzen. du ad. Ipar.

g.er. 'aholkatu'
esoteriko
espa
espada* e. ezpara
espadasun iz. Gip. g.er. 'espa'
espageti
espainiar (herritarra) Sin. espainol
espainiartasun
espainiartu, espainiar/espainiartu,
espainiartzen. da/du ad.
espainiera (hizkuntza) Sin. gaztelania
espainol (herritarra) Sin. espainiar
espainoldu, espainol/espainoldu,
espainoltzen. da/du ad. 'espainol
bihurtu'
espainolismo
espainolista
espaka adlag. 'intzirika'
espal iz. 'azaoa'
espalda iz. h. bizkar; sorbalda
espaldu, espal/espaldu, espaltzen. du ad.
'espaletan bildu'
espalka adlag.: belarra espalka metatu.
espalkari iz. g.er.
espaloi
espantagarri izond. Ipar. 'harrigarria'
espantatu, espanta, espantatzen. da/du ad.
Ipar. 'harritu'
espantu
espantu egin
espantuka
espara* e. ezpara
esparantza* e. esperantza
esparatrapu
esparbera iz. Zub. 'mirotza, gabiraia'
espari* e. ezpara
esparrago iz. h. zainzuri; frantses-porru
edo frantses porru
esparru
espartin
espartingile
espartingintza
espartzatu, espartza, espartzatzen. du ad.
'txirikordatu'
espartzu
espasmo iz. Med.
193
Hiztegi Batua
espato iz. Geol.

espatsu
espatu, espa/espatu, espatzen. da ad.
'kexatu'
espatula 1 iz. Spathularia sp. 2 iz. (palaren
antzeko tresna)
espazial
espazio
espazio-ontzi edo espazio ontzi
espediente 1 iz. Heg. Admin.: espediente
administratiboa. 2 iz. 'dosierra'
espedizio
espejismo* e. lilura; begitazio
espeka iz. Teknol.
espektakulu iz. h. ikuskizun
espektral izond. Fis.: analisi espektrala.
espektro
espektrografia iz. Fis.
espektrografo iz. Fis.
espektrograma
espektrometria iz. Fis.
espektrometro iz. Fis.
espektroskopia iz. Fis.
espektroskopio iz. Fis.
espekulatibo izond.
espekulatu, espekula, espekulatzen. du ad.
Ekon., Fil.
espekulatzaile iz. eta izond. Ekon.
espekulazio iz. Ekon., Fil.
espeleologia
esperanto
esperantza
esperantza izan. du ad. 'espero izan'
esperantzan
esperantzetan egon 'haurdun egon'
esperantzetan izan 'haurdun egon'
esperatu, espera, esperatzen. du ad. Beh.
g.er. 'espero izan'
esperientzia
esperimental
esperimentalismo
esperimentalista
esperimentalki
esperimentatu, esperimenta,
esperimentatzen. du ad.
esperimentatze
esperimentazio
esperimentu
esperma iz. 'ernal-hazia'
espermatozoide
espero
esperoan edo esperoan egon
espero bezala edo espero bezalako
espero izan. ad.: denek espero zuten
txapeldun izatera iritsiko zela.
espetxe iz. Sin. kartzela; presondegi
espetxealdi
espetxeratu, espetxera/espetxeratu,
espetxeratzen. du ad.
espetxeratze
espetxezain
espezia iz.
espezial adlag. Beh. '(oso) ongi' (Izenondo
gisa, berezi, aparteko , etab.
erabiltzen dira)
espezialdu* e. espezializatu
espezialista
espezialitate
espezializatu, espezializa, espezializatzen.
da ad.
espezializatze iz. g.er.
espezializazio
espezialki adlag. 'bereziki'
espezie
espezieria iz. Ipar.
espezifiko
espezifikotasun
espezimen iz.
espia* e. espioi
espiatu, espia/espiatu, espiatzen. du ad.
espikula iz. Bot., Zool.
espinagre iz. Ipar. h. espinaka; ziazerba
espinaka iz. 'ziazerba'
espioi
espioitza
espiontza iz. Ipar. 'espioitza'
espira iz. 'kiribil-itzuli bat'
espiral
espiritismo
espiritista
espiritu
Espiritu Santu
espirituz
espirituzko
194
Hiztegi Batua
espiritual
espiritualismo iz. Fil.
espiritualista iz. eta izond. Fil.
espiritualitate
espiritualki
espiritualtasun
espiritutasun iz. g.er.
espiritutsu izond. Zah.
esplikabide iz. h. esplikazio
esplikaezin izond.
esplikatibo
esplikatu, esplika, esplikatzen. du ad.
esplikatzaile izond. eta iz. g.er.
esplikazio
esplizitatu, esplizita, esplizitatzen. du ad.
'esplizitu egin'
esplizitu
esploratu, esplora, esploratzen. du ad.
esploratzaile
esplorazio
esplotatu, esplota, esplotatzen. du ad. h.
leher egin; ustiatu
esplotazio iz. h. ustiapen
espoloi* e. ezproi
espondaiko izond. Liter.
espondeo iz. Liter.
esponente iz. Mat. 'berretzailea'
esponentzial izond. Mat.
esponja
esponjiari (e. belakiak (eta, maila
teknikoan, porifero ))
espontaneitate* e. espontaneotasun
espontaneo izond. (arruntean berezko,
bere kasako, bat-bateko
bezalakoak erabiltzen dira.)

espontaneotasun
espora iz. Bot.
esporangio iz. Bot.
esporofito iz. Bot.
esporta iz. Naf. 'saskia'
esportatu, esporta, esportatzen. du ad.
esportatzaile
esportazio
esportzu iz. g.er.: bekatoreei
barkamendua, eriei osasuna, etsituei
esportzua.
espos iz. Ipar. h. senar
esposa iz. Ipar. h. emazte

esposatu, esposa/esposatu, esposatzen. da/
du ad.
esposizio 1 iz. 'erakusketa' 2 iz. '(zerbaiten)
eraginpean jartzea'
esposo iz. Heg. Zah. h. senar
esprabi, espraba, esprabatzen. du ad. [
eta, geroaldian , esprabiko] Zub.
'probatu'
esprabu iz. Zub. 'proba'
esprai
espres 1 izond. 2 adlag.
espresabide* e. adierazpide
espresaera* e. adierazmolde
espresamolde* e. adierazmolde
espresatu* e. aditzera eman; adierazi
espresibitate* e. adierazgarritasun;
adierazkortasun
espresibo* e. adierazgarri; adierazkor
espresio
espresionismo
espresionista
espresu* e. espres
espresuki adlag.
esprimidore* e. zukugailu
esprint
esprinta jo
esprintean
esprintatu, esprinta/esprintatu,
esprintatzen. du ad. [ nor kasurik
gabea]
esprinter
espuela* e. ezproi
espumadera* e. bitsadera
espuntxet iz. Zub. 'eskuila'
espusatu* e. esposatu
estabilitate* e. egonkortasun
estable* e. egonkor
establia* e. ukuilu; barruki; heia; itegi
estadio 1 iz. (luzera-neurria) 2 iz. (kirolak
egiteko barrutia)
estadu* e. estatu
estai iz. h. solairu
estainu* e. eztainu
estakuru
estakuruka adlag.
estalagmita
195
Hiztegi Batua
estalaktita
estalaldi
estalarazi, estalaraz, estalarazten. du ad.
estaldu* e. estali
estaldura
estalgabetu, estalgabe/estalgabetu,
estalgabetzen. du ad. g.er.
estalgarri iz.
estalgi* e. estalki
estalgile iz. Sin. estaltzaile
estalgune
estali 1, estal, estaltzen. da/du ad.
estali 2 1 iz. 'estalkia' 2 izond.: kolore
zikin-estalia.
estalketa
estalki
estalkidun
estalpe
estalpetu, estalpe/estalpetu, estalpetzen.
da/du ad.
estaltzaile iz. Sin. estalgile
estaltze
estamentu iz. Heg. Hist.
estamine iz. Sin. lorezil
estanbre* e. lorezil; estamine
estandar
estandarizatu, estandariza,
estandarizatzen. du ad.
estandarizazio
estandarte
estanko 1 iz. 'tabakoa eta zigiluak saltzen
diren denda'
estanko 2 izond. 'tankan itxia'
estanku* e. estanko
estanpa
estanpatu, estanpa/estanpatu, estanpatzen.
du ad. Teknol.
estanpazio iz. Teknol.
estanteria* e. apalategi
estantzia 1 iz. (kantua; ahapaldi mota) 2
iz. (nekazaritzako ustiategia)
estarta* e. estrata
estasi
estasiatu, estasia, estasiatzen. da/du ad.
g.er.
estatalismo iz.
estatalista izond.
estatika iz. Fis.

estatiko
estatistika
estatistikari
estatistiko
estatore iz. Elektr.
estatozisto iz. Zool.
estatu iz.: zuzenbide estatua; Estatu
Batuak; estatu-nazioa.
estatu-kolpe
estatua
estatuarteko
estatubatuar
estatuburu
estatus
estatutu
estazio 1 iz. (espaziokoa, irratikoa) 2
(bestelakoetan, erabil geltoki,
egonaldi, urtaro etab.)
este* e. heste
estegorri* e. hestegorri
esteiari izond. 'dohakabea, erromesa';
'ezindua'
esteka iz. Ipar.
estekan adlag. 'loturik'
estekadura
estekailu iz. g.er. 'esteka, lotura'
estekamendu
estekarazi, estekaraz, estekarazten. du ad.
estekatu, esteka/estekatu, estekatzen.
da/du ad.
estekatzaile
estekiometria iz. Kim.
estekiometriko izond. Kim.
estenosi iz. Anat.
estentsibo izond. Nekaz.
estepa
ester iz. Kim.
estera iz. Heg.
estereo 1 iz. (egurrarentzako neurria)
estereo 2 1 iz. 'estereofonia' 2 izond.
'estereofonikoa'
estereofonia
estereofoniko
estereoskopiko
estereoskopio
196
Hiztegi Batua
estereotipatu, estereotipa, estereotipatzen.

du ad.: irudi estereotipatua.
estereotipia iz. (inprimatzeko teknika bat)
estereotipo
esteriko izond. Kim.
esteril izond. Med. (Mikrobiologia)
esterilizatu, esteriliza, esterilizatzen. du
ad. Med.: esne esterilizatua.
esterilizazio iz. Med.
esternoi* e. bularrezur
esteta
estetika
estetiko
estetoskopio iz. Med.
esti interj. (idiei eta behiei atzera eragiteko
agindu hitza)
esti eragin
estigma
estilete* e. sastakai
estilista
estilistika
estilistiko
estilizatu, estiliza, estilizatzen. da/du ad.
estilizazio
estilo
estilo-liburu edo estilo liburu
estimagarri
estimarazi, estimaraz, estimarazten. dio
ad.
estimatu, estima, estimatzen. du ad.
estimatze
estimazio iz. 'estimua'
estimu
estimu egin
estimu handitan eduki
estimu handitan izan
estimulatu, estimula, estimulatzen. du ad.
estimulazio
estimulu
estipula iz. Bot. Sin. txorten-hosto
estira iz. 'tortura'
estofa* e. oihal
estoiko
estoizismo
estoka iz. 'tornuzila'
estola
estolda
estoldaritza* e. estolderia
estolderia
estoma iz. Bot.
estomago iz. Beh. 'urdaila'
estomaka iz. Beh. 'urdaila'
estonagarri izond. Ipar. 'harrigarria'
estonamendu iz. Ipar. 'harridura'
estonarazi, estonaraz, estonarazten. du ad.
Ipar.
estonatu, estona, estonatzen. da/du ad.
Ipar. 'harritu'
estoniar (herritarra)
estoniera (hizkuntza)
estra
estrabe iz. g.er.
estrabismo
estraditatu, estradita, estraditatzen. du ad.
estradizio
estradu* e. oholtza
estragoi iz. Artemisia dracunculus
estrainatu* e. estreinatu
estrainio izond. Zah. h. bitxi; arraro
estralurtar
estranjeria iz. Beh. h. atzerri
estraperlo iz. Heg. g.g.er.
estrapolatu, estrapola, estrapolatzen. du
ad.
estrapolazio
estrata 1 iz. 'bide meharra, gurdiak-eta
ibiltzeko modukoa' 2 iz. Naf. 'belena,
etxartea'
estratega
estrategia
estrategiko
estratifikazio
estratigrafia iz. Geol.
estratigrafiko izond. Geol.
estratosfera
estratosferiko
estratu
estreina 1 iz. Ipar. 'inaugurazioa' 2 iz.
Heg. 'lehenbiziko aldiz erabiltzea'
estreinako
estreinakoz
estreinaldi iz.: iragan ostiralean izan zen
"Peccata Minuta"ren estreinaldia.
197
Hiztegi Batua
estreinatu, estreina/estreinatu,
estreinatzen. 1 du ad. Ipar.
'inauguratu' 2 du ad. Heg. 'zerbait
lehenbiziko aldiz erabili'
estreinatze iz. g.er.
estreinu* e. estreinaldi; estreina
estremaunzio* e. oliadura (eta,
zehazkiago, azken igurtzi )
estremismo
estremista
estrena* e. estreina
estreptokoko
estreptomizina
estres
estresagarri
estresatu, estresa/estresatu, estresatzen.
da/du ad.
estribillo* e. errepika; lelo
estribu
estriknina iz. Kim. (pozoia)
estrofa iz. 'ahapaldia'
estrogeno iz. Biol.
estropada
estropadalari
estropaju* e. espartzu
estropeatu* e. hondatu; matxuratu;
andeatu
estropezu
estropezu egin
estropezu eragin
estropezuka adlag.
estropiatu* e. hebaindu; hondatu
estropu 1 iz. Ipar. 'istripua' 2 iz.
(arraunarekikoa)
estruktura
estruktural
estrukturalismo
estrukturalista
estrukturatu* e. egituratu
estu
estu-estuan
estu eta larri
(norbait) estu hartu
estualdi
estuarazi, estuaraz, estuarazten. du ad.
estuario
estuasun* e. estutasun
estudiante
estudiarazi, estudiaraz, estudiarazten. dio
ad.
estudiatu, estudia, estudiatzen. du ad.
estudio
estufa iz. Heg. 'berogailua'
estugarri
estugune
estuki
estura
estutasun
estutu, estu/estutu, estutzen. da/du ad.
estutxe iz. Heg.
estutze
eszedente* e. soberakin
eszena iz.
eszenategi* e. agertoki
eszenatoki* e. agertoki
eszenifikarazi* e. antzeztera behartu
eszenifikatu* e. antzeztu
eszenifikazio* e. antzezpen
eszenografia
eszentriko izond. Mat., Teknol.
eszentrikotasun iz. Mat., Teknol.
eszeptiko
eszeptizismo
eszepzio* e. salbuespen
eszitatu, eszita, eszitatzen. da/du ad. Fis.,
Kim. (beste arloetan, erabil
kitzikatu , etab.)
et interj. (gehienetan, errepikatuz
erabiltzen da)
eta
eta abar
eta bi: gaiztoa eta bi da; bereak eta
bi entzunda joan da.
eta/edo
eta piko Heg. Herr. h. eta zenbait
eta zenbait: gure artean izan da,
hogei eta zenbait urtez.
hiru eta erdietan
zortzi eta erdiak
etab. ( eta abar -en ohiko laburdura)
etanal iz. Kim.
etano iz. Kim.
etanol iz. Kim.
etapa
198
Hiztegi Batua
etc.
ete* e. ote
etekin
etekintsu izond. g.er.: lan iraunkor eta
etekintsua.
eten 1, eteten. da/du ad.
eten barik Bizk.: eten barik dihardu
beharrean.
eten 2 iz.
etenaldi
etenarazi, etenaraz, etenarazten. du ad.
etendu* e. eten
etendura
etenerraz izond. g.er.
etenezin izond.
etengabe izond. eta adlag.
etengabeko izlag. 'etengabea'
etengabeki adlag. g.er. 'etengabe'
etengailu
etengaitz izond.: gizatasunezko lokarriak
edozein etsaikeria baino
etengaitzagoak dira.
etenkor
etenpuntu iz. pl.
etenune
eter
eternal izond. g.g.er.
eternitate iz. g.g.er.
eterno izond. g.g.er.
etete iz. g.er.
etika
etiketa 1 iz. 'paper-, ehun-zatia,
informazioren bat eskainiz, zerbaiti
eransten zaiona' 2 iz. 'eztabaida':
eskolastikoen etiketak.
etiketatu, etiketa/etiketatu, etiketatzen. du
ad. 'etiketa ezarri'
etiko izond.
etimo iz. Hizkl.
etimologia
etimologiko
etimologista iz. g.er. 'etimologoa'
etimologo
etiologia iz. Fil., Med.
etiologiko izond. Fil., Med.
etiopiar (herritarra)
etnia
etniko
etnografia
etnografiko
etnografo
etnolinguistika iz. Hizkl.
etnolinguistiko izond. Hizkl.
etnologia
etnologiko
etnologo
etnotestu
etoi izond. eta iz. 'saldua, traidorea'
etologia iz. Biol.
etologo iz. Biol.
etorbide
etorburu
etorki iz. 'jatorria'
etorkizko izlag. g.er. 'jatorrizkoa'
etorkin
etorkizun 1 iz. 2 izond.: ondasun
etorkizunak itxaroten.
etorkizuneko izlag.
etorkor izond.
etorkortasun iz. g.er.
etorkunde* e. etorrera
etorraldi
etorrarazi, etorraraz, etorrarazten. du ad.
etorrera
etorri 1, etor, etortzen. da ad.
bat etorri
datorren 'hurrengoa'
etorri berri
etorri 2 iz.: etorri handiko bertsolaria;
uraren etorria.
etortze
etortzeko pred. 'etorri behar duena'
etruriar (herritarra)
etrusko 1 iz. (hizkuntza) 2 iz. eta izond.
(herritarra) Sin. etruriar
etsai
etsaigo iz. Ipar. 'etsaitasuna'
etsaikeria
etsaitasun
etsaitu, etsai/etsaitu, etsaitzen. da/du ad.
etsamina iz. Batez ere Ipar. 'azterketa'
etsaminatu, etsamina/etsaminatu,
etsaminatzen. du ad. Batez ere Ipar.
etsaminatzaile iz. g.er. 'aztertzailea'
199
Hiztegi Batua
etse* e. etxe
etsenplu iz. Batez ere Ipar. 'adibidea,
eredua': etsenplu(a) eman.
etserzizio espiritual* e. gogo-jardun edo
gogo jardun
etsi 1, etsitzen. du ad.
etsi 2 iz. 'etsipena'
etsia eman 'etsipena eman'
etsia hartu
etsian
etsi-etsian
etsi gaizto
etsialdi
etsiarazi, etsiaraz, etsiarazten. du ad.
etsigaitz izond.
etsigarri izond.
etsikor izond. g.er. 'etsitzeko joera duena'
etsimen* e. etsipen; etsimendu
etsimendu iz. Ipar. 'etsipena'
etsipen
etsipena eman
etsitu, etsi, etsitzen. du ad. Ipar. eta Naf. h.
etsi
etxabe iz. 'etxearen beheko solairua,
kalearen maila berekoa'
etxabere* e. etxe-abere edo etxe abere
etxabizitza* e. etxebizitza
etxadi
etxafuego iz. Beh. h. suziri; bolandera
etxagintza* e. etxegintza
etxagun iz. Bizk. 'etxeko jauna'
etxaguntza iz. Bizk.
etxalde
etxalote* e. exalota
etxandre
etxano iz. Batez ere Zub. 'etxetxoa'
etxape* e. etxepe
etxarte
etxatiar* e. etxetiar
etxe
etxe-abere edo etxe abere
etxe-aitzin edo etxe aitzin
etxe-aurre edo etxe aurre
etxe-bazter edo etxe bazter
etxe-bizkar edo etxe bizkar Ipar.
'teilatuaren gailurra'
etxe-galgarri 'etxekaltea'
etxeko arte 'arteka, etxartea'

etxeko jaun
etxeko lan 1 'etxea zaintzeko lana' 2
'etxean egiteko eskolako lana'
etxe-ogi iz.
etxe orratz
etxerako 1 Bizk. 'aurreztailea' 2: Hi
etxerako!
etxe-sartze
etxe-uso edo etxe uso
etxe-erraldoi* e. etxe orratz
etxebizitza
etxeburu
etxeden* e. itxaron
etxegabe iz.
etxegain
etxegile
etxegin* e. etxegile
etxegintza
etxegizon iz. Zah.
etxejabe
etxejaun
etxekalte izond.
etxeki* e. atxiki
etxekide iz. g.er. 'bizilaguna, etxelaguna'
etxeko 1 iz. 'familiakoa' 2 iz. 'morroi edo
neskamea'
etxekoandre
etxekoandretza
etxekoarte iz. Naf. Zuz.
etxekoi
etxekon iz. Gip. eta Bizk. 'etxebizitza bat
baino gehiagoko baserrietan,
aldameneko etxebizitza nahiz
etxebizitza horretan bizi den pertsona'
etxekoneko iz. 'etxekonean bizi den
pertsona'
etxekotasun
etxekotu, etxeko/etxekotu, etxekotzen. da/
du ad.
etxelagun
etxepe iz.: etxepe bereko etxebizitzak.
etxepeko iz.
etxerarazi, etxeraraz, etxerarazten. du ad.
etxeratu, etxera/etxeratu, etxeratzen.
da/du ad.
etxeratze
200
Hiztegi Batua
etxetiar
etxetiargo iz. g.er. 'maiztertza'
etxetresna
etxetxori
etxezain
etxezaintza
etxezale izond.
etxezulo izond.
etxi* e. utzi
etxilar iz. Ipar. 'ilarra'
etxola
etxolategi iz. Ipar. 'kanpalekua'
etxondo iz. Ipar.
etxun* e. etzan
etxura* e. itxura
etzaleku
etzan, etzaten. da/du ad.
etzanaldi
etzanarazi, etzanaraz, etzanarazten. du ad.
etzangia iz. Ipar. 'etzalekua, etzauntza'
etzangu* e. etzangia; etzauntza; etzaleku
etzantegi iz. g.er. 'etzalekua'
etzatoki iz. 'etzalekua'
etzaulki iz. 'etzateko aulkia'
etzauntza
etze iz. Sin. alfer-lur
etzi
etziko 1 izlag.: etziko jaialdira garaiz
iritsi nahi dugu. 2 adlag.: etziko egin
beharko duzu lan hori.
etzidamu
etzikaramu
etzilimo adlag. Bizk. 'etzidamu'
etzin, etziten. da/du ad. h. etzan
etzun, etzuten. da/du ad. Bizk. h. etzan
eufemismo
eufonia iz.
eufoniko izond.
euforia
eukalipto iz. Eucaliptus sp.
eukariota iz. Biol.
eukaristia
eukaristiko
euki* e. eduki
euklidear
euli iz. Musca domestica, etab.
euli beltz Ipar. 'haragi-eulia'
euli-txori edo euli txori Muscicapa

sp. eta Ficedula sp.
eulihandi iz. 'haragi-eulia'
eulitzar
eultze iz. 'erlauntza'
eultzi
eultzilari
eultzitu, eultzi/eultzitu, eultzitzen. du ad.
euntze iz. Naf. 'pentzea, belardia'
eunuko
eup
eupada
eurak izord. 'haiek berak'
eurasiar
eurenez adlag. Bizk. Zah. 'berez'
euri
euria ari izan: euria ari zuelako.
euria egin: goiz guztian euria egin
du.
euria izan. da ad.: euria denean.
euri-jasa edo euri jasa
euri-lanbro edo euri lanbro
euri-neurgailu edo euri neurgailu
euri-tanta edo euri tanta
euri-ur edo euri ur
euri-zaparrada edo euri zaparrada
euri-tanto* e. euri-tanta
euri-zapar* e. euri-zaparrada
eurialdi
eurikara izond. 'euria egingo duelako
itxurakoa'
euritako iz.
eurite
euritsu
euritu, euri/euritu, euritzen ad.: denbora
euritzen denean; euritu zuen suz eta
sufrez.
eurixka iz. Ipar. g.er.
euro iz. (dirua)
eurokomunismo
europar: Europar Batasuna.
europartasun
europartu, europar/europartu,
europartzen. da/du ad.
eurrez adlag. Bizk. 'ugari'
eurt interj. Bizk. 'esti!'
eurt egin Bizk. 'atzera egin'
201
Hiztegi Batua
eurt eragin Bizk. 'esti eragin,

atzerarazi'
euskailu iz.
euskal: Montevideoko euskal etxea.
Euskal Autonomia Erkidego:
Euskal Autonomia Erkidegoaren
baliabide ekonomikoak.
euskal gaizto 'euskara gaiztoa'
Euskal Herri: Euskal Herriaren
adiskideak.
euskal herritar
euskalari
euskalaritza
euskaldun
euskaldun berri
euskaldun garbi
euskaldun zahar
euskaldundu, euskaldun/euskaldundu,
euskalduntzen. da/du ad.
euskaldungo iz. 'euskalduntasuna'
euskalduntasun
euskalduntze
euskalgintza
euskalki
euskaltasun
euskaltegi
euskaltzain
euskaltzain ohorezko
euskaltzain oso
euskaltzain urgazle
euskaltzainburu
Euskaltzaindi
euskaltzale
euskaltzaletasun
euskaltzaletu, euskaltzale/euskaltzaletu,
euskaltzaletzen. da/du ad.
euskara
euskara batu
euskara garbi
euskaradun
euskarakada
euskaratu, euskara/euskaratu, euskaratzen.
du ad.
euskaratzaile
euskaratze
euskarri
euskarritu, euskarri/euskarritu,
euskarritzen. du ad.
euskera* e. euskara
eusko (hitz elkarketako lehen osagai
bezala erabiltzen da beti)
Eusko Jaurlaritza
euskotar
eusle izond. eta iz. '(zerbaiti) eusten diona'
euspen
eustaile* e. eusle
eustazpi iz. g.er. 'euskarria'
eutanasia
eutektiko izond. eta iz. Kim.
eutrofizazio iz. Ekol.
eutsi 1, euts/eutsi, eusten. dio ad.
eutsi 2 izond. 'xuhurra'
eutsiezin izond.
eutsigarri 1 izond.: jausteko dagoen
hormari ostiko eutsigarria ipini. 2 iz.
h. euskarri
eutsika adlag. 'eutsiz'
euzko* e. eusko
evenkera (hizkuntza)
exageratu* e. esajeratu
exagerazio* e. esajerazio
exalota iz. Ipar. 'tipulatxa' Allium
ascalonicum
examina* e. etsamina
exegesi
exegeta
exek* e. xake-joko
exekutibo
exenplo* e. etsenplu
exeri* e. eseri
exerzizio* e. ariketa; jardun
exhibizionismo
exhibizionista
exigitu* e. eskatu; behartu; x-tu beharra
izan
exijentzia* e. eskaera
existentzia
existentzial
existentzialismo
existentzialista
existitu, existi, existitzen. da ad.
exito* e. arrakasta
exkax izond. Adkor.
202
Hiztegi Batua
exodo
exoeskeleto iz. Zool.
exogeno izond. Med.
exortatu* e. eskatu; erregutu
exorzismo
exorzista
exotermiko izond. Kim.
exotiko
exotismo
experimentazio* e. esperimentazio
exportatu* e. esportatu
expres* e. espres
expresionismo* e. espresionismo
ez 1 iz. 2 [partikula]
-ik eza
ez adituarena egin
ez bezala
ez entzuna egin
ez entzunarena egin
ez entzun egin
ez eta Sin. ezta
ez eta... ere edo ezta edo ezta... ere
ez... ez...
ez ezagunarena egin
ez eze
ez ezen
ez ezik
ez-gramatikal Gram.
ez-gramatikaltasun Gram.
ez horixe
ez ikusiarena egin
ez ikusi egin
ez zera!
ez eta... edo ez eta... ere edo ezta edo
ezta... ere
ez ikusi iz. g.er. 'mespretxua': alargun
koitaduari ez ikusi asko egiten
zizkioten.
ez-egiteko iz.: aska nazazue, edota bestela
egingo dut nik ez-egitekoren bat gaur
hemen.
ez-konfesional izond. Sin. akonfesional
ez-metal izond. Kim.
ez-ohizko* e. ezohiko
ez-organiko izond. Kim.
ezaba adlag. Zub. g.er. 'gorderik'
ezabaezin izond.
ezabagailu
ezabagaitz izond.
ezabagoma iz. Sin. borragoma; goma
ezabailu* e. ezabagailu
ezabaketa
ezabaki adlag. Zub. g.er. 'gorderik'
ezabapen
ezabatu, ezaba, ezabatzen. da/du ad.
ezabatze
ezadostasun* e. desadostasun
ezaguera
ezaguera egin edo ezaguerak egin
ezaguera hartu edo ezaguerak
hartu g.er.
ezagueran egon
ezaguerara etorri
ezaguerara heldu
ezagueraz adlag. 'ohartuki'
ezagueradun izond.
ezagueragabe izond.
ezagueragabeko izlag.
ezagugaitz* e. ezagungaitz
ezagukari* e. ezaugarri
ezagule* e. ezagutzaile
ezagumen iz. 'ezagutzeko ahalmena'
ezagumendu iz. g.er. 'ezaguera'
ezagun izond. eta iz.: liburu ezagun
batean irakurria; ezagun asko ikusi
genuen bileran.
ezagun izan: ezagun duzu Goierri
aldekoa zarela; hemendik ezagun dira
Baztango mendiak.
ezagungabe izond. h. ezezagun
ezagungaitz izond.
ezagupen maila* e. jakite maila
ezagutarazi, ezagutaraz, ezagutarazten.
dio ad.
ezagutarazle
ezaguterraz izond.
ezagutezin izond.
ezagutu, ezagut, ezagutzen. 1 du ad.: zure
anaia atzo goizean ezagutu nuen. 2
du ad.: ezagutzen dut huts egin
dudala.
ezagutzera eman 'ezagutarazi'
ezagutza 1 iz. 'ezaguera' 2 iz. 'aitortzea,
onartzea'
ezagutza galdu Ipar. 'konortea galdu'
203
Hiztegi Batua
ezagutza egin edo ezagutzak egin

Ipar.
ezagutzagabe izond. g.er.
ezagutzagabetasun iz. g.er.
ezagutzaile
ezagutze
ezain izond. Bizk. 'itsusia'
ezaindu, ezain/ezaindu, ezaintzen. da/du
ad. Bizk.
ezaingarri izond. Bizk.
ezaintasun iz. Bizk.
ezaldi
ezamihilu iz. Anethum graveolens Sin.
aneta
ezantsiatu, ezantsia, ezantsiatzen. da/du
ad. Ipar. g.er. 'antsikabetu,
axolagabetu'
ezantza iz. Ipar. 'gasolina'
ezarian
ezarian-ezarian
ezari-ezarian
ezarketa
ezarkin iz. 'ezarri den gauzakia'
ezarle
ezarpen
ezarraldi
ezarrarazi, ezarraraz, ezarrarazten. du ad.
ezarri, ezar, ezartzen. du ad.
ezartze
ezatsegin izond. Sin. desatsegin
ezauera* e. ezaguera
ezaugarri
ezaugarritu, ezaugarri/ezaugarritu,
ezaugarritzen. da/du ad.
ezaupide
ezautu* e. ezagutu
ezaxola izond. Ipar. 'axolagabea'
ezaxolakeria iz. Ipar. 'axolagabekeria'
ezaxolaki adlag. Ipar. 'axolagabeki'
ezaxolarazi, ezaxolaraz, ezaxolarazten. du
ad. g.er.
ezaxolatasun iz. Ipar. 'axolagabekeria'
ezaxolatu, ezaxola/ezaxolatu, ezaxolatzen.
da ad. Ipar. 'axolagabetu'
ezaxolatuki adlag. Ipar.
ezbai
ezbaian adlag. 'zalantzan'
ezbaika adlag. g.er. 'ezbaian'

ezbaiko izlag. g.er. 'zalantzazkoa'
ezbaikor* e. ezbaiko
ezbehar iz.
ezberdin
ezberdindu, ezberdin/ezberdindu,
ezberdintzen. du ad.
ezberdintasun
ezbide iz. g.er. 'bidegabea, bidegabekeria'
ezbideko izlag. g.er.
ezdeus 1 izond. 2 iz.
ezdeusarazi, ezdeusaraz, ezdeusarazten.
du ad.
ezdeuskeria
ezdeustasun
ezdeustatu, ezdeusta, ezdeustatzen. da/du
ad. Ipar. g.er. 'ezdeustu'
ezdeustu, ezdeus/ezdeustu, ezdeusten. da/
du ad.
eze h. ezen
ezean: geuk egin ezean, ez du inork
egingo; besterik ezean, lehengo
arlotearena esan beharko.
ezeduki 1 izond. 2 iz. Bizk.
ezedukitasun iz. Bizk. g.er.
ezegoki
ezegonkor izond. 'egongaitza'
ezegonkortasun iz. 'egongaiztasuna'
ezein [ezezko esaldietan erabiltzen da, beti
izenarekin] Jas.: ezein gizoni ez zaio
gertatu.
ezelako izlag. Bizk. 'inolakoa'
ezelan adlag. Bizk. 'inola'
ezelan ere
ezen
ezen eta
ezen ez
ezen ez eta Ipar. 'eta ez': hobe zuela
goizegi ezen ez eta berantxe.
ezenetz edo ezenez* e. ezen ez
ezer
ezer asko [ezezko perpausetan
erabilia]: beranduago etorri izan
bagina ere, ez genuen ezer asko
galduko.
ezer ere [ezezko eta galderazko
perpausetan erabilia]
ezer gutxi
204
Hiztegi Batua
ezertan eduki 'kontuan eduki':

jendeen esanak ezertan eduki gabe.
ezertan hartu 'kontuan hartu'
ezertara edo ezertara ere Bizk. 'inola
(ere)': ez zuen partida galdu gura
ezertara ere.
ezererez* e. ezerez
ezerez 1 iz. 2 izond.
ezerezean adlag. (batez ere geratu,
gelditu bezalako aditzekin erabilia)
ezerezkeria
ezereztasun
ezereztatu* e. ezereztu
ezereztu, ezerez/ezereztu, ezerezten. da/du
ad.
ezertako izlag. 'egokia, trebea': sareak
egiten ezertakoa.
ezertariko izlag. [Ezezko perpausetan
erabiltzen da] Batez ere Bizk.: otsein
gaixo bat, ezertariko ondasun gabea.
ezertxo
ezesgarri izond. g.er. 'arbuiagarria'
ezespen
ezetsi, ezets, ezesten. du ad.
ezetz: ezetz erantzun dio; ezetza eman dio.
ezeuki* e. ezeduki
ezezagun
ezezagutu izond. g.er.
ezezik* e. ez ezik; izan ezik; salbu
ezezka adlag.
ezezkako izlag. g.er. 'ezezkoa'
ezezko 1 izlag.: ezezko perpausa. 2 iz.:
ezezkoa eman.
ezezkoan 1 'ezezkoa delakoan':
ezezkoan nago. 2 'erantzuna ezezkoa
bada'
ezezkor* e. ezkor; ezezko
ezezkotasun
ezeztaezin izond.
ezeztagarri
ezeztapen
ezeztarazi, ezeztaraz, ezeztarazten. dio ad.
ezeztatu, ezezta, ezeztatzen. du ad.
ezeztatzaile
ezeztatze iz.
ezeztu, ezetz/ezeztu, ezezten. du ad. g.er.
h. ezeztatu; ezetsi
ezgai izond.
ezgaitasun
ezgaitu, ezgai/ezgaitu, ezgaitzen. du ad.
ezgarai
ezgauza
ezi Batez ere Zub. h. ezen; ezik
ezik: elkarri utzi nahi ezik dabiltzanak. (*
denak joan ziren, ama ezik e.
denak joan ziren, ama izan
ezik )
ezik ere g.er.: ikusi ezik ere ('ikusi

gabe ere').
ezikasi izond.
ezilkor izond. 'hilezina, hilezkorra'
ezilkortasun iz. 'hilezkortasuna,
hilezintasuna'
ezilkortu, ezilkor/ezilkortu, ezilkortzen.
du ad. g.er. 'hilezkortu'
ezin: bilerara ezin etorria adierazi du
gutunez; maiteminak jo duen
bihotzaren ezin etsia.
ezin... -ago: ezin hobeto erantzun
zion; bidea ezin ederragoa nuen.
ezinago Ipar.: errege ezinago ona;
ezinago gaizki moldatuak.
ezin ase iz. eta izond.
ezinda 'ezinik'
ezinean: etxera joan nahi eta joan
ezinean; ezinean dabilenari
laguntzeko.
ezineko: mugatu ezineko
handinahikeria.
ezin esan ahal edo ezin esan ahala
ezinez 'ezinik'
ezin gehiago
ezin gehiagoan
ezin gehiagoko
ezin gehiagoraino
ezinik: irten nahi eta irten ezinik.
ezinka Bizk. 'ezinik'
ezin konta ahal edo ezin konta
ahala: ezin konta ahal(a) paper.
ezin... -zko: ezin barkatuzko bekatua.
ezin izan: ezin da etorri (* ezin du
etorri ); ezin du egin.
ezin-egin iz. 'ezina, ezintasuna'
ezinbertze* e. ezinbeste
ezinbeste iz.
ezinbestean
205
Hiztegi Batua
ezinbesteko
ezinbestez
ezinbestezko
ezinbestekotasun iz. g.er.
ezinbizi iz.: bizinahiak eta ezinbiziak
zerabilen gizona.
ezindu izond.
ezindura iz. Ipar. 'ezintasuna,
elbarritasuna'
ezinegon iz.
ezinegotzi* e. zinegotzi
ezineraman iz. g.er.: agintarien arteko
ezineramana.
ezinezko
ezinikusi iz.
ezinkizun
ezintasun
ezizen
ezjakin izond.
ezjakinean adlag. 'jakin gabe, ohartu
gabe'
ezjakinez adlag. Zah. 'ezjakinean'
ezjakintasun
ezjakite iz. 'ezjakintasuna'
ezkabebelar* e. ezkabia-belar edo
ezkabia belar
ezkabia
ezkabia-belar edo ezkabia belar
'aihenzuria' Clematis vitalba
ezkabiadun
ezkabiatsu
ezkai iz. Thymus vulgaris
ezkail* e. eskail
ezkailu iz. Phoxinus phoxinus Sin. txipa
ezkalu* e. ezkailu
ezkametz* e. erkametz
ezkamezti* e. erkamezti
ezkaratz
ezkarda 1 iz. Ipar. 'izpia, puskatu den
zerbaiten zatia' 2 iz. g.er. 'arrainen
hegala'
ezkarte iz. h. ezker-aihen
ezkata
ezkatadun izond.
ezkatatsu
ezkatatu, ezkata/ezkatatu, ezkatatzen. da
ad.
ezkazal* e. azazkal
ezkel
ezkeldu, ezkel/ezkeldu, ezkeltzen. du ad.
'(begiak) okertu'
ezkeltasun
ezker 1 iz.: baziren ezkerreko begitik
ikusten zituenak. 2 izond. 3 adlag. [
hartu, joan, utzi bezalako
aditzekin erabilia] Batez ere Ipar.:
zuhaitz-lerroak ezker utziz.
ezker-aihen Calystegia sepium eta
Convolvulus arvensis
ezker-eskuin
ezker eta eskuin
ezker-zehar iz. Kirol.
ezker alde* e. ezkerralde
ezkerdo izond. g.er. 'ezkertia'
ezkerka adlag.
ezkerkada iz. 'esku ezkerraz jotako kolpea'
ezkero ( eguerdiko hamabiak ezkero
moduko esapideetan bakarrik
erabiltzekoa)
ezkeroan* e. ezkero; -z gero; -ez gero
ezkeroz* e. ezkero; -z gero; -ez gero
ezkeroztik* e. ezkero; -z gero; -ez gero
ezkerpareta iz. Ipar. 'frontoia'
ezkerralde
ezkerreko iz. eta izlag.
ezkerte iz. h. ezker-aihen
ezkerti
ezkertiar
ezketino* e. ezkero
ezki iz. Tilia
ezkibel izond. g.er. 'mukerra, aurpegiiluna'
ezkila
ezkila-dorre edo ezkila dorre
ezkila-lore edo ezkila lore
Campanula sp.
ezkila-mihi edo ezkila mihi
ezkilazain
ezkira* e. izkira
ezko 1 iz. 'argizaria'
ezko-argi g.er. 'kandela'
ezko 2 izond. Bizk. 'hezea'
ezkon-hitz
ezkon-nahasle iz. eta izond. g.er.
'ezkontza-nahaslea'
206
Hiztegi Batua
ezkon-nahaste iz. g.er. 'adulterioa'

ezkonahizpa iz. Sin. koinata
ezkonanaia
ezkonarazi, ezkonaraz, ezkonarazten. du
ad.
ezkonarreba iz. Sin. koinata
ezkonberri
ezkonbizitza
ezkondu, ezkon, ezkontzen. da/du ad.
ezkongabe izond.
ezkongabeko izlag.
ezkongabetasun iz.
ezkongai
ezkongaietan
ezkonlagun
ezkonsari
ezkontide
ezkontsari* e. ezkonsari
ezkontza
ezkontza-agiri edo ezkontza agiri
ezkontza egin 'ezkondu'
ezkontza galdu
ezkontza-hauste
ezkontza hautsi
ezkontzako berba
ezkontzako hitz
ezkontza-nahasle
ezkontzaz adlag.: hasi ziren
ezkontzaz elkarganatzen; jaiotzaz ez
bazen handizki, ezkontzaz bihurtu zen.
ezkontzazko izlag.: ezkontzazko
ahaidetasuna.
ezkontze
ezkor
ezkortasun
ezkotasun iz. Bizk. 'hezetasuna'
ezkotu, ezko/ezkotu, ezkotzen. da/du ad.
Bizk. 'hezetu'
ezkoztadura iz. g.er.
ezkoztatu, ezkozta, ezkoztatzen. du ad.
g.er. 'ezkoz estali'
ezkur
ezkurdi iz. g.er.
ezkurdun izond. g.er. '(zuhaitzez
mintzatuz) ezkurrak ematen dituena'
ezkutaketa iz.: haurrak ezkutaketan ari
ziren jolasean. (joko-izena)
ezkutaldi
ezkutaleku
ezkutapen
ezkutarazi, ezkutaraz, ezkutarazten. du ad.
ezkutari
ezkutatu, ezkuta, ezkutatzen. da/du ad.
ezkutatze
ezkutu 1 izond. 'gordea' 2 iz. 'sekretua' 3
iz. 'diru-txanpona' 4 iz. 'babeskia'
ezkutuan
ezkutuko
ezkutuka adlag.
ezkutuki
ezleku
ezmezean egon g.er. 'zalantzan egon'
ezne* e. esne
ezo* e. heze
ezohiko izlag.
ezongi iz. Ipar. eta Naf. 'ondoeza'
ezontsa iz. Ipar. 'ondoeza'
ezordu
ezoren
ezotasun* e. hezetasun
ezotu* e. hezetu
ezpa iz. Zah. 'zalantza'
ezpabere 1 lok. Bizk. 'ezperen, bestela' 2
lok. Bizk. 'ezpada, baizik eta'
ezpada junt. 'baizik eta': ez gizon baten,
ezpada askoren egitekoa.
ezpai* e. ezbai
ezpain
ezpain-ertz edo ezpain ertz:
irribarre gozoa ezpain-ertzean
loratzen zaiola.
ezpain-horzkari izond. Fon.
ezpaindun izond. Bot.
ezpaineko iz. 'muturrekoa'
ezpainetako iz.
ezpainetaratu, ezpainetara/ezpainetaratu,
ezpainetaratzen. da/du ad. g.er.:
irribarre gozoa ezpainetaratu
zitzaion.
ezpainkari
ezpainzapi
ezpal
ezpalarta iz. Orcinus orca Sin. orka
207
Hiztegi Batua
ezpaldu, ezpal/ezpaldu, ezpaltzen. du ad.

g.er. 'ezpaletan zatitu'
ezpalka adlag.
ezpalkatu, ezpalka/ezpalkatu, ezpalkatzen.
du ad. g.er. 'ezpaldu'
ezpalketa 1 adlag. Ipar. g.er. 2 iz. g.er.
ezpan* e. ezpain
ezpara iz. Fam. Tabanidae
ezpata 1 iz. (arma) 2 iz. 'lihoa zehatzeko
lanabesa' 3 iz. (orgarena) 4 iz. (kartajokoko saila)
ezpata-arrain edo ezpata arrain
Xiphias gladius
ezpata-belar edo ezpata belar Carex
pendula
ezpata-dantza edo ezpata dantza
ezpata-dantzari edo ezpata dantzari
ezpata-joko edo ezpata joko
ezpata-lore edo ezpata lore
Gladiolus sp.
ezpata-sagar edo ezpata sagar
ezpatadun
ezpatagile
ezpataka
ezpatakada iz. 'ezpata-kolpea, ezpataukaldia'
ezpatalari* e. ezpatari
ezpatari
ezpatatu, ezpata/ezpatatu, ezpatatzen. du
ad. 'garbatu'
ezpel iz. Buxus sempervirens
ezpeldi
ezpeleta iz. (belaontziko hagetako bat)
ezpelki iz. 'ezpelaren zura'
ezpere
ezperen
ezpi iz. '(arrainaren, erlearen) eztena'
ezponda
ezproi
ezpurutasun iz. Fis., Kim.
ezta
ezta edo ezta... ere edo ez eta... edo
ez eta... ere: ezta gutxiagorik ere;
ezta hurrik eman ere; ezta pentsatu
ere.
eztabai iz. g.er. 'eztabaida'
eztabaida
eztabaidan
eztabaidaezin izond. 'ezin

eztabaidatuzkoa'
eztabaidagai
eztabaidagarri
eztabaidagune
eztabaidaka adlag. g.er. 'eztabaidan'
eztabaidatu, eztabaida/eztabaidatu,
eztabaidatzen. du ad.
eztabaidazale izond.
eztai* e. eztei
eztainu
eztainu-belar edo eztainu belar
'azeri-buztana'
eztainuztatu, eztainuzta, eztainuztatzen.
du ad.
eztanda
eztanda egin
eztanda eragin
eztarri
eztarri-zulo edo eztarri zulo
'eztarriko zuloa'
eztasun iz. g.er.
eztegu iz. Bizk. 'ezteiak'
eztei iz. pl.
ezteiak egin
ezteietako iz. g.er. 'ezteiliarra'
ezteiliar
ezteitar iz. g.er. 'ezteiliarra'
ezten
ezten-haga edo ezten haga
eztendun
eztenka
eztenkada
eztenkatu, eztenka/eztenkatu, eztenkatzen.
du ad.
eztera* e. geztera
ezteus* e. ezdeus
ezti 1 iz.
ezti-orraze edo ezti orraze
eztitan edo eztitan izan
eztizko izlag.: eztizko irribarrea.
ezti 2 izond.
ezti-ezti edo ezti-eztia adlag.
eztialdi
eztiarazi, eztiaraz, eztiarazten. du ad.
eztidura iz. Ipar.: halako eztidura bat,
halako zorion bat.
208
Hiztegi Batua
eztigai 1 iz. 'eztia egiteko gaia' 2 iz.

'eztigarria'
eztigailu
eztigarri izond. eta iz.
eztigile
eztigintza
eztikeria
eztiki
eztiro adlag. 'eztiki'
eztitasun
eztitsu
eztitu, ezti/eztitu, eztitzen. da/du ad.
eztitze
eztul
eztul-belar edo eztul belar Tussilago
farfara
eztul egin
eztulka
ezune iz. Bizk. 'ezaldia'
ezurte
ezuste
ezustean
ezusteko 1 izlag.: galerna eta
zurrunbiloa ditu ezusteko lagun. 2 iz.:
sekulako ezustekoa etorri zaie
gainera.
f iz. 'euskal alfabetoaren seigarren letra'
fa iz. (musika-nota)
faboragarri izond. g.er. h. aldeko;
mesedegarri; onuragarri
faboratu, fabora, faboratzen. du ad. Zah.
h. fabore egin; mesede egin
fabore
-en fabore
-en faboretan
fabore egin
faborez
faborito iz. Hist., Kirol.
fabrika
fabrikante* e. fabrikatzaile
fabrikatu, fabrika/fabrikatu, fabrikatzen.
du ad.
fabrikatzaile
fabrikazio
facsimile edo faksimile iz.
fadura* e. padura
faena iz. Taurom.
fago* e. pago
fagoratu* e. fabore egin
fagore* e. fabore
fagot iz. Mus.
faila iz. Geol.
faisai iz. Phasianus colchicus
faja* e. paxa
fakir
faksimile edo facsimile iz.
faktitibo izond. Hizkl.
faktore iz.: Rh faktorea.
faktorial 1 iz. Mat. 2 izond. Mat.
faktorizazio iz. Mat.
faktorketa* e. faktorizazio
faktur* e. postari
faktura
fakturatu, faktura/fakturatu, fakturatzen.
du ad.
fakturazio
fakultate
fakzio
falange 1 iz. Hist. (gudari-taldea) 2 iz.
Anat. (hezurra)
falangeta iz. Anat.
falangina iz. Anat.
falangista iz. Pol.
falazia iz.
falda* e. gona
faliko izond.
falkoin* e. belatz
falo iz. Jas. 'zakila'
falokrata iz.
falokrazia iz.
falta
falta egin
falta gabe
faltan
falta nabaritu
faltaz
falta izan, falta izan, faltako. da/du ad.
faltadun
faltaduri izond. g.er. 'faltaduna, erruduna'
faltarazi, faltaraz, faltarazten. du ad.
faltatu, falta/faltatu, faltatzen. 1 du ad.
'huts egin' 2 da ad. 'falta izan'
faltatze
faltrikera iz. Bizk. 'sakela, patrika'
209
Hiztegi Batua
faltsazionismo iz. Fil.

faltseria iz. Zah. 'faltsukeria'
faltsia iz. g.er. 'faltsukeria'
faltsifikatu, faltsifika, faltsifikatzen. du ad.
faltsifikazio
faltsu
faltsukeria
faltsuki
faltsutasun
faltsutu, faltsu/faltsutu, faltsutzen. du ad.
fama
famatu 1, fama/famatu, famatzen. du ad.
'goraipatu'
famatu 2 izond. 'ospetsua'
familia
familia izan. du ad.
familiako izlag. eta iz.
familiaburu
familiarte
familiarteko
familiatu, familia/familiatu, familiatzen.
da ad. Ipar.
fan iz. 'zalea, jarraitzailea'
fanatiko
fanatismo
fandango
fandangolari
faneka* e. paneka
fanerogamo iz. eta izond. Bot.
fanfarre
fanfarroi izond. Beh. 'harroa, harroputza'
fangera iz. (hizkuntza)
fantasia
fantasma
fantasmagoria iz.
fantastiko
fanzine
faraoi
faraon* e. faraoi
fardel
fardeleria
fardelkeria
fardeltoki
fardo 1 izond. Ipar. g.er. 'harroa'
fardo 2 iz. Heg.
farfaila 1 izond. 'harroa'
farfaila 2* e. parpaila
faringe
faringitis iz. Med.
farisau* e. fariseu
farisear* e. fariseu
fariseu
farmakologia iz. Med.
farmakologiko izond. Med.
farmazia
farmazialari iz. Sin. botikari
faro
faroera (hizkuntza)
farol 1 iz. Heg. 'argiontzia' 2 iz. Heg. 'kaleargia'
farola* e. farol
farozain
farra* e. barre
farrasta* e. parrasta
farre* e. barre
fartsa
faruxa* e. pagotxa
fase
faszikulatu izond. Biol. 'sortakatua'
faszikulu iz.
faszismo* e. faxismo
faszista* e. faxista
fatalismo
fatalista
fatiko izond. Hizkl.
fatur* e. postari
fatxada iz. Eraik.
faun izond. Ipar. 'hutsala'
fauna
faundu, faun/faundu, fauntzen. da/du ad.
Ipar. g.er.
faunkeria iz. g.er. 'harrokeria'
fauno
fauvismo
fax
faxismo
faxista
fazies iz. Geol.
fazoin iz. Ipar. Zah.
fedatu, feda, fedatzen. du ad. g.er.
'ezkontzeko hitza eman'
fede
ene fedea
fede eman
210
Hiztegi Batua
fede-hausle iz. g.er. 'heretikoa'

fede on
fedezko
fededun
fedegabe izond.
fedegabeko
fedegabetasun
fedegabetu, fedegabe/fedegabetu,
fedegabetzen. da/du ad.
fedegabezia* e. fedegabetasun
fedekide
federal izond.: Alemaniako Errepublika
Federala.
federalismo
federalista
federatu, federa, federatzen. da ad.:
Mikronesiako Estatu Federatuak.
federazio
fedetsu izond. g.er.
feiros izond. Ipar. 'hauskorra'; 'sentibera'
feit iz. Batez ere Zub. 'gertakaria'
fekula
feldespato
feldro* e. feltro
felpa iz. Heg.
feltro
femenino
feminismo
feminista
feminitate iz. g.er.
femur iz. Anat. 'izter-hezurra'
fenix
feniziera (hizkuntza)
fenol iz. Kim.
fenomeno
fenomenologia iz.
fenomenologiko izond.
fenotipo iz. Biol.
feodal* e. feudal
ferafutro adlag. Ipar.
ferde* e. berde
fereka
ferekaka
ferekaldi
ferekatu, fereka/ferekatu, ferekatzen. du
ad.
ferekatzaile
fereku* e. fereka
feria
fermu izond. Ipar. 'irmoa'
fermuki adlag. Ipar.
fermutasun iz. Ipar.
ferra
ferratoki
ferratu, ferra/ferratu, ferratzen. du ad.
ferratzaile
ferreta iz. Ipar. 'edarra, suila'
ferreteria* e. burdindegi
ferriko izond. Metal.
ferrita iz. Metal.
ferritiko izond. Metal.
ferrokarril* e. burdinbide
ferromagnetiko izond. Fis.
ferry
festa iz.: festa-giro ederra.
festa egin
festa-egun
festa-berri* e. Bestaberri
festaburu iz. (Liturgia katolikoan erabilia)
festazale
festibal iz. 'jaialdia'
fetal
fetitxe
fetitxismo
fetu iz. 'umekia'
fetxa* e. data
fetxatu* e. datatu
fetxo izond. Ipar.
fetxoki adlag. Ipar.
fetxotasun iz. Ipar.
feudal izond.: gizarte feudala.
feudalismo
feudo iz. Heg.
fiadore iz. Zah.
fibra* e. zuntz
fibrinogeno iz. Biokim.
ficus iz. Ficus elastica
fida izan. da ad. Ipar. 'fidatu'
fidagaitz
fidagaizkeria
fidagaiztasun
fidagaiztu, fidagaitz/fidagaiztu,
fidagaizten. da/du ad.
fidagarri
211
Hiztegi Batua
fidagarritasun
fidakaitz* e. fidagaitz
fidakaiztu* e. fidagaiztu
fidakor
fidantzia iz. 'uste ona'
fidatu, fida, fidatzen. 1 da ad.: zeure
indarretan soilik fidatzen zara. 2 du
ad.: ez diozu berritsuari sekreturik
fidatzen.
fidel
fidelitate
fidelki
fideltasun
fideo iz. Heg.
fieltro* e. feltro
fier izond. Ipar. eta Naf.
fierki adlag. Ipar.
fiertu, fier/fiertu, fiertzen. da/du ad. Ipar.
g.er.
figura
figuratibo izond. (arte mota bati
dagokiona)
figurazio iz.
figurin
fijatu* e. erreparatu; ohartu; finkatu
fijiar (herritarra)
fijiera (hizkuntza)
fiko* e. piku
fikotze* e. pikondo
fiktizio* e. gezurrezko; fikziozko
fikzio iz. Liter.
fikziozko izlag.
filantropia
filantropiko
filantropo
filarmoniko izond.: orkestra filarmonikoa.
filatelia
filateliko
filatelista
fildeferra* e. burdinari; alanbre
filial iz.
filiazio
filibustari* e. filibustero
filibustero
filigrana
filipinar (herritarra)
filipinera (hizkuntza)
film
film ertain
film labur
film luze
filmatu, filma, filmatzen. du ad.
filmatze
filmegile
filmina* e. diapositiba
filmografia
filmoteka 1 iz. 'mikrofilmen biltegia' 2* iz.
e. zinemateka
filogenetiko
filogenia
filologia
filologiko
filologo
filosofari* e. filosofo
filosofatu, filosofa, filosofatzen. du ad.
filosofia iz.: filosofia sistemak.
filosofiko
filosofilari* e. filosofo
filosofo
filoxera iz. Vitens vitifolii
filtratu* e. iragazi; irazi
filum iz. Biol.
filus izond. Ipar. g.er.
filuskeria iz. Ipar. g.er.
fin 1 iz.
azken finean
fin gaitz egin
fin gaizto egin
fin 2 izond.: langile fina; fin jokatu, ibili.
final iz. Kirol.
final-laurden
final-zortziren
finalaurreko iz. Sin. finalerdi
finalerdi iz. Sin. finalaurreko
finalis iz. Mus.
finalista
finantza iz.: finantza arazoak.
finantzabide
finantzaketa iz.
finantzari iz.
finantzario izond.: arazo tekniko eta
finantzarioak.
finantzatu, finantza/finantzatu,
finantzatzen. du ad.
212
Hiztegi Batua
finantzatzaile
findegi iz.: petrolio-findegia.
findu, fin/findu, fintzen. da/du ad.:
petrolioa findu.
fineza iz. Heg. h. fintasun
finezia iz. Ipar. 'amarrua'
fini izan. da/du ad. Ipar. 'amaitu, bukatu'
eta fini Ipar. Beh.
finitu 1, fini, finitzen. da/du ad. Ipar.
'amaitu, bukatu'
finitu 2 izond. Fil., Mat.
finitze
finkagarri iz. 'finkatzen duena'
finkapen
finkarazi, finkaraz, finkarazten. dio ad.
finkatu, finka, finkatzen. du ad.: Saulek
bere erregetza finkatu zuenean;
zangoak non finkatzen zituen ikusi ere
gabe; bere egoitza Bilbon finkatzeko.
( *Donostian finkatu dira e.
Donostian kokatu dira )
finkatzaile
finkatze
finketa
finki adlag. Ipar. 'fermuki, irmoki'
finko izond.
finkotasun
finlandiar (herritarra)
finlandiera (hizkuntza) Sin. suomiera
fintasun
fio izan. da ad. Gip. Lgart. 'fidatu'
fiordo
firfira iz.
firi-fara
firi-firi
firin-faran
firma 1 iz. Heg. 'sinadura' 2 iz. 'enpresa'
firmamentu* e. ortzi
firmatu* e. sinatu
firme izond. Zah. 'irmoa'
firrila 1 iz. g.er. 'gurpila' 2 iz. g.er.
'maratila'
firrinda iz. Ipar.
firrindan
firrindaka adlag. 'firrindan'
firu* e. piru
firurika Ipar.
firurikan
firurikatu, firurika/firurikatu, firurikatzen.
da/du ad. Ipar. 'birarazi'
fisika
fisikari iz.
fisiko izond.
fisikoki
fisio iz. Fis.
fisiologia
fisiologiko
fisionomia iz.
fisioterapeuta
fisioterapia
fiskal 1 izond. 'zergari, ogasunari
dagokiona'
fiskal 2 iz. Heg. Zuz.
fisonomia* e. fisionomia
fisura iz. Anat., Med.
fite adlag. Ipar. eta Naf.
fitofago
fitopatologia
fitoplankton
fitosanitario
fits
fitsik
fitxa
fitxaketa
fitxategi
fitxatu, fitxa/fitxatu, fitxatzen. du ad.
fitxero* e. fitxategi
fiu
flagelo iz. Biol.
flagelodun izond. Biol.
flakarazi, flakaraz, flakarazten. du ad.
Ipar. 'ahularazi'
flakatu, flaka, flakatzen. 1 da/du ad. Batez
ere Ipar. 'ahuldu' 2 da/du ad. Heg.
'argaldu'
flakezia
flakia iz. Batez ere Gip. Herr.
flako izond. Batez ere Ipar. 'ahula'
flakoin* e. flasko
flakotasun
flamenco* e. flamenko
flamenko 1 iz. Phoenicopterus ruber
flamenko 2 iz. (Andaluziako musika eta
dantza)
213
Hiztegi Batua
flan
flanela
flanelografo
flanelograma
flash
flasko
flauta
flautista
flebitis
fleitean izan. da ad. Ipar. 'sasoian izan':
pilotari hori fleitean da egun.
flemoi
fletxa* e. gezi
flexio iz. Gram.
flogisto iz. Kim.
floka iz. Ipar.
flora iz. Sin. landaredi
florikultura* e. loregintza; lorezaintza
florin iz. (dirua)
flota iz. 'ontzidia'
flotagailu
flotagarri
flotatu, flota, flotatzen. du ad. [ nor
kasurik gabea]
flotazio
fluido iz.
fluktuazio
fluor
fluoreszente
fluoreszentzia
fluxu 1 iz. Mat., Fis.: fluxu magnetikoa. 2
(Bestetan, erabil isuri, jario ;
joan-etorri, mugimendu )
foagras* e. foie gras
fobia
foie gras
foka iz. Fam. Phocidae Sin. itsas txakur
fokatu* e. fokuratu
foku
fokuratu, fokura/fokuratu, fokuratzen. du
ad.
folikulu iz. Anat., Bot.
folio
foliolo iz. Bot.
folk iz.: folk musika. (musika mota)
folklore
folklorekeria
folkloriko
folklorista iz. 'folklore-gaietan aditua'
fonazio iz. Hizkl.
fondo iz. h. funts
fonema
fonetika
fonetikalari
fonetiko
fonetismo iz. Hizkl.
fongafaletar (herritarra)
foniko izond. Hizkl.
fonografo
fonograma
fonologia
fonologiko
fonoteka
fontanela iz. Anat.
fontanero* e. iturgin
football* e. futbol
foral
foraminifero iz. eta izond. Zool.
forentse izond. Heg. Zuz.
forja
forjagarri izond. Teknol.
forjaketa iz. Teknol.
forjari
forjatu, forja/forjatu, forjatzen. du ad.
Teknol.
forma
formakuntza iz. 'hezkuntza, heziketa'
formal 1 izond. 'formazkoa, formari
dagokiona' 2 izond. Heg. Herr.
'zintzoa'
formaldatu, formalda, formaldatzen.
da/du ad.
formaldehido iz. Kim.
formaldu, formal/formaldu, formaltzen.
da/du ad. Heg. Herr. 'formal, zintzo
bihurtu'
formalidade iz. Heg. Beh.
formalismo
formalista
formalitate
formalizatu, formaliza, formalizatzen. du
ad.
formalizatze
formalizazio
214
Hiztegi Batua
formalki
formaltasun iz. g.er.
forman egon* e. sasoian egon; trenpuan
izan; fleitean izan
formante iz.
formatu 1, forma/formatu, formatzen. da/
du ad.
formatu 2 iz.
formazio
formol iz. Kim.
formula
formulario
formulatu, formula/formulatu,
formulatzen. du ad.
formulazio
fornitu* e. hornitu
foro 1 iz. Hist. 2 iz. 'eztabaidagunea'
forradura
forratu, forra, forratzen. du ad.
forru
fortaleza* e. gotorleku
forte iz. Mus.
fortuna iz. 'zoria'
fortuna egin Ipar. 'aberastu'
fortunatu, fortuna/fortunatu, fortunatzen.
da ad. Lgart. 'gertatu, suertatu':
fortunatu da horien etxetik dama
gazte bat joatea.
foru
Foru Aldundi
Foru Diputazio
Foru Erkidego: Nafarroako Foru
Erkidegoa.
forudun izond.
forulari
foruzale
foruzaletasun
fosfato
fosforeszente
fosforeszentzia
fosforiko
fosforo
fosil
fosildu, fosil/fosildu, fosiltzen. da/du ad.
fosiltze
foto
fotoelektriko
fotoelektrizitate
fotogeniko izond.
fotograbatu
fotografia
fotografiatu, fotografia/fotografiatu,
fotografiatzen. du ad.
fotografiko
fotografo
fotograma iz. (filmekoa)
fotoi iz. Fis.
fotokonposaketa* e. fotokonposizio
fotokonposizio
fotokopia
fotokopiadora* e. fotokopiagailu
fotokopiagailu
fotokopiatu, fotokopia/fotokopiatu,
fotokopiatzen. du ad.
fotolito
fotometro
fotomuntatze
fotosintesi
fotovoltaiko izond. Fis.
foular* e. fular
frac* e. frak
fragata
frai: Frai Luis Villasante.
fraide
fraidegai
fraidego iz. Ipar.
fraidetegi
fraidetu, fraide/fraidetu, fraidetzen. da ad.
fraidetza
fraile* e. fraide
frak
fraka* e. praka
frakadun* e. prakadun
frakasatu* e. porrot egin
frakaso* e. porrot
fraktal* e. porrot
frakzio
frakzionario
framazon iz. Ipar. 'masoia'
framazoneria iz. Ipar. Sin. masoneria
franela* e. flanela
franelografo* e. flanelografo
franelograma* e. flanelograma
frango* e. franko
215
Hiztegi Batua
frankezia iz. Beh. g.er. 'tolesgabetasuna'

frankia iz. Ipar. 'ugaritasuna'
frankian
frankismo
frankista
frankizia iz. Ekon., Zuz.
franko 1 zenbtz.: duela franko urte; etxe
frankotan ikusten den gauza;
isurarazi diote negarra franko.
frankotan adlag.: frankotan esana.
franko 2 iz. 'antzinako Frantziako
herritarra'
frankofonia
frankofono
frankoki adlag. Ipar. 'ugaritasunez'
frankotasun
frankotiradore* e. frankotiratzaile
frankotiratzaile
frantses 1 (herritarra) Sin. frantziar 2
(hizkuntza)
frantses-belar edo frantses belar
'alpapa, luzerna'
frantses-euskaldun
frantses-porru edo frantses porru
'zainzuria'
frantsesera* e. frantses
frantseste 1 iz. (gerrate baten izena)
frantseste 2
frantsestu, frantses/frantsestu, frantsesten.
da/du ad.
frantximankeria iz. Ipar.
frantximant iz. eta izond. Ipar. Pei.
frantziar (herritarra) Sin. frantses
frantziman* e. frantximant
frantziskano izond. eta iz. Ipar.
'frantziskotarra'
frantziskotar
fraseologia iz. Hizkl.
frasko* e. flasko
fraude* e. iruzur
freatiko
freelance
freetowndar (herritarra)
fregadera* e. harraska
frejitu* e. frijitu
frekuentzia iz. 'maiztasuna'
frenatu, frena, frenatzen. du ad. 'balaztatu,

galga eman'
frenesi iz. g.er.
frenetiko izond. g.er.
freno
frente* e. fronte
frera iz. Ipar. 'fraidea'
fresa
fresadore* e. fresatzaile
fresaketa
fresatu, fresa/fresatu, fresatzen. du ad.
fresatzeko makina
fresatzaile
freskagarri
freskatu, freska, freskatzen. da/du ad.
fresko
freskotasun
freskura iz.: goizeko freskuran.
frigorifiko* e. hozkailu
frijiarazi, frijiaraz, frijiarazten. dio ad.
frijitu, friji, frijitzen. du ad.
frikari izond. eta iz. Hizkl.
frikun izond. Ipar.
frikunkeria iz. Ipar.
frikzio* e. tirabira; liskar;
marruskadura (mekanikan)
frintz* e. mintz; printza
friso
fritatu* e. frijitu
frito* e. frijitu
frits* e. fits
frixt* e. brixt
frixtan adlag. Ipar. 'bat-batean'
froga iz. 'zerbait egia dela finkatzeko edo
egiaztatzeko balio duena': euskararen
antzinatasunaren frogarik ez dute
aurkitu han; delituaren froga
nabariak daude. ( *liburuaren
lehen frogak e. liburuaren
lehen probak )
frogabide
frogaezin izond. 'ezin frogatuzkoa'
frogagaitz
frogagarri
frogagiri
frogantza
frogarazi, frogaraz, frogarazten. dio ad.
216
Hiztegi Batua
frogarri* e. frogagarri
frogatu, froga/frogatu, frogatzen. du ad.:
argudio egokiak erabili zituen
haurraren aita zela frogatzeko. (
*lagunak frogatzeko esan zuen

hori e. lagunak probatzeko esan
zuen hori )
frogeta* e. probeta
frogu* e. progu
frontal 1 iz. Eraik. 2 izond.
fronte
frontera* e. muga
frontis
frontoi 1 iz. Eraik. 2 iz. h. pilotaleku
frotatu* e. igurtzi
fruitu
fruitudun
fruitugabe
fruitutsu
fruktosa iz. Kim.
frustratu, frustra, frustratzen. da ad.
Psikol. (hots: pertsonak frustratzen
dira; ez, ordea, asmoak, ilusioak eta
gisakoak: horiek huts egin
dezakete, edo/eta zapuztu egin
litezke)
frustrazio iz. Psikol.
fruta iz. Heg.: fruta-zukua.
fruta-saltzaile
frutagintza
frutaontzi
frutategi 1 iz. 'fruta gordetzeko lekua' 2 iz.
(supermerkatuetako saila) 1 iz. 'frutadenda'
frutu* e. fruitu
fu (putz egitearen, ufakoaren onomatopeia)
fuel iz. ( fuel-olio -ren forma laburra)
fuel-oil* e. fuel-olio edo fuel olio
fuel-olio edo fuel olio
fuente* e. erretilu
fuera Herr. 'alde!, kanpora!'
fueraka adlag.
fuerte 1 izond. Heg. Beh. 'bortitza,
indartsua, sendoa' 2 iz. Heg. Beh.
'gotorlekua'
fuga iz. (musika mota)
fuin* e. muin
fuksia 1 iz. Fuchsia sp. 2 iz. eta izond.

(kolorea)
fula (hizkuntza)
fular iz.
fumigatu, fumiga, fumigatzen. du ad.
Med., Nekaz.
fumigatzaile iz. Med., Nekaz.
fumigazio iz. Med., Nekaz.
funafutiar (herritarra)
fundamentalismo
fundamentalista
fundamentu
fundamentuzko izlag.
fundatu, funda, fundatzen. du ad.
fundatzaile
fundazio
fundiarazi, fundiaraz, fundiarazten. du ad.
'suntsiarazi'
funditu, fundi, funditzen. 1 da/du ad.:
bonbilla funditu (h. bonbilla erre
). 2 da/du ad. Ipar. 'hondatu, desegin,
suntsitu'
funditzaile izond.: Aingeru funditzailea.
fundizio iz. Heg. h. galdategi; burdinurtu
fungizida
funikular
funsgabe izond.
funsgabeko izlag.
funsgabekeria
funsgabeki
funsgabetasun
funski adlag. Ipar. 'benetan'
funts 1 iz. 'zerbaiten muina, oinarria' 2 iz.
'pertsonen ganora' 3 iz.: maileguaren
funtsa eta korrituak. (finantzetan-eta
erabiltzen dena) 4 iz. 'lur ondasuna'
funtsean
funtsez adlag.
funtsezko
funtsatu, funtsa/funtsatu, funtsatzen.
da/du ad.
funtsezkotasun
funtzio
funtzional
funtzionalismo iz. Hizkl., Psikol.
funtzionalista iz. eta izond. Hizkl., Psikol.
funtzionaltasun
funtzionamendu
217
Hiztegi Batua
funtzionarazi, funtzionaraz,
funtzionarazten. du ad.
funtzionario
funtzionariotza
funtzionatu, funtziona, funtzionatzen. du
ad. [ nor kasurik gabea]: makina
horrek ez du funtzionatzen = makina
horrek ez du lan egiten, makina hori
ez dabil.
furfuria iz. Ipar. 'haserrea': nahi bezainbat
furfuria eta zalaparta.
furfurian adlag.: badoaz furfurian.
furgoi iz.
furgoneta iz.
furia
furnitu* e. hornitu
furrier iz.: kaporal furriera.
furrunda iz. h. burrunba
furtxeta iz. Ipar. 'sardexka'
fuselaia* e. fuselaje
fuselaje
fusible
fusil
fusilamendu
fusilarazi, fusilaraz, fusilarazten. du ad.
fusilatu, fusila, fusilatzen. du ad.
fusilatze
fusio iz. Fis.: fusio-puntua.
fusionatu, fusiona, fusionatzen. 1 da/du
ad. Batez ere Fis. 2 da/du ad. h. batu;
elkartu; bat egin
futbito* e. areto-futbol edo areto futbol
futbol
areto-futbol edo areto futbol
(lagunartean futbito deitzen zaio)
futbol-zelai edo futbol zelai
futbolari
futbolin* e. mahai-futbol edo mahai
futbol
futbolista* e. futbolari
futbolzale
futitu, futi, futitzen. da ad. Ipar. Beh.
futurismo
futurista
futxo Ipar. (harridura adierazteko)
fuxina iz. Ipar. 'hiru hortzeko sardea'
g iz. 'euskal alfabetoaren zazpigarren letra'
g ('gramo'ren sinbolo nazioartekoa)

gaban* e. beroki
gabardina
gabarra
gabe: argirik gabe; argi gaberik; argi
gabe.
gaberik 'gabe': argi gaberik.
gabetanik Heg. g.g.er. 'gaberik'
gabetarik Ipar. 'gaberik'
gabetasun
gabetu, gabe/gabetu, gabetzen. da/du ad.
gabetze iz. g.er.
gabez g.g.er. 'gabe'
gabezia
gabi
gabia iz. (itsasontzietakoa)
gabiatxo iz. (itsasontzietakoa)
gabieta iz. 'gabiatxoa'
gabiko 2 iz. Bizk. eta Naf. g.er. 'azaoa edo
sorta'
gabikotu, gabiko/gabikotu, gabikotzen. du
ad. g.er.
gabinete* 1 e. bulego 2 e. gobernu 3 e.
kabinete
gabirai iz. Accipiter nisus
gabitegi
gabon 1 Heg. 'gau on!' 2 pl. Heg.
'Eguberriak'
Gabon-egun edo Gabon egun
Gabon-eske edo Gabon eske
Gabon-gau edo Gabon gau
Gabon-kanta edo Gabon kanta
Gabon zahar
gabondar (herritarra)
gabonsari
gabonzale iz. g.er.
gaboronetar (herritarra)
gabota iz. (dantza mota)
gaelera iz. (hizkuntza) Sin. gaeliko
gaeliko iz. (hizkuntza) Sin. gaelera
gagauzera (hizkuntza)
gahe iz. Zub. 'burruntzalia'
gai iz.: zenbait gaitan aditua.
(instrumentalean -e- hartzen du:
edozein gaiez mintzatu )
gai egin 'gaitu'
gai egon 'prest egon'
218
Hiztegi Batua
gai izan. da ad.

gai-jartzaile
gaihendu* e. gailendu
gaika adlag.
gaikalde* e. gainalde
gaiki iz. g.er. 'gaia, materia'
gaikuntza
gailen
gailendu, gailen/gailendu, gailentzen.
da/du ad.
gailentasun
gailu iz.
gailur
gailurra jo
gailurreratu, gailurrera/gailurreratu,
gailurreratzen. da/du ad.: eguerdirako
gailurreratu dira mendizaleak.
gailurreria iz.
gailurtu, gailur/gailurtu, gailurtzen. du ad.:
haren idazkietan gailurtzen den gaia.
gain 1 iz.
-az gain
-en gain: bere gain hartu zuen lana.
-en gainean '-i buruz'
gaina hartu
gain-azpi adlag. 'azpikoz gora'
gain beheiti adlag. Ipar. 'gain behera'
gain behera adlag.
gainean
gainetik beheiti adlag. Ipar. eta Naf.
'goitik behera'
gainez gain ibili
gainez gain irabazi Ipar. 'erraz
irabazi': gainez gain irabazi zuten.
gainez gain joan
gain-gaineko izlag. 'bikaina': ipuin
batzuk, gain-gainekoak.
gain-gainetik adlag. Ipar. 'oso, biziki'
gain 2 iz. 'esne gaina'
gainalde
gainazal
gainazpikatu, gainazpika, gainazpikatzen.
du ad.
gainbalio
gainbegirada iz. 'gainbegiratua'
gainbegiraketa* e. gainbegiratu
gainbegirale
gainbegiratu 1, gainbegira,
gainbegiratzen. du ad.
gainbegiratu 2 iz.: gainbegiratu bat eman,
egin.
gainbehera iz.: erromatar inperioaren
gainbehera.
gainbeherakada* e. gainbehera
gainbide
gaindegi
gaindi 1 adlag. 'barrena, zehar'
gaindi egin
gaindiko izlag.
-n gaindi postpos.: elkarrekin
zebiltzan Galilean gaindi.
-tik gaindi postpos.
-z gaindi postpos.
gaindi 2 1 iz. 'gaindidura' 2 iz. Zub. 'aldea'
gaindi izan. da/du ad. Ipar. g.er.
gaindiarazi, gaindiaraz, gaindiarazten. du
ad. Ipar.
gaindidura
gaindiezin izond.
gaindika adlag.
gaindikatu, gaindika/gaindikatu,
gaindikatzen. du ad. Ipar.
gaindikin iz. g.er. 'soberakina'
gainditu, gaindi/gainditu, gainditzen. du
ad.
gainditze
gaindiz adlag. Ipar. g.g.er.
gaindosi iz.
gaindu, gain/gaindu, gaintzen. du ad. h.
gainditu
gainegitura
gainekalde* e. gainalde
gaineko 1 iz. Ipar. 'soinekoa' 2 iz. Heg.
'otordu batean sarreraren ondoko
jakia'
gainera adlag.
gainera berriz g.g.er.
-z gainera postpos.: euskaraz ongi
ikasteaz gainera, lan ikaragarria egin
zuelako.
gainerako
eta gainerakoak
gainerakoan
gainerateko izlag. Ipar. h. gainerako
219
Hiztegi Batua
gaineratu, gainera/gaineratu, gaineratzen.

da/du ad.
gainestruktura* e. gainegitura
gainetik 1 adlag. 'gainera' 2 adlag.
'(janariekin) ondoren'
gainetiko izlag. Batez ere Bizk. 'gainerako'
gainez adlag.
gainez egin 'gainezka egin'
gainezarpen
gainezarri, gainezar, gainezartzen. du ad.
gainezka
gainezka egin
gainezkaldi
gainezkatu, gainezka/gainezkatu,
gainezkatzen. du ad.
gaineztu, gainez/gaineztu, gainezten.
da/du ad. g.er. h. gainezkatu
gaingiroki
gaingora adlag. g.er.: Kartago gaingora
zihoan garaile.
gainjantzi iz. g.er. 'kapa'
gainjarri, gainjar, gainjartzen. du ad.
gainjartze
gainka
gainka egin
gainkalde* e. gainalde
gainkarga
gainkatu, gainka/gainkatu, gainkatzen. du
ad. 'arra emearen gainean jarri'
gainontzean adlag. Gip. eta Naf. h.
gainerakoan
gainontzeko izlag. Gip. eta Naf. h.
gainerako
gaintar
gainti* e. gaindi
gainzama iz. 'gainkarga'
gainzka* e. gainka
gainzurikeria
gainzuritu, gainzuri, gainzuritzen. du ad.
gaiso* e. gaixo
gaisto* e. gaizto
gaita 1 iz. (musika-tresna)
gaitasun
gaitero
gaitu, gai/gaitu, gaitzen. da/du ad.
gaitz 1 iz.
gaitz egin
gaitzera hartu Zah. 'gaizki hartu' (

gaitzera hartu bezala, gaitzera
ezarri / itzuli / bihurtu ere
erabiltzen da)
gaitz erdi adlag.
gaitz-erraile edo gaitz erraile iz.
Ipar.
gaitz-erraite edo gaitz erraite iz.
Ipar. Zah.
gaitz erran, gaitz erran, gaitz erraten
Ipar.
gaitz esan, gaitz esan, gaitz esaten
gaitzez: onez ez bada gaitzez.
gaitz nahi izan edo gaitz desiratu
edo gaitz opa izan Zah.
gaitz 2 izond.
gaitz iritzi
gaitzaldi
gaitze
gaitzegoki iz. g.er. 'zorigaitza'
gaitzeko izlag. Ipar.: gaitzeko arrakasta
izan zuen.
gaitzerizko iz. Jas.
gaitzerraile* e. gaitz erraile
gaitzerraite* e. gaitz erraite
gaitzeru
gaitzesgarri
gaitzesgarrikeria
gaitzesle
gaitzespen
gaitzeste
gaitzets izan. du ad. g.er. 'gaitzetsi'
gaitzetsi, gaitzets, gaitzesten. du ad.
gaitzgabe* e. gaizgabe
gaitzi izan. zaio ad. Ipar.: deus ez zaio
hain gaitzi nola eskergabekeria.
gaitziarazi, gaitziaraz, gaitziarazten. du
ad.
gaitzigarri izond. g.er.
gaitzikor izond. Ipar.
gaitzikortasun iz. g.er.
gaitzitu, gaitzi/gaitzitu, gaitzitzen. da/zaio
ad. Ipar.: bikarioaren jokoa biziki
gaitzitu zaitzaion Oxalderi.
gaitzizen
gaitzondo iz. Zah. g.er.
gaitzurre iz. g.g.er. 'arriskua'
gaitzuru* e. gaitzeru
220
Hiztegi Batua
gaixo 1 iz. eta izond. 'eria' 2 izond.

'errukarria'
gaixorik
gaixoaldi
gaixobera izond. 'erikorra'
gaixoetxe
gaixondo iz. 'eriondoa'
gaixotasun
gaixotegi
gaixoti izond. 'erikorra'
gaixotu, gaixo/gaixotu, gaixotzen. da/du
ad.
gaixozain iz. 'erizaina'
gaixozaintza iz. 'erizaintza'
gaixto* e. gaizto
gaizbera
gaizgabe izond.
gaizgabeko
gaizkata iz. Acipenser sturio
gaizki 1 adlag. 2 iz.: ongiaren eta
gaizkiaren arbola.
gaizki-egile 'gaizkilea'
gaizki egin
gaizki-erraile
gaizki erran
gaizki-esaka
gaizki-esale
gaizki esan
gaizki hartu
gaizki-ulertu
gaizkiagotu, gaizkiago/gaizkiagotu,
gaizkiagotzen. da/du ad.
gaizkide iz.
gaizkigile* e. gaizkile
gaizkika adlag. Ipar.
gaizkikatu, gaizkika/gaizkikatu,
gaizkikatzen. du ad. Ipar. g.er.
gaizkile
gaizkin
gaizkinahi iz.: onginahia eta gaizkinahia.
gaizkindu izond. g.er. 'deabrutua,
deabruak hartua'
gaizkintza iz. g.er.
gaizkitu, gaizki/gaizkitu, gaizkitzen. da/du
ad.: gaixoa gaizkitu egin da.
gaizkoatu, gaizkoa, gaizkoatzen. da/du ad.
Jas.: zauria gaizkoatu zaio.
gaizkondu, gaizkon, gaizkontzen. da/du

ad. Ipar. 'gaizkiagotu, gaiztotu'
gaizo Ipar. eta Naf. Adkor. 'errukarria':
gaizo ni!
gaizpide
gaiztagile iz. Zah. 'gaiztagina'
gaiztagin
gaiztakeria
gaiztarazi* e. gaiztoarazi
gaiztasun iz. 'zailtasuna'
gaiztetsi* e. gaitzetsi
gaizto
gaiztoz
gaiztoarazi, gaiztoaraz, gaiztoarazten. du
ad.
gaiztoki adlag.
gaiztotasun
gaiztoto adlag. Bizk. Zah.
gaiztotu, gaizto/gaiztotu, gaiztotzen. 1 da/
du ad. 'gaizto bihurtu' 2 da/du ad.
'(zauria) gaizkitu'
gaiztotze
gaiztu, gaitz/gaiztu, gaizten. 1 da/du ad.
Ipar. 'gaiztotu' 2 da ad. Ipar. 'gaitzitu'
gajo izond. Gip. (emakumezkoei dagokie)
gakatu* e. gakotu
gako iz. Ipar. 'giltza'
gakotu, gako/gakotu, gakotzen. du ad.
Ipar. 'giltzatu, giltzaz itxi'
galale iz. Zah. 'gari-alea'
gal-gal adlag.
gala iz. Heg.
galai
galaiki
galaitasun
galanki
galanperna iz. Cystoderma sp. eta Lepiota
sp.
galant
galantasun
galanto adlag. Bizk.
galantu, galantu, galantzen. da/du ad.
galarazi, galaraz, galarazten. 1 du ad.
'eragotzi' 2 du ad. 'galtzera behartu' 3
du ad. 'debekatu'
galarazle
galarazpen
galarazte
221
Hiztegi Batua
galarren iz. Bizk. 'galerna'

galarrots
galartzu
galauts
galaxia
galazi 1 iz. Zah. 'gari-hazia'
galazi 2* e. galarazi
galbahe
galbahetu, galbahe/galbahetu,
galbahetzen. du ad.
galbahetze
galbide
galbideratu, galbidera/galbideratu,
galbideratzen. du ad.
galbidetsu
galbizar iz. 'gari-bizarra'
galburu
galda
galdan (batez ere egon aditzarekin
erabilia)
galdatan: eguzki-galdatan.
galdagarri
galdaketa iz. 'metala urtzea'
galdara
galdaragile iz. g.er.
galdaragintza
galdarategi
galdategi iz. 'galda, metala urtzeko
lantegia'
galdatu, galda, galdatzen. 1 du ad. 'goritu'
2 du ad. Ipar. 'galdegin'; 'eskatu'
galdatzaile iz. Ipar. 'galdetzailea';
'eskatzailea'
galde 1 iz. 'galdera, itauna' 2 iz. Ipar.
'eskaera'
-en galdea egin
galdea egin
galdean adlag. 'galdez'
galde-erantzunak
galde-sorta edo galde sorta
galde-zeinu* e. galdera-marka edo
galdera marka
galdearazi, galdearaz, galdearazten. dio
ad.
galdegai
galdegile
galdegin, galdegin, galdegiten. 1 du ad.
'galdetu' 2 du ad. Ipar. 'eskatu'
galdeginarazi, galdeginaraz,
galdeginarazten. 1 dio ad. 2 du ad.
Ipar. 'eskarazi'
galdegite
galdegitza* e. galdeitza
galdeikur* e. galdera-marka edo galdera
marka
galdeitza 1 iz. Ipar. g.g.er. 'eskea' 2 iz.
Ipar. g.g.er. 'galdera'
galdeka adlag. h. galdezka
galdekatu, galdeka/galdekatu,
galdekatzen. du ad.
galdekatzaile
galdekatze
galdeketa
galdekizun
galdemarka* e. galdera-marka edo
galdera marka
galdera
galdera egin
galdera-marka edo galdera marka
galderna iz. 'landare-zorria' Fam.
Aphididae
galdetegi iz.
galdetu, galde/galdetu, galdetzen. du ad.
galdetzaile
galdetze
galdez
galdezko 1 izlag.: galdezko otoitza. 2
izlag.: galdezko perpausa.
galdezka
galdo* e. galto
galdor iz. h. gandor; gailur
galdu, gal, galtzen. da/du ad.
galduan: ez gara galduan irtengo
irakurtzen badugu.
galdu-gordean 1 adlag. 'galtzeko
zorian' 2 adlag. 'nora ezean,
helbururik gabe'
galdu-irabazi iz. pl. Zuz., Merkat.
galdukeria
galdur* e. gandor
gale iz. g.er. 'gogoa'
galego iz. (hizkuntza) Sin. galiziera
galen 1 iz. Goi. g.er. 'zigorra' 2 iz. Goi.
g.er. 'etsipena'
galena iz. Miner.
222
Hiztegi Batua
galendu, galen/galendu, galentzen. da/du

ad. Goi. g.er. 'zentzagarria hartu edo
eman'
galeoi
galeper iz. Coturnix coturnix
galeperki iz. 'galeperraren okela'
galera 1 iz. 'galtzea'
galera 2 iz.: galeretara kondenatua.
(itsasontzi mota)
galeria
galeriano iz. g.er.
galerna
galernatsu izond. g.er.
galetsi, galets, galesten. 1 du ad. Goi.
'galdutzat eman' 2 du ad. Goi.
'hondatu'
galga
galga eman
galgalka adlag.
galgarau
galgarri
galgatu, galga/galgatu, galgatzen. du ad.
'galga eman'
galgo iz. 'erbi-zakurra'
galiar (herritarra)
galikano
galipot iz. Sin. brea
galiziar
galiziera iz. (hizkuntza) Sin. galego
galkatu, galka, galkatzen. 1 du ad.
'mukuru bete' 2* e. kalkatu
galkor
galkortasun
galmen
galmenta iz. Zah. g.er. 'arriskua'
galmotz iz. 'gari motza'
galo* e. galiar
galoi 1 iz. (neurri unitatea) 2 iz. 'xingola'
galoitu, galoi/galoitu, galoitzen. du ad.
g.er. 'galoiz hornitu'
galondo
galopa iz. [batez ere non kasuan erabilia]
galopan 'lauhazka, lauoinka'
galpar* e. kalpar
galsoro iz. 'gari soroa'
galtatu* e. galdatu
galto iz. Zub. 'galdea'
galto egin Zub.

galtxagorri* e. galtzagorri
galtxoin iz. Ipar.
galtza iz. pl.
galtza-jario
galtzak izan
galtzada
galtzadatu, galtzada/galtzadatu,
galtzadatzen. du ad. 'lauzatu': bide
galtzadatuaren bi saihetsak.
galtzadun
galtzagorri
galtzaile
galtzairu* e. altzairu
galtzamotz iz. pl.
galtzapen iz. 'hondamena'; 'galera'
galtzar iz. 'altzoa'
galtzaratu, galtzara, galtzaratzen. du ad.
Ipar.: lursagarrak, artoak
galtzaratzea.
galtzarbe
galtzazale izond. g.er.
galtzazpi iz. g.er.
galtze
galtzerdi
galtzerdi luze
galtzeta iz. g.er. 'galtzerdia'
galtzeta-orratz Sin. galtzorratz
galtzetin iz. Heg. Beh. 'galtzerdi (motza)'
galtzina iz. Naf. 'karea'
galtzipurdi
galtzorratz iz. Sin. galtzeta-orratz
galtzu iz. Batez ere Bizk. 'lastoa, ahotza'
galtzuri* e. gari zuri
galzori
galzorian
galzuri* e. gari zuri
gambiar (herritarra)
gamelu iz. Camelus bactrianus
gameluzain
gameto
gametofito iz. Bot.
gametogenesi iz. Biol.
ganaderitza* e. abeltzaintza
ganadero* e. abeltzain
ganadu
ganadu beltz 'txerria'
223
Hiztegi Batua
ganadu-jan edo ganadu jan 'belarbazka' Sin. ganadu-jateko, ganadu

jateko; ganadu-jaten, ganadu jaten
ganadu-jateko edo ganadu jateko
'belar-bazka' Sin. ganadu-jan,
ganadu jan; ganadu-jaten, ganadu
jaten
ganadu-jaten edo ganadu jaten
'belar-bazka' Sin. ganadu-jan,
ganadu jan; ganadu-jateko, ganadu
jateko
ganadutegi
ganaduzale iz. Gip. 'abeltzaina'
ganba iz. Heg.
ganbara iz. Heg. 'teilatupeko solairua'
ganbara-musika* e. ganbera-musika edo
ganbera musika
ganbela
ganbelu izond. Lgart. 'kirtena, inozoa'
ganbera 1 iz. Ipar. 'logela' 2 iz. Admin.,
Zuz.: diputatuen ganbera;
merkataritza ganbera; ganbera
musika.
ganberari
ganberatxo
ganberazain iz.
ganbiatu* e. kanbiatu; aldatu
ganbil izond. Sin. konbexu
ganbito iz. (xake-jokokoa)
ganbusia iz. Gambusia affinis
gandeler* e. ganderailu
ganderailu 1 iz. Ipar. 'argimutila' 2 iz.
Ipar. 'kandelario(-eguna)'
gando iz. g.er. 'aldaxka'
gandola iz. g.er. 'edontzia, basoa'
gandor
gandu
gandutsu
gandutu, gandu/gandutu, gandutzen.
da/du ad.
ganer iz. Ipar. 'ganbara'
ganga iz. Anat., Arkit.
gangaila* e. gingil
gangailen* e. gingil
gangailu* e. kankailu
gangar 1 iz. Bizk. 'gandorra' 2 izond. Bizk.
'ergela, harroa'
gangarabil* e. gingil; gongoil
gangarkeria iz. Bizk.

gangor* e. gandor
gangrena
gangrenatu, gangrena/gangrenatu,
gangrenatzen. da/du ad.
gangster
ganibet
gano iz. Zub. 'gogoa'; 'funtsa, ganora'
ganora
ganoraz
ganorazko
ganorabako izlag. Bizk.
ganoradun izond. Bizk. g.er.
ganoragabe izond.
ganoragabeko
ganoragabekeria
ganoragabetasun iz. g.er.
ganoratsu
gantxigor
gantxo
gantz
gantz-azido iz. Kim.
gantzatsu izond.
gantzu
gantzudura
gantzugailu iz. Jas. 'gantzua, ukendua'
gantzukari iz. g.er. 'gantzua'
gantzuketa
gantzuki iz. g.er. 'gantzua'
gantzutu, gantzu/gantzutu, gantzutzen. du
ad.
gantzutze
gapar* e. kapar
gapelu* e. kapelu
gapirio
gapoin iz. Ipar. h. kapoi
gar 1 iz. (suarena) 2 iz. Irud.: zure
amodioaren gar saindua. h. kar
garretan
gara 1 'arbiaren eta beste landare batzuen
zurtoina'
gara 2* Ipar. e. geltoki
garabi
garabi-auto
garabiauto* e. garabi-auto
garagar
224
Hiztegi Batua
garagarrak irabazi Sin. zaldaleak

irabazi
garagardi iz. g.er.
garagardo
garagardogile
garagardogintza
garagardotegi
garagarril 1 iz. Gip. eta Naf. h. ekain 2 iz.
Bizk. h. uztail
garai 1 iz.: Rubensen garaiko poeta. 2
izond.: Normandia Garaia; Alpe
Garaiak.
garai atera (Beste esapide hauek ere
erabiltzen dira: garai irten , garai
gelditu , garai jaiki , garai
jarri )
garai izan. da ad. 'nagusi izan'
garaiz
garaialde iz. g.er. 'gainaldea, goialdea'
garaiarazi, garaiaraz, garaiarazten. dio ad.
garaiera iz.: garaiera handiko mendi bat.
garaiezin izond.
garaikide
garaikunde
garaikur iz. 'trofeoa'
garailari izond. eta iz. h. garaile
garaile
garaipen iz.: Lepantoko garaipena;
Parisko garaipen-arkua.
garaisari
garaita* e. garaitia
garaitasun iz.: zure arimaren handitasun
eta garaitasuna.
garaitia iz. Ipar. Jas. 'garaipena'
garaitiar izond. eta iz. Ipar. 'garailea'
garaitiko 1 izlag. Ipar. 'gainerakoa' 2
izlag. Ipar. 'goikoa, goitikoa'
garaitsu izond. g.er. 'garailea'
garaitu, garai/garaitu, garaitzen. du ad.
garaitza iz. Batez ere Bizk. 'garaipena'
garaitzaile
garaitzapen iz. h. garaipen
garaitze
garaitzia iz. Ipar. 'garaipena'
garaje
garako izlag. 'heldutasunera iritsia'
garandu, garan, garantzen. du ad. Bizk.
'aleak kendu'
garangorri iz. 'gurbitzaren fruitua'

garantia iz.
garantizatu, garantiza, garantizatzen. du
ad. Heg. 'bermatu'
garao
garapen iz.: garapen iraunkorra.
gararazi, gararaz, gararazten. du ad.
garasti* e. garesti
garatosa* e. karatosa
garatu, gara, garatzen. da/du ad.
garatxa* e. garatxo
garatxo
garatxo-belar edo garatxo belar
Daphne laureola
garatzaile
garau iz.: garaurik ere ez da gelditu. Sin.
ale; bihi
garaun* e. garau; garun
garautegi
garautsu izond. g.er. Sin. aletsu; bihitsu
garautu* e. garandu
garazia* e. grazia
garaztatu, garazta, garaztatzen. du ad.
garba 1 iz. 'garrama, tresna'
garbai iz. Bizk. 'damua'
garbaitu, garbai/garbaitu, garbaitzen. da
ad. Bizk. 'damutu'
garbal izond. g.er.
garbantzu iz. h. txitxirio
garbari
garbatu, garba/garbatu, garbatzen. 1 du
ad. 'lihoa zehatu' 2* du ad. 'damutu' e.
garbaitu
garbatze
garbi izond. eta adlag.: garbi azaldu digu
auzia.
argi eta garbi
garbi-garbi egin
garbi-ikuzi iz.
garbirik adlag.: garbia nintzen,
garbirik nago.
garbialdi
garbiarazi, garbiaraz, garbiarazten. du ad.
garbigailu
garbigarri
garbigela
garbikeria
225
Hiztegi Batua
garbiketa iz.: etxeko garbiketak egiten ari

da; garbiketak egiteko ontziak.
garbiki iz. Ipar. 'garbi'
garbikunde
garbikuntza
garbileku iz. 'garbitegia'; 'garbitokia'
garbimin iz.: garbiminak jota daudenen
garbizaletasuna.
garbiontzi
garbiro
garbitasun
garbitegi
garbitoki iz. Erl.: garbitokiko arimen
bederatziurrena.
garbitu, garbi/garbitu, garbitzen. da/du ad.
garbitzaile
garbitzapen iz. g.er.
garbitze
garbizale
garbizalekeria
garbizaletasun
garbo iz. Heg.
garda iz. Hexanchus griseus
gardabera* e. kardabera
gardantxilo* e. kardantxilo
garden
gardendu, garden/gardendu, gardentzen.
da/du ad.: ura gardendu zenean,
garbi agertu zen hondoa.
gardenki 1 adlag.
gardenki 2 iz.
gardentasun
gardi iz. g.er.: ene gardiz ('nire iritziz').
gardinga iz. eta izond.
gardingatu, gardinga/gardingatu,
gardingatzen. da/du ad. 'mindu,
zaharmindu'
gardostu, gardots, gardosten. da/du ad.
'gaingiroki erre': usakumeak hil,
lumatu eta, luma apurretatik
garbitzeko, gardostu.
gardu* e. kardu
gardun izond. 'garrak jaurtitzen dituena'
gare* e. joare
garerdian adlag. Batez ere Bizk. 'adinaren
lorean': garerdi-garerdian hil zitzaion
senarra.
garerdiko izlag. Batez ere Bizk.
garesti
garestiarazi, garestiaraz, garestiarazten.
du ad.
garestitasun
garestitu, garesti/garestitu, garestitzen. da/
du ad.
garestitze iz.: bizimoduaren garestitzea.
garezur iz. 'burezurra'
gargara
gari
gari-ale edo gari ale
gari-hazi edo gari hazi
gari-irin edo gari irin
gari-jotze edo gari jotze
gari zuri
garil iz. h. uztail
garita iz. Heg.
garitxa* e. garatxo
garitza 1 iz. 'gari-soroa' 2 iz. 'gari kopuru
handia'
garizuma
garkarastatu, garkarasta, garkarastatzen.
da/du ad. Ipar. g.er.
garkotxe iz. Batez ere Zub. 'garondoa'
garlopa iz. Sin. arrabota; marrusketa
garlopatu, garlopa/garlopatu, garlopatzen.
du ad. 'garlopaz landu'
garmin
garmindu, garmin/garmindu, garmintzen.
da/du ad.
garnata* e. karnata
garnizio
garnu* e. gernu
garo 1 iz. Gip. 'ira, iratzea' 2 iz. Bizk.
'ihintza'
garondo
garondoko iz.
garrafoi iz. Heg.
garraiagailu
garraiarazi, garraiaraz, garraiarazten. dio
ad.
garraiatu, garraia, garraiatzen. du ad.
garraiatzaile
garraiatze iz. g.er. 'garraioa'
garraio
garraioan
garraiobide
226
Hiztegi Batua
garraiolari
garraisi* e. garrasi
garraitu* e. garaitu
garrama iz. 'garba, ezpatatzeko tresna'
garramatu, garrama/garramatu,
garramatzen. du ad.
garramatze
garramura iz. Bizk.
garranga 1 iz. 'amua(ren zatia)' 2 iz.
'izotz-kandela' 3 iz. '(txakurren)
lepokoa'
garrantzi
garrantzizko
garrantzitsu
garrasi
garrasi egin
garrasika
garraska* e. karraska
garratz
garrazkeria
garrazki
garrazta iz. Bizk. 'tantaia'
garraztarro iz. Turdus viscivorus
garraztasun
garraztu, garratz/garraztu, garrazten.
da/du ad.
garreztatu, garrezta, garreztatzen. du ad.
garro
garrondo* e. garondo
garropil iz. 'garretan erretako ogia'
garrotatu, garrota, garrotatzen. du ad.
g.er.
garrote
garrotillo iz. Heg. g.er. 'difteria'
garsoil* e. karsoil
garta iz. [Batez ere pluralean erabiltzen
da] Ipar. 'tenpora'
gartsu* e. kartsu
gartsuki* e. kartsuki
gartsutasun* e. kartsutasun
gartu, gar/gartu, gartzen. da/du ad.
gartxu 1 izond. 'jan-edan urrikoa'
gartxu 2 iz. Phillyrea sp.
gartza iz. g.er.
gartzela* e. kartzela
garun
garundegi
garuntxo
gas iz.: gas-ura ('ur gasduna').
gas-hodi edo gas hodi
gasa* e. gaza
gasbide
gasdun
gaseoso izond.
gaskoi
gasna iz. Lap. eta BNaf. h. gazta
gasoil* e. gasolio
gasolina
(gasolina) zerbitzugune
gasolindegi iz. h. (gasolina) zerbitzugune
gasolio
gastaka iz. Raja sp.
gastarazi, gastaraz, gastarazten. du ad.
gastatu, gasta, gastatzen. da/du ad.
gastatzaile
gasteropodo izond. eta iz. Biol.
gastriko
gastrobaskular izond. Biol.
gastronomia
gastronomiko
gastrula iz. Zool.
gastu
gata iz. Ipar. (arrain mota)
gatabute* e. katabut
gatazka
gatazkatsu
gatazkatu, gatazka/gatazkatu, gatazkatzen.
da ad. g.er.
gatibatu, gatiba, gatibatzen. du ad.
gatibu
gatibualdi
gatibutasun
gatilu* e. katilu
gato* e. pastiza; pastel
gatu iz. Ipar. h. katu
gatx* e. gaitz
gatz
gatza bota
gatza eman
gatz-harri* e. gatzarri
gatzaga
gatzagi
gatzaketa
gatzarazi, gatzaraz, gatzarazten. du ad.
227
Hiztegi Batua
gatzarri iz.: gatzarrizko meak.

gatzatu 1, gatza, gatzatzen. da/du ad.
gatzatu 2 iz. Bizk.
gatzatzaile
gatzdun
gatzemaile
gatzgabe izond.
gatzgabeko izlag.
gatzgabetasun
gatzgabetu, gatzgabe/gatzgabetu,
gatzgabetzen. da/du ad. g.er.
gatzil izond.
gatzitu* e. gazitu
gatzobi
gatzontzi
gatzotz izond. Batez ere Zub. 'gatzgabea,
gatzila'
gatzozpin iz. g.er. 'entsalada'
gatzozpindu 1 iz.
gatzozpindu 2, gatzozpin/gatzozpindu,
gatzozpintzen. du ad.
gatzoztu, gatzotz/gatzoztu, gatzozten.
da/du ad. Zub. 'gezatu, gatzgabetu'
gatzu iz. g.g.er.
gatzun
gatzun-aska edo gatzun aska
gau iz. [deklinabide berezia du: gauk,
gauri, gauren, gauez
mugagabean, eta gauean, gaueko,
gauetik, gauera singularrean]:
gau-egunak.
gau-afari edo gau afari 'gauerdiko
afaria'
gaua galdu 'gaua lo egin gabe igaro'
gauak egun egin 'gauez lan egin'
gauaz
gau-bele edo gau bele Caprimulgus
europaeus
gau-eskola edo gau eskola
gau eta egun
gauez gau 'gau betean'
gau-hontz edo gau hontz iz. Bizk.
gau-jagole iz. Bizk. 'gauzaina'
gau-lore edo gau lore Mirabilis
jalapa
gau-mahai edo gau mahai
gau min
gau on
gaualdi
gauaro
gaubeila
gaubeilari iz. g.er.
gaudimen* e. kaudimen
gauenara iz. Ipar. 'saguzarra'
gauerdi
gauero
gaugiro
gaukari izond. g.er. 'gautxoria'
gaulehen iz. 'gaueko lehen orduak'
gaullismo
gaullista
gaupasa iz.
gaupe
gaur
gaur egun
gaur egunean
gaur egungo
gaur-gaurkoz adlag. g.er.
gaurko 1 izlag.: gaurko lanak. 2
adlag.: gaurko egin behar genuen
hori.
gaurkoan adlag. h. gaur
gaurko egun
gaurko egunean
gaurko egunez
gaurkoz
gaur eguneko* e. gaur egungo
gaurdaino
gaurdanik
gaurdaniko izlag.
gaurgero
gaurgoitik adlag. Ipar. 'gaurdanik'
gaurkotasun
gaurkotu, gaurko/gaurkotu, gaurkotzen.
da/du ad.
gautar
gautu, gau/gautu, gautzen. da/du ad.
gautxo iz.: gautxoen bizitza kontatzen
duen poema.
gautxori
gauza
gauza izan. da ad.
gauzaez izond. Bizk.
gauzain
gauzaki
228
Hiztegi Batua
gauzale
gauzatu, gauza/gauzatu, gauzatzen. da/du
ad.
gauzatze
gauzeztan izond. Bizk.
gaza iz. (ehun mota)
gazela iz. Gazella
gazeta* e. kazeta
gazi
gazi-geza
gazi-gozo
gazi-belar iz. 'mingarratza' Rumex acetosa
gazigarri iz.
gaziki 1 adlag. 2 iz.
gazikutxa
gazitasun
gazitegi
gazitu, gazi/gazitu, gazitzen. da/du ad.
gazitxo izond. 'aukeran gaziegia'
gazitzaile
gazna* e. gasna
gazta
gaztagile
gaztagin iz. Bizk. 'gaztagilea'
gaztagintza
gaztaina
gaztaina-kolore
gaztainadi
gaztainkara
gaztainondo iz. Castanea sp.
Indi gaztainondo Aesculus
hippocastanum Sin. itsas
gaztainondo
itsas gaztainondo Aesculus
hippocastanum Sin. Indi gaztainondo
gaztaka* e. gastaka
gaztanbera
gaztandegi
gaztangile* e. gaztagile; gaztangin
gaztangin iz. Bizk. 'gaztagilea'
gaztangintza* e. gaztagintza
gaztanontzi
gaztaro
gazte
gaztean adlag. Ipar.
gaztedanik adlag. Batez ere Ipar.
gazte-denbora
gazte-jende
gazteko izlag. Ipar. 'gaztetakoa'
gazterik
gaztetako izlag.
gaztetan adlag. Heg.
gaztetandik adlag.
gaztetango izlag. 'gaztetakoa'
gaztetatik adlag.
gaztetik adlag. Ipar. 'gaztetatik'
gaztealdi
gaztedi iz. h. gazteria
gaztekeria iz. g.er.
gaztela-haize
gaztelania iz. (hizkuntza) Sin. espainiera
gaztelau
gaztelera iz. h. gaztelania
gaztelu
gazteo izond. 'gaztetxoa'
gazteria
gaztetasun
gaztetu, gazte/gaztetu, gaztetzen. da/du ad.
gaztetxe
gaztetxo
gaztetze
gaztexko izond. 'aukeran gazteegia'
gaztezaro* e. gaztaro
gaztigar* e. astigar
gaztigarazi, gaztigaraz, gaztigarazten. du
ad.
gaztigatu, gaztiga, gaztigatzen. 1 dio ad.
'abisatu, ohartarazi' 2 du ad. Ipar.
'zigortu'
gaztigu 1 iz. 'abisua' 2 iz. Ipar. 'zigorra'
gazur iz.: gaztari gazura atera; odol
gazura.
ge iz. '"g" letraren izena'
gedar* e. kedar
geheli iz. g.g.er. 'behikia'
gehi (eragiketa sinboloaren deitura)
gehiago
are gehiago
ezin gehiagoan
gehiago dena
gehiago gabe 'gehiagoko gabe'
gehiago izan
gehiagoko gabe edo gehiagokorik
gabe
229
Hiztegi Batua
gehiagorik
gehiagotan
gehiagoko izlag.: gehiagoko
xehetasunetan sartu gabe.
gehiagotasun
gehiagotu, gehiago/gehiagotu,
gehiagotzen. du ad.
gehiagotze
gehiegi
gehiegitan
gehiegizko
gehiegiko izlag. 'gehiegizkoa'
gehiegikeria
gehiegitasun
gehiegitu, gehiegi/gehiegitu, gehiegitzen.
da ad.
gehiegitxo
gehiegixko
gehien 1 izond. 'nagusia': etxeko gehiena;
seme gehiena. 2 adlag. 3 zenbtz.
gehienean edo gehienetan
gehienera edo gehienera ere
'gehienez ere'
gehienez edo gehienez ere
gehienik
gehienik ere
gehiena adlag. Batez ere Gip.
gehienbat
gehiendu, gehien/gehiendu, gehientzen. da
ad. g.er. 'heldu'; 'nagusitu'
gehieneko iz. g.er.: bada gehieneko eta
gutxieneko bat.
gehiengo
gehientasun iz. g.er. 'nagusitasuna'
gehientsu adlag.
gehientsuen izond.
gehientsuenetan adlag.
gehientxo adlag. 'gehientsu'
gehigarri
gehigarrizko izlag.
gehikeria* e. gehiegikeria
gehikuntza
gehitu, gehi, gehitzen. da/du ad.
gehitxo Beh. 'gehiegitxo'
gehitxoago
gehitze
gehixeago
gehixko Beh. 'gehiegixko'

gei* e. gai
geide iz. g.g.er. 'lagun hurkoa'
geinatu, geina, geinatzen. da ad. Zub.
geiser
geisha
geko iz. Gekkonidae
gel
gela
gelakide
gelari
gelatina
gelatxo iz. 'gela txikia'
gelatzar
gelaxka iz. (erleena)
gelazain iz. 'gelaria'
gelba iz. Galeorhinus galeus
gelbera
gelbo iz. 'hauts-mataza'
geldi
geldi egon
geldi-geldi
geldi-geldia adlag. Ipar.
geldiagotu, geldiago/geldiagotu,
geldiagotzen. da/du ad.
geldialdi
geldiarazi, geldiaraz, geldiarazten. du ad.
geldiarte iz. g.er. 'geldiunea'
geldiera
geldiezin izond.
geldigaitz izond.
geldigarri izond.
geldigor izond.: haur geldigor honek ez
gaitu bakean uzten.
geldika adlag. 'apurka, pittinka'
geldi-geldika Bizk.
geldika-geldika Bizk.
geldiketa iz. Kirol.
geldiki* e. geldiro
geldikin iz.
geldikor izond.: uhin geldikorra.
geldileku
geldirik
geldi-geldirik
geldiro
geldi-geldiro edo geldiro-geldiro
gelditasun
230
Hiztegi Batua
gelditoki* e. geltoki
gelditu, geldi, gelditzen. da/du ad.
-tik gelditu. da ad. Batez ere Ipar.:
hauspoak haize ematetik gelditzen
direnean.
gelditxo izond. eta adlag. g.er.
gelditze
geldiune
geldo
geldoki adlag.
geldotasun
geldotu, geldo/geldotu, geldotzen. da/du
ad.
geli* e. geheli
geltoki iz.: tren-geltokia, autobus-geltokia.
geltokiburu
gema iz. 'harribitxia'
gemazio iz. Biol.
geminatu 1 izond. Hizkl. 1 izond. Arkit.
gendarme* e. jendarme
gene
genealogia
genealogiko
generadore* e. sorgailu
general* e. jeneral
generiko
genero
genesi iz. Jas.
genetika
genetiko
genio* e. jenio; jeinu
genital
genitibo
genoma
genotipo iz. Biol.
genozida
genozidio
gentziana iz. Gentiana sp. Sin. errosta
geodesia
geodesiko
geodinamika
geografia
geografiko
geografo
geokimika
geologia
geologiko
geologo
geometria
geometriko
geomorfologia
geomorfologiko izond.
geopolitika
geopolitiko
georgetowndar (herritarra)
georgiar (herritarra)
georgiera iz. (hizkuntza) Sin. kartveliera
geosinklinal iz. Geol.
geostrofiko izond. Meteorol.
geotektonika
geotermiko
geozentriko izond.
gepardo iz. Acinonyx jubatus
geraezin izond.
gerakin iz.
geraldi
geraleku
geranio iz. Geranium sp.
gerarazi, geraraz, gerarazten. du ad.
geratu, gera, geratzen. da/du ad.
gerba iz. 'intxaurrondo, urritzondo edo
gaztainondoaren lore arren multzo
zintzilikaria'
gereta* e. kereta
gerezi
gerezi-erramu Prunus laurocerasus
gereziondo iz. Prunus avium
basa-gereziondo
gerezitze iz. Batez ere Zub. 'gereziondoa'
geriatra
geriatria
geriatriko
geriza iz.: geriza egin.
gerizan
gerizagarri iz. eta izond. g.er.
gerizape* e. gerizpe
gerizatu, geriza/gerizatu, gerizatzen.
da/du ad.
gerizatzaile
gerize* e. geriza
gerizpe
gerizpean
gerizpetan Bizk. 'gerizpean'
gerizpetsu izond. 'itzaltsua'
231
Hiztegi Batua
gerizpetu, gerizpe/gerizpetu, gerizpetzen.

da/du ad.
gerla iz. Ipar.
gerla-denbora
gerla egin
gerla handi 'mundu-gerra'
gerlan ( gerlan aritu, gerlan
ibili bezalako esapideetan erabilia)
gerlaitzin iz. Ipar.
gerlaondo iz. Ipar.
gerlari iz. Ipar.
gerlate iz. Ipar. g.g.er.
gerlati izond. Ipar.
gerlaurre* e. gerraurre; gerlaitzin
gerlazale izond. Ipar.
gerli
germaniko
germanio iz. Kim.
germen iz. Biol.
gernu
gernu-debeku edo gernu debeku:
gernu debekutik operatu dute.
gernubide
gero
eta gero [partizipioaren ondotik
erabiltzen da, ez izenaren ondotik:
bilera bukatu eta gero etxera
abiatu ziren ; *bilera eta gero
e. bileraren ondoren ]
-ez gero edo -z gero

-ez geroz h. -ez gero, -z gero
-ez geroztik
geroago
geroago... -ago
geroago eta... -ago
geroagoko
geroan
gero arte
gero ere
gero eta... -ago
geroko 1 izlag.: geroko bizitza; gero
gerokoak; gerokoak gero. 2 adlag.:
egitekoak geroko utzi.
gerokoan
gerokotz Ipar. 'geroko'
gerora
gerorako
gerotik gerora
geroxe g.er. 'geroxeago'

geroz 'geroztik, harrezkero'
geroz eta... -ago h. gero eta... -ago
gerozko 1 izlag. 'harrezkerokoa,
geroztikakoa' 2 izlag.: Samuelez
gerozko profetak.
geroztikako edo geroztiko
-naz geroz edo -nez geroz '-(e)z gero'
gero... -ago* e. gero eta... -ago; geroago...
-ago
geroaldi
geroenean adlag. 'azkenean'
gerok [ gu izord.aren era indartua]
geroni* e. gerok; geu; guhaur
gerorapen
gerorat* e. gerora
geroratu, gerora/geroratu, geroratzen. du
ad.
geroratze
gerorri* e. guhaur; geu; gerok
gerotxo
gerotxoago
geroxeago
geroxeagoko izlag.
geroztik
gerra
gerra-denbora
gerra egin
gerra-gizon edo gerra gizon h.
gerrari
gerra handi
gerra hotz
gerran
gerra santu
gerra zibil
gerraondo iz.: gerra eta gerraondoari
buruzko bigarren liburua.
gerraontzi
gerraoste
gerrari
gerrate iz.: bake-denboran eta gerratean.
(gerra jakin bat edo gerra-denbora
adierazteko)
gerraurre iz.
gerrazale izond.
gerren
232
Hiztegi Batua
gerri 1 iz. 'giza gorputzaren zatia' 2 iz.

'zuhaitz-enborra'
gerri-buelta iz. Heg. Beh.
'gerriondoa'
gerrialde
gerrikatu, gerrika, gerrikatzen. da/du ad.
gerriko iz.
gerrikoa egin (Basogintzakoa)
gerrilero* e. gerrillari
gerrilla
gerrillari
gerriondo iz. 'gerria'
gerruntze iz. Sin. kortse
gertaberritu, gertaberri, gertaberritzen. du
ad. Jas.
gertaberritze
gertaera
gertagarri izond. 'gerta daitekeena'
gertakari
gertaketa iz. 'prestaketa'
gertakizun
gertakizun egon
gertakuntza iz. g.er. 'gertaera'
gertaldi
gertaleku
gertarazi, gertaraz, gertarazten. du ad.
gertarazte iz. g.er.
gertari
gertatu, gerta, gertatzen. da/du ad.
gerta ala gerta
zer gerta ere
gertatze
gertu 1 1 adlag. 'prest' 2 adlag. eta izond.
'hurbil'
gertuan adlag. Gip. g.er. 'gertu,
hurbil'
gertu egon
gertuko izlag. Gip. 'hurbilekoa'
gertu 2, gertutzen. da/du ad. Heg.
'prestatu, gertatu'
gertuera iz. 'prestaera'
gertuketa iz. Batez ere Bizk. g.er.
'gertuera, prestaketa'
gerturatu, gertura/gerturatu, gerturatzen.
da ad.
gerturik
gertutasun
gertutu* e. gertu 2; gertatu

gertuz adlag. Zah. 'egiazki'
gerundio
geruza
gesal
gesaldu, gesal/gesaldu, gesaltzen. da/du
ad. '(elurra) urtu'
gestu* e. jestu
gesu baten Bizk.: gesu baten egingo dugu
hori.
geu [ gu izord.aren era indartua]
geun 1 iz. Bizk. 'amaraun handia' 2 iz.
Bizk. 'lausoa'
geundu, geun/geundu, geuntzen. da/du ad.
Bizk. 'lausotu, gandutu'
geure
geurez
geureganatu, geuregana/geureganatu,
geureganatzen. du ad.
geurekoi
geurekoikeria
geurekoitasun
geuretu, geure/geuretu, geuretzen. du ad.
geurtz adlag. Zah. Jas. 'datorren urtean'
geza
gazi-geza
gezal* e. gesal
gezamin izond. eta iz. (sagar mota)
gezatasun
gezate izond. eta iz. (sagar mota)
gezatu, geza/gezatu, gezatzen. da/du ad.
gezi
gezilari iz. g.er.
gezileiho iz. 'saietera'
geztera
gezur iz.: ni, gezurra badirudi ere,
hemengoa naiz.
gezur-jario iz. eta izond.
gezurra esan edo gezurra erran
gezurretan
gezurrez adlag.
gezur-zulo izond. 'gezurtia,
gezurrontzia'
gezur-zuri izond. g.er. 'faltsua'
gezurkeria iz. g.er. 'faltsukeria,
itxurakeria'
gezurrezko
233
Hiztegi Batua
gezurrontzi izond.
gezurtamen
gezurtarazi, gezurtaraz, gezurtarazten. dio
ad.
gezurtari izond. eta iz. Ipar. 'gezurtia'
gezurtatu, gezurta, gezurtatzen. du ad.
gezurti
ghanatar (herritarra)
ghetto
gia 1 iz. (haragiarena)
gia 2* e. gida; gidari
giatu, gia/giatu, giatzen. du ad. Bizk.
'(lurra) landu'
gibel 1 iz. 'atzea'
gibela h. gibelera
gibela eman
gibel-asmo edo gibel asmo
gibelean
gibeleko izlag. Ipar. 'atzekoa'
gibelera
gibelera egin edo gibelerat egin
gibeletik
gibel 2 iz. (erraia)
gibel-belar Hepatica nobilis
gibel-handi
gibel-ore 'foie gras'
gibelalde
gibelamendu
gibelarazi, gibelaraz, gibelarazten. du ad.
gibelarazle izond. g.er.
gibelari iz. g.er. '(pilotan) atzelaria'
gibelatu, gibela, gibelatzen. da/du ad.
gibelatzaile izond. 'gibelarazlea'
gibeleko iz. 'gibeleko gaitza'
gibeleratu, gibelera/gibeleratu,
gibeleratzen. da/du ad. Ipar. g.er.
'gibelatu'
gibelgorri iz. Russula integra
gibeljale izond. 'gaizki-esalea'
gibelka adlag. 'atzeraka'
gibelmin iz. g.er. 'behazuna'
gibelondo iz. 'ondorioa'
gibelori
gibelurdin iz. Russula virescens
gibelzorrotz iz. (sagar mota)
giberri iz. Bizk. g.er. 'abere xehea'
gibizta* e. begizta
giboi iz. Hylobates sp.

gida 1 iz. 'gidaria' 2 iz. 'gidaritza'
gidabaimen
gidail iz. g.er.
gidalerro
gidaliburu
gidarazi, gidaraz, gidarazten. du ad.
gidari
gidaritza
gidatu, gida/gidatu, gidatzen. du ad.
gidatzaile
gidatze
gider
gidoi iz. Heg.
gidoigile iz. Heg.
gidoilari iz. Heg.
gigolo
gihar
giharre* e. gihar
giharreria iz. g.er. Sin. muskulatura
gihartsu
gihartu, gihar/gihartu, gihartzen. da/du ad.
gila
gilbera izond. Bizk. 'kilikorra'
gilbor
gili* e. kili-kili
gillotina
gillotinatu, gillotina/gillotinatu,
gillotinatzen. du ad.
gilori iz. g.er. 'mirtoa'
giltzadura
giltzain iz. Batez ere Ipar. 'giltzaria';
'sakristaua'
giltzape
giltzaperatu, giltzapera/giltzaperatu,
giltzaperatzen. du ad.
giltzapetu, giltzape/giltzapetu,
giltzapetzen. du ad.
giltzari
giltzarrapo iz.
giltzarri
giltzatako iz. 'giltzak (lotu eta) eramateko
tresna'
giltzatu, giltza/giltzatu, giltzatzen. du/da
ad.
giltzatze
giltzurrin* e. giltzurrun
234
Hiztegi Batua
giltzurrun
gimnasi gela* e. gimnasio
gimnasia iz. h. gimnastika
gimnasileku* e. gimnasio
gimnasio
gimnasta
gimnastika
gimnospermo
gin
ginarra iz. Bizk. 'txilarra'
ginbail
ginbaildun
ginbalet
ginbelet* e. ginbalet
ginber* e. binper
ginda* e. ginga
gindax iz. g.er. (garabi mota)
gindondo* e. gingondo
gineaberriar (herritarra)
gineabissautar (herritarra)
ginear (herritarra)
ginebra* e. gin
ginekologia
ginekologo
ginezeo
ginga
gingil
gingondo iz. Prunus cerasus
ginoan adlag. Bizk. 'neurrian, heinean':
ahal dugun ginoan saiatuko gara
lana burutzen.
giol iz. 'txotxongilo mota eta -antzerkia'
giputz 1 izond. eta iz. 'gipuzkeraz
mintzatzen dena' 2 izond. eta iz.
'gipuzkoarra'
gipuzkera
gipuzkeratu, gipuzkera/gipuzkeratu,
gipuzkeratzen. du ad.
gipuzkoar (herritarra)
giranoi iz. Ipar.
girasol* e. ekilore
girgil iz. 'xingola'
girgileria
girgilo iz. Bizk.
girgilu iz. 'presoak lotzeko burdina'
giristino izond. eta iz. Lap. eta BNaf.
'kristaua'
giristinoki adlag. Lap. eta BNaf. 'kristauki'

giristinotasun iz. Lap. eta BNaf.
'kristautasuna'
giristinotu, giristino/giristinotu,
giristinotzen. da/du ad. Lap. eta BNaf.
'kristautu'
giristinotze
girixtino* e. giristino
girlanda
giro
giro egon
giro izan. da ad.
giroskopio
girotu, giro/girotu, girotzen. da/du ad.
girotze
girtain iz. Ipar. h. gider; kirten
girten* e. kirten
gisa
-en gisako
-en gisan postpos.
-en gisara postpos.
-en gisaz postpos.
gisa izan. da ad. Ipar. 'egoki izan'
gisako izond. '(pertsonez) egokia, atsegina'
gisats iz. Bizk. h. isats
gisatsu
gisatu iz. eta izond. Heg.: haragi gisatua.
gisu iz. Ipar. eta Naf. 'karea'
gisu-labe 'karobia'
gisuki iz. Ipar. eta Naf.
gisuztatu, gisuzta, gisuztatzen. du ad.
Ipar. eta Naf.
gisuztatze
gitarra
gitarra jo
gitarra-jotzaile
gitarrari iz. Zah.
gitarrista
gitxi* e. gutxi
gixagaixo izond. Adkor. 'gizagaixoa'
gixajo izond. Adkor. 'gizajoa'
gixon iz. Adkor.
gixot iz. Zub. ' gizon -en gutxiesgarria'
gizabanako iz.: gizabanakoaren
eskubideak.
gizabar iz. g.er. 'jendetza'
235
Hiztegi Batua
gizaberritu, gizaberri, gizaberritzen. da/du

ad.
gizabete iz. 'gizakiaren neurria':
gizabeteko otea badago.
gizabide
gizabidetsu
gizadi
gizagaindiko izond. g.er.
gizagaixo
gizagajo* e. gizagaixo
gizagaldu
gizagaxo* e. gizagaixo
gizajale
gizajende
gizajo izond. Lgart. 'gizagaixoa'
gizakente* e. gizajende
gizakera iz. g.er.
gizaki
gizakoi 1 izond. 'gizonzalea': emazte
gizakoiak eta gizon emakoiak. 2
izond. ('gizakiari dagokiona'
adierazteko, erabil gizatiar )
gizakume
gizakunde 1 iz. g.g.er. 'gizon egitea,
enkarnazioa' 2 iz. g.g.er. 'ostegun
gizena' 3 iz. g.g.er. 'gizadia'
gizalaba iz. g.er. 'emakumea'
gizalan 1 iz. 'gizakiaren lana' 2 iz. '(lurren)
neurri-unitatea' Sin. gizalur
gizalde iz. Batez ere Ipar. 'giza taldea'
gizaldi
gizaldra iz. Bizk. 'giza taldea'
gizalege
gizalur
gizandi iz. 'erraldoia'; 'gizon handia'
gizantz iz. g.g.er. 'giza itxura'
gizapetiko izlag. g.er.
gizarajo* e. gizagaixo
gizarte iz.: gizarte-arazoa; gizarte-egitura;
gizarte-zerbitzuak; gizartesegurantza; gizarte-zientziak.
gizartegintza
gizartekoi
gizartekotu, gizarteko/gizartekotu,
gizartekotzen. da/du ad.
gizarteratu, gizartera/gizarteratu,
gizarteratzen. da/du ad.
gizarteratze
gizaseme
gizatalde iz.
gizatar* e. gizatiar
gizatasun
gizategi iz. g.g.er. 'etxeko areto nagusia'
gizateria iz. Bizk.
gizatiar izond. 'gizakiari dagokiona'
gizatiartu, gizatiar/gizatiartu, gizatiartzen.
da/du ad.
gizatxar
gizatxarkeria
gizatxartu, gizatxar/gizatxartu,
gizatxartzen. da/du ad.
gizatzar 1 iz. 'gizontzarra' 2 izond. eta iz.
'gizatxarra'
gizazko* e. gizatiar
gizeli iz. g.er.
gizen 1 izond. 2 iz.
gizen egin Ipar. 'mehe-egunean
haragia jan'
gizenarazi, gizenaraz, gizenarazten. du ad.
gizenda iz. g.g.er.
gizendu, gizen/gizendu, gizentzen. da/du
ad.
gizenki adlag. 'oparotasunez, ugari'
gizenki 2 iz. '(haragiaren) gizena'
gizenkor
gizentasun
gizentsu izond. 'gizen asko duena'
gizentze
gizeraile
gizon iz.: gizon-emakumeak; gizon-puska.
gizon-dantza edo gizon dantza
gizon egin
gizon-egite
gizon-proba edo gizon proba
gizondu, gizon/gizondu, gizontzen. da/du
ad.
gizonezko
gizongai
gizonkari izond. Zub. eta Am. '(emakume)
gizonzalea'
gizonkeria
gizonki adlag.
gizonkila
gizonkote
gizontasun
236
Hiztegi Batua
gizontto iz. Ipar.

gizontxo
gizontze
gizonzale izond. 'gizonen zale dena'
gizoste iz. g.er. 'jendetza'
gizotso
gizuren iz. Goi. 'heroia'
gladiatore iz.
gladiolo iz. Gladiolus sp. Sin. ezpata-lore,
ezpata lore
glaziar iz.
glaziazio iz. Geol.
glizerina
glizina 1 iz. Bot. (landarea; lorea) 2 iz.
Biokim. (aminoazidoa)
global
globalizatu, globaliza, globalizatzen.
da/du ad.
globalizazio
globo
globulu iz. Biol.
globulu gorri
globulu zuri
glomerulu iz. Anat., Bot.
gloria 'otoitz-izena' (beste
adierazkizunetarako, ik. aintza,
loria )
gloriatsu* e. aintzatsu; lorios
glorifikatu* e. lorifikatu; goretsi
glorioso* e. aintzazko; aintzatsu; lorios
glosa
glosematika iz. Hizkl.
glotis iz. Anat.
glotodidaktika
glukogeno iz. Biokim.
glukolisi iz. Biokim.
glukosa
gluzido iz. Biokim.
gnoseologia iz. Fil.
gnoseologiko izond. Fil.
gnosis iz. Fil.
gnostiko izond. eta iz. Fil.
goaia iz. g.er. 'itsasoko, ibaiko
(ur-)lasterra'
goait adlag. Ipar. 'zain, erne, adi'
goaitean adlag. 'zelatan'
goait egon
goaitan* e. goaitean
goaitatu, goaita, goaitatzen. 1 du ad. Ipar.
'zain egon': goaitatzen zaitut. 2 du ad.
Ipar. 'zaindu'
goaitatzaile iz. g.er. 'zelataria'
goan* e. joan
goarda* e. guarda
goardazibil* e. guardia zibil
goardia* e. guardia
goardiano
goarnitu* e. hornitu
goarnizio* e. garnizio
gobada iz. 'lixiba'
gobernadore
gobernamendu
gobernari
gobernatu, goberna, gobernatzen. 1 du
ad.: herrialde bat gobernatu; bere
artaldea ongi gobernatzen duena. 2
da ad. 'jokatu, portatu'
gobernatzaile
gobernatze
gobernu
gobernuburu
gobio iz. 'zarboa' Gobius cruentatus
godalet iz. Ipar.
godalet-dantza edo godalet dantza
godo
goeleta* e. goleta
gogabera izond.
gogai iz. g.g.er. 'gogoeta'; 'ideia'
gogaide
gogaidetasun
gogaikarri
gogaindu* e. gohaindu; gogaitu
gogait egin
gogait eragin
gogaitarazi, gogaitaraz, gogaitarazten. du
ad.
gogaitasun iz. g.er. 'gogaituaren egoera'
gogaitu, gogait, gogaitzen. da/du ad.
gogaldi
gogamen
goganbehar iz. Jas.
goganbehartsu izond. Jas., g.er.
goganbehartu, goganbehar/goganbehartu,
goganbehartzen. da ad. Jas.
237
Hiztegi Batua
gogape iz. g.er.

gogapen
gogara 1 adlag.
-en gogara
gogarako izlag. 'gogokoa'
gogara 2 iz.
gogara egin
gogaro iz. Bizk.
gogarte
gogarte-etxe edo gogarte etxe
gogartetsu
gogartu, gogar, gogartzen. du ad. g.g.er.
'hausnartu'
gogatsu* e. gogotsu
gogatu, goga, gogatzen. du ad. Batez ere
Zub. 'norberaren iritzira erakarri'
gogo 1
gogoak eman
gogoan atxiki
gogoan eduki
gogoan eman Batez ere Ipar. 'gogoan
izan'
gogoan erabili
gogoan hartu
gogoan izan
gogoan jaso g.er.
gogoan jo Gip. g.g.er. 'nazkatu'
gogoan pasatu Batez ere Ipar.
gogoan sartu
gogoari eman Ipar. 'ohartu'
gogo-bahitze g.er. 'estasia'
gogo-bihotz pl.
gogo eman
Gogo Guren g.g.er. 'Espiritu Santua'
gogo hartu edo gogoa hartu
gogo-jardun edo gogo jardun iz.
gogo onez
gogora ekarri
gogora etorri edo gogora heldu edo
gogora jin
gogo txarrez
gogo-urri Zah.
gogo-urritu, gogo-urri/gogo-urritu,
gogo-urritzen. da/du ad. Zah.
gogoz kontra
gogo 2: egin gogo dut.
Gogo Deun* e. Espiritu Santu
gogoangarri
gogoatu, gogoa/gogoatu, gogoatzen. du ad.
gogoberotu, gogobero, gogoberotzen. du
ad.
gogobete, gogobete, gogobetetzen. da/du
ad. [ nor kasua beti pertsona]:
norbait zerbaitekin / zerbaitez
gogobete da; zerbaitek norbait
gogobetetzen du.
gogobetegarri
gogobeteko izlag.
gogobetetasun iz. g.er.
gogoeta
gogoeta egin
gogoeta egon Ipar.
gogoeta eragin
gogoetan
gogoetagarri 1 izond. Ipar. 'kezkagarria' 2
izond. 'gogoeta eragingarria'
gogoetagarriki adlag.
gogoetaka adlag. Batez ere Ipar.
gogoetaldi
gogoetatsu
gogoetatu, gogoeta/gogoetatu,
gogoetatzen. 1 da/du ad. Ipar.
'kezkatu' 2 da ad. 'gogoeta egin'
gogogabe izond. g.er.
gogogabetasun
gogogabetu, gogogabe/gogogabetu,
gogogabetzen. da/du ad. g.er.
gogokide iz. 'gogaidea'
gogoko izlag. eta izond.
gogoko izan. da/du ad.: ikasle
bihurriak zituen gogoko.
gogor
gogor egin
gogor egon
gogor hartu
gogorrean
gogoragarri
gogorakizun
gogorako* e. gogarako
gogoramen
gogoramendu
gogorapen
gogorarazi, gogoraraz, gogorarazten. dio
ad.
238
Hiztegi Batua
gogoratu, gogora, gogoratzen. 1 da/du ad.

'burura etorri, burura ekarri': ezin
gogoratu naiz haren izenaz; gogora
ezazu lehen zer esan dugun. 2 zaio ad.
'bururatu, otu': halako batean
gogoratu zaio lan horri ekitea.
gogoratze
gogorazio iz. g.g.er.
gogordura iz. g.er.
gogorgarri
gogorgune
gogorkeria
gogorki
gogorrarazi, gogorraraz, gogorrarazten.
du ad.
gogortasun
gogortu, gogor/gogortu, gogortzen. da/du
ad.
gogortxo
gogortzaile
gogorxko
gogotik 1 adlag. 'zinez, gogoz' 2 adlag.
'erruz, ugari'
gogotsu
gogoz
gogoz kontra
gogoz kontrako
gogozko
gogozko izan. du ad.
goha iz. Ipar. 'sargoria, sapa'
gohaindu, gohain, gohaintzen. da/du ad.
Ipar. 'gogaitu'
gohaindura
gohaingarri
goi
goi-agerpen edo goi agerpen
'errebelazioa'
goia jo Heg.: biztanleen hazkundeak
goia jo zuen hirurogeigarren
urteetan.
goian behean: euria goian behean
ari zuen.
goi-arnasa edo goi arnasa
goi-haga edo goi haga
goi-hats edo goi hats g.er.
goiko alde
Goiko Jaun 'Jainkoa'
goikoz behera
goi-lautada
goi-maila edo goi maila
goi-mailako edo goi mailako
goi-min
goi-nafarrera edo goi nafarrera
goi-ordoki
goitik behera
goi-behe iz.: kritikariak hartu dizkio
poemari goi-beheak eta luzelaburrak.
goiaingeru
goialde
goianengo iz. Bizk. 'ganbara'
goiargi iz. 'inspirazioa'
goiargitu, goiargi/goiargitu, goiargitzen.
du ad.
goibehera 1 iz. 'gorabehera' 2 iz.
'beheranzko aldapa'
goibeheratu, goibehera/goibeheratu,
goibeheratzen. du ad. 'beheratu,
apaldu'; 'zapaldu'
goibel
goibelaldi
goibelarazi, goibelaraz, goibelarazten. du
ad.
goibeldu, goibel/goibeldu, goibeltzen. da/
du ad.
goibeldura
goibelki
goibelkor
goibeltasun
goiburu iz. g.er. 'ikurra, lema'
goiburuko iz.
goien izond. eta iz.: printzesa goieneko
horiek.
goiera iz. h. garaiera
goierritar
goikalde* e. goialde; goiko alde
goiko
goilare* e. koilara
goilarekada* e. koilarakada
goilaretxo* e. koilaratxo
goipe* e. koipe
goitar
goitasun
goitatu* e. goaitatu
goiti
239
Hiztegi Batua
goiti egin
goitiko
-tik goiti '-tik aurrera'
goiti-beheiti
goitiar* e. goitar
goitiarazi, goitiaraz, goitiarazten. du ad.
'altxarazi'
goitibehera iz.
goitigale iz. g.er. 'goragalea'
goitika adlag. eta iz. Ipar.
goitika egin
goititu, goiti/goititu, goititzen. da/du ad.
Ipar. eta Naf.
goititze iz. Ipar.
goitizen
goitsu izond. g.er.
goitu, goi/goitu, goitzen. du ad.
goitzaile iz. g.er.
goitzarren iz. Zub. 'laidoa'
goitze iz. g.er.
goiz: goiz-arratsetako freskura; goiz edo
berandu, altxatuko du burua.
goiz-alba edo goiz alba
goizeko izar
goizetik: zergatik jaiki zara hain
goizetik?
goizetik gauera
goizabar
goizalde iz. 'egunsentia' ( *goizaldea
lanean eman dute e. goiza,
goiz-partea... )
goizdanik
goizerdi
goizero
goizerri iz. g.er. 'sortaldea'
goizik adlag.
goiznabar* e. goizabar
goizoro* e. goizero
goizpar* e. ebanjelio
goiztiar
goiztiartasun iz. g.er.
goiztiartu, goiztiar/goiztiartu, goiztiartzen.
da/du ad. g.er.: goazen lotara, bihar
goiztiartu behar baitugu.
goiztiri iz. Ipar. 'egunsentia'
goiztxo
gol
golardo iz. Ipar. Zah.

golatu, gola, golatzen. da/du ad. Ipar.
'goloz eritu'
goldaketa
goldaketan
goldari* e. goldelari
goldatu, golda, goldatzen. du ad.
goldatz iz. Naf. 'goldeaz egindako ildoa'
golde
golde-nabar edo golde nabar
goldeatu* e. goldatu
goldelari
goldetu* e. goldatu
golegile
goleta
golf iz. Sin. kali-joko, kali joko
golf-zelai
golko iz. Geogr.: Bizkaiko Golkoa;
Lehoiaren Golkoa.
golkokada* e. kolkokada
golkope* e. kolkope
golo 1 iz. 'kokospeko gizen edo haragizko
tolesa' 2 iz. 'hazizurriak'
golosina* e. gozoki
golpe* e. kolpe
goma
gomendagarri
gomendatu, gomenda, gomendatzen. 1 du
ad.: Salbatzaileak hitzez gomendatu
diguna. 2 zaio ad.: zure errukiari
gomendatzen natzaio.
gomendio
gomendu* e. gomendio
gomeni* e. komeni
gomina
gomit iz. h. gonbit
gomitatu, gomita, gomitatzen. du ad. h.
gonbidatu
gomuta: eguzki-galdak gomutara ekarri
digu jazoera bat; ez horrelakorik
gomutara erakarri.
gomuta izan. du ad.: ez dut gomuta
zer esan zidan.
gomutan eduki
gomutagarri
gomutaki iz. Bizk. g.er. 'oroigarria'
gomutamen* e. gomutapen
gomutapen iz. Bizk.
240
Hiztegi Batua
gomutarazi, gomutaraz, gomutarazten. dio

ad.
gomutatu, gomuta/gomutatu, gomutatzen.
da/du/zaio ad. 'oroitu': oraindik ondo
gomutatzen naiz horretaz; gomutatu
zuen ugazabaren esana; gomutatu
zaio ez dituela oraindik etxeko lanak
egin.
gomutatze iz. g.er.
gona
azpiko gona
gona-barren: gona-barrena hartu.
gonada iz. Biol.
gonadun
gonamotz 1 iz. 2 izond.
gonazale izond. Lgart.
gonbaratu* e. konparatu
gonbidapen iz. 'gonbita'
gonbidatu, gonbida, gonbidatzen. du ad.:
Mikelek bere festara gonbidatu nau.
gonbidatzaile
gonbidatze iz. 'gonbita'
gonbit
gonbito
gonburu adlag. Bizk. 'mukuru'
gonburu egin
gonburutu, gonburu/gonburutu,
gonburutzen. du ad. Bizk. g.er.
'gonburu bete, mukurutu'
gonde* e. gontz
gondola
gong
gongoil
gongoila* e. gongoil
goniometriko izond. Geom.
goniometro
gontz iz. pl. Ipar. '(atearen) erroak'
gopoil iz. Ipar. g.er. 'kupula'
gopor
goportara
gor
gor egin 'entzungor egin'
gorrarena egin
gor-mutu
gora 1 adlag.: gora eta behera.
azpikoz gora
gora egin
gora-goraka adlag. Bizk. 'haserre

batean, bere onetik irtenda'
gora jo
gora jotze
gorako jauzi
gora 2 izond. Ipar. eta Naf.: leku gora
batean.
gora 3 iz.: ez du gora handirik egingo.
gorabehera: eragozpen horiek
gorabehera, aurrera egitea erabaki
dute; gorabehera handiak izan
dituzte.
gutxi gorabehera
gorabeheratsu izond. g.er.
gorabeheratu, gorabehera/gorabeheratu,
gorabeheratzen. du ad. g.er.
'gainazpikatu'
gorabide
goragale
goragaletu, goragale/goragaletu,
goragaletzen. da ad.
goragarri
goragune iz. g.er.
goraintzi iz.: etxekoei goraintzi; semeak
goraintziak igorri dizkigu.
goraipamen
goraipatu, goraipa, goraipatzen. du ad.
goraka adlag.
gorakada
goraki adlag.
gorako 1 iz. 'oka' 2 iz. 'goranzko higidura'
gorakor izond.
goralarri iz. g.er. 'goragalea'
goraldi
goraldu* e. goratu
goralpen* e. gorapen; goratze; gorespen
goraltxatu, goraltxa, goraltxatzen. du ad.
Ipar.
goranahi
gorantz edo gorantze* e. gerruntze
gorantza iz. 'goratzea, gorespena'
goranzko 1 izlag. 2 iz. g.er. 'goragalea'
gorape iz. 'aterpea, estalpea'
gorapen 1 iz. 'goratzea' 2 iz. 'ilgora'
gorarazi, goraraz, gorarazten. du ad.
gorarik adlag. Ipar.: kopeta gorarik
zebilen.
241
Hiztegi Batua
goratasun 1 iz. 'garaitasuna': Ama

Birjinaren goratasuna. 2 iz. 'garaiera'
goratik adlag. Ipar.
goratu, gora/goratu, goratzen. da/du ad.
goratzaile
goratzapen
goratze
goraxko
gorazarre
gorazarre egin
gorbata
gorbatadun
gorbel iz. 'alga'
gorbeltz izond. Zub. 'gorri-beltza'
gorbelztu, gorbeltz/gorbelztu, gorbelzten.
da/du ad. Zub.
gorbezitu, gorbezi, gorbezitzen. da ad.
gorbitz* e. gurbitz
gordailu
gordailutu, gordailu/gordailutu,
gordailutzen. du ad.
gordailuzain
gordairu* e. gordailu
gordari* e. gordetzaile; gordelari
gordatu* e. gorde
gorde, gordetzen. da/du ad.
gordean adlag.: bekatariak eginagatik
bekatu ustez gordean.
gordearazi, gordearaz, gordearazten. du
ad.
gordegailu iz. Ipar. 'gordelekua'
gordegarri iz. 'babesgarria'
gordegia iz. Ipar. 'ezkutalekua'
gordeka
gorde-gordeka
gordekako izlag.
gordeketan
kuku-gordeka
gordeki adlag. 'gordean, era gordean'
gordekin iz.: gantzen gordekina.
gordelari iz. 'gordetzailea'
gordeleku
gordetegi
gordetzaile
gordezale
gordin
gordinik
gordindu, gordin/gordindu, gordintzen.

da/du ad.
gordinkeria
gordinki
gordintasun
goren izond.: Auzitegi Gorena.
gorenaz edo gorenaz ere Ipar.
'gehienez ere'
goreneko
gorengo
gorenik adlag.
gorendu, goren/gorendu, gorentzen. da/du
ad. g.er. 'goratu'
gorentasun
goresgarri
goresle
goresmen
gorespen
goreste
goretsi, gorets, goresten. du ad.
gorgarri izond. g.er.: zarata gorgarria.
gorgoil 1 iz. Bizk. 'zintzur-sagarra' 2 iz.
'arrainentzako saretxoa'
gorgoina iz. 'zabua'
gorgoinatu, gorgoina/gorgoinatu,
gorgoinatzen. da/du ad. 'kulunkatu'
gori
gori-gori egin
goriarazi, goriaraz, goriarazten. du ad.
goriki adlag.
gorila iz. Gorilla gorilla
goritasun
goritu, gori/goritu, goritzen. du ad.
gormandiza iz. Ipar. Zah. 'sabelkoikeria'
gormant izond. Ipar. Beh. 'sabelkoia'
gorni iz. Gip. 'gorrina'
goroldio iz. Cl. Musci
goroldiotsu izond. 'goroldioz estalia'
gorontz* e. gerruntze
gorosti iz. Ilex aquifolium
gorostiki iz. 'gorostiaren zura'
gorotz
gorotzil iz. Zah. 'azaroa'
gorozema* e. garizuma
gorozki
goroztegi
goroztu, gorotz/goroztu, gorozten. du ad.
242
Hiztegi Batua
gorporazio* e. korporazio
gorpu
gorputegi
gorputz
gorputz-adar edo gorputz adar
gorputz-arima [batez ere pluralean
erabilia]: gorputz-arimen osasuna.
gorputz-atal edo gorputz atal
gorputz-egun edo gorputz egun
'Corpus Christi eguna'
gorputz-enbor edo gorputz enbor
gorputz eta arima: gorputz eta
arima naiz zurea.
gorputzezko izlag.: gorputzezko
izakiak.
gorputz izan: suge batek heldu eta
ordu beteko gorputz zen. ( gorputz
izan honen ondoan, gorputz egon
eta gorputz gelditu / geratu
esapideak ere erabiltzen dira:
maiteoa zait hil atzo,
aretoan gorputz dago; ondoeza
eginda, gorputz geratu zen )
gorputz saindu Ipar. 'eukaristia'

gorputzaldi
gorpuzdun
gorpuzgabe izond.
gorpuzgabeko izlag.
gorpuzkera
gorpuzki iz. 'erlikia'
gorpuzkin* e. gorpuzki
gorpuztasun iz. g.er.
Gorpuzti iz. Bizk. 'Corpus eguna'
gorpuztu, gorputz/gorpuztu, gorpuzten.
da/du ad.
gorrail izond. Batez ere Ipar. 'gorrixka'
gorraire* e. gorraize
gorraize
gorraldi iz. 'entzumenaren galtze
igarokorra'
gorrantz
gorrasta
gorrastatu, gorrasta/gorrastatu,
gorrastatzen. da/du ad. '(tipula eta)
gorritu'
gorreri
gorri 1 iz. eta izond. 'odolaren kolorea';
'odolaren kolorekoa'
gorri-beltz: arrantzale-kolore gorribeltz haiekin.

gorri 2 izond. (ezkertiarra eta)
gorri 3 izond. 'guztiz larria edo handia'
gorriak ikusi
gorri 4 iz. Bizk. 'arrain-sarda'
gorriaire iz. Ipar. 'gorrina'
gorriarazi, gorriaraz, gorriarazten. du ad.
gorribeltz* e. gorri-beltz
gorridura iz. g.er.
gorrien iz. Bizk. 'landareen gorrina'
gorrigune* e. gorriune
gorrikara
gorrimin
gorrina 1 iz. 'elgorria' 2 iz. 'landareen
gaitza' Sin. mildiu
gorrindol izond. Ipar. g.er. 'purpura'
gorrindu, gorrin, gorrintzen. da ad.
'gorrinak joa gertatu'
gorringo
gorrintxa iz. Zub. Cantharellus cibarius
gorrio izond. Ipar. 'gorrixka'
gorrista* e. gorrixka; gorrizta; gorrasta
gorritasun
gorritu, gorri/gorritu, gorritzen. da/du ad.
gorri-gorri egin
gorriune
gorrixka
gorrixkatu, gorrixka/gorrixkatu,
gorrixkatzen. da/du ad. g.er.
gorrixta* e. gorrixka; gorrizta
gorrixtatu* e. gorrixkatu
gorrizta
gorro 1 iz. Bizk. 'karkaxa'
gorro 2* e. txano
gorrotagarri
gorrotarazi, gorrotaraz, gorrotarazten. dio
ad.
gorrotatu, gorrota, gorrotatzen. du ad.
gorrotatzaile iz. g.er.
gorroto iz. Sin. herra
gorrotoan bizi
gorrotoan egon
gorroto izan. du/dio ad.
gorrotozko izlag.: gorrotozko hitzak;
gorrotozko aurpegia.
gorrototsu izond. g.g.er. 'gorrotozkoa'
243
Hiztegi Batua
gortasun iz. g.er. 'gorreria'

gorte
gortea egin edo gorte egin
gorteatu, gortea/gorteatu, gorteatzen. du
ad.
gortesau iz. ik. kortesano
gortina iz. h. errezel
gortu, gor/gortu, gortzen. da/du ad.
goru iz.: gorua egin ('goruetan egin').
goru-buru edo goru buru
goru-txapel edo goru txapel
gorueta iz. g.er. 'goruaz irutea'
goruetan adlag.: goruetan egin
('goruaz irun').
gorulari
gorule iz. 'gorularia'
gosalaitzin iz. Ipar. g.er.
gosalaurre iz. g.er.
gosaldu, gosal, gosaltzen. du edo da ad. [
du (Heg.) edo da (Ipar.) ]
gosalondo iz. g.er.
gosari
gosari-lege edo gosari lege
gosaritan
gosari txiki
gose 1 iz. 2 izond.: zerri goseak ezkurra
amets.
diru-gose iz. eta izond.
goseak egon
gosearen gosez
gose-egarri: askatasunaren goseegarria bere baitan darama.
gose-greba
gose izan
gosez
gosebera izond. Jas.
gosedun izond. g.er.
gosegarri izond.: elurra bere aroan
asegarri, handik kanpoan gosegarri.
gosekil izond. Bizk.
goserik
gosete
goseti
gosetu, gose/gosetu, gosetzen. da/du ad.
gosezto izond. Bizk.
gosna iz. g.er.
gosta edo gostatu, gosta, gostatzen. zaio

ad. Lap. eta BNaf. h. kostatu
gostu 1* e. gustu
gostu 2 iz. Ipar. h. kostu
gota iz. Heg. 'hezueria'
gotiko
gotor
gotorki adlag.
gotorleku
gotortasun
gotortu, gotor/gotortu, gotortzen. da/du
ad.
gotortze
gotu* e. godo
gotzain
gotzainburu
gotzaindegi
gotzaindu, gotzain/gotzaindu, gotzaintzen.
da/du ad.
gotzaineria
gotzaingo
gotzaintza
gotzari* e. gotzain
gouache
goxatu, goxa, goxatzen. da/du ad. Adkor.
goxo izond. eta iz. Adkor.
goxoki 1 adlag. Adkor.
goxoki 2 iz. Adkor.
goxotasun iz. Adkor.
gozabide
gozagai iz.
gozagailu iz. Ipar. 'gozagarria'
gozagaitz* e. gozakaitz
gozagarri
gozakaitz
gozakaizkeria iz. 'zakarkeria'
gozakaiztu, gozakaitz/gozakaiztu,
gozakaizten. da/du ad.
gozaki* e. gozoki
gozaldi
gozamen 1 iz. 'atsegina, bozkarioa, poza' 2
iz. 'ondasunak erabiltzea eta horien
etekinak eskuratzea': ondasun
horietarik bat bere-berea du, eta
bestea gozamenezkoa.
gozamendun izond.
gozarazi, gozaraz, gozarazten. du ad.
244
Hiztegi Batua
gozaro* e. gozoro
gozatsu
gozatu, goza, gozatzen. da/du ad.
gozatzaile
gozatze
gozo izond. eta iz.
gozoan utzi Ipar. '(zerbait norbaiten)
esku utzi, mozkinen truke zain dezan'
gozo-denda edo gozo denda
gozo hartu 1 Ipar. 'gozatu' 2
'gozotasunez, gozoki hartu'
gozo izan. zaio ad. 'atsegin izan'
gozogabe izond.: gaurko bizimodu
gozogabea.
gozogile
gozogintza
gozokeria
gozoki 1 iz.
gozoki 2 adlag. Ipar.
gozokin* e. gozoki
gozoro
gozotasun
gozotegi
gozozale
gr* e. g
grabadora* e. grabagailu; grabatzaile
grabagailu
grabaketa
grabatu 1, graba, grabatzen. du ad.
grabatu 2 iz. Heg.
grabatzaile
grabazio
grabitate iz. Fis.
grabitatorio izond. Fis.
grabitazio iz. Fis.
gradazio
gradiente iz. Fis.
gradu
gradual izond.
gradualki adlag.
graduatu, gradua/graduatu, graduatzen. du
ad.
graduatzaile iz. Hizkl.
graduazio
gradudun
grafema iz. Hizkl.
grafia
grafika* e. grafiko
grafiko 1 izond. 2 iz.
grafikoki adlag.
grafismo
grafiti
grafitigile
grafito
grafo iz. Mat.
grafologia
grafologiko
grafologo
grama* e. gramo
gramatika
gramatikal
gramatikalari* e. gramatikari
gramatikalizatu, gramatikaliza,
gramatikalizatzen. da/du ad. Hizkl.
gramatikaltasun iz. Hizkl.
gramatikari
gramo
gramofono
gramola iz. Heg. (gramofono mota)
granada 1 iz. (jaurtigaia)
granada 2 iz. 'mingrana'
granadondo iz. 'mingranondoa'
granate 1 iz. Miner. 2 iz. (kolorea)
granito
granja* e. baserri, etxalde, landetxe;
haztegi
grapa iz. Heg.
grapadora* e. grapagailu
grapagailu iz. Heg.
grapatu, grapa/grapatu, grapatzen. du ad.
Heg.
grasa* e. koipe; gantz; urin
graspa iz. g.er. 'patsa'
gratinatu, gratina, gratinatzen. du ad.
grazia
grazia egin Heg.: grazia egin zion
ateraldi hark.
graziazko izlag.
greba
grebalari
grefier iz. Ipar. Beh. 'epaitegiko idazkaria'
grefiergo iz. Ipar.
gregoriano izond.: kantu gregorianoa;
egutegi gregorianoa.
245
Hiztegi Batua
grek* e. greko
greka* e. greko
grekera* e. greko; greziera
greko 1 izond. eta iz. (herritarra) Sin.
greziar 2 iz. (hizkuntza) Sin. greziera
gremio iz. Heg.
grenadar (herritarra)
gres
gresilla
greziar izond. eta iz. (herritarra) Sin.
greko
greziera iz. (hizkuntza) Sin. greko
griego* e. greko; greziar; greziera
grifo iz. g.er. (animalia mitologikoa)
grila iz. Ipar. g.er. 'burdin sarea'
grillo iz. Heg. Beh. 'girgilua'
grimasa* e. ihakin; keinu
grimu iz. g.er. 'mihuraren fruitua'
grina 1
grinan egon Ipar. 'arduratua,
kezkatua egon'
grina 2 iz. Bizk. '(zaldiaren) lepo gaineko
zein buztaneko ilea'
grinagarri
grinarazi, grinaraz, grinarazten. du ad.
grinati izond. Ipar.
grinatsu
grinatsuki adlag. Ipar. 'arduraz, kezkaz'
grinatu, grina/grinatu, grinatzen. 1 da/du
ad. Ipar. 'arduratu, kezkatu' 2 da ad.
Ipar. 'joera izan': idoloetara grinatu
ziren.
gringo
gripe
gris
grisaxka
grisela* e. gresilla
griselu* e. kriseilu
grisu
groenlandiera (hizkuntza)
grua* e. garabi
gu
gurean 'gure etxean'; 'gure artean'
guaiaba iz. 'guaiabondoaren fruitua'
guaiabondo iz. Psidium guayava
guaiako iz. Guaiacum sp.
guanina iz. Biokim.
guapo izond. Heg. Beh.

guaraniera (hizkuntza)
guarda 1 iz. Batez ere Ipar. 'mugazaina' 2
iz. Heg. h. -zain; zaintzaile
guardasol iz. Heg. Lgart. 'aterkia'
guardatu, guarda/guardatu, guardatzen.
du ad. Zah. 'gorde'; 'zaindu, begiratu'
guardia 1 iz. h. zaintza 2 iz. h. zaintzaile;
udaltzain
guardia egin 1 Ipar. 'guardia eman,
kasu eman' 2 Heg. 'zaintzaldia egin';
'txandako izan'
guardia eman Ipar. Zah. 'kasu eman'
guardia zibil
guarnizio* e. garnizio
guata
guatemalar (herritarra)
guau* e. au
gubia
gubil iz. 'zizel txikia'
gubil zabal 'zizela'
gubileko iz.
guda iz. h. gerra
gudagizon iz. h. gerra-gizon edo gerra
gizon; gerrari
gudaketa iz. g.er. 'gudua'
gudalari* e. gudari; gerrari
gudalburu
gudaldi
gudaleku iz. g.er.
gudaletxe iz. 'kaserna, kuartela'
gudaloste* e. gudaroste
gudamutil
gudari
gudaritza
gudaroste iz. h. armada
gudate iz. g.er. 'gerratea'
gudazale izond. g.er. 'gerrazalea'
gudu
gudu egin 'gudukatu'
gudu-eten
guduka iz.
gudukan adlag.
gudukarazi, gudukaraz, gudukarazten. du
ad.
gudukari* e. gudulari
246
Hiztegi Batua
gudukatu, guduka/gudukatu, gudukatzen.

da/du ad.: etsai bortitzenekin
gudukatu dira (ez *gudukatu dute
); beti gudukatu ditu bere etsaiak.
gudukatze iz. g.er.
guduketa* e. guduka
gudulari iz. eta izond.: herri gudularia.
guganatu, gugana/guganatu, guganatzen.
da/du ad.
guhaur [ gu izord.aren era indartua]
gujaratera (hizkuntza)
gula iz. Zah. 'sabelkeria, sabelkoikeria'
guleria iz. Bizk.
gun iz. Gip. 'muina'
gune
guneka adlag.
guntz* e. gontz
guntzurrun* e. giltzurrun
gupel* e. upel
gupera izond. Bizk. g.er.
gupida
gupida izan
gupidagabe izond.
gupidagarri
gupidakor izond. g.er. 'errukiorra'
gupidatsu
gupidatu, gupida/gupidatu, gupidatzen.
da/du ad.
gupidetsi, gupidets, gupidesten. du ad.
gur iz. g.er. 'gurtza'
gur egin
guraez iz. 'nahieza'
gur-gur adlag. (onomatopeia)
gur-gur egin
gura
gurako izlag.: bere gurako gaia
ematen badiote.
gura izan, gura izan, gurako. du ad.
gura adina
gura eta gura ez
gurago izan
guraize iz. pl. Sin. aiztur; artazi
gurari
guraritu, gurari/guraritu, guraritzen. du
ad.
guraskide iz. 'ezkonlagunen gurasoak
elkarrekiko'
guraso iz. [pl. da gehienetan; zenbait

testuingurutan erabil daitezke guraso
bat bezalakoak]
elizako guraso Sin. eliz guraso
gurasorde
gurasotasun iz. g.er.
gurasotu, guraso/gurasotu, gurasotzen. da
ad. 'guraso bihurtu'
gurata adlag.: gurata egin dute horrela.
gurbe iz. 'gurbeondoaren fruitua'
gurbeondo iz. Sorbus domestica.
gurbil 1 iz. 'pitxerra'
gurbil 2 izond. Jas. 'zuhurra, prestua'
gurbildu, gurbil/gurbildu, gurbiltzen. du
ad. Ipar. g.er.
gurbilki adlag. g.er.
gurbiltasun iz. g.er.
gurbitz iz. Arbutus unedo
gurdi
gurdi-haga edo gurdi haga
gurdibide
gurdidun iz. g.er.
gurdika adlag.
gurdikada
gurdizain
gurdo izond. Ipar. 'guria, mardula'
Gure Aita iz. (kristau-otoitz baten izena)
gureganatu, guregana/gureganatu,
gureganatzen. da/du ad.
guren 1
guren 2* e. guruin
gurenda iz. g.g.er. 'garaipena'
guretu, gure/guretu, guretzen. da/du ad.
gurgarri
gurguilu iz. Bizk. g.er. 'aihotza'
gurgur iz.
gurgura* e. gurgur
gurguria* e. gurgur
gurgurika* e. gurgurka
gurgurio iz. Fam. Bruchidae eta Fam.
Curculionidae
gurgurka adlag.
guri 1
guri 2* e. gurin
guriarazi, guriaraz, guriarazten. du ad.
gurikeria
guriki adlag.
247
Hiztegi Batua
gurin
gurineztatu, gurinezta, gurineztatzen. du
ad.
gurintxo iz. 'gongoila'
guritasun
guritu, guri/guritu, guritzen. da/du ad.
gurkera iz. g.er. 'gurtzeko mugimendua'
gurpen iz. h. gurtza
gurpil
gurpil-aulki edo gurpil aulki
gurpildun izond.
gurrarazi, gurraraz, gurrarazten. du ad.
g.er.
gurtardatz iz. 'gurdi-ardatza'
gurte* e. gurtza
gurtesi iz. g.er.
gurtetxe iz. g.er.
gurtu, gur/gurtu, gurtzen. 1 da ad. Ipar.
'makurtu' 2 du ad. 'adoratu'
gurtza
gurtzaile
guru
guruin iz.: malko-guruinak.
gurutzada
gurutzadura
gurutzaketa
gurutzamen iz. Ipar. 'harremana'
gurutzatu 1, gurutza, gurutzatzen. 1 du
ad.: zangoak gurutzatu. 2 da/du ad.:
atean gurutzatu gara; kalean
gurutzatu dugun laguna.
gurutzatu 2 iz. 'gurutzadako militarra'
gurutzatze
gurutze iz.: Gurutze Gorria.
ahoan gurutze adlag. Ipar. g.er. 'jan
gabe'
besoak gurutze adlag. Ipar.
eskuak gurutze adlag. Ipar.: ez
zarete eskuak gurutze egonak.
gurutze-bide edo gurutze bide
gurutze-ganga edo gurutze ganga
Arkit.
gurutze santuaren
gurutzetara adlag. 'gurutzea eratuz'
gurutzedun
gurutzefika iz. Ipar. 'Kristoren irudia duen
gurutzea'
gurutzefikatu, gurutzefika/gurutzefikatu,
gurutzefikatzen. du ad. Ipar.
gurutzefikatzaile iz. g.er.
gurutzegrama iz. h. hitz gurutzatuak
gurutzeratu, gurutzera/gurutzeratu,
gurutzeratzen. du ad. g.er.
'gurutziltzatu'
gurutzeria
gurutziltzatu, gurutziltza, gurutziltzatzen.
du ad.
gustagarri
gustatu, gusta, gustatzen. zaio ad.
gusto* e. gustu
gustu
gustuan adlag. Ipar. 'gustura'
gustu eman Heg.: makina bati gustu
emanda joana da mundu honetatik.
gustu hartu: ostatu merke hari gustu
hartu zion.
gustu izan. du ad.: bertso berriak
jartzera noa, gustu duenak aditu.
gustuko
gustura
gustuz adlag.
gutar iz. 'gure familiakoa, artekoa,
aldekoa, alderdikoa dena'
gutartean Ipar. eta Naf. 'gure artean'
gutarteko
gutartera
guti Ipar. eta Naf. 'gutxi'
guti edo aski
gutien ustean
gutiz gehien 'ia dena' (Gehienetan
pluralean erabiltzen da)
gutixko
gutizia
gutiziagarri
gutiziarazi, gutiziaraz, gutiziarazten. du
ad.
gutiziatsu
gutiziatu, gutizia/gutiziatu, gutiziatzen. 1
du ad. 'biziki desiratu' 2 da/du ad.
'gutiziaz bete'
gutizios edo gutizioso izond. h. gutiziatsu
gutti* e. gutxi
gutun
gutun-azal
gutuneria iz. 'gutunak, gutun saila'
248
Hiztegi Batua
gutunontzi iz. 'postontzia'

gutxi: hamarrak hamar gutxi; hamarrak
hamar gutxiago; hamarrak hamar
gutxitan; hamarrak hamar
gutxiagotan; gutxi edo asko; gutxi edo
gehiago.
den gutxiena
den gutxieneko
den gutxienik
gutxiago
gutxiago edo gehiago
gutxiagoko
gutxi-asko g.er.
gutxi bat 'pixka bat, xorta bat'
gutxiegi
gutxien
gutxienean
gutxieneko
gutxienez edo gutxienez ere
gutxien-gutxienez
gutxienik
gutxi gorabehera
gutxi gorabeherako izlag.
gutxik egin [ du, zuen
laguntzaileekin erabiltzen da]: gutxik
egin du hil ez nauenean; gutxik egin
zuen, nihaur ere ez bainintzen
negarrez hasi.
gutxitan
gutxiagotasun iz. g.er.
gutxiagotu, gutxiago/gutxiagotu,
gutxiagotzen. du ad.
gutxiarazi, gutxiaraz, gutxiarazten. du ad.
gutxiegitasun
gutxiena adlag. 'gutxien'
gutxiengo
gutxiesgarri
gutxiespen
gutxietsi, gutxiets, gutxiesten. du ad.
gutxika adlag.
gutxitasun iz. g.er.
gutxitu, gutxi/gutxitu, gutxitzen. da/du ad.
gutxitxo
gutxitze
gutxixeago
gutxixko* e. gutixko; gutxitxo
gutxiz gehien* e. gutiz gehien
guyanar (herritarra)
guzi h. guzti
guzti: hau guztia; bide hartan guztian;
horiekin guztiekin; hau guztiau; hori
guztiori.
eta guzti
guztian
guztiarekin ere
guztiaz ere Zah. 'guztiarekin ere'
guztietan
guztira
guztiz 1 adlag. 'erabat, zeharo' 2
adlag. Ipar. 'batez ere'
guztiz ere 'batez ere'
guztiahaldun
guztiahaltasun
guztiro adlag. g.er. 'guztiz'
guztitara* e. guztira
guztizko izlag.
guzur* e. gezur
h 1 iz. 'euskal alfabetoaren zortzigarren
letra' 2 ( ordu -ren ikurra)
H ( hidrogeno -ren ikurra)
ha 2 ( hektarea -ren ikurra)
haatik
habaila
habailari
habanar (herritarra)
habanera iz. Mus.
habano izond. eta iz. 'Kuban landuriko
zigarroa'
habe 1
habe-harri edo habe harri
habe 2 iz. Ipar. 'ezpara'
habearte
habetu, habe/habetu, habetzen. du ad.
g.er.
habetxo iz. g.er. 'zuhaixka'
habia
habitat
haboro adlag. Zub. 'gehiago'
haborokin
haboroxe Zub. 'gehixeago'
habuin iz. Zah. h. hagun
haga
hagaka adlag. 'haga-kolpeka'
249
Hiztegi Batua
hagatu, haga/hagatu, hagatzen. du ad.

g.er. 'hagaz jo'
hagin 1
haginak erakutsi
hagineko min edo haginetako min
hagin 2 iz. Taxus baccata
haginka adlag.
haginka egin
haginkada
haginkari
hagiografia
hagiografiko
hagiografo
hagitz adlag. 'asko, oso'
hagitzez... -ago
hagoan adlag. Zah. 'orekan'
hagoatu, hagoa, hagoatzen. da/du ad.
Ipar.
hagun
haguntsu izond.
haia-haia adlag. Ipar. 'arin, laster'
haidor izond. Ipar. 'burgoia, harroa'
haikatu, haika, haikatzen. da ad. Ipar.
'jaiki'
haikatze
hain
hain gutxi 'ezta ere (ezezko esaldietan
erabiltzen da)': ez dut nirerik behirik,
hain gutxi idirik.
hain justu edo hain justu ere Heg.
'hain zuzen'
hain laster Ipar. 'berehala'
hain sarri Batez ere Bizk. 'berehala'
hain segur Ipar. 'segur aski'
hain zuzen edo hain zuzen ere
haina* e. adina
haina izord. 'delako pertsona hura': nor ere
etorriko baita, haina ene laguna da.
hainbako izond. Bizk.: Botoiduna
hainbakoa baino gehiago gustatzen
zaio.
hainbanatu, hainbana/hainbanatu,
hainbanatzen. du ad. ''hainbaten artean
proportzionalki banatu'
hainbarik adlag. Bizk.: Dela
txokolateagaz, dela hainbarik, ondo
gozo dago pastel hori.
hainbat
hainbatean adlag. 'erdipurdi,

hainbestean'
hainbateko izlag.
hainbat... -en Batez ere Bizk.:
hainbat lasterren erabaki.
hainbatenaz... non
hainbatetan
hainbatetaraino adlag. 'hainbeste'
hainbat gaizto edo hainbat
gaiztoago '(-entzat) okerrago':
hainbat gaizto(ago) egiten ez
dutenentzat.
hainbat hobe edo hainbat hobeto:
ikusten dut zenbaiten aurpegia
arintzen: hainbat hobe!
hainbatik hainbatean Zah.
hainbat izan. da ad.: bizkaitar
guztientzat hainbat da "sartzea" edo
"sartutea".
hainbateko iz.
hainbertze Lap. eta Naf. h. hainbeste
hainbertzenarekin
hainbeste
hainbestean adlag.: orduko
hainbestean lan egiten dute; zer
moduz? hainbestean!
hainbesteko izlag.
hainbesteraino edo
hainbestetaraino
hainbesterainoko edo
hainbestetarainoko izlag.
hainbestetan
hainbestez adlag. Heg. g.er.
hainbesteko iz.
haiotz* e. aihotz
haitada iz. Ipar. 'saioa': bazkal ondoan
gaur izan dira bertso-haitada beroak.
haitiar (herritarra)
haitz 1
haitz 2* e. haritz
haitzarte
haitzulo
haitzur* e. aitzur
haitzurdin iz. 'marmola'
haizagailu
haizarazi, haizaraz, haizarazten. du ad.
haizatu, haiza, haizatzen. da/du ad.
haizatzaile
250
Hiztegi Batua
haizatze
haize
haize alde adlag. Ipar.: haize alde,
nornahik egin dezake auzapez baten
lana.
haizea poparean
haize-arka edo haize arka
haize-arrosa
haize-babes izond.: toki hezea eta
haize-babesa.
haize beltz
haize-bolada edo haize bolada
haize-bunbada edo haize bunbada
'haize-bolada'
haize-burrunba edo haize burrunba
Lap. eta BNaf.
haize egin
haize eman
haize-errota edo haize errota
haize gorri 'haize oso hotza'
haize hego 'hego haizea'
haize kirri Meteorol.
haize-kolpe edo haize kolpe
haize kontra adlag. Ipar.
haize-laster iz.
haize-oihal edo haize oihal Sin. bela
haize-orratz edo haize orratz
haize-portu 'haize-lasterra'
haize-soinu edo haize soinu Sin.
haizezko soinu
haize-zirimola edo haize zirimola
haize-zulo edo haize zulo
haize-zurrunbilo edo haize
zurrunbilo
haizealde
haizealdi
haizebe
haizebelats izond. g.er. 'buruarina'
haizeberritu, haizeberri, haizeberritzen.
da/du ad.
haizeberritze
haizebide
haizegune
haizekeria iz. g.er. 'harrokeria'
haizemaile
haizeo
haizeola iz.
haizeputz izond. g.er. 'harroputza'

haizeratu, haizera/haizeratu, haizeratzen.
da ad. g.er.
haizetako iz. 'automobilaren aurreko
kristala'
haizete
haizetsu
haizetxo
haizeztatu, haizezta, haizeztatzen. du ad.
haizeztatze
haizkora* e. aizkora
haizpe
haizpitarte iz. 'haitzartea'
haizu adlag. g.er.: Debekatu zituen
erlijiozko antzerki oro, besteak haizu
uzten zituelarik.
haizu izan. da ad. Ipar. 'zilegi izan'
haizutasun iz. g.er.
hala
hala bada lok.
hala berean
hala edo hala g.er. 'nola edo hala'
hala ere Sin. halere
hala eta guztiz
hala eta guztiz ere
hala-hala adlag. Ipar. 'berdin-berdin'
hala-hola adlag. 'ez oso ongi'
hala-holako
hala moduz Gip.
hala moduzko Gip.
hala nola 1 'adibidez' 2 Ipar. 'bezala':
jauregiko eskailerak berrituak izan
dira, hala nola zureriaren bertze zati
asko.
hala... nola
hala-nolako g.er. 'hala-holakoa, nolahalakoa'
halarik ere
halabehar
halabeharrez
halabeharrezko izlag.
halaber adlag. Sin. orobat; berebat
halabiz
halakatu, halaka, halakatzen. da/du ad.
Ipar.
halako
halako batean edo halako baten
251
Hiztegi Batua
halako bat egin: hitz eder horiek

aditzeak halako bat egiten digu.
halako batez g.er. h. halako batean
halako eran... non
halako gisan... non
halako gisaz... non
halako moldez... non
halakoren batean edo halakoren
baten Batez ere Bizk. 'halako batean'
halakoxe
halakret iz. g.er. 'koraza'
halan* Bizk. e. hala
halandaze lok. Bizk. g.er. 'beraz'
halatan adlag. 'hala'
halatsu
halatsuko izlag. g.er.
halaxe
halda-maldaka adlag. Ipar. 'balantzaka'
halere lok. Sin. hala ere
halogenatu izond. Kim.
halogeno
halogenuro iz. Kim.
halterofilia
haltsar iz. pl. Jas. 'erraiak'
haltz iz. Alnus sp.
haltzadi iz. g.er. 'haltz-oihana'
haltzari* e. altzari
haluro iz. Kim.
haluzinatu, haluzina, haluzinatzen. du ad.
haluzinazio
haluzinogeno
hamabi
hamabi ehun 'mila eta berrehun'
hamabigarren
hamabiko iz.
hamabina banatz.: hamabina mila.
hamabinaka adlag.
hamabira banatz. Ipar. 'hamabina'
hamabiraka adlag. Ipar. 'hamabinaka'
hamabiren iz.
hamabortz Ipar. eta Naf. h. hamabost
hamabosgarren
hamaboskari iz.
hamabosna banatz.: hamabosna mila.
hamabosnaka adlag.
hamabost
hamabost ehun 'mila eta bostehun'
hamabostaldi
hamabostero adlag.: hamabosteroko
bilera.
hamabosteroko iz. h. hamaboskari
hamahiru: atzoko hirurak etorri ziren,
baina beste hamahiruak etxean
gelditu ziren.
hamahiru ehun 'mila eta hirurehun'
hamahiru-hortz iz. g.er. (are mota)
hamahirugarren
hamahiruna banatz.: hamahiruna mila.
hamahirunaka adlag.
hamaika: hamaika pertsona dira;
hamaika lan egin du.
hamaika ehun 'mila eta ehun'
hamaikagarren
hamaikana banatz.: hamaikana mila.
hamaikanaka adlag.
hamaikara adlag. Ipar. 'hamaikana'
hamaikatxo: hamaikatxo aldiz errepikatu
zigun hori irakasleak.
hamaiketako iz.
hamaka
hamalau: atzoko laurak etorri ziren, baina
beste hamalauak etxean gelditu ziren.
hamalau ehun 'mila eta laurehun'
hamalaudun iz. Sin. soneto
hamalaugarren
hamalauna banatz.: hamalauna mila.
hamalaunaka adlag.
hamalaurkun iz. Zah. 'hamalauduna'
hamar: hamarrez gero; hamarrak ezkero.
hamargarren
hamarkada
hamarna banatz.: hamarna mila.
hamarnaka adlag.
hamarraldi
hamarratz iz. Astacus sp. eta Carnicus sp.
eta Pachygrapsus sp.
hamarreko iz.
hamarreko handi Sin. hamarreko
nagusi
hamarreko nagusi Sin. hamarreko
handi
hamarreko txiki
hamarren
hamarretako iz.
252
Hiztegi Batua
hamartar izond.
hamasei
hamasei ehun 'mila eta seiehun'
hamaseigarren
hamaseiko iz. (diru zahar batzuen izena)
hamaseina banatz.: hamaseina mila.
hamaseinaka adlag.
hamazazpi
hamazazpi ehun 'mila eta zazpiehun'
hamazazpigarren
hamazazpina banatz.: hamazazpina mila.
hamazazpinaka adlag.
hamazortzi h. hemezortzi
hamikatu izond. Ipar. '(goseak) akitua':
goseak (edo gosez) hamikatua.
hamster iz. Cricetus sp. eta Mesocricetus
sp.
hamu* e. amu
han
handik adlag. 'toki edo une hartatik'
handik hara
handik hona
hango
han hara edo han harat Ipar. 'urruti';
'aurrera'
han-hemen adlag. 'han eta hemen'
han-hemenka
han-hor adlag. 'han eta hemen'
han nonbait
hanbat* e. hainbat
handi
handi-handika adlag. 'xehetasunetan
sartu gabe'
handi-mandi
handi-txiki
handi-aurki izond. Gip.
handiagotu, handiago/handiagotu,
handiagotzen. da/du ad.
handiagotze
handiarazi, handiaraz, handiarazten. du
ad.
handidura iz. g.er. 'handitsua, hantura'
handientza iz. g.er. 'maiestatea'
handiespen iz. g.er.
handieste
handietsi, handiets, handiesten. du ad.
handigai izond. g.er.
handigarri
handigura iz. eta izond.
handikari izond. 'handizalea'
handikeria
handiki 1 iz.
handiki 2 adlag. Batez ere Ipar. g.er.
'handizki'
handikiro adlag.
handikitu, handiki/handikitu, handikitzen.
da/du ad. g.er. 'handiki bihurtu'
handikor izond. g.er. 'handituz doana':
eliza zaharreko ezkila handien hots
handikorrak esnatu gaitu.
handikote
handinahi iz. eta izond.
handinahikeria
handinahiko izond.
handinahitasun
handios izond. Ipar.
handiputz izond. g.er. 'harroputza'
handipuzkeria iz. g.er. 'harropuzkeria'
handipuztu, handiputz/handipuztu,
handipuzten. da ad. g.er. 'harropuztu'
handiro
handitasun
handitsu iz. 'handitua, batez ere mamitsua'
handitu, handi/handitu, handitzen. da/du
ad.
handitxo
handitzaile
handitze
handiuste iz. Sin. hantuste
handiusteko izond. g.er.: gizon
handiusteko askoren buruhausteak.
handixko
handizale
handizka adlag.: handizka saldu, erosi.
handizkako izlag.: handizkako
merkataritza.
handizkari iz. eta izond. 'handizkako
saleroslea'
handizkatu, handizka/handizkatu,
handizkatzen. 1 du ad. 'goraipatu' 2
du ad. 'zerbait den baino handiagotzat
eman'
handizkatze
handizki 1 adlag.
handizki 2 iz. g.er. 'handikia'
253
Hiztegi Batua
handizuren iz. g.er.

abarka-handizuren
handurreria iz. g.er. 'harrokeria'
hangar 1 iz. 'hegazkinak gordetzeko
aterpea' 2 iz. Ipar. 'aterpe hormaz itxi
gabea'
hangare* e. hangar
hangotar izond. eta iz. g.er.
hanitz* e. anitz
hanka 1 iz. Heg. 'oina, zangoa' 2 iz. Ipar.
'aldaka, mehaka'
hanka-arin
hanka egin
hanka-hezur edo hanka hezur
hanka-hots
hanka-hutsik
hanka-joko edo hanka joko
hanka-luze edo hankaluze
hanka-motz edo hankamotz
hanka-oker
hanka-puntetan adlag. g.er.
hanka sartu Heg. Beh.
hanka-sartze iz. Heg. Beh.
hanka-zain edo hanka zain
hankaz gora
hankabiko
hankadun
hankagabe
hankaluze edo hanka-luze izond.
hankamotz edo hanka-motz izond.
hankape 1 iz. 2 adlag.
hankapean
hankapetik: ez da hankapetik
ateratzen; hankapetik irabazi dio
(erraz irabazi dio).
hankapeko izlag. eta iz. 'mendekoa'
hankaperatu, hankapera, hankaperatzen.
du ad.
hankarte
hankazpi
hanoitar (herritarra)
hanpadura iz. Sin. enfasi
hanparazi, hanparaz, hanparazten. du ad.
hanpatu, hanpa, hanpatzen. da/du ad.
hanpurutsu izond. 'harroa'
hantarazi, hantaraz, hantarazten. du ad.
hantatu, hanta, hantatzen. da/du ad. Ipar.

g.g.er.
hantu, hant/hantu, hantzen. da/du ad.
'puztu'
hantura
hantuste iz. Sin. handiuste
hantxe
haparka iz. Ipar. g.er. 'liskarra'
haparkatu, haparka/haparkatu,
haparkatzen. da ad. Ipar. g.er.
haploide izond. Biol.
har iz. (animalia)
har-utzika adlag.: har-utzika egindako
lana.
hara
hara bada
harago
hara han
hara hemen
hara-hona
hara-honaka
hara hor
haraino
hara non: hara non diren mendi
maiteak.
harantz
harantz-honantz
harat adlag. Ipar. 'hara, harantz'
harat-honaka Ipar. 'hara-honaka'
hara zer: hara zer ergelkeria!
hara-honakari izond. eta iz. g.er.
hara-honakatu, hara-honaka/harahonakatu, hara-honakatzen. da/du ad.
g.er.
harabartu, harabar, harabartzen. da ad.
Jas. 'harrek jan'
haragi iz.: haragi-bulda.
haragi bizi
haragi bizian edo haragi bizitan
haragi bizian egon edo haragi
bizitan egon
haragi bizian jarri edo haragi
bizitan jarri
haragi egin: hitza haragi egin zen.
haragi-salda edo haragi salda
haragitako edo haragitarako
haragi-uzte edo haragi uzte
haragi-xerra edo haragi xerra
254
Hiztegi Batua
haragizko
haragidun izond.: arimak gorputz
haragidun bat izan behar du.
haragijale
haragikeria
haragiki iz. 'okela'
haragikoi
haragitsu
haragitu, haragi/haragitu, haragitzen. da
ad.
haragitze
haragizale
haragiztatu, haragizta, haragiztatzen. da
ad. g.er.
haragiztatze iz. g.er.
haraindi: mugaz haraindi(an, -ko, -tik,
-ra).
haraitzina
harakai iz. 'haragitako aberea'
harakin
harakindegi iz. g.er. 'harategia'
harakintza
harakiri
harako izlag.: harako Cervantesek
aipatzen zuen lanbide hura.
harako han 'han, hango (toki) hartan'
harakune iz. Bizk.: Ebakiak erraz
sendatzen zaizkio harakune onekoari.
haran
harantzalde
hararetar (herritarra)
harat-honat iz. batez ere pl.: gerraren
harat-honatak.
harategi
haratu, hara/haratu, haratzen. da ad.
haratustel iz. g.er. 'haragi ustela'
haraxe adlag.
harbi* e. arbi
harbide iz. 'harrizko bidea'
harbitxi* e. harribitxi
harburu iz. Arkit.
hardit izond. g.g.er. 'ausarta'
hardoi iz. 'harrobia'
hardun izond. g.er. 'harra(k) d(it)uena'
hardundu, hardun/hardundu, harduntzen.
da ad. g.er.
harea
harea erloju edo harea-erloju

harea lur edo harea-lur
hareatsu
hareatza
hareharri
harem iz.
harenganatu, harengana/harenganatu,
harenganatzen. da/du ad.
harez gero* e. harrezkero
hargailu iz.: uhin hargailua.
harganatu, hargana, harganatzen. da ad.
Heg.
hargatik lok. 'hala ere'
hargin
hargin beltz 'masoia'
hargindegi iz. 'harginaren lantegia'
hargingo iz. Ipar. eta Naf. 'hargintza'
hargintza
hargorri iz. g.er. 'zinabrioa'
hargune
hari
harira etorri
hari-soinu Sin. harizko soinu
hari-zuntz
harigai iz. 'haria egiteko gaia'
harik eta: lan honetan jarraituko dugu,
harik eta bukatu arte(ino).
haril
harildu, haril/harildu, hariltzen. du ad.
harilkai
harilkatu, harilka, harilkatzen. du ad.
harilketa
harilko iz. Ipar. h. haril
haristatu* e. hariztatu
haritsu izond.
haritz iz. Quercus sp.
haritz gorri Quercus rubra
haritzondo iz.
harizpi
hariztaketa
hariztatu, harizta, hariztatzen. du ad.
hariztegi iz. g.er. h. harizti
harizti
hariztoi iz. g.er. h. harizti
harjo 1 iz.: sagar honek harjoa du. 2
izond.: obra hilak, harjoak, hutsalak.
harkaitz
255
Hiztegi Batua
harkaitz-txori Tichodroma muraria

harkaitz-zulo edo harkaitz zulo
harkaitzarte iz. Gip. 'haitzartea'
harkaizpe
harkaizti iz. Gip.
harkantoi
harkaskar iz. g.er. 'hartxintxarra'
harkor izond. g.er.
harlandu
harlangaitz iz. Eraik.
harlantza iz. g.er. 'hargintza, harri-lantzea'
harlauza
harma* e. arma
harmagin* e. armagin
harmaila
harmailu
harmarri* e. armarri
harmategi* e. armategi
harmen 1 iz. g.er. 'eskumena, eskuaren
irispidea' 2 iz. g.er. 'eskumena,
eskukada'
harmonia
harmoniatsu izond.: bertute guztien
batasun harmoniatsua.
harmonika iz. 'ahoko soinua'
harmoniko izond. eta iz.
harmonium
harmonizatu, harmoniza, harmonizatzen.
du ad. Mus.
harmonizazio iz. Mus.
harnabar iz. h. harrinabar
haro 1* e. aro 2
haro 2 iz. Ipar. 'zarata'
haro egin Ipar. 'zarata egin'
harotsu izond. Ipar. 'zaratatsua'
harotz* e. arotz
harpa 1 iz. (musika-tresna) 2 iz. 'arranpa'
harpa jo
harpauso iz. g.er.
harpe
harpe-zulo
harpetar izond. eta iz. g.er.
harpide
harpidedun
harpidetu, harpide/harpidetu, harpidetzen.
da/du ad.
harpidetza
harpiko iz. g.er. 'zizela'

harpoi* e. arpoi
harrabots
harralde iz. g.er.
harraldi iz. '(zerbait) hartzen den aldi
bakoitza'
harramantza
harramantzatsu
harramazka 1 iz. 'larruazaleko urratu ez
sakona'
harramazka 2 iz. 'gehiegizko presa'
harramazkan adlag. 'gehiegizko
presaz, arrapaladan'
harramazkatu, harramazka/harramazkatu,
harramazkatzen. du ad.
harrapagailu
harrapaka
harrapakatu, harrapaka/harrapakatu,
harrapakatzen. du ad. '(etxe bateko
ondasunak, hiri batekoak) lapurtu,
harrapatu'
harrapakeria
harrapaketa
harrapaketan
harrapakin
harraparazi, harraparaz, harraparazten.
dio ad.
harrapari
harrapatu, harrapa, harrapatzen. du ad.
harrapatzaile
harrapatze
harrapazka adlag. Gip. eta Naf. h.
harrapaka
harrarazi, harraraz, harrarazten. dio ad.
harrarte iz. 'haitzen arteko igarobidea'
harraska
harraskatu, harraska/harraskatu,
harraskatzen. du ad. g.er. 'hatz egin';
'igurtzi, karraskatu'
harrate iz. g.er. 'mendatea'
harreman
harreman-hauste edo harreman
hauste
harrera
harresi
harresidun izond.: hiri harresiduna.
harresitu, harresi/harresitu, harresitzen.
du ad.
256
Hiztegi Batua
harresiztatu, harresizta, harresiztatzen. du

ad.
harrespil iz. Sin. cromlech
harrezkero
harrezkeroko izlag.
harrezkeroztik adlag. 'harrezkero'
harri
harria bota
harria egin
Harri Aro
harri baliotsu 'harribitxia'
harri bizi
harri egin Heg. ( harri egina /
eginda / eginik [gelditu,
egon...] esapideetan erabiltzen
da.)
harri-erauntsi edo harri erauntsi
harri eta belarri: harri eta belarri
eginik, eta lur jorik gelditu nintzen.
harri eta zur
harri-iraitzi iz. g.er.: urrundu zen
haietarik harri-iraitzi baten ingurua.
harri-jasotzaile
harri-jasotze
harri-koskor edo harri koskor
harri-meta edo harri meta
harri-min edo harri min
harri pikatu Ipar. 'harlandua'
harri-pikatzaile
harri preziatu
harri-ukaldi edo harri ukaldi
harri-ukaldika
harri xehe
harri zabal
harri bitxi* e. harribitxi
harriabar
harriarazi, harriaraz, harriarazten. du ad.
harribil iz. g.er. 'errekarria'
harribitxi
harridura
harridura-marka edo harridura
marka
harridura-ikur* e. harridura-marka edo
harridura marka
harrien iz. Bizk. g.er. 'harri-mina'
harrigarri
harrigarrizko izlag. 'harrigarria'
harrigarriki adlag.
harrigarriro
harrigarritasun
harrika adlag.
harrika bota edo harrika jaurti
'harriak bezala bota, jaurti': harrika
bota nion liburua.
harrika egin '(pertsonei, abereei)
harria(k) jaurti': inon katurik ikusten
badute, harrika egiten diote.
harrika eman 'harrika egin'
harrikada
harrikarazi, harrikaraz, harrikarazten. du
ad.
harrikari iz. eta izond. 'harrikatzen duena'
harrikatu, harrika/harrikatu, harrikatzen.
du ad.
harrikatz
harriko iz.
harrikoa egin
harrimen
harrinabar
harripe iz. [batez ere leku-denborazko
kasuetan erabilia]
harritasun iz. g.er. 'harrimena'
harrite
harritsu
harritu, harri/harritu, harritzen. da/du ad.
harritxo
harritza
harritzar
harritze iz. 'harrimena'
harritzeko izond.: harritzekoa da hori
berandu ibiltzea.
harrixka
harrixkola iz. g.er. 'legarra'
harriztatu, harrizta, harriztatzen. du ad.
harro
harroaldi
harrobi
harroin
harrokeria
harroketa iz. g.er.
harroki adlag.
harroputz
harropuzkeria
harropuztu, harroputz/harropuztu,
harropuzten. da ad.
257
Hiztegi Batua
harrotasun
harroti izond. g.er. 'harroa'
harrotu, harro/harrotu, harrotzen. da/du
ad.
harrotxo izond. 'harroxkoa'
harrotzar izond.
harroxko
harrukaldi* e. harri-ukaldi edo harri
ukaldi
harruli iz. Ipar.
hartako edo hartarako izlag.: euskaltzain
ohorezko izendatu direnei hartako
sinestamendua emango zaie; ez zuen,
hartako bazen ere, herriko karguetan
sartu nahi.
hartakotasun edo hartarakotasun iz.:
organoak hartarakotasuna behar du.
hartakotz lok. 'horregatik'
hartakotzat
hartakotzat eduki
hartakotzat hartu
hartan adlag.: hartan, bukatu zen jokoa
eta gure bost gizonok hartu zuten
etxerako bidea.
hartan ere lok. Bizk. 'hain zuzen ere'
hartan-horretan
hartara adlag.: hartara, ez luke
gehiagoren beharrik.
hartara edo hartaratu, hartara/hartaratu,
hartaratzen. da/du ad.
hartarakotu, hartarako/hartarakotu,
hartarakotzen. da/du ad. 'egokitu,
trebatu'
hartu, har, hartzen. du ad.
bere (neure...) buruaz hartu
bere (neure...) gain hartu
elkar hartu
hartua egon
-tzat hartu
hartu-eman iz. h. harreman
hartualdi
hartukizun
harturen iz. Bizk. 'hartzekoa'
hartxintxar
hartz iz. Ursus sp.: hartz arrea; hartz
beltza; hartz inurrijalea; hartz zuria.
hartz handi (konstelazioa)
hartz txiki (konstelazioa)
hartzaile
hartzara adlag. Ipar. Zah. 'berriro'
hartze 1
hartze izan Ipar. 'merezi izan, zor
izan': hiltzea hartze du.
hartze 2 iz. (Batez ere hartze ona izan,
hartze oneko izan testuinguruetan
erabilia)
hartzedun iz. Ipar. h. hartzekodun
hartzeko iz.
hartzekodun
hartzelant iz. Ipar. g.er. 'hartzekoduna'
hartzi edo hartzitu, hartzi, hartzitzen. da/
du ad.
hartzi* e. hartzi edo hartzitu
hartzidura
hartzigarri izond. g.er.
hartzulo
harzuri
has [ia beti bigarren osagai bezala erabilia]
Ipar.: buru-has ('buru hutsik'); ipurdihas; mahunga-has.
hasarazi, hasaraz, hasarazten. du ad.
hasbehera iz. h. hasperen
hasbeherapen iz. Ipar. 'hasperena'
haserre 1 iz. 2 izond. 3 adlag.
haserre egin. dio ad. 'errieta egin'
haserre egon Heg. 'haserre izan'
haserre izan
haserrealdi
haserrearazi, haserrearaz, haserrearazten.
du ad.
haserrebide
haserreka adlag. g.er. 'errietan'
haserrekeria
haserrekor
haserrekortasun
haserrekortu, haserrekor/haserrekortu,
haserrekortzen. da/du ad.
haserrekuntza iz. Bizk. 'haserrea'
haserreti izond. g.er. 'haserrekorra'
haserretsu izond. g.er. 'haserrekorra'
haserretu, haserre/haserretu, haserretzen.
da/du ad.
haserretzaile iz.: haserretzailea eta
haserretua, biak atzematen ditu
deabruak.
hasgabe* e. hats-gabe
258
Hiztegi Batua
hasgabetu* e. hats-gabetu
hasgorapen
hasi, has, hasten. da/du ad.
hasian-hasi Ipar.: hasian hasi,
goazen bururaino.
hasi-masi iz.
hasialdi
hasiberri izond.
hasibide iz. g.er. 'hasiera'
hasiera
hasikin
hasle iz. g.er. 'zerbait hasten duena'
hasmenta iz. Naf. 'hasiera'
hasperen
hasperen egin
hasperendun izond. Fon.
hasperenka
hastandu, hastan, hastantzen. da/du ad.
'urrundu'
hastapen
haste
haste izan. da ad. Ipar.: gazte
denbora berriz haste balitz!
hastetsuan adlag. Ipar. 'hasierako
partean'
-tik haste Ipar. '-tik hasirik'
hastegabe izond. 'hasterik, hasierarik
gabea'
hastiagarri
hastial izond. Ipar. 'hastiagarria'
hastiarazi, hastiaraz, hastiarazten. du ad.
Ipar.
hastiatu, hastia, hastiatzen. du ad. Ipar.
hastio
hastio izan. du ad.
hastiotasun iz. Zah. 'hastioa'
hastu, has/hastu, hasten. da ad.: atorrahastu ziren.
hatiera (hizkuntza) Sin. aurrehititera
hats 1 iz.: azken hatsa eman.
hatsaren gainean Ipar. 'lasaiki'
hats-bizi adlag. Ipar. 'hiltzeko zorian'
hats eman
hats gaiztoan Ipar. 'haserre'
hats hartu
hats-hartze edo hats hartze
hats 2 iz. 'usain txarra'
hats-bahi adlag. Ipar. 'arnasestuka': mendi

tontorrera iritsi zen hats-bahi.
hats-bahitu, hats-bahi/hats-bahitu, hatsbahitzen. da ad.
hats-bahitura
hats-bahitze
hats-beherapen* e. hasbeherapen
hats-gabe
hats-gabetu, hats-gabe/hats-gabetu, hatsgabetzen. da ad.
hats-gorapen* e. hasgorapen
hatsalbo adlag. Zub. 'arnasestuka'
hatsalbotu, hatsalbo/hatsalbotu,
hatsalbotzen. da ad. Zub.
hatsaldi
hatsanditu, hatsandi, hatsanditzen. da ad.
Sin. hatsantu
hatsanka adlag. Ipar. 'arnasestuka'
hatsankatu, hatsanka/hatsankatu,
hatsankatzen. da ad. g.er. 'hatsantu'
hatsantu, hatsant/hatsantu, hatsantzen. da
ad. Ipar. Sin. hatsanditu
hatsapen* e. hastapen
hatsarre iz. Batez ere Zub.
hatsarte iz. 'atsedenaldia'
hatsartze* e. hats-hartze edo hats hartze
hatu
hatxe iz. '"h" letraren izena'
hatz 1 iz. (eskukoa) 2 iz. 'aztarna, arrastoa'
3 iz. 'hazteria'
hatz-belar Knautia arvensis
hatz-bizar
hatz egin
hatz-marka
hatzamar* e. atzamar
hatzazal* e. azazkal
hatzeman* e. atzeman
hau: hau guztia; bide honetan guztian;
hauekin guztiekin; hau guztiau.
hau da
hauma iz. Ipar. '(txakurraren, otsoaren)
ulua'
haumaka adlag.
haundi* e. handi
haur
haurdanik adlag. Batez ere Ipar.
'haurretik, umetatik'
haur-denbora edo haur denbora
259
Hiztegi Batua
haur egin
haur-egite edo haur egite
haur-galtze edo haur galtze
haur-min edo haur min
haur-oihal edo haur oihal
haurrean adlag. Ipar. 'umetan'
haurreko izlag. 'umetakoa'
haurretik adlag. Ipar. 'haurdanik,
umetatik'
haurdun
haurdunaldi
haurdundu, haurdun/haurdundu,
haurduntzen. da/du ad. g.er.
haurgintza
haurgite iz. Gip. 'haur-egitea'
haurkeria
hauro
haurreria iz. 'umeteria'
haurride
haurridego iz. 'haurridetasuna,
senidetasuna'
haurriderdi
haurridetasun
haurridetu, haurride/haurridetu,
haurridetzen. da/du ad.
haurtasun 1 iz. 'haurtzaroa, haur-denbora'
2 iz. 'haurraren nolakotasuna'
haurtegi iz. g.er.
haurtu, haur/haurtu, haurtzen. da ad.:
zahartu eta haurtu.
haurtxo
haurtzain
haurtzaindegi
haurtzaintza
haurtzaro
haurzale izond. g.er.
haurzutu iz. Naf. g.er. 'haurtzaroa'
hausa (hizkuntza)
hausgarri iz.: albiste bihotz-hausgarria.
hausiabar* e. ausiabar
hauskaitz
hauskara
hausketa iz. h. hauste
hauskin iz. g.er.: kristalezko ontziaren
hauskinak bildu.
hausko iz. Ipar. h. hauspo
hauskor
hauskortasun
hauskortu, hauskor/hauskortu,
hauskortzen. da/du ad.
hausle
hausnar
hausnar egin
hausnarrean
hausnarka
hausnarkari
hausnarketa
hausnartu, hausnar/hausnartu,
hausnartzen. du ad.
hausnartzaile
hausnaurtu* e. hausnartu
hauspeatu, hauspea, hauspeatzen. da ad.
Kim.
hauspo
hauspogile
hauspogintza
hauspotegi
hauspotu, hauspo/hauspotu, hauspotzen.
du ad.
haustaile iz. h. hausle
hauste 1
hauste 2 iz. Ipar. 'hausterrea'
haustegi iz. Ipar. 'erraustegia'
hausterre
haustu, hauts/haustu, hausten/haustutzen.
da/du ad. Sin. hauts egin
haustura
hauta 1 izond. Ipar. 'bikaina': pilotari
hauta. 2 iz. Ipar. 'aukera'
hautan adlag. Ipar. eta Naf. 'aukeran'
hautara adlag. Ipar. eta Naf. 'aukeran'
hautabide
hautaera iz. 'hautapena'; 'hautatzeko era'
hautagai
hautagarri izond. 'hauta daitekeena'
hautakizun
hautaldi
hautamen iz. 'hautatzeko ahalmena'
hautapen
hautarazi, hautaraz, hautarazten. dio ad.
hautatu, hauta, hautatzen. du ad.
hautatzaile
hautatze
hautazko
260
Hiztegi Batua
hautazkotasun
hauteman, hauteman, hautematen. du ad.
hautemanarazi, hautemanaraz,
hautemanarazten. dio ad.
hautemangarri
hautemate iz. 'pertzepzioa'
hautesbarruti
hauteskunde
hautesle
hautesleria
hautespen
hautetsi 1, hautets, hautesten. du ad.
hautetsi 2 iz.
hauts
hauspean
hauspeko izlag. eta iz.: hauspeko
ogia.
hautsa astindu edo hautsak astindu:
herritik irtetean, oinetako hautsak
astin itzazue.
hautsak harrotu
hauts bihurtu
hauts egin Sin. haustu
hauts-egun edo hauts egun
hauts-kolore edo hauts kolore
hautsarazi, hautsaraz, hautsarazten. du ad.
hautsezin izond. 'ezin hautsizkoa'
hautsezintasun
hautseztagailu
hautseztapen
hautseztatu, hautsezta, hautseztatzen. du
ad.
hautsi, hauts/hautsi, hausten. da/du ad.
ezin hautsizko
hautsi-mautsi
hautsontzi
hautu 1, hautu, haututzen. du ad. Heg.
'hautatu'
hautu 2 iz. Ipar. 'aukeratzea, hautatzea'
hautuko izlag.
hautura adlag.: gure hautura edo
nahitara egiten ditugu lanak.
hautuz
hautuzko
hauxe
hauzi* e. auzi
hauzitegi* e. auzitegi
hauzo* e. auzo
hauzo lan* e. auzolan
haxe iz. Ipar. 'zama': belar-haxea.
haxekatu, haxeka, haxekatzen. du ad.
Ipar. 'zamatu'
haxelari
haxemi: Jordaniako Haxemi Erresuma.
haxero iz. Zub. 'haxelaria'
haxexka iz. g.er. 'haxe txikia'
haxix
hazaita
hazaldi
hazama
hazarazi, hazaraz, hazarazten. du ad.
hazbete
hazgai iz. Ipar.
hazgale
hazgarri
hazi 1, haz, hazten. da/du ad.
hazi 2 iz.
hazia jarri
hazitarako
hazibide
haziera
hazil iz. Lap. eta BNaf. h. azaro
hazitegi
hazitoki
hazizurri iz. 'listu-guruinen hantura'
hazka adlag.
hazka egin
hazkabozkatu, hazkabozka,
hazkabozkatzen. du ad. Ipar.
'(hegaztiek) aztarrika egin'
hazkatu, hazka/hazkatu, hazkatzen. du ad.
'hatz egin' (baztertua da 'ukitu,
haztatu' adierakoa)
hazkor
hazkortasun
hazkunde iz.: biztanleen hazkundea.
hazkuntza iz.: usoen hazkuntza.
hazkurri
hazkurritsu izond.
hazle
hazpegi 1 iz. pl. 'beso-zangoak' 2 iz. pl.
'begitartearen alderdiak'
hazta iz. 'pisua'
haztagailu iz. Teknol.
261
Hiztegi Batua
haztaka adlag. Ipar. eta Naf. 'haztamuka'

haztakatu, haztaka/haztakatu, haztakatzen.
1 du ad. 'haztatu' 2 du ad. 'induskatu'
haztamu iz. 'haztamuka bilatzea': haur
denborako haztamu eta lehen
urratsak.
haztamuka adlag.: haztamuka dabil
ilunpean doana bezala.
haztapen iz.
haztatu, hazta, haztatzen. 1 du ad. 'ukituz
hauteman' 2 du ad. 'pisuaz jabetzeko
eskuan hartu' 3 du ad. 'pisatu'
hazte iz.: hazte gaiztoko umea.
haztegi
hazteri
hazteritsu
haztetxe iz. g.er. 'ikastetxea'
hebain
hebain-hebain egin
hebaindu, hebain/hebaindu, hebaintzen.
da/du ad.
hebaintasun iz. g.er.
hebreera (hizkuntza)
hedabide
hedadura
hedagaitz izond. g.er.
hedagarri
hedagarritasun iz.
hedagia iz. Ipar.
hedailo adlag. Zub. 'ahuspez, luze-luze
etzanda'
hedakor izond.: olioa berenaz hedakor da.
hedakortasun iz.
hedamen
hedapen
hedarazi, hedaraz, hedarazten. du ad.
hedatsu izond. 'zabala'
hedatu, heda, hedatzen. da/du ad.
hedatuki
hedatzaile
hedatze
hede
hedexuri iz. Ipar. Lgart. 'jendarmea'
hedoi* e. hodei
hedonismo
hegabera iz. Vanellus vanellus
hegada iz. h. hegaldi
hegaka
hegakor izond.
hegal 1 iz. 'teilatuaren, kapelaren... ertza' 2
iz. Ipar. eta Naf. 'hegaztien hegoa' 3
iz. 'arrainen igeri organoa'
hegalabur iz. Thunnus (Thunnus) thynnus
Sin. atungorri
hegalalde iz. g.er.
hegalari
hegaldaka adlag.
hegaldarazi, hegaldaraz, hegaldarazten.
du ad.
hegaldari izond. Ipar. 'hegalaria'
hegaldatu, hegalda, hegaldatzen. da ad.
hegaldi
hegaldun
hegalpe
hegaltaz adlag. Zub. 'hegan, hegaldaka'
hegaluze iz. Thunnus (germo) alalunga
Sin. atunzuri
hegan
hegan egin
heganagi iz. Jas. 'basoiloa'
hegape
hegats iz. 'luma'
hegatu, hega, hegatzen. da ad.
hegatxabal iz. Alauda sp.
hegatxuri iz. Larus ridibundus
hegatz iz. Ipar. 'teilatu ertza'
hegatze
hegaz adlag. Batez ere Bizk.
hegaz egin
hegazka adlag. Batez ere Bizk.
hegazkada iz. Batez ere Bizk.
hegazkaldi iz. Batez ere Bizk.
hegazkin
hegazkin-ontzi
hegazkin txiki
hegazkingintza iz.
hegazkinlari
hegazpe iz. 'aterpea'
hegaztegi iz. 'teilatua'
hegazterren iz. 'pauma'
hegazti
hegazti-azienda
hegazti-denda
262
Hiztegi Batua
hegazti-hazkuntza edo hegazti

hazkuntza
hegaztiki iz. 'hegazti-okela'
hegaztin* e. hegazti
hegaztizain
hegaztizaintza
hegeldar
hegemonia
hegemoniko
hegi iz. 'ertza, bazterra'
hegiz hegi
hegigo iz. Zah. 'gorrotoa'
hegika adlag.
hegikatu, hegika/hegikatu, hegikatzen. du
ad. 'ia ukitzeraino hurbildu'
hegipe iz. g.er. 'galeria'; 'aterpea'
hegiratu, hegira/hegiratu, hegiratzen. da
ad. '(eltzea eta) okertu'
hego 1 iz. (hegaztien organoa) 2 iz. (haize
mota)
haize hego
hego-ekialde
hego-haize edo hego haize
hego-mendebalde
hego-sartalde
hego-sortalde
hegoa* e. hego
hegoafrikar (herritarra)
hegoalde
hegoaldetar
hegoburu
hegodun
hegotar 1 iz. eta izond. 'Estatu Batuetan,
hemeretzigarren mendean,
hegoaldeko estatuen askatasunaren
aldekoa zena' 2 iz. eta izond.
'hegoaldetarra'
heia iz. Ipar. 'abeltegia'
heiagora iz. Jas. 'garrasia, oihua'
heiagora egin
heiagoraz
heiagoraka adlag. 'heiagoraz'
hein iz. 'maila, neurria, tamaina': ez apal
zuen buruak hein horretaraino.
hein bat 'apur bat'
hein batean 'neurri batean'
hein berean 'neurri berean'
-tzeko heinean '-tzeko zorian'

heinka adlag. g.er.
heintsu Ipar.: heintsu bat egon (berdintsu
egon); heintsu berean egon.
hektarea
hektogramo
hektolitro
hektometro
hel interj.: hel guri! (laguntza eskatzeko
oihua)
hel egin 'laguntza eskatzeko oihu
egin'
hela Ipar. 'eup!'
helaka adlag. g.er. 'hela eginez'
helarazi, helaraz, helarazten. du ad.
helbide
helbideratu, helbidera/helbideratu,
helbideratzen. du ad.
helbideratze
helburu
helde 1 iz. Ipar. 'izurritea' 2 iz. Ipar.
'zertzelada'
heldu 1, hel, heltzen. 1 da ad. 'iritsi,
ailegatu': gure oihua zuregana hel
bedi; autobusa heldu zeneko
aspertuak ginen. 2 da ad. Ipar. eta
Naf. 'etorri': menditik heldu dira
(menditik datoz); heldu den astean
ekarriko dugu hori (datorren astean).
3 da ad. Ipar. 'gertatu': gertakari
txarraz inor gutxi ohartzen da heltzen
den arte. 4 zaio ad. 'lagundu, sorotsi':
hel zakizkie, eror ez daitezen. 5 da ad.
'umotu, zoritu' 6 dio ad. 'oratu, eutsi' 7
dio ad. 'ausiki, ziztatu': suge batek
heldu ziolako moztu zioten hanka.
heldu 2 iz. 'ausikia, hozkada': suge
pozoitsuen heldu edo hozkadetatik
sendatu.
heldu 3 izond.: gari helduaren kolorekoa;
mutil gazte eta gizon helduak.
heldualdi
helduaro
heldubada adlag. Zub. 'beharbada'
helduera iz. Bizk.
heldugabe izond.
helduleku
263
Hiztegi Batua
heldura 1 iz. Ipar. 'aurrerabidea' 2 iz. Ipar.

'laguntza'
heldutasun
helegite iz.
heleniar: Heleniar Errepublika.
(herritarra)
helenismo
helenista
helenizatu, heleniza, helenizatzen. da/du
ad.
helikoidal izond. Mat.
helikoptero
helio iz. (gas mota)
heliozentriko izond.
heliportu
helize
helmen
helmenean adlag.: helmenean egon,
jarri.
helmuga
helsinkiar (herritarra)
heltzaka izond. Bizk. 'heldu gabea'
heltze
hematie
hematite
hematologia
hematologiko
hematoma
hematopoiesi iz. Biol.
hematopoietiko izond. Biol.
hemen
hemendik adlag.: hemendik alde egin
zuenean; hemendik berrehun urtera.
hemendik aitzina
hemendik aurrera
hemendik hara
hemendiko
hemengo
hementxe
hemengotar izond. eta iz. g.er.
hemeretzi
hemeretzi ehun 'mila eta
bederatziehun'
hemeretzigarren
hemeretziko iz. 'hemeretzik osatua';
'Espainiako diru zaharra'
hemeretzina banatz.: hemeretzina mila.
hemeretzinaka adlag.
hemeretzira banatz. Ipar. 'hemeretzina'
hemeretziraka adlag. Ipar.
'hemeretzinaka'
hemeroteka
hemezortzi
hemezortzi ehun 'mila eta zortziehun'
hemezortzigarren
hemezortzina banatz.: hemezortzina mila.
hemezortzinaka adlag.
hemezortzira banatz. Ipar. 'hemezortzina'
hemezortziraka adlag. Ipar.
'hemezortzinaka'
hemiplegia
hemiptero
hemisferiko
hemisferio
hemistikio iz. Metr.
hemofilia iz. Med.
hemoglobina
hemorragia
hemorroide iz. Med.
henna
hepa
hepatiko izond. 'gibelari dagokiona'
hepatitis iz. Med.
heptagono
hera
herabe
herabe izan. 1 da ad.: ez zara herabe
jendartera ilkitzera; herabe zen gauza
horietaz mintzatzeko. 2 du ad.: herabe
du gezurra esatera.
herabez adlag. 'lotsaz, ahalkez'
herabearazi, herabearaz, herabearazten.
du ad. Ipar.
herabeki
herabetasun
herabeti
herabetsu izond. Ipar.
herabetu, herabe/herabetu, herabetzen. da/
du ad.
heraldika
herbal 1 izond. Batez ere Ipar. eta Batez
ere Naf. 'ahula' 2 iz. Batez ere Ipar.
eta Batez ere Naf. 'elbarria'
herbaldu, herbal/herbaldu, herbaltzen. da/
du ad.
264
Hiztegi Batua
herbalkeria iz. g.er. 'ahulkeria'

herbaltasun
herbeheretar (herritarra) Sin.
nederlandar
herbiboro izond. Ekol. 'belarjalea'
herbizida
herdoil
herdoilak jan
herdoilak jo
herdoildu, herdoil/herdoildu, herdoiltzen.
da/du ad.
herdoildura
herdoilezin izond. g.er. 'herdoilgaitza'
herdoilgaitz
herdoilgarri izond. 'herdoiltzen duena'
herdoilkor izond. 'erraz herdoiltzen dena'
herdoiltsu
heredagarri
heredatu, hereda, heredatzen. du ad. Heg.
'jarauntsi'
heredero iz. Zah. h. oinordeko
hereje iz. Heg. h. heretiko
heren
heren ordena Ipar. 'hirugarren
ordena'
herenaitona
herenamona
herenegun
hereniloba
herenka adlag. 'heren bana'
herenkatu, herenka/herenkatu,
herenkatzen. du ad. 'herenka zatitu,
banatu'
herensuge
herensuge hegalari
herentzia iz. Heg. 'ondoretasuna'
heresia
heretiko iz. eta izond.
herexa 1 iz. Ipar. 'aztarna': aitzinekoen
herexa sainduei jarraikirik. 2 iz. Ipar.
'kaltea': haizeak ez du herexa edo
kalte handirik egin.
herexe* e. heretiko
herio iz.: herioak eraman zuen.
heriogile iz. g.er.
heriosuhar adlag. 'ahalegin bizian': eta
heriosuhar ihesari eman zioten.
herioisuharrean adlag. 'heriosuhar'
heriotsu izond. g.g.er. 'hilgarria'

heriotza 1 iz.: heriotzako orduan;
heriotza-agiria. 2 iz.: heriotza bat
eginda, Ameriketara joan zen.
heriotza eman
heriotza-epai edo heriotza epai
heriotzara eraman: eritasun hau ez
da heriotzara daramana.
heriotza-zigor
heriotzagile iz. g.er.
heriotzaldi iz. 'heriotzako ordua'
heriotzazko izlag. 'heriozkoa'
heriotze* e. heriotza
heriotzorri iz. Nerium oleander.
heriozko izlag.
hermafrodita
hermeneutika iz. Fil.
hermetiko
hernia iz.
herodestar
heroi
heroiko
heroina iz. (droga)
heroinazale
heroismo
herori [ hi izord.aren era indartua]
herots iz. Zub. 'zarata'
herpes iz. Med.
herra iz. Sin. gorroto
herradun izond. 'herra duena'
herrakunde iz. Ipar. 'herra, gorrotoa'
herratsu
herratu, herra/herratu, herratzen. da ad.
'bidea galdurik ibili'
herren
herren egin
herrendu, herren/herrendu, herrentzen. da/
du ad.
herrenka
herrentasun
herresa* e. erres; erresa
herresta
herrestan
herrestaka adlag. Ipar. 'herrestan'
herrestarazi, herrestaraz, herrestarazten.
du ad.
265
Hiztegi Batua
herrestari izond. eta iz. 'herrestan

dabilena'
herrestatu, herresta/herrestatu,
herrestatzen. da/du ad.
herri
herri-bide edo herri bide
herri-errepublika edo herri
errepublika: Aljeriako Herri
Errepublika Demokratikoa.
herri-gizon edo herri gizon
herri-kanta edo herri kanta
herri-kirol edo herri kirol
herriko alaba
herriko etxe
herriko mutil
herriko seme
herri-lan edo herri lan
herri-literatura edo herri literatura
herri-lur edo herri lur
herri-medikuntza edo herri
medikuntza
herri xehe
herri xume
herri-zerbitzu edo herri zerbitzu
herri-zor edo herri zor iz. Admin.
herrialde
herribildu iz. h. hiribildu
herriburu
herrigabe
herrigintza
herrigune
herrikide
herrikoi
herrikoitasun
herrikoitu, herrikoi/herrikoitu,
herrikoitzen. da/du ad.
herrimin
herrio iz. Ipar.
herriratu, herrira/herriratu, herriratzen.
da/du ad.
herriratze
herritar
herritartasun
herritartu, herritar/herritartu, herritartzen.
da ad.
herritasun
herrixka
herrizain
herrizaingo
herrizaintza
herrizale
herrizaletasun
herrizaletu, herrizale/herrizaletu,
herrizaletzen. da/du ad.
herronka iz. Ipar. 'errenkada, ilara'
herronkan
herronkatu, herronka/herronkatu,
herronkatzen. da/du ad. Ipar. g.er.
herronkatzaile iz. Ipar. g.er.
herskari
herstu* e. estu
herstura
hertarazi, hertaraz, hertarazten. du ad.
Ipar.
hertsamen iz. g.er. 'pertsekuzioa,
jazarpena'
hertsatu, hertsa, hertsatzen. du ad.
hertsatuki adlag. g.er.
hertsatzaile iz. eta izond. g.er.
hertsatze iz. g.er.
hertsi 1 izond. 'estua': zentzu hertsian
mintzatuz; hitz baten adiera hertsia;
jabeari eman beharreko kontu hertsia.
hertsi 2* e. itxi; hetsi
hertsidura
hertsigune
hertsikeria
hertsiki
hertsitasun
hertsitu, hertsi, hertsitzen. da/du ad.
'estutu'
hertu, hert, hertzen. da/du ad. Ipar.
hertz iz. (maiztasun-unitatea)
hertze iz. h. heste
hertziar izond. Fis.
hertziniar izond. Geol.
hesgailu iz. Ipar. 'zaurietako lotura'
hesi
hesipe iz. g.er.
hesitu, hesi/hesitu, hesitzen. du ad.
hesitze
heskai iz. 'landarezko hesia'
hesola iz. (hesiak egitekoa)
hespil
266
Hiztegi Batua
hestarteko iz. 'peritoneoa'

heste
heste itsu
heste lodi
heste mehar
heste sobre
hestebete
hestegorri
hesteki iz.
hestu* e. estu
heterodoxia
heterodoxo
heterogeneo
heterogeneotasun
heteronomo
heterosexual
heterosexualitate
heterotrofo izond. Biol.
heterozigoto iz. eta izond. Biol.
hetika
hetikatu, hetika/hetikatu, hetikatzen. da
ad. g.er. 'hetikak joa gertatu'
hetiko iz. 'hetika duena'
hetsaldi iz. Ipar. 'itxialdia'
hetsarazi, hetsaraz, hetsarazten. du ad.
Ipar. 'itxiarazi'
hetsi, hets, hesten. du ad. Ipar. eta Naf.
'itxi'
heu [ hi izord.aren era indartua]
heure
heureganatu, heuregana/heureganatu,
heureganatzen. du ad.
heuretu, heure/heuretu, heuretzen. du ad.
heuristika iz. Pedag.
heuristiko izond. Pedag., Inform.
hexaedro
hexagonal
hexagono
hexametro
heze
hezedura
hezegailu
hezegarri
hezegune iz. Ekol.
hezetasun
hezetsu izond. g.er. 'hezea'
hezetu, heze/hezetu, hezetzen. da/du ad.
hezi, hez, hezten. du ad.

hezibide
heziera
hezigabe izond.
hezigabeko izlag.
hezigai iz.: bihar irakasle izango den
gaurko hezigaia.
hezigaitz
hezigarri izond. eta iz.
heziketa
hezitzaile
hezkuntza
hezle
hezueri
hezur
hezur-beltz edo hezurbeltz
hezur berri: hezur berriak ditut
(haurdun nago).
hezur eta azal
hezur eta azal egin
hezur eta azal egon
hezur eta azal gelditu
hezur eta larru
hezur eta larru egin
hezur eta larru egon
hezur eta larru gelditu
hezur eta mami
hezur-haragi pl.: lo zegoen, bere
hezur-haragiak atsedenari ematen.
hezur-haragizko: hezur-haragizko
gizakiak.
hezur-huts
hezur-mami Batez ere pl.
hezur-muin: hezur-muinetaraino
beldurtu.
hezurrak gogortu
hezurretaraino: beldurra zeukaten
hezurretaraino sartua.
hezurberritu pred. g.er. 'haurdun'
hezurdun
hezurdura
hezurgabe
hezurki
hezurmamitu, hezurmami,
hezurmamitzen. du ad.
hezurtegi
hezurtoki
267
Hiztegi Batua
hezurtsu
hezurtu, hezur/hezurtu, hezurtzen. da/du
ad.
hi
hialino izond. Fis.
hiato
hiazinto iz. Hyacinthus sp.
hibai* e. ibai
hibaibide* e. ibaibide
hibernatu, hiberna, hibernatzen. du ad. [
nor kasurik gabea]
hibernazio
hibridatu, hibrida, hibridatzen. da/du ad.
hibridazio
hibrido
hidatidiko izond. Med.
hidatidosi iz. Med.
hidoi* e. idoi
hidra iz. Hydra sp.
hidratatu, hidrata, hidratatzen. du ad.
hidratatzaile
hidratazio
hidrato
hidraulika
hidrauliko izond.
hidrodinamika
hidrodinamiko izond.
hidroelektriko izond.
hidrofilo izond.
hidrofobia iz.
hidrogeno
hidrogeologia iz. Geol.
hidrogeologiko izond. Geol.
hidrografia
hidrografiko izond.
hidrokarburo
hidrolisi
hidrolizatu, hidroliza, hidrolizatzen. du
ad.
hidrologia
hidrologiko
hidropesia
hidrosfera
hidrostatika iz. Fis.
hidrostatiko
hidroxido
hidroxilo iz. Kim.
hidrozoo
hidruro
hiena iz. Subfam. Hyaeninae
hierarkia
hierarkiko
hierarkizatu, hierarkiza, hierarkizatzen.
du ad.
hierarkizazio
hieratiko
hieroglifiko izond.
hieroglifo iz.
hies iz. Med.
hiesdun izond. eta iz. Med.
higadura
higakor izond. g.er.
higanatu, higana/higanatu, higanatzen. da
ad.
higanot
higatu, higa, higatzen. da/du ad.
higatzaile
higialdi
higiarazi, higiaraz, higiarazten. du ad.
higibera izond. 'higikorra'
higidura iz.
higiene
higieniko
higienista
higiezin izond.
higigaitz
higigarri izond.
higika adlag. 'higituz'
higikari
higikera
higikor
higikortasun
higimen
higitu, higi, higitzen. da/du ad.
higitzaile
higitze
higuin
higuin izan. du ad.
higuinaldi
higuinarazi, higuinaraz, higuinarazten.
dio ad.
higuindu, higuin/higuindu, higuintzen. du/
da ad.
higuingarri
268
Hiztegi Batua
higuingarritasun
higuintza iz. g.g.er. 'higuina, nazka'
higuintze
hihaur [ hi izord.aren era indartua] Ipar.
hika 1 iz. 'lokatza'
hika 2 adlag.: hika hitz egin.
hikako izlag.: hikako formak; hikako
moldea.
hikatu 1, hika/hikatu, hikatzen. da ad.
'hikatan, lokatzetan trabatu'
hiketa iz. 'hika hitz egitea, hitanoa'
hil 1, hil, hiltzen. da/du ad.
hil ala bizi h. hil edo bizi
hil-behar 1 iz. 'hiltzearen
halabeharra': zahartu eta hil-behar
hori. 2 izond. eta iz. 'hilkorra, hil
behar duena': badakigu hil-beharrak
garela.
hil edo bizi edo hil edo biziko
hiltzeko: hiltzeko gaitza; hiltzeko
zezenak.
hil 2 1 iz. 'hiltzea' 2 iz. 'pertsona hila'
hil-egun
hil-ezkila
hil-gogorra adlag. 'hil-hotza, hilhotzik': hil-gogorra erori zen.
hil-hots iz. 'hileta-kantua, eresia'
hil-hotza edo hil hotza adlag.: hilhotza erori zen. Sin. hil-hotzik, hil
hotzik
hil-hotzik edo hil hotzik Sin. hilhotza, hil hotza
hil-jantzi
hil-kanpai
hil-ohe
hil-ordu
hil 3 iz.: abenduko hilaren 24a; hil honen
hasieran egingo da batzarra.
hilabete iz.: hilabete egon zen gaixorik;
hiru hilabete egon zen gaixorik.
hilabetekari
hilabetero adlag. 'hilero'
hilaldi iz. Goi.
hilarazi, hilaraz, hilarazten. du ad.
hilarazle izond. eta iz. Ipar. 'hiltzailea'
hilarazte
hilarri
hilartitz iz. g.er. 'epitafioa'
hilaur
hilaurtu, hilaur/hilaurtu, hilaurtzen. da ad.
hilaurtze
hilberri iz.: haren hilberria heldu
zitzaigun (baina Txomin hil berri
da ).
hilburuko
hildako iz. Heg.: hildakoen artean (hilen
artean).
hildo* e. ildo
hildu izond.: eguzki hildua.
hildura
hilduratu, hildura/hilduratu, hilduratzen.
du ad.
hile* e. hil; hilabete
hileko iz.
hilero
hileroko
hilerri
hilerri-lili Calendula officinalis
hileta iz.: hileta-elizkizuna.
hileta jo
hiletak egin
hiletari
hiletsi, hilets, hilesten. du ad.
hiletsian adlag. 'hilzorian'
hilezin izond.
hilezintasun
hilezkor izond. Jas. 'hilezina'
hilezkortasun
hilezkortu, hilezkor/hilezkortu,
hilezkortzen. da/du ad. g.er.
hilgai iz. 'hiltzen den eskaingaia'
hilgarri izond. 'hiltzen duena'
hilik adlag. 'hilda'
hiliki iz. Ipar. 'sarraskia'
hilka adlag.: hasi ziren elkar hilka.
hilketa
hilketari 1 iz. g.er. 'beztitzailea' 2 iz. g.er.
'andaria'
hilkintza iz. 'hilketa'
hilkizun 1 izond. 'hilkorra' 2 iz. 'hileta'
hilkor izond. 'hiltzen dena'
hilkortasun
hilkortu, hilkor/hilkortu, hilkortzen. da/du
ad.
hilkutxa
269
Hiztegi Batua
hilobi
hilobiratu, hilobira/hilobiratu,
hilobiratzen. du ad.
hilobiratze
hilondo iz. (batez ere hilondoan (eta
hilondoko ) forman erabilia)
hilondoko
hilotz iz. 'gorpua'
hiloztu, hilotz/hiloztu, hilozten. da/du ad.
'hilotz bihurtu'
hiltamu iz. Bizk. 'agonia'
hiltasun
hiltegi
hiltoki
hiltzaile
hiltze iz.: zerri-hiltzea; hiltze on bat eman
diezagula.
hiltzeka iz. g.g.er. 'giza hiltzea'
hilzori
hilzorian
hilzoriko
himen
himenio iz. Bot.
himenoptero iz. eta izond. Zool.
himno
hindi (hizkuntza)
hindu
hinduismo
hinduista
hindustanera (hizkuntza)
hink [batez ere hinkik [ere] ez atera
esapidean erabiltzen da]: Lotsaren
lotsaz hinkik ere ez zuen atera bilera
osoan.
hinka 1 iz. 'urratsa' 2 iz. 'kinka'
hinki-hanka
hinkili-hankala
hipa iz. 'negar-zotina'
hipaka adlag.
hiperaktibitate
hiperaktibo
hiperbaton iz. Gram., Liter.
hiperbola
hiperbole
hipermerkatu
hiperrealismo iz. Art.
hipertentsio
hipertonia 1 iz. Kim. 2 iz. Med.

hipertoniko 1 izond. Kim. 2 izond. Med.
hipertrofia iz. Med.
hipika iz.
hipnosi
hipnotiko izond.
hipnotismo
hipnotizatu, hipnotiza, hipnotizatzen. du
ad.
hipodermiko izond.
hipodermosi iz. Med. 'zuldarra'
hipodromo
hipofisi iz. Anat.
hipoklorito iz. Kim.
hipokondria
hipokondriako
hipokrisia
hipokrita
hipopotamo iz. Fam. Hippopotamidae
hipostoma iz. Biol.
hipotalamo iz. Anat.
hipoteka
hipotekatu, hipoteka/hipotekatu,
hipotekatzen. du ad.
hipotenusa
hipotesi
hipotetiko izond.
hipotonia 1 iz. Kim. 2 iz. Med.
hipotoniko 1 izond. Kim. 2 izond. Med.
hippy
hira iz. Zah. 'haserrea'
hiragarri izond. g.g.er.
hiraka* e. iraka
hiramendu iz. g.g.er.
hiratu, hira/hiratu, hiratzen. da/du ad.
g.g.er.
hire
hireganatu, hiregana, hireganatzen. da/du
ad.
hiretu, hire/hiretu, hiretzen. du ad.
hiri
hiri-gas
hiri-lur
hiri motu (hizkuntza)
hiriarteko
hiribide
hiribildu
270
Hiztegi Batua
hiriburu
hirigintza
hirigune
hiritar
hiritargo iz. 'hiritartasuna'; 'hiritarraren
nolakotasuna'
hiritartasun
hiritartu, hiritar/hiritartu, hiritartzen.
da/du ad.
hiritartze
hirizain
hiro iz. Zub. 'zornea'
hiroarazi, hiroaraz, hiroarazten. du ad.
Zub.
hirodura iz. Zub.
hirotu, hiro/hirotu, hirotzen. da/du ad.
hiru
hiruretan hogei Ipar. 'hirurogei'
hirutan 'hiru aldiz': goizeko hiruretan
joan zen; hiru aldiz saiatu da, eta
hiruretan huts egin du.
hirugarren
hirugarren adin
hirugarrenean
hirugarrenekorik
hirugarrenez
hirugarrengo
hirugarrenik
hirugarren mundu
hirugarren ordena
hirugarrendar izond. eta iz. 'hirugarren
ordena erlijiosoko kidea'
hirugihar iz.
hiruhilabetekari
hiruhortz iz.
hiruki iz.
hiruko iz.
hirukoitz
hirukoiztasun
hirukoiztu, hirukoitz/hirukoiztu,
hirukoizten. da/du ad.
hirukote
hirukun izond. g.er. 'hirukoitza'
hiruna banatz.: hiruna mila.
hirunaka adlag.
hirunakatu, hirunaka/hirunakatu,
hirunakatzen. da/du ad. g.er.
hirur Ipar. eta Naf. Zah. h. hiru

hirurehun
hirurehuna banatz.: hirurehuna mila.
hirurehunaka adlag.
hirurehungarren
hirurogei: hirurogeita lau; hirurogeita
batgarren.
hirurogeigarren
hirurogeina banatz.: hirurogeina mila.
hirurogeinaka adlag.
hirurogeiren
hirurogeitar izond.
hirurren
hirusta iz. Trifolium sp.
hirusta gorri Trifolium pratense
hirusta zuri Trifolium repens
hirutasun iz.: hirutasun santu.
hiruzki izond. eta iz. h. hiruki
hiruzpalau
hisia iz. Ipar. g.er. 'gorroto pasakorra':
hisia handitan daude bi auzoak.
hisigo iz. g.er.
hiski 1 adlag. 'histasunez, tristeki' 2 adlag.
'ahultasunez'
hista iz. 'iseka'
histasun
histeresi iz. Fis.
histeria
histeriko
histograma
histologia
histologiko
histona iz. Biokim.
historia
historialari
historiaurre
historiko
historiografia
historiografiko
historizismo
historizista
histu, hits/histu, histen. da/du ad.
histura
hitano
hititera (hizkuntza)
hits
hitsaldi iz. Ipar.
271
Hiztegi Batua
hitsarazi, hitsaraz, hitsarazten. du ad.

hitz: hitz dautzut ez garela haserretu;
Batzarburuak hitza eman zion gure
diputatuari, baina berehala kendu
zion (Ik. hitzeman ).
bi hitz
hitza atera
hitza atxiki
hitza bete
hitza hautsi
hitza jan
hitzaren jabe egon
hitzari eutsi
hitz-aspertu
hitz batean
hitz batez
hitz-batu 'hitzartu'
hitz berri
hitz bi Sin. bi hitz
hitzean egon
hitz egin
hitz eginarazi
hitz-egite
hitz-elkarketa iz. Hizkl.
hitz elkartu
hitz eragin
hitz-erdi edo hitz erdi
hitz-erdika edo hitz erdika
hitz estali g.g.er.: hitz estaliz
adierazia.
hitz eta pitz
hitzetik hortzera
hitz-etorri
hitzez
hitzez hitz
hitzez-hitzezko
hitzez-hitzezkotasun
hitzezko
hitz gutxiko
hitz-jario 1 iz.: ezin atertuzko hitzjarioa. 2 izond.: zaharrago eta hitzjarioago izaten omen gara.
hitz-joko
hitz lau iz. 'prosa'
hitz-mitz
hitz-mizti izond.
hitz-motel izond.
hitz neurtu iz. 'neurtitza'

hitz-ordena iz. Hizkl.
hitzaldi
hitzalditxo
hitzarmen
hitzartu, hitzar, hitzartzen. du ad.
hitzaurre
hitzaurregile
hitzeko izlag.: hitzeko emakumea da
Edurne.
hitzeman, hitzeman, hitzematen. du ad.
hitzontzi izond.
hitzontzikeria
hitzordu iz.: Iakirekin hitzordu bat hartu
dugu; badut bihar hitzordu bat
Maiterekin.
hitzots iz. Sin. berbots
hizka
hizka-mizka 1 adlag. Ipar. 2 iz. Ipar.:
hizka-mizka zerbait izan dugu gure
artean.
hizka-mizkatu, hizka-mizka/hizkamizkatu, hizka-mizkatzen. da ad.
g.er. 'hizkatu, eztabaidatu'
hizkatu, hizka, hizkatzen. da ad.
'eztabaidatu'
hizkatze
hizkelgi iz. g.g.er. 'euskalkia'; 'dialektoa'
hizkera
hizketa
hizketan
hizketakide
hizketaldi
hizketatu, hizketa/hizketatu, hizketatzen.
da ad.: elkarrekin hizketatu ziren.
hizki
hizkuntza
hizkuntzalari iz. Sin. linguista
hizkuntzalaritza iz. Sin. linguistika
hizlari
hizlaritza 1 iz. g.er. 'hizlariaren lanbidea' 2
iz. g.er. 'oratoria'
hizpide
hizpidean egon 'arrazoia izan'
hiztegi
hiztegigile
hiztegigintza iz. Sin. lexikografia
hiztun
272
Hiztegi Batua
ho interj. Ipar.
hobari
hobe izond. ( *hobe esan e. hobeki
esan )
hobe beharrez
hobe izan, hobe izaten, hobe
izango/hobeko. da/du ad.: hobe dugu
isildu lotsagabe gelditu baino.
hobera egin
hobe ustean
hobe ustez
hobeago izond. 'hobea'
hobeagotu, hobeago/hobeagotu,
hobeagotzen. da/du ad. 'hobetu'
hobealdi
hobeki adlag.
ahalik hobekiena edo ahalik eta
hobekiena
hobekien
hobekienik
hobeki esan
hobekiago adlag. 'hobeki'
hobekitu, hobeki/hobekitu, hobekitzen.
da/du ad. Ipar. 'hobetu'
hobekuntza
hoben: hoben arina, hoben astuna, hoben
larria, hoben-nekea (penitentzia).
hoben egin
hobendari izond. eta iz. g.er. 'bekataria'
hobendi izond. eta iz. g.er. 'bekataria'
hobendu, hoben/hobendu, hobentzen.
da/du ad. Batez ere Bizk. g.g.er.
'makurtu'; 'grinatu'
hobendun
hobenduri izond. Ipar. Zah. 'hobenduna'
hobengabe izond.
hobengabetasun
hobengabetu, hobengabe/hobengabetu,
hobengabetzen. du ad. g.er.
'errugabetu'
hoberatu, hobera/hoberatu, hoberatzen.
da/du ad.
hoberen
hobespen
hobeto adlag.: han zegoen edo, hobeto
esan, han ziharduen.
hobetoago adlag. h. hobeto; hobeki
hobetsi, hobets, hobesten. du ad.
hobetu, hobe/hobetu, hobetzen. da/du ad.

hobetze
hobi
hobikari izond. eta iz. Hizkl.
hobiratu, hobira/hobiratu, hobiratzen. du
ad.
hobiratzaile
hobitegi iz. g.er. 'hilerria'
hodei
hodeiarte iz. Sin. ostarte
hodeiertz iz. 'ostertza, horizontea'
hodeitsu
hodeitu, hodei/hodeitu, hodeitzen. da/du
ad.
hodeitxo
hodi
hodidun izond.
hoditeria
hogei: hogeita bost; hogeita batgarren.
hogeigarren
hogeiko iz.
hogeina banatz.: hogeina mila.
hogeinaka adlag.
hogeiren
hogeitaka
hogen* e. hoben
hogerleko* e. ogerleko
hogoi* e. hogei
hola adlag. 'honela, horrela'
hola eta hola 1: hola eta hola hasi
zitzaidan kontatzen. 2: hori ezin
daiteke hola eta hola buka.
hola-hala
hola-hola
holako: holako eta halako (orduak
joan zitzaizkigun holakoren eta
halakoren bila).
holakatu, holaka, holakatzen. da/du ad.
Ipar.
holandar (herritarra)
holandes (herritarra)
holatsu adlag. 'honelatsu, horrelatsu'
holaxe
holding iz. Ekon.
holografia
holografiko izond.
holografo
273
Hiztegi Batua
holograma
holokausto
holoturia
holtz iz. 'pareta mehea'
homeopata
homeopatia
homeostasi iz. Biol.
homilia
hominido iz. eta izond. Biol.
hominoide iz. Biol.
homofono izond. Hizkl.
homogeneizatu, homogeneiza,
homogeneizatzen. du ad.
homogeneizazio
homogeneo
homogeneotasun
homologatu, homologa, homologatzen. du
ad.
homologazio
homologia iz. Mat.
homologo
homonimo
homosexual
homosexualitate
homotezia iz. Mat.
homozigoto iz. eta izond. Biol.
hona: hona zer dioen legeak.
hona hemen
honaino
hona nola: hona nola ezagutu nuen;
hona nolako egitura duen gizarteak.
hona non
honantz
honaindi: mugaz honaindi(an, -ko, -tik,
-ra).
honako izlag.: honako adibide hau jarri
zuen.
honan adlag. Bizk. g.g.er. 'honela'
honat adlag. Ipar. 'hona, honantz'
honatx adlag. 'hona hemen'
hondabide
hondagarri
hondaketa iz. g.er. 'hondamena,
hondamendia'
hondakin
hondaleze iz. Ipar. Zah. Goi. 'leize sakona'
hondamen
hondamendi
hondamendiratu,
hondamendira/hondamendiratu,
hondamendiratzen. du ad. g.er.
hondapen iz. g.er. 'hondamena'
hondar 1 1 iz. 'harea' 2 iz. 'jaten edo
erabiltzen den zerbaitetik gelditzen
dena': eltzeko hondarrak.
hondar-txori 'martin arrantzalea'
hondar 2 1 iz. Ipar. 'hondoa' 2 iz. Ipar. eta
Naf. 'azkena': urtearen hondarrean.
hondarrean adlag. 'azkenean': Eroak
egiten duena hondarrean, zuhurrak
egiten du hatsarrean.
hondarreko izlag.: hondarreko
aldian.
hondar-mondar iz. Batez ere pl.
'hondarrak, hondakinak'; 'azkena'
hondarazi, hondaraz, hondarazten. du ad.
hondargabe izond. Ipar.: itsaso
hondargabea.
hondarki iz. Hizkl. 'desinentzia'
hondarkin iz. 'hondarra'; 'hondakina'
hondarpe iz. g.er.
hondarraldi iz. Ipar. eta Naf. 'azkenaldia'
hondarreratu, hondarrera/hondarreratu,
hondarreratzen. da/du ad. 'hondoratu'
hondartsu
hondartu, hondar/hondartu, hondartzen. 1
da/du ad. Ipar. 'azkendu, ahitu' 2 da
ad. 'ontzi bat, hondoa jo duelako
gelditu'
hondartza
hondartze iz. 'bukaera'
hondatu, honda, hondatzen. 1 da/du ad.
'desegin, galdu' 2 da/du ad.
'hondoratu'
hondatzaile
hondatze
hondeagailu
hondeaitzur
hondeaketa
hondealan
hondeamakina
hondeatu, hondea, hondeatzen. du ad.
'lurzoruan zangak edo zuloak egin':
nabasaiaz harrotu eta laiaz hondeatu.
hondo
274
Hiztegi Batua
hondoa jo
hondogabe izond.
hondorapen
hondoratu, hondora, hondoratzen. da/du
ad.
hondoratze
hondurastar (herritarra)
honela
honelako
honelakoxe
honelatsu
honelaxe
honen: ez nuen uste honen ergela
nintzenik.
honenbat g.g.er. 'honenbeste'
honenbeste
honenbestean adlag.: ehuneko
honenbestean erosi dute.
honenbesteko izlag.
honenbesteraino
beste honenbeste
honenbesteko iz.
honenbestez lok.
honetara
honez
honez aurrera 'hemendik aurrera'
honez gain
honez gainera
honezkero
honiarar (herritarra)
hontz
hontz handi Bubo bubo
hontz zuri Tyto alba
hor
horko
hortik
hor-hemen
hor-hemengo
hor-hemenka
hor nonbait
horail
horaildu, horail/horaildu, horailtzen.
da/du ad.
horasta izond. g.er. 'horaila'
hordago iz.
hordi
hordialdi
hordiarazi, hordiaraz, hordiarazten. du ad.

hordigarri izond. eta iz.
hordikeria
hordirik
horditasun
horditu, hordi/horditu, horditzen. da/du
ad.
horditze
hori 1: hori guztia; horiekin guztiekin.
hori bai
horregatik
hori 2
horikara
horitasun
horitu, hori/horitu, horitzen. da/du ad.
horitza* e. oritz
horixe
horixka
horizontal
horizontaltasun
horizonte iz. 'ostertza'
horizta
horiztatu, horizta/horiztatu, horiztatzen.
da/du ad.
horma 1 iz. Sin. izotz; lei
horma 2
horma-belar edo horma belar
Parietaria officinalis Sin. paretabelar, pareta belar
horma-biko iz.
horma-bular edo horma bular
horma-irudi edo horma irudi
horma lehor
horma-pintura edo horma pintura
horma-sugandila edo horma
sugandila Podarcis muralis
hormagarri izond.: hotz hormagarria.
hormagin iz. Bizk. g.er. 'hargina'
hormagune
hormamendi iz. h. izozmendi
hormarte iz. Eraik.
hormate
hormatu, horma/hormatu, hormatzen. du
ad. Sin. izoztu; leitu
hormatxori iz. 'txolarrea'
hormigoi iz. Heg.
hormona
275
Hiztegi Batua
hormonal izond.
horni iz. 'hornidura'
hornidura
hornigai
hornigailu
hornikuntza
hornitegi
hornitu, horni/hornitu, hornitzen. da/du
ad.
hornitzaile
hornitze
horoskopo
horra
horra bada lok.
horra-hona
horra hor
horraino
horra nola
horra non
horrantz
horrako izlag.: lastima horrako
zuzentzaile horrek liburua zuzendu
duen bezain erraz mundua ezin
zuzendu ahal izatea.
horrat Ipar. h. horra
horratik
horratu, horra/horratu, horratzen. da ad.
horratx
horregatik junt.
horrela
horrelako
horrelakoxe
horrelatsu
horrelaxe
horren: ez nuen uste horren ergela
nintzenik.
horrenbat g.g.er. 'horrenbeste'
horrenbeste
beste horrenbeste
horrenbestean adlag.: iritsi ginen,
eta horrenbestean pozik; hileko
horrenbestean egin zuten tratua.
horrenbesteko
horrenbesteraino: ez zaitez bada
horrenbesteraino harro.
horrenbesterainoko
horrenbestetan adlag. 'horrenbeste

aldiz'
horrenbestez
horretara
horretaratu, horretara/horretaratu,
horretaratzen. da/du ad.
horrez
horrez aparte Beh.
horrez gain
horrez gainera
horrezkero
hortakotz lok. Ipar. 'horregatik'
hortaz lok.: liburu gehienak eleberriak
ditu; eleberrigile handi dugu, hortaz?
hortentsia iz. Hydrangea hortensia
hortxata
hortxe
hortxe-hortxe adlag. 'hor nonbait';
'gutxi gorabehera'
hortz
hitzetik hortzera
hortzak erakutsi
hortzetako eskuila
hortzetako pasta
hortz-hagin
hortz-karraska
hortz-artatzaile* e. aho-artatzaile
hortz-midiku* e. aho-artatzaile
hortz-ore* e. hortzetako pasta
hortzeria
hortzeskuila* e. hortzetako eskuila
hortzikatu, hortzika, hortzikatzen. du ad.
hortzorde
horzbiko
horzdun
horzgabe izond.
horzgabetu, horzgabe/horzgabetu,
horzgabetzen. da/du ad. g.er.
horzkari izond. eta iz. Hizkl.
hosanna
hoska adlag. 'deika'
hoskide
hoskidetasun
hospitalitate iz. g.er. 'abegia'
hostaila
hostailatu, hostaila/hostailatu,
hostailatzen. da ad.
276
Hiztegi Batua
hostaldi
hostarazi, hostaraz, hostarazten. du ad.
hostaro iz. g.er. 'maiatza'
hostatu, hosta, hostatzen. da ad. 'landareak
hostoz jantzi'
hostazuri iz. Sorbus aria
hostia* e. ostia
hosto
hosto erorkor
hosto iraunkor
lore-hosto edo lore hosto
hostobakandu, hostobakan,
hostobakantzen. da/du ad. g.er.
hostoberritu, hostoberri/hostoberritu,
hostoberritzen. da ad.
hostodun
hostope
hostotsu
hostotza
hostoxka iz. Bot.
hostozabal izond. 'hosto zabalak dituena'
hotel
hots 1
hotsean adlag. Bizk. g.er. 'bat-batean'
hots-egile iz. g.er.
hots egin
hots-egite
hots eman 1 'gidatu': ardiak hots
emateko. 2 'akuilatu'
hots eragin Batez ere Bizk.
hots 2 'hau da'
hotsandi iz. g.er.
hotsandiko izlag.: hotsandiko zeremonia.
hotsemaile iz. 'eragilea, gidaria'
hotz 1 iz. 2 izond.
hotzaren hotzez
hotz-hotzean
hotz izan. da ad. Bizk.: hotz naiz;
hotz gara.
hotzaldi
hotzarazi, hotzaraz, hotzarazten. du ad.
hotzepel
hotzeri
hotzete
hotzik
hotzikara
hotzikaratu, hotzikara/hotzikaratu,
hotzikaratzen. du ad.
hotzil izond. 'epela baino zerbait hotzagoa'
hotzildu, hotzil/hotzildu, hotziltzen. da/du
ad.
hozbera
hozberarazi, hozberaraz, hozberarazten.
du ad.: adinak hozberarazten du
gizona.
hozberatasun
hozberatu, hozbera/hozberatu,
hozberatzen. da/du ad.
hozbero iz. 'tenperatura'
hozgarri izond. eta iz. 'hozten duena'
hozi iz. 'ernamuina'
hozidura iz. Zah.
hozitu, hozi/hozitu, hozitzen. da ad.
hozka 1 iz. 2 adlag.
hozka egin
hozkada
hozkadun izond. Ipar. 'koskaduna'
hozkadura iz. Teknol.
hozkailu
hozkaka adlag. 'hozka eginez'
hozkamin iz. 'hozkia'
hozkari izond.: infernuko har hozkaria.
hozkatu, hozka/hozkatu, hozkatzen. du ad.
hozkeria iz. g.er.: Miren nigatik etsita,
nigatik hozkeriaren infernuan erorita.
hozketa iz.
hozki
hozkil 1 izond. Bizk. g.er. 'hozbera' 2
izond. Bizk. g.er. 'ahula'
hozkirri 1 izond. eta iz.
hozkirri 2 iz. Bizk. 'hotzikara'
hozkirritu, hozkirri/hozkirritu,
hozkirritzen. da/du ad. Bizk.
hozkitu, hozki/hozkitu, hozkitzen. da/du
ad. 'hozkia izan, hozkia eman'
hozmindu, hozmin, hozmintzen. da/du ad.
'(norbait) hotzak igaro edo zurrundu'
hozpera* e. hozbera
hozpil
hozpildu, hozpil/hozpildu, hozpiltzen. da/
du ad.
hoztasun
hozte iz.: hozte-prozesua.
hoztu, hotz/hoztu, hozten. da/du ad.
277
Hiztegi Batua
hudigo iz. g.er. 'etsaigoa, etsaitasuna'

huia Ipar.
huiatu, huia/huiatu, huiatzen. du ad. Ipar.
'xaxatu'
humanismo
humanista
humanitario izond.
humanitate iz.
humanizatu, humaniza, humanizatzen. da/
du ad.
humanizazio
humanoide izond.
humero iz. Anat.
humil* e. umil
humus
hungariar (herritarra)
hungariera (hizkuntza)
hunki 1, hunki, hunkitzen. du ad. Ipar. h.
hunkitu
hunki 2 iz. 'ukitua': Jainkoaren hunki
eztiak onera bihurtzen gaitu.
hunkialdi iz. g.er.
hunkiarazi, hunkiaraz, hunkiarazten. du
ad.
hunkigarri izond.
hunkika adlag.
hunkipen
hunkitu, hunki, hunkitzen. da/du ad.
hunkitzaile izond.: funtzio hunkitzailea.
huntz iz. Hedera sp.
hupa Ipar. 'aupa!'
hupatu, hupa/hupatu, hupatzen. du ad.
Ipar. 'aupatu, gora altxatu'
hur 1 iz. 'hurritzaren fruitua'
hur 2 adlag. Bizk. 'hurbil, hurran'
ezta hurrik eman ere
hur-hurrean
hur-hurreko
hur-hurretik
hurrean
hurreko
hurrera
hurretik
hura
huraxe
hurbil 1 adlag. 2 izond.: Ekialde Hurbila.
hurbildik
hurbilean
hurbileko
hurbilera
hurbiletik
hurbilagotu, hurbilago/hurbilagotu,
hurbilagotzen. da/du ad.
hurbilarazi, hurbilaraz, hurbilarazten. du
ad.
hurbilbide
hurbildanik
hurbildu, hurbil/hurbildu, hurbiltzen.
da/du ad.
hurbiltzeko ere edo hurbiltzekorik
ere
hurbilketa
hurbilkor izond.: lerro hurbilkorrak.
hurbilpen
hurbiltasun
hurbiltxo
hurbiltzaile
hurbiltze
hurbilxko
hurko izond. eta iz.
lagun hurko
hurkotasun
hurra interj.
hurran 1 adlag. Ipar. 'hurbil' 2 Ipar. 'tzeko zorian': hil hurran da; zeren
akabatu hurran baita eguna.
hurraneko
hurrandu, hurran/hurrandu, hurrantzen. 1
da/du ad. Ipar. 'hurbildu' 2 da ad.
Ipar. 'hilzorian egon'
hurre adlag. h. hur 2
hurren
hurren arte
hurrena
hurrenik
hurrenez hurren
hurrengo
hurrengoan
hurrenkera
hurrentsu adlag. Ipar. g.er.
hurreratu, hurrera/hurreratu, hurreratzen.
da/du ad.
hurriera (hizkuntza)
hurritz iz. Corylus avellana
278
Hiztegi Batua
hurrondo iz. Corylus avellana

hurrup
hurrupa
hurrupaka adlag.
hurruparazi, hurruparaz, hurruparazten.
dio ad.
hurrupari iz. 'hurrupaka edaten duena'
hurrupatu, hurrupa/hurrupatu,
hurrupatzen. du ad.
husbete, husbetetzen. du ad. g.er.
huskeria
hustasun
hustu, huts/hustu, husten. da/du ad.
hustubide iz. Eraik.
hustuezin izond. 'ezin hustuzkoa'
hustuketa
huts 1 iz.
hutsa izan: akats hori, akatsa baldin
bada, hutsa da besteen aldean.
hutsaren hurrengo: zerbait hobe da
hutsa edo hutsaren hurrengoa baino.
hutsean
huts egin
huts eman g.er. 'huts egin'
hutsera bota Bizk. 'arbuiatu'
huts eragin
huts 2 izond.
huts-hutsik
huts ala kausi
huts edo bete
huts 3 zenb.: bost eta huts; huts eta huts.
hutsal
hutsaldi
hutsaldu, hutsal/hutsaldu, hutsaltzen.
da/du ad. 'hutsal bihurtu'; 'ezeztatu'
hutsalkeria
hutsaltasun
hutsarazi, hutsaraz, hutsarazten. du ad.
hutsarte
hutsegile
hutsegin iz. 'hutsegitea, hutsa'
hutsegite
hutseratu, hutsera/hutseratu, hutseratzen.
da/du ad. 'hutsera etorri, bihurtu':
lehortearekin hutseratu da ibaia.
hutsezin izond. 'hutsik ezin egin duena'
hutsezintasun
hutsik
hutsune
Hz ( hertz -en ikurra)
i 1 'euskal alfabetoaren bederatzigarren
letra' 2 '"i" letraren izena'
i greko '"y" letraren izena'
ia
ia-ia
iaio izond. Gip. eta Naf. (bi silabatan
esaten da)
iaioki adlag.
iaiotasun
iaz
iazdanik adlag. 'iaztik'
iazko
iaztik
ibai iz.: Ibai Beltza; Ibai Gorria.
ibai-aho edo ibai aho
ibaiaz adlag. Ipar 'ibaika'
ibai-bazter edo ibai bazter
ibaiadar
ibaibide
ibaiertz
ibaika
ibar
ibar-jaun
ibargi iz. eta izond. g.er. 'egutera'
ibeni* e. ipini
iberiar iz. eta izond.
iberiera (hizkuntza)
iberiko
iberismo
ibi
ibiarazi, ibiaraz, ibiarazten. du ad.
ibilaldi
ibilarazi, ibilaraz, ibilarazten. du ad.
ibilarazle izond. g.er.
ibilbide
ibildaun izond. g.er. '(nora ezean)
dabilena'
ibilera
ibilerraz izond.: bidexka eroso eta
ibilerrazak.
ibilgailu
ibilgaitz izond.: leku ibilgaitza da hau.
ibilgona iz. Lgart. g.er.: ibilgona jantziz
gero, etxerako ordurik ez.
279
Hiztegi Batua
ibilgune iz. 'ibilera, ibiltzeko modua'

ibili 1, ibil, ibiltzen. da/du ad.: berriz ibili
behar ez ditugun bideak.
ibili 2 iz.
ibilian adlag.: ibilian asko ikasten da.
ibilian-ibilian
ibilkari
ibilkera iz. Batez ere Bizk. 'ibilera'
ibilketa
ibilki
ibilkor 1 izond. 'ibilkaria' 2 izond.
'higikorra'
ibilmolde iz. Ipar. 'jokaera, jokatzeko
modua'
ibiltari
ibiltegi iz. 'ibiltokia'
ibiltoki
ibiltze
ibis iz. Fam. Threskiornicidae
ibitu, ibi, ibitzen. da/du ad.
idaroki* e. iradoki
idarokizun* e. iradokizun
idatzaldi
idatzarau
idatzarazi, idatzaraz, idatzarazten. dio ad.
idatzi 1, idatz, idazten. du ad.
idatzi 2 iz.
idatziz adlag.: idatziz bidaliko da
eskaria.
idatzizko izlag.
idazgai
idazgela
idazkari
idazkariorde
idazkariordetza
idazkaritza
idazkera
idazketa
idazki
idazkintza* e. idazkuntza
idazkun iz. Sin. inskripzio
idazkuntza
idazlan
idazlari
idazle
idazletza iz.: idazletza izan du ogibide.
idazluma
idazmahai
idazmakina
idazmen iz. 'idazteko gaitasuna'
idazmolde
idazpen
idazpuru
idaztaldi* e. idatzaldi
idaztankera
idazte iz.: idazte-irakurtzeak asko zabaldu
dira.
idaztegi iz. 'idaztokia'
idazti iz. h. liburu
idaztoki
ide* e. kide
ideal 1 iz.
ideal 2 izond.
idealismo
idealista
idealizatu, idealiza, idealizatzen. du ad.
idealizazio
idealtasun
ideia
identifikatu, identifika, identifikatzen. du
ad.
identifikatzaile
identifikazio
identitate iz. Jas. (batez ere Mat. eta
Fil. arloetan erabilia)
ideografiko
ideograma
ideologia
ideologiko
ideologizatu, ideologiza, ideologizatzen.
du ad.
ideologizazio
ideologo
idi
idi-apustu edo idi apustu
idiarena jo Lgart. 'masturbatu'
idi-begi edo idi begi 1 iz. Anacyclus
clavatus
idi-begi edo idi begi 2 (leiho mota)
idi-bihotz edo idi bihotz 'tulipa'
idi-dema edo idi dema
idi-mihi edo idi mihi Anchusa azurea
idi-proba edo idi proba
280
Hiztegi Batua
idi-uztarri edo idi uztarri iz. Batez

ere Bizk. 'idi-parea'
idiki iz. 'idi-okela'
idiko iz. Naf. 'idiskoa'
idilio
idiomatiko izond. Hizkl.: esapide
idiomatikoak.
idiosinkrasia
idiota izond. eta iz. 'idioziak joa'
idiotismo iz. Hizkl.
idiozia iz. 'adimen-urritasun larria'
idisko
idiskotu, idisko/idiskotu, idiskotzen. du
ad. 'zezenak edo idiskoak (behia)
estali'
idoi 1 iz. 'zingira' 2 iz. Ipar. 'iraina, laidoa'
idoitsu
idoki, idoki, idokitzen. 1 du ad. Ipar. 'atera'
2 du ad. Ipar. 'kendu'
idokitzaile
idolatra
idolatria
idolo
idolozale
idor izond. Ipar. eta Naf. 'lehorra, agorra'
idorrean adlag. g.er. 'dirutan'
idorrik adlag. 'busti gabe'
idorgarri izond. Med.
idorki adlag.
idoro, idoro, idorotzen. da/du ad.
idorokunde iz. g.er. 'aurkikundea'
idorokuntza iz. g.er. 'aurkikuntza'
idorraldi
idorrarazi, idorraraz, idorrarazten. du ad.
idorreri
idortasun
idorte iz. 'agortea'
idortegi
idortu, idor/idortu, idortzen. da/du ad.
idulki
idun iz. Bizk.
iduneko iz. Bizk.
iduri 1 iz. Ipar. eta Naf. h. irudi
ene iduriko Ipar. eta Naf. 'nire ustez'
iduri egin Ipar.: ez aditu iduri egin
zuen.
iduri eta Ipar.: atzaparka lotzen zaio,

iduri eta begitarte guztia larrutu
behar diola.
iduri izan Ipar. eta Naf.: iduri du eri
dela.
iduri 2 iz. (ikatza zati txikitan)
idurimen* e. irudimen
iel
iel egon
iel ibili
iel izan
ieldu, iel/ieldu, ieltzen. da ad.
ifernu* e. infernu
ifrentzikatu, ifrentzika, ifrentzikatzen. du
ad. 'ifrentzuz ezarri'; 'desitxuratu'
ifrentzu iz. 'txanpon, oihal, etab.en atzeko
aldea' Sin. iruntzi
ifrentzuz Sin. iruntzitara
igali iz. 'fruitua': igali-zuhaitza.
igan, igan, igaten. da ad. Ipar. eta Naf. 'igo'
iganarazi, iganaraz, iganarazten. du ad.
Ipar. eta Naf.
igande
igandekari adlag. Ipar. 'igandean, igandez'
igandero
igaraba iz. Lutra sp. eta Enhydra sp.
itsas igaraba iz. Enhydra lutris
igaran, igaran, igaraten. da/du ad. Zub.
'igaro, iragan'
igarbide
igargaitz izond. 'igartzen zaila'
igargarri iz. Bizk. g.er. 'seinalea'
igarkizun
igarle
igarmen
igaro, igaro, igarotzen. da/du ad.
igaroko izlag. g.g.er. 'igarotakoa':
igaroko bizitzako bekatuak.
igaroaldi
igaroarazi, igaroaraz, igaroarazten. du ad.
igarobide
igaroezin izond. g.er.
igarogaitz izond. 'nekez igarotzen dena'
igarokor
igarokortasun
igaroleku
igarotze
281
Hiztegi Batua
igarpen
igarrarazi, igarraraz, igarrarazten. dio ad.
igarri, igar, igartzen. du/dio ad.
igaz* e. iaz
igboera (hizkuntza)
igebelar iz. Nymphaea sp.
igel 1 iz. Fam. Ranidae eta Fam. Hylidae
igeltsari* e. igeltsero
igeltsaritza* e. igeltserotza
igeltsatu, igeltsa, igeltsatzen. du ad.
igeltsero
igeltserotza
igeltsu
igeltsugin
igeltsugintza
igeltsutegi
igeltsuztatu, igeltsuzta, igeltsuztatzen. du
ad.
igeri 1 adlag.: ibaia igeri zeharkatu. 2
adlag.: airean igeri gelditzen den
ilauna.
igerian
igerian egin g.er
igeri egin
igeri egon: ur gainean igeri dagoen
enborra.
igeri-maskuri
igerialdi
igerigailu
igerika adlag. Batez ere Ipar. eta Batez ere
Naf. 'igerian'
igerikan adlag. g.er. 'igerian, igerika'
igerikari izond. eta iz. Ipar. 'igerilaria'
igerikatu, igerika/igerikatu, igerikatzen.
da ad. Ipar. 'igeri egin'
igeriketa
igerilari
igerileku
igeritako iz.
igerri* e. igarri
igita iz. 'igitatzea': igita lanera joan da.
igitai
igitai-belar iz. Linaria vulgaris
igitaldi
igitari
igitatu, igita/igitatu, igitatzen. du ad.
iglu
igneo izond. Geol.: harri igneo.

igo, igo, igotzen. da ad.
igoaldi
igoarazi, igoaraz, igoarazten. du ad.
igobide
igoera
igogailu
igogailuzain
igokari
igokunde
igon* e. igo
igongailu* e. igogailu
igorbide
igorgailu
igorle
igorpen
igorrarazi, igorraraz, igorrarazten. dio ad.
igorri, igor, igortzen. du ad.
igortzaile iz. 'igorlea'
igortze
igortziri* e. ihurtzuri
igotze
igual 1 izond. Beh. 2 adlag. Beh. 3 iz. Beh.
igualean
igualeko
igualatu, iguala, igualatzen. da/du ad.
Beh. 'berdindu'
igualtsu izond. Beh.
iguana iz. Iguana iguana.
igun iz. 'gabia, mailu handia'
igurain iz. g.er. 'basozaina'
igurdi, igurdi, igurditzen. du ad. Bizk. h.
igurtzi
igurikatu, igurika, igurikatzen. du ad.
Ipar. h. iguriki
iguriki, iguriki, igurikitzen. du ad. Ipar.
'itxaron': zaude ene begira, iguriki
nazazu.
igurikiarazi, igurikiaraz, igurikiarazten.
du ad. Ipar.
igurikimen iz. Ipar. 'itxaropena'
igurikitze
igurtzaldi
igurtzarazi, igurtzaraz, igurtzarazten. dio
ad.
igurtzi 1, igurtz, igurzten. du ad.
igurtzi 2 iz.
282
Hiztegi Batua
azken igurtzi
igurtzika
igurzkari izond. eta iz. Hizkl.
igurzte
iguzki* e. eguzki
ihabali izond. Zah. 'beldurtia'
ihakin 1 iz. Ipar. 'norbaiten keinuen edo
moldeen antzeratzea, askotan
isekazkoa' 2 iz. Ipar. 'iseka' 3 iz. Ipar.
'keinua'
ihakindatu, ihakinda, ihakindatzen. du ad.
Ipar. 'norbaiten keinuak eta moldeak
antzeratu, norbaiten ihakina egin'
ihakinka adlag.
ihakintza iz. Ipar. g.er. 'iseka'
ihaloskatu* e. ihalozkatu
ihalozka adlag. Ipar.
ihalozkatu, ihalozka/ihalozkatu,
ihalozkatzen. da ad. Ipar. 'iraulkatu'
ihar
ihardesle
ihardespen
ihardeste
ihardetsarazi, ihardetsaraz,
ihardetsarazten. dio ad.
ihardetsi, ihardets, ihardesten. du ad.
iharduera* e. jarduera
iharduki 1, iharduki, ihardukitzen. 1 du
ad. Ipar. 'eztabaidatu' 2 du ad. Ipar.
'mintzatu' 3 du ad. Ipar. 'gogor egin'
iharduki 2 iz.
ihardukitzaile
ihardukitze
ihardun* e. jardun
ihardun erazi* e. jardunarazi
ihardunaldi* e. jardunaldi
ihardunbide* e. jardunbide
ihardungai* e. jardungai
ihargarri
iharrarazi, iharraraz, iharrarazten. du ad.
iharrausi* e. inarrosi
iharrosi* e. inarrosi
ihartasun
ihartu, ihar/ihartu, ihartzen. da/du ad.
ihauli* e. irauli
ihaurkin* e. inaurkin
ihaurri 1, ihaur, ihaurtzen. du ad. Ipar.
ihaurri 2 adlag. Ipar.

ihausi 1 iz. Ipar. 'zaunka'
ihausika adlag. Ipar.
ihauska adlag. Ipar.
ihauskatu, ihauska/ihauskatu, ihauskatzen.
da ad. Ipar.
ihaute* e. inaute
ihauteri* e. inauteri
ihaz* e. iaz
iheki
ihes iz.
ihes egin
ihesari eman
ihesari lotu. zaio ad. Ipar.
ihes eragin
ihes-hodi edo ihes hodi
ihesaldi
ihesarazi, ihesaraz, ihesarazten. dio ad. h.
ihes eragin
ihesbide
ihesdun iz. g.er. 'iheslaria'
ihesi 1 adlag.: etsaiaren ihesi dabilena;
ihesi (joan, etorri, etab.) direnak.
ihesi 2, ihes/ihesi, ihesten. da/du ad.
iheska
iheskari iz. 'iheslaria'
iheskor
iheskortasun
iheslari
ihesle iz. g.er. 'iheslaria'
ihesleku
ihespuntu iz. Arkit.
iheste
ihi iz. Juncus sp.
ihintz
ihintzetan: larrugorrian irauliz
ihintzetan.
ihinztagailu
ihinztapen
ihinztatu, ihinzta, ihinztatzen. du ad.
ihinztatze
ihitegi
ihitsu izond.
ihizaldi* e. ehizaldi
ihizi iz. Ipar. eta Naf. h. ehiza
ihizketa* e. ehiza
ihiztoka iz. Ipar. 'zingira'
283
Hiztegi Batua
ihiztokatsu izond. Ipar.

ihortziri* e. ihurtzuri
ihurtzuri iz. Sin. inusturi
ijele iz. (ola zaharretako langilea)
ijezketa
ijeztu, ijez, ijezten. du ad. 'burdinari eta,
xafla-forma eman'
iji onomat.
iji-aja
iji eta aja
ijiji onomat.
ijito
ijito-sardina edo ijito sardina
Sprattus sprattus
ijitokeria
ika-mika iz.
ikara iz.
ikara egin
ikara egon
ikara eman
ikara eragin
ikara ibili
ikara izan. da ad. g.er.: ikara zen
bakartegian.
ikaran adlag. Ipar.
ikaraz
ikaretan
ikaragarri
ikaragarriko izlag. Ipar.
ikaragarrizko izlag. Heg.
ikaragarrikeria
ikaragarriki adlag. Ipar. g.er.
ikaraio iz. Torpedo marmorata
ikaraka adlag. 'dardarka'
ikarakor
ikaraldi
ikararazi, ikararaz, ikararazten. du ad.
ikarati
ikaratu, ikara/ikaratu, ikaratzen. da/du ad.
ikaratzaile iz. g.er.
ikareri iz. g.er. 'ikara'
ikasarazi, ikasaraz, ikasarazten. dio ad.
ikasbide
ikaserraz
ikasgai
ikasgarri izond. g.er.
ikasgela
ikasi 1, ikas, ikasten. du ad.

ikasi 2 iz. g.er. 'ikasketa'
ikasi 3 izond.: zaharrago eta ikasiago.
ikasketa
ikaskide
ikaskizun
ikaskuntza
ikaslagun
ikaslari iz. g.er.
ikasle
ikasleku
ikasleria
ikasliburu
ikasmahai
ikasmaila
ikasmaterial
ikaspen iz. g.er. h. irakaspen
ikastaldi
ikastaro
ikaste
ikastegi
ikastetxe
ikastetxe nagusi
ikastola
ikastordu
ikastun
ikasturte
ikatz
ikatza egin
ikazgai iz. g.er. 'ikatza egiteko gaia'
ikazketa iz. 'ikatz-garraioa'
ikazketari
ikazkin
ikazkintza
ikaztegi
ikaztobi
ikaztu, ikatz/ikaztu, ikazten. da/du ad.
ikerbide iz. g.er.
ikergai
ikergaitz
ikergoa* e. ikerketa; ikertze
ikerka adlag. Ipar. 'ikertzen'
ikerketa
ikerkuntza
ikerlan
ikerlari iz. h. ikertzaile
ikerraldi
284
Hiztegi Batua
ikertegi iz. g.er.

ikertu, iker, ikertzen. du ad.
ikertzaile
ikertze
iko* e. piku
ikol izond. Bizk. 'barne-hutsa'
ikoldu, ikol/ikoldu, ikoltzen. da/du ad.
Bizk.
ikoltasun iz. Bizk.
ikoniko izond. Fil., Hizkl.
ikono
ikonografia
ikonoklasta
ikoroski iz. Bizk. g.er.
ikortzirin iz. 'azaleko baba'
ikosaedro
ikoti iz. Bizk. 'jauzia'
ikotika
iktiologia
iktiosauro
ikuilu* e. ukuilu
ikur
ikur-makur iz. Ipar. 'bira'
ikur-makurka adlag. 'sigi-sagan'
ikurrin iz. 'bandera, bereziki Euskal
Herrikoa'
ikus-entzule
ikus-entzunezko
ikusarazi, ikusaraz, ikusarazten. dio ad.
ikusbera
ikusbide
ikuserraz izond.
ikusezin izond. 'ezin ikusizkoa'
ikusezintasun
ikusgai
ikusgailu
ikusgaitasun
ikusgaitz
ikusgarri 1 izond. 2 iz.
ikusgarrizko izlag.
ikusgarriro
ikusgarritasun
ikusgune
ikusgura iz. eta izond.
ikusi 1, ikus, ikusten. du ad.
ikusteko 1 izond. 'ikusgarria,
miragarria': ikustekoa zen egun
hartan Donibaneko hiria! 2 iz.: zein

ikusteko ederra!
ikusteko izan 'harremana izan': ez
dugula ikustekorik Indiako
erresumarekin.
ikusten denez: ikusten denez, eskola
biek gauza bera egiten dute.
ikusi 2 iz. 'ikustaldia, bisita'
ikusi-makusi
ikusiezin iz. Sin. ezinikusi
ikuska
ikuskapen
ikuskari 1 iz. 'ikuskizuna' 2 iz.
'ikuskatzailea'
ikuskaritza iz. 'ikuskatzailetza'
ikuskatu, ikuska/ikuskatu, ikuskatzen. du
ad.
ikuskatzaile
ikuskatzailetza iz.
ikuskatze
ikuskera
ikusketa
ikuskizun
ikuskor* e. ikusgai
ikusle
ikusleria iz.
ikusliar iz. Ipar.
ikusmen
ikusmin
ikusmira
ikusmiran
ikusmiratu, ikusmira/ikusmiratu,
ikusmiratzen. du ad.
ikusmiratzaile iz. g.er.
ikusmolde
ikusnahi iz. eta izond.
ikuspegi
ikuspen
ikuspuntu
ikustaldi
ikustate 1 iz. Ipar. 'begirunea' 2 iz. Ipar.
'esker ona'
ikustatu, ikusta, ikustatzen. du ad.
'ikuskatu'
ikuste
ikusterrean adlag.: ikusterrean duen
haranari begira.
ikustoki
285
Hiztegi Batua
ikutu* e. ukitu
ikuzgailu iz. Sin. ikuzmakina
ikuzgarri Ipar.
ikuzi, ikuz, ikuzten. da/du ad. Ipar. 'urez
garbitu'
ikuzketa
ikuzlarru iz. 'sarrio-larruzko zapi
modukoa, garbitzeko erabiltzen dena'
ikuzle iz. Ipar.
ikuzmakina iz. Sin. ikuzgailu
ikuzte
ikuztegi iz. Ipar.
ilagin iz. Ipar.
ilagintza iz. Ipar.
ilaintsa iz. Zub. 'mirua'
ilaje
ilar 1 iz. Pisum sativum 2 iz. Ipar. eta Naf.
'babarruna, indaba'
ilar xabal Ipar. eta Naf. 'dilista'
ilar xehe Ipar. eta Naf. Pisum
sativum
ilar biribil Ipar. eta Naf. Pisum
sativum
ilara
ilargi
ilargi-jo izond. 'aldizkako zoroaldiak
dituena'
ilargi-aldarte
ilargi berri
ilargi bete
ilargialdi
ilargiratu, ilargira/ilargiratu, ilargiratzen.
da ad.
ilargitar
ilargite
ilarraindu, ilarrain, ilarraintzen. da ad.
g.er. '(pertsona) harrotu, harropuztu'
ilaun 1 izond.: aztarna hutsal eta ilaunak.
2 iz. 'errautsa': berehala ikatzak
ilaunez estaltzen dira.
ilaundu, ilaun/ilaundu, ilauntzen. da/du
ad.
ilaunkeria iz. g.er.
ilauntasun
ilaur* e. hilaur
ilaurtu* e. hilaurtu
ilbehera
ilbeltz iz. Gip. eta Naf. h. urtarril
ilberri
ilbete
ildaska
ildaskatu, ildaska/ildaskatu, ildaskatzen.
du ad.
ildo
ildo-txori iz. Ipar. 'buztanikara'
ildokatu, ildoka/ildokatu, ildokatzen. du
ad.
ile
ile alde
ile-apaindegi edo ile apaindegi
ile-apainketa edo ile apainketa
ile-apaintzaile
ile-gorri edo ilegorri: emakume ilegorriak.
ile harro
ile-hori edo ilehori: soldadu gazte
ile-hori bat.
ile-izpi edo ile izpi g.er.
ile kizkur
ile kontra
ile-mataza edo ile mataza g.er.
ile-motots edo ile motots
ile-moztaile
ile-mozte edo ile mozte
ile-ondo edo ile ondo: ikaraz
harrotzen ziren haren buruko ileondoak.
ile urdin
ileapaindegi* e. ile-apaindegi edo ile
apaindegi
ileapaintzaile* e. ile-apaintzaile edo ile
apaintzaile
ileberritu, ileberri/ileberritu, ileberritzen.
da ad.
iledi iz. g.er. 'adatsa'
iledun
ilegabe izond.
ilegal izond. 'legearen kontrakoa'; 'legez
kanpokoa'
ilegorri edo ile-gorri izond.
ileguri iz. g.er. 'belusa'
ilehori edo ile-hori izond.
ileki iz. Ipar.
ilendi* e. ilinti
ileorde
ileti* e. ilinti
286
Hiztegi Batua
iletsu
ilgora
iliako izond. Anat.
ilinti
ilki, ilki, ilkitzen, ilkiko. da ad. Batez ere
Ipar. 'atera, irten'
ilkialdi iz. Ipar.
ilkiarazi, ilkiaraz, ilkiarazten. du ad. Ipar.
ilkibide iz. Ipar.
ilkitze
iloba 1 iz. 'senidearen semea nahiz alaba' 2
iz. 'biloba, semearen edo alabaren
semea nahiz alaba'
iloba txiki 'lehengusuaren semea
nahiz alaba'
ilobaso iz. Ipar. Sin. biloba
ilogiko izond. Log.
ilor* e. hilaur
iltzatu, iltza, iltzatzen. du ad.
iltze
iltze-belar Caryophyllus aromaticus
iltze-kanela
iltzegile
iltzeztatu, iltzezta, iltzeztatzen. du ad.
ilun 1 izond. 2 adlag. 3 iz.
ilun beltz
ilunean adlag. 'ilunpean'
ilun egon: goizean goiz, oraindik ilun
zegoela.
ilunetan adlag. 'ilunpean'
ilun-ezkila Sin. abemaria-ezkila,
abemaria ezkila
ilun izan Ipar. 'ilun egon'
ilunabar
ilunabartu, ilunabar/ilunabartu,
ilunabartzen. du ad. [ nor kasurik
gabea]
ilunagotu, ilunago/ilunagotu, ilunagotzen.
da/du ad. 'ilunago bihurtu'
ilunaldi
ilunantz iz. 'argitasun ahula'
ilunarazi, ilunaraz, ilunarazten. du ad.
ilunarte
ilunaurre iz. g.er. 'ilunabarra'
ilunbe* e. ilunpe
ilunbista
ilundegi
ilundi iz. g.er. 'ilunpea'

ilundu, ilun/ilundu, iluntzen. da/du ad.
ilundura
ilungarri
ilungune
ilunik adlag.
ilunkara
ilunkera iz. Bizk. 'ilunabarra, iluntzea'
ilunkeria iz. g.er.
ilunki adlag.
ilunkor
ilunpe
ilunpean
ilunpeko
ilunpetan
ilunpetsu
ilunsenti iz. g.er. 'ilunabarra'
iluntasun
iluntsu izond. g.er. 'iluna'
iluntxo izond. 'aukeran ilunegia'
iluntze
iluntzero adlag.
ilunxko
ilunzale
ilupa izond. Batez ere Naf. 'ganoragabea'
ilusio
ilustratu iz. eta izond. Hist.
ilustrazio
imajina
imajinatu, imajina/imajinatu, imajinatzen.
du ad. 'irudikatu'
imajinazio iz. 'irudimena'
imam iz. (musulmanen artean, gidaria)
iman
iman-harri edo iman harri
imandu, iman/imandu, imantzen. da/du
ad.
imanorratz
imantze
imilaun iz. Bizk.
imina iz. Bizk.
iminerdi iz. Bizk.
imini* e. ipini
imintzio
imintzioka adlag.
imitagarri izond.
imitatu, imita, imitatzen. du ad.
287
Hiztegi Batua
imitazio
imitaziozko bitxi
immunitate
immunizatu, immuniza, immunizatzen.
da/du ad.
immunizazio
immunoeskasia iz. Med.
immunoglobulina iz. Med.
immunologia iz. Med.
immunologiko izond. Med.
imurtxi
imurtxi egin
inar 1 iz. Ipar. 'txinparta, pindarra' 2* iz. e.
ginarra
inarrosaldi
inarrosarazi, inarrosaraz, inarrosarazten.
du ad.
inarrosi, inarros, inarrosten. da/du ad.
inarrosle
inarroste
inartxi iz. Zah. 'bekaitza'
inatazi iz. 'kazkabarra'
inauguratu, inaugura, inauguratzen. du ad.
inaugurazio
inaurkin
inaurri* e. ihaurri
inausaldi
inausarazi, inausaraz, inausarazten. dio
ad.
inausi, inaus, inausten. du ad.
inauskai
inausketa
inaustari
inauste
inaute iz. 'inauteria': hori astelehen
inautez egingo da; igande-inaute
eguerdian.
inauteri
inbaditu, inbadi, inbaditzen. du ad.
inbariante izond. Mat.
inbasio
inbasore
inbentario
inbertsio 1 iz. Mat. 2 iz. Ekon. Sin.
inbestimendu
inbertsore iz. Teknol., Elektr.
inbidia iz. batez ere Herr.
inbidia eman batez ere Herr.

inbidia izan. du/dio ad. batez ere
Herr.
inbidiak urtzen batez ere Herr. (
inbidiak urtzen geratu, egon
bezalakoetan erabiltzen da)

inbidiaz batez ere Herr.
inbidiagarri izond. Herr. g.er.
inbidioso izond. Herr. 'bekaiztia'
inbutu iz. Sin. onil
indaba iz. Bizk. Phaseolus vulgaris
indar
indar egin
indar eman
indar hartu: sua sortu eta garrek
indar hartu dute.
indar-neurtze edo indar neurtze iz.
g.er. 'lehiaketa'
indarrak berritu
indarrak bildu
indarrak neurtu
indarrean adlag.: indarrean izan;
indarrean jarri; indarrean sartu;
indarrean dagoen legea; indarrean
zeuden ohiturak.
indarrez
indarrezko
indarberritu, indarberri/indarberritu,
indarberritzen. da/du ad.
indardun
indargabe izond.
indargabetasun
indargabetu, indargabe/indargabetu,
indargabetzen. da/du ad.: gaitz luze
hark gorputza argaldu eta
indargabetu zion; gobernuaren
dekretu guztiak indargabetuz.
indargabetzaile izond.: xedapen
indargabetzailea.
indargabetze
indargarri
indarge izond. 'indargabea'
indarka 1 adlag. 2 iz.: indarka handiak
eginez.
indarkatu, indarka/indarkatu, indarkatzen.
da ad. 'indarka egin, ahalegindu'
indarkatze iz. g.er.
indarkeria
288
Hiztegi Batua
indarketa iz. g.er.

indarraldi
indarretxe
indartsu
indartu, indar/indartu, indartzen. da/du ad.
indartze
independente
independentismo
independentista
independentzia
indeterminazio iz. Mat. (Beste arloetan,
aski dira zehaztugabetasun ,
mugagabetasun modukoak)
Indi gaztaina Aesculus hippocastanum
Sin. itsas gaztaina
indiano
indiar (herritarra)
indibidual
indibidualismo
indibidualista
indiferente izond. Fis., Erl.
indiferentzia iz. Fis., Erl.
indigena izond. eta iz.
indigo iz. (tindua)
indikatibo
indioilar iz. Meleagris gallopavo
indioilasko
indioilo
indipikondo iz. Opuntia ficus-indica.
indipiku iz. 'indipikondoaren fruitua'
indize
indizio iz. Heg. Herr. (gaixoari orratzaz
egiten zaiona)
indoeuropar (herritarra)
indoeuropar hizkuntzak
indoeuropera (hizkuntza)
indonesiar (herritarra)
indonesiera (hizkuntza)
indriska iz. Bizk. 'euri-jasa'
induktibo
induktore iz. Elektr.
indukzio
induljentzia iz. h. barkamen
induska adlag.
induskatu, induska/induskatu,
induskatzen. du ad.
induskatzaile
induskatze
induskatzeko iz. Sin. induskatzeko
makina
industria
industrial izond.
industrialari
industrializatu, industrializa,
industrializatzen. da/du ad.
industrializatze
industrializazio
induzitu 1, induzi, induzitzen. du ad. Fis.,
Fil.
induzitu 2 iz. Fis.
inekuazio iz. Mat.
inelastiko izond. Fis.
inertzia
inertzial izond. Fis.
inesibo iz. Hizkl.
infanta iz. (monarkiako titulua)
infante iz. (monarkiako titulua)
infanteria
infantizidio iz. 'haur-hiltzea'
infartu iz. Med.
infektatu, infekta, infektatzen. du ad.
Med.
infekzio Med.
infekzioso izond. Med.
inferentzia iz. Log., Estat.
infernu
infernuratu, infernura/infernuratu,
infernuratzen. da/du ad.
infernutar
infiltratu, infiltra, infiltratzen. du ad. Med.
infiltrazio iz. Med.
infinitesimal izond. Mat.
infinitibo iz. Gram.
infinitu
infinituki adlag.
inflazio iz. Ekon.
inflexio iz. Geom., Fon.
inflexio-puntu
infloreszentzia iz. Bot. 'lore-elkartea'
influentza iz. Med. 'gripea'
infografia iz.
informatika
informatikari
informatiko izond.
289
Hiztegi Batua
informatizatu, informatiza,
informatizatzen. du ad.
informatu, informa, informatzen. da/du
ad.
informatzaile
informazio
infragorri
infusio iz.
infusorio
ingeles 1 iz. (hizkuntza) 2 izond.
'Ingalaterrari dagokiona' 3 iz.
'Ingalaterrako biztanlea'
ingeleste
ingelestu, ingeles/ingelestu, ingelesten. da/
du ad.
ingeniari
ingeniaritza
ingira
ingude
inguma 1 iz. 'lo dagoenari erasotzen dion
iratxoa'; 'amesgaiztoa' 2 iz. 'iratxoa,
mamua' 3 iz. 'tximeleta, pinpirina'
ingurabide iz. 'herria inguratzen duen
bidea'
inguraldi
ingurarazi, inguraraz, ingurarazten. du ad.
inguratu, ingura, inguratzen. 1 da ad.
'hurbildu' 2 du ad.: urak inguratzen
dituen lurralde ezkutuak.
inguratzaile
inguratze
ingurina iz. Ipar. g.er. 'ingurua,
ingurumena'
ingurrazti* e. koaderno; kaier
inguru 1 iz. 2 adlag. 'inguruan'
inguru-inguru
inguru-minguru
ingurubira
ingurugiro iz. h. ingurumen
inguruka
ingurumari iz.: herriko eta ingurumariko
etxeetan.
ingurumen iz. Batez ere Ekol.: autobideek
kalte handiak egiten dizkiote
ingurumenari.
ingurune
ingurutren* e. aldiriko tren
ingurutsu: 25 km ingurutsuko mendibidea.

ingurutxo
inguxera (hizkuntza)
inizial iz. 'izen (propio) baten lehen letra'
injektatu, injekta, injektatzen. du ad.
injektore
injekzio
injineru iz. h. ingeniari
injinerutza iz. h. ingeniaritza
injustizia iz. Sin. bidegabekeria;
zuzengabekeria
inka iz. eta izond. (herritarra, eta horri
dagokiona)
inkatu, inka, inkatzen. da/du ad. Bizk.
inkesa iz. Bizk.
inkesaka adlag. Bizk.
inkesta 1 iz. 'iritzi-bilketa' 2 iz. Ipar.
'auzitegiko ikerketa'
inkestagile
inkisidore
inkisizio
inklusio iz.
inkoherente
inkoherentzia
inkomunikazio
inkoniatu izond. Ipar.: eri inkoniatua.
inkontziente iz. Psikol.
inkrustatu, inkrusta, inkrustatzen. du ad.
inkrustazio
inkubagailu
inkubatu, inkuba, inkubatzen. da/du ad.
Biol., Med.
inkubazio
inkunable iz.
inmunitate* e. immunitate
inoiz
inoiz edo behin
inoiz edo berriz 'inoiz edo behin'
inoiz ere [ezezko inguruneetan edo
galderetan erabiltzen da]
inoiz ere ez
inoiz ez
inoiz gutxitan
inoizko
inoizka
inola
290
Hiztegi Batua
inola ere ez
inolako
inolaz ere 'dena dela, nolanahi ere'
inon
inon den... -a edo inon diren... -ak:
bera da bitarteko inon den onena;
inon den gizon zuzen eta zintzoena.
inon direnak: Perugatik inon direnak
eta ez direnak esaten zituela.
inon ere [batez ere ezezko
testuinguruetan erabiltzen da]
inon ere ez: non dago nagusitasun
hori? inon ere ez
inon ez
inondik
inondik ere
inondik inora
inongo: ez naiz inongoa; ez dugu inongo
testutan aurkitu.
inor
inor ere [ezezko perpausetan eta
galderetan erabiltzen da]
inor ere ez
inor ez
inor gutxi: inor gutxik sinetsiko du
hau; inor gutxiri entzun diogu hori.
inora
inora ere [ezezko perpausetan
erabiltzen da] g.er.
inorako
inorenganatu, inorengana/inorenganatu,
inorenganatzen. du ad. 'besterendu'
inortxo
inortxo ere [ezezko perpausetan
erabiltzen da]
inozente 1 izond. Herr. 'errugabea' 2
izond. Herr. 'tolesgabea'
inozentzia iz. 'tolesgabetasuna'
inozentzian adlag. Bizk. 'ustekabean'
inozo
inozokeria
inozotasun
inozotu, inozo/inozotu, inozotzen. da/du
ad.
inpedantzia iz. Elektr.
inperial
inperialismo
inperialista
inperio
inpertsonal
inpertsonaltasun iz. Hizkl.
inplikatu, inplika, inplikatzen. du ad. Log.
inplikazio iz. Log.
inplizitu
inporta izan. dio/zaio ad. Herr.
inportant izond. h. garrantzitsu
inportantzia iz. h. garrantzi; munta
inportatu, inporta, inportatzen. du ad.
inportatzaile
inportatze
inportazio
inposatu, inposa, inposatzen. du ad.
inposatze
inposizio
inposta iz. Arkit.
inpotentzia iz. Med.
inprenta iz. h. inprimatze
inpresio iz. h. zirrara
inpresionatu, inpresiona, inpresionatzen.
du ad. Arg.
inpresionismo
inpresionista
inprimagailu
inprimaketa
inprimaki
inprimarazi, inprimaraz, inprimarazten.
dio ad.
inprimategi
inprimatu, inprima, inprimatzen. du ad.
inprimatzaile
inprimatze iz. 'inprimatzeko teknika'
inprimeria iz. h. inprimatze
inprobisatu, inprobisa, inprobisatzen. du
ad.
inprobisatzaile
inprobisazio
input iz. Ekon.: input/output taula.
inputatu, inputa, inputatzen. du ad. Zuz.
insektizida* e. intsektizida
insektu* e. intsektu
inskribatu, inskriba, inskribatzen. du ad.
Geom.
inskripzio 1 iz. 'izen ematea' 2 iz. Sin.
idazkun
insomnio
291
Hiztegi Batua
inspektore 1 iz. 'poliziaren kargua' 2 iz. h.

ikuskatzaile
inspiratu, inspira, inspiratzen. du ad.
inspirazio
instalatu, instala, instalatzen. du ad.
instalatzaile
instalazio
instant* e. istant
instintibo
instintu iz. 'sena'
institutu
instituzio iz. h. erakunde
instituzional
instituzionalizatu, instituzionaliza,
instituzionalizatzen. da/du ad.
instituzionalizatze
instituzionalizazio
instrumental
instrumentazio iz. Mus.
instrumentista iz. Mus.
instrumentu iz. 'musika-tresna'
inta iz. Ipar. 'zingira'
integral iz. Mat.
integratu, integra, integratzen 1 Mat. 2 h.
bertakotu; gizarteratu
integratzaile
integrazio 1 iz. Mat. 2 iz. h. bertakotze;
gizarteratze
integrismo
integrista
intelektual
intendentzia
intentsibo izond. Nekaz., Fis.
intentsitate
intentzio iz. Herr.
interaktibo
interakzio
interdependente izond.
interdependentzia iz.
interes
interesatu, interesa, interesatzen. da ad.
interesdun
interesgarri
interfase iz. Biol., Kim.
interfaze iz. Inform.
interferentzia iz. Fis.
interjekzio
internauta iz. Sin. zibernauta

internazional izond. h. nazioarteko
internazionalismo iz. Pol.
internazionalista iz. eta izond. Pol.
interpolatu, interpola, interpolatzen. du
ad.
interpolazio iz.
interpretatu, interpreta, interpretatzen. du
ad.
interpretatzaile
interpretazio
interprete
interrelazio
intersekzio 1 iz. Geom. 'elkargunea' 2 iz.
Mat. 'ebaketa'; 'ebakidura'
interstizial izond. Biol.
intimismo iz. Art.
intimista izond. Art.: poesia intimista.
intolerante
intolerantzia
intoxikatu, intoxika, intoxikatzen. du ad.
intoxikazio
intrantsigentzia iz.
intsektizida
intsektu
intsektujale
intsentsatu, intsentsa, intsentsatzen. du ad.
intsentsatzeko iz. Ipar. 'intsentsu-ontzia'
intsentsu
intsentsu-belar edo intsentsu belar
Senecio cruentus, etab.
intsentsu-ontzi edo intsentsu ontzi
intsulina
intsumisio iz.
intsumiso izond. eta iz.
intsusa iz. Sambucus sp.
intsusa-txori 'txinboa'
intuizio
intxaur
intxaur-arbola 'intxaurrondoa'
intxaur beltz
intxaur-hauskailu edo intxaur
hauskailu
intxaur muskatu
intxaur-saltsa edo intxaur saltsa
intxaur-zuhaitz g.er. 'intxaurrondoa'
intxaurdi iz. g.er. 'intxaurrondo-saila'
292
Hiztegi Batua
intxaurrondo iz. Juglans regia

intxaurtze iz. 'intxaurrondoa'
intxixu
intzestu
intziri
intziri egin
intzirika
inude
inudetu, inude/inudetu, inudetzen. du ad.
g.er.
inudetza iz. g.er.
inurri iz. Formicidae
inurrijale izond.: hartz inurrijalea.
inurritegi
inurritu, inurri/inurritu, inurritzen. da ad.
inusturi iz. Sin. ihurtzuri
inuzente izond. eta iz. Herr.
inuzente-egun
inuzentekeria iz. Herr.
inuzentetu, inuzente/inuzentetu,
inuzentetzen. da/du ad.
ihazi iz. Ipar. 'tximista'
io interj.
iodo iz. Kim.
iodoformo iz. Kim.
ioduro iz. Kim.
ioi
ioniko izond. Kim.
ionizatu, ioniza, ionizatzen. da/du ad.
ionizazio iz. Kim.
ionosfera
ipar
ipar-ekialde
ipar-haize edo ipar haize
ipar-mendebalde
ipar-orratz* e. iparrorratz
ipar-sartalde 'ipar-mendebaldea'
ipar-sortalde 'ipar-ekialdea'
iparburu
iparralde
iparraldeko
iparraldetar
iparrizar
iparrorratz
ipartar
ipi-apa
ipinarazi, ipinaraz, ipinarazten. dio ad.
ipingi iz. Bizk. 'adabakia'

ipini, ipin, ipintzen. du ad.
ipotx
ipuin
ipuingile
ipuingintza
ipuinlari
ipuinzale izond.
ipurbeltz
ipurdi
ipurdi-has Ipar.: ipurdi-has utzi dute
Txomin, gehiegizko irabazpideak
salatzean.
ipurdiz gora
ipurdikara 1 iz. 'buztanikara' 2 izond.
'ipurtarina'
ipurdiko iz.
ipurgarbitzaile izond. Lgart. 'lausengaria'
ipurkada
ipurkadaka adlag.
ipurkonkor
ipurmami
ipurmasail
ipurtalde iz.
ipurtandi izond. 'ipurdi-handia'
ipurtargi iz. Lamprys noctiluca
ipurtarin izond. 'ipurdi-arina'
ipurtats iz. Putorius putorius
ipurterre izond.
ipurteste iz. 'ipurdi hestea, heste lodia'
ipurtezur iz. 'ipurdi hezurra'
ipurtondo
ipurtxuntxur
ipurtzulo
ipuru 1 iz. Juniperus communis
ipuru 2 iz. 'alor baten ertza, landu gabe
geratzen dena'
ipuruko iz. 'kopetakoa, idi eta behiei,
uztartzean, kopetan jartzen zaiena'
ira iz. Bizk. 'iratzea'
irabazarazi, irabazaraz, irabazarazten. dio
ad.
irabazi 1, irabaz, irabazten. du ad.
irabazi 2 iz.
irabazian
irabazkin
irabazle
293
Hiztegi Batua
irabazpide
irabazpidezko izlag.: irabazpidezko
ondasunak.
irabazte
irabaztun
irabelar iz. Aconitum napellus.
irabiagailu
irabiaketa
irabiatu 1, irabia, irabiatzen. da/du ad.
irabiatze
irabio
irabioka adlag.
irabiur
iradoki, iradoki, iradokitzen. du ad.
iradokitzaile
iradokizun
iragabide* e. iraganbide
iragaile
iragaite
iragaitza
iragaitzaz adlag. 'bidenabar'
iragaitzazko izlag. 'igarokorra'
iragan 1, iragaten, iraganen. da/du ad.
iragan 2 iz.
iraganaldi
iraganarazi, iraganaraz, iraganarazten. du
ad.
iraganbide
iragangaitz
iragangaiztasun
iragankor
iragankortasun
iragarki
iragarkizun
iragarle
iragarmen iz.: batari sendatzeko antzea
ematen diozu, besteari iragarmena,
beste bati mirari egiteko indarra.
iragarpen
iragarri, iragar, iragartzen. du ad.
iragazgaitz izond. Sin. irazgaitz
iragazgaiztasun iz. Sin. irazgaiztasun
iragazi, iragaz, iragazten. du ad. Sin. irazi
iragazketa
iragazki iz. Sin. irazki
iragazkor izond. Sin. irazkor
iragazkortasun iz. Sin. irazkortasun
iragazle
iragaztegi iz. Sin. iraztegi
irail
irain
irain egin
iraindu, irain/iraindu, iraintzen. du ad.
iraingarri
irainka adlag.
iraintzaile
iraitzi, iraitz, iraizten. du ad.
iraitz-aparatu edo iraitzaparatu
iraizean* e. iragaitzaz
iraizkin iz. (iraitzi dena)
iraizpen
iraizte
iraka
irakasbide
irakasgai
irakasgarri izond. eta iz. g.er.
irakaskizun
irakaskuntza
irakasle
irakasleria
irakasletza
irakasmaila
irakaspen
irakastaldi
irakaste
irakastegi
irakatsi 1, irakats, irakasten. du ad.
irakatsi 2 iz.
irakiar (herritarra)
irakidura
irakin, irakin, irakiten. du ad. [ nor
kasurik gabea]
irakinaldi
irakinarazi, irakinaraz, irakinarazten. du
ad.
irakitan
irakite
irakitu* e. irakin
irakurbide
irakurgai
irakurgailu iz.
irakurgaitz
irakurgarri
irakurgarritasun
294
Hiztegi Batua
irakurgela
irakurketa
irakurkizun
irakurle
irakurlego 1 iz. 'irakurletza' 2* iz. e.
irakurleria; irakurleak
irakurleria
irakurletza
irakurmen iz. 'irakurtzeko gaitasuna'
irakurpen
irakurraldi
irakurrarazi, irakurraraz, irakurrarazten.
dio ad.
irakurri, irakur, irakurtzen. du ad.
irakurterraz
irakurtezin
irakurtze
iralki* e. eralki
irandar (herritarra)
iraoketa iz. Teknol.
iraotu, irao, iraotzen. du ad.
irarketa
irarkola
irarlan
irarle
irarri, irar, irartzen. du ad.: igeltsu
etabarretan irarritako lerroak.
irasagar
irasagarrondo iz. Cydonia oblonga
irastor iz. 'lapa-belarra'
irato, irato, iratotzen. du ad. 'itoarazi'
iratxeki* e. eratxiki
iratxo
iratxori iz. 'buztanzuria'
iratzargailu
iratzargarri
iratzarrarazi, iratzarraraz, iratzarrarazten.
du ad.
iratzarri, iratzar, iratzartzen. 1 da/du ad.
'iratzartu': oso goiz iratzarri naiz
gaur; garaiz iratzarri dugu haurra. 2
izond.: gazte batzuk beste batzuk
baino iratzarriagoak dira.
iratzartu, iratzar, iratzartzen. da/du ad.:
lotatik iratzartu zenean; telefonohotsak iratzartu zuen.
iratzartzaile
iratzartze
iratze iz. Filicopsida

iratze ar
iratze eme
iratzeketa 1 iz. 'iratze-bilketa' 2 iz. 'iratzepila'
iratzeketari
iraulaldi
iraularazi, iraularaz, iraularazten. du ad.
iraulde iz. Ipar. '(lurra) iraultzea'
iraulden adlag.: iraulden ari da.
irauli, iraul, iraultzen. da/du ad.
iraulka
iraulkatu, iraulka/iraulkatu, iraulkatzen.
da/du ad.
iraulketa
iraultza
iraultza handi 'Frantziako iraultza,
1789koa'
iraultzaile
iraultze
iraun 1, iraun, irauten. du ad.
iraunaldi
iraunarazi, iraunaraz, iraunarazten. dio ad.
iraunarazle
iraunarazpen
iraungaitz izond. g.er.
iraungarri
iraungi, iraungi, iraungitzen. da/du ad.
Jas. 'itzali'; 'ahitu'
iraungiarazi, iraungiaraz, iraungiarazten.
du ad.
iraungidura
iraungigaitz
iraungikor
iraungikortasun
iraungitzaile
iraungitze
iraunkor
iraunkorki
iraunkortasun
iraupen
iraupenezko izlag.
irausi adlag. 'ahardia arreske'
iraute
irazan, irazan, irazaten. du ad. g.er. 'sortu'
irazeki, irazeki, irazekitzen. du ad. Jas.
'piztu'
295
Hiztegi Batua
irazgaitz izond. Sin. iragazgaitz

irazgaiztasun iz. Sin. iragazgaiztasun
irazgaizte
irazgaiztu, irazgaitz/irazgaiztu,
irazgaizten. du ad.
irazi 1, iraz, irazten. du ad. Sin. iragazi
irazi 2, iraz, irazten. du ad. Bizk. '(dirua)
gastatu, xahutu'
irazki 1 iz. Sin. iragazki
irazki 2 iz. 'hari multzoa'
irazkitu, irazki/irazkitu, irazkitzen. du ad.
'irazkia egin'
irazkor izond. Sin. iragazkor
irazkortasun iz. Sin. iragazkortasun
iraztegi iz. Sin. iragaztegi
iraztontzi iz. (esnea-eta irazteko ontzia)
iraztor iz. 'iratze saila'
ireki, ireki, irekitzen. da/du ad.
irekialdi
irekiarazi, irekiaraz, irekiarazten. du ad.
irekidura
irekiera
irekigailu
irekigune
irekitasun
irekitze
irekitzeko iz.: (poto-)irekitzekoa.
iren izond.
irendu, iren/irendu, irentzen. du ad.
irensle
irentsarazi, irentsaraz, irentsarazten. dio
ad.
irentsi, irents, irensten. du ad.
irentzaile iz. g.er.
iretargi iz. Bizk. 'ilargia'
iretsi* e. irentsi
iri iz. Ipar. 'ingurua': eguerdi iria.
irian
iridio iz. Kim.
irin
irin-lore 'irin zuri bikainena'
irindu, irin/irindu, irintzen. da/du ad.
irineztatu, irinezta, irineztatzen. du ad.
iringile
irintsu
irion, irion, irioten. du ad. g.er. 'gastatu'
iris iz. Anat.
irispide iz.: irispidean (izan, jarri...)

iriste
iritsarazi, iritsaraz, iritsarazten. du ad.
'helarazi'
iritsi, irits, iristen. da/du ad.
iritsiera iz.
iritzi 1, iritz/iritzi, irizten. dio ad.
iritzi 2 iz.
iritzian Bizk.: jakintsu gehienen
iritzian. ( -en iritzian esapidean
erabiltzen da)
iritzi batean Bizk. 'dirudienez'
iritzi publiko Sin. herri-iritzi
iritzira
iritziz: Euskaltzaindiaren iritziz. (
-en iritzian esapidean erabiltzen
da)
irizkera iz. g.er. 'pentsaera, iritzia'
irizkide
irizpen
irizpide
irla iz. Ipar. h. uharte
irlandar (herritarra) Sin. eiretar
irlandera (hizkuntza)
irmo
irmokeria iz. 'intrantsigentzia'
irmoki
irmotasun
irmotu, irmo/irmotu, irmotzen. da/du ad.
iron izond. Bizk. g.er. 'egokia'
ironia
ironiko
irozgarri iz. 'euskarria, indargarria'
irozkai iz. 'euskarria'
irozo, irozo, irozotzen. du ad. 'eutsi, jasan'
irozoarazi, irozoaraz, irozoarazten. dio ad.
irrada 1 iz. Sin. erradiazio
irrati
irrati-hargailu
irratsaio
irrazional
irrazionalismo
irrazionaltasun
irreal
irrealtasun
irregular
irregulartasun
296
Hiztegi Batua
irri: irri eta barre.

irri-antzerki edo irri antzerki
irri-belar edo irri belar Ranunculus
sceleratus
irri-dantza edo irri dantza
irri egin
irri eginarazi
irri-egingarri izond. Ipar. 'irrigarria'
irri eragin
irri-karkaila
irri-karkailaka adlag.
irri-solas edo irri solas
irri zuri 'irri faltsua'
irriabar iz. 'irribarrea'
irribarre
irribarre egin
irribarrez
irribarreka
irribarretsu
irribarretxo
irribera izond. Sin. irrikor
irrigai izond. g.er. 'irrigarria'
irrigarri
irrigarrikeria
irrika 1 iz.
irrikan
irrikaz
irrika 2 adlag.
irrikaitz iz. 'irribarre maltzurra'
irrikatsu izond.
irrikatu, irrika/irrikatu, irrikatzen. du ad.
irrikizio iz. Gip. 'irrika'
irrikor izond. Sin. irribera
irrimarra iz. Sin. karikatura
irringarri izond. Ipar. 'irrigarria, irriegingarria'
irrintzi
irrintzi egin
irrintzika
irrintzilari
irrio iz. Ipar. Sin. irribarre
irris iz. Sin. arroz
irris-hauskin Sin. arroz-zahi
irrisku* e. arrisku
irrist
irrist egin
irrista iz.
irristan adlag. 'irristaka'

irristada iz.
irristagarri
irristailu
irristaka adlag.
irristaketa
irristakor
irristakortasun
irristalari
irristaldi
irristarazi, irristaraz, irristarazten. du ad.
irristatu, irrista, irristatzen. da ad.
irristatze
irrits iz. 'grina bizia'
irritsu 1 izond. 'irriz dagoena'
irritsu 2 izond. 'irritsez betea'
irritu 1, irri/irritu, irritzen. da/du ad. Bizk.
g.er. 'haserretu'
irriz
irrizko
irrizale
irrizuri edo irri-zuri izond. '(pertsona)
faltsua'
irteera
irten, irten, irteten. da ad.
irtenaldi
irtenarazi, irtenaraz, irtenarazten. du ad.
irtenbide
irtengune
irtete
irudi 1 iz.
ez irudian 'ez badirudi ere'; 'gezurra
badirudi ere'
irudia egin Sin. itxura egin
irudian: Espiritu Santua uso(aren)
irudian.
irudipean: ogi eta ardoaren
irudipean.
irudira: gizonak bere irudira sortu
dituen errainu iraunkorrak.
irudiz
irudizko izlag.: irudizko munduak.
irudi 2 ad.
irudi izan [ nor-nork osagaiekin
erabil daiteke nahiz nor-nori
osagaiekin]: hazi ona erein zuen
gizon bat irudi du zeruko erreinuak;
297
Hiztegi Batua
guri on dela irudi zaigunaren

arabera.
irudi 3: ezkutatu ziren, sugandila izutuak
irudi (balitz -edo balira, etab.bezala).
irudialdatu, irudialda, irudialdatzen.
da/du ad.
irudiarazi, irudiaraz, irudiarazten. du ad.:
irudiarazi zieten haien alde zeudela.
irudidun
irudigile
irudigintza
irudikapen
irudikatu, irudika, irudikatzen. du ad.
irudikeria
irudiko 1 izlag.: bere irudiko egin zuen
gizona. 2 adlag.: gehienen irudiko
(gehienen ustez).
irudikor
irudikortasun
irudikortu, irudikor/irudikortu,
irudikortzen. da/du ad.
irudimen
irudimentsu
irudipen
irudipenezko izlag. 'irudizkoa':
benetako jazoerak eta gezurrezkoak
edo irudipenezkoak.
iruditegi
iruditeria
iruditu 1, irudi/iruditu, iruditzen. zaio ad.
iruditu 2 iz. 'irudipena'
iruditze
irudiztatu, irudizta, irudiztatzen. du ad.
'irudiz hornitu'
irudiztatze
irule
irun, irun, iruten. du ad.
irunaldi
irundegi
iruntz iz. Bizk. h. ihintz
iruntzi iz. Sin. ifrentzu
iruntzitara adlag.: iruntzitara jantzia
duzu elastikoa. Sin. ifrentzuz
irus izond. Zub. 'urosa'
irute
iruzkin
iruzkina egin: testu horri iruzkina

egin diot.
iruzkindu, iruzkin/iruzkindu, iruzkintzen.
du ad.
iruzkingile iz. 'testu-iruzkinak egiten
dituena'
iruzur
iruzur egin
iruzurgile
iruzurkeria
iruzurti
iruzurtu, iruzur/iruzurtu, iruzurtzen. du
ad. 'iruzur egin'
isastu, isats/isastu, isasten. du ad. g.er.
'erraztatu, eskobatu'
isats 1 iz. Cytisus scoparius
isats arantzadun Calicotome spinosa
isats 2 iz. 'erratza'
isats 3 iz. 'buztana'
isatsdun
isatsgabe izond.
iseiatu, iseia, iseiatzen. da/du ad. Zub.
'entseatu'
iseka
iseka egin
isekaz
isekari
isekatu, iseka/isekatu, isekatzen. du ad.
isil
isil-gorde
isil-gordeka
isil-hizketa
isil-isila Ipar.
isil-isilik
isil-mandatari
isil-mandatu
isil-misil
isil-misilean
isil-misilka
isil-ostuka adlag. Bizk. 'isil-gordeka'
isil-poltsa
isilaldi
isilarazi, isilaraz, isilarazten. du ad.
isildu, isil/isildu, isiltzen. da/du ad.
isilean
isileko
isilik
298
Hiztegi Batua
isilka
isilkako
isilka-misilka
isilki 1 adlag. 'isilean' 2 adlag. 'isilik'
isilkor izond. 'isilik egoteko joera duena'
isilpe
isilpean
isilpeko izlag. eta iz.
isiltasun
isiltze
isilune
isiotu, isio, isiotzen. du ad. Batez ere Bizk.
'(argia, sua) piztu'
isipu
isipu-belar edo isipu belar Hyssopus
officinalis
isipula iz. Herr.
iskanbila
iskanbilatsu
iskemia iz. Med.
iski izond. Bizk. 'txikia, arina, apurra'
iskilinba
iskilu
iskiludun
iskilugile iz. g.er. 'armagina'
iskilutu, iskilu/iskilutu, iskilutzen. da/du
ad. g.er. 'armatu'
isla 1 iz. h. uharte
isla 2 iz.: mendien isla uretan.
islara adlag.: Jainkoaren edertasuna
islara ikusten dugu.
islada* e. isla 2
isladatu* e. islatu
islam
islamabadar (herritarra)
islamiar: Irango Errepublika Islamiarra.
(herritarra)
islamiko
islamismo
islamista
islandiar (herritarra)
islandiera (hizkuntza)
islapen
islatu, isla/islatu, islatzen. da/du ad.
islatze
iso interj. (agindu-hitza)
isobara
isoglosa
isokoro izond. Fis.
isolagailu iz. Fis.
isolagarri izond. Fis.
isolamendu iz. Fis.
isolatu, isola, isolatzen. du ad. Fis. (beste
arloetan hobestekoak dira bakartu,
bakandu )
isolatzaile izond. Fis.
isomeria iz. Kim.
isomero izond. Kim.
isometria
isometriko izond. Mat.
isomorfismo
isomorfo
isostatiko izond. Geol.
isoszele
isotoniko izond. Kim.
isotopo iz. Kim.
isotropo izond. Fis.
ispilatu, ispila, ispilatzen. da/du ad. g.er.
'islatu'
ispilu
israeldar (herritarra)
istant
istant batean
istantean
istape iz.
istapeka adlag. 'zangalatrau'
istibor* e. istribor
istikatu, istika, istikatzen. du ad. g.er.
'oinkatu'
istil
istildu, istil/istildu, istiltzen. da/du ad.
Ipar. g.er. 'lohitu'
istiltsu
istilu
istilutsu izond.
istinga
istingadi
istingor iz. Gallinago gallinago
istmo
istorio
istorio-misterio
istribor
istripu
isun
299
Hiztegi Batua
isuna ezarri
isuraldatu, isuralda, isuraldatzen. du ad.:
odol kutsatua isuraldatu diote.
isuraldatze
isurarazi, isuraraz, isurarazten. du ad.
isurbera
isurbide
isuri 1, isur, isurtzen. da/du ad.
isuri 2 iz.
isurialde
isurkari izond. eta iz. Sin. likido
isurketa
isurki iz.
isurkor
isurle iz.: gizon gaizto odol-isurlea.
isurpen
isurtze
isuski iz. Bizk. 'erratza'
itaizur* e. itaxur; itogin
italiar (herritarra)
italiera (hizkuntza)
italiko 2 izond. '(letra) etzana'
itatxur* e. itaxur; itogin
itaun
itaundu, itaun/itaundu, itauntzen. du ad.
itaunka
itaunketa
itaurlari iz. Bizk. 'itaurrekoa'
itaurrean adlag.
itaurreko iz.
itaxur iz. Sin. itogin
itegi iz. 'ukuilua, korta'
item
iteuli iz. Tabanus bovinus
ito, ito, itotzen. da/du ad.: ito beharrean;
baserritar bi etorri zaizkit arnaska
erdi itoan; ia itoan zebilen gizon bat
salbatu nuen; besoak altxatuz oihu
egiten zigun ito-itoan.
itoaldi
itoarazi, itoaraz, itoarazten. du ad.
itobehar iz.
itogarri
itogin iz. Sin. itaxur
itoi iz. 'ukuilua'
itoiti* e. itaxur; itogin
itoka adlag.
ito-itoka
itokarrean adlag.
itolarri iz.
itomen
itopuntu iz. Mekan.
itote* e. itaxur; itogin
itotze
itsas aingira iz. Conger conger
itsas arrain
itsas arrano iz. Haliaeetus albicilla
itsas arrantza
itsas barakuilu
itsas belar
itsas dortoka iz. Fam. Cheloniidae eta
Fam. Dermochelydae.
itsas erdi iz. 'itsas handia, itsas zabala'
itsas fauna
itsas gain
itsas gaztaina iz. Aesculus hippocastanum
Sin. Indi gaztaina
itsas handi
itsas hegazti
itsas hegi
itsas hondar 1 iz. 'itsasoko hondarra' 2 iz.
'itsasoaren hondoa'
itsas hondo
itsas izar iz. Asteroidea
itsas kabra iz. Scorpaena scrofa
itsas korronte* e. itsaslaster
itsas lakatz iz. 'itsas trikua'
itsas lehoi iz. Otaria sp. eta Zalophus sp.
itsas lore iz. Coelenterata
itsas maila
itsas oilar iz. Lepidorhombus sp.
itsas otso iz. Phoca vitulina
itsas pinu iz. Pinus pinaster.
itsas portu
itsas suge iz. Muraena helena.
itsas triku iz. Echinoidea
itsas txakur iz. Fam. Phocidae Sin. foka
itsas uhin
itsas ur iz. 'itsasoko ura'
itsas zabal iz.: itsas zabaleko arrantza.
itsas zaldi iz. Hippocampus sp.
itsas zapo iz. Lophius sp.
itsas-zain* e. itsasozain
itsasadar
300
Hiztegi Batua
itsasalde
itsasaldi
itsasandi* e. itsas handi
itsasargi
itsasarte
itsasbazter iz.: itsasbazterreko arrantza.
itsasbehera
itsasbide
itsasegi* e. itsas hegi
itsasertz iz.: itsasertzeko arrantza.
itsasgarri iz. eta izond.
itsasgizon
itsasgora
itsasikara
itsasketa iz.: itsasketan ohituak diren
gizonak. Sin. nabigazio
itsaski 1 iz. 'sagailoa, itsaso nahasia'
itsaski 2 iz. (jatekoa)
itsaskirri
itsaskor
itsaslabar
itsaslamina
itsaslapur
itsaslapurreta
itsaslaster
itsasmutil
itsaso iz.: Galileako Itsasoa edo Kinneret
aintzira.
itsasontzi
itsasontzigintza iz. 'ontzigintza'
itsasontziratu, itsasontzira,
itsasontziratzen. da/du ad.
itsasoratu, itsasora/itsasoratu, itsasoratzen.
da/du ad.
itsasoratze
itsasorratz
itsasozain
itsaspe
itsaspekari
itsaspeko
itsaspen
itsasperatu, itsaspera/itsasperatu,
itsasperatzen. da/du ad.
itsastar
itsastatu, itsasta, itsastatzen. du ad. [ nor
kasurik gabea] g.er. 'itsasoz ibili'
itsasturi iz. Ipar. 'marinela'
itsasuntzi* e. itsasontzi
itsatsarazi, itsatsaraz, itsatsarazten. dio ad.
itsatsi, itsats, itsasten. Batez ere zaio ad.
itsu
itsuan adlag. 'itsu-itsuan'
itsu-gidari Ipar. 'itsuaurrekoa'
itsu-itsu adlag. 'itsu-itsuan'
itsu-itsuan
itsu-itsuka adlag. (jolas baten izena)
itsura adlag.: itsura jarraiki zitzaion
jakin gabe nora.
itsu-txakur
itsuaurreko iz.
itsugarri izond.
itsuka
itsukeria
itsuki adlag.
itsulapiko iz. Sin. eltzeitsu
itsumandoka
itsumen
itsumendi iz. Bizk. g.g.er. 'itsumena'
itsumendu iz. Ipar. 'itsumena, itsutasuna'
itsumustu iz. 'ustekabea'
itsumustuan
itsumustuko izlag.: itsumustuko
ateraldia.
itsumustuka
itsumutil
itsurik
itsusarazi, itsusaraz, itsusarazten. du ad.
itsusgarri izond.
itsusi
itsusi izan. 1 da ad.: itsusi da neuk
esatea. 2 zaio ad.: gezurra guztiei
itsusi zaie.
itsuskeria
itsuski adlag.
itsustasun
itsustu, itsus, itsusten. da/du ad.
itsutasun
itsutu, itsu/itsutu, itsutzen. da/du ad.
itsutuki
itsutze
itula iz.
itulan adlag. 'itaurrean': itulan
ganaduen aurrean ibiltzen ginenean.
itulari iz. 'itaurrekoa'
301
Hiztegi Batua
itun 1 iz.
itun 2 izond. Jas. 'tristea, goibela'
itunaldi iz. Jas. g.er. 'goibelaldia'
itunben iz. g.g.er. 'ituna'
itundu 1, itun/itundu, ituntzen. da/du ad.
'ituna egin, hitzartu'
itundu 2, itun/itundu, ituntzen. da/du ad.
'tristatu, goibeldu'
itunkide
itunpen iz. 'ituna, hitzarmena'
ituntasun
ituntze
iturbegi
iturburu
iturgin
iturgintza
iturri
iturri-belar edo iturri belar
Nasturtium officinale
iturri-txori edo iturri txori iz.
'buztanikara'
itxaro izan. 1 du ad.: oneratuko dela
itxaro dut. 2 du ad.: itxaro zuten Jesu
Kristoren etorrera.
itxarobide
itxarokizun iz. g.er. 'itxaropena'
itxaron. 1 dio ad. [objektu biziduna
denean]: Mireni itxaron diogu luzaz. 2
du ad.: itxaroten dut hilen piztuera.
itxaronaldi
itxaronarazi, itxaronaraz, itxaronarazten.
dio ad.
itxarongela
itxaropen
itxaropentsu
itxarote
itxi 1, itxi, ixten. da/du ad.
itxi 2 iz. g.er. 'leku itxia'; 'espetxea'
itxian adlag.: itxian sartu ('espetxean
sartu'); itxian hazi.
itxialdi
itxiarazi, itxiaraz, itxiarazten. du ad.
itxiera
itxigailu
itxikeria
itxindi iz. Ipar. 'ilintia'
itxitasun iz.
itxitegi iz. 'toki itxia'
itxitura iz. 'eremu itxia'; 'eremua ixten

duen hesia'
itxoin, itxoin, itxoiten. dio ad. h. itxaron
itxoroski iz. 'matazura'
itxulastu, itxulas, itxulasten. du ad.
'irabiatu, nahasi'
itxura iz.: itxura gaiztokoa.
itxura denez
itxura egin edo itxurak egin
itxura eman 1 'antzeman': laster
itxura eman nion damutua zegoela. 2
'itxuratu': ez du guztiz ondo atera,
baina itxura eman dio.
itxurapean adlag.: bazebilen gauza
biziren bat, hilaren itxurapean.
itxuragabe
itxuragabeko
itxuragabekeria
itxuragabeki adlag.
itxuragabetu, itxuragabe/itxuragabetu,
itxuragabetzen. du ad.
itxuragaitz izond. g.er. 'itxura gaiztokoa,
itxura txarrekoa'
itxuragaiztu, itxuragaitz/itxuragaiztu,
itxuragaizten. da/du ad. g.er.
'itxuratxartu'
itxuragile izond. 'itxurak egiten dituena'
itxurakeria
itxurako: arrautza-itxurako perretxikoa;
tonto-itxurako pertsona.
itxuraldaketa
itxuraldatu, itxuralda, itxuraldatzen.
da/du ad.
itxuraldatze
itxuran adlag.: jaitsi zen zerutik uso baten
itxuran; itxuran bizi da.
itxurapen
itxurati
itxuratu, itxura/itxuratu, itxuratzen. da/du
ad.
itxuratxarki
itxuratxartu, itxuratxar/itxuratxartu,
itxuratxartzen. da/du ad.
itxuratze
itxuraz adlag.: gauzak itxuraz egin;
itxuraz, oso pozik daude.
itxurazale
itxurazalekeria
302
Hiztegi Batua
itxurazko 1 izlag. 'egiazkoa ez dena':

itxurazko damua. 2 izond. 'itxura
onekoa': emakume itxurazko eta
maitagarria.
itxuroso izond. Herr. 'itxura onekoa';
'behar den bezalakoa'
itzain
itzaingo iz. Ipar.
itzaintza
itzal 1 iz.
itzal egin
itzal 2 izond. 'itzaltsua, iluna':
bakardaderik itzalena.
itzalaldi
itzalarazi, itzalaraz, itzalarazten. du ad.
itzalezin
itzaleztatu, itzalezta, itzaleztatzen. du ad.
itzalgailu
itzalgaitz
itzalgaizka adlag. Jas.
itzalgarri izond.
itzalgune
itzali, itzal/itzali, itzaltzen. da/du ad.
itzalkin iz.: itzalkin zabal batez eguzkitik
gerizatzen ziren.
itzalkor
itzalpe
itzalpetu, itzalpe/itzalpetu, itzalpetzen. du
ad.
itzaltasun
itzaltsu
itzaltze
itzarri 1, itzar, itzartzen. da ad.
itzarri 2 izond.
itzarrik adlag. Bizk.
itzartu, itzar, itzartzen. da ad.
itzatu* e. iltzatu
itze iz. Ipar. eta Naf. h. iltze
itzel izond. 'ikaragarria, oso handia'
itzelezko
itzul-amilka
itzul-lan
itzulaldi
itzularazi, itzularaz, itzularazten. du ad.:
etxera itzularazi du; testua
frantsesera itzularazi digute.
itzularazle iz. g.er.
itzulbide
itzulbira
itzulera
itzulerraz
itzulezin
itzulgai
itzulgarri
itzuli 1, itzul, itzultzen. 1 da ad. 2 du ad.
itzuli 2 iz.
itzulian adlag.
itzulietara adlag.: jaka itzulietara
jantzita.
itzuli-mitzuli
itzulika
itzulikarazi, itzulikaraz, itzulikarazten. du
ad.
itzulikatu, itzulika/itzulikatu, itzulikatzen.
da/du ad. 'irauli, biratu'
itzulikatze
itzulinguru
itzulinguruka adlag.
itzulipurdi
itzulipurdika
itzulipurdikari iz. 'itzulipurdiak egiten
dituena'
itzulipurdikatu,
itzulipurdika/itzulipurdikatu,
itzulipurdikatzen. 1 da ad.
'itzulipurdiak egin' 2 du ad. 'azpikoz
gora jarri, gainazpikatu'
itzulketa
itzulkizun iz. g.er. 'itzulpena'
itzulkor
itzulkortasun
itzulpen
itzulpengintza
itzultzaile
itzultze
itzurarazi, itzuraraz, itzurarazten. du ad.
itzurbide
itzuri, itzur, itzurtzen. da/zaio ad.
itzuri ibili
itzuri joan
itzuri egin: borrokari itzuri egin nahirik.
itzurkor
itzurtze
iusnaturalismo
303
Hiztegi Batua
ixa iz. '"x" letraren izena'

ixi interj. Bizk. 'ixo'
ixo 1 interj
ixtante* e. istant
ixte
ixtegi iz. g.er. 'ukuilua'
ixtil* e. istil
izadi
izaera
izai iz. h. izei
izain iz. Hirudo medicinalis
izakera* e. izaera
izaki 1 iz.
izaki 2 'izanik'; 'd(ir)elako'
izan 1, izan, izaten. da/du ad.
izan ere lok.
izan ezik 'salbu': denak joan ziren,
ama izan ezik.
izatekoa izan: hi haiz izatekoa, hi!
izatekotan edo izatekotan ere
izan 2 iz.: izena eta izana.
izanarazi, izanaraz, izanarazten. du ad.
izandun izond. 'aberatsa'
izangai
izankizun
izapide
izar
izar-belar edo izar belar Stellaria
holostea
izar egon: zerua izar dago.
izar-ihintz Ipar. 'ihintza'
izar-laino edo izar laino Sin.
nebulosa
izar-multzo edo izar multzo Sin.
konstelazio
izara iz. Sin. maindire; mihise
izari iz. 'neurria, tamaina'
izarigabe izond.
izarigabeko izlag.
izarniarazi, izarniaraz, izarniarazten. du
ad. Ipar. 'distirarazi'
izarniatu, izarnia, izarniatzen. du ad. Ipar.
'distiratu'
izaro
izarrarte iz. g.er. 'izartegia, ortzia'
izarratu, izarra, izarratzen. da ad.: zeru
izarratua.
izartegi
izartsu
izartu 1, izar/izartu, izartzen. du ad.
'neurtu'
izartu 2, izar/izartu, izartzen. da ad.
'izarrez bete'
izartxo
izatasun
izate
izatedun
izatekide
izatekidetasun iz. g.er.
izatez
izatezko izlag. 'berezkoa'
izeba
izei iz. Abies sp. eta Pseudotsuga sp. eta
Picea sp.
konkolor izei Abies concolor
izeidi iz. 'izei-basoa'
izeki, izeki, izekitzen. da/du ad. 'su hartu,
sua piztu'
izeko iz. Batez ere Bizk. 'izeba'
izen iz.
izena eman
izena izan: nola du haur honek
izena? Xabier du izena
izen arrunt
izen berezi
izeneko
izen-emate
izenez
izen handiko: izen handiko
sendagilea.
izen on: haren izen ona zikindu.
izen propio
izen txar
-ren izenean
izenburu
izendapen
izendatu, izenda, izendatzen. du ad.:
Euskaltzaindiak horretarako izendatu
nauelako; ez dugu izendatuko nor
den; euskaldunok "euli" izendatzen
dugun intsektua; langileen soldataren
neurria izendatzeko; egun izendatua.
izendatuki adlag.
izendatzaile
izendatze
304
Hiztegi Batua
izendegi
izendun
izengabe izond.
izengabeko
izengoiti
izenki iz.
izenkide
izenkidetasun
izenlagun iz. Gram.
izenondo iz. Gram.
izenordain iz. Gram.: pertsona
izenordainak.
izenorde 1 iz. 'ezizena' 2* iz. e.
izenordain
izenpe
izenpearazi, izenpearaz, izenpearazten.
dio ad.
izenpetu, izenpe/izenpetu, izenpetzen. du
ad.
izenpetzaile
izenpetze
izerbera
izerdi
izerdi-bitsetan edo izerdi bitsetan
Bizk.
izerdi-guruin edo izerdi guruin
izerdi hotz: odolezko izerdi hotza.
izerdi-lapetan edo izerdi lapetan
Ipar. eta Naf.
izerdi-lika: izerdi-likak eta odola
darizkio.
izerdi-patsetan edo izerdi patsetan
izerditan
izerdi-uharretan edo izerdi
uharretan Ipar.
izerdiz: nekez eta izerdiz bakarrik
hurbil gakizkiokeen eredua.
izerdi-zapi edo izerdi zapi: aurpegia
izerdi-zapi batekin estali zioten
hilotzari.
izerdialdi
izerdiarazi, izerdiaraz, izerdiarazten. du
ad.
izerdikor
izerditsu
izerditu, izerdi/izerditu, izerditzen. da ad.
izerkari iz.: aurpegia izerkari batez
estalita ehortzi zuten.
izi iz. Ipar. eta Naf. h. izu

izialdura iz. Ipar. 'izua'
izigarriko izlag. Ipar. 'izugarrizkoa'
izipera izond. Ipar. 'izutia'
izkilu* e. iskilu
izkina
izkira iz. Subord. Natantia
izkiriatu, izkiria, izkiriatzen. du ad. Ipar.
'idatzi'
izkiriatzaile iz. Ipar.
izkirimiri
izkribu
izkribuz
izkribuzko
izkutu* e. ezkutu
izokin iz. Salmo sp.
izorra izond. Zah. 'haurduna'
izorra egon Zah. 'haurdun izan'
izorra izan Zah. 'haurdun izan'
izorratu, izorra, izorratzen. 1 da ad. Zah.
'haurdun gertatu' 2 da/du ad. Arrunk.
'kalte egin, hondatu'
izorratzaile iz. Arrunk.
izotz iz.: izotz gaineko irristaketa. Sin.
horma; lei
izotza egin
izotz-aro
izotz-hockey
izotz-kontrako iz.
izotzaldi
izotzil iz. Naf. h. urtarril
izozkailu
izozki
izozki-denda edo izozki denda
izozkigile
izozkitegi
izozmendi iz.: izozmendi batek hondoratu
zuen Titanic itsasontzia.
izozte
izoztegi
izoztu, izotz/izoztu, izozten. da/du ad. Sin.
hormatu; leitu
izpar iz. g.er. h. albiste; berri
izparringi iz. g.er. h. egunkari
izpi
izpirik
izpika 1 adlag. 'zatika'
305
Hiztegi Batua
izpika 2 iz. 'izpi txikia'

izpil
izpildun
izpiliku iz. Lavandula officinalis
izpiliku fin Lavandula angustifolia
izpiltsu
izpio
izpiritu 1 iz. Ipar. Jas. (Iparraldekoa edo
jasoa da baina ez biak batera) h.
espiritu
izpiritu 2 iz. 'alkohola'
izpitsu
izpitxo
iztai iz. 'izterra eta sabela elkartzen diren
(sakon)gunea'
iztarte iz. 'hankartea'
izter
izter-lehengusu
izterbegi iz. Batez ere Zub. 'etsai
pertsonala'
izterrezur
iztuku
iztupa
izu iz. eta izond.
izu-ikara: guztiak izu-ikara handiak
hartu zituen.
izu-laborri
izualdi
izuarazi, izuaraz, izuarazten. du ad.
izugarri izond. eta iz.
izugarrizko
izugarrikeria
izugarritasun
izukaitz
izukari
izukor
izur iz.
izurde iz. Delphinus delphis
izurdura
izurri
izurrite
izurritsu
izurritu, izurri/izurritu, izurritzen. da/du
ad.
izurtsu izond. Sin. zimurtsu
izurtu, izur/izurtu, izurtzen. du ad.
izurtze
izutasun
izuti
izutu, izu/izutu, izutzen. da/du ad.
izutzaile
j (jota)
ja Ipar. eta Naf. 'dagoeneko'; 'ordurako'
jabal Ipar.
jabalaldi Ipar.
jabalarazi, jabalaraz, jabalarazten. du ad.
Ipar.
jabaldu, jabal/jabaldu, jabaltzen. da/du ad.
Ipar.
jabaldura Ipar.
jabalgarri Ipar.
jabaltasun Ipar.
jabe
jaun eta jabe
jabe egin
jabedun
jabegabe izond.
jabegai
jabegaitasun
jabego Sin. jabetasun; jabetza
jabekide
jabekidetasun
jabekuntza
jabetasun Sin. jabego; jabetza
jabetu, jabe/jabetu, jabetzen. da ad.
jabetza Sin. jabego; jabetasun
jabetza-erregistro edo jabetza
erregistro Heg.
jada 'jadanik'
jadanik
jadetsi, jadets, jadesten. du ad. Bizk.
'erdietsi, lortu'
jagi, jagi, jagiten. da ad. Bizk. 'jaiki'
jagoitik Ipar. Zah. 'aurrerantzean,
gaurdanik'
jagole
jagon, jagon, jagoten. du ad. Bizk.
jaguar Panthera (jaguarius) onca
jai [instrumentalean jaiez ]
jai egin
jai eman
jai hartu
jaialdi
jaidura 'joera'
306
Hiztegi Batua
jaiegun
jaiera
jaiero
jaiki, jaiki, jaikitzen. da ad.
jaikialdi
jaikiarazi, jaikiaraz, jaikiarazten. du ad.
jaikiera
jainko
Jainkoarren interj.
jainkogabe izond.
jainkosa
jainkotasun
jainkotiar
jainkotu, jainko/jainkotu, jainkotzen.
da/du ad.
jainkozale
jainkozaletasun
jainkozko
jaio, jaio, jaiotzen. da ad.
jaioarazi, jaioaraz, jaioarazten. du ad.
jaioberri
jaioberritu, jaioberri/jaioberritu,
jaioberritzen. da ad.
jaioera 'jaiotza'
jaioleku
jaiotegun
jaioterri
jaiotetxe
jaiotordu
jaiotza
jaiotza-agiri edo jaiotza agiri
jaiotze Ipar. eta Naf. h. jaiotza
jaiotzez
jaitsaldi
jaitsarazi, jaitsaraz, jaitsarazten. du ad.
jaitsi, jaits, jaisten. da/du ad.
jaitsiera
jaka
jakartar (herritarra)
jaki
jakile
jakin, jakin, jakiten. du ad.
jakina: beste asko ere, jakina,
mintzatuak dira auzi horrezaz.
jakinaren gainean
jakinean
jakin-min
jakin-nahi iz. eta izond.

jakinarazi, jakinaraz, jakinarazten. dio ad.
jakinarazpen
jakinbide
jakinduria
jakingai
jakingarri
jakingura iz. eta izond.
jakintasun
jakintsu
jakintza
jakitate
jakite
jakitun
jakitun egin
jakitun egon
jakitun ipini
jakituria Batez ere Bizk.
jakobino
jakutera (hizkuntza)
jale
jalgi, jalgi, jalgitzen. da ad. Ipar. 'atera,
irten'
jalgialdi
jalgiarazi, jalgiaraz, jalgiarazten. du ad.
Ipar.
jalgitze
jalki, jalki, jalkitzen. da ad. 'isurkari
batean dilindan dauden zatikiak
hondoratu'
jalkin
jamaikar (herritarra)
jamusukroar (herritarra)
jan 1, jan, jaten. du ad.
jan-arin edo jan-arinean
jan berri
jan-txakur
jan-urri
jan-zahar
jan 2 iz.
janaldi
janarazi, janaraz, janarazten. dio ad.
janari
janari-denda edo janari denda
janaritegi 'janariak gordetzeko tokia'
307
Hiztegi Batua
janaritu, janari/janaritu, janaritzen. du ad.:

zeure herria aingeruen ogiaz janaritu
zenuen.
janbo
jandarma* e. jendarme
jangai iz. 'janaria, jatekoa'
jangaitz
jangale
jangarri iz. 'janaria, jatekoa'
jangartxu izond.
jangela
jangura iz.
janiza Ipar. 'gose handia'; 'grina makurra'
jankatu, janka, jankatzen. du ad. Ipar.
'hortzikatu'
janleku
jansenismo
jansenista
jantegi
jantoki
jantxakur
jantzarazi, jantzaraz, jantzarazten. du ad.
jantzi 1, jantz, janzten. da/du ad.
jantzi 2 iz.
jantzigintza
janzkera
janzki
janzteko iz.
japoniar (herritarra)
japoniera (hizkuntza)
jaramon
jaramon egin. dio ad.
jaraunsle
jarauntsi, jaraunts, jaraunsten. du ad.
jardin* e. lorategi
jarduera
jardun 1, jardun, jarduten. da/du ad.:
lanean jardun da / du egun osoa.
jardun 2 iz. 'hizketa, solasa'
jardunaldi
jardunarazi, jardunaraz, jardunarazten. du
ad.
jardunbide
jardungai
jare izond.
jaregin, jaregin, jaregiten. dio ad. [ nor

kasurik gabea] 'askatu, libratu': neuk
esatean, jaregin usoei.
jargia Batez ere Zub. 'jarlekua'
jargoi 'tronua'
jariagai
jariakin
jariarazi, jariaraz, jariarazten. dio ad.
jariatu, jaria, jariatzen. 1 zaio ad.: ur
bizizko ibaiak jariatuko zaizkio
sabeletik. 2 du ad. Biol.: malkoguruinek malkoak jariatzen dituzte.
jario 1, jario, jarioko. zaio ad.
galtza-jario
gezur-jario
hitz-jario
jarioan
jario 2 iz.
jarioka
jarki, jarki, jarkitzen. zaio ad.
jarleku
jarrai 1 adlag.: norbaiti / norbaiten jarrai
ibili.
jarrai 2* [izond. gisa] e. jarraitu; jarraiki
jarraian: elkarren jarraian zetozen.
jarraiarazi, jarraiaraz, jarraiarazten. dio
ad.
jarraibide
jarraika
jarraiki 1, jarraiki, jarraikitzen. da/zaio ad.
jarraiki 2 izond.: lan jarraikia.
jarraikitasun Ipar.
jarraikitzaile
jarraipen
jarraitu 1, jarrai/jarraitu, jarraitzen. du/dio
ad.: lanean jarraitu du; Jesusi
jarraitu dio.
jarraitu 2 izond.: errotaren hots jarraitua.
jarraituki adlag.
jarraitutasun 'jarraitua denaren
nolakotasuna'
jarraitzaile
jarrarazi, jarraraz, jarrarazten. du ad.
jarrera
jarri, jar, jartzen. da/du ad.
jarrialdi
jartoki h. jarleku
jartzaile
308
Hiztegi Batua
jas iz. Bizk.: dantzan jasa dauka horrek.

jaseko: jaseko mutila.
jasa iz.: kanpoan jasa itsua ari du,
kazkabarrak gogor astintzen ditu
artaburuak.
jasaile
jasan, jasan, jasaten. du ad.
jasanarazi, jasanaraz, jasanarazten. dio ad.
jasanezin
jasangaitz
jasangarri
jasankor
jasankortasun
jasmin Jasminum sp.
jaso, jaso, jasotzen. du ad.
jasoaldi
jasoarazi, jasoaraz, jasoarazten. dio ad.
Jasokunde
jasotasun
jasotzaile
jasotze
jaspe
jateko iz.
jaten iz. (batez ere abereena)
jatetxe
jator
jatordu
jatorkeria
jatorki adlag.
jatorri
jatorriz
jatorrizko
jatortasun
jats Ipar. 'erratza'
jatsi* e. jaitsi
jatun
jaugin Ipar. 'joera'
jaulki, jaulki, jaulkitzen. 1 zaio/du ad.
'(ahotik) irten, (ahotik) bota' 2 du ad.
Finantz.: eusko bonoak jaulki.
jaulkiarazi, jaulkiaraz, jaulkiarazten. dio
ad.
jaulkipen Finantz.
jaulkitze
jaun
jaun eta jabe
Jauna hartu
jaunartzaile
jaunartze
jaundetar (herritarra)
jaundu, jaun/jaundu, jauntzen. da/du ad.
jauneria Ipar.
jaungoiko h. jainko
jauntasun
jauntxo
jauntxokeria
jauntzi, jauntz, jaunzten Ipar. h. jantzi
jaunxkila
jauregi
jauregitar
jaurerri
jauretsi, jaurets, jauresten. du ad.
jauretxe
jaurgo
jaurlaritza (Euskal Autonomia
Erkidegoko gobernua izendatzeko)
jaurti, jaurti, jaurtitzen. du ad.
jaurtiarazi, jaurtiaraz, jaurtiarazten. dio
ad.
jaurtigai
jaurtigailu
jaurtika
jaurtiketa
jaurtiki, jaurtiki, jaurtikitzen. du ad. h.
jaurti
jaurtikigai* e. jaurtigai
jaurtitzaile
jausarazi, jausaraz, jausarazten. du ad.
jausi, jaus, jausten. da ad. Batez ere Bizk.
jausitasun
jauskor
jauspen 1 Ipar. 'jaustea' 2 Ipar. 'begirunea'
jautsapen Jas.: Erromako inperioaren
jautsapena.
jautsi, jauts, jausten Lap. eta Naf. h. jaitsi
jauzarazi, jauzaraz, jauzarazten. du ad.
jauzi 1, jauz, jauzten. da ad.
jauzi 2 iz.
jauzi egin
jauzi eragin
jauzian
jauzika
jauzilari: lasterkari eta jauzilari
txapeldunak.
309
Hiztegi Batua
jauzkari: orein jauzkaria.

jauzte
jauzteka adlag. 'jauzika'
jaz* e. iaz
jazarbide
jazarkunde Ipar. h. jazarpen
jazarle
jazarpen
jazarraldi
jazarri, jazar, jazartzen. zaio/dio ad.
jazinto* e. hiazinto
jazki* e. janzki
jazmin* e. jasmin
jazo, jazo, jazotzen. da ad.
jazoera
jazz
jei* e. jai
jeiki* e. jaiki
jeinu Ipar. 'antzea, trebetasuna'
jeitsi* e. jaitsi
jela Gip.
jelatu, jela/jelatu, jelatzen. da/du ad. Gip.
'izoztu'
jelkide
jelosia 'jeloskortasuna'
jeloskor
jeloskortasun
jeloskortu, jeloskor/jeloskortu,
jeloskortzen. da/du ad.
jeloskortze
jelostu, jelos/jelostu, jelosten. da/du ad.
Ipar. 'bekaiztu'
jeltzale
jeltzaletasun
jeltzaletu, jeltzale/jeltzaletu, jeltzaletzen.
da/du ad.
jendaila Pei.
jendaki iz.
jendalde
jendarme
jendarte
jendartean
jendarteko
jendaurre
jendaurrean
jendaurreko
jende
jendeketa Ipar. h. jendetza

jendeki* e. jendaki
jendekin 'jendartea atsegin zaiona'
jendetasun
jendetsu
jendetza
jendeztatu, jendezta, jendeztatzen. du ad.:
72 leinuek jendeztatu zuten mundua.
jeneral
jeneraltza
jenio 1 Heg.: jenio txarra du. 2: Einstein
jenio bat zen.
jentil
jentiltasun
jertse
jerusalemdar (herritarra)
jesan, jesan, jesa(i)ten. du ad. Zub.
'maileguz hartu'
jesapen
jesarleku Bizk.
jesarri, jesar, jesartzen. da/du ad. Bizk.
jesuita
jesulagun
jetzi, jetzi, jezten. du ad.
jetzialdi
jin, jin, jiten. da ad. Ipar.
jinarazi, jinaraz, jinarazten. du ad. Ipar.
jipoi
jipoialdi
jipoitu, jipoi/jipoitu, jipoitzen. du ad.
jira
jirabira
jirabiran
jirabiraka
jirabiratu, jirabira/jirabiratu, jirabiratzen.
du ad.
jirafa Giraffa camelopardalis
jiraka
jiratu, jira/jiratu, jiratzen. da/du ad.
jite 1 'izaera' 2* e. eite
jo, jo, jotzen. du ad.
gora jo
-tzat jo: egokitzat jo.
jo eta jo
jo eta ke
jo eta su
310
Hiztegi Batua
joaki adlag. Batez ere Ipar.: beti joaki eta

joaki, eta sekula joaten ez.
joaldi
joaldun: Iturengo joaldunak.
joan, joan, joaten. da ad.
joan-etorri iz.
joan-jin iz. Ipar.
joanaldi
joanarazi, joanaraz, joanarazten. du ad.
joanera
joarazi, joaraz, joarazten. dio ad.
joare
joaredun* e. joaldun
joera
jogailu
jogurt
joia h. bitxi
joile Ipar. h. jotzaile
joka adlag.
jokabide
jokaera
jokalari
jokaldi
jokalege
jokaleku
jokamolde
jokarazi, jokaraz, jokarazten. dio ad.
jokatu, joka, jokatzen. 1 du ad.: dirua
jokatu du. 2 da/du ad.: era
lotsagarrian jokatu dugu / gara.
joko
jolas
jolasean ari izan
jolasean ibili
jolas egin
jolas-ordu edo jolas ordu
jolas-parke edo jolas parke
jolasaldi
jolasgarri iz. eta izond.
jolaskeria
jolasketa
jolasleku
jolasti izond.
jolastoki
jolastu, jolas/jolastu, jolasten. da ad.
jole h. jotzaile
jomuga
joniko izond.: Itsaso Jonikoa.

jopu
joputasun
joputza
joran
jorantsu
jordaniar (herritarra)
jori
joritasun
joritu, jori/joritu, joritzen. da/du ad.
joritzaile
jornal Herr. 'soldata'
jorra
jorran
jorrai 'jorratzeko aitzur txikia'
jorrai-dantza edo jorrai dantza
jorrail h. apiril
jorraldi
jorratu, jorra/jorratu, jorratzen. du ad.:
artoa jorratu; gai bat jorratu;
pertsona bat jorratu.
jorratzaile
jorubera (hizkuntza)
josi, jos, josten. du ad.
joskera
josketa
joskura* e. jostura
josle
jostagailu* e. jostailu
jostagarri iz. eta izond.
jostagura: ez gara hemen inor jostagura,
lazten gaitu bazterren isiltasunak.
jostailu
jostailu-denda edo jostailu denda
jostaketa Heg. h. josteta
jostakin
jostalagun
jostalari
jostaleku
jostarazi, jostaraz, jostarazten. du ad.
jostatu, josta, jostatzen. da ad.
joste
josteko makina
josteta
jostetan
jostirudi 'Lore Jokoen garaiko euskal
komedia'
311
Hiztegi Batua
jostorratz
jostun
jostundegi
jostura
jota '"j" letraren izena'
jotzaile
jotze
jubilazio* e. erretiro
judaismo
judegu Bizk. h. judu
judizio Jas. 'epaiketa'
judo
judu iz. eta izond.
juez Heg. h. epaile
jugoslaviar (herritarra)
juizio Heg. 'epaiketa'
jujamendu Ipar. 'epaiketa'
jujatu, juja, jujatzen. du ad. Ipar. 'epaitu'
juje Ipar. 'epailea'
jukutria
julufrai Ipar. 'krabelina'
juntagailu
juntarazi, juntaraz, juntarazten. du ad.
juntatu, junta/juntatu, juntatzen. da/du ad.
juntura
juramentu 1 Zah. h. zin 2 Zah. h. arnegu;
birao
juridiko
jurisdikzio
jurisprudentzia
jus* e. zuku
justifikatu, justifika, justifikatzen. da/du
ad.
justizia
justu Herr.
hain justu ere
justu-justu
justuki Ipar.
juzgatu, juzga, juzgatzen. du ad. Heg. h.
epaitu
juzgu: Pauloren juzgua egin (Paulo dela
uste izan).
k (ka)
ka '"k" letraren izena'
kabala Ipar. 'aberea, azienda'
kabalkada Ipar.
kabalzain
kabardera (hizkuntza)
kabaret
kabarra* e. gabarra
kabestru
kabia* e. habia
kabiar
kabila 'eusteko edo lotzeko ziria'
kabina
kabinete
kabitu, kabi, kabitzen. 1 da ad. Heg.:
hemen ez naiz kabitzen (hemen ez
naiz sartzen). 2 du ad. Heg.: kutxa
honek asko kabitzen du (kutxa honek
asko hartzen du).
kable
kabo Heg. h. kaporal
kabuldar (herritarra)
kabuxa Blennius gattorugine
kabuz ( neure, zeure, bere... kabuz
kaden izond. Batez ere Bizk. 'ahula, argala'
kadena Ipar. h. kate
kadendu, kaden/kadendu, kadentzen.
da/du ad. Batez ere Bizk. 'ahuldu,
argaldu'
kadentasun Batez ere Bizk. 'ahultasuna,
argaltasuna'
kadete
kadira Ipar. (aulki mota)
erregeen kadira (haur-jokoa)
kadmio
kafe
kafe-denda edo kafe denda
kafe-errota edo kafe errota
kafe-eten 'kafea hartzeko egiten den
etenaldia'
kafe-etxe edo kafe etxe
kafe-landare edo kafe landare
kafeina
kafeinagabe: hiru kafesne, bi kafe, eta
kafeinagabe bat.
kafeondo Coffea sp.
kafeontzi
kafesne
kafetegi
kafetxe* e. kafe-etxe edo kafe etxe
kahaka Ipar. 'mozoloa'
kai
312
Hiztegi Batua
kaialde
kaier Ipar. Sin. koaderno
kaiku 1 iz. 'ontzia' 2 izond. (irain-hitza)
kaikukeria
kaikutzar
kailu iz. eta izond. Ipar.: gizon kailua
(hezur eta azal dena).
kaiman Fam. Alligatoridae
kainabera* e. kanabera
kainoi* e. kanoi
kaio
kaiola
kaiolatu, kaiola/kaiolatu, kaiolatzen. da/du
ad.
kairotar (herritarra)
kaisar 'Alemaniako enperadorea'
kaixo Heg. Lgart.
kaixoka
kaizu 'neurria, tamaina'
kajoi* e. tiradera
kaka
kaka egin
kaka-nahaste
kaka-ume
kaka zahar
kakagale
kakagura iz.
kakahuete Arachis hypogaea
kakalardo Fam. Scarabaeidae eta Fam.
Dytiscidae eta Fam. Hydrofilidae eta
Fam. Gyrinidae
kakalarri iz.
kakamarlo Ipar. 'kakalardoa'
kakanarru iz. eta izond. Lgart.
kakao Theobroma cacao
kakarraldo Bizk. 'kakalardoa'
kakati
kakatsu
kakaztu, kakaz/kakaztu, kakazten. da/du
ad.
kakazu Ipar. eta Naf. 'kakatsua'
kakeri
kako
kako-mako
kakodun
kakofonia
kakola 1 izond. Ipar. 'okertua'; 'traketsa' 2

iz. pl. Ipar. 'zama eramateko kakoak'
kakolakeria Ipar.
kakolatu, kakola/kakolatu, kakolatzen. da/
du ad.
kakontzi izond.
kakotu, kako/kakotu, kakotzen. da/du ad.
'kako-itxura eman'
kakotx h. koma
kaktus Cactus sp.
kala 1 Heg. 'arrantza-gunea'
kala 2 Zantedeschia aethiopica
kalabaza Heg. h. kuia
kalabazin Heg. h. kuiatxo
kalaka Ipar. eta Naf.
kalakari Ipar. eta Naf.
kalamu Cannabis sativa
kalapita Ipar. eta Naf.
kalapitari Ipar. eta Naf.
kalatxori (antxeta mota txikia)
kalbario
kalbinismo
kalbinista
kaldera* e. galdara
kale
(kale) agerraldi Sin. manifestazio
kale egin 'huts egin'
kale-garbitzaile
kaleidoskopio
kalejira
kalekume
kalentura Heg. h. sukar
kaleratu, kalera/kaleratu, kaleratzen.
da/du ad.
kaletar
kaletartu, kaletar/kaletartu, kaletartzen.
da/du ad.
kalezulo
kali iz. Ipar. 'kali-jokoko makila'
kali-joko edo kali joko
kalibratu, kalibra, kalibratzen. du ad.
Tekn. 'kalibrea hartu'
kalibre
kalifa
kalifaldi
kalifikatu, kalifika, kalifikatzen. du ad.
kalifikazio
313
Hiztegi Batua
kaligrafia
kalipu Ipar. 'adorea'
kalitate
kalitu, kali/kalitu, kalitzen. du ad. Ipar.
'(piztia) akabatu, hil'
kalitxa Ipar. 'garatxoa'
kalitxa-belar 'zaran-belarra'
kaliza 1 iz. (mezakoa) 2 iz. (loreena)
kalkatu, kalka, kalkatzen. du ad.
kalko
kalkulagailu
kalkulamakina* e. kalkulagailu
kalkulatu, kalkula, kalkulatzen. du ad.
kalkulu
kalmukera (hizkuntza)
kalonje
kaloria
kalostra Arkit.
kalostrape iz.
kalpar
kalte
-en kaltean
kalte egin
kalte eragin
kalte-galera
kalte hartu
kalte izan
kalte-ordain: kalte-ordaina eman,
kalte-ordaina hartu.
kaltedun
kaltegarri
kaltegile
kaltekor h. kaltegarri
kaltetsu
kaltetu, kalte/kaltetu, kaltetzen. 1 da ad.
'kaltea jasan': autoa kaltetu zitzaigun;
gauza kaltetua ontzat saldu. 2* du ad.
e. kalte egin
kaltzara* e. galtzada
kaltzio
kaltzita
kamaina
kamaleoi* e. kameleoi
kamamila
kamara* 1 e. kamera 2 e. ganbera
kamarero* e. zerbitzari
kameleoi Chamaeleontidae
kamelia Camellia sp.

kamelu* e. gamelu
kamera
kamerundar (herritarra)
kamino Bizk. h. errepide
kamio Heg. h. errepide
kamioi
kampalar (herritarra)
kamustasun
kamustu, kamuts/kamustu, kamusten. da/
du ad.
kamuts
kana
kana bete
kana-erdi
kanabera Arundo donax
kanaberadi
kanadar (herritarra)
kanal
kanari edo kanario Serinus canaria
kanariar: Kanariar Uharteak.
kanbiatu, kanbia, kanbiatzen. da/du ad. h.
aldatu
kanbodiar (herritarra)
kandela
kanela Cinnamomum ceylanicum eta
Cinnamomum cassia
kanelondo
kanguru Macropus sp.
kanibal 'gizajalea'
kanibet* e. ganibet
kanika h. puxtarri
kanila Heg. h. txorrota
kankailu
kankarreko 'buruan hartu edo emandako
kolpea'
kannada (hizkuntza)
kanoa
kanoi
kanoigintza
kanon
kanoniko izond.
kanonizatu, kanoniza, kanonizatzen. du
ad. Erl.
kanore Ipar. h. ganora
kanpadenda Sin. oihal-etxola
kanpai
314
Hiztegi Batua
kanpai-hots
kanpaia jo edo kanpaiak jo
kanpaina 'ekinaldia'
kanpaina denda* e. kanpadenda
kanpaitxo
kanpaleku
kanpandorre
kanpatu, kanpa, kanpatzen. da ad.
kanpin edo camping iz.
kanpo: legez kanpokoa; kanpoharremanak.
kanpoko izlag. eta iz.
kanpora
kanpotiko
kanpo utzi
kanpoalde
kanpoeder izond.
kanpolarrosa Bizk.
kanporaketa
kanporakoi
kanporatu, kanpora/kanporatu,
kanporatzen. da/du ad.
kanposantu Heg. h. hilerri
kanpotar
kanputxear (herritarra)
kanta
kantaz
kantaezin
kantagile
kantagintza
kantaldi
kantarazi, kantaraz, kantarazten. dio ad.
kantari
kantata
kantatu, kanta/kantatu, kantatzen. du ad.
kantatxo
kantatzaile
kantiarazi, kantiaraz, kantiarazten. du ad.
kantika
kantitate
kantitu, kanti, kantitzen. da/du ad. Ipar.
'higitu, mugitu'
kantoi: kale baten kantoian.
kantonamendu: Lau Kantonamenduen
aintzira.
kantore Batez ere Zub. 'kanta, kantua'
kantu
kantuz
kantutegi
kantziler
kaoba Swietenia mahoganis
kaolin
kaos
kapa
kapar 1 Rhizina inflata eta Rhizina sp. 2
(akain mota)
kapare iz. 'aitoren semeen eta bilauen
artekoa'
kapazitate
kapela
kapela-denda edo kapela denda
kapelu Ipar. h. kapela
kapera
kaperao
kapeta Ipar.
kapilau
kapilautza
kapirio* e. gapirio
kapitain
kapital
kapitalismo
kapitalista
kapitalizatu, kapitaliza, kapitalizatzen. du
ad.
kapitulazio
kapitulu
kapoi
kaporal
kaporalburu
kapusai
kaputxino
kar: zure amodioaren kar saindua.
kar-kar edo kar-kar-kar adlag. 'barrearen
onomatopeia'; 'algaraz'
kara Batez ere Ipar. 'itxura'
karabana
karabina
karabinero h. mugazain
karaitz* e. kare-haitz edo kare haitz
karaka 'oiloaren kantua'
karakoil edo karakol h. barraskilo
karamelu
kararri* e. kareharri
karate
315
Hiztegi Batua
karats* e. kirats
karatxaiera (hizkuntza)
karatxo* e. garatxo
karbonato
karbono
karburagailu
karburo
karda
kardaba Gip. 'kezka, egonezina'
kardabera Sonchus sp.
kardantxilo Batez ere Bizk. 'karnaba'
kardantxori Bizk. 'karnaba'
kardari
kardatu, karda/kardatu, kardatzen. du ad.
kardenal* e. kardinal
kardinal iz.
kardinalgo
kardiologia
kardiologo
kardu Carduus sp., etab.
kardulatz Cirsium sp., etab.
kare
kare-haitz edo kare haitz
kare-ikatz edo kare ikatz
kare-lur edo kare lur
karealdi
karedun
karegai
kareharri
karel
karen 'ume ondokoa, plazenta'
kareore
karesa Ipar. Herr. 'fereka'
karesatu, karesa/karesatu, karesatzen. du
ad. Ipar. Herr. 'ferekatu'
karga
kargaketa
kargarazi, kargaraz, kargarazten. du ad.
kargatu, karga/kargatu, kargatzen. da/du
ad.
kargu
kargu hartu Heg. 'erantzukizuna
eskatu'
kargua utzi
kargudun
kari Ipar.
-en kariaz Jas.
-en karietara
karie edo karies h. txantxar
karikatura
kario Ipar. eta Naf. 'garestia'
kariotasun Ipar. eta Naf. 'garestitasuna'
kariotu, kario/kariotu, kariotzen. da/du ad.
Ipar. eta Naf. 'garestitu'
karisma
karismadun
karitate
karitatetsu
karkaba
karkaila
karkailaz
karkailaka
karkara
karkaraz
karkaraka
karkaxa
karkaxaka
karlismo
karlista
karlistada h. karlistaldi
karlistaldi
karmeldar
karmin 1 Ipar. 'garratza'
karmin 2 (kolorea)
karmindu, karmin/karmindu, karmintzen.
da/du ad. Ipar. 'garraztu'
karmindura Ipar.
karnaba Carduelis carduelis
karnata 'beita'
karnazer edo karnazeru* e. harakin
karnet* e. nortasun-agiri; gidabaimen;
(X Elkarteko) txartel
karobi
karpa Cyprinus carpio
karraio* e. garraio
karraka (metala edo zura berdintzeko edo
leuntzeko tresna)
karrakatu, karraka/karrakatu, karrakatzen.
du ad.
karrakela Littorina sp.
karramarro Astacus sp. eta Carnicus sp.
eta Pachygrapsus sp.
karranka
karrankari
316
Hiztegi Batua
karranpa Sin. arranpa

karrasi* e. garrasi
karraska
karraskari
karraskatu, karraska/karraskatu,
karraskatzen. du ad.
karraskila Rhamnus alaternus
karraspio Symphodus (Crenilabrus) sp.
karratu izond. Ipar. 'koadroa'
karrera Heg. (h. ikasketak : Zuzenbide
karrera h. Zuzenbide ikasketak )
karretera* e. errepide
karretila* e. eskorga
karrika Ipar. eta Naf. 'kalea'
karrika egin 'kale egin, huts egin'
karro Herr.: zaldi-karroa. h. orga
karroin Ipar. 'horma, izotza'
karroindatu, karroinda/karroindatu,
karroindatzen. da/du ad. 'izoztu'
karroza
karrozeria
karsoil
karsoildu, karsoil/karsoildu, karsoiltzen.
da/du ad.
karta 1 (jokokoa) 2* e. gutun; eskutitz;
mapa
kartel Heg. Sin. afixa
karteldegi (gaztelaniazko kartelera
-rako e. ikuskizunak )
kartera* e. diru-zorro edo diru zorro;
paper-zorro edo paper zorro
kartilago
kartografia
kartoi
kartoi mehe
kartoifin* e. kartoi mehe
kartsu
kartsuki
kartsutasun
kartulina* e. kartoi mehe
kartutxo
kartuxa* e. kartutxo
kartveliar (herritarra)
kartveliera (hizkuntza)
kartzela
kartzelatu, kartzela/kartzelatu,
kartzelatzen. du ad.
karu Bizk. 'garestia'

karutu, karu/karutu, karutzen. da/du ad.
Bizk. 'garestitu'
kasa ( neure, zeure, bere... kasa
kasaila Ipar. 'kalapita, iskanbila'
kasaka (jantzi mota)
kasarazi, kasaraz, kasarazten. du ad. Ipar.
kasatu, kasa, kasatzen. du ad. Ipar.
kaserna Ipar. Sin. kuartel
kasete
kasik
kasino
kaska
kaskabeltz Parus sp.
kaskabilo (txilin-modukoa)
kaskagogor izond.
kaskagorri izond.
kaskail 1 'kankailua' 2 'bipila, soila'
kaskaildu, kaskail/kaskaildu, kaskailtzen.
da/du ad.
kaskako iz.
kaskamotz izond.
kaskar
kaskarin izond.
kaskarreko iz.
kaskazuri izond.
kasket* e. kasketa
kasketa 'apeta'
kasketaldi
kaskezur
kasko
kaskodun
kaskutsik
kasta
kastigatu, kastiga, kastigatzen. du ad.
Heg. h. zigortu
kastigu Heg. h. zigor
kastitate
kasu
kasu!
kasu egin
kasu eman
kasualitate
kasuistika
katabut Zah. 'zerraldoa, hilkutxa'
katagorri Sciurus sp.
317
Hiztegi Batua
katakonba
katakume
katakunba* e. katakonba
katalan 1: Herrialde Katalanak.
(herritarra) 2 (hizkuntza)
katalingorri Fam. Coccinellidae Sin.
marigorri; marigorringo; amona
mantangorri
katalisi
katalizatu, kataliza, katalizatzen. du ad.
katalizatzaile
katalogatu, kataloga, katalogatzen. du ad.
katalogo
katamixar Bizk. 'katagorria'
katamotz Lynx sp.
katanarru
katapulta
katar 'katu arra'
katarro Heg. 'hotzeria'
katarsi
katastro
katatxori 'okila'
katazuri 'erbinude zuria'
kate
kateatu, katea/kateatu, kateatzen. da/du
ad.
katedra
katedradun
katedral
kategoria
katekesi
kateme 'katu emea'
kateto Mat.
katibatu* e. gatibatu
katibu* e. gatibu
katigatu, katiga, katigatzen. da ad. 'lotu,
trabatu'
katigu 'lotua, trabatua'
katilu
katilukada
katixima Ipar. 'kristau-ikasbidea'
katmandutar (herritarra)
katodo
katoliko
katolikotasun
katolizismo
katramila
katramilatsu
katramilatu, katramila/katramilatu,
katramilatzen. da/du ad.
katu Felis catus eta Felis silvestris eta
Felis (Leptailurus)
katu-belar Nepeta cataria
katuarrain Scyliorhinus canicula
katutu, katu/katutu, katutzen. da/du ad.
Bizk. Lgart. 'mozkortu, horditu'
kaudimen
kausa
dela kausa
direla kausa
-en kausaz
kausal
kausatu, kausa/kausatu, kausatzen. du ad.
kausazko
kausiarazi, kausiaraz, kausiarazten. du ad.
kausitu, kausi, kausitzen. da/du ad.
kautan: neure, bere... kautan (neure,
bere... artean)
kauter Ipar. ( -r biguna du)
kautxu
kaxa 1 Heg. 'kutxa' 2 Ipar. 'kazola'
kaxalote Physeter catodon Sin. zeroi
kaxarranka (Lekeitioko dantza)
kaxmirera (hizkuntza)
kaxoi* e. tiradera
kazakhera (hizkuntza)
kazakhstandar (herritarra)
kazeta
kazetagintza
kazetari
kazetaritza
kazetateria* e. prentsa
kazike
kazkabar
kazola
ke
kealdi
kebide
kedar
kedartsu
kedartu, kedar/kedartu, kedartzen. da/du
ad.
keheila Zub. 'kereta'
keina
318
Hiztegi Batua
keinada
keinatu, keina/keinatu, keinatzen. du ad.
keinu
keinu egin
keinuka
kemen
kemendu, kemen/kemendu, kementzen.
da/du ad.
kemendun
kementasun
kementsu
kemin 'garmina'
ken
kenarazi, kenaraz, kenarazten. du ad.
kendu, ken, kentzen. da/du ad.
kendura Mat.
kenka* e. kinka
kenketa Mat.
kenkizun Mat.
kentzaile
kenyar (herritarra)
keramika* e. zeramika
keramikari* e. zeramikari
kereila
kereta
keroseno
kerubin
keta 1 iz. Ipar. 'multzoa'
keta 2 adlag. Ipar. 'bila'
ketsu
ketu, ke/ketu, ketzen. da/du ad.
ketzal Trogons resplendens
kexa
kexadura
kexarazi, kexaraz, kexarazten. du ad.
kexati
kexatu, kexa/kexatu, kexatzen. 1 da ad.
'arranguratu' 2 da ad. Ipar. 'kezkatu';
'haserretu'
kexu 1 iz. 'kexa' 2 adlag. 'urduri'; 'haserre'
3 izond.
kexu izan. da ad.
kezka
kezkabide
kezkagarri
kezkarazi, kezkaraz, kezkarazten. du ad.
kezkati
kezkatsu
kezkatu, kezka/kezkatu, kezkatzen. da/du
ad.
keztatu, kezta, keztatzen. da/du ad.
kg ('kilogramo'ren sinbolo nazioartekoa)
khakasera (hizkuntza)
khantiera (hizkuntza)
khartumdar (herritarra)
khmerera (hizkuntza)
kibizta* e. begizta
kide
kideko
kidekotasun
kider* e. gider; kirten
kidetasun
kidetsu
kidetu, kide/kidetu, kidetzen. da/du ad.
kiebra Heg. Herr. 'porrota'
kiebra egin
kiebra jo
kievtar (herritarra)
kigaliar (herritarra)
kikara
kikil
kikildu, kikil/kikildu, kikiltzen. da/du ad.
kikilgarri izond.
kila* e. gila
kili-kili iz.
kilika 1 izond. Ipar. 'kilikorra'; 'irudikorra'
2 iz. 'kili-kilia'
kilikagarri
kilikari
kilikatu, kilika/kilikatu, kilikatzen. 1 du
ad. 'kilika egin' 2 da/du ad. 'ernatu,
kitzikatu'
kilikor
kilima Gip. 'kilika, kili-kilia'
kilimakor Gip. 'kilikorra'
kilimatu, kilima/kilimatu, kilimatzen Gip.
'kilikatu'
kilimon egin Bizk. 'porrot egin'
kilker Gryllidae
kilo 1 'kilogramoa'
kilo 2 'gorua'
kilogramo
kilometro
kima 1 'abarraren muturra'
319
Hiztegi Batua
kima 2 'zaldiek eta beste zenbait aberek

lepo gainean duten zurden multzoa'
kimatu, kima/kimatu, kimatzen. 1 du ad.
'kimak kendu' 2 da ad. 'kimua(k) erne'
kimatzaile
kimera 1 'liskarra' 2 'ametsa, lilura'
kimika
kimikari iz.
kimiko izond.
kimioterapia
kimono
kimu
kina Heg. Chinchona sp.
kingstondar (herritarra)
kingstowndar (herritarra)
kiniela Heg.
kinina
kinka
kinkina Ipar. Chinchona sp.
kinshasar (herritarra)
kintal
kintze Ipar. 'pilota-jokoko tantoa'
kinyaruanda (hizkuntza)
kio 'aholegarra'
kiosko
kipula Bizk. h. tipula
kirasdun
kirastasun
kirastu, kirats/kirastu, kirasten. da/du ad.
kirats 1 iz. 'usain txarra' 2 izond.
'mingotsa, samina'
kirets* e. kirats
kirgizera (hizkuntza)
kirgizistandar (herritarra)
kiribatiar (herritarra)
kiribatiera (hizkuntza)
kiribil iz. eta izond.
kiribildu, kiribil/kiribildu, kiribiltzen. da/
du ad.
kiribilka
kiribilkor
kirika
kirikino Erinaceus europaeus Sin.
sagarroi; triku
kirio Liter. 'nerbioa'
kirmen
kirmentasun
kirofano* e. operazio-gela edo operazio

gela; ebakuntza-gela edo ebakuntza
gela
kirol
kirolari
kiroldegi
kirolzale
kirrinka 'karranka, batez ere zorrotza'
kirrinkari
kirru
kirten
kirtenkeria
kirundi (hizkuntza)
kirurgia
kirurgiko
kishinevar (herritarra)
kiskaili* e. kiskali
kiskalarazi, kiskalaraz, kiskalarazten. du
ad.
kiskaldu, kiskal, kiskaltzen. da/du ad.
kiskalgarri
kiskali, kiskal, kiskaltzen. da/du ad.
kisketa
kiskil
kiskilkeria
kisu* e. gisu
kitagarri
kitantza Ipar. 'ordainagiria'
kitara* e. zitara
kitarra* e. gitarra
kitatu, kita, kitatzen. du ad.
kito adlag.: zorrak kito utzi.
kito egin
kito izan. da ad. 'zorrik gabe gelditu':
zorretan ginen eta orain kito gara.
kitorik 'doan, urririk'
eta kito
kitxua (hizkuntza)
kitzika
kitzikan
kitzikari
kitzikatu, kitzika/kitzikatu, kitzikatzen.
da/du ad.
kitzikatzaile
kiwi 1 Actinidia deliciosa 2 Apteryx
australis
kizki
320
Hiztegi Batua
kizkur
kizkurtu, kizkur/kizkurtu, kizkurtzen. da/
du ad.
klabier
klabikordio
klan
klar h. argi
klaratar
klarinete
klarion
klarki h. argi edo argiro
klaru h. argi
klase: klase-borroka; ornogabeen klasea;
eragile baliokideen klasea.
klasiko
klasikotasun
klasikozale
klasizismo
klaska iz. Ipar.: zigorraren klaska; bi
klaskaz irentsi zuen.
klaskatu, klaska, klaskatzen. 1 du ad.
'irentsi' 2 du ad. 'hortzekin, hatzekin
hotsa egin'
klausula
klera
klik
klikarazi, klikaraz, klikarazten. du ad.
Ipar.
klikatu, klika, klikatzen. du ad. Ipar.
'irentsi'
klima
klimatologia
klinika
kliniko
kliska Ipar. 'begiaren itxi-irekia'
kliskatu, kliska/kliskatu, kliskatzen. du ad.
Ipar.
klisket* e. kisketa
klixe
kloro
klorofila
kloroformo
kloruro
klub
km ('kilometro'ren sinbolo nazioartekoa)
koaderno Heg. Sin. kaier
koadro: bost metro koadro.
koala Phascolarctos cinereus

koalizio
koartel* e. kuartel
koartza Ardea purpurea, etab.
koba Heg.
kobalto
kobazulo Heg.
kobla Zub. h. kopla
koblakari Zub. h. koplari
koblari Zub. h. koplari
koblatu, kobla/koblatu, koblatzen. du ad.
Zub. h. koplatu
kobra Elapidae eta Naja naja eta Naja
nigricollis, etab.
kobrantza
kobrarazi, kobraraz, kobrarazten. du ad.
Ipar.
kobratu, kobra, kobratzen. 1 du ad. Ipar.
'berreskuratu' 2 du ad.: soldata
kobratu.
kobratzaile
kobre
kobreztatu, kobrezta, kobreztatzen. du ad.
kobru
kobru eman
kobrutan ipini
kodaina Sin. sega
kode
kodetu, kode/kodetu, kodetzen. du ad.
kodoin 'irasagarra'
koefiziente
koerlazio* e. korrelazio
kofau* e. kofoin
kofesategi Ipar. h. aitorleku
kofesatu Ipar. h. aitortu
kofesio Ipar. h. aitortza
kofesor Ipar. h. aitorle
kofoin Ipar.
kofradia
koherente
koherentzia
kohesio
koilara
koilarakada
koilare h. iduneko; lepoko
koinak* e. koak
koinata Sin. ezkonarreba; ezkonahizpa
321
Hiztegi Batua
koinatu
koiote Canis latrans
koipe
koipedun
koipekeria
koipeketa
koipetsu
koipetu, koipe/koipetu, koipetzen. da/du
ad.
koipeztaketa
koipeztatu, koipezta, koipeztatzen. du ad.
koipezto
koitadu Lgart.
kojin* e. kuxin
kojo Gip. h. herren
koka
koka-landare Erythroxylum coca
kokaina
kokainazale
kokaleku
kokarazi, kokaraz, kokarazten. du ad.
kokatu, koka, kokatzen. da/du ad.
(pertsonak lekuz aldatzean, kokatu
egiten dira bizileku berrian, eta ez
finkatu )
kokildu* e. kikildu
kokin Ipar. eta Naf.
koko 1 'lekarien zomorrotxoa'
koko 2 1 Ipar. 'espainola' 2 Naf. 'ondoko
ibarreko biztanlea'
koko 3 'kokondoaren fruitua'
kokodrilo* e. krokodilo
kokolo Bizk.
kokolokeria
kokolotu, kokolo/kokolotu, kokolotzen.
da/du ad.
kokondo Cocos nucifera
kokorikatu, kokorika, kokorikatzen. da
ad. 'kokoriko jarri'
kokoriko 1 adlag. 'nor bere orkatilen
gainean eseririk'
kokoriko 2* e. kukurruku
kokospe
kokote Heg.
kokoteko iz. Heg.
kokots
kokotseko iz.
koktel
kola
kolaio (arrain mota)
kolatu, kola/kolatu, kolatzen. da/du ad.
'itsatsi'
koldar
koldarkeria
koldartasun
koldartu, koldar/koldartu, koldartzen. da/
du ad.
kolegio 1: kardinalen kolegioa. 2 h.
ikastetxe 3 h. elkargo
kolektibizatu, kolektibiza, kolektibizatzen.
du ad.
kolektibizazio
kolektibo
kolera
koleratsu
koleratu, kolera/koleratu, koleratzen.
da/du ad.
kolesterol
kolibri Trochilus sp.
koliflor* e. azalore
koliko Med.
kolirio
kolka* e. loka
kolko 'jantziaren eta bularraren arteko
hutsunea': kolkoa bete diru.
-en kolkorako: bere kolkorako hitz
egin.
koloka 1 adlag.
kolokan adlag.
koloka 2 izond. Ipar. h. loka
kolonbiar (herritarra)
kolonboar (herritarra)
kolonia 1 'atzerritar-multzoa'; 'orobat
lurraldea'
kolonia 2 Heg. Sin. Kolonia ur
Kolonia ur
kolonial: administrazio koloniala =
kolonia-administrazioa.
kolonialismo
kolonialista
koloniar (herritarra)
kolonizatu, koloniza, kolonizatzen. du ad.
kolonizatzaile
koloragarri
322
Hiztegi Batua
koloratu, kolora, koloratzen. du ad.

kolore
kolorebakar izond.
koloredun
koloregabe izond.
koloregai
koloretsu
kolorezale
koloreztatu, kolorezta, koloreztatzen. du
ad.
kolorge izond.
kolorgetu, kolorge/kolorgetu, kolorgetzen.
da ad.
kolpatu, kolpa, kolpatzen. du ad.: ganibetukaldiz kolpatu zuten. (teklak-eta ez
dira kolpatzen) Sin. zauritu
kolpatzaile
kolpe
kolpe batez
kolpe batean
kolpe egin
kolpea huts egin
kolpetik Heg.
kolpez Batez ere Ipar.
kolpeka
kolpekada
kolpetxo
kolpetzar
koltxoi h. lastaira
koltxoi-denda edo koltxoi denda
koltza
koma
komandante
komandantzia
komatxo
komedia
komekatu, komeka, komekatzen. da ad.
Naf. 'Jauna hartu'
komenentzia Gip. Herr. 'aukera ona'
komeni izan. zaio/du ad.
komenigarri
komentario h. iruzkin
komentu
komeria Heg. Herr.
komertzio h. merkatalgo; merkataritza
kometa
komiera (hizkuntza)
komiki
komiko
komisaldegi* e. polizia etxe edo polizia
etxe
komisaria h. polizia-etxe edo polizia etxe
komisario
komisio 1 h. batzorde
komisio 2 h. betekizun
komisio 3 'kobratzen den saria'
komisiodun
komit* e. gonbit
komoreera (hizkuntza)
komoretar (herritarra)
komulgatu, komulga, komulgatzen. da ad.
Heg. h. Jauna hartu
komun 1 iz.
komun 2 izond.: guztion ondare komuna.
komuniatu, komunia, komuniatzen. du ad.
Ipar. 'Jauna hartu'
komunikabide
komunikazio
komunio h. jaunartze
komunismo
komunista
komunitate
komunzki h. arrunki; eskuarki
komunztadura
komunztatu, komunzta, komunztatzen. da
ad.
konakriar (herritarra)
konbergente Sin. hurbilkor
konbergentzia
konbertitu, konberti, konbertitzen. da/du
ad.
konbertsio
konbexu Sin. ganbil
konbidatu, konbida, konbidatzen. du ad.
h. gonbidatu
konbinatu, konbina, konbinatzen. du ad.
konbinazio
konbit edo konbite h. gonbit
kondaira
kondar Gip. 'hondarra, hondakina'
kondatu* e. kontatu
konde
kondena
kondenagarri
323
Hiztegi Batua
kondenarazi, kondenaraz, kondenarazten.

du ad.
kondenatu, kondena/kondenatu,
kondenatzen. da/du ad.
kondenatzaile
kondenazio
kondentsadore
kondentsatu, kondentsa, kondentsatzen.
da/du ad.
konderri
kondesa
kondetza
kondizio 1 'baldintza' 2 'egoera, izaera';
'izateko modua'
kondor Vultur gryphus
kondu* e. kontu
konektatu, konekta, konektatzen. du ad.
konfederakunde: Suitzako
Konfederakundea.
konfederatu, konfedera, konfederatzen.
da ad.
konfederazio
konfesakizun
konfesatoki h. aitorleku
konfesatu, konfesa, konfesatzen. da/du ad.
h. aitortu
konfesio h. aitortza
konfiantza
konfidantza* e. konfiantza
konfirmatu, konfirma, konfirmatzen. 1 du
ad. h. berretsi 2 da/du ad. Erl. h.
sendotza hartu; sendotza eman
konfirmazio 1 h. berrespen 2 Erl. h.
sendotza
konfiskatu, konfiska, konfiskatzen. du ad.
konfitatu, konfita, konfitatzen. 1 du ad. h.
melatu (fruituak) 2 du ad. h. urinean
eman (haragikiak)
konfitura Sin. marmelada
konformatu, konforma, konformatzen. da
ad. Heg. Herr.
konforme Heg. Herr.
konforme izan
konforme egon
konforme gelditu
konfraria* e. kofradia
kongestio Med.
kongoar (herritarra)
kongregazio
kongresu
koniko
konjuntibitis
konjuru
konkabo Sin. ahur
konkanera (hizkuntza)
konketa
konkista
konklabe
konklusio 'ondorioa'
konkor
konkordatu iz.
konkordun
konkortasun
konkortu, konkor/konkortu, konkortzen.
da/du ad.
konkretu
konkurrentzia Ekon.
konnotazio
kono
konorte
konortea galdu
konortea kendu
konortegabetu, konortegabe,
konortegabetzen. da/du ad.
konorteratu, konortera/konorteratu,
konorteratzen. da/du ad.
konpainia
konpaktu 'trinkoa'
konparantza Ipar. eta Naf.
konparatibo
konparatu, konpara, konparatzen. du ad.
Sin. erkatu
konparazio
konparazio baterako
konparazione Ipar. 'adibidez, esate
baterako'
konpas
konpletibo Gram.
konplexu
konplimendu 1 Zah. 'bururatzea, bukatzea'
2 'kortesiazko hitza, ele onak'
konplitu, konpli, konplitzen. da/du ad.:
norbaitekin konplitu (norbaitekikoak
egin).
konplituki Zah. 'osoki'
324
Hiztegi Batua
konplot
konplot egin
konponbide
konpondu, konpon, konpontzen. da/du ad.
hor konpon
konponduezin iz.
konponezin izond. 'ezin konponduzkoa'
konponketa
konpontzaile
konposaketa h. konposizio
konposatu, konposa, konposatzen. du ad.
konposizio
konpota
konpreniarazi, konpreniaraz,
konpreniarazten. dio ad.
konprenitu, konpreni, konprenitzen. du
ad. 'ulertu'
konpromezu* e. konpromiso
konpromiso Heg. Herr.
konputagailu
konsagratu* e. kontsakratu
konspirazio
konstante
konstelazio Sin. izar-multzo, izar multzo
konstituzio
kontabilitate
kontaera
kontaezin izond. 'ezin kontatuzkoa'
kontagai
kontagailu
kontagaitz
kontagarri
kontakatilu
kontaketa
kontakizun
kontaktu
kontalari
kontarazi, kontaraz, kontarazten. dio ad.
kontari
kontatu, konta, kontatzen. du ad.
ezin konta ahal edo ezin konta
ahala
kontatzaile
kontent ( kontent izan, egon
esapideetan erabiltzen da batez ere)
kontentagaitz
kontentamendu Ipar. Zah.
kontentarazi, kontentaraz, kontentarazten.

du ad.
kontentatu, kontenta, kontentatzen. da/du
ad.
kontentu iz. Heg. Zah.
kontestu* e. testuinguru
kontinental
kontinente
kontra
-en kontra
-i kontra Ipar.
kontra egin
kontrabanda* e. kontrabando
kontrabandista
kontrabando
kontrabaxu
kontradantza
kontraeraso
kontraesan iz.
kontrairaultza
kontrajarri, kontrajar, kontrajartzen. du
ad.
kontrakar iz.
kontrakarrean jarri
kontrako
kontrako eztarri
kontrakotasun
kontralto Mus.
kontramaisu
kontrapas
kontrapisu
kontrapozoi
kontrara adlag.
kontrario Herr. 'aurkaria'
kontrarreforma
kontraste
kontratu iz.
kontrizio Sin. maite-damu
kontrol
kontrolatu, kontrola, kontrolatzen. du ad.
kontrolatzaile
kontsakratu, kontsakra, kontsakratzen. du
ad. Erl. h. sagaratu
kontsakrazio Erl. h. sagara
kontseilari
kontseilaritza
325
Hiztegi Batua
kontseilatu, kontseila, kontseilatzen. du

ad.
kontseilu
kontsekutibo h. ondoz ondoko;
ondoriozko
kontserba
kontserbadore
kontserbategi
kontserbatorio
kontserbatu, kontserba/kontserbatu,
kontserbatzen. da/du ad.
kontserbazio
kontsideratu, kontsidera, kontsideratzen.
du ad. Zah. 'gogoan erabili'; 'gogo
eman'
kontsigna 'zaindegia'
kontsolagarri
kontsolamendu Ipar.
kontsolatu, kontsola, kontsolatzen. da/du
ad.
kontsolatzaile
kontsolazio
kontsonante
kontsul
kontsulatu iz.
kontsuletxe
kontsulorde
kontsulta 1 (medikuarekikoa) 2 Heg. h.
argibide-eskaera edo argibideeskaera; aholku-eske
kontsulta egin
kontsultatu, kontsulta/kontsultatu,
kontsultatzen. du ad. Zah. 'argibidea,
kontseilua eskatu'
kontsumitu, kontsumi, kontsumitzen. du
ad.
kontsumitzaile
kontsumo
kontu
nire (zure...) kontu
kontuak atera
kontuak egin
kontuan eduki
kontuan egon
kontuan hartu
kontuan ipini
kontuan jarri
kontu egin
kontu-emaile edo kontu emaile

kontu eman
kontu hartu
kontu-hartzaile edo kontu hartzaile
kontu-hartze edo kontu hartze
kontu-kontari edo kontu kontari
kontu korronte
kontuz
kontuz ibili
kontuzko
kontulari
kontularitza
konturarazi, konturaraz, konturarazten.
du ad.
konturatu, kontura/konturatu,
konturatzen. da ad.
kontxo interj. Lgart.
kontzeju Heg.
kontzentratu, kontzentra, kontzentratzen.
da/du ad.
kontzentrazio
kontzeptu
kontzepzio
kontzertu
kontzesio
kontzesionario
kontzientzia
kontzientzia-eragozle edo
kontzientzia eragozle Sin.
kontzientzia-objektore, kontzientzia
objektore
kontzientzia-eragozpen edo
kontzientzia eragozpen Sin.
kontzientzia-objekzio, kontzientzia
objekzio
kontzilio
koak
kooperatiba
kooperatibo: Guyanako Errepublika
Kooperatiboa.
koordenatu iz.
koordinakunde
koordinarazi, koordinaraz,
koordinarazten. du ad.
koordinatu, koordina, koordinatzen.
da/du ad.
koordinatzaile
koordinazio
326
Hiztegi Batua
kopa
kopau Bizk. 'mokadua, ahamena'
kopenhagetar (herritarra)
kopeta
kopeta-hezur edo kopeta hezur
kopetako 1 iz. 'idiei-eta kopetan jartzen
zaien babesgarria' 2 iz. 'kopetan
emandako edo hartutako kolpea'
kopetalde
kopetatsu
kopetilun
kopetilundu, kopetilun/kopetilundu,
kopetiluntzen. da/du ad.
kopia
kopiagintza
kopiarazi, kopiaraz, kopiarazten. dio ad.
kopiatu, kopia/kopiatu, kopiatzen. du ad.
kopiatzaile
kopla
koplari
koplatu, kopla/koplatu, koplatzen. du ad.:
etxekoandrea kopla dezagun
nagusiaren hurrena.
koptoera (hizkuntza)
kopuru
kopurutsu
koraina* e. kodaina
koral iz. Ord. Corallimorpha eta Ord.
Madreporaria eta Subkl.
Octocoralaria
korapilatsu
korapilatu, korapila, korapilatzen. da/du
ad.
korapilo
koraza
korazatu iz.
korbata* e. gorbata
korbeta
korda 1 'soka': korda bat hiru korapiloz
estekaturik dagoena. 2 'sorta lotua':
baratxuri-korda handi bana hartuz.
korde
kordegabetu, kordegabe/kordegabetu,
kordegabetzen. da/du ad.
kordel 'soka mehea, listaria baino
lodiagoa'
kordeldegi
kordeleria 'kordel multzoa'
korderatu, kordera/korderatu,
korderatzen. da/du ad.
kordoka
kordokarazi, kordokaraz, kordokarazten.
du ad.
kordokatu, kordoka/kordokatu,
kordokatzen. da/du ad.
korear (herritarra)
koreera (hizkuntza)
koreografia
koreografo
koriakera (hizkuntza)
korkoi* e. korrokoi
korkox 1 iz. 'konkorra' 2 izond.
'konkorduna'
kornadu 'kobrezko diru zaharra'
kornubiera (hizkuntza)
koroa
koroadun
koroatu, koroa/koroatu, koroatzen. da/du
ad.
koroatze
korola
koronario izond.
koronel
korortar (herritarra)
korotz* e. gorotz
korporazio
korputz* e. gorputz
korrale Ipar.
korrejidore
korrelazio
korridore
korrika Gip.
korrikalari Gip.
korritu 1, korri, korritzen. du ad.
korritu 2 iz.: dirua korrituan jarri,
%15eko korrituarekin.
korrok
korrok egin
korroka Sin. korrokada; korroskada
korrokada Sin. korroka; korroskada
korrokoi Fam. Mugilidae Sin. lazun
korronka* e. korroka
korronte
korroskada Sin. korroka; korrokada
korta
327
Hiztegi Batua
kortesano ik. gortesau

kortesia
kortina* e. errezel (eta bigarren mailan,
gortina )
kortsario
kortse Sin. gerruntze
kortxo Heg. 'artelazkia'
koru 1 (elizakoa) 2 'abesbatza'
kosekante Mat.
kosinu Mat.
kosk
kosk egin
koska
koskabilo Lgart. 'barrabila'
koskadun
koskari Ipar.
koskatsu
koskoil Ipar. 'barrabila'
koskol* e. oskol
koskor
mutil koskor
neska koskor
koskordun
koskortsu
koskortu, koskor/koskortu, koskortzen. 1
da/du ad. 'koskorrez bete' 2 da ad.
'hazi'
kosmetika
kosmetiko
kosmo* e. kosmos
kosmogonia
kosmopolita
kosmopolitismo
kosmos
kosovar (herritarra)
kosraera (hizkuntza)
kosta
kosta edo kostatu, kosta, kostatzen. zaio
ad.
kosta ahala kosta
kostalde
kostaprezio
kostarik adlag.
kostata adlag.
kostu
kostuma Ipar. Zah. 'ohitura'
kostumatu, kostuma/kostumatu,
kostumatzen. da ad. Ipar. Zah. 'ohitu'
kota
kotangente Mat.
kotizatu, kotiza, kotizatzen. du ad.
kotizazio
kotoi
kotoi-landare edo kotoi landare
Gossypium sp.
kotsu* e. kutsu
kottear (herritarra)
kotxe* 1 e. auto; automobil; beribil 2
'zalgurdia'; 'bagoia' 3 Heg.
(haurrentzakoa)
koxkor Adkor.
koxu Bizk. 'herrena'
kozkor Adkor.
kozkordun* e. koskordun
kozkortsu* e. koskortsu
kozkortu* e. koskortu
kraba Serranus cabrilla
krabarroka Scorpaena scrofa
krabelin Dianthus sp.
kraka
krakada
krako Ipar. 'kakoa'
kraska
kraskarazi, kraskaraz, kraskarazten. du
ad.
kraskatu, kraska/kraskatu, kraskatzen. da/
du ad.
krater
kreatu, krea, kreatzen. du ad. Erl.
kreatura Erl.
kreatzaile Erl.
kreazio Erl.
kreditu
kredo
krema
kremailera
kreolera (hizkuntza)
kresal
kretona
krima* e. krimen
krimen 'lege-hauste larria'
kriminal
328
Hiztegi Batua
krisantemo Chrysanthemum sp. Sin.

urrelili
kriseilu
krisi
krisialdi
krisket* e. kisketa
kriskitin
kriskitin-suge Subfam. Crotalinae
krisma
kristal 1 (mineralogian) 2 'kalitate handiko
beira': Bohemiako kristala.
kristaldu, kristal/kristaldu, kristaltzen. da/
du ad.
kristandade Bizk.
kristau
kristau-ikasbide edo kristau
ikasbide
kristaugai
kristautasun
kristautu, kristau/kristautu, kristautzen.
da/du ad.
kristoren Lgart.: kristoren haserrea.
kristorenak egin
kristorenak entzun
kristorenak esan
kriterio* e. irizpide
kritika
kritikari iz.
kritikatu, kritika/kritikatu, kritikatzen. du
ad.
kritiko izond.
kroaziar (herritarra)
kroaziera 'serbokroaziera'
krobitxet Ipar. Zah. 'hil-mihisea'
kroketa
krokodilo Fam. Crocodylidae
kromatiko
kromatu, kroma, kromatzen. du ad.
kromo Kim.
kromosoma
kromoztatu, kromozta, kromoztatzen. du
ad.
kronika
kronikari iz.
kroniko izond.
kronologia
kronometro
kros
kroska Ipar. h. koska
kroslari
krozka* e. kroska
krudel
krustaz* e. oskoldun; krustazeo
krustazeo Sin. oskoldun
kruxpeta Ipar. (opil mota)
ku '"q" letraren izena'
kua* e. kuma
kualalumpurtar (herritarra)
kualitate* e. nolakotasun
kualitatibo
kuartel Sin. kaserna
kuarteto
kubatar (herritarra)
kubiko
kubismo
kubista
kubo 1 Geom. 2: zortzi metro kubo.
kudeaketa
kudeatu, kudea/kudeatu, kudeatzen. du ad.
kudeatzaile
kui iz. 'akuria'
kuia Cucurbita pepo
kuiatxo Cucurbita pepo var. oblonga
kuku Cuculus sp. eta Clamator sp.
kukuak jo
kukuak makur jo
kukuak oker jo
kuku-bala edo kuku bala
kuku-belar edo kuku belar
Aquilegia vulgaris
kuku egin
kuku jo
kuku-lore edo kuku lore 'kukubelarra'
kuku-praka edo kuku praka
Digitalis purpurea
kuku-sagar edo kuku sagar
kukuarazi, kukuaraz, kukuarazten. du ad.
Ipar.
kukuka
kukula Ipar. 'zerbaiten goialdea'
kukuma Amanita ovoidea
kukurruku
kukurrukuka
329
Hiztegi Batua
kukuso Sin. arkakuso

kukuso-belar edo kukuso belar
Plantago psillium
kukutu, kuku/kukutu, kukutzen. 1 da/du
ad. Ipar. 'estali' 2 da/du ad. Ipar.
'ezkutatu, gorde'
kulatz* e. puntu
kuleto Amanita caesarea
kuliska Limosa
kulpa
kulpadun
kulpagabe izond.
kulto* e. kultu
kultu 1 iz. Erl.
kultu 2* e. ikasi; landu
kultura
kultural
kulubiz
kulunka
kulunkari
kulunkatu, kulunka/kulunkatu,
kulunkatzen. da/du ad.
kuluska* e. kuluxka
kuluxka
kuma Batez ere Bizk. 'sehaska'
kume 'animalien umea'
kumino Cuminum cyminum
kunplitu* e. konplitu
kuota
kupel h. upel
kupira* e. gupida
kupitu, kupi, kupitzen. da/du ad. Gip. h.
gupidatu
kupoi
kupula
kuraia Ipar. 'adorea'
kuraios Ipar. 'adoretsua'
kurba Geom.
kurbadura
kurbatu, kurba/kurbatu, kurbatzen. da/du
ad.
kurduera (hizkuntza)
kurios Ipar. 'polita, ikusgarria'
kurioso 1 izond. Herr. 2 adlag. Herr.
kuriostasun Ipar.
kurka Zah. 'hurrupa'
kurkubita (kuia mota)
kurlinta Numenius sp.

kurlo 1 Ipar. h. kurrilo
kurlo 2 Ipar. 'nanoa'
kurloi Bizk. 'txolarrea'
kurrika batez ere pl.
kurrilo Grus sp.
kurrinka
kurrinkari
kurritu, kurri, kurritzen. du ad. Ipar. h.
korritu
kurrixka 'oihua, txilioa'
kurruka '(usoaren) urruma'
kurtso 1 h. ikasturte; ikastaro 2 h.
ibilbide
kurumino Vespa crabro
kusi Ipar. 'lehengusua, lehengusina'
kusku
kuskula Cuscuta epithymum
kutizia* e. gutizia
kutsadura
kutsaezin
kutsagarri: baterietako merkurioa
kutsagarria da.
kutsakor: gaitz kutsakorra.
kutsapen
kutsarazi, kutsaraz, kutsarazten. du ad.
kutsatu, kutsa, kutsatzen. da/du ad.
kutsatzaile: baterietako merkurioa
kutsatzailea da.
kutsu
kutsudun
kutsugabe izond.
kutturlio Galerida sp.
kutun 1 iz.
kutun 2 izond.
kutunki adlag.
kutuntasun
kutxa
aurrezki-kutxa
kutxare* e. koilara
kutxazain
kuwaitar (herritarra)
kuxian adlag. Ipar. 'berehala'
kuxidade Gip. Lgart. 'txukuntasuna'
kuxin
kuxkuxean
kuzkur
330
Hiztegi Batua
kuzkurtu, kuzkur/kuzkurtu, kuzkurtzen.

da/du ad.
l (ele)
laba: sumendiaren laba.
labain izond.
labaina* e. labana
labainarazi, labainaraz, labainarazten. du
ad.
labainarri 'labainarazten duen harria'
labaindu, labain/labaindu, labaintzen. da
ad.
labaingarri: bide labaingarriak.
labainka adlag.
labainkada
labainkatu, labainka/labainkatu,
labainkatzen. da ad. 'labaindu'
labainkeria
labainketa
labainkor
labainkortasun
labaintasun
labaki 'luberria'
labakitu, labaki/labakitu, labakitzen. du
ad.
labana iz.
bizar-labana edo bizar labana
labankada 'labana-ukaldia'
labar
labe
labe garai
labe handi* e. labe garai
labealdi
labekada 'labealdia'
laberatu, labera/laberatu, laberatzen. du
ad.
labetegi Ipar. 'labea'
labezomorro Blattaria
labirinto
laborantza
laborari
laborategi
laboratu, labora, laboratzen. du ad.
labore
laborri
labur
labur-zurrean
laburbildu, laburbil, laburbiltzen. du ad.
laburdura
laburgarri
laburketa
laburki
laburkiro
laburpen
laburrarazi, laburraraz, laburrarazten. du
ad.
laburtasun
laburtu, labur/laburtu, laburtzen. da/du ad.
laburtxo
laburtzapen
laga, laga, lagatzen. du ad. 'utzi'
lagin
laginketa
lagostar (herritarra)
lagun
lagun egin: etxeraino lagun egin diot
adiskideari.
lagun eraman
lagun hartu
lagun hurko
lagun izan
lagunarte
lagundi ( Jesusen Lagundia esapidean
erabilia)
lagundu, lagun/lagundu, laguntzen. 1
du/dio ad. [ du (Ipar.) eta dio
(Heg.) ] 'lagun egin' 2 du/dio ad. [
du (Ipar.) eta dio (Heg.) ]
'laguntza eman'
lagungarri
lagungo 'lagun izatea, laguntasuna,
laguntza'
lagunkin Ipar. 'jendekina'
laguntasun
laguntxo
laguntza
laguntzaile
lahar Rubus sp.
lahardi
laia
laiaketa
laiari
laiatu, laia/laiatu, laiatzen. du ad.
laido Ipar. Jas. (Iparraldekoa edo jasoa da
baina ez biak batera)
331
Hiztegi Batua
laidogarri
laidoka
laidotu, laido/laidotu, laidotzen. du ad.
laidoztatu, laidozta, laidoztatzen. du ad.
laiko
laikotasun
lain Bizk. eta Gip. 'adina': banaiz hori
egiteko lain.
laineza
laineza eman
laineza hartu
laino 1 'behe-lainoa' 2 Batez ere Gip. h.
hodei
lainope
lainotsu
lainotu, laino/lainotu, lainotzen. da/du ad.
laiotz iz. eta izond. Sin. ospel 2
laira Ipar. 'aihena'
laka 1 'errotariaren saria'
laka 2 (berniz mota)
lakain* e. akain
lakar Batez ere Bizk. 'zakarra'
lakari (garau-neurria)
lakatu, laka/lakatu, lakatzen. du ad.
lakatz 1 izond. Batez ere Bizk. 'latza'
lakatz 2 iz. Batez ere Bizk. 'gaztainaren
oskola'
laket izond.: gizon laketa da.
laket izan. 1 da ad.: adiskidegoa
berdintasunean baizik ez da laket. 2
zaio ad.: hona zer zaidan niri
gehienik laket euskaran. 3 du ad.:
arriskuan laket duena, han galduko
da.
laket-portu
laketaldi
laketarazi, laketaraz, laketarazten. du ad.
laketgarri
laketontzi
laketu, laket/laketu, laketzen. da/zaio ad.
lakio
lako 1 Bizk. h. bezalako
lako 2 'dolarearen ontzia'
laku h. aintzira
lama Ipar. 'garra'
su-lama
lamada
lamikatu* e. miazkatu; milikatu

lamina
lan
lan egin
lan eragin
lanabes
lanaldi
lanarte
lanbide
lanbo* e. lanbro
lanbro
lanbrotsu
lanbrotu, lanbro/lanbrotu, lanbrotzen. da/
du ad.
landa 1 1 iz. 'lantzeko on den lur-eremua,
alorra' 2 iz. 'hiriguneari kontrajartzen
zaion eremua' (batez ere hitz
elkartuetan)
landa 2 postpos.
-tik landa
-z landa edo -z landara
landara* e. landare
landarazi, landaraz, landarazten. dio ad.
landare
landaredi Sin. flora
landaretza
landatu, landa/landatu, landatzen. du ad.
landatzaile
landazain
lander Jas. 'behartsua'
landerretxe Jas.
landetxe
landu, lant/landu, lantzen. du ad.
landugabe izond.
lanegun
langa
langabe iz. eta izond.
langabezia 'lanik eza'
langai
langar
langatu, langa/langatu, langatzen. du ad.
langela
langile
langilego 1 Ipar. 'langiletasuna' 2* e.
langileria; langileak
langileria
langiletasun
332
Hiztegi Batua
langintza
lanjer Ipar. g.er. 'arriskua'
lanjeros Ipar. g.er. 'arriskutsua'
lankide
lankidego Sin. lankidetza
lankidetasun
lankidetza Sin. lankidego
lanleku
lano* e. laino; lao
lanpa Ipar. h. lanpara
lanpara
lanperna 1 Fam. Lepadidae (oskolduna) 2
Amanita sp. (perretxikoa)
lanpetu izond.
lanpeturik
lanpostu
lansari
lantegi 1 'lan egiteko tokia, batez ere
fabrika baino txikiagoa':
eskultorearen lantegia. 2 'egitekoa,
lana': lantegi ederra hartu dik bere
gain!
lantoki
lantsu
lantu iz.
lantza
lantzaile [gehienetan hitz elkartuko
bigarren osagai bezala]: lur-lantzaile.
lantzean Bizk.
lantzean-lantzean
lantzean behin
lantzoi Ammodytes tobianus, etab.
lanuzte
lao 1 'apala' 2 'laua': itsasoa lao dago.
laotasun
laosera (hizkuntza)
laostar (herritarra)
lapa Fam. Patellidae
lapa-belar Arctium lappa
lapastu, lapats/lapastu, lapasten. da ad.
g.er. '(esnea) mindu'
lapati Fam. Gobiesocidae
lapatin 'lapa-belarraren fruitua'
lapats
lapatx Bizk. 'lapa-belarra'
lapaztar (herritarra)
lapiko
lapikoko iz.
lapikotxo
lapikotzar
lapitz 1 Ipar. 'arbela' 2 Sin. arkatz
lapranean Bizk. 'zeharka'
laprast
laprast egin
laprastada
laprasteko iz.
lapur
lapurketa* e. lapurreta
lapurreria
lapurreta
lapurtar
lapurtera
lapurtu, lapur/lapurtu, lapurtzen. du ad.
lapurtxori 'mika'
lar Bizk.: ez dio geroari lar begiratu
behar; lar ondo ere; lar zorrotz
erantzun zion; beldur lar har ez
dezaten.
laranja: laranja-zukua.
laranjaondo* e. laranjondo
laranjondo Citrus sinensis
laratro Bizk. 'daratulua'
laratz
larba
lardaska
lardaskatu, lardaska/lardaskatu,
lardaskatzen. du ad.
lardaskeria
lardastu, lardats/lardastu, lardasten. du ad.
lardats
larderia Ipar. eta Naf.
larderiatsu Ipar.
larderiatu, larderia/larderiatu,
larderiatzen. da/du ad. Ipar.
larehun* e. laurehun
largabista Ipar. 'betaurrekoa'
largatu, larga, largatzen. du ad. Zah. h.
laga
largo Ipar. 'zabala, lasaia': sorbaldaz arras
largoa.
largoki Ipar.
largotasun Ipar.
laringe
laritz Larix decidua
333
Hiztegi Batua
larmintz
larogei* e. laurogei
larrabere
larrain
larrapast* e. laprast
larrasuge 'sugegorria'
larratu, larra, larratzen. da/du ad.
larrazken Ipar. eta Naf. 'udazkena'
larre
larregi Batez ere Bizk.
larregikeria
larreratu, larrera/larreratu, larreratzen. da/
du ad.
larretxori 'hegatxabala'
larri 1 1 izond. 'handia': gatz larria. 2
izond.: gure hizkuntzaren egoera
larria. (estutasunekoa)
larri 2 iz. 'larritasuna': bere hutsa aitortu
beharrak ematen zion larria eta lotsa.
larri-ikara
larriagotu, larriago/larriagotu,
larriagotzen. da/du ad.
larrialdi
larriarazi, larriaraz, larriarazten. du ad.
larrigarri
larriki
larrimin
larritasun
larritu, larri/larritu, larritzen. da/du ad.
larritxo
larru
larrua apaindu
larrua jo 1 'larrua ondu' 2 Lgart.
'sexu harremanak izan'
larrua ondu
larrutik pagatu
larruarazi, larruaraz, larruarazten. du ad.
larruazal
larrudura Ipar.
larrugin
larrugorri: larrugorrien buruzagia; gizon
larrugorriak; larrugorri zegoen
eguzkitan.
larrugorrian
larrugorritasun
larrugorritu, larrugorri/larrugorritu,
larrugorritzen. da/du ad.
larruki
larrutu, larru/larrutu, larrutzen. da/du ad.
larrutzaile
lartxo Bizk. 'gehiegitxo'
laru izond. eta iz. Batez ere Bizk. '(kolore)
horia'
larunbat
larutu, laru/larutu, larutzen. da/du ad.
lasai
lasaialdi
lasaiarazi, lasaiaraz, lasaiarazten. du ad.
lasaibide
lasaigarri izond. eta iz.
lasaikeria
lasaiki
lasaitasun
lasaitu, lasai/lasaitu, lasaitzen. da/du ad.
lasaitxo
lasatu* e. lasaitu
laskitu, laski, laskitzen. da/du ad. Bizk.
'hondatu'
lastaira
lastaira-denda edo lastaira denda
lastamarrega
lastargi
lastategi
laster 1 izond. eta iz.: laster batean; lan
lasterra. 2 adlag.: laster etorriko da.
laster egin
lasterrean
lasterbide
lasterka 1 adlag. 2 iz.: lasterka batean.
lasterka egin
lasterkarazi, lasterkaraz, lasterkarazten.
du ad.
lasterkari
lasterkatu, lasterka/lasterkatu,
lasterkatzen. 1 da ad. Ipar. 'lasterka
egin' 2 du ad. Zub. 'jazarri': etsaiak
hilik eta lasterkaturik.
lasterketa
lasterraldi
lastertasun
lastertxo
lastima
lastimagarri
lasto
334
Hiztegi Batua
lastodun
lastokara
lastotu, lasto/lastotu, lastotzen. da ad.
lastoztatu, lastozta, lastoztatzen. du ad.
lata 1 'teilapeko ohol mehea'
lata 2 Heg. (kontserba-ontzi mota bat)
laterri h. estatu
latex
latifundio
latin
latorri
lats Batez ere Ipar. 'ur-laster txikia'
latsari
latsarri
latsatu, latsa, latsatzen. du ad. 'arropa urez
garbitu'
latz
latzarazi, latzaraz, latzarazten. du ad.
lau 1: arratsaldeko laurak dira; uztailaren
lauan.
lau hankan 'eskuak eta zangoak
lurrean ezarriz'
lau oinean 'eskuak eta zangoak
lurrean ezarriz'
lauretan hogei Ipar. 'laurogei'
lau 2 iz. eta izond.
lauburu
laudagarri
laudamen
laudarazi, laudaraz, laudarazten. dio ad.
laudatu, lauda, laudatzen. du ad.
laudatzaile
laudorio
laugarren
lauhazka 1 adlag. 'urratsik bizienean (ibili,
zaldiak eta)' 2 iz.: espainiar behorren
lauhazka pisua.
lauhazkatu, lauhazka/lauhazkatu,
lauhazkatzen. da ad.
lauhortz
lauki
lauko
laukoitz
laukoiztu, laukoitz/laukoiztu, laukoizten.
da/du ad.
laukote
laukun
laun* e. lau 2
launa
launaka
launakatu, launaka/launakatu,
launakatzen. da/du ad.
launazka Ipar. h. launaka
laundu* e. lautu
lauoineko
lauoinka 1 adlag. 'urratsik bizienean (ibili,
zaldiak eta)' 2 iz.: zaldien lauoinka
ezin geldituz.
laurden: ordu bat eta laurden; ordu bat
eta laurdenak; hirurak eta laurden;
hiru eta laurdenak.
laurdendu, laurden/laurdendu,
laurdentzen. da/du ad.
laurdenkatu, laurdenka, laurdenkatzen. 1
du ad. Ipar. 'laurdendu' 2 du ad. Ipar.
'gillotinatu'
laurehun: laurehun eta bost; laurehun eta
hogei.
laurehungarren
laurleko g.er. h. pezeta
laurogei: laurogeita bat; laurogeita
hamar; laurogeita batgarren.
laurogeigarren
laurogeina
lausengari
lausengatu, lausenga, lausengatzen. du ad.
lausengu
lauso
lausogarri izond.
lausotasun
lausotu, lauso/lausotu, lausotzen. da/du ad.
lautada Geogr. h. ordoki
goi-lautada
lautasun
lautu, lau/lautu, lautzen. da/du ad.
lauza
lauzatu, lauza/lauzatu, lauzatzen. du ad.
lauzka Ipar.
lauzkatu, lauzka/lauzkatu, lauzkatzen. du
ad. Ipar. 'lagundu, indartu'
lauzpabost
laxatu, laxa, laxatzen. 1 da/du ad. Ipar. eta
Naf. 'askatu' 2 da/du ad. Ipar. eta Naf.
'lasaitu' 3 da/du ad. Ipar. eta Naf.
'zabartu'
335
Hiztegi Batua
laxo
laxokeria
laxoki
laxotasun
lazeria Ipar. 'miseria'
lazgarri: oroitzapen ile-lazgarria.
lazki
laztabin
laztan iz. eta izond.
laztan egin
laztan eman
laztan izan 'maite izan'
laztandu, laztan/laztandu, laztantzen. du
ad.
laztangarri
laztanka adlag.
laztanki
laztankiro
laztantasun
laztantxo
laztasun
laztu, latz/laztu, lazten. da/du ad.
laztura
lazun Fam. Mugilidae Sin. korrokoi
lebatz* e. legatz
lebitar Erl.
legamia
legamiadun
legamiagabe izond.
legamiagabeko
legamiatu, legamia/legamiatu,
legamiatzen. da ad. '(orea) altxatu'
legar
legarreztatu, legarrezta, legarreztatzen. du
ad.
legartsu
legartza
legatz Merluccius merluccius
lege
lege nagusi
legealdi
legebiltzar
legebiltzarkide
legedi Sin. legeria
legegabe izond.
legegai
legegile
legegin Bizk. 'legegilea'

legegintza
legegintzaldi
legegizon 'gizon legelaria'
legelari
legen
legenar 'legen beltza, Hansen-en baziloak
eragindako legen mota'
legenardun
legendun
legeria Sin. legedi
legetxe Bizk. 'bezalaxe'
legez 1 'legearen arabera' 2 Bizk. 'bezala'
legezko
legezkotasun
legeztapen
legeztatu, legezta, legeztatzen. du ad.
legoa (bide-neurri zaharra)
lehen 1 adlag. 'lehenago' 2 ord. 'lehenengo'
3 iz. 'lehenaldia, iragana'
lehen baino lehen 'lehenbailehen'
lehen buruan
lehenago
lehenagoko
lehenaldi
lehenbailehen
lehenbizi
lehenbiziko
lehenbizikoz h. lehenbizi; lehenik
lehendabizi
lehendabiziko
lehendakari
lehendakariorde
lehendakariordetza
lehendakaritza
lehendanik Jas. h. lehendik
lehendik
leheneko Ipar. h. lehengo
lehenen
lehenengo
lehenengo eta behin
lehenengoz
lehengai
lehengo
lehengoratu, lehengora/lehengoratu,
lehengoratzen. da/du ad.
lehengusina Bizk.
336
Hiztegi Batua
lehengusu
lehenik
lehenik eta behin
lehentasun
lehentxeago
leher egin 1 'lehertu, eztanda egin' 2
'guztiz nekatu'
ahalak eta leherrak egin
leher eragin
leher gaizto egin
leherrenak egin
lehergai
lehergailu
lehergarri
leherkari Hizkl.
leherketa
leherra Ipar.: arrainez bazen leherra han;
aste guztian euriz leherra egin zuen.
leherrarazi, leherraraz, leherrarazten. du
ad.
lehertu, leher/lehertu, lehertzen. 1 da/du
ad. 'eztanda egin' 2 da/du ad. 'nekatu'
3 da/du ad. Batez ere Ipar. 'zanpatu'
lehertzaile
lehia 1 'ahalegin bizia' 2 'norgehiagoka':
elkarren lehian ibili.
lehiaka adlag.
lehiaketa
lehiakide
lehiarazi, lehiaraz, lehiarazten. du ad.
lehiatsu
lehiatu, lehia/lehiatu, lehiatzen. da ad.
lehiatuki
lehoi Panthera (leo) leo: lehoi arra; lehoi
emea; lehoi-zuloa.
lehoinabar Panthera (panthera) pardus
Sin. pantera
lehoitegi
lehoitzar
lehor izond. eta iz.: itsasoz eta lehorrez.
lehor-haize
lehorpe
lehorreratu, lehorrera/lehorreratu,
lehorreratzen. da/du ad.
lehortar
lehortasun
lehorte
lehortu, lehor/lehortu, lehortzen. da/du ad.

lei Sin. horma; izotz
leia egin
leial
leialki
leialtasun
leiar 1 Opt. 'gutxienez alde bat konkaboa
edo konbexua duen beirakia' 2 h.
kristal; beira
leihatila
leiho
leihor* e. lehor
leinargi iz. eta izond.
leinargitasun
leinu
leinuru Batez ere Zub. 'izpia, distira'
leitu 1 Herr. 'irakurri'
leitu 2. da/du ad. Sin. hormatu; izoztu
leizar* e. lizar
leize
leize-zulo
su-leize edo su leize
leizetsu
leka izond. eta iz.
lekadun 1 izond.: arbola lekadunak. 2 iz. (
Leguminosae familiako landarea)
lekaide
lekaime
lekaio 1: erregeren lekaio lehena.
lekaio 2 'oihua, irrintzia'
lekari
lekaro g.er. 'basamortua'
lekat Ipar. Zah. 'salbu, izan ezik': leku
guztietako herriez, lekat juduez.
lekatu 1, lekat/lekatu, lekatzen. du ad.
Ipar. Zah. 'kanpo utzi, salbuetsi'
lekatu 2, leka/lekatu, lekatzen 'lekan sartu';
'lekak aletu'; '(landarea) lekaz bete'
lekoa* e. legoa
lekora postpos.
-tik lekora Ipar. '-tik kanpora'; '-en
ondoan, handik berehala'
-z lekora Ipar. '-z kanpora': ez da
nehor onik Jainkoaz lekora.
leku
-en lekuan '-en ordez': arrainaren
lekuan suge bat emango dio.
337
Hiztegi Batua
lekuan [aditzaren era burutuaren

ondoan] 'beharrean': lehengo neke
gogorrak arindu lekuan, eman zizkien
neke berriak.
lekuan-lekuan adlag.
lekuan lekuko izlag.: lekuan lekuko
fruituak ezagutu nahi zituen.
leku eman
leku-izen edo leku izen
leku onean: orain ordaindu behar
dizudala? Bai, leku onean!
leku onean egon
lekutan: lekutan dago lan horren
bukaera!
lekutara
lekualdaketa
lekualdatu, lekualda, lekualdatzen. da/du
ad.
lekualdatze
lekuko iz.
lekukotasun
lekukotu, lekuko/lekukotu, lekukotzen. da
ad.
lekune
lekuratu, lekura/lekuratu, lekuratzen.
da/du ad.
lekutu, leku/lekutu, lekutzen. da/du ad.
'urrundu, baztertu, desagertu': Jesus
handik lekutu eta bere herrira itzuli
zen; bazterrera lekutu zuen.
lekutze
lelo 1 iz. 'errepika'; 'askotan errepikatzen
dena'
lelo 2 izond. Batez ere Bizk. 'ergela'
lelokeria
lelotu, lelo/lelotu, lelotzen. da/du ad.
lema (itsasontziarena)
lemamia* e. legamia
lemari
lemazain
lengoaia Zah. h. mintzaira; hizkuntza
lengoradu* e. mihi-arrain
leninismo
leninista
lente Heg. h. leiar
lenteja* e. dilista
lentilla 1 (begietakoa) 2* e. dilista; ilar
xabal
lentoi Pagellus acarne

leopardo* e. lehoinabar; pantera
lepahori Martes martes
lepauztai
lepazuri Martes foina
lepo
-en lepora
-en lepotik
lepoa egin 'apustu egin'
lepoa ipini 'apustu egin'
lepoa jokatu 'apustu egin'
lepo egin 'lepoa moztu'
lepo-hezur edo lepo hezur
lepo-luze
lepo-motz
lepo-oker
leporaino
lepo-zintzur edo lepo zintzur Ipar.
'lepoa'
lepoalde
lepogain
lepoko iz.
lepondo
leporatu, lepora/leporatu, leporatzen. 1
dio ad.: hilketa berari leporatu
ziotelako. 2 du ad.: berrehun kiloko
harria leporatu baietz!
lepozaki 'lepondoa'
lepra h. legenar
lepradun h. legenardun
ler Pinus sp. Sin. pinu
ler beltz
ler gorri
lera 1 'gurpilik gabeko orga' Sin. narra
lera 2 Batez ere Bizk. 'grina'
leratsu 'grinatsua'
lerdamin h. aloe
lerde Sin. adur
lerden
lerdendu, lerden/lerdendu, lerdentzen. da/
du ad.
lerdengarri
lerdenki
lerdentasun
lerdoi Sin. pinudi
lerradura Sin. lerrakuntza
lerragarri
338
Hiztegi Batua
lerrakor
lerrakuntza Sin. lerradura
lerraldi
lerrarazi, lerraraz, lerrarazten. du ad.
lerratu, lerra, lerratzen. da ad.
lerro
lerroan
lerro-lerro adlag.
lerroka
lerrokada
lerrokatu, lerroka/lerrokatu, lerrokatzen.
da/du ad.
lertsun Grus grus
lertxun Populus tremula
lertxundi
lertzo Ipar. 'lohitasuna'
lertzotu, lertzo/lertzotu, lertzotzen. da/du
ad. Ipar.
lesbianismo
lesothoar (herritarra)
lesuin* e. pezoi
letagin
letania
letaria h. letania
letoi
letoniar (herritarra)
letoniera (hizkuntza)
letra
letra larri Sin. maiuskula
letra xehe Sin. minuskula
letra nagusi* e. letra larri; maiuskula
letra xipi* e. letra xehe; minuskula
letradu Heg. 'legelaria'
letradun
letragabe izond.
letratu 'ikasia, letraduna'
letrazale
letreiatu, letreia, letreiatzen. du ad.
letxe Bizk. h. legetxe; bezalaxe
letxuga h. uraza
leukozito
leun
leunarazi, leunaraz, leunarazten. du ad.
leundu, leun/leundu, leuntzen. da/du ad.
leungarri izond. eta iz.
leunkeria
leunketa
leunki
leunkiro
leuntasun
leuntzaile
leuzemia
lexikal
lexiko
lexikografia Sin. hiztegigintza
lez Bizk. h. legez
leze* e. leize
lezka Typha sp.
lezoi h. pezoi
libanoar (herritarra)
libera 1 (Frantziako dirua) 2 Ipar. h. libra
libera esterlina
liberal 1 izond. Zah. 'eskuzabala'
liberal 2 iz. eta izond.: karlistak eta
liberalak.
liberalismo
liberalkeria
liberalki
liberaltasun
liberdi 'libra-erdia'
liberiar (herritarra)
libertate Batez ere Ipar. 'askatasuna'
libertimendu Ipar.
libertitu, liberti, libertitzen. da ad. Ipar. h.
dibertitu; jostatu
libiar (herritarra)
libido iz.
libra: libra-erdi. (pisu-neurria)
librantza Ipar.
librarazi, libraraz, librarazten. du ad.
libratu, libra/libratu, libratzen. 1 du ad.
'atera, askatu' 2 da ad. Lgart. 'kaka
egin'
libratzaile
libre
libreki
librevilletar (herritarra)
libro Ipar. h. libre; aske
liburu
liburu-denda edo liburu denda
liburugile
liburugintza
liburuki Sin. tomo
liburukote
339
Hiztegi Batua
liburutegi
liburuxka
liburuzain
liburuzale
lidiera (hizkuntza)
liechtesteindar (herritarra)
liga 1 1 (elkarte mota) 2 'kirol-lehiaketa'
liga-txapelketa
liga 2 'ardoak-eta eratzen duten hondar
lodia'
lignito
lihazi* e. linazi
liho Linum sp.
lika Sin. biska
likatsu Sin. biskatsu
likatu, lika/likatu, likatzen. da/du ad. Sin.
biskatu
liken Lichenes
likido Sin. isurkari
likidu* e. likido
likiera (hizkuntza)
likin Bizk. 'itsaskorra, likatsua'
likiskeria
likistasun
likistu, likits/likistu, likisten. da/du ad.
likits 'zikina, lizuna'
lili Ipar. Jas. 'lorea' (Iparraldekoa edo jasoa
da baina ez biak batera)
lilipa 'nartzisoa'
lilitegi
lilitu, lili/lilitu, lilitzen. da ad.
liliztatu, lilizta, liliztatzen. du ad.
lilongwetar (herritarra)
lilura
lilurabide
liluragarri
lilurakeria
lilurakor
liluraldi
liluramendu
liluratu, lilura/liluratu, liluratzen. 1 da/du
ad. 'argi gehiegiak ikusmena nahasi':
argiaren distirak begiak liluratu
dizkielako. 2 da/du ad.: hegaztia
liluratzen duen sugea.
liluratzaile
lima 1 (altzairuzko lanabesa)
lima 2 Citrus limetta

limatar (herritarra)
limikatu* e. milikatu
limoi
limoiondo Citrus limon
limondo Citrus limetta
limosna
limosna egin
limosna eman
limosnagile
limosnari
limuri
limurkeria
limurkor
limurrarazi, limurraraz, limurrarazten. du
ad.
limurtu, limur, limurtzen. 1 da/du ad.
'irristatu, labaindu' 2 du ad. 'lerratu,
zerbait egitera bultzatu': ez dakit nork
limurtu duen haiei dirua uztera.
limurtzaile
linabera
linai Gip. eta Naf. 'gorua'
linazi
linbo
linburi* e. limuri
linburtu* e. limurtu
linea
lineal
linfa
lingala (hizkuntza)
lingirda* e. lirdinga
linguista Sin. hizkuntzalari
linguistika Sin. hizkuntzalaritza
linguistiko: atlas linguistikoa = hizkuntz
atlasa.
lino* e. liho
linotipia
linterna 1 Arkit. 2 Heg. h. esku-argi
lintzura 'zingira'
linu* e. liho
lipar 1 'unea': hari begira gelditu naiz
lipar batez. 2 Ipar. 'apurra, zati
txikia': ogi liparrik ez dut etxean.
lipizta 'kalapita'
lipotimia
lipu* e. lupu
340
Hiztegi Batua
lira 1 (musika-tresna)
lira 2 (diru-banakoa)
lirain
liraindu, lirain/liraindu, liraintzen. da/du
ad.
liraintasun
liranja* e. laranja
lirdinga
lirdingatsu
lirika iz.
liriko izond.
lirin Jas. 'umoa, heldua': gordinak jaten
dituenak jan ditzake lirinak.
lirindu, lirin/lirindu, lirintzen. da ad. Jas.
'gehiegi umotu'
lirio Heg.
lisaburdina
lisaketa
lisatu, lisa, lisatzen. du ad.
lisatzaile
lisboar (herritarra)
liseriketa* e. digestio
lisiba* e. lixiba
liskar
liskarbide
liskarraldi
liskarti
liskartsu
liskartu, liskar/liskartu, liskartzen. da ad.
liskatsu* e. likatsu
lista Sin. zerrenda
listafin Ipar. 'liztorra'
listari 'hari sendoa'
listu
listuka
listukari
litera* e. ohatze
literario
literato
literatura
literaturazale
litio
litografia
litro
lits
lituaniar (herritarra)
lituaniera (hizkuntza)
liturgia
liturgiko: musika liturgiko = liturgiamusika.
litxar
litxarreria
litxarrero Heg.
lixiba
lixibatu, lixiba/lixibatu, lixibatzen. du ad.
lizar Fraxinus sp.
lizardi
lizentzi izan. da ad. Gip. Herr. 'zilegi izan'
lizentzia
lizentziadun
lizentziatu Heg. h. lizentziadun
lizeo
lizpaper
liztor Superfam. Vespoidea etab.
liztortzar h. kurumino
lizun
lizunarazi, lizunaraz, lizunarazten. du ad.
lizundu, lizun/lizundu, lizuntzen. da/du ad.
lizunkeria
lizunki
lizunkiro
lizunkoi
lizuntasun
ljubljanar (herritarra)
lo
loak hartu. du ad.: bitarte hartan
loak hartu zuen Jesus.
lo-belar Papaver somniferum
lo egin
lo eragin
lo-lo Haur.
lotan
loaldi
loba Bizk.
lobambar (herritarra)
lodi
lodiarazi, lodiaraz, lodiarazten. du ad.
lodiera
lodikote
loditasun
loditu, lodi/loditu, loditzen. da/du ad.
lodixko
loeri 1 'logalea, logura' 2 'gaitza'
logale
341
Hiztegi Batua
logaletu, logale/logaletu, logaletzen. da/du

ad.
logaritmo
logela
logika
logikari
logiko iz. eta izond.
logura
lohi iz. eta izond.
lohidura
lohigabe
lohihartzeko iz. 'lan-jantzia'
lohikeria
lohitasun
lohitsu
lohitu, lohi/lohitu, lohitzen. da/du ad.
lohiztatu, lohizta, lohiztatzen. da/du ad.
Ipar. 'lohitu'
loina Chondrostoma sp.
loka 1 1 izond.: oilo loka. 2 adlag.: oiloa
loka jarri da.
loka 2 adlag. 'koloka': loka-loka jarri
zitzaizkion hortzak.
lokabe izond.
lokabetasun
lokabetu, lokabe/lokabetu, lokabetzen. da/
du ad.
lokailu
lokal
lokarrarazi, lokarraraz, lokarrarazten. du
ad.
lokarri
lokartu, lokar, lokartzen. da ad.: berehala
lokartu zen haurra.
lokatu, loka/lokatu, lokatzen. da/du ad.
lokatz iz. 'lohia, basa'
lokatza 'lokaztia, lokatza dagoen tokia'
lokazti
loki 'buruaren alboko aldea'
loki-hezur edo loki hezur
lokia Ipar. 'heldulekua'
lokotx 'morkotsa, lakatza'
lometar (herritarra)
londrestar (herritarra)
lopide Ipar. 'heldulekua'
lor
zor eta lor
loradenda
lorail h. maiatz
loraketa
loraldi
lorarazi, loraraz, lorarazten. du ad.
lorategi
loratu, lora, loratzen. da/du ad.
loratze
lorbide
lore
lore-hauts edo lore hauts Sin. polen
lore-orratz edo lore orratz Sin.
pistilo
lore-zil* e. lorezil
loredun
loreontzi
loretoki
loretsu
lorezain
lorezaintza
lorezil Sin. estamine
loreztatu, lorezta, loreztatzen. da/du ad.
loria 1 'aintza' 2 Ipar. 'poza'
loriagarri Ipar.
loriatu, loria/loriatu, loriatzen. da/du ad.
Ipar. 'poztu'
lorifikatu, lorifika, lorifikatzen. du ad.
Ipar. g.er.
lorios Ipar.
loro Psittacula sp.
lorpen
lorraldi
lorratz
lorrin 1 izond. Bizk.: eguraldi lorrina. 2 iz.
Bizk.: satorrak soroan lorrinak egin
ditu.
lorrindu, lorrin/lorrindu, lorrintzen. da/du
ad. Bizk.: basatzan lorrindu; etxea eta
ondasunak lorrintzen.
lortu, lor, lortzen. du ad.
losintxa
losintxari
losintxatu, losintxa/losintxatu,
losintxatzen. du ad.
lotaratu, lotara/lotaratu, lotaratzen. da/du
ad.
lotarazi, lotaraz, lotarazten. du ad. 'lotzera
behartu'
342
Hiztegi Batua
lotazil h. abendu
loteria
loti
lotinant Ipar. Sin. teniente
loto Nelumbo nucifera eta Nymphaea
Lotus
lotsa 1 'ahalkea' 2 Ipar. 'beldurra'
lotsa gaizto
lotsa izan
lotsabako izlag. Bizk.
lotsabide
lotsagabe izond.
lotsagabeko
lotsagabekeria
lotsagabeki
lotsagabetasun
lotsagabetu, lotsagabe/lotsagabetu,
lotsagabetzen. da/du ad.
lotsagaldu izond.
lotsagalduko
lotsagarri
lotsagarrizko
lotsagarrikeria
lotsaizun Jas.
lotsakor
lotsaldi
lotsarazi, lotsaraz, lotsarazten. du ad.
lotsari 1 Batez ere Bizk. 'lotsa' 2 pl. Batez
ere Bizk.: ikusi zuen bere aitaren
lotsariak agerian zeudela. (giza
ernalkinen ageriko zatia)
lotsati
lotsatu, lotsa/lotsatu, lotsatzen. da/du ad.
lotseria Ipar. 'beldurra'
lotsor
lotu, lot, lotzen. 1 du ad. 2 zaio ad. 'atxiki,
itsatsi' 3 zaio ad. 'heldu, oratu'; 'ekin':
zeri lot ez dakizula; bizitza berri bati
lotu.
lotune
lotura
lotutasun
lotzaile
lozorro
luandar (herritarra)
lubaki
luberri
luberritu, luberri/luberritu, luberritzen. du

ad.
ludi 'lurbira, mundua'
luebaki* e. lubaki
lugin
lugintza
lugorri
luhartz Gryllotalpa gryllotalpa
luizi
lukainka
luki Bizk. 'azeria'
luki-buztan edo luki buztan 'azeribuztana'
lukru* e. lukuru
lukur h. lukurari
lukurantza h. lukurreria
lukurari
lukurreria
lukurreru Heg. h. lukurari
lukuru
luma
lumaberritu, lumaberri, lumaberritzen. da
ad.
lumadi Sin. lumaje
lumadun
lumagabe izond.
lumaje Sin. lumadi
lumatsu
lumatu, luma/lumatu, lumatzen. 1 du ad.
'lumaz gabetu' 2 da ad. 'lumaz hornitu'
lumatxa
lumatxo
lumera 'baleen eta arrainen koipea'
lunbago
lupa
lupetz Bizk. 'basa, lohia, lokatza'
lupetza Bizk. 'basatza, lokaztia, lokatza
dagoen tokia'
lupia Dicentrarchus labrax
lupu 1 'eritasun kutsakorra'
lupu 2 'animalia txiki pozoitsua'
lur
lur-emaile Sin. ehorzle
lur eman
lur-lan
lur jo
343
Hiztegi Batua
Lurra mug. Astron.: gure planeta,

Lurra da.
lurbira
lurburu 'Lurraren poloa'
lurgerri* e. ekuatore
lurkapa* e. (lur) geruza
lurkoi
lurmen 'elurra urtu den lur-zatia'
lurmendu, lurmen/lurmendu, lurmentzen.
da/du ad.
lurmutur
lurmuturtar (herritarra)
lurpe
lurpebide* e. azpibide
lurperatu, lurpera/lurperatu, lurperatzen.
da/du ad.
lurpetu, lurpe/lurpetu, lurpetzen. da/du ad.
h. lurperatu
lurraldatu, lurralda, lurraldatzen. du ad.
lurralde
lurrazal
lurrerarazi, lurreraraz, lurrerarazten. du
ad.
lurreratu, lurrera/lurreratu, lurreratzen.
da/du ad.
lurreztatu, lurrezta, lurreztatzen. du ad.
lurrikara
lurrin 1 'usain gozoa' 2* e. lurrun
lurrindu, lurrin/lurrindu, lurrintzen. du ad.
lurrinontzi 'lurrina edukitzeko ontzia'
lurrontzi
lurrontzigintza
lurrun 'gasa'
lurrun-makina edo lurrun makina
lurrundu, lurrun/lurrundu, lurruntzen. da/
du ad.
lurrunkor
lurrunontzi 'lurrunez dabilen ontzia'
lursagar Batez ere Ipar. 'patata'
lurtar
lurtu, lur/lurtu, lurtzen. da ad.
lusakar (herritarra)
lusitaniar (herritarra)
lusuil
luteranismo
luterano
luto iz. Heg. h. dolu
lutxo Fam. Esocidae

luvitera (hizkuntza)
luxemburgar (herritarra) Sin.
luxenburgotar
luxenburgera (hizkuntza)
luxenburgotar (herritarra) Sin.
luxemburgar
luzabide
luzaezin
luzagarri iz. eta izond.
luzakeria
luzakin
luzakor
luzamen
luzamendu Ipar.
luzanga izond.
luzapen
luzara adlag. 'luzarora': ihintz handiak
luzara kalte egiten dio ardiari.
luzaran izond.: begi luzaranak dituzte
ekialdekoek.
luzarazi, luzaraz, luzarazten. du ad.
luzaro
luzaroan
luzaro gabe
luzaroko 1 izlag.: luzaroko
egonaldiak egin zituen han. 2 adlag.:
munduan luzaroko ez zegoela.
luzarora
luzarotxo
luzatu, luza, luzatzen. da/du ad.
luzaz
luze
luze-labur iz.
luze-zabal iz.
luzeki Ipar. 'luzaro, luzaz'
luzera
luzerna Medicago sativa Sin. alpapa
luzetasun
luzetsi, luzets, luzesten. dio ad.: luzetsi dio
hitzaldiari.
luzetxo
luzexko
luzoker Cucumis sativus Sin. pepino
m ('metro'ren nazioarteko sinboloa)
m (eme)
madagaskartar (herritarra)
344
Hiztegi Batua
madari
madari-dantza edo madari dantza
madarikatu, madarika, madarikatzen. du
ad.
madarikazio
madariondo Pyrus communis
madrildar (herritarra)
madura Batez ere Bizk. 'padura'
mafrundi Ipar. 'buruko hotzeria'
mafrunditu, mafrundi/mafrunditu,
mafrunditzen. du ad. Ipar.
magal
magalpe
magia
magiko
magina Zah. 'ezpata eta antzeko armak
gordetzen diren zorroa'
magisteritza 1 ( magisteritza ikasi
zuen* e. irakasle ikasketak
egin zituen ) 2 ( Magisteritzaeskola* e. Irakasle-eskola )
magistratu iz.
magnesio
magnetiko
magnetismo
magnetita
magnetofono
magnitude Fis.
magnolia Magnolia sp.
mago: Errege magoak.
magurio Littorina littorea Sin. karrakela
magyar (etnia-izena)
magyarrera (hizkuntza)
mahai
gau-mahai edo gau mahai
mahai-inguru edo mahai inguru
mahai-futbol edo mahai futbol
mahai-zapi edo mahai zapi
mahaiburu
mahaiburuko iz.
mahaikide
mahaiko iz.
mahairatu, mahaira/mahairatu,
mahairatzen. da/du ad.
mahaitxo
mahasgintza
mahaspasa
mahasti
mahastizain
mahats
mahatsardo Zah. 'ardoa'
mahatsondo Vitis vinifera subsp. Vinifera
mahel* e. urmael
mahuka
mahuka-hutsik
mahunga Ipar. 'mahuka'
mahunga-has Ipar.
maiatz
maiestate
mail* e. maila
maila
mailadi ( Sin. mailak )
mailaka
mailakatu, mailaka/mailakatu,
mailakatzen. du ad.
mailaketa
mailakide
mailasto Bizk. 'artoaren lastoa'
mailatu 1, maila/mailatu, mailatzen. da/du
ad.: fruta mailatua.
mailatu 2 iz.: mailatuak egin dizkiote gure
autoari.
mailatune Bizk.
mailegatu, mailega, mailegatzen. du ad.
mailegu
mailu
mailu-arrain Sphyrna sp.
mailuka 1 adlag.
mailuka 2 iz. Bizk. 'mailu txikia'
mailukada
mailukari
mailukatu, mailuka/mailukatu,
mailukatzen. du ad.
mailuki Bizk. 'marrubia'
mailutzar
mailuxka
maina 1 'amarrua' 2 Ipar. eta Naf. 'arta' 3
'haurraren negar-zotinak'
mainatu 1, maina/mainatu, mainatzen. du
ad. Ipar. Zah. 'mainak, txerak egin'
mainatu 2* e. bainatu
maindire Sin. mihise; izara
maingu Sin. herren
maingueri
345
Hiztegi Batua
mainguka
mainontzi izond.: ume mainontzia.
mainu* e. bainu
maionesa
maiorazko
maiordomo Heg.
maira g.er. 'azpila, aska'
mairu
maiseaketa
maiseatu, maisea, maiseatzen. du ad.
maiseatzaile
maiseo
maistra
maisu
maisukeria
maisuki
maisulan
maisutasun
maisutza
maitabera
maitagarri
maitagarriki
maitagarritasun
maitakeria
maitakor* e. maitekor
maitale
maitarazi, maitaraz, maitarazten. dio ad.
maitasun
maitatu, maita, maitatzen. du ad.
maitatzaile
maite
maite egin
maite-maite egin
maite izan, maite izaten, maiteko/maite
izango. du ad.
maite-damu Sin. kontrizio
maiteki
maitekor: Jainko maitekorra.
maitemin
maitemindu, maitemin/maitemindu,
maitemintzen. da ad.
maiteo
maitetsu
maitetxo
maitez adlag. 'maitasunez'
maiuskula Sin. letra larri
maiz
maizenik
maizko izlag.: maizko erabilera.
maiztasun
maizter
maiztertza
maiztu, maiz/maiztu, maizten. 1 da/du ad.
Batez ere Bizk. '(arropa) hondatu,
higatu' 2 du ad. '(zerbait) maiz egin'
maiztxo
majo adlag. Heg. Lgart.
majuroar (herritarra)
makailao* e. bakailao
makako Macaca sp.
makakorro 'abere nagusien orroa'
makal 1 iz. Populus sp.
makal 2 izond. 'ahula': ez zen hura lan
makala!
makalaldi
makaldu, makal/makaldu, makaltzen. da/
du ad.
makalik
makaltasun
makar 1 iz. 'betazal-ertzetan pilatzen den
malko lehortua'
makar 2 izond. Bizk. g.er. 'txikia, ahula'
makarroi
makatu, maka/makatu, makatzen. da/du
ad. Ipar. 'mailatu'
makatz 1 iz. 'fruitu-zuhaitz txertatu gabea,
eta horrelakoen fruitua (batez ere
madaria)' 2 izond. 'txertatu gabea'
makestu, makets/makestu, makesten. du
ad.
maketa
maketo Heg. (irain-hitza)
makets izond. 'kamutsa'
makila
makil dantza
makilada
makiladaka adlag. 'makilaka'
makiladun
makilaia* e. makillaje
makilaka
makilakada
makilakari 'makila-kolpeka ari dena'
makilakatu, makilaka/makilakatu,
makilakatzen. du ad.
makilari 'makilekin jolasean ari dena'
346
Hiztegi Batua
makilatu, makila/makilatu, makilatzen. du

ad.
makilazo Heg. Lgart.
makillaje
makillatu, makilla, makillatzen. da/du ad.
makina
makina-erreminta Heg. h. makinatresna, makina tresna
makina-tresna edo makina tresna
makina bat: makina bat lagun gaixotu zen
bidean; makina bat gizagaixok galdu
du hor bizia.
makineria
makinista Heg.
mako
makodun
makola Ipar. h. makulu
makotu, mako/makotu, makotzen. da/du
ad.
makulu
makur 1 izond.
makur 2 iz. Batez ere Ipar. 'ezbeharra,
istripua'
makurbide
makurdura
makurgaitz
makurka
makurkeria
makurki
makurraldi
makurrarazi, makurraraz, makurrarazten.
du ad.
makurrera
makurtasun
makurtu, makur/makurtu, makurtzen. da/
du ad.
makutsik* e. mahuka-hutsik
malabarera (hizkuntza)
malaboar (herritarra)
malapartatu 1, malaparta, malapartatzen.
du ad. Ipar. 'barreiatu, hondatu'
malapartatu 2 izond. Heg. Lgart.
'madarikatua'
malaria
malatu 'erretena'
malawiar (herritarra)
malaysiar (herritarra)
malaysiera (hizkuntza)
malba Malva sp. eta Althaea sp.

malba zuri Althaea officinalis
malda 1 'aldapa': malda gora; maldan
gora; malda gora joan, etab.; maldan
gora joan, etab.; malda behera;
maldan behera; malda behera abiatu;
malda behera amildu; maldan behera
abiatu; maldan behera amildu; malda
gora egin. 2 Ipar. 'babesa, geriza':
haize-maldan.
maldatsu 'aldapatsua'
maldatu, malda/maldatu, maldatzen. du
ad. 'babestu': bere burua maldatzeko.
maldivar (herritarra)
maldivera (hizkuntza)
maldizio
malenkonia Liter.
malenkoniatsu Liter.
malenkoniatu, malenkonia/malenkoniatu,
malenkoniatzen. da ad. Liter.
malerus Zub. h. malurus
malet Ipar. 'ahula'
maleta
maletar (herritarra)
malezia
maleziatsu
malgaxe (hizkuntza)
malgu
malguki 1 adlag. 'malgutasunez'
malguki 2 iz. 'gorputz edo gailu elastikoa'
malgutasun
malgutu, malgu/malgutu, malgutzen.
da/du ad.
maliar (herritarra)
malizia* e. malezia
malkar 1 iz. 'aldapa' 2 izond. 'aldapatsua'
malkartsu
malkartu, malkar/malkartu, malkartzen.
da/du ad. 'amildu'
malko
malmutz 'maltzurra'
malta
maltar (herritarra)
maltera (hizkuntza)
maltso* e. mantso
maltzur
maltzurkeria
maltzurki
347
Hiztegi Batua
maltzurtasun
maltzurtu, maltzur/maltzurtu, maltzurtzen.
da ad.
malur Batez ere Ipar. 'zorigaitza': oi ene
malurra!
malurtu, malur/malurtu, malurtzen. da/du
ad. Ipar. 'kaltetu'; 'kalte egin'
malurus
maluruski
maluta
mama Haur. 'edaria'
mamala Herr. 'memeloa' (emakumeez
mintzatuz)
mami 1 iz.: ogiaren mamia. 2 iz. Gip.
'gatzatua, gaztanbera' 3 izond.:
adiskide mamia.
mamidun
mamigabe izond.
mamitsu
mamitu, mami/mamitu, mamitzen. da/du
ad.
mamorro Gip. 'zomorroa'
mamu
mamurtu, mamur, mamurtzen. 1 du ad.
Bizk. Sin. mastekatu; murtxikatu 2
du ad. Bizk. 'hausnartu, gogoan erabili'
mamut Mammut sp.
mamutxa 'zomorroa'
mana 'Jainkoak israeldarrei basamortuan
igorri zien janari miragarria'
manaerraz
managuar (herritarra)
manaiatu* e. maneiatu; maneatu
manak pl. Ipar. '(Eliz) deiak'
manamar (herritarra)
manamendu Ipar. 'agindua'
manatu, mana, manatzen. du ad. Ipar. eta
Naf.
manatzaile Ipar. eta Naf.
mandako iz. 'mando gaztea'
mandarin
mandarina
mandarinondo Citrus deliciosa
mandatari
mandataritza
mandatu iz.
mandazain
mandeuli Hippobosca equina
mandil Ipar. 'bidelapurra'; 'gizatxarra'

mandio
mando
mandotegi
mandragora Mandragora officinarum
mandrain Ipar. 'nagia, alferra'
maneatu, manea, maneatzen. 1 da/du ad.
'atondu, prestatu' 2 du ad. '(janaria)
prestatu, ondu' 3 du ad. '(lurra) landu'
maneatzaile
maneiatu, maneia, maneiatzen. du ad.
'erabili': armak maneiatu.
manera Ipar. eta Naf.
manex Zub.
manganeso
mangolino Bizk. Sin. karrakela
manierismo
manierista
manifestatu, manifesta, manifestatzen. 1
da ad. Heg.: milaka lagun manifestatu
ziren Bilboko kaleetan. 2 du ad. Ipar.:
milaka lagunek manifestatu zuten
Baionako kaleetan.
manifestazio Sin. (kale) agerraldi
manifestu
manikeismo
manikeo
manilar (herritarra)
manipurera (hizkuntza)
maniura (musika-tresna)
mansiera (hizkuntza)
manta Heg. 'burusia, tapakia'
mantal 1 (jantziak ez zikintzeko, horien
gainean jartzen den soinekoa) 2
(gorputzaren aurreko aldea babesteko,
gainerako jantzien gainean ezartzen
den janzkia)
mantar 1 1 Ipar. 'emakumeen atorra' 2:
abarka-mantarrak.
mantar 2 'enplastua'
mantelina
mantendu, manten, mantentzen. 1 da/du
ad. '(abereak) elikatu' 2 da/du ad.
'iraun edo iraunarazi, atxiki'
mantenimendu* e. mantentze
mantentzaile
mantentze: mantentze-lanak.
mantenu: mantenua eta soldata.
348
Hiztegi Batua
mantso
mantsoki
mantsotasun
mantsotu, mantso/mantsotu, mantsotzen.
da/du ad.
mantu Heg.
mantxa Heg. Herr. 'orbana'
mantxu Heg. Herr. 'besomotza'
manu
manupeko Ipar.
manxera (hizkuntza)
maoismo
maoista
maoriera (hizkuntza)
mapa
mapatxe Procyon rotor
maputoar (herritarra)
mara-mara adlag.: elurra mara-mara ari
zuen.
marabedi
maradikatu* e. madarikatu
marapilo Bizk. 'korapiloa'
marasma Bizk. 'armiarma'
marathera (hizkuntza)
maratila
maratz
maraztasun
marbre Ipar. g.er. h. marmol; haitzurdin
mardo Bizk. 'mardula'
mardotasun Bizk.
mardotu, mardo/mardotu, mardotzen. da/
du ad. Bizk.
mardul izond. eta adlag.
marduldu, mardul/marduldu, mardultzen.
da/du ad.
mardulik adlag. 'mardul'
mardultasun
marea
mareabehera 'itsasbehera'
mareagora 'itsasgora'
marexal 1 Ipar. 'albaitaria'
marexal 2 Ipar. h. mariskal
marfil h. boli
margarina
margo Sin. pintura
margolan
margolari
margotu, margo/margotu, margotzen. du

ad. Sin. pintatu
margul
marguldu, margul/marguldu, margultzen.
da/du ad.
margultasun
mari [elkartuen lehen osagai gisa erabilia;
erdeinuzkoa da]: mari-maistra; marimaisu; mari-matraka; mari-mutil;
mari-mutiko; mari-motrailu; marigizon; marizikin.
marian adlag.: marian berotu; marian
egosarazi; marian egosi.
mariburduntzi
mariera (hizkuntza)
marigorri edo marigorringo
Coccinellidae Sin. katalingorri;
amona mantangorri
marihuana
marijesi pl. 'Gernikaldeko gabon-kantak'
marina
marinel
marioneta* e. txotxongilo
mariorratz Libellula
maripulis Ipar.
mariskal
marisorgin Mantis religiosa
maritzar 'emagaldua': maritzar adinbat
manestzar bada munduan.
marka 1 'seinalea, ezaugarria'
marka 2 1: marka hautsi, marka berdindu.
(kiroletakoa) 2: industri marka.
(merkataritzakoa)
marka 3 (golde mota)
markatu, marka/markatu, markatzen. du
ad.
markes
markesa
markets
marko
marloi 'antxeta'
marmalo Ipar. 'zomorroa'
marmar
marmarrean
marmar egin
marmario Gip. 'marmarra'
marmarka
marmarka jardun
349
Hiztegi Batua
marmarti
marmelada Sin. konfitura
marmita
marmitako iz.
marmoka Cl. Scyphozoa
marmol
marmola* e. marmol
marmolari
marmota Marmota sp.
marmuka* e. marmoka
marmutxa Ipar. 'zomorroa'
marokoar (herritarra)
marra
marraga* e. marrega
marraka (ardien, ahuntzen, etab.en orroa)
marraka egin
marrakaldi
marrakari
marraketa
marranta 1 'eztarri latza' 2 Ipar. 'buruko
hotzeria'
marrao
marraska Batez ere Ipar. 'orroa': nigarmarraskak.
marraskari
marraskatu, marraska/marraskatu,
marraskatzen. du ad.
marraskilo* e. barraskilo
marratu, marra/marratu, marratzen. du ad.
marratxo
marratzaile
marraza Ipar. 'ganibet handia'
marrazketa
marrazki
marrazkigile
marrazkilari
marrazo Lamnidae
marraztu, marraz/marraztu, marrazten. du
ad.
marrega 'artilezko oihal arrunta'
marro Ipar. eta Naf. 'aharia'
marroi
marru
marrubi Fragaria vesca
marruka
marruma
marrumaka
marrumalari
marruskaldi
marruskatu, marruska, marruskatzen. du
ad.
marrusketa 'zurginaren lanabesa'
marshalldar (herritarra)
marshallera (hizkuntza)
marteilu Ipar. 'mailua, mailuxka'
marti Bizk. h. martxo
martin Uris sp. eta Cepphus sp.
martin arrantzale Alcedo atthis
martineta h. martin arrantzale
martinsalto Ipar. eta Naf. h. matxinsalto
martir Ipar. h. martiri
martiri
martirio
martiritza 1 'martirioa' 2 'martiri izatea'
martirizatu, martiriza, martirizatzen. du
ad.
martitzen Bizk. h. astearte
martopil
martxa
martxandiza Ipar. h. salgai
martxo
martxuka Ipar. 'masusta'
martzal Heg. 'sendoa, indartsua'
maruga Zub. 'arbolako masusta'
marugatze Zub. 'masustondoa'
marxismo
marxista
masa
masaia* e. masaje
masail
masaileko iz.
masailekoka
masailezur
masaje
masakratu, masakra, masakratzen. du ad.
masakre Ipar. 'sarraskia'
maseruar (herritarra)
maska Ipar. h. maskara
maskal
maskaldu, maskal/maskaldu, maskaltzen.
da/du ad.
maskara 'mozorroa'
maskarada
maskatar (herritarra)
350
Hiztegi Batua
maskor
maskordun
maskur 'eskuetako gogorrunea'
maskuri 1 'gernu-zorroa' 2 Ipar. 'maskurra'
maskurtu, maskur/maskurtu, maskurtzen.
da/du ad.
masoi Heg.
masokismo
masokista
masoneria Heg.
masopa* e. mazopa
maspil iz. 'mailatua, akatsa'
maspildu, maspil/maspildu, maspiltzen.
da/du ad.
maspildura
masta
mastadi ( Sin. mastak )
mastekatu, masteka, mastekatzen. du ad.
Sin. mamurtu; murtxikatu
mastodonte
masusta 'laharraren eta masustondoaren
fruitua'
masustondo Mora sp.
matalaz Ipar. h. lastaira
mataza
matela Ipar. eta Naf. 'masaila'
matelezur
matematika
matematikari iz.
matematiko izond.: kalkulu matematikoak.
matematikoki
materia 1 'gaia'
materiazko
materia 2 Herr. 'zornea'
materiadun
materiagabe izond.
material iz. eta izond.
materiale* e. material
materialismo
materialista
mato Ipar. 'makila lodia'
matoi 'gazta egiteko gatzatu bildua'
matrail 'masaila'
matraileko
matrailezur
matraka Bizk. Herr. 'istilua, iskanbila'
matrikula
matrikulatu, matrikula/matrikulatu,
matrikulatzen. da/du ad. Heg.
matrize Mat.
matutia pl.
matxete (aihotz mota)
matxinada
matxinarazi, matxinaraz, matxinarazten.
du ad.
matxinatu, matxina, matxinatzen. da ad.
matxingorri Bizk. 'marigorringoa'
matxino
matxinsalto Subord. Saltatoria
matxite* e. matxete
matxura
mau h. miau
mauka 1* e. mahuka
mauka 2 'aukera aparta'
mauka-mauka adlag. (jateko moduaz
mintzatuz)
maukari izond. h. miaulari
mauritaniar (herritarra)
mauriziar (herritarra)
mausoleo
maximo Mat.
mazal izond.
mazapan
mazedoniar (herritarra)
mazedoniera (hizkuntza)
mazela Ipar. eta Naf.
mazelako iz. Ipar. eta Naf.
mazi
mazopa Phocaena phocaena
mazpil Sorbus torminalis
mbabanetar (herritarra)
mea
meategi
meatoki
meatzari
meatzaritza
meatze
medaila 'domina'
mediku iz.
medikuntza
medio postpos.: hori dela medio.
-en medioz Ipar.
meditatu, medita, meditatzen. du ad. Erl.
'meditazioa egin'
351
Hiztegi Batua
meditazio
medium
medizina h. sendagai
medusa 'marmoka'
megafono
mehaka 1 'bide meharra'
mehaka 2 'aldaka, gorputz-alboa'
mehaka-hezur edo mehaka hezur
mehar
mehargune
mehartasun
mehartu, mehar/mehartu, mehartzen.
da/du ad.
mehastu, mehats/mehastu, mehasten.
da/du ad. Ipar. 'mehetu'
mehats Ipar. 'mehea'
mehatu, meha, mehatzen. da/du ad. Ipar.
h. mehetu
mehatxagarri
mehatxari
mehatxatu, mehatxa, mehatxatzen. du ad.
mehatxatzaile
mehatxu
mehatxu egin
mehatxuka
mehatz edo mehatze* e. meatze
mehazketa
mehaztu, mehaz/mehaztu, mehazten.
da/du ad. Bizk. 'bakandu'
mehe
mehe egin
meheki
mehetasun
mehetu, mehe/mehetu, mehetzen. da/du
ad.
mekanika 1 Ipar. 'tresna, makina'
mekanika 2 'Fisikaren atala'
mekanikari iz. 'makinak muntatzen edo
konpontzen dituen langilea'
mekaniko izond.
mekanikoki
mekanismo
mekano (jostailua)
mekanografia
mela-mela egin
melankolia 'malenkonia'
melatu, mela, melatzen. da/du ad.: fruitu

melatuak.
melekeoktar (herritarra)
melodia
melodrama
meloi Cucumis melo
melokotoi Heg. h. mertxika
memelo Herr.
memento
memoria 1 h. oroimen 2 h. oroitzapen
memorio Ipar. h. oroimen
men
men egin
menda Mentha species
mendabeltz Mentha spicata
mendafin Mentha piperita
mendate
mende 1 'ehun urteko denbora-bitartea'
mende 2 Sin. menpe
-en mende '-en mendean'
-en mendean: etsaien mendean erori
ziren.
-en mendera
-en mendetik
mendean hartu
mendebal
mendebal-haize
mendebal alde
mendebalde 'mendebal aldea'
mendekari
mendekatu, mendeka, mendekatzen.
da/du ad.
mendekatzaile
mendekio Ipar. h. mendeku
mendeko
Mendekoste
mendekotasun 'mendetasuna'
mendeku
mendel
mendemuga
menderaezin izond.
menderagailu Gram.
menderakaitz
menderakuntza
menderarazi, menderaraz, menderarazten.
dio ad.
352
Hiztegi Batua
menderatu, mendera/menderatu,
menderatzen. du ad.
menderatzaile
mendetasun
mendeurren
mendi
mendialde
mendiarte
mendigoizale
mendigoizaletasun
mendigune: Erdialdeko Mendigunea.
mendikate
mendilerro
mendipe
menditar
menditsu
menditzar
mendixka
mendizain
mendizale
mendizaletasun
mendratu, mendra, mendratzen. da/du ad.
Batez ere Ipar. eta Batez ere Naf.
'gutxitu'; 'ahuldu'
mendre Batez ere Ipar.
den mendrena
den mendreneko
mendretasun
meneko Ipar.
meneratu, menera/meneratu, meneratzen.
du ad. Ipar.
mengel 'ahula, erkina'
mengeldu, mengel/mengeldu, mengeltzen.
da/du ad. 'ahuldu, erkindu'
menhir
menia
meninge
meningitis
menpe Sin. mende 2
menstu, ments/menstu, mensten. 1 zaio ad.
Ipar. 'ments izan, falta izan' 2
da/du/zaio ad. Ipar. 'ergeldu, zozotu'
menta 1 'arrakasta'
menta izan. du ad. Ipar. 'arrakasta
izan'
menta 2* e. benta
ments 1 izond. Ipar. 2 iz. Zub. 'eskasia,

hutsa'
ments izan. du ad. Zub. 'falta izan,
eskas izan'
mentu 'txertoa'
mentura
menturan
menturaz 'beharbada'
menturazko
menturatu, mentura/menturatu,
menturatzen. da ad.
menu
mera h. alkate; auzapez
merezi iz.
merezi onez
merezi izan. du ad.: bere saria merezi du
langile zintzoak; merezi du nolakoa
den adieraztea. ( *joateak merezi
du e. joatea merezi du )
merezidun
merezimendu
merezitu, merezi/merezitu, merezitzen. du
ad.
meridiano
merindade
merio
meritu Herr.
merkaldi* e. merkealdi
merkantzia Heg. h. salgai; gai
merkatalgo Sin. merkataritza
merkatari
merkataritza Sin. merkatalgo
merkatu 1 iz.
merkatu 2, merka, merkatzen. du ad.
merkaturatu, merkatura/merkaturatu,
merkaturatzen. du ad. Ekon.
merke
merke-zurrean
merkealdi
merketu* e. merkatu 2
merketxo
merkurio 'zilarbizia'
merla Ipar. 'tupa'
merlatu* e. melatu
mero Epinephelus guaza eta Polyprion
americanus
meroera (hizkuntza)
353
Hiztegi Batua
mertxika
mertxikondo Prunus persica
mertzenario
mesede
mesede egin
mesedez
mesedegarri
mesedegile
mesfidantza
mesfidatu, mesfida, mesfidatzen. da ad.
mesianismo
mesias
mespretxatu, mespretxa, mespretxatzen.
du ad. Ipar. 'gutxietsi'
mespretxu Ipar. 'gutxiespena'
meta
metafisika
metafisiko izond.
metafora
metagailu
metahizkuntza
metaka
metaketa
metal
metalezko
metal-iturri edo metal iturri
metal-ur edo metal ur
metalgintza
metaliko izond.
metalurgia
metalurgiko
metamorfosi
metano
metanol
metatu, meta/metatu, metatzen. du ad.
metatzaile
meteorito
meteorologia
metodo
metodologia
metodologiko
metraila
metrailadore
metrailatu, metraila/metrailatu,
metrailatzen. du ad.
metraileta
metrika
metriko
metro
metro karratu 'metro koadroa'
metro koadro
metro kubiko
metro kubo
metropoli
metxa
mexikar (herritarra)
meza
meza atera
meza eman
meza entzun
meza lagundu
meza nagusi
mezalagun
mezenas
mezerdi
mezprezatu* e. mespretxatu
mezu
mezulari
mezularitza
mezutu, mezu/mezutu, mezutzen. 1 du ad.
Ipar. 'agindu, manatu' 2 dio ad. Ipar.
'mezua igorri'
mg ('miligramo'ren sinbolo nazioartekoa)
miaka Ipar. 'miatuz'
miaketa
miatu, mia, miatzen. du ad.
miatzaile
miau
miauka
miaulari izond.
miazkatu, miazka/miazkatu, miazkatzen.
du ad.
miaztu, miaz, miazten. du ad.
midiku* e. mediku
midikuntza* e. medikuntza
mihi
mihi-arrain edo mihi arrain Fam.
Soleidae
mihidun
mihigabe izond.
mihilu Foeniculum vulgare subsp.
Vulgare var. Azoricum
mihimen
mihipeko iz.
354
Hiztegi Batua
mihise Sin. izara; maindire

mihise-denda edo mihise denda
mihiseria
mihura Viscum album
mihuri Ipar. g.er.
mika Cyanopica sp. eta Haematopus sp.
eta Pica sp.
mika (arrunt) Pica pica
mikatz 'mingotsa'
mikaztasun 'mingostasuna'
mikaztu, mikatz/mikaztu, mikazten. da/du
ad. 'mingostu'
mikelete
miko
mikologia
mikologiko
mikra h. mikroi
mikrobio
mikrobiologia
mikrobus
mikrofilm
mikrofono
mikroi
mikrokosmo* e. mikrokosmos
mikrokosmos
mikrometro
mikronesiar (herritarra)
mikroskopio
mila: mila eta berrehun; mila berrehun eta
bi; bosna mila pezeta zor dizkigute.
mila bana: mila bana pezeta
ordaindu dugu bazkaria.
milatan Sin. miletan
mila esker
milagarren
milagro h. mirari; mirakulu
milaka
milako iz.
milaren iz.
milesker Ipar. eta Naf. 'mila esker'
miletan Sin. milatan
milia
miliar 'mila milioi'
miliarka
miligramo
milika 1 iz. Batez ere Ipar. eta Batez ere

Naf. 2 adlag. Batez ere Ipar. eta Batez
ere Naf.: milika ari da.
milikarazi, milikaraz, milikarazten. dio ad.
milikari
milikatu, milika/milikatu, milikatzen. du
ad.
mililitro
milimetro
milioi
milioika
militante
militantzia
militar
militarismo
milizia
milu* e. mihilu
mimosa Acacia dealbata
min 1 1 iz. 2 izond.: piper mina; edari
mina; adiskide mina.
min egin
min eman
min hartu
min izan
min hori
min 2 Bizk. 'mihia'
minagre Ipar. h. ozpin
minbera 1 izond.
minbera 2 iz. Mimosa pudica
minberakaitz
minberatasun
minberatsu
minberatu, minbera/minberatu,
minberatzen. da/du ad.
minbizi
minbizidun
mindegi* e. mintegi
mindu, min/mindu, mintzen. da/du ad.
mindura
minduri Ipar. 'erostaria, hiletaria'
mineral
mineralogia
mingain 'mihia'
mingar Zub. 'mingotsa, garratza'
mingarratz Rumex acetosa
mingarri
mingor Gallinago gallinago
355
Hiztegi Batua
mingorri 'elgorria'
mingostasun
mingostu, mingots/mingostu, mingosten.
da/du ad.
mingots
mingrana
mingranondo Punica granatum
minigona
minimo Mat.
ministergoa* e. ministerio
ministerio
ministeritza* e. ministerio
ministrari* e. ministro
ministraritza* e. ministerio
ministro
minki adlag.
minkor
minoria* e. gutxiengo
minskar (herritarra)
mintasun
mintegi
mintsu
mintu* e. mindu
mintz
mintzabide
mintzaera 1 'mintzatzeko modua'
mintzaera 2* e. mintzaira
mintzagai
mintzaide
mintzaira
mintzalari
mintzaldi
mintzaleku
mintzamen
mintzamolde
mintzarazi, mintzaraz, mintzarazten. du
ad.
mintzategi
mintzatu, mintza, mintzatzen. da ad.
mintzatzaile
mintzo iz.
mintzo izan. da ad.
mintzura
minuet
minus Mat.
minuskula Sin. letra xehe
minutu
mioi
miokardio
miopia
mira iz. 'mirespena'
mira egin 1 'harritu' 2 'norbaiten edo
zerbaiten falta nabaritu'
miraz egon
miraz gelditu
miraz jarri
mirabe
mirabetu, mirabe/mirabetu, mirabetzen.
da/du ad.
mirabetza
miragarri
miragarrizko
miragarriki Ipar.
miragarriro
miragarritasun
mirail Ipar. 'ispilua'
mirakulu Ipar. Sin. mirari
mirakuluz
mirakuluzko
mirari
mirariz
mirarizko
mirarigile
miraritsu
miraritu, mirari/miraritu, miraritzen. 1 da/
du ad. 'harritu' 2 du ad. 'miretsi'
miratu, mira/miratu, miratzen. da/du ad.
Batez ere Ipar.
miresgarri
miresle
mirespen
miretsarazi, miretsaraz, miretsarazten. dio
ad.
miretsi, mirets, miresten. 1 du ad.: haren
bertutea miretsi zuten paganoek. 2 da
ad.: han ikusi zuenaz miretsi zen.
mirotz 'gabiraia'
mirra
mirrin
mirrindu, mirrin/mirrindu, mirrintzen. da/
du ad.
mirto Myrtus communis
miru Milvus milvus
misantropo
356
Hiztegi Batua
misera Homarus gammarus

miseria
miserikordia Zah. 'errukia'
miserikordios edo miserikordioso Zah.
'errukiorra'
misio Erl.: misioetara joan.
misiolari
misiolaritza
misionest Ipar. h. misiolari
miskitoera (hizkuntza)
misterio
misteriozko
misteriotsu
mistika
mistiko
miter Juniperus sabina
mitiko
mitin
mitinlari
mito
mitologia
mitologiko
mitra
mitradun: abade mitraduna.
mitrailus* e. metrailadore
mitxa* e. metxa
mitxeleta h. tximeleta
mitxirrika Gip. h. tximeleta
mitxoleta Papaver rhoeas
mixkandi Zub. 'morroia, zerbitzaria'
mizkin
mizpira
mizpirondo Mespilus germanica
Japoniako mizpirondo Eriobotrya
japonica
mizto iz. 'suge eta muskerren mihia'
ml ('mililitro'ren sinbolo nazioartekoa)
mm ('milimetro'ren sinbolo nazioartekoa)
mobitu* e. mugitu
moda
modan egon
modan izan
modan jarri
modal
modelo
modernismo
moderno
modestia 1 Zah. 'apaltasuna' 2 Zah. 'lotsa,

modu ona (janzkeran)'
modu
modu onean: modu onean, modu
txarrean erantzun; modu onean
erositako tresna.
moduko [izen baten ondoren]: han ikusi
genuen etxe moduko bat, handia.
modulu
moduzko izond.: izan gaitezen apalak,
moduzkoak, baketsuak.
moduzkotasun: moduzkotasunez jantzi.
moduztatu, moduzta, moduztatzen. du ad.
Bizk. 'zerbaiti itxura ona edo egokia
eman'
moeta* e. mota
mogitu* e. mugitu
moila 'kaia'
moja
mojagai
mojategi
mokadu
mokanes Ipar. 'musuzapia'
mokasin
moketa
mokil Bizk. 'mokorra, sokila'
moko
moko-zuri Ipar.
mokodun
mokofin
mokoka
mokokada
mokokatu, mokoka/mokokatu,
mokokatzen. da/du ad.
mokor
mokordo
mokortu, mokor/mokortu, mokortzen. da/
du ad.
mokxera (hizkuntza)
mol Kim.
moldaera
moldakaitz
moldakaizki
moldakaiztasun
moldaketa
moldakuntza
moldarazi, moldaraz, moldarazten. du ad.
357
Hiztegi Batua
moldatu, molda, moldatzen. da/du ad.

moldatzaile
moldaviar (herritarra)
moldaviera (hizkuntza)
molde
moldegabe izond.
moldiztegi
molekula
molekular
molestatu, molesta, molestatzen. du ad.
Heg. Herr. h. eragotzi
molestia Heg. Herr. h. eragozpen
moleta Ipar. 'arrautzopila'
molokot egin Bizk. 'porrot egin'
moltsa Ipar. 'diru-zorroa'
moltso Bizk. 'multzo nahasia'
moltsotu, moltso/moltsotu, moltsotzen. da/
du ad. Bizk.
momentu 1 Heg. Lgart. h. memento
momentu 2 Fis.
momia
monakoar (herritarra)
monarka
monarkia
monarkiko Sin. erregetiar
monastegi* e. monasterio
monasterio
moneda* e. moneta
moneta 1 h. diru ( Europako monetabatasuna h. Europako dirubatasuna ; lira Italiako moneta
da h. lira Italiako dirua da );
dibisa ( dirua bi monetatan
daukat h. dirua bi dibisatan
daukat ) 2* e. txanpon ( hiru
moneta * e. hiru txanpon ); xehe
mongol (etnia-izena)
mongoliar (herritarra)
mongoliera (hizkuntza)
monje Heg. Zah.
monogamia
monografia
monolito
monopolio
monopolizatu, monopoliza,
monopolizatzen. du ad.
monoteismo
monoteista
monotonia
monotono
monroviar (herritarra)
monstru edo monstruo* e. munstro
montenegroar (herritarra)
montevideoar (herritarra)
monumentu
moral
moralismo
moralista
moralitate 'moraltasuna'
moraltasun
mordo
mordoilo
mordoilokeria
mordoilotu, mordoilo/mordoilotu,
mordoilotzen. du ad.
mordoilozale
mordoka
mordoxka
mordoxkaka
more
moretu, more/moretu, moretzen. da/du ad.
morfema
morfina
morfologia
morfologiko
morko* e. murko
morkots
moro h. mairu
morokil
moroniar (herritarra)
moropilo Bizk. h. korapilo
morroi
morroilo 'sarraila'
morroin h. borraja
morrontza
morrosko
mortero 1 'kareorea' 2 'arma'
mortsa Odobenus rosmarus
mortu g.er. 'basamortua'
mosaiko
moskete
mosketoi
moskutar (herritarra)
mostaza Heg. h. ziape
358
Hiztegi Batua
mosu* e. musu
mota
motel 1 izond.
motel 2 [dei-hitz gisa erabilia] Lgart.: bai,
motel!
motel 3 (hotel mota)
motelaldi
moteldu, motel/moteldu, moteltzen. da/du
ad.
motelgarri
motelki
moteltasun
motibazio
motibo
motin* e. mutin
moto 1 Ipar. 'mototsa'
moto 2 'motozikleta, motorra'
motodun
motor 1 'makina' 2 'motozikleta'
motordun
motore* e. motor
motots
motozikleta
motrailu (aleak kolpeka apurtzeko tresna)
motroilo 1 izond. Bizk. 'potoloa' 2 iz. Bizk.
'multzo nahasia'
motu (hizkuntza)
motxaile 'ijitoa, buhamea'
motxila Heg. 'bizkar-zorroa'
motz
motzaldi
motzarazi, motzaraz, motzarazten. dio ad.
motzondo
moxal
mozambiketar (herritarra)
mozarabiar (herritarra)
mozarabiera (hizkuntza)
mozkeria
mozketa
mozki Ipar.: mozki eta idorki erantzun
zioten.
mozkin 'etekina'
mozkindu, mozkin/mozkindu,
mozkintzen. du ad. Ipar. 'murriztu'
mozkor
mozkorgarri izond. eta iz.
mozkorkeria
mozkorraldi
mozkorrarazi, mozkorraraz,
mozkorrarazten. du ad.
mozkorrondo
mozkorti
mozkortu, mozkor/mozkortu, mozkortzen.
da/du ad.
mozle Ipar.
mozolo 1 Athene noctua 2 (irain hitza)
mozolokeria
mozorro
mozorrotu, mozorro/mozorrotu,
mozorrotzen. da/du ad.
moztaile
moztasun
moztu, motz/moztu, mozten. du ad.
muble* e. altzari
mudakor
mudakortasun
mudantza
mudarazi, mudaraz, mudarazten. du ad.
mudatu, muda, mudatzen. da/du ad.
mueta* e. mota
muga
mugaezin izond.
mugagabe izond.
mugagabetasun
mugagaitz
mugagarri
mugaketa
mugakide
mugakidetasun
mugako
mugalde
mugarri
mugarriztatu, mugarrizta, mugarriztatzen.
du ad.
mugatu, muga/mugatu, mugatzen. da/du
ad.
mugatzaile
mugazain
mugazaingo
mugazaintza
muger 1 izond. Ipar. 2 iz. Bizk. 'legarra'
mugertasun Ipar.
mugertu, muger/mugertu, mugertzen. da/
du ad. Ipar. 'zaildu, laztu, gogortu'
359
Hiztegi Batua
mugiarazi, mugiaraz, mugiarazten. du ad.

mugida
mugiezin izond.
mugigaitz
mugikor
mugikortasun
mugimendu
mugita Arrhenaterum elatius
mugitu, mugi, mugitzen. da/du ad.
mugon g.er. 'aukera'
mugonean 'ordu onean'
mugonez 'ordu onez'
muilatu, muila, muilatzen. da/du ad. Ipar.
Zah. 'aingura bota'
muin 1 'hezurren barneko gaia'; 'zerbaiten
zatirik barnekoena'
muin 2 'musua, aurpegitik at ematen dena'
muin egin
muin eragin
muin eman
muindun
muinetaratu, muinetara/muinetaratu,
muinetaratzen. da/du ad.
muinkatu, muinka/muinkatu, muinkatzen.
du ad.
muino
muinotxo
muker
mukerkeria
mukertasun
mukertu, muker/mukertu, mukertzen. da/
du ad.
muki
mukieri
mukitsu
mukizu: ume mukizua.
mukur Bizk. 'enborra'
mukurru* e. mukuru
mukuru 1 adlag. 2: hau da zorakeriaren
mukurua!
mukurutu, mukuru/mukurutu,
mukurutzen. da ad.
mulko Ipar. 'multzoa'
mulkoka
multa h. isun
multiplo Mat. 'anizkoitza'
multzo
multzoka
multzokari
multzokatu, multzoka/multzokatu,
multzokatzen. da/du ad.
multzotasun
multzotu, multzo/multzotu, multzotzen.
da/du ad.
multzu* e. multzo
mun* e. muin
mundu
munduratu, mundura/munduratu,
munduratzen. da/du ad.
mundutar
munduzale
munizio
muniziotegi
muno* e. muino
munstro
munstrokeria
munta: munta handiko gertakaria.
munta izan. du ad.: zer munta du
horrek?
muntatu, munta/muntatu, muntatzen. du
ad. 'antolatu'
munukutuba (hizkuntza)
muqsdishoar (herritarra)
mur-mur adlag.
muraila Zah. 'harresia, murrua'
murde Ipar. Zah.: Murde Etxepareren
liburua.
murgil
murgil egin
murgilaldi
murgilarazi, murgilaraz, murgilarazten.
du ad.
murgilari
murgildu, murgil/murgildu, murgiltzen.
da/du ad.
murko 'suila'
murmur iz. h. marmar
murmuratu, murmura, murmuratzen Zah.
h. marmar egin; marmarka jardun
murmurazio Zah. h. marmar
murmurikatu, murmurika,
murmurikatzen. du ad. Ipar.
murritz
murrizgarri 'murrizten duena'
murrizketa
360
Hiztegi Batua
murriztapen
murriztasun
murrizte
murriztu, murritz/murriztu, murrizten. da/
du ad.
murru
murrutzar
murtik Bizk. 'tutik'
murtxatu, murtxa, murtxatzen. du ad.
Ipar.
murtxikatu, murtxika, murtxikatzen. du
ad. Ipar. Sin. mamurtu; mastekatu;
txikitu
mus
musa
musde Ipar. Zah.
muselina
museo
musika: musika-terapia.
musikagile
musikaldi
musikari
musikatu 1, musika/musikatu, musikatzen.
du ad. Ipar. 'iseka egin'
musikatu 2, musika/musikatu, musikatzen.
du ad. 'musika jarri'
musikazale
musker 1 iz. Lacertidae 2 izond. Jas.
'berdea'
muskertu 1, musker/muskertu,
muskertzen. da ad. Ipar. 'haserretu'
muskertu 2, musker/muskertu,
muskertzen. da/du ad. 'berdatu'
musketa
muskete* e. moskete
muskil 'kimua'
muskildu, muskil/muskildu, muskiltzen.
da ad.
muskiltsu
muskuilu Mytilus edulis
muskulo* e. muskulu
muskulu 'giharra'
muslari
mustarda Ipar. h. ziape
mustio* e. muztio
mustra Ipar. 'itxura'
mustro* e. munstro
mustupil Ipar. 'muturra, aurpegia'
mustupilka Ipar. 'ahoz behera'

mustupilkatu, mustupilka/mustupilkatu,
mustupilkatzen. 1 da ad. Ipar.
'mustupilka erori' 2 du ad. Ipar.
'muturrekoa hartu edo eman'
mustur* e. mutur
musu 1 'laztana, muina, pota' 2 'aurpegia,
begitartea'
musu eman
musu-huts
musu-truk edo musu truk
musuka
musukatu, musuka/musukatu,
musukatzen. du ad.
musulman
musuri Ipar.
musurika Ipar.
musurikatu, musurika/musurikatu,
musurikatzen. du ad. Ipar. 'lardaskatu'
musuzapi
mutazio Biol.
mutiko
mutil
mutil-dantza edo mutil dantza
mutildu, mutil/mutildu, mutiltzen. da ad.
mutilgo Ipar. eta Naf. 'morrontza'
mutilzahar
mutilzahartu, mutilzahar/mutilzahartu,
mutilzahartzen. da ad.
mutilzale
mutin
mutinatu, mutina, mutinatzen. da ad.
mutiri Ipar. eta Naf.
mutiritasun Ipar.
mutiritu, mutiri/mutiritu, mutiritzen. da
ad. Ipar.
mutu
muturik
mutualdi
mutualitate
mutuarazi, mutuaraz, mutuarazten. du ad.
mutur
muturka
muturkatu, muturka/muturkatu,
muturkatzen. du ad.
muturreko iz.
muturrekoka
361
Hiztegi Batua
muturtu, mutur/muturtu, muturtzen. da/du

ad.
mututasun
mututu, mutu/mututu, mututzen. da/du ad.
mututurik
mutxi Ipar.
mutxidura Ipar.
mutxikin
mutxiko (dantza mota)
mutxitu, mutxi/mutxitu, mutxitzen. da/du
ad. Ipar.
mutxurdin
mutzitu* e. mutxitu
muxar Diplodus sp.
muxika
muxurka
muzin
muzin egin
muzinaldi
muzindu, muzin/muzindu, muzintzen. da/
du ad.
muzinka
muzinkeria
muztio
myanmartar (herritarra)
n (ene)
naba 1 g.er. 'laua, zelaia' 2 Zub. 'ibarra'
nabala Ipar. eta Naf. h. labana
nabar 1 izond. 'kolore askotakoa'
nabar 2 iz. 'goldearen hortza'
nabari
nabari izan. da/zaio/du ad.: nabari
da zer gertatzen zaigun; nabari zaio
ez dela hemengoa; ez dut uste nabari
ez dugun hutsa huts dei daitekeenik.
nabarigaitz
nabarigarri
nabaritu, nabari/nabaritu, nabaritzen. du
ad.
nabarmen
nabarmen izan. da/du ad.:
udaberriaren zantzu garbiak
nabarmen zirenean; giro eta joera
baten ezaugarriak nabarmen dituzte
aurpegian.
nabarmendu, nabarmen/nabarmendu,
nabarmentzen. da/du ad.
nabarmengarri
nabarmenkeria
nabarmenki
nabarmentasun
nabarmentxo adlag.
nabarri
nabartasun
nabartu, nabar/nabartu, nabartzen. da/du
ad.
nabasai Bizk. (lau hortzeko golde mota)
nabasi izond. Zub.
nabigari* e. nabigatzaile
nabigatu, nabiga, nabigatzen. da/du ad.
nabigatzaile
nabigazio Sin. itsasketa
nafar
nafarrera
nafarreri
nafartasun
nafta
naftaleno Kim.
naftalina
nagi
nagiak atera
nagialdi
nagiarazi, nagiaraz, nagiarazten. du ad.
nagikeria
nagiki
nagitasun
nagitu, nagi/nagitu, nagitzen. da/du ad.
nagusi
nagusiarazi, nagusiaraz, nagusiarazten. du
ad.
nagusigo
nagusikeria
nagusiki
nagusiorde
nagusitasun
nagusitu, nagusi/nagusitu, nagusitzen. da
ad.
nagusitza
naharo* e. naro
nahas-mahas 1 adlag. 'nahasirik' 2 iz.
'nahastea, nahaspila'
nahasarazi, nahasaraz, nahasarazten. du
ad.
nahasbide
362
Hiztegi Batua
nahasdura Ipar. 'nahasmendua, batez ere

burukoa'
nahasgarri
nahasi 1, nahas, nahasten. da/du ad.
nahasian
nahasi 2 izond.: arazo nahasia da hori.
nahasi-mahasi iz.
nahasialdi
nahaskeria
nahasketa
nahasle
nahasmendu
nahaspila
nahaspilatu, nahaspila/nahaspilatu,
nahaspilatzen. du ad.
nahastaile h. nahasle
nahastatu, nahasta, nahastatzen. da/du ad.
Batez ere Bizk. 'nahasi'
nahaste 1 iz. 2 adlag.: gizon eta emakume
nahaste dantzan ibiltzea.
nahastean
nahaste-borraste iz.
nahasteka 1 adlag. 'nahasian' 2 iz.
'nahastea'
nahastu, nahas, nahasten. da/du ad. h.
nahasi
nahastura (zenbait gai nahasiz sortzen den
gaia)
nahi 1 iz. 2 junt. Bizk.
nahi... nahi... Bizk.: nahi txantxetan
zoazela, nahi benetan zoazela.
nahi izan. du ad.
esan nahi izan: ez dakit hitz horrek
zer esan nahi duen.
nahiago izan
nahien izan
nahi eta nahi ez
nahiera iz.
nahierara adlag.: mana gozoa biltzea
asko zuten nahierara bazkatzeko.
nahiez iz.: ba al da, ezkontzeko, nahieza
baino eragozpen handiagorik?;
lanpostu batean nahiezik dagoena.
nahigabe iz.
nahigabealdi
nahigabetsu
nahigabetu, nahigabe/nahigabetu,
nahigabetzen. da/du ad.
nahikari
nahikeria
nahiko
nahikotu, nahiko/nahikotu, nahikotzen.
da/du ad.
nahikunde 'nahi izatea, nahikaria;
bereziki, nahi izate hutsa edo
ondoriorik gabea': batasunaren
aldeko gogo bizia nabari genuen:
nahia, eta ez nahikundea.
nahimen
nahita
nahita ere
nahitaez
nahitaezko
nahitanahiez* e. nahitaez; nahi eta nahi
ez
nahitara Ipar. '(bere) gogoz'
nahitasun
nahiz junt.
nahiz eta
nahiz... nahiz...
nahiz... edo...
nairobiar (herritarra)
nakar: nakarrezko kutxatila.
namibiar (herritarra)
nano iz. eta izond.
narda
narda izan. zaio/du ad.
nardagarri
nardarazi, nardaraz, nardarazten. du ad.
nardatu, narda/nardatu, nardatzen. da/du
ad.
nardo Valeriana celtica Sin. akara
nare
narerik
naretasun
naretu, nare/naretu, naretzen. da/du ad.
narkotiko
naro
naroki
naroro
narotasun
narotu, naro/narotu, narotzen. da/du ad.
narra Sin. lera
narras 1 izond.: hizkera narrasa. 2 adlag.
'herrestan, arrastaka'
363
Hiztegi Batua
narraska 'herrestan, arrastaka'

narraskeria
narraski
narrastari izond.: suge narrastariak.
narrastasun
narrasti
narrastu, narras/narrastu, narrasten. da/du
ad.
narrats* e. narras
narraz* e. narras
narrazti* e. narrasti
narriatu, narria/narriatu, narriatzen. da/du
ad. Zah.
narrio Zah. 'akatsa, orbana'
narritamendu Zah.
narritatu, narrita, narritatzen. du ad.
'haserrearazi'; 'zirikatu'
narru Bizk. h. larru
nartziso Narcissus sp.
nasa
nasai 1 Ipar. 'ugaria, zabala' 2 Bizk. 'lasaia'
nasaialdi Bizk.
nasaigarri Bizk.
nasaikeria Bizk.
nasaiki Ipar. 'ugaritasunez'
nasaitasun 1 Ipar. 'ugaritasuna, joritasuna'
2 Bizk. 'lasaitasuna'
nasaitu, nasai/nasaitu, nasaitzen. da/du ad.
Bizk.
naski 1 Ipar. 'nire ustez' 2 Ipar.: bai naski!
(bai segurki)
nassautar (herritarra)
Natibitate Herr. 'Eguberria'
natura
natural
naturalismo
naturalista
naturaltasun
nauruar (herritarra)
nauruera (hizkuntza)
nausa Ipar. 'burla, trufa'
nausi* e. nagusi
naza Ipar. 'erretena, ubidea'
nazaretar
nazi
nazio
nazioarteko
nazioartekotasun
nazional
nazionalismo
nazionalista
nazionalitate
nazionalizatu, nazionaliza,
nazionalizatzen. du ad.: burdinbideak
nazionalizatu zituzten.
nazionalsozialismo
nazionalsozialista
naziotasun: Finlandiarren naziotasuna
asko indartu zen halako epetan.
nazismo
nazka
nazkagarri
nazkagarrikeria
nazkatu, nazka/nazkatu, nazkatzen. da/du
ad.
n'djamenar (herritarra)
ndebelera (hizkuntza)
neba Bizk.
neba-arrebak
nebulosa Sin. izar-laino
nederlandar (herritarra)
nederlandera
negar
negar-anpulu edo negar anpulu
negar batean
negar egin
negar eragin
negarrari eman
negarrez
negar-zotin edo negar zotin
negarbide
negargale Naf. 'negargura'
negargarri
negargarrizko
negargura
negarraldi
negarrontzi
negarti
negartsu
negartu, negar/negartu, negartzen. du ad.
negatibo
negel Ipar. 'larruazaleko erregosia'
negel-belar edo negel belar Knautia
arvensis
364
Hiztegi Batua
negoziatu, negozia, negoziatzen. du ad.

negoziazio
negozio
negu
negualde 1 'Iparraldea' 2 'negualdia'
negualdi
neguburu
negutar izond.
negute
negutegi h. berotegi
negutu, negu/negutu, negutzen. du ad.
nehoiz Ipar. 'inoiz'
nehola Ipar. 'inola'
neholere Ipar. 'inola ere'
nehon Ipar. 'inon'
nehor Ipar. 'inor'
nehorat Ipar. 'inora'
nekabide
nekadura
nekaezin izond.
nekagarri
nekaldi
nekarazi, nekaraz, nekarazten. du ad.
nekatu, neka, nekatzen. da/du ad.
nekazale
nekazalgo Naf. 'nekazaritza'
nekazari: nekazari-kooperatibak.
nekazaritza: nekazaritza-produktuak.
neke
neke izan. da/du ad.: neke da beleaz
aztore egitea; ez zaigu neke
horrelakoak ulertzea; neke du
hizkuntza ilun batek hizkuntza argi
bati gogor egitea; neke izan duzu
euskaraz ikastea?
nekepe [batez ere leku-denborazko
kasuetan]
neketsu
nekez 1 adlag. 'eragozpen edo zailtasun
handiz'
nekez 2 izond. 'neketsua, zaila'
nekezia Ipar.
nekoso Heg. Lgart.
nekosta Cupressus sp.
nekrologia h. hilberri
nekropoli
nektar: jainkoen nektarra.
nenetsera (hizkuntza)
neolitiko
neologismo
nepaldar (herritarra)
nepalera (hizkuntza)
nerabe
nerabetasun
nerabezaro
nerau
nerbio
neska
neskame
neskametza
neskatila
neskato
neskatxa
neskazahar
neskazahartu, neskazahar/neskazahartu,
neskazahartzen. da/du ad.
neskazale
neskenegun Zub. h. larunbat
net Ipar. g.er. 'txit, oso'
neu [ ni izord.aren era indartua]
neumatiko* e. pneumatiko
neumonia* e. pneumonia
neurastenia
neure
neureganatu, neuregana/neureganatu,
neureganatzen. du ad.
neuretu, neure/neuretu, neuretzen. du ad.
neurgai
neurgailu
neurgaitz
neurgarri
neurkera
neurketa
neurkizun
neurologia
neurona
neurosi
neurotiko
neurri
neurribide
neurridun
neurrigabe izond.
neurrigabeko
neurrigabekeria
365
Hiztegi Batua
neurrigabeki
neurrigabetasun
neurriratu, neurrira/neurriratu,
neurriratzen. da/du ad.
neurritasun
neurritsu
neurrizko
neurtezin izond. 'ezin neurtuzkoa'
neurtitz
neurtu, neur, neurtzen. du ad.: zerbaiten
luze-zabala neurtu. ( soka horrek
bost metro neurtzen ditu h.
soka hori bost metro luze da )
neurtzaile
neutral
neutralizatu, neutraliza, neutralizatzen. du
ad.
neutraltasun
neutro
neutroi
newdelhiar (herritarra)
ni [deklinabidea: nire, niri, nirekin,
niretzat, etab. ]
niameiar (herritarra)
nibel
niganatu, nigana/niganatu, niganatzen. da/
du ad.
nigar* e. negar
nigeriar (herritarra)
nigertar (herritarra)
nihaur [ ni izord.aren era indartua] Ipar.
nihilismo
nikaraguar (herritarra)
nikel
nikeleztatu, nikelezta, nikeleztatzen. du
ad.
niketz g.er.: mila goraintzi, niketz,
atezainari.
nikosiar (herritarra)
nikotina
ninfa
nini
ninika iz.
ninikatu, ninika/ninikatu, ninikatzen. da
ad.
nipondar (herritarra)
nireganatu, niregana/nireganatu,
nireganatzen. da/du ad.: mutil hori
nireganatu arte ez naiz geldituko.
nirekoi
nirekoikeria
nirekoitasun
niretar
niretu, nire/niretu, niretzen. du ad.: niretu
ditut bestek egin dituen bekatu
guztiak.
nitrato
nitro
nitrogeno
nitroglizerina
no
nobela 'eleberria'
nobelagintza
nobizio
noble
noblezia
noel Ipar. Liter. 'gabon-kanta'
noharroin Zah. g.er. 'behartsua, erromesa'
noiz
noiz baino noiz
noizean behin
noizean behingo
noizean behinka
noizean noiz
noiz edo behin
noiz edo noiz
noiz ere: noiz ere uste baituzu urrun
naizela zureganik, orduan zure
hurbilean naiz.
noiz eta ere
noizetik noizera
noizik behin
noizik behingo
noizik behinean
noizik behinka
noizik noizera
noiz... noiz...
noiz nola: langilea da? Noiz nola
noizaldi Jas.
noizbait
noizbaiteko
noizbehinka
noizdaino
366
Hiztegi Batua
noizdanik
noizdanikako edo noizdaniko
noizgura
noizko 1 adlag.: noizko bukatuko duzue
lana? 2 izlag.: Jainkoak daki noizkoa
den.
noiznahi
noiznahi den
noiznahiko
noiznolako
noiztenka Ipar. 'noizbehinka'
noiztik
noiztikako edo noiztiko
noiztsu
noka adlag.: noka hitz egin.
noketa
nola
nola edo hala
nola... ere!
nola eta ez... -n: etorriko gara, nola
eta ez duen sekulako euri-jasa egiten.
nola... hala...
nola hala
nola-halako
nolabait
nolabait ere
nolabaiteko
nolakatu, nolaka, nolakatzen. da/du ad.
Ipar.: begira zure gorputza lurpean
eta nolakatua gelditzen den.
nolako
nolakotasun
nolakotsu: hona, nolakotsua izan zen gure
solasa.
nolanahi
nolanahi ere
nolanahika Ipar. eta Naf. 'nolanahi': ez da,
ordea, nolanahika egiteko lan bat.
nolanahiko 1 'edozein motatakoa' 2
'erdipurdikoa'
nolatan
nolatsu
nolaz h. nola
nolazpait h. nolabait
nolerebait h. nolabait ere
nomada
nomenklatura
nominatibo
non
hala... non
halako eran... non
halako gisaz... non
halako maneraz... non
non edo han
non edo non
non ere 1: non ere baitzaude,
kanpoko zara eta arrotz. 2: Erromara
jo zuen non ere sasoi hartan
aurkitzen zen Hugolino.
non eta ez... -n edo non ez... -n:
etorriko gara, non eta ez duen
sekulako euri-jasa egiten.
non-nahi Sin. nonahi
non-nahi den Sin. nonahi den
non-nahiko Sin. nonahiko
non-nahitik Sin. nonahitik; nondiknahi
nonahi Sin. non-nahi
nonahi den Sin. non-nahi den
nonahiko Sin. non-nahiko
nonahitik Sin. non-nahitik; nondiknahi
nonbait
nonbaiteko
nonbaitera h. norabait
nonbaitetik
nonbaitik Ipar. 'nonbaitetik'
nonbait han
nonbait hor
nonbre* e. kopuru
nondar
nondik
nondikako edo nondiko
nondik edo handik
nondik ere: hitzak hartu behar dira,
nondik ere baitute beren etorkia.
nondik nora
nondik norako
nondik-nahi Sin. non-nahitik; nonahitik
nondik-nahiko
nongo
nongotar
nongotasun
nongura Bizk.
367
Hiztegi Batua
nonius Mat.
nonnahi* e. nonahi; non-nahi
nontsu
nor
nor edo nor
nor ere 1: nori ere pot eginen baitiot,
hura da. 2: nor ere baitzara,
adiskidea, barka iezadazu ene
bizitasuna.
nor izan: ez naiz nor auzi hau
erabakitzeko.
nor... nor...: herri berean bizi behar
dugu, nork batera, nork bestera maite
dugun herrian.
nora
norabait
nora edo hara
nora ere: nora ere doan, hara
noakizu atzetik.
nora ezean: itsasontzia nora ezean
zihoan.
nora gabe
norako
norabide: norabide baten bi noranzkoak.
norabideratu, norabidera, norabideratzen.
da/du ad.
noraezean 'nahitaez, ezinbestean': ez ohi
naiz sartu ardandegietan noraezean
baino.
noraezeko
noragabe izond.: gerra alferrikako eta
noragabea.
noraino
norainoko
noranahi
noranahiko
norantz
norantza* e. noranzko
noranzko: norabide baten bi noranzkoak.
noratsu
noratu, nora/noratu, noratzen. da/du ad.
Zah.
norbait
norbaitzuk
norbera Heg.
norgehiagoka
norgehiagokako
norgehiagokan
norlehenka
normal
normalizatu, normaliza, normalizatzen.
da/du ad.
normalizazio
normalki
normaltasun
nornahi
nornahi den Ipar. 'nornahi'
nortasun: nortasun-agiria.
nortsu: nortsu zen edo zertsu bizitze
eraman zuen.
nortu, nor/nortu, nortzen. da/du ad.
nortzuk ( nortzuk dira ene anaiak?
h. nor dira ene anaiak? )
norvegiar (herritarra)
norvegiera (hizkuntza)
noski 1 [ziurtasun adierazlea] 'jakina,
horixe!': bai noski! (bai segurki!) (
*noski baietz! e. bai, noski! )
2 g.er. 'beharbada, dirudienez'
nostalgia
nota 1 Mus. 2: eskolako notak.
nota 2 Ipar. g.er. 'lohidura, orbana'
notalgo Ipar. 'notariotza'
notari* e. notario
notario
notariotza
notizia Heg. Herr.
noziarazi, noziaraz, noziarazten. dio ad.
nozitu, nozi, nozitzen. du ad.
nuakchotar (herritarra)
nuklear
nukleo
nukualofar (herritarra)
nulu Mat.
numero Gram.
numismatika
nun* e. non
nuntzio
nylon
(ee)
abar
abardura
abartu, abar/abartu, abartzen. du ad.
andu Rhea americana
aan egin Haur.
368
Hiztegi Batua
ao Adkor.
apur izond. Ipar.
apurki Ipar.
apurtu, apur/apurtu, apurtzen. da/du
ad. Ipar.
arro Ipar.
arrotu, arro/arrotu, arrotzen. da/du
ad. Ipar.
imio
imiotu, imio/imiotu, imiotzen.
da/du ad.
ir-ir adlag.
ir-ir egin
irir iz.
irirka
irirtu, irir/irirtu, irirtzen. da ad.
u Connochaetes sp. eta Gorgon sp.
o 1 '"o" letraren izena'
o 2 interj.
oasi
obal izond.
obalo
obediarazi, obediaraz, obediarazten. dio
ad.
obedient Ipar. 'esanekoa'
obediente Heg. 'esanekoa'
obedientzia 'esanekotasuna'
obeditu, obedi, obeditzen. du/dio ad.
obeditzaile
obeditze
obelisko
objektibo
objektiboki
objektibotasun
objektore ( kontzientzia-objektore,
kontzientzia objektore hitz
elkartuan bakarrik erabiltzekoa)
kontzientzia-objektore edo
kontzientzia objektore Sin.
kontzientzia-eragozle, kontzientzia
eragozle
objektu
objekzio
kontzientzia-objekzio edo
kontzientzia objekzio Sin.
kontzientzia-eragozpen,
kontzientzia eragozpen
obligarazi, obligaraz, obligarazten. du ad.

Ipar.
obligatu, obliga, obligatzen. da/du ad. h.
behartu; obligarazi
obligazio Ekon.
obra
obramendu Heg. Herr. 'giza kaka'
obratu, obra/obratu, obratzen. du ad.
obus
oda
odaiertz h. ostertz
odi* e. hodi
odieria* e. hoditeria
odol
odol-belar edo odol belar Parietaria
officinalis
odol-emaile edo odol emaile
odol-hodi edo odol hodi
odol-kolpe edo odol kolpe
odolaldi
odolbatu Sin. odolbildu; odoluri
odolbide
odolbildu Sin. odolbatu; odoluri
odoldu, odol/odoldu, odoltzen. da/du ad.
odoldun
odoleztatu, odolezta, odoleztatzen. da/du
ad. Ipar. eta Naf. 'odoldu'
odoleztatze
odolgabe izond.
odolgabetu, odolgabe/odolgabetu,
odolgabetzen. da/du ad.
odolgiro izond. 'odolzalea'
odoljario iz.
odolkara izond. 'odol kolorekoa'
odolki Sin. odoloste
odolkide
odolkidetasun
odolkoi 'odolzalea'
odolodi* e. odol-hodi edo odol hodi
odoloste Bizk. Sin. odolki
odoltsu
odoluri Ipar. eta Naf. Sin. odolbatu;
odolbildu
odoluste iz.: odolustea agudoago egiteko,
harakinaren laguntzaileak atzeko
hanka batetik oratu zion idiskoari.
odolustu 1, odoluts, odolusten. da/du ad.
369
Hiztegi Batua
odolustu 2 iz. 'odolustea'

odolzale
odontologia
ofenditu, ofendi, ofenditzen. du ad. Heg.
'iraindu'
ofentsa
ofentsagarri Zah. 'iraingarria'
ofentsatu, ofentsa/ofentsatu, ofentsatzen.
du ad. Ipar. 'iraindu'
ofentsatzaile Ipar. 'iraintzailea'
ofizial 1 izond.
ofizial 2 iz. Heg. 'armadako karguduna'
Sin. ofizier
ofiziale iz. Ipar. 'bere kontura ari den
hargina, arotza, etab.'
ofizialki
ofizialtasun
ofizier Ipar. 'armadako karguduna' Sin.
ofizial
ofizio
ofrenda Zah. h. eskaintza
ogale Ipar. 'azienda-bazka'
ogasun 1 Bizk. 'ondasuna' 2 Admin.
'finantzak'
ogen Zub. h. hoben
ogerleko iz.
ogi 1 'jangaia' 2 Batez ere Ipar. 'garia'
ogi-zuhaitz Artocarpus communis
ogibide
ogidun Bizk. 'ogi-saltzailea'
ogigazta Bizk. Mustela nivalis Sin.
erbinude
ogiketa 1 iz. 'gari-uzta'; 'gari kopurua' 2
adlag. Ipar. 'gari bila'; 'ogi bila':
ogiketa joan dira.
ogipeko iz.
ogitarteko iz.
ogitsu 'garitsua'
ogu(t)zi* e. ahoskatu; ebaki
oh* e. o 2
ohaburu* e. oheburu
ohaburuko* e. oheburuko
ohaide
ohako
ohantze 1 Ipar. 'habia' 2 Ipar. 'etzauntza,
etzalekua'
ohape* e. ohepe
ohar
ohargarri
ohargarriki
oharkabe adlag.
oharkabean
oharkabeko
oharkabez
oharkabekeria
oharkabetasun
oharkabetu, oharkabe/oharkabetu,
oharkabetzen. da ad.
oharkizun Sin. oharpen
oharkor
oharmen
oharpen
ohartarazi, ohartaraz, ohartarazten. du ad.
oharti izond.
ohartu, ohart/ohartu, ohartzen. 1 da/du
ad.: ez da horretaz ohartu. 2 zaio ad.
Ipar.
ohartuki
ohartzaile
ohartzeke adlag.
ohatu, oha, ohatzen. 1 da ad. Batez ere
Ipar. 'ohean etzan' 2 da/du ad. Batez
ere Ipar. 'oheratu'
ohatze 1 iz. Ipar. eta Naf. 'ohea' 2 Ipar.
'etzauntza'
ohe
ohe-bagoi edo ohe bagoi
oheburu
oheburuko iz.
ohepe
oherarazi, oheraraz, oherarazten. du ad.
oheratu, ohera/oheratu, oheratzen. da/du
ad.
ohi 1 [partikula]: zintzo etorri ohi zen. 2
[elkarketako bigarren osagaia]:
lehendakari ohia.
ohiz kanpoko
ohiko
ohikotasun
ohikunde
ohikuntza
ohil Zub. 'basa, basatia'
ohildu, ohil/ohildu, ohiltzen. du ad. Zub.
'egotzi, bota'
ohitu, ohi/ohitu, ohitzen. da/du ad.
ohitugabe izond.
370
Hiztegi Batua
ohitura
ohiturazko
ohituratu* e. ohitu
ohizko h. ohiko
ohoin
ohoingo
ohoinkeria
ohointza
ohol
oholeztatu, oholezta/oholeztatu,
oholeztatzen. du ad.
oholtxo
oholtza
ohondikatu, ohondika, ohondikatzen Ipar.
Zah. 'oinperatu'
ohoragarri
ohoragarriki
ohorarazi, ohoraraz, ohorarazten. du ad.
ohoratu, ohora, ohoratzen. du ad.
ohoratzaile
ohore
ohoretsu
ohorezki Ipar.
ohorezko
ohostu* e. ostu
ohots* e. ordots; orots
oi 1 interj.
oi 2 'hortz-haginak inguratzen eta finkatzen
dituen haragi sendo gorrixka'
oial* e. oihal
oian* e. oihan
oies
oihal
oihal-denda edo oihal denda
oihal-etxola edo oihal etxola Sin.
kanpadenda
oihaldegi* e. oihaltegi
oihaldenda* e. oihal-denda edo oihal
denda
oihaldun
oihalgile
oihalgintza
oihalki iz.
oihaltegi
oihaltxo
oihan
oihanbide
oihandar
oihandu, oihan/oihandu, oihantzen. da/du
ad.
oihaneratu, oihanera/oihaneratu,
oihaneratzen. da/du ad.
oihanpe
oihantsu
oihanzain
oihanzaingo
oihartzun
oiher Ipar. Zah. g.er. 'okerra'
oihu
oihu egin
oihuz
oihuz egon
oihuka
oihukari g.er. h. oihulari
oihukatu, oihuka/oihukatu, oihukatzen. du
ad.
oihulari
oihuztatu, oihuzta/oihuztatu, oihuztatzen.
du ad.
oilagor Scolopax rusticola
oilakaran 'zumalakarra'
oilaki 'oilo-okela'
oilaloka
oilanda
oilar 1 'oiloaren arra' 2 Lepidorhombus
sp., etab. (arrain mota)
oilaran Prunus mahaleb
oilarite Jas. 'egunsentia'
oilarkatu, oilarka, oilarkatzen. da/du ad.
Ipar. 'oilartu'; 'nabarmendu'
oilarkeria
oilartoki
oilartu, oilar/oilartu, oilartzen. 1 da ad.
'harrotu' 2 da ad. 'nagusitu, gailendu'
oilasko
oilaskoki 'oilasko-okela'
oilategi
oilo Gallus gallus
oilo-salda edo oilo salda
oilokeria
oiloki 'oiloaren motako hegaztia'
oilotu, oilo/oilotu, oilotzen. da ad.
371
Hiztegi Batua
oin 1 (pertsona, animalia nahiz gauzena) 2

(bertsoarena) 3: hamabost oin eta
hamar ontza luze da. (luzera neurria)
oina eman
oinez
oin hartu
oin-ohar edo oin ohar
oin-zola edo oin zola
oinalde
oinarri
oinarritu, oinarri/oinarritu, oinarritzen. da/
du ad.
oinarrizko
oinatz
oinaze
oinazealdi
oinazegarri
oinazetsu
oinazetu, oinaze/oinazetu, oinazetzen. du
ad.
oinazkar Gip. 'oinaztarria'
oinazpi iz.
oinazpiratu, oinazpira/oinazpiratu,
oinazpiratzen. da/du ad.
oinaztarri Batez ere Bizk. 'lurra jotzen
duen tximista': trumoiak hots egin du
eta oinaztarria dator gure gainera.
oinaztatu, oinazta, oinaztatzen. du ad.
Ipar. 'oinazetu'
oinaztu Bizk. 'tximista'
oinaztura Naf. 'tximista'
oinbete* e. oin
oindun
oinetako iz.
oinetakodun: Karmeldar oinetakoduna.
oinetxe
oinezko iz.
oinkada
oinkatu, oinka/oinkatu, oinkatzen. du ad.
oinorde
oinordeko iz.
oinordekotasun
oinordekotza
oinordetza Zuz.
oinpe: oinpean erabili.
oinperatu, oinpera/oinperatu, oinperatzen.
du ad.
oinustu, oinuts/oinustu, oinusten. da ad.

'oinetakoak kendu, erantzi': oinuts
zaitez, zeren lur hau santua den.
oinuts
oinutsean 'oinutsik'
oinutsik
oixtian Ipar. 'arestian'
oixtion
ok egin '(janariz edo edariz) erabat ase'
ok eragin
oka 1 iz. 'oka egitea' 2 iz. 'oka egiten dena'
oka egin
oka eragin
okada Bizk. 'gorakoa'
okagarri
okaila 'ardien gaitza'
okapi Okapia johnstoni
okaran Bizk. 'arana'
okasio 1 'aukera, era' 2 Gip. Herr. 'liskarra'
3 Bizk. 'hileta'
okatu, oka/okatu, okatzen. du ad.
okaztagarri
okaztatu, okazta, okaztatzen. du ad. Batez
ere Ipar.
okela 'jateko haragia, abere-hegaztiena'
oker izond. eta iz.: hori gaizki dago, eta
beste hori okerrago.
oker egin: besteren batek oker
eginda, niri nahi zidan erantsi.
oker egon
oker ibili
okerbide
okerbideratu, okerbidera, okerbideratzen.
da/du ad.
okerka
okerkeria
okerki
okerraldi
okerrarazi, okerraraz, okerrarazten. du ad.
okerreratu, okerrera/okerreratu,
okerreratzen. da/du ad. 'okerrera jo,
okertu'
okerrune
okertasun
okertu, oker/okertu, okertzen. da/du ad.
okertzaile
okil Picus sp. eta Dryocopus sp. eta
Dendrocopos sp.
372
Hiztegi Batua
okin
okindegi
okintza 'okinaren lanbidea'
okitu 1 izond. Ipar.: aberats okitua.
okitu 2, oki, okitzen. da/du ad. 'nazkatu'
okotz* e. kokots
oktaedro
oktogono
okulista
okume Aucoumea klaineana
okuntza 'laborantzako lur ona'
okuntzatu, okuntza/okuntzatu,
okuntzatzen. du ad.
okupatu, okupa, okupatzen. da/du ad.
okupazio
okzitaniar
okzitaniera
ola 1 'burdin lantegia'
ola 2 Ipar. 'artzain-etxola, txabola'
ola 3 Ipar. 'pilpira'
olagarro Ord. Octopoda
olagizon
olajaun
olata
olatu Heg. 'uhina'
oldar
oldarka
oldarkor
oldarraldi
oldartsu
oldartu, oldar/oldartu, oldartzen. da/zaio
ad.: lurrari uhin zabalak azkar
oldartzen zaizkio.
olde 'borondatea, nahia, gogoa'
(neure, bere...) oldez
oldoztu, oldoz, oldozten. du ad. 'pentsatu'
oleazio 'oliadura'
olerkari
olerkaritza
olerki
olerti 'poesia'
oles
oles egin
oleska
olgatu, olga, olgatzen. da/du ad. Bizk.
olgeta
olgetan
oliadura (sakramentua)
oliatu, olia, oliatzen. du ad.
oliba
oliba-olio edo oliba olio
olibadi
olibondo Olea europaea
oligarka
oligarkia
oligarkiko
olinpiada
olinpiar
olio
oliontzi
oliotegi
oliotsu
olioztatu, oliozta, olioztatzen. du ad.
olo Avena sativa
olo gaizto Avena fatua
omandar (herritarra)
omeleta* e. moleta
omen 1 'ei'
omen 2 'ospea, fama'
omenez: A. Irigaray jaunaren
omenezko liburuan.
omenaldi
omendu, omen/omendu, omentzen. du ad.
omengarri
omenka
omentsu
Omiasaindu Ipar. Sin. Domu Santu,
Domu Santuru
omonier Ipar. 'kapilaua'
on 1 izond. 2 iz. 3 [ praenomen gisakoa]
Heg. Zah.: On Manuel Lekuona.
(neure, bere...) onetik atera
(neure, bere...) onetik ilki
(neure, bere...) onetik irten
on beharrez
onean egon
onean jarri
on eduki
on egin
onenean ere
onera ekarri
onera etorri
onez onean
onez onez
373
Hiztegi Batua
onezkoak egin
on-gaitz pl.: proposamen baten ongaitzak.
onik onenean
on iritzi. dio ad.
on izan. da/zaio/du ad.
ontzat eman
ontzat hartu
onargarri
onargarritasun
onarkizun
onarpen
onarrarazi, onarraraz, onarrarazten. dio
ad.
onartezin
onartu, onar, onartzen. du ad.
onbehar Jas. 'behartsua'
onbehartu, onbehar/onbehartu,
onbehartzen. da/du ad.
onbera
onberatasun
onbide
onbideratu, onbidera/onbideratu,
onbideratzen. da/du ad.
onda* e. uhin
ondamu Jas. 'bekaizkeria, inbidia'
ondare
ondarez: Oihenarten paper pila
baten jabe ondarez egin zen jaun hori.
ondasun
ondasundun
ondasunzale
onddo Mycota
ondeste 'ipurtestea'
ondikatu, ondika, ondikatzen. da/du ad.
Ipar. 'atsekabetu'
ondiko Batez ere Ipar. 'atsekabea,
zorigaitza'
ondikoz 'damurik, zoritxarrez'
ondo 1 adlag. Sin. ongi
ondo 2 'alboa'; 'ostea'
ondoan: etxe ondoan; gerra ondoan.
ondoko izlag.
ondora
ondorik
ondotik
ondotikako edo ondotiko
ondoz ondo
ondoz ondoko
ondo 3 Batez ere Ipar. 'zenbait landare edo
zuhaitzen banakoa'
ondoez iz.
ondoezik
ondoko iz.
ondokotasun
ondoratu, ondora/ondoratu, ondoratzen.
da ad. 'alboratu, alderatu'
ondore 1 'ondorioa' 2 'leinua'
ondorean h. ondoren
ondoren 1 postpos.
ondorenean
ondorengo izlag.
ondoren 2 iz.: bekatuaren ondorenak.
ondorengo iz.
ondoretasun
ondorio
ondorioa atera edo ondorioak atera:
hauxe da nik ateratzen dudan
ondorioa.
ondorioz
ondoriozko Gram.: ondoriozko
perpausak.
ondoriotasun Ipar.: izan du milioi bateko
ondoriotasuna.
ondoriotsu
ondorioztatu, ondoriozta, ondorioztatzen.
du ad. 'ondorioa atera'
ondotxo
ondotxoz 'askoz': ondotxoz oroimen
handiagoz hornitua.
ondozka
ondozkatu, ondozka/ondozkatu,
ondozkatzen. du ad.
ondra Heg. Herr. 'ohorea'
ondradu izond. Heg. Herr. 'zintzoa,
prestua': pertsona ondradua.
ondratu, ondra/ondratu, ondratzen. du ad.
g.er. 'ohoratu'
ondu, on/ondu, ontzen. da/du ad.
ondugabe izond.
oneratu, onera/oneratu, oneratzen. da/du
ad.
onerizko Jas. 'maitasuna'
onerizte Zah. 'maitasuna'
onesgarri
374
Hiztegi Batua
oneski
onesle
onespen
onest Zah. 'zintzoa, prestua'
onestasun
onetsarazi, onetsaraz, onetsarazten. dio ad.
onetsi, onets, onesten. du ad.
ongailu
ongailuztatu, ongailuzta, ongailuztatzen.
du ad.
ongaitz* e. on-gaitz
ongarri 1 iz.
ongarri 2 izond.
ongarritsu
ongarritu, ongarri/ongarritu, ongarritzen.
du ad.
ongarriztatu, ongarrizta, ongarriztatzen.
du ad. h. ongarritu
ongi 1 adlag. Sin. ondo 2 iz.: ongiaren eta
gaizkiaren zuhaitza.
ongi etorri!: ongi etorri guztiok!
ongietorri iz.
ongile
ongin Batez ere Bizk. g.er. 'ongilea'
onginahi
ongintza
ongitu, ongi/ongitu, ongitzen. da/du ad.
ongitxo
ongixko Ipar. eta Naf.
ongizate
onik adlag.: onik atera zen.
onil Sin. inbutu
oniritzi 1 iz. 'maitasuna' 2 iz. 'ontzat
ematea, onestea' 3 izond. 'maitatua':
euskal dantza oniritziak. 4 izond.
'onetsia'
onize
onomastika
onomatopeia
ontarte
ontasun
ontsa Ipar. 'ongi, ondo'
ontsalaz Ipar. 'onenean ere'
ontsatu, ontsa/ontsatu, ontsatzen. da/du
ad. Ipar.
ontsatzaile Ipar.
ontsaxko Ipar. 'ondotxo, ongixko'
ontsu
ontxo
ontza
ontza urre
ontzaile
ontzako iz. 'ontzako urrea'
ontzi 1 (sukaldekoa) 2 (ur gainekoa)
ontzidi
ontzigile
ontzigintza
ontzikada
ontziola 'itsasontziak egiten diren lantegia'
ontziratu, ontzira/ontziratu, ontziratzen.
da/du ad.
ontziratze
ontzitegi 1 'ontziola' 2 'sukaldeko ontzien
apala'
ontziteria 'sukaldeko ontzien multzoa'
ontzitxo
ontzixka
ontzizain
ontzurre* e. ontza urre
onura
onuradun
onuragarri
onurakor* e. onuragarri
onuratsu
ooa Ipar. 'gozokia'
opa g.er. 'nahia, desira'
opa egin
opa izan. dio ad.
opagai
opaka adlag.
opaku izond.
opaldu, opal, opaltzen. du ad. h. eskaini
opari
opari egin: liburu bat egin diogu
opari.
oparitu, opari/oparitu, oparitzen h. opari
egin
oparo 1 adlag. 2 izond.
oparotasun
opatu, opa/opatu, opatzen. dio ad. 'opa
izan'; 'eskaini'
opera
operatu, opera, operatzen. du ad.
operazio
375
Hiztegi Batua
operazio-gela edo operazio gela Sin.

ebakuntza-gela, ebakuntza gela
opereta
opetsi, opets, opesten. dio ad. Bizk. 'opa
izan'
opil
opildu, opil/opildu, opiltzen. 1 da/du ad.
'zapaldu' 2 da/du ad. 'pilatu, multzotu'
opiltxo
opio
opor 1
opor egin
oporretan
opor 2 h. gopor
oporraldi
oposizio
opots 'sega-potoa'
optika
optikari iz.
optiko izond.
optimismo 'baikortasuna'
optimista 'baikorra'
or 'txakurra': ora otsoen lagun.
orai* e. orain
orain
orainago 1 'geroztik' 2 'duela gutxi,
oraintsu'
oraingo
orainaldi
oraindaino adlag.
oraindainoko
oraindainokoan 'oraindaino'
oraindanik
oraindik adlag.
oraindik ere
oraindik orain 'arestian, oraintsu,
duela gutxi' (eta ez 'oraindik')
oraindino Bizk. 'oraindik'
orainen Bizk. 'orina'
oraingo izlag.
oraingoan
oraingoz
oraingotasun
oraingotu, oraingo/oraingotu, oraingotzen.
da/du ad.
oraino Ipar. 'oraindik'
orainokoan
oraintsu
oraintxe
oraka adlag. Bizk. 'oratuz'
orakada iz. Bizk. 'besarkada'
orakarri iz. Bizk. 'euskarria'
orakatu, oraka, orakatzen. da ad.
oraldi 1 'oratzea, heldualdia'
oraldi 2 'orea egitea'
oramahai
orangutan Pongo pygmaeus
orantza Naf. 'legamia, altxagarria'
orapilo* e. korapilo
oratorio Mus.
oratu 1, ora, oratzen. dio ad. Bizk. 'heldu'
oratu 2, ora, oratzen. du ad. 'orea egin'
oratzaile
orbain 'ebakiondoa'
orbaindu, orbain/orbaindu, orbaintzen. da/
du ad.
orban 'zikinunea, akatsa, etab.'
orbandu, orban/orbandu, orbantzen. da/du
ad.
orbangabe izond.
orbangabetasun
orbankor
orbel
orbeldu, orbel/orbeldu, orbeltzen. da/du
ad.
orbita
orburu Cynara scolymus
ordain
ordainetan
ordainez
ordainezko
ordainagiri
ordainarazi, ordainaraz, ordainarazten.
dio ad.
ordainbide
ordaindu, ordain/ordaindu, ordaintzen. du
ad.
ordaingai
ordaingarri
ordainketa
ordainkizun
ordainleku
ordainpeko
ordainsari
376
Hiztegi Batua
ordaintoki
ordaintzaile
orde 1 adlag. Ipar. 'ordez': haren orde
joan nintzen.
orde 2 iz. 'ordaina'; 'ordezkoa'
ordea 1 'baina'
ordea 2* e. ordena
ordean 1 g.er. h. ordez; orde 2 Ipar. g.er.
h. ordea
ordeinu* e. ordenu
ordeka iz. Gip. 'ordokia, eremu laua'
ordeko
ordena 1 iz.: munduan ageri den ordena. 2
iz.: karmeldarren ordena. 3 iz.:
ordenako sakramentua.
ordenagailu
ordenamendu
ordenantza
ordenatu 1, ordena/ordenatu, ordenatzen.
1 du ad. 'antolatu, taxutu' 2 da/du ad.
'ordenako sakramentua hartu edo
eman'
ordenatu 2 iz. Mat.: abzisa eta ordenatua.
ordenatzaile
ordenazale
ordenu Ipar. 'hilburukoa, testamentua'
ordez
ordezkari
ordezkaritza
ordezkatu, ordezka, ordezkatzen. du ad.
ordezko
ordezkotza
ordeztu, ordez/ordeztu, ordezten. du ad.
ordinal
ordoki
goi-ordoki
ordokitu, ordoki/ordokitu, ordokitzen. da/
du ad. Ipar. 'lautu, berdindu': mahai
bat bezala ordokitzen den harkaitz
gora bat.
ordots 'txerri arra'
ordu
ordu arte
ordu ezkero Sin. orduz gero
ordu gaiztoan
ordu onean
ordura arte 'ordu arte'
ordurik hona Bizk. 'ordutik hona'
orduan
orduan eta... -ago
orduantxe
ordubete
ordudanik
orduka adlag.
orduko izlag. eta adlag.
ordukotz Ipar. 'orduko': ordukotz haurrak
zazpi urte eginak zituen.
ordulari 'erlojua'
orduraino
ordurainoko
ordurako adlag.
ordurarte* e. ordura arte; ordu arte
ordutegi
ordutik
orduz gero Sin. ordu ezkero
ore
oregano Origanum vulgare
orein Cervus elaphus
orein-mihi Asplenium scolopendrium
oreinki 'orein-okela'
oreka
orekan: orekan egon.
orekatu, oreka/orekatu, orekatzen. da/du
ad.
oren Ipar.
orezta 'orina'
orga
orgabide
orgagile
orgagintza
organdi
organiko
organismo
organista
organizatu, organiza, organizatzen. du ad.
'antolatu, eratu'
organizazio
organo 1 (izaki biziaren zatia)
organo 2 (musika-tresna)
organogile
orgari
orgasmo
orgatara iz. Ipar.
orgataraka
orgategi
377
Hiztegi Batua
orgatxo
orgazain Ipar.
orgia
orientabide
orientatu, orienta, orientatzen. da/du ad.
orientazio
original izond. ( bekatu originala h.
jatorrizko bekatua )
orin
oritz
oriya (hizkuntza)
orka Orcinus orca
orkatila
orkatz Capreolus capreolus
orkestra
orkestratu, orkestra/orkestratu,
orkestratzen. du ad. Mus.
orkidea Fam. Orchidaceae
orkoi
orkoro Bizk. 'erpurua'
orkume g.er. 'oraren kumea'
orlegi 'berdea'
ornitologia
ornitologo
ornitorrinko Ornithorrhynchus sp.
orno
ornodun
ornogabe izond.
oro
oro har
ororen buruan
ororen gainetik
orotan gaindi
orotara
oroz gainetik
orobat: hemen ez ezik, orobat gertatzen
zen bestetan ere.
orobateko
orobatasun
orobatsu
orografia
oroi g.er. h. oroitzapen; oroipen
oroigailu g.er. 'oroigarria'
oroigarri
oroilore Myosotis sp.
oroimen
oroipen
oroit. da ad. [indikatiboko orainaldiko eta

lehenaldiko adizkiekin] Ipar.: oroit
naiz (oroitzen naiz).
oroitarazi, oroitaraz, oroitarazten. du ad.
oroitarri
oroitu, oroit, oroitzen. da batez ere ad.:
gazteegia naiz hartaz oroitzeko.
oroitza g.er. 'oroipena'
oroitzapen
orojakile izond.
orojale izond.
orokor
orokorki
orokortasun
orokortu, orokor/orokortu, orokortzen. da/
du ad.
oroldio* e. goroldio
orotar
orotariko
orots Ipar. '(abere) arra'
orpo
orpoz orpo
orratz
orratzontzi
orraze Ipar. 'abaraska, abaoa'
orrazi
orrazkera
orrazketa
orraztaldi
orraztatu, orrazta, orraztatzen. da/du ad.
Ipar. 'orraztu'
orraztoki 'orratzontzia'
orraztu, orratz/orraztu, orrazten. da/du ad.
orre 1 Ipar. 'ipurua'
orre 2* e. ore
orri
orrialde
orrika* e. kurrika
orro
orro egin
orroa* e. orro
orroe* e. orro
orroka
orrolari
ortodoxia
ortodoxo
ortografia
378
Hiztegi Batua
ortopedia
ortopediko
ortozik Bizk. 'oinutsik'
ortu Bizk.
ortuari Bizk. 'barazkia'
ortutsik Ipar. 'oinutsik'
ortuzain Bizk. 'baratzezaina'
ortzadar Ipar. eta Naf. h. ostadar
ortze* e. ortzi
ortzegun Lap. eta Naf. h. ostegun
ortzi 'zeru-sabaia, izartegia'
ortzirale Lap. eta Naf. h. ostiral
orube
osaba
osabide
osaera
osagai
osagarri 1 iz. Ipar. 'osasuna'
osagarri 2 iz. 'osatzen duena'; 'sendagaia'
osagile Bizk. 'medikua'
osakera* e. osaera
osasun
osasunbide
osasungarri
osasuntsu
osatu, osa, osatzen. 1 du ad. 'osotasuna
eman, oso bihurtu' 2 da/du ad. Bizk.
'sendatu' 3 du ad. Naf. 'zikiratu'
osatugabe izond.
osatzaile
osetiera (hizkuntza)
osin
oskarbi
oski
oskigile
oskol
oskoldun Sin. krustazeo
oskorri
osloar (herritarra)
osmosi
oso: ogi osoa jan zuen; oso ederra da.
osoko: osoko bilkura. (batzar edo
bilerez ari garela)
osoki
osorik
osoro
osotasun
osotoro Gip. 'osoki'

osotu, oso/osotu, osotzen. du ad. h. osatu
ospa interj. Lgart.
ospa egin
ospakizun
ospatu, ospa, ospatzen. du ad.: norbaiten
mendeurrena ospatu. ( bilera
ospatu* e. bilera egin )
ospe
ospedun
ospegabe izond.
ospel 1 iz. 'hotzak eragindako handitua'
ospel 2 iz. eta izond. Sin. laiotz
ospeldu, ospel/ospeldu, ospeltzen. da ad.
'ospelak atera'
ospetsu
ospitale
ospitaleratu, ospitalera/ospitaleratu,
ospitaleratzen. du ad. 'ospitalera
eraman'
ostadar
ostalari
ostalaritza
ostaler Ipar. h. ostalari
ostargi
ostargi-belar Iris germanica
ostarku Bizk.
ostarte Sin. hodeiarte
ostatari Batez ere Bizk. h. ostalari
ostatatu, ostata, ostatatzen. da/du ad.
'ostatu hartu edo eman'
ostatu 1: ostatu eske gabiltza. 2 Ipar. eta
Naf. 'taberna'
ostatu eman
ostatu hartu
ostatuz egon
ostaturatu, ostatura/ostaturatu,
ostaturatzen. da/du ad.
oste 1 'taldea'
oste 2 'atzea'
ostean
ostegun
osteka Ipar. 'talde handietan'
ostendu, osten, ostentzen. da/du ad. Bizk.
'ezkutatu'
ostera 1 'joan-etorria'
379
Hiztegi Batua
ostera 2 1 adlag. 'berriro' 2 lok. 'berriz,

aldiz, aitzitik'
osterantzean
osterantzeko
ostertz
osterzuri Cichorium endivia crispum
ostia
ostikada
ostikadaka
ostikarazi, ostikaraz, ostikarazten. du ad.
Ipar.
ostikatu, ostika, ostikatzen. 1 du ad. Batez
ere Ipar. 'ostikopean erabili' 2 du ad.
'ostiko egin'
ostiko 1: ostiko bat eman zion.
ostiko egin
ostikoz jo: pilota ostikoz joaz.
ostiko 2 'zutik dagoen zerbait bermatzeko
jartzen zaion euskarria': hormari
ostikoak ipini.
ostikoka
ostikolari
ostikopean
ostikopetu, ostikope, ostikopetzen. du ad.
ostiral
ostots
ostra Ostrea edulis, etab.
ostruka Struthio camelus
ostu, ostu, osten. du ad.
otabera Genista hispanica
otadi
otagara
otalako Ipar. 'abereak jateko aska'
otalore
otamen
otar 'ote mota gogorra'
otardi
otarrain Palinurus elephas
otarrainxka Penaeus kerathurus
otarre
otarregile
otarregintza
otarretegi
otarretxo
otarteko* e. ogitarteko
otatxori
ote 1 iz. Ulex sp.
ote beltz Ulex minor

ote zuri Ulex europaeus
ote 2 Gram.: etorri ote da?
oteketa Batez ere Ipar. 'ote bila'
oteme
oti Fam. Acrididae
otitis
otoi
otoika
otoitu, otoi/otoitu, otoitzen. du ad. Batez
ere Zub. 'otoiztu'
otoitz
otoitzean
otoitz egin
otoitzez
otoitzaldi
otoizgile
otoizka
otoizlari
otoiztegi
otoiztu, otoitz/otoiztu, otoizten. 1 du ad.
Batez ere Ipar. 'otoitz egin': otoizten
zaitugu, Jauna. 2 du ad. Batez ere
Ipar. 'arrenka eskatu'
otondo 'ogi-apurra'
otondo-belar Stachys officinalis
otordu
otoz otoan Bizk. 'ezustean, ustekabean'
otsail
otsalizar Sorbus aucuparia
otsein
otseintza
otseme
otso Canis lupus
otsoko iz.
otsokume
otsotzar
ottawar (herritarra)
otu, otu, otutzen. zaio ad. Batez ere Bizk.
'bururatu'; 'gogoak eman'
oturuntza
oturuntzatu, oturuntza/oturuntzatu,
oturuntzatzen. da ad. Ipar.
otzan
otzandu, otzan/otzandu, otzantzen. da/du
ad.
otzantasun
380
Hiztegi Batua
otzara Bizk. 'otarrea, saskia'

otzaragile Bizk.
otzarakada Bizk.
otzaratxo Bizk.
oxala interj.: oxala hola mintzo balira!
oxidatu, oxida, oxidatzen. da/du ad.
oxidatzaile
oxidazio
oxido
oxigenatu, oxigena, oxigenatzen. da/du ad.
oxigenatze
oxigenazio
oxigeno
ozar 1 Ipar. Zah. 'ora'
ozar 2 Ipar. Jas. 'lotsagabea' (Iparraldekoa
edo jasoa da baina ez biak batera)
ozarkeria Ipar. 'lotsagabekeria'
ozarki Ipar. 'lotsagabeki'
ozartasun Ipar. 'lotsagabetasuna'
ozartu, ozar/ozartu, ozartzen. da/du ad.
Ipar. 'lotsagabetu'
ozeaniar
ozeano: Ozeano Atlantikoa; Indiako
Ozeanoa.
ozeanografia
ozelote Felis (Leopardus) pardalis
ozen
ozendu, ozen/ozendu, ozentzen. du ad.
ozenki
ozentasun
ozka* e. hozka
ozono
ozpin 1 iz.: tomatea ozpin-oliotan. 2
izond.: hitz zorrotz eta ozpinak.
ozpin-euli Drosophyla melanogaster
ozpin-olio
ozpindu, ozpin/ozpindu, ozpintzen. da/du
ad.
ozpinkeria
ozpintsu
ozta
ozta-ozta
oztoparazi, oztoparaz, oztoparazten. du
ad.
oztopatu, oztopa, oztopatzen. da ad.
oztopo
oztopo egin
oztopobide
p (pe)
pa Haur.
pa eman
pabana
pabiloi
padera 1 Ipar. eta Naf. 'danbolina' 2 Heg.
'zartagina'
padura Bizk.
paella
pafa
pafa-pafa Ipar. 'bafadaka pipatzen'
paga 1 Ipar. eta Naf. 'lansaria': apezen
paga. 2 Heg. (haurrei ematen zaiena)
pagadi
paganismo
pagano
paganotasun
paganotu, pagano/paganotu, paganotzen.
da/du ad.
pagarazi, pagaraz, pagarazten. dio ad.
pagatu, paga/pagatu, pagatzen. du ad.
pagatxa 'pagoaren fruitua'
pagatzaile
pagauso Columba palumbus
pago
pago-uso* e. pagauso
pagoda
pagoki iz. 'pagoaren zura'
pagondo
pagotxa Trifolium incarnatum (bazkalandarea)
pagu 'ordainketa'
pailazo
pailazokeria
pairabide
pairaezin
pairagaitz
pairakor
pairakortasun
pairamen
pairarazi, pairaraz, pairarazten. dio ad.
pairatu, paira, pairatzen. du ad.
pairu Ipar. 'eroapena'
pairutsu Ipar.
paisaia
paita Bizk. 'ahatea'
381
Hiztegi Batua
pake* e. bake
paketatu, paketa, paketatzen. du ad.
pakete
pakistandar (herritarra)
pala
palakada
palanka
palanka-joko edo palanka joko
palankari
palari
palatal
palatalizatu, palataliza, palatalizatzen. da/
du ad.
palatalizazio
palauar (herritarra)
palauera (hizkuntza)
palazio g.er. 'jauregia'
paldo Ipar. 'makila, zutoina'
paleografia
paleolitiko
paleontologia
paleta (kirolean eta pinturan)
paliera (hizkuntza)
palikirtar (herritarra)
palma 'palmondoaren adarra'; 'palmondoa':
palma-adarrak eskuetan.
palmondo Phoenix dactylifera, etab.
palotara Ipar.
palote Ipar.
palu Bizk. Lgart.
paludismo
pana 1 Heg. (ehun mota) 2* e. matxura
panamar (herritarra)
panda 1 Ailuropoda melanoleucus 2
Ailurus fulgens
pandero 1 (musika-tresna) 2 Ipar. 'pertza'
pandero-jotzaile edo pandero
jotzaile
paneka Gadiculus sp. eta Trisopterus sp.
pankrea
panorama
panp edo panpa onomat. Ipar. (kolpe
batena)
panpaka adlag. Ipar. eta Naf. 'kolpeka'
panpalina Ipar. 'txilina'
panpin* e. panpina
panpina
panpinatu, panpina/panpinatu,
panpinatzen. da/du ad. Ipar. 'panpina
bezala apaindu'
panpox
panpoxa (emakumeentzat markatua)
pantaila
pantaloi Bizk. 'azpiko galtzak'
panteismo
panteista
panteoi
pantera Panthera (panthera) pardus Sin.
lehoinabar
pantomima
papagai Psittacula sp.
papagaitxo Melopsittacus undulatus
papaia 'papaiondoaren fruitua'
papaiondo Carica papaya
papao Bizk. 'mamua'
papar
papardo Brama brama
papargorri Batez ere Bizk. 'txantxangorria'
paparo 1 'hegaztien hestegorriaren
zabalgunea' 2 Ipar. 'papoa, paparra'
paparurdin* e. papo-urdin
paper: komuneko papera.
papereztatu, paperezta, papereztatzen. du
ad.
papergile
papergintza
paperontzi
papertegi
papiro Cyperus papyrus
papo 1 Ipar. 'paparra'
papo-urdin Luscinia (Cyanosylvia)
svecica
papo 2 Haur. (zerbait bukatu dela
adierazteko erabiltzen den esapidea)
papogorri Ipar. 'txantxangorria'
papur Batez ere Ipar. 'apurra'
papurtu, papur/papurtu, papurtzen. da/du
ad.
papurtxo
para Bizk. 'labean erabiltzen den pala'
parabola 1 Liter.: Ebanjelioko parabolak.
parabola 2 Mat.
paraboliko
parada 'aukera, egokiera'
382
Hiztegi Batua
paradigma
paradisu
paradisuko hegazti Paradisea sp.
paradoxa
paradoxiko
parafina
parafrasi
paragrafo
paraguaitar (herritarra)
paraje Heg. Herr.
paralela* e. paralelo
paralelepipedo Geom.
paralelo iz. eta izond.: lerro paraleloak.
paralelogramo Geom.
paralelotasun
paramariboar (herritarra)
parametro
paramezio Fam. Parameciidae
paramilitar
paranoia
paraplegia
parapsikologia
parapsikologiko
parapsikologo
parasitismo
parasito
parasola Ipar. Herr. 'aterkia'
paratu, para, paratzen. 1 du ad. 'jarri';
'prestatu': bertsoak paratu; liburu
baten edizioa paratu. 2 da ad. 'jarri':
gaiztagin guztien aurrean paratu zen.
paratzaile
pardel* e. fardel
pare
-en pare
parean
parera
paretik
parez pare
paregabe izond.
paregabeko
paregabetasun
parekatu, pareka/parekatu, parekatzen. da/
du ad.
pareko
parekotasun
parentesi
pareta
pareta-belar edo pareta belar
Parietaria officinalis Sin. hormabelar, horma belar
paretsu
paretsuan
pariatu, paria, pariatzen. du ad. Ipar.
'apustu egin'
pariatzaile Ipar.
pario Ipar. 'apustua'
paristar (herritarra)
parkatu* e. barkatu
parke
parking h. aparkaleku
parlamentari iz.: parlamentarien bilera.
parlamentario izond.: talde
parlamentario (hala ere, hobe
parlamentu[ko] talde ).
parlamentu
parpaila iz. (apaingarri mota)
parra-parra* e. barra-barra
parrafo* e. paragrafo
parranda Heg. Herr.
parrasta
parrastan
parrastaz
parrastada
parrastaka
parrokia
parroko Heg.
parropia* e. parrokia
parta 1 iz. Ipar. g.er. 'ur-bazterra,
uholdeek estaltzen duten aldea' 2 iz.
Ipar. g.er. 'lohia, lokatza'
partaide 'parte-hartzailea': zure
nahigabean partaide naiz ni ere.
partaidetza
partalier Ipar.
partaliertasun Ipar.
parte
-en partetik
-en partez
parte eman
parte hartu
parte-hartzaile edo parte hartzaile
parte-hartze edo parte hartze
parte izan
383
Hiztegi Batua
parte oneko
parte txarreko
partekatu, parteka, partekatzen. 1 du ad.
Ipar. 'zatikatu' 2 du ad. Ipar.
'erdibanatu'
partiarazi, partiaraz, partiarazten. du ad.
partida 1 (jokoa) 2 Ipar. 'aurkaria': lana
dut partida.
partidu 1 Heg. h. partida 2 Heg. h.
alderdi
partiketa
partikula
partikular
partila 'irabazien banaketa'
partila egin
partitibo Gram.
partitu, parti, partitzen. 1 du ad. Zah.
Herr. 'zatitu, banatu, bereizi'
(Zaharkitua edo herri-mailakoa da
baina ez biak batera) 2 da ad. Ipar.
Zah. Herr. 'joan, irten, abiatu'
(Zaharkitua edo herri-mailakoa da
baina ez biak batera)
partitzaile
partizipio Gram.
partxe 1 Heg. Herr. 'adabakia' 2 Heg.
Herr. 'enplastoa, mantarra'
partzial
partzuer 'esku-hartzailea': bi gizon
partzuer direnean nekean eta gozoan
adiskide mamitzen dira.
partzuergo
pasa (pilota-jokoan)
pasa-marra
pasa egin 'pasa-marra igaro'
pasabide 'igarobidea'
pasadizo Heg. Herr. 'gertaera'
pasagarri izond. 'neurri batean onar
daitekeena'
pasaka (pilota-jokoa)
pasakari iz.
pasakor
pasaporte
pasaratu, pasara, pasaratzen. du ad. Heg.:
galtzerdi saretua pasaratu.
pasarazi, pasaraz, pasarazten. du ad.
pasarte
pasatu, pasa, pasatzen. 1 da/du ad. 'igaro':

albotik pasatu da. ( albotik pasa
da: Heg. Lgart. ) 2 da ad. 'gertatu'
pase: paseko hegaztia.
pasealeku
paseatu, pasea, paseatzen. da/du ad.:
karrozan paseatu ziren; bere astoa
paseatzen du.
paseo Heg.
pasibo
pasibotasun
pasiera Heg.
pasillo Heg. h. korridore
pasio 1 '(Jesu Kristoren) nekaldia' 2 g.er.
'irrika, grina'
pasio-lore Passiflora sp.
pasiotar
pasmo 1 'gangrena' 2 'zornea'
pasmo-belar Anagallis arvensis
paso 1 (karta-jokoan erabiltzen dena) 2 iz.
Ipar. 'zartakoa'
pasodoble
pasta 1 Zub. 'lan bat egiteko behar diren
ekaiak'
pasta 2 'orea'
hortzetako pasta
pastel Heg. Sin. pastiza
pastelgile
pastikatu, pastika, pastikatzen. da/du ad.
Ipar. 'aspertu, gogaitu'
pastilla
pastiza Ipar. Sin. pastel
pastoral 'Zuberoako teatroa'
patar Ipar. eta Naf. 'aldapa'
patari Bizk. 'piztia'
patartsu Ipar.
patata Solanum tuberosum
patata-zomorro edo patata zomorro
Leptinotarsa decemlineata Sin.
patata-koko, patata koko
patena
patentatu, patenta, patentatzen. du ad.
patente
paternalismo
patin 1 Bizk. 'putzu artifiziala'
patin 2 h. irristailu
patio
384
Hiztegi Batua
patogeno
patologia
patologiko
patriarka
patrika Heg. 'sakela'
patroi
patruila
pats
pattar 'edari bizia'
patu Heg. 'zoria'
patxada
patxadatsu
patxaran (edaria)
pauma Pavus cristatus
pausaje Heg. Herr. 'ibilera, pausoa
emateko modua'
pausaldi
pausaleku
pausarazi, pausaraz, pausarazten. du ad.
pausatu, pausa, pausatzen. 1 da ad. Batez
ere Ipar. 'atseden hartu'; 'hil'; 'jarri' 2
du ad. Batez ere Ipar. 'jarri, ipini'
pauso Heg. 'urratsa': pauso bat egin, eman.
pausoka
pausu 'atsedena, geldialdia'
paxtuera (hizkuntza)
pazia 'pertza'
pazientzia
pazientzia hartu
pazko
pe 1 '"p" letraren izena'
pe 2 [leku-denborazko kasuetan] Ipar.:
zuhaitz baten pera badoa etzatera.
peaje* e. bidesari; ordaintoki
pedagogia: pedagogia-metodoa.
pedagogiko
pedagogo
pedal
pedante
pedantekeria
pedaxu* e. petatxu
pederasta
pediatra
pediatria
pediera (hizkuntza)
pegar
pegargile
pegartara Ipar.
pegartegi
pehleviera (herritarra)
peioratibo
peita* e. beita
peitu Zah. Jas.: ur peituz zimeltzen den
lorea. (Zaharkitua edo jasoa da baina
ez biak batera)
peitu izan. da ad. 'falta izan': gauza
baten peitu naiz.
peitutasun Ipar. Zah. 'urritasuna, gabezia'
peka Heg. 'orina'
pekada Ipar. 'oilagorra'
pekari Tayassu sp.
pekatsu Heg.
pekatu* e. bekatu
pekazto Bizk. 'pekatsua'
pekindar (herritarra)
peko Ipar. 'azpikoa, mendekoa'
pelagiko
pelegrin Ipar. 'erromesa'
pelikano Pelecanus onocrotalus
pelikula Heg. h. film
pelota* e. pilota
peluka* e. ileorde
pena
pena izan. da ad. [3. pertsona
singularrean soilik erabiltzen da]
penagarri
penalti
penarazi, penaraz, penarazten. du ad.
penatu, pena/penatu, penatzen. da/du ad.
pendiz 'aldapa'
pendulu
penintsula Sin. erdiuharte
penitente
penitentzia
penizilina
pentagono
pentametro
pentano Kim.
pentoka Ipar. 'muinoa'
pentsabide
pentsaera
pentsaezin
385
Hiztegi Batua
pentsaketa 1 adlag. Ipar. 'pentsatzen':

pentsaketa dago. 2 'pentsatzea':
gizonak anitz pentsaketa egiten du.
pentsakizun
pentsakor
pentsalari
pentsamen 'pentsatzeko ahalmena'
pentsamendu
pentsamolde
pentsarazi, pentsaraz, pentsarazten. dio
ad.
pentsatu, pentsa, pentsatzen. du ad.
pentsatzaile
pentsio
pentsiodun
pentsu 1 Ipar. 'gogoeta, pentsamendua'
pentsu 2 Batez ere Heg. Herr. '(abereen)
bazka, janaria'
pentze 'belardia'
pentzudan Bizk.: arazo hori nire
pentzudan utz ezazue (nire
ardurapean).
peoi
peonia Paeonia officinalis
peontza
pepelerdo Bizk. (irain-hitza)
pepino Heg. Cucumis sativus Sin. luzoker
perdigoi Sin. draia
perediku (pastoralen hitzaurreari eta
azkenari ematen zaien izena)
perfektu 1 izond. 2* Gram. e. burutu
perfekzio
perfekzionatu, perfekziona,
perfekzionatzen. da/du ad.
perfume
pergamino
pergola
peria* e. feria
perifrasi
perigeo
peril Zah. 'arriskua'
perimetro
periodiko 1 izond. 'aldizkakoa': sistema
periodikoa. 2 iz. Heg. h. egunkari
periodo Batez ere Fis.
periskopio
peritonitis
peritu
peritutza
perka Perca fluviatilis
perkal
perla
perla-ostra edo perla ostra Pinctada
margaritifera
perlesia Heg. Herr. 'elbarritasuna'
perlesiadun izond. eta iz. 'elbarria'
perlesiatu izond. eta iz. Ipar. 'elbarria'
perloi Fam. Triglidae Sin. arraingorri
pernil Bizk. 'urdaiazpikoa'
perpaus
perpendikular
perra* e. ferra
perraitz Anthriscus cerefolium
perreka izond. Ipar. 'baztergarria, baliorik
gabekoa'
perretxiko
perrexil Petroselinum crispum
perruka* e. ileorde
persiera (hizkuntza)
perspektiba
pertika
pertola (arrantza-tresna) Sin. butroi
pertsegitu, pertsegi, pertsegitzen. du ad.
Heg.
pertsegitzaile
pertsekuzio
pertsiana Heg. 'sareta'
pertsona
pertsonaia
pertsonal izond.
pertxenta
pertz
perutar (herritarra)
pesia Ipar. 'kopuru handia'; 'uholdea'
pesiaka
pesimismo 'ezkortasuna'
pesimista 'ezkorra'
peskiza Ipar. 'itxaropena'
peskizan
peso (hainbat herritako (batez ere Hego
Ameriketako) dirua)
petalo 'lore-hostoa'
petatxatu, petatxa, petatxatzen. du ad.
petatxatzaile
386
Hiztegi Batua
petatxu 'adabakia'
peto 1 izond. Batez ere Bizk. 'berdina,
erabatekoa': aitaren petoa da seme
gaztea; euskaldun petoa; azkoitiar
petoa. 2 iz. Ipar. 'balio gutxiko dirua';
'hutsegitea'
peto-peto 'erabatekoa, benetakoa'
petral 1 izond.
petral 2 iz. 'teilatuko armadurako egur
luzekakoa, gapirioei eusten diena'
petraldu, petral/petraldu, petraltzen. da/du
ad.
petralkeria
petrikilo
petrolio
petunia Petunia sp.
petxa 1 Heg. 'zerga'
petxa 2 Zub. g.er. 'hutsa, akatsa'
petxatu, petxa/petxatu, petxatzen. du ad.
Heg. 'zerga ipini'
petzero Ipar. 'mendekoa'
peza 1 Ipar. 'zatia, puska' 2 Ipar. 'makinatresnetako zati alda daitekeena' 3
Ipar. 'txanpona'
pezako 'zati bakarrekoa': pezako
galtzak.
pezeta
pezoi '(lurrezko) hesia'
pezoin* e. pezoi
pezu iz. eta izond. Zub. 'pisua'
phnompenhdar (herritarra)
pianista
piano
piano-jotzaile edo piano jotzaile
piastra
pier* e. fier
pieza
pigmentazio
pigmentu
pigmeo
pijama
pijo Gip. 'trebea, behar bezalakoa': andre
prestu eta pijoa; Bautista Basterretxe
mutiko pijoa.
pik adlag. Ipar. (pilotan)
pika 1 Heg. 'lantza, ezten-haga'
pika 2 Ipar. 'mika'
pikabuztan Ipar.
pikadore Heg.
pikaldi Ipar. 'ebakialdia'
pikante 'mina, bizia'
pikarazi, pikaraz, pikarazten. dio ad.
pikardia Heg. Herr.: kurloiek pikardia
handiak egiten dituzte garitan eta
artotan; pikardiak esan.
pikaro Heg. Herr.
pikarrai adlag. Zub. 'biluzik': pikarrai
ezarri zuten.
pikart Ipar. 'nabarra'
pikatu, pika, pikatzen. 1 du ad. 'ebaki' 2
du ad. '(harria) landu' 3 du ad.
'zorroztu (sega, etab.)'
pikatzaile
pike 1 (oihal mota)
pike 2* e. bike
pike 3* e. piko 2
piko 1 1 iz. Ipar. 'ebakia': zauriaren
gaineko pikoa. 2 iz. Ipar. 'esaldi
zirikagarria, mingarria'; 'ateraldi bizia'
3 iz. Ipar. (dantzakoa) 4 iz. Ipar.
(bertsokoa)
piko 2 izond. 'aldapatsua'
piko 3* e. piku
pikoi iz. Ipar. 'goldearen hortza'
pikondo Ficus carica
pikor: gari-pikorrak; ardi-pikorrak; pikor
bat (pixka bat).
pikorka 'apurka'
pikorkatu, pikorka/pikorkatu, pikorkatzen.
da/du ad. 'xehatu, pikorretan desegin'
pikorta
pikortatsu
pikortsu
pikota Ipar. 'nafarreria'
pikotx
piku
piku-masustondo edo piku
masustondo Ficus sycomorus
pikutara
pikutara bidali
pikutara bota
pikutara joan
pil-pil 1 adlag. 'pilpiratuz' 2 adlag.
'borborka'
pil-pilean: bakailaoa pil-pilean.
pila 1 'multzo handia'
387
Hiztegi Batua
pila 2 'bateria'
pilaka
pilare
pilatu, pila/pilatu, pilatzen. da/du ad.
pilatzaile
pilda iz. Ipar. 'piltzarra'
pilixka Ipar. 'pixka, kopuru txikia': sospilixka bat.
pilo Batez ere Bizk.
pilota
pilota-plaza edo pilota plaza Ipar.
'pilotalekua'
pilotagile
pilotaleku
pilotari
pilotazale
pilotu
pilotutza
pilpilka
pilpira
pilpiraka
pilpiratu, pilpira/pilpiratu, pilpiratzen.
zaio ad.
piltzar 1 iz. Ipar. 'ehun-zati hondatua':
piltzarrez jantzia. 2 izond. Ipar.
'zarpaila, arlotea'
piltzarketari Ipar.
piltzarki 'piltzar-zatia'
piltzartu, piltzar/piltzartu, piltzartzen. da/
du ad.
pilula
pinaburu
pinakoteka
pinazi
pindar Ipar. 'txinparta'
pindarka
pindartsu
pindartu, pindar/pindartu, pindartzen. da/
du ad. 'haserretu'
pinguino Spheniscus sp.
pinpilinpauxa Liter. 'tximeleta'
pinpirin 1 iz. Ipar. 'tximeleta' 2 izond.
'pertxenta'
pinporta
pinta (eduki-neurria)
pinta-erdi edo pinta erdi
pintada Numida meleagris
pintarazi, pintaraz, pintarazten. dio ad.

pintarratu izond. 'nabarra'
pintatu, pinta, pintatzen. du ad. Sin.
margotu
pintatzaile
pinto izond.: behi pintoa.
pintore
pintura Sin. margo
pintz Ipar. 'baba, pusla'
pintzel
pinu Pinus sp. Sin. ler
pinudi Sin. lerdoi
piongiangdar (herritarra)
pipa
pipa erre
pipa hartu
pipakada
pipatara Ipar. 'pipakada'
pipatu, pipa/pipatu, pipatzen. du ad. Ipar.
piper Capsicum annuum
piper egin 'sasieskola egin'
piper-opil edo piper opil
piperbeltz
pipermin Capsicum annuum
pipermorro Capsicum annuum
piperrada
piperrauts
pipertsu
pipertu, piper/pipertu, pipertzen. da/du ad.
pipi
pipiak jo
pipi-hauts edo pipi hauts
pipiatu, pipia, pipiatzen. da/du ad.: mahai
pipiatuak.
pipil
pipildu, pipil/pipildu, pipiltzen. da ad.:
landarea pipildu da.
pipita 'hegaztien aholegarra'
piragua
piramide
piraa Pygocentrus sp. eta Pygopristis sp.
eta Serrasalmo sp.
pirata
pirita
piro '(antzara edo ahate) kumea'
piroteknia
piru 'haria'; 'izpia'; 'zuntza'
388
Hiztegi Batua
piruka
pisaldi
pisatu, pisa, pisatzen. du ad.
pisatzaile
pista 'bidea'
pistatxo
pistatxondo Pistacea vera
pistilo Sin. lore-orratz, lore orratz
pistoi
pistola
pisu 1 iz. 'lurraren erakarmen-indarra';
'tresna, pisatzekoa' 2 izond. 'astuna,
pisu handikoa'
pisu izan
pisuzko: pisuzko arrazoiak.
pisudun
pisugarri 'astungarria'
pisutasun
pisutsu
pisutu, pisu/pisutu, pisutzen. da/du ad.
'astundu, pisuago bihurtu'
piszina* e. igerileku
pitar
pitean: pitean behin; pitean-pitean;
txitean-pitean.
pitika Ipar. 'antxumea'
pitilin Heg. Lgart. 'zakila'
pitin
pitinka
pitinka-pitinka
pitoi Pythonidae
pitrail* e. petral 2
pits* e. bits; fits
pitxer
pitxerdi
pitxergile
pitxerkada
pitxertara Ipar. 'pitxerkada'
pitxi* e. bitxi
pitxo Ipar. Lgart. 'zakila'
pitzadura
pitzarazi, pitzaraz, pitzarazten. du ad.: sua
pitzarazi.
pitzarazle
pitzatu, pitza, pitzatzen. da/du ad.
pixa
pixa egin
pixagale
pixagaletu, pixagale/pixagaletu,
pixagaletzen. da/du ad.
pixar Adkor. 'pizarra'
pixka
pixka bat
pixkaka
pixkana
pixkanaka
pixoihal
pixontzi iz. eta izond.
pizar 'pixka, apur': diru pizar bat bildu
dute.
pizberritu, pizberri, pizberritzen. da/du
ad. 'berpiztu'
pizgailu
pizgarri
pizkor* e. bizkor
pizkunde
pizta Bizk. 'makarra'
piztarazi* e. pitzarazi
piztia
piztikeria
piztitxo
piztitzar
piztu, pitz, pizten. da/du ad.
piztuera
pizu* e. pisu
pizza
plagiatu, plagia, plagiatzen. du ad.
plagio
plaka
plama Ipar. 'orrialdea'
plan
planeta: planeta-sistema.
planetario 1 iz.: Irueko planetarioa. 2
izond. ( sistema planetarioa h.
planeta-sistema )
plangintza
plankton
plano iz.
planta 'itxura': hura zen mutilaren planta!;
planta ederrean iritsi zinen zeure
txapela galduta.
plantak egin 'itxurak egin'
plantain Plantago maior Sin. zain-belar
planteamendu
389
Hiztegi Batua
planteatu, plantea, planteatzen. du ad.

Heg.
planto egin Lgart.
planto interj.
plantxa 1 h. xafla
plantxa 2 h. lisaburdina
plantxatu, plantxa/plantxatu, plantxatzen.
du ad. h. lisatu
plasma
plasta-plasta adlag.
plastada
plastika
plastiko
plat Ipar. h. plater
plataforma
platano 1 Platanus hybrida Sin. albo 2
platano 2 Heg. h. banana
platanondo Heg. h. bananondo
plater: platera hautsi.
plater-ikuzgailu edo plater
ikuzgailu
platerkada
platino
plato 'telebista edo zinemako agertokia'
platondar iz. eta izlag.
platoniko izond.
platuxa Pleuronectes platessa
plaunkai Eraik.
plaust interj. eta onomat. Bizk.
plaustada Bizk. 'jaustea, erortzea'
plaza
plazagizon
plazaratu, plazara/plazaratu, plazaratzen.
da/du ad.
plazatxo
plazenki Ipar. 'atseginez'
plazent izond. Ipar. 'atsegina'
plazer: plazerezko negarrez bustirik
begiak.
plazer izan. du ad.
plebe
plebeio
plebiszitu
plegarazi, plegaraz, plegarazten. du ad.
Ipar.
plegatu, plega, plegatzen. 1 da/du ad.

Ipar. 'tolestu' 2 da/du ad. Ipar.
'makurtu, menderatu'
plegu 1 Batez ere Ipar. 'tolesa' 2 Batez ere
Ipar. 'ohitura'
plei-plei adlag. 'erabat, osoki'; 'ugari'
pleini izan. 1 da ad. Ipar. 'kexatu': zertaz
pleini zara? 2 du ad. Ipar. 'erruki
izan': pleini dut nagusi honen
langilea.
pleinitu, pleini/pleinitu, pleinitzen. da ad.
Ipar. 'pleini izan': flakaturik zirela
pleinitzen ziren.
pleinu Ipar. 'auhena, intziria'
pleka: laxoan, errebotean edo plekan;
plekako jokoa.
plekari iz.
pleura
pleuresia
pleuritis
plisti-plasta
plomada* e. plomu 1
plomatu, ploma, plomatzen. du ad.
'plomuan ezarri'
plomu 1: pareta plomuan ezarri.
plomu 2 h. berun
plubiometro h. euri-neurgailu edo euri
neurgailu
plural
plus Mat.
plutonio
pneumatiko
pneumonia
pobre
pobreki
pobretasun
pobretu, pobre/pobretu, pobretzen. da/du
ad.
pobrezia Ipar. eta Naf. 'pobretasuna'
poderio [ -en poderioz egituran
erabilia]: bertako eta kanpoko
indarren poderioz.
podgoricar (herritarra)
podium
podologia
podologo
poema
poemagintza
390
Hiztegi Batua
poesia
poeta
poetika
poetiko
poetikotasun
pohnpeiera (hizkuntza)
poker 1 (karta-jokoa)
poker 2 Ipar. 'korrokada'
polaina Heg.
polbora* e. bolbora
polemika
polemiko
polemista
polen Sin. lore-hauts, lore hauts
poliandria
poliedro
poliester
polifonia
polifoniko
poligamia
poligamo
poliglota
poligono
poliki 1 'aski egoki' 2 'astiro'
poliklinika
polikopia
polikopiatu, polikopia/polikopiatu,
polikopiatzen. du ad.
polimerizatu, polimeriza, polimerizatzen.
du ad. Kim.
polimero Kim.
polinizatu, poliniza, polinizatzen. du ad.
polinizazio
polinomio
poliomielitis
polipo Fil. Coelenterata
polisemia
polisemiko
polit
politasun
politeismo
politeista
politika
politikari
politikero Pei.
politiko izond.
politikoki
polito Bizk. 'poliki, aski egoki'

politu, polit/politu, politzen. da/du ad.
poliza 'agiria'
polizia 1 (elkartea) 2 'garbitasuna'; 'ardura'
3 h. poliziako; poliziakide
polizia-etxe edo polizia etxe
poliziakide iz.
poliziako iz. (kidea)
polka
polo: hego-poloa, ipar-poloa.
poloniar (herritarra)
poloniera (hizkuntza)
poltsa
poltsatxo
poltsero Heg. Lgart. 'diruzaina'
poltsiko Heg. 'sakela'
poltsikoratu, poltsikora/poltsikoratu,
poltsikoratzen. du ad. Heg.
ponpa Sin. uhaga
ponpatu, ponpa/ponpatu, ponpatzen. du
ad.
ponte
popa 1 'itsasontziaren atzealdea' 2 Lgart.
'ipurdia'
haizea poparean
pope 'ortodoxoen apaiza'
populatu, popula, populatzen. du ad.
populazio
populismo
populu Ipar.
pordoi
pordondantza
porlan
pornografia
poro
porotsu
porro Ipar. 'puska'
porrokatu 1, porroka, porrokatzen. du ad.
'hautsi, xehatu'; 'suntsitu, desegin'
porrokatu 2 izond.: langile porrokatuak.
porrot
porrot egin
porrot eragin
porru Allium porrum
porrujorra
porrusalda
portaera
391
Hiztegi Batua
portatu, porta, portatzen. da ad.

portauprincetar (herritarra)
portlouistar (herritarra)
portmoresbiar (herritarra)
portofspaindar (herritarra)
portonovoar (herritarra)
portu
portugaldar Sin. portuges
portugalera Sin. portuges
portuges 1 (herritarra) Sin. portugaldar 2
(hizkuntza) Sin. portugalera
porturatu, portura/porturatu, porturatzen.
da/du ad.
porturatze
portvilatar (herritarra)
portzelana
portzentaje h. ehuneko
posibilitate
posible
posible izan. da ad.
positibo
posizio Tekn.
pospolin 'galeperra'
pospolo
posta
posta-kode edo posta kode
posta-kutxa edo posta kutxa
posta-tren edo posta tren
postari
postetxe
postontzi
postposizio Gram.
postu
postura Bizk. 'apustua'
pot
pot egin
pota Ommastrephes sagittatus
potasa
potasio
pote Heg. h. poto
potentzial
potin Bizk. (txalupa mota)
potka
poto 1 Heg. (ontzia) 2 Heg.
(bertsolaritzakoa)
poto egin
potolo
potret Ipar. 'argazkia, erretratua'

potro Lgart. 'barrabila'
potrojorran
pottoka 'Euskal Herriko zaldi txikia'
pottoko 'zaldikumea'
potxolo Adkor.
poxelagarri iz. Ipar.
poxelatu, poxela, poxelatzen. du ad. Ipar.
poxelatzaile Ipar.
poxelu Ipar. 'oztopoa, eragozpena'
poxi Ipar.
poxi bat 'apur bat'
poxika
poxpolin izond. 'pertxenta, liraina'
poxpolu* e. pospolo
poz
pozak egon
pozak ibili
pozaren pozez
pozaldi
pozarren adlag. '(oso) pozik'
pozbide
pozgabetasun
pozgabetu, pozgabe/pozgabetu,
pozgabetzen. da/du ad.
pozgarri izond. eta iz.
pozik
pozkari Bizk. 'poza, alaitasuna'
pozkida Jas. 'kontsolazioa'
pozkidatu, pozkida/pozkidatu,
pozkidatzen. da/du ad. Jas.
pozkor
pozoi
pozoidun
pozoikeria
pozoitsu
pozoitu, pozoi/pozoitu, pozoitzen. da/du
ad.
pozoitzaile
poztasun
poztu, poz/poztu, pozten. da/du ad.
pragatar (herritarra)
pragmatika
pragmatiko
pragmatismo
praiatar (herritarra)
praka pl.: praka-pare bat.
392
Hiztegi Batua
praka-barren edo praka barren:

praka barrena hartu.
prakrito (hizkuntza)
praktika
praktikatu, praktika/praktikatu,
praktikatzen. du ad.
praktiko
praktikotasun
praxi
predikari
predikatu 1, predika, predikatzen. du ad.
predikatu 2 iz. Gram., Log.
predikatzaile
prediku
prefazio
prefektu: Erromako prefektua.
prefet Ipar.
prefosta Zub. 'dudarik gabe'
pregoi
pregoilari
pregonatu, pregona, pregonatzen. du ad.
prehistoria h. historiaurre
prejitu* e. frijitu
prelatu iz.
preludio
premia
premiadun
premia izan. du ad.
premialdi
premiatsu
premiatu, premia/premiatu, premiatzen.
du ad. 'behartu'
premiazko
premisa
premu Ipar. 'seme nagusia'; 'oinordekoa'
premugo Ipar.
premutasun Ipar.
prenda 1 Heg. Beh. 'bahia' 2 Heg. Zah.
'dohaina'
prentsa
prentsatu, prentsa/prentsatu, prentsatzen.
du ad.
prentsaurreko
preparatu, prepara, preparatzen Zah.
'prestatu, apailatu'
preposizio
presa 1
presa izan. du ad.

presako
presa 2 'urtegia': ura joanda presa egin.
presaka
presakako
presarazi, presaraz, presarazten. du ad.
presati
presatu, presa/presatu, presatzen. da/du
ad.
presentatu, presenta, presentatzen. du ad.
Batez ere Ipar. 'aurkeztu'
presente
presentzia
preseski
presidente 'lehendakaria, burua'
presidenteorde
presidentetza
presio
presku Bizk. 'mertxika'
preso
preso altxatu
presondegi
presozain
prest: dantzara joateko borondate presta;
prest dago edozertarako.
prest-presta Ipar.
prestaera
prestaketa
prestakin iz.
prestakizun
prestakuntza
prestalan
prestamen: biderako prestamenak egin.
prestarazi, prestaraz, prestarazten. du ad.
prestasun
prestatu, presta, prestatzen. 1 da/du ad.
'gertatu, apailatu' 2 du ad. g.er.
'mailegatu'
prestatzaile
prestigio
prestik Zub. Zah.
prestu
prestuki
prestutasun
prestutu, prestu/prestutu, prestutzen.
da/du ad. g.er.
pretoriar (herritarra)
393
Hiztegi Batua
prezagarri Ipar.
prezarazi, prezaraz, prezarazten. du ad.
Ipar.
prezatu, preza, prezatzen. 1 du ad. Ipar.
'balioetsi, aintzakotzat hartu,
estimatu': ekaitza iragan denean
prezatzen duzu eguraldi ona. 2 da ad.
Ipar. 'harrotu': zeure ohoinkeriaz
prezatzen bazara.
prezeski* e. preseski
preziagarri* e. prezagarri
preziatu izond. 'balio handikoa': harri
preziatuak (harribitxiak).
prezio
pribatu izond.
pribilegio
primario 'lehena, nagusia'; 'beste zerbaiten
aurretikoa'; 'oinarrizkoa'
primate
primitibo izond.: Euskal Herriko gizon
primitiboa (lehen gizona).
printza 1 '(egurraren) zatitxoa' 2 'izpia':
eguzki printzak.
printzatu, printza/printzatu, printzatzen.
da/du ad. 'zartatu'
printze
printzerri: Kataluniako Printzerria.
printzesa
printzipio 1 'hastapena, oinarria' 2* e.
hasiera; haste; hastapen
priore
prisma
pristinar (herritarra)
proba: liburuaren lehen probak;
Unibertsitatera sartzeko probak; idiprobak.
probalari
probaleku
probatu, proba/probatu, probatzen. 1 du
ad.: idiak probatu; laguna probatzeko
esan zuen hori. 2 du ad. 'dastatu': ez
dut urtebetean ardorik probatu.
probeta
probetxatu* e. aprobetxatu
probetxu
probetxuzko
probetxugabe izond.
probetxugarri
probidentzia
probintzia
probintzial iz. eta izond.
problema
produktu
produkzio 'ekoizpena'
produzitu, produzi, produzitzen. du ad.
'ekoitzi'
profanatu, profana, profanatzen. du ad.
profanatzaile
profanazio
profano
profesa Erl.
profesio
profesional izond. eta iz.
profesionalizatu, profesionaliza,
profesionalizatzen. da/du ad.
profesionaltasun
profeta
profetiko
profetizatu, profetiza, profetizatzen. du
ad.
profezia
profitatu, profita, profitatzen. du ad. Ipar.
Herr.
programa
programatu, programa/programatu,
programatzen. du ad.
programatzaile
programazio
progu 'dolua'
proiektagailu
proiektatu, proiekta, proiektatzen. du ad.
proiektil* e. jaurtigai
proiektu
prokontsul
prokuradore
proletario
promes
promes egin
promestu, promes/promestu, promesten.
du ad.: Lur promestua.
prometatu, prometa, prometatzen. du ad.
Ipar. Zah. 'promestu, agindu'
pronostiko
pronto Heg. Herr. h. prest
propaganda
394
Hiztegi Batua
propano
propietate
propio
proportzio 1 'erlazioa, egokitasuna'
proportzio 2 Heg. Herr. 'aukera'
proportzional
proportzionaltasun
proposamen
proposatu, proposa, proposatzen. du ad.
prosa
prosalari
prosazale
proselitismo
proselito
prosodia
prostata
prostituta
prostituzio
protagonismo
protagonista
proteina
protesi
protesta Heg.
protesta egin
protestante
protestantismo
protestatu, protesta/protestatu,
protestatzen. du ad.
protoi
protokolo
protoplasma
protozoo
prozedura 1 'eginbidea, jarraibidea'
prozedura 2 Ipar. h. isun
prozesio
prozesu
psike
psikiatra
psikiatria
psikoanalisi
psikoanalista
psikolinguista
psikolinguistika
psikologia
psikologiko
psikologo
psikopedagogia
psikosi
psikoterapia
pterodaktilo
pubertaro
pubertasun
publikatu, publika, publikatzen. du ad.
publiko ( Sin. herri(-) ) Sin. ageriko;
jendaurreko
publikoki
publikotasun
publizitate
puda Ipar. (aihotz mota)
puding* e. budin
puertorricar (herritarra)
puies Ipar.
puiesak eman
pulpitu Heg.
pultsu
pulunpa Ipar. 'murgilaldia'
pulunpaka
pulunparazi, pulunparaz, pulunparazten.
du ad.
pulunpatu, pulunpa/pulunpatu,
pulunpatzen. da/du ad.
puma Felis (puma) concolor
punjabera (hizkuntza)
punpa 'pilotaren botea'
punpa-laster edo punpa laster
punpaka
punpuila Ipar. 'burbuila'
punpuilaka
punta
puntada
puntadun
puntapax (iltze mota)
puntu
puntu kardinal
puntuazio
pure
pure egin
puregailu
purga
purgatorio
purgatu, purga/purgatu, purgatzen. du ad.
purismo
purista
puritano
395
Hiztegi Batua
purpura
purra interj.
purrust
purrust egin
purrustada
purrustadaka
purrustaka
purrustan adlag. Ipar. 'ugari'
purtzil izond.
purtzilkeria
puru 1 izond. 'hutsa, garbia'
puru 2 Heg. 'zigarroa'
pusaka Ipar. 'bultzaka'
pusatu, pusa, pusatzen. du ad. Ipar.
'bultzatu'
puska
puskaka
puskatu, puska/puskatu, puskatzen. du ad.
puskatxo
puskatzaile
puskatzar
pusketa Gip.
pusketaka Gip.
pusketatxo Gip.
pusla Bizk. 'larruazaleko handitu urtsua'
puta
putakume
putar Ipar. 'zaldiaren edo astoaren ostikoa'
putaseme
putazale
putiko Ipar. 'mutikoa'
putre Gyps fulvus Sin. sai
putz
putzak eduki
putzak eman
putzak hartu
putz egin
putzontzi izond. 'harroa'
putzu
putzuratu, putzura, putzuratzen. da ad.
puxika Bizk. 'maskuria'
puxtarri
puzgailu
puzka
puzker
puztu, putz/puztu, puzten. da/du ad.
puzzle
q (ku)
qatartar (herritarra)
quasar
quitoar (herritarra)
quorum
r (erre)
rabatar (herritarra)
radar
radio
raja
rally
ramadan
rangundar (herritarra)
ranking
rapsoda
rapsodia
razional* e. arrazional
razionalismo* e. arrazionalismo
razionalista* e. arrazionalista
record* e. errekor
referendum
rekete* e. errekete
renio
reykjavikar (herritarra)
riadar (herritarra)
rifle* e. errifle
rigatar (herritarra)
rito* e. erritu
robot
rock-and-roll
rodio
rol
ron
roseautar (herritarra)
royalty
ruandar (herritarra)
rubidio
rugby* e. errugbi
ruleta* e. erruleta
ruteniera (hizkuntza)
rutenio
s (ese)
sabai
sabaiaurreko Hizkl.
sabaikari Hizkl.
sabel
sabelalde
396
Hiztegi Batua
sabelaldi
sabelandi izond.
sabeldu, sabel/sabeldu, sabeltzen. da/du
ad.: horma sabeldu da.
sabeleratu, sabelera, sabeleratzen. du ad.
sabeleri 'ardien eta ahuntzen beherakoa'
sabelkeria
sabelki 'sabeleko okela'
sabelkide izond.
sabelkoi
sabelkoikeria
sabelmin
sabi Amaranthus sp.
sable 1 (arma mota)
sable 2 Ipar. Zah. 'hondarra, harea'
sabotaje
saburdin Trachinus vipera
sadiko
sadismo
saduzear
safari
sagailo 'itsaskia'; 'itsaso nahasia'
sagar
sagara Erl.
sagarapen Erl.
sagaratu, sagara/sagaratu, sagaratzen. du
ad. Erl.
sagaratze Erl.
sagardi Sin. sagasti
sagardo
sagardotegi
sagarroi Ipar. eta Naf. Erinaceus
europaeus Sin. kirikino; triku
sagarrondo Malus sylvestris
sagasti Sin. sagardi
sagu
sagu-arte 'sagutegia'
sagu-belar edo sagu belar
Hieracium pilosella Sin. errabiabelar, errabia belar
sagutegi
sagutxo
saguzar
saharar (herritarra)
sahaski
sahasti
sahats
sahatsuri Ipar. 'satitsua'

sahets* e. saihets
sai Gyps fulvus Sin. putre
saiakera
saiaketa
saiakuntza
saialdi
saiarazi, saiaraz, saiarazten. du ad.
saiatu, saia, saiatzen. 1 da ad.: ikasle
saiatua. 2 du ad.: dendan zortzi
alkandora saiatu zituen, baina denak
txiki zituen.
saieta
saietera 'saieta-zuloa'
saihesbide 'hirigunea saihesten duen bidea'
saiheska
saiheski iz.
saihestu, saihets/saihestu, saihesten. 1 da
ad. 'bidetik atera, baztertu' 2 du ad.:
traba eta debekuak saihesteko.
saihets
saihets-hezur edo saihets hezur
sail
sailean 'ilaran'
sailburu
sailburuorde
sailburuordetza
sailka
sailkapen
sailkatu, sailka/sailkatu, sailkatzen. du ad.
sailordetza* e. sailburuordetza
saindu Ipar. Jas. h. santu
sainduetsi, sainduets, sainduesten. du ad.
sainduki Ipar.
saintgeorgestar (herritarra)
saintjohnstar (herritarra)
saintvincentar (herritarra)
saio
saka egin 'bultza egin'
sakabanatu, sakabana, sakabanatzen.
da/du ad.
sakabanatzaile
sakadura
sakan
sakangune
sakarina
397
Hiztegi Batua
sakatu 1, saka/sakatu, sakatzen. 1 du ad.

'jo' 2 du ad. 'zapaldu' 3 du ad.
'engainatu'
sakatu 2, saka/sakatu, sakatzen. du ad.
'sakea atera'
sakatzaile
sake
sakela
sakeladun
sakelaratu, sakelara/sakelaratu,
sakelaratzen. du ad.
sakhera (hizkuntza)
sakon
sakondu, sakon/sakondu, sakontzen. du
ad.
sakonera
sakonki
sakontasun
sakonune
sakramentino
sakramentu
sakratu izond.
sakre Ipar. 'madarikazioa'
sakreka adlag.
sakrifikatu, sakrifika, sakrifikatzen. da/du
ad.
sakrifizio
sakrilegio
sakrilego
sakristau
sakristautza
sakristia
sakro Anat.
sala 'aretoa'
salabardo
salaketa
salakuntza
salami
salarazi, salaraz, salarazten. 1 dio ad.
'salatzera behartu' 2 dio ad. 'saltzera
behartu'
salatari
salataritza
salati
salatu, sala/salatu, salatzen. du ad.
salatzaile
salbabide
salbagarri
salbai Ipar. 'basatia'
salbaikeria Ipar.
salbaiki Ipar.
salbamen
salbamendu
salbarazi, salbaraz, salbarazten. du ad.
Salbatore Ipar. 'igokundea'
salbatu, salba, salbatzen. da/du ad.
salbatzaile
salbazio
salbe
salbia Salvia sp.
salbide
salbu: fededun guztiak, salbu zaharrak eta
eriak; horiekin denekin, hasi berri
diren zenbaitekin salbu, kantatu dut
askotan.
salbuespen
salbuetsi, salbuets, salbuesten. du ad.
salda
saldatsu
saldo Ipar. eta Naf. 'talde (handia)'
saldoka
saldu, sal, saltzen. du ad.
saldukeria
salerosi 1, saleros, salerosten. du ad. g.er.
salerosi 2 iz.
salerosketa
salerosle
salerospen
saleroste
salerostegi
salerostun
salesiano
salestar
saletxe 1 (ardiena) 2 'saltokia'
salgai 1 pred.: salgai dagoen liburua. 2 iz.:
Europa guztiko salgaiak itsasoz
zabaltzen zituen.
salketa
salletar
salmahai
salmenta
salmo
salmogile
salmonella Gen. Salmonella
398
Hiztegi Batua
salmonellosi
salneurri
salomondar (herritarra)
saltagailu
saltaka
saltarazi, saltaraz, saltarazten. du ad.
saltatu, salta, saltatzen. da ad. 'salto egin'
saltegi
salto Sin. jauzi
salto egin
saltoka
saltokari
saltoki
saltsa
saltsatu, saltsa/saltsatu, saltsatzen. du ad.
saltsero Heg. Herr.
saltxitxa
saltzaile
salvadortar (herritarra)
sama 1 Bizk. 'lepoa' 2 Bizk. 'eztarria'
samalda Gip. 'aldra, talde handia'
samaldan
samaldaka
samar: berandu samar etorri da;
aurreratu samarra du bere lana.
samariar
samartu. da/du ad. [aspektu burutuan
bakarrik erabiltzen da, aurretik
partizipioa edo izenondoa duela]:
isildu samartu zirenean.
samats Ipar. 'ongarria, simaurra'
samin
saminaldi
saminarazi, saminaraz, saminarazten. du
ad.
samindu, samin/samindu, samintzen.
da/du ad.
samindura
samingarri
saminki
saminkor
samintasun
samoar (herritarra)
samoera (hizkuntza)
samur 1 izond. 'gogortasunik ez duena' 2
iz. Ipar. 'haserrea'
samurdura Ipar.
samurgo Ipar. 'haserrea'

samurkeria
samurki
samurkor Ipar.
samurraldi Ipar.
samurrarazi, samurraraz, samurrarazten.
du ad. Ipar.
samurtasun
samurtu, samur/samurtu, samurtzen. 1 da/
du ad. 'bigundu' 2 da/du ad. Ipar.
'haserretu'
san
sanatar (herritarra)
sanba
sandalia
sandalo Santalum sp.
sandia 1: urlia, sandia eta berendia.
sandia 2 h. angurri
sandu Naf. h. santu
sandwich
saneatu, sanea, saneatzen. du ad.
sango (hizkuntza)
sanjosetar (herritarra)
sanjuandar (herritarra)
sankistar (herritarra)
sanmarinoar (herritarra)
sano 1 izond. 'osasuntsua': gizon sanoa;
sagar sanoa. 2 adlag. Bizk. Herr.
'oso'; 'asko'
sansalvadortar (herritarra)
sanskrito
santa
santa sekula edo santa sekulan
'sekula santan'
santaluziar (herritarra)
santiagotar (herritarra)
santifikatu, santifika, santifikatzen. da/du
ad. g.er. 'santutu'
santodomingoar (herritarra)
santu
santugile
santuki adlag.
santutasun
santutegi
santutu, santu/santutu, santutzen. da/du
ad.
santzo* e. zantzo
399
Hiztegi Batua
saotometar (herritarra)
sapa 1 Batez ere Ipar. 'sargoria' 2 'txima':
ile-sapa.
sapai* e. sabai
sapar
sapelar Stellaria media
sar-atera iz. Ipar.: sar-atera bat egin.
sar-ilki iz. Ipar.
sar-jalgi iz. Ipar.
sarajevoar (herritarra)
saraldi 'jorraldia'
sarats* e. sahats
saratu, sara, saratzen. du ad. 'jorratu'
sarbide
sarda: antxoa-sardak.
sardana (dantza mota)
sarde
sardeka iz. Ipar. 'bi hortzeko sardea'
sardetu, sarde/sardetu, sardetzen. da ad.:
bidea sardetzen den lekura iritsi
ginen.
sardexka
sardina Sardina pilchardus
sardina zahar
sardinzar Clupea harengus harengus
sardio (harri fin mota)
sardonize 'agata horixka'
sare
sarealdi
saregile
sarekada
sareratu, sarera/sareratu, sareratzen. da/du
ad.
sareta: leihoko saretatik argia sartzen zen.
saretu, sare/saretu, saretzen. da ad.:
jertsea ukondoetan saretzen hasi zaio.
sarezain
sareztatu, sarezta, sareztatzen. du ad. Ipar.
'pasaratu'
sargazo Sargassum sp.
sargia Ipar. 'sarrera'
sargori
sargoritu, sargori/sargoritu, sargoritzen.
du ad.
sargune
sari
sarigarri izond. eta iz.: obra sarigarriak;

sarigarritzat zerbait ematen badiozu,
emana gehiagorekin itzultzen dizu.
sariketa
saripeko iz. 'soldatapekoa'
saritu, sari/saritu, saritzen. du ad.
saritzaile
sariztatu, sarizta, sariztatzen. du ad. Batez
ere Ipar. 'saritu': asko alditan gezurra
da sariztatua.
sariztatzaile
sarjentu
sarkor
sarkorki
sarkortasun
sarleku
sarobe* e. saroi
saroi
sarpoil Thymus serpyllum
sarraila
sarrailagile
sarrailagintza
sarraldi
sarrarazi, sarraraz, sarrarazten. du ad.
sarrarazle
sarraski
sarraskitu, sarraski/sarraskitu,
sarraskitzen. du ad.
sarrastatu* e. zarrastatu
sarrazeno
sarrera
sarri 1 adlag. 'berehala'; 'maiz': berriz
piztuko dela sarri; kontatzen dituen
gertaerak huskeriak dira sarri; ahal
bezain sarri (Ipar. 'ahal bezain laster').
2 izond.: baso sarria; oihal sarria.
sarri arte 'gero arte'
sarri askotan
sarritako
sarritan 'maiz'
sarritxo
sartalde
sartaldeko
sartaldetar
sartaurre 'hitzaurrea'
sartu, sar, sartzen. da/du ad.
sartu-irten Heg.: sartu-irten bat egin.
400
Hiztegi Batua
sartzaile
sartze iz.: hiri-sartze guztietan ezarria.
sasi
sasi-txori Hippolais polyglotta
sasiama Lonicera sp.
sasiarte
sasidi
sasieskola
sasieskola egin
sasiezkontza
sasijainko
sasijakintsu
sasijakitun
sasiko: irakurgai hori ez da sasikoa, badu
bere jabea.
sasikume
sasiletradu Heg.: sasiletraduentzat ez
dago legerik.
sasimediku
sasipe iz.: sasipe batean ezkutaturik.
sasiprofeta
sasite
sasitegi
sasitsu
sasitu, sasi/sasitu, sasitzen. da/du ad.
sasitza Bizk.
saski
saskibaloi
saskigile
saskigintza
saskika
saskil Bizk. 'narrasa'
saskiratu, saskira/saskiratu, saskiratzen.
da/du ad.
saskitara Ipar.
saskitaraka
sasoi: ereiteko sasoia; non zegoen sasoi
hartan horien nagusitasuna?
sasoian egon
sasoiko: gazteak, sasoikoak eta
zaharrak; sasoiko barazkiak.
sasoitsu
sastada
sastaka
sastakada
sastakai
sastakatu, sastaka/sastakatu, sastakatzen.

du ad. 'arma zorrotz bat sartu'
sastako Batez ere Ipar.
sastakoan Ipar. 'bat-batean'
sastatu, sasta, sastatzen. du ad. 'ziztatu'
sastegi Bizk. 'simaurtegia'
sastraka iz.
sastre Heg. h. jostun
satagin Naf. 'basasagua'
satan
satandera Bizk. 'erbinudea'
sataneria
satelite
satira
satiriko
satiro
satisfazio Zah.: neure bekatuen
satisfaziotan.
satitsu Crocidura russula
sator Talpa europaea
sator-lan edo sator lan
sator-pila edo sator pila
sator-zulo edo sator zulo
sats Bizk. 'simaurra'
satsu 'lohia, zikina'
satsudura
satsukeria
satsutasun
satsutu, satsu/satsutu, satsutzen. da/du ad.
saudiarabiar (herritarra)
sauna
saxofoi
saxofonista 'saxofoi-jotzailea'
scanner* e. eskaner
scout* e. eskaut
sebo Heg. 'bilgorra'
seda* e. zeta
seduktore 'limurtzailea'
seduzitu, seduzi, seduzitzen. du ad.
'limurtu'
sefardi
sega 1: sega pikatu. (baserritarren
lanabesa) Sin. kodaina 2 Ipar. g.er.
'zerra'
sega-apustu edo sega apustu
segan egin
sega pikatu
401
Hiztegi Batua
sega-poto edo sega poto

segada Ipar. 'lakioa'
segail
segalari
segarri
segatu, sega/segatu, segatzen. du ad. 'segan
egin'
segeretu* e. sekretu
segida
segidako
segidan
segika Heg.
segitu, segi, segitzen. dio edo du ad. [ dio
(Heg.) edo du (Ipar.) ]: lehengo
bideari segitzen dionak; lanean segitu
du 70 urte arte.
segituan 'berehala'
segitzaile
segizio 1 'ehorzketako giza taldea' 2
'jarraitzaileen multzoa'
segmentu
segundo
segur Ipar.
hain segur
segur aski
segur izan. da ad.
segurantza
segurantzia Heg. Herr. 'segurantza'
seguratu* e. segurtatu
segurik
segurki Ipar.
segurtamen Batez ere Ipar.
segurtasun
segurtatu, segurta, segurtatzen. du ad.
Ipar. 'ziurtatu'
seguru Heg.: gauza segurua da.
seguru asko
seguru egon
sehaska
sehi Ipar. 'etxeko zerbitzaria'
sei
seiehun
seiehungarren
seigarren
seiko
seikote
seilu Heg. 'zigilua'
sein Bizk.
seina
seinaka
seinalagarri
seinalarazi, seinalaraz, seinalarazten. du
ad.
seinalatu, seinala, seinalatzen. du ad.
seinale
seinale izan. du ad.: gizon horrek
seinale du behakotik norbait hil
duela.
seindun Bizk. 'haurduna'
seingintza Bizk. 'haurgintza'
seintxo Bizk.
seintzain Bizk.
seintzaro Bizk.
seira Ipar. 'seina'
seirazka Ipar. 'seinaka'
seirehun* e. seiehun
seiren iz.
sekail* e. segail
seko adlag. Herr. 'hilda': lau tiro eman eta
seko utzi zuen.
sekretario h. idazkari
sekretu
sekretuan 'isilean, ezkutuan'
sekta
sektario
sektore
sektorial
sekuentzia
sekula
sekula ere
sekula guztian g.er.
sekula santan
sekula-belar edo sekula belar Trifolium
pratense
sekulako 1 izlag. 2 adlag.: galdua naiz
sekulako.
sekulakotasun 'betikotasuna'
sekulakotz Ipar. h. sekulako
sekulan* e. sekula
sekular
sekuoia Sequoia sp.
sekzio 1 Zientz., Tekn.: ornomuinaren
zeharkako sekzioa. 2* e. atal
selauru Ipar. 'aletegia'
402
Hiztegi Batua
selekzio
selenio Kim.
semaiko: ez du bi semaiko balio.
semantika
semantiko
seme
seme-alabak
seme ponteko
semebitxi
semeorde
semetasun
semetxo
semetzako
seminario 'apaizgaitegia'
semiologia
sen 1 Bizk. 'zentzu ona': ez dezagun sena
gal. 2: senak urrutiratzen gaitu
arriskutik.
senadore* e. senatari
senar
senar-emazteak
senardun
senargabe izond.
senargai
senatari
senatu
sendabelar
sendabide
sendaezin
sendagai
sendagaila Ipar. Zah. 'balentria'
sendagailu
sendagaitz
sendagarri
sendagile 'medikua'
sendagintza 'medikuntza'
sendaketa
sendakuntza
sendalari 'petrikiloa, sasimedikua'
sendarazi, sendaraz, sendarazten. du ad.
Ipar.
sendatu, senda, sendatzen. da/du ad.
sendatzaile
sendesle
sendetsi, sendets, sendesten. du ad.
'berretsi'
sendi 'familia'
sendi izan Ipar.: ez nuen holako dohainik

sendi ene baitan.
senditu* e. sentitu
sendo
sendoagotu, sendoago/sendoagotu,
sendoagotzen. da/du ad.
sendogarri iz. eta izond. 'sendotzen duena'
sendoki
sendokote
sendor 1* e. sendo
sendor 2 'zama'; 'sorta'
sendorik
sendoro
sendotasun
sendotu, sendo/sendotu, sendotzen. da/du
ad.
sendotza Erl.
sendotzaile
sendun 'zentzuduna'
senegaldar (herritarra)
seneko 'zentzuduna'
seneratu, senera/seneratu, seneratzen. da/
du ad.
sengabe izond. 'zentzugabea'
sengabeko
senide
senidetasun
senidetu, senide/senidetu, senidetzen. da
ad. 'senide bihurtu'
senidetza
senikera Bizk. 'senidetasuna, ahaidetasuna'
seniparte
senitarte
senitarteko iz. 'ahaidea, familiakoa'
senper
senperrenak ikusi
sententzia 'epaia'
sentiarazi, sentiaraz, sentiarazten. dio ad.
sentibera
sentiberatasun
sentidu Heg. h. zentzu; zentzumen
sentiera
sentikor 1 izond. '(pertsona) minbera' 2
izond. 'sentibera'
sentikortasun
sentikortu, sentikor/sentikortu,
sentikortzen. da ad. 'mindu'
403
Hiztegi Batua
sentimen
sentimendu
sentimental
sentipen
sentitu, senti, sentitzen. 1 du ad.:
udazkeneko hotzikara sentitzen
dugula gorputzean. 2 du ad. Heg.
'damu izan, atsekabe izan'
senton Ipar. Zah. 'pertsona zaharra'
sentondu, senton/sentondu, sentontzen.
da/du ad. Ipar. 'zahartu'
sentsu Ipar. 'zentzumena'
separatismo
separatista
serafin
serbiar (herritarra)
serbiera 'serbokroaziera'
serbokroaziera (hizkuntza)
serenata
serie Batez ere Elektr.
serio Heg.
serios Ipar.
serioski Ipar.
seriostasun Ipar.
seriotasun Heg.
sermoi
sermoigile
sermolari
serora 1 Ipar. 'moja, lekaimea' 2 'elizaren
ardura duen andrea'
andre-serora Ipar. 'elizaren ardura
duen andrea'
serora-etxe edo serora etxe
seroragai Ipar. 'mojagaia'
seroratasun Ipar.
serorategi 1 'moja komentua' 2 'seroraren
etxebizitza'
seroratu, serora/seroratu, seroratzen. da
ad. Ipar. 'moja egin'
serraila* e. sarraila
sesamo Sesamum indicum
sesio Gip. eta Naf. 'liskarra'
seska Arundo donax
seskadi
seta
setakeria
setati
setatsu
setatu, seta/setatu, setatzen. da ad.
setiatu, setia, setiatzen. du ad.: sartu zen
Nafarroako eremuan eta setiatu zuen
Iruea.
setiatzaile
setio
setoso Gip. Herr.
seuldar (herritarra)
sexu: sexu-harremanak.
sexual
sexualitate
sexubakar izond.
seychelletar (herritarra)
shuarrera (hizkuntza)
siderurgia
sierraleonar (herritarra)
siesta Sin. biao
siesta egin
sifili
sifilitiko
sigi-saga
sigi-sagan
sigi-sagaka
sikate Bizk. 'lehortea'
sikatu, sika, sikatzen. da/du ad. Bizk.
siklo (zilarrezko dirua)
siku Bizk. 'lehorra'
silaba
silababakar izond.
silabiko
silikato
silikona
silize
silizio
silogismo
silueta
simaur
simaurketa
simaurtegi
simaurti
simaurtu, simaur/simaurtu, simaurtzen. du
ad. 'simaurrez ongarritu'; 'simaurrez
zikindu'
simaurtza
simetria
simetriko
404
Hiztegi Batua
sinadura
sinagoga
sinale* e. seinale
sinalefa
sinarazi, sinaraz, sinarazten. dio ad.
sinatu, sina, sinatzen. du ad.
sinbiosi
sinboliko
sinbolismo
sinbolo
sinbologia
sindhi (hizkuntza)
sindikalismo
sindikalista
sindikatu iz.
sindiko iz.
sindrome
sinergia
sinesbera
sinesberatasun
sinesgabe izond.
sinesgabetasun
sinesgai: Kredoaren sinesgaiak.
sinesgaitz
sinesgaiztasun
sinesgarri
sinesgarritasun
sinesgogor
sinesgogorkeria
sinesgogortasun
sineskera: beste bizitzako sineskera hori
ezin daiteke amets zoro bat izan.
sineskeria
sineskeriatsu
sineskizun
sineskor
sineskorkeria
sineskortasun
sinesle
sinesmen
sinesmendun
sinestamendu: euskaltzain ohorezko
izendatu direnei hartako
sinestamendua emango zaie.
sinestatu, sinesta, sinestatzen. du ad. Naf.
'sinetsi'
sineste
sinestedun
sinestegabe izond.
sinestezin 'ezin sinetsizkoa'
sinestun
sinetsarazi, sinetsaraz, sinetsarazten. dio
ad.
sinetsi, sinets, sinesten. du ad.: Jainkoagan
sinetsi; gezurrak sinetsi; emakumea,
sinets iezadazu ( Heg. ); emakumea,
sinets nazazu ( Ipar. ).
sinfonia
sinfoniko
singapurtar (herritarra)
single Bizk. 'sendotasunik gabea'
singular
sinhala (hizkuntza)
sinistu, sinis, sinisten. du ad. Bizk. eta Gip.
h. sinetsi
sinkopa
sinkronia
sinkroniko
sinodo
sinonimia
sinonimo
sinopsi
sinoptiko
sinple
sinplekeria
sinpleki
sinpletasun
sinpletu, sinple/sinpletu, sinpletzen. da
ad.: aspaldiko laguna guztiz
sinpletuta aurkitu nuen.
sinplifikaezin
sinplifikagarri
sinplifikatu, sinplifika, sinplifikatzen. du
ad.
sinplifikazio
sinposio
sintagma
sintaktiko
sintaxi
sintesi
sintetiko
sintetizatu, sintetiza, sintetizatzen. du ad.
sintoma
sintomatiko
405
Hiztegi Batua
sinu Mat.
sinusitis
sinusoidal
sinusoide
sionismo
sionista
sirats Zub. 'patua, zoria'
sirena: sirenen kanta eztiak; sirena-hotsak.
siriar (herritarra)
siriera (hizkuntza)
sirimiri* e. zirimiri
sismologia
sistema
sistematiko
sits Tineola biselliela
siziliar
skopjetar (herritarra)
slogan edo eslogan
smoking edo esmokin
so 1 1 iz. 'begirada' 2 adlag. 'begira'
so egin
so egon
so 2 interj. (abereekin erabiltzen den
agindu-hitza)
sobera adlag. 'gehiegi'
soberarik Ipar.
soberakin iz.
soberania Ipar. Zah. 'gehiegia';
'soberakina'
soberaniazko 'gehiegizkoa'
soberatu, sobera/soberatu, soberatzen. 1
da ad. 'soberakin gisa gelditu'; 'goititu'
2 du ad. 'aurreratu, aurreztu': ez dut
deus enetzat soberatu.
sobiet
sobietar
sobra Heg. Herr. 'sobera, gehiegi'
sobratu, sobra/sobratu, sobratzen. 1 da ad.
Heg. Herr. 2 du ad. Heg. Herr.: mutil
zintzoak Ameriketan sobra lezake
dirua.
soda
sodiko
sodio
sodomia
sodomita
sofa
sofiar (herritarra)
sofisma
sofista
sofritu* e. sufritu
soho* e. soro
soia* e. soja
soil
soilik
soil-soilik
soildu, soil/soildu, soiltzen. da/du ad.
soilgune
soilketa
soilki
soiltasun
soiltze
soin 1 'sorbalda' 2 g.er. 'soinekoa, janzkia'
soinean
soineko
soingaineko iz.: bere soinekoak erantzi
eta purpurazko soingaineko bat jantzi
zioten.
soinu 1 'hotsa' 2 (musika-tresna) 3 'musika,
batez ere herri-dantza saioetakoa'
soinu-jotzaile edo soinu jotzaile
soinulari
soja Glycine max
soka
soka-laster Ipar. 'urka-bilurra'
sokadantza 'aurreskua'
sokagile
sokamutur
sokasalto iz. Heg.
sokatira
sokil 'lur-zatia'
sokor* e. zokor
sokorri iz. Ipar.: sokorri bila joan.
sokorritu, sokorri/sokorritu, sokorritzen.
du ad. Ipar.
sokorru Batez ere Bizk. 'laguntza'
solairu
solas
solasean
solas egin
solasaldi
solasbide
solasgai
solaskide
406
Hiztegi Batua
solastatu, solasta, solastatzen. da ad.

solastoki
solasturi Ipar. Jas. 'hiztuna'
soldadu
soldadugo
soldaduska Heg.
soldadutza
soldata
soldatapeko
soldatu, solda, soldatzen. du ad.
soldu* e. zoldu
soleitu, solei, soleitzen. da/du ad. Ipar.:
eriak ariman eta gorputzean
soleitzeko.
solfa* e. solfeo
solfeatu, solfea, solfeatzen. du ad.
solfeo
soliba
solidario
solidaritate
solidaritza* e. solidaritate
solido
solidu* e. solido
solista Mus. Sin. bakarlari
solo 1* e. soro
solo 2 Mus.
solomilo* e. azpizun
solomo Sin. azpizun
solte: aldizkariaren ale solteak.
soluzio 1 Fis., Kim. 2 Mat. 3 'konponbidea,
irtenbidea'
somaliar (herritarra)
somaliera (hizkuntza)
somatu* e. sumatu
somier
sona Gip. Herr. 'ospea, omena'
sonar
sonata
sonatu izond. Gip. Herr. 'entzutetsua'
sonda* e. zunda
soneto Sin. hamalaudun
soninkera (hizkuntza)
sonsoralera (hizkuntza)
soprano
sor 1 Zah. 'gorra' 2 'sentiberatasunik gabea'
sor eta gor: sor eta gor nago.
sor eta lor: denak sor eta lor gelditu

ziren.
sor-marka: gazta horrek badu sor-marka.
sor-mintzaira Ipar. 'ama-hizkuntza'
sorabiera (hizkuntza)
soraio 1 Batez ere Ipar. Zah. 'legenduna' 2
Ipar. eta Naf. 'sentiberatasunik gabea'
soraioarazi, soraioaraz, soraioarazten. du
ad.
soraiokeria
soraiotasun
soraiotu, soraio/soraiotu, soraiotzen.
da/du ad.
sorbalda
sorbaldako iz.
sorbaldaratu, sorbaldara/sorbaldaratu,
sorbaldaratzen. du ad.
sorbatz 'ezpataren etab.en ahoa'
sorbeltz Apus apus
sorberri* e. sortu berri
sorberritu, sorberri/sorberritu,
sorberritzen. da/du ad. 'berriro sortu'
sorbide
sorburu 1 'iturburua'
sorburu 2 'sorbalda'
sorgarri 'sor uzten duena': gorputz-nekeen
sorgarri egin duzu gau iluna.
sorgin
sorgin-afari edo sorgin afari
sorgin-baratxuri edo sorgin
baratxuri Allium vineale
sorgin-belar edo sorgin belar
Atropa belladona
sorgin-dantza edo sorgin dantza
sorgin-ehiza edo sorgin ehiza
sorgin-haize edo sorgin haize
sorgin-iratze edo sorgin iratze
Athyrium filix-femina
sorgin-oilo edo sorgin oilo 'tximeleta'
sorgin-orratz edo sorgin orratz
Libellula
sorgin-orrazi edo sorgin orrazi
Cardus crispus
sorgindu, sorgin/sorgindu, sorgintzen. da/
du ad.
sorginkeria
sorgintasun
sorgor 'sor eta gor dagoena'
407
Hiztegi Batua
sorgortasun
sorgortu, sorgor/sorgortu, sorgortzen. da/
du ad.
sorgortzaile
sori izan. da ad.
sorkan 'elkarren kontra bultzaka'
sorkari iz. 'ezerezetik ilkia izan den izakia
edo gauza'
sorketa
sorki 1 'buruan, suila-eta eramateko,
jartzen den zapia' 2 g.er. 'oihala'
sorkunde
sorkuntza
sorleku
sormen
soro
soropil
sorosle
sorospen
sorotsi, sorots, sorosten. du ad. 'lagundu'
sorrarazi, sorraraz, sorrarazten. du ad.
sorrarazle
sorrera 'sortzea': munduaren sorrera.
sorta
sortaka
sortalde 'ekialdea'
sortatu, sorta/sortatu, sortatzen. du ad.
Batez ere Ipar. Zah. 'zamatu'
sortegun
sorterri
sorterritar
sortetxe
sortu 1, sor, sortzen. da/du ad.
sortu 2, sor/sortu, sortzen. da/du ad. 'sor
gelditu edo utzi'
sortzaile
sortze
sos: hamar sosekoa.
sosdun
sosegatu, sosega, sosegatzen. da/du ad.
g.er.
sosegu
soska
soslai
sostengatu, sostenga, sostengatzen. du ad.
sostengatzaile
sostengu
sostenidu* Mus. e. diese

sostor* e. zoztor
sotana
sothoera (hizkuntza)
sotil: gorputz sotila, mehea; haren
arrazoibide sotilak.
sotildu, sotil/sotildu, sotiltzen. da/du ad.
sotilki
sotiltasun
soto
sozial
sozialdemokrata
sozialdemokrazia
sozialismo
sozialista
sozializatu, sozializa, sozializatzen. du ad.
sozietate* 1 e. gizarte 2: sozietateen
alorreko legeria. (elkarte mota)
sozio h. bazkide
soziolinguistika
soziolinguistiko
soziologia
soziologiko
soziologo
spaghetti* e. espageti
sprint* e. esprint
srilankar (herritarra)
standard* e. estandar
stockholmdar (herritarra)
stop
stress* e. estres
su
suan 1: infernuko suan. 2 Ipar. eta
Naf.: behar dela artoa suan erre.
su-arma edo su arma
suak hartu
su eman
su eta gar
su-eten
su-lama
su hartu
suko Ipar. eta Naf.
su-leize edo su leize
sura Ipar. eta Naf.
surtako edo sutako Heg.
surtan edo sutan Heg.: urrea
su(r)tan garbiago egiten da.
408
Hiztegi Batua
surtara edo sutara Heg.: su(r)tara

bota papera.
surtatik edo sutatik Heg.
sutik Ipar. eta Naf.
sutan 1 'suak harturik': basoa sutan
dago. 2 'haserre bizian': sutan jarri
zen gure gizona.
suakartu* e. su hartu; suak hartu
sualdi
suberatu, subera, suberatzen. du ad.
'altzairua-eta berriro berotu'
subertsibo
subertsio
subil
subilaro
subirano
subiranotasun
subjektibismo
subjektibo
subjektibotasun
subjektu
subjuntibo
substantibo
substantzia Fil.
sucretar (herritarra)
sudandar (herritarra)
sudun Batez ere Ipar. 'sua duena'
sudur
sudur-hauts edo sudur hauts
sudur-zapi edo sudur zapi
sudurkari Hizkl.
sudurreko 1 iz. 'sudurrean hartzen edo
ematen den kolpea' 2 iz. 'betaurreko
mota zaharra'
suediar (herritarra)
suediera (hizkuntza)
suertatu, suerta, suertatzen. da ad. 'gertatu,
egokitu'
suerte 1 Ipar. 'mota' 2 Ipar. Herr. 'zoria'
suete Bizk. 'sukaldea'
sufragio
sufragista
sufre
sufredun
sufretsu
sufreztatu, sufrezta, sufreztatzen. du ad.
sufriarazi, sufriaraz, sufriarazten. dio ad.
sufriarazle
sufrikario
sufrimendu
sufritu, sufri, sufritzen. du ad.
sugai
sugaiketa Ipar. 'sugai bila'
sugandila Podarcis sp.
horma-sugandila edo horma
sugandila Podarcis muralis
sugar
sugartu, sugar/sugartu, sugartzen. da/du
ad.
suge Subord. Ophidia
suge-belar edo suge belar Arum sp.
suge-ilar edo suge ilar 1 Fagopyrum
esculentum 2 Nigella sativa
sugegorri Fam. Viperidae
sugekume
sugetzar
suhar
suharki
suharri
suhartasun
suhi
suhigai
suhiltzaile
suil
suiltara Ipar.
suin* e. suhi
suite 1 Mus.: J.S. Bachen suiteak. 2
(hoteleko gela mota)
suitzar (herritarra)
sujet 1 Ipar. Zah. 'mendekoa': Jainkoaren
sujet izateko. 2 Ipar. 'gaia': toberamustraren sujeta.
sujeto* e. subjektu
sukaldari
sukaldaritza
sukalde
sukaldezain
sukar
sukar beltz
sukar ustel
sukardun
sukarraldi
sukarti
sukartsu
409
Hiztegi Batua
sukoi
sukor: gizon sukorra.
sukortasun
sulfato
sulfidriko
sulfito
sulfuriko
sulfuro
sulfuroso
sultan
sultanerri: Omango Sultanerria.
suma 1 Zah. 'kopurua'
suma 2 'usaimena'
sumaezin
sumagai
sumagaitz
sumagarri
sumarazi, sumaraz, sumarazten. dio ad.
sumatu, suma/sumatu, sumatzen. du ad.:
nik ez diot zinemari deus ikusgarririk
sumatzen.
sumendi
sumeriera (hizkuntza)
sumin
suminaldi
sumindu, sumin/sumindu, sumintzen.
da/du ad.
sumindura
sumingarri
suminki
suminkor
suminkortasun
suminkortu, suminkor/suminkortu,
suminkortzen. da/du ad.
sunda Bizk. 'usaina (gehienetan ez
atsegina)'
suntsiarazi, suntsiaraz, suntsiarazten. du
ad.
suntsiezin
suntsigarri
suntsiketa
suntsikor
suntsipen
suntsitu, suntsi, suntsitzen. da/du ad.
suntsitzaile
suntsitze: Babiloniako erresumaren
suntsitzea.
suomiera (hizkuntza) Sin. finlandiera

suomitar 'finlandiarra'
supazter
superlatibo
supermerkatu
supersoniko
superstizio 'sineskeria'
superstizioso
supitu Zah. 'bat-batekoa'
supituan
supituki Ipar. Zah. 'bat-batean'
supizki Ipar.
supizteko 'pospoloa'
suprefet Ipar.
surf
surinamdar (herritarra)
surmur Gip. 'zurrumurrua'
susa* e. ziza
susaldi
susaldu, susal, susaltzen. da ad.: behia
aste honetan susaldu da.
susara adlag.
susmaezin
susmagaitz
susmagarri
susmarazi, susmaraz, susmarazten. dio ad.
susmatu, susma, susmatzen. du ad.
susmo
susmo izan. du ad.
suspense Liter., Zin.
suspergarri
susperraldi
susperrarazi, susperraraz, susperrarazten.
du ad.
suspertu, susper, suspertzen. da/du ad.
suspertzaile
suspirio
sustagarri
sustantibo* e. substantibo
sustantzia Herr.: sustantzia gutxiko
gizona.
sustar* e. zuztar
sustatu 1, susta, sustatzen. du ad.
'suspertu, bultzatu'
sustatu 2, susta, sustatzen. da/du ad. Heg.
Herr. 'ikaratu'
sustatzaile
410
Hiztegi Batua
sustengatu Ipar. h. sostengatu

susto Heg. Herr. h. ikara; beldur
sustoa eman
sustoa hartu
sustrai
sustraigabe izond.
sustraitsu
sustraitu, sustrai/sustraitu, sustraitzen. da/
du ad.
sutauts 'bolbora'
sute
sutegi
sutondo
sutopil
sutsu
sutu, su/sutu, sutzen. da/du ad.
sutzaile
sutzar
suvatar (herritarra)
suziri
swahili (hizkuntza)
swaziera (hizkuntza)
swazilandiar (herritarra)
tabako Nicotiana tabacum
tabako-denda edo tabako denda
taberna
tabernakulu
tabernari
tabernaritza
tabernazale
tabu
tagalo (hizkuntza)
tai gabe Batez ere Zub. 'gelditu gabe,
atertu gabe'
tailer Heg. h. lantegi
tailu 1 'gorputz osoko irudia' 2
'gorputzaren neurria': tailu txikiko
gizona. 3* e. taxu
tailugile 'eskultorea'
taipeitar (herritarra)
taiu* e. taxu
taiwandar (herritarra)
tajikera (hizkuntza)
tajikistandar (herritarra)
taka Zub. 'orbana'
taka-taka
takar 'zakarra, latza'
takateko iz.
taket Batez ere Bizk.
takigrafia
takikardia
takoi 1 Ipar. 'orpoa' 2 'zapata-orpoa'
taktika
taktiko
talaia
talaian 'zelatan'
talaiari
talde
taldean
taldeka
taldekatu, taldeka/taldekatu, taldekatzen.
du ad.
taldekeria
taldekide
talentu 1 'diru-banakoa' 2 'gaitasun
berezia'
talka 'elkar jotzea'
talka jo
talkaka
talkari izond.
talko 1 'minerala, magnesio silikatoa' 2
'talko-hautsa, hauts bihurtutako talko
minerala'
tallinndar (herritarra)
Talmud
talo 1 'arto-irinezko opila, mehea eta
biribila'
talo-burdina edo talo burdina
talo 2 Bot. 'landare batzuen (talofitoen)
gorpuzkera'
talofito
talogile
tam-tam iz.
tamaina Heg.
tamaina hartu
tamal
tamalez
tamalgarri
tamarindo Tamarindus indica
tamariz Tamarix gallica
tamilera (hizkuntza)
tandem
tanga 1 Bizk. 'tanta' 2 Ipar. 'ezkila-hotsa' 3
(jantzi mota)
411
Hiztegi Batua
tangente
tango
tankan adlag. 'airerik ez beste gasik
igarotzen uzten ez duela': tankan itxia.
tanke
tankera
tankeratu, tankera/tankeratu, tankeratzen.
du ad.
tanpa-tanpa Ipar.
tanpez Ipar. 'bat-batean'
tanpoi
tanta: ur-tanta; odol-tanta.
tantai iz. eta izond.
tantaitsu
tantaka
tanto 1 'joko eta kirol batzuetako puntua' 2
'orbana': zeru-zola urre-tantoz josten.
tantotu, tanto/tantotu, tantotzen. da/du ad.
'tantoz bete'
tantu* e. tanto
tanu 'larruak ontzeko erabiltzen den gaia'
tanzaniar (herritarra)
taoismo
taoista
tapa
tapa-tapa
tapaki
tapatu, tapa/tapatu, tapatzen. da/du ad.
tapioka
tapitu izond. 'sarria': bahe tapitua.
tapiz
tapizaketa
tapizatu, tapiza, tapizatzen. du ad.
tapizatzaile
tapizeria: tapizeria ederra paretetan.
tapiztegi
tapoi
tapotz Bizk. 'tapoia, zipotza'
tarantula Lycosa tarentula
taratulu* e. daratulu
tarawar (herritarra)
tarifa
tarin Carduelis spinus
tarrapata Ipar. 'zalaparta'
tarrapataka 'tarrapatan'
tarrapatan 'itsumustuan'
tarratada 'urratua'
tarratatu, tarrata, tarratatzen. du ad.

'urratu': tenploko oihala tarratatu zen.
tarro Ipar. 'handi samarra'
tarrotu, tarro/tarrotu, tarrotzen. da/du ad.
Ipar. 'koskortu'
tarta
tartamutu Heg. 'totela'
tartarika iz. Ipar. 'berriketa, kalaka'
tartarikan adlag.
tarte
tartean
tarteko: ez gorri eta ez zuri, tartekoa
baizik.
tarteka
tarteka-marteka
tartekatu, tarteka/tartekatu, tartekatzen.
du ad.
tarteko iz. 'bitartekoa'; 'senidea'
tarteko izan
tartetu, tarte/tartetu, tartetzen h. tartekatu
tartiku Euphorbia lathyris
tashkentar (herritarra)
tasun iz. 'ezaugarria, nolakotasuna'
tatarera (hizkuntza)
tatarrez Bizk. 'arrastaka'
tati egin 'eskaini eta ez eman'
tato Bizk. 'zati handia': okela-tatoa.
tatuatu, tatua, tatuatzen. da/du ad.
tatxa
tatxagabe
taula
taulada Ipar.
taulen Ipar. 'baratze-arloa'
taupada
taupadaka
taupaka
tautologia
taxi
taxidermia
taxidermista
taxilari
taxista* e. taxilari
taxu
taxuz
taxugabe
taxugabeko
taxutu, taxu/taxutu, taxutzen. du ad.
412
Hiztegi Batua
tbilistar (herritarra)
te 1 '"t" letraren izena'
te 2 Thea sinensis
teatro
teatrogile
teatrozale
tegi 1 iz. 'abere edo tresnentzako toki itxia'
2 iz. Bizk. g.er. 'aldra, multzo handia'
tegucigalpar (herritarra)
teherandar (herritarra)
teila
teila-perretxiko
teila-belar Sempervivum tectorum
Sin. teilatu-belar
teilaberritu, teilaberri, teilaberritzen. du
ad. 'erreteila egin'
teilagin
teilagintza
teilape
teilatu
teilatu-belar Sempervivum tectorum
Sin. teila-belar
teilatupe
teileria
teinkatu* e. tenkatu
teiu Zub. 'zikina, lohia'
teiutu, teiu/teiutu, teiutzen. da/du ad. Zub.
'zikindu'
tekla Heg.
teknika
teknikari iz.
tekniko izond.
teknokrata
teknokrazia
teknologia
teknologiko
tela
telebista
teleferiko
telefonatu, telefona, telefonatzen. dio ad.:
bihar telefonatuko dizut.
telefonia
telefonista 'telefonozaina'
telefono
telefonoz deitu
telefonozain
telegidatu, telegida, telegidatzen. du ad.
telegrafia
telegrafista
telegrafo
telegrama
teleikusle
telekomunikazio
teleologia
teleosteo
telepatia
telepatiko
telesaio
teleskopio
telex
telugu (hizkuntza)
tema
temati
tematsu
tematu, tema/tematu, tematzen. da ad.
temoso Herr.
teniente Heg. Sin. lotinant
tenis
tenislari
tenk egin 'gelditu'
tenka Tinca tinca
tenkatu, tenka, tenkatzen. du ad. 'tiratuz
zurrundu'
tenor
tenore 'garaia, ordua'
tenperatura
tenplu
tentabide
tentagarri iz. eta izond.
tentaldi
tentatu, tenta, tentatzen. du ad.
tentatzaile
tentazio
tente
tente-potente adlag.: ate aitzinean
zegoen tente-potente.
tentel
tenteldu, tentel/tenteldu, tenteltzen. da/du
ad.
tentelkeria
tenteltzar
tentetu, tente/tentetu, tentetzen. da/du ad.
tentsio
tentu
413
Hiztegi Batua
teodizea
teodolito
teogonia
teokrazia
teologal
teologia
teologiko
teologo
teontzi
teorema
teoria
teorialari
teoriko
teosofia
terapeuta
terapeutika
terapeutiko
terapia
tergal
terma
termal
termiko
terminal iz.
termino 'teknika hitza': hizkuntzalaritzako
terminoa.
terminologia
termita
termitategi
termodinamika
termodinamiko
termometro
termostato
terrakota
terral 'lehor-haizea'
terraza
terreina Bizk. 'garbitzeko ontzia'
terrenta Ipar.
terrenteria Ipar.
terrore
terrorismo
terrorista
tertulia Heg.
tertzio Bizk. 'unea, puntua'
tertzioan 'neurri egokian'
tesi
tesoro Heg. h. altxor
test
testamentu
testigantza Heg. 'lekukotasuna'
testigu Heg. 'lekukoa'
testigutza Bizk. 'lekukotasuna'
testu
testuinguru
testulari Bizk. 'elkarrizketan, pasarte
errimadunak lotzen saiatzen dena'
tetanos
tetele Ipar. eta Naf. 'ergela'
tetelekeria Ipar. eta Naf.
tetraedro
tetrarka
tetum (hizkuntza)
thaiera (hizkuntza)
thailandiar (herritarra)
thailandiera (hizkuntza)
thimphutar (herritarra)
tibetera (hizkuntza)
tifoi
tifus
tigre Panthera (tigris) sp.
tiki-taka
tila* e. ezki-lore edo ezki lore
tilape 'itsasontziaren urpeko zatia'
tilista* e. dilista
timo Anat.
timortar (herritarra)
tina 1 (suil mota)
tina 2 'kuskula'
tinbal Akust.
tinbre Akust.
tinbutar (herritarra)
tindarazi, tindaraz, tindarazten. dio ad.
tindategi
tindatu, tinda, tindatzen. 1 du ad. 'ilea,
ehunak... kolorez aldatu' 2 du ad.
Ipar. 'margotu, pintatu'
tindatzaile
tindu 1 'tindatzeko gaia' 2 Ipar. 'pintatzeko
gaia'
tini Zub. 'goiko aldea'
tink adlag. Zah. 'tinki'
tinkaldi
tinkarazi, tinkaraz, tinkarazten. dio ad.
tinkatu, tinka, tinkatzen. du ad.
tinkatzaile
414
Hiztegi Batua
tinki adlag.
tinko izond. eta adlag.
tinkotasun
tinta
tintatu* e. tindatu
tintoleta Prionace glauca
tintontzi
tipi-tapa
tipiko
tipo
tipografia
tipologia
tipula Allium cepa
tipulatx Allium ascalonicum
tipustapan Ipar. g.er. 'bat-batean, betbetan'
tipustapast Ipar.
tipustapastean 'bat-batean'
tipustapasteko 'bat-bateko'
tira 1 Heg.: zortzi orduko lana?; askotxo
duk, baina, tira, nahi duenak egin
dezala; frantsesa? tira, tira! nola
izango da ba frantsesa?
tira ahala edo tira ahala tira 'indar
guztiarekin': tira ahala lanean; jo
aitzina tira ahala tira.
tira 2 iz. 'eskari edo salmenta handia'
tira egin
tirabira 'gorabehera, liskarra'
tirabiran
tirabira egin Bizk. '(itsasontziak) irauli'
tirabiraka
tiradera
tiragale: tiragalea(k) egin; tiragaleak
atera.
tirain Ipar. 'olatua'
tiraka
tiraldi
tiramen
tiranar (herritarra)
tirania
tiranizatu, tiraniza, tiranizatzen. du ad.
tirano
tiranokeria
tiranotasun
tirari Ipar. 'tiro egilea'
tiratu, tira/tiratu, tiratzen. du ad.
tiratzaile
tiro
tiro egin
tirogai
tiroka
tirokatu, tiroka/tirokatu, tirokatzen. du ad.
tiroketa
tirria
tirriagarri
tirriarazi, tirriaraz, tirriarazten. du ad.
tirriatu, tirria/tirriatu, tirriatzen. da/du ad.
tirrin onomat.
tirrit Ipar.
tisi Heg. Herr. 'hetika, tuberkulosia'
tisiko Heg. Herr.
tita Ipar. 'orban txikia'
titare
titi
titiburu
titiko iz. 'titia hartzen duen haurra':
haurren eta titikoen ahotik.
titulikatu, titulika, titulikatzen. du ad.
Ipar. 'balakatu, losintxatu'
titulu
tituludun
tiuta Ipar. 'txioa'
tiutaka
to 1 (gizonezkoei edo animalia arrei
deitzeko hitza)
to 2 'tori'
tobera
tobera-mustra
tobiera (hizkuntza)
togoar (herritarra)
toil 1 Mustelus mustelus
toil 2 izond. Batez ere Ipar. 'pisua, motela':
gorputza toil delarik, loa uxatzea zail
da.
toildu, toil/toildu, toiltzen. da/du ad.
tok pisin (hizkuntza)
toka 1 adlag. 'gizonezko bati hika'
toka 2 iz. 'jokoa'
tokamen Heg.: irabazietan bakoitzari
dagokion tokamena.
tokatu, toka/tokatu, tokatzen. da/zaio ad.
Heg. Herr.
toketa 'gizonezkoarekiko hitanoa'
415
Hiztegi Batua
tokhariera (hizkuntza)
toki
-en tokian
tokian tokiko
tokitan: tokitan dabil!
tokitara: tokitara joan da!
tokialdaketa
tokialdatu, tokialda, tokialdatzen. da/du
ad.
tokika adlag. 'han eta hemen'
tokikotasun
tokikotu, tokiko/tokikotu, tokikotzen. da
ad. 'bertakotu'
tokilabilaso Ipar. 'tokilasoa'
tokilaso Ipar. 'aitonaren aitona'
tokilo Ipar. 'moldakaitza, jendetasunik
gabea'
tokiotar (herritarra)
tokiratu, tokira/tokiratu, tokiratzen. da/du
ad.
tolare* e. dolare
tolerante
tolerantzia
toles
tolesdun
tolesgabe
tolesgabeki
tolesgabetasun
tolesgarri
toleskeria
toleskor
tolestaile
tolestatu h. tolestu
tolestu, toles/tolestu, tolesten. du ad.
tolestura
tolet 'arraunei eusteko ziria'
tolostu* e. tolestu
tomate Lycopersicon esculentum
tomismo
tomista
tomo Sin. liburuki
tona 1 'mila kilo'
tona 2 Zub. 'orbana'
tonatu, tona/tonatu, tonatzen. da/du ad.
Zub. 'orbandu, lohitu'
tonba Ipar. Zah. 'hilobia'
tonbola
tonelada* e. tona 1
tongatar (herritarra)
tongera (hizkuntza)
tontakeria
tonto 1 'ergela, zozoa' 2 Ipar. 'motela'
tontoki
tontor
tontordun
tontorka 'gainezka': bi saski handi
tontorka beteak.
tontortu, tontor/tontortu, tontortzen. du
ad.: egurrez tontortutako gurdia;
isatsa tontorturik.
tontotasun
tontotu, tonto/tontotu, tontotzen. da/du ad.
tontotzar
tonu
topa
topa egin
topaleku
topatu, topa/topatu, topatzen. du ad.
topazio
tope 'talka'
topeka 1 adlag. 'talkaka' 2 iz. 'talka':
ahari-topeka ikustera.
topiko iz. eta izond.: hizlari horrek topiko
ugari erabiltzen du; gai topikoa.
topina* e. tupina
topo
topo egin
topo eragin
topoz topo
topografia
topografo
topologia
toponimia
toponimo
torax
toreatu, torea, toreatzen. du ad.
toreatzaile
tori
torloju
torlojugintza
tormenta 1 Ipar. Zah. 'ekaitza' 2 Ipar.
Zah. 'tormentua'
tormentatu, tormenta/tormentatu,
tormentatzen. du ad.
416
Hiztegi Batua
tormentu
tornado
tornu
torpedo
torrada: inauterietan torradak jaten dira.
torraka Ipar. 'igurtziz'
torratu, torra, torratzen. da/du ad. Ipar.
'igurtzi'
torre* e. dorre
torropilo izond. Ipar. 'potoloa': mutiko
torropiloa.
torta izond. Ipar. 'motela': pilota torta.
tortika: ehun urteko tortika zuen lapiko
haren ipurdiak.
tortikatu, tortika/tortikatu, tortikatzen. da/
du ad.
tortilla Heg. 'arrautzopila'
tortolos
tortolosetan
tortura
torturatu, tortura/torturatu, torturatzen. du
ad.
torturatzaile
tortxa Ipar. 'zuzia'
toska: toska edo lur zuriarekin portzelana
egiteko.
tosta 'txalupetako jarlekua'
tostarte
tostarteko
total 1 Ipar. 'laxoa, zabarra' 2 'osoa,
erabatekoa'
total egin [batez ere partizipio
moduan erabilia] Gip. Herr.
'mozkortu': total egina zegoen.
totalitario
totalitarismo
totalkeria Ipar. 'laxokeria, zabarkeria'
totel
totel-motel
totel-moteltasun
totel-moteltsu adlag.
toteldu, totel/toteldu, toteltzen. da/du ad.
totelka
totelkeria
toteltasun
totem
toto 1 Haur. 'txakurra' 2 'auzolanean-eta

ari izan direnei eskaintzen zaien
otordua'
totolo 1* e. potolo
totolo 2 'ergela'
totolotu, totolo/totolotu, totolotzen. da/du
ad.
toxa 'tabakoa gordetzeko zorroa'
toxiko
toxikologia
toxikotasun
toxina
traba
traba egin
trabagarri
trabailarazi, trabailaraz, trabailarazten. du
ad. Ipar. Zah.
trabailari Ipar. Zah.
trabailatu, trabaila, trabailatzen. da ad.
Ipar. Zah.
trabailu Ipar.
trabatu, traba/trabatu, trabatzen. da/du ad.
trabes 1 iz. 'apustua'
trabes 2 adlag. Bizk. h. trebes
trabeskatu, trabeska/trabeskatu,
trabeskatzen. du ad. 'zeharkatu'
trabesti
trabuko Heg.
traditu, tradi, traditzen. du ad. Zah. 'saldu,
saldukeria egin'
tradizio
tradizional
tradizionalismo
tradizionalista
tradiziozale
trafikari
trafikatu, trafika, trafikatzen. du ad.
trafikatzaile
trafiko (merkataritzakoa eta drogena)
tragatu, traga, tragatzen. 1 du ad. Gip.
Zah. 'irentsi' 2 du ad. Bizk. Lgart. 'hil
(batez ere animaliak)'
tragaza 'gezia'
tragedia
tragiko
trago
trahitu* e. traditu
417
Hiztegi Batua
traidore
traidorekeria
traila: behia trailan hartuta etxera eraman
du.
trailer
traineru
traje Heg.
traka Ipar. 'itxura': trakatik ageri da
laboraria dela.
trakea
trakeotomia
trakeskeria
trakeski
trakestu, trakets/trakestu, trakesten. da/du
ad.
trakets
traktore
trakzio
tramana Myliobatis aquila
tramankulu
tranbia
trankart Bizk. 'iruzurra'
trankart egin Bizk. g.er.
trankil
trankildu, trankil/trankildu, trankiltzen.
da/du ad.
trankilki Ipar.
trankiltasun
tranpa
tranpal 'bi maila-sailen arteko zati laua'
transatlantiko
transformadore
transformatu, transforma, transformatzen.
da/du ad. 'eraldatu, formaldatu'
transformazio
transformismo
transfusio
transistore
transkribatu, transkriba, transkribatzen.
du ad.
transkripzio
translazio Geom., Astron.
transmisio
transmititu, transmiti, transmititzen. du
ad.
trantsitu Gip. 'korridorea'
trantsizio
trantze Heg. Herr.: heriotzako trantzea.

trapezio
trapu
trapukeria
trapuketari 'piltzarketaria'
trasatlantiko* e. transatlantiko
traskil* e. trauskil
traste
trasteleku
trastero* e. trasteleku
tratabide
trataera
tratamendu
tratante Heg. h. tratulari
tratatu, trata, tratatzen. du ad.
tratu
tratuan
tratugile h. tratulari
tratulant Ipar. h. tratulari
tratulari
trauma
traumatiko
traumatismo
traumatizatu, traumatiza, traumatizatzen.
da/du ad.
traumatologia
trauskil
trauskildu, trauskil/trauskildu,
trauskiltzen. da/du ad.
trauskilkeria
traza 1 Ipar. 'aztarna' 2 Herr. 'itxura'
trazatu, traza/trazatu, trazatzen. du ad.
trebakuntza
trebarazi, trebaraz, trebarazten. du ad.
trebatu, treba, trebatzen. da/du ad.
trebe
trebekeria
trebeki
trebes adlag. 'zeharka'
trebeska
trebetasun
trebezia
trebukagarri Ipar.
trebukatu, trebuka, trebukatzen. da/du ad.
Ipar. 'oztopatu, behaztopatu'
trebuku Batez ere Zub.
trefla Ipar. h. hirusta
418
Hiztegi Batua
tregoa 'menia, su-etena'; 'gudu-etena'

tregoharri* e. trikuharri
treineru* e. traineru
tremes
tren
tren-geltoki edo tren geltoki
tren laster
trenbide
trenkada Ipar. 'holtza, pareta mehea'
trenkarazi, trenkaraz, trenkarazten. du ad.
Ipar.
trenkatu, trenka, trenkatzen. du ad. Ipar.
trenkatzaile
trenpatu. du ad. Ipar. g.er. 'busti'
trenpu Ipar.
trenputxartu, trenputxar, trenputxartzen.
da/du ad. Ipar. 'alditxartu'
trenzain
trepeta 'tramankulua, tresna'
trepetxu pl. 'lanabesak': txabola bat
trepetxuak gordetzeko.
tresabi Gip. 'ganbela, aska'
tresna
tresnagabetu, tresnagabe/tresnagabetu,
tresnagabetzen. du ad.
tresnatu, tresna/tresnatu, tresnatzen. du ad.
'tresnak ipini zamariari-eta'
tresnatzar
tresneria
tresor [-r- bakunarekin] Ipar. Zah.
'altxorra'
tretza 'arrantzurako soka amuduna'
triangelu
tribu
tribunal 1 g.g.er. 'auzitegia' 2 g.g.er.
'epaimahaia'
triedro
trigonometria
trigonometriko
trikaldi g.g.er. 'geldialdia'
trikatu, trika, trikatzen Ipar. Zah. eta
g.g.er. 'gelditu'
trikatze
triki-traka adlag.: triki-traka joan.
trikimailu
trikimako pl. Bizk. 'zurezko zangoak'
trikina Trichinella spiralis
trikinosi
trikiti
trikitilari
trikota Ipar. 'jertsea'
trikotatu, trikota/trikotatu, trikotatzen. du
ad. Ipar.
trikotatzaile
triku Erinaceus sp. Sin. kirikino; sagarroi
trikuharri
trikun-trakun egin Ipar. '(buhameek)
ebatsi'
trilioi
trimindu, trimin, trimintzen. du ad. Bizk.
'suntsitu, desegin, birrindu'
trineo* e. lera 1
trinitate h. hirutasun
trinitatear (herritarra)
trinket
trinketlari
trinko
trinkotasun
trinkotu, trinko/trinkotu, trinkotzen. da/du
ad.
trintxa 'zura lantzeko tresna'
trintxera Heg. g.er. 'lubakia'
tripa
tripa-handi
tripako min
tripakada
tripaki
tripala 'tripako mina'
tripaldi Lgart. 'tripakada'
tripaundi Heg. Lgart.
tripazain
tripazainkeria
triperre Lgart. 'ipurterrea'
tripoliar (herritarra)
tripontzi
tripot Ipar. eta Naf. 'odolkia, odolostea'
tripotx 'ardi-erraiak'
triptiko
triptongo
triska 'jauzia, dantza'
triska egin
triskantza
triskari
419
Hiztegi Batua
triskatu, triska/triskatu, triskatzen. du ad.

'apurtu, suntsitu'
triskilatu, triskila/triskilatu, triskilatzen. 1
du ad. 'triskatu, desegin' 2 du ad.
'ardiei-eta ilea moztu'
tristagarri
tristarazi, tristaraz, tristarazten. du ad.
tristatu, trista, tristatzen. da/du ad.
triste
tristeagotu, tristeago/tristeagotu,
tristeagotzen. da/du ad.
tristeki
tristerik
tristetasun
tristetu* e. tristatu
tristezia
tristura
triziklo
trobadore
trofeo
troglodita
troinu Bizk. 'korapiloa'
troka
trokarte
trokatu, troka/trokatu, trokatzen. da/du ad.
Bizk. '(oinak eta) bihurritu'
trolebus
tronadura Ipar. 'zoladura'
tronatu, trona, tronatzen. du ad. Ipar.
'tronadura ezarri'
tronboi
tronbosi
tronko Zah. h. enbor
trono* e. tronu
tronpa
tronpagarri Ipar. Herr.
tronpatu, tronpa/tronpatu, tronpatzen. da/
du ad. Ipar. Herr. 'nahasi, engainatu'
tronpatzaile Ipar. Herr.
tronperia Ipar. Herr. 'engainua'
tronpeta
tronpetari
trontza Sin. arpan
trontza-zerra edo trontza zerra
trontzalari
tronu
tropa
tropel 1 Zah. 'samalda' 2 Kirol.

(txirrindularitzakoa)
tropelean
tropelka
tropikal
tropiko
tropo
troposfera
troska 'karezko geruza'
troska-ur edo troska ur 'ur kareduna'
troskismo
troskista
trosta: trostan dabil zaldia, ez lauhazka.
trostaka adlag. 'trostan'
troxa pl. 'haur-oihala'
troxatu, troxa/troxatu, troxatzen. du ad.
trufa Ipar. 'iseka, burla'
trufaz
trufaka
trufania Ipar. 'epifania'
trufari Ipar.
trufatu, trufa/trufatu, trufatzen. da/du ad.
Ipar.
trufatzaile Ipar.
truk 1 adlag. Batez ere Ipar. 'truke' 2 iz.:
trukean ari ziren. (karta-jokoa)
trukada 'trukea, trukatzea'
trukaera
trukakor Mat.
trukatu, truka, trukatzen. du ad.
trukatzaile
trukatze
truke 1 iz. 'trukatzea': diru-trukea. 2
adlag.: hire gorputza nire arimaren
truke.
trukean: ardoaren trukean irungo
dizut; besteentzat dirutan eta zuretzat
laztan-trukean.
trukes 1 iz. batez ere pl. Ipar. 'kurrikak' 2
izond. 'traketsa'
trumilka
trumoi
trumoitsu
trumonada Bizk. 'trumoia'
trumonira Bizk. 'San Juan iratzea'
trunpilo Batez ere Ipar. 'handitua,
koskorra'
420
Hiztegi Batua
trust Ekon.
truxu Batez ere Bizk. 'euri-jasa'
tsar
tsarina
tse-tse euli Glossina morsitans
tsongera (hizkuntza)
tswanera (hizkuntza)
ttantta Adkor.
ttattar 1 iz. Ipar. 'tximeleta-irudiko lepoko
xingola' 2 izond. 'txatxarra'
ttipi Ipar. Jas. 'txikia' (Iparraldekoa edo
jasoa da baina ez biak batera)
ttunttun Adkor. 'tuntuna, danbolina'
tu
tu egin
tuaxa Ipar. 'mertxika'
tuberkulosi
tuhuta* e. turuta
tuka
tulipa Tulipa gesneriana etab.
tulunbio Ipar. Jas. 'amildegia'
(Iparraldekoa edo jasoa da baina ez
biak batera)
tuna* e. tona 2
tunante Heg. Herr.
tunel
tungsteno
tunika
tunisiar (herritarra)
tunistar (herritarra)
tuntik [ezezko perpausetan] Ipar. 'tutik'
tuntun 1 iz. 'danbolina'
tuntun 2 izond. (emakumeez mintzatuz)
tuntundu, tuntun/tuntundu, tuntuntzen. da/
du ad.
tuntur 1 1 iz. Bizk. 'muturra' 2 izond. Bizk.
'kakotua, makurra'
tuntur 2 izond. Ipar. 'konkorduna'
tuntux (arrantzarakoa)
tupa 'tuparria'
tuparri
tupiki (burdin mota)
tupina
tupinagile
tupust egin 'oztopatu'
tupust eragin
tupustarri
tupustean Ipar. 'bat-batean'

tupusteko Ipar. 'bat-batekoa'
turbina
turbustu, turbuts/turbustu, turbusten.
da/du ad. Zub. 'uhertu, arretu'
turismo
turista
turkesa
turkiar (herritarra)
turkiera (hizkuntza)
turkmenera (hizkuntza)
turkmenistandar (herritarra)
turko
turroi
turrusta Ipar.: iturriko turrusta.
turrustan
turrustaz
turrustaka
turrut
turrut egin Ipar. 'porrot egin'
turtuki 'azelina'
turuta
tute Heg.: tutean jokatu. (karta-jokoa)
tutik [ezezkoetan] 'ezer ere ez': euskaraz
tutik ez zekiela; nire erreguek ez dute
tutik ere balio.
tutore
tutoretza
tutu 1 'hodia' 2 'turuta, adarra'
tutulikatu, tutulika, tutulikatzen. du ad.
g.er. 'engainatu, liluratu'
tutxulo* e. dutxulu
tuvaluera (hizkuntza)
tuvalutar (herritarra)
tuvera (hizkuntza)
tuztatu, tuzta, tuztatzen. du ad.
txa-txa-txa
txabola
txadar (herritarra)
txahal
txahalki
txairo
txairotasun
txakal Canis aureus eta Canis adustus eta
Canis mesomelas
txakil Bizk. g.er. 'ahula'
txakolin
421
Hiztegi Batua
txakolindegi
txakur Canis familiaris
txakur-amets edo txakur amets
txakur-eztul edo txakur eztul
txakur handi
txakur txiki
txakurkeria
txakurki 1 iz. 'txakur-haragia'
txakurki 2 adlag. 'maltzurki'
txakurkume
txakurtegi
txalaparta
txalapartari
txalburu Gip. 'zapaburua'
txaldan
txaldandu, txaldan/txaldandu, txaldantzen.
da/du ad.
txaldankeria
txaleko Heg. 'barneko motza'
txalet Heg.
txalma (basta mota)
txalmagin
txalmagintza
txalmatu, txalma/txalmatu, txalmatzen. du
ad.
txalo
txalo jo edo txaloak jo
txalo egin
txalogarri
txaloka
txalokatu, txaloka/txalokatu, txalokatzen.
du ad.
txalotu, txalo/txalotu, txalotzen. du ad.
txalupa
txaluparatu, txalupara/txaluparatu,
txaluparatzen. da/du ad.
txalupari
txamarra 'jaka'
txanbelin g.g.er. 'polita'
txanbil g.er. 'suila'
txanda
txandan
txanda-pasa egin
txandaka
txandakako
txandakatu, txandaka/txandakatu,
txandakatzen. da/du ad.
txandal Heg.
txandatu, txanda/txandatu, txandatzen. da/
du ad.
txanel (txalupa mota)
txango
txangurru Maja squinado
txanka 1 Bizk. 'hanka' 2 pl. 'makuluak' 3
(karta)
txano 1 'burua estaltzekoa' 2 'kafeira(ga)zkia'
txanpa 1 '(estropadetan) arraunaldi
bizkorra'
txanpa 2 Zub. 'zaunka'
txanpain* e. xanpain
txanpioi Heg. Herr. h. barrengorri
txanpon
txanpu* e. xanpu
txantxa
txantxetako
txantxetan
txantxangorri Erithacus rubecula
txantxar
txantxil 'ontzi zilindrikoa, esnea neurtu eta
banatzekoa'
txapa Heg.
txapel
txapeldun
txapelgorri 'mikeletea'; 'erreketea'
txapelketa
txapeloker Lgart. 'guardia zibila'
txapin
txapista Heg.
txaplata Bizk. 'enplastua'
txapligu Bizk. 'suziria'
txar
txara 1 'zuhaixka' 2 'txara-eremua'
txaraka 'txara'
txaratila
txarkeria
txarki
txarpoil Zub. 'ezkaia'
txarraldi
txarranpin Gip. 'elgorria'
txarrantxa
txarrantxari
txarrantxatu, txarrantxa/txarrantxatu,
txarrantxatzen. du ad.
422
Hiztegi Batua
txarretsi, txarrets, txarresten. du ad.

txarriboda Bizk.
txarro Gip. 'pitxerra'
txartasun
txartel
(txartel-)leihatila
txarteldegi
txarto Bizk.
txartu, txar/txartu, txartzen. da/du ad.
txatal
txatxala Bizk. 'mamala'
txatxar Bizk. 'hutsala'
txatxu
txatxukeria
txatxutu, txatxu/txatxutu, txatxutzen.
da/du ad.
txegoste 'digestioa'
txeke
txeketegi
txekiar (herritarra)
txekiera (hizkuntza)
txekor Gip.
txekoslovakiar
txelo 'biolontxeloa'
txepel
txepeldu, txepel/txepeldu, txepeltzen.
da/du ad.
txepelkeria
txepeltasun
txepetx Troglodytes troglodytes
txera
txeratsu
txeratu, txera/txeratu, txeratzen. du ad.
txerkesera (hizkuntza)
txermen Gip. 'udarea, madaria'
txerpolari
txerrama
txerren
txerri Sus scrofa
txerri-bazka edo txerri bazka
txerri-jan
txerri-korta edo txerri korta Bizk.
txerrikeria
txerriki
txerrikume
txerritegi
txerritoki
txerrizain
txertaka
txertaketa
txertatu, txerta, txertatzen. du ad.
txertatze
txerto
txetxenera (hizkuntza)
txetxu Bizk. 'eduki-neurri zaharra, pintalaurdena'
txewera (hizkuntza)
txibia Sepia officinalis
txibierro
txibista 'begizta'
txigor
txigorgailu
txigorki
txigortu, txigor/txigortu, txigortzen. du
ad.: ogi txigortua.
txiker Bizk. 'txikia'
txikertu, txiker/txikertu, txikertzen. da/du
ad. Bizk.
txiki
txikitan
txiki-txiki egin
txikiagotu, txikiago/txikiagotu,
txikiagotzen. da/du ad.
txikierdi (edukiera-neurria)
txikigarri
txikikeria
txikitasun
txikito 'baxoerdia'
txikitu, txiki/txikitu, txikitzen. da/du ad.
txikitxo 'aukeran txikiegia'
txikizio
txikle Heg.
txiko Bizk. 'moxala'
txikoria Cichorium intybus subsp. Sativum
txikot Bizk. 'soka lodia'
txil egin '(batez ere jokoetan) amore eman'
txila g.er. 'almutea'
txilaba
txilar
txilardi
txiletar (herritarra)
txilibitari
txilibitu 1 (musika-tresna)
txilibitu 2 Labrus bimaculatus
423
Hiztegi Batua
txilin
txilin-belar
txilina* e. txilin
txilio
txilioka
txima
tximeleta Lepidoptera
tximinia
tximino Ord. Primates
tximinokeria
tximista
tximistargi
tximistorratz
tximitx* e. zimitz
tximu Gip. h. tximino
tximuera
txinal
txinalka
txinatar
txinbo Sylvia sp.
txindi 'pindarra, txingarra'
txindor Bizk. 'txantxangorria'
txindurri 'inurria'
txinel 'herrizaina'
txinera (hizkuntza)
txinga
txinga-eroate edo txinga eroate
txinga-proba edo txinga proba
txingar
txingartu, txingar/txingartu, txingartzen.
da/du ad.
txinget Bizk. 'kisketa'
txingoka
txingor: txingorra ari du, txingorra egin
du.
txingorrada
txingude* e. ingude
txingurri* e. txindurri
txinpantze Pan troglodytes
txinparta
txinpartaka
txinpartatsu
txinpartatxo
txinta '(txorien) kantua'
txintaka
txintik: txintik ere atera gabe.
txintxarri 'zintzarri txikia'
txintxilla Chinchilla laniger

txintxirrin 'bularreko haurren jostailua'
txio 1 'txorien kantua'
txio 2 Phylloscopus collybita
txioka
txioketa
txiolari
txip Inform.
txipa Phoxinus phoxinus Sin. ezkailu
txipi h. txiki
txipiroi Loligo vulgaris
txirbil Sin. txirlora
txiribiri 1 Bizk. 'tximeleta' 2 'txirbila,
txirlora'
txirikorda
txirikordatu, txirikorda/txirikordatu,
txirikordatzen. du ad.
txirimoia Annona cherimolia
txirimoiondo
txirio* e. xirio
txirla
txirlo 'birla'
txirlora Bizk. Sin. txirbil
txiro
txirotasun
txirotegi
txirotu, txiro/txirotu, txirotzen. da/du ad.
txirpi Bizk. 'landareen mintegia'
txirribita* e. xirribika
txirrika
txirrin (deitzeko tresna)
txirrindulari Sin. bizikletari
txirrindularitza
txirringa 'gurpila'
txirriskila Serinus serinus
txirrista
txirristada
txirritxirri Bizk. 'kilkerra'
txirtxilatu, txirtxila, txirtxilatzen. du ad.:
katamotzen atzaparretan txirtxilatua.
txirtxir 'kilkerra'
txirula
txirulari
txiste Heg. Herr. 'izkirimiria'
txistor
txistu
txistu egin
424
Hiztegi Batua
txistuka
txistukari
txistukatu, txistuka/txistukatu,
txistukatzen. du ad.
txistulari
txit: Jaun txit argia.
txita
txitaldi
txitama
txitan adlag.: oiloa txitan egon, ezarri.
txitako: txitako arrautzak.
txitatu, txita/txitatu, txitatzen. du ad.
txitean-pitean
txito 1* e. txita
txito 2* e. txit
txitxar Cicadinae
txitxardin Sin. angula
txitxare* e. zizare
txitxarro Trachurus trachurus
txitxarro beltz Trachurus picturatus
txitxi Haur. 'haragia'
txitxi-burruntzi edo txitxi burruntzi
txitxirio Cicer arietinum
txiza Batez ere Bizk.
txiza egin
txizagura
txizalarri
txizati
txizontzi
txo Bizk. (mutilentzako dei-hitza)
txofer Heg. Herr.
txoil adlag. Naf. 'guztiz, erabat': nire kulpa
txoil handiaz.
txoko Heg. Adkor.
txokolate
txokolategile
txokor 'arto koskorra'
txolarre Passer domesticus
txolarte
txolin 'buruarina'
txolindu, txolin/txolindu, txolintzen. da/du
ad. 'pixka bat mozkortu'
txondor
txondortu, txondor/txondortu,
txondortzen. da/du ad. 'metatu'
txongo 'txerri-hezur giharduna'
txonta Fringilla coelebs
txopa
txopin 1 Gip. 'litro-erdia'
txopin 2 Naf. 'zotina'
txor-txor adlag.: txor-txor hizketan ari
ziren, isildu gabe.
txorakeria Heg. Adkor. 'zorakeria'
txoratu, txora, txoratzen. da/du ad. Heg.
Adkor. 'zoratu'
txori 1
txori-denda edo txori denda
(txori-)izugarri 'txorimaloa'
txori 2 1 'koskorra' 2 'ile-mototsa lotzen
duen begizta'
txoriburu
txorikume
txorimalo
txorizo
txoro Adkor. 'zoroa'
txorro Heg. 'zurrusta'
txorrota
txorrotxio
txorrotxioka
txorru Carduelis chloris
txorta 1* e. sorta
txorta 2 Arrunk.
txorta jo
txortan egin
txortalo Mentha pulegium
txorten
txortxor iz. 'txorrotxioa'
txosna
txosten
txota Heg. 'txanka (karta)'
txotx
txotxo (mutilentzako dei-hitza)
txotxolo
txotxolokeria
txotxolotu, txotxolo/txotxolotu,
txotxolotzen. da/du ad.
txotxongilo
txu Bizk. 'txistua, listua, tua'
txukatu* e. xukatu
txuktxiera (hizkuntza)
txukun izond.
txukundu, txukun/txukundu, txukuntzen.
da/du ad.
txukunkeria
425
Hiztegi Batua
txukunketa
txukunki
txukunkiro
txukuntasun
txuleta Heg.
txuliatu, txulia/txuliatu, txuliatzen. 1 du
ad. 'toreatu' 2 da/du ad. 'burla, iseka
egin norbaiti'
txulo* e. zulo
txundigarri
txunditu, txundi, txunditzen. du ad.
txuntxur
txupatu, txupa, txupatzen. du ad. Heg.
Herr.
txuri* e. zuri
txurro Heg.
txurrogile
txutxu-mutxu
txutxu-mutxuka
txuvaxera (hizkuntza)
tzar
tzarkeria
tzartasun
u '"u" letraren izena'
uagadugutar (herritarra)
ubarroi Phalacrocorax sp.
ubazter g.er. 'ur-bazterra'
ubel
ubeldu 1, ubel/ubeldu, ubeltzen. da/du ad.
ubeldu 2 iz.: ubeldu edo odolez betea.
ubeldura
ubeltasun
ubelune
ubeluri Ipar. 'ubeldua'
ubeluritu, ubeluri/ubeluritu, ubeluritzen.
da/du ad. Ipar. 'ubeldu'
ubera 1 'itsasontziak uzten duen arrastoa'
ubera 2 'itsasbehera'
ubide
uda
udaberri
udagoien Bizk. 'udazkena'
udal
udalbatza
udalbatzar
udalde
udaldi
udalehen Bizk. 'udaberria'

udaleku
udalerri
udaletxe
udaltzain
udaltzaingo
udara Gip. 'uda'
udare
udare-arbola edo udare arbola
'udareondoa'
udareondo Pyrus communis
udaretze Ipar. g.er. 'udareondoa,
madariondoa'
udate 'udaldia'
udatiar
udazken
udmurtera (hizkuntza)
uf interj. (nekearen-eta adierazlea)
ufa 1 interj. (pozaren adierazlea)
ufa 2 1 iz. 'ufakoa' 2 izond. '(fruituez
mintzatuz) hutsa'
ufada g.er. 'ufakoa'
ufaka adlag.
ufako Ipar.
ufatu, ufa/ufatu, ufatzen. du ad.
ugadera
ugalarazi, ugalaraz, ugalarazten. du ad.
ugalde 1 Naf. 'ibaia'
ugalde 2* e. uholde
ugaldu, ugal, ugaltzen. da/du ad. 'ugaritu'
ugalketa
ugalkor
ugalkortasun
ugaltze: ugaltze-aparatua.
ugandar (herritarra)
ugaraxo Bizk. 'igela'
ugari 1 izond.: uzta ugaria. 2 adlag.: lana
ugari dagoen tokia.
ugariagotu, ugariago/ugariagotu,
ugariagotzen. du ad.
ugariarazi, ugariaraz, ugariarazten. du ad.
ugaritasun
ugaritera (hizkuntza)
ugaritu, ugari/ugaritu, ugaritzen. da/du ad.
ugaritze
ugarte* e. uharte
ugatz
426
Hiztegi Batua
ugazaba
ugazabandre Bizk.
ugazama 'amaordea'
ugaztun
uger 1 Bizk. 'herdoila': ugerrak hartu
dizkio horri bere ondasunak. 2 Bizk.
'zolda' 3* Bizk. e. igeri
ugerdo izond. Bizk. 'zikina'
ugertsu Bizk.
ugertu, uger/ugertu, ugertzen. 1 da/du ad.
Bizk. 'herdoildu' 2 da/du ad. Bizk.
'zikindu'
uhaga Sin. ponpa
uhain* e. uhin
uhaitz Zub. 'ibaia'
uhal
uhalde* e. uholde
uhanditu, uhandi, uhanditzen. 1 da/du ad.
g.er. 'harrotu' 2 da/du ad. g.er. 'urez
hanpatu'
uhandre ( Euproctus, Triturus eta
Amphiuma espezieetako urlehortar
batzuen izena)
uhar 1 Ipar. 'uholdea' 2 Ipar. 'eurierauntsia'
uharka 1 adlag. 'erauntsika'
uharka 2 iz. 'urtegia'
uharroila Zub. 'erretena, ubidea'
uharte
uhartedi
uhartetar
uher Batez ere Ipar. 'arrea'
uherka* e. uharka
uhertasun
uhertu, uher/uhertu, uhertzen. da/du ad.
uhertze
uhin: itsasoko uhinak; hots-uhinak.
uholde
uhuri Ipar. 'hontzek-eta egiten duten oihu
luzea'
uhurika
ui Bizk. 'bikea'
ujolde* e. uholde
ukabil
ukabildu, ukabil/ukabildu, ukabiltzen. du
ad. 'eskua itxi'
ukabilka
ukabilkada
ukabilkari
ukabilkatu, ukabilka/ukabilkatu,
ukabilkatzen. du ad. 'ukabilez jo'
ukabilketa
ukabilko 'ukabil-kolpea'
ukaezin 'ezin ukatuzkoa'
ukaitza Ipar. 'jabetza, ondasuna'
ukakor
ukaldi 'kolpea'
ukaldika
ukaldikari
ukaldikatu, ukaldika/ukaldikatu,
ukaldikatzen. da/du ad.
ukalondo Batez ere Gip. 'ukondoa'
ukamen
ukan, ukan, ukaiten. du ad. Ipar. 'izan'
ukandun Ipar. g.er.
ukapen
ukarai Ipar. 'eskumuturra'
ukarazi, ukaraz, ukarazten. dio ad.
ukatu, uka, ukatzen. du ad.
ukatzaile
ukatze
ukazio
ukendu
uki iz. 'ukitzea'
ukiarazi, ukiaraz, ukiarazten. dio ad.
ukiera
ukiezin
ukiezintasun
ukigabe
ukigai
ukigarri
ukigune
ukimen
ukipen
ukitu, uki, ukitzen. du ad.
ukitzaile
ukitze
uko
uko egin
ukondo
ukrainar (herritarra)
ukrainera (hizkuntza)
ukuilu
ukurtu, ukur, ukurtzen. da/du ad. Ipar. eta
Naf. 'makurtu'
427
Hiztegi Batua
ulanbatortar (herritarra)
ulergaitz
ulergaiztasun
ulergarri
ulergarritasun
ulermen
ulertarazi, ulertaraz, ulertarazten. dio ad.
ulerterraz
ulertezin
ulertezintasun
ulertu, uler, ulertzen. du ad.
ulertzaile
ulithiera (hizkuntza)
ulitxa Lap. eta Naf. 'eltxoa'
ulstertar (herritarra)
ultimatum
ultrahots
ultramore
ultrasoinu
ulu Bizk.
uluka
umarazi, umaraz, umarazten. du ad.
umatu, uma, umatzen. 1 du ad. Ipar.
'jipoitu' 2 da ad. 'umea(k) egin': behia
umatu da.
ume
umealdi g.er. 'sabelaldia'
umedun
umegile 'ume asko egiten dituena'
umegorri Batez ere Bizk. Pei.
umekeria
umeki iz.
umekondo Bizk.
umel 1 izond. Bizk. '(fruitu) heldu-heldua'
2 izond. Bizk. 'hezea'
umeldu, umel/umeldu, umeltzen. da/du ad.
Bizk.
umemoko
umerri
umetasun
umeteria Bizk. 'ume-taldea'
umetoki
umetu 1, ume/umetu, umetzen. da/du ad.
'ume bilakatu'
umetu 2* e. umatu 2
umetxo
umezain
umezaro 'haurtzaroa'
umezurtz
umezurztegi
umidura 'hezetasuna'
umil
umildade Heg. Herr. 'umiltasuna,
apaltasuna'
umildu, umil/umildu, umiltzen. da/du ad.
umiliagarri Ipar.
umiliatu, umilia, umiliatzen. da/du ad.
Ipar. 'umildu, apaldu'
umilki
umiltasun
umo
umoki g.er.
umontzi
umore
umoretsu
umorista
umotasun
umotegi
umotu, umo/umotu, umotzen. da/du ad.
unada Bizk. 'denboraldia, bolada'
unadura Ipar. 'nekea, akitzea'
unagarri Ipar.
unai 'behizaina'
unaldi Ipar. 'nekaldia'
unama 'soka sendoa'
unarazi, unaraz, unarazten. du ad.
unatu, una, unatzen. da/du ad. Ipar.
'nekatu'
une
unean-unean
unean uneko
unhatu* e. unatu
unibertsal
unibertsitario
unibertsitate
unibertso
unide Ipar. 'inudea'
uniforme
unitarismo
unitate
untxi Oryctolagus cuniculus
untzi* e. ontzi
upa Bizk. 'upela'
upagin Bizk. 'upelgilea'
428
Hiztegi Batua
upategi
upel
upeleratu, upelera/upeleratu, upeleratzen.
du ad.
upelgile
upelgintza
upeltegi
ur
ur-ahi edo ur ahi 'paperak-eta
itsastekoa'
ur-bazter
ur-emari edo ur emari
ur-etorri iz.
ur handi: ur handitako arrantza; ur
handitako arraina (eskarmentu
handiko pertsona).
ur-hegazkin edo ur hegazkin
ur-jauzi
ur-laster
uraga* e. uhaga
urakan
uraldi 'uholdea'
uralita Heg.
uranditu* e. uhanditu
uranio
urardo
urardotu, urardo/urardotu, urardotzen. du
ad.: hizkuntza bera urardotua zegoen.
urartuera (hizkuntza)
uraska 'urez beteriko aska'
uraza Lactuca sativa
urbanizatu, urbaniza, urbanizatzen. du ad.
urbatu iz. 'baba, handitu urtsua'
urberritu, urberri, urberritzen. du ad. 'ura
aldatu': garbitu den arropa urberritu.
urburu Ipar. 'iturburua'
urdai
urdaiazpiko
urdail
urdaileratu, urdailera/urdaileratu,
urdaileratzen. du ad.
urdain Zah. g.er. 'urdezaina'
urdaitegi
urdaki Zub. 'urdaia'
urdalde
urdama g.er. 'txerri ama'
urdandegi g.er.
urdanga 1 'zerri emea' 2 'emagaldua'

urde 1 iz. 2 izond.
urdekeria
urdeki iz.
urdetu, urde/urdetu, urdetzen. da/du ad.
g.er. 'zikindu'
urdezain Ipar.
urdin
urdinbelar Isatis tinctoria
urdindu, urdin/urdindu, urdintzen. da/du
ad.
urdinkara
urdintasun
urdinxka
urdu (hizkuntza)
urdun 'urtsua'
urduri
urdurialdi
urdurikeria
urduritasun
urduritu, urduri/urduritu, urduritzen.
da/du ad.
uregazkin* e. ur-hegazkin
ureztabide
ureztatu, urezta, ureztatzen. du ad.
ureztatze
urgatzi, urgatz, urgazten. 1 du ad. Ipar.
Zah. 2 dio ad. Heg. 'lagundu'
urgazle: euskaltzain urgazlea.
urgazpen g.er.
urgente
urgentzia
urguileria Ipar. Zah. 'harrokeria'
urguilu Ipar.
urguilutsu Ipar.
urgun Naf. 'herrena'
urgunka Naf.
uri 1* e. euri
uri 2* e. hiri
urin 1 Batez ere Ipar. eta Batez ere Naf.
'gantza, koipea' 2 Batez ere Ipar. eta
Batez ere Naf. 'zukua'
urinean eman (haragikiak)
urindatu, urinda, urindatzen. du ad. Batez
ere Ipar. eta Batez ere Naf. 'gantzutu,
koipetu'
429
Hiztegi Batua
urineko iz. Ipar. eta Naf. 'haragiki urinetan

egosi-landua'
urineztatu, urinezta, urineztatzen. du ad.
Batez ere Ipar. eta Batez ere Naf.
'koipeztatu'
urintsu Batez ere Ipar. eta Batez ere Naf.
'koipetsua'
urjauzi* e. ur-jauzi
urka
urka-bilur 'korapiloa, tiratuz begia
estutzen zaiona'
urkabe
urkamendi
urkarazi, urkaraz, urkarazten. du ad.
urkatu, urka/urkatu, urkatzen. du ad.
urkatzaile
urkatze
urketa 1 adlag. Ipar. 'ur bila'
urketa 2 iz. Ipar. 'ur-piloa'
urki Betula sp.
urkidi
urkila
urkitz Jasminum officinale
urko* e. hurko
urkor
urkuldu, urkul, urkultzen. du ad. Bizk.
'aletu, aleak kendu'
urlehortar Sin. anfibio
urlia
urmael
urmargo Sin. akuarela
urmariatu, urmaria, urmariatzen. da/du
ad. Ipar. g.g.er. 'suntsitu'
uro Bos taurus primigenius
uroilanda Porzana sp.
uroilo Gallinula sp.
uros Ipar. 'zoriontsua'
uroski Ipar.
urostasun Ipar.
urpekari
urpeko iz. 'itsaspekoa'
urperatu, urpera/urperatu, urperatzen. da/
du ad.
urpetu, urpe/urpetu, urpetzen. du ad. 'urak
estali, azpian hartu'
urra interj. Bizk. 'purra'
urraburu Sparus aurata
urradura
urragarri
urrako iz. Ipar. 'urratua, urradura'
urrakor
urrarazi, urraraz, urrarazten. du ad.
urraska adlag. 'urratsak eginez'
urrats
urratu 1, urra, urratzen. du ad.
urratu 2 iz.: landareari urratu bat egin.
urratzaile
urratze
urraza* e. uraza
urre
urrearrain Carassius auratus
urrebotoi Ranunculus sp.
urregile
urregin Bizk. 'urregilea'
urregintza
urregorri Batez ere Bizk. 'urrea'
urrelili Chrysanthemum sp. Sin.
krisantemo
urrendu, urrent, urrentzen Zub. 'bukatu,
amaitu'
urreria
urretxindor Luscinia megarhynchos
urretxori Oriolus oriolus
urrezko
urreztatu, urrezta, urreztatzen. du ad.
urreztatzaile
urrezuri Batez ere Bizk. 'zilarra'
urri 1 izond.
urri 2 iz. 'urtearen hamargarren hila'
urribelar 'bibelarra, bigarren epaiko
belarra'
urrieta iz. Zub. 'urria'
urrikalarazi, urrikalaraz, urrikalarazten.
du ad. Ipar.
urrikaldu, urrikal, urrikaltzen. da/zaio ad.
Batez ere Ipar. 'errukitu': Jauna,
urrikal zakizkit; nagusia urrikaldu
zen mirabe hartaz.
urrikalgarri Ipar.
urrikalkizun pred. eta izond. Zah.
'urrikalgarria, errukarria'
urrikalkor Ipar.
urrikalmen 'errukia'
urrikalmendu Ipar. 'errukia'
430
Hiztegi Batua
urrikalmendutsu Ipar. 'errukiorra'

urrikaltsu Goi.: Jainko urrikaltsua.
urrikaltze
urrikari iz. Ipar. 'errukia'
urrikarri izond. 'errukarria'
urriki 1 'damua' 2 'errukia'
urrikitu, urriki/urrikitu, urrikitzen. 1 da
ad. Ipar. eta Naf. 'damutu' 2 da ad.
Heg. g.er. 'errukitu'
urrikitze
urril h. urri 2
urrilo 'mandragora'
urrin 1 1 'usain ona' 2 'usaina'
urrin 2* e. urrun
urrindatu, urrinda, urrindatzen. du ad.
Batez ere Ipar. 'lurrindu, usain gozoa
hedatu'
urrindatze
urrindu, urrin/urrindu, urrintzen. da/du ad.
'kirastu, usain txarra hedatu'
urrineztatu, urrinezta, urrineztatzen. du
ad. 'urrinez igurtzi'
urrineztatze
urringai
urrintsu 'usain ona hedatzen duena'
urririk Ipar. 'doan'
urrisoro Ipar. 'urribelarra, bibelarra'
urritasun
urritu, urri/urritu, urritzen. da/du ad.
urritx Russula cyanoxantha
urritz* e. hurritz
urrixa izond. '(abere) emea'
urruma
urrumaka
urrumatu, urruma/urrumatu, urrumatzen.
du ad.
urrun 1 adlag.: herritik urrun bizi da. 2
izond.: Ekialde Urruna.
urrunarazi, urrunaraz, urrunarazten. du
ad.
urrundanik Ipar. 'urrundik'
urrundu, urrun/urrundu, urruntzen. da/du
ad.
urrunkari Ipar. g.er. 'urrun heltzen dena,
helmen handikoa': arma urrunkaria.
urrunkor
urruntasun
urruntxo
urrunxko
urruti 1 adlag. 2 izond.: bazter
urrutietatik zetozela.
urrutian
urrutira
urruti-min
urrutiratu, urrutira/urrutiratu, urrutiratzen.
da/du ad.
urrutitasun
urrutitxo
urrutixko
urrutizkin g.g.er. 'telefonoa'
urruxa* e. urrixa
urtabe [ urtabe ona, urtabe txarra
esapideetan erabiltzen da, 'uzta oneko
urtea', 'uzta txarreko urtea' adieretan]
urtaldi Ipar. 'urtabea'
urtar
urtarazi, urtaraz, urtarazten. du ad. Ipar.
urtaro
urtarril
Urtats Ipar. 'Urteberri eguna'
urtatu 1, urta, urtatzen. du ad. Ipar. 'busti,
ureztatu'
urtatu 2 izond. g.er. 'urte askokoa'
urte
Urteberri
urtebete: urtebete pasatu zuen
Ameriketan. ( *urtebete bat egon
zen gaixorik e. urtebete egon
zen gaixorik )
urtebetetze
urtebi iz. (sagar mota)
urteburu
urtegi
urtekal adlag. Zub. 'urtero'
urtekari
urtemuga
urtero
urteroko
urtetsu
urtetxo: bere urtetxoak ditu aitona horrek.
urteurren
Urtezahar
urtsu
urtu, ur/urtu, urtzen. da/du ad.
urtukor* e. urkor
431
Hiztegi Batua
urtume 'urteko umea'; 'urteko adarra'

urtxakur 1 'arrantzaleei txalupako lanetan
laguntzen dien txakurra' 2 'igaraba'
urtxintxa Sciurus sp.
urtxori g.er. 'buztanikara'
urtzaile
urtze
urtzi* e. ortzi
urtzintz Ipar. 'usina, doministikua'
uruguaitar (herritarra)
urxapal Zub. 'usapala'
urzale
urzo Ipar. h. uso
usadio
usagari Nigella sativa
usaia Ipar. eta Naf.
usaian
usaiako
usaimen
usain
usain egin
usain-belar edo usain belar
usaindu, usain/usaindu, usaintzen. 1 da ad.
'usain txarreko bihurtu' 2 du ad.
'usnatu, usain egin'
usaindun
usaingabe
usaingarri
usainka
usaintsu
usakume
usantza
usapal Streptopelia turtur
usategi
usatortola Heg. g.er. 'usapala'
usatu, usa, usatzen. 1 du ad. 'erabili' 2 da
ad. Zah. 'ohitu'
usin 'doministikua, urtzintza'
usin egin
usin eragin
usna Ipar.
usnarazi, usnaraz, usnarazten. du ad.
usnatu, usna/usnatu, usnatzen. du ad.
usnatze
uso Columba sp.
uso-tortoil Ipar. 'usapala'
usoki
uspel 1 Ipar. 'ubela'

uspel 2 Ipar. 'ospela, laiotza'
uspeldu, uspel/uspeldu, uspeltzen. du ad.
Ipar. 'ubeldu'
uspeldura
uspelgune
uste
uste izan
uste on
ustez
ustebide g.er.
ustekabe
ustekabean
ustekabeko
ustekaberik
ustekabez
ustekeria Ipar.
ustekizun g.er.
usteko izond.: hutsak eta huts ustekoak.
ustel 1 izond.
ustel 2 iz. 'musean-eta, partida batean
irabazi den saioaren adierazlea'
ustelarazi, ustelaraz, ustelarazten. du ad.
usteldu, ustel/usteldu, usteltzen. da/du ad.
usteldura Ipar.
ustelezin
ustelgaitz
ustelkeria
ustelkor
ustelkortasun
usteltasun
usteltze
ustezko izlag.: ustezko laguna.
ustiapen
ustiatu, ustia, ustiatzen. du ad.
ustiatze
usu 1 1 adlag. 'maiz, sarri' 2 izond.:
gertaera usuak; ile usua (ile ugaria).
usuenik
usu 2 Ipar. 'zornea'
usuki Ipar. g.er. 'usu, maiz'
usutasun
usutu, usu/usutu, usutzen. da/du ad. Ipar.
ut Bizk. 'utikan': ut hortik!; ut, ut, ut.
utikan
utopia
utopiko
432
Hiztegi Batua
utzarazi, utzaraz, utzarazten. dio ad.

utzi, utz, uzten. du ad.
utzietsi, utziets, utziesten. du ad. Ipar.
'bertan behera utzi'
utziezin
uve '"v" letraren izena'
uve bikoitz '"w" letraren izena'
ux interj. Bizk. (etxeko abereak uxatzeko
hitza)
uxadan Ipar. g.er. 'izaina'
uxaldu, uxal, uxaltzen. da/du ad. 'zimeldu'
uxara Ipar. 'beherakoa'
uxaratu, uxara/uxaratu, uxaratzen. da ad.
Ipar. 'beherakoa izan'
uxarka
uxarrean
uxatu, uxa, uxatzen. du ad.
uxatzaile
uxo Adkor. 'usoa'
uxter 1 Ipar. 'samurra, beratza' 2 Ipar.
'erraza'
uxtertu, uxter/uxtertu, uxtertzen. da/du ad.
Ipar. 'samurtu, beratu'
uzbekera (hizkuntza)
uzbekistandar (herritarra)
uzbeko (etnia-izena)
uzi Bizk. g.g.er. 'grina, irrika'
uzkailarazi, uzkailaraz, uzkailarazten. du
ad. Ipar.
uzkaili, uzkail, uzkailtzen. du ad. 'irauli'
uzkaldu, uzkal, uzkaltzen. du ad. g.er.
'lotu, estekatu'
uzker Bizk. eta Ipar. 'puzkerra'
uzki
uzkin 'hondarra'
uzkinaxo Ipar. Garrulus glandarius Sin.
eskinoso
uzkur
uzkur egin
uzkurka
uzkurkeria
uzkurki
uzkurkor
uzkurraldi
uzkurtasun
uzkurtu, uzkur/uzkurtu, uzkurtzen. da/du
ad.
uzkurtze
uzta
uztai
uztail
uztapiku ' Ficus carica -ren fruitua'
uztar Ipar. 'ostikoa'
uztar-behi
uztar-idi
uztardura
uztargi 'ostadarra'
uztargile
uztargintza
uztarka Ipar. 'ostikoka'
uztarkide
uztaro
uztarpe
uztarperatu, uztarpera/uztarperatu,
uztarperatzen. du ad.
uztarpetu, uztarpe/uztarpetu, uztarpetzen.
du ad.
uztarrarazi, uztarraraz, uztarrarazten. dio
ad.
uztarri
uztarri motz
uztartu, uztar/uztartu, uztartzen. du ad.
uztatu, uzta/uztatu, uztatzen. du ad. Ipar.
g.er. 'uzta bildu'
uzte
v (uve)
vaduztar (herritarra)
valletar (herritarra)
vanuatuar (herritarra)
varsoviar (herritarra)
vatikanoar (herritarra)
vedette
vediko (hizkuntza)
vendera (hizkuntza)
venezuelar (herritarra)
versus
victoriar (herritarra)
vienar (herritarra)
vientiandar (herritarra)
vietnamdar (herritarra)
vietnamera (hizkuntza)
vilniustar (herritarra)
vodka
volapk (hizkuntza)
433
Hiztegi Batua
volt
voltmetro
voyeur
w (uve bikoitz)
walkie-talkie
walkman
washingtondar (herritarra)
waterpolo
watt
wattmetro
wellingtondar (herritarra)
western
whiski
whiskitegi
windhoektar (herritarra)
windsurf
woleaiera (hizkuntza)
wolfram
wolofera (hizkuntza)
x (ixa)
xabal Adkor. 'zabala'
xabalina
xaboi
xabor 1 iz. Ipar. Adkor. 'zaborra' 2 izond.
Zub. 'hauskorra'
xafla
xaflatu, xafla/xaflatu, xaflatzen. du ad.
xagu* e. sagu
xaguxar* e. saguzar
xah (Persiakoa)
xahako Ipar. 'zahatoa'
xahal* e. txahal
xahar Adkor.
xahu izond. Ipar. 'garbia'
xahu naiz, xahu gara 'galdua naiz;
galduak gara'
xahuarazi, xahuaraz, xahuarazten. dio ad.
xahubide
xahugarri
xahuki
xahupen
xahutasun
xahutu, xahu/xahutu, xahutzen. 1 du ad.
Ipar. eta Naf. 'garbitu' 2 du ad. 'eralgi,
gastatu' 3 du ad. Ipar. 'suntsitu,
hondatu'
xahutzaile
xahutze
xai Ipar. g.er. 'sotoa, upategia'
xainda* e. txanda
xake
xake-joko
xake-mate
xakel Gip. 'igela'
xakelari
xakur Lap. eta Naf. Adkor.
xalant 1 Ipar. 'txanela'
xalant 2 'galaia'
xalantzain
xalantzaingo
xalo
xaloki
xalotasun
xalupa* e. txalupa
xamar 1 Ipar. eta Naf. 'jantzia'
xamar 2 Adkor. 'samarra'
xamardun Ipar. 'xamarra janzten duena';
'baserritarra'
xamur Adkor. 'samurra'
xanda* e. txanda
xanfarin Ipar. 'buru-arina'
xango 1 Ipar. 'txanka (karta)'
xango 2 Ipar. Adkor. 'zangoa'
xangrin Ipar. 'atsekabea'
xano* e. txano
xanpain
xanpu
xantaia
xantre Ipar. 'eliz kantaria'
xapel* e. txapel
xar* e. txar
xara* e. txara
xaramela Ipar.
xaramelatu, xaramela/xaramelatu,
xaramelatzen. du ad. Ipar.
xaratila* e. txaratila
xarbo Ipar. Adkor. 'zarboa'
xarbot Ipar. 'ezkaia'
xardina Ipar. eta Naf. Adkor. 'sardina'
xare (pilota-jokoa)
xaribari
xarlango Ipar. 'erbi-txakurra'
xarma Ipar.
xarmagarri Ipar.
434
Hiztegi Batua
xarmant Ipar.
xarmatu, xarma/xarmatu, xarmatzen. du
ad. Ipar.
xarmatzaile Ipar.
xarpa Ipar. 'ehunezko zerrenda zabala':
hautetsien xarpa.
xarrantxa* e. txarrantxa
xartatu* e. txertatu
xartel* e. txartel
xarto* e. txerto
xatar 'oihala'
xaxari Ipar.
xaxatu, xaxa, xaxatzen. du ad. Heg.
xedapen
xedarratu, xedarra, xedarratzen. du ad.
Ipar. 'inausi, murriztu'
xedarri* e. zedarri
xedatu, xeda, xedatzen. du ad.
xede
xedera Ipar. Jas. 'lakioa, artea'
(Iparraldekoa edo jasoa da baina ez
biak batera)
xehakarazi, xehakaraz, xehakarazten. du
ad.
xehakatu, xehaka, xehakatzen. du ad.
xeharazi, xeharaz, xeharazten. du ad.
xehatu, xeha, xehatzen. du ad.
xehatzaile
xehatze
xehe 1 1 izond. 'gorabehera txikikoa':
harri xeheak. 2 izond. 'zehatza':
azalpen aberatsa eta xehea. 3 izond.:
letra xehea (minuskula).
xehe 2 iz. [mugaturik erabilia] 'diru xehea':
xehea bihurtu; emak xehea.
xeheka Zub. 'kopuru txikitan (erosi, saldu)'
xehekeria
xeheki
xehela* e. xeila
xeheria Ipar. 'gauza xeheen multzoa'
xehero Ipar. Zah. 'xeheki'
xehetasun
xehetu* e. xehatu
xeila Ipar. 'kereta'
xeke 'buruzagi arabiarra'
xelebre Heg. Herr.
xelebrekeria Heg. Herr.
xenda Naf. eta Zub.
xendra Ipar. 'bidezidorra'

xenofobia
xentimo Heg. Adkor.
xerka Ipar. 'bila'
xerkatu, xerka/xerkatu, xerkatzen. du ad.
xerlo Ipar. Zah. 'ile-sorta'
xerra
xerraka
xerrama Ipar. eta Naf. Adkor.
xerrenda* e. zerrenda
xerri Ipar. eta Naf. Adkor.
xertatu* e. txertatu
xerto* e. txerto
xextra 'eztabaida, kalapita'
xhosera (hizkuntza)
xiberera h. zuberera
xiberotar h. zuberotar
xidor Adkor. g.er. 'zidorra'
xifritu, xifri, xifritzen. da/du ad. Ipar.
'kezkatu, larritu, bere onetik atera'
xigor* e. txigor
xiismo
xiita
xikigarri* e. txikigarri
xikiro* e. zikiro
xilibitu* e. txilibitu
xilina* e. txilin
xilintxa Ipar. 'txilina'
xilofono
xilografia
ximaur* e. simaur
ximel Adkor. 'zimela'
ximeleta* e. tximeleta
ximiko Ipar. eta Naf. Adkor. 'zimikoa'
ximino* e. tximino
ximist* e. tximista
ximitx* e. zimitz
ximixta Lap. eta Naf. Adkor.
ximur Adkor. 'zimurra'
xinaurri Lap. eta BNaf. 'inurria'
xinaurritegi* e. inurritegi
xingar Ipar. eta Naf. 'urdaiazpikoa'
xingarki
xingola
xingolarrain Cepola macrophtalma
xinple Adkor.
xintximari Ipar. 'izaina'
435
Hiztegi Batua
xipa* e. txipa
xipi* e. txiki
xirimiri* e. zirimiri
xirimola Ipar. Adkor. 'zirimola'
xiringa
xiringatu, xiringa/xiringatu, xiringatzen.
du ad.
xirio Ipar. 'kandela'
xirla* e. txirla
xirmi-xarma Ipar. 'aztikeria'
xirribika Ipar.
xirrika* e. txirrika
xirringa* e. txirringa
xirripa Batez ere Ipar.: zelaian zehar
doan ur-xirripa.
xirula* e. txirula
xisma* e. zisma
xispildu* e. zizpildu
xistera (pilota-jokoetako tresna)
xistu* e. txistu
xit* e. txit
xita* e. txita
xitu, xit, xitzen. du ad. Ipar. Zah. 'gainditu'
xixa* e. ziza
xixare h. zizare
xixpa Ipar. Adkor. 'zizpa'
xixta Adkor. 'zizta'
xixtako* e. ziztako
xoil* e. txoil
xoko Ipar. Adkor. 'zokoa'
xokolate* e. txokolate
xolarre* e. txolarre
xomorro Heg. Adkor. 'zomorroa'
xopa* e. txopa
xoragarri Ipar. Adkor. 'zoragarria'
xoratu, xora, xoratzen. da/du ad. Ipar. eta
Naf. Adkor.
xori* e. txori
xoro Ipar. Adkor. 'zoroa'
xorrotx Ipar. eta Naf. Adkor. 'zorrotza'
xorta Ipar. '(likidoekin) apur bat'
xortaka
xotx Lap. eta BNaf. Adkor. 'zotza'
xuhur 'zikoitza, zekena'
xukadera 'eskuzapia'
xukagarri
xukapaper
xukarazi, xukaraz, xukarazten. dio ad.

xukatu, xuka, xukatzen. du ad.
xukatzaile
xuko adlag. Ipar. 'lehor, agorturik'
xularme g.g.er. 'poroa'
xume
xumetasun
xumetu, xume/xumetu, xumetzen. da/du
ad.
xurgagailu
xurgatu, xurga, xurgatzen. du ad.
xurgatzaile
xurgatze
xuri* e. zuri
xurrupa Adkor. 'zurrupa, hurrupa'
xurrupatu, xurrupa/xurrupatu,
xurrupatzen. du ad. Adkor. 'zurrupatu,
hurrupatu'
xut Ipar. Adkor. 'zut'
xuxen Ipar. eta Naf. Adkor. 'zuzena'
xuxurla
xuxurlari
xuxurlatu, xuxurla/xuxurlatu, xuxurlatzen.
du ad.
y (i greko)
yangondar (herritarra)
yanki
yapera (hizkuntza)
yarda
yarendar (herritarra)
yemendar (herritarra)
yen
yiddish
yoga
yogi
yogur* e. jogurt
yuppie
zabal
luze-zabal
zabalagotu, zabalago/zabalagotu,
zabalagotzen. du ad.
zabalaldi g.er.
zabalarazi, zabalaraz, zabalarazten. du ad.
zabaldegi
zabaldi
zabaldu, zabal/zabaldu, zabaltzen. da/du
ad.
436
Hiztegi Batua
zabalera
zabalgarri
zabalgune
zabalik
zabal-zabalik
zabalki
zabalkor
zabalkote
zabalkunde
zabaltasun
zabaltzaile
zabaltze
zabalune* e. zabalgune
zabar
zabarkeria
zabarki
zabarrarazi, zabarraraz, zabarrarazten. du
ad.
zabartasun
zabartu, zabar/zabartu, zabartzen. da ad.
zabor
zabor-bilketa
zaborreria
zaborrontzi
zabortegi
zabu iz. 'kulunka'
zabu egin
zabuka
zadorlari g.g.er. 'idazkaria'
zafiro
zafla Ipar. 'zaflakoa'
zaflada
zaflako Ipar. 'masailekoa'
zaflakoka
zaflatu, zafla/zaflatu, zaflatzen. du ad.
Batez ere Zub. 'masaileko (leun) bat
eman'
zafra Ipar. eta Naf. 'jipoia'
zafraka
zafraldi
zafratu, zafra/zafratu, zafratzen. du ad.
Ipar. eta Naf. 'jipoitu'
zagrebar (herritarra)
zahagi
zahar
zahar-etxe edo zahar etxe
zahar-hitz: zahar-hitzak, zuhur

hitzak.
zaharberrikuntza
zaharberritu, zaharberri, zaharberritzen.
du ad.
zaharberritze
zahardade Gip. 'zahartzaroa'
zahargarri: hotz larregia, zaharren
hilgarria eta gazteen zahargarria.
zaharkeria
zaharkin: antzinako zaharkinak.
zaharkitu, zaharki, zaharkitzen. da ad.
zaharmindu, zaharmin, zaharmintzen
Ipar. 'olioak-eta zahar-kutsua hartu'
zaharo 'makila, zigorra'
zaharoztatu, zaharozta, zaharoztatzen. du
ad. 'zigortu, makilatu'
zahartasun
zahartu, zahar/zahartu, zahartzen. da/du
ad.
zahartza g.g.er. 'zahartzea, zahartzaroa'
zahartzaro
zahartze
zaharzale
zahato
zahi 1: zahietan zuhur, irinetan ero. 2:
buruko zahia.
zahitsu
zai* e. zain
zaia Ipar. 'gona'
zaiazpiko
zail 1 izond. 'nekez urratzen dena' 2 izond.
'samurra ez dena': haragi zaila. 3
izond. 'erraza ez dena'
zaildu, zail/zaildu, zailtzen. da/du ad.
zailki
zailtasun
zailu 1* e. zalu
zailu 2* e. zoli
zain 1 iz.: haritz baten zainak; nire
zainetako odol guztia; zainak
indartsuak dituen harri-jasotzailea.
zain 2 g.g.er. 'zaintzailea': ni ote naiz ene
anaiaren zaina?
zain 3 adlag.
zain egon
zain-belar Plantago major Sin. plantain
zainarazi, zainaraz, zainarazten. dio ad.
437
Hiztegi Batua
zainart Ipar. 'kementsua, indartsua'

zainartatu 1, zainarta, zainartatzen. du ad.
Ipar. 'bihurdura bat izan': uste nuen
zangoa hautsi nuela, halere ez dut
zainartatu baizik.
zainartatu 2 iz. 'zaintiratua'
zainbihurtu 'zaintiratua'
zaindari
zaindaritza
zaindegi
zaindu, zain/zaindu, zaintzen. du ad.: zain
ezazu zeure burua.
zaineldu 'arranpa, karranpa'
zaingabetu, zaingabe, zaingabetzen. da/du
ad. Ipar. g.er. 'indargabetu'
zaingela
zaingo
zaingorri Bot.
zainildu, zainil, zainiltzen. da/du ad. Ipar.
'ahuldu, indargabetu'
zainketa
zainpeko
zaintiratu
zaintsu
zaintza
zaintzaile
zaintzailetza
zaintze
zainzuri
zakar 1 iz.: zakarretara bota.
zakar 2 izond.: hizkera zakarra.
zakarkeria
zakarki
zakarraldi
zakarreria 'zakar-pila'
zakarrontzi
zakartasun
zakartegi
zakartsu
zakartu, zakar/zakartu, zakartzen. da ad.
zakatz
zakel* e. xakel
zakil
zakote
zaku
zakuka
zakukada
zakuki: zakukia zeraman soinean, eta

gainetik alargun-jantzia.
zakur Lap. eta Naf. 'txakurra'
zakurkeria* e. txakurkeria
zakurki* e. txakurki
zakurkume* e. txakurkume
zakurtegi* e. txakurtegi
zakurtzar
zakuto
zakutxo
zalamandrana iz. Ipar. Lgart.
zalantza
zalantzan
zalantzakor
zalantzaldi
zalantzati
zalantzatu, zalantza/zalantzatu,
zalantzatzen. da ad.
zalaparta
zalapartaka
zalapartari
zaldabai 'panderoa'
zaldain 'oinezkoentzako zubixka edo
igarobidea'
zaldale
zaldar (pertsonen larruazaleko gaitza)
zaldi
zaldi-baba Ipar. (baba mota)
zaldi-orrazi
zaldiko
zaldiko-maldiko
zaldikume
zaldio
zalditegi
zalditeria: karlisten zalditeria.
zaldito Bizk. 'zaldi handia'
zaldizain
zaldizko iz.: oinezkoak eta zaldizkoak.
zaldun
zaldun-inaute
zaldungo 'zalduntza'
zalduntxo: Azkoitiko zalduntxoak.
zalduntza
zale
zalearazi, zalearaz, zalearazten. du ad.
zalegarri g.g.er.
zalekeria
438
Hiztegi Batua
zaletasun
zaletu, zale/zaletu, zaletzen. da/du ad.
zalge* e. zalke
zalgurdi
zali
zalikada Heg. Sin. zalitara
zalitara Ipar. Sin. zalikada
zalke Vicia sativa
zaltoki 'zela'
zaltuts Ipar. 'zaltokirik gabe'
zalu Ipar. 'arina, lasterra': haizea bezain
zalua badarama lasterra.
zaluarazi, zaluaraz, zaluarazten. du ad.
Ipar.
zalui* e. zalu
zaluki Ipar.
zalurik Ipar.
zalutasun Ipar.
zalutu, zalu/zalutu, zalutzen. da/du ad.
Ipar. 'malgutu, arindu'
zaluxko Ipar.
zama
zamagarri
zamaka
zamaketa
zamaketari
zamalan
zamaldun Ipar. Zah.
zamalkatu, zamalka, zamalkatzen. da ad.
Ipar. 'zaldiz ibili': astean bizpahiru
aldiz zamalkatzen gara mendi aldera.
zamalko Ipar. eta Naf. g.er. 'zaldikumea'
zamaltzain
zamar 1 'jantzi lodia, iletsua, beste
jantzien gainean jartzen dena'
zamar 2 Bizk. 'izpia'; 'zakarra'
zamar 3 Ipar. 'ilea'
zamar 4 Ipar. g.er. 'karramarroa'
zamargin
zamari
zamatu, zama/zamatu, zamatzen. du ad.
zamatzaile
zamatze
zamau Bizk. 'mahai-zapia'
zamaxka
zambiar (herritarra)
zamo 'karpa (arraina)'
zamuka 1 Ipar. 'bastaren azpiko

babesgarria': zamuka gainean basta. 2
Ipar. 'espartzua'
zanbro 1 'larruazaleko urradura edo
erredura': zanbroak sortzeraino
zigortu. 2 'arbiaren gaitza'
zanbrotu, zanbro/zanbrotu, zanbrotzen.
da/du ad.
zanbulu 1 'zabu egitea, kulunkatzea' 2
'zabua, kulunka'
zanbulu egin edo zanbuluak egin
zanbuluka
zanga 1 Sula bassana
zanga 2 onomat.: zanga-zanga edan.
zanga 3 'erreten luzea'
zangalatrau 1 adlag.: zaldi baten gainean
zangalatrau. 2 iz.: horrelako
zangalatrau nabarmenik ez da
gertatzen inoiz Etxeparegan.
zangaluze
zangar 1 iz. Ipar. eta Naf. 'oinaren eta
belaunaren arteko zangoaren zatia'
zangar 2 izond. 'ausarta, bihoztuna'
zangarte g.er. 'zangotraba'
zangarteka
zango
zango-luze
zango-motz Ipar. eta Naf.
zangopilatu, zangopila, zangopilatzen. du
ad. Ipar.
zangorri* e. zaingorri
zangotraba
zangurru* e. txangurru
zank adlag. Ipar. 'bat-batean'
zankez 'bat-batean'
zanpa-zanpa adlag. Ipar. eta Naf.
'etengabe'
zanpa-zanpa egin
zanpaka Ipar. eta Naf. 'kolpeka'
zanpako Ipar. eta Naf. 'kolpea'
zanpaldi Ipar. eta Naf.
zanpantzar iz. 'inauterietako lastozko
irudia'
zanpateko 'kolpea'
zanpatu, zanpa, zanpatzen. 1 du ad. 'jo,
jipoitu' 2 du ad. Gip. g.er. 'zapaldu'
zanpatzaile
zanpez 1* e. tanpez
439
Hiztegi Batua
zanpez 2 Ipar. 'ahoz behera'

zantar izond. Bizk.
zantarkeria Bizk.
zantzo Bizk. 'irrintzia'
zantzoka
zantzolari
zantzu 'seinalea, aztarna'
zapa: ile-zapa (ile multzoa).
zapaburu
zapaka Batez ere Ipar. 'zapalduz, sakatuz'
zapal
zapalda 1 'eskailera-maila' 2 'apala, arasa'
zapaldi Ipar. eta Naf.
zapaldu, zapal/zapaldu, zapaltzen. du ad.
zapalgailu
zapalgarri
zapalketa
zapalkuntza
zapaltzaile
zaparazi, zaparaz, zaparazten. du ad. Ipar.
zaparrada
zaparri 'motrailua'
zaparrote Bizk. 'lodi eta garaiera txikikoa'
zapart
zapart egin
zapart-egingarri
zapartaka Ipar.
zapartarazi, zapartaraz, zapartarazten. du
ad. Ipar.
zapartatu, zaparta, zapartatzen. da ad.
Ipar. 'lehertu'
zapata
zapata-denda
zapatagin
zapatagintza
zapatari
zapategi* e. zapata-denda
zapatila Heg. h. txapin
zapatu 1, zapa, zapatzen. du ad. Ipar. eta
Naf. 'zanpatu'
zapatu 2 Heg. 'larunbata'
zapazto Bizk. 'narrasa'
zapelatz Buteo sp.
zapi
zapla 1 (masailekoaren onomatopeia) 2
(bat-batekotasuna adierazteko
onomatopeia)
zaplada
zapladako iz. 'zaplada'
zaplateko
zaplazteko
zapo 1 Bufo bufo, etab. (ornodun
urlehortarra) 2 Lophius (arraina)
zapokeria
zaporatu, zapora, zaporatzen. du ad. Zah.
g.er. 'ahogozatu'
zapore 'ahogozoa'
zaporetsu
zapotz Bizk. 'zipotza'
zaputz 1
zaputz egin
zaputz 2 Bizk. 'lepondoa': zaputzetik oratu.
zaputzaldi
zapuzgarri 'arbuiagarria'
zapuzkeria
zapuzti
zapuztu, zaputz/zapuztu, zapuzten. 1 da
ad. 'zaputza hartu' 2 du ad. 'arbuiatu':
txoriak habia zapuztu du.
zaragar Batez ere Ipar. 'hazteria'
zaragardun
zaragartsu
zarakar (larruazaleko gogorrune mota)
zarama Bizk. 'zaborra'
zaran Bizk. 'saski handia'
zaran-belar edo zaran belar Chelidonium
majus
zarangin
zarata
zarataka
zaratatsu
zaratots
zarba
zarbo 1 Gobius cruentatus
zarbo 2 Bizk. g.er. 'maltzurra'
zardai 1 iz. 'haga, makila luzea' 2 izond.
'liraina'
zarden Bizk. 'zardaia, liraina'
zare Ipar. eta Naf. 'otarrea'
zaregile Ipar.
zaretara Ipar.: zaretara bat ogi.
zarika 1 'sahatsa, zumea' 2 Ipar. g.er.
'isatsa' Cytisus scoparius
zarma (hizkuntza)
440
Hiztegi Batua
zarpa 1 Ipar. g.g.er. 'sakela'

zarpa 2 'piltzarra, pilda'
zarpail izond.
zarpaildu, zarpail/zarpaildu, zarpailtzen.
da/du ad.
zarpailkeria
zarpailki
zarpatsu
zarpiatu, zarpia, zarpiatzen. du ad.: pareta
lehenik zarpiatu eta gero igeltsuztatu.
zarrada Batez ere Bizk. 'zirrara'
zarradagarri
zarrakatu, zarraka, zarrakatzen. da/du ad.
Gip. 'arrakalatu'
zarramiko Ipar.
zarraparra Batez ere Bizk. 'zarata'
zarrapo 'atzaparkada'
zarrapoka
zarrasta Ipar. 'urradura'
zarrastaka
zarrastatu, zarrasta/zarrastatu,
zarrastatzen. du ad. Ipar. eta Naf.
zarratatu, zarrata, zarratatzen. du ad. Gip.
eta Naf. 'urratu'
zarratu 1, zarra, zarratzen. du ad. Bizk.
'itxi'; 'bildu, laburtu'; '(apustua) egin'
zarratu 2 izond. '(baso) sarria'
zart
zart egin
zirt edo zart
zarta 1 1 Ipar. eta Naf. 'klaska, zirtakoa' 2
Ipar. eta Naf. 'masailekoa, ipurdikoa'
zarta 2 Bizk. g.er. 'makila, zigorra'
zartada Heg.
zartagailu Ipar. 'lehergailua'
zartagin
zartailu 'zigortzeko tresna'
zartako iz.
zartakoka
zartarazi, zartaraz, zartarazten. du ad.:
lehergailu bat zartarazi.
zartateko
zartatu, zarta, zartatzen. 1 da/du ad.
'pitzatu, arrakalatu' 2 da ad. 'lehertu' 3
du ad. 'jo'
zata Caprimulgus sp.
zatar 1 iz. 'trapua'
zatar 2 izond. Heg. 'itsusia'
zatarkeria
zatarki
zatarto
zatartu, zatar/zatartu, zatartzen. da/du ad.
zati
zatiarazi, zatiaraz, zatiarazten. du ad.
zatibanatu, zatibana, zatibanatzen. da/du
ad. 'barreiatu'
zatibanatze
zatibitu, zatibi/zatibitu, zatibitzen. da/du
ad.
zatidura
zatiezin
zatigaitz
zatigarri Mat.
zatigarritasun Mat.
zatika adlag.
zatikako
zatikatu, zatika/zatikatu, zatikatzen. da/du
ad.
zatikatzaile
zatikatze
zatiketa
zatiki 1 Mat. 2 'zati txikia'
zatikizun
zatikor
zatitu, zati/zatitu, zatitzen. du ad.
zatitxo
zatitzaile
zatitze
zatixka Ipar.
zauli* e. zalu
zaunka 1 iz. 2 adlag.: zaunka ari zen.
zaunka egin
zaunkaz
zaunkaka
zaunkari
zaunkatu, zaunka/zaunkatu, zaunkatzen.
du ad. 'zaunka egin'
zauri
zauritsu
zauritu, zauri/zauritu, zauritzen. da/du ad.
zauritze
zauriztatu, zaurizta, zauriztatzen. da/du
ad. Batez ere Ipar. 'zauriz bete'
zaurtu, zaurt, zaurtzen. da/du ad. Ipar.
'zauritu'
441
Hiztegi Batua
zaurtzaile
zauskada Heg. 'zirrara'
zazpi
zazpitan 'zazpi aldiz'
zazpiehun
zazpigarren
zazpihortz
zazpiki
zazpiko
zazpikote
zazpina
zazpinaka
zazpira Ipar. 'zazpina'
zazpirazka Ipar. h. zazpinaka
zazpiren
zazpisukalde Bizk. g.er. 'bizkarroia'
zazpiurren
zazpizango Ipar. g.er. 'ehunzangoa'
ze 1 '"c" letraren izena'
ze hautsi '"" letraren izena'
ze 2 1 Lgart. h. ezen; zeren 2 Lgart. h.
zer; zein
zealdo iz. 'zabua'
zealdoka
zebatu, zeba, zebatzen. du ad. Ipar. 'hezi'
zebra Equus zebra
zebra-bide edo zebra bide
zebu Bos indicus
zedarri
zedarritu, zedarri/zedarritu, zedarritzen.
du ad.
zedarriztatu, zedarrizta, zedarriztatzen. du
ad. Ipar.
zeden 1 Dermestes maculatus
zeden 2 Bizk. 'pipia'
zedro Cedrus sp.
zedula
zeelandaberritar (herritarra)
zefalopodo
zegan Bizk. 'zenbatean, zenbat dirutan':
zegan erosi dituzu oilaskoak?
zehakatu* e. xehakatu
zehar: zehar-galderak.
-n zehar: kalean zehar doaz.
-tik zehar '-n zehar'
zehar-haize 'ipar-mendebaleko
haizea'
zeharazi, zeharaz, zeharazten. du ad.

zeharbide
zeharbidez
zeharka
zeharka-meharka
zeharkako
zeharkatu, zeharka/zeharkatu,
zeharkatzen. 1 da ad. g.g.er.
'alboratu': astoa bidetik zeharkatu zen.
2 du ad. 'zeharka igaro'
zeharo
zeharrargi iz. eta izond.
zeharretara
zeharrola
zehatu, zeha, zehatzen. 1 du ad. 'jipoitu' 2
Zuz. 'zigortu'
zehatz
zehatz-mehatz
zehatzaile
zehatzezin
zehazki
zehazkiro
zehaztapen
zehaztasun
zehaztu, zehatz/zehaztu, zehazten. du ad.
zehaztugabe
zehe Ipar. 'arra'
zeia g.g.er. 'merkatua'
zeihar izond.
zein
zein baino zein... -ago
zein ere
zein-nahi Sin. zeinahi
zeinare Zub. Zah. h. seinale
zeinatu, zeina, zeinatzen. da ad.
zeinen Batez ere Gip.
zeingehiagoka g.er.
zeintsu
zeintzuk Batez ere Bizk. 'zein'
zeinu 1 Batez ere Ipar. 'ezkila'
zeinu 2 1 'keinua' 2 'ikurra, marka'
zeinutegi Batez ere Ipar. 'kanpandorrea'
zekale Secale cereale
zeken
zekendu, zeken/zekendu, zekentzen. da/du
ad.
zekenkeria
442
Hiztegi Batua
zekenki
zekentasun
zekor
zekorketa
zekorki
zela 'zaldiaren gaineko jarlekua'
zelai iz. eta izond.
zelaidi
zelaigune
zelaitu, zelai/zelaitu, zelaitzen. du ad.
'lautu, berdindu'
zelako Bizk. 'nolakoa'
zelan Bizk. 'nola'
zelanbait Bizk. 'nolabait'
zelata
zelatan
zelataka Bizk. g.er. 'zelatan'
zelatari
zelataritza
zelatatu, zelata/zelatatu, zelatatzen. du ad.
zelatu, zela/zelatu, zelatzen. du ad. 'zela
jarri'
zelo 1 Ipar. Zah. 'kartsutasuna' 2 Heg. Zah.
'arreta'
zelofan
zelta
zeltiberiera (hizkuntza)
zelula
zelulabakar
zeluloide
zelulosa
zemai 'mehatxua'
zemaika
zemaitu, zemai/zemaitu, zemaitzen. du ad.
zemaitzaile
zemendi Bizk. 'azaroa'
zementu
zen mug.: gure aita zenak esaten zuenez;
ene bi anaia zenek erran zutena.
zenbait
eta zenbait: gure artean izan da,
hogei eta zenbait urtez.
zenbaitetan
zenbaitxo
zenbaitzuk h. zenbait
zenbakaitz
zenbakarri
zenbakera
zenbaketa
zenbaki
zenbana
zenbanahi Sin. zenbat-nahi
zenbat
zenbat ere
zenbatetan
zenbatez
zenbat ere... -ago
zenbat eta... -ago
zenbatenaz... hainbatenaz
zenbat... hainbat
zenbateraino
zenbat-gura
zenbat-nahi Sin. zenbanahi
zenbateko iz. 'kopurua'
zenbatezin 'zenbakaitza'
zenbatgarren
zenbatsu: zenbatsu urte ditu?
zenbatu, zenbat/zenbatu, zenbatzen. du ad.
zenbatzaile
zenbatze
zenbera 'gazur egosiaren hondarra'
zendu. da ad. [era burutuetan bakarrik
erabiltzen da]: lau urte badu zendu
zela; euskaltzain zenduen
oroitzapenetan.
zenit
zentabo Heg. g.er.
zentiarea
zentigradu
zentigramo
zentilitro
zentimetro
zentimo Heg.
zentinela Zah. 'begiralea'
zentoi g.g.er. 'erraldoia'
zentral 1 izond.
zentral 2 iz. 'indarretxea'
zentralismo
zentralista
zentralizatu, zentraliza, zentralizatzen. du
ad.
zentralizatzaile
zentralizatze
zentro
443
Hiztegi Batua
zentrokide
zentsu 'errolda'
zentsura
zentsuratu, zentsura/zentsuratu,
zentsuratzen. du ad.
zentzabide
zentzagarri
zentzakaitz
zentzaldi
zentzarazi, zentzaraz, zentzarazten. du ad.
zentzarazle
zentzarazpen
zentzatu, zentza, zentzatzen. da/du ad.
zentzatzaile
zentzatze
zentzordatu, zentzorda, zentzordatzen. da/
du ad. Batez ere Zub. 'nahasi,
asaldatu'
zentzu 1 'zuhurtasuna' 2 'esanahia, adiera'
3 'konortea'
zentzudun
zentzugabe
zentzugabeko
zentzugabekeria
zentzugabeki
zentzugabetasun
zentzugabetu, zentzugabe/zentzugabetu,
zentzugabetzen. da/du ad.
zentzukide
zentzumen
zentzutasun 'zentzua'
zepa 'metalen hondakina'
zepelin
zepo
zer 1 [ -r bakuna]: zerk ikaratu zaitu? 2
iz. [ -r bakuna]: bizi honetako zerek
ez gaituzte asetzen; gure zeretan ez
duzu ikustekorik.
zer edo zer
zer ere
zer-nolako
zera mug.: beraz, hori zera da, hori
iraunkorra da.
bai, zera
ez, zera
zeramika
zeramikari
zeratu, zera/zeratu, zeratzen. da/du ad.

zerba Beta vulgaris var. Cicla
zerbait
zerbaitxo
zerbeza Heg. h. garagardo
zerbieta* e. ahozapi
zerbitu* e. zerbitzatu
zerbitzaldi
zerbitzarazi, zerbitzaraz, zerbitzarazten.
dio ad.
zerbitzari
zerbitzatu, zerbitza, zerbitzatzen. du ad.
zerbitzu
zerbitzugintza
zere Balaenoptera sp.
zerebelo 'garuntxoa'
zerebro Heg. h. burmuin
zeregin
zeremonia
zeren
zeren eta
zerendako Ipar. eta Naf. 'zergatik'
zerengatik 1 'zergatik' 2 junt. 'zeren'
zerentzat Ipar. 'zergatik'
zeresan
zerga
zerga-bilketa
zergadun
zergalari
zergaldi
zergapeko
zergapetu, zergape/zergapetu,
zergapetzen. du ad. 'zerga ezarri'
zergategi
zergati iz. 'zergatikoa'
zergatik
zergatiko iz.: liburuaren zergatikoa eta
zertarakoa.
zergura Bizk. 'zernahi'
zerikusi
zerio 'elementu kimikoa'
zerki iz. g.er.
zerkopiteko Cercopithecus sp.
zernahi
zero: zero bider zero berdin zero.
zeroi Physeter catodon Sin. kaxalote
zerok [ zuek izord.aren era indartua]
444
Hiztegi Batua
zerori [ zu izord.aren era indartua]

zerra 1 1 (ebakitzeko tresna) 2* e. xerra
zerra-arrain edo zerra arrain
Pristis pectinata
zerra 2 Mergus sp.
zerraila* e. sarraila
zerraku Ipar. 'esparrua'
zerraldo 1 'andak' 2 'hilkutxa' 3 adlag.
'hilik bezala'
zerrama Batez ere Ipar. eta Batez ere Naf.
'txerrama'
zerramakina
zerrapo 'sarraila'
zerrari
zerrategi
zerratoki
zerratu 1, zerra/zerratu, zerratzen 1 Ipar.
eta Naf. '(atea, landa) itxi' 2 Ipar. eta
Naf. '(trabesa, tratua) egin'
zerratu 2, zerra/zerratu, zerratzen. du ad.
'zerraz ebaki'
zerrauts
zerren Ipar. 'sitsa'
zerrenda
zerrendaka
zerrendatu, zerrenda/zerrendatu,
zerrendatzen. du ad.
zerri Batez ere Ipar. eta Batez ere Naf.
'txerria'
zerrikeria h. txerrikeria
zerrote
zertako 1 'zertarako' 2 Ipar. eta Naf.
'zergatik'
zertan iz. Ipar. Zah. 'lehorra, lurra': irlak
oihana baitu zertanak bezala.
zertarako iz. 'helburua'
zertaratu, zertara/zertaratu, zertaratzen.
da/du ad.
zertasun
zertifikatu* e. ziurtagiri; sinestamendu
zertsu: horra zertsu dakigun horri buruz.
zertu, zer/zertu, zertzen. da/du ad.:
asmoak zertu.
zertxobait
zertzelada
zertzeta Anas crecca
zeru
zeruertz 'ostertza, zerumuga'
zerumuga
zerupe
zeruratu, zerura, zeruratzen. da/du ad.
zeruratze
zerutar
zerzela Ipar. 'zertzeta'
zesio (elementu kimikoa)
zesta-punta
zesto Heg. Herr. 'saskia'
zeta 1 '"z" letraren izena'
zeta 2: zetaz jantzirik.
zetabe
zetaka
zetakatu, zetaka/zetakatu, zetakatzen. da/
du ad. Batez ere Ipar. 'zikindu'
zetatxu Zub. 'zetabea'
zetro
zeu [ zu izord.aren era indartua]
zeuek [ zuek izord.aren era indartua]
zeuen
zeuenganatu, zeuengana/zeuenganatu,
zeuenganatzen. du ad.
zeure
zeureganatu, zeuregana/zeureganatu,
zeureganatzen. du ad.
zeurekoi
zeurekoikeria
zeuretu, zeure/zeuretu, zeuretzen
zezeil Bizk. 'otsaila'
zezel
zezeldu, zezel/zezeldu, zezeltzen. da/du
ad.
zezelka
zezen
zezen-plaza
zezenketa
zezenketari
zezenki
zezenko
zezensuzko
zezentoki
zezenzale
zezin
zezinatu, zezina/zezinatu, zezinatzen. du
ad.
zezingai
zi 1 Zub. 'ezkurra' 2 Bizk. 'ihia'
445
Hiztegi Batua
ziaboga
zianhidriko
zianuro
ziape Brassica juncea
ziatika
ziazerba Spinacia oleracea
ziba (jostailua, puntu baten gainean
birarazten zaiona)
zibernetika
zibernetiko
zibil
zibilizatu, zibiliza, zibilizatzen. da/du ad.
zibilizazio
ziborio
zibota 'ziba'
zidor
ziega
zientifiko
zientzia
zientzialari
zifra
zigar Sarcoptes scabiei
zigarreta 'erretzeko erabiltzen den
tabakoa, paper finez estalia'
zigarro 1 'tabako-hostoz egindako zilindro
modukoa': Habanako zigarro bat opa
didate. 2 Heg. 'zigarro txikia' h.
zigarreta
zigilatu, zigila, zigilatzen. du ad.
zigilu 1: erregeren zigiluarekin. 2 (gutunazaletakoa)
zigilu-marka
zigilu-markatzekoa
zigoina* e. zikoina
zigor
zigorgarri
zigorkari
zigorkatu, zigorka, zigorkatzen. du ad.
zigorketa
zigorpe
zigorpean
zigorpeko
zigorrada
zigorraldi
zigorrarazi, zigorraraz, zigorrarazten. du
ad.
zigortu, zigor/zigortu, zigortzen. du ad.
zigortzaile
ziguin 'malba'
zihatu, ziha, zihatzen. da/du ad. Ipar.
zihi* e. ziri
ziho Ipar.
zihodun Ipar.
zihotsu Ipar.
zihoztatu, zihozta, zihoztatzen. da/du ad.
Ipar.
zikin
zikin-estali izond.
zikindu, zikin/zikindu, zikintzen. da/du ad.
zikingarri
zikinkeria
zikinki
zikintasun
zikintsu
zikintzaile
zikiratu, zikira, zikiratzen. du ad.
zikiratzaile
zikirio 'zekalea'
zikiro
zikiroki
ziklismo
ziklista 'txirrindularia'
ziklo
ziklo-kros
zikloi
ziklomotor
ziklope
zikloturismo
zikoina Ciconia sp. Sin. amiamoko
zikoitz
zikoizkeria
zikoizki
zikoiztasun
zikoiztu, zikoitz/zikoiztu, zikoizten. da/du
ad.
zil iz.
zil izan Naf. 'zilegi izan'
zilar
zilarbizi
zilargile
zilargin
zilargintza
zilarkara
zilarki
446
Hiztegi Batua
zilarreria
zilarreztatu, zilarrezta, zilarreztatzen. du
ad.
zilbor
zilbor-heste
zilbot
zildai
zildu, zil/zildu, ziltzen. da ad.: tipula zildu
da.
zilegi
zilegi izan. da/du ad.
zilegitasun
zilegitu, zilegi/zilegitu, zilegitzen. du ad.
zilibokata Ipar. 'nahaspila'
zilibokatu, ziliboka/zilibokatu,
zilibokatzen. du ad. 'engainatu,
atzipetu'
zilindriko
zilindro
zilintzan 'zintzilik, dilindan'; 'zalantzan'
ziliporta Ipar. 'zipriztina'
ziliportaka
ziliportatu, ziliporta/ziliportatu,
ziliportatzen. du ad.
zilipurdi iz. 'itzulipurdia'
zilipurdika
zilizio
zilo Ipar. h. zulo
zilueta* e. silueta
zimarkun Ipar. 'maltzurra'
zimarkunkeria Ipar.
zimarroi Heg. 'hegalaburra'
zimaur* e. simaur
zimbabwetar (herritarra)
zimel
zimelarazi, zimelaraz, zimelarazten. du ad.
zimeldu, zimel/zimeldu, zimeltzen. da/du
ad.
zimelezin
zimeltasun
zimendatu, zimenda, zimendatzen. du ad.
zimendatzaile
zimendu
zimentarri
zimikatu, zimika, zimikatzen. du ad. Ipar.
zimiko
zimiko egin
zimikoka
zimino Ipar. 'tximinoa'
zimitorio 1 Gip. Zah. 'hilerria' 2 Gip.
'elizari atxikitako aterpea'
zimitx* e. zimitz
zimitz
zimur
zimurdikatu, zimurdika, zimurdikatzen.
du ad. Ipar. 'zimurtu'
zimurdura
zimurgune
zimurkeria
zimurrarazi, zimurraraz, zimurrarazten.
du ad.
zimurtsu
zimurtu, zimur/zimurtu, zimurtzen. da/du
ad.
zin
zinak eta minak
zin-egile
zin egin
zinetan
zinetako
zinez
zinezko
zin-zinetan
zin-zinez
zinabrio
zinausle
zinbal
zindo
zindotasun
zindotu, zindo/zindotu, zindotzen. da/du
ad.
zine h. zinema
zinegotzi
zinema
zinema-areto edo zinema areto
zinemagile
zinemagintza
zinemaratu, zinemara/zinemaratu,
zinemaratzen. du ad.
zinemaskope
zinemateka
zinematika
zinematografia
zinemazale
447
Hiztegi Batua
zinetiko
zingil izond. Batez ere Ipar. eta Batez ere
Naf. 'ahula eta mehea'
zingila iz. 'petrala'
zingilatu, zingila/zingilatu, zingilatzen. du
ad. 'zingila ezarri'
zinginarri iz. 'kutuna'
zingira
zingiradi
zingiratsu
ziniko
zinismo
zink
zinka 1 adlag. 'zin eginez'
zinka 2 iz. Ipar. 'irrintzia'
zinkaka 'irrintzika'
zinkatu, zinka/zinkatu, zinkatzen. du ad.:
irrintziak zinkatu.
zinki 'zinez'
zinkulin-minkulin Ipar. Adkor. 'gupera,
milika'
zinkulineria
zinkurin 'intziria'
zinkurinka
zinpeko izlag.
zinta
zintarri 'espaloiaren ertzean jartzen den
harri-ilara'
zintasun
zintz
zintz egin
zintz eragin
zintzarri
zintzarrots 'toberak'
zintzatu, zintza, zintzatzen. da ad. Ipar.
zintzilik
zintzilika Gip. 'zintzilik'
zintzilikario
zintzilikatu, zintzilika/zintzilikatu,
zintzilikatzen. da/du ad.
zintzo
zintzoki
zintzorik
zintzoro
zintzotasun
zintzotu, zintzo/zintzotu, zintzotzen. da/du
ad.
zintzur
zintzur-heste
zintzurkoi Ipar. 'sabelkoia'
zio
zipla 'zirikada'
ziplo 'bat-batean'
zipote Ipar. 'gizena'
zipoteka adlag. 'itsumustuan'
zipotz
zipozkeria
zipres 'nekosta'
zipretar (herritarra)
zipriztin
zipriztindu, zipriztin/zipriztindu,
zipriztintzen. du ad.
zipu Ipar. 'putzua'
zira
ziraia Ipar. Sin. betun
ziraldoka 'zealdoka'
ziratu, zira/ziratu, ziratzen. du ad. Ipar.
'ziraia eman'
ziraun Anguis fragilis
zirga
zirgari
zirgatu, zirga/zirgatu, zirgatzen. du ad.
zirgatzaile
zirgilo
ziri
ziria sartu
zirika 1 iz. g.er. 'zirikatzea' 2 adlag.
'zirikatuz'
zirikada
zirikagarri
zirikarazi, zirikaraz, zirikarazten. du ad.
zirikatu, zirika/zirikatu, zirikatzen. du ad.
zirikatzaile
ziriketa 'zirikaldia'
ziriku
zirimiri
zirimola Ipar. 'zurrunbiloa'
zirimolaka Ipar.
zirimolatsu Ipar.
zirin 1 iz. 'hegaztien gorotza'; 'gorotz
mehea' 2 izond. Batez ere Bizk.
'zirikatzailea'
zirindu, zirin/zirindu, zirintzen. da ad.
'zirineria izan'
448
Hiztegi Batua
zirineri '(abereen) beherakoa'

zirkin Batez ere Bizk. 'higidura txikia'
zirkin egin: zirkinik ere ez du egin.
zirkindu, zirkin/zirkindu, zirkintzen.
da/du ad. 'zirkin egin'
zirkonio
zirkonita
zirku
zirkuitu
zirkular
zirkulatu, zirkula/zirkulatu, zirkulatzen.
du ad.
zirkulazio
zirkulu
zirkuluerdi
zirkunbalazio* e. ingurabide
zirkunferentzia
zirkunferentzierdi
zirkunzidatu, zirkunzida, zirkunzidatzen.
du ad. Zah. 'erdaindu'
zirkunzisio 'erdainkuntza'
zirrara
zirraragarri
zirri
zirri egin
zirriborratu, zirriborra, zirriborratzen. du
ad.
zirriborro
zirrika 1 adlag. 'zirri eginez' 2* e. txirrika
zirrikitu Sin. zirritu
zirrimarra
zirrimarratu, zirrimarra/zirrimarratu,
zirrimarratzen. du ad.
zirrinta 1 Ipar. 'egunsentia': argi-zirrinta.
2 Ipar. 'izpia': eguzki-zirrintak.
zirritu Sin. zirrikitu
zirriztu h. zirrikitu; zirritu
zirrosi
zirt onomat.: gaztainek egiten zituzten zirt
eta zart izugarriak.
zirt edo zart: erabakia zirt edo zart
hartu behar da.
zirt edo zart egin
zirt eta zart g.er. 'distiratuz'
zirta Batez ere Ipar. eta Batez ere Naf.
zirtaka adlag. Batez ere Ipar. eta Batez
ere Naf.
zirtako iz.
zirtatu, zirta/zirtatu, zirtatzen. du ad.
zirti-zarta: leihoan zirti-zarta ari den
kazkabarra.
zirto Ipar. 'erantzun zorrotza eta
errimaduna': zirtoak bota.
zirtolari
zirtzikatu, zirtzika, zirtzikatzen. du ad.
Ipar. 'birrindu, desegin'
zirtzil
zirtzildu, zirtzil/zirtzildu, zirtziltzen.
da/du ad.
zirtzilkeria
zirtzilu batez ere pl. 'belarritakoak'
zirujau iz. Bizk. Zah. 'barberua'
zirujia* e. kirurgia
zirurika adlag. Ipar. 'firurika'
zirurikan Ipar.
zirurikatu, zirurika/zirurikatu,
zirurikatzen. du ad. Ipar.: makila
zirurikatu.
zisku 'poltsa'
zisma
zismatiko
zisne Cygnus sp.
zistertar
zita h. hitzordu
zitadela Ipar. 'gotorlekua'
zital
zitaldu, zital/zitaldu, zitaltzen. da/du ad.
zitalkeria
zitalki
zitaltasun
zitara
zitatu 1, zita/zitatu, zitatzen. 1 du ad.
'epailearen aurrean aurkezteko deitu' 2
du ad. g.er. 'aipatu' 3 du ad. Heg.
'hitzordua izan'
zitatu 2, zita/zitatu, zitatzen. du ad. Bizk.
'zirikatu, xaxatu'
zitologia
zitoplasma
zitori Lilium candidum
zitriko izond.
zitroin Ipar. 'limoia'
zitu 1 Naf. 'uzta' 2 'fruitua'
ziur
ziur asko
449
Hiztegi Batua
ziurgabetasun
ziurgarri
ziurki
ziurtagiri
ziurtapen
ziurtasun
ziurtatu, ziurta, ziurtatzen. du ad.
ziza
zizaila
zizare
zizare-belar Artemisia abrotanum
zizare-nagusi Ipar. Taenia solium
zizeilu
zizel
zizelkari
zizelkaritza
zizelkatu, zizelka, zizelkatzen. du ad.
zizelkatzaile
zizka-mizka batez ere pl.
zizpa
zizpildu, zizpil/zizpildu, zizpiltzen. da/du
ad. Ipar. 'kiskali'
zizpoleta Ipar. 'pistola'
zizpuru
zizpuruka
zizt onomat.
zizta iz.
ziztada Heg.
ziztagarri
ziztailu
ziztaka
ziztako iz. Ipar. eta Naf.
ziztakoan adlag. 'apur batean, une batean'
ziztatu, zizta/ziztatu, ziztatzen. du ad.
ziztatzaile
zizter Ipar. 'zatia, puska'
ziztor 1 1 izond.: erreka ziztorra
(errekatxoa). 2 iz.
ziztor 2* e. txistor
ziztrin
ziztu 1 'lastertasun handia': ziztu bizian.
ziztu 2* e. txistu
zodiako
zohar
zohardi 1 iz. Zub. 'oskarbia' 2 izond. Zub.:
zerua zohardi zen; begitarte zohardi
batez so egiten.
zohi 'lur-zati iraulia'

zohikatu, zohika, zohikatzen. du ad.
zohikatz
zoko
zoko-moko
zokogune
zokondo
zokor
zokoragarri
zokorarazi, zokoraraz, zokorarazten. du
ad.
zokoratu, zokora/zokoratu, zokoratzen.
da/du ad.
zola 1 1 Ipar. 'hondoa' 2 Ipar. 'lurra, zorua'
3 Ipar. 'oinetakoen azpia, zorua'
zola-erdi edo zola erdi Sin. zoruerdi, zoru erdi
zola 2* e. mihi-arrain
zolaberritu, zolaberri, zolaberritzen. du
ad. Ipar. 'oinetakoei zola berriak
ezarri'
zoladura Ipar.
zolagabe 'hondogabea'
zolagain
zolagune
zolatu, zola/zolatu, zolatzen. 1 du ad. Ipar.
'zolaberritu' 2 du ad. Ipar. 'zolari
estalgarria ezarri'
zolda
zolda-belar Symphytum officinale
zoldu, zoldu, zoltzen. da/du ad. Bizk.
zoli 1 'ozena' 2 'zentzumen bizkorrekoa'
zolitasun
zolitu, zoli/zolitu, zolitzen. da/du ad.
zolu* e. zola
zomorro
zona
zonbatar (herritarra)
zoo
zoologia
zoologiko
zoologo
zoom
zopa
zopatu, zopa/zopatu, zopatzen. du ad.:
ardoan zopatua.
zor
450
Hiztegi Batua
zor izan
zorabiagarri
zorabialdi
zorabiatu, zorabia, zorabiatzen. da/du ad.
zorabiatzaile
zorabio
zoragari 'iraka'
zoragarri
zoragarrizko
zoragarritasun
zorakeria
zoraldi
zoramen
zoramendu Ipar.
zorarazi, zoraraz, zorarazten. du ad.
zorarazle
zoratu, zora, zoratzen. da/du ad.
zoratzaile
zorbide (bide mota, lur jabedunean zehar
igarotzen dena)
zordun
zordundu, zordun/zordundu, zorduntzen.
da/du ad.: hartzen duena zorduntzen
da.
zorgabetu, zorgabe, zorgabetzen. da/du
ad.
zori 1 iz.
-tzeko zorian: galtzeko zorian.
zori 2 izond.: fruitu zori eta helduak.
zorigabe
zorigaitz
zorigaizto
zorigaiztoko
zorion
zorionak 1 interj. 2 iz. pl.
'goresmenak' ( *gaur nire
zorionak dira e. gaur nire
urtebetetzea da )
zorionean
zorioneko
zorionez
zorionbide
zoriondu, zorion/zoriondu, zoriontzen. 1
du ad. Zah. 'dohatsutu' 2 du ad.
'zorionak eman, zorionak esan'
zoriondun
zoriontasun
zoriontsu
zoritu, zori/zoritu, zoritzen. da/du ad.
zoritxar
zoritxarrez
zoritxarrean
zoritxartu, zoritxar/zoritxartu,
zoritxartzen. da/du ad. 'zoritxarrak jo':
itsasontzi zoritxartu bat.
zornatu, zorna, zornatzen. da/du ad.
zorne
zorne-belar Senecio vulgaris
zornetsu
zoro
zoro-zoroan
zoroaldi
zorobilatu, zorobila, zorobilatzen. da/du
ad. Zub. 'zorabiatu'
zoroetxe
zoroki
zororik
zorotasun
zoroxka
zorpetu, zorpe/zorpetu, zorpetzen. da/du
ad.
zorri Pediculus humanus
zorri-belar Delphinium staphisagria
zorritsu
zorrizto Bizk. 'zorritsua'
zorrizu Ipar. eta Naf. 'zorritsua': ume
zorrizua.
zorro
zorrokada
zorroratu, zorrora/zorroratu, zorroratzen.
da/du ad.
zorroten 'teilatutik jaisten den hodia'
zorrotz
zorrotzaile
zorrotzarazi, zorrotzaraz, zorrotzarazten.
du ad.
zorrozkailu
zorrozkeria
zorrozketa
zorrozki
zorrozkiro
zorroztarri
zorroztasun
451
Hiztegi Batua
zorroztu, zorrotz/zorroztu, zorrozten.

da/du ad.
zorte Batez ere Ipar. 'zoria'
zortzi
zortzitan 'zortzi aldiz'
zortziehun
zortzigarren
zortziko iz.
zortzikote
zortzimaraiko iz.
zortzina
zortzinaka
zortzira Ipar. 'zortzina'
zortziren
zortziurren
zoru 1 'lurra' 2 'oinetakoen azpia'
zoru-erdi edo zoru erdi
zorzor onomat.: kukuak kuku, zozoak
zorzor.
zotal
zotal-egun edo zotal egun
zotal-ikatz edo zotal ikatz
zotin
zotinka
zotukatu, zotuka, zotukatzen. da/du ad.
Batez ere Zub. 'higitu, mugitu'
zotuku Batez ere Zub. 'higidura,
mugimendua'
zotz
zotz egin
zotzabar
zozabar 'arabazozoa'
zozkatu, zozka, zozkatzen. du ad. 'zotz
egin'
zozketa
zozketatu, zozketa/zozketatu, zozketatzen
h. zozkatu
zozo 1 Turdus merula (txoria) 2 'ergela,
inozoa'
ur-zozo Cinclus cinclus
zozokeria
zozoki 'ergelki'
zozomikote
zozotu, zozo/zozotu, zozotzen. da/du ad.
zoztor
zu
zuberera
zuberotar
zubi
zubigile
zubigintza
zubipe
zubizain
zudu Ipar. 'arreta, ardura'
zuek
zuenganatu, zuengana/zuenganatu,
zuenganatzen. da/du ad.
zuetaratu, zuetara/zuetaratu, zuetaratzen.
da/du ad.
zuganatu, zugana/zuganatu, zuganatzen h.
zureganatu
zuhail izond. Ipar. 'margula'
zuhain 1 Batez ere Zub. 'zuhaitza' 2 Ipar.
'(ganadu-)bazka'
zuhaitz
zuhaixka
zuhaizpe
zuhaizti
zuhaiztu, zuhaitz/zuhaiztu, zuhaizten. da/
du ad.
zuhamu Ipar. 'zuhaitza'
zuhamupe Ipar.
zuhamutsu Ipar.
zuhamuxka Ipar.
zuhandor Cornus mas
zuhar* e. zumar
zuhaur [ zu izord.aren era indartua]
zuhirin 'pipi-hautsa'; 'zerrautsa'
zuhirindu, zuhirin/zuhirindu, zuhirintzen.
da/du ad. Ipar. 'pipiatu'
zuhur 'zentzuduna'
zuhurkeria
zuhurki
zuhurtasun
zuhurtu, zuhur/zuhurtu, zuhurtzen. da/du
ad.
zuhurtzia
zuihauek [ zuek izord.aren era indartua]
zuin 'marra'
zuka
zuketa
zuku: haragi-zukua; laranja-zukua.
zukurutz
452
Hiztegi Batua
zukuruztu, zukurutz/zukuruztu,
zukuruzten. da/du ad. 'beldurtu, izutu'
zukutu, zuku/zukutu, zukutzen. du ad.
zulagailu
zulagarri: deiadar zulagarria.
zulakaitz 'zizela'
zulaketa
zulatu, zula, zulatzen. du ad.
zulatzaile
zulatze
zuldar (abereen gaitza)
zulo
zulodun
zulogile 'lur-emailea'
zuluera (hizkuntza)
zumalakar Frangula alnus
zumar Ulmus sp.
zumardi
zumartxuri 'zurzuria' Populus alba
zume Salix sp.
zumintz 'aloea' Aloe sp.
zumitz
zumo* e. zuku (edo, elkarketan, -ur :
laranja-ura )
zunda
zundaketa
zundatu, zunda/zundatu, zundatzen. du ad.
zundatzaile
zundatze
zuntoi 'zutoina, batez ere zurezkoa'
zuntz
zuntzun 1 izond. Batez ere Ipar. 'ergela' 2
izond. Batez ere Bizk. 'tuntuna'
zur
zuraje
zurbeltz 'artea' Quercus ilex
zurbil
zurbildu, zurbil/zurbildu, zurbiltzen.
da/du ad.
zurbilki
zurbiltasun
zurda 1 1 '(zaldiaren, basurdearen,
etab.en) ile latza' 2 'haria'
zurda 2 Bizk. g.er. 'izotza'
zurdadun
zurdaki
zurdatz 'zilizioa'
zureganatu, zuregana/zureganatu,
zureganatzen. da/du ad.
zureria 'zurajea'
zuresi
zuretar
zuretu, zure/zuretu, zuretzen. da/du ad.
zureztatu, zurezta, zureztatzen. du ad.
zurgihar
zurgin
zurgindegi
zurgingo 'zurgintza'
zurgintza
zurgizen
zuri
zuriarazi, zuriaraz, zuriarazten. du ad.
zuribide
zurigarri
zurikail Jas. 'zurbila'
zurikatu, zurika, zurikatzen. du ad.
'losintxatu'
zurikatzaile
zurikeria
zuriketa
zurikin
zuriko
zuringo
zuritasun
zuritu, zuri/zuritu, zuritzen. 1 da/du ad.
'zuriz margotu' 2 da/du ad. '(patatari
eta) azala kendu' 3 da/du ad. 'nor bere
edo besteren hutsegitea zuzentzen
saiatu' 4 da/du ad.: elurra egin du,
baina ez du zuritu.
zuritzaile
zuritze
zuriune
zurixka
zurkaitz
zurkaiztu, zurkaitz/zurkaiztu, zurkaizten.
du ad.
zurki Ipar. 'zur-zatia'
zurkulu Bizk. 'zokoa'
zurmindu, zurmin, zurmintzen. da/du ad.
Ipar. 'lizundu'
zurmindura
zurpail Ipar. 'zurbila'
zurpaildu, zurpail/zurpaildu, zurpailtzen.
da/du ad. Ipar.
453
Hiztegi Batua
zurra g.er.
zurratu, zurra/zurratu, zurratzen. 1 du ad.
'(larrua) ondu, apaindu' 2 du ad.
'jipoitu'
zurrean: merke-zurrean (merkeena
bilatuz); labur-zurrean (labur
beharrez).
zurruburru Ipar.
zurruburruka Ipar.
zurrukutun
zurrumurru 1 'marmarra' 2 'berri
egiaztatu gabea'
zurrun 1 izond. 'malgutasunik ez duena' 2
iz. 'haga'
zurrunbilo
zurrunbiloka
zurrunbilotsu
zurrunbilotu, zurrunbilo/zurrunbilotu,
zurrunbilotzen. du ad.
zurrundu, zurrun/zurrundu, zurruntzen.
da/du ad.
zurrunga
zurrunga egin
(lo) zurrungan
zurrungaka
zurrungari
zurrungatu, zurrunga/zurrungatu,
zurrungatzen. du ad. 'zurrunga egin'
zurruntasun
zurrupa
zurrupaka
zurrupakari
zurrupatu, zurrupa/zurrupatu,
zurrupatzen. du ad.
zurrupatzaile
zurrust onomat. Bizk.
zurrusta: iturriko zurrusta.
zurrustaka
zurrut
zurrut egin
zurrutean
zurruta
zurrutan
zurrutada
zurrutaka
zurrutero Lgart.
zurt adlag. 'erne': adi eta zurt zegoen.
zurtoin
zurtu, zur/zurtu, zurtzen. da/du ad. 'harritu'

zurtz
zurubi
zurztasun
zurzuri Populus alba
zut 1 izond.: lerro zuta. 2 adlag.: haiekin
nenbilen, burua zut.
zut-zuta Ipar.
zutabe
zutarri
zutiarazi, zutiaraz, zutiarazten. du ad.
zutiarazle
zutik
zutikai g.er. 'euskarria'
zutiko iz. 'euskarri zuta'
zutikor
zutikortasun
zutitasun
zutitu, zuti, zutitzen. da/du ad.: nire aurka
nire gaiztakeriak zutitu ninduen.
zutoin
zutoitarte* e. habearte
zutundu, zutun, zutuntzen. da/du ad. Bizk.
'zutitu'
zutunik Bizk. 'zutik'
zuzemen: bitarte hau, bere anaia
etxeratzeko zuzemenak egiten igaro
zuen.
zuzen
zuzenangeluar* e. angeluzuzen
zuzenarazi, zuzenaraz, zuzenarazten. du
ad.
zuzenbide
zuzendari
zuzendariondoko
zuzendariorde
zuzendariordetza
zuzendaritza
zuzendu, zuzen/zuzendu, zuzentzen. da/du
ad. Heg.
zuzenean
zuzeneko
zuzenerdi
zuzenetsi, zuzenets, zuzenesten. du ad.
zuzengabe
zuzengabeko
zuzengabekeria
454
Hiztegi Batua
zuzengaitz
zuzengarri Zah. 'zentzagarria'
zuzenkatu* e. lerrokatu
zuzenketa
zuzenki 1 adlag.
zuzenki 2 iz. 'zuzen-zatia'
zuzentasun
zuzentza 'justizia'
zuzentzaile
zuzentze
zuzi
zuzitu, zuzi, zuzitzen. du ad. Batez ere
Bizk. 'birrindu'
zuzkidura
zuzkitu, zuzki, zuzkitzen. du ad.
zuzpertu* e. suspertu
zuztar
zuztartu, zuztar/zuztartu, zuztartzen.
da/du ad. g.er. 'sustraitu'
zuzter* e. zuztar
455

Hiztegibatua

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Hiztegibatua

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Hiztegi Batua

Noiz eguneratua: 2010-03-16

a 1 1 iz. 'euskal alfabetoaren lehen letra' 2

Noiz eguneratua: 2010-03-16

abandonatu, abandona, abandonatzen. 1

abaro iz. 'itzala, aterpea, babesa'

Noiz eguneratua: 2010-03-16

abereki 3 iz. eta izond. g.er. 'abereen

Noiz eguneratua: 2010-03-16

abiadura-aldagailu edo abiadura

Noiz eguneratua: 2010-03-16

absolutibo izond. Hizkl.

abarrak soildu' 2 da ad. 'zuhaitza adarabarrez hornitu'

Oharra: zerrenda honek arau maila du

Noiz eguneratua: 2010-03-16

adaro iz. (hortzik gabeko eskuare

adibidez adlag.: zuk, adibidez, ez

Noiz eguneratua: 2010-03-16

Noiz eguneratua: 2010-03-16

adiurre iz. Zah. h. aiurri

Noiz eguneratua: 2010-03-16

afariusi iz. 'afari arina, barau-egunetako

Noiz eguneratua: 2010-03-16

Noiz eguneratua: 2010-03-16

aginduzko proba. 2 izlag. 'hitz

Noiz eguneratua: 2010-03-16

agronomo iz. eta izond.

ahaideria iz. 'senitartea, ahaideen multzoa'

ahala egin: nire ahala egin dut; bere

Noiz eguneratua: 2010-03-16

ahalkegabekeria iz. Ipar. Sin.

Noiz eguneratua: 2010-03-16

aharantza iz. Ipar. Zah. 'mintzaera'

ahitu, ahi/ahitu, ahitzen. da ad. 'agortu,

Noiz eguneratua: 2010-03-16

Noiz eguneratua: 2010-03-16

ahua* e. antxume; ahue

Noiz eguneratua: 2010-03-16

ainar iz. Ipar. eta Naf. 'txilarra'

Noiz eguneratua: 2010-03-16

aire-bide edo aire bide

Noiz eguneratua: 2010-03-16

aitasantutu, aitasantu, aitasantutzen.

aitorle 1 iz. 'aitortzailea' 2 iz. 'aitorentzulea'

Noiz eguneratua: 2010-03-16

aitzinatzaile iz. g.er. 'eragilea, sustatzailea'

aiutari iz. g.er. 'laguntzailea'

Noiz eguneratua: 2010-03-16

akertxo iz. 'goldearen belarria'

Oharra: zerrenda honek arau maila du

Noiz eguneratua: 2010-03-16

akorritu, akorri, akorritzen. da ad. Naf.

Noiz eguneratua: 2010-03-16

alanbre iz. Sin. burdin hari

Noiz eguneratua: 2010-03-16

albondiga* e. (haragi) bola

Noiz eguneratua: 2010-03-16

aldarapen iz. Fis.

-en aldean: ederrak dira mairuak

Noiz eguneratua: 2010-03-16

aldetu, alde/aldetu, aldetzen. zaio ad. Zah.

Oharra: zerrenda honek arau maila du

Noiz eguneratua: 2010-03-16