MOD EL OS D E F A M I L I A

as súas características e os seus efectos nos

nenos

US E F EC TOS NOS N ENO S

S C ARACT ERÍSTIC A S E OS SE
AS SÚA
• A FAMILIA É CONSIDERADA O ESPAZO MÁIS AXEITADO PARA O CRECEMENTO E
DESENVOLVEMENTO DOS NENOS E NENAS A NIVEL PERSOAL. AS RELACIÓNS QUE
SE DAN DENTRO DA FAMILIA VAN MOLDEANDO A SÚA FORMA. ESTRUTÚRANSE
DE DIFERENTES MANEIRAS E MOITAS VECES, VAN CAMBIANDO CO PASO DO
TEMPO E DOS ACONTECEMENTOS. OBSERVANDO AS RELACIÓNS ENTRE OS
MEMBROS DA FAMILIA, PÓDENSE DESCRIBIR DISTINTOS PATRÓNS
CONDUCTUAIS AOS QUE CHAMAMOS MODELOS DE FAMILIA. DENDE A
PERSPECTIVA DESTES PATRÓNS PODEMOS DISTINGUIR 6 TIPOS DE FAMILIAS.
MODELO AUTORITARIO.
• ONDE UN DOS PAIS OU AMBOS, AÍNDA QUE CON MAIOR FRECUENCIA O PAI, TENTAN EXERCER O PODER
SOBRE OS FILLOS OU FILLAS. A VIDA NA FAMILIA ESTÁ MARCADA POLO SENTIDO DA DISCIPLINA E DO
DEBER, ASÍ COMO POLO CONTROL DAS PROPIAS NECESIDADES OU DESEXOS, E OS FILLOS TEÑEN POUCA
VOZ. A ATMOSFERA FAMILIAR É, POLO XERAL, MÁIS BEN TENSA; O PAI É DOMINANTE E OS OUTROS SON OS
SÚBDITOS. A NAI, NA MAIORÍA DOS CASOS, EXERCE O PAPEL DE MEDIADORA EN CASO DE POSTURAS
DIVERXENTES. O MODELO AUTORITARIO É ORIXE DE GRAVES PROBLEMAS POLO CHOQUE CULTURAL QUE
IMPACTA NA SOCIEDADE ACTUAL. 
MODELO HIPERPROTECTOR.

• É O MODELO MÁIS PREDOMINANTE NA NOSA SOCIEDADE, MODELO QUE PODE DESEMBOCAR EN FILLOS
CON INTOLERANCIA Á FRUSTRACIÓN. ESTES FILLOS E FILLAS QUE SE CRIARON CO MODELO DA
HIPERPATERNIDADE NON TIVERON QUE ENFRONTARSE POR SI SOS A UNHA VIDA REAL, NON
EXPERIMENTARON A FRUSTRACIÓN, O CAERSE E LEVANTARSE POR SI SOS. CANDO ISTO SUCEDE NA IDADE
ADULTA FRÚSTRANSE, BLOQUÉANSE E NON ATOPAN A MANEIRA DE CANALIZAR O PROBLEMA.
•  OS ADULTOS ASUMEN A MISIÓN DE FACER A VIDA DOS SEUS FILLOS O MENOS COMPLICADA POSIBLE, DE
MODO QUE CHEGAN MESMO A FACER AS COUSAS NO SEU LUGAR. AS PALABRAS CRAVE SON "ACOLLIDA",
"PROTECCIÓN", "AMOR" E O POSIBLE CONTROL ESTÁ ORIENTADO A PREVIR OU ANTICIPAR POSIBLES
DIFICULTADES POR MEDO. O LEMA É: "DINOS O QUE NECESITAS QUE NÓS CHE AXUDAMOS". AÍNDA QUE
APARENTEMENTE SOA COMO UNHA MENSAXE DE AMOR, ESCONDE UNHA DESCUALIFICACIÓN SUTIL, É
DICIR: "FÁGOO TODO POR TI PORQUE TI SÓ NON O CONSEGUIRÍAS", CONVERTÉNDOSE NUNHA REALIDADE.
MODELO DEMOCRÁTICO-PERMISIVO.
• NESTE CASO DOMINA A AUSENCIA DE XERARQUÍAS, A FAMILIA CARACTERÍZASE POLO DIÁLOGO E A
IGUALDADE DE TODOS OS SEUS MEMBROS. PAIS E FILLOS CONSIDERAN QUE SON AMIGOS. OS FINS QUE
HAI QUE PERSEGUIR SON A HARMONÍA E A AUSENCIA DE CONFLITO, O BEN SUPREMO É A PAZ. AS REGRAS
CONCÓRDANSE ENTRE PAIS E FILLOS E PODEN SER NEGOCIADAS; NON SE IMPOÑEN CASTIGOS, SENÓN QUE
SE TENTA RAZOAR CONXUNTAMENTE SOBRE A ACTITUDE QUE HAI QUE ADOPTAR. NESTAS FAMILIAS, O
PROXENITOR NON REPRESENTA O PAPEL DE GUÍA, DE SOPORTE ESTABLE E SEGURIDADE, SENÓN QUE SE
CONVERTE NUN AMIGO AO QUE O FILLO, POLO XERAL, NON SE DIRIXE NOS MOMENTOS DE CRISES.
MODELO SACRIFICANTE.
• OS PAIS CREN QUE TEÑEN O DEBER DE SACRIFICARSE PARA PROMOVER O PRACER E A SATISFACCIÓN
DOS FILLOS, QUE QUEDAN LIBRES DE CALQUERA OBRIGACIÓN. OS PAIS DAN SEN QUE AOS FILLOS
ESÍXASELLES NADA, COA ESPERANZA NON DECLARADA DE QUE ALGÚN DÍA RECOMPENSARANOS, XA SEXA
ALCANZANDO O ÉXITO NA VIDA, OU BEN CONSEGUINDO TODO AQUILO QUE ELES NON LOGRARON
CONQUISTAR. PARA GARANTIR AOS FILLOS UN NIVEL DE VIDA ELEVADO, A MIÚDO OS PAIS REALIZAN
SACRIFICIOS E RENUNCIAS.
MODELO INTERMITENTE.
• CARACTERÍZASE POR UNHA FORTE AMBIVALENCIA: AS POSTURAS ADOPTADAS POLOS MEMBROS DA
FAMILIA CAMBIAN CONTINUAMENTE, ESPECIALMENTE NO CASO DOS PAIS. ALTÉRNANSE, SEN PREVISIÓN
ALGUNHA, RIXIDEZ E FLEXIBILIDADE, POSTURAS QUE REVALORIZAN OU DESCUALIFICAN AOS FILLOS, QUE Á
SÚA VEZ ENVÍAN MENSAXES INEVITABLEMENTE CONTRADITORIAS. A CONSTANTE É O CONTINUO CAMBIO
ANTE A AUSENCIA DE PUNTOS DE REFERENCIA E DE BASES SEGURAS. TODOS OS MEMBROS DA FAMILIA
MANIFESTAN UNHA CLARA INCAPACIDADE, NON SÓ PARA TOMAR DECISIÓNS OU DESCUBRIR AS
ESTRATEXIAS MÁIS ADECUADAS PARA A RESOLUCIÓN DE PROBLEMAS OU CONFLITOS, SENÓN TAMÉN
PARA MANTELAS.
MODELO DELEGANTE.
• ESTE MODELO, TÍPICO DE FAMILIAS RECENTEMENTE FORMADAS QUE SE INCORPORAN A UNHA FAMILIA
EXTENSA E XA ESTRUTURADA, CREA UNHA DINÁMICA DE COMPETICIÓN ENTRE AS DISTINTAS XERACIÓNS
QUE SE OCUPAN DOS NENOS, OS CALES APRENDEN A IDENTIFICAR AS ESTRATEXIAS MÁIS FAVORABLES
PARA OBTER O QUE DESEXAN. AS REGRAS DISCÚTENSE CON MODALIDADES DIFERENTES, DEBIDO AO
EXCESO DE FIGURAS DE REFERENCIA. OS PAIS XA NON SON PUNTOS DE REFERENCIA AUTORIZADOS; OS
AVÓS SON INTERMEDIARIOS EFICACES PARA CONSEGUIR O QUE INTERESA, PERO NOS MOMENTOS
DIFÍCILES NON REPRESENTAN UNHA GUÍA, A CAL EN REALIDADE NON EXISTE.
CONCLUSIÓN DOS PATRÓNS CONDUCTUAIS

• O QUE PREDOMINE MÁIS UN MODELO QUE OUTRO NON É EN SI NIN BO NIN MALO. O QUE OCORRE É QUE
MOITAS VECES ESTES MODELOS VÓLVENSE RÍXIDOS E AÍNDA SENTINDO QUE A FAMILIA NON SE CONDUCE
ADECUADAMENTE, SEGUEN INSISTINDO NO MESMO MODELO, PERO CON MÁIS ÉNFASE PROVOCANDO QUE
PROBLEMAS SE ACENTÚEN.
OS FACTORES ECONÓMICOS
ATENDENDO AOS FACTORES ECONÓMICOS PODEMOS DISTINGUIR SEIS MODELOS CULTURAIS DE FAMILIA: 

• ECONOMÍA FAMILIAR
• SUSTENTADOR MASCULINO/AMA DE CASA
• SUSTENTADOR MASCULINO/SUSTENTADORA-COIDADORA A TEMPO PARCIAL
• DOBRE SUSTENTADOR/FAMILIA EXTENSA
• DOBRE SUSTENTADOR/COIDADOS EXTERNOS
• DOBRE SUSTENTADOR/DOBRE COIDADOR 
1. O MODELO DE ECONOMÍA FAMILIAR

• É PROPIO DAS SOCIEDADES PREINDUSTRIAIS. CARACTERÍZASE POR SER O MESMO GRUPO DOMÉSTICO O
ENCARGADO DA ORGANIZACIÓN DA PRODUCIÓN NO MARCO DUNHA ECONOMÍA DE SUBSISTENCIA E CUN
DESENVOLVEMENTO MOI ESCASO DO MERCADO. A DIVISIÓN DO TRABALLO ORGANÍZASE A PARTIR DE
PAUTAS TRADICIONAIS DE XÉNERO E DE XERACIÓN, PERO A PESAR DE QUE AS MULLERES ASUMEN CASE
EN EXCLUSIVA AS TAREFAS DE REPRODUCIÓN E DE COIDADOS, TAMÉN PARTICIPAN AMPLAMENTE NA
PRODUCIÓN. 
2. O MODELO DO SUSTENTADOR MASCULINO/AMA DE
CASA
• DESCRITO XA POR TALCOTT PASONS NOS ANOS CINCUENTA DO SÉCULO PASADO, APARECE E CONSOLÍDASE
NAS SOCIEDADES BASEADAS EN ECONOMÍAS INDUSTRIAIS FORDISTAS. O CARACTERÍSTICO DESTE
MODELO É A ACENTUACIÓN DAS DIFERENZAS DE XÉNERO, DADO QUE EN TANTO AS ESPOSAS/NAIS ATÓPANSE
REPLEGADAS NO ÁMBITO DOMÉSTICO, OS HOMES ENCÁRGANSE EN EXCLUSIVA DO SOSTEMENTO DO FOGAR
A TRAVÉS DO SALARIO QUE LLES REPORTA A SÚA INTEGRACIÓN NO MERCADO DE TRABALLO. NESTE MODELO,
QUE SUPÓN XA UN CERTO DESENVOLVEMENTO DO ESTADO DO BENESTAR, OS DEREITOS SOCIAIS
ORIXINARIOS SON TIPICAMENTE MASCULINOS, MENTRES QUE O ACCESO ÁS PRESTACIÓNS E SERVIZOS POR
PARTE DAS MULLERES VEÑEN DERIVADOS A TRAVÉS DO MATRIMONIO. 
3. O MODELO DO SUSTENTADOR MASCULINO /
SUSTENTADORA-COIDADORA A TEMPO PARCIAL
• PARTE DA ACEPTACIÓN DA INTEGRACIÓN LIMITADA DAS MULLERES NO MERCADO LABORAL (POR EXEMPLO,
A MEDIA XORNADA) SEN QUE ISO SUPOÑA O SEU ABANDONO DA RESPONSABILIDADE DE BOA PARTE DAS
ACTIVIDADES DE ATENCIÓN AOS NENOS E/OU OUTRAS PERSOAS DEPENDENTES. PODERÍASE CONSIDERAR
QUE A EMERXENCIA DESTE MODELO É O RESULTADO DA MODERNIZACIÓN DO PATRÓN ANTERIOR
(SUSTENTADOR MASCULINO/AMA DE CASA) ANTE A NECESIDADE DO AUMENTO DA PARTICIPACIÓN
FEMININA NO MERCADO DE TRABALLO DEBIDO Á EROSIÓN DO NIVEL DE INGRESOS DOS HOMES CON
ESCASAS CUALIFICACIONES PROFESIONAIS. SENDO PRODUTO DUNHA CERTA EVOLUCIÓN DO MODELO DO
SUSTENTADOR MASCULINO, O SEU DESENVOLVEMENTO E VIXENCIA TIVO LUGAR XUSTAMENTE NAQUELAS
SOCIEDADES ONDE AQUEL ARRAIGARA PROFUNDAMENTE. 
4. O MODELO DO DOBRE SUSTENTADOR/ FAMÍLIA
EXTENSA

• TENDE A PREDOMINAR EN PAÍSES MEDITERRÁNEOS CON RÉXIME DE BENESTAR DE ‘SOLIDARIEDADE FAMILIAR’

COMO É O CASO DE ESPAÑA E ITALIA. NESTES PAÍSES A PARTICIPACIÓN FEMININA NO MERCADO DE TRABALLO É
RELATIVAMENTE BAIXA, PERO EN CAMBIO NON SE DESENVOLVEU MOITO O TRABALLO A TEMPO PARCIAL. AS
MULLERES QUE TRABALLAN ADÓITANO FACER A TEMPO COMPLETO E ISO É POSIBLE GRAZAS A:
• AS AXUDAS QUE RECIBEN DOS SEUS ACHEGADOS E PARENTES (EN XERAL, MULLERES ADULTAS INACTIVAS
XA VIVAN OU NON NO FOGAR: AS PROVERBIAIS AVOAS OU TÍAS QUE ASUMEN IMPORTANTES
RESPONSABILIDADES NO COIDADO DOS NENOS)

• O TRABALLO DOMÉSTICO FEMININO A CARGO DE INMIGRANTES, DE COTÍO A BASE DE CONTRATOS

INFORMAIS.

NESTE MODELO AS REDES DE PARENTESCO ASUMEN UN GRAN PROTAGONISMO NA PRESTACIÓN DE

COIDADOS ÁS PERSOAS DEPENDENTES E OS SEUS TRAZOS MÁIS CARACTERÍSTICOS SON A GRAN
PREVALENCIA DE FOGARES COMPLEXOS (FORMADOS POR TRES OU MÁIS PERSOAS ADULTAS), POR UNHA
BANDA, E A INTENSIDADE DOS INTERCAMBIOS DE TODO TIPO ENTRE FOGARES.
5. O MODELO DO DOBRE SUSTENTADOR/COIDADOS
EXTERNOS
• ÁCHASE FORTEMENTE ASOCIADO CO RÉXIME DE BENESTAR SOCIALDEMÓCRATA, PROPIO DOS PAÍSES
NÓRDICOS, E BASICAMENTE CONSISTE NA PLENA PARTICIPACIÓN DE PAIS E NAIS NO MERCADO DE
TRABALLO, FEITA POSIBLE GRAZAS A UNHA IMPORTANTE EXTERNALIZACIÓN DOS SERVIZOS DE COIDADOS
AO ESTADO DE BENESTAR. UNHA PARTE IMPORTANTE DA ATENCIÓN AOS NENOS E PERSOAS MAIORES É
ASUMIDA POR SERVIZOS DAS ADMINISTRACIÓNS LOCAIS E ISO PERMITE UNHAS ELEVADAS TAXAS DE
ACTIVIDADE ECONÓMICA FEMININA, XA QUE A SÚA DOTACIÓN ESIXE UNHA FORTE CREACIÓN DE EMPREGO
PÚBLICO, QUE XERALMENTE É OCUPADO POR MULLERES. ESTE MODELO PROPICIA UN CERTO EQUILIBRIO
DE XÉNERO E UNHAS RELACIÓNS RELATIVAMENTE EQUITATIVAS DENTRO DO FOGAR.
6. O MODELO DE DOBRE SUSTENTADOR/DOBRE
COIDADOR
• EN PRINCIPIO, O ÚLTIMO MODELO DA TIPOLOXÍA. É O QUE FAVORECE UNHA REPARTICIÓN MÁIS IGUALITARIA
DAS RESPONSABILIDADES FAMILIARES ENTRE HOMES E MULLERES. BASÉASE NA IDEA DE  UNHA
PARTICIPACIÓN PARECIDA DE PAIS E NAIS TANTO NO TRABALLO REMUNERADO EXTRADOMÉSTICO COMO
NAS ACTIVIDADES DE COIDADOS, O CAL PODE IMPLICAR QUE AMBOS OS CÓNXUXES REDUZAN A SÚA
XORNADA LABORAL EN DETERMINADOS PERÍODOS OU MESMO QUE TEÑAN UN EMPREGO A TEMPO PARCIAL
AO LONGO DO CICLO FAMILIAR. CONSTITÚE MÁIS UN IDEAL QUE UN MODELO EXTRAÍDO DA REALIDADE
EMPÍRICA, AÍNDA QUE TALVEZ HOLANDA, O PAÍS QUE MÁIS DESENVOLVEU E PROTEXEU O TRABALLO A TEMPO
PARCIAL, SEXA A SOCIEDADE EUROPEA QUE MÁIS SE APROXIMA A ESTE DESIDERÁTUM.